Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Mac Mic Iasgaire Bhuidhe Luimnighe - Sean-Sgéal as Tír Amalghaidh</title><author><name type="main">Mag Ruaidhrí, Micheál</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">C122</note>
                         <note type="L">3</note>
                         <note type="B">1909</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>C122</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Mac Mic Iasgaire Bhuidhe Luimnighe - Sean-Sgéal as Tír Amalghaidh</title><author>Mag Ruaidhrí, Micheál</author><imprint><publisher>Clódhanna Teo.</publisher><date>1909</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>SGÉAL AR MHAC MIC IASGAIRE</span>
<lb n="2"/><span>BHUIDHE LUIMNIGHE</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Ins an tsean-shaoghal, an-fhada siar, bhí mórán daoine</span>
<lb n="5"/><span>'na gcomhnuidhe a chois fairrge, agus iad ag baint a</span>
<lb n="6"/><span>mbeathadh as cnuas na fairrge mar b'fhearr an tslighe</span>
<lb n="7"/><span>bheathadh bhainfidhe de'n fhairrge ná de'n talamh, mar</span>
<lb n="8"/><span>bhí na tighthe tanuighste agus an-fhada ó chéile.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Bhí go maith 's ní raibh go dona.  Thimcheall 's an tráth</span>
<lb n="11"/><span>a bhfuil mé ag trácht faoi, mhair an t-iasgaire seo</span>
<lb n="12"/><span>agus chaith sé an chuid is mó d'á shaoghal ag iasgaireacht</span>
<lb n="13"/><span>ar an bhfairrge mhóir, agus rith an ama sin is iomdha</span>
<lb n="14"/><span>oidhche anróiteach a chaith sé ar an bhfairrge le anfa,</span>
<lb n="15"/><span>dailteann agus casgairt, le dócamhal iomartha agus</span>
<lb n="16"/><span>easbhaidh bídh.  Nuair a thainic sé i n-aois d'fhág sé a</span>
<lb n="17"/><span>athair agus phós sé bean, agus mar bhí sé i n-a bhádóir</span>
<lb n="18"/><span>toradh-aireach glic, bhí togha agus rogha óg-bhan na tíre</span>
<lb n="19"/><span>le fagháil aige; agus 'léir mar dubhairt an sgéal, a</span>
<lb n="20"/><span>ghrádh mo chroidhe!  phós sé an cailín ab' fhearr a</span>
<lb n="21"/><span>thaithnigh leis, agus ba mhó a raibh gean aige uirthi.  Le</span>
<lb n="22"/><span>sgéal gearr a dhéanamh de'n sgéal fhada, ní raibh aon</span>
<lb n="23"/><span>lánamhain a chois cladaigh ba mhó a raibh spéir ag na</span>
<lb n="24"/><span>daoinibh anntú ná ins an lánamhain seo, mar bhí fear</span>
<lb n="25"/><span>an tighe i n-a threoraidhe d'iomlán na mbádóirí a chois</span>
<lb n="26"/><span>cuain.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Bhí téagar agus catharnas eidir an lánamhain seo,</span>
<lb n="29"/><span>mar nár dhubhairt siad 's eadh ná ní headh go searbh</span>
<lb n="30"/><span>ariamh le n-a chéile, agus bhí ádh agus amhtar orthú,</span>
<lb n="31"/><span>agus gach uile nídh acú ar a gcomhairle féin acht</span>
<lb n="32"/><span>amháin easbhaidh clainne, mar bhí siad pósta os cionn</span>
<lb n="33"/><span>fiche bliadhan agus níor thainic éinne ar a sliocht; acht</span>
<lb n="34"/><span>mar sin féin, níor chothuigh sin én-mhíostainnc eatorra.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Bhí go maith 's ní raibh go dona.  Bhí an lánamhain</span>
<lb n="37"/><span>triollúsach críonna, agus iad ag cosaint beagáinín i</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="38"/><p><span>gcomhnuidhe le haghaidh na coise tinne, mar bhí a fhios</span>
<lb n="39"/><span>aca go dtiocfadh an lá a n-imtheochadh bláth na hóige</span>
<lb n="40"/><span>agus snuadh na maitheasa dhíobhtha, agus mheas siad go</span>
<lb n="41"/><span>bhfóirfeadh an ciste a bhí siad a bhailiughadh an tráth a  </span>
<lb n="42"/><span>bheith a gcnámha ag seargadh agus a n-ailt ag stroncadh</span>
<lb n="43"/><span>le aois; acht ar a shon sin níor theip an bádóir ar a</span>
<lb n="44"/><span>chuid oibre fhad 's bhí sé i n-an' buille rámha a</span>
<lb n="45"/><span>tharraint, ná an líogán a árdughadh, ná dul eangaighe a</span>
<lb n="46"/><span>thabhairt; acht a ghrádh, (mar dubhairt an sean-fhocal)</span>
<lb n="47"/><span>"téidheann ar gach nídh acht ar ghlóir fhlaitheas," agus </span>
<lb n="48"/><span>b'fhearacht sin leis-sean é, mar, dá mhéad a urrudhas</span>
<lb n="49"/><span>agus a fhearamhlacht, a thuisgint cinn, agus a mheabhair</span>
<lb n="50"/><span>intinne, chuaidh ar gach ní aca sin 'léir mar chuaidh</span>
<lb n="51"/><span>mo chréatúir i n-aois, agus níor mhór dó an ciste</span>
<lb n="52"/><span>a bhailigh sé i dtús a óige ná, mar dubhairt an sean-rádh,</span>
<lb n="53"/><span>mur mbídh sé agat dhuit féin, béidh tú fann lag agus</span>
<lb n="54"/><span>claon amuigh leis an ngréin; agus bheith an bádóir</span>
<lb n="55"/><span>seo amuigh leis an ngréin dá mbeith sé rachmallach i</span>
<lb n="56"/><span>dtús a óige.  D'fhíor an ciste dhó, agus d'fhan sé i</span>
<lb n="57"/><span>mbun a chosa nó go raibh sé beagnach caitthe aig an</span>
<lb n="58"/><span>lánamhain, agus nuair a bhí, b'éigean dó toisiughadh ag</span>
<lb n="59"/><span>iasgaireacht i ndeireadh a shaoghail, agus is iomdha</span>
<lb n="60"/><span>oidhche a chaith sé ar an bhfairrge, agus gan lann éisg</span>
<lb n="61"/><span>a thionntódh; agus d'á bhárr sin bhí an lánamhain i</span>
<lb n="62"/><span>gcruadh-chás agus imnidhe orthú go bhfuigheadh siad ocras. </span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Ins an tráth seo bhí a chuid eangach stiallta ó chéile</span>
<lb n="65"/><span>le gairbhtheon agus gargaint na dtonntracha, agus</span>
<lb n="66"/><span>b'éigean do mo chréatúir an tsnáthad eangaighe agus a</span>
<lb n="67"/><span>cheirtlín barraigh fhagháil, agus toisiughadh ar áit na</span>
<lb n="68"/><span>mbonn agus na heangachaí a dheasughadh.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Nuair a bhí deis aige orra chuir sé isteach iad i n-a</span>
<lb n="71"/><span>churachán snámha, agus le linn smál na hoidhche, i mí</span>
<lb n="72"/><span>mheadhoin an fhoghmhair, d'iomair sé amach go dtí bannc</span>
<lb n="73"/><span>an éisg.  Chaith sé dul eangaighe, agus tar éis uair nó</span>
<lb n="74"/><span>dhó, thoisigh sé ag bordughadh, agus 'léir mar bhí sé ag</span>
<lb n="75"/><span>bordughadh bhí sé ag bunránacht le n-a intinn féin, mar</span>
<lb n="76"/><span>nach raibh duth ná dath i n-a chuid eangach acht stapógaí</span>
<lb n="77"/><span>agus slata mara; is nuair a bhí borduighthe aige</span>
<lb n="78"/><span>thug sé a aghaidh ar an gcuan, agus nuair a bhí an bád</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="79"/><p><span>faoi iomramh thug sé faoi deara fad a shean-radhairc</span>
<lb n="80"/><span>uaidhe long faoi sheóltaibh, agus í ag gearradh claise</span>
<lb n="81"/><span>ins an bhfairrge le mhéad a luais agus an snámh a bhí</span>
<lb n="82"/><span>fúithí.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Sgannruigh mo chréatúir, mar bhí mearbhall air gur</span>
<lb n="85"/><span>bád sídhe a bhí ann, agus d'iomair sé ar a lán-dhícheall</span>
<lb n="86"/><span>le leac a' bháid a bhaint amach sul má mbéarfadh an</span>
<lb n="87"/><span>long sídhe air, acht ní riabh sé a fhad agus bhéitheá ag</span>
<lb n="88"/><span>rádh "Dia raisias" go dtainic an long i bhfoisgeacht</span>
<lb n="89"/><span>fad maide rámha dhó, agus nuair a thainic, stad sé de</span>
<lb n="90"/><span>iomramh, agus bhreathnuigh sé an long go géar, agus ní</span>
<lb n="91"/><span>raibh éinne ar bhord luinge acht cailín óg, agus ní fhuil</span>
<lb n="92"/><span>léigheadh ná innsint sgéil ar a breághaichte.  Chuir sí</span>
<lb n="93"/><span>forán ar an mbádóir, agus d'fhiafruigh sí dhe an raibh</span>
<lb n="94"/><span>mórán éisg marbh aige.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>"Maise, a bhainríoghain ríoghamhail," ars' eisean,</span>
<lb n="97"/><span>"ní fhuil; agus, ó's duit atá mé dh'á innsint, níor</span>
<lb n="98"/><span>mharbhuigh mé ball éisg le seachtmhain, agus tá mé bocht</span>
<lb n="99"/><span>anróiteach lag claon agus gan slighe ins an domhan</span>
<lb n="100"/><span>mhór agam le greim bídh a fhagháil, acht ag feitheamh ar</span>
<lb n="101"/><span>chabhair na fairrge agus tá an chabhair sin de dhíth orm</span>
<lb n="102"/><span>le seal gearr."</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>"Mo thruaighe thú, a dhuine chóir," ars' ise, "mar</span>
<lb n="105"/><span>is cruadh-chásach do sgéal, acht b'fhéidir go mbeithinn i </span>
<lb n="106"/><span>n-an' congnamh agus cuidiughadh a thabhairt dhuit, má</span>
<lb n="107"/><span>tá tú so-chomhairleach."</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>"A ríoghain áluinn chumharra," ars' eisean, "ní raibh</span>
<lb n="110"/><span>mé do-chomhairleach ariamh, agus glacfaidh mé comhairle</span>
<lb n="111"/><span>mo leasa uait-se, mar aithnighim in d'aghaidh go bhfuil</span>
<lb n="112"/><span>tú dáríribh."</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>"Tá tú pósta," ars' ise.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>"Tá," ars' eisean.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>"Agus ní fhuil aon chlann agaibh."</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>"Go deimhin, ní fhuil," ars' eisean.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>"Agus an measann tú an mbéidh?" ars' ise.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>"Tá mé dearbhtha dhe nach mbéidh," ars' eisean,</span>
<lb n="125"/><span>"mar tá ar gcos ar bhruach na huaighe agus ó thárla</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="126"/><p><span>nach raibh sliocht clainne againn i dtús ar n-óige, is</span>
<lb n="127"/><span>rud i n-aghaidh na nádúire a bheith ag feitheamh leobhtha</span>
<lb n="128"/><span>anois."</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>"Anois, a dhuine chóir," ars' ise, "éist liom-sa;</span>
<lb n="131"/><span>trí ráithe ó'n oidhche anocht gan lá aige ná uaidhe</span>
<lb n="132"/><span>béarfaidhear leanbh fir dhuit-se, agus, má thugann tú</span>
<lb n="133"/><span>chugam-sa é annseo i gcothrom trí ráithe ó anocht,</span>
<lb n="134"/><span>bhéarfaidh mise lucht do bháid d'ór dhuit ar a shon.  Sin</span>
<lb n="135"/><span>í mo chomhairle anois, glac í agus ní bheadh aithmhéal</span>
<lb n="136"/><span>ort."</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>Leis sin chrom sí fúithi ins an long, agus thóg sí</span>
<lb n="139"/><span>spaigín i n-a láimh, agus chaith sí an spaigín isteach i</span>
<lb n="140"/><span>mbád an iasgaire.</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>"Tabhair leat a bhaile é sin," ars' ise, "agus</span>
<lb n="143"/><span>fóirfidh sé dhuit as seo go dtí sin.  Slán leat anois,"</span>
<lb n="144"/><span>ars' ise, "mar níor thráth d'á fhaillighe é."</span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>Chrom sé faoi ins an mbád, agus rug sé ar an</span>
<lb n="147"/><span>spaigín i n-a láimh, agus nuair a d'árduigh sé a cheann</span>
<lb n="148"/><span>le buidheachas a ghlacadh léithi, bhí an long éaluighthe as</span>
<lb n="149"/><span>a radharc.</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>Ní dhearna sé aon taithighe ach tarraint ar an gcuan,</span>
<lb n="152"/><span>agus tharraing sé a bhád faoi fhasgadh, agus a bhaile</span>
<lb n="153"/><span>leis ar bhuille boise.  Nuair a bhuail sé isteach</span>
<lb n="154"/><span>d'fhiafruigh a bhean de an raibh mórán éisg leis.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>"'Sé an sgéal céadna é, a ghrádh," ars' eisean,</span>
<lb n="157"/><span>"mar nár mharbhuigh mé aon bhall éisg i rith na hoidhche,</span>
<lb n="158"/><span>ach mu'r mharbhuigh féin," ars' eisean, "caithfimid</span>
<lb n="159"/><span>tidheacht i dtír gan é."</span></p>
<lb n="160"/>
<lb n="161"/><p><span>Nuair a bhain sé dhe a chuid éadaigh a bhí fliuch ag</span>
<lb n="162"/><span>gargaint na tuinne shuidh sé ar a shuidhisleoig a bhí a</span>
<lb n="163"/><span>chois na teineadh ag clúid an bhaic, agus nuair a shuidh</span>
