Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sgéal Chúchulainn ag Cuan Cárn</title><author><name type="main">Seosamh Laoide</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">U135</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1906</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>U135</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Sgéal Chúchulainn ag Cuan Cárn</title><author>Seosamh Laoide</author><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>1906</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Bhí sin ann mar is fada ó shoin a bhí laoch mór</span>
<lb n="2"/><span>láidir i nÉirinn a dtugadh siad Cúchulainn mac</span>
<lb n="3"/><span>Sualtraigh air.  Chuaidh Cúchulainn go Cuan Cárn.</span>
<lb n="4"/><span>Ní thug sé a airm ná a éideadh leis acht bior</span>
<lb n="5"/><span>cuilinn bhí leis i n-a láimh.  Chuir sé a Laoghaire agus a charbad</span>
<lb n="6"/><span>timcheall agus a chuid arm agus éididh ins an charbad.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Ní fada bhí sé 'na sheasamh ag an chuan go dtainic bean</span>
<lb n="9"/><span>uasal i gcoite bheag.  Chuir sé ceist uirthi cia aca de</span>
<lb n="10"/><span>uaislibh ná de anuaislibh an domhain í.  Dubhairt sí gur</span>
<lb n="11"/><span>nighean do Rígh na hAntoile bhí innti, agus go dtug rudaire</span>
<lb n="12"/><span>gaisgidh searc agus síor-ghrádh dí go bhfuair sé í le pósadh :</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>2.  "Oidhche mo bhainse agus mo phósta," ars' ise, "thainic an</span>
<lb n="15"/><span>Cítheach Árd, mac Ríogh an bhFear Borb, agus d'árduigh sé leis</span>
<lb n="16"/><span>mé i gclannóig a sgéithe.  Chuir mé fá gheasaibh agus fá dhíomdha</span>
<lb n="17"/><span>na bliadhna é gan bean luighe a dheanamh díom 'fhad is</span>
<lb n="18"/><span>thiocfadh liom gaisgidheach ar bith eile ar bhruinn thall an</span>
<lb n="19"/><span>domhain fhághail a throidfeadh é.  Chuala mé iomrádh ar</span>
<lb n="20"/><span>Chúchulainn; smaoi'tigh mé gur tusa an fear."</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>3.  Ní rabh faill ag Cúchulainn a rádh cia aca is é ná nach é</span>
<lb n="23"/><span>go dtainic an Cítheach Árd, mac Ríogh na bhFear Borb.</span>
<lb n="24"/><span>Chuir sé ladhar a choise isteach i mbríste Chúchulainn gur chaith</span>
<lb n="25"/><span>sé i n-áirde ins na fiormailtíbh é.  Bhí torn-chleas ag Cúchul-</span>
<lb n="26"/><span>ainn, dhá leigfidhe amach ins an spéir thuas é, go dtiocfadh</span>
<lb n="27"/><span>sé ar a dhá chois ar an talamh.  Nuair a fuair sé a theacht</span>
<lb n="28"/><span>chuige féin annsin, bhí an Cítheach Árd amuigh ar an tsoitheach</span>
<lb n="29"/><span>agus an bhean uasal leis.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>4.  Bhí Cúchulainn buadhartha nach rabh arm ná éideadh aige</span>
<lb n="32"/><span>leis an fhathach a throid.  Chaith sé urchar de'n bhior cuilinn</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="33"/><p><span>air agus bhuail sé é faoi'n asgaill.  Bhris sé trí hasnacha agus chuir</span>
<lb n="34"/><span>sé trí bholgam fola amach.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>"Bheirim breathnughadh, a stócaigh," ars' an fathach, "má</span>
<lb n="37"/><span>haostar ort, go gcuirfe tú fearg ar dhuine ínnteach go</span>
<lb n="38"/><span>fóill, agus fágfa mise do mhúnadh ar dhuine ínnteach eile;</span>
<lb n="39"/><span>b'fhéidir nach dtiocfa tú trasna orm-sa choidhche aríst."</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>5.  Bhí fearg ar Chúchulainn, agus stróc sé a chuid éadaigh féin,</span>
<lb n="42"/><span>mar nach rabh arm ná éideadh aige leis an fhathach a throid.</span>
<lb n="43"/><span>Chuaidh sé 'un a' bhaile tárnochttha.  Ghlac sé a leabaidh ar</span>
<lb n="44"/><span>acht gan éirghe a choidhche bráthach, cion is nach rabh a chuid arm</span>
<lb n="45"/><span>ná éididh aige leis an fhathach a throid.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>Thainic Laoghaire agus an carbad annsin.  Fuair sé cuid</span>
<lb n="48"/><span>éadaigh a mhaighistir strócthaí.  Thiomáin sé na beathaigh go</span>
<lb n="49"/><span>géar gasta 'un a' bhaile.  D'fhiafruigh díobhtha :</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>"A' bhfaca sibh mo mhaighistir Cúchulainn?"</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Dubhairt siad go dtainic sé tá tamall ó shoin tárnochttha</span>
<lb n="54"/><span>'un a' bhaile agus go rabh sé 'na luighe ar leabaidh ar tí gan</span>
<lb n="55"/><span>éirghe go bhfághadh sé bás.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>6.  Chuaidh an Laoghaire isteach annsin dh'ionnsuidhe ar a</span>
<lb n="58"/><span>mhaighistir Cúchulainn :</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>"A mhaighistir a b'fhearr a bhí ag duine riamh, goidé seo</span>
<lb n="61"/><span>thainic ort?"</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>D'innis Cúchulainn dó goidé d'éirigh dó ag Cuan Cárn :</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>"Tá mé ar tí luighe ar a' leabaidh seo go bhfágha mé bás."</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>"Ná deán sin, a mhaighistir, acht éirigh 'do sheasamh.</span>
