Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">0211</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">ZCP38 269-337</note>
                         <note type="L">274</note>
                         <note type="B">1705c-28ob 18T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2017</date><idno>ZCP38 269-337</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author>0211</author><imprint><publisher/><date>1705c-28ob 18T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Chum an Léightheora</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>1 A léightheoir chairdeamhuil agus a choimhthíorruighe ionnm-</span>
<lb n="4"/><span>huin, so chugaibh marbhrannadh na saoth sódh-mholtadh</span>
<lb n="5"/><span>.i. na potáta; saoith do sháraigh na huile bhiataibh a ndeisi,</span>
<lb n="6"/><span>a ndeilbh, 's a ndéanadh; a ndreach, a maithis, is a bhfhéile;</span>
<lb n="7"/><span>agus do sháruigh an uile mhola dar féidir re teanga dhaondha</span>
<lb n="8"/><span>air bith a dhéanamh; agus nach bhfhuidhe Dallán Forghail</span>
<lb n="9"/><span>briathraibh foileamhnacha chum a moltadh do réir dhualgas</span></p>
</div>
<pb n="275"/>
<div><lb n="10"/><p><span>nó toileamhna; agus mar sin atá 'na théadhmadh ródh-ard ag</span>
<lb n="11"/><span>mo theangasa, bhus míchlisteadh neamhfhoghlumadh, acht</span>
<lb n="12"/><span>muna nglacar toil ar son gníomha.</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>2 Má gheibhthear fobhadh na míodh-achtughadh ansan sao-</span>
<lb n="15"/><span>thar so, ná fuillsidhigh don phuiblidheacht é, acht ceiligh agus</span>
<lb n="16"/><span>ceartaigh an earráid; teasbéanadh sibh sibh féin grádhach</span>
<lb n="17"/><span>báidheamhuil carrthannach do na huile agus go mórmhór</span>
<lb n="18"/><span>damhsa /91v./ go humhal uirísiol ag aisge ar mbáidhe agus ar</span>
<lb n="19"/><span>muintearras; acht ar son dranntacháin nodachadh nach féi-</span>
<lb n="20"/><span>dir gan a bhfhiacla do nochtadh amhuil measáin a sáladh</span>
<lb n="21"/><span>taistioluidh, ní chuirim spéis ionntadh sin, óir ní hé mo</span>
<lb n="22"/><span>mhian scléip, sutal ná mórthaibshighe do dhéanamh as, acht</span>
<lb n="23"/><span>caitheamh aimsire beag do mo choimhthíorrachaibh.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>3 Tá fós cath nó machaire agus comhlonn teanntadh tinneasnach</span>
<lb n="26"/><span>agus madhm oirdheirc tásgamhuil caismirteach cródha caithréi-</span>
<lb n="27"/><span>meach agus troid dásachtach dian dodhfhulangadh agus giorac</span>
<lb n="28"/><span>géurghuineach gníomhiongantach agus fuathghoil fuilteach</span>
<lb n="29"/><span>fiochmach faillfhaireach agus luathghoil luaimneach léimneach</span>
<lb n="30"/><span>lanchalmadh do bhí idir lucht luathfar láidir na bpátuidh</span>
<lb n="31"/><span>agus drong ghruamadh greamach na pise ag Bearn<a> Croise</span>
<lb n="32"/><span>Brighide os cionn Tabhlachtadh a gContae Átha Cliath.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>4 Ansan gcath so do torchara iliomad for gach taobh agus go</span>
<lb n="35"/><span>mórmhór do na gráinseoiridh, dá ndearnadh ablachadh</span>
<lb n="36"/><span>cneadhachadh cródh-óltadh le neart neamhchoimsigh, le</span>
<lb n="37"/><span>gaois agus le gliocas dothuigsidh bhunaidh chródhaigh chaithm-</span>
<lb n="38"/><span>híleatadh na Spáingeach mbán mear meisneamhuil meanm-</span>
<lb n="39"/><span>nach mórchroidheach.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>5 Agas ní hiongna gur éirghe buadha agus biseach re treibh na</span>
<lb n="42"/><span>deighshirce agus na mbeannachtadh .i. treibh uasal onórach na</span>
<lb n="43"/><span>bpátuidh; agus ní mó is iongna gur éirghe briseadh basgadh agus</span>
<lb n="44"/><span>bearnadh do lucht an ghráin .i. lucht mheangach mhealltach</span>
<lb n="45"/><span>mhíodhcharrannach do théid a seirge agus a tteirce feola agus</span>
<lb n="46"/><span>déghghnéithe ag faicsin séan na sochar a gcomhursan - mailís</span>
<lb n="47"/><span>gan codhsamhlacht gan compráid.  Tuille oile as éagcosm-</span>
<lb n="48"/><span>huil a ndaonndacht 's a bhfhéile treibhe deighshearcuidh na</span>
<lb n="49"/><span>bpátuidh, óir an tan nach ttiubhradh an gránach a chac don</span>
<lb n="50"/><span>choin gan cheannach, biadh an potátach ag brostughadh</span>
<lb n="51"/><span>deighsheirc agus /92r./ deaghchumuinn ar lucht siubhail agus</span>
<lb n="52"/><span>bochtuibh Dé.  Bhus follus fírinne ionn mo rádh má breath-</span></p>
</div>
<pb n="276"/>
<div><lb n="53"/><p><span>nuighthear go measarrdha in dá pharduigh.  Coimhnigh gur</span>
<lb n="54"/><span>beag peacadh ná fós fírinne is inscríbhinn agus uime sin is</span>
<lb n="55"/><span>ionghlacadh leisgéil an ughdair; agus ris so do dhéanamh, cean-</span>
<lb n="56"/><span>góluigh sibh é níos daingneadh ann bhur seirbhís.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Bhur searbhoghantaidh dílis cianaostadh go héag,</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Seaán Ó Neachtuin</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="63"/><span>/93r./ Cath Bearna Chroise Brighde</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Is creach mar d'éug an potáta</span>
<lb n="66"/><span>caoidhean cásmhar an tsléibhe;</span>
<lb n="67"/><span>ní dóibh amháin an díobháil</span>
<lb n="68"/><span>acht do uile iomlán na hÉireann.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Is dubhach mise air a thórra,</span>
<lb n="71"/><span>m'adhbhar bróin agus deacair;</span>
<lb n="72"/><span>is measa liom féin a bhás-<s>an</span>
<lb n="73"/><span>ná éag athar agus máthar.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Samhuil mo Spáingeach gléigeal</span>
<lb n="76"/><span>a <d>taobh féile le Guaire.</span>
<lb n="77"/><span>A bhás bhus bás do Ghaedhluibh</span>
<lb n="78"/><span>uile go leir, mo thruaighe.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>Thagadh na mílte an éineacht</span>
<lb n="81"/><span>go bord féastach na flaithe,</span>
<lb n="82"/><span>'s ní fhacadh saoith ná uasal</span>
<lb n="83"/><span>a ghruaim ar a mhaladh.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Ag an rígh (céim nach suarrach)</span>
<lb n="86"/><span>bhí sé ar uairibh 'na fhochair.</span>
<lb n="87"/><span>Bhí an ríoghan dá phóga</span>
<lb n="88"/><span>'s iad béul ar bhéul gan fholach.</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>Is muirneach é ag an lady,</span>
<lb n="91"/><span>is géarghrádh é don chailidh;</span>
<lb n="92"/><span>bréagán gealgháireach an gharladh</span>
<lb n="93"/><span>tráth bhíos a nainn os baile.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>/93V./ Ní dhubhairt ariamh re cairde</span>
<lb n="96"/><span>nach raibh fáilte roimhe;</span>
<lb n="97"/><span>is deir ris an mbocht lábáin:</span>
<lb n="98"/><span>"Taradh gach aontráth chugainn".</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>'S eisean lánghrádh gach óighe,</span>
<lb n="101"/><span>'s eisean móirghean gach seanaid,</span>
<lb n="102"/><span>'s eisean miangas na hóige</span>
<lb n="103"/><span>do bhíos dá phógadh san leabuidh.</span>
<lb n="104"/></p>
</div>
<pb n="277"/>
<div><lb n="105"/><p><span>'S é fear riarrthach na mbochtáin,</span>
<lb n="106"/><span>fear a n-ochláin do scaoile,</span>
<lb n="107"/><span>fear do réidheach an tromdháimh</span>
<lb n="108"/><span>'s fear 'dhéanadh móráin díobhsan.</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>Ó lá Lúghnasaidh san bhfhóghmhar</span>
<lb n="111"/><span>ní bhíonn a bhord gan fhalach,</span>
<lb n="112"/><span>nó a réidhghnúis-sean gan gháire</span>
