Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Linguistic Notes.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Mac Tíre</addName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG08-10423</note>
		 <note type="L">137</note>
		 <note type="B">1897</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Mí Nodlag, 1897</date><idno>IG08-10423</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">8</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>Linguistic Notes.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Linguistic Notes.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Mí Nodlag, 1897</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="en">English</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>LINGUISTIC NOTES.</span>
<lb n="1"/><span>By Mac Tíre.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Dúil as Dia go sroichfinn slán,</span>
<lb n="4"/><span>Go bhfuighinn bás i nEirinn.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>"Ní'l aon gheata 'a deacha siad amach air nachar fhág</span>
<lb n="7"/><span>an fear bocht lorg na gcos ins an chlábar."</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>"Ní'l iarla 'sa' mBreatain ná (d)o guireadh i gcrích</span>
<lb n="10"/><span>Fódla</span>
<lb n="11"/><span>Nachar cuireadh 'sa' ticéid fá theacht ar an chóisir."</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>"A chailleach mór mhodhmhar nár ghéill ariamh do Dhia</span>
<lb n="14"/><span>ná do dhuine,</span>
<lb n="15"/><span>Nachar fhaghaidh tusa biseach choidhche go racha tú trí</span>
<lb n="16"/><span>huair déag ar mire."</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p/>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="19"/><p><span>(1) Tá sé dá bhualadh sin,</span>
<lb n="20"/><span>(2) Táthar dá bhualadh.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>“'Sé mo ghéar-ghoin teinnis fá gur theástaigh uainn </span>
<lb n="23"/><span>Gaedhil Thír Eoghain.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Uir-chill an Chreagáin (poem).</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Bhí an rí lán-lúthgháireach fá Aodh beag agus fá n-a </span>
<lb n="28"/><span>inghin a theacht a bhaile.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Aod Beag O Leortha (folk-tale).</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>“Trí Bior-ghaoithe:”  dá ghuidhe im thuidheacht as an órd </span>
<lb n="33"/><span>ghuidhe ar do shon; is faillitheach bhíd na daoine ar an </span>
<lb n="34"/><span>aimsir-se um fhóirithin ar na mharbhaibh.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>'Sé mheasaim-se go bhfuil lom-lán an tuathail ag an </span>
<lb n="37"/><span>druing do chuir le fír-dhéidheanaighe an tsean-chuma </span>
<lb n="38"/><span>allta ársaidheachta úd “meabhair” ar an nua-fhocal-</span>
<lb n="39"/><span>sa “meabhar”.  Cá bhfuil dóibh sgreatal na ngrás </span>
<lb n="40"/><span>de'n cheart do bheith aco, ag cur an fhocail as a ghnáth-</span>
<lb n="41"/><span>chruth, fá mar chuir Cailleach Shléibhe Cuilinn Fionn </span>
<lb n="42"/><span>Mac Cumhaill?  Dá gcluinidís an focal dá rádh as </span>
<lb n="43"/><span>Gaedhilg na Muimhneach agus na nUltach araon, agus gan fiú </span>
<lb n="44"/><span>riain an tsrónuighthe air, féadfaidhe ná beidís comh </span>
<lb n="45"/><span>teann, comh tugtha, comh héasgaidh, comh hullamh sain </span>
<lb n="46"/><span>chum a churtha ar shean-chruth do chuaidh d'éag tá na cianta </span>
<lb n="47"/><span>ó shoin ann!  Go dearbhtha, ní séanta dhúinn ar chor ar </span>
<lb n="48"/><span>bith gurab é an focal Laidne memoria is fréamh do'n </span>
<lb n="49"/><span>fhocal-sa againne, acht mar sin féin nach fíor dam a </span>
<lb n="50"/><span>rádh go mbíthí ag sgríobhadh “mebair” i nGaedhilg na </span>
<lb n="51"/><span>mheadhón-aoise?  Cionnus sain?  Atá athrughadh tháinig </span>
<lb n="52"/><span>'sa' bhfocal.  A leithéid seo, rinne b (= bh) de'n m </span>
<lb n="53"/><span>(= m) um an dtaca-sain.  An é nach déanta dhúinn </span>
<lb n="54"/><span>“meabhair” do chur síos agus an aimsir atá anois ann, agus </span>
<lb n="55"/><span>furmhór na sean-aimsire féin d'ár gcuir-ne ar an </span>
<lb n="56"/><span>eolus-sain?  Cá huain cuirfear deire le hathrughadh </span>
<lb n="57"/><span>gan chiall gan éifeacht?  Ceapaim gurab as a meabhair </span>
<lb n="58"/><span>nó geall leis do chuid de lucht an athruighthe, atá an </span>