<lb n="68"/><span>Cuireamuid biadh sheacht mbliadhan 'steach ar a' Bhric-</span>
<lb n="69"/><span>mharcaigh ná go gcuireamuid an domhan i bhfáinne ná go</span>
<lb n="70"/><span>bhfághmuid a' Cítheach Árd go mbaine tú sásadh do mhasla as."</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>7.  Thóg siad annsin a seóltaí</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Beaga bocóideacha bacóideacha</span>
<lb n="75"/><span>Coimhide cóimhdhíreacha</span>
<lb n="76"/><span>Ag dul i mbarr na gcrann,</span>
<lb n="77"/><span>Ag éisdeacht le lupadáin, le lapadáin,</span>
<lb n="78"/><span>Le guthaibh na róntach,</span>
<lb n="79"/><span>Le saghaitbheach na bhfaoileann fionn</span>
<lb n="80"/><span>Ag dul amach go fíor-ghlinnte an aodhair,</span>
<lb n="81"/><span>Nár fhág siad táirnge gan síneadh,</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="82"/><p><span>Rópa gan suathadh,</span>
<lb n="83"/><span>Maide rámha gan ró-bhriseadh,</span>
<lb n="84"/><span>Ag cur i gcéill agus gur bh'iad fhéin</span>
<lb n="85"/><span>Caisleán an chogaidh,</span>
<lb n="86"/><span>Leomhantaí na troide,</span>
<lb n="87"/><span>Fir stiúrtha marcach,</span>
<lb n="88"/><span>Fir ollmhuighe gach catha,</span>
<lb n="89"/><span>Clann an ríogh leis an ríogh-mhnaoi,</span>
<lb n="90"/><span>Culaith dhíbeartha na ngallóglach,</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>gur stiuir siad an long isteach ag cuan ceangail ins an</span>
<lb n="93"/><span>áit nach rabh siad ariamh aroimhe.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Cheangail siad an long annsin agus chonnaic siad cúirt agus</span>
<lb n="96"/><span>caisleán ríogh.  Ní fhaca siad oiread fear ariamh aroimhe agus</span>
<lb n="97"/><span>chonnaic siad annsin.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>8.  Bhí buaidh ar Chúchulainn nach bhfaca sé cúirt ná caisleán</span>
<lb n="100"/><span>ríogh riamh go gcaitheadh sé é fhéin a phuball agus a pháilliún a</span>
<lb n="101"/><span>dheánamh thuas os cionn caisleáin an ríogh.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Tharraing siad croinn as an talamh, chuir siad rinn ar a</span>
<lb n="104"/><span>mbun agus snaidhm ar a mbárr gur chumhduigh siad suas é le</span>
<lb n="105"/><span>sgraithe caonaigh gur bhuail siad suas sponc agus teine chreasa</span>
<lb n="106"/><span>go dtearn siad teinidh dóibh fhéin.  Chaith siad biadh agus d'ól</span>
<lb n="107"/><span>siad deoch.  A ráidhtigh Cúchulainn :</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>"A Laoghaire, coimheád thusa go gcodlaidh mise tamall,</span>
<lb n="110"/><span>agus coimheádfa mise tamall duit-se ar ball."</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>9.  Chonnaic an rí an toit thuas ins an phubaill.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>"Ní'l 'fhios agam cia na beadaidhe an-bheadaidhe chuir suas</span>
<lb n="115"/><span>a bpuball os cionn champa an ríogh.  Gabhadh triúr agaibh</span>
<lb n="116"/><span>suas agus tugaigidh anuas gaibhte iad sin.  Mur' dtigidh siad</span>
<lb n="117"/><span>libh anuas, bainigidh díobhtha an cionn."</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>Chuaidh triúr aca suas agus dubhairt siad le Laoghaire :</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>"Abair le do mhaighistir a theacht amach go dtéidh tú fhéin</span>
<lb n="122"/><span>agus do mhaighistir síos gaibhte, ná mur' dtéidhidh, bainfear an</span>
<lb n="123"/><span>cionn díobh."</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>"An é sin a rabh de ghnaithe ag teacht agaibh?" arsa</span>
<lb n="126"/><span>Laoghaire.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>"'Sé," arsa iad-san.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>10.  Rug Laoghaire ar a chraoiseach agus ar a chloidheamh.</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="131"/><p><span>Bhain sé an cionn de bheirt aca.  Bhain sé a chuid éadaigh</span>
<lb n="132"/><span>de'n tríomhadh fear agus chuir sé cinn na beirte eile anuas ar</span>
<lb n="133"/><span>a mhuin.  Ghlac sé fuip annsin agus sgiúr sé anuas go dtí</span>
<lb n="134"/><span>campa an ríogh é ag innse do'n rígh gur buachaill an fhir</span>
<lb n="135"/><span>thuas a chuir anuas é agus dhá chionn a chomrádaidhe leis ar a</span>
<lb n="136"/><span>mhuin.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>"Gabhadh dáréag agaibh suas," arsa 'n rí, "agus tabhraigidh</span>
<lb n="139"/><span>anuas gaibhte iad."</span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>11.  D'imthigh dháréag aca suas le príosúnaigh a dheánamh</span>
<lb n="142"/><span>díobhtha.  Nuair a chonnaic Laoghaire ag teacht iad, bheir sé</span>
<lb n="143"/><span>ar a chloidheamh, agus bhain sé an cionn de dheich gclaigne aca agus</span>
<lb n="144"/><span>bhain sé a gcuid éadaigh de'n bheirt eile ;chuir sé cúig cinn,</span>
<lb n="145"/><span>mar déarthá, ar dhruim ghach aon dhuine de'n bheirt.  Ghlac</span>
