Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Ag Iarraidh Gliomach.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Oisín</addName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG09-10527</note>
		 <note type="L">237</note>
		 <note type="B">1898</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Meadhón Foghmhair, 1898</date><idno>IG09-10527</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">9</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>Ag Iarraidh Gliomach.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Ag Iarraidh Gliomach.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Meadhón Foghmhair, 1898</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="267"/></span>
<lb n="1"/><span>AG IARRAIDH GLIOMACH.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>1. Is iomdha sibhte atá ag an duine</span>
<lb n="4"/><span>le slighe bheathadh 'bhaint amach,</span>
<lb n="5"/><span>thar a bheith ag dréim le talamh</span>
<lb n="6"/><span>nó le heallach, mar atá a lán de</span>
<lb n="7"/><span>mhuintir na hÉireann.  Gidh go</span>
<lb n="8"/><span>raibh sglábhaidheacht ar an talamhaidhe agus ar</span>
<lb n="9"/><span>fhear an eallaigh, bhí gach aon duine aca ag</span>
<lb n="10"/><span>cur airgid ina phóca as a shibhte féin, agus 'na</span>
<lb n="11"/><span>luighe go mín cineálta ar a leabaidh 'san</span>
<lb n="12"/><span>oidhche, an uair a bhíodh iasgairí na sgadán 's</span>
<lb n="13"/><span>na ngliomach gach oidhche 's gach lá ar cheann</span>
<lb n="14"/><span>maide rámha, agus iomramh i n-aghaidh fairrge</span>
<lb n="15"/><span>'s i n-aghaidh gála, ag iarraidh sgillinge</span>
<lb n="16"/><span>shaothrughadh.  An muintir a bhí ar an ealadhain</span>
<lb n="17"/><span>sin, dá mhéad an sglábhaidheacht dá mbeadh</span>
<lb n="18"/><span>ortha, is amhlaidh is lugha bheadh suim aca i</span>
<lb n="19"/><span>sgilling a chaitheadh.  Chaithfidís sgilling 'san</span>
<lb n="20"/><span>áit nach gcaithfeadh fear tíre pinginn, agus</span>
<lb n="21"/><span>ól nó ag imirt nó ag déanamh siamsa.  Sin</span>
<lb n="22"/><span>í an tsibhte d'fhéacfadh an fear ó thús go </span>
<lb n="23"/><span>deireadh.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Caiptín an Bháid agus a Fhoireann.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>2. Comh luath agus thiocfadh an geimhreadh,</span>
<lb n="28"/><span>bheadh caiptín an bháid ag piocadh foirne</span>
<lb n="29"/><span>maithe amach dó féin, triúr fear eile agus é</span>
<lb n="30"/><span>féin.  Nuair a bheadh foireann réidhtighthe</span>
<lb n="31"/><span>aige, ghabhfaidís ag baint slat — slata</span>
<lb n="32"/><span>saighealánach.  Nó mar (=muna) bhfuigheadh</span>
<lb n="33"/><span>siad an saighealanch go réidh, rachadh </span>
<lb n="34"/><span>siad faoi thom aitinne, dá ghearradh 's dá </span>
<lb n="35"/><span>ghlanadh; gidh go mbudh deacair é ghlanadh </span>
<lb n="36"/><span>le a raibh de dheilg ann.  Nuair a bhéaraidís</span>
<lb n="37"/><span>ualach de'n aitinn sin a-bhaile, théidhidís ag</span>
