Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Old Hymn, from the Arran Islands.  An Eiséirghe.</title><author><persName>Féach bailitheoir</persName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG05-10105</note>
		 <note type="L">84</note>
		 <note type="B">1894</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>September, 1894</date><idno>IG05-10105</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">5</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach bailitheoir</author><title>An Old Hymn, from the Arran Islands.  An Eiséirghe.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Old Hymn, from the Arran Islands.  An Eiséirghe.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>September, 1894</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN OLD HYMN, FROM THE ARRAN ISLANDS.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>AN EISÉIRGHE.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>['San uimhir 46 do'n Irisleabhar clóbhuai-</span>
<lb n="5"/><span>leadh cuid do na sean-duanaibh cráibhtheacha</span>
<lb n="6"/><span>atá ag muintir na hÁrann shiar.  Fuair mé</span>
<lb n="7"/><span>a n-urmhór, mar adubhairt mé cheana, ó</span>
<lb n="8"/><span>Mháirtín 'ac Fhualáin (Mac Fualáin — Folan</span>
<lb n="9"/><span>'san mBeurla) i nInismeadhóin 'san samhradh</span>
<lb n="10"/><span>do'n bhliadhain 1892.  Sul do cuireadh i gcló</span>
<lb n="11"/><span>iad, fuair Máirtín bás.  Fear maith, meamhrach,</span>
<lb n="12"/><span>macánta, gaedhilgeóir cliste, seanchaidhe</span>
<lb n="13"/><span>cumasach, b'eadh é.  Níor dhuine é nár chuir</span>
<lb n="14"/><span>suim i n-a theangaidh dhúthchasaigh.  Is iomdha</span>
<lb n="15"/><span>sean-ghaedhilgeoir foghlamtha, fear ceudta</span>
<lb n="16"/><span>abhrán nó sgeulaidhe gan sgíth, ar a</span>
<lb n="17"/><span>ndeuntar an fheart-laoidh bhrónach so, tar</span>
<lb n="18"/><span>éis báis d'faghbháil dó, “'Tá sé imthighthe agus a</span>
<lb n="19"/><span>chuid Ghaedhilge i n-éinfheacht leis;” cáil nach</span>
<lb n="20"/><span>racha choidhche ar “Mháirtín mhaitiú,” mar do</span>
<lb n="21"/><span>bhí sé rímeudach riamh as a chuid Gaedhilge,</span>
<lb n="22"/><span>agus do mhúin sé dá chloinn í do leughadh agus</span>
<lb n="23"/><span>do sgríobhadh, réir mar d'fhoghlaim sé féin ó </span>
<lb n="24"/><span>n-a shinsearaibh Í.  Ba mhór an sgeul liom</span>
<lb n="25"/><span>bás an fhir se, agus badh mhian liom an meud</span>
<lb n="26"/><span>so shuas do sgríobhadh i n-onóir dá ainm agus i</span>
<lb n="27"/><span>gcuimhne gach seanchuis agus gach comhráidh do </span>
<lb n="28"/><span>rinneamar, mé féin agus é féin, le chéile go</span>
<lb n="29"/><span>siamsamhail, agus fós le sompla do thabhairt</span>
<lb n="30"/><span>do mhuintir na gaedhilge ar an nós ar féidir</span>
<lb n="31"/><span>leó gach nídh do dheunamh dá ndlightear uatha</span>
<lb n="32"/><span>do theangaidh a sinsear.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Is ó 'n bhfear ceudna agus fa'n am ceudna</span>
<lb n="35"/><span>fuair mé an duan so leanas.</span>
<lb n="36"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="37"/><p><span>(a) Abair do Phaidir, má's maith leat é;</span>
<lb n="38"/><span>is léigheann í nach dtéidheann ar gcúl;</span>
<lb n="39"/><span>Is Paidir í nach ngabhann smál,</span>
<lb n="40"/><span>Caiseal árd bhí ag Righ na ndúl.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Dréimire Pharrthais í an Phaidir,</span>
<lb n="43"/><span>“Paidir anam” fhóireanns í,</span>
<lb n="44"/><span>Urnuighthe chráibhtheach fhialmhar ghlan,</span>
<lb n="45"/><span>Droichead shíl Eubha í.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>(b) Trosgadh, urnuighthe, agus déirc,</span>
