Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Ceachta Mion-Eóluis</title><author><name type="main">Éamonn Ó Donnchadha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">NL568</note>
                         <note type="L">3</note>
                         <note type="B">1906</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>NL568</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Ceachta Mion-Eóluis</title><author>Éamonn Ó Donnchadha</author><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>1906</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>AN REMH-RÁDH.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Seo iarracht ar áireamh de Cheachtaibh Mion-</span>
<lb n="4"/><span>eóluis d'ullmhughadh do réir Chláir an Bhúird</span>
<lb n="5"/><span>Náisiúnta.  San am chéadna ní dearnadh dear-</span>
<lb n="6"/><span>mhad ar urmhór d'ár Scolaibh Náisiúnta ná an</span>
<lb n="7"/><span>treó athá ortha i dtaobh na Gaedhilge.  Do</span>
<lb n="8"/><span>toghadh le mór-chúram 'n-a gcóir-súd adhbhar</span>
<lb n="9"/><span>na gceacht agus méad is cruadhus na bhfocal</span>
<lb n="10"/><span>ionnta.  B'iad ranga íochtair na scol ár</span>
<lb n="11"/><span>bpríomh-chúram, acht tá atharrughadh déanta</span>
<lb n="12"/><span>againn abhfus is tall i slighe go mbeidh na</span>
<lb n="13"/><span>ceachta so oireamhnach dhon uile rang san scoil.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Éamonn Ó Donnchadha.</span>
<lb n="16"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="17"/><p><span>CEACHTA MION-EÓLUIS.</span>
<lb n="18"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="19"/><p><span>CEACHTA MION-EÓLUIS.</span>
<lb n="20"/><span>I. — AN CAT.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>I. — Toirt an Chait.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Cuirtar an cat i gcomórtus leis an madra</span>
<lb n="29"/><span>agus leis an luich.  Innseadh na leanbhaí gur</span>
<lb n="30"/><span>mó an madra 'ná an cat, acht gur lugha an</span>
<lb n="31"/><span>luch 'ná í.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>II. — Na Cosa.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>(a) Ingne.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Tá cosa an</span>
<lb n="38"/><span>chait bog.</span>
<lb n="39"/><span>Ceistigh-</span>
<lb n="40"/><span>thear na</span>
<lb n="41"/><span>leanbhaí</span>
<lb n="42"/><span>'n-a dtaobh.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Tá ingne fé n-a cosaibh ag an gcat.</span>
<lb n="45"/><span>Comhairimhidís na hingne i ngach cois tosaigh agus i ngach cois deiridh,</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="46"/><p><span>agus innsidís cad é an deifridheacht atá eatortha.  Tá cúig ingne i</span>
<lb n="47"/><span>ngach cois tosaigh agus cheithre cinn i ngach cois deiridh.  Is géire ingne</span>
<lb n="48"/><span>na gcos tosaigh, leis.  Bíonn na hingne seo clúduighthe.  Cuirtar i</span>
<lb n="49"/><span>dtuigsint do sna leanbhaíbh go nochtar na hingne nuair bhíonn an cat</span>
<lb n="50"/><span>ar tí breith ar éin-nídh.  Is minic an cat ag scríobadh coise an bhúird.</span>
<lb n="51"/><span>Tuigeadh na leanbhaí gurab é an fáth atá leis seo, go mbíonn an cat</span>
<lb n="52"/><span>ag cur faobhair ar a hingnibh.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>(b) Na Pillíní.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Is minic chonnaic na leanbhaí an cat 'n-a suidhe go ciúin agus go foidhneach</span>
<lb n="57"/><span>ag béal puill luiche.  Fiafruighthear dhíobh, an mbíonn fhios ag an luich í</span>
<lb n="58"/><span>bheith ann, agus cionnus a thagann sí i gan fhios go dtí an bpoll.  Is</span>
<lb n="59"/><span>féidir léi siubhal ós íseal gan fothram a dhéanamh toisc na bpillíní.</span>
<lb n="60"/><span>Tugadh na leanbhaí fé ndeara go bhfuil pillín fé gach</span>
<lb n="61"/><span>méir ag an gcat.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>III. — Na Súile.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Na Mic imreasa.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Ní hionann súile an chait sa ló agus sa dorchadus.</span>
<lb n="68"/><span>Innseadh leanbh éigin an deifridheacht.  Bíonn na súile</span>
<lb n="69"/><span>ag lonnradh sa dorchadus.  Mínighthear annsoin gurab</span>
<lb n="70"/><span>amhlaidh a théidheann mic imreasa na súl i méid; sé</span>
<lb n="71"/><span>sin, go nochtar iad.  Cuirtar súile an leinbh i gcó-</span>
<lb n="72"/><span>mheas le súilibh an chait agus innstear an deifridheacht.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Súile an Chait.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>IV. — An Teanga</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Cuireadh leanbh éigin a mhéar ar theangain an chait.  Tá sí</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="79"/><p><span>garbh.  Tuigidís as soin gur féidir leis an gcat na giotaí beaga</span>
<lb n="80"/><span>feóla do lighreac de chnámh.  Cuirtar an méisín bainne ós comh-</span>
<lb n="81"/><span>air an chait.  Ceistighthear na leanbhaí.  Tugaidís fé ndeara ná</span>
<lb n="82"/><span>hólann sí an bainne i n-éan-chor — gurab amhlaidh a dheineann é</span>
<lb n="83"/><span>lighreac.  An mar sin a dheineann leanbh?  Is deas glan a</span>
<lb n="84"/><span>bíonn an cat i gcomhnuidhe.  Fiafruighthear annsoin, cionnus a</span>
<lb n="85"/><span>nigheann sí í féin.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>V. — An Fhéasóg.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>An Cat ag píordáil.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Féachtar ribe dá féasóig, agus ceistighthear 'n-a taobh.  Tá sí righin, fada,</span>
<lb n="92"/><span>do-lúbtha.  Tuigeadh na leanbhaí go bhfuil an fhéasóg ana-áiseamhail</span>
<lb n="93"/><span>don chat, istoidhche go háirithe, mar go mothuigheann sí léi an tslighe</span>
<lb n="94"/><span>roimpi.  Is minic í ag píordáil ar fuid an tighe istoidhche ar lorg</span>
<lb n="95"/><span>blúire feóla agus bainne.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>VI. — Na Fiacla.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Féachadh leanbh éigin go cruinn ar a fiaclaibh agus innseadh go bhfuil a</span>
<lb n="100"/><span>fiacla tosaigh fada lúbtha, agus go bhfuil a cúil-fhiacla bior-fhaobhrach.</span>
<lb n="101"/><span>Cuirtar i dtuigsint do sna leanbhaíbh go gcoimeádann an cat an luch</span>
<lb n="102"/><span>nó an franncach nó an t-éan, le n-a fiaclaibh, nuair a bheireann sí</span>
<lb n="103"/><span>ortha.</span>
<lb n="104"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="105"/><p><span>VII. — An Clúmh.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Buaileadh leanbh éigin a lámh fan a droma ar an gcat.  Ceistighthear é</span>
<lb n="108"/><span>'n-a thaobh.  Tá an clúmh plúrach brothalach.  Cuirtar i n-umhail do sna</span>
<lb n="109"/><span>leanbhaíbh go dteastuigheann soin ón gcat mar is minic í amuigh fén</span>
<lb n="110"/><span>bhfuacht istoidhche ar lorg luch agus franncach agus éan.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Scríobhadh na leanbhaí uachtracha aiste ar an gcat.  Fachtar abraí fé leith</span>
<lb n="113"/><span>uirthi ó sna leanbhaíbh beaga.</span>
<lb n="114"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="115"/><p><span>II. — LASÁN.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>I. — Na Lasáin.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>I gcó-mheas.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Innseadh gach leanbh cad é an saghas lasáin atá aige féin, nó aici féin —</span>
<lb n="126"/><span>pé aca lasán adhmaid, nó lasán céireach nó lasán cosnaimh é.  Cuirtar</span>
<lb n="127"/><span>i gcó-mheas le n-a chéile iad.  Fachtar ó sna leanbhaíbh go bhfuil ceann</span>
<lb n="128"/><span>an lasáin adhmaid idir bheith donn is dearg, agus go bhfuil a chos</span>
<lb n="129"/><span>cearnógach: gur mar a chéile nach mór ceann an lasáin chéireach, acht go</span>
<lb n="130"/><span>bhfuil a chos súd geárr cruinn agus mín réidh ar an dtaobh amuigh dhe.</span>
<lb n="131"/><span>Tómhaistear iad araon agus innstear an deifridheacht atá eatortha.</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>IARRACHT.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Is fearr an la-</span>
<lb n="136"/><span>sán céireach.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>Lasadh leanbh éigin lasán céiréach agus lasán adhmaid.  Séidthear ortha</span>
<lb n="139"/><span>araon go bog ar dtúis, agus níos treise 'n-a dhiaidh-san, chun a chur</span>
<lb n="140"/><span>i dtuigsint do sna leanbhaíbh gur fearr an lasán céireach 'ná an</span>
<lb n="141"/><span>lasán adhmaid.  Fiafruighthear annsoin cad é an fáth atá leis.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>II. — Teine Ghealáin</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>Baintear an ceann de lasán.  Féachadh na leanbhaí air, agus fachtar</span>
<lb n="146"/><span>eólus uatha 'n-a thaobh.  Samhluigheann sé bheith cruaidh.  Tá droch-bhlas</span>
<lb n="147"/><span>agus droch-bholaidh air.  Fliuchtar é agus annsoin cuimiltar leis.  Deintar</span>
<lb n="148"/><span>ceistiughadh 'n-a thaobh.  Tagann saghas deataigh as.  Bíonn sé ag</span>
<lb n="149"/><span>lonnradh sa dorchadus.  Téidheann sé tré theine nuair chuimiltar</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="150"/><p><span>d'aon rud é.  Teine ghealáin a glaodhtar ar an rud so a bhíonn ar</span>
<lb n="151"/><span>lasadh.  Lasadh leanbh lasán.  Ceistighthear é chun a chur i n-umhail</span>
<lb n="152"/><span>do sna leanbhaíbh nach mór ceann an lasáin a chuimilt do rud éigin</span>
<lb n="153"/><span>chun an teine ghealáin a chur ar lasadh.  Cuimilitar an lasán cosnaimh</span>
<lb n="154"/><span>don urlár.  Ní lasann.  Minighthear na fuil éin-teine ghealáin i</span>
<lb n="155"/><span>gceann an lasáin chosnaimh agus go gcaithfear é chuimilt do thaoibh a</span>
<lb n="156"/><span>bhosca féin mar a bhfuil an teine ghealáin.</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>Teine Ghealáin.</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>An Lasán cosnaimh.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>III. — An Lasán céi-</span>
<lb n="163"/><span>reach.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>IARRACHT.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>Déantús na coise.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Féachadh na leanbhaí ar chois an lasáin chéireach.  Tá sí cruinn agus</span>
<lb n="170"/><span>gearr; tá slím réidh ar an dtaobh amuigh dhi.  Bristear í, féachaint cad</span>
<lb n="171"/><span>as a deintear í.  Innseadh na leanbhaí go bhfuil mór-chuid snáithíní innti,</span>
<lb n="172"/><span>agus iad meascaithe tríd an gcéir.  Lasadh leanbh éigin blúire céireach</span>
<lb n="173"/><span>agus blúire éadaigh.  Deintar ceistiughadh 'n-a dtaobh.  Chíonn na</span>
<lb n="174"/><span>leanbhaí ná fanann aon cheann aca ar lasadh, acht ar feadh tamaillín.</span>
<lb n="175"/><span>Leaghadh leanbh eile blúire céireach agus ropthar an t-éadach innti.</span>
<lb n="176"/><span>Lastar an t-éadach, agus cuirtar i n-umhail do sna leanbhaíbh ná</span>
<lb n="177"/><span>fanfadh an chéir ná an t-éadach ar lasadh, achth amháin an fhaid a bhíd i</span>
<lb n="178"/><span>dteannta a chéile, fé mar atáid i gcois an lasáin.</span></p>
<lb n="179"/>
<lb n="180"/><p><span>Cuireadh na leanbhaí síos gach ar féidir leó de thuairisc ar an lasán.</span>
<lb n="181"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="182"/><p><span>III. — AN CHOINNEALL.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>I. — An Choinneall.</span></p>
<lb n="189"/>
<lb n="190"/><p><span>An Buaiceas.</span></p>
<lb n="191"/>
<lb n="192"/><p><span>Féachadh na leanbhaí go cruinn ar an gcoinnill.</span>
<lb n="193"/><span>Ceistighthear iad 'n-a taobh agus innsidís dath</span>
<lb n="194"/><span>na coinle agus a haoirde, a leithead agus a</span>
<lb n="195"/><span>cuma.  Cuirtar i n-umhail dóibh go bhfuil bior</span>
<lb n="196"/><span>ar cheann di, agus an ceann eile gearrtha dí-</span>
<lb n="197"/><span>reach trasna.  Tugaidís fé ndeara an buaiceas</span>
<lb n="198"/><span>ag rith tríd an gcoinnill agus ag teacht amach ar</span>
<lb n="199"/><span>an dtaobh eile — agus gur téadán fighte é.</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>II. — Lasair na</span>
<lb n="202"/><span>Coinnle.</span></p>
<lb n="203"/>
<lb n="204"/><p><span>Lastar an choinneall.  Tugadh an rang fé ndeara</span>
<lb n="205"/><span>cad tá ar siubhal.  Deintar ceistiughadh 'n-a</span>
<lb n="206"/><span>thaobh.  An solus ag méadughadh ar dtúis; ag dul</span>