<lb n="146"/><span>sé an fhuip annsin agus sgiúr sé anuas iad go campa an ríogh.</span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>Nuair a chonnaic an rí goidé bhí an buachaill ábalta a</span>
<lb n="149"/><span>dheánamh, thug sé órdughadh d'á rabh ins an champa uili-g' a</span>
<lb n="150"/><span>dhul suas go ndeánadh siad príosúnaigh díobhtha.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>12.  Nuair a chonnaic Laoghaire an t-iomlán ag teacht,</span>
<lb n="153"/><span>d'aithin sé go mbéadh barraidheacht os a choinne.  Mhusgail</span>
<lb n="154"/><span>sé Cúchulainn.  D'éirigh Cúchulainn 'na sheasamh.  Thug sé</span>
<lb n="155"/><span>sracadh ar a chloidheamh.  Thug sé sgrábóg ar a shúlaibh.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>"Bhfuil siad ag teacht?" a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>"Táid siad chugainn aníos annsoin," arsa Laoghaire.</span></p>
<lb n="160"/>
<lb n="161"/><p><span>13.  Chuaidh Cúchulainn amach fá choinne thall i n-a n-airicis.</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>"Goidé tá tú a dheánamh, a mhaighistir?" arsa Laoghaire.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>"Ná deán sin, a mhaighistir; seasuigh thall annsin taobh</span>
<lb n="166"/><span>thall de'n charraig sin thall, agus seasocha mise i bhfos annseo.</span>
<lb n="167"/><span>An fear imeochas ort-sa ceapfa mise é, agus an fear imeochas</span>
<lb n="168"/><span>orm-sa ceapfa tusa é, go dtéidhmid thríobhtha, fúbhtha agus</span>
<lb n="169"/><span>tharstú, go ndeánamuid trí chárnán díobhtha, cárnán</span>
<lb n="170"/><span>d'á gcinn, cárnán d'á gcuim, agus cárnán d'á gcuid arm agus</span>
<lb n="171"/><span>éididh."</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>"Luighim faoi m'airm," a ráidhtigh Cúchulainn, "a Laoghaire,</span>
<lb n="174"/><span>nach bhfuair mé fear mo chomhairleacha comh maith leat."</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>14.  Thainic siad 'un tosaigh.  Bhí triúr fathach ar thoiseach</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="177"/><p><span>na bhfear a rabh lorgadán iarainn ar ghualainn ghach aon</span>
<lb n="178"/><span>dhuine acú a rabh buille 'gus sáthadh agus fastódh air.</span>
<lb n="179"/><span>Túsuigh Cúchulainn agus Laoghaire orthú go dteacha siad thríobhtha,</span>
<lb n="180"/><span>fúbhtha agus tharstú, mar rachadh seabhac thríd ailt ná préachán</span>
<lb n="181"/><span>geárr thríd sgaifte cearc, go dtearn siad trí cárnáin</span>
<lb n="182"/><span>díobhtha, cárnán d'á gcinn, cárnán d'á gcuim agus cárnán d'á</span>
<lb n="183"/><span>gcuid airm agus éididh go dtainic siad go dtí an sean-rí é</span>
<lb n="184"/><span>fhéin go dtug siad ceangal na gcúig gcaol air go dúr</span>
<lb n="185"/><span>daingean dócamhlach.</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>15.  "Sgaoiligidh mé," arsa 'n rí, "agus dheánfa me báillidh</span>
<lb n="188"/><span>agus péidse dhíbh le bheith 'cruinniughadh isteach áird-chíos na</span>
<lb n="189"/><span>ríoghachta chugam."</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>"Do dhona agus do dhothairne ort!" a ráidhtigh Cúchulainn;</span>
<lb n="192"/><span>"goidé an fáth a mbéamuistinne 'ar mbáillíbh ná 'ar</span>
<lb n="193"/><span>bpéidsíbh agad?  Céb' ar bith a dheánfá-sa, le bheith 'do</span>
<lb n="194"/><span>bháillídh agus 'do phéidse agam-sa, ní sgaoilfe mé thú," a</span>
<lb n="195"/><span>ráidhtigh Cúchulainn, "go n-innse tú damh goidé an t-ádhbhar</span>
<lb n="196"/><span>a rabh oiread fear cruinnighthe agad."</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>"Innseochaidh mé sin duid; tá mé ag glacadh isteach fear</span>
<lb n="199"/><span>le seacht mbliadhna," a ráidhtigh an rí, "fá choinne dhul go</span>
<lb n="200"/><span>hÉirinn, go marbhmuid an fear atá annsin, Conall Cearnach;</span>
<lb n="201"/><span>bhain se an cionn dem' athair mór agus dem' athair fhéin."</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>16.  A ráidhtigh Cúchulainn: "Sin duine muinteardha</span>
<lb n="204"/><span>damh-sa, agus bhéarfa mé thusa gaibhte ceangailte go mbaine</span>
<lb n="205"/><span>sé an cionn díot fhéin mar an gcéadna."</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>"Guidhim thú, a ghaisgidhigh ab' fhearr a chonnaic me ariamh,"</span>
<lb n="208"/><span>a ráidhtigh an rí, "agus ná deán sin liom.  Dhá bhfeiceadh an</span>
<lb n="209"/><span>fear sin mé, 'sé teicheadh mo chos nach dtabhairfeadh as</span>
<lb n="210"/><span>damh!"</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>"Maise, sgaoilfe mé thú," a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>17.  Thug an rí isteach iad ar dhaighneacht na cúirte.  Bhí</span>
<lb n="215"/><span>seacht ndoirse ar thaobh na sráide de'n chúirt a dtiocfadh</span>
<lb n="216"/><span>le marcach gan tuirlint theacht isteach orthú.  Thainic an</span>
<lb n="217"/><span>biadh i n-ionad a chaithte, deoch i n-ionad a hólta, an t-ór</span>
<lb n="218"/><span>i n-ionad a phronnta, ceóltaí sídhe 'gus orgáin thríd an</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="219"/><p><span>chúirt go dtainic moch lae agus luath éirghe gréine lá har n-a</span>