<lb n="48"/><span>Aithrighe dhaor agus dóchas maith, —</span>
<lb n="49"/><span>Sin é an teagasg thug Mac Dé</span>
<lb n="50"/><span>Dá Eaglais féin ar a bhóthar tais.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>(c) Téirigh 'un Aifrinn gan do bhróga,</span>
<lb n="53"/><span>Agus ná deun mórtachas as do bhrat,</span>
<lb n="54"/><span>Agus beannuigh faoi dhó do'n bhocht …</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>(d) Ar a bhfeicfidh tú d'airgead agus d'ór,</span>
<lb n="57"/><span>'S ar a bhfeicfidh tú do cheolta crois</span>
<lb n="58"/><span>(crot?),</span>
<lb n="59"/><span>Ní fheicfidh tú flaithis Mhic Dé go deoidh</span>
<lb n="60"/><span>Gan leabaidh agus gan déirc na mbocht.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>(e) Deun go mín leis an mbocht,</span>
<lb n="63"/><span>Agus cuir cneith ar a chorp;</span>
<lb n="64"/><span>Agus gur mór an díol déirce an bocht</span>
<lb n="65"/><span>Agus go ndeacaidh Mac De 'n-a</span>
<lb n="66"/><span>riocht …</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>(f) Go dtigidh lá Shliabh Slíon (Síon?) na</span>
<lb n="69"/><span>sluagh …</span>
<lb n="70"/><span>Cé gur duibhe ár ngné 'ná an gual,</span>
<lb n="71"/><span>Cé gurab áluinn anois do chruth, …</span>
<lb n="72"/><span>Mara (muna) gcuimhnighir ar dtús thú</span>
<lb n="73"/><span>féin …</span>
<lb n="74"/><span>Caoin Páis na sleagh, má fheudann tú,</span>
<lb n="75"/><span>Cuir na gártha deor fó na mílte</span>
<lb n="76"/><span>cumha …</span>
<lb n="77"/><span>Croidhe glan cráibhtheach náireach déir-</span>
<lb n="78"/><span>ceach umhal,</span>
<lb n="79"/><span>Nach míle fearr lé rádh 'ná beul ar</span>
<lb n="80"/><span>siubhal (?)</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>(g) Nach iomdha marcach maith leagadh</span>
<lb n="83"/><span>Agus rachadh arís ar bhun (mhuin?) a eacha.</span>
<lb n="84"/><span>Má chuaidh mise i leith na sligheadh,</span>
<lb n="85"/><span>Tear (= tar) a Chríosd, agus tabhair do</span>
<lb n="86"/><span>bhreith,</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>(h) Ifrionn fuar fliuch,</span>
<lb n="89"/><span>Baile is (bh)uaine agus is seirbhe deoch,</span>
<lb n="90"/><span>Baile gan chill gan chrois,</span>
<lb n="91"/><span>Ní racha mé féin i n-a heach 'ná 'n-a</span>
<lb n="92"/><span>chos.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>(i) Acht mar is maith le Críosd mé bheith</span>
<lb n="95"/><span>Budh mhian liom gul anonn,</span>
<lb n="96"/><span>Marach (muna mbeidheadh) a laighead a</span>
<lb n="97"/><span>bhfuil dhe lón romham,</span>
<lb n="98"/><span>Is beag mo bhárr i bhfus,</span>
<lb n="99"/><span>Agus mo chumha nach thall do threabhas.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>(j) An laoch do ceusadh Dia hAoine</span>
<lb n="102"/><span>'S cuireadh i rópaidhe roighne …</span>
<lb n="103"/><span>Síneadh é ins an uaimh mo sínte (?) …</span>
<lb n="104"/><span>Clocha móra clonta (?) cloidhte,</span>
<lb n="105"/><span>Faire leabtha ar feadh na hoidhche …</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>(k) 'Sé adubhairt seisean lé Nicodémus …</span>
<lb n="108"/><span>Contamatar (?) as a chionn sin …</span>
<lb n="109"/><span>Go dtugadar é ó lucht na seacht líne</span>
<lb n="110"/><span>Bhí dhá mbreunadh lé haoileach,</span>
<lb n="111"/><span>Dhá ndeargadh lé címleach,</span>
<lb n="112"/><span>Ag na deamhanta fó phianta;</span>
<lb n="113"/><span>Thugadar é go Parrthas na gcraobh</span>
<lb n="114"/><span>ngeal …</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>(l) Mara (muna) bhfaghmuid-ne óigeacht ó</span>
<lb n="117"/><span>chríonna</span>