<lb n="113"/><span>go Féil Phádruic san earrach.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Samhuil leis a' bpotátadh</span>
<lb n="116"/><span>ní bhfhuil a gclár na Fódla</span>
<lb n="117"/><span>fírannamh a bhord do-chídhfear</span>
<lb n="118"/><span>gan sódh do shíor is róstadh.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Achnuighim Ardrígh neimhe</span>
<lb n="121"/><span>nár sgaradh seisean uainne</span>
<lb n="122"/><span>gan eighrídh gealadh bánadh,</span>
<lb n="123"/><span>seal mhairfeas grán a gcruachadh.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>/94r./ Ó thurgan gluair na gréine</span>
<lb n="126"/><span>go ttuirleadh d'éis a aistir,</span>
<lb n="127"/><span>a maith, a searc, a bhfhéile</span>
<lb n="128"/><span>ní fhacas féin a shamhuilt.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>An tí do tharring Jonas</span>
<lb n="131"/><span>ó bhrúgh mhíl mhóir na mara,</span>
<lb n="132"/><span>é go scaoileadh an t-uasal</span>
<lb n="133"/><span>ó charcar chruaidh an tseacadh -</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Lasarus fionn do tóigeadh</span>
<lb n="136"/><span>os bruid an chró go feartach;</span>
<lb n="137"/><span>ó 'Íosa, 'rinn an gníomh so,</span>
<lb n="138"/><span>saor ó dhaoirseadh an fatadh.</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>Déantar sin, ó a Dhúileamh,</span>
<lb n="141"/><span>is tóigse an smúit ó Éire;</span>
<lb n="142"/><span>is neach gan rath gan fhóghnamh</span>
<lb n="143"/><span>nach déarfadh fós amen leis.</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>Ní bás as crádh súd bás na Caesar mór</span>
<lb n="146"/><span>mar bhás na Spáingeach gáireach glégeal óg;</span>
<lb n="147"/><span>so an bás a d'fhág gach cách go héag a mbróin:</span>
<lb n="148"/><span>a mbás mo bhás-sa is bás fir nÉireann fós.</span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>/94V./ Bhus so dhíbh Cath na Bearna</span>
<lb n="151"/><span>do fearadh go láidir líonmhar</span>
<lb n="152"/><span>idir lucht itheadh na praisge</span>
<lb n="153"/><span>is lucht an phatadh dílis.</span>
<lb n="154"/></p>
</div>
<pb n="278"/>
<div><lb n="155"/><p><span>Tig ar ttús Mac Maghnuis</span>
<lb n="156"/><span>lán stráiceadh as a fhoghmhar;</span>
<lb n="157"/><span>iarrann ar Dhia na nGrása</span>
<lb n="158"/><span>scrios phátaidh na hEorpa.</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>'Nach iad amháin is cionntach</span>
<lb n="161"/><span>nach bhfuil cionnach ar orna?</span>
<lb n="162"/><span>Nach iad 'chuir fo mhídhmheas</span>
<lb n="163"/><span>cruithneacht chaoin agus pónnradh?</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>Thug siad mídhmheas na piseadh.</span>
<lb n="166"/><span>"Nil acht gliocar san gcoirce,</span>
<lb n="167"/><span>níl san tseagal acht cáileach",</span>
<lb n="168"/><span>deir gach cnápach 'na fhochair.</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>Bíd lucht fhromhadh an photáta</span>
<lb n="171"/><span>ar nós máladh na holla:</span>
<lb n="172"/><span>tarrmhór cnapach craosach</span>
<lb n="173"/><span>gan neart aoinfhir an ochtar'.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>Ar Uiliam borb Ó Bróthaidh,</span>
<lb n="176"/><span>fear coithighthe na mílte,</span>
<lb n="177"/><span>"Thugais t'éidheach, a bhriolláin,</span>
<lb n="178"/><span>a chrónsmutáin lán d'fhaoilleach".</span></p>
<lb n="179"/>
<lb n="180"/><p><span>/95r./ D'fhreagair a chéile a ndísi</span>
<lb n="181"/><span>go cruadh cliste chum spairne,</span>
<lb n="182"/><span>acht ar chliomadh na pónnra</span>
<lb n="183"/><span>teilgeadh a thóin an airde.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>Do thuit cois fón gcnápach</span>
<lb n="186"/><span>a thóin an airde gur teilge,</span>
<lb n="187"/><span>agus do bhean dorn san mhéadail</span>
<lb n="188"/><span>do bhean géim as a bhriosga.</span></p>
<lb n="189"/>
<lb n="190"/><p><span>Thug siad bualadh 'na dhiaigh sin,</span>
<lb n="191"/><span>brúghaidh ghránach' na tíre</span>
<lb n="192"/><span>is lucht láidir an photáta</span>
<lb n="193"/><span>'teacht go Bearna Croisi Brighide.</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>Mala<i>rt lámhann le chéle</span>
<lb n="196"/><span>rinigh go héasgaidh an dísi</span>
<lb n="197"/><span>ar son charad na Spáingeach</span>
<lb n="198"/><span>is brúghadh gránach na críche</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>Teacht mar dubhruidh cheana;</span>
<lb n="201"/><span>is 'réir geallamh do tháinig</span>
<lb n="202"/><span>na mílte curaigh cródha</span>
<lb n="203"/><span>do lucht pónnra is potáta.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>Do tóigeadh tinntidh arda,</span>
<lb n="206"/><span>publibh bána is lachtna;</span></p>
</div>
<pb n="279"/>
<div><lb n="207"/><p><span>do ghéagaidh gorma is uaidhne</span>
<lb n="208"/><span>cuir<eadh> suas taibernacuil.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>/95v./ Cheapuigh gach slógh 'na rangcaibh</span>
<lb n="211"/><span>isin gcampa go cliste,</span>
<lb n="212"/><span>is gach taoiseach trúpach éachtach</span>
<lb n="213"/><span>dá bhuidhin féin 'tabhairt meisnidh.</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Annso dlúghaid na cai<l>mfhir</span>
<lb n="216"/><span>os uile cheann 'an mhachadh,</span>
<lb n="217"/><span>'s ní go mainneachtach falsa</span>
<lb n="218"/><span>acht mar chailmfhir threasach'.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>Rug Uiliam borb ar Mhaghnus,</span>
<lb n="221"/><span>breall an airde do theilg sé;</span>
<lb n="222"/><span>ní raibh fiacail 'na thóinsean,</span>
<lb n="223"/><span>beag na mór, nachar briseadh.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Do-rinn se húirle háirle</span>
<lb n="226"/><span>do chúlg cnápach dá mhuinntir;</span>
<lb n="227"/><span>samhuil tornuigh an lasgadh</span>
<lb n="228"/><span>'rinn an ghal ar a gcuimpir.</span></p>
<lb n="229"/>
<lb n="230"/><p><span>Dubhairt anso Seon Hóiris</span>
<lb n="231"/><span>is each mear modhmhar faoisean:</span>
<lb n="232"/><span>"Imigh tusa, arú, 'stróinsidh -</span>
<lb n="233"/><span>goi'l Domhnal Óg chum gníomha?</span></p>
<lb n="234"/>
<lb n="235"/><p><span>Ochón, ochón, mo chreachsa!</span>
<lb n="236"/><span>dá mbeith 'na bheatha gan amhras</span>
<lb n="237"/><span>do laoch mear na mórbheart</span>
<lb n="238"/><span>'ttós slóiceadh san gcampa!</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>/9Gr./ Is ó nach bhfhuil 'na dhaonnda,</span>
<lb n="241"/><span>rachad síos ar son m'uncail;</span>
<lb n="242"/><span>gidh gur cloichmhó<i>n a uighe,</span>
<lb n="243"/><span>súd mé libhsi san túirne".</span></p>
<lb n="244"/>
<lb n="245"/><p><span>So ráidhtibh Phítir Bhailis,</span>
<lb n="246"/><span>'ruaig ná 'n eanach nár briseadh</span>
<lb n="247"/><span>(do sheas 'an chlú 'san mbáire</span>
<lb n="248"/><span>'n aghaidh cnámharrlach na pise):</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Dubhairt Tomás Mac Anna</span>
<lb n="251"/><span>is é lán leanna agus císte</span>
<lb n="252"/><span>fuidh aonbholg gusan scornach</span>
<lb n="253"/><span>mar mhála mór an phíoba:</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>"Cia bhfhuil lucht an photáta,</span>
<lb n="256"/><span>lucht na spáid is na sluaisteadh,</span>
<lb n="257"/><span>bunamh an mheidhg is an chábhfhradh,</span>
<lb n="258"/><span>lucht an cháise gan uachtar?"</span>
<lb n="259"/></p>
</div>
<pb n="280"/>
<div><lb n="260"/><p><span>Do bhí cantadh do Bhrún Seorsa</span>
<lb n="261"/><span>ionna dhóid ag an mbodach,</span>