<lb n="207"/><span>i laighead annsoin; agus fé dheireadh ag neartughadh.  Innseadh na lean-</span>
<lb n="208"/><span>bhaí na dathanna go léir a thugaid fé ndeara sa lasair — bán, buidhe,</span>
<lb n="209"/><span>gorm agus dubh.  Fiafruighthear díobh, cionnus mar leaghtar an choin-</span>
<lb n="210"/><span>neall le teas na lasrach, agus annsoin mar do ritheann an fliuchar go</span>
<lb n="211"/><span>bun an bhuaicis.</span>
<lb n="212"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="213"/><p><span>IARRACHT (a).</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Fachtar roinnt smúide, agus cuireadh leanbh éigin sa bhfliuchar í.</span></p>
<lb n="216"/>
<lb n="217"/><p><span>An choinneall ag</span>
<lb n="218"/><span>leaghadh.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>Deintar ceistiughadh 'n-a thaobh.  Innseadh na leanbhaí go bhfuil an smúid</span>
<lb n="221"/><span>ag druidim fé dhéin an bhuaicis, agus cuirtar i dtuigsint dóibh gurab</span>
<lb n="222"/><span>amhlaidh atá an fliuchar go léir ag gabháil an treó soin, agus ag teacht</span>
<lb n="223"/><span>aníos an buaiceas mar a ndeintear gal de le teas na lasrach.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>An gal.</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>IARRACHT (b).</span></p>
<lb n="228"/>
<lb n="229"/><p><span>Coinneall eile.</span></p>
<lb n="230"/>
<lb n="231"/><p><span>Faghadh leanbh éigin clúdach pinn agus socruighthear go</span>
<lb n="232"/><span>fiar-sceóghach é, agus ceann de istigh i lár na lasrach.</span>
<lb n="233"/><span>Tugadh na leanbhaí fé ndeara cad tá ag imtheacht don</span>
<lb n="234"/><span>chlúdach.  Innsidís go bhfuil gal ag teacht aníos an</span>
<lb n="235"/><span>clúdach.  Cuireadh duine aca lasán leis an ngail</span>
<lb n="236"/><span>agus chíonn siad go lasfaidh sé ar nós na coinle</span>
<lb n="237"/><span>féin.  Ceistighthear annsoin iad 'n-a thaobh, agus</span>
<lb n="238"/><span>cuirtar i dtuigsint dóibh ná fuil sa ghail seo acht</span>
<lb n="239"/><span>cuid den ghail atá dhá dhéanamh den bhfliuchar le teas</span>
<lb n="240"/><span>na lasrach.</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>IARRACHT (c).</span></p>
<lb n="243"/>
<lb n="244"/><p><span>Socruigheadh leanbh éigin gloine an lampa thar an gcoinnill agus tugadh</span>
<lb n="245"/><span>an rang fé ndeara cad do thárluigheann don tsolus: go dtéideann sé</span>
<lb n="246"/><span>i laighead ar dtuís, agus go neartuigheann arís.  Socruighthear leabhairín</span>
<lb n="247"/><span>ar bharra na gloine.  Ceistighthear an rang arís.  Téidheann an solus</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="248"/><p><span>i laighead ar fad, agus fé dheireadh múchtar é.  Deintear an cleas</span>
<lb n="249"/><span>céadna leis arís, acht sul a dtéidheann sé i n-éag ar fad, bogthar an</span>
<lb n="250"/><span>leabhar de.  Deineadh leanbh éigin cur síos ar ar thuit amach.  As soin</span>
<lb n="251"/><span>cuirtar i dtuigsint don rang nach mór aer a dhul isteach chun an tsoluis</span>
<lb n="252"/><span>a choimeád ar siubhal.  Cad é an fáth go mbítear ag séideadh na mbolg</span>
<lb n="253"/><span>ar an dteinteán?</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>Deineadh na leanbhai cur síos ar bhrígh an cheachta so.</span>
<lb n="256"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="257"/><p><span>IV. — GUAL.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="260"/>
<lb n="261"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>I — A Thréithe.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Bíodh blúire ghuail i láimh gach leinbh, agus deintar iad a cheistiughadh</span>
<lb n="266"/><span>'n-a thaobh.  Innsidís a dhath; nach ionann é ar gach taobh dhe — go bhfuil sé</span>
<lb n="267"/><span>slím réidh ar thaobh dhe, agus garbh ar thaobh eile.  Cuireadh leanbh éigin</span>
<lb n="268"/><span>a bhlúire féin i ngloine uisce, agus as soin cuirtar i n-umhail don</span>
<lb n="269"/><span>rang gur truime gual 'ná uisce, mar bhí an blúire ghuail dhá bhrúghadh</span>
<lb n="270"/><span>féin síos tríd an uisce, agus bhí an t-uisce ag brúghadh aníos i gcoinnibh</span>
<lb n="271"/><span>an ghuail, agus gur bhuaidh an gual toisc a thruime bhí sé.  Tomhais gual</span>
<lb n="272"/><span>agus adhmad ar an gcuma gcéadna féachaint ciaca is truime.  Fanann</span>
<lb n="273"/><span>an t-adhmad ar ucht an uisce agus téidheann an gual go bun na gloine.</span>
<lb n="274"/><span>Cuirtar gual agus cloch i gcó-mheas le n-a chéile, ar an gcuma</span>
<lb n="275"/><span>gcéadna, agus deintar ceistiughadh i dtaobh toradh na hiarrachta.</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>IARRACHT (a).</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Cionnus a theidhe-</span>
<lb n="280"/><span>ann gual tré</span>
<lb n="281"/><span>theinidh.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>Cuireadh leanbh éigin blúire ghuail sa teine agus tugadh an rang fé</span>
<lb n="284"/><span>ndeara cad tá ag imtheacht air.  Tagann deatach donn as ar dtúis;</span>
<lb n="285"/><span>annsoin téidheann sé ar lasadh; tosnuigheann sé ar bhorradh, agus</span>
<lb n="286"/><span>éirgheann mór-chuid builgíní air.  Tagann gal asta so agus téidheann</span>
<lb n="287"/><span>an gal so tré theinidh láithreach.  Tuigeadh na leanbhaí gurab í an</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="288"/><p><span>ghal so a thagann as na builgíníbh fé ndeara dhon ghual lasadh, agus</span>
<lb n="289"/><span>dul tré theinidh.  Tugadh leanbh iarracht ar an deatach a éirigheann as</span>
<lb n="290"/><span>blúire pháipéir a dhóightear do chur tré theinidh.  Ní lasfadh sí i n-éan-</span>
<lb n="291"/><span>chor.  Fiafruighthear dhe cad é an fáth.  Níl éan-ghal sa deatach soin.</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span>IARRACHT (b).</span></p>
<lb n="294"/>
<lb n="295"/><p><span>Cionnus a dein-</span>
<lb n="296"/><span>tear geas den</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Gheibhtear tarra ón</span>
<lb n="299"/><span>ngual.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>Deineadh leanbh éigin roinnt smúide de bhlúire ghuail agus chuireadh sé</span>
<lb n="302"/><span>i bpíopa chré é.  Clúduighthear le cré fhliuch</span>
<lb n="303"/><span>é, agus sáithtear ceann an phíopa sa teinidh.</span>
<lb n="304"/><span>Innseadh na leanbhaí cad do chíonn siad ag</span>
<lb n="305"/><span>imtheacht ar an bpíopa.  Tagann saghas</span>
<lb n="306"/><span>deataigh tré pholl an phíopa, ar nós an</span>
<lb n="307"/><span>deataigh dh'éirigh as an ngual ó chianaibh.</span>
<lb n="308"/><span>Cuirtar lasán leis an deatach so.  Téidhe-</span>
<lb n="309"/><span>ann sé ar lasadh.  Innstear do sna leanbh-</span>
<lb n="310"/><span>aíbh nach mar a chéile é seo agus an deatach</span>
<lb n="311"/><span>d'éirigheann as an bpáipéar dóighte, agus</span>
<lb n="312"/><span>ceistighthear iad i dtaobh a tréithe.  Cuirtar</span>
<lb n="313"/><span>i n-umhail dóibh nach fuláir nó tá rud éigin ann; mínighthear dóibh</span>
<lb n="314"/><span>gurab amhlaidh atá geas innti; gur mar sin a gheibhtear geas ón ngual</span>
<lb n="315"/><span>agus gur b'in é an fáth go lasann an gual.  Tugaidís fé ndeara ann-</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="316"/><p><span>soin go bhfuil rud éigin — súghlach, mar a déarfá — ag teacht tré pholl an</span>
<lb n="317"/><span>phíopa leis.  Tá dath dubh air seo.  Blaisidís é, agus fiafruightear díobh</span>
<lb n="318"/><span>an eól dóibh éin-nídh atá cosmhail leis.  Fachtar uatha gur tarra atá ann,</span>
<lb n="319"/><span>agus gur mar sin a gheibhtear tarra.  Nochtar ceann an phíopa annsoin,</span>
<lb n="320"/><span>agus deintar ceistiughadh i dtaobh an atharrughadh atá tagaithe ar an</span>
<lb n="321"/><span>ngual, agus cuirtear i dtuigsint dóibh gur gual geasa atá ann anois.</span></p>
<lb n="322"/>
<lb n="323"/><p><span>Gual geasa.</span></p>
<lb n="324"/>
<lb n="325"/><p><span>II. — Cionnus a dein-</span>
<lb n="326"/><span>tear gual.</span></p>
<lb n="327"/>
<lb n="328"/><p><span>Faghadh leanbh éigin an casúr agus scoilteadh a bhlúire ghuail.  Tugadh na</span>
<lb n="329"/><span>leanbhaí fé ndeara an taobh istigh dhe; innsidís go bhfuil línte ag rith</span>
<lb n="330"/><span>tríd, na dathanna go léir a chíonn siad ann, agus an chuma i n-a</span>
<lb n="331"/><span>ritheann na línte — ar nós duilleóige.  Cuirtar i dtuigsint dóibh</span>
<lb n="332"/><span>annsoin gurab amhlaidh d'fhás an gual ó chrannaibh agus ó luibheannaibh</span>
<lb n="333"/><span>agus ó phréamhachaibh do bhí ag fás ar uachtar an talaimh fad ó, agus go</span>
<lb n="334"/><span>rabhadar dhá mbrúghadh féin síos fén dtalamh agus ag lobhadh annsoin go</span>
<lb n="335"/><span>dtí go ndearnadh gual díobh.  Cuirtar i n-umhail dóibh na coillte is na</span>
<lb n="336"/><span>fásaigh is na mílte acra féir fiadhain, 'n-a bhfásann barra gach</span>
<lb n="337"/><span>bliadhain; mar théidheann barra i n-éag i gcaitheamh an gheimhridh, agus</span>
<lb n="338"/><span>go n-éirigheann barra eile ar theacht na bliadhna nua: mar lobhann sé</span>
<lb n="339"/><span>sin arís; agus mar sin de, gach barra ag tuitim anuas ar an mbarra a</span>
<lb n="340"/><span>tháinig roimis agus dhá bhrúghadh síos.  Fiafruighthear dhíobh annsoin cad é an</span>
<lb n="341"/><span>treó bheadh ar na ballaibh seo tar éis na mílte agus na mílte bliadhain.</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>Scríobhadh gach leanbh aiste bheag ar "ghual."</span>
<lb n="344"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="345"/><p><span>V. — AN PRÁTA.</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="348"/>
<lb n="349"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>I. — Tréithe an</span>
<lb n="352"/><span>Phráta.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>An croiceann.</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>Na Súile.</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>II. — An Scealthán,</span></p>
<lb n="359"/>
<lb n="360"/><p><span>An gas.</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>Na préamhacha.</span></p>
<lb n="363"/>
<lb n="364"/><p><span>Iarrthar ar gach leanbh, rud éigin a innsint i dtaobh an phráta.  Innsidís</span>
<lb n="365"/><span>a dhath agus a chuma.  Cuiridís síos ar chroiceann an phráta.  Scríob-</span>
<lb n="366"/><span>aidís an croiceann, agus innsidís cad é an deifridheacht atá idir é féin</span>
<lb n="367"/><span>is an práta.  Is báine agus is buige an práta.  Tugaidís fé ndeara</span>
<lb n="368"/><span>na puill bheaga ar a chroiceann — súile an phráta a thugtar ortha.</span>
<lb n="369"/><span>Comhairimhidís na súile.  Fachtar uatha gur asta-san d'fhásann na</span>
<lb n="370"/><span>préamhacha, nuair cuirtar sa chré iad.  Tuigeadh na leanbhaí ná cuirtar an</span>
<lb n="371"/><span>práta go léir i n-éan-chor, acht gurab amhlaidh a gearr-</span>
<lb n="372"/><span>thar é.  Cad a thugtar air annsoin?  Scealthán.  Ní</span>
<lb n="373"/><span>bhíonn acht aon tsúil amháin i ngach scealthán.  Innstear</span>
<lb n="374"/><span>an fáth atá leis seo.  Cuirtar i dtuigsint do sna lean-</span>
<lb n="375"/><span>bhaíbh go mbíonn an phréamh bán go dtí go dtagann os</span>
<lb n="376"/><span>cionn an talaimh.  Téidheann sí i ngluise annsoin, agus</span>
<lb n="377"/><span>tugtar "gas" mar ainm uirthi feasta.  Deintar ceis-</span>
<lb n="378"/><span>tiughadh annsoin i dtaobh an ghais — a aoirde, a ghéaga,</span>
<lb n="379"/><span>agus a dhuilleóga.  Tagann préamhacha ar an ngas agá</span>
<lb n="380"/><span>bhun agus bíonn siad so ghá sáthadh féin síos sa chré</span>
<lb n="381"/><span>agus ag sughadh bídh, agus mar sin is eadh cothuightar an gas.  Curtar i</span>
<lb n="382"/><span>n-umhail do sna leanbhaíbh go dtagann at annso is annsúd ar na préamh-</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="383"/><p><span>achaibh, go mbíd na hatanna so ag borradh is ag dul i méid, agus gur</span>
<lb n="384"/><span>mar sin a thagann na prátaí ar phréamhachaibh an ghais.</span></p>
<lb n="385"/>
<lb n="386"/><p><span>III. — Stailc.</span></p>
<lb n="387"/>
<lb n="388"/><p><span>IARRACHT.</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Faghadh leanbh éigin blúire lín éadaigh agus gloine.</span>
<lb n="391"/><span>Scuibhtear práta agus cuirtar an práta scuibhte sa</span>
<lb n="392"/><span>lín-éadach.  Doirteadh leanbh roinnt uisce bheirbhthe</span>
<lb n="393"/><span>anuas ar an bpráta, agus cuirtar an ghloine fén</span>
<lb n="394"/><span>uisce.  Leogtar dó ar feadh tamaill, agus innseadh</span>
<lb n="395"/><span>na leanbhaí gach ar thuit amach.  Ceistighthear iad i</span>
<lb n="396"/><span>dtaobh an uisce; gur bánuigheadh é.  Cad fé ndeara</span>