<lb n="118"/><span>Nó umhlaigheacht na hOighe míne …</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>(m) Nach maith chaoinfeadh bean a leanbh</span>
<lb n="121"/><span>Is ní fearr 'ná a dalta;</span>
<lb n="122"/><span>Ní chaoineadh sí Árd-rí na cathrach,</span>
<lb n="123"/><span>Laoch dobheir an t-eun i ndiaidh na</span>
<lb n="124"/><span>huibhe,</span>
<lb n="125"/><span>Agus shlánuigheas gach bean i ndiaidh a</span>
<lb n="126"/><span>leinbh,</span>
<lb n="127"/><span>Nach ait nach ndeunamuid-ne Dia do</span>
<lb n="128"/><span>ghuibhe (ghuidhe),</span>
<lb n="129"/><span>'S gurab é 'ghníos ar gcré do chumadh,</span>
<lb n="130"/><span>M' Athair síorruidhe doghníos bun dam</span>
<lb n="131"/><span>Ar mo choisidheacht lé mo ghnothaigh amuigh</span>
<lb n="132"/><span>dham …</span>
<lb n="133"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="134"/><p><span>(n) Laoch do thúirling a Mac agad</span>
<lb n="135"/><span>Chaith trí ráithe in do lár i dtaisge;</span>
<lb n="136"/><span>Rug thu é i mainseur asail;</span>
<lb n="137"/><span>D'oil tú é ar do ghlúna geala;</span>
<lb n="138"/><span>Níor lig tú deor dhá fhuil faoi thalamh,</span>
<lb n="139"/><span>Nó go ndeachaidh dé dhá theasgairt</span>
<lb n="140"/><span>Ar leacracha dearga …</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>(o) Mar bhárr pianta na táirngí</span>
<lb n="143"/><span>bharradh …</span>
<lb n="144"/><span>Longínus aríst (do shrois?) an</span>
<lb n="145"/><span>tsleagh ort …</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>(p) A Dhia dhílis, gurab é do mhíle beathadh!</span>
<lb n="148"/><span>Níor dhíob-se (dhíobh-so) dlightear tada</span>
<lb n="149"/><span>(dadamh),</span>
<lb n="150"/><span>Acht dhínn uile go léir na peacthaigh.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>(q) Ní ba ná caoirigh thug tú asam</span>
<lb n="153"/><span>Acht do bhóthar goile (= d'fhuil a) dhóir-</span>
<lb n="154"/><span>teadh faoi thalamh;</span>
<lb n="155"/><span>Thréig na naoimh thú a's na heaspail,</span>
<lb n="156"/><span>Thréig Micheál thú, an t-aingeal …</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>(r) Tháinig na trí Mhuire dhá Fhaire,</span>
<lb n="159"/><span>Muire Ógh brónach deacrach</span>
<lb n="160"/><span>Folt-sgaoilte a's í gan tapa,</span>
<lb n="161"/><span>Deoir 'n-a shrothaibh léi 'n-a leaca;</span>
<lb n="162"/><span>'N uair chonnaic sí an fheoil, an chuma</span>
<lb n="163"/><span>bhí ar a leanbh,</span>
<lb n="164"/><span>Ag an dream deamhan bhí gan bhaisde,</span>
<lb n="165"/><span>Chuimil sí suip as bos,</span>
<lb n="166"/><span>D'iallachaidhe reamhra teannta lea-</span>
<lb n="167"/><span>thair …</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>(s) A Chríosd, ó tharla Dia go maith leat,</span>
<lb n="170"/><span>A Mhic na haighe míne geala</span>
<lb n="171"/><span>Fuair an crann ceusda dhá sgaradh …</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>(t) 'Sé bheir foghmhar modhamhail maiseach,</span>
<lb n="174"/><span>'Sé bheir geimhreadh líonmhar leata,</span>
<lb n="175"/><span>'Sé bheir samhradh drúchdamhail teasmhar</span>
<lb n="176"/><span>'Sé bheir aimsir chinnte ghaothmhar ear-</span>
<lb n="177"/><span>raigh ann.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>(u) A Mhuire mhóir-bhríoghmhar mhaiseach</span>
<lb n="180"/><span>Is uait-se shíolruigh toradh na mbean-</span>
<lb n="181"/><span>nacht …</span></p>
<lb n="182"/>
<lb n="183"/><p><span>(v) Thugadar cuairt anuas ó 'n aingeal</span>
<lb n="184"/><span>is ionnus (?) anuas ghluais an</span>
<lb n="185"/><span>tAthair …</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>(w) Nach í an Eiséirghe is fearr dá gcualas</span>
<lb n="188"/><span>riamh</span>