<lb n="38"/><span>déanamh na bpotaidhe, 's ní stopaidís go</span>
<lb n="39"/><span>mbeadh lán an bháid de na potaidhe déanta</span>
<lb n="40"/><span>aca.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>3. Budh gheall le ceird é i n-áiteachaibh,</span>
<lb n="43"/><span>bheith i n-ann pota gliomach a dhéanamh, gídh</span>
<lb n="44"/><span>go ndéanadh gach aon duine ar an gClochán</span>
<lb n="45"/><span>a chuid féin aca.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>Déanamh na bPotaidhe.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>4. Ma bhíonn ort choidhche dul ag iarraidh</span>
<lb n="50"/><span>gliomach, 's go mbeidh súil agat leanamhaint</span>
<lb n="51"/><span>dó, agus do bheatha bhaint as an tsibhte sin, ní</span>
<lb n="52"/><span>mór dhuit fios a bheith agat le pota gliomach</span>
<lb n="53"/><span>a dhéanamh.  Agus dá mbeinn-se ag cur</span>
<lb n="54"/><span>comhairle ort, bhéarfainn an chomhairle</span>
<lb n="55"/><span>chéadna dhuit a thug fear ó Connamara dhom</span>
<lb n="56"/><span>féin — Pádraig Ó Luideáin, a bhí ar an</span>
<lb n="57"/><span>gClochán.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>5. Tabhair leat do bheart slat amach ar</span>
<lb n="60"/><span>an talamh bán, agus fagha áit a mbeidh craiceann</span>
<lb n="61"/><span>roighin air.  Pioc amach na slata is dirighe</span>
<lb n="62"/><span>a bheas agat, agus cuir sgoth ortha.  Ann sin</span>
<lb n="63"/><span>sáith a seacht nó a hocht de na slataibh sin</span>
<lb n="64"/><span>thart timcheall ar spota beag.  Cuir síos</span>
<lb n="65"/><span>díreach iad go bhfuighidh siad greim ar an</span>
<lb n="66"/><span>bhfód.  Bíodh sé 'na mongla chruinn agat, agus</span>
<lb n="67"/><span>tuairim a ceathair nó a cúig d'orlaighibh ar</span>
<lb n="68"/><span>leithead ann.  Sin iad na sáiteáin, nó </span>
<lb n="69"/><span>easnachaidhe an phota.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>6. Déanfaidh tú figheachán annsin le do</span>
<lb n="72"/><span>chuid slat idir na heasnachaidhe, mar bheitheá</span></p>
</div>
<pb n="238"/>
<div><lb n="73"/><p><span>ag déanamh cléibhín, nó go mbeidh sé a seacht</span>
<lb n="74"/><span>nó a hocht d'orlighibh i n-airde — nó mar</span>
<lb n="75"/><span>déarthá fad do chúig méar ó bhárr t'ordóige</span>
<lb n="76"/><span>go bárr do ladhraicín.  Sin í an pháirt de'n</span>
<lb n="77"/><span>phota a dtugann siad an “bearach” air.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>7. Nuair a bheas an méid sin déanta</span>
<lb n="80"/><span>agad, sáithfidh tú slat eile síos le taoibh</span>
<lb n="81"/><span>gach aon chinn de na heasnachaibh, agus beidh tú</span>
<lb n="82"/><span>ag figheachán arís mar rinne tú cheanna, agus</span>
<lb n="83"/><span>dúblughadh na n-easnachaidhe.  Annsin lúb-</span>
<lb n="84"/><span>faidh tú na heasnachaidhe anuas agus amach ó</span>
<lb n="85"/><span>'n mbearnaigh, agus fighfidh tú amach idir na</span>
<lb n="86"/><span>heasnachaidhe troigh go leith, nó mar dearthá</span>
<lb n="87"/><span>fad cnámha t'uilleann, agus fágfaidh sin builg</span>