<lb n="220"/><span>bhárach.  Thug an rí uisge agus tabhaill go dtí gach éan-fhear</span>
<lb n="221"/><span>acú gur nigh siad a n-aghaidh agus a lámha.  Fuair siad a</span>
<lb n="222"/><span>mbricfeásta annsin.  I ndéidh a mbricfeásta a ráidhtigh</span>
<lb n="223"/><span>Cúchulainn leis an rígh :-</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>18.  "Mharbh mé do chuid fear uilig indé; má tá ní ar</span>
<lb n="226"/><span>bith 'sa' domhan ag cur buaidheartha ort, réidhteocha mise</span>
<lb n="227"/><span>duid sol a n-imthighe mé."</span></p>
<lb n="228"/>
<lb n="229"/><p><span>"Ní'l ní ar bith 'sa' domhan ag cur buaidheartha orm," a</span>
<lb n="230"/><span>ráidhtigh an rí, "acht nighean amháin a bhí agam.  Thug fathach</span>
<lb n="231"/><span>draoidheachta grádh dí.  Mar nach bhfuigheadh sé í le pósadh,</span>
<lb n="232"/><span>rinn sé péist dí le draoidheachta, agus tá sí 'na luighe ar a'</span>
<lb n="233"/><span>loch thiar ar íochtar a' bhaile.  Ní thiocfadh an draoidheachta</span>
<lb n="234"/><span>bhaint dí, mur' bhfághthaoi gaisgidheach iongantach a rachadh</span>
<lb n="235"/><span>amach ar a' loch agus bhéarfadh trí póga dí ar thóin an locha.</span>
<lb n="236"/><span>I ndéidh sin 's uilig a dheánamh, ní bhéidheadh gar ann; thiocfadh</span>
<lb n="237"/><span>fathach na draoidheachta ort agus mhuir'feadh sé thú.  Ní thainic</span>
<lb n="238"/><span>a'n fhear ariamh slán o n-a lámhaibh."</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>"Caillfear mise leis," a ráidhtigh Cúchulainn, "ná</span>
<lb n="241"/><span>saorthócha mé do nighean."</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>19.  Chaith Cúchulainn de a chuid éadaigh.  D'imthigh sé</span>
<lb n="244"/><span>amach 'sa' loch.  Thainic sé ar an phéist 'na codladh agus thug sé</span>
<lb n="245"/><span>trí póga dí ar thóin an locha.  Thuit an draoidheachta dí,</span>
<lb n="246"/><span>thainic sí leis ar uachtar an uisge ar ghreim bárr bosa agus</span>
<lb n="247"/><span>barróg coise go dtug sé isteach í.  Chuir sé a chlóca thart</span>
<lb n="248"/><span>'na timcheall go dtug sé isteach 'un na cúirte í.  Chuir sí a</span>
<lb n="249"/><span>culaith éadaigh fhéin uirthí.  Bhí cuma uirthí annsin comh maith</span>
<lb n="250"/><span>agus bhí ariamh.  A ráidhtigh an rí le Cúchulainn :</span></p>
<lb n="251"/>
<lb n="252"/><p><span>"Measaim nach bhfuil a'n bhean go fóill agat.  Gheobha</span>
<lb n="253"/><span>tú mo nighean-sa le pósadh agus iomlán mo ríoghachta."</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>20.  A ráidhtigh Cúchulainn: "Go rabh céad maith agat.</span>
<lb n="256"/><span>Níor chuir mé buaidhreadh mná orm ariamh.  'Sé an obair</span>
<lb n="257"/><span>atá agam troid le fathaigh, 'seasamh ceart do bhaintreachaibh</span>
<lb n="258"/><span>'s do dhíleachtaíbh."</span>
<lb n="259"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="260"/><p><span>A ráidhtigh an rí: "An misde damh a fhiafraighe cá bhfuil</span>
<lb n="261"/><span>do thoisg ná do shíor-imtheacht ag dul?"</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>21.  "Ní misde go dearbhtha," a ráidhtigh Cúchulainn : "Bhí</span>
<lb n="264"/><span>mé aon uair amháin ag Cuan Cárn.  Thainic bean uasal</span>
<lb n="265"/><span>isteach chugam i gcoite bheag ag Cuan Cárn.  D'innis sí</span>
<lb n="266"/><span>damh gur'b í nighean ríogh na hAntoile 'sa' Domhan Thoir í.</span>
<lb n="267"/><span>Oidhche a bainse 's a pósta ar a' rudaire gaisgidh thainic a'</span>
<lb n="268"/><span>Cítheach Árd, mac ríogh na bhFear Borb, "d'árduigh sé leis</span>
<lb n="269"/><span>mé i gclannóig a sgéithe," ars' ise, "chuir mé fá gheasaibh fá</span>
<lb n="270"/><span>dhíomdha na bliadhna é, a' laoch ba mheasa agus ba mheaithtí 'ná</span>
<lb n="271"/><span>é fhéin, a chionn, a chosa agus a choimheád beatha bhaint de, gan</span>
<lb n="272"/><span>bean luighe a dheanamh díom fhad agus gheobhainn gaisgidheach</span>
<lb n="273"/><span>ar bith ar bhruinn thall an domhain a throidfeadh é.  Chuala</span>
<lb n="274"/><span>mé iomrádh ar Chúchulainn i n-Éirinn ;smaoi'tigh mé gur</span>
<lb n="275"/><span>tusa an fear.' Ní rabh faill agam innse dí cia 'cú budh mé</span>
<lb n="276"/><span>ná nach mé go dtainic a' Cítheach Árd, mac ríogh na bhFear</span>
<lb n="277"/><span>Borb orm, rug sé ar a' mhnaoi uasail agus chuir sé faoi</span>
<lb n="278"/><span>n'asgaill í.  Chuir se ladhar mór a choise isteach i bhforc mo</span>
<lb n="279"/><span>bhríste, chaith se i n-áirde mé ins na fiormailtíbh.  Thainic</span>
<lb n="280"/><span>me ar mo dhá chois ar a' talamh.  Bhí sé amuigh ar a luing</span>
<lb n="281"/><span>ins an am sain.  Bhí mé buaidheartha mar nach rabh arm agus</span>
<lb n="282"/><span>éideadh agam a throidfeadh é.  Chaith mé urchar de'n bhior</span>
<lb n="283"/><span>chuilinn a bhí in mo dhórn, bhuail mé faoi'n asgaill é, agus bhris</span>
<lb n="284"/><span>mé trí hasnacha ann.  Chuir sé trí bholgam fola amach.</span>
<lb n="285"/><span>'Bheirim breathnughadh, a stócaigh," a ráidhtigh an fathach, "má</span>
<lb n="286"/><span>haostar ort, go gcuirfe tú fearg ar dhuine innteacht go</span>
