Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An tSeanbhean agus a Mac.</title><author><persName>Féach bailitheoir</persName></author><author><persName>King, John</persName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG08-10365</note>
		 <note type="L">32</note>
		 <note type="B">1897</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Meitheamh, 1897</date><idno>IG08-10365</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">8</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach bailitheoir</author><title>An tSeanbhean agus a Mac.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An tSeanbhean agus a Mac.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Meitheamh, 1897</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>An tSeanbhean agus a </span>
<lb n="1"/><span>Mac.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Bhí fear 'na chómhnuidhe ins an </span>
<lb n="4"/><span>áit seo 'gainne, agus ní raibh </span>
<lb n="5"/><span>de chúram air acht é féin </span>
<lb n="6"/><span>agus a mháthair.  Acht mara </span>
<lb n="7"/><span>(muna) raibh féin, bhí a sháith annsin, agus </span>
<lb n="8"/><span>bhí an saoghal ag 'ul rithte go maith leis.  </span>
<lb n="9"/><span>Mar bhí sé féin leath-bhreoite, agus gan dúil </span>
<lb n="10"/><span>mhór ins an obair aige, ní fheudfadh sé</span>
<lb n="11"/><span>curaidheacht a dheunadh mar dheunfadh fear </span>
<lb n="12"/><span>eile, ná an bárr a bhaint dá mbeidheadh sé </span>
<lb n="13"/><span>aige féin, rud nach raibh.  Agus mar bhí </span>
<lb n="14"/><span>bun-aois mhaith i gceann a mháthar, ní raibh </span>
<lb n="15"/><span>annti freastal a dheunádh air, ná congnadh </span>
<lb n="16"/><span>ar bith a thabhairt dó, leis an obair a chur </span>
<lb n="17"/><span>ar a h-aghaidh.</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>Aimsir an droch-shaoghail a bhí ann, an </span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="20"/><p><span>uair nach raibh mórán le spáráil aig duine </span>
<lb n="21"/><span>ar bith; 's bhí an tseanbhean agus a mac </span>
<lb n="22"/><span>cráidhte go maith.  Ní raibh earraidhe ná </span>
<lb n="23"/><span>airgead ná beatha lé fagháil aca-san ná </span>
<lb n="24"/><span>aig aon duine eile ar iasacht ná ar gaimbín.</span>
<lb n="25"/><span>Ní raibh ceo aig an mac lé go gceannóchadh </span>
<lb n="26"/><span>sé greim lé n-ithe dhó féin agus dá mháthair, </span>
<lb n="27"/><span>'s dubhairt sé lé a mháthair go gcaithfeadh </span>
<lb n="28"/><span>sí bás fhagháil.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>“Go mbadh seacht má's measa bheidheas </span>
<lb n="31"/><span>tú bliadhain ó 'ndiu!” ar sise, “nach </span>
<lb n="32"/><span>drochmhúinte thú lé do mháthair!  Cad chuige a </span>
<lb n="33"/><span>bhfuighinnse bás acht an oiread leat-sa.  </span>
<lb n="34"/><span>Faigh tú féin bás!”</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>“Tá, mar nach bhfuil greim lé n-ithe </span>
<lb n="37"/><span>againn, ná síol fataidhe lé cur sa talamh,” </span>
<lb n="38"/><span>adeir sé, “agus ar ndóigh caithfidh tú bás </span>
<lb n="39"/><span>fhagháil i n-am eicín, agus nach bhfuil sé chomh </span>
<lb n="40"/><span>maith dhuit bás fhagháil anois lé ham ar bith </span>
<lb n="41"/><span>eile?  Ní bhéidh tú acht ag fagháil bháis leis </span>
<lb n="42"/><span>an ocras má fhanann tú annseo 'do leachta </span>
<lb n="43"/><span>sa gclúid.”</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>“Ní theastuigheann an bás uaim,” adeir </span>
<lb n="46"/><span>sí, “agus ní fhágfaidh mé an áit seo gur </span>
<lb n="47"/><span>toil lé Dia fios a chur orm.”</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>“Maiseadh,” ar se-san, “caithfidh mise </span>
<lb n="50"/><span>beart eicín a fheuchaint, lé slighe fhagháil a </span>
<lb n="51"/><span>bheurfas beatha dhúinn, agus,” ar sé-san, </span>
<lb n="52"/><span>“dá leigtheá-sa bás bréige ort féin, </span>
<lb n="53"/><span>b'fhéidir go n-éireochadh liom cobhair eicín </span>
<lb n="54"/><span>fhagháil.”</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>“Ní'l gar ag caint leat,” ar sise, </span>
<lb n="57"/><span>“agus ó chaithfeas tú do chomhairle féin </span>
<lb n="58"/><span>bheith agat, tá mise sásta rud ar bith a </span>
<lb n="59"/><span>dheunadh is breágh leat.”</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Bhí go maith; shocruigh an mac bord sa </span>
<lb n="62"/><span>gclúid — clúid dhorcha a bhí ann — agus chas </span>
<lb n="63"/><span>sé braithlín gheal thimcheall ar a mháthair, </span>
<lb n="64"/><span>agus chóirigh sé ós cionn cláir í.  'Nuair </span>
<lb n="65"/><span>a bhí sin deunta, thug sé leis máilín na </span>
