Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Dálta.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Galian</addName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG09-10530</note>
		 <note type="L">244</note>
		 <note type="B">1898</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Meadhón Foghmhair, 1898</date><idno>IG09-10530</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">9</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>Dálta.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Dálta.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Meadhón Foghmhair, 1898</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>DÁLTA.  </span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>A Fhir an Irisleabhair,</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Tá sé d'fhonn orm tagairt d'alt</span>
<lb n="5"/><span>Mhic Thíre do buaileadh 'sa' chló i n-uimhir an</span>
<lb n="6"/><span>Iúil.  B'fhéidir go dtiubharthá slighe do na</span>
<lb n="7"/><span>nótaoibh seo thíos.  </span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>(a) Dálta adeirtear i gContae Phuirt-</span>
<lb n="10"/><span>láirge.  Is amhlaidh d'airigheas é lé fír-</span>
<lb n="11"/><span>dhéidheanaighe ag Déiseach, nuair do bhíos ar</span>
<lb n="12"/><span>cuairt ins an chontae sin.  Ba mhinic é dá</span>
<lb n="13"/><span>chleachtadh dar leis, ins an chor cainte seo</span>
<lb n="14"/><span>“dálta súd.”</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>(b) An tAthair Peadar Ua Laoghaire do</span>
<lb n="17"/><span>thug dam na solaoidí seo ar “dálta súd.”</span>
<lb n="18"/><span>Dar leis sin is ionann dálta súd agus dálta na</span>
<lb n="19"/><span>hoibre úd.  “Sin é an focal,” ar seisean,</span>
<lb n="20"/><span>“thugann filleadh dhuit ar an gcéad sgéal.”</span>
<lb n="21"/><span>Seo mar bhítear dá ghléas:</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>An chéad chainteoir.  “Bhí Diarmuid ag</span>
<lb n="24"/><span>dul chum an Aifrinn ar maidin indé, agus níor</span>
<lb n="25"/><span>mheas sé go raibh poinn uisge 'san abhainn agus</span>
<lb n="26"/><span>níor bhain sé a bhróga dhe agus do fliuchadh go</span>
<lb n="27"/><span>glúinibh é.”</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Cuir i gcás go mbítear ag cur isteach air</span>
<lb n="30"/><span>annsain, ag tagairt do sgéal eile.  Nuair</span>
<lb n="31"/><span>filltear ar an gcéad sgéal, labhairthear </span>
<lb n="32"/><span>mar so:</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>An dara c..  “Dáltha súd, do bhíos ag</span>
<lb n="35"/><span>gabháil trasna na habhann an mhaidin roimhe</span>
<lb n="36"/><span>sin agus do fliuchadh mé leis.”</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Cuir i gcás go gcuirtear isteach arís air</span>
<lb n="39"/><span>sin, ag innsin sgéil eile fós.  Filltear</span>
<lb n="40"/><span>mar so arís:</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>An tríomhadh c..  “Dáltha súd, bhí Diar-</span>
<lb n="43"/><span>muid ag dul ann ar maidin indiumh agus do</span>
<lb n="44"/><span>himreadh an cleas céadna air.”</span>
<lb n="45"/></p>
</div>
<pb n="245"/>
<div><lb n="46"/><p><span>Seo roinn solaoidí do chuireas síos i</span>
<lb n="47"/><span>dTír Chonaill i ndeireadh thiar thall:</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>1. Sin dálta mar dubhairt an fear</span>
<lb n="50"/><span>eile.  </span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>2. An racha tú ar meisge anocht, dálta</span>
<lb n="53"/><span>mar chuaidh tú an oidhche fá</span>
<lb n="54"/><span>dheireadh?</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>3. Tá dálta a leitheide seo ort =</span>
<lb n="57"/><span>You're like such a one (sin é</span>
<lb n="58"/><span>Béarla do cuireadh air dam).</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>4. Tá dálta Dhiarmada ort; racha tú</span>
<lb n="61"/><span>annsin agus 'ghéanfar an cleas céadna</span>
<lb n="62"/><span>ort.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>'Sna solaoidíbh sin 1 agus 2 is ionann “dálta</span>
<lb n="65"/><span>mar” agus “díreach mar” nó “feibh (faoi?)</span>
<lb n="66"/><span>mar” i réir mar airightear 'sa' Mhumhain.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Tá sé buailte isteach am aigneadh anois</span>
<lb n="69"/><span>go bhfuil dá “dhálta” ann do réir ghraiméir.</span>
<lb n="70"/><span>Seo 'n-ár ndiaidh iad:</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>1. Tá sé ina ainm annso síos:</span>
<lb n="73"/><span>Muimhneachas</span>
<lb n="74"/><span>Níor bh'é sin dáltha dóibh-sean.</span>
<lb n="75"/><span>Is é sin dáltha agat-sa.</span>
<lb n="76"/><span>B'in é nó a dháltha agam-sa.</span>
<lb n="77"/><span>Am dháltha-sa, ad dháltha-so, etc..</span>
<lb n="78"/><span>Dáltha an sgéil, dáltha na beirte eile, etc..</span>
<lb n="79"/><span>Gurab é a dháltha dhuit.</span>
<lb n="80"/><span>Gurab é ár ndáltha go léir é.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Ultachas</span>
<lb n="83"/><span>Dálta “an bhunnáin bhuidhe.”</span>
<lb n="84"/><span>Tá dálta a leitheide seo ort.</span>
<lb n="85"/><span>Tá dálta Dhiarmada ort.  </span>
<lb n="86"/><span>           </span>
<lb n="87"/><span>II.  Agus ins na solaoidíbh seo is é rud</span>
<lb n="88"/><span>atá ann fuidhirdháil nó adverbium:</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>Muimhneachas.  Dálta súd.       </span>
<lb n="91"/><span>Ultachas.  Dálta eisean.  Dálta mar.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>Féadfaidhe go mbaineann cor an cháis</span>
<lb n="94"/><span>gheineamhnaigh (.i. dálta na beirte eile, etc.)</span>
<lb n="95"/><span>le II.  Cuir i gcompráid leis “trasna na</span>
<lb n="96"/><span>habhann,” “seachnóin na hÉireann,” agus a</span>
<lb n="97"/><span>leithéidí.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>GALIAN.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p/>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p/>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Dálta.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Dálta.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