<lb n="262"/><span>léar leag seisear ba chródha</span>
<lb n="263"/><span>ar an mbóthar go dodach.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Crann sgiubliúin an bhácúis</span>
<lb n="266"/><span>'bhí 'na chrágchrubh cnapaidh,</span>
<lb n="267"/><span>is leag naoi bhfhir dég leis</span>
<lb n="268"/><span>do lucht féastadh an phátuidh.</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>/96v./ Bhuaill se buille don spéice</span>
<lb n="271"/><span>a gclár éadain go crosta</span>
<lb n="272"/><span>ar Mhatha Ua Nualláin,</span>
<lb n="273"/><span>fear mór iomlán chum troda.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>Do chuir é air a leathghlún</span>
<lb n="276"/><span>is d'fháguibh a leathshúil brúiteadh;</span>
<lb n="277"/><span>'s an tan d'éirghe 'na sheasadh</span>
<lb n="278"/><span>dubhairt go sgairteach ag búirfeadh:</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>"Losgadh ortsa mar bhráthair!</span>
<lb n="281"/><span>gnia do mháithir thusa!</span>
<lb n="282"/><span>Ní <h>eadh, deamhan a gaol leat,</span>
<lb n="283"/><span>a dhuairc dhiamhur na pluice".</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>Do bhuail an spéice céadna</span>
<lb n="286"/><span>ar mhac Séamus Uí Threasaidh;</span>
<lb n="287"/><span>chuir sé Séamus Ó hAnnluain</span>
<lb n="288"/><span>ar a leathghlúin go talamh.</span></p>
<lb n="289"/>
<lb n="290"/><p><span>Bhris an spéice go dornchar</span>
<lb n="291"/><span>ar mhac Ghorm<l>a Ní Ghaoithín;</span>
<lb n="292"/><span>'s do mhac Eoin Mhic Conmhara</span>
<lb n="293"/><span>rinnigh an fathach phíbín.</span></p>
<lb n="294"/>
<lb n="295"/><p><span>Tarlaodh truisle do<n> bhodach</span>
<lb n="296"/><span>'bhí 'na shodar chum díbhfheirg;</span>
<lb n="297"/><span>do luig seisear an éineacht</span>
<lb n="298"/><span>'mullach na méadhlaibh síos air.</span></p>
<lb n="299"/>
<lb n="300"/><p><span>/97r./  D'éirghe an diabhal daonnda</span>
<lb n="301"/><span>d'aimhdheoin ghníomhuibh an tseisfhear;</span>
<lb n="302"/><span>sé blaoisg déag do bhlaosguibh</span>
<lb n="303"/><span>leis an daoch so do breiseadh.</span></p>
<lb n="304"/>
<lb n="305"/><p><span>Mac Donnachuidh dúr na sgoile</span>
<lb n="306"/><span>táinig le bagar mór air;</span>
<lb n="307"/><span>teilge é air a thóin an airde</span>
<lb n="308"/><span>'nós garladh a bpoll mhónuigh.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>Máighistir scoile ón tSeachúirt</span>
<lb n="311"/><span>'chuaidh do smachtuigh an fhaithigh,</span></p>
</div>
<pb n="281"/>
<div><lb n="312"/><p><span>ach gidh mór a shutal</span>
<lb n="313"/><span>do bhí a chuma san laithigh.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>Do bhí Aindrias Ó hAnnluain</span>
<lb n="316"/><span>fo leathglúin an phocáin;</span>
<lb n="317"/><span>mar mbeith Seon Mhac a' Diachuir,</span>
<lb n="318"/><span>'dhéanfadh stiallach dá leathmhás</span></p>
<lb n="319"/>
<lb n="320"/><p><span>Acht do Sheon féin gan tibhi</span>
<lb n="321"/><span>do bhean buille na cluaise,</span>
<lb n="322"/><span>d'fhág é sínteadh ar an talamh,</span>
<lb n="323"/><span>gidh budh curadh nár shuarrach.</span></p>
<lb n="324"/>
<lb n="325"/><p><span>/97v./ Do thuit leis Pítear Piarais,</span>
<lb n="326"/><span>do thuit Diarmuid Mhac Gleannáin,</span>
<lb n="327"/><span>thuit leis Seaán mór Ó Meachair -</span>
<lb n="328"/><span>chaill an fear sin a leathláimh.</span></p>
<lb n="329"/>
<lb n="330"/><p><span>Do thuit Feidhlim Ó Fearghail,</span>
<lb n="331"/><span>Seon Ó Seanchaidh budh láidir,</span>
<lb n="332"/><span>Maghnus mór Ó Maolraoide,</span>
<lb n="333"/><span>is Donnchadh Ó Maonaidh, a bráithir.</span></p>
<lb n="334"/>
<lb n="335"/><p><span>Leag sé Diarmnid Ó Cuileabháin</span>
<lb n="336"/><span>gidh gurbh urrúntadh an flangach;</span>
<lb n="337"/><span>leag sé Domhnal Ó Comáin,</span>
<lb n="338"/><span>mac Uí Bhaotháin 's an Strangach.</span></p>
<lb n="339"/>
<lb n="340"/><p><span>Leag sé Murchadh Mhac Séamuis,</span>
<lb n="341"/><span>fear budh tréanmhar for talamh;</span>
<lb n="342"/><span>'s ar éigin 'chreidfeadh daoine</span>
<lb n="343"/><span>gur stad aoinneach ar Mhurchadh.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Thóig sé cloch ar a ghualainn,</span>
<lb n="346"/><span>ba leor ualach do sheisear,</span>
<lb n="347"/><span>'s do bhuail í 'gclár éadain</span>
<lb n="348"/><span>air Bhrian bréagach Mhac Sionnuigh.</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>Do sgiob a cheann dá choluin</span>
<lb n="351"/><span>is do bhuail an cloidheamh ar Mhaolradh,</span>
<lb n="352"/><span>a modh go raibh 'na mharbhán,</span>
<lb n="353"/><span>mar thuitfeadh lánchaisléan síos air.</span></p>
<lb n="354"/>
<lb n="355"/><p><span>/98r./ Bhuail se preab ionnsa mhéadail</span>
<lb n="356"/><span>ar Chonn céillidh Ó Cealladh;</span>
<lb n="357"/><span>bhean trí photátadh mhóra</span>
<lb n="358"/><span>as a sgornaigh ar talamh.</span></p>
<lb n="359"/>
<lb n="360"/><p><span>Theilg sé Murchadh Mhac Scaluidh</span>
<lb n="361"/><span>'lár na grealluidh air a ghlúine;</span>
<lb n="362"/><span>buille do mheor an daoidh-si</span>
<lb n="363"/><span>'bhean trí fiacla as Maolrúnaidh.</span>
<lb n="364"/></p>
</div>
<pb n="282"/>
<div><lb n="365"/><p><span>Bhean sé dog do na garrladh</span>
<lb n="366"/><span>'bhídh air na bántadh ar 'gcomhair,</span>
<lb n="367"/><span>léar leag seisear an éinfheacht</span>
<lb n="368"/><span>do lucht pléideach na pónnradh.</span></p>
<lb n="369"/>
<lb n="370"/><p><span>Acht 'tan do thuig an dearmad,</span>
<lb n="371"/><span>och, is mairg 'bhi 'na chuinge!</span>
<lb n="372"/><span>Mar bheith deamhuin dá thomáin</span>
<lb n="373"/><span>do theith an t-iomlán roimhe.</span></p>
<lb n="374"/>
<lb n="375"/><p><span>Mar shamhuil torc ag tiomáin</span>
<lb n="376"/><span>iliomad miosáin paiceadh,</span>
<lb n="377"/><span>is amhluigh do bhí an phlágh so</span>
<lb n="378"/><span>isin uile ard don achuidh.</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>"Plágh ar an mbodach gránnadh!</span>
<lb n="381"/><span>Sgiub sé mo cháise uaimsi</span>
<lb n="382"/><span>da thabhairt do dhaoine créachtach'</span>
<lb n="383"/><span>is go raibh mé 'gcéin an uairsi!"</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>/98v./ Sgiub sé caipín gan truaighe</span>
<lb n="386"/><span>do Bhrian gruama Mac Breasail,</span>
<lb n="387"/><span>'s gan urad ruibe gruaige</span>
<lb n="388"/><span>ar a bhuaic do bhí carrach.</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Do rug Alasdrann Eustás</span>
<lb n="391"/><span>ar an Judás mór bhoduigh,</span>
<lb n="392"/><span>ar son gur dó budh measa,</span>
<lb n="393"/><span>óir fuair treasgair 'na shochair.</span></p>
<lb n="394"/>
<lb n="395"/><p><span>Do leag an diabhal daonndha</span>
<lb n="396"/><span>'raibh san aonach gan chosnamh,</span>
<lb n="397"/><span>mar mbeith gur rug na dúilidh</span>
<lb n="398"/><span>'ttaobh a chúil air a chosa,</span></p>
<lb n="399"/>
<lb n="400"/><p><span>A modh gur leag siad fúthadh</span>
<lb n="401"/><span>fathach crúbach na mine.</span>
<lb n="402"/><span>Acht an daoith sul do ceangla</span>
<lb n="403"/><span>do thacht ionna amhgar seisear.</span></p>
<lb n="404"/>
<lb n="405"/><p><span>Acht fuair iomad a bhráithre</span>
<lb n="406"/><span>a anam don chrágadh gionach</span>
<lb n="407"/><span>'s cead dul d'ionnsaigh a bhácúis;</span>
<lb n="408"/><span>'s tráth fuair a phardún, d'imigh.</span></p>
<lb n="409"/>
<lb n="410"/><p><span>d'fhiosraidh Caiptín Síle</span>
<lb n="411"/><span>nach raibh dílis do Shéamus:</span>
<lb n="412"/><span>"An bhfuil ar bun aon Spáingeach,</span>