<lb n="164"/><span>chuir sé sgal gáire as, agus dhearc a bhean air i n-aon</span>
<lb n="165"/><span>chlár amháin, agus sul már leag sí na foraidheacha ar a</span>
<lb n="166"/><span>chéile: -</span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>"Goicé fáth do gháire?" ars' ise.</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>"Fáth maith," ars' eisean, "mar tá spaigín óir annso</span>
<lb n="171"/><span>agam, agus seo dhuit anois é, a ghrádh, agus comhair é,</span>
<lb n="172"/><span>agus chó'n's bhéidheas tú 'ghá chomhaireamh, tá deagh-</span>
<lb n="173"/><span>bhriathra nuadha agam le n-innsing dhuit."</span>
<lb n="174"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="175"/><p><span>"Fáilte roimh an éadáil," ars' ise, "agus 'sé</span>
<lb n="176"/><span>beatha an sgéil."</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>Rug sí ar an spaigín, agus thoisigh sí ag conndas an</span>
<lb n="179"/><span>airgid, agus chó'n's bhí sise ag comhaireamh ní dheachaidh</span>
<lb n="180"/><span>cosg ar a bhéal-san nó gur innis sé dhí, focal ar fhocal,</span>
<lb n="181"/><span>de chomhrádh bainríoghna na luinge, agus nuair a bhí</span>
<lb n="182"/><span>deireadh le n-a bhriathra sgeart a bhean ag gáiridhe, agus</span>
<lb n="183"/><span>ars' ise: -</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>"Go mbadh slán an sgéal."</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>Bhí go maith 's ní raibh go dona.  Níor thug sí mórán</span>
<lb n="188"/><span>áirde ar a chomhrádh, mar bhí mearbhall uirthí go</span>
<lb n="189"/><span>mb'fhéidir gur bhain bainríoghain na luinge leis na</span>
<lb n="190"/><span>brilleogaíbh léin; acht ar a shon sin de d'fhóir tairbhe</span>
<lb n="191"/><span>an spaigín dóbhtha, mar bhí siad i n-an' gach ní a d'fhóir</span>
<lb n="192"/><span>do seal tighe a cheannacht; agus leis an sgéal a</span>
<lb n="193"/><span>ghiorrachan, a chomhluadair na cruinne, níor tharraing</span>
<lb n="194"/><span>fear an tighe buille rámha, ná níor thug sé dul</span>
<lb n="195"/><span>eangaighe ó'n oidhche sin go dtí cothrom na hoidhche</span>
<lb n="196"/><span>réamhráidhte, agus go díreach mar déarfá é, rugadh</span>
<lb n="197"/><span>leanbh fir dhó ar an oidhche sin thimcheall 's an mheadhon </span>
<lb n="198"/><span>oidhche, agus ins an tráth céadna bhí tairbhe an spaigín</span>
<lb n="199"/><span>beagnach caithte, agus mar bhí gann-chuid tabhartais</span>
<lb n="200"/><span>aige, b'áin leis comhairle bainríoghna na luinge a</span>
<lb n="201"/><span>chomhnlladh; agus tar éis an gogaire naoidheanán a</span>
<lb n="202"/><span>chlúdach ins an bpludeoig, rug sé ar an naoidheanán</span>
<lb n="203"/><span>idir a dhá láimh agus thoisigh sé 'gá iongabháil ar a bhacán,</span>
<lb n="204"/><span>agus chó'n's bhí an gogaire gnaitheach ag déanamh an</span>
<lb n="205"/><span>cheapaire chneadaigh de'n mhnaoi thinn, d'ealuigh seisean</span>
<lb n="206"/><span>amach i ngan fhios dí, agus as go bráth leis chum an</span>
<lb n="207"/><span>chladaigh.</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Nuair a shroich sé an cladach sháith sé amach an bád,</span>
<lb n="210"/><span>agus shín sé an naoidheanán ar an naprún deiridh, agus</span>
<lb n="211"/><span>d'iomair sé ar a lán-dhícheall, agus deirim-se leat-sa,</span>
<lb n="212"/><span>a dhuine chóir, nár iomramh go dtí é.  Nuair a shroich</span>
<lb n="213"/><span>sé bannc an éisg bhí an long faoi ancoire roimhe, agus</span>
<lb n="214"/><span>an bhainríoghain 'na seasamh glan-díreach i lár báire</span>
<lb n="215"/><span>buird na luinge, agus bhí falluing óir bhuidhe uirthí ó'n</span>
<lb n="216"/><span>bhfeara go diúra agus aimiléis óir ó uain a cinn go</span>
<lb n="217"/><span>dtí íochtar a sála.  Bhí a pampútdaí ar dhath ar airgid,</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="218"/><p><span>ag deallradh go soillseamhail mar theinidh ghealáin, agus</span>
<lb n="219"/><span>a déad ag tabhairt lóchrainn ar feadh míle i n-a</span>
<lb n="220"/><span>thimcheall, agus maidir le n-a folt bhí sé treillsighthe i </span>
<lb n="221"/><span>n-a threillseáin agus iad i n-a ndulaibh ó chaol a droma</span>
<lb n="222"/><span>do dtí rúitín a cosa.</span></p>
<lb n="223"/>
<lb n="224"/><p><span>Leis an anamhór a thainic air i dtaobh an radhairc a</span>
<lb n="225"/><span>chonnaic sé, níor fhéad sé húth ná háth a rádh, agus</span>
<lb n="226"/><span>sháruigh sé air ball d'á cholainn a chorrughadh, acht ar</span>
<lb n="227"/><span>deireadh thiar fuair sé réidh an achair bhig, agus go</span>
<lb n="228"/><span>díreach nuair a bhí sé ag brath ar forán a chur uirthí,</span>
<lb n="229"/><span>labhair sise, agus dubhairt: - </span></p>
<lb n="230"/>
<lb n="231"/><p><span>"Céad míle fáilte rómhat!  is fear dhod' fhocal thú,</span>
<lb n="232"/><span>ach feicthear dhom go bhfuil sgáthmhaireacht orm romham.</span>
<lb n="233"/><span>Ná bíodh fuacht ná faitchíos ort, a dhuine chóir, mar ní</span>
<lb n="234"/><span>le dolaidh a dhéanamh dhuit a thainic mise annseo; acht</span>
<lb n="235"/><span>mo chuimhne, an dtug tú an naoidheanán leat?"</span></p>
<lb n="236"/>
<lb n="237"/><p><span>"'nDomhnach," ars' eisean, "a bhainríoghain ríoghamhail,</span>
<lb n="238"/><span>thugas, dh'aindeoin go gcráidheann sé mo chroidhe</span>
<lb n="239"/><span>sgaramhaint leis; acht, a ghrádh, sgarann bochtanas</span>
<lb n="240"/><span>téagar agus nádúir ó chéile go minic, 's a fhearacht</span>
<lb n="241"/><span>sin liom-sa anois."</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>"A dhuine chóir," ars' ise, "tá a fhios agam gur</span>
<lb n="244"/><span>deacair leat sgaramhaint leis, acht, dá mbeith fios mo</span>
<lb n="245"/><span>rúin-sa agat, ní chuirfeá gruaim in do mhalaidh faoi</span>
<lb n="246"/><span>n-a thabhairt dham-sa, agus ó thárla nach tráth dh'á</span>
<lb n="247"/><span>fhaillighe é (mar tá sé riachtanach agam-sa mo long a</span>
<lb n="248"/><span>chur faoi shnámh), seachaid dhom an naoidheanán, agus</span>
<lb n="249"/><span>uair bochtanais ná anró ní bhfuighidh tú go bráth."</span></p>
<lb n="250"/>
<lb n="251"/><p><span>Sheachaid sé an naoidheanán dhí, agus, nuair a rug</span>
<lb n="252"/><span>sí air idir a dhá láimh, chuir sí sgal gáire aistí agus</span>
<lb n="253"/><span>cluineadh mac alla an gháire ar fud na tíre.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>Ar an móiméid, a mhíle ghrádh, ni dhearna sí duth ná</span>
<lb n="256"/><span>dath acht toisiughadh uirthí i lom-láthair ag cárnadh óir  </span>
<lb n="257"/><span>i n-a bhád, nó go raibh sí luchtuighthe go dtí an clár</span>
<lb n="258"/><span>béil, agus annsin ars' ise: -</span></p>
<lb n="259"/>
<lb n="260"/><p><span>"An bhfuil tú sásta?"</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>"Och, maise tá," ars eisean, "agus mur'</span>
<lb n="263"/><span>mbeithinn, badh fear do-shásta a bheith ionnam."</span>
<lb n="264"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="265"/><p><span>"Is maith liom," ars' ise, "go bhfuil ar gcoinghíoll</span>
<lb n="266"/><span>cóimhlíonta eadrainn gan ádhbhar clamhsáin ag ceachtar</span>
<lb n="267"/><span>againn."</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>"Imthigh leat a bhaile anois," ars' ise, "agus bíodh</span>
<lb n="270"/><span>muinighin agat asam-sa mar máthair altroma ceart</span>
<lb n="271"/><span>cneasta feileamhnach go deo na ndeor."</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>Shuidh sé ar an gclórda, agus thoisigh sé ag cúlughadh</span>
<lb n="274"/><span>le toiseach a' bháid a thabhairt ar an tír, agus tar éis</span>
<lb n="275"/><span>sin a dhéanamh thóg sé a cheann le buidheachas a ghlacadh</span>
<lb n="276"/><span>léithi, agus nuair a thóig, a chumainn, bhí an long</span>
<lb n="277"/><span>éaluighthe gan fios a tuairisge.</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Leis an sgéal a ghiorrachan, a ghrádh, bhain sé an</span>
<lb n="280"/><span>cladach amach, agus bhí obair dheacrach aige lucht a bháid</span>
<lb n="281"/><span>a iomchar a bhaile, acht, mar dubhairt an sean-fhocal,</span>
<lb n="282"/><span>"thug sé leis é beagán ar bheagán, mar d'ith an cat</span>
<lb n="283"/><span>an measgán," agus nuair a bhí sé i n-a ghróigín aige i</span>
<lb n="284"/><span>gceart-lár an urláir, bhí luthgháir ar an lánamhain i</span>
<lb n="285"/><span>dtaobh méid an ghróigín óir, agus deir siad, nuair a</span>
<lb n="286"/><span>thainic an t-ór isteach ar an doras, go ndeachaidh an</span>
<lb n="287"/><span>chumhaidh a bhí i ndiaidh an naoidheanáin amach ar an</span>
<lb n="288"/><span>bpoll dheataigh, agus, gan bhréag a dhéanamh, bhí an</span>
<lb n="289"/><span>lánamhain as sin amach ar seol na bracha, mar bhí togha </span>
<lb n="290"/><span>agus rogha gach uile ní ní bh'fhearr ná a chéile aca,</span>
<lb n="291"/><span>agus maidir le sult agus slumairt, ní raibh a sárughadh</span>
<lb n="292"/><span>le fagháil.  Ní innsigheann an bal críoch a cuireadh ar</span>
<lb n="293"/><span>an lánamhain, mar caithfimid a dhul ar an bhfairrge mhóir,</span>
<lb n="294"/><span>agus leanamhaint do'n sgéal, mar is faoi'n bhain-</span>
<lb n="295"/><span>ríoghain agus an mac altroma atá an sgéal as seo</span>
<lb n="296"/><span>amach.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Deirtear, nuair a fuair sí an naoidheanán faoi n-a</span>
<lb n="299"/><span>cúram, go dtug sí aire choimhéadach dhó, agus an</span>
<lb n="300"/><span>borradh nach ndéanfadh sé san oidhche dhéanfadh sé san</span>
<lb n="301"/><span>lá é, agus, a dhuine chóir, ní'l léigheadh ar an bhfás a</span>
<lb n="302"/><span>bhí faoi mar deirtear go raibh sé chomh toirteamhail le</span>
<lb n="303"/><span>fear nuair a bhí sé i n-aois a chúig bliadhan déag.  Ní</span>
<lb n="304"/><span>raibh éinne ar an luing acht ise agus eisean, agus ní</span>
<lb n="305"/><span>raibh eolas ar a threibh aige ná ar éinne a bhain dó,</span>
<lb n="306"/><span>mar nach bhfaca sé nídh ar bith acht an fhairrge mhór, agus</span>
<lb n="307"/><span>tréartha glice na hógmhná, agus le seacht bhfocail a</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="308"/><p><span>chur i n-aon fhocal amháin, ní raibh aon inntridheacht a</span>
<lb n="309"/><span>d'fhóir do fhear nár chuir sí i n-umhail dó, agus nuair</span>
<lb n="310"/><span>a bhí sé i n-aois a bhliadhna is fiche, bhí gach uile</span>
<lb n="311"/><span>tréaraidheacht, inntlidheacht agus ealadhain de ghlan-</span>
<lb n="312"/><span>mheabhair aige; agus maidir le ealadhanta níor bh'fhéidir</span>
<lb n="313"/><span>a shárughadh.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>Bhí go maith, a bhuachaill ó!  I rith na bliadhna</span>
<lb n="316"/><span>is fiche ní dheachaidh támh ar a súil, acht í an chuid is</span>
<lb n="317"/><span>mó d'á ham ag an líogán dh'á oibriughadh deiseal agus</span>
<lb n="318"/><span>tuaithbheal, agus go díreach mar déarthá é, nuair a</span>
<lb n="319"/><span>thainic seisean i n-aois thainic trom-chodladh uirthí agus</span>
<lb n="320"/><span>dubhairt sí leis-sean aire a thabhairt do'n líogán nó</span>
<lb n="321"/><span>go bhfuigheadh sí támh codlata, mar bhí sí i n-a chall.</span>
<lb n="322"/><span>Ní túisge bhí na briathra ráidhte ná shuidh sé ar an</span>
<lb n="323"/><span>gcrannóig agus rug sé ar an líogán agus ní fhuil</span>
<lb n="324"/><span>léigheadh ná innsint sgéil ar an snámh a chuir sé faoi 'n</span>
<lb n="325"/><span>luing, mar bhí sí ag imtheacht chomh lúthmhar le sinneán</span>
<lb n="326"/><span>gaoith' Márta, agus an ghaoth a bhí roimpí bhí sí ag teacht</span>
<lb n="327"/><span>suas léithi, agus an ghaoth a bhí 'na diaidh d'fhág sí na</span>
<lb n="328"/><span>mílte ar deireadh í le mhéad a siubhail agus seóil.</span>
<lb n="329"/><span>Nuair a b'fhacas dó go raibh sé ag dul ar aghaidh go</span>
<lb n="330"/><span>han-mhaith d'éirigh sé de'n chrannóig, agus shiubhail sé</span>
<lb n="331"/><span>siar agus aniar ar fadh na luinge, agus bhuail sé</span>
