Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Teanga mar a Labharthar Í.  (South West Cork.)</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">P. Ó L.</addName></author><editor><name type="main">Ó Gramhnaigh, Eoghan</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG04-11862</note>
		 <note type="L">134</note>
		 <note type="B">1892</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>June, 1892</date><idno>IG04-11862</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">4</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>An Teanga mar a Labharthar Í.  (South West Cork.)</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Teanga mar a Labharthar Í.  (South West Cork.)</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>June, 1892</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN TEANGA MAR A LABHARTHAR Í.</span>
<lb n="1"/><span>SOUTH WEST CORK.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Bhí Mícheál dúlmhar san ól, dá mbheidheach</span>
<lb n="4"/><span>neart aige air, ach bhí bac maith leis — ní raibh</span>
<lb n="5"/><span>tarrac-chuige aige.  Anois a's arís bhidheach</span>
<lb n="6"/><span>cúpla scilling aige 'na phóca, agus annsoin</span>
<lb n="7"/><span>raghach sé go dtí an aonach, maide droighin</span>
<lb n="8"/><span>aige 'na láimh; ghlaodhadh sé air dhuine éigin</span>
<lb n="9"/><span>dhá chomharsanaibh, agus bhidheadh braon aca le</span></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="10"/><p><span>cois a chéile go mbeidheadh an t-airgead</span>
<lb n="11"/><span>caithte.  Amach as an tigh ósda annsan le</span>
<lb n="12"/><span>Mícheál 'na chaoir bhuile, agus mo thruagh-sa</span>
<lb n="13"/><span>an té thiochfadh taobh leis — shínfidhe an maide</span>
<lb n="14"/><span>leis air iompáil na boise.  Is ceart dom a</span>
<lb n="15"/><span>rádh nach raibh poinn fear i m-Béara bhéar-</span>
<lb n="16"/><span>fadh bárr air le maide.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Táinic sé a bhaile air meisge aon lá</span>
<lb n="19"/><span>amháin; “bhí buille air an g-cat agus buille</span>
<lb n="20"/><span>air an ngadhar aige,” bhí a bhean 'na suidhe</span>
<lb n="21"/><span>san g-cúinne chomh ciuin leis an gcat féin</span>
<lb n="22"/><span>agus níor labhair sí gíog go dtí gur chuir</span>
<lb n="23"/><span>sé a mheisge dhe, agus annsin d'fhiafhruig sí</span>
<lb n="24"/><span>dhé cá 'na thaobh ar tháinic sé a bhaile andé</span>
<lb n="25"/><span>mar a tháinic sé.  Ní raibh sé i bhfad ag</span>
<lb n="26"/><span>fagháil freagra.  “Ar ndóigh, chaithfinn rud</span>
<lb n="27"/><span>éigin d'ól chun na damháin allaidh do ghlanadh</span>
<lb n="28"/><span>as mo scórnaigh!”  Ní raibh aon ghamhnach aig</span>
<lb n="29"/><span>an bhfear bocht an geimhreadh sin, agus chaith-</span>
<lb n="30"/><span>feadh sé a chuid d'ithe tur.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>Dubhart cheana go raibh Mícheal go dtí</span>
<lb n="33"/><span>Sagsana go minic.  Seo ceann de sna</span>
<lb n="34"/><span>sgeultaibh d'innis sé dhá chomharsannaibh tar</span>
<lb n="35"/><span>éis teacht a bhaile uair dhó.  “Tar éis dul</span>
<lb n="36"/><span>go Sagsana dhom, bhidheas tamall gan aon</span>
<lb n="37"/><span>obair d'fhagháil, agus ba gheárr air siubhal</span>
<lb n="38"/><span>an phinginn bheag airgid bhí agam.  Ní gheo-</span>
<lb n="39"/><span>bhainn lóisdín ó aoinne nuair ná bheidheach</span>
<lb n="40"/><span>mo phóca teann.  Chuireas mo lámh im phóca</span>