<lb n="413"/><span>nó 'bhfhuil a gcairde dá séana?"</span></p>
<lb n="414"/>
<lb n="415"/><p><span>/99r./ "Is dá gcairde misi, a shacáin",</span>
<lb n="416"/><span>do-bheart Tomás Mac Eochuidh,</span></p>
</div>
<pb n="283"/>
<div><lb n="417"/><p><span>is air a chionn san díogaidh</span>
<lb n="418"/><span>tug an saoidh sin deoch dó.</span></p>
<lb n="419"/>
<lb n="420"/><p><span>Do leag Ros Ua Cuinn a bhráthair,</span>
<lb n="421"/><span>Marcus grádhach ón gCorcuidh;</span>
<lb n="422"/><span>is deimhin go ndéanfádh gáire</span>
<lb n="423"/><span>da bhfhaicfeádh 'n airde a chosa.</span></p>
<lb n="424"/>
<lb n="425"/><p><span>Dubhairt annso Dicidh Máirtín,</span>
<lb n="426"/><span>fear nár sáruidh a ttréine,</span>
<lb n="427"/><span>"Bheirim a chlúdh don phata</span>
<lb n="428"/><span>a ttaobh neartadh agus féile".</span></p>
<lb n="429"/>
<lb n="430"/><p><span>Do-bheart sé re mac a uncail:</span>
<lb n="431"/><span>"You fat bumking from Fingal,</span>
<lb n="432"/><span>will you stand for your country,</span>
<lb n="433"/><span>or dare you venture a fall?"</span></p>
<lb n="434"/>
<lb n="435"/><p><span>Do chuire annso a bhráthair,</span>
<lb n="436"/><span>mar budh garrladh, ar an tulaidh,</span>
<lb n="437"/><span>is bodach eile nár mhó leat</span>
<lb n="438"/><span>Broun Seorsa nó a phlucadh.</span></p>
<lb n="439"/>
<lb n="440"/><p><span>Bhuail Conn cródha Ó Conchubhair</span>
<lb n="441"/><span>buille buigsheabhain ar Mhaghnus;</span>
<lb n="442"/><span>do thuit a néal go meatadh</span>
<lb n="443"/><span>mar go mbeith gearra go cnáibh air.</span></p>
<lb n="444"/>
<lb n="445"/><p><span>/99v./ Do bhuail Eoin Mhac a' Léibhe</span>
<lb n="446"/><span>buille spéice air an mbodach;</span>
<lb n="447"/><span>is prap do léig na béice</span>
<lb n="448"/><span>gur theith go treun 'na shodar.</span></p>
<lb n="449"/>
<lb n="450"/><p><span>Táinic Ó Cuinn Chluan Dalcáin</span>
<lb n="451"/><span>air a ghearrán go súgach;</span>
<lb n="452"/><span>thug Seafradh Ó Cuinn dó leaga</span>
<lb n="453"/><span>ro chuir é 'cnaga na húire.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>"Come along", arsa Budman</span>
<lb n="456"/><span>'s é codh grúmadh le Turcach,</span>
<lb n="457"/><span>'s do teilge a thóin an airde</span>
<lb n="458"/><span>ar a' ngránach gan fhuireach.</span></p>
<lb n="459"/>
<lb n="460"/><p><span>Táinig Réadach Dhún Búinneadh</span>
<lb n="461"/><span>ar each súgach fon achuidh</span>
<lb n="462"/><span>'tabhairt dubhshlán an tsléibhe</span>
<lb n="463"/><span>é go héasga gan leaga.</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>Do tháinic Risteard Céitinn</span>
<lb n="466"/><span>air each stéideach go sochmadh,</span>
<lb n="467"/><span>gur bhris Tadhg mór Ó Cuiliúin</span>
<lb n="468"/><span>cnámh a bhurrúin ar chlocha.</span>
<lb n="469"/></p>
</div>
<pb n="284"/>
<div><lb n="470"/><p><span>Dubhairt Séamus Ó Comáin,</span>
<lb n="471"/><span>fear carráin Bhinne Éidir:</span>
<lb n="472"/><span>"Bhéaradsa air lucht na cúige</span>
<lb n="473"/><span>an patáta rúta do shéanadh".</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p><span>/1OOr./ Do tháinig Enrigh Buidhe,</span>
<lb n="476"/><span>nár gan croidhe chum troda,</span>
<lb n="477"/><span>is chuir an Rustach ag rince</span>
<lb n="478"/><span>ar mhullach a chinn san tobar.</span></p>
<lb n="479"/>
<lb n="480"/><p><span>Ol Matha mór Ó Nualláin</span>
<lb n="481"/><span>ar óigeach lánard riabhaidh:</span>
<lb n="482"/><span>"Codsuncs, cia bhfhuil na boduigh?</span>
<lb n="483"/><span>Déanfad tobair dá gcliabhaibh.</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>Feicim don chuid is tréine</span>
<lb n="486"/><span>dhá chéad do na gráinsibh.</span>
<lb n="487"/><span>Bheirim m'anam do<n> Riabhaidh</span>
<lb n="488"/><span>acht mar stiallad a gcnámha.</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>Codsucs, na cnapstuirlidh!</span>
<lb n="491"/><span>Coingidh liomsa na boduigh!</span>
<lb n="492"/><span>Ar fiadh, rachad le bánuidh</span>
<lb n="493"/><span>mun bhfhadhad mo láinmhian orra!"</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>Do-rin bagar is toirnéis</span>
<lb n="496"/><span>is iomad do mhóirchéis cainte,</span>
<lb n="497"/><span>rod 'chuireadh uathmhuin is teime</span>
<lb n="498"/><span>ar lucht peise is gránta,</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>A modh gur dhiúlt siad comhrac</span>
<lb n="501"/><span>'thabhairt do<n> ghlórach ard so;</span>
<lb n="502"/><span>badh fearr riú roith san mbóchna</span>
<lb n="503"/><span>ná dul a gcomhrac láimh' leis.</span></p>
<lb n="504"/>
<lb n="505"/><p><span>/lOOv./ Dubhairt Risteard Ó Nualláin</span>
<lb n="506"/><span>dárbh iomdha carráin foghmhair:</span>
<lb n="507"/><span>"Cia bhfhuil Donncha an Leastair,</span>
<lb n="508"/><span>'bheanfadh cnap as a thóinsean?"</span></p>
<lb n="509"/>
<lb n="510"/><p><span>"Táim anso", ar Donnchadh,</span>
<lb n="511"/><span>"is beag mo shuim ionn do neartsa.</span>
<lb n="512"/><span>Beanfadsa stácadh pónnradh</span>
<lb n="513"/><span>as do thóinsi go tapuidh".</span></p>
<lb n="514"/>
<lb n="515"/><p><span>Rug annso fana chumair,</span>
<lb n="516"/><span>'bhean bruim as is leagadh.</span>
<lb n="517"/><span>Ar fiadh, ba mhór an spóirt leat</span>
<lb n="518"/><span>mar bhí a thóinsean ag cneadadh.</span></p>
<lb n="519"/>
<lb n="520"/><p><span>Tig do dhíoghailt an náire</span>
<lb n="521"/><span>Cian Mhac Cába go Donnchadh,</span></p>
</div>
<pb n="285"/>
<div><lb n="522"/><p><span>acht dá mhéad a chosnamh</span>
<lb n="523"/><span>chaill osnadh as a ghúngadh.</span></p>
<lb n="524"/>
<lb n="525"/><p><span>Thuit le Donnchadh na ngleoibheart</span>
<lb n="526"/><span>Murchadh mór Mhac in tSionnuigh;</span>
<lb n="527"/><span>thuit leis Cathal Ó Cléire,</span>
<lb n="528"/><span>Seon Mhac Seadha is Mac Lirse.</span></p>
<lb n="529"/>
<lb n="530"/><p><span>Do thuit Feardorchadh Ó Dála,</span>
<lb n="531"/><span>thuit Rádhnaill Ó Lochnáin;</span>
<lb n="532"/><span>caogad cródha ceart curaidh</span>
<lb n="533"/><span>thuit le Donnchaidh san teangmháil.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>/lOlr./ Rinnigh sé goile gaisge</span>
<lb n="536"/><span>go deoigh nach rachaidh ar dhearmod</span>
<lb n="537"/><span>seal bhíos cloch i mbuireann</span>
<lb n="538"/><span>nó míodhchumann a nGalla.</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p><span>Strangach Bhaile Uí Chuláin,</span>
<lb n="541"/><span>gidh gur chomhlán troduigh,</span>
<lb n="542"/><span>theilg air a tharr an airde</span>
<lb n="543"/><span>a loimcheart láir a' bhoguigh.</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>Dubhairt go bras an Róbhach</span>
<lb n="546"/><span>ar each mear obhar craosach:</span>
<lb n="547"/><span>"Tigidh, a lucht na bphotáta</span>
<lb n="548"/><span>má leigean an náire dhíbhse".</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>Dubhairt Peadar Ó Mughrúin</span>
<lb n="551"/><span>is é lán míodhrún dósan:</span>
<lb n="552"/><span>"Air fiadh, brise mé sleadh leat</span>
<lb n="553"/><span>dá mhéad shearcas tú pónra".</span></p>
<lb n="554"/>
<lb n="555"/><p><span>Ruithchid a gcionn a chéile</span>
<lb n="556"/><span>Os gach éadan don achuidh:</span>
<lb n="557"/><span>ní facas méad a ttrostadh</span>
<lb n="558"/><span>ríomh ó thosaidh gach maghchadh.</span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>Seacht ttréunroitheag do roith siad</span>
<lb n="561"/><span>suil do briseadh a ngaethibh;</span>
<lb n="562"/><span>ní fhacas méad a ttormáin</span>
<lb n="563"/><span>ó roinneadh leannán do Éabha.</span></p>
