Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">An Irish Funeral Oration over Owen O'Neill I</title><author><name type="main">Anaithnid; Douglas Hyde</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">261</note>
                         <note type="B">1805ls 19T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>An Irish Funeral Oration over Owen O'Neill I</title><author>Anaithnid; Douglas Hyde</author><imprint><publisher>Béal Feirste: Ulster Archaeological Society</publisher><date>1805ls 19T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Oratio Funebris Eoghain Ui Néill etc.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Oroid no cómhradh triamhuineach eugcaointeach air bhás Eoghain</span>
<lb n="4"/><span>óirirc I Néill; noch do tháinig agus do shíoluigh air threabha tighearnadh</span>
<lb n="5"/><span>uasal áird-chéimeach Chlann-Aodh-Buidhe.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>A Shléibhte Gelboe nár tigidh drúcht fearthain oruibh; san áit air thuit</span>
<lb n="8"/><span>tréan Laocroidh Israel.</span>
<lb n="9"/></p>
</div>
<pb n="263"/>
<div><lb n="10"/><p><span>Leughtear san 31 caibh do'n chéad leabhar do leabhraibh na ríogh air</span>
<lb n="11"/><span>an bhás a fuair Saul árd-righ Israel, agus mar do marbhadh a mhac</span>
<lb n="12"/><span>Ionatan.  Air gcloistin na sgeul-sa do Daibhi an rígh do leig sé</span>
<lb n="13"/><span>anuas na déara troma tuirseacha aig caoineadh Shauil agus a mhic, le</span>
<lb n="14"/><span>caintigeadh triamhaineacha eugcaointeacha, agus aig strócadh a chuid</span>
<lb n="15"/><span>éadaigh agus earruidh uime.  Bhí a chúmhtha cúmha agus a throm-dhoighlios</span>
<lb n="16"/><span>chomh mór agus sin gur mhalluidh agus gur easgain sé an áit thubuisteach</span>
<lb n="17"/><span>mhíodh-ádhbhar ann air thuiteadar na fir sin, ag rádh "a Shléibhte</span>
<lb n="18"/><span>Gelboe etc.  An easgain agus an mallughadh a rigne an rígh Daibhi air</span>
<lb n="19"/><span>shléibte Gelboe as siocair gur marbadh go míodh-ádhbhar an righ agus</span>
<lb n="20"/><span>a mhac orra, nidhmíd-ne an easgain agus an mallughadh céadna air an</span>
<lb n="21"/><span>áit mhallaidhthe mhíodh-ádhbhar ann air thuit Eóghan óirirc O</span>
<lb n="22"/><span>Néill, laoch cródha air i.e. ár ttíre.  Is air an duine uasal-sa a labhras an</span>
<lb n="23"/><span>cómhrádh craidte noch do ranntar ann dá roinn.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Tráchtar san céad roinn air na sinsireadh uasal áird-ghniomhach</span>
<lb n="26"/><span>uadfa ó ttáinig an leómhan uasal onórach-sa, agus air na mór-mhaithe</span>
<lb n="27"/><span>do rinneadar.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Sandara roinn tráchtar air féin, air an mhaitheas ba dhual agus</span>
<lb n="30"/><span>bu dhúthcas dó a deunamh, air a chailidheacht, air na talluin agus ar</span>
<lb n="31"/><span>na tiodhlacaidh éfeachtach noch do shealbhuidhe sé ann a áird-chéim.</span>
<lb n="32"/><span>"Arbor bona bonos fructus facit," a deir Críosta san tsoisgeul,</span>
<lb n="33"/><span>Iodhoin, is dual do'n chrann mhaith tórtha maithe thabhairt.  Aue</span>
<lb n="34"/><span>Maria.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Un Chéad Roinn.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Réir mar atá dhá gné no chinneál uilc no peacuidh ann .I. peacadh</span>
