Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Seanmóir do rinne an t-Athair Aindrias Mac Niallghuid, Sagart Pobuil Gartáin.</title><author><persName>Mac Niallghuis, An tAthair Aindrias</persName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG08-10370</note>
		 <note type="L">40</note>
		 <note type="B">1897</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Iúl, 1897</date><idno>IG08-10370</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">8</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Mac Niallghuis, An tAthair Aindrias</author><title>Seanmóir do rinne an t-Athair Aindrias Mac Niallghuid, Sagart Pobuil Gartáin.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Seanmóir do rinne an t-Athair Aindrias Mac Niallghuid, Sagart Pobuil Gartáin.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Iúl, 1897</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Seanmóir do rinne an t-athair </span>
<lb n="1"/><span>Aindrias Mac Niallghuis, sa-</span>
<lb n="2"/><span>gart pobuil Gartáin.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>“Feuch! d'fhágamar gach uile nídh agus leanamar thusa.  </span>
<lb n="5"/><span>Caidé an luach saothair atámuid ag dul d'fhaghail ar </span>
<lb n="6"/><span>a shon sin?”  Agus dubhairt Iosa leó, “Go deimhin </span>
<lb n="7"/><span>deimhin adeirim libh, ar an lá dhéidheanach nuair thiocfas </span>
<lb n="8"/><span>Mac an Duine i n-árd-chéim, go suidhfidh sibh do lean é </span>
<lb n="9"/><span>ar dhá chathaoir dhéag, chum breitheamhnais do thabhairt ar </span>
<lb n="10"/><span>dhá theaghlach déag Israel; agus gach uile dhuine fhágas a </span>
<lb n="11"/><span>bhaile, a athair agus a mháthair, a dheirbhshiúr agus a dhearbhra-</span>
<lb n="12"/><span>thair, a bhean agus a pháisde, agus a thalamh, ar mo shon-sa,</span>
<lb n="13"/><span>bhéarfaidh mé dhó céad lán ar an tsaoghal so, agus an </span>
<lb n="14"/><span>bheatha shuthain ins an tsaoghal atá le teacht.” -(1dh </span>
<lb n="15"/><span>caibidil déag de Naomh Matha, rann 28, 29 agus 30.)</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>'Sé seo an soisgéal do léigheadh indiu agus </span>
<lb n="18"/><span>léightear i gcomhnuidhe ar fhéile na n-abadh; </span>
<lb n="19"/><span>agus tuigeann sinn ó fhoclaibh an tsoisgéil </span>
<lb n="20"/><span>seo go raibh caibhidil eidir Críost agus naomh </span>
<lb n="21"/><span>Peadar fá'n luach saothar do bhí ag Críost </span>
<lb n="22"/><span>le tabhairt dóibh ar son an tsaoghail do </span>
<lb n="23"/><span>thréigean agus Eisean do leanamhain.  Thug </span>
<lb n="24"/><span>Críost dhá gheallamhain do Pheadar air.  </span>
<lb n="25"/><span>Dubhairt Críost leis: “Ar m'fhocal, bhéar-</span>
<lb n="26"/><span>faidh mé dhaoibh mar onóir bhéith 'bhur gcomh-</span>
<lb n="27"/><span>bhreitheamhnaibh liom féin ar an lá dhéidheanach</span>
<lb n="28"/><span>le breitheamhnas do thabhairt ar an chineadh </span>
<lb n="29"/><span>dhaonda.”  An dara geallamhain thug Críost </span>
<lb n="30"/><span>dóibh, go gcumhdóchadh sé iad le sólás a </span>
<lb n="31"/><span>ghrása i n-a gcéad lán ar an tsaoghal so, </span>
<lb n="32"/><span>agus an bheatha shíorruidhe d'éis a mbáis.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Tá geallamhna Chríost chomh fíor indiu agus </span>