<lb n="564"/>
<lb n="565"/><p><span>/1O1v./ Do bhean buille diachrach</span>
<lb n="566"/><span>annsan tsliasaid do Pheadar,</span>
<lb n="567"/><span>is air an Róbhach gidh láidir</span>
<lb n="568"/><span>buill<e> cúl láimhe léar leagadh.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>Do bhean ó bhun an chluais de.</span>
<lb n="571"/><span>Och, budh fuathmhar an buille!</span>
<lb n="572"/><span>Leabhar aithfrinn, is le náire</span>
<lb n="573"/><span>nachar fháguidh an tulaidh.</span>
<lb n="574"/></p>
</div>
<pb n="286"/>
<div><lb n="575"/><p><span>Tráth bhean buille go feargach</span>
<lb n="576"/><span>san mball feardha ar Phítear,</span>
<lb n="577"/><span>bheart a bhean do bhí 'lathair:</span>
<lb n="578"/><span>"Go mbeantar na lámha dhíotsa!</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>Nárbh fhéidir leat do bhuille</span>
<lb n="581"/><span>a mball oile air do shíneadh?</span>
<lb n="582"/><span>Nár sgara leatsa trioblóid</span>
<lb n="583"/><span>go ndéantar cucól díotsa".</span></p>
<lb n="584"/>
<lb n="585"/><p><span>Do roith Peadar go treasach,</span>
<lb n="586"/><span>bhean sé cloidheamh as a dhóidsean;</span>
<lb n="587"/><span>mar budh sille gaoithe buille</span>
<lb n="588"/><span>do bhuail buille ná dhó air,</span></p>
<lb n="589"/>
<lb n="590"/><p><span>Is buille eile go tréanmhar</span>
<lb n="591"/><span>a gclar éadain an duine.</span>
<lb n="592"/><span>Budh samhuil bunnáin léana</span>
<lb n="593"/><span>na trí béicibh do-rinneadh.</span></p>
<lb n="594"/>
<lb n="595"/><p><span>/102r./ Chuir é 'búirfeadh 's a' sgairte,</span>
<lb n="596"/><span>bhean osna as a chliabhsan</span>
<lb n="597"/><span>gur shíl gach n-aon sann amharc</span>
<lb n="598"/><span>go raibh a anam ar iarra.</span></p>
<lb n="599"/>
<lb n="600"/><p><span>Táinig a ndóchas a thárráil</span>
<lb n="601"/><span>fear mór bátalach ramhar,</span>
<lb n="602"/><span>dá ngoirid cách Cuingireach -</span>
<lb n="603"/><span>'s do fuair a thurnadh san achadh.</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>Tig Fearghail fial ar sáireach</span>
<lb n="606"/><span>'níos ó ghráinseach Dhún Búdhuinne;</span>
<lb n="607"/><span>beart le caraid na Spáingeach:</span>
<lb n="608"/><span>"Tugaidh cor spairne dhúinne".</span></p>
<lb n="609"/>
<lb n="610"/><p><span>Dubhairt Séamus ón tSruthán</span>
<lb n="611"/><span>"Is mór do mhórdháil bhrostuidh.</span>
<lb n="612"/><span>Gidh táimsi car cianaostadh,</span>
<lb n="613"/><span>ní léigead gan íac do bhogar".</span></p>
<lb n="614"/>
<lb n="615"/><p><span>"Is truagh liom tú", ol Tomás,</span>
<lb n="616"/><span>"is mor m'ochlán tríodsa,</span>
<lb n="617"/><span>mar atá tú 'do cheine</span>
<lb n="618"/><span>aníorr 's a ndeire t'aoise".</span></p>
<lb n="619"/>
<lb n="620"/><p><span>"Ar son go bhfuil mé aosta,</span>
<lb n="621"/><span>do-bhéarad díbhsi comhrac;</span>
<lb n="622"/><span>déanfam spóirt don iomlán</span>
<lb n="623"/><span>mar bheinn an iomlán m'óige.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>/102v./ Roithid annso mar sgiotáin.</span>
<lb n="626"/><span>Ba mhór a ttormán trosgach.</span></p>
</div>
<pb n="287"/>
<div><lb n="627"/><p><span>Do leagadh for lár mo Thomás</span>
<lb n="628"/><span>agus a ghearrán ionna fhochair.</span></p>
<lb n="629"/>
<lb n="630"/><p><span>Tig Cubhailleach Bhaile an tSearaird</span>
<lb n="631"/><span>ar each ghealbhán craosach;</span>
<lb n="632"/><span>do tháinig sé fon achuidh</span>
<lb n="633"/><span>fo chula caothaidh dídhneach.</span></p>
<lb n="634"/>
<lb n="635"/><p><span>Do-bheart go fíachmhar feargach:</span>
<lb n="636"/><span>"Cia bhfhuil aicme na bpotáta?</span>
<lb n="637"/><span>An leigfeadh an time dóibhsean</span>
<lb n="638"/><span>gath ná dhó do lámhach?"</span></p>
<lb n="639"/>
<lb n="640"/><p><span>"So misi", ar Risteard Dubhlainn,</span>
<lb n="641"/><span>"is ní mó liom tú ná noduigh,</span>
<lb n="642"/><span>is ní chuirim a leith do lámhach</span>
<lb n="643"/><span>acht mar sgairt sgairdeach cosaidh".</span></p>
<lb n="644"/>
<lb n="645"/><p><span>d'ionnsaidh a chéile an dís so</span>
<lb n="646"/><span>mar shaothaibh gan tlás gan time;</span>
<lb n="647"/><span>ní fhacas réir a gcalmacht"</span>
<lb n="648"/><span>ó chuaidh fo armaibh an duine.</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>Fa dheoigh do thuit brughach na pise,</span>
<lb n="651"/><span>fuair leagadh léar briseadh a shliasaid;</span>
<lb n="652"/><span>budh truagh leat méad an ochláin</span>
<lb n="653"/><span>do-rinn a chompáin diachrach".</span></p>
<lb n="654"/>
<lb n="655"/><p><span>/103r./ Do buaile buille agus buille</span>
<lb n="656"/><span>ionnsa ngoile air Ó Riagáin;</span>
<lb n="657"/><span>teilg<e> air a tharr an airde</span>
<lb n="658"/><span>isan chlábar an briollán.</span></p>
<lb n="659"/>
<lb n="660"/><p><span>Leag sé Eoin Ó Finneadháin,</span>
<lb n="661"/><span>Brian ó Lochnáin, an gabhadh;</span>
<lb n="662"/><span>leag se Fearghail Ó hAirne,</span>
<lb n="663"/><span>bhídh co dánadh le bobhadh.</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>Bhean se leagadh is treasgairt</span>
<lb n="666"/><span>as mac Breasail Mhac Glámha,</span>
<lb n="667"/><span>is bhean toit nár chúrradh</span>
<lb n="668"/><span>os fear Údhna Nuí Airne.</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>Bhuail sé putadh dá phíce</span>
<lb n="671"/><span>go neart bríoghmhar ar Mhac Corcrán;</span>
<lb n="672"/><span>do theilg a tharr an airde</span>
<lb n="673"/><span>'s do bhris cnáibh a leathláimh'.</span></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>Budh ceol leat Aodh Ó hAnnluain</span>
<lb n="676"/><span>go cruadh a nglonnach láidir</span>
<lb n="677"/><span>'breith air Táilliúrach Eisgreach</span>
<lb n="678"/><span>ag déanamh liochrach dá chnámha.</span>
<lb n="679"/></p>
</div>
<pb n="288"/>
<div><lb n="680"/><p><span>Do thoilg Tomás Ó Cuiliúin</span>
<lb n="681"/><span>Seon Mac Giobúin chum talamh;</span>
<lb n="682"/><span>rinn amhluidh le Seon Piarrus</span>
<lb n="683"/><span>tréar thuit a bhfiabhruis leapuidh.</span></p>
<lb n="684"/>
<lb n="685"/><p><span>103v./ Maoileachluinn Ó Dubhshláine,</span>
<lb n="686"/><span>fear nár cáine a ttoigh leanna,</span>
<lb n="687"/><span>bhuail sé buille dá spéice</span>
<lb n="688"/><span>tarsna a bhéil ar Mhac Conmhara.</span></p>
<lb n="689"/>
<lb n="690"/><p><span>Tug Uiliam Ó Murchughadh</span>
<lb n="691"/><span>buille an' bhurrúdhain don Locach,</span>
<lb n="692"/><span>go raibh sé arna mhárach</span>
<lb n="693"/><span>go rodhchráidhteadh ionna fhlocas.</span></p>
<lb n="694"/>
<lb n="695"/><p><span>Do ghluais ó Ghodamindi</span>
<lb n="696"/><span>don chath cinnte Mac Comáin.</span>
<lb n="697"/><span>Budh shamhuil é do ghruagach</span>
<lb n="698"/><span>ag teacht 'na rúgaire do<n> mhullán.</span></p>
<lb n="699"/>
<lb n="700"/><p><span>Táinig Síomón Máirtín,</span>
<lb n="701"/><span>fear nár sáraigh a ngleoibheart;</span>
<lb n="702"/><span>do-bheart gan fhuath gan tsiosma:</span>
<lb n="703"/><span>"Cia bhfhuil tú, 'ghein na pónnra?"</span></p>
<lb n="704"/>
<lb n="705"/><p><span>Rinneadar lúth is lámhach,</span>
<lb n="706"/><span>rinneadar spairn is cumasc,</span>
<lb n="707"/><span>rinneadar goil gaisge 's éachtadh</span>
<lb n="708"/><span>'sháraigh céim gacha curaidh.</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>Fá dheoidh do torchradh an gránach</span>
<lb n="711"/><span>leis a' bpotáta biatach;</span>
<lb n="712"/><span>neart goile ná fós luathghail</span>
<lb n="713"/><span>ní raibh uatha ar iarradh.</span></p>
<lb n="714"/>