<lb n="88"/><span>amach air. 'S an t-ainm atá ar an bpáirt</span>
<lb n="89"/><span>sin de'n phota, an “bhathais.”</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>8. 'Na dhiaidh sin, sáithfidh tú easna eile</span>
<lb n="92"/><span>isteach le taoibh gach easna thart timcheall,</span>
<lb n="93"/><span>dá ndúblughadh ar ais arís.  An uair a bheas</span>
<lb n="94"/><span>sin déanta agad, tarraing an bhearach as</span>
<lb n="95"/><span>an talamh, agus gearr na sáiteáin de amach ó'n</span>
<lb n="96"/><span>gcéad bhuinne.  Ionntuigh baithis an phota ar</span>
<lb n="97"/><span>an talamh, agus tosuigh leat suas ag figheachán</span>
<lb n="98"/><span>idir na heasnachaidhe, go mbídh sé chomh hárd </span>
<lb n="99"/><span>le do ghlúin.  Annsin lúbfaidh tú leath na</span>
<lb n="100"/><span>n-easnachaidhe, mar bheitheá ag cur tóna i</span>
<lb n="101"/><span>gcliabh, agus fighfidh tú an leath eile de na</span>
<lb n="102"/><span>heasnachaibh eatorra sin.  Fágfaidh sin</span>
<lb n="103"/><span>builg amach ar a thóin.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Sin é déanamh an phota ghliomach.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Deunamh na dTéadraidhe.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>9. An uair a bheas do chuid potaidhe</span>
<lb n="110"/><span>déanta agad agus iad bailighthe i dteannta</span>
<lb n="111"/><span>a chéile, 'sé an céad rud a bheas ag tasdáil</span>
<lb n="112"/><span>uait téadraidhe n-a bpotaidhe.  Cuirfidh tú</span>
<lb n="113"/><span>do chuid muiríleach ar bogadh i n-uisge bog</span>
<lb n="114"/><span>go ceann uaire nó dhó.  Annsin beidh sí mín</span>
<lb n="115"/><span>roighin le leigean.  Tá an mhuiríleach cruaidh</span>
<lb n="116"/><span>briosg, mar tá sí baint ó anuraidh, acht an</span>
<lb n="117"/><span>uair a curtar ar bogadh í, ní'l moill ar bith</span>
<lb n="118"/><span>rópa dhéanamh aisti.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>10. Is furas téadraidhe dhéanamh.  Ní </span>
<lb n="121"/><span>bheidh ort acht dual a chur thart ar dhual, mar</span>
<lb n="122"/><span>bheitheá ag déanamh rópa ar bith.  Caithfear</span>
<lb n="123"/><span>an téad a bheith fiche feadh ar fad agad, agus</span>
<lb n="124"/><span>gan a bheith tí is(=ní is, níos) tiuighe ná</span>
<lb n="125"/><span>leath-orlach, agus corca bheith ar gach aon dara</span>
<lb n="126"/><span>feadh ó bhun go barr.  Bíodh gach aon chorca</span>
<lb n="127"/><span>ceangailte ar an téid, i riocht nach sgiorr-</span>
<lb n="128"/><span>faidh sé síos nó suas, agus bíodh blocán bán</span>
<lb n="129"/><span>péine 'na bhuaidh agad ar cheann gach téide.</span>
<lb n="130"/><span>Annsin ceangail bun na téide ar bhathais an</span>
<lb n="131"/><span>phota, agus bíodh sé go dluth le béal na bear-</span>
<lb n="132"/><span>aighe.  Tá leat anois.  Tá na téadraidhe</span>
<lb n="133"/><span>déanta, agus sin é an pota gliomach iomlán </span>
<lb n="134"/><span>agad.</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p><span>Cur na bPotaidhe.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>11. Sin é an uair a bhíodh an rup-rap ag</span>