<lb n="35"/><span>bhí siad an lá sin; mairfidh siad fíor i </span>
<lb n="36"/><span>gcomhnuidhe, de bhrígh nach do Pheadar amháin </span>
<lb n="37"/><span>agus do na hAbstolaibh thug Críost na geal-</span>
<lb n="38"/><span>lamhna so, acht do gach uile dhuine eile do </span>
<lb n="39"/><span>ghní mar an gcéadna; 'sé sin le radh, do </span>
<lb n="40"/><span>gach duine thréigeas an saoghal, shéanas é </span>
<lb n="41"/><span>féin, thógas suas a chroch agus leanas Críost. </span>
<lb n="42"/><span>Agus 'sé seo mar rinne naomh Colum Cille, </span>
<lb n="43"/><span>naomh mór Tíre Conaill, ar bpadrún, ar </span>
<lb n="44"/><span>gcara, agus ar nduine muinteardha féin.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>“D'fhág sé gach uile, acht fuair sé gach </span>
<lb n="47"/><span>uile.”</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Tá sé trí chéad déag, trí scór, agus trí </span>
<lb n="50"/><span>bliadhna déag ó rugadh Colum Cille ar an </span>
<lb n="51"/><span>leic sin thíos, ar ar hofráileadh suas indiu </span>
<lb n="52"/><span>iodhbairt ro-adhramhail an Aifrinn.  Trí </span>
<lb n="53"/><span>scór agus trí bliadhna déag fad a bheatha ar </span>
<lb n="54"/><span>an tsaoghal so.  Caidé mar chaith sé na </span>
<lb n="55"/><span>bliadhna so?  Caidé an cineál duine bhí </span>
<lb n="56"/><span>ann?  Caidé an eisiomláir thug sé dhúinn </span>
<lb n="57"/><span>le leanamhain?  Caidé an eisiomláir thug sé dhúinn </span>
<lb n="58"/><span>le leanamhain?  Agus caidé an rún atá-</span>
<lb n="59"/><span>muid ag dul do dhéanamh indiu, ar lá mór </span>
<lb n="60"/><span>a fhéile, le haithris do dhéanamh air, ionnus </span>
<lb n="61"/><span>go mbeimid ar dhóig éigin cosmhail leis i </span>
<lb n="62"/><span>n-a bheathaidh?</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Rugadh é i nGartán de dheoin,</span>
<lb n="65"/><span>'S do hoileadh e i gCill MhicNeoin,</span>
<lb n="66"/><span>'S do baisdeadh mac na maise</span>
<lb n="67"/><span>I dTulaigh na Dubh-ghlaise.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Ag a bhaisteadh fuair sé Criomhthann mar</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="70"/><p><span>ainm ó'n tsagart uasal Cruithneachán, agus </span>
<lb n="71"/><span>d'éis a bhaistidh tugadh mac na maise so go </span>
<lb n="72"/><span>Cill Mhic Neoin, an áit i ndearnadh é oilea-</span>
<lb n="73"/><span>mhain i measg prionnsaidhe óg Tíre Conaill </span>
<lb n="74"/><span>do bhí ar sgoil leis, agus do bhaisd air “Colum </span>
<lb n="75"/><span>na Cille,” mar bhí sé le fagháil i gcomhnuidhe </span>
<lb n="76"/><span>aca ag urnaighe roimh an altóir.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Annso fuair sé a chéad fhoghluim i mbéa-</span>
<lb n="79"/><span>saibh Dé, agus leag sé go domhain adhbhar na </span>
<lb n="80"/><span>beathadh iongantaighe do bhí leagtha amach ag </span>
<lb n="81"/><span>Dia dhó.  “Foghluim an óige i mbéasaibh </span>
<lb n="82"/><span>Dé, agus nuair atá siad sean, ní thréigeann </span>
<lb n="83"/><span>siad é” (Probh, 22c., 6 rann).  Agus anois </span>
<lb n="84"/><span>de bhrígh go raibh a athair agus a mháthair de </span>
<lb n="85"/><span>shíol na ríogh agus prionnsaidhe fíor-uasal</span>