<lb n="41"/><span>ag cuartughadh dom' phíopa, agus cad do</span>
<lb n="42"/><span>bhuailfeach liom go h-ádhmharach ach dhá phin-</span>
<lb n="43"/><span>ginn.  Cheannuigheas bulóg aráin dom féin,</span>
<lb n="44"/><span>d'itheas smut de agus chuireas an fuighleach</span>
<lb n="45"/><span>i bpóca mo chasóige.  Nuair bhí sé ag dul</span>
<lb n="46"/><span>díom gan lóisdín fhagháil in aon bhall, cad</span>
<lb n="47"/><span>do chidhfinn i ngoireacht choiscéime dom ach</span>
<lb n="48"/><span>gunna mór.  Ba gheárr an mhoill orm dul</span>
<lb n="49"/><span>isteach 'na bheul, agus fad do bheidhtheá ag</span>
<lb n="50"/><span>dúnadh do shúl ní rabhas istig nuair thuit mo</span>
<lb n="51"/><span>chodladh orm.  Air maidin, nuair bhidheas am'</span>
<lb n="52"/><span>mhúsgailt féin, níor mhothuigheas aonnidh go</span>
<lb n="53"/><span>bhfuaras pileur do chuir an oiread sin</span>
<lb n="54"/><span>deithnis orm nár fheudas stad, riamh ná</span>
<lb n="55"/><span>choidhche, gur thuiteas i móinteán breágh</span>
<lb n="56"/><span>briosg san bhFrainc.  “Seadh, a Mhíchíl,”</span>
<lb n="57"/><span>arsa mise liom féin, “ní ceart duit gearán</span>
<lb n="58"/><span>nuair nár thuitis san mhuir mhór, áit 'na</span>
<lb n="59"/><span>ngeobhthá slugadh gan chogaint”.  Annsan</span>
<lb n="60"/><span>ghabhas a bhaodhachus le Dia thug slán sábháltha</span>
<lb n="61"/><span>me.  Chuireas mo lámh i bpóca mo chasóige,</span>
<lb n="62"/><span>agus cad do bheidheadh ann ach an blúire</span>
<lb n="63"/><span>beag aráin do chuireas ann an oidhche roimhe</span>
<lb n="64"/><span>sin.  ‘Capall na h-oibre an biadh, pé áit</span>
<lb n="65"/><span>'na mbeidhir-se,’ arsa mise, ag stalcadh an</span>
<lb n="66"/><span>bhlúire aráin go tur tirim.  Nuair bhí sé</span>
<lb n="67"/><span>ithte agam, d'fheuchas tímchioll orm chomh</span>
<lb n="68"/><span>aireach a's d'fheuch seaga riamh tímchioll air,</span>
<lb n="69"/><span>nuair bheidheach sé ag cuartughadh d'iasg in</span>
<lb n="70"/><span>abhainn, ach dá m-beidhinn ag feuchaint go lá</span>
<lb n="71"/><span>na leac ní gheobhainn lán mo shúl de'n</span>
<lb n="72"/><span>oiread a's aon Fráncach amháin.”</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>“Seadh mar is feárr é,” arsa mise, ag</span>
<lb n="75"/><span>dul go dtí coca breagh féir chomh h-árd le</span>
<lb n="76"/><span>Miosgais, ach, dá aírde é, chuadhas in a</span>
<lb n="77"/><span>mhullach; dheineas poll thríd, leigeas mé</span>
<lb n="78"/><span>fhéin isteach ann, gan pioc díom amach ach</span>
<lb n="79"/><span>mo shrón chun m'anál do tharrac.  Níorbh</span>
<lb n="80"/><span>fhada gur thuiteas am' chodladh, agus ní</span>
<lb n="81"/><span>chualas aoinnidh go dtí maidin.  Nuair do</span>
<lb n="82"/><span>mhúsglas suas agus do ghlanas an bracha as</span>
<lb n="83"/><span>mo shúilibh, d'fheuchas tímchioll orm — Cá</span>
<lb n="84"/><span>rabhas?  Dia go deo liom, cá mbeidhinn ach</span>
<lb n="85"/><span>i lár na fairrge, agus d'eirigh mo chroidhe</span>
<lb n="86"/><span>orm nuair chuimhnigheas i g-ceart air.  Ta</span>
<lb n="87"/><span>fhios agam gur ab amhlaidh thuit neul i</span>
<lb n="88"/><span>nghoireacht do'n choca gur eirigh an tuile san</span>
<lb n="89"/><span>abhainn chomh mór-soin gur sgiob sí léi féin</span>
<lb n="90"/><span>mé as an choca amach san bhfairrge, gan a</span>
<lb n="91"/><span>chur in iul dom.  Thugas mé féin suas do</span>