<lb n="332"/><span>isteach ins an ngrianán a raibh sise 'na codladh ann le</span>
<lb n="333"/><span>innsint dhí gur chuir sé snámh thar bárr faoi 'n luing</span>
<lb n="334"/><span>agus gan deifir a bheith uirthí a thidheacht amach, mar bhí</span>
<lb n="335"/><span>sé i n-an' aire a thabhairt do'n luing feasta, agus</span>
<lb n="336"/><span>nuair a chuaidh sé isteach bhí sí 'na codladh agus</span>
<lb n="337"/><span>fallaing óir 'gá falach.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>Bhí sé 'ghá breathnughadh ar feadh tamaill, agus níor</span>
<lb n="340"/><span>mhaith leis a dúsacht, agus le chomh cumhra agus bhí a</span>
<lb n="341"/><span>haghaidh chrom sé a cheann agus bhain sé póg dhí, agus</span>
<lb n="342"/><span>ar an móiméid a bhain d'éirigh sí aniar agus dhearc sí do</span>
<lb n="343"/><span>aon chlár amháin air, agus ars' ise: -</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>"Tá críoch le mo chuid geasa anois, agus caithfidh</span>
<lb n="346"/><span>mise agus tusa sgaramhaint ó chéile, agus cráidheann</span>
<lb n="347"/><span>sé mé a imtheacht uait, mar nach dtig liom fanamhaint,</span>
<lb n="348"/><span>agus a ghrádh, níl árach air; acht, sul má n-imthighidh mé,</span>
<lb n="349"/><span>tá sé riachtanach agam innsint dhuit cé mé féin.  Mise</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="350"/><p><span>Gruth-bhán na Mara, Inghean an Mhongánaigh Fiach, atá</span>
<lb n="351"/><span>faoi gheasaibh le naoi gcéad déag bliadhain, agus ní</span>
<lb n="352"/><span>raibh i ndán fuasgailt dhom nó go bhfuighinn póg ó'n</span>
<lb n="353"/><span>mbéal nár phóg én-bhéal ariamh, agus, dá bpógfaidhe</span>
<lb n="354"/><span>thusa an oidhche a rugadh thú, bhí brígh na hearaide imthighthe,</span>
<lb n="355"/><span>agus ní bhéitheá i nan' mise a fhuasgailt; agus a</span>
<lb n="356"/><span>charaid, is iomdha naoidheanán a fuair mé ó am go</span>
<lb n="357"/><span>ham, agus ní raibh én-fheidhm anntú dhom, mar pógadh</span>
<lb n="358"/><span>iad sul má bfuair mise iad, agus ins an gcéad phóig</span>
<lb n="359"/><span>atá an t-amhtar.  Is cóir dom innsint dhuit goicé</span>
<lb n="360"/><span>thú féin agus an treabh ar shíolruigh tú uabhtha," agus a</span>
<lb n="361"/><span>ghrádh mo chroidhe, thoisigh sí ag innsint dhó mar tá</span>
<lb n="362"/><span>innste, agam-sa do'n chomhluadar, agus nuair a bhí</span>
<lb n="363"/><span>deireadh le n-a briathra, shiubhail an dís ar fhad na</span>
<lb n="364"/><span>luinge.  "Agus anois," ars' ise, "caithfidh mé</span>
<lb n="365"/><span>imtheacht uait, agus sul má n-imthighim pronnfaidh mé</span>
<lb n="366"/><span>an long ort, agus fágfaidh mé buaidh agat nach </span>
<lb n="367"/><span>múchfaidhear agus nach mbáithfidhear go deo thú.  Déan</span>
<lb n="368"/><span>ar dhuit féin anois," ars' ise, "agus b'fhéidir go</span>
<lb n="369"/><span>bhfeicfeá mise aríst, acht a ghrádh, níl ann acht</span>
<lb n="370"/><span>b'fhéidir."</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>Leis sin d'eirigh sí ins an spéir i n-a colm chomh</span>
<lb n="373"/><span>geal le eala ar bhruach na tuinne, agus ar leagan do</span>
<lb n="374"/><span>shúl bhí sí imthighthe as a radharc, agus, nuair a bhí mo</span>
<lb n="375"/><span>chréatúir i n-a aonraic, thainic laige bheó air, i riocht</span>
<lb n="376"/><span>gur dhiúltuigh a chosa do mheadhachan a cholna, agus</span>
<lb n="377"/><span>b'éigeann dó suidhe faoi nó go bhfuair sé réidh an achair</span>
<lb n="378"/><span>ó'n anamhóir a bhí air, agus a ghrádh mo chroidhe, nuair</span>
<lb n="379"/><span>a fuair sé fóirithin, d'éirigh sé 'na sheasamh, agus</span>
<lb n="380"/><span>shiubhail sé anonn agus anall ar bhord na luinge, agus</span>
<lb n="381"/><span>ars' eisean: -</span></p>
<lb n="382"/>
<lb n="383"/><p><span>"Is cuma liom mo bheó ná mo mharbh, agus ní fhanfa</span>
<lb n="384"/><span>mé móiméid eile ins an luing seo; ó thárla nach féidir</span>
<lb n="385"/><span>mo bháthadh, béidh fhios agam go luath agus go tapaidh</span>
<lb n="386"/><span>goicé an cineál áite íochtar na fairrge," agus ar</span>
<lb n="387"/><span>thionntódh do láimhe léim sé isteach sa bhfairrge, agus</span>
<lb n="388"/><span>chuaidh sé de'n léim sin go dtí an t-íochtar, agus nuair</span>
<lb n="389"/><span>a bhuail sé a dhá bhonn i n-aghaidh an ghrinnill, shiubhail</span>
<lb n="390"/><span>sé leis, agus, le chomh haoibhinn agus bhí gach ní</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="391"/><p><span>d'fheicfeadh sé, rinne sé dearmad a thidheacht i n-uachtar</span>
<lb n="392"/><span>nó gur shiubhail sé mór-chuid de'n fhairrge mhóir, agus</span>
<lb n="393"/><span>tar éis é sgathamh dá shaoghal a chathamh ag taisteal na</span>
<lb n="394"/><span>fairrge bhí sé an tráth seo ag brath ar thidheacht</span>
<lb n="395"/><span>i n-uachtar, agus, go díreach mar déarfá é, nuair</span>
<lb n="396"/><span>bhí sé ag brath ar é féin a árdughadh, thug sé</span>
<lb n="397"/><span>rud eicínt faoi deara a mbadh mhaith leis fios fhagháil</span>
<lb n="398"/><span>goicé an cineál roda bhí ann, agus nuair a shiubhail sé</span>
<lb n="399"/><span>chomh fada leis, an measann sibh, a chomhluadair, goicé</span>
<lb n="400"/><span>bhí os comhair a dhá shúl? - Maise, bhí, a ghrádh, seangán,</span>
<lb n="401"/><span>seabhac, agus mathghamhain, agus spólla feola eatorra,</span>
<lb n="402"/><span>agus iad ag troid le chéile faoi 'n spólla, mar bhí gach</span>
<lb n="403"/><span>ceann aca ag tabhairt iarrachta é bheith aige féin; agus,</span>
<lb n="404"/><span>dá mhéad urrudhas an mhathghamhna, ní raibh sé i n-an'</span>
<lb n="405"/><span>an fheoil a bheith aige ar a chomhairle féin, agus dá</span>
<lb n="406"/><span>bhrígh sin bhí clampar eatorra, mar, dá laghad an</span>
<lb n="407"/><span>seabhac, bhí sé gangaideach, agus cúrsaidhe an tseangáin</span>
<lb n="408"/><span>bhí urchóid i n-a ghath.  Sheas mo ghiolla tamall ag faire</span>
<lb n="409"/><span>ar an bhfad-rúsgadh bhí eatorra, agus arrainneacha i n-a</span>
<lb n="410"/><span>thaobh le mhéad a chuid gáiridhe; agus ar deireadh thiar</span>
<lb n="411"/><span>rug sé ar an spólla i n-a láimh, agus thoisigh an</span>
<lb n="412"/><span>mathghamhain ag faire air as deireadh a shúile.  Bhí an</span>
<lb n="413"/><span>seabhac ar dhruim an mhathghamhna, agus níor bhain sé</span>
<lb n="414"/><span>a dhá shúil dhe, agus a ghrádh mo chroidhe, shuidh an</span>
<lb n="415"/><span>seangán ar a chorraibh geábh, agus b'fhacas do'n ghiolla</span>
<lb n="416"/><span>go raibh radharc a dhá shúl ag dul thríd mar bárr na</span>
<lb n="417"/><span>snáthaide.  Bhí sgian ag an ngiolla, a bhuachaill ó, agus</span>
<lb n="418"/><span>rinne sé trí chuid de'n spólla ag tabhairt an</span>
<lb n="419"/><span>chuid ba mhó do'n mhathghamhain, an darna cuid ba</span>
<lb n="420"/><span>toirteamhla do'n tseabhac, agus an chuidín ba lugha</span>
<lb n="421"/><span>do'n tseangán, mar budh é an gaisgidheach ba lugha</span>
<lb n="422"/><span>goile é.  Tar éis é sin a dhéanamh, b'fhacas dó go</span>
<lb n="423"/><span>riabh siad sásta le n-a roinn, agus, i gceann an méid</span>
<lb n="424"/><span>sin, go ndeárna sé eadarasgáin eatorra.  I n-a dhiaidh</span>
<lb n="425"/><span>sin thug sé cúl a dhá chos dhóbhtha, agus d'imthigh sé ar</span>
<lb n="426"/><span>aghaidh.  Nuair a bhí sé tamaillín beag imthighthe, labhair</span>
<lb n="427"/><span>an seangán agus ars' eisean:-</span>
<lb n="428"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="429"/><p><span>"Is dona fuaras sinn nár thug buidheachas ná luach</span>
<lb n="430"/><span>saothair d' fhear na ranna, mar tá gach éinne againn</span>
<lb n="431"/><span>sásta i gceann é ar gclampar a chosg."</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>"Maise, dheamhan bréag agat," ars' an mathghamhain,</span>
<lb n="434"/><span>"agus mo ghrádh thú, a sheabhaic," ars' eisean, "lean é</span>
<lb n="435"/><span>i mbárr na bhfásgaidhthe, agus tabhair chugainn é."</span></p>
<lb n="436"/>
<lb n="437"/><p><span>Ní túisge a hubhradh ná rinneadh, mar d'eiteall an</span>
<lb n="438"/><span>seabhac, agus thug sé ar ais mo ghiolla.  Budh é an</span>
<lb n="439"/><span>mathghamhain a thionnsgail na briathra agus ars' eisean:  </span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>"Ó thárla go ndeárna tú eadarasgáin, tugaim-se</span>
<lb n="442"/><span>buaidh dhuit - gur féidir leat, am ar bith a thogróchas</span>
<lb n="443"/><span>tú é, thú féin a chumadh i gcumraidheacht mathghamhna,</span>
<lb n="444"/><span>agus nach bhfuil, agus ní bhéidh mathghamhain ar dhruim</span>
<lb n="445"/><span>uachtair na talmhana, nach mbéidh tú i n-an' a chuir faoi</span>
<lb n="446"/><span>lár, 'sé sin, uair ar bith a bhéas dréim aca leat."</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>"Tugaim-se buaidh dhuit," ars' an seabhac, "go</span>
<lb n="449"/><span>dtig leat seabhac a dhéanamh dhíot féin am ar bith is</span>
<lb n="450"/><span>toil leat, agus go mbéidh tú i n-an' eitealladh ar</span>
<lb n="451"/><span>fhad na ríoghachta gan sgríste."</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>"A mhic mo chroidhe," ars' an seangán, "ó tárla</span>
<lb n="454"/><span>gur agam-sa atá an treas chrann, tugaim-se mar</span>
<lb n="455"/><span>bhuaidh dhuit an t-am is mó a bhéidheas tú i gcruadhóig,</span>
<lb n="456"/><span>i ngéibheann ná i ngábhadh, gur féidir leat seangán a</span>
<lb n="457"/><span>dhéanamh dhíot féin ar leagan do shúl, agus ar ndóigh,</span>
<lb n="458"/><span>tig leat a dhul i bhfalach idir siúntaí na gcláraí, má </span>
<lb n="459"/><span>thigeann ort.  Sul má n-imthighidh tú anois, is cóir  </span>
<lb n="460"/><span>dúinn innsint dhuit i mbriathra gearra beagán faoi</span>
<lb n="461"/><span>n-ar dtréartha i dtús ar n-óige.  Is triúr fathach sinne</span>
<lb n="462"/><span>agus bhíomar fearamhail colgach cródha agus roighin i</span>
<lb n="463"/><span>gcath Tailtean, agus, dá mhéad ar gcalmacht, cliseadh</span>
<lb n="464"/><span>orainn, agus tá sinn mar fheiceanns tú sinn ó'n tráth</span>
<lb n="465"/><span>sin go dtí an lá indiu; agus a mhic mo chroidhe, níl</span>
<lb n="466"/><span>fhios againn cá'd eile a bhéidheas sinn annseo.  Anois,</span>
<lb n="467"/><span>ní thig liom níos mó innsint duit, acht t'igfidh tú as,</span>
<lb n="468"/><span>agus fóirfidh na trí bhuaidh dhuit lá níos fuide ná an</span>
<lb n="469"/><span>lá indiu, mar níl agat acht a rádh mar seo: "Badh</span>
<lb n="470"/><span>mhaith liom a bheith in mo sheabhac, in mo sheangán ná in</span>
<lb n="471"/><span>mo mhathghamhain, agus ní túisge bhéidheas na briathra</span>
<lb n="472"/><span>ráidhte ná béidh tú cumtha ar chuma ceachtair againn."</span></p>
<lb n="473"/>
<lb n="474"/><p><span><pb n="14"/> </span>
<lb n="475"/><span>Leis an sgéal a ghiorrachan, a ghrádh mo chroidhe, ghlac</span>
<lb n="476"/><span>Mac Mic Iasgaire Bhuidhe Luimnighe buidheachas leobhtha,</span>
<lb n="477"/><span>agus ar thionntódh an tsuip, "Badh mhaith liom," ars'</span>
<lb n="478"/><span>eisean, "a bheith in mo sheabhac," agus ní túisge bhí ráidhte</span>
<lb n="479"/><span>ná bhí déanta, agus d'éirigh sé i n-uachtar na fairrge,</span>
<lb n="480"/><span>'s nuair a d'éirigh, chuimhnigh sé ar an luing a thréig sé</span>
<lb n="481"/><span>tamall an-fhada roimhe sin, agus d'éirigh sé i n-áirde</span>
<lb n="482"/><span>ins an spéir, agus thoisigh sé ag eiteall ar a lán-</span>
<lb n="483"/><span>dhícheall théinte go bhfeicfeadh sé an long faoi dhá</span>
<lb n="484"/><span>cúrsadh le gargaint na tuinne, acht níor fhéad sé a</span>
<lb n="485"/><span>feiceáil i n-áit ar bith, agus dá bhárr sin bhain sé a</span>
<lb n="486"/><span>shúil dí, agus d'fhág sé an fhairrge, agus a ghrádh mo</span>
<lb n="487"/><span>chroidhe, d'eiteall sé ar fud na réagún nó gur fhág sé</span>
<lb n="488"/><span>cuid mhór de'n tír 'na dhiaidh.</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>Bhí go maith 's ní raibh go holc.  Le linn coinfheasgair</span>