<lb n="397"/><span>soin?  Tugaidís fé ndeara go bhfuil sé ag dul i</span>
<lb n="398"/><span>ngluine arís; agus chítar rud bán éigin ag bun na</span>
<lb n="399"/><span>gloine.  Féachaidís go géar ais seo.  Blaisidís é agus</span>
<lb n="400"/><span>fachtar uatha go bhfuil sé ana-chosmhail le stailc.  Tá</span>
<lb n="401"/><span>sé buille beag searbh.  Samhluigheann sé bheith in-ghrea-</span>
<lb n="402"/><span>muighthe.  Tuigidís annsoin gur stailc atá ann.</span>
<lb n="403"/><span>Fachtar blúire stailce agus cuirtar i gcó-mheas le n-a chéile iad.</span></p>
<lb n="404"/>
<lb n="405"/><p><span>Stailc mar bhiadh.</span></p>
<lb n="406"/>
<lb n="407"/><p><span>Ag teannughadh lín</span>
<lb n="408"/><span>éadaigh.</span></p>
<lb n="409"/>
<lb n="410"/><p><span>Is gile an stailc 'ná é.  Fliuchtar an stailc, agus ceistighthear na leanbhaí</span>
<lb n="411"/><span>arís.  Fiafruighthear díobh cad chuige go ndeintar an stailc.  Chun línéa-</span>
<lb n="412"/><span>daigh a theannughadh.  An n-ithtar stailc?  Cuirthar i dtuigsint dóibh nach</span>
<lb n="413"/><span>mór stailc d'ithe; go n-ithid féin mór-chuid di chun feóla a chur ortha féin.</span></p>
<lb n="414"/>
<lb n="415"/><p><span>Scríobhtar aiste ar "an bpráta."</span></p>
<lb n="416"/>
<lb n="417"/><p><span>Innsead leanbh éigin an oiread agus is féidir leis i dtaobh an phráta.</span>
<lb n="418"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="419"/><p><span>VI. — DUILLEÓGA.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="422"/>
<lb n="423"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="424"/>
<lb n="425"/><p><span>I. — Na Duilleóga</span>
<lb n="426"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>Duilleóg Labhruis.</span></p>
<lb n="429"/>
<lb n="430"/><p><span>Cuma.</span></p>
<lb n="431"/>
<lb n="432"/><p><span>Cuirtar duilleóg i láimh gach leinbh agus innsidís a hainm is gach éin-nídh</span>
<lb n="433"/><span>eile a thugaid fé ndeara 'n-a taobh.  Cuirtar duilleóg labhruis ós a</span>
<lb n="434"/><span>gcomhair.  Innsidís gach ar féidir leó 'n-a taobh.  Faghthar uatha go bhfuil</span>
<lb n="435"/><span>sí fada caol agus go bhfuil an leithead céadna uirthi tríthi síos.  Tas-</span>
<lb n="436"/><span>peáinidís duilleóga eile annsoin go bhfuil atharrach cuma ortha: cruinn,</span>
<lb n="437"/><span>cuma uibh, cuma spiúnóige; leathan fá n-a mbun; caol 'n-a mbárr, &rl.</span></p>
<lb n="438"/>
<lb n="439"/><p><span>Préamh na Duil-</span>
<lb n="440"/><span>leóige.</span></p>
<lb n="441"/>
<lb n="442"/><p><span>Tugaidís fá ndeara an phréamh annsoin.</span>
<lb n="443"/><span>Níl acht aon duilleóg amháin ar an</span>
<lb n="444"/><span>bpréimh seo.  Taspeáinidís préamhacha</span>
<lb n="445"/><span>annsoin go bhfuil níos mó duilleóga</span>
<lb n="446"/><span>'ná aon ceann amháin ag fás ortha.</span>
<lb n="447"/><span>Bíonn trí duilleóga ar an seamróig;</span>
<lb n="448"/><span>cúig duilleóga ar an ngeanmchnó.  Tas-</span>
<lb n="449"/><span>peántar préamhacha eile.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>An tSeamróg.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>Na Féitheacha.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>Tugaidís fá ndeara na línte go léir</span>
<lb n="456"/><span>ag rith tríd an nduilleóig.  Féitheacha a</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="457"/><p><span>thugtar ortha so.  Tugaidís fá ndeara go</span>
<lb n="458"/><span>mbíd comh-fada ó n-a chéile.  Comhairimhidís</span>
<lb n="459"/><span>na féitheacha.  Tá an phréamh inar phríomh-fhéith</span>
<lb n="460"/><span>ag rith aníos an duilleóg ar fad ó n-a bun</span>
<lb n="461"/><span>go dtí n-a bárr agus na féitheacha ag déanamh</span>
<lb n="462"/><span>amach ar gach taobh uaithi seo.  Tugaidís fá</span>
<lb n="463"/><span>ndeara go bhfuil an oiread céadna ar gach</span>
<lb n="464"/><span>taobh dhen phréimh.  Iompuighthear an duilleóg</span>
<lb n="465"/><span>agus deintar ceistiughadh 'n-a taobh.  Tugaid</span>
<lb n="466"/><span>fá ndeara gur soiléire na féitheacha ar an</span>
<lb n="467"/><span>dtaobh thiar den duilleóig, acht gur míne agus</span>
<lb n="468"/><span>gur deise agus gur gluise an taobh eile.</span></p>
<lb n="469"/>
<lb n="470"/><p><span>An dá thaobh.</span></p>
<lb n="471"/>
<lb n="472"/><p><span>II. — Imeall na</span>
<lb n="473"/><span>Duilleóige.</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p><span>Cothrom agus comh-</span>
<lb n="476"/><span>arthuighthe.</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>Féachaidís na leanbhaí ar imeall na duilleóige.  Tá sé réidh cothrom.</span>
<lb n="479"/><span>Taspeáinidís duilleóga eile go bhfuil atharrach imill ortha.  Tá</span>
<lb n="480"/><span>imeall an gheanmcnó comharthuighthe.  Faghaidís duilleóga eile agus</span>
<lb n="481"/><span>cuiridís i gcómheas le n-a chéile iad.</span></p>
<lb n="482"/>
<lb n="483"/><p><span>Faghadh gach leanbh duilleóg; deineadh sé a cosamhlacht a tharraing ar slinn,</span>
<lb n="484"/><span>agus cuireadh síos gach a bhfuil ar eólas aige uirthi.  Faghthar abairte fá</span>
<lb n="485"/><span>leith ó sna leanbhaibh beaga.</span>
<lb n="486"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="487"/><p><span>VII. — UISCE (1).</span></p>
<lb n="488"/>
<lb n="489"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="490"/>
<lb n="491"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="492"/>
<lb n="493"/><p><span>I. — A Thréithe:</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>A dhath.</span></p>
<lb n="496"/>
<lb n="497"/><p><span>A bhlas.</span></p>
<lb n="498"/>
<lb n="499"/><p><span>A bholadh.</span></p>
<lb n="500"/>
<lb n="501"/><p><span>A ucht.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>A chuma.</span></p>
<lb n="504"/>
<lb n="505"/><p><span>II. — Treó uisce.</span></p>
<lb n="506"/>
<lb n="507"/><p><span>Doirtthar roinnt uisce i ngloine agus iarrthar ar na leanbhaí rud éigin</span>
<lb n="508"/><span>a innsint 'n-a thaobh.  Cad é an dath atá air?  Blaisidís é.  Cad é</span>
<lb n="509"/><span>an boladh atá air?  Cuirtar roinnt gainmhe i méisín agus innseadh na</span>
<lb n="510"/><span>leanbhaí aon deifridheacht do-chíd idir an ghainimh agus an t-uisce.</span>
<lb n="511"/><span>Atharrach datha ortha araon.  Cad mar gheall ar ucht an uisce agus ucht</span>
<lb n="512"/><span>na gainimhe?  Cuirtar i dtuigsint dóibh go mbíonn ucht an uisce réidh</span>
<lb n="513"/><span>cothrom i gcomhnuidhe, acht go bhfuil an ghainimh 'n-a carn istigh sa ghloine.</span>
<lb n="514"/><span>Cuireadh leanbh éigin roinnt uisce sa mhéisín; líontar amach sa ghloine</span>
<lb n="515"/><span>é; annsoin líontar amach ar an úrlár.  Ceistighthear 'n-a thaobh, agus</span>
<lb n="516"/><span>cuirtar i n-umhail dóibh, go dtagann atharrach cuma ar an uisce ag gach</span>
<lb n="517"/><span>cor a thabharfaidhe dho.  Faghthar uatha gurab ionann i gcomhnuidhe cuma</span>
<lb n="518"/><span>an uisce agus cuma an árthaigh 'n-a gcuirtar é.  Doirtar roinnt uisce</span>
<lb n="519"/><span>ar an gclár.  Fiafruighthear annsoin cad d'imthigh air?  Thuit sé anuas</span>
<lb n="520"/><span>ar an gclár ar dtúis; rith sé fan an chláir agus do thuit anuas ar an</span>
<lb n="521"/><span>úrlár.  Deintar amhlaidh leis an ngainimh, agus ceistighthear 'n-a taobh.</span>
<lb n="522"/><span>Curtar i dtuigsint do sna leanbhaíbh go mbíonn uisce i gcomhnuidhe a</span>
<lb n="523"/><span>d'iarraidh an ball is ísle d'fhagháil, acht go bhfanann an ghainimh mar</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="524"/><p><span>mbíonn aici.  Innseadh na leanbhaí nidhthe eile a dheineann amhlaidh; cuir</span>
<lb n="525"/><span>i gcás bainne, fíon, té, fliuchán, &rl.</span></p>
<lb n="526"/>
<lb n="527"/><p><span>Doirtear bolmac den bhfliuchán ar ghloine d'uisce ghlan agus fiafruighthear</span>
<lb n="528"/><span>den rang cad do thuit amach.  Cad é an treó atá air anois seachas mar</span>
<lb n="529"/><span>a bhí ar dtúis?  Tá sé dathuighthe.  Ní féidir féachaint tríd anois.</span>
<lb n="530"/><span>Tuigeadh na leanbhaí gur féidir féachaint tré uisce ghlan.  Cionnus é</span>
<lb n="531"/><span>sin?  Mar níl éan-dath air.  Innsidís annsoin nidhthe nach féidir</span>
<lb n="532"/><span>féachaint tríotha agus nidhthe eile, ar nós ghloine, gur féidir féachaint</span>
<lb n="533"/><span>tríotha.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>III. — Uisce 'n-a</span>
<lb n="536"/><span>ghléas Tomhuis.</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>Ag tómhus rudaí.</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p><span>Adhmad agus cloch i n-uisce.</span></p>
<lb n="541"/>
<lb n="542"/><p><span>Roptar i ngloine uisce, blúire adhmaid agus corca agus cloichín.  Fia-</span>
<lb n="543"/><span>fruighthear annsoin cad d'imthigh ortha.  Cad</span>
<lb n="544"/><span>chuige gur fhan an t-adhmad agus an corca ar</span>
<lb n="545"/><span>ucht an uisce?  Ciaca is truime an chloch</span>
<lb n="546"/><span>nó an t-adhmad?  Mínighthear don rang ann-</span>
<lb n="547"/><span>soin, cad do thuit amach nuair ropadh an</span>
<lb n="548"/><span>chloch san uisce?  Cad 'n-a thaobh gur fhan</span>
<lb n="549"/><span>an t-adhmad i n-uachtar agus go ndeaghaidh</span>
<lb n="550"/><span>an chloch go híochtar?  Bhí an t-adhmad ag</span>
<lb n="551"/><span>brúghadh síos tríd an uisce agus an t-uisce</span>
<lb n="552"/><span>ag brúghadh aníos 'n-a choinnibh.  Do b'amh-</span>
<lb n="553"/><span>laidh dhon chloich.  Ciaca bhuaidh?  Ciaca is treise,</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="554"/><p><span>t-adhmad nó an t-uisce?  Cuirtar meádhchaint na cloiche agus an adhmaid</span>
<lb n="555"/><span>agus an chorca i gcómheas le n-a chéile.  Tugadh na leanbhaí fá ndeara</span>
<lb n="556"/><span>go bhfuil cuid den adhmad agus den chorca fáin uisce.  Ní hionann</span>
<lb n="557"/><span>méad dóibh ar fad, ámh.  As soin, cuirtar i dtuigsint don rang gur</span>
<lb n="558"/><span>féidir meádhchaint nidhthe do chur i gcomórtus le n-a chéile.</span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>Iarrthar ar an rang, gach a bhfuil ar eólus aca i dtaobh "uisce" do</span>
<lb n="561"/><span>scríobhadh.</span>
<lb n="562"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="563"/><p><span>VIII. — UISCE (2).</span></p>
<lb n="564"/>
<lb n="565"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="566"/>
<lb n="567"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>I. — Leaghann Siúi-</span>
<lb n="570"/><span>cre san uisce,</span></p>
<lb n="571"/>
<lb n="572"/><p><span>Leaghann siúicre</span>
<lb n="573"/><span>agus salann i</span>
<lb n="574"/><span>n-uisce.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>Uisce fuar ag lea-</span>
<lb n="577"/><span>ghadh.</span></p>
<lb n="578"/>
<lb n="579"/><p><span>Uisce te.</span></p>
<lb n="580"/>
<lb n="581"/><p><span>Cuireadh na leanbhaí gráinne siúicre agus gráinne salainn i n-uisce agus</span>
<lb n="582"/><span>corruighdís na huiscí.  Ceistighthear iad le n-a linn sin.  Tá an</span>
<lb n="583"/><span>tsiúicre agus an salann thíos i mbun na ngloine agus iad ag gabháil</span>
<lb n="584"/><span>timcheall, leis an uisce.  Samhluigheann siad bheith ag dul i míne agus</span>
<lb n="585"/><span>i laighead.  Blaisidís na huiscí, agus tuigidís as soin go leaghann</span>
<lb n="586"/><span>siúicre agus salann i n-uisce.  Iarrthar ar leanbh éigin a thuilleadh</span>
<lb n="587"/><span>salainn do chur san uisce agus é chorrughadh.  Leantar de seo, agus</span>
<lb n="588"/><span>curtar i n-umhail do sna leanbhaíbh go bhfuil a lán salainn ag bun na</span>
<lb n="589"/><span>gloine agus ná deallruigheann sé bheith ag laghdughadh i n-éan-chor.</span>
<lb n="590"/><span>Mínighthear annsoin ná fuil an salann dhá leaghadh a thuilleadh mar ná</span>
<lb n="591"/><span>féadann an t-uisce a thuilleadh dhe a shughadh isteach.  Socruigheadh leanbh</span>
<lb n="592"/><span>éigin an t-uisce agus an salann ar an solus nó ar an teine, agus</span>
<lb n="593"/><span>tugadh an rang fá ndeara cad tá ag imtheacht dóibh.  Ceistighthear 'n-a</span>
<lb n="594"/><span>thaobh iad.  Tá an t-uisce ag dul i méad agus an salann dhá leaghadh.</span>
<lb n="595"/><span>Faghtar as soin go dtéidheann uisce i méad nuair théidhtear é, agus dá</span>
<lb n="596"/><span>bhrígh sin go bhféadann sé breis salainn nó siúicre nó éin-nídh dá saghas</span>
<lb n="597"/><span>a shughadh isteach agus a leaghadh.</span>
<lb n="598"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="599"/><p><span>II. — Uisce ag beir-</span>
<lb n="600"/><span>bhiughadh.</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>Cuirtar adharc den uisce fhuar ar an dteine, agus tugadh an rang fá</span>