<lb n="139"/><span>muintir an chladaigh ag cur an earraigh, ag</span>
<lb n="140"/><span>cuimhling le chéile ag iarraidh túis an</span>
<lb n="141"/><span>tséasúir a bheith aca.  Ní luaithe bhíodh ias-</span>
<lb n="142"/><span>gairí na ngliomach réidh leis an earrach, na</span>
<lb n="143"/><span>fataidhe curtha agus an gráinne sa' talamh, ná</span>
<lb n="144"/><span>chuireadh siad na potaidhe sa' mbád, agus</span>
<lb n="145"/><span>cuireadh siad isteach lón agus uisge a mhairfeadh</span>
<lb n="146"/><span>sé la na seachtaine.  Bhíodh sin aca, i</span>
<lb n="147"/><span>dteannta an lóin, doisín nó dhó d'iasg ar</span>
<lb n="148"/><span>bith le baoití potaidhe dhéanamh.  Ghearraidís</span>
<lb n="149"/><span>an t-iasg 'na ghiotaidhibh chomh leathan le do</span>
<lb n="150"/><span>ghlaic, agus chuiridís ar bhior iad.  Cuiridís na</span>
<lb n="151"/><span>biorannaidhe isteach sa' bpota.  Bhíodh baoite</span>
<lb n="152"/><span>ar chean gach aon bheara, agus an ceann eile</span>
<lb n="153"/><span>de'n bhior sáithte suas thríd an taoibh istigh de</span>
<lb n="154"/><span>bhathais an phota, agus bhíodh an bior i bhfastódh</span>
<lb n="155"/><span>faoi bhuinne nó faoi easna, i riocht go</span>
<lb n="156"/><span>mbeadh greim maith air.  Dhéanaidís bioran-</span>
<lb n="157"/><span>naidhe as slata saighealánach, nó as cineál</span>
<lb n="158"/><span>eile bhíodh ag fás ar an tráigh, a dtugaidís</span>
<lb n="159"/><span>an “buacal” air.</span></p>
<lb n="160"/>
<lb n="161"/><p><span>12. Nuair a bhíodh sin déanta ag na</span>
<lb n="162"/><span>hiasgairíbh, agus gach aon tsórt ina áit féin 'sa</span>
<lb n="163"/><span>mbád, chrochaidís suas a gcuid seólta go</span>
<lb n="164"/><span>dtéidís dhá fhichid míle ó 'n mbaile, amach </span>
<lb n="165"/><span>faoi na hoileáin, 'san áit i stríocfadh siad</span>
<lb n="166"/><span>seól agus i gcuirfeadh siad na potaidhe.  Bhíodh </span>
<lb n="167"/><span>gach aon fhear ina áit féin, beirt ag iomramh,</span>
<lb n="168"/><span>fear ag baoiteáil, 's fear eile ag cur na</span></p>
</div>
<pb n="239"/>
<div><lb n="169"/><p><span>bpotaidhe.  Bhíodh na potaidhe curtha le</span>
<lb n="170"/><span>taoibh na talmhan isteach ins na fuaghachaibh,</span>
<lb n="171"/><span>'s gach aon phota fad na téide ó chéile.</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>Déanamh teallta.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>13. An uair a bheadh na potaidhe curtha i</span>
<lb n="176"/><span>gceart ag na fir(=fearaibh), rachaidís ar</span>
<lb n="177"/><span>anacaire fá chomhair na hoidhche i n-éadan na</span>
<lb n="178"/><span>h-aibhéisge agus ar fasgadh aille nó carraige</span>
<lb n="179"/><span>go maidin.  Annsin ghléasfadh siad suipéar</span>
<lb n="180"/><span>dhóibh féin, agus a léis(tar éis) an tsuipéir,</span>
<lb n="181"/><span>dhéanfadh siad an teallta.</span></p>
<lb n="182"/>
<lb n="183"/><p><span>14. B'fhurusa leóbhtha (=leó) teallta</span>