<lb n="491"/><span>na hoidhche bhí brath aige tuirlint i gcoill uaithbhéalta</span>
<lb n="492"/><span>leis an oidhche a chur thairis annsin, agus thug sé faoi</span>
<lb n="493"/><span>deara ins an am chéadna ros mór ar a aghaidh, agus</span>
<lb n="494"/><span>d'eitill sé os cionn an ruis, agus nuair a bhí sé</span>
<lb n="495"/><span>thimcheall 's i lár bháire an ruis, thug sé faoi deara</span>
<lb n="496"/><span>cúirt bhreagh aoibhinn i lúib na coille, ag d'eitill sé</span>
<lb n="497"/><span>thart thimcheall na cúirte, agus a ghrádh, nuair a</span>
<lb n="498"/><span>d'eitill, chonnaic sé an bean uasal ba fíor-bhreághaichte</span>
<lb n="499"/><span>d'ár leag sé súil ariamh uirthí i n-a suidhe ar chathaoir</span>
<lb n="500"/><span>óir taobh istigh de'n fhuinneóig.  Thuirling sé ar ghiall</span>
<lb n="501"/><span>na fúinneóige ar bhuille boise agus thoisigh sé ag</span>
<lb n="502"/><span>cluifearnacht a sgiathán, agus nuair a chualaidh sí an</span>
<lb n="503"/><span>chluifearnacht thóig sí a ceann, is nuair a thug sí faoi</span>
<lb n="504"/><span>dearna gur seabhac a bhí ann d'árduigh sí an fhuinneóg,</span>
<lb n="505"/><span>agus shín sí uaithi a dhá láimh, agus rug sí ar mo gheócach</span>
<lb n="506"/><span>eidir a dhá láimh, agus ar ndóigh, thoisigh sí 'ghá</span>
<lb n="507"/><span>pheataireacht agus 'ghá shíocadh i n-a hucht, agus fhad</span>
<lb n="508"/><span>'s bhí sí 'ghá shlíocadh thoisigh an seabhac ag crónánacht</span>
<lb n="509"/><span>agus as an gcrónán thoisigh sé ar cheathramha amhráin: -</span></p>
<lb n="510"/>
<lb n="511"/><p><span>"Is truagh gan mé im' ubhaillín,</span>
<lb n="512"/><span>Nó im' nóinín bheag éigin</span>
<lb n="513"/><span>Nó im' rós ins an ngáirdín</span>
<lb n="514"/><span>Mar a ngnáthuigheann tú id' aonar,</span>
<lb n="515"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="516"/><p><span>Mar shúil is go mbuainfeá liom</span>
<lb n="517"/><span>Géagáinín éigin</span>
<lb n="518"/><span>Do bheith agat id' dheas-láimh</span>
<lb n="519"/><span>Nó in do bhrollach geal gléigeal."</span></p>
<lb n="520"/>
<lb n="521"/><p><span>'nDomhnach, a chumhlódair na cruinne, chó'n's bhí an</span>
<lb n="522"/><span>seabhac ag gabhail na ceathramhan, thoisigh an bhean</span>
<lb n="523"/><span>uasal ag teicheadh, mar bhí 'fhios aici go mba tuar</span>
<lb n="524"/><span>teichte dhí é, agus chaith sí an seabhac as a hucht, agus</span>
<lb n="525"/><span>thug sí áladh ar an gcomhlaidh le n-a osgailt, agus</span>
<lb n="526"/><span>sul mar éirigh léithi sin a dhéanamh, bhí seisean athruighthe</span>
<lb n="527"/><span>ó sheabhac i n-a chuma féin, agus ars' eisean do aon</span>
<lb n="528"/><span>phleasg: -</span></p>
<lb n="529"/>
<lb n="530"/><p><span>"A Inghean an Mhongánaigh Fiach, ná bíodh faitchíos</span>
<lb n="531"/><span>ort romham-sa," agus nuair a chualaidh sí na briathra</span>
<lb n="532"/><span>sin, dhearc sí thar a gualainn, agus goicé bhí 'na sheasamh</span>
<lb n="533"/><span>ar a cúl acht an fear a shaoruigh í ó n-a geasaibh a bhí</span>
<lb n="534"/><span>uirthí an seal fada bhí sí ar an bhfairrge, mar budh in</span>
<lb n="535"/><span>í an bhainríoghain a bhí ar an luing, mar tá ráidhte cheana</span>
<lb n="536"/><span>féin agam, agus a stóir mo chléibhe, nuair a d'aithnigh sí</span>
<lb n="537"/><span>é, chuir sí a dhá láimh thimcheall a mhuinéil, agus mhúch sí</span>
<lb n="538"/><span>le deoraibh é, fhliuch sí le pógaibh é, agus thriomuigh sí</span>
<lb n="539"/><span>le brataibh síoda agus sróil é, agus threóruigh sí go</span>
<lb n="540"/><span>dtí cathaoir óir é, agus shuidh sí féin ar chathaoir</span>
<lb n="541"/><span>airgid.</span></p>
<lb n="542"/>
<lb n="543"/><p><span>Tar éis iad suidhe go sócamhlach thoisigheadar ag caoin-</span>
<lb n="544"/><span>chomhrádh, agus gach éinne aca ag trácht ar a n-eachtra</span>
<lb n="545"/><span>féin ó sgar siad le chéile, agus nuair a bhí brígh a</span>
<lb n="546"/><span>mbriathra tuigthe ag a chéile, go díreach mar déarfá</span>
<lb n="547"/><span>é, chuala siad béicighil taobh amuigh de bhalla na gamhna,</span>
<lb n="548"/><span>agus phreab seisean i n-a sheasamh, agus tar éis</span>
<lb n="549"/><span>preabadh, "Cé fáth na béicighile sin," ars' eisean.</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>"Ach muise, a ghrádh," ars' ise, "ó's dhuit-se atá</span>
<lb n="552"/><span>mé 'ghá innsint, is maith is eól damh-sa an bhéicighil sin;</span>
<lb n="553"/><span>mar tá mé annseo ó sgar mé leat-sa, agus tá mé</span>
<lb n="554"/><span>faoi slám draoidheachta ag an bhfathach ar leis an</span>
<lb n="555"/><span>caisleán seo, agus 'sé an fathach is urramhanta agus</span>
<lb n="556"/><span>is cumhachtamhla d'á bhfuil le fagháil, agus tigeann sé</span>
<lb n="557"/><span>gach uile thráthnóna le coinfheasgar na hoidhche.  Nuair</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="558"/><p><span>a thigeann sé isteach craitheann torann a choiscéimeanna</span>
<lb n="559"/><span>creatalachaí na cúirte le mhéad a mheadhachain agus a</span>
<lb n="560"/><span>thoirte colna, agus a ghrádh, má bhíonn múisiam feirge</span>
<lb n="561"/><span>air, lúbann sé an maide mullaigh agus cuireann sé</span>
<lb n="562"/><span>staon i mbinn na cúirte agus mar sin féin," ars' ise,</span>
<lb n="563"/><span>"tá aoibhneas amháin agam-sa i dtaobh a chuid feirge,</span>
<lb n="564"/><span>agus 'sé sin, nach féidir leis a thidheacht thar ghiall an</span>
<lb n="565"/><span>dorais, agus tá cathaoir na hathchuinghe aige ag an</span>
<lb n="566"/><span>tairsigh, suidheann sé innti, agus tá sé chomh hárd</span>
<lb n="567"/><span>agus go mbíonn barr a chinn níos airde ná an</span>
<lb n="568"/><span>fárdoras nuair a bhíonn sé i n-a shuidhe, agus ó</span>
<lb n="569"/><span>suidheann sé ins an gcathaoir nó go n-éirghidh sé aisti</span>
<lb n="570"/><span>'sé	iomlán a bhriathra ar an bhfad sin ag iarraidh mise</span>
<lb n="571"/><span>a bhladar le n-a chluainidheacht chiuin fhealltaigh, ag</span>
<lb n="572"/><span>iarraidh an chluain a chur orm-sa théinte go dtiubhrainn</span>
<lb n="573"/><span>geallamhaint pósta dhó, mar, a ghrádh, sin a bhfuil</span>
<lb n="574"/><span>uaidhe, agus is sin rud nach ndéanfaidh mé go sáruighidh</span>
<lb n="575"/><span>an saoghal mé, mar, dá ngeallfainn dó go bpósfainn</span>
<lb n="576"/><span>é, bheith na geasa briste agus thiocfadh leis a thidheacht</span>
<lb n="577"/><span>in mo sheómra uair ar bith badh toil leis."</span></p>
<lb n="578"/>
<lb n="579"/><p><span>Labhair seisean agus dubhairt: - "A' bhfuil slighe nó</span>
<lb n="580"/><span>caoi ar bith le fagháil a chuirfeadh creapall air i riocht</span>
<lb n="581"/><span>go lagfaidhe a cholann, agus go gclaoidhfidhe a urrudhas,</span>
<lb n="582"/><span>agus a chur ar lár ar bhuille boise."</span></p>
<lb n="583"/>
<lb n="584"/><p><span>"Níl," ars' ise, agus fairíor géar casta cráidhte </span>
<lb n="585"/><span>nach bhfuil, mar, a ghrádh, tá mearbhall orm nach bhfuil</span>
<lb n="586"/><span>a bheatha ar iomchar leis, agus, dá dtiocfadh liom a</span>
<lb n="587"/><span>bhladar i riocht go n-innseochadh sé dham cá bhfuil a</span>
<lb n="588"/><span>bheatha faoi fhasgadh aige, b'fhéidir annsin go mbeith sinn</span>
<lb n="589"/><span>i n-an' dó-bheart a bhualadh air, agus a chnámha mío-</span>
<lb n="590"/><span>stuamdha gránna a chur faoi an sgraith, acht anois,"</span>
<lb n="591"/><span>ars' ise, "ní tráth cainnte dhom feasta é, mar béidh</span>
<lb n="592"/><span>sé annseo ar áit na mbonn, agus, mur mbídh tusa i</span>
<lb n="593"/><span>n-an' a dhul i bhfalach, tá faitchíos m'anma orm go</span>
<lb n="594"/><span>gcuirfidh sé do bhaladh, agus má chuireann, is tuar</span>
<lb n="595"/><span>teichte dhuit é, mar leagfaidh sé an teach as ar</span>
<lb n="596"/><span>gcoinn."</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>"Ná bíodh imnidhe ar bith ort fúm-sa," ars' éisean,</span>
<lb n="599"/><span>"mar tá mé i n-an' déanamh as dham féin, agus,</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="600"/><p><span>nuair a thiocfaidh sé isteach, leig ort féin go bhfuil</span>
<lb n="601"/><span>cion agus gean agat air, agus b'fhéidir go leigfeadh</span>
<lb n="602"/><span>sé a rún leat, agus má leigeann, mise an buachaillín</span>
<lb n="603"/><span>a shocróchas Samhain agus Bealtaine leis."</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>Ní túisge bhí an méid sin ráidhte, a bhuachaill ó, ná</span>
<lb n="606"/><span>cluineadh a ghlór, agus ar bhuille boise, chum Mac</span>
<lb n="607"/><span>Mic Iasgaire Bhuidhe Luimnighe é féin i gcumraidheacht</span>
<lb n="608"/><span>siongáin, agus chuaidh sé i bhfalach eidir na siúntaí,</span>
<lb n="609"/><span>agus leis sin thainic an fathach mór go dtí giall an</span>
<lb n="610"/><span>dorais, agus, a ghrádh mo chroidhe, bhí coipe cubhair le</span>
<lb n="611"/><span>n-a bhéal, agus ars' eisean ós árd: -</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>"Fud, fad, féasóig, fághaim baladh an Éireannaigh</span>
<lb n="614"/><span>bhréagaigh bhradaigh; bhíodh sé saoghlach ná marbh, láidir</span>
<lb n="615"/><span>na lag, béidh a cholann mar deóladh agam-sa anocht."</span></p>
<lb n="616"/>
<lb n="617"/><p><span>Fhad 's bhí sé ag stolladh na mbriathar so as, bhí sise</span>
<lb n="618"/><span>i n-a seasamh os comhair an dorais, agus a rosg ag</span>
<lb n="619"/><span>deallradh mar lonnradh na gréine, agus frighid an</span>
<lb n="620"/><span>gháire i n-a dhá pluic, agus ars' ise de aon phleasg</span>
<lb n="621"/><span>amháin: -</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>"A chumainn na gcumann, agus a stóir mo chroidhe,</span>
<lb n="624"/><span>tá dí-mhearbhall ort i dtaobh thú 'rádh gur chuir tú baladh</span>
<lb n="625"/><span>Éireannaigh, mar is sin rud nach raibh, nach bhfuil, agus</span>
<lb n="626"/><span>nach mbéidh; acht a ghrádh, ó's dhuit-se tá mé 'ghá innsint,</span>
<lb n="627"/><span>d'eiteall seabhac trasna na sráide thimcheall 's uair</span>
<lb n="628"/><span>ó shoin, agus bhí cnámh leis eidir a dhá chrúib, agus é</span>
<lb n="629"/><span>ag teicheadh ó'n iorlach mór, agus, nuair a thainic air</span>
<lb n="630"/><span>go tobann, b'éigin dó i lár a chruadhóige an cnámh a</span>
<lb n="631"/><span>leigint le fánaidh, agus thuit sé ins an ngamhna, agus is</span>
<lb n="632"/><span>sin é an baladh a fuair tú i leabaidh baladh Eireannaigh."</span></p>
<lb n="633"/>
<lb n="634"/><p><span>Tar éis na mbriathra sin shámh sé, agus dhearc sé go</span>
<lb n="635"/><span>géar i n-a haghaidh, agus ars' eisean: - "Creidim thú</span>
<lb n="636"/><span>mar, ar m'udhachta dhuit, níl mé ag déidearradh ar do</span>
<lb n="637"/><span>chuid briathra," agus ar thionntódh an tsuip, a bhuachaill</span>
<lb n="638"/><span>ó, shuidh sé i n-a chathaoir mar ba ghnáthach dó, agus</span>
<lb n="639"/><span>dheasuigh sise a cathaoir féin i ngar do'n doras, agus </span>
<lb n="640"/><span>ar ndóigh shuidh sí ar a sócamhal, agus thoisigh seisean</span>
<lb n="641"/><span>ar an sean-sgéal ar air, 'sé sin, ag fiafruighe dí cá</span>
<lb n="642"/><span>fhaide nó go dtiubhradh sí geallamhaint phósta dhó.</span>
<lb n="643"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="644"/><p><span>"Maise, a ghrádh," ars' ise, "is minic a bhí brath</span>
<lb n="645"/><span>agam sin a dhéanamh, agus thoiseochainn ag smaoineadh</span>
<lb n="646"/><span>ar ais go mb'fhéidir nach mbeithinn thar leith-bhliadhain</span>
<lb n="647"/><span>pósta agat nó go dtiocfadh gaisgidheach cumhachtach</span>
<lb n="648"/><span>eicínteacht a mharbhóchadh thú, agus annsin bheithinn in</span>
<lb n="649"/><span>mo bhaintrigh, agus, dá dhonacht dá bhfuil mé faoi láthair,</span>
<lb n="650"/><span>bheithinn ní ba mheasa, dá mbadh rud go n-éireóchadh an</span>
<lb n="651"/><span>míothapa sin duit."</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>Leis sin chúb seisean é fhéin ins an gcathaoir, agus</span>