<lb n="86"/><span>Éireann, Alban, agus Dála Araidhe, budh le </span>
<lb n="87"/><span>n-a mac Colum go cinnte, agus i gceart, </span>
<lb n="88"/><span>coróin na hÉireann d'fhagháil, dá gcomh-</span>
<lb n="89"/><span>nuigheadh sé le n-a chuid prionnsaidhe féin i </span>
<lb n="90"/><span>dTír Chonaill.  Acht b'fhearr le Colum </span>
<lb n="91"/><span>bheith bocht le Críost ná saidhbhir gan é.</span>
<lb n="92"/><span>“Is beannuighthe na boicht i spioraid, óir is </span>
<lb n="93"/><span>leó ríoghacht neimhe” (Matha, 5 caib., 3 </span>
<lb n="94"/><span>rann).  Ag fagáil sláin ag a mhuinntir, agus </span>
<lb n="95"/><span>ag glacadh Dé mar a oighreacht, d'fhág sé</span>
<lb n="96"/><span>iad le “hocras agus tart d'éis na córa,” agus </span>
<lb n="97"/><span>chuaidh sé do chuartughadh foghluma i measg </span>
<lb n="98"/><span>na naomh agus na sgoláirí ba mhó i nÉirinn, ag </span>
<lb n="99"/><span>fágáil eisiompláire an pháisde Íosa i n-a </span>
<lb n="100"/><span>dhiaidh i gCill Mhic Neoin:  'sé sin le rádh — </span>
<lb n="101"/><span>“Do réir mar d'fhás sé i n-aois, d'fhás sé </span>
<lb n="102"/><span>fós i n-eolas agus i ngrása i láthair Dé agus i </span>
<lb n="103"/><span>láthair an duine” (Lúcás, 2 caib., 52 rann).</span>
<lb n="104"/><span>Ar feadh an ama so bhí sé ag cuartughadh </span>
<lb n="105"/><span>foghluma tré Éireann, ó mhainistir go </span>
<lb n="106"/><span>mainistir, ó naomh go naomh, ó sgoláire go </span>
<lb n="107"/><span>sgoláire, agus ó bhárd go bárd, 'sé adéarfaidh </span>
<lb n="108"/><span>mé fá dtaobh de, go raibh sé oidhche agus lá </span>
<lb n="109"/><span>amuigh de'n am do bhí sé ar urnaighe, </span>
<lb n="110"/><span>adhlaicthe i gcomhnaidhe i n-a chuid leabhra, i </span>
<lb n="111"/><span>gcuideachda aingeal a bhflaitheas do bhí ag </span>
<lb n="112"/><span>coingeáil soluis leis go minic i ndoimh-</span>
<lb n="113"/><span>neacht na hoidhche ag aithsgríobhadh na leabhar </span>
<lb n="114"/><span>diadha, agus shoillsigh sé comh fada os cionn na</span>
<lb n="115"/><span>sgoláirí eile agus tá an ghrian os cionn na </span>
<lb n="116"/><span>réalt.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>Ag cúig bliadhnaibh agus fiche d'aois, rinneadh </span>
<lb n="119"/><span>sagart de, agus tháinic sé 'na bhaile go Tír </span>
<lb n="120"/><span>Chonaill, i measg a gcuid prionnsaidhe </span>
<lb n="121"/><span>féin, agus é lán de gach uile shubháilce agus fogh-</span>
<lb n="122"/><span>luim d'á dtéidheann leis an chríostaighe agus</span>
<lb n="123"/><span>an t-eaglaiseach do dhéanamh iomlán.  D'fhág </span>
<lb n="124"/><span>se a bhaile tré ocras agus tart na córa.  </span>
<lb n="125"/><span>Tháinic sé 'na bhaile lán agus sásta.  “Is </span>
<lb n="126"/><span>beannuigthe an dream ar a bhfuil ocras agus </span>
<lb n="127"/><span>tart na córa, óir sásóchthar iad” (Matha, </span>
<lb n="128"/><span>5 caibh., 6 rann).</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Leag sé adhbhar a chéad mhainistreach i </span>
<lb n="131"/><span>nDoire, agus bhí sé féin i n-a abaidh os a cionn </span>
<lb n="132"/><span>ar feadh cúig mbliadhan déag.  A!  b'iad </span>
<lb n="133"/><span>so na cúig bliadhna déag glórmhara d'</span>
<lb n="134"/><span>Éirinn agus d'Uladh.  De bhrígh go raibh sé </span>