<lb n="39"/><span>na sinsire agus peacadh gníomha; is amhlaidh mar an gcéadna atá dhá</span>
<lb n="40"/><span>gné no cineál maithis ann, .i. an maith dhúthchais is dual a theacht mar</span>
<lb n="41"/><span>oighreacht ó'n tsinsireacht, agus an maith gníomha do nidh duine, é féin,</span>
<lb n="42"/><span>maille re h-iom-chuidioghadh agus cúmhnughadh na ngrás neamhdha.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Do bhí an dá chinneal tíodhlacaidh-se ag Eóghan óirdheirc O Néill;</span>
<lb n="45"/><span>óir budh dual agus budh duthchas dó a bheith go maith a ttaoibh a</span>
<lb n="46"/><span>shinsireadh, do bhrigh gur air sluct agus ais lorg ríogh agus ró-thighearnadh</span>
<lb n="47"/><span>do tháinig siad réir seanchais fiosach fír-eólach na n-úghdar, agus</span>
<lb n="48"/><span>gnáthchuimhne choitceanta na tíre sgríobhtha i gcroidhe agus i mbeul gach</span>
<lb n="49"/><span>duine.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Is ó Aodh buidhe a ghoirthear clann Aodh buidhe do'n tuaidh thíre</span>
<lb n="52"/><span>atá</span></p>
</div>
<pb n="265"/>
<div><lb n="53"/><p><span>ó Loch Neathach go h-Athcat tré cheart-lár mheadhan na tíre go Loch</span>
<lb n="54"/><span>Cuan agus ó sin go fairge a ttaoibh ó thuaidh.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Do bhí tigheardas agus ceannas na críche-se uile ag Aodh-buidhe</span>
<lb n="57"/><span>agus ag a chloinn go nuige Conn dar bha comh-ainm "Conn an aithnidh,"</span>
<lb n="58"/><span>agus is uime a tugadh an t-ainm sin air, cion go raibh sé fial fáiltheach</span>
<lb n="59"/><span>flaitheamhail agus aithneach air anuile dhuine.  Do ghin Aodh-buidhe</span>
<lb n="60"/><span>Brian dar bh'ainm Brian chatha Dúin noch do thuit anaghaidh a námhad</span>
<lb n="61"/><span>láimh le Dún réir innse agus sgeuluigheacht na stárthoir.  Do</span>
<lb n="62"/><span>ghinn Brian chatha Dúin Hainrigh, do ghinn Hainrigh Muircheartach</span>
<lb n="63"/><span>ceannfhada, do ghinn Muircheartach ceann-fhada Brian Ballach, do</span>
<lb n="64"/><span>ghinn Brian Ballach Aodh buidhe athair "Chuinn an aithnidh": sé an</span>
<lb n="65"/><span>Connsa a bhí na thighearna a gclann Aodh-buidhe le Rée i.e.,</span>
<lb n="66"/><span>ré agus le linn Gall a theacht a neart a n-Eírinn, .i. le linn agus le</span>
<lb n="67"/><span>reimheas bhanrioghan Isiobal, Eduard an sé, agus an chéad</span>
<lb n="68"/><span>Righ Séamas.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Is a n-aimsir agus a bhflathas Choinn a bhí an doctúir fóghlamtha</span>
<lb n="71"/><span>diadhachta Aodh mhac Aingil ann, noch a d'fhág saothar agus uidios</span>
<lb n="72"/><span>i.e., oideas maith sgríobhtha na dhiaidh ar Shacramaint na h-Aithrighe,</span>
<lb n="73"/><span>agus a bhí na dhiaidh sin, é féin, na phríomh-fháidh ar Éirinn</span>
<lb n="74"/><span>uile.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Do b'fial fáilteach an flaith Conn réir mar chanadar fileadh</span>
<lb n="77"/><span>fóghlamtha agus aois dána na Hiomsaora i.e., h-aimsire sin, ag</span>
<lb n="78"/><span>radh.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="81"/><span>Míle fáilte dhuit-se a Choinn</span>
<lb n="82"/><span>Thugam i.e., Chugam air tuinn chum do thíre féin,</span>
<lb n="83"/><span>U mhic onóra an abhra dhoinn</span>
<lb n="84"/><span>U bhradain grinn do Chlanna Néill.</span></p>