<lb n="654"/><span>chuir sé sgal gáire as a chuir crith talmhana faoi bhun</span>
<lb n="655"/><span>na cúirte, agus ars' eisean de mhaol a mháige: -</span></p>
<lb n="656"/>
<lb n="657"/><p><span>"Sin rud nach mbéidh go deo na ndeor, mar nach</span>
<lb n="658"/><span>bhfuil mo bheatha ar iomchar liom, agus dá bhrígh sin ní</span>
<lb n="659"/><span>féidir truisle ná leagaint a bhaint asam, mar tig</span>
<lb n="660"/><span>liom éalodh ó bhuille claibhi' mar éaluigheanns gath</span>
<lb n="661"/><span>gréine de'n bhalla an tráth fhaluigheanns néal an ghrian,</span>
<lb n="662"/><span>agus, ó thárla go bhfuil tú ag brath ar do ghean a</span>
<lb n="663"/><span>thabhairt dhom, tá sé riachtanach agam innsint dhuit an</span>
<lb n="664"/><span>áit a bhfuil mo bheatha cosanta."</span></p>
<lb n="665"/>
<lb n="666"/><p><span>Tar éis na briathra sin dubhairt sé léithi siubhal go</span>
<lb n="667"/><span>dtí an fhuinneog.  Shiubhail sí agus ars' eisean: -</span></p>
<lb n="668"/>
<lb n="669"/><p><span>"An bhfeiceann tú an crann mór daraighe atá ag</span>
<lb n="670"/><span>fás i lár na gamhna?"</span></p>
<lb n="671"/>
<lb n="672"/><p><span>"Feicim," ars' ise.</span></p>
<lb n="673"/>
<lb n="674"/><p><span>"Dearbhuighim duit," ars' eisean, "gur i gceart-</span>
<lb n="675"/><span>lár croidhe an chrainn sin atá mo bheatha, agus tá an</span>
<lb n="676"/><span>crann sin ag fás annsin le linn mo sheacht sinnsear,</span>
<lb n="677"/><span>agus, ní fhuil síon ná dailteann a shéid ariamh i n-an' </span>
<lb n="678"/><span>feanncadh a bhaint as; nó go ngearrtar an crann agus</span>
<lb n="679"/><span>go ndóightear i n-a luaithreamhán é, níl neach beo i n-an'</span>
<lb n="680"/><span>mise a lot.  Tá mé 'ghá innsint seo dhuit faoi rún,</span>
<lb n="681"/><span>mar tá mé cinnte dhe go gcoinneóchaidh tú an rún.</span>
<lb n="682"/><span>Anois," ars' eisean, "níl aon fhaill cainnte agam</span>
<lb n="683"/><span>leat feasta, mar tá sé thar am agam bheith ag imtheacht</span>
<lb n="684"/><span>atus tá súil agam nuair fhillfeas mé tráthnóna i</span>
<lb n="685"/><span>mbárach go dtiubhraidh tú do lámh is d'fhocal dom i</span>
<lb n="686"/><span>gceann geallamhaint phósta."</span></p>
<lb n="687"/>
<lb n="688"/><p><span>"Ní thig liom sin a rádh," ars' ise, "go bhfillidh</span>
<lb n="689"/><span>tú ar ais agus, nuair a thiocfas tú, béidh cainnt agus</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="690"/><p><span>comhrádh againn, agus, má thaithnigheann do thréartha</span>
<lb n="691"/><span>agus do chuid bealaigh liom, b'fhéidir go mbeith fáinne</span>
<lb n="692"/><span>cumainn eadrainn."</span></p>
<lb n="693"/>
<lb n="694"/><p><span>Bhí go maith, a bhuachaill ó, d'imthigh seisean agus ní</span>
<lb n="695"/><span>túisge a bhí cúl a dhá chois tugtha do'n seomra ná</span>
<lb n="696"/><span>d'éirigh an seangán as na siúntaí, agus rinne se</span>
<lb n="697"/><span>seabhach dhe féin, agus thoisigh sé ag eiteall ar fhad</span>
<lb n="698"/><span>agus leithead an tseomra.</span></p>
<lb n="699"/>
<lb n="700"/><p><span>Shuidh sise i n-a cathaoir airgid ag faire ar</span>
<lb n="701"/><span>áthbhuillidheacht an tseabhaic, agus nuair a bhí sé</span>
<lb n="702"/><span>beagnach sáruighthe, chúb sé a chuid sgiathán agus thuit</span>
<lb n="703"/><span>sé anuas ar ghualainn na mná óige, agus nuair a</span>
<lb n="704"/><span>thuit, shín sí a lámh le breith air, agus a ghrádh, mar</span>
<lb n="705"/><span>bhuailfeá do dhá bhois faoi chéile, bhí sé cumtha i</span>
<lb n="706"/><span>gcumraidheacht fir, agus é i n-a sheasadh le n-a hais.</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>"Ara, a ghrádh," ars' ise, "ar chualaidh tú seanchas</span>
<lb n="709"/><span>an fhathaigh ghránna?"</span></p>
<lb n="710"/>
<lb n="711"/><p><span>"I nDomhnach, chualaidh mé, agus god as nach</span>
<lb n="712"/><span>gcluinfinn?  mar bhí mé chomh gar dó agus bhí tú féin."</span></p>
<lb n="713"/>
<lb n="714"/><p><span>"Sílim anois," ars' ise, "go bhfuil eolas agam ar</span>
<lb n="715"/><span>shlighe a mharbhtha, agus ar maidin i mbárach," ars'</span>
<lb n="716"/><span>ise, "gheobhaidh mé treathar agus ithillear, agus gearr-</span>
<lb n="717"/><span>faidh mé an crann, agus a ghrádh," ars' ise, "béidh</span>
<lb n="718"/><span>sé i n-a luaithreamhán agam le linn smál na hoidhche."</span></p>
<lb n="719"/>
<lb n="720"/><p><span>Labhair seisean léithi tar éis na mbriathar sin: -</span></p>
<lb n="721"/>
<lb n="722"/><p><span>"A chailín mo chróidhe, ná bhí chomh dí-chéillidh sin,</span>
<lb n="723"/><span>mar is sin gálóg a d'innis sé duit, god' fhéachaint go</span>
<lb n="724"/><span>bhfeicfeadh sé an bhfuil cion agat air, agus seo í mo</span>
<lb n="725"/><span>chomhairle-sa dhuit i dtaobh an chrainn.  I mbárach</span>
<lb n="726"/><span>téirigh amach agus tabhair uisge agus grafán leat.</span>
<lb n="727"/><span>Toisigh ort, agus sgríob an caonach de'n chrann, agus</span>
<lb n="728"/><span>nigh agus sgiúr é i gceann an méid sin, mar, nuair a</span>
<lb n="729"/><span>thiocfas sé a bhaile tráthnóna i mbárach, bhéarfaidh sé</span>
<lb n="730"/><span>an chéad shúil ar an gcrann, agus, nuair fheicfeas sé</span>
<lb n="731"/><span>gur chuir tú íognódh ort féin ag glanadh an chrainn</span>
<lb n="732"/><span>agus ag cosaint a bheathadh, taithneochaidh sé sin go</span>
<lb n="733"/><span>mór leis, mar béidh sé lán-chinnte go bhfuil tú marbh</span>
<lb n="734"/><span>le grádh air, agus rachaidh mise i mbannaí go</span>
<lb n="735"/><span><pb n="20"/> </span>
<lb n="736"/><span>n-innseochaidh sé dhuit ar an bpointe boise an áit a</span>
<lb n="737"/><span>bhfuil a bheatha te teolaidhe faoi fhasgadh aige."</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>Tar éis an ghearr-chomhráidh seo, a ghrádh mo chroidhe,</span>
<lb n="740"/><span>labhair sise agus dubhairt: -</span></p>
<lb n="741"/>
<lb n="742"/><p><span>"I nDomhnach, is ciallmhar í do chomhairle, agus, ach'</span>
<lb n="743"/><span>beag do chomhairle, dhéanfainn-se míothapa nach</span>
<lb n="744"/><span>n-éireochadh liom, agus anois," ars' ise, "i ndeireadh</span>
<lb n="745"/><span>na cainnte tá sé i n-am againn blas bídh a fhagháil," </span>
<lb n="746"/><span>agus ar thionntódh an tsuip, a chomhluadair, tharraing</span>
<lb n="747"/><span>sí slaitín draoidheachta as a póca, agus lúb sí an</span>
<lb n="748"/><span>tslat i riocht gur bhuail sí a dhá ceann faoi chéile, agus</span>
<lb n="749"/><span>ar leagan do shúl léim an tslat as a láimh, agus thuit</span>
<lb n="750"/><span>sí ar an urlár, agus nuair a thuit, ar chasadh do láimhe</span>
<lb n="751"/><span>bhí bord bídh agus dighe leagtha faoi an dís chomh breagh</span>
<lb n="752"/><span>agus leagadh faoi bhainríoghain ná rí ariamh.  Bhí ithe</span>
<lb n="753"/><span>agus ól, sult agus sásamh aca i n-a gcuid bídh, mar</span>
<lb n="754"/><span>bhí fiche cineál aráin ar leith agus bhí blas na meala</span>
<lb n="755"/><span>ar gach aon ghreim, agus ní raibh dá ghreim dhe aon</span>
<lb n="756"/><span>bhlas.  Chuidigh an lánamhain le chéile, mar bhí siad ag</span>
<lb n="757"/><span>túnadh agus ag síor-thúnadh an bhídh agus an dighe ar a</span>
<lb n="758"/><span>chéile fhad 's bhí siad i gcionn a mbéilidh bídh, agus</span>
<lb n="759"/><span>nuair a bhí siad súghach sáthach, a dhuine chóir, leag 'ach</span>
<lb n="760"/><span>éinne aca a gceann tharsta, agus bhí suan beag</span>
<lb n="761"/><span>codlata aca as sin go maidin.</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>Bhí go maith, a chumainn na gcumann.  Ní túisge</span>
<lb n="764"/><span>gheal an mhaidin ná rinne seisean seabhac de féin,</span>
<lb n="765"/><span>agus ars' eisean léithi: -</span></p>
<lb n="766"/>
<lb n="767"/><p><span>"Rachaidh mise amach go mbreathnuighidh mé thart</span>
<lb n="768"/><span>thimcheall na háite, agus ní thoicfaidh mé ar ais go dtí</span>
<lb n="769"/><span>le linn an chlapsholais, acht cogar," ars' eisean, "mo</span>
<lb n="770"/><span>ghrádh thú, agus ná déan dearmad i dtaobh an chrainn</span>
<lb n="771"/><span>a nighe."</span></p>
<lb n="772"/>
<lb n="773"/><p><span>"Ó ní dhéanfad," ars' ise, "ná bíodh imnidhe ar</span>
<lb n="774"/><span>bith ort faoi."</span></p>
<lb n="775"/>
<lb n="776"/><p><span>Leis sin, d'imthigh seisean leis mar bhuailfeá ar an</span>
<lb n="777"/><span>gcluais é, agus seal gearr 'na dhiaidh sin, nuair a</span>
<lb n="778"/><span>d'éirigh an lá as a chionn, chuaidh sise amach, agus</span>
<lb n="779"/><span>sgríob sí, nigh sí, agus sgiúr sí an crann, agus</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="780"/><p><span>d'fhaluigh sí na craobha a bhí íseal le ceirteogaí bána</span>
<lb n="781"/><span>a bhí déanta de sgaith na hanraite.</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>Bhí go maith 's ní raibh go dona.  Leis an sgéal a</span>
<lb n="784"/><span>ghiorrachan, nuair a thainic an fathach a bhaile tráthnóna, </span>
<lb n="785"/><span>ní dhearnaidh sé dearmad gan breathnughadh ar an</span>
<lb n="786"/><span>gcrann de'n chéad taca, agus fhadh 's bhí sé ag breathnughadh</span>
<lb n="787"/><span>an chrainn, thainic an seabhac a bhaile, is d'árduigh sise</span>
<lb n="788"/><span>an fhuinneog nó gur leig sí isteach é, agus a ghrádh,</span>
<lb n="789"/><span>chaith an fathach uair go leith ag breathnughadh ar an</span>
<lb n="790"/><span>gcrann agus ag siubhal thart i n-a thimcheall, agus</span>
<lb n="791"/><span>dheamhan coiscéim d'á dtugadh sé nach mbuailfeadh</span>
<lb n="792"/><span>sé a dhá bhois faoi chéile i gceann é bheith ag gáiridhe</span>
<lb n="793"/><span>ós árd le méad a bhróid i dtaobh an chrainn a bheith</span>
<lb n="794"/><span>glanta ó'n sean-chaonach liath a bhí ag fás air le</span>
<lb n="795"/><span>cuimhne na ndaoine; acht, a dhuine chóir, nuair a shásuigh</span>
<lb n="796"/><span>sé a intinn ag faire ar an gcrann, shiubhail sé roimhe</span>
<lb n="797"/><span>nó go dtainic sé go dtí doras na cúirte, agus</span>
<lb n="798"/><span>thoisigh sé ag glaodhach uirthí a thidheacht i n-a airicis,</span>
<lb n="799"/><span>agus maitheamhnas a thabhairt dhó mar gheall air gálóg</span>
<lb n="800"/><span>de bhréig innsint i riocht gur chuir sé íognódh uirthí i</span>
<lb n="801"/><span>dtaobh glanadh an chrainn.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>Níor thug sí fáir ná freagradh air nó go dtainic</span>
<lb n="804"/><span>sé go dtí cathaoir na hathchuinghe.  Shuidh sé innti agus</span>
<lb n="805"/><span>dheasuigh sise a cathaoir féin i ngar do'n doras.  Bhí</span>
<lb n="806"/><span>an seangán, ar ndóigh, i bhfalach, agus tar éis an</span>
<lb n="807"/><span>bheirt aca suidhe go sócamhlach agus eisean an chéad</span>
<lb n="808"/><span>duine a labhair.</span></p>
<lb n="809"/>
<lb n="810"/><p><span>"Tá aithmhéal orm, a ghrádh," ars' eisean, "faoi</span>
<lb n="811"/><span>rádh is gur chuir mé íognódh ort, acht ní raibh mé acht</span>
<lb n="812"/><span>god' fhéachaint go bhfeicfinn an raibh suim agat ionnam.</span>
<lb n="813"/><span>Tuigim anois go soilléartha go bhfuil," ars' eisean,</span>
<lb n="814"/><span>"agus maith dham i dtaobh an bhréag innsint aréir,</span>
<lb n="815"/><span>acht tá mé ag dul ag déanamh maith i n-aghaidh an uilc</span>
<lb n="816"/><span>anois, 'sé sin le rádh, go n-innseochaidh mé clár na</span>
<lb n="817"/><span>fírinne dhuit.  Ní ins an gcrann sin atá mo bheatha,</span>
<lb n="818"/><span>acht ins an Domhan Thoir, mar tá mathghamhain ins an</span>
<lb n="819"/><span>tír sin a bhfuil air trí claigne, agus is ins an</span>
<lb n="820"/><span>gclaigeann láir atá mo bheatha-sa, mar i lár a</span>
<lb n="821"/><span>inchinne atá spras fola clagtha chomh cruaidh le inneoin</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="822"/><p><span>ceardcha agus níl baoghal báis damh-sa nó go mbuail-</span>
<lb n="823"/><span>tear an spreas fola sin ar an mball dóráin atá</span>