<lb n="135"/><span>de shíol ro-uasal na ríogh, bhí cumhachda eas-</span>
<lb n="136"/><span>coimsighthe aige i measg na bprionnsaidhe do </span>
<lb n="137"/><span>ghráidh é le cion a gcroidhe.  Ní raibh aon </span>
<lb n="138"/><span>nídh doidhéanta aige, de bhrígh nach raibh aon </span>
<lb n="139"/><span>nídh diúlttha dó d'ár iarr sé.  Acht rinne</span>
<lb n="140"/><span>sé úsáid de na hocáidibh so uile go léir, i </span>
<lb n="141"/><span>gcuideachda an mhéid fhoghluma agus eagna </span>
<lb n="142"/><span>thug Dia dhó, ag méadughadh a chuid mainis-</span>
<lb n="143"/><span>treach, ag lán-tsíolrughadh an chreidimh, agus ag </span>
<lb n="144"/><span>tabhairt glóire do Dhia.  'Sé seo mar </span>
<lb n="145"/><span>rinne naomh Pól fós.  Deir sé féin linn </span>
<lb n="146"/><span>ar feadh an ama so go raibh sé ag snámh i </span>
<lb n="147"/><span>n-aoibhneas Dé agus na n-aingeal, do bhí ag </span>
<lb n="148"/><span>congbháil cuideachda leis i gcomhnuidhe.  Acht </span>
<lb n="149"/><span>i n-a dhiaidh sin agus uile, ní raibh sólás le</span>
<lb n="150"/><span>fagháil aige oidhche nó lá.  Cad fá so?  De </span>
<lb n="151"/><span>bhrígh go raibh aon nídh amháin do bhí ag cognadh </span>
<lb n="152"/><span>a chroidhe i gcomhnuidhe, agus ní raibh suaimhneas </span>
<lb n="153"/><span>le fagháil aige go gcríochnuigheadh sé obair </span>
<lb n="154"/><span>bheannuighthe naomh Phádraic, agus go n-iomcha-</span>
<lb n="155"/><span>radh sé trillseán an chreidimh fad le muinn-</span>
<lb n="156"/><span>tir na hÉireann do bhí sgartha ó Éirinn</span>
<lb n="157"/><span>in n-am naomh Phádraic, agus do bhí go fóill </span>
<lb n="158"/><span>“'na suidhe i ndorchadas agus i gceó an bháis.”  </span>
<lb n="159"/><span>'Sé seo an nídh amháin do bhí ag cur géar-</span>
<lb n="160"/><span>phian ar a chroidhe, agus cosmhail leis an tréa-</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="161"/><p><span>daidhe mhaith, d'fhág sé an céad acht caora i </span>
<lb n="162"/><span>n-a dhiaidh, agus chuaidh sé i ndiaidh na caorach </span>
<lb n="163"/><span>do bhí caillte, agus an chaora sin fós d'á </span>
<lb n="164"/><span>mhuinntir féin.  Bhí brón agus croidhe-bhrúghadh </span>
<lb n="165"/><span>i measg na cléire, na bprionnsaidhe, agus </span>
<lb n="166"/><span>sgoláirí Éireann.  Bhí na báird ag gul go </span>
<lb n="167"/><span>dubrónach.  Dubhairt Dallán ag seinnm a </span>
<lb n="168"/><span>chláirsighe:</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>“A! támaoid cosmhail le habhrán na </span>
<lb n="171"/><span>cláirsighe gan guth,</span>
<lb n="172"/><span>Sgartha ó ar n-árd-cheann uasal indiu.”</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>Sgartha ó ar n-árd-cheann uasal indiu.”  </span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>Ní hiongantas so: bhí siad ag cailleadh </span>
<lb n="177"/><span>a gcarad, acht bhí sé 'na charaid i gcomhnuidhe </span>
<lb n="178"/><span>aca, óir níor thréig sé iad ar lá a gcruadh-</span>
<lb n="179"/><span>tain.  Acht bhí a theas-ghrádh ar Dhia agus ar</span>
<lb n="180"/><span>anmannaibh na bpágánach mbocht as Éirinn </span>
<lb n="181"/><span>níos mó 'ná a ghrádh nádúrtha, mór agus mar bhí </span>
<lb n="182"/><span>sin ar Éirinn, agus ag tógáil suas a lámh agus ag </span>
