Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Domhnall Ó Laoghire agus na Mná Sídhe.</title><author><persName>Féach bailitheoir</persName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG05-10137</note>
		 <note type="L">156</note>
		 <note type="B">1895</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>January, 1895</date><idno>IG05-10137</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">5</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach bailitheoir</author><title>Domhnall Ó Laoghire agus na Mná Sídhe.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Domhnall Ó Laoghire agus na Mná Sídhe.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>January, 1895</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>DOMHNALL Ó LAOGHAIRE AGUS NA MNÁ SÍDHE.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Amach san lá do bhí Domhnall agus a</span>
<lb n="3"/><span>mháthair ag ithe lóin bhig dhóibh féin, agus cia</span>
<lb n="4"/><span>bhuailfedh isteach acht duine muintire dar</span>
<lb n="5"/><span>bh'ainm Seumus O'Maoildhomhna', ag iarraidh</span>
<lb n="6"/><span>iasacht' cléibh chun rud beag leasughadh do</span>
<lb n="7"/><span>chur amach.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>“Bail ó Dhia oraibh,” ar Seumus.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>“Dia 's Muire dhuit,” ar siad araon.</span>
<lb n="12"/><span>“Cionnus tá tú?”</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>“Druid síos chun na teineadh,” ars an</span>
<lb n="15"/><span>bhean aosda.  “Tá an lá fuar; do bhí sioc</span>
<lb n="16"/><span>aguinn aréir.”</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>“Do bhí, am' bhaisteadh, acht cia'n t-</span>
<lb n="19"/><span>iongantas?  Ná fuil an geimhreadh orainn</span>
<lb n="20"/><span>anois?”</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>“Bhfuil aon sgeul nuadh agat, a Sheumuis?”</span>
<lb n="23"/><span>ar Domhnall.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>“Mhaisead, go bhfóiridh Dia orainn! tá</span>
<lb n="26"/><span>droich-sgeul agam, agus go deimhin ní maith</span>
<lb n="27"/><span>liom é — tá leanabh Mhichíl Uí Chonchubhair</span>
<lb n="28"/><span>marbh.”</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>“Marbh airiú! cia dubhairt é sin?”</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>Do bhí mé shíos ag an tráigh ó chianaibh fa</span>
<lb n="33"/><span>dhéin teascáin mhúraigh, agus do bhí Seaghán</span>
<lb n="34"/><span>Buidhe ann rómham, agus is é d'innis dom</span>
<lb n="35"/><span>an sgeul.  Dubhairt sé go bhfuair Micheál</span>
<lb n="36"/><span>an leanabh fuar le n-a thaoibh, 'nuair dhúisigh</span>
<lb n="37"/><span>sé ar maidin.  Do bhí Seaghán ag an dabhach</span>
<lb n="38"/><span>fa dhéin ualaigh ghainimh, agus 'nuair do bhí</span>
<lb n="39"/><span>sé ag teacht tríd an “Leacht,” do bhí Micheál</span>
<lb n="40"/><span>agus a bhean amuigh 'san sráid ag lúirigh</span>
<lb n="41"/><span>agus ag béicigh, agus na comharsain go léir</span>
<lb n="42"/><span>bailighthe timchioll, agus truagh an domhain</span>
<lb n="43"/><span>aca orra.”</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>“O, bhó, bhó! nach mór an trioblóid do</span>
<lb n="46"/><span>thuit ar na daoinibh bochta!  Brisfidh Micheál</span>
<lb n="47"/><span>a chroidhe i ndiaidh an leanaibh, do bhí sé chomh</span>
<lb n="48"/><span>ceanamhail sin air.  Go deimhin is truaigh-</span>
<lb n="49"/><span>mhéileach an sgeul atá agat, a Sheumuis.”</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>D'fhan siad annsan ag caint le chéile ar</span>
<lb n="52"/><span>feadh tamaill bhig, acht do shaoil an bhean</span>
<lb n="53"/><span>aosda go raibh sé ro-fhada, mar do bhí eagla</span>
<lb n="54"/><span>uirre go gcuirfeadh an garlach liúgh as san</span>
<lb n="55"/><span>tseomra, agus dubhairt sí le Domhnall.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>“Cuir do chasóg ort agus buail síos chu'</span>
<lb n="58"/><span>tighe an chuirp.  B'fhéidir go bhfaigheadh Micheál</span>
<lb n="59"/><span>gnó icínt dhíot.”</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>D'éirigh Domhnall agus do chuir sé é</span>
<lb n="62"/><span>fein i gcóir, agus do thóg Seumus an cliabh,</span>