<lb n="66"/><span>mine, agus d'iompuigh sé an taobh astigh dhe </span>
<lb n="67"/><span>amach, agus chraith sé dusta na mine ar a</span>
<lb n="68"/><span>lámha' agus ar a h-eudan, agus dá bhfeic-</span>
<lb n="69"/><span>theá í, bheurfá an leabhar go raibh sí </span>
<lb n="70"/><span>caillte.  Amach leis annsin eidir an dá </span>
<lb n="71"/><span>theach, agus é ag gárthuighil</span>
<lb n="72"/><span>chaointe agus ag greadadh bos.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>“Ceurd tá ort?” arsa bean de na </span>
<lb n="75"/><span>comharsanaibh.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>“Tá mo sháith,” ar se-san, “tá mo mháthair </span>
<lb n="78"/><span>caillte.”  </span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>“Dia is Muire linn, agus beannacht Dé </span>
<lb n="81"/><span>le n-a h-anam — cá fhaide ó cailleadh í?”</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>“Tá sí caillte lé cúpla uair.”</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>“Ara, t'anam dho'n seabhac, cad chuige </span>
<lb n="86"/><span>nár innis tú dhúinn é sul dá dtí seo?</span>
<lb n="87"/><span>Gabh 'mac aig Bríghid Ruaidh, agus abair </span>
<lb n="88"/><span>léithi theacht isteach.”</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>“Faraor,” ar se-san, “ní'l aon cheo </span>
<lb n="91"/><span>lé n-a chur — sé an sgeul is measa liom.</span>
<lb n="92"/><span>Dá mbeidheadh gleus tórthaidh féin agam, ní </span>
<lb n="93"/><span>bheidhinn go h-andona, acht faraor ní'l.  </span>
<lb n="94"/><span>Tá an oidhche ag teacht orm, agus ní'l </span>
<lb n="95"/><span>coinneal, crann soillse, píopaidhe, ná </span>
<lb n="96"/><span>tobac agam, ná pighinn lé n-a bhfagháil.”</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>“Dona go leor,” ar sise, “acht ní'l </span>
<lb n="99"/><span>neart air.  Caithfidh na buachaillí beaga </span>
<lb n="100"/><span>dhul thart ar fud na mbailte go gcruin-</span>
<lb n="101"/><span>nighidh siad an oiread a's chuirfeas í.”</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Chuaidh beirt nó triúr thart i measg na </span>
<lb n="104"/><span>ndaoine, agus chruinnigh siad trí phúnt </span>
<lb n="105"/><span>cúig deug agus sé pighinne.  Ceannuigheadh </span>
<lb n="106"/><span>coinnle, píopaidhe, agus rud beag tobac, </span>
<lb n="107"/><span>agus chuir mac na mná an tar ós bárr </span>
<lb n="108"/><span>dhe'n airgead ina phóca, agus deirim-se </span>
<lb n="109"/><span>leatsa go raibh pighinn deas aige.</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Chruinnigh comharsana an bhaile, sean </span>
<lb n="112"/><span>agus óg, isteach aig an tórthadh.  Chaith </span>
<lb n="113"/><span>siad seal de'n oidhche ag urnuighe, agus </span>
<lb n="114"/><span>seal eile ag caint 's ag cómhrádh 's ag </span>
<lb n="115"/><span>caitheadh tobac.  An uair a bhí an oidhche </span>
<lb n="116"/><span>thar druim, d'imthigh na fir agus na mná </span>
<lb n="117"/><span>a bhaile, agus d'fhan an t-aos óg aig an</span>
<lb n="118"/><span>tórthadh, ag deunadh grinn agus siamsa go </span>
<lb n="119"/><span>raibh sé 'na ghairm na gcoileach.  Annsin </span>
<lb n="120"/><span>b'áil leobhtha rud le h-ithe bheith aca.  Chuir </span>
<lb n="121"/><span>siad pota ar an teinidh agus chuir siad </span>
<lb n="122"/><span>isteach bainne agus min a thug siad leobhtha, </span>
<lb n="123"/><span>agus rinne siad leite bán.  Chomh luath a's </span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="124"/><p><span>bhí an leite bruithte agus an pota tóigthe, </span>
<lb n="125"/><span>thug mac na mná priocadh de shnáthaid mhóir </span>
<lb n="126"/><span>sa gceathramha dá mháthair.  Chuir sí béic </span>
<lb n="127"/><span>aisti, agus d'éirigh sí aniar 's shuidh sí suas </span>
<lb n="128"/><span>ar an mbord.  Amach leis gach uile dhuine </span>
<lb n="129"/><span>bhí sa teach, ag siubhal ar a chéile agus ag </span>
<lb n="130"/><span>tuitim ar a chéile, agus níor fheuch duine </span>
<lb n="131"/><span>amháin aca 'na dhiaidh nó gur bhain sé baile </span>
<lb n="132"/><span>amach agus a chroidhe ag 'ul amach ar a </span>
<lb n="133"/><span>bheul.  Chomh luath a's bhí siad glanta amach,</span>
<lb n="134"/><span>chuir an mac an bulta ar an dorus, agus </span>
<lb n="135"/><span>d'ith sé féin agus a mháthair an leite bán.  </span>
<lb n="136"/><span>Ní'l fhios agam an fíor breug é, acht ar </span>
<lb n="137"/><span>ndóigh má's breug é, ní mise chum é.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An tSeanbhean agus a Mac.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An tSeanbhean agus a Mac.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