<lb n="603"/><span>ndeara cad do thárluigheann dó.  Tar éis tamaillín chíonn siad</span>
<lb n="604"/><span>builgíní ag éirghe as bun na gloine agus ag teacht aníos go huachtar</span>
<lb n="605"/><span>an uisce mar a mbriseann siad.  'N-a dhiaidh-san tagaid go hana-thiugh.</span>
<lb n="606"/><span>Téidheann an t-uisce i méad, agus tosnuigheann sé ar bhorradh agus ar</span>
<lb n="607"/><span>fiuchaid, agus fá dheireadh, doirteann</span>
<lb n="608"/><span>amach thar ciumhais na gloine.  Cuirtar i</span>
<lb n="609"/><span>n-umhail don rang gur aer a bhí ins na</span>
<lb n="610"/><span>builgíníbh.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Deintear gail den</span>
<lb n="613"/><span>uisce.</span></p>
<lb n="614"/>
<lb n="615"/><p><span>Gail dá dhéanamh.</span></p>
<lb n="616"/>
<lb n="617"/><p><span>Cuirtar braenín uisce sa mhéisín gaile,</span>
<lb n="618"/><span>agus téidhthear an t-uisce.  Iarrthar ar</span>
<lb n="619"/><span>na leanbhaíbh cad do chíonn siad ar siubhal.</span>
<lb n="620"/><span>Tugaidís fá ndeara an ghail ag éirighe as</span>
<lb n="621"/><span>an uisce.  Cuirtar an ghail seo i gcómheas</span>
<lb n="622"/><span>leis an deatach éirigheann as an dteine,</span>
<lb n="623"/><span>agus innseadh na leanbhaí gur teó an ghail</span>
<lb n="624"/><span>ná an deatach.  Cuiridís a lámha ortha</span>
<lb n="625"/><span>araon agus innsidís go bhfliuchann an ghail</span>
<lb n="626"/><span>a lámha is ná deineann an deatach acht a</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="627"/><p><span>lámha do shailiughadh.  Tagarthar annsoin don chuma 'n-a ndeintear na</span>
<lb n="628"/><span>scamaill, ó na fairrgíbh móra, le teas na gréine.</span></p>
<lb n="629"/>
<lb n="630"/><p><span>Na Scamaill.</span></p>
<lb n="631"/>
<lb n="632"/><p><span>An Fearthainn,</span></p>
<lb n="633"/>
<lb n="634"/><p><span>Cuireadh leanbh éigin slinn os cionn na gaile, agus innseadh an rang gur</span>
<lb n="635"/><span>atharruigheadh an ghail go huisce arís le fuacht na slinne, agus as soin,</span>
<lb n="636"/><span>cuirtar i dtuigsint don rang cionnus a thagann an fhearthainn.</span>
<lb n="637"/><span>Innseadh na leanbhaí ná fuil éan-uisce sa mhéisin anois; gurab amhlaidh</span>
<lb n="638"/><span>d'imthigh sé go léir i bhfuirm gaile.</span></p>
<lb n="639"/>
<lb n="640"/><p><span>Cionnus a gheibh-</span>
<lb n="641"/><span>tear salann ón</span>
<lb n="642"/><span>uisce.</span></p>
<lb n="643"/>
<lb n="644"/><p><span>Curtar sa mhéisín ghaile cuid den uisce 'n-a raibh an salann, agus</span>
<lb n="645"/><span>téidhthear é.  Innseadh an rang gach nídh a thuiteann amach, go dtí go</span>
<lb n="646"/><span>mbeidh an t-uisce go léir imthighthe 'n-a ghail; chíonn na leanbhaí go bhfuil</span>
<lb n="647"/><span>deascadh éigin fágtha 'n-a dhiaidh i n-íochtar an mhéisín.  Ceistighthear 'n-a</span>
<lb n="648"/><span>thaobh iad.  Blaisidís é, agus innsidís gur salann atá ann.  Curtar</span>
<lb n="649"/><span>i n-umhail dóibh annsoin gur féidir uisce a atharrughadh go gail acht é</span>
<lb n="650"/><span>bheirbhiughadh, agus annsoin go bhfágtar 'n-a dhiaidh pé nídh bhíonn san uisce.</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span>Leac oighre.</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>Sioc agus Sneachta.</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>Fiafruighthear díobh cad do dheineann an teas don uisce.  Agus annsoin</span>
<lb n="657"/><span>cad do thárlóghadh don uisce fá an bhfuacht; innseadh an rang fá dheireadh</span>
<lb n="658"/><span>gur féidir d'uisce bheith 'n-a uisce nó 'n-a ghail nó 'n-a lic oighre.</span></p>
<lb n="659"/>
<lb n="660"/><p><span>Innseadh gach leanbh beag rud éigin (abairt nó dhó) ar "uisce."  scríobhadh</span>
<lb n="661"/><span>na leanbhaí uachtracha aiste ar "thoradh teasa ar uisce" nó ar nídh éigin</span>
<lb n="662"/><span>ag baint leis an gceist so.</span>
<lb n="663"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="664"/><p><span>IX. — CAILC AGUS SIÚICRE.</span></p>
<lb n="665"/>
<lb n="666"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>I. — Iad araon i gco-</span>
<lb n="671"/><span>mheas le n-a chéile.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>A dtréithe.</span></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>Féachadh an rang ar an gcailc agus ar an siúicre agus innsidís aon</span>
<lb n="676"/><span>deifridheacht a mhothuighid eatortha.  Innsidís go bhfuil an chailc garbh,</span>
<lb n="677"/><span>agus go bhfuil an siúicre 'n-a ghráinníbh míne gléineacha; gur báine an</span>
<lb n="678"/><span>chailc 'ná an siúicre agus go bhfuil an siúicre milis acht ná fuil éan-bhlas</span>
<lb n="679"/><span>ar an gcailc.  Thugaidís fé ndeara leis gur buige an chailc 'ná an</span>
<lb n="680"/><span>siúicre.</span></p>
<lb n="681"/>
<lb n="682"/><p><span>IARRACHT.</span></p>
<lb n="683"/>
<lb n="684"/><p><span>II. — Leaghann an</span>
<lb n="685"/><span>Siúicre i n-uisce.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>Brúghthar blúire dhen chailc, agus cuirtar cuid di i ngloine uisce.</span>
<lb n="688"/><span>Deintear amhlaidh leis an siúicre i ngloine eile.  Corruigheadh beirt</span>
<lb n="689"/><span>leanbh an dá ghloine, agus tugadh an rang fá ndeara cad tá ag</span>
<lb n="690"/><span>imtheacht dóibh.  Tagann dath bán ar an uisce 'n-a bhfuil an chailc, agus</span>
<lb n="691"/><span>tá an chailc féin ag éirighe agus ag gabháil timcheall san uisce.  Téidheann</span>
<lb n="692"/><span>an siúicre timcheall thíos i n-íochtar an uisce.  Stadthar dhen chorrughadh,</span>
<lb n="693"/><span>agus ceistighthear an rang.  Blaiseadh na leanbhaí an dá uisce.  Ní</span>
<lb n="694"/><span>mhothuighthear éan-bhlas i gceann aca, agus tá an t-uisce eile milis.</span>
<lb n="695"/><span>Fiafruighthear díobh annsoin cad d'imthigh ar an siúicre agus ar an</span>
<lb n="696"/><span>gcailc.  Tugaidís fá ndeara go bhfuil an chailc ag gabháil timcheall</span>
<lb n="697"/><span>fós agus san am chéadna go bhfuil sí ag druidim go híochtar, agus go</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="698"/><p><span>bhfuil an t-uisce ag dul i ngluine i n-uachtar na gloine.  Tuigeadh na</span>
<lb n="699"/><span>leanbhaí as soin, nuair a chíd an oiread den chailc fós i n-íochtar an</span>
<lb n="700"/><span>uisce, go leaghann an siúicre san uisce, acht go bhfuil atharrach scéil le</span>
<lb n="701"/><span>hinnsint i dtaobh na cailce.</span></p>
<lb n="702"/>
<lb n="703"/><p><span>Ní leaghann an</span>
<lb n="704"/><span>Chailc i n-éan-</span>
<lb n="705"/><span>chor.</span></p>
<lb n="706"/>
<lb n="707"/><p><span>III. — Tá an chailc</span>
<lb n="708"/><span>polltach.</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>Builgíní aeir.</span></p>
<lb n="711"/>
<lb n="712"/><p><span>Is truime uisce 'ná</span>
<lb n="713"/><span>aer.</span></p>
<lb n="714"/>
<lb n="715"/><p><span>Doirtear an t-uisce is an chailc, agus cuirtar roinnt uisce ghluin sa</span>
<lb n="716"/><span>ghloine.  Ropadh leanbh éigin blúire dhen gcailc san uisce agus fiafruigh-</span>
<lb n="717"/><span>thear den rang cad do thugaid fé ndeara.  Innsidís go ndeaghaidh an chailc</span>
<lb n="718"/><span>go híochtar mar gur truime í 'ná an t-uisce.  Tugaidís fá ndeara na</span>
<lb n="719"/><span>builgíní ag éirighe san uisce.  Cad as a dtagaid siúd?  Cad do</span>
<lb n="720"/><span>thárluigheann dóibh?  Tógtar an chailc as an uisce agus deintar ceis-</span>
<lb n="721"/><span>tiughadh 'n-a taobh.  Tá sí trom fliuch.  Innseadh na leanbhaí go bhfuil</span>
<lb n="722"/><span>cuid de sna builgínibh ar an dtaobh amuigh uirthi.  Faghtar uatha, gur</span>
<lb n="723"/><span>builgíní aeir iad-san; nach fuláir nó bhí aer sa chailc sul ar cuireadh</span>
<lb n="724"/><span>san uisce í.  Curtar i n-umhail dóibh go bhfuil a lán puillíní sa chailc</span>
<lb n="725"/><span>agus gurab amhlaidh bhí an t-uisce ag brúghadh isteach ionnta so, agus</span>
<lb n="726"/><span>nár mhór don aer éalódh leis féin; gur éadtruime an t-aer 'ná an</span>
<lb n="727"/><span>t-uisce agus gur b'in é fá ndeara do na builgínibh teacht aníos.</span></p>
<lb n="728"/>
<lb n="729"/><p><span>Scríobhtar aiste ar "cailc" nó ar "shiúicre."  Innseadh na leanbhaí</span>
<lb n="730"/><span>íochtracha brígh an cheachta so.</span>
<lb n="731"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="732"/><p><span>X. — ADHMAD AGUS IARANN.</span></p>
<lb n="733"/>
<lb n="734"/><p><span>AN TADHBHAR</span></p>
<lb n="735"/>
<lb n="736"/><p><span>AN MODH MÚINTE</span></p>
<lb n="737"/>
<lb n="738"/><p><span>I. — A dtréithe,</span></p>
<lb n="739"/>
<lb n="740"/><p><span>Cruaidh.</span></p>
<lb n="741"/>
<lb n="742"/><p><span>Bog.</span></p>
<lb n="743"/>
<lb n="744"/><p><span>Trom.</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>So-bhriste.</span></p>
<lb n="747"/>
<lb n="748"/><p><span>Ionlúbtha.</span></p>
<lb n="749"/>
<lb n="750"/><p><span>Miotal.</span></p>
<lb n="751"/>
<lb n="752"/><p><span>Cuireadh an rang blúire adhmaid agus blúire iarainn i gcómheas le n-a</span>
<lb n="753"/><span>chéile; innsidís a dtréithe agus gach deifridheacht atá eatortha araon.</span>
<lb n="754"/><span>Is cruaidhe iarann 'ná adhmad.  Ní hionann dath dhóibh araon.  Scríobthar</span>
<lb n="755"/><span>an dá cheann le tairnge.  Is cruaidhe an t-iarann.  Is féidir an</span>
<lb n="756"/><span>t-adhmad a tholladh leis an dtairnge.  Sáithtear i n-uisce iad.  Innseadh</span>
<lb n="757"/><span>na leanbhaí gurab éan t-iarann is truime, mar téidheann sí go híochtar.</span>
<lb n="758"/><span>Tugtar buille dhe chasúr ar an iarann.  Tá sé cruaidh.  Innseadh an</span>
<lb n="759"/><span>rang nidhthe éigin a deintar d'adhmad agus d'iarann.  Cad 'n-a thaobh</span>
<lb n="760"/><span>ná deintar sceana, rásúirí, tluite, agus corcáin d'adhmad?  Cad n-a</span>
<lb n="761"/><span>thaobh ná deintar, cathaoireacha agus cláracha d'iarann?  Sáithtear an</span>
<lb n="762"/><span>tlúdh sa teine agus deargthar é.  Cuirtar tríd an ghráta é agus</span>
<lb n="763"/><span>baintear casadh as.  Is féidir iarann a lúbadh acht é dheargadh.  An</span>
<lb n="764"/><span>féidir soin a dhéanamh d'adhmad?  Buailtear an t-iarann leis an</span>
<lb n="765"/><span>gcasúr.  Tá sé do-bhriste.  Dá mbuailtí an citeal cad do thárlóghadh?</span>
<lb n="766"/><span>Tuigthar as soin go ndeintar citil is corcáin is rudaí dá saghas de</span>
<lb n="767"/><span>"mhiotal."  Fiafruighthear annsoin de sna leanbhaíbh an ndéanfadh</span>
<lb n="768"/><span>miotal an gnó chun rásúirí is sceana is claidhmhte.  Cuirtar i n-umhail</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="769"/><p><span>dóibh go gcuirtar an t-iarann i dteintibh móra agus annsoin go ropthar</span>
<lb n="770"/><span>i n-uisce é, agus 'n-a dhiaidh-san go mbuailtear le hórdaibh troma é.</span>
<lb n="771"/><span>Cad a thugtar ar an iarann annsoin?  Is fearr oireann cruaidh agus</span>
<lb n="772"/><span>iarann dá lán nidhthe 'ná adhmad toisc a chruaidhe agus táid; acht san am</span>
<lb n="773"/><span>chéadna oireann adhmad níos fearr ná iarann 'n-a lán slighte, mar is é</span>
<lb n="774"/><span>is éadtruime.  Cá bhfaghthar an t-iarann?  Cuirtar síos ar mhianach</span>
<lb n="775"/><span>iarainn; annsoin cuirtar i dtuigsint do sna leanbhaíbh an chruadh-obair</span>
<lb n="776"/><span>a bhíonn ag daoinibh insna coilltibh.  Na crainn mhóra á leagadh, agus an</span>
<lb n="777"/><span>fothram go léir a deintar.  Luaidhtar annsoin na muilinn, mar a</span>
<lb n="778"/><span>ngearrthar an t-adhmad.</span></p>
<lb n="779"/>
<lb n="780"/><p><span>Cruaidh</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>Ríobhtar aiste ar "adhmad" nó ar "iarann."</span>
<lb n="783"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="784"/><p><span>COMHRÁDH</span>
<lb n="785"/><span>AR NA CEACHTAIBH.</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>I. — AN CAT.</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>ÚIRLISÍ: CAT AGUS MÉISÍN BAINNE.</span></p>
<lb n="790"/>
<lb n="791"/><p><span>1. Cad é sin, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="792"/>
<lb n="793"/><p><span>2. Cat is eadh é.</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>3. An cat bán é?</span></p>
<lb n="796"/>
<lb n="797"/><p><span>4. Ní headh.</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>5. Cad eile?</span></p>
<lb n="800"/>
<lb n="801"/><p><span>6. Innis dam rud éigin mar gheall uirthi, a Chormaic.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>7. Tá cheithre cosa fúithi.</span></p>
<lb n="804"/>
<lb n="805"/><p><span>8. Rud éigin eile, a Sheáin.</span></p>
<lb n="806"/>