<lb n="92"/><span>Dhia, ach má thugas is dócha nár thuilleas</span>
<lb n="93"/><span>poinn d'aoinnidh foghanta uaidh, mar i g-cionn</span>
<lb n="94"/><span>tamaill seo chugham míol mór (bidheann</span>
<lb n="95"/><span>fuairne orm anois nuair mhachtnuighim air)</span>
<lb n="96"/><span>agus d'fhosgail sé a bheul breun, agus do</span>
<lb n="97"/><span>shluig sé mé féin a's an coca idir futh fáth.”</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>“Ní rabhas caillthe i gceart gur imthigh an</span>
<lb n="100"/><span>méid sin orm.  Deir daoine go bhfuil</span>
<lb n="101"/><span>ifrionn dubh, ach má tá sé chomh dubh a's do</span>
<lb n="102"/><span>bhí bolg an ainmhidhe sin tá an diabhal air</span>
<lb n="103"/><span>fad ann.  Ach ní h-é so ach é súd é, chidhfeá</span>
<lb n="104"/><span>an t-iasg go léir ag rith anonn 's anall air</span>
<lb n="105"/><span>fuaid a bhuilg, cuid aca ag snámh go socair</span></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="106"/><p><span>cuid eile ag léimnigh chomh h-eudtrom le</span>
<lb n="107"/><span>dear(g)nuitidhibh, agus tuille aca ag béicigh</span>
<lb n="108"/><span>mar bheidheach gáirligh óga.  ‘Ní córa díbh</span>
<lb n="109"/><span>ná domh-sa,’ arsa mise.  Tógas amac coil-</span>
<lb n="110"/><span>lear sgeine, gan aon a gó bhí sí geur </span>
<lb n="111"/><span>bhainfeadh aon iarracht amháin dí cos de'n</span>
<lb n="112"/><span>chapall is mó do shiubhail air feur nó faithche.</span>
<lb n="113"/><span>Seo ag geárradh mé, agus ba ghearr gur</span>
<lb n="114"/><span>phrioc an phian an míol mór agus do</span>
<lb n="115"/><span>mhothuigheas fonn cuir amach air.  ‘Fúisg</span>
<lb n="116"/><span>amach,’ arsa mise.  Le n-a linn-soin do </span>
<lb n="117"/><span>chonnac an t-iasg ag rith amach.  ‘go n-eirghidh</span>
<lb n="118"/><span>bhur mbóthar libh!’ arsa mise, ach ní rabhas</span>
<lb n="119"/><span>chun stad riamh nó choidhche go dtiubhrach sé</span>
<lb n="120"/><span>an córughadh ceudna domh-sa.  Seo ag séi-</span>
<lb n="121"/><span>deadh an míol mór.  ‘Séid leat!’ arsa mise.</span>
<lb n="122"/><span>Bhí an oiread sin feac orm ag geárradh i</span>
<lb n="123"/><span>g-comhnuidhe gur ró-gheárr gur chuireas mo</span>
<lb n="124"/><span>sgian amach thrí n-a chliathán, agus thuiteas</span>
<lb n="125"/><span>air bhior mo chinn.  ‘Fúisg, fúisg!’ arsa</span>
<lb n="126"/><span>bolg an mhíl mhóir, agus moladh agus</span>
<lb n="127"/><span>buidheachus le Dia, do shéid sé mé amach tré </span>
<lb n="128"/><span>n-a bheul.  Bhí sé cortha dhíom, a's níor thais</span>
<lb n="129"/><span>domh-sa é.  Do chuir sé mé chomh h-árd san</span>
<lb n="130"/><span>spéir go bhfuil fhios agam ná feudfainn</span>
<lb n="131"/><span>bheith í bhfad ó'n ngréin, bhí an oiread-soin</span>
<lb n="132"/><span>teasa ann.  Ach, Éire bheith air, thuiteas</span>
<lb n="133"/><span>anuas slán sábháltha air phort bhreagh bhog</span>
<lb n="134"/><span>móna do bhí bainte beagán laetheanta roimhe</span>
<lb n="135"/><span>sin.  Níor imthigh aon tionóisg orm, ach amháin</span>
<lb n="136"/><span>gur baineadh an ionga de lughaidín mo</span>
<lb n="137"/><span>choise clé.”</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>P. O'L.</span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Teanga mar a Labharthar Í. (South West Cork.)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Teanga mar a Labharthar Í. (South West Cork.)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