<lb n="183"/><span>tabhairt a bheannachta dhóibh, thionntuigh sé a </span>
<lb n="184"/><span>chúl ar a oileán glas díleas féin, agus dubhairt </span>
<lb n="185"/><span>sé le n-a dhá dheisgiobal déag do bhí leis, </span>
<lb n="186"/><span>na focla so is fiu a gcuimhne:  “I n-ainm </span>
<lb n="187"/><span>Dé cuirimis chum fairrge anois, agus cia ar </span>
<lb n="188"/><span>bith áit i mbuailfimid cuan, bíodh sin ar na </span>
<lb n="189"/><span>cairrgeachaibh fiadhanta fairrge nó ar </span>
<lb n="190"/><span>oileán deas mín, annsin déanamuis comh-</span>
<lb n="191"/><span>nuidhe, agus bainimis fúinn, ag déanamh ur-</span>
<lb n="192"/><span>naighthe agus aithrighe ar feadh ar saoghail.”</span>
<lb n="193"/><span>Sheolsad leó i measg ceól agus seannma ain-</span>
<lb n="194"/><span>geal na bhflaitheas, gur chuir siad isteach </span>
<lb n="195"/><span>ar Phort an Churaigh i n-oileán Í — oileán </span>
<lb n="196"/><span>go fiadhanta, gan aon neach 'na chomhnuidhe </span>
<lb n="197"/><span>air acht éanacha na fairrge.  A! nach iad </span>
<lb n="198"/><span>do bhí cosmhail le Mac an Duine: “Tá a </span>
<lb n="199"/><span>gcuid brocaigh ag na sionnachaibh, a gcuid</span>
<lb n="200"/><span>neadracha ag éanachaibh beaga na gcnoc,</span>
<lb n="201"/><span>acht ní'l sin ag Mac an Duine aon áit le </span>
<lb n="202"/><span>a cheann do leagadh” (Lúcás, 9 caib., 58 </span>
<lb n="203"/><span>rann).  A! cia an mhéad do thiocfadh a rádh </span>
<lb n="204"/><span>fá'n bheathaidh iongantaigh do chaith sé ar an </span>
<lb n="205"/><span>oileán so, ar feadh ceithre mbliadhan déag</span>
<lb n="206"/><span>agus fiche — beatha lán de'n uile iongantas, </span>
<lb n="207"/><span>lán de míorbhailtibh, lán de fháidheacht, go </span>
<lb n="208"/><span>minic ag caint go soiléir le hainglibh na </span>
<lb n="209"/><span>bhFlaitheas ar Chnoc na nAingeal, agus go </span>
<lb n="210"/><span>minic agus go ro-mhinic, i lár an dubh-gheimhridh, </span>
<lb n="211"/><span>ar uaigneas na hoidhche, 'na sheasamh i lochán </span>
<lb n="212"/><span>uisge suas go dtí an guailne, agus le'lámhaibh </span>
<lb n="213"/><span>sínte amach ag iarraidh athchuingidhe ó Dhia i </span>
<lb n="214"/><span>leith a mhuinntire féin agus Éireann.  Go leór </span>
<lb n="215"/><span>agam le rádh annso gur chríochnuigh sé an </span>
<lb n="216"/><span>obair bheannuighthe 'ar fhág sé Éire fá </span>
<lb n="217"/><span>choinne a dhéanta; óir bhí trillseán an </span>
<lb n="218"/><span>chreidimh ag soillsiughadh anois go bláthrach, </span>
<lb n="219"/><span>ní hé amháin i nÉirinn, acht fós i measg na</span>
<lb n="220"/><span>ndeóraidhe as Éirinn i nAlbain agus i nDáil </span>
<lb n="221"/><span>Riada thall.  Bhí sé ar an adhbhar so 'na </span>
<lb n="222"/><span>chomhabstol i n-obair bheannuighthe Naomh </span>
<lb n="223"/><span>Phádraic.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>D'fhág sé an t-oileán fiadhanta so i n-a </span>
<lb n="226"/><span>dhiaidh lán de naomhaibh agus de sgoláiríbh do bhí </span>
<lb n="227"/><span>ag moladh Dé ar feadh sé céad bliadhan </span>
<lb n="228"/><span>d'éis a bháis.  Molta go raibh ar naomh mór </span>
<lb n="229"/><span>féin fós, do bhí 'na chéad-abaidh ar an </span>