<lb n="824"/><span>faoi m'asgaill deis agus anois, a ghrádh," ars' eisean,</span>
<lb n="825"/><span>"níl aon ádhbhar faitchíosa agat i dtaobh mise a phósadh,</span>
<lb n="826"/><span>mar nach bhfuil aon cheathaire ná aon dómhra ar dhruim</span>
<lb n="827"/><span>uachtair na talmhana i n-an' an mathghamhain sin a lot."</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>Labhair sise annsin, a bhuachaill ó, agus dubhairt sí</span>
<lb n="830"/><span>go díreach mar seo: - "Má 's mar sin atá an sgéal,</span>
<lb n="831"/><span>béidh luthgháir orm ag glacadh fáinne cumainn uait,</span>
<lb n="832"/><span>agus, tar éis a fhaghála, geallaim go fírinneach dhuit</span>
<lb n="833"/><span>go bpósfaidh mé thú dhá bhliadhain ó'n lá a bhéarfas tú</span>
<lb n="834"/><span>dham é gan lá aige ná uaidhe, 'sé sin, má bhíonn sinn</span>
<lb n="835"/><span>saoghlach agus saor ó easbhaidh sláinte."</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>"Mo ghrádh thú!" ars' eisean, "is fada a bhí</span>
<lb n="838"/><span>cathughadh i ndiaidh na geallamhaint sin agam, agus ná</span>
<lb n="839"/><span>bíodh imnidhe ar bith ort i dtaoibh easláinte, mar,</span>
<lb n="840"/><span>maidir liom féin, ní baoghal doighe bior ná arraing dham</span>
<lb n="841"/><span>nó go loitthear an mathghamhain, mar dubhairt mé leat</span>
<lb n="842"/><span>cheana, agus ní féidir sin a dhéanamh nó go n-éagfaidh</span>
<lb n="843"/><span>sé le aois.  Tá fios mo rúin agat anois," ars'</span>
<lb n="844"/><span>eisean, "agus ar do bhás ná leig le hais d'anáile é.</span>
<lb n="845"/><span>Caithfidh mise bheith ag imtheacht agus, nuair a fhillfeas</span>
<lb n="846"/><span>mé ar ais, béidh an fáinne liom."</span></p>
<lb n="847"/>
<lb n="848"/><p><span>"Sonas agus séan ort anois," ars' eisean, agus</span>
<lb n="849"/><span>tar éis na mbriathra sin bhailigh sé leis mar sgal</span>
<lb n="850"/><span>teinntrighe.  Ní túisge a bhí sé thar an táirsigh ná bhí</span>
<lb n="851"/><span>an seangán i n-a fhear, agus é 'na shuidhe ar cathaoir</span>
<lb n="852"/><span>óir.</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>"Anois, a chailín mhaith!" ars' eisean, "ní raibh aon</span>
<lb n="855"/><span>dul amugha orm nuair a dubhairt mé leat gur gálóg</span>
<lb n="856"/><span>a d'innis sé dhuit i dtaobh an chrainn."</span></p>
<lb n="857"/>
<lb n="858"/><p><span>"I nDomhnach," ars' ise, "tugaim faoi dearna anois</span>
<lb n="859"/><span>nach riabh aon dul amudha ort, acht mar sin féin, nach</span>
<lb n="860"/><span>bhfuil mo bhuaidhreadh-sa níos measa anois ná bhí ó thús,</span>
<lb n="861"/><span>mar nach bhfuil mé i n-an' claoi do chosantóir a bheathadh,</span>
<lb n="862"/><span>'sé sin, an mathghamhain, agus nuair a bhéas an lá cáirde</span>
<lb n="863"/><span>istigh, nách gcaithfidh mé a phósadh, agus a ghrádh, dhá</span>
<lb n="864"/><span>bhrígh sin, dá dhonacht maol is measa ióna sin mullach."</span>
<lb n="865"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="866"/><p><span>"A chailín bháin mo chroidhe," ars' eisean, "fuair</span>
<lb n="867"/><span>mise trí bhuaidh tar éis mé do long-sa do thréigeadh,</span>
<lb n="868"/><span>agus d'fhóir dhá cheann aca dham.  Tá an treas cheann</span>
<lb n="869"/><span>le féachaint agam go fóill, agus dearbhuighim dhuit</span>
<lb n="870"/><span>nach ndéanfaidh mé stad, marbh ná comhnuidhe nó go</span>
<lb n="871"/><span>bhféachfaidh mé an treas bhuaidh ins an Domhan Thoir,</span>
<lb n="872"/><span>agus 'sé sin, comhrac eidir mé féin agus Mathghamhain</span>
<lb n="873"/><span>na dTrí gClaigeann, agus claoidhfidh mé é chomh cinnte</span>
<lb n="874"/><span>agus tá mo dheas-lámh ar mo cholainn."</span></p>
<lb n="875"/>
<lb n="876"/><p><span>"Maise, goirim saoghlach thú!" ars' ise, "an bhfuil</span>
<lb n="877"/><span>tú ag glacadh misnigh a dhul go dtí an Domhan Thoir,</span>
<lb n="878"/><span>agus má's ar mo shon-sa atá tú 'ghá dhéanamh sin,</span>
<lb n="879"/><span>níor maith liom thú fhéin a chur i gcontabhairt d'anma."</span></p>
<lb n="880"/>
<lb n="881"/><p><span>"Níl aon chontabhairt, dá bhaoghlaighe, nach fiú do</span>
<lb n="882"/><span>ógánach fhéachaint le ainnir chiúin chumhra mar thusa a</span>
<lb n="883"/><span>shaoradh; agus ná cuir níos déine orm anois, mar ní</span>
<lb n="884"/><span>túisge ghealfas an lá ná bhéarfaidh mise m'aghaidh ar</span>
<lb n="885"/><span>an Domhhan Thoir."</span></p>
<lb n="886"/>
<lb n="887"/><p><span>Níor labhair sí húth ná háth i n-a dhiaidh sin acht</span>
<lb n="888"/><span>bord bídh a leagaint i n-a fhiadhnaise, deoch agus</span>
<lb n="889"/><span>annlann, agus maidir le sult agus slumairt, ba</span>
<lb n="890"/><span>deacair a shárughadh, agus leis an sgéal a chríochnughadh,</span>
<lb n="891"/><span>a dhaoine córa, tar éis iad greadadh bídh agus dighe</span>
<lb n="892"/><span>ite agus a ól, leag siad a gceann tharsta agus</span>
<lb n="893"/><span>chodail siad go socair sámh as sin go maidin.  Ní</span>
<lb n="894"/><span>túisge gheall an mhaidin ná bhí seisean i n-a sheasamh ar</span>
<lb n="895"/><span>ghaill ar fuinneóige, agus, mar bhainfeá smeach as do</span>
<lb n="896"/><span>mhéir, bhí sé 'na sheabhac agus é i n-áirde ins an spéir, agus</span>
<lb n="897"/><span>a chomhluadair, níor chúb sé sgiathán ná níor lúb sé</span>
<lb n="898"/><span>crúb nó gur thuirling sé ins an Domhan Thoir, 's nuair</span>
<lb n="899"/><span>a thuirling, a ghrádh, chum sé é féin i gcumraidheacht</span>
<lb n="900"/><span>gaisgidhigh áird-fhearamhail, agus d'imthigh sé leis ar fud</span>
<lb n="901"/><span>na tíre ag tóruigheacht aimsire.  Ní dheachaidh sé i</span>
<lb n="902"/><span>bhfad nó gur bhuail sé isteach i ngamhna an-leathan agus</span>
<lb n="903"/><span>fairsingeacht mhór annti.  "I nDomhnach," ars' eisean</span>
<lb n="904"/><span>leis féin, "aithnighim 'léir cuma na gamhna seo gur</span>
<lb n="905"/><span>sgológ atá 'na chomhnuidhe thimcheall na háite seo."</span>
<lb n="906"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="907"/><p><span>Ní túisge bhí na briathra sin ráidhte ná bhuail fear</span>
<lb n="908"/><span>isteach ins an ngamhna.  Dhearc an fear air go géar</span>
<lb n="909"/><span>agus ars' eisean leis: -</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>"Cé thú féin ná cé as ar thárla tú?  Mar nach bhfuil</span>
<lb n="912"/><span>do dheallradh ná do sgéimh i gcosamhlacht le muinntir</span>
<lb n="913"/><span>na tíre seo."</span></p>
<lb n="914"/>
<lb n="915"/><p><span>"Ach'," ars' eisean, "a dhearbhráthair mo chroidhe, is</span>
<lb n="916"/><span>fear mé atá ag imtheacht ó ríoghachta go ríoghachta ag</span>
<lb n="917"/><span>iarraidh aimsire, agus ní thig liom éinne a fhagháil a</span>
<lb n="918"/><span>chuirfeadh aimsir orm."</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>"I nDomhnach, a bhuachaill ó," ars' an fear leis, "tá</span>
<lb n="921"/><span>call do leithide orm-sa, agus cuirfidh mise aimsir ort</span>
<lb n="922"/><span>i gceann tuarastal maith a thabhairt dhuit, má bhíonn</span>
<lb n="923"/><span>tú i n-an' an obair a chóimhlíonadh 'léir mar chuirfeas</span>
<lb n="924"/><span>mise i n-umhail dhuit í."</span></p>
<lb n="925"/>
<lb n="926"/><p><span>"Maise, a dhuine chóir," ars' an buachaill leis, "bhí</span>
<lb n="927"/><span>claon agam-sa le obair i gcomhnuidhe, agus ní misde</span>
<lb n="928"/><span>liom cé an cineál oibre a mbéidh mé fruilthigh'e i  n-a</span>
<lb n="929"/><span>cionn, acht tuarastal fhagháil agus suaimhneas oidhche."</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>"Tá sin le fagháil agat," ars' an fear, "agus is</span>
<lb n="932"/><span>cóid dam anois a chuir i n-umhail duit an obair a bhéas</span>
<lb n="933"/><span>agat.  Tá céad torc i n-aon fhail amháin agam, agus</span>
<lb n="934"/><span>bhéarfaidh tusa amach ar maidin iad, seolfaidh tú rómhat</span>
<lb n="935"/><span>iad go dtí Coill na Smálaighe Duibhe.  Béidh tú 'ghá </span>
<lb n="936"/><span>mbuachailleacht annsin i rith an lae, agus, má bhíonn</span>
<lb n="937"/><span>an comhaireamh ceann leat tráthnóna, bhéarfaidh mise</span>
<lb n="938"/><span>luach saothair maith dhuit, acht tabhair faoi deara, má </span>
<lb n="939"/><span>bhíonn aon cheann aca easbhach, béidh craiceann do chinn</span>
<lb n="940"/><span>mar bairéad seilge agam-sa lá ar n-a bhárach in gceann</span>
<lb n="941"/><span>do cholann a bheith i n-a luaithreamhán i bpúirthín na</span>
<lb n="942"/><span>hátha atá agam le haghaidh na hócáide."</span></p>
<lb n="943"/>
<lb n="944"/><p><span>Labhair Mac Mhic an Iasgaire agus ars' eisean: -</span>
<lb n="945"/><span>"Is dian é do choinghioll, acht mar sin féin cóimhlíon-</span>
<lb n="946"/><span>faidh mise m'obair lae, agus dearbhuighim dhuit nach</span>
<lb n="947"/><span>mbéidh ádhbhar casaoide agat."</span></p>
<lb n="948"/>
<lb n="949"/><p><span>"Sin é is maith liom," arsa a mháighistir, "agus</span>
<lb n="950"/><span>sul má dtéighmid níos fuide ins an gcainnt, tá sé</span>
<lb n="951"/><span>chomh maith dham m'ainm a chaidreamh leat.  Mise Rí</span>
<lb n="952"/><span>na Smálaighe Duibhe, agus tá an ríoghachta seo agus</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="953"/><p><span>muinntir na ríoghachta agam-sa ar mo chomhairle fhéin,</span>
<lb n="954"/><span>agus má shásuigheann tusa mé in do chuir oibire, ní</span>
<lb n="955"/><span>fheicfidh tú aon lá bocht anois i rith do shaoghail."</span></p>
<lb n="956"/>
<lb n="957"/><p><span>"Déanfaidh mé mo dhícheall, a rí!" ars' eisean,</span>
<lb n="958"/><span>"agus má sháruigheann orm, dham fhéin is measa."</span></p>
<lb n="959"/>
<lb n="960"/><p><span>Tar éis na mbriathra sin, a chomhluadair na cruinne,</span>
<lb n="961"/><span>thug sé isteach 'un a' tighe é, agus leagadh faoi</span>
<lb n="962"/><span>greadadh bídh, dalladh dighe, agus neart a chodlata</span>
<lb n="963"/><span>é, agus fuair sé leabaidh do sgaith clúmhach na n-éan,</span>
<lb n="964"/><span>agus bhí sé chomh te teolaidhe ainntí go raibh múnógaí</span>
<lb n="965"/><span>allais ag tuitim dhe chomh mór le póiríníbh fataí, agus</span>
<lb n="966"/><span>é mhéad an trom-chodlata bhí air de bhárr a shócamhail</span>
<lb n="967"/><span>níor airigh sé an lá ag fáinneachan nó go dtainnic giolla</span>
<lb n="968"/><span>an ríogh ag an doras, agus gháir sé ós árd: -</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>"Bí in do shuidhe go tapaidh," ars' eisean, "mar</span>
<lb n="971"/><span>tá sé an dó-dhéag 'sna clocháin."</span></p>
<lb n="972"/>
<lb n="973"/><p><span>'nDomhnach, a bhuachaill, nuair a chualaidh sé glór an</span>
<lb n="974"/><span>ghiolla, níor bh' fhallsóir é ag éirghe agus, nuair a bhí </span>
<lb n="975"/><span>ughaim na hoibre air, shiubhail sé amach agus shiubhail an</span>
<lb n="976"/><span>giolla leis nó gur fhosgail sé doras na faile,</span>
<lb n="977"/><span>agus nuair a d'fhosgail, a ghrádh, rith an chéad torc</span>
<lb n="978"/><span>amach mar sinneán gaoith' Márta, agus ars' an giolla</span>
<lb n="979"/><span>leis: - "Lean iad ar áit na mbonn, agus ní chromfaidh</span>
<lb n="980"/><span>siad smut fúbhtha go sroichfidh siad Coill na Smálaighe</span>
<lb n="981"/><span>Duibhe, mar sin é an áit fhághann siad a mbeatha ag ithe</span>
<lb n="982"/><span>cnoithe agus measra, agus cnuas ar bith eile a chas-</span>
<lb n="983"/><span>faidhear leobhtha."</span></p>
<lb n="984"/>
<lb n="985"/><p><span>'Léis sin, a ghrádh, rith Mac Mhic an Iasgaire 'n-a</span>
<lb n="986"/><span>ndiaidh mar bhuailfeá ar an gcluais é, agus coisidheacht</span>
<lb n="987"/><span>ar choisidheacht, acht budh in í fhéin an choisidheacht, agus</span>
<lb n="988"/><span>leis an sgéal gearr seo a ghiortughadh, nuair a shroich</span>
<lb n="989"/><span>siad an choill, rith na tuirc isteach ag iarraidh cnuas</span>
<lb n="990"/><span>dóbhtha fhéin, agus, nuair a fuaidh seisean 'na ndiaidh,</span>
<lb n="991"/><span>bhí an choill chomh dubh dorcha sin agus nár léar dó an</span>