<lb n="807"/><p><span>9. Tá earball uirthi.</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span>10. Tusa, a Mhichíl.</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>11. Tá féasóg uirthi.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>12. 'Seadh, a Shéamuis?</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>13. Tá dhá shúil aici.</span></p>
<lb n="816"/>
<lb n="817"/><p><span>14. An mó an cat 'ná an madra, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="818"/>
<lb n="819"/><p><span>15. Is mó an madra.</span></p>
<lb n="820"/>
<lb n="821"/><p><span>16. An mó an cat 'ná an luch?</span></p>
<lb n="822"/>
<lb n="823"/><p><span>17. Is mó; is lugha an luch ná an cat?</span></p>
<lb n="824"/>
<lb n="825"/><p><span>18. An 'mdhó cos deiridh, ag an gcat?</span></p>
<lb n="826"/>
<lb n="827"/><p><span>19. Tá dhá chois deiridh aici.</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>20. Speáin dam a cosa tosaigh, a Bhriain.</span>
<lb n="830"/></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="831"/><p><span>21. Tabhair i leith chugham an méisín bainne, a Pádraig.</span></p>
<lb n="832"/>
<lb n="833"/><p><span>22. Cuir ós comhair an chait é.</span></p>
<lb n="834"/>
<lb n="835"/><p><span>23. An dtaithneann bainne leis an gcat?</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>24. Taithneann go mór.</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span>25. Cad tá á dhéanamh aici anois?</span></p>
<lb n="840"/>
<lb n="841"/><p><span>26. Tá sí ag lighreac an bhainne.</span></p>
<lb n="842"/>
<lb n="843"/><p><span>27. Cionnus?</span></p>
<lb n="844"/>
<lb n="845"/><p><span>28. Le n-a teangain.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>29. An bhfuil sé go léir lighreactha aici fós?</span></p>
<lb n="848"/>
<lb n="849"/><p><span>30. Níl.</span></p>
<lb n="850"/>
<lb n="851"/><p><span>31. An lighreacann garsún bainne mar sin?</span></p>
<lb n="852"/>
<lb n="853"/><p><span>32. Ní dheineann.</span></p>
<lb n="854"/>
<lb n="855"/><p><span>33. Cad eile dheineann sé?</span></p>
<lb n="856"/>
<lb n="857"/><p><span>34. Is amhlaidh ólann sé é.</span></p>
<lb n="858"/>
<lb n="859"/><p><span>35. Cad d'íosadh an cat, a Thomáis?</span></p>
<lb n="860"/>
<lb n="861"/><p><span>36. D'íosadh sí feóil.</span></p>
<lb n="862"/>
<lb n="863"/><p><span>37. Seadh; agus cá bhfaghann sí an fheóil, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="864"/>
<lb n="865"/><p><span>38. Beireann sí ar luchaibh, is ar franncachaibh.</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>39. Seadh, agus ar éanaibh, is dócha?</span></p>
<lb n="868"/>
<lb n="869"/><p><span>40. Seadh.</span></p>
<lb n="870"/>
<lb n="871"/><p><span>41. Cionnus a bheireann sí ortha, a Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="872"/>
<lb n="873"/><p><span>42. Le n-a hingnibh.</span></p>
<lb n="874"/>
<lb n="875"/><p><span>43. Speáin dam a hingne, a Dhonnchadh.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>44. Féach ortha.</span></p>
<lb n="878"/>
<lb n="879"/><p><span>45. An 'mdhó ionga i ngach Lapa tosaigh aici, a Eoghain?</span></p>
<lb n="880"/>
<lb n="881"/><p><span>46. Tá cúig cinn díobh i ngach lapa tosaigh.</span></p>
<lb n="882"/>
<lb n="883"/><p><span>47. Tá díreach; agus bíonn siad clúduighthe aici leis,</span>
<lb n="884"/><span>ná bíonn, a Mhuiris?</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>48. Bíonn.</span></p>
<lb n="887"/>
<lb n="888"/><p><span>49. Agus cá chuin a nochtann sí iad?</span></p>
<lb n="889"/>
<lb n="890"/><p><span>50. Nuair bhíonn sí chun breith ar éin-nídh.</span></p>
<lb n="891"/>
<lb n="892"/><p><span>51. Cad mar gheall ar ingnibh a cos deiridh, a</span>
<lb n="893"/><span>Sheóirse?</span>
<lb n="894"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="895"/><p><span>52. Tá ingne ar a cosaibh deiridh aici, leis.</span></p>
<lb n="896"/>
<lb n="897"/><p><span>53. An 'mdhó ceann díobh i ngach cois?</span></p>
<lb n="898"/>
<lb n="899"/><p><span>54. Cómhairimh iad, a Sheáin.</span></p>
<lb n="900"/>
<lb n="901"/><p><span>55. Tá ocht gcinn aca ar fad san dá chois — cheithre</span>
<lb n="902"/><span>cinn i ngach cois.</span></p>
<lb n="903"/>
<lb n="904"/><p><span>56. An mar a chéile iad so, agus ingne na gcos</span>
<lb n="905"/><span>tosaigh?</span></p>
<lb n="906"/>
<lb n="907"/><p><span>57. Ní headh, ar fad.</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>58. Cad n-a thaobh?</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>59. Is géire ingne na gcos tosaigh.</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>60. An bhfeacaís riamh mar do scríobfadh cat íochtar</span>
<lb n="914"/><span>do bhríste, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="915"/>
<lb n="916"/><p><span>61. Chonnac, go minic.</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>62. Cad chuige go ndeineann sí é sin?</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>63. Ní fheadar.</span></p>
<lb n="921"/>
<lb n="922"/><p><span>64. Tusa, a Mhártain.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>65. Chun faobhair a chur ar a hingnibh.</span></p>
<lb n="925"/>
<lb n="926"/><p><span>66. Agus cad do b'áil léi den bhfaobhar ortha?</span></p>
<lb n="927"/>
<lb n="928"/><p><span>67. Chun breith ar éin-nídh.</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>68. Seadh go díreach, ar shon go n-abraid daoine eile</span>
<lb n="931"/><span>ná bíonn sa scríobadh soin acht comhartha fear-</span>
<lb n="932"/><span>thainne.</span></p>
<lb n="933"/>
<lb n="934"/><p><span>69. Agus cad do dhéanfadh an luch, nuair a béarfaidhe</span>
<lb n="935"/><span>uirthi, mara mbeadh ingne an chait?</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>70. Do rithfeadh sí ón gcat.</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>71. Tá an ceart agat.</span></p>
<lb n="940"/>
<lb n="941"/><p><span>72. Cionnus a bheireann sí ar an luich, a Chathail?</span></p>
<lb n="942"/>
<lb n="943"/><p><span>73. Fanann sí léi go foidneach ag béal an phuill.</span></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>74. Agus an mbíonn fhios ag an luich, go mbíonn an</span>
<lb n="946"/><span>cat ann, a Dhiarmuid?</span></p>
<lb n="947"/>
<lb n="948"/><p><span>75. Ní bhíonn fhios.</span></p>
<lb n="949"/>
<lb n="950"/><p><span>76. Cad é an chúis ná bíonn fhios?</span></p>
<lb n="951"/>
<lb n="952"/><p><span>77. Mar go siubhluigheann an cat chomh héadtrom</span>
<lb n="953"/><span>soin.</span>
<lb n="954"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="955"/><p><span>78. Cad iad so, féach?</span></p>
<lb n="956"/>
<lb n="957"/><p><span>79. Sin iad na pillíní.</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>80. Seadh; agus cá bhfuil na pillíní seo, a Bhriain?</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>81. Tá ceann fá gach méir.</span></p>
<lb n="962"/>
<lb n="963"/><p><span>82. Agus cad chuige na pillíní aici, a Shíomuinn?</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>83. Chun siubhail ós íseal, gan fothram a dhéanamh.</span></p>
<lb n="966"/>
<lb n="967"/><p><span>84. Cionnus a choimeádann sí an luch, nuair bheireann</span>
<lb n="968"/><span>sí uirthi?</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>85. Le n-a fiaclaibh.</span></p>
<lb n="971"/>
<lb n="972"/><p><span>86. Speáin dam, a fiacla, a Choncubhair.</span></p>
<lb n="973"/>
<lb n="974"/><p><span>87. Cad é an saghas fiacla tosaigh atá aici, a</span>
<lb n="975"/><span>Éamuinn?</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>88. Tá na fiacla tosaigh fada, agus iad lúbtha.</span></p>
<lb n="978"/>
<lb n="979"/><p><span>89. Agus na cúilfhiacla, a Dháithí?</span></p>
<lb n="980"/>
<lb n="981"/><p><span>90. Tá na cúilfhiacla bior-fhaobhrach.</span></p>
<lb n="982"/>
<lb n="983"/><p><span>91. Nach deas glan an aghaidh atá ag an gcat, a Eoin?</span></p>
<lb n="984"/>
<lb n="985"/><p><span>92. 'Seadh leis.</span></p>
<lb n="986"/>
<lb n="987"/><p><span>93. Cionnus a nigheann sí í féin?</span></p>
<lb n="988"/>
<lb n="989"/><p><span>94. Nigheann sí í féin le n-a teangain, agus le n-a</span>
<lb n="990"/><span>lapa.</span></p>
<lb n="991"/>
<lb n="992"/><p><span>95. Cad é an saghas teangadh atá aici, a Airt?</span></p>
<lb n="993"/>
<lb n="994"/><p><span>96. Tá teanga gharbh aici.</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span>97. Cad chuige go mbíonn a teanga garbh, a</span>
<lb n="997"/><span>Chormaic?</span></p>
<lb n="998"/>
<lb n="999"/><p><span>98. Chun giotaí beaga féola a lighreacan de chnámh.</span></p>
<lb n="1000"/>
<lb n="1001"/><p><span>99. An mar sin a bhíonn a súile sa dorchadus?</span></p>
<lb n="1002"/>
<lb n="1003"/><p><span>100. Ní headh.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>101. Cionnus eile, a Choncubhair?</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>102. Bíonn a súile ag lonnradh sa dorchadus?</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>103. Agus cad chuige é sin, a Thomáis?</span></p>
<lb n="1010"/>
<lb n="1011"/><p><span>104. Chun rudaí fheicsint sa dorchadus.</span></p>
<lb n="1012"/>
<lb n="1013"/><p><span>105. Díreach; chíonn an cat níos fearr istoidhche 'ná</span>
<lb n="1014"/><span>mar a chíonn sí sa ló.</span>
<lb n="1015"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1016"/><p><span>106. Acht cionnus a thárlaidheann soin, a Philib?</span></p>
<lb n="1017"/>
<lb n="1018"/><p><span>107. Mar téidheann mic imreasa a súl i méad sa dor-</span>
<lb n="1019"/><span>chadus.</span></p>
<lb n="1020"/>
<lb n="1021"/><p><span>108. Cionnus é sin?</span></p>
<lb n="1022"/>
<lb n="1023"/><p><span>109. Nochtthar iad.</span></p>
<lb n="1024"/>
<lb n="1025"/><p><span>110. Díreach.</span></p>
<lb n="1026"/>
<lb n="1027"/><p><span>111. Nach fada i an fhéasóg atá uirthi, a Pheadair?</span></p>
<lb n="1028"/>
<lb n="1029"/><p><span>112. Is fada leis.</span></p>
<lb n="1030"/>
<lb n="1031"/><p><span>113. Beir ar ribe dhi, a Ribeáird, agus innis dúinn</span>
<lb n="1032"/><span>rud éigin 'n-a taobh.</span></p>
<lb n="1033"/>
<lb n="1034"/><p><span>114. Tá sí righin do-lúbtha.</span></p>
<lb n="1035"/>
<lb n="1036"/><p><span>115. An mothuigheann an cat thu anois?</span></p>
<lb n="1037"/>
<lb n="1038"/><p><span>116. Mothuigheann go maith.</span></p>
<lb n="1039"/>
<lb n="1040"/><p><span>117. An dtéidheann an cat mór-dtimcheall, ar lorg</span>
<lb n="1041"/><span>luch, a Labhráis?</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>118. Téidheann.</span></p>
<lb n="1044"/>
<lb n="1045"/><p><span>119. Agus istoidhche go háirithe, nach eadh?</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>120. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1048"/>
<lb n="1049"/><p><span>121. Agus an dtugann an fhéasóg éan-chongnamh dhi?</span></p>
<lb n="1050"/>
<lb n="1051"/><p><span>122. Tugann.</span></p>
<lb n="1052"/>
<lb n="1053"/><p><span>123. Cad é an tslighe go dtugann, anois?</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>124. Mar mothuigheann sí an tslighe roimpi léi.</span></p>
<lb n="1056"/>
<lb n="1057"/><p><span>125. Buail do lámh fan a droma, a Phóil.</span></p>
<lb n="1058"/>
<lb n="1059"/><p><span>126. Cad a thugann tu fé ndeara, i dtaobh an chlúimh</span>
<lb n="1060"/><span>atá uirthi?</span></p>
<lb n="1061"/>
<lb n="1062"/><p><span>127. Samhluigheann sé bheith plúrach brothalach.</span></p>
<lb n="1063"/>
<lb n="1064"/><p><span>128. Agus cad chuige é sin, an dóigh leat?</span></p>
<lb n="1065"/>
<lb n="1066"/><p><span>129. Mar is minic í amuigh fá'n bhfuacht istoidhche.</span>
<lb n="1067"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1068"/><p><span>II. — LASÁN</span></p>
<lb n="1069"/>
<lb n="1070"/><p><span>1. Cad é sin it láimh agat, a Bhrighid?</span></p>
<lb n="1071"/>
<lb n="1072"/><p><span>2. Lasán.</span></p>
<lb n="1073"/>
<lb n="1074"/><p><span>3. Lasán, an eadh?</span></p>
<lb n="1075"/>
<lb n="1076"/><p><span>4. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1077"/>
<lb n="1078"/><p><span>5. Cad é an saghas lasáin é?</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>6. Lasán adhmaid.</span></p>
<lb n="1081"/>
<lb n="1082"/><p><span>7. 'Seadh; agus cad é an saghas lásain atá agat-sa</span>
<lb n="1083"/><span>a Shiobhán?</span></p>
<lb n="1084"/>
<lb n="1085"/><p><span>8. Lasán céireach atá agam-sa.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>9. Tuigim; agus ciaca is fearr, an dóigh leat?</span></p>
<lb n="1088"/>
<lb n="1089"/><p><span>10. Is fearr an lasán céireach.</span></p>
<lb n="1090"/>
<lb n="1091"/><p><span>11. Cionnus é sin?</span></p>
<lb n="1092"/>
<lb n="1093"/><p><span>12. Mar d'fhanfadh sé ar lasadh, agus an ghaoth dhá</span>
<lb n="1094"/><span>shéideadh.</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>13. Cuir an dá cheann aca ar lasadh anois, máiseadh,</span>