<lb n="230"/><span>oileán.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Mar tháinic sé ar an tsaoghal, d'fhág sé </span>
<lb n="233"/><span>an saoghal mar an gcéadna.  Rugadh é ar </span>
<lb n="234"/><span>an leic sin thíos, fuair sé bás i gcuimhne an </span>
<lb n="235"/><span>lae indiu, trí céad déag bliadhna anois, ar </span>
<lb n="236"/><span>leic eile, 'sé sin le rádh, leac na cille, </span>
<lb n="237"/><span>roimh an altóir i n-oileán Í.  'Sí an leac </span>
<lb n="238"/><span>do bhí 'na leabaidh aige ar feadh a bheathadh, le </span>
<lb n="239"/><span>cloich faoi n-a cheann; agus an t-éideadh garbh </span>
<lb n="240"/><span>do chaith sé ins-an lá bhí dh'á chumhdach ins-an </span>
<lb n="241"/><span>oidhche.  A! ní hiongantas na leacacha, na </span>
<lb n="242"/><span>clocha, agus na tobair so bheith beannuighthe: bhí </span>
<lb n="243"/><span>cion agus grádh aige orra chum smachda a cholna.  </span>
<lb n="244"/><span>Tá siad annso i n-ar measg, an leac sin </span>
<lb n="245"/><span>thíos, na láithreacha, an tobar, agus an turas </span>
<lb n="246"/><span>so thuas, úir Ghartáin iomchuireas na deor-</span>
<lb n="247"/><span>aidhe bochta leó, le hiad do shábháil ó theinidh </span>
<lb n="248"/><span>agus ó bháthadh; Tobar an Dúin, beannuighthe ó </span>
<lb n="249"/><span>n-a dhuine mhuinteardha féin, an léightheoir </span>
<lb n="250"/><span>Ó Firghil do ghuidhe go dúthrachtach a phatrún </span>
<lb n="251"/><span>féin ins-na Flaitheasaibh, ar feadh na n-ocht </span>
<lb n="252"/><span>lá do chaith sé ag urnuighthe ag an tobar, </span>
<lb n="253"/><span>le brígh agus neart agus cumhachda thabhairt do'n </span>
<lb n="254"/><span>uisge, a shláinte do thabhairt do'n easslán:</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="255"/><p><span>agus tá fios againn uile agus ag an domhan go</span>
<lb n="256"/><span>bhfuil an bhrígh bheannuighthe so i n-uisge </span>
<lb n="257"/><span>Thobair an Dúin, — ar ndóigh-ne agus ar ndóigh-</span>
<lb n="258"/><span>ne, tá tobar Gartáin mar an gcéadna.  </span>
<lb n="259"/><span>Molta go raibh ainm ar naoimh bheannuighthe, </span>
<lb n="260"/><span>annso i n-a pharáisde féin, i dTulaigh </span>
<lb n="261"/><span>Dubhghlaise, i gCill Mhac nEanain, i </span>
<lb n="262"/><span>nGleann Choluim Chille, i n-oileán Toraigh, </span>
<lb n="263"/><span>i Ráith Bhoth, i nDoire, i nÍ, agus ins-na céad-</span>
<lb n="264"/><span>taibh céad d'áitibh eile i n-a bhfuil sé i </span>
<lb n="265"/><span>gcomhnuidhe beo i n-a chuid láithreach, atá </span>
<lb n="266"/><span>indiu agus bheidheas go deó, ag déanamh sean-</span>
<lb n="267"/><span>móire do'n té bhíos ag dul a bhealach -</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>Tá na clocha atá liath ins-na láithreach' </span>
<lb n="270"/><span>gan ceann </span>
<lb n="271"/><span>Ag déanamh seanmóire i gcomhnuidhe </span>
<lb n="272"/><span>do'n mhuinntir tá ann.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Ar feadh céad bliadhan chodail cnámha </span>
<lb n="275"/><span>beannuighthe ar naoimh ar oileán Í, nuair do </span>
<lb n="276"/><span>hiomcharadh iad go hÉirinn, an áit i bhfuil </span>
<lb n="277"/><span>siad adhlaicthe i n-uaigh amháin le naomh </span>