<lb n="287"/><span>fóill; b'fhéidir nach dtiocfá trasna orm-sa choidhche aríst;</span>
<lb n="288"/><span>fágfa mé do mhúnadh ar dhuine innteach eile."  Tá mé anois</span>
<lb n="289"/><span>ag cuartughadh a' Chíthigh Áird, mhac ríogh na bhFear Borb,</span>
<lb n="290"/><span>ariamh ó shoin, agus ní'l fhios agam cá bhfuil sé ná cé bhfuighe</span>
<lb n="291"/><span>mé é."</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span>22.  "Is maith mar thárlaidh," a ráidhtigh an rí, "tá a</span>
<lb n="294"/><span>ríoghachta ag críochantacht liom-sa.  Thig liom-sa," a ráidhtigh</span>
<lb n="295"/><span>an rí, "do chur ar an eolus, agus is fheárr duid pilleadh 'un a'</span>
<lb n="296"/><span>bhaile; ní thainic aon fhear ariamh slán o n-a lámhaibh."</span>
<lb n="297"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="298"/><p><span>"Ní feárr liom mo shiubhal uilig 'ná fios fhághail cá bhfuil</span>
<lb n="299"/><span>se," a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>23.  D'éirigh an ghaoth, táirneach agus splanncach, thainic an</span>
<lb n="302"/><span>fathach anoir i n-i néal go rabh sé i bhfogus dóibh; chaith sé é</span>
<lb n="303"/><span>fhéin amach as an néal agus a chlaidheamh mór clais-leathan cinn</span>
<lb n="304"/><span>óir leis.</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>"A Chúchulainn as Éirinn," a ráidhtigh an fathach, "Bhí sé</span>
<lb n="307"/><span>beadaidhe iomarcach agad baint do mo ghnaithe-sa.  Bhéarfa</span>
<lb n="308"/><span>mise ort nach duid is fheárrde.  Tionntuigh anuas annseo</span>
<lb n="309"/><span>go mbaine me díod do chionn."</span></p>
<lb n="310"/>
<lb n="311"/><p><span>"B'fhéidir gur'b é do chionn fhéin a' chéad chionn a thiocfadh</span>
<lb n="312"/><span>anuas," a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="313"/>
<lb n="314"/><p><span>24.  Thoisigh an dís ar a chéile mar bheadh dhá leómhan ann</span>
<lb n="315"/><span>go dtearn siad bogach de'n chreagach agus creagach de'n bhogach,</span>
<lb n="316"/><span>toibre glana fíoruisge i lár na gcloch glas ;dhá dtigeadh</span>
<lb n="317"/><span>éan beag ó íochtar an domhain go huachtar an domhain gura'</span>
<lb n="318"/><span>dh'amharc aeir agus iongantais ar an dís a bhí ann a thiocfadh.</span>
<lb n="319"/><span>Smaoi'tigh Cúchulainn gur bhocht an rud dó é fhéin fhághail</span>
<lb n="320"/><span>marbh le fathach mór i dtír choimhightheach, thóg sé a chroidhe suas</span>
<lb n="321"/><span>i meangán a chléibh, thóg sé a chlaidheamh agus bhain sé an cionn</span>
<lb n="322"/><span>de'n fhathach.  Thuit an fhathach marbh.</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>"'Nois," a ráidhtigh Cúchulainn leis an rígh, "tá do nighean-</span>
<lb n="325"/><span>sa saor agat agus tá'n fathach marbh; is fheárr duid sin 'ná an</span>
<lb n="326"/><span>méid fear a mharbh mise indé uaid."</span></p>
<lb n="327"/>
<lb n="328"/><p><span>A ráidhtigh an rí: "Is fheárr liom é 'ná a mhíle oiread."</span></p>
<lb n="329"/>
<lb n="330"/><p><span>25.  Thaisean an rí dó an bealach i rachadh sé go dtí an</span>
<lb n="331"/><span>Cítheach Árd.  D'fhág Cúchulainn slán agus beannacht aige.</span>
<lb n="332"/><span>Shín leis i n-a thrí síomáin agus mar ruagaire reatha.  D'innis</span>
<lb n="333"/><span>an rí dó go rabh beirt dhearbhráithreach ag an Chítheach Árd</span>
<lb n="334"/><span>taobh 'muigh de fhéin, an Garaidh Garbh-ghlúnach, mhac Ríogh na</span>
<lb n="335"/><span>bhFear Borb, agus an Dragún Teinntidhe, mac Ríogh na bhFear</span>
<lb n="336"/><span>Borb.  Shín Cúchulainn leis annsin go rabh sé ag cuaille</span>
<lb n="337"/><span>comhraic an chéad fhir.  Bhuail sé buille ar an chuaille</span>
<lb n="338"/><span>comhraic.  Thainic an fathach mór amach:</span>
<lb n="339"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="340"/><p><span>"'Dtig libh fios nó eolus a thabhairt damh cia an fathach a</span>
<lb n="341"/><span>bhuail an buille ar mo chuaille comhraic?"</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>"Thig linn," a ráidhtigh Cúchulainn; "gur mise an fear a</span>
<lb n="344"/><span>bhuail é agus go mbuailfinn a leitheid eile a bhuille ort-sa go</span>
<lb n="345"/><span>hárd-acfhainneach i mullaigh na claigne."</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>26.  Thoisigh an dís ar a chéile, an fathach agus Cúchulainn, agus</span>
<lb n="348"/><span>bhí an bheirt cómh maith ag dhá chlaidheamh agus tráthnóna nach rabh</span>
<lb n="349"/><span>aon dheór fhola le ceachtar acú.</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>A ráidhtigh an fathach: "Tá mé 'g iarraidh fhosadh comhraic</span>
<lb n="352"/><span>ort go dtí maidin i mbárach.  Gabh fhéin agus do bhuachaill</span>
<lb n="353"/><span>isteach ins an teach fholamh annsin thiar."</span></p>
<lb n="354"/>
<lb n="355"/><p><span>Stad an troid.  Chuaidh an fathach 'un a chaisleáin.  Chuaidh</span>
<lb n="356"/><span>Cúchulainn agus Laoghaire go dtí an teach folamh go maidin.</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>27.  Le héirghe gréine lá har n-a bhárach chuaidh Cúchulainn</span>
<lb n="359"/><span>amach, bhuail sé buille ar an chuaille chomhraic nach gcualaidh</span>