<lb n="59"/><span>oiread-sain de dhúil agus de spéis aco' san ársaidheacht agus </span>
<lb n="60"/><span>i mbunadhas fhocail, agus dá dheasgaibh sin, faillighe do </span>
<lb n="61"/><span>thabhairt dóibh i n-aon sgéal ar fhás an fhocail i n-im-</span>
<lb n="62"/><span>theacht a shaoghail.</span>
<lb n="63"/></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="64"/><p><span>Adeir an tAthair Eoghan Ua Gramhna gurab é focal </span>
<lb n="65"/><span>ó'r shíolraigh “falaire” acht palfrey.  Tá go maith.  </span>
<lb n="66"/><span>Ceapaim nach fuláir nó go bhfuil iomlán a chirt aige.  </span>
<lb n="67"/><span>Dá léigheadh sin dam, is ann do chuimhnigheas ar fhocal </span>
<lb n="68"/><span>eile theangmhuigheadh liom i bhfilidheacht na Mumhan .i. </span>
<lb n="69"/><span>fastuighim.  Seo dhá sholaoid air: “Fastuighim an </span>
<lb n="70"/><span>Mhangaire Shúgaigh” (Béarla ag Seaghán Ua Dála dá </span>
<lb n="71"/><span>chur air, “The Mangaire Súgach's Pastime”); “Ag </span>
<lb n="72"/><span>féachain romham 's ag déanamh fastuighim.”  Is doigh </span>
<lb n="73"/><span>liom gurab é an focal pastime bha bhun do.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Ceapaim nach fulár nó gurab é lán an chírt atá ag </span>
<lb n="76"/><span>ár n-eagarthóir do leith an litrighthe úd “amhrán” do </span>
<lb n="77"/><span>chuir sé ar bun le déidheanaighe.  Is í fuaim baintear </span>
<lb n="78"/><span>as an bhfocal-sa i n-oir-dheisceart Chúige Uladh </span>
<lb n="79"/><span>“amhrán” (= “ou’ron agus an t-ou srónuighthe).  Ní hé </span>
<lb n="80"/><span>sin dála do “ghabhar” ar a bhfuil “gó-ar” mar chana-</span>
<lb n="81"/><span>mhain, ná dá leitheidibh.  Thairis sin, is cuimhin liom </span>
<lb n="82"/><span>fear as Inbhear Nois (nó Inbhear Naoise do réir </span>
<lb n="83"/><span>chanamhna na hAlban) do rádh “amhrún” (ou'-run, agus an </span>
<lb n="84"/><span>t-ou do shrónughadh), siúd agus gurab amhlaidh litrighid na </span>
<lb n="85"/><span>hAlbanaigh an focal òran.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Go deimhin féin, atá corp-lár an chírt ag an Athair </span>
<lb n="88"/><span>Eoghan Ua Gramhna i leith an fhocail bhíos dá rádh i dTír </span>
<lb n="89"/><span>Chonaill i n-ionad “faoileann”.  “Faoileóg” adeir-</span>
<lb n="90"/><span>thear annsúd ó cheann go ceann, im' thuairim.  Ní </span>
<lb n="91"/><span>fuláir nó is tuathalach an chuma litrighthe úd “faoi-</span>
<lb n="92"/><span>leán” atá ag an-chuid sgríbhneoirí dá cur síos.  Is í </span>
<lb n="93"/><span>canamhain atá ar an bhfocal-sa i gContae na Gaillimhe </span>
<lb n="94"/><span>acht faidhlleán = faoilleán = faoilneán = faoilean-</span>
<lb n="95"/><span>nán.  Deimhniughadh dian-mhaith air sin “faoileannán” </span>
<lb n="96"/><span>féin do bheith i ngnáith-fheidh i n-oirdheisceart Chúige </span>
<lb n="97"/><span>Uladh, mar sh.: “Sgairteach na bhfaoileannán” (dá </span>
<lb n="98"/><span>tharrang as sgéal): “Dá mbéidhinnse im' fhaoilean-</span>
<lb n="99"/><span>nán bhán bheidheadh ag snámh ar na gleanntáin” (ag </span>
<lb n="100"/><span>teangmháil i n-amhrán).</span>
<lb n="101"/><span>     </span>
<lb n="102"/><span>O tharla “sgairteach” thíos agam, is fiú liom a chur </span>
<lb n="103"/><span>i n-umhail go ndeárna féin tuathal lithrighthe i n-”Amh-</span>
<lb n="104"/><span>rán an tae,” ag sgríobhadh “sgairtighe” dham.  Ní </span>
<lb n="105"/><span>hormsa is tógtha é ar fad, ámh.  Cuireadh ar seachrán </span>
<lb n="106"/><span>mé ag dream daoine 'n-ar maith ba dhual dóibh aithniu-</span>
<lb n="107"/><span>ghadh idir an dubh agus an bán do thaobh a mbaintear </span>
<lb n="108"/><span>d'fhuamannaibh as an litriughadh i n-a gcanamhain féin.</span>
<lb n="109"/><span>An cás tabharthach ar “sgairteach” is é “sgairtigh.”</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>In Amhrán an Tae, as printed in last number, the word</span>
<lb n="112"/><span>seacht was omitted from third line of verse I., which </span>
<lb n="113"/><span>should have read: </span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Gheabha siad seacht seachtmhaine 'spás uadh, 7c.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p>
<lb n="118"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Linguistic Notes.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Linguistic Notes.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