<lb n="715"/><p><span>/104r./ Chuaidh go prap 'na dhiaigh sin</span>
<lb n="716"/><span>mar iolar chrágach ruarthach</span>
<lb n="717"/><span>is naoi bhfhir déag a mhuinntir</span>
<lb n="718"/><span>gur chreapuill Símión breágh stuama.</span></p>
<lb n="719"/>
<lb n="720"/><p><span>Dubhairt annso lucht na pise</span>
<lb n="721"/><span>go fíachmhar fuilteach fuathmhar:</span>
<lb n="722"/><span>"Mallacht fós agus easgcaoin</span>
<lb n="723"/><span>ar lucht na bpataidh is fuaidre.</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>Go mbeana dóibhsean árfach</span>
<lb n="726"/><span>is gnáithshioc láidir gan tsneachta!</span>
<lb n="727"/><span>Coirce, feur, coill is fosgadh,</span>
<lb n="728"/><span>go raibh orrasan d'easbhuidh".</span></p>
<lb n="729"/>
<lb n="730"/><p><span>"Oroibhsi", ar fear oile,</span>
<lb n="731"/><span>"a choirrgheanuigh na pónnradh,</span></p>
</div>
<pb n="289"/>
<div><lb n="732"/><p><span>go deoigh nár fhadhadh sibh haisgibh,</span>
<lb n="733"/><span>'s go raibh amhuil dár gcóirsi".</span></p>
<lb n="734"/>
<lb n="735"/><p><span>Ar so tháinig Donnchadh Ó hÉilí,</span>
<lb n="736"/><span>duine deaghchroidheach gan amhras;</span>
<lb n="737"/><span>do-bheart seisean amen leis,</span>
<lb n="738"/><span>mar rádhaim féin gan clampar.</span></p>
<lb n="739"/>
<lb n="740"/><p><span>Chruinnídear lucht na bpotáta</span>
<lb n="741"/><span>os gach aon ard do Éire,</span>
<lb n="742"/><span>is do chruinnigh lucht na pise</span>
<lb n="743"/><span>is badh dílis deimhin da chéile.</span></p>
<lb n="744"/>
<lb n="745"/><p><span>/104v./ Ar maidin lá 'rna bhárach</span>
<lb n="746"/><span>ar éis an lá do ghlana,</span>
<lb n="747"/><span>do shín siad air a chéile</span>
<lb n="748"/><span>ag dul na gréine a gcarbad.</span></p>
<lb n="749"/>
<lb n="750"/><p><span>Tháinig anso go spéiremhuil</span>
<lb n="751"/><span>os éadan gach anuigh</span>
<lb n="752"/><span>clann na pise is na pónnra</span>
<lb n="753"/><span>is clann róstadh an phatuidh.</span></p>
<lb n="754"/>
<lb n="755"/><p><span>Labhair Donnchadh Ó Nualláin</span>
<lb n="756"/><span>leis an iomlán go cliste:</span>
<lb n="757"/><span>"'g<C>luin sibh mise, a chairde,</span>
<lb n="758"/><span>sibhsi 'tá a láthair uile?</span></p>
<lb n="759"/>
<lb n="760"/><p><span>Déanaigh misneach is críonnacht,</span>
<lb n="761"/><span>bídhigh dílis dá chéile,</span>
<lb n="762"/><span>is buailfeadh sibh lucht na praisge</span>
<lb n="763"/><span>os an talamh go héasga".</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>Do tóigeadh annso ollgháire</span>
<lb n="766"/><span>'s do ghlac an t-iomlán misneach;</span>
<lb n="767"/><span>le cumas saoi na Spáingeach</span>
<lb n="768"/><span>chuaidh an báire ar lucht na pise.</span></p>
<lb n="769"/>
<lb n="770"/><p><span>Bhí a ttrosd an aghaidh 'chéile</span>
<lb n="771"/><span>mar ghaoth tréanmhar fo dharaibh,</span>
<lb n="772"/><span>nó mar stoirm a' bhóchna</span>
<lb n="773"/><span>ar chargaibh cóstadh na mara.</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>/105r./ Rinn siad bogán do<n> chreagán,</span>
<lb n="776"/><span>rinn siad creagán don bhogach;</span>
<lb n="777"/><span>do sgreig uile na mbánta</span>
<lb n="778"/><span>bhí báitheadh dá gcuid fola.</span></p>
<lb n="779"/>
<lb n="780"/><p><span>Bhá gáir maoitheadh for a chéile</span>
<lb n="781"/><span>'s gáir sgréitheadh is sgreadach;</span>
<lb n="782"/><span>gáir gola agus caointe</span>
<lb n="783"/><span>bhí for thaobh don achuidh.</span>
<lb n="784"/></p>
</div>
<pb n="290"/>
<div><lb n="785"/><p><span>Do bhí ochlán is cruaghdhul,</span>
<lb n="786"/><span>do bhí fuaim agus cladairt,</span>
<lb n="787"/><span>do bhí greadán is géarghuin,</span>
<lb n="788"/><span>is cuirp slaoduidh fo shaltairt.</span></p>
<lb n="789"/>
<lb n="790"/><p><span>Bhí trost drumuigh san mbuala,</span>
<lb n="791"/><span>is sgal fuaimneach <s>na stocaibh,</span>
<lb n="792"/><span>gearán gach neach rena chéile</span>
<lb n="793"/><span>is lasgadh éugnach ar chorpaibh.</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>'Na measg bhí húirle búirle</span>
<lb n="796"/><span>is neart buirbre gan traocha;</span>
<lb n="797"/><span>cinn, cosadh agus cnámhadh</span>
<lb n="798"/><span>for a' láithreach sínte.</span></p>
<lb n="799"/>
<lb n="800"/><p><span>'mBío<b>la, rinne mé gáire</span>
<lb n="801"/><span>ag faicsin Sheeáin Mhac Siorruidh</span>
<lb n="802"/><span>'placadh aráin agus cáise</span>
<lb n="803"/><span>'s a shrón ar lár for an ttalamh.</span></p>
<lb n="804"/>
<lb n="805"/><p><span>/105v./ Budh truagh an t-ábhar gáire</span>
<lb n="806"/><span>Cian Mac Gára air a ghlúine</span>
<lb n="807"/><span>gan fhearg ná fuath air a phaidrín</span>
<lb n="808"/><span>is mac Uí Shearcaidh dá rúsgadh.</span></p>
<lb n="809"/>
<lb n="810"/><p><span>Do bhean buile don Chuluigheach</span>
<lb n="811"/><span>ó láimh Rughruigh Mhic Sheafra,</span>
<lb n="812"/><span>gur thuit fuídh gan rósgíse</span>
<lb n="813"/><span>'n easbhuidh brígh for in ttalamh.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>Do bhuail Brian borb Ó Bróghaidh</span>
<lb n="816"/><span>buile róidh-iomlán deacrach;</span>
<lb n="817"/><span>bhean sé barr na blaoisge</span>
<lb n="818"/><span>re lann líomhfadh do Mharcus.</span></p>
<lb n="819"/>
<lb n="820"/><p><span>Bhuail Brian Óg Mhac Rósa</span>
<lb n="821"/><span>buile coltair san mullach</span>
<lb n="822"/><span>ar Chon ramhar Mhac Cába</span>
<lb n="823"/><span>go raibh a bhás a bhfhogus</span></p>
<lb n="824"/>
<lb n="825"/><p><span>Uiliam béidhmneach Mac Eochaidh</span>
<lb n="826"/><span>do-rinn orch<r>adh do Mhac Leastair;</span>
<lb n="827"/><span>do chuir sé beul go cúl air</span>
<lb n="828"/><span>re stróic phúrach a chloidhmhe.</span></p>
<lb n="829"/>
<lb n="830"/><p><span>Do tháinig Aodh Mac Féidhlim</span>
<lb n="831"/><span>(do bhean béidhmeann' sgéithe)</span>
<lb n="832"/><span>'tabhairt dubhshlán na faithche</span>
<lb n="833"/><span>goile gaisge do dhéanamh.</span></p>
<lb n="834"/>
<lb n="835"/><p><span>/lO6r./ Tháinig Breasal Mac Ardghuil,</span>
<lb n="836"/><span>fear budh láidir croidhe;</span></p>
</div>
<pb n="291"/>
<div><lb n="837"/><p><span>dá mhéad a neart 's a láthar</span>
<lb n="838"/><span>bhí air a tharr san aonach.</span></p>
<lb n="839"/>
<lb n="840"/><p><span>Táinig Eoin dil Mhac Domhnuill</span>
<lb n="841"/><span>is bhean sé barr na sróine</span>
<lb n="842"/><span>do Bhrian dubh Mac Cathail</span>
<lb n="843"/><span>'s budh near<t> goile an-mhór sin.</span></p>
<lb n="844"/>
<lb n="845"/><p><span>Maolmhuire Mac an Mhíleadh,</span>
<lb n="846"/><span>fear nár chlaon chum na troda,</span>
<lb n="847"/><span>do chuir sleagh ramhar dhíreach</span>
<lb n="848"/><span>tre chorp Mhaolradh Mhac Colla.</span></p>
<lb n="849"/>
<lb n="850"/><p><span>Tháinig Cathal cródha Mac Anna,</span>
<lb n="851"/><span>flaith dob annamh gan phatuidh,</span>
<lb n="852"/><span>is chuir a gcruth bháis díachraidh</span>
<lb n="853"/><span>leasmhac Dhiarmuid Uí Bhacaidh.</span></p>
<lb n="854"/>
<lb n="855"/><p><span>Do rug Pítear Ó Lochnáin</span>
<lb n="856"/><span>(b'esean an coiléan súgach)</span>
<lb n="857"/><span>greim sgóige agus phíobáin</span>
<lb n="858"/><span>ar mhac Mícháel Uí Dhubhda.</span></p>
<lb n="859"/>
<lb n="860"/><p><span>/1O6v./ Ghreamuigh sé greim go daingean,</span>
<lb n="861"/><span>gidh gur neartmhar a námhuid,</span>
<lb n="862"/><span>ar phíobán cnagach na gaoithe</span>
<lb n="863"/><span>Mhuiris míleatadh an-láidir.</span></p>
<lb n="864"/>
<lb n="865"/><p><span>Tháinig Conchubhair Ó Cealla</span>