<lb n="360"/><span>an fathach a leitheid ariamh aroimhe.</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>"A Chúchulainn," a ráidhtigh an fathach, "tá margáil deánta</span>
<lb n="363"/><span>agam-sa indiu; ní'l fhios agam an seasócha tusa dó: Gan</span>
<lb n="364"/><span>duine ar bith againn buille an duine eile cheapadh ná</span>
<lb n="365"/><span>chosnamh go dtí an oidhche."</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>"Tá mé sásta," a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="368"/>
<lb n="369"/><p><span>28.  Thoisigh an dís ar a chéile.  Ní luighfeadh teinidh ar an</span>
<lb n="370"/><span>fhathach agus ní dheargfadh arm air leis an draoidheacht.  Gach</span>
<lb n="371"/><span>aon bhuille dh'á mbuaileadh sé ar Chúchulainn, théidheadh sé</span>
<lb n="372"/><span>isteach go dtí an chnámh ann.</span></p>
<lb n="373"/>
<lb n="374"/><p><span>"Tá mé 'g iarraidh fhosadh comhraic ort," a ráidhtigh</span>
<lb n="375"/><span>Cúchulainn.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>"Bhéarfa mé sin duid," a ráidhtigh an fathach: "Ná</span>
<lb n="378"/><span>himthigh le do chionn go hÉirinn go bhfágha mise a bhaint díod</span>
<lb n="379"/><span>i mbárach."</span></p>
<lb n="380"/>
<lb n="381"/><p><span>"Ní imeochaidh," a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="382"/>
<lb n="383"/><p><span>29.  Chuaidh an fathach isteach 'un a' chaisleáin.  Chuaidh</span>
<lb n="384"/><span>Cúchulainn isteach 'un a' tighe.</span></p>
<lb n="385"/>
<lb n="386"/><p><span>"Beir ar do chlaidheamh," a ráidhtigh Cúchulainn le Laoghaire,</span>
<lb n="387"/><span>"agus bain díom mo chionn agus imthigh go gÉirinn leis, sol a rabh</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="388"/><p><span>sé le rádh ag fathach i dtír choimhightheach gur bhain sé díom</span>
<lb n="389"/><span>mo chionn."</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>"Cha dteánaim," a ráidhtigh Laoghaire, "acht troidfe mé</span>
<lb n="392"/><span>an fathach i mbárach agus anóirthear agus ghach lá go mí ó 'ndiú :</span>
<lb n="393"/><span>cuirfe mé thusa faoi léigheas."</span></p>
<lb n="394"/>
<lb n="395"/><p><span>30.  Leis sin fhéin buaileadh buille ar an dorus.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>"Cia siud ag an dorus?" a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="398"/>
<lb n="399"/><p><span>"Mise Fuidí Faidí as Éirinn."</span></p>
<lb n="400"/>
<lb n="401"/><p><span>"Gur'b é feadhrom do bheatha agus do shláinte as Éirinn, a</span>
<lb n="402"/><span>Fhuidí Faidí; ní rabh mé riamh i gcruadh-chás cómh mór is</span>
<lb n="403"/><span>tá mé."</span></p>
<lb n="404"/>
<lb n="405"/><p><span>Thug Fuidí Faidí a' luibh gharbh ghlas as a phóca.  Chumail</span>
<lb n="406"/><span>sé do chneadhachaibh Chúchulainn í.  D'fhág sé slán folláin é.</span></p>
<lb n="407"/>
<lb n="408"/><p><span>31.  "A Chúchulainn," a ráidhtigh Fuidí Faidí "rinn tú</span>
<lb n="409"/><span>margáil amaideach leis an fhathach.  Bhí an fear sin ag</span>
<lb n="410"/><span>fathach draoidheachta seacht mbliadhna go dtug fabhairt dó</span>
<lb n="411"/><span>fhéin le huisge draoidheachta.  Níor chuimhnigh sé an t-uisge</span>
<lb n="412"/><span>a chur suas ar a dhruim agus ní mhuirbhfe tú é acht mur</span>
<lb n="413"/><span>n-aimsighe tú ins an druim é.  A' dara fathach mar an</span>
<lb n="414"/><span>gcéadna, fuair sé fabhairt de dh'uisge na draoidheachta;</span>
<lb n="415"/><span>níor chuimhnigh sé a chur suas ar phollán a shróna.  An</span>
<lb n="416"/><span>tríomhadh fathach, fuair sé fabhairt do dh'uisge na draoidheachta</span>
<lb n="417"/><span>mar an gcéadna; níor chuimhnigh se a chur suas isteach i</span>
<lb n="418"/><span>bpoll a chluaise.  Cuimhnigh ar na háiteacha ná ní bhfuighe tú</span>
<lb n="419"/><span>iad a choidhche.  Anois, a Chúchulainn," a ráidhtigh Fuidí Faidí,</span>
<lb n="420"/><span>"am ar bith ar maith leat a' t-uisge fhághail, fágfa mise 'do</span>
<lb n="421"/><span>sheasamh i n-i ndam uisge thú.  Nuair atchífeas an fathach go</span>
<lb n="422"/><span>bhfuil biseach ort i mbárach, éireocha sé i n-áirde mar bheadh</span>
<lb n="423"/><span>a préachán dubh ann le theacht anuas ort.  Fágfa mise</span>
<lb n="424"/><span>triúr chloinne Thuath Dé Danann le trí fuipeannaíbh bhuail-</span>
<lb n="425"/><span>feas anuas 'un talaimh é.  Slán agus beannacht agad, a</span>
<lb n="426"/><span>Chúchulainn.  Caithfe mise codladh anocht ar shléibhtibh garbha</span>
<lb n="427"/><span>Conallacha i gCondae na nGall faoi mhaidin."  Shín leis.</span></p>
<lb n="428"/>
<lb n="429"/><p><span>32.  Níor chodluigh Cúchulainn aon néal go maidin lé</span>
<lb n="430"/><span>theacht ar an fhathach go luath ar maidin.  Dhá luas dh'ar</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="431"/><p><span>éirigh an ghrian, d'éirigh Cúchulainn, chuaidh sé go dtí an</span>
<lb n="432"/><span>cuaille comhraic, bhuail sé buille air nár fhág sé searrach i</span>
<lb n="433"/><span>gcapall ná uan i gcaoraigh ná páisde i mnaoi ná gamhan i</span>