</div>
<pb n="267"/>
<div><lb n="85"/><p><span>Ni breacóg a bhí ann do theach</span>
<lb n="86"/><span>Acht mairt-fheóil chreach agus cuirm,</span>
<lb n="87"/><span>Ól fíona agus mallairt each</span>
<lb n="88"/><span>Buaidh do chinnidh leat-sa Choinn.</span>
<lb n="89"/><span>Choinn etc.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="92"/><span>Is amhlaidh do chuir an file fóghlamtha maitheas agus féile Choinn</span>
<lb n="93"/><span>síos air ttoigheacht dó as Sagsana tar éis é a bheith a láthair an righ</span>
<lb n="94"/><span>fá imreasan agus fá aithneas do bhí eidir é féin agus Gaill</span>
<lb n="95"/><span>chluainteacha chlamparacha na himsiora i.e., h-aimsire sin, do thug</span>
<lb n="96"/><span>iarraidh a dhuthaidh agus a thigheardas a bhuain dé, noch do criochnaighdar</span>
<lb n="97"/><span>fá dheóidh faraor le feill moirt agus dithcheannadh daoine; le</span>
<lb n="98"/><span>sgrios agus le díbirt a slóighte a muinntir agus a oighreadh, gan</span>
<lb n="99"/><span>stad gan sgith gan chómhnaigh; go bás an tíreanaigh mhío-trocaraigh</span>
<lb n="100"/><span>Crumuil.</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Is fiadhnaise air an fhírinne-se feall na Coinnleice agus Bhaille</span>
<lb n="103"/><span>Dháibhi, láimh leis an Bhaille nuadh, a gclann Aodh-buidhe; feall</span>
<lb n="104"/><span>Aird mhic Criosg, eidir Béalfairste agus Beanchor, anois Holywood.</span>
<lb n="105"/><span>Feall an Chumair nuadh maille re h-áiteachuibh eile a chuaidh air</span>
<lb n="106"/><span>dearmad.  Ag an Chumair nuadh teilgeadh na slóighte síos le fánuidh a</span>
<lb n="107"/><span>meadhan na fairge, ar mhódh gurab é is ainm do'n áit sin gus an ló niodh</span>
<lb n="108"/><span>i.e., andhiu, "Lag-na-ngóstadh": d'á dhearbhugthadh so atá daoine fós</span>
<lb n="109"/><span>beó do chonairc go minic cnámha agus cloigneadh na n daoine san áit sin ar</span>
<lb n="110"/><span>ndul amach do'n lán-mara, agus atáid fós le faicsinn gus an ló</span>
<lb n="111"/><span>niodh.  Ann gach áit reamh-raidhte do marbhadh agus do di-ceannadh</span>
<lb n="112"/><span>na mílte d'fearuibh do mhnáibh agus do leanbuibh, gan chádas, gan</span>
<lb n="113"/><span>choigilt, gan taise, gan truaidhe, gan trócaire.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>An tan sin do díbreadh agus do di-cheannadh go sunradhach</span>
<lb n="116"/><span>Cealladhaigh, cloinn Mhic I Ghabhanna, clann Ghiollmhuir, agus cloinn</span>
<lb n="117"/><span>I</span></p>
</div>
<pb n="269"/>
<div><lb n="118"/><p><span>Mhaolchraoibhe .i. giolla óga agus lucht leanmhunta Chlann I Néill,</span>
<lb n="119"/><span>maille re h-iol-umad i.e., il-iomad dronga do-airmthe do-innse</span>
<lb n="120"/><span>eile, "Quam nemo numerare poterat."  Agus fá dheóidh an méid nach </span>
<lb n="121"/><span>ar díbreadh agus nach ar di-cheannadh díobh an tan sin, do theathadar</span>
<lb n="122"/><span>i.e., theitheadar agus do chuadar ar seachrán go tíortha coigcrícheacha</span>
<lb n="123"/><span>coimheacha, ag fágáil a bhfearuin agus á bhfineachuis, a mbailte agus a</span>
<lb n="124"/><span>longpurtaibh ó'n ló sin gus aniodh, ag achtarnaidh i.e., eachtranaigh</span>
<lb n="125"/><span>agus ag Albanaidh choimheacha mar ionad cuinne agus cómhnaidh re</span>
<lb n="126"/><span>fóirneart.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>Do ghinn Conn an aithnidh Niall, do ghinn Niall Niall Óg.  Ingen</span>