<lb n="63"/><span>agus d'imthigh siad amach le chéile.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Do bhuail Domhnall síos, agus 'nuair do</span>
<lb n="66"/><span>tháinig sé chun tighe Mhichíl Uí Chonchobhair do</span>
<lb n="67"/><span>bhí an leanabh leagatha amach 'san chliabhán</span>
<lb n="68"/><span>'san chistean, agus a mháthair ag gul agus</span>
<lb n="69"/><span>ag caoineadh ós a cheann, agus na comharsain</span>
<lb n="70"/><span>bailighthe isteach chun an tóraimh.  Níor leig</span>
<lb n="71"/><span>Domhnall aon rud air ar dtús, agus do bhí</span>
<lb n="72"/><span>an-truagh aige le Micheál, acht tar éis</span>
<lb n="73"/><span>tamaill do chuaidh sé chun na teineadh ag</span>
<lb n="74"/><span>cur smeachada ar a phíopa agus 'nuair</span>
<lb n="75"/><span>d'iompuigh sé siar aríst d'fheuch se ar an</span>
<lb n="76"/><span>“ngaisgidheach” 'san chliabhán, agus do chuir</span>
<lb n="77"/><span>se sgairt gháire as agus annsan sgairt eile,</span>
<lb n="78"/><span>ar nós gur shaoil na daoine ar fad go raibh</span>
<lb n="79"/><span>dé imthighthe as a chiall.  Annsan do bhuail</span>
<lb n="80"/><span>sé amach, agus do bhí na daoine istigh ag</span>
<lb n="81"/><span>deanadh iongantais de'n rud dána do dhein</span>
<lb n="82"/><span>sé.  'Sé so an chiall do chuir Domhnall an</span>
<lb n="83"/><span>sgairt as: nuair d'fheuch sé ar an gcliabhán,</span>
<lb n="84"/><span>'sé an rud do chonnaich sé ann — dreannachán</span>
<lb n="85"/><span>beag críonna agus feusógaidhe fada air,</span>
<lb n="86"/><span>agus a leath-shúil osgailte ag faire ar gach</span>
<lb n="87"/><span>uile chor do chuireadh Domhnall as.  Do</span>
<lb n="88"/><span>shaoil na daoine eile gur bh'é leanabh Mhichíl</span>
<lb n="89"/><span>Uí Conchubhair do bhí ann, acht níor mhar sin</span>
<lb n="90"/><span>le Domhnall.  Do tháinig fearg mhór ar</span>
<lb n="91"/><span>Mhicheál bocht, agus dubhairt sé nár shaoil</span>
<lb n="92"/><span>sé go ndeanfadh aoinne' a leithéide sin do</span>
<lb n="93"/><span>rud air — magadh do dheanadh faoi mar gheall</span>
<lb n="94"/><span>ar an trioblóid do chuir Dia air — agus do</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="95"/><p><span>bhí sé ag leanamhaint Domhnaill chun sásaimh</span>
<lb n="96"/><span>do bhaint dhe, 'nuair tháinig duine icínt roimhe</span>
<lb n="97"/><span>'san dorus agus chonghbhaigh istigh é.  D'fhan</span>
<lb n="98"/><span>Domhnall ar fud na sráide nó gur thuit an</span>
<lb n="99"/><span>oidhche, acht do bhí na daoine go léir ag dul</span>
<lb n="100"/><span>i leath-taoibh uadh, mar do bhí sé imthighthe</span>
<lb n="101"/><span>amach air go raibh sé éadtrom.  D'fhan sé</span>
<lb n="102"/><span>'san tóramh go timchioll an mheadhóin oidhche,</span>
<lb n="103"/><span>agus annsan do chuaidh sé abhaile ag rádh</span>
<lb n="104"/><span>leis féin, “Taisbeánfaidh mise dhóibh ar</span>
<lb n="105"/><span>maidin a márach ná fuil mé as an slighe i</span>
<lb n="106"/><span>n-aon chor.”</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>(Le bheith ar leanamhaint).</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>NOTES.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Leasughadh, "manure;" literally, improvement.</span>
<lb n="113"/><span>ó chianaibh (pronounced ó chianach), "a while ago."</span>
<lb n="114"/><span>teascán, "a small load."</span>
<lb n="115"/><span>múraigh, gen. of múrach, "seaweed."</span>
<lb n="116"/><span>truaighmhéileach, "pitiful."</span>
<lb n="117"/><span>buail síos, "strike down;" meaning walk or proceed</span>
<lb n="118"/><span>down.  In English there are such experessions as "He</span>
<lb n="119"/><span>struck out westward," agus c.</span>
<lb n="120"/><span>sgairt gháire, "a loud burst of laughter."</span>
<lb n="121"/><span>féasógaidhe, "whiskers;" for feusóga, plural of</span>
<lb n="122"/><span>feusóg, "beard."</span>
<lb n="123"/><span>go raibh se éadtrom, that he was "light" or gone</span>
<lb n="124"/><span>wrong in the head.</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>Tomás O'H-Aodha.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Domhnall Ó Laoghire agus na Mná Sídhe.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Domhnall Ó Laoghire agus na Mná Sídhe.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