<lb n="434"/><span>mboin thríd an ríoghacht nár chraith sé.</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>A ráidhtigh an fathach le n-a mhnaoi: "Má's é siud</span>
<lb n="437"/><span>Cúchulainn indiú ag mo chuaille comhraic, tá eagla orm go</span>
<lb n="438"/><span>dtuitfidh fear innteach againn le láimh an fhir eile, agus</span>
<lb n="439"/><span>b'fhéidir gur mise an fear."</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>33.  Thainic an fathach amach annsoin :-</span></p>
<lb n="442"/>
<lb n="443"/><p><span>"Tá biseach ort, a Chúchulainn."</span></p>
<lb n="444"/>
<lb n="445"/><p><span>"Tá," a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="446"/>
<lb n="447"/><p><span>"A' dtroidfeamuid," a ráidhtigh an fathach, "mar throid</span>
<lb n="448"/><span>muid indé?"</span></p>
<lb n="449"/>
<lb n="450"/><p><span>"Ní throidfidh," a ráidhtigh Cúchulainn; "buailfe mise agus</span>
<lb n="451"/><span>coiseona mé.  Troid thusa mar is mian leat."</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>34.  Thoisigh an fathach agus Cúchulainn ar a chéile mar bheadh</span>
<lb n="454"/><span>dhá leómhan ann.  Chonnaic an fathach nach ndeánfadh sé maith</span>
<lb n="455"/><span>le Cúchulainn.  D'éirigh sé i n-áirde mar bheadh préachán ann</span>
<lb n="456"/><span>lé theacht anuas le goin bháis agus mharbhtha ar Chúchulainn.</span>
<lb n="457"/><span>D'amhairc Cúchulainn suas agus chonnaic sé an triúr os a chionn</span>
<lb n="458"/><span>le trí fuipeannaíbh gur bhain siad ceó cluimhrighe as a chorp</span>
<lb n="459"/><span>gur chuir siad anuas 'un talaimh é.  Smaoi'tigh Cúchulainn</span>
<lb n="460"/><span>gur mhaith leis an t-uisge fhághail.  Fuair sé é fhéin 'na</span>
<lb n="461"/><span>sheasamh i n-uisge.  Sgaoil sé an gath leis gur chuir sé</span>
<lb n="462"/><span>isteach aige n-a dhruim é gur shroich sé suas ocht n-ailt déag</span>
<lb n="463"/><span>ar chnámh a dhroma gur thuit an fathach marbh.  Bhain sé</span>
<lb n="464"/><span>de a chionn.</span></p>
<lb n="465"/>
<lb n="466"/><p><span>35.  A ráidhtigh Cúchulainn: "A Laoghaire, cuir gamhnach</span>
<lb n="467"/><span>dharach isteach ar a' chluais agus amach ar a' chluais eile, caith a'</span>
<lb n="468"/><span>cionn ar do dhruim is siubhail leat, 'tarraint ar a' darna</span>
<lb n="469"/><span>fear."</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>Chuaidh siad go dtí cuaille comhraic an darna fir.  Bhuail</span>
<lb n="472"/><span>Cúchulainn buille ar an chuaille comhraic.  Thainic an</span>
<lb n="473"/><span>fathach amach.</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p><span>"'Dtig libh fios ná eólus a thabhairt damh cia an fathach a</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="476"/><p><span>bhuail an buille ar mo chuaille comhraic nach gcuala mé</span>
<lb n="477"/><span>ariamh a roimhe a leitheid eile buailte?"</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>"Thig linn," a ráidhtigh Cúchulainn, "gur mise an fear</span>
<lb n="480"/><span>a bhuail é."</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>"Goidé mar fuair tú isteach thaire ó mo dhearbhráthair?"</span></p>
<lb n="483"/>
<lb n="484"/><p><span>"A' n-aithneochthá cionn do dhearbhráthar?  A Laoghaire,</span>
<lb n="485"/><span>caith anuas an cionn."</span></p>
<lb n="486"/>
<lb n="487"/><p><span>"'Sé sin cionn mo dhearbhráthar," a ráidhtigh an fathach;</span>
<lb n="488"/><span>"bhéarfa mise ort nach duid is fheárrde!"</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>36.  Thoisigh an dís ar a chéile.  Ba ghoirid gur éirigh an</span>
<lb n="491"/><span>fathach i n-áirde i n-a phréachán dhubh.  Thainic an triúr a</span>
<lb n="492"/><span>bhí thuas air le n-a gcuid fuipeannaí gur bhuail siad anuas</span>
<lb n="493"/><span>'un talaimh é.  Smaoi'tigh Cúchulainn gur mhaith leis an</span>
<lb n="494"/><span>t-uisge fhághail.  Fuair sé é fhéin 'na sheasamh i n-uisge, is</span>
<lb n="495"/><span>sgaoil sé leis an gath isteach ar pholl a shróna agus amach ar</span>
<lb n="496"/><span>mhullaigh a chlaigne gur thuit an fathach marbh.  Chaith Cúchulainn</span>
<lb n="497"/><span>de an cionn is d'fhág sé annsin iad.</span></p>
<lb n="498"/>
<lb n="499"/><p><span>37.  Shín siad leóbhtha annsin ag tarraint ar bhun na gnaithe,</span>
<lb n="500"/><span>sin an Cítheach Árd.  Nuair a thainic siad fá dhá mhíle do</span>
<lb n="501"/><span>chaisleán an fhathaigh sin, ní thiocfadh leis a chos a leagan ar</span>
<lb n="502"/><span>talamh acht i mullaigh corp fir.  Ins an chionn ab' fhuide uadh</span>
<lb n="503"/><span>de'n ár chuala sé caoineadh mná.  Dhruid sé léithi.  Nuair</span>
<lb n="504"/><span>a chonnaic sí é ag teacht, rinne sí muthughadh gáire.</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>38.  A ráidhtigh Cúchulainn leis an mnaoi: "Goidé fáth do</span>
<lb n="507"/><span>ghola ná do gháire?"</span></p>
<lb n="508"/>
<lb n="509"/><p><span>"'Sé fáth mo ghola, an méid de dh'fhir mhaithe a thainic liom</span>
<lb n="510"/><span>a chruinnuighadh.  Tá a ndeireadh marbh annseo agus tá siad 'na</span>
<lb n="511"/><span>luighe marbh annseo anois.  'Sé fáth mo gháire, chuaidh mé</span>