<lb n="129"/><span>Macartain do bhí pósta ag Niall óg agus is uaidhche a tháinig Brian</span>
<lb n="130"/><span>Faghartach, óir air ttoigheacht do inghean mhac Artain air cuairt go tigh</span>
<lb n="131"/><span>a h-athara go cinneal fhaghartaigh do rugadh Brian agus is uime sin a</span>
<lb n="132"/><span>goireadh Brian Faghartach dé.  Do ghinn Brian Faghartach Neall lege</span>
<lb n="133"/><span>Niall do ghinn Niall Tuathal, do ghinn Tuathal Feidhlim athair</span>
<lb n="134"/><span>Aodmeirgidh do bhí 'na churuidh chródha cath-armach no gur fágadh</span>
<lb n="135"/><span>'san ár a n-Eachruim é ag troid ar son a chreidimh a righ agus a thíre</span>
<lb n="136"/><span>re dúil fonn fearan agus fineachas a shinsireadh a bhuain do Ghallaibh dó</span>
<lb n="137"/><span>féin agus d'á oighribh na dhiaidh.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>Do ghinn Aodh meirgeach Niall óg, Tuathal, Aodh óg, Feidhlim</span>
<lb n="140"/><span>agus Eóghan.  So iad na treabha agus na fréamha uaisle uadhfa o ttáinig</span>
<lb n="141"/><span>Eoghan agus a dhearbhráithre, agus is mór agus budh mhaith na teachta</span>
<lb n="142"/><span>agus na h-áird-gniomha do rinneadar réir sgríobhadh agus ágalladh</span>
<lb n="143"/><span>na seannóir .i. do thógadar Baillte cuain agus Caislein, mharbh siod</span>
<lb n="144"/><span>fearuin agus fineachuis do theampluibh do mainistreachaibh do manachaibh</span>
<lb n="145"/><span>agus d'eagluis.</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Thugadar saoirse agus saidhbhreas do ghiolluibh óga, agus d'á</span>
<lb n="148"/><span>luchtleanmhunta, .i. coillte Cealladhacha do Chealladhuchuibh,</span>
<lb n="149"/><span>Purt-a-ghiolla ghruama agus na faireachadh ma gcuairt do Chloinn I</span>
<lb n="150"/><span>Maolchraoibhe, Aird mhic-Criosg do chloinn Giollmhuir.</span></p>
</div>
<pb n="271"/>
<div><lb n="151"/><p><span>Rinneadar mórán daonacht agus deighgníomha do-innse eile, mar</span>
<lb n="152"/><span>sin ni haonadh lege h-iongnadh tórtha maithe agus ceadach a teacht ó na</span>
<lb n="153"/><span>crainn agus ó na fréamha fíor-uaisle-se .i. Niall óg an caiptín</span>
<lb n="154"/><span>clúiteach onórach noch do chuaidh a gcáth agus a gcéim annsna reagúnaibh</span>
<lb n="155"/><span>imchiana, agus annsna tíortha coigcricheacha coimheacha, eadhan, san</span>
<lb n="156"/><span>talamh íochtarach, san bhFrainc, agus san Eadailte; ní do thaoibhcadhais</span>
<lb n="157"/><span>no caradas daoine, acht le neart agus le treidhe a loinn agus a láimhe</span>
<lb n="158"/><span>gaisgeamhail féin, maille re gach tiodhlacadh agus gach mór-thalluin eile</span>
<lb n="159"/><span>dá raibh aige, mar cualuis dá dhearbhughadh go minic ag an muintir aca</span>
<lb n="160"/><span>a raibh eoluis air.  Ar sgáth Thuathail Fhéidhlim agus Eoghain orra</span>
<lb n="161"/><span>ttráchtar san dara roinn do'n chómhradh-sa budh deacair agus bu</span>
<lb n="162"/><span>doighlidh a maitheas a meas agus a mór-clúth a cheilt no a mhúcadh ann</span>
<lb n="163"/><span>a ttír ndúthais féin.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Irish Funeral Oration over Owen O'Neill

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Irish Funeral Oration over Owen O'Neill

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