<lb n="866"/><span>mar mhadu alladh fo chaoire,</span>
<lb n="867"/><span>is fuair urchar do lánghath</span>
<lb n="868"/><span>ó Eoin adhbhar Mac Ciamhuir.</span></p>
<lb n="869"/>
<lb n="870"/><p><span>Do bhuail Donnchadh Ó hÉiligh</span>
<lb n="871"/><span>(flaith fo mhéiligh nár ghortach)</span>
<lb n="872"/><span>tarraing dhá lámh an éadan</span>
<lb n="873"/><span>Bhriain ghléigil Mhic Chosgraidh -</span></p>
<lb n="874"/>
<lb n="875"/><p><span>Buille do dhall a rosgaibh</span>
<lb n="876"/><span>is do chuir tocht air a theanga,</span>
<lb n="877"/><span>'modh, suil d'fhág an láithreach,</span>
<lb n="878"/><span>go raibh a bhás as go tobann.</span></p>
<lb n="879"/>
<lb n="880"/><p><span>Leag Pádruic Mac Aodhagáin</span>
<lb n="881"/><span>mac Uí Aodhaláin 'na thaibhsi;</span>
<lb n="882"/><span>do-rinn brúsgar dá chnámha</span>
<lb n="883"/><span>'s do Mhac Grána 'na dhiaigh sin.</span></p>
<lb n="884"/>
<lb n="885"/><p><span>/107r./ Bhuaill Diarmuid Ó Maolrainne</span>
<lb n="886"/><span>buille cam isin maladh</span>
<lb n="887"/><span>ar Mhaoileach<l>uin Ó Maoilríde,</span>
<lb n="888"/><span>d'fhág é sínteadh ar an talamh.</span>
<lb n="889"/></p>
</div>
<pb n="292"/>
<div><lb n="890"/><p><span>Do bhuaill Breasal Ó Cearna</span>
<lb n="891"/><span>lasg do spáid san mbrollach</span>
<lb n="892"/><span>ar Chonchubhar Mac an Diachuir</span>
<lb n="893"/><span>'bhí coimh fiatadh re cullach.</span></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>Bhuail Tadhg dubh Ó Maonadh</span>
<lb n="896"/><span>stróic do phíceadh ionnsa méaduil,</span>
<lb n="897"/><span>do bhean béiceadh agus ochlán</span>
<lb n="898"/><span>as Thadhg ceannard Mac Shéamuis.</span></p>
<lb n="899"/>
<lb n="900"/><p><span>Do bhuail Fearghal Ó Dublhlainn</span>
<lb n="901"/><span>buille do urlainn a shleighe,</span>
<lb n="902"/><span>d'fhág sínte ar an láithreach</span>
<lb n="903"/><span>Uiliam láidir Ó Séidhe.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>Do theilg Uiliam Ó Mughrúin</span>
<lb n="906"/><span>Brian Ó Dúnuir go talamh;</span>
<lb n="907"/><span>do theilg Diarmuid Ó Murchugh</span>
<lb n="908"/><span>mac Uí Dhonnchuigh san ngrealluidh.</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>"Mílte fáilte dhuit, a chliamhuin",</span>
<lb n="911"/><span>arsa Piaras mear Céitin,</span>
<lb n="912"/><span>tráth thulg se gusan talamh</span>
<lb n="913"/><span>Brian ramhar Mhac Éadhmuinn.</span></p>
<lb n="914"/>
<lb n="915"/><p><span>/107v./ "Go mbristear 'nois do mhuinéal",</span>
<lb n="916"/><span>arsa Deinealach cluanach,</span>
<lb n="917"/><span>"má tá tú fuidh a chosa</span>
<lb n="918"/><span>ag Conn crostadh Mac Cuartadh".</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>Do bhuail Cathail Mac Aonghusa</span>
<lb n="921"/><span>buille ar Ghioll' Íosa cnámhach,</span>
<lb n="922"/><span>go ndearna de meall diúrnadh</span>
<lb n="923"/><span>do chuir smúit air a bhráthair.</span></p>
<lb n="924"/>
<lb n="925"/><p><span>Diarmuid mór Ó Callaráin,</span>
<lb n="926"/><span>'bhí 'na dhallarán boduidh,</span>
<lb n="927"/><span>do bhuail tarraing ar Chathal</span>
<lb n="928"/><span>do dhall amharc a rosgadh.</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>Do bhuail Pádruic Ma' Síomuin</span>
<lb n="931"/><span>sail mhór dílionn do bhata</span>
<lb n="932"/><span>air Eoin 'mullach na plaoisge,</span>
<lb n="933"/><span>'chuir é 'míosgail gan fhodhbhar.</span></p>
<lb n="934"/>
<lb n="935"/><p><span>Do bhuail Philib Ó Márta<i>n</span>
<lb n="936"/><span>(fear budh gnáthach gruama)</span>
<lb n="937"/><span>liag do chloch leathan leacach</span>
<lb n="938"/><span>ar mhac Beartuil Uí Chuanna.</span></p>
<lb n="939"/>
<lb n="940"/><p><span>Bhuail máistir na scoile</span>
<lb n="941"/><span>buille dog ar Mhac Ciamhair;</span></p>
</div>
<pb n="293"/>
<div><lb n="942"/><p><span>do-rinn réabach da leithláimh</span>
<lb n="943"/><span>'s d'fhág an breallán claoiteadh.</span></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>/108./ 'S í so 'nuair do ro tharla</span>
<lb n="946"/><span>tiubh na námhad dá chéile,</span>
<lb n="947"/><span>ag leagan fútha is tharstadh</span>
<lb n="948"/><span>go dian talganta tréanmhar.</span></p>
<lb n="949"/>
<lb n="950"/><p><span>Budh mhor an t-adhbhar uathbháis</span>
<lb n="951"/><span>bheith a mboilgeán an fhaithe;</span>
<lb n="952"/><span>budh mhór an t-adhbhar uathmhna</span>
<lb n="953"/><span>bheith san uairsi san mhacha.</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>Do bhí sitreach eich is léimneach,</span>
<lb n="956"/><span>is drithlinn sméire ag lannuibh;</span>
<lb n="957"/><span>do bhí cruadhghul agus gárra</span>
<lb n="958"/><span>isna huile ard don acha.</span></p>
<lb n="959"/>
<lb n="960"/><p><span>Do bhí tinntreach as lúthraibh,</span>
<lb n="961"/><span>do bhí crúsguighil ag cailcibh;</span>
<lb n="962"/><span>do bhí sgoltach cathbharr</span>
<lb n="963"/><span>idir óigfhir iomlán' in fhaithche.</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>Do bhí taoisibh ag a mbrostughadh</span>
<lb n="966"/><span>is iad 'ceapughadh na sluaite;</span>
<lb n="967"/><span>do bhí curaibh ag comhagháir</span>
<lb n="968"/><span>'s go hiomlán ag cruaghghuil.</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>Is iomdha cinn is guaillibh</span>
<lb n="971"/><span>'bhí san uair so gan spracadh;</span>
<lb n="972"/><span>is iomdha marcach ar leathshúill</span>
<lb n="973"/><span>ag athnuadhagh an chatha.</span></p>
<lb n="974"/>
<lb n="975"/><p><span>/108v./ Is iomdha cos do bhí briste,</span>
<lb n="976"/><span>is iomdha cnis do bhí gearra;</span>
<lb n="977"/><span>ba hiomdha sáirfhear gan ghéugadh</span>
<lb n="978"/><span>bhí san ttréanghoil san lá so.</span></p>
<lb n="979"/>
<lb n="980"/><p><span>Is iomdha gnúis do bhí créachtach</span>
<lb n="981"/><span>ag lucht féastach na bpotáta;</span>
<lb n="982"/><span>is iomdha cúl do brí gearrthadh</span>
<lb n="983"/><span>ag lucht cáitheadh na gráach.</span></p>
<lb n="984"/>
<lb n="985"/><p><span>Is iomdha cloigean do bhí briste</span>
<lb n="986"/><span>agus fos lis agus sliasaid;</span>
<lb n="987"/><span>is iomdha cuim agus muineál</span>
<lb n="988"/><span>'gearradh 'ttornáil an ghliadh so.</span></p>
<lb n="989"/>
<lb n="990"/><p><span>Do chaill bunaibh na bpotáta</span>
<lb n="991"/><span>iomadh stáidibh dá dtalamh;</span>
<lb n="992"/><span>chaillfeadh, mo dhóigh, an báire</span>
<lb n="993"/><span>nó go ndearnadar athghoil.</span>
<lb n="994"/></p>
</div>
<pb n="294"/>
<div><lb n="995"/><p><span>Go borb cuirid re chéile</span>
<lb n="996"/><span>mar mbeidís 'na Samsoin</span>
<lb n="997"/><span>gur ruaig ó fheoir an tsléibhe</span>
<lb n="998"/><span>lucht tréanmhar na gránach.</span></p>
<lb n="999"/>
<lb n="1000"/><p><span>Ba throstach bríoghmgar a mbéidhmeann',</span>
<lb n="1001"/><span>ba chosgrach tréan gacha sáirfhear,</span>
<lb n="1002"/><span>budh fuaimneach luath an lasgáil</span>
<lb n="1003"/><span>fuair cliabhtháin gacha gránach.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>/109r./ Tháinig curaidh na Seanchúirte</span>
<lb n="1006"/><span>go maith dlúgh don láthair;</span>
<lb n="1007"/><span>ruag siad lucht Cluan Dalcáin</span>
<lb n="1008"/><span>'n iomad séideán le fána.</span></p>
<lb n="1009"/>
<lb n="1010"/><p><span>Thig lucht an Bhaile Bhuidhe</span>
<lb n="1011"/><span>ó leachtaoibh an tsléibhe;</span>
<lb n="1012"/><span>thángadar agus do dhíbir</span>
<lb n="1013"/><span>trí mhíle go Binn Éadair.</span></p>
<lb n="1014"/>
<lb n="1015"/><p><span>A raibh ó Chéidín go Briotás</span>