<lb n="1097"/><span>agus feiceam cionnus éireóghaidh leó.</span></p>
<lb n="1098"/>
<lb n="1099"/><p><span>14. Cuir barra do mhéire ar an solus, a Mhaighréad.</span></p>
<lb n="1100"/>
<lb n="1101"/><p><span>15. 'Seadh, cad deirir leis sin?</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>16. Tá sé te.</span></p>
<lb n="1104"/>
<lb n="1105"/><p><span>17. Ana-the?</span></p>
<lb n="1106"/>
<lb n="1107"/><p><span>18. 'Seadh; do dhóighfeadh sé thu.</span></p>
<lb n="1108"/>
<lb n="1109"/><p><span>19. Séid t'anál go réidh leis an lasán adhmaid, a</span>
<lb n="1110"/><span>Shíle.</span></p>
<lb n="1111"/>
<lb n="1112"/><p><span>20. 'Seadh; cad d'imthigh air, a Nóra.</span></p>
<lb n="1113"/>
<lb n="1114"/><p><span>21. Do mhúch a hanál é.</span></p>
<lb n="1115"/>
<lb n="1116"/><p><span>22. Séid an lasán céireach anois, a Mháire.</span></p>
<lb n="1117"/>
<lb n="1118"/><p><span>23. An bhfuil sé i n-éag agat?</span>
<lb n="1119"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1120"/><p><span>24. Ní'l.</span></p>
<lb n="1121"/>
<lb n="1122"/><p><span>25. Séid-se beagán níos treise, máiseadh, a Ghobnait.</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>26. 'Seadh; nach deacair é mhúchadh?</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>27. Is deacair.</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>28. Innis dúinn rud éigin i dtaobh an lasáin úd</span>
<lb n="1129"/><span>agat-sa, a Pheg.</span></p>
<lb n="1130"/>
<lb n="1131"/><p><span>29. Tá ceann idir bheith donn is dearg air.</span></p>
<lb n="1132"/>
<lb n="1133"/><p><span>30. Cad é an chuma atá ar a cheann?</span></p>
<lb n="1134"/>
<lb n="1135"/><p><span>31. Tá ceann cruinn air.</span></p>
<lb n="1136"/>
<lb n="1137"/><p><span>32. An mar a chéile an chuma atá ar an gceann agus</span>
<lb n="1138"/><span>an chuma atá ar an gcois?</span></p>
<lb n="1139"/>
<lb n="1140"/><p><span>33. Ní headh; tá an ceann cruinn acht tá an chos</span>
<lb n="1141"/><span>cearnógach.</span></p>
<lb n="1142"/>
<lb n="1143"/><p><span>34. Cad é an fhaid atá ar chois an lasáin atá agat-sa,</span>
<lb n="1144"/><span>a Eibhlín?</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>35. Tá sé tuairim dhá órlach ar fhaid.</span></p>
<lb n="1147"/>
<lb n="1148"/><p><span>36. Tomhais é.</span></p>
<lb n="1149"/>
<lb n="1150"/><p><span>37. Tá dhá órlach is trí deachmhaidhthe d'fhaid ann.</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>38. Bain a cheann det lasán-sa, a Chaitlín.</span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>39. Cad de go ndeintar an ceann?</span></p>
<lb n="1155"/>
<lb n="1156"/><p><span>40. Deintear de theine ghealáin é.</span></p>
<lb n="1157"/>
<lb n="1158"/><p><span>41. An bhfuil éan-bholaidh uaidh?</span></p>
<lb n="1159"/>
<lb n="1160"/><p><span>42. Tá droch-bholaidh uaidh.</span></p>
<lb n="1161"/>
<lb n="1162"/><p><span>43. Blais é, anois.</span></p>
<lb n="1163"/>
<lb n="1164"/><p><span>44. Tá droch-bhlas air, leis.</span></p>
<lb n="1165"/>
<lb n="1166"/><p><span>45. Dein é fhliuchadh, a Phróinséis.</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>46. Cuimil ar do bhais anois é.</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>47. Cad do chíonn tú anois, a Shínéad?</span></p>
<lb n="1171"/>
<lb n="1172"/><p><span>48. Chím saghas deataigh ag éirghe as.</span></p>
<lb n="1173"/>
<lb n="1174"/><p><span>49. Dá mbeadh an dorchadus ann anois, a Eilís?</span></p>
<lb n="1175"/>
<lb n="1176"/><p><span>50. Thiocfadh solus breagh lonnrach uaidh sin.</span></p>
<lb n="1177"/>
<lb n="1178"/><p><span>51. 'Seadh; agus cad as go dtiocfadh an solus?</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>52. As an teine ghealáin, is dócha.</span>
<lb n="1181"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="1182"/><p><span>53. 'Seadh díreach; téidheann sí tré theine, acht í chuimilt</span>
<lb n="1183"/><span>d'éin-nídh; ná téidheann?</span></p>
<lb n="1184"/>
<lb n="1185"/><p><span>54. Téidheann.</span></p>
<lb n="1186"/>
<lb n="1187"/><p><span>55. An furus an teine ghealáin a chur ar lasadh?</span></p>
<lb n="1188"/>
<lb n="1189"/><p><span>56. Is furus, nuair a thagann teas léi,</span></p>
<lb n="1190"/>
<lb n="1191"/><p><span>57. 'Seadh; tá an ceart agat.  Ní mór beagán teasa</span>
<lb n="1192"/><span>chuige.</span></p>
<lb n="1193"/>
<lb n="1194"/><p><span>58. Cuir an lasán úd agat-sa ar lasadh, a Eiléan.</span></p>
<lb n="1195"/>
<lb n="1196"/><p><span>59. Cad do b'áil leat é chuimilt don gclár chun é chur</span>
<lb n="1197"/><span>ar lasadh?</span></p>
<lb n="1198"/>
<lb n="1199"/><p><span>60. Chun teas a chur ar an dteine ghealáin.</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>61. Díreach; agus cá bhfuair sí an teas a Nóra?</span></p>
<lb n="1202"/>
<lb n="1203"/><p><span>62. Ó bheith ag cuimilt an lasáin don gclár.</span></p>
<lb n="1204"/>
<lb n="1205"/><p><span>63. Agus cá raibh an teine ghealáin, a Pheg?</span></p>
<lb n="1206"/>
<lb n="1207"/><p><span>64. Bhí sí i gceann an lasáin.</span></p>
<lb n="1208"/>
<lb n="1209"/><p><span>65. Agus an mbíonn sí i gceann gach éan-lasáin mar</span>
<lb n="1210"/><span>sin, a Eibhlín?</span></p>
<lb n="1211"/>
<lb n="1212"/><p><span>66. Bíonn</span></p>
<lb n="1213"/>
<lb n="1214"/><p><span>67. Cad do thugann tú air seo, a Eibhlín?</span></p>
<lb n="1215"/>
<lb n="1216"/><p><span>68. Lasán cosnaimh is eadh é sin.</span></p>
<lb n="1217"/>
<lb n="1218"/><p><span>69. Cuir é sin ar lasadh dhúinn anois.</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>70. Ní fhéadfainn, gan é chuimilt dá bhosca féin.</span></p>
<lb n="1221"/>
<lb n="1222"/><p><span>71. Cuimil don gclár é.</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>72. Níor bh'éan-mhaitheas dam é.</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>73. Cad é an chúis?</span></p>
<lb n="1227"/>
<lb n="1228"/><p><span>74. Már ná féadfainn é lasadh.</span></p>
<lb n="1229"/>
<lb n="1230"/><p><span>75. Agus cad n-a thaobh ná féadfá é lasadh.</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>76. Ní fheadar.</span></p>
<lb n="1233"/>
<lb n="1234"/><p><span>77. 'Seadh, a Bhrighid?</span></p>
<lb n="1235"/>
<lb n="1236"/><p><span>78. Mar ní'l éin-teine ghealáin i gceann an lasáin</span>
<lb n="1237"/><span>chosnaimh.</span></p>
<lb n="1238"/>
<lb n="1239"/><p><span>79. Agus cá mbíonn sí.</span></p>
<lb n="1240"/>
<lb n="1241"/><p><span>80. Bíonn sí ar thaobh den bhosca.</span>
<lb n="1242"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="1243"/><p><span>81. Maith an cailín, a Bhrighid.</span></p>
<lb n="1244"/>
<lb n="1245"/><p><span>82. An lasán céireach atá agat-sa, a Nóra?</span></p>
<lb n="1246"/>
<lb n="1247"/><p><span>83. Ní headh, acht lasán adhmaid.</span></p>
<lb n="1248"/>
<lb n="1249"/><p><span>84. An lasán céireach é sin agat-sa, a Neill?</span></p>
<lb n="1250"/>
<lb n="1251"/><p><span>85. Ní headh.</span></p>
<lb n="1252"/>
<lb n="1253"/><p><span>86. Cé aici go bhfuil lasán céireach?</span></p>
<lb n="1254"/>
<lb n="1255"/><p><span>87. Tá ceann agam-sa.</span></p>
<lb n="1256"/>
<lb n="1257"/><p><span>88. An féidir leat cos an lasáin sin a lúbadh?</span></p>
<lb n="1258"/>
<lb n="1259"/><p><span>89. Is féidir.</span></p>
<lb n="1260"/>
<lb n="1261"/><p><span>90. An féidir soin a dhéanamh leis an lasán adhmaid?</span></p>
<lb n="1262"/>
<lb n="1263"/><p><span>91. Ní féidir.</span></p>
<lb n="1264"/>
<lb n="1265"/><p><span>92. Bain tréail as, a Nóra.</span></p>
<lb n="1266"/>
<lb n="1267"/><p><span>93. Seadh, cad d'imthigh air, a Bhrighid?</span></p>
<lb n="1268"/>
<lb n="1269"/><p><span>94. Do bhris sé uirthi.</span></p>
<lb n="1270"/>
<lb n="1271"/><p><span>95. An céir ar fad atá i gcois an lasáin sin?</span></p>
<lb n="1272"/>
<lb n="1273"/><p><span>96. Ní headh.</span></p>
<lb n="1274"/>
<lb n="1275"/><p><span>97. Bris é, go bhfeiceam cad tá ann.</span></p>
<lb n="1276"/>
<lb n="1277"/><p><span>98. Cad do chíonn tú i bhfochair na céireach anois, a</span>
<lb n="1278"/><span>Cháit?</span></p>
<lb n="1279"/>
<lb n="1280"/><p><span>99. Chím a lán snáithíní cadáis.</span></p>
<lb n="1281"/>
<lb n="1282"/><p><span>100. Las an blúire céireach so a Bhrighid.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>101. Féach mar leaghann sí. Cad do thugann sibh fé</span>
<lb n="1285"/><span>ndeara anois, a chailíní?</span></p>
<lb n="1286"/>
<lb n="1287"/><p><span>102. Seadh, a Shíle?</span></p>
<lb n="1288"/>
<lb n="1289"/><p><span>103. Tugaim-se fé ndeara ná fanann an chéir ar lasadh</span>
<lb n="1290"/><span>acht ar feadh tamaillín.</span></p>
<lb n="1291"/>
<lb n="1292"/><p><span>104. Seadh, agus cad do thárlaidheann di annsoin, a</span>
<lb n="1293"/><span>Mháire?</span></p>
<lb n="1294"/>
<lb n="1295"/><p><span>105. Téidheann sí i n-éag.</span></p>
<lb n="1296"/>
<lb n="1297"/><p><span>106. Las an snáth soin anois, a Áine.</span></p>
<lb n="1298"/>
<lb n="1299"/><p><span>107. Innis dúinn, a Shiobhán, cad d'imthigh air.</span></p>
<lb n="1300"/>
<lb n="1301"/><p><span>108. D'fhan sé ar lasadh ar feadh tamaillín, acht chuaidh</span>
<lb n="1302"/><span>sé i n-éag annsoin.</span>
<lb n="1303"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="1304"/><p><span>109. Cuimil an céir ar an snáth a Eilís, agus fei-</span>
<lb n="1305"/><span>ceam cionnus éireóghaidh leó.</span></p>
<lb n="1306"/>
<lb n="1307"/><p><span>110. Las an snáth anois.</span></p>
<lb n="1308"/>
<lb n="1309"/><p><span>111. Cad do chonnaicís anois, a Mháire?</span></p>
<lb n="1310"/>
<lb n="1311"/><p><span>112. Chonnac go lasfadh an snáth agus an chéir go</span>
<lb n="1312"/><span>breagh i bhfochair a chéile.</span></p>
<lb n="1313"/>
<lb n="1314"/><p><span>113. 'Seadh, nuair a bhíonn siad i dteannta a chéile?</span></p>
<lb n="1315"/>
<lb n="1316"/><p><span>114. 'Seadh, acht ná leanfaidís ar lasadh i n-éan-chor i</span>
<lb n="1317"/><span>n-éaghmuis a chéile.</span></p>
<lb n="1318"/>
<lb n="1319"/><p><span>115. Tá an ceart agat, a Mháire.</span></p>
<lb n="1320"/>
<lb n="1321"/><p><span>116. Bailigh na lasáin dam anois, a Eibhlín, agus cuir</span>
<lb n="1322"/><span>i gcoimeád iad.</span>
<lb n="1323"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="1324"/><p><span>III. — AN CHOINNEALL.</span></p>
<lb n="1325"/>
<lb n="1326"/><p><span>1. Beir ar an gcoinnill sin it láimh, a Thaidhg, agus</span>
<lb n="1327"/><span>innis dúinn rud éigin mar gheall uirthi.</span></p>
<lb n="1328"/>
<lb n="1329"/><p><span>2. Cad é an dath atá uirthi?</span></p>
<lb n="1330"/>
<lb n="1331"/><p><span>3. An mór é a haoirde?</span></p>
<lb n="1332"/>
<lb n="1333"/><p><span>4. Cad é leithead na coinnle?</span></p>
<lb n="1334"/>
<lb n="1335"/><p><span>5. Cad é a cuma?</span></p>
<lb n="1336"/>
<lb n="1337"/><p><span>6. Tá sí cruinn roithleánach.</span></p>
<lb n="1338"/>
<lb n="1339"/><p><span>7. An bhfuil an leithead céadna innti ar fad síos?</span></p>
<lb n="1340"/>
<lb n="1341"/><p><span>8. Ní'l; tá sí ag caolughadh i n-a barra.</span></p>
<lb n="1342"/>
<lb n="1343"/><p><span>9. Cad do ghlaodhann tú air seo?</span></p>
<lb n="1344"/>
<lb n="1345"/><p><span>10. Sin é buaiceas na coinnle.</span></p>
<lb n="1346"/>
<lb n="1347"/><p><span>11. Cad tá sa bhuaiceas soin, a Philib?</span></p>
<lb n="1348"/>
<lb n="1349"/><p><span>12. Tá téadán ann, agus é fighte.</span></p>
<lb n="1350"/>
<lb n="1351"/><p><span>13. Las an choinneall so dhúinn, a Chonchubhair.</span></p>
<lb n="1352"/>
<lb n="1353"/><p><span>14. Cad tá ag imtheacht don tsolus anois, a Eoghain?</span></p>
<lb n="1354"/>
<lb n="1355"/><p><span>15. Tá sé ag dul i laighead.</span></p>
<lb n="1356"/>
<lb n="1357"/><p><span>16. Agus an raghaidh sé i n-éag ar fad, a Séamuis?</span></p>
<lb n="1358"/>
<lb n="1359"/><p><span>17. Ní raghaidh.</span></p>
<lb n="1360"/>
<lb n="1361"/><p><span>18. Cad do thugann tú fá ndeara anois, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="1362"/>
<lb n="1363"/><p><span>19. Tugaim fá ndeara go bhfuil an solus ag dul</span>
<lb n="1364"/><span>i dtreise arís.</span></p>
<lb n="1365"/>
<lb n="1366"/><p><span>20. Tá díreach; 'seadh, tá solus breagh againn anois.</span></p>
<lb n="1367"/>
<lb n="1368"/><p><span>21. Féachaidh go léir ar an solus soin anois, agus</span>
<lb n="1369"/><span>innistar dam cad do chíonn sibh.</span></p>
<lb n="1370"/>
<lb n="1371"/><p><span>22. 'Seadh, a Phártholáin?</span></p>
<lb n="1372"/>
<lb n="1373"/><p><span>23. Tá an solus buidhe.</span></p>
<lb n="1374"/>
<lb n="1375"/><p><span>24. An mbraitheann tú go bhfuil éan-dath eile air?</span>
<lb n="1376"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="1377"/><p><span>25. Tá sé gorm, leis.</span></p>
<lb n="1378"/>