<lb n="184"/><span>dhéanamh.  Chrochaidis suas dhá mhaide rámh,</span>
<lb n="185"/><span>'s chuiridís glac gach maide faoi 'n teile</span>
<lb n="186"/><span>tosaigh, 's d'fhágfadh sin an lona ar an seas</span>
<lb n="187"/><span>croinn agus bos an mhaide rámha níor airde ná</span>
<lb n="188"/><span>mullach fir.  Cuireadh an chleith idir an dá</span>
<lb n="189"/><span>mhaide rámha, a ceann ar an seas croinn, agus</span>
<lb n="190"/><span>an ceann eile crochta as an lainnéir píoca.</span>
<lb n="191"/><span>Chuir sin druim agus díon sa' teallta.  Annsin</span>
<lb n="192"/><span>líon gach aon fhear a phíopa agus thosuigh sé ag</span>
<lb n="193"/><span>caitheadh tobac.  An té nach raibh píopa</span>
<lb n="194"/><span>aige, thosuigh sé ag gabháil abhráin nó ag</span>
<lb n="195"/><span>casadh puirt.  'Na dhiaidh sin, shín gach fear</span>
<lb n="196"/><span>ar bhalasta an bháid, le néal a chodladh, dá </span>
<lb n="197"/><span>mb'fhéidir leis é.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>15. Tús an tséasúir a bhí ann an uair sin,</span>
<lb n="200"/><span>agus míle uair i n-imtheacht an tséasúir</span>
<lb n="201"/><span>d'athruigheadh gaoth sa' meadhón oidhche nó as</span>
<lb n="202"/><span>sin go maidin ar na fir bhochta sin, go mbudh</span>
<lb n="203"/><span>mhór an díol tuaighe iad; agus go dtiubhradh</span>
<lb n="204"/><span>fear talmhan, a bheadh amuigh annsin, a bhfaca</span>
<lb n="205"/><span>sé riamh, agus leithead a dhá chois a bheith aige</span>
<lb n="206"/><span>ar an talamh glas, leis an réabadh bhí ar an</span>
<lb n="207"/><span>bhfairrge isteach ó'n tuinn mhóir, agus i ag</span>
<lb n="208"/><span>pléasgadh i n-aghaidh na talmhan, agus ag éirghe</span>
<lb n="209"/><span>suas ar an bhféar glas.</span></p>
<lb n="210"/>
<lb n="211"/><p><span>16. Budh í sin an sglábhaidheacht dá ríre.</span>
<lb n="212"/><span>Ara! féacha na fir bhochta sin ag iarraidh</span>
<lb n="213"/><span>a gcuid potaidhe thógáil i lár na hoidhche</span>
<lb n="214"/><span>duibhe, agus ag iarraidh iad féin a shábháil ó dhul</span>
<lb n="215"/><span>isteach ins na fuaghachaibh, 's go ndúinfeá </span>
<lb n="216"/><span>do shúile, sul dá bhfeicfeá iad dá múchadh</span>
<lb n="217"/><span>nó dá mbáthadh 'sna bruthannaibh móra</span>
<lb n="218"/><span>sin a bhí ag pléasgadh na dtimcheall.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>17. Budh mhinic le hiasgairibh na ngliomach</span>
<lb n="221"/><span>dhá oidhche 's dá lá chaitheadh ar fasgadh</span>
<lb n="222"/><span>carraige, ag leigean 's ag tabhairt, ag</span>
<lb n="223"/><span>fanach(=fanamhain) go dtagadh stánadh</span>
<lb n="224"/><span>ar bith ar an ngála, cé gur minic a chaithidís</span>
<lb n="225"/><span>rith ar thalamh eicín(=éigin) eile, idir a</span>
<lb n="226"/><span>mbeó nó a marbh, ag iarraidh iad féin a </span>
<lb n="227"/><span>shábháil.  Agus 'na dhiaidh sin agus uilig(=uile),</span>
<lb n="228"/><span>an uair a thiocfadh siad a-bhaile, ní bheadh</span>
<lb n="229"/><span>leisge ar bith ortha sgilling nó coróin a </span>