<lb n="278"/><span>Pádraic agus Bríghid, i gcondae an Dúin.</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>Tuigeann sibh anois an beagán agus an ro-</span>
<lb n="281"/><span>bheagán, i dtaoibh an mhéid budh chóir do rádh </span>
<lb n="282"/><span>fá 'n bheathaidh iongantaigh do chaith ar naomh </span>
<lb n="283"/><span>mór agus ar bpatrún ar feadh na dtrí scór </span>
<lb n="284"/><span>agus trí bliadhna déag do bhí sé ar an tsaoghal </span>
<lb n="285"/><span>so.  Chongnuigh Dia é le n-a chéad lán </span>
<lb n="286"/><span>grása, agus tá sé indiu trí céad déag bliadhna </span>
<lb n="287"/><span>'na chomhnuidhe i n-ochras Dé, agus ní'l a bheatha </span>
<lb n="288"/><span>acht i n-a tús go fóill.  A! 'sí seo an </span>
<lb n="289"/><span>bheatha is fiú a buaint, agus 'sé seo an t-adhbhar </span>
<lb n="290"/><span>go solamhnuigheann an Eaglais féile a cuid </span>
<lb n="291"/><span>naomh ar lá a mbáis i n-áit lae a ngein-</span>
<lb n="292"/><span>eamhna, de bhrígh nach fiú an bheatha shaoghalta </span>
<lb n="293"/><span>a cur i gcomórtas leis an bheatha shuthain</span>
<lb n="294"/><span>mhaireas ar feadh saoghal na saoghal.   </span></p>
<lb n="295"/>
<lb n="296"/><p><span>Is fíor é, tá sé sgartha uainn indiu, acht </span>
<lb n="297"/><span>is fíor é fós go bhfuil sé i gcomhnuidhe agus i </span>
<lb n="298"/><span>gcomhnuidhe i láthair na Tríonóide ro-</span>
<lb n="299"/><span>naomhtha, ag déanamh eadarghuidhe ar ar son.  </span>
<lb n="300"/><span>Agus mar tá a fhios againn go dtugann</span>
<lb n="301"/><span>Dia onóir agus éisdeachd do gach uile naomh ar </span>
<lb n="302"/><span>neamh, do réir agus mar thug an naomh céadna </span>
<lb n="303"/><span>sin onóir agus éisdeachd do Dhia ar talamh, cia </span>
<lb n="304"/><span>an naomh is mó thug onóir agus glóir do Dhia </span>
<lb n="305"/><span>ar talamh 'na thug ar naomh mór féin?  Ar</span>
<lb n="306"/><span>an adhbhar sin, bímís cinnte go bhfuighmid </span>
<lb n="307"/><span>toradh ar nguidhe indiu.</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>Agus mo thruaighe agus mo thruaighe nach</span>
<lb n="310"/><span>smuainimid níos mionca ar ar gcuid naomh </span>
<lb n="311"/><span>mór as Éirinn, agus nach gcoimhcheanglamuid </span>
<lb n="312"/><span>ar h-urnuighthe ar talamh le n-a nguidhe ar </span>
<lb n="313"/><span>neamh ar ár son féin agus ar son ar dtíre </span>
<lb n="314"/><span>boichte.  Tá a fhios againn go raibh níos mó  </span>
<lb n="315"/><span>bríghe agus tádhbhachta agus nirt i n-urnuighthe </span>
<lb n="316"/><span>Mhaoise ar bharr an chnuic ag caint le Dia </span>
<lb n="317"/><span>'na bhí i n-iomlán an phobail do bhí ag troid </span>
<lb n="318"/><span>i n-aghaidh a námhad ins-an ghleann faoi.  </span>
<lb n="319"/><span>Mar an gcéadna, tá níos mó bríghe agus nirt </span>
<lb n="320"/><span>agus tádhbhachta i n-urnuighthe naomh Phádraic, </span>
<lb n="321"/><span>Bríghde, agus Coluim, agus na naomh eile as </span>
<lb n="322"/><span>Éirinn, 'ná tá i n-iomlán ar ndícheall bocht </span>
<lb n="323"/><span>féin, ag troid i n-aghaidh ar námhad i </span>
<lb n="324"/><span>ngleann bhocht so na ndeór.</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>Déanfamaoid rún indiu, agus le cuidiughadh </span>
<lb n="327"/><span>grásta Dé cuirfimíd an rún so i gcrích ó </span>