<lb n="1379"/><p><span>26. An dtugair-se fá ndeara éan-dath eile sa tsolus</span>
<lb n="1380"/><span>so, a Sheáin?</span></p>
<lb n="1381"/>
<lb n="1382"/><p><span>27. Tá dath bán air, leis.</span></p>
<lb n="1383"/>
<lb n="1384"/><p><span>28. An bhfuil éan-dath eile air, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="1385"/>
<lb n="1386"/><p><span>29. Tá sé dubh, leis, istigh i n-a lár.</span></p>
<lb n="1387"/>
<lb n="1388"/><p><span>30. Agus cad é an dath atá ar an mbuaiceas, a Phóil?</span></p>
<lb n="1389"/>
<lb n="1390"/><p><span>31. Tá sé dubh san áit i n-a bhfuil sé dhá dhóigheadh.</span></p>
<lb n="1391"/>
<lb n="1392"/><p><span>32. Tá díreach; acht féach ar bhun an bhuaicis istigh.</span></p>
<lb n="1393"/>
<lb n="1394"/><p><span>33. Tá sé bán annsoin.</span></p>
<lb n="1395"/>
<lb n="1396"/><p><span>34. Cad eile chíonn tú istigh ann, a Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="1397"/>
<lb n="1398"/><p><span>35. Chím go bhfuil a lán fliuchair mór-dtimcheall ar</span>
<lb n="1399"/><span>an mbuaiceas.</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>36. Tá cupáinín de fhliuchar timcheall air; ná fuil?</span></p>
<lb n="1402"/>
<lb n="1403"/><p><span>37. Tá.</span></p>
<lb n="1404"/>
<lb n="1405"/><p><span>38. Agus cad as a tháinig sé sin, a Mhártain?</span></p>
<lb n="1406"/>
<lb n="1407"/><p><span>39. Is amhlaidh a leagadh suill na coinnle.</span></p>
<lb n="1408"/>
<lb n="1409"/><p><span>40. 'Seadh; agus cad d'imthigh uirthi annsoin?</span></p>
<lb n="1410"/>
<lb n="1411"/><p><span>41. Do rith sí síos go bun an chupáinín.</span></p>
<lb n="1412"/>
<lb n="1413"/><p><span>42. Agus cad fá ndeara dhi leaghadh?</span></p>
<lb n="1414"/>
<lb n="1415"/><p><span>43. Teas na lasrach.</span></p>
<lb n="1416"/>
<lb n="1417"/><p><span>44. 'Seadh díreach.</span></p>
<lb n="1418"/>
<lb n="1419"/><p><span>45. Faigh blúirín smúide anois, a Shéamuis, agus</span>
<lb n="1420"/><span>cuir isteach sa bhfliuchar í.</span></p>
<lb n="1421"/>
<lb n="1422"/><p><span>46. Tugaidh go léir fé ndeara cad tá ag imtheacht</span>
<lb n="1423"/><span>don smúid sin.  Lámha i n-áirde anois!</span></p>
<lb n="1424"/>
<lb n="1425"/><p><span>47. Seadh, a Dhiarmuid?</span></p>
<lb n="1426"/>
<lb n="1427"/><p><span>48. Chuaidh cuid di go híochtar an fhliuchair.</span></p>
<lb n="1428"/>
<lb n="1429"/><p><span>49. Tusa, a Sheósaimh?</span></p>
<lb n="1430"/>
<lb n="1431"/><p><span>50. Chonnac cuid di ag druidim fé dhéin an bhuaicis.</span></p>
<lb n="1432"/>
<lb n="1433"/><p><span>51. Agus cad do b'áil léi dul fé dhéin an bhuaicis?</span></p>
<lb n="1434"/>
<lb n="1435"/><p><span>52. Mar tá an fliuchar go léir ag gabháil an treó</span>
<lb n="1436"/><span>soin.</span>
<lb n="1437"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="1438"/><p><span>53. Tá, díreach; agus cá mbíonn a thriall annsoin, a</span>
<lb n="1439"/><span>Thaidhg?</span></p>
<lb n="1440"/>
<lb n="1441"/><p><span>54. Tagann sé aníos an buaiceas.</span></p>
<lb n="1442"/>
<lb n="1443"/><p><span>55. Fá dhéin an tsoluis, an eadh?</span></p>
<lb n="1444"/>
<lb n="1445"/><p><span>56. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1446"/>
<lb n="1447"/><p><span>57. Agus cad do thárlaidheann dó nuair a thagann sé</span>
<lb n="1448"/><span>aníos i n-aice na lasrach?</span></p>
<lb n="1449"/>
<lb n="1450"/><p><span>58. Deintar gal den bhfliuchar.</span></p>
<lb n="1451"/>
<lb n="1452"/><p><span>59. Agus cionnus a deintar gal de, a Bhriain?</span></p>
<lb n="1453"/>
<lb n="1454"/><p><span>60. Le teas na lasrach.</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>61. Cuir an clúdach pinn seo i lár na lasrach anois,</span>
<lb n="1457"/><span>a Mhichíl.</span></p>
<lb n="1458"/>
<lb n="1459"/><p><span>62. Socruigh go fiarsceóghach é.</span></p>
<lb n="1460"/>
<lb n="1461"/><p><span>63. 'Seadh, cad do thugann sibh fé ndeara anois, a</span>
<lb n="1462"/><span>bhuachaillí?</span></p>
<lb n="1463"/>
<lb n="1464"/><p><span>64. Tusa, a Néill?</span></p>
<lb n="1465"/>
<lb n="1466"/><p><span>65. Chím gal ag teacht aníos tríd an gclúdach.</span></p>
<lb n="1467"/>
<lb n="1468"/><p><span>66. Cad as go dtagann an ghal soin, a Dhiarmuid?</span></p>
<lb n="1469"/>
<lb n="1470"/><p><span>67. Ní fuláir nó is cuid den ghail atá sa lasair í.</span></p>
<lb n="1471"/>
<lb n="1472"/><p><span>68. 'Seadh gan amhrus.  Tá mórán den ghail ann; ná</span>
<lb n="1473"/><span>fuil, a Phádraig?</span></p>
<lb n="1474"/>
<lb n="1475"/><p><span>69. Tá.</span></p>
<lb n="1476"/>
<lb n="1477"/><p><span>70. Agus cionnus a deintar í go léir, a Phártholáin?</span></p>
<lb n="1478"/>
<lb n="1479"/><p><span>71. As an bhfliuchar a thagann aníos tríd an mbuai-</span>
<lb n="1480"/><span>ceas.</span></p>
<lb n="1481"/>
<lb n="1482"/><p><span>72. Cuir lasán leis an ngail sin, agus feiceam cad</span>
<lb n="1483"/><span>do thárlaidheann do.</span></p>
<lb n="1484"/>
<lb n="1485"/><p><span>73. 'Seadh, a Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="1486"/>
<lb n="1487"/><p><span>74. Téidheann sé ar lasadh.</span></p>
<lb n="1488"/>
<lb n="1489"/><p><span>75. Téidheann, go deimhin.  Sin coinneall bheag eile</span>
<lb n="1490"/><span>againn anois, nach eadh?</span></p>
<lb n="1491"/>
<lb n="1492"/><p><span>76. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1493"/>
<lb n="1494"/><p><span>77. Agus sin é díreach mar deintar solus na</span>
<lb n="1495"/><span>coinnle féin, nach eadh?</span>
<lb n="1496"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="1497"/><p><span>78. 'Séadh.</span></p>
<lb n="1498"/>
<lb n="1499"/><p><span>79. Speáin dam gloine an lampa soin, a Liam.</span></p>
<lb n="1500"/>
<lb n="1501"/><p><span>80. Seo, a Thomáis, cuir an ghloine úd thar an gcoin-</span>
<lb n="1502"/><span>nill anois.</span></p>
<lb n="1503"/>
<lb n="1504"/><p><span>81. Tugadh gach éinne fé ndeara, cad do thárlaidheann</span>
<lb n="1505"/><span>don tsolus anois.</span></p>
<lb n="1506"/>
<lb n="1507"/><p><span>82. Cad do chír-se, a Phóil?</span></p>
<lb n="1508"/>
<lb n="1509"/><p><span>83. Chím go bhfuil solus na coinnle ag laghdughadh go</span>
<lb n="1510"/><span>mór.</span></p>
<lb n="1511"/>
<lb n="1512"/><p><span>84. Tá leis, acht fan go fóill.  Féach air anois.</span></p>
<lb n="1513"/>
<lb n="1514"/><p><span>85. Tá sé ag dul i méad arís.</span></p>
<lb n="1515"/>
<lb n="1516"/><p><span>86. Tá, díreach; is beag ná go bhfuil sé chomh mór</span>
<lb n="1517"/><span>anois is bhí sé riamh.</span></p>
<lb n="1518"/>
<lb n="1519"/><p><span>87. Cuir an leabhairín sin ar bharra na gloine anois,</span>
<lb n="1520"/><span>a Sheáin, agus feiceam cad do thuitfidh amach.</span></p>
<lb n="1521"/>
<lb n="1522"/><p><span>88. Cad tá ag imtheacht don tsolus anois, a Dáithí?</span></p>
<lb n="1523"/>
<lb n="1524"/><p><span>89. Tá sé ag laghdughadh ar fad.  Tá sé múchta ar</span>
<lb n="1525"/><span>fad anois.</span></p>
<lb n="1526"/>
<lb n="1527"/><p><span>90. Árduigh an ghloine, a Chormaic, agus las an choin-</span>
<lb n="1528"/><span>neall arís.</span></p>
<lb n="1529"/>
<lb n="1530"/><p><span>91. Socruigh an ghloine tháirsi, a Thaidhg, agus cuir an</span>
<lb n="1531"/><span>leabhairín ar barra arís.</span></p>
<lb n="1532"/>
<lb n="1533"/><p><span>92. 'Seadh, tá an solus nach mór imthighthe i n-éag arís;</span>
<lb n="1534"/><span>ná fuil?</span></p>
<lb n="1535"/>
<lb n="1536"/><p><span>93. Tá.</span></p>
<lb n="1537"/>
<lb n="1538"/><p><span>94. Bog an leabhairín de bharra na gloine, a Mhuiris.</span></p>
<lb n="1539"/>
<lb n="1540"/><p><span>95. Cad do chíonn tú anois, a Stiabhna?</span></p>
<lb n="1541"/>
<lb n="1542"/><p><span>96. Chím go bhfuil an solus ag dul i méid arís</span></p>
<lb n="1543"/>
<lb n="1544"/><p><span>97. Tá, agus do raghadh sé i n-éag ar fad, mara</span>
<lb n="1545"/><span>mbeadh gur bhog Muiris an leabhairín de</span>
<lb n="1546"/><span>bhárr na gloine; ná raghadh?</span></p>
<lb n="1547"/>
<lb n="1548"/><p><span>98. Do raghadh.</span></p>
<lb n="1549"/>
<lb n="1550"/><p><span>99. Agus cionnus soin?</span>
<lb n="1551"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="1552"/><p><span>100. Easbha aeir a bhí air.</span></p>
<lb n="1553"/>
<lb n="1554"/><p><span>101. Agus ná raibh aer sa ghloine?</span></p>
<lb n="1555"/>
<lb n="1556"/><p><span>102. Bhí, acht bhí sé go léir ídighthe.</span></p>
<lb n="1557"/>
<lb n="1558"/><p><span>103. Cad aige, a Chonchubhair.</span></p>
<lb n="1559"/>
<lb n="1560"/><p><span>104. Ag an gcoinnill.</span></p>
<lb n="1561"/>
<lb n="1562"/><p><span>105. 'Seadh, díreach; ní mór aer a dhul isteach, chun an</span>
<lb n="1563"/><span>tsoluis a choimeád ar lasadh.  An dtuigir, a</span>
<lb n="1564"/><span>Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="1565"/>
<lb n="1566"/><p><span>106. Tuigim.</span></p>
<lb n="1567"/>
<lb n="1568"/><p><span>107. Agus an gábhadh aer chun na teine a choimeád ar</span>
<lb n="1569"/><span>siubhal?</span></p>
<lb n="1570"/>
<lb n="1571"/><p><span>108. Is gábhadh.</span></p>
<lb n="1572"/>
<lb n="1573"/><p><span>109. Cad do b'áil let mháthair, bheith ag séideadh na</span>
<lb n="1574"/><span>mbolg, nuair a bhíonn sí ag lasadh na teine,</span>
<lb n="1575"/><span>a Thaidhg?</span></p>
<lb n="1576"/>
<lb n="1577"/><p><span>110. Chun aeir a chur innti, is dócha.</span></p>
<lb n="1578"/>
<lb n="1579"/><p><span>111. Tá an ceart agat, a gharsúin.</span>
<lb n="1580"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="1581"/><p><span>IV. — GUAL.</span></p>
<lb n="1582"/>
<lb n="1583"/><p><span>1. Cad tá annsoin agat, a Néill?</span></p>
<lb n="1584"/>
<lb n="1585"/><p><span>2. Tá blúire beag de ghual agam.</span></p>
<lb n="1586"/>
<lb n="1587"/><p><span>3. Nach dubh atá sé!</span></p>
<lb n="1588"/>
<lb n="1589"/><p><span>4. 'Seadh, go deimhin.</span></p>
<lb n="1590"/>
<lb n="1591"/><p><span>5. An mar a chéile gach éan-taobh de?</span></p>
<lb n="1592"/>
<lb n="1593"/><p><span>6. Ní headh.</span></p>
<lb n="1594"/>
<lb n="1595"/><p><span>7. Cad n-a thaobh go n-abrair é sin?</span></p>
<lb n="1596"/>
<lb n="1597"/><p><span>8. Mar tá sé garbh ar an dtaobh so, féach; acht tá</span>
<lb n="1598"/><span>sé slím réidh ar an dtaobh eile.</span></p>
<lb n="1599"/>
<lb n="1600"/><p><span>9. Sáith do mhéar tríd, a Néill.</span></p>
<lb n="1601"/>
<lb n="1602"/><p><span>10. Ní fhéadfainn é.</span></p>
<lb n="1603"/>
<lb n="1604"/><p><span>11. Tabhair iarracht air.</span></p>
<lb n="1605"/>
<lb n="1606"/><p><span>12. Ní héan-chabhair damh é.</span></p>
<lb n="1607"/>
<lb n="1608"/><p><span>13. Cad é an chúis?</span></p>
<lb n="1609"/>
<lb n="1610"/><p><span>14. Mar tá sé ró-chruaidh.</span></p>
<lb n="1611"/>
<lb n="1612"/><p><span>15. Cuir san uisce é.</span></p>
<lb n="1613"/>
<lb n="1614"/><p><span>16. Cá bhfuil sé anois, a Chormaic?</span></p>
<lb n="1615"/>
<lb n="1616"/><p><span>17. Tá sé imthighthe go híochtar.</span></p>
<lb n="1617"/>
<lb n="1618"/><p><span>18. Agus cad n-a thaobh nár fhan sé ar bhárr an uisce,</span>
<lb n="1619"/><span>a Thomáis?</span></p>
<lb n="1620"/>
<lb n="1621"/><p><span>19. Mar bhí sé ró-throm.</span></p>
<lb n="1622"/>
<lb n="1623"/><p><span>20. Ciaca is truime, an gual nó an t-uisce?</span></p>
<lb n="1624"/>
<lb n="1625"/><p><span>21. Is truime an gual.</span></p>
<lb n="1626"/>
<lb n="1627"/><p><span>22. Cuir an blúire adhmaid seo san uisce, a Phádraig.</span></p>
<lb n="1628"/>
<lb n="1629"/><p><span>23. An bhfuil sé imthighthe go híochtar, a Liam?</span></p>
<lb n="1630"/>
<lb n="1631"/><p><span>24. Níl</span></p>
<lb n="1632"/>
<lb n="1633"/><p><span>25. Innis dúinn, a Sheáin, cad é an fáth ná deaghaidh sé</span>
<lb n="1634"/><span>go híochtar.</span>
<lb n="1635"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="1636"/><p><span>26. Mar is éadtruime an t-adhmad ná an t-uisce.</span></p>
<lb n="1637"/>
<lb n="1638"/><p><span>27. Ciaca is truime, gual nó adhmad, a Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="1639"/>
<lb n="1640"/><p><span>28. Is truime gual 'ná adhmad.</span></p>
<lb n="1641"/>
<lb n="1642"/><p><span>29. Faigh an casúr, a Philib, agus buail buille ar</span>
<lb n="1643"/><span>an mblúire seo ghual.</span></p>
<lb n="1644"/>
<lb n="1645"/><p><span>30. 'Seadh, tiomáin leat.</span></p>
<lb n="1646"/>
<lb n="1647"/><p><span>31. An bhféadfaidhe é bhriseadh, a Eoghain?</span></p>
<lb n="1648"/>
<lb n="1649"/><p><span>32. D'fhéadfaidhe.</span></p>
<lb n="1650"/>
<lb n="1651"/><p><span>33. An deacair é bhriseadh, a Chormaic?</span></p>
<lb n="1652"/>
<lb n="1653"/><p><span>34. Ní deacair; tá gual so-bhriste.</span></p>
<lb n="1654"/>
<lb n="1655"/><p><span>35. Féach, an bhféadfá an chloch soin a bhriseadh, a</span>
<lb n="1656"/><span>Shéamuis.</span></p>
<lb n="1657"/>