<lb n="230"/><span>chaitheadh le comharsain nó le duine muin-</span>
<lb n="231"/><span>tireach, chomhfhad is bheadh pinginn ina </span>
<lb n="232"/><span>bpócaidhe.</span></p>
<lb n="233"/>
<lb n="234"/><p><span>Tógáil na bPotaidhe.</span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>18. Ní'l moill ar bith na potaidhe thógáil</span>
<lb n="237"/><span>má bhíonn an aimsir ciúin.  Acht mar</span>
<lb n="238"/><span>(=muna) mbídh, tá a dtrioblóid féin</span>
<lb n="239"/><span>leóbhtha.  Is gnáthach leis na gliomadóiríbh</span>
<lb n="240"/><span>na potaidhe thógáil ceithre huaire sa' lá</span>
<lb n="241"/><span>acht má bhíonn na gliomaigh fairsing, tógfaidh</span>
<lb n="242"/><span>siad na potaidhe i n-éadan na huaire.</span>
<lb n="243"/><span>Curtar na potaidhe ar fad isteach sa'</span>
<lb n="244"/><span>mbád, agus annsin, pota ar bith a mbeidh</span>
<lb n="245"/><span>gliomach ann, cuirfidh fear a lámh isteach</span>
<lb n="246"/><span>ann, agus bhéarfaidh sé an gliomach amach ar</span>
<lb n="247"/><span>ghreim droma, agus cuirfidh sé sa' bpota taisge</span>
<lb n="248"/><span>é.  Curtar baoití úra isteach gach uile uair</span>
<lb n="249"/><span>a bhíos na potaidhe dá gcur, agus caithtear</span>
<lb n="250"/><span>amach na sean-bhaoití.</span></p>
<lb n="251"/>
<lb n="252"/><p><span>19. Léir(=réir) mar bhaineas duine na</span>
<lb n="253"/><span>gliomaigh as na potaidhe, cuireann sé faoi</span>
<lb n="254"/><span>bhannaidhe iad.  Cuireann sé gach aon</span>
<lb n="255"/><span>ghliomach faoi bhannaidhe nach mbainfidh se </span>
<lb n="256"/><span>le haon ghliomach eile dá mbeidh sa bpota</span>
<lb n="257"/><span>taisge i n-éinfheacht leis.  Bíonn na ban-</span>
<lb n="258"/><span>naidhthe déanta roimh ré, agus ar láimh ag</span>
<lb n="259"/><span>máighistir an bháid, le n-a gcur i ngníomh ar</span>
<lb n="260"/><span>ordógaibh an ghliomaigh.  Tá an bannaidhe</span>
<lb n="261"/><span>déanta as blocáin péine, agus é mar bheadh</span>
<lb n="262"/><span>geing, agus mead ann dé réir toirt an</span>
<lb n="263"/><span>ghliomaigh.  Rug máighistir an bháid ar an</span></p>
</div>
<pb n="240"/>
<div><lb n="264"/><p><span>ngliomach, agus chuir sé idir a dhá ghlúin é, agus</span>
<lb n="265"/><span>bhuail sé an bannaidhe isteach le láimh na</span>
<lb n="266"/><span>sgine idir méar bheag gach aon ordóige</span>
<lb n="267"/><span>móire.  Níor leig sin do'n ordóig a fos-</span>
<lb n="268"/><span>gladh ní ba mhó.  Mar dá mbéarfaidh an</span>
<lb n="269"/><span>gliomach greim ort-sa nó orm-sa nó ar</span>
<lb n="270"/><span>aon duine eile, gheárrfadh sé an fheóil isteach</span>
<lb n="271"/><span>go cnáimh mar gheárrrfadh rásúr.</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>Díol Gliomach.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>20. Má's ag trácht ar sgábhaidheacht nó</span>
<lb n="276"/><span>ar an anró é, bhí a seacht sáith dhe sin ag na</span>
<lb n="277"/><span>fir a bhí ag dréim le fairrge, go speisialta</span>
<lb n="278"/><span>na gliomadóirí a bheadh sé lá na seachtaine</span>