<lb n="1016"/><span>thánaig a gcomhgháir cumais;</span>
<lb n="1017"/><span>do-níd uirleadh san gcúigeadh</span>
<lb n="1018"/><span>'s ba cliútach na curaidh.</span></p>
<lb n="1019"/>
<lb n="1020"/><p><span>'Raibh ó Chuan Chille Mantáinn</span>
<lb n="1021"/><span>go roigh Sruthán an tSléibhe.</span>
<lb n="1022"/><span>tháinig siad don <fh>aicheadh</span>
<lb n="1023"/><span>go dian talcanta tréanmhar.</span></p>
<lb n="1024"/>
<lb n="1025"/><p><span>A raibh ó Bhreitheamh go Leacain</span>
<lb n="1026"/><span>agus ó Leacain go Bearna,</span>
<lb n="1027"/><span>thángadar do aontoil</span>
<lb n="1028"/><span>curaidh tréanmhar' chum spairne.</span></p>
<lb n="1029"/>
<lb n="1030"/><p><span>Tráth bhí a gcionn a chéile</span>
<lb n="1031"/><span>sluagh mear éachtach na n<p>otáta,</span>
<lb n="1032"/><span>rug iomad na lámha</span>
<lb n="1033"/><span>buadh for fhearaibh na grána.</span></p>
<lb n="1034"/>
<lb n="1035"/><p><span>/109v./ Ionnsó ionnsaighid na sluaiteadh</span>
<lb n="1036"/><span>go garg gruamadh a chéile,</span>
<lb n="1037"/><span>mar throst caladh is bóchna</span>
<lb n="1038"/><span>no trost mórthuile sléibhe.</span></p>
<lb n="1039"/>
<lb n="1040"/><p><span>Tífidh each ar mhuin a marcaidh</span>
<lb n="1041"/><span>'s ag preabadh 's a' léimneadh</span>
<lb n="1042"/><span>go mbrisfeadh uile a chnámha -</span>
<lb n="1043"/><span>ba holc an pháirt, ar mo bhréithir.</span></p>
<lb n="1044"/>
<lb n="1045"/><p><span>chídhfidh beirt lena gcrúca</span>
<lb n="1046"/><span>daingean dlúgh ionna chéile;</span></p>
</div>
<pb n="295"/>
<div><lb n="1047"/><p><span>chídhfídh duine le súisteadh</span>
<lb n="1048"/><span>'leagan cúigfhear go héasgadh.</span></p>
<lb n="1049"/>
<lb n="1050"/><p><span>chídhfidh feac agus sluasaid</span>
<lb n="1051"/><span>'mbun na cluaise ar ghránach;</span>
<lb n="1052"/><span>chídhfidh spaidil ag pléasgadh</span>
<lb n="1053"/><span>go círéibeach na Spáingeach.</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>Roith leithreoide le fána</span>
<lb n="1056"/><span>do roith lucht gránach is seisreach</span>
<lb n="1057"/><span>tráth tá leithreoid dá tomáin</span>
<lb n="1058"/><span>le lucht comáin go clisteadh.</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>'S iomdha arán agus cáise,</span>
<lb n="1061"/><span>'s iomdha mála fo bhagún</span>
<lb n="1062"/><span>d'fhág lucht na móirbheart</span>
<lb n="1063"/><span>ar feadh bóithreibh na talmhun.</span></p>
<lb n="1064"/>
<lb n="1065"/><p><span>/110r./ Ba hiomdha ailp do Bhrún Seoirse</span>
<lb n="1066"/><span>ar na bóirthedh bhí leachtadh;</span>
<lb n="1067"/><span>ba hiomdha píosa maith feola</span>
<lb n="1068"/><span>do bhí 'gcomhgair na faithche.</span></p>
<lb n="1069"/>
<lb n="1070"/><p><span>Do bhí ruagan agus briseadh</span>
<lb n="1071"/><span>ar lucht pise agus praisge</span>
<lb n="1072"/><span>ó mheadhoin laoi Dia Domhnuidh</span>
<lb n="1073"/><span>go raibh Aurora ar maidin.</span></p>
<lb n="1074"/>
<lb n="1075"/><p><span>Mar roicheas tréud ó fhaoluibh</span>
<lb n="1076"/><span>do theich na sgaoithsi san ruagadh,</span>
<lb n="1077"/><span>go cnoc álluinn Bhinne Éadair</span>
<lb n="1078"/><span>'na raibh spéirlinn lánluaiteach.</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>Tig Risteard Tiobuir ó Chlochrán</span>
<lb n="1081"/><span>ar each cheannard chrónchraosach;</span>
<lb n="1082"/><span>budh curata cródha calma</span>
<lb n="1083"/><span>is budh ceannsa é 'n am míne.</span></p>
<lb n="1084"/>
<lb n="1085"/><p><span>Roitheann triughadh mar ruathuile</span>
<lb n="1086"/><span>is ní cumann do snítheadh;</span>
<lb n="1087"/><span>do thocht lucht na bpotáta</span>
<lb n="1088"/><span>is lucht na gránach an aoinfheacht.</span></p>
<lb n="1089"/>
<lb n="1090"/><p><span>Tháinig 'na chuideacht' go ceolmhar</span>
<lb n="1091"/><span>an chlárseach eolgach ón Ghráinnseach,</span>
<lb n="1092"/><span>an marcach bríoghmhar mear modhbhar,</span>
<lb n="1093"/><span>Enrigh Ró an ceart cráidhbheach.</span></p>
<lb n="1094"/>
<lb n="1095"/><p><span>/110v./ Beart siad do ghlór sochlustach:</span>
<lb n="1096"/><span>"Créad an tiubuist so ar Ghaedhluibh?</span></p>
</div>
<pb n="296"/>
<div><lb n="1097"/><p><span>Nach lór dhíbh na Sasana</span>
<lb n="1098"/><span>'bhur ngearra is sin gan réidhteach?</span></p>
<lb n="1099"/>
<lb n="1100"/><p><span>Léaghmairne 'leabhraibh Gaedhlach'</span>
<lb n="1101"/><span>(is budh léir dhúinn san aiste)</span>
<lb n="1102"/><span>gurbh é easaontadh na ndaoine</span>
<lb n="1103"/><span>bhus fáth d'incrís bhur gclanna.</span></p>
<lb n="1104"/>
<lb n="1105"/><p><span>Snadhmuigh sídh budh-dheastadh</span>
<lb n="1106"/><span>(an fear neartmhar is stuama)</span>
<lb n="1107"/><span>is coimhnigh críoch bhur bhfalladh</span>
<lb n="1108"/><span>do achtrainibh aonuaire".</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Annso do bhuail siad cairdeas</span>
<lb n="1111"/><span>lucht potáta agus pónnradh:</span>
<lb n="1112"/><span>an grán bheith a síothpháirt</span>
<lb n="1113"/><span>do fhial-photáta rósta.</span></p>
<lb n="1114"/>
<lb n="1115"/><p><span>Agas so dhíbh an cunnradh</span>
<lb n="1116"/><span>do snadhmadh go fonnmhar sochma:</span>
<lb n="1117"/><span>bia, leaba agus áras</span>
<lb n="1118"/><span>'thabhairt do ghnáth do bhochtuibh.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>Cuireadh an sídh an ordúgh</span>
<lb n="1121"/><span>is Dia an urrús go ndéanfa</span>
<lb n="1122"/><span>grán deighshirc mar an phatadh.</span>
<lb n="1123"/><span>Sin crích Cagadh na Bearna.</span></p>
<lb n="1124"/>
<lb n="1125"/><p><span>/111r./ Dubhairt Matha Ó Nualláin</span>
<lb n="1126"/><span>os é Conán na Féine:</span>
<lb n="1127"/><span>"Fúidre orra, deoch orra,</span>
<lb n="1128"/><span>fa la la lára agus léara.</span></p>
<lb n="1129"/>
<lb n="1130"/><p><span>Bhruim siad na brughaidh bhaistiollach',</span>
<lb n="1131"/><span>breallacháin chais-shileach' béarlach',</span>
<lb n="1132"/><span>caistreabháin, drantacháin déirsireach',</span>
<lb n="1133"/><span>dallaráin niata, nimhneacháin,</span>
<lb n="1134"/><span>goileacháin dordha duairceach',</span>
<lb n="1135"/><span>leamhsacháin lumpach'leathchumach',</span>
<lb n="1136"/><span>tarracháin stealtach stuacach'.</span>
<lb n="1137"/><span>Tart orra, teanntadh tein' orra,</span>
<lb n="1138"/><span>falca<i>ridh fuara fallsa;</span>
<lb n="1139"/><span>mille orra, daorbhruid airc' orra,</span>
<lb n="1140"/><span>sirtirigh stuncach' stangcach',</span>
<lb n="1141"/><span>glamairidh, glugairidh, glaffairidh,</span>
<lb n="1142"/><span>cliomuirigh, feallairigh gúngach'.</span>
<lb n="1143"/><span>Muirtlinn chruadh na pollaire,</span>
<lb n="1144"/><span>ruaig air na fomhaire lumpach'.</span>
<lb n="1145"/><span>Tugsam buadha na <m>boduigh linn,</span>
<lb n="1146"/><span>d'imigh na dartacháin drantdhuibh'.</span>
<lb n="1147"/><span>Milléirghe, malléirghe, muirt orra,</span>
<lb n="1148"/><span>glugairidh, glacairidh graingceach'.</span>
<lb n="1149"/></p>
</div>
<pb n="297"/>
<div><lb n="1150"/><p><span>/111v./ Tugadh Cath na Bearna</span>
<lb n="1151"/><span>nach ttéid a mbátha choíche,</span>
<lb n="1152"/><span>an bhliadhuin d'aois an tighearna</span>
<lb n="1153"/><span>cúig ar seacht gcéad ar mhíle.</span></p>
<lb n="1154"/>
<lb n="1155"/><p><span>Arna aithscríobhadh ré Tadhg mhac Sheaáin Uí Neachtuin, 1741, Nov. 23.</span>
<lb n="1156"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cath Bearna Chroise Brighde

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cath Bearna Chroise Brighde

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