<lb n="189"/><span>Ag cléireach Chleabhair na ngeall (?),</span>
<lb n="190"/><span>Íosa críosd bheith 'g'ul ins an chrois</span>
<lb n="191"/><span>'Éis a chrochadh lé crann …</span>
<lb n="192"/><span>Rí geal agus a chaoin (?) lé crann,</span>
<lb n="193"/><span>Rí nár chuingil riamh …</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>(x) Theilgeadar 'n-a shúil (?) anall</span>
<lb n="196"/><span>Agus ghoireadar féin Mac Dé go</span>
<lb n="197"/><span>teann,</span>
<lb n="198"/><span>Chaitheadar an tsleagh fó n-a bhroinn,</span>
<lb n="199"/><span>Agus chroith an tsleagh duine dall,</span>
<lb n="200"/><span>Duine dall a's é 'teacht 'n-a dhall,</span>
<lb n="201"/><span>'S an tsleagh nimhe 'n-a dheas-láimh,</span>
<lb n="202"/><span>'N uair triomadh cneith an daill</span>
<lb n="203"/><span>Fó dhalta ar dTighearna (?) …</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>(y) Braitlín geal 'g'ul fó Íosa</span>
<lb n="206"/><span>'Measg na ríghthe 'gus na sluagh …</span>
<lb n="207"/><span>Annsin a ghoireadar féin Mac Dé</span>
<lb n="208"/><span>beannuighte</span>
<lb n="209"/><span>'S cá raibh (?) a leabaidh anois 'san</span>
<lb n="210"/><span>úir …</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>(z) Tháinig na trí Mhuire, na trí rígh,</span>
<lb n="213"/><span>Na trí saoi fó n-eunlaibh (?),</span>
<lb n="214"/><span>Fó n-a mbosa corra is fó n-a mbeagán</span>
<lb n="215"/><span>mánla,</span>
<lb n="216"/><span>Agus iad á caoineadh ar dTighearna.</span></p>
<lb n="217"/>
<lb n="218"/><p><span>(aa) 'N uair chuala Muire an fhuil tinn</span>
<lb n="219"/><span>A Mac mín geal dhá bhfagháil (?),</span>
<lb n="220"/><span>Thóig sí na trí bosa corra</span>
<lb n="221"/><span>Fó n-a riosta deirin (?) geal (doirn-</span>
<lb n="222"/><span>gheal?) …</span></p>
<lb n="223"/>
<lb n="224"/><p><span>(bb) Siúd í an fhoighid fuair guth</span>
<lb n="225"/><span>Siúd iad na bosa do bualadh</span>
<lb n="226"/><span>Siúd í an fhoighid do fuair</span>
<lb n="227"/><span>Do fhoighid a truagh-bhualadh.</span>
<lb n="228"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="229"/><p><span>(cc) Ní'l marcach fó t' aois ann, a Mhic,</span>
<lb n="230"/><span>Nár baineadh na cinn díobh i n-éinfheacht;</span>
<lb n="231"/><span>Ní'l amh ná cuibhe (?) cruaidh</span>
<lb n="232"/><span>Nach bhfuil lán dá mhór-shluagh.</span></p>
<lb n="233"/>
<lb n="234"/><p><span>(dd) Ní hé sin is misde liom féin,</span>
<lb n="235"/><span>Acht t'fheiceáil fó chrann na Páise,</span>
<lb n="236"/><span>A riosta is gile 'ná an ghrian,</span>
<lb n="237"/><span>'S a ghnúis nach ndearna droichbheart!</span>
<lb n="238"/><span>Is tú Bainríoghain Fhlaithis Dé,</span>
<lb n="239"/><span>Is tú breith(eamh) gach dainséir,</span>
<lb n="240"/><span>Is tú mo Mháthair gan locht</span>
<lb n="241"/><span>A's nídh ar bith is áil leat, gheibhir é.</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>(ee) Ní'l aon chuimhneochadh orra (= uirre) lé</span>
<lb n="244"/><span>mo bhuaidh,</span>
<lb n="245"/><span>Is deuradh í lé n-eug.</span>
<lb n="246"/><span>Gheabhadh sé Neamh ó Rígh na gcreucht.</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p><span>NOTES</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>"Is beag orm Ifrionn fuar fliuch</span>
<lb n="251"/><span>Baile bith-bhuan is searbh deoch</span>
<lb n="252"/><span>Baile tá gun chill gan chrois - </span>
<lb n="253"/><span>Cho dtéid mé ann a chois nó dh'each."</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Old Hymn, from the Arran Islands. An Eiséirghe.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Old Hymn, from the Arran Islands. An Eiséirghe.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