<lb n="992"/><span>té a chuirfeadh méar i n-a shúil, agus ars' eisean leis</span>
<lb n="993"/><span>féin: - "Tá mé giollachtaí, mar caitfidh mé suidhe i</span>
<lb n="994"/><span>mbun mo chosa agus cead reatha tabhairt dóbhtha."</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span><pb n="26"/>  </span>
<lb n="997"/><span>Shuidh sé ag bun crainn agus ní raibh sé 'na shuidhe</span>
<lb n="998"/><span>baileach nó gur chualaidh sé búirthighil uathbhásach agus</span>
<lb n="999"/><span>leis an neart a bhí le fuaim na búirthighile, chrith an</span>
<lb n="1000"/><span>talamh faoi n-a chuid cosa.  D'éirigh sé 'na sheasamh,</span>
<lb n="1001"/><span>agus bhí na búirthighile ag méadughadh.</span></p>
<lb n="1002"/>
<lb n="1003"/><p><span>"Ní tráth d'á fhaillighe é," ars' eisean, agus leis</span>
<lb n="1004"/><span>sin chum sé é fhéin i gcumraidheacht mathghamhna agus</span>
<lb n="1005"/><span>d'imthigh sé leis ag dul i n-airicis an bheithidhigh bhródhaigh</span>
<lb n="1006"/><span>a bhí ag búirthighil, agus ní dheachaidh sé ró-fhada nó go</span>
<lb n="1007"/><span>dtug sé faoi deara an mathghamhain a raibh sé ar a </span>
<lb n="1008"/><span>thóir ag nochtadh chuige, agus a chumhlódair na cruinne,</span>
<lb n="1009"/><span>budh é an solas a bhí ag soillsiughadh i súilibh an</span>
<lb n="1010"/><span>mhathghamhna a thug léargus dó thríd an gcoill, mar</span>
<lb n="1011"/><span>tá sé ráidhte go raibh chúig súile i gclaignibh an</span>
<lb n="1012"/><span>mháthghamhna seo - 'sé sin, dhá shúil ach aon cheann de'n</span>
<lb n="1013"/><span>dá chlaigeann colbha, agus aon súil amháin ins an</span>
<lb n="1014"/><span>gclaigeann láir, agus bhí coinneal nimhe i ngach uile</span>
<lb n="1015"/><span>shúil aca i riocht gur sgap siad lóchrann solais go</span>
<lb n="1016"/><span>bpiocthá bioráin bheaga le gile an tsolais.</span></p>
<lb n="1017"/>
<lb n="1018"/><p><span>Ins an tráth céadna bhí mathghamhain na dtrí</span>
<lb n="1019"/><span>gclaigheann ag deasughadh leis na torcaibh, agus le</span>
<lb n="1020"/><span>n-a cheapadh ó ár a dhéanamh ortha chuaidh sé roimhe ar</span>
<lb n="1021"/><span>a bhealach, agus, nuair a chonnaic mathghamhain na</span>
<lb n="1022"/><span>gcoinneal nimhe an mathghamhain seo eile, níor bhac sé</span>
<lb n="1023"/><span>leis na torcaibh, ach thug sé sodar chun cinn leis an</span>
<lb n="1024"/><span>mathghamhain a d'alpadh, agus ba mhaith an mhaise do'n</span>
<lb n="1025"/><span>mhathghamhain daonna é, d'ionnsuigh sé mathghamhain na</span>
<lb n="1026"/><span>dtrí gclaigeann go bord colgach fíochmhar fíochda</span>
<lb n="1027"/><span>cróga calma neartmhar baoghlach agus an-fhuilteacht,</span>
<lb n="1028"/><span>agus a ghrádh, nuair a d'fhastuigh siad a chéile ní raibh</span>
<lb n="1029"/><span>a leitheide de throid ó thiar an domhain go dtí thuar</span>
<lb n="1030"/><span>an domhain agus bhí eatorra, mar rinne siad bogán</span>
<lb n="1031"/><span>de'n chruadhtán agus cruadhtán de'n bhogán, d'ísligh</span>
<lb n="1032"/><span>siad na hárdáin agus d'árduigh siad na fánáin le</span>
<lb n="1033"/><span>mhéad a nirt, a lútha, a n-aclaidheachta agus troimeacht</span>
<lb n="1034"/><span>a gcolna, agus, le sgéal gearr a dhéanamh de'n sgéal</span>
<lb n="1035"/><span>fada, bhíodar ag tabhairt dh'á chéile ar an gcuma sin</span>
<lb n="1036"/><span>go dtí smál na hoidhche, agus le linn an trátha sin</span>
<lb n="1037"/><span>bhí ceann de na claignibh colbha sgaithte de'n mhath-</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="1038"/><p><span>ghamhain; agus ar an móiméid chuaidh an solas as agus</span>
<lb n="1039"/><span>d'éaluigh sé ar siubhal i ndorchadas na coille.</span></p>
<lb n="1040"/>
<lb n="1041"/><p><span>Leis sin, a ghrádh, rinne an mathghamhain seo fear dhe</span>
<lb n="1042"/><span>fhéin, agus shiubhail sé amach as an gcoill le fionn-</span>
<lb n="1043"/><span>fhuaras fhagháil, mar bhí sé i n-a chall, agus fhad 's bhí</span>
<lb n="1044"/><span>sé ag fhagháil fóirithine thainic an comhaireamh ceann de</span>
<lb n="1045"/><span>na torcaibh as an gcoill, agus shiubhail siad roimhe go</span>
<lb n="1046"/><span>socair suaimhneach le uan caorach nó gur chuir sé isteach</span>
<lb n="1047"/><span>ins an bhfail iad, agus chomh luath géar agus bhí doras</span>
<lb n="1048"/><span>na faile dúinte aige bhí an rí le  n-a shálaibh.</span></p>
<lb n="1049"/>
<lb n="1050"/><p><span>"Tá tú ann," ars' an rí leis.</span></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>"'nDomhnach, tá," ars' eisean, "an lá céadna a</span>
<lb n="1053"/><span>d'imthigh mé."</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>"Bhfuil an comhaireamh ceann a bhaile leat?" ars'</span>
<lb n="1056"/><span>an rí.</span></p>
<lb n="1057"/>
<lb n="1058"/><p><span>"Tá," ars' eisean, "agus god as nach mbeith?"</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>"M'anam gur maith thú," ars' an rí, "agus béidh</span>
<lb n="1061"/><span>a shliocht ort, íocfaidh mise go maith thú ar shon do</span>
<lb n="1062"/><span>chuid oibre, má éirigheann leat i mbárach agus athrughadh</span>
<lb n="1063"/><span>i mbárach."</span></p>
<lb n="1064"/>
<lb n="1065"/><p><span>Leis an sgéal seo a chríochnughadh, a chumhlódair,</span>
<lb n="1066"/><span>fuair an buachaill biadh agus deoch agus sócamhal</span>
<lb n="1067"/><span>oidhche, agus ní túisge gheal an lá ná bhí sé 'na shuidhe,</span>
<lb n="1068"/><span>agus sheol sé roimhe an sealbhán torc.  Casadh an</span>
<lb n="1069"/><span>mathghamhain leis ins an gcoill.  Bhí troid fhuilteach</span>
<lb n="1070"/><span>eatortha agus d'éirigh leis le linn an chlapsholais an</span>
<lb n="1071"/><span>dara claigeann a bhaint de'n mhathghamhain.</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>Tar éis sin d'éaluigh sé uaidhe i ndorchadas na</span>
<lb n="1074"/><span>coilleadh, agus thug sé a bhaile na tuirc, agus ní túisge</span>
<lb n="1075"/><span>bhí sé ins an ngamhna ná bhí an rí i n-a chuideachta.</span></p>
<lb n="1076"/>
<lb n="1077"/><p><span>"An bhfuil siad leat?" ars' an rí.</span></p>
<lb n="1078"/>
<lb n="1079"/><p><span>"'nDomhnach, tá," ars' eisean, "is god chuige nach</span>
<lb n="1080"/><span>mbeith?"</span></p>
<lb n="1081"/>
<lb n="1082"/><p><span>Ní dhearna sé ceo na frighde acht a thabairt leis 'un</span>
<lb n="1083"/><span>a' tighe, agus bhí bord bídh agus dighe leagtha i n-a</span>
<lb n="1084"/><span>fhiadhnaise nár bhréag bord bídh a thabhairt air.</span></p>
<lb n="1085"/>
<lb n="1086"/><p><span>Tar éis é a sháith ithe chuaidh sé go dtí a sheomra,</span>
<lb n="1087"/><span>mar theastuigh sócamhal oidhche uaidhe, agus a chumhlódair,</span>
<lb n="1088"/><span>gan déidearradh ar bith, chodail sé ar a sháimhín sógh,</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1089"/><p><span>agus bhí a chall sin air, mar bhí sé sladtha de bhárr</span>
<lb n="1090"/><span>dócamhail troda ar feadh dhá lá, acht mar sin féin ní</span>
<lb n="1091"/><span>raibh deireadh le n-a chuid troda an tráth sin, mar, tar</span>
<lb n="1092"/><span>éis é béilidh na maidne a chathamh an treas lá, ghluais</span>
<lb n="1093"/><span>sé féin agus a thréad torc chum na coilleadh agus ar</span>
<lb n="1094"/><span>an móiméid thainic sé go dtí ciumhais na coilleadh bhí</span>
<lb n="1095"/><span>an mathghamhain roimhe, agus an choill go hiomlán faoi</span>
<lb n="1096"/><span>lóchrann aige, mar bhí na cúig coinnle réamhráidhte</span>
<lb n="1097"/><span>lasta ar thobar a bhathaise, agus a ghrádh mo chroidhe,</span>
<lb n="1098"/><span>thug sé áladh ar na torcaibh le greallach a dhéanamh</span>
<lb n="1099"/><span>dhíobhtha, acht sul má bhfuair sé faill sin a dhéanamh, bhí</span>
<lb n="1100"/><span>greim geoc ag an mathghamhain daonna air, agus a</span>
<lb n="1101"/><span>dhuine chóir, má thugann tú cluas dam, ní raibh ins an</span>
<lb n="1102"/><span>troid a bhí aca an dá lá roimhe sin acht caitheamh</span>
<lb n="1103"/><span>dartacha ar ghualainn na troda bhí aca an treas lá,</span>
<lb n="1104"/><span>mar bhí an dá mhathghamhain ag troid ar son báis ná</span>
<lb n="1105"/><span>beathadh, agus níor mhór do'n mhathghamhain daonna an</span>
<lb n="1106"/><span>dá bhuaidh eile a bhí aige, mar, nuair a bhí an troid ag</span>
<lb n="1107"/><span>dul rithte leis, ghníodh sé seangán dhe féin, agus fhad</span>
<lb n="1108"/><span>'s bhí sé i n-a sheangán bhí sé i n-an' a sgrísde a</span>
<lb n="1109"/><span>dhéanamh, agus d'ionnsuigheadh sé aríst é go fíochmhar</span>
<lb n="1110"/><span>borb; agus 'léir mar theannuigh a chruadhóg air</span>
<lb n="1111"/><span>d'éirigheadh sé i n-áirde ar dhruim an mhathghamhna i n-a</span>
<lb n="1112"/><span>sheabhac, agus le dhá fhocal a chur i n-aon fhocal amháin,</span>
<lb n="1113"/><span>mhair an troid eatorra go raibh an lá ag diúltadh dh'á</span>
<lb n="1114"/><span>sholus, agus an oidhche ag sgaipeadh néalta dorcha i</span>
<lb n="1115"/><span>riocht gur mhúch sí solus an lae, agus le linn an trátha</span>
<lb n="1116"/><span>sin sgaith sé an treas cheann de'n mathghamhain ó bhun</span>
<lb n="1117"/><span>na diúide, agus bhí treis agus buaidh aige, agus ní</span>
<lb n="1118"/><span>fearr ná shaothruigh sé é.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>Tar 'éis sin, a dhuine chóir, rug sé ar an gclaigeann,</span>
<lb n="1121"/><span>agus rinne sé dá leith chothroma de, agus fuair sé an</span>
<lb n="1122"/><span>spreas fola a thionnsgail a thuras go dtí an tír sin.</span>
<lb n="1123"/><span>Chuir sé an spras fola go cúramach i bpóca a</span>
<lb n="1124"/><span>asgalla, agus thug sé roinn de lom fola an mhath-</span>
<lb n="1125"/><span>ghamhna i bhflasg, agus ar bhuille boise, a ghrádh, sheol</span>
<lb n="1126"/><span>sé roimhe a thréad torc go dtí gamhna an ríogh, agus</span>
<lb n="1127"/><span>bhí an rí annsin ag fuireacht leis, mar sheas sé ag</span>
<lb n="1128"/><span>dorus na faile gur chomhair sé na tuirc ceann ar</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1129"/><p><span>cheann i riocht go mbeith sé cinnte an raibh an</span>
<lb n="1130"/><span>comhaireamh ceann leis, agus tar éis a gcomhairimh</span>
<lb n="1131"/><span>rug sé greim dhá lámh ar Mhac Mhic an Iasgaire, agus</span>
<lb n="1132"/><span>chraith sé go talamh iad, agus ars' an rí leis: -</span></p>
<lb n="1133"/>
<lb n="1134"/><p><span>"Is tú an fear is fearr a casadh orm-sa ná ar</span>
<lb n="1135"/><span>m'athair ariamh, mar, a dhuine, chóir, ó's dhuit-se tá mé</span>
<lb n="1136"/><span>'ghá innsint is tusa an céadadh buachaill a cuireadh go</span>
<lb n="1137"/><span>dtí Coill na Smálaighe Duibhe ó am go ham, agus</span>
<lb n="1138"/><span>níor thainic éinne aca ar ais, agus caithfidh buaidh</span>
<lb n="1139"/><span>cumhachtamhail eicínteacht a bheith agus, mar tá fhios</span>
<lb n="1140"/><span>agam gur casadh leat Mathghamhain na dTrí gClaigne,</span>
<lb n="1141"/><span>agus a ghrádh, tá an tír seo creachta casgartha ag an</span>
<lb n="1142"/><span>mathghamhain sin le cuimhne na ndaoine."</span></p>
<lb n="1143"/>
<lb n="1144"/><p><span>"A rí," ars' eisean, "casadh liom é, agus ní</span>
<lb n="1145"/><span>dheachaidh leis mar tá sé marbh, agus dearbhuighim dhuit</span>
<lb n="1146"/><span>nach gcuirfidh sé íongnodh ort-sa ná ar éinne ar bith</span>
<lb n="1147"/><span>eile do deo na ndeor."</span></p>
<lb n="1148"/>
<lb n="1149"/><p><span>"Má's mar sin atá an sgéal," ars' an rí, "bhéar-</span>
<lb n="1150"/><span>faidh mé m'inghean dhuit mar chéile, 'sí sin, Cúl </span>
<lb n="1151"/><span>Famainneach agus i gceann an méid sin béidh mo</span>
<lb n="1152"/><span>ríoghacht agat tar éis mo bháis."</span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>"A rí eagnaidhe!" ars' eisean, "tá mé ró-</span>
<lb n="1155"/><span>bhuidheach dhiot ar son do thairisgint dh'aindeoin go</span>
<lb n="1156"/><span>gcaithfidh mé a dhiúltadh, mar tá fáinne cumainn eidir</span>
<lb n="1157"/><span>mé féin agus ríoghain óg, agus mar gheall ar an ríoghain</span>