<lb n="512"/><span>a'n uair amháin go hÉirinn dh'ionnsuidhe ar Chúchulainn.</span>
<lb n="513"/><span>Smaoi'tigh mé, nuair a chonnaic mé thusa gur tú an fear.</span>
<lb n="514"/><span>'S mé a' bhean bhocht agus b'fheárr damh gan d'fheiceáil ariam!"</span></p>
<lb n="515"/>
<lb n="516"/><p><span>"Cá bhfuil a' fathach anois?" do ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="517"/>
<lb n="518"/><p><span>"Tá sé 'sa' tsruthán adaidh thall, 'nighe de deireadh na</span>
<lb n="519"/><span>fola.  Tá sé le mise thabhairt 'un a' chaisleáin le bean</span>
<lb n="520"/><span>luighe a dheanamh díom."</span>
<lb n="521"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="522"/><p><span>"Cuirfe mise moill air go fóill," a ráidhtigh Cúchulainn.</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>39.  Bheir Cúchulainn ar chloich.  Chaith sé urchar de'n chloich</span>
<lb n="525"/><span>amach as crann tábhaill, Bhuail sé an fathach faoi'n asgaill.</span>
<lb n="526"/><span>Chaith sé ar a leath-ghlúin 'sa' tsruthán é, agus chuir sé trí</span>
<lb n="527"/><span>bholgam fola amach.  Thóg an fathach an chloch chéadna agus chaith</span>
<lb n="528"/><span>sé í anois ar ais as a dhórn.  Buailfeadh sí Cúchulainn acht</span>
<lb n="529"/><span>go bhfuair sé í cheapadh leis an chrann tábhaill chéadna a</span>
<lb n="530"/><span>chuir sé uirri.  D'imthigh an fathach isteach 'un a' chaisleáin</span>
<lb n="531"/><span>go dteacha sé faoi n-a chuid arm agus éididh.</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>40.  Thoisigh sé agus Cúchulainn ar a chéile mar bheadh dhá</span>
<lb n="534"/><span>leómhan ann.  Ba ghoirid a bhí siad ag troid gur éirigh an</span>
<lb n="535"/><span>fathach mar bheadh préachán dubh ann lé theacht anuas air le</span>
<lb n="536"/><span>goin bháis agus mharbhtha.  Smaoi'tigh Cúchulainn gur mhaith leis</span>
<lb n="537"/><span>an t-uisge bheith aige.  Fuair sé é fhéin 'na sheasamh 'san</span>
<lb n="538"/><span>uisge agus leig sé an gath leis an dhruim an uisge.  Reath an</span>
<lb n="539"/><span>gath isteach ar an a chluais agus amach ar an chluais eile.  Thuit</span>
<lb n="540"/><span>an fathach marbh.  Chaith Cúchulainn de an cionn.  Bhí an bhean</span>
<lb n="541"/><span>saor.  Chuaidh siad isteach 'un an chaisleáin go dtug siad</span>
<lb n="542"/><span>leóbhtha an méid seóidí agus péarlaí bhí 'sa' chaisleán.</span></p>
<lb n="543"/>
<lb n="544"/><p><span>41.  Thug siad annsoin leóbhtha an bhean go dteacha siad</span>
<lb n="545"/><span>go dtí an long, an Bhreac-mharcach, gur thóg siad a seóltaí</span></p>
<lb n="546"/>
<lb n="547"/><p><span>Beaga bocóideacha bacóideacha</span>
<lb n="548"/><span>Coimhde coimhdhíreacha</span>
<lb n="549"/><span>Ag dul i mbárr na gcrann,</span>
<lb n="550"/><span>Ag éisdeacht le lupadáin, le lapadáin,</span>
<lb n="551"/><span>Le guthaibh na róntach,</span>
<lb n="552"/><span>Le saghaitbheach na bhfaoileann fionn</span>
<lb n="553"/><span>ag dul amach go fíor-ghlinnte an aodair</span>
<lb n="554"/><span>Nár fhág siad táirnge gan síneadh,</span>
<lb n="555"/><span>Rópa gan suathadh,</span>
<lb n="556"/><span>Maide rámha gan ró-bhriseadh,</span>
<lb n="557"/><span>Ag cur i gcéill agus gur bh'iad féin</span>
<lb n="558"/><span>Caisleán an chogaidh,</span>
<lb n="559"/><span>Leomhantaí na troide,</span>
<lb n="560"/><span>Maca ríogh leis an ríogh-mhnaoi,</span>
<lb n="561"/><span>Fir sgiúrtha mharcach</span>
<lb n="562"/><span>Agus ollmhuighe gach fathaigh,</span>
<lb n="563"/><span>Culaith dhíbeartha na ngallóglach,</span></p>
<lb n="564"/>
<lb n="565"/><p><span>gur stríoc siad an long isteach ins an Domhan Thoir faoi</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="566"/><p><span>chaisleán Ríogh na hAntoile go dtug sé suas a nighean slán</span>
<lb n="567"/><span>sábháilte dó.</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>42.  Chuir Rí na hAontoile sgéala dh'ionnsuidhe ar an</span>
<lb n="570"/><span>rudaire gaisgidh theacht, go rabh an bhean annsin fá n-a choinne.</span>
<lb n="571"/><span>Thainic an rudaire gaisgidh annsin.  Ní rabh bean ar bith</span>
<lb n="572"/><span>aige ó d'imthigh sé.  Pósadh annsin an lánamhain.  Rinn</span>
<lb n="573"/><span>siad bainis a mhair lá 'gus bliadhain, go mb'fheárr an lá</span>
<lb n="574"/><span>deireannach 'ná an chéad lá.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>43.  Bhí mise ar an bhainis.  Fuair mé stocaí bainne</span>
<lb n="577"/><span>reamhair, bróga gloine agus bríste páipeir.  'Teacht anuas an</span>
<lb n="578"/><span>mhalaidh ud thall damh, thuit mé, briseadh mo bhróga, dórtadh</span>
<lb n="579"/><span>na stocaí, bhris mé mo bhríste, chonnaic mé solus annseo agus</span>
<lb n="580"/><span>tharraing mé air.</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>Ó bhéal-aithris Phádraig Uí Bheirn ar Mhín na Gualainne i nGleann Fhinne</span>
<lb n="583"/><span>i dtír Chonaill.  Cuireadh corr-athrughadh ann. - S. L.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sgéal Chúchulainn ag Cuan Cárn

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sgéal Chúchulainn ag Cuan Cárn

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