<lb n="279"/><span>imthighthe ó bhaile, agus luighe agus ag éirghe ina</span>
<lb n="280"/><span>gcuid éadaigh, cebé fliuch nó fuar iad, agus</span>
<lb n="281"/><span>iarraidh na ngliomach i bhfad ó bhaile, agus gan</span>
<lb n="282"/><span>eatorra agus an bás acht cláirín péine.  Agus</span>
<lb n="283"/><span>féach cé an croidhe bhí aca 'na dhiaidh sin.  Bhí</span>
<lb n="284"/><span>siad chomh croidheamhail le páisde bheadh ag</span>
<lb n="285"/><span>dul ar sgoil.  Nuair a thiocfadh siad</span>
<lb n="286"/><span>a-bhaile agus dhíolfadh siad na gliomaigh, bheadh</span>
<lb n="287"/><span>ithe agus ól aca, greann agus spórt.</span></p>
<lb n="288"/>
<lb n="289"/><p><span>21. Dhíolfadh siad na gliomaigh sa' mbaile</span>
<lb n="290"/><span>mór a budh ghoire dhóibh, le ceannaidhe gliomach.</span>
<lb n="291"/><span>De réir an doisín a díolfaidhe iad, agus bheadh</span>
<lb n="292"/><span>trí cinn deag sa' doisín.  Chaitheadh na</span>
<lb n="293"/><span>gliomach bheith sé horlaigh ar fad ó ghob na</span>
<lb n="294"/><span>súile go básta.</span></p>
<lb n="295"/>
<lb n="296"/><p><span>Cuma an Ghliomaigh.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>22. Gidh gur iasg duine uasail é an</span>
<lb n="299"/><span>gliomach ní'l aon iasg fa' bhfairrge níos</span>
<lb n="300"/><span>aistighe 'ná é.  Bíonn sé ag siubhal ar</span>
<lb n="301"/><span>íochdar na fairrge le n-a chrúbaidhe fada</span>
<lb n="302"/><span>caola, mar d'fheicfeá beathadhach ar talamh.</span>
<lb n="303"/><span>Agus an cineál snámha atá aige, ní'l sé ag</span>
<lb n="304"/><span>iasg ar bith eile sa' bhfairrge.  Nuair a</span>
<lb n="305"/><span>bhíonn sé ag snámh, i leabaidh dhul ar aghaidh,</span>
<lb n="306"/><span>'sé an chaoi i mbíonn sé ag imtheach, i</span>
<lb n="307"/><span>dtaoibh a thóna.</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>23. Tá súile an ghliomaigh taobh amuigh dá</span>
<lb n="310"/><span>cheann, mar tá dhá bhior, ceann ar gach aon</span>
<lb n="311"/><span>taoibh dá chloigeann, ag fás amach as a</span>
<lb n="312"/><span>inchinn, agus tá súil ar cheann gach aon bheara.</span>
<lb n="313"/><span>Lúbann na biorannaidhe síos agus suas, siar agus</span>
<lb n="314"/><span>aniar.  Sin é an fáth go bhfeicfidh an</span>
<lb n="315"/><span>gliomach gach aon taobh de, faoi agus thairis,</span>
<lb n="316"/><span>roimh agus 'na dhiaidh.  Tá na biorrannaidhe sin</span>
<lb n="317"/><span>faoi n-a smacht mar tá do chúig méara faoi</span>
<lb n="318"/><span>do smacht-sa.</span></p>
<lb n="319"/>
<lb n="320"/><p><span>24. Is náimhdeach an rud an gliomach.</span>
<lb n="321"/><span>Má bhíonn dá sdail — “sdail” atá ar an</span>
<lb n="322"/><span>ngliomach fireann — nó dhá ghliomach bhoine</span>
<lb n="323"/><span>anna sa' bpota i gcuideachta, ní thiocfaidh</span>
<lb n="324"/><span>siad le chéile.  Troidfidh siad le chéile nó</span>
<lb n="325"/><span>go ngearraidh siad na crúbaidhe dá chéile.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>25. Agus nach aisteach leat é, má bain-</span>