<lb n="328"/><span>'n lá indiu amach — 'sé sin le rádh, nach </span>
<lb n="329"/><span>leigfimíd aon oidhche amháin thart gan an </span>
<lb n="330"/><span>urnuighthe bheag so do rádh d'éis ar bpaidrín </span>
<lb n="331"/><span>páirtuigh:  “A Naomh Phádraic, a Bhríghid, agus a </span>
<lb n="332"/><span>Choluim, agus a naomha na hÉireann go huilidhe </span>
<lb n="333"/><span>guidhidh orainn, congnuíghidh agus cuidighidh linn </span>
<lb n="334"/><span>anois agus ar uair ar mbáis.”  An dara rún </span>
<lb n="335"/><span>is cóir dhúinn do dhéanamh ar an lá mhór </span>
<lb n="336"/><span>bheannuighthe so, ionnus go mbeimid cosmhail </span>
<lb n="337"/><span>ar dhóigh éigin le ar bpatrún i n-a bheathaidh, </span>
<lb n="338"/><span>go ndeunfamuid an cholann do smachdadh, </span>
<lb n="339"/><span>do réir ar n-acmhainne, in gach uile nídh </span>
<lb n="340"/><span>acht go ro-mhór speisialta i nídh agus i bpeacadh </span>
<lb n="341"/><span>amháin do bheir náire agus brón agus sgrios </span>
<lb n="342"/><span>orainn féin agus ar ar dtír, 'sé sin peacadh </span>
<lb n="343"/><span>na meisge.  D'fhág ar naomh féin eisiom-</span>
<lb n="344"/><span>pláir mhór againn annso, óir adeir sgríobh-</span>
<lb n="345"/><span>nóirí a bheathadh linn nár bhlais sé riamh aon </span>
<lb n="346"/><span>ndeor dighe i n-a raibh meisge ann.  Déan-</span>
<lb n="347"/><span>famaoid uile go léir dícheall mór, muintir </span>
<lb n="348"/><span>an tréidheanais iomláin do leathnughadh agus</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="349"/><p><span>do mhéadughadh agus do neartughadh ins-an </span>
<lb n="350"/><span>chathathá siad do throid go fearamhail ins-an </span>
<lb n="351"/><span>díoghóise so i n-aghaidh an sgriosadóra </span>
<lb n="352"/><span>so.  Tugamuis deagh-shompla uainn ins-an </span>
<lb n="353"/><span>nídh so, óir is é ar ndeagh-shompla amháin </span>
<lb n="354"/><span>an cloidheamh is géire i n-aghaidh an námhad </span>
<lb n="355"/><span>so.  Guidhmis ar bpatrún indiu, ar lá mhór </span>
<lb n="356"/><span>a fhéile go n-ofráilidh sé suas 'ionnsaighe </span>
<lb n="357"/><span>ar Dhia an urnuighthe atá mé ag dul do rádh </span>
<lb n="358"/><span>anois, urnuighthe atá againn uile ar ar </span>
<lb n="359"/><span>dteangaidh, urnuighthe do chum ar nEasbog </span>
<lb n="360"/><span>féin agus atá againn ar chárda na geallamhna-</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>“A Choluim Chille! a phadrúin lucht an </span>
<lb n="363"/><span>tréidheanais iomláin in do bhaile agus in do </span>
<lb n="364"/><span>dhíbearthachd, guidh ar Dhia, cia ar bith áit i </span>
<lb n="365"/><span>dtuitfidh ar gcrann, go mbeimid buan-</span>
<lb n="366"/><span>tseasmhach d'ár ngeallamhain, agus nach dtuga-</span>
<lb n="367"/><span>muid mí-chlú go bráth, le haon mheisge</span>
<lb n="368"/><span>amháin, ar an talamh do ghráidh tú go díleas.  </span>
<lb n="369"/><span>Amén.”</span></p>
<lb n="370"/>
<lb n="371"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Seanmóir do rinne an t-Athair Aindrias Mac Niallghuid, Sagart Pobuil Gartáin.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Seanmóir do rinne an t-Athair Aindrias Mac Niallghuid, Sagart Pobuil Gartáin.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