<lb n="1158"/><span>sin thainic mé 'un na tíre seo, agus feiceann tú</span>
<lb n="1159"/><span>anois go bhfuil ádhbhar agam Cúl Famainneach eiteach."</span></p>
<lb n="1160"/>
<lb n="1161"/><p><span>"Is maith liom," ars' an rí, "gur fear dhod' fhocal</span>
<lb n="1162"/><span>thú, agus, ó thárla nach bhfuil mian agat fanach, bhéar-</span>
<lb n="1163"/><span>fiadh mise luach saothair dhuit i n-éiric a bhfuil déanta</span>
<lb n="1164"/><span>agat."</span></p>
<lb n="1165"/>
<lb n="1166"/><p><span>"Ní ghlacfaidh mé ceo na frighde uait do'n taca</span>
<lb n="1167"/><span>seo," ars' eisean, "acht, má fhillim ath-uair tá mé</span>
<lb n="1168"/><span>cinnte go mbéidh tú in do charaid lághach agam."</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>"Gan déidearrach ar bith," ars' an rí,  "béidh mé,</span>
<lb n="1171"/><span>agus má bhíonn mío-stainnc ar bith eidir thú féin agus</span>
<lb n="1172"/><span>do shearc, tapuigh chugam-sa agus fóirfidh mé ort."</span></p>
<lb n="1173"/>
<lb n="1174"/><p><span>"Tá mé buidheach dhíot, a rí," ars' eisean, "acht</span>
<lb n="1175"/><span>anois caithfidh mé bheith ag imtheacht, mar ní tráth d'á</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1176"/><p><span>fhaillighe é," agus mar smeach do mhéire, d'éirigh sé</span>
<lb n="1177"/><span>i n-áirde i n-a sheabhac ins an spéir, agus, a chumhlódair</span>
<lb n="1178"/><span>na cruinne, leis an sgéal a ghiorrachan, níor chúb sé</span>
<lb n="1179"/><span>sgiathán ná níor lúb sé crúb nó gur thuirling sé ar</span>
<lb n="1180"/><span>ghiall na fuinneóige i gcathair an fhathaigh mhóir, agus</span>
<lb n="1181"/><span>nuair a thuirling, bhí an ríoghan 'na suidhe i gcathaoir</span>
<lb n="1182"/><span>óir, agus d'árduigh sí an fhuinneog, agus ar leagan do</span>
<lb n="1183"/><span>shúl, léim an seabhac isteach agus bhí sé i n-a fhear ar</span>
<lb n="1184"/><span>bhuille boise, agus a dhuine chóir, ní bréag a rádh, nár</span>
<lb n="1185"/><span>mhúch sí le deoraibh é, fhliuch sí le pógaibh é, agus</span>
<lb n="1186"/><span>thriomuigh sí le brataibh míne agus sróil é.</span></p>
<lb n="1187"/>
<lb n="1188"/><p><span>Tar 'éis sin chaith siad béilidh bídh, agus thoisigh an</span>
<lb n="1189"/><span>chainnt agus an comhrádh eatortha, agus a dhuine chóir,</span>
<lb n="1190"/><span>tabhair faoi deara, an chéad lá thoisigh an troid eidir</span>
<lb n="1191"/><span>an dá mhathghamhain gur ghlac an fathach taom thinnis i</span>
<lb n="1192"/><span>riocht go mb'éigin dó luighe faoi n-a sguillí, agus</span>
<lb n="1193"/><span>'léir mar bhí an mathghamhain d'á chlaoi bhí an fathach ag</span>
<lb n="1194"/><span>éirghe níos laige gach lá, agus, leis an sgéal a</span>
<lb n="1195"/><span>ghiorrachan, bhí clochar an bháis i n-a sgornaigh le linn</span>
<lb n="1196"/><span>an ama seo, agus a bhuachaill ó, chuir Mac Mhic an</span>
<lb n="1197"/><span>Iasgaire culaith leagha air féin, agus shiubhail sé isteach</span>
<lb n="1198"/><span>i seomra an fhathaigh, agus dubhairt sé leis an bhfathach</span>
<lb n="1199"/><span>go mba liaigh é a bhí i n-an' gach uile gharla a leigheas.</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>"Má leigheasuigheann tú mise," ars' an fathach,</span>
<lb n="1202"/><span>"béidh tú in d' fhear saidhbhir fhad 's mhaireas tú beó."</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>Ní dhearnaidh an liaigh ceó na frighde acht an fleasg a</span>
<lb n="1205"/><span>raibh an fhuil ann bhaint as a phóca agus thug sé braon</span>
<lb n="1206"/><span>beag, de'n fhuil le n-ól do'n fhathach, agus tar éis é a</span>
<lb n="1207"/><span>ól, fuair sé réidh an achair beag i riocht gur shuidh sé</span>
<lb n="1208"/><span>aniar ins an leabaidh ag cainnt leis an liaigh, agus</span>
<lb n="1209"/><span>ars' an liaigh leis: " A dhuine chóir, an bhfuil dochar</span>
<lb n="1210"/><span>dham fhiafruighe dhíot go cé an tsiocair a fuair tú i</span>
<lb n="1211"/><span>dtaobh an taom thinnis seo a ghlacadh."</span></p>
<lb n="1212"/>
<lb n="1213"/><p><span>"Leig mé mo rún le ainnir uasail, mar shíl mé go</span>
<lb n="1214"/><span>gcoinneochadh sí rún, ach' 'léir an bhail orm-sa faoi</span>
<lb n="1215"/><span>láthair, leig sí mo rún le gaoith i riocht gur claoidheadh</span>
<lb n="1216"/><span>i gcóir ná i n-éagcóir cosantóir mo bheatha-sa."</span></p>
<lb n="1217"/>
<lb n="1218"/><p><span>"Dona go leór," ars' an liaigh.</span>
<lb n="1219"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1220"/><p><span>"Tá sé dona agus an-dona, fairíor!" ars' an</span>
<lb n="1221"/><span>fathach, "agus bundún teangadh agus preabadh croidhe</span>
<lb n="1222"/><span>go raibh ar fhear ar bith ins an domhan a leigfeas a</span>
<lb n="1223"/><span>rún le mnaoi, is cuma cé an grádh ná cion atá</span>
<lb n="1224"/><span>eatortha."</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>"Á," ars' an liaigh, "bíonn na mná i gcomhnuidhe</span>
<lb n="1227"/><span>'gcomhnuidhe cleasach glic, atá ná bac leis an méid</span>
<lb n="1228"/><span>sin, mar leighseochaidh mise thú, agus anois, a ghrádh,</span>
<lb n="1229"/><span>innis dom cé an áit is déine a bhfuil bior na doighe</span>
<lb n="1230"/><span>ort."</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>"An áit is déine," ars' an fathach, "a bhfuil doigh</span>
<lb n="1233"/><span>orm faoi láthair, go díreach annseo faoi bhun m'</span>
<lb n="1234"/><span>asgalla."</span></p>
<lb n="1235"/>
<lb n="1236"/><p><span>Ar an toirt chumail an liaigh beagáinín de'n fhuil as</span>
<lb n="1237"/><span>cionn na háite i raibh an doigh, agus a bhuachaill ó,</span>
<lb n="1238"/><span>fuair sé fóirithin ar bhuille boise, "agus mo ghrádh thú,"</span>
<lb n="1239"/><span>ars' eisean leis an liaigh, "cumail tuilleadh de'n</span>
<lb n="1240"/><span>mhíonbhach sin orm."</span></p>
<lb n="1241"/>
<lb n="1242"/><p><span>Thoisigh sé ag cumailt ar a lán-dhícheall nó go dtug</span>
<lb n="1243"/><span>sé an ball dóráin faoi deara agus nuair a thug</span>
<lb n="1244"/><span>dubhairt sé leis an bhfathach a lámh a árdughadh i n-áirde</span>
<lb n="1245"/><span>i riocht go mbeith sé i n-an' cumailt mhaith a thabhairt</span>
<lb n="1246"/><span>dhó, agus ní túisge bhí an lámh i n-áirde aige ná bhuail</span>
<lb n="1247"/><span>sé an spras fola ar an mball dóráin, agus, mar</span>
<lb n="1248"/><span>smeach do mhéire, marbhuigheadh an fathach; agus nuair a</span>
<lb n="1249"/><span>marbhuigheadh budh é luas a chosa thug é féin agus Gruth-</span>
<lb n="1250"/><span>bhán na Mara as teach an fhathaigh, mar ní baileach a bhí</span>
<lb n="1251"/><span>siad thar chloich na tairsighe nó gur thuit an chúirt faoi</span>
<lb n="1252"/><span>thalamh, mar budh é draoidheacht an fhathaigh a choinnigh an</span>
<lb n="1253"/><span>chúirt 'na seasamh, agus nuair a d'éag an fathach bhí</span>
<lb n="1254"/><span>Gruth-bhán saor ó n-a cuid geasa, agus deirim-se</span>
<lb n="1255"/><span>libh-se, a chomhluadair, go raibh bród agus áthas croidhe</span>
<lb n="1256"/><span>ar an mbeirt i dtaobh an fathach a bheith smiogtha, agus,</span>
<lb n="1257"/><span>d'imthigheadar leobhtha, a dhuine chóir, i mbárr na</span>
<lb n="1258"/><span>bhfásgaidhthe, agus deirim-se leat-sa nár fhás mórán</span>
<lb n="1259"/><span>féir ná uisge faoi n-a gcosaibh nó gur shroich siad</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1260"/><p><span>bruach na fairrge agus nuair a shroich, a chomhluadair</span>
<lb n="1261"/><span>na cruinne, bhí an long faoi sheoltaibh ag fuireacht</span>
<lb n="1262"/><span>leobhtha, agus 'sí sin an long chéadna a rabhadar ainntí</span>
<lb n="1263"/><span>i dtús a n-óige.</span></p>
<lb n="1264"/>
<lb n="1265"/><p><span>(AN CHAILTHÍM)</span></p>
<lb n="1266"/>
<lb n="1267"/><p><span>Chuaidh an lánamhain ar bhord luinge, agus, nuair a</span>
<lb n="1268"/><span>chuaidh, d'ollmhuigh siad iad féin i gcóir na seol-</span>
<lb n="1269"/><span>tóireachta fada agus an-fhada bhí rompa, mar thug</span>
<lb n="1270"/><span>siad toiseach na luinge ar muir agus a deireadh ar</span>
<lb n="1271"/><span>tír.  Níor fhág siad téad tíre gan tarraint, cábla</span>
<lb n="1272"/><span>gan sguradh, líogán gan casadh, halmadóir gan bogadh,</span>
<lb n="1273"/><span>croga gan lúbadh, maide rámha gan staonadh, clórda</span>
<lb n="1274"/><span>gan briseadh, clár ceangailt gan sgaoileadh, naprún</span>
<lb n="1275"/><span>gan casadh, cambadh gan staonadh, gur árduigh siad a</span>
<lb n="1276"/><span>seolta beaga, seolta móra, a gcuid bocóideacha</span>
<lb n="1277"/><span>bacóideacha comhfhada comhaedheardha faoi bharra na</span>
<lb n="1278"/><span>gcrann go raibh leobhtha iomramh dháréag, stiúradh dhá</span>
<lb n="1279"/><span>chéad, trian siubhail, dhá dtrian seoil gur threabh siad</span>
<lb n="1280"/><span>an fhairrge folcanta falcanta ag cur cubhair bháin i </span>
<lb n="1281"/><span>n-íochtar agus clocha móra i n-uachtar, an fhairrge glas</span>
<lb n="1282"/><span>rompa, dearg 'na ndiaidh, ag cathamh na míolta móra</span>
<lb n="1283"/><span>de bharr na dtonn le neart siubhail agus seoil, agus</span>
<lb n="1284"/><span>bhí sin leobhtha ceol binn agus glinn, mar nach raibh</span>
<lb n="1285"/><span>aon éan ins an domhan thoir nach raibh leobhtha ar bhois</span>
<lb n="1286"/><span>na maidí rámha, gur bhuail siad cuan agus cladach</span>
<lb n="1287"/><span>ag Binn Éadain i n-aice Muighe n-Ealta.  Nuair a bhuail</span>
<lb n="1288"/><span>siad cladach chuir sé méar ar thoiseach agus deireadh na</span>
<lb n="1289"/><span>luinge gur chuir sé isteach í naoi n-acra naoi n-adhtra</span>
<lb n="1290"/><span>gan truisle gan tuirlint gur tharraing sé í faoi sgáth</span>
<lb n="1291"/><span>crainn san áit nár bhaoghal dí grian dá pléasgadh,</span>
<lb n="1292"/><span>gaoth dá réabadh, ná clocha beaga dá stialladh ná dá</span>
<lb n="1293"/><span>lot.</span></p>
<lb n="1294"/>
<lb n="1295"/><p><span>(CRÍOCH NA CAILTHÍME)</span></p>
<lb n="1296"/>
<lb n="1297"/><p><span>Bhí go maith 's ní raibh go dona, a dhearbhráthair,</span>
<lb n="1298"/><span>d'imthigh an lánamhain ar aghaidh ó dheas thríd an tír,</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1299"/><p><span>agus, tar éis sgathadh coisidheachta, chuir siad fúbhtha i</span>
<lb n="1300"/><span>mbaile beag, agus pósadh an lánamhain tar éis iad</span>
<lb n="1301"/><span>ráth ríogh a chuir ar bun, agus tá sé ráidhte gur mhair</span>
<lb n="1302"/><span>siad bliadhanta móra fada i gceann a chéile faoi ádh</span>
<lb n="1303"/><span>agus amhtar, séan agus sonas, agus i gceann an</span>
<lb n="1304"/><span>méid sin bhí muirighin mhór chlainne aca i riocht gur</span>
<lb n="1305"/><span>shíolruigh an bunadh sin ó'n tráth a bhfuil mé ag cainnt</span>
<lb n="1306"/><span>faoi nó gur cuireach an ruaig ortha aimsir na Gall-</span>
<lb n="1307"/><span>tórainne, agus tugadh mar ainm ar an áit ar chomhnuigh</span>
<lb n="1308"/><span>Mac Mhic Iasgaire Bhuidhe Luimnight "Luimnigh Bheag."</span></p>
<lb n="1309"/>
<lb n="1310"/><p><span>Tá an sgéal seo agaibh mar bhí sé agam-sa, agus tá sé </span>
<lb n="1311"/><span>agam-sa mar bhí sé ag na sean-seanchaidhthe, agus,</span>
<lb n="1312"/><span>nuair chualaidh mise an sgéal, bhí mé sásta leis,</span>
<lb n="1313"/><span>agus is duine do-shásta nach sásóchadh an sgéal seo é.</span>
<lb n="1314"/><span>Nuair a pósadh an lánamhain rinneadar bainis agus</span>
<lb n="1315"/><span>thriall mé le dhul ag geamaireacht, 's, nuair a bhí mé</span>
<lb n="1316"/><span>sgathadh de'n bhealach, loic mé, mar thuit an trioll ar</span>
<lb n="1317"/><span>an treall orm, agus b'éigean dom filleadh gan blas</span>
<lb n="1318"/><span>de bhulóig na bruinnille.</span></p>
<lb n="1319"/>
<lb n="1320"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Mac Mic Iasgaire Bhuidhe Luimnighe - Sean-Sgéal as Tír Amalghaidh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Mac Mic Iasgaire Bhuidhe Luimnighe - Sean-Sgéal as Tír Amalghaidh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