<lb n="328"/><span>tear crúa de ghliomach, go bhfásfaidh an</span>
<lb n="329"/><span>chrúba arís go mbídh sí chomh maith agus bhí sí</span>
<lb n="330"/><span>riamh?  Ma baintear géag de, tiocfaidh an</span>
<lb n="331"/><span>ghéag arís, agus beidh sí chomh maith agus bhí sí cheana.</span>
<lb n="332"/><span>Ní'l aon chal dochtúireacht' ar an ngliomach.</span></p>
<lb n="333"/>
<lb n="334"/><p><span>26. Mar dubhramar cheana, is aisteach an</span>
<lb n="335"/><span>breac an gliomach.  Ní feóil 's ní hiasg é.</span>
<lb n="336"/><span>Tá a chuid éisg fighte fuaighte 'na thrillseán,</span>
<lb n="337"/><span>'s tá a chonablach cnámhach agus lán de'n chineál</span>
<lb n="338"/><span>sin éisg.  Má's mian lead an t-iasg a</span>
<lb n="339"/><span>ghlanadh agus na cnámha bhaint as, tabhair leath-</span>
<lb n="340"/><span>bhruith dhó agus craith a chonablach agus tuitfidh an</span>
<lb n="341"/><span>t-iasg as.  Agus má 's maith leat an</span>
<lb n="342"/><span>gliomach a bhruith i gceart, fagha piona</span>
<lb n="343"/><span>maide agus cuir sa' bpoll é atá i n-íochdar a</span>
<lb n="344"/><span>iarbaill, agus stopfaidh sé sin an séasúr atá</span>
<lb n="345"/><span>sa' ngliomach ó dhul thríd.  Caithfidh tú an</span>
<lb n="346"/><span>gliomach, chomhfhad 's tá sé beó, chur síos i</span>
<lb n="347"/><span>bpota uisge fiochaidh, i riocht nach mbeidh</span>
<lb n="348"/><span>spás aige le milleadh.</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>Sin é gliomach glas an duine uasail.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>An Gliomach Muire.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>27. Tá cineál eile gliomach ann a dtug-</span>
<lb n="355"/><span>ann siad an gliomach Muire air.  Tá sé </span>
<lb n="356"/><span>níos mó ná an gliomach glas, agus dath dearg</span>
<lb n="357"/><span>air.  Ní'l aon ordóg mór air, mar tá ar</span>
<lb n="358"/><span>an ngliomach eile.  Ní'l aon mhian ag an</span>
<lb n="359"/><span>uaisle air, cé go bhfuil a chuid éisg chomh</span>
<lb n="360"/><span>maith leis an ngliomach glas.  Agus dá</span>
<lb n="361"/><span>n-iththeá béile bídh dhe ar maidin, ní iarrfá</span></p>
</div>
<pb n="241"/>
<div><lb n="362"/><p><span>blas eile ar feadh dhá oidhche 's dá lá.</span>
<lb n="363"/><span>Bheitheá chomh líonta 's chomh sásta 's go</span>
<lb n="364"/><span>sílfeá go mbeitheá chomh láidir le tarbh.  Ní</span>
<lb n="365"/><span>raibh aon mheas ag an uaisle ar an iasg sin,</span>
<lb n="366"/><span>mar nach raibh a fhios aca cé an neart agus an</span>
<lb n="367"/><span>gníomh a bhí ann.  Bhí sé gann.  Ní bhfuightheá</span>
<lb n="368"/><span>gliomach Muire i n-áit i bhfuightheá chúig céad</span>
<lb n="369"/><span>gliomach glas.</span></p>
<lb n="370"/>
<lb n="371"/><p><span>Oisín.</span></p>
<lb n="372"/>
<lb n="373"/><p>
<lb n="374"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Ag Iarraidh Gliomach.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Ag Iarraidh Gliomach.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