<lb n="1658"/><p><span>36. 'Seadh, an furus é bhriseadh, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="1659"/>
<lb n="1660"/><p><span>37. Ní furus, mar tá an chloch cruaidh.</span></p>
<lb n="1661"/>
<lb n="1662"/><p><span>38. Ciaca is cruaidhe, cloch nó gual?</span></p>
<lb n="1663"/>
<lb n="1664"/><p><span>39. Is cruaidhe cloch.</span></p>
<lb n="1665"/>
<lb n="1666"/><p><span>40. An bhfuil an tlúdh annsoin i n-éan-bhall, a</span>
<lb n="1667"/><span>Mhuiris?</span></p>
<lb n="1668"/>
<lb n="1669"/><p><span>41. Tá.</span></p>
<lb n="1670"/>
<lb n="1671"/><p><span>42. Faigh é, agus cuir an blúire guail seo sa teine</span>
<lb n="1672"/><span>go fóill.</span></p>
<lb n="1673"/>
<lb n="1674"/><p><span>43. Innis dúinn, a Mhártain, cad tá ag imtheacht air.</span></p>
<lb n="1675"/>
<lb n="1676"/><p><span>44. Tá sé dhá dhóigheadh.</span></p>
<lb n="1677"/>
<lb n="1678"/><p><span>45. Cá bhfios duit?</span></p>
<lb n="1679"/>
<lb n="1680"/><p><span>46. Mar chím deatach ag teacht as.</span></p>
<lb n="1681"/>
<lb n="1682"/><p><span>47. Cad é an saghas deataigh é sin atá ag éirghe as,</span>
<lb n="1683"/><span>a Labhráis?</span></p>
<lb n="1684"/>
<lb n="1685"/><p><span>48. Deatach ruadh iseadh í.</span></p>
<lb n="1686"/>
<lb n="1687"/><p><span>49. Féach, cad tá ag imtheacht dó anois.</span></p>
<lb n="1688"/>
<lb n="1689"/><p><span>50. An bhfeiceann tú é, a Annraoi?</span></p>
<lb n="1690"/>
<lb n="1691"/><p><span>51. Chím builgíní guail ag éirghe mór-dtimcheall air.</span></p>
<lb n="1692"/>
<lb n="1693"/><p><span>52. 'Seadh, agus cad do thárlaidheann dóibh seo, a</span>
<lb n="1694"/><span>Dhonnchadh?</span>
<lb n="1695"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="1696"/><p><span>53. Bíd ar lasadh, an fhaid do bhíd ag borradh mar</span>
<lb n="1697"/><span>sin.</span></p>
<lb n="1698"/>
<lb n="1699"/><p><span>54. An bhfuil píopa cré i n-éan-bhall annsoin?</span></p>
<lb n="1700"/>
<lb n="1701"/><p><span>55. Tá. Sidé é.</span></p>
<lb n="1702"/>
<lb n="1703"/><p><span>56. Cuir an smúid seo isteach sa phíopa, a Pheadair.</span></p>
<lb n="1704"/>
<lb n="1705"/><p><span>57. Cad tá sa smúid sin, a Shéamuis?</span></p>
<lb n="1706"/>
<lb n="1707"/><p><span>58. Ní'l sa smúid sin acht gual.</span></p>
<lb n="1708"/>
<lb n="1709"/><p><span>59. 'Seadh; faigh blúire dhe chré thais, agus clúduigh an</span>
<lb n="1710"/><span>smúid léi.</span></p>
<lb n="1711"/>
<lb n="1712"/><p><span>60. Sáith ceann an phíopa i dteas na teine anois,</span>
<lb n="1713"/><span>agus feiceam cad imtheóghaidh air.</span></p>
<lb n="1714"/>
<lb n="1715"/><p><span>61. Cas do-chír-se, a Sheáin?</span></p>
<lb n="1716"/>
<lb n="1717"/><p><span>62. Chím saghas deataigh ag éirghe a poll an phíopa</span></p>
<lb n="1718"/>
<lb n="1719"/><p><span>63. Cad é an saghas deataigh é?</span></p>
<lb n="1720"/>
<lb n="1721"/><p><span>64. Deatach ruadh is eadh í.</span></p>
<lb n="1722"/>
<lb n="1723"/><p><span>65. Ar nós an deataigh ó chianaibh, an eadh?</span></p>
<lb n="1724"/>
<lb n="1725"/><p><span>66. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1726"/>
<lb n="1727"/><p><span>67. Coinghibh méisín fá pholl an phíopa, a Phádraig.</span></p>
<lb n="1728"/>
<lb n="1729"/><p><span>68. Féach, cad é seo ag tuitim anuas ar an méisín, a</span>
<lb n="1730"/><span>Mhuiris.</span></p>
<lb n="1731"/>
<lb n="1732"/><p><span>69. Rud dubh éigin.</span></p>
<lb n="1733"/>
<lb n="1734"/><p><span>70. Las an deatach soin dúinn, a Dhiarmuid.</span></p>
<lb n="1735"/>
<lb n="1736"/><p><span>71. Nach mar sin a bhí na builgíní guail ag lasadh ó</span>
<lb n="1737"/><span>chianaibh, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="1738"/>
<lb n="1739"/><p><span>72. Is mar sin díreach.</span></p>
<lb n="1740"/>
<lb n="1741"/><p><span>73. Agus cad 'n-a taobh go lasann an deatach mar</span>
<lb n="1742"/><span>sin, a Éamuinn?</span></p>
<lb n="1743"/>
<lb n="1744"/><p><span>74. Ní fuláir nó tá rud éigin sa deatach a théidheann</span>
<lb n="1745"/><span>ar lasadh.</span></p>
<lb n="1746"/>
<lb n="1747"/><p><span>75. Tá gan amhrus; ta geas innti.</span></p>
<lb n="1748"/>
<lb n="1749"/><p><span>76. Las an blúire pháipéir sin, a Chonchubhair.</span></p>
<lb n="1750"/>
<lb n="1751"/><p><span>77. An bhfeiceann tú an deatach ag imtheacht as?</span></p>
<lb n="1752"/>
<lb n="1753"/><p><span>78. Chím.</span>
<lb n="1754"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="1755"/><p><span>79. Cuir lasán leis an ndeatach soin, a Phóil, féachaint</span>
<lb n="1756"/><span>an lasfaidh sé.</span></p>
<lb n="1757"/>
<lb n="1758"/><p><span>80. Ní lasfaidh.</span></p>
<lb n="1759"/>
<lb n="1760"/><p><span>81. Agus cad 'n-a thaobh?</span></p>
<lb n="1761"/>
<lb n="1762"/><p><span>82. Mar ná fuil éin-gheas innti.</span></p>
<lb n="1763"/>
<lb n="1764"/><p><span>83. 'Seadh, go díreach.</span></p>
<lb n="1765"/>
<lb n="1766"/><p><span>84. Agus cad do thugair ar an rud dubh úd, a tháinig</span>
<lb n="1767"/><span>amach ar an méisín, a Pheadair?</span></p>
<lb n="1768"/>
<lb n="1769"/><p><span>85. Ní fheadar.</span></p>
<lb n="1770"/>
<lb n="1771"/><p><span>86. Cad é an saghas bolaidh atá uaidh, a Chormaic?</span></p>
<lb n="1772"/>
<lb n="1773"/><p><span>87. Is cosmhail le bolaidh tarra é.</span></p>
<lb n="1774"/>
<lb n="1775"/><p><span>88. 'Seadh; tarra atá ann, leis.</span></p>
<lb n="1776"/>
<lb n="1777"/><p><span>89. Feiceam anois, cad tá imthighthe ar an smúid a</span>
<lb n="1778"/><span>chuireamair sa phíopa ó chianaibh.  Tóg amach í,</span>
<lb n="1779"/><span>a Néill.</span></p>
<lb n="1780"/>
<lb n="1781"/><p><span>90. An gual atá ann anois, a Phóil?</span></p>
<lb n="1782"/>
<lb n="1783"/><p><span>91. Ní headh.</span></p>
<lb n="1784"/>
<lb n="1785"/><p><span>92. Agus cad eile cad tá ann an dóigh leat?</span></p>
<lb n="1786"/>
<lb n="1787"/><p><span>93. Ní fheadar, maran gual geasa é.</span></p>
<lb n="1788"/>
<lb n="1789"/><p><span>94. Gual geasa atá ann, díreach.</span></p>
<lb n="1790"/>
<lb n="1791"/><p><span>95. Buail buille dhen gcasúr ar an mblúire ghuail</span>
<lb n="1792"/><span>seo, a Liam.</span></p>
<lb n="1793"/>
<lb n="1794"/><p><span>96. Ar scoiltis é.</span></p>
<lb n="1795"/>
<lb n="1796"/><p><span>97. Do scoilteas.</span></p>
<lb n="1797"/>
<lb n="1798"/><p><span>98. Cad do mhothuigheann tú istigh ann?</span></p>
<lb n="1799"/>
<lb n="1800"/><p><span>99. Chím ana-chuid línte annso is annsúd air.</span></p>
<lb n="1801"/>
<lb n="1802"/><p><span>100. 'Seadh, is cosmhail le duilleógaibh crann iad; nach</span>
<lb n="1803"/><span>eadh?</span></p>
<lb n="1804"/>
<lb n="1805"/><p><span>101. 'Seadh, leis.</span></p>
<lb n="1806"/>
<lb n="1807"/><p><span>102. Cad do thuigeann tú as soin, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="1808"/>
<lb n="1809"/><p><span>103. Gur a crannaibh agus as rudaíbh eile dá saghas</span>
<lb n="1810"/><span>a deintar an gual.</span></p>
<lb n="1811"/>
<lb n="1812"/><p><span>104. Tá an ceart agat, a gharsúin</span>
<lb n="1813"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="1814"/><p><span>V. — AN PRÁTA</span></p>
<lb n="1815"/>
<lb n="1816"/><p><span>1. Cad do ghlaodhann tú air seo, a Mháire?</span></p>
<lb n="1817"/>
<lb n="1818"/><p><span>2. Práta.</span></p>
<lb n="1819"/>
<lb n="1820"/><p><span>3. 'Seadh; tóg it láimh é go bhfagham eólus n-a</span>
<lb n="1821"/><span>thaobh.</span></p>
<lb n="1822"/>
<lb n="1823"/><p><span>4. An práta mór é?</span></p>
<lb n="1824"/>
<lb n="1825"/><p><span>5. Cad é a dhath?</span></p>
<lb n="1826"/>
<lb n="1827"/><p><span>6. Tá sé bán.</span></p>
<lb n="1828"/>
<lb n="1829"/><p><span>7. Cad é an chuma atá air?</span></p>
<lb n="1830"/>
<lb n="1831"/><p><span>8. Tá sé cruinn.</span></p>
<lb n="1832"/>
<lb n="1833"/><p><span>9. Bhfuil sé cruaidh?</span></p>
<lb n="1834"/>
<lb n="1835"/><p><span>10. Tá.</span></p>
<lb n="1836"/>
<lb n="1837"/><p><span>11. Cad do thugann tú ar an dtaobh amuigh dhe, a</span>
<lb n="1838"/><span>Ghobnait?</span></p>
<lb n="1839"/>
<lb n="1840"/><p><span>12. Croiceann an phráta.</span></p>
<lb n="1841"/>
<lb n="1842"/><p><span>13. Scuibh blúire dhe.</span></p>
<lb n="1843"/>
<lb n="1844"/><p><span>14. Cad do chíonn tú taobh istigh den chroiceann?</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>15. An práta féin.</span></p>
<lb n="1847"/>
<lb n="1848"/><p><span>16. An mar a chéile é sin agus an croiceann?</span></p>
<lb n="1849"/>
<lb n="1850"/><p><span>17. Ní headh.</span></p>
<lb n="1851"/>
<lb n="1852"/><p><span>18. Cad 'n-a thaobh, a Shíle?</span></p>
<lb n="1853"/>
<lb n="1854"/><p><span>19. Tá an práta níos báine 'ná an croiceann.</span></p>
<lb n="1855"/>
<lb n="1856"/><p><span>20. Agus an mothuigheann tú éan-deifridheacht eile do</span>
<lb n="1857"/><span>bheith eatortha a Eibhlín?</span></p>
<lb n="1858"/>
<lb n="1859"/><p><span>21. Ta an práta féin tais istigh.</span></p>
<lb n="1860"/>
<lb n="1861"/><p><span>22. An bhféadfá an práta soin a bhrúghadh it láimh, a</span>
<lb n="1862"/><span>Shínéad?</span></p>
<lb n="1863"/>
<lb n="1864"/><p><span>23. Ní fhéadfainn, mar tá sé ró-chruaidh.</span>
<lb n="1865"/></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="1866"/><p><span>24. Tabhair faoi.</span></p>
<lb n="1867"/>
<lb n="1868"/><p><span>25. An bhfeiceann sibh na puill bheaga atá mór-</span>
<lb n="1869"/><span>dtimcheall ar an bpráta?</span></p>
<lb n="1870"/>
<lb n="1871"/><p><span>26. Cad é an ainm atá agat dóibh-sin, a Mháire?</span></p>
<lb n="1872"/>
<lb n="1873"/><p><span>27. Súile an phráta.</span></p>
<lb n="1874"/>
<lb n="1875"/><p><span>28. Cá mhéad súil sa phráta soin, a Mhaighreadh?</span></p>
<lb n="1876"/>
<lb n="1877"/><p><span>29. Cómhairimh iad.</span></p>
<lb n="1878"/>
<lb n="1879"/><p><span>30. Cad chuige na súile seo, a Shiobhán?</span></p>
<lb n="1880"/>
<lb n="1881"/><p><span>31. Asta-san is eadh fhásann na préamhacha.</span></p>
<lb n="1882"/>
<lb n="1883"/><p><span>32. 'Seadh, nuair a curtair sa chré iad, nach eadh?</span></p>
<lb n="1884"/>
<lb n="1885"/><p><span>33. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1886"/>
<lb n="1887"/><p><span>34. Agus an mar seo, a cuirtar an práta sa chré, a</span>
<lb n="1888"/><span>Eilís?</span></p>
<lb n="1889"/>
<lb n="1890"/><p><span>35. Ní headh; gearrthar ar dtúis é.</span></p>
<lb n="1891"/>
<lb n="1892"/><p><span>36. Cad é an ainm atá ar an mblúire a cuirtar, a</span>
<lb n="1893"/><span>Ghobnait?</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>37. An scealthán a glaodhtar air.</span></p>
<lb n="1896"/>
<lb n="1897"/><p><span>38. Agus cad is gábhadh do gach scealthán, a Shíle.</span></p>
<lb n="1898"/>
<lb n="1899"/><p><span>39. Is gábhadh súil do gach scealthán.</span></p>
<lb n="1900"/>
<lb n="1901"/><p><span>40. Aon tsúil amháin, an eadh?</span></p>
<lb n="1902"/>
<lb n="1903"/><p><span>41. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1904"/>
<lb n="1905"/><p><span>42. Cad chuige aon tsúil amháin ar an scealthán, a</span>
<lb n="1906"/><span>Nóra?</span></p>
<lb n="1907"/>
<lb n="1908"/><p><span>43. I dtreó ná tiocfadh acht aon phréamh amháin aisti.</span></p>
<lb n="1909"/>
<lb n="1910"/><p><span>44. Agus an gábhadh a thuilleadh súl a bheith air?</span></p>
<lb n="1911"/>
<lb n="1912"/><p><span>45. Ní gábhadh.</span></p>
<lb n="1913"/>
<lb n="1914"/><p><span>46. Cad é an dath a bhíonn ar an bpréimh, a Mháire?</span></p>
<lb n="1915"/>
<lb n="1916"/><p><span>47. Bíonn sí bán fén gcré, acht téidheann sí i</span>
<lb n="1917"/><span>ngluise, nuair a thagann sí ós cionn talaimh.</span></p>
<lb n="1918"/>
<lb n="1919"/><p><span>48. 'Seadh, agus tagann duilleóga uirthi leis; ná</span>
<lb n="1920"/><span>tagann, a Cháit?</span></p>
<lb n="1921"/>
<lb n="1922"/><p><span>49. Tagann.</span></p>
<lb n="1923"/>
<lb n="1924"/><p><span>50. Cad a thugtar uirthi annsoin, a Phróinséis.</span>
<lb n="1925"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="1926"/><p><span>51. Tugtar gas an phráta uirthi annsoin.</span></p>
<lb n="1927"/>
<lb n="1928"/><p><span>52. An bhfásann an gas go hárd, a Bhrighid?</span></p>
<lb n="1929"/>
<lb n="1930"/><p><span>53. Fásann, uaireannta.</span></p>
<lb n="1931"/>
<lb n="1932"/><p><span>54. Cad é an aoirde is mó bhíonn air, a Mhaighréad?</span></p>
<lb n="1933"/>
<lb n="1934"/><p><span>55. Tuairim dhá throigh nó dhá throigh go leith, is dócha.</span></p>
<lb n="1935"/>
<lb n="1936"/><p><span>56. Do réir an aoiligh nó an leasuighthe a cuirtar</span>
<lb n="1937"/><span>leis an scealthán, is dócha?</span></p>
<lb n="1938"/>
<lb n="1939"/><p><span>57. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1940"/>
<lb n="1941"/><p><span>58. Agus cad imthigheann ar íochtar an ghais, a Ghob-</span>
<lb n="1942"/><span>nait?</span></p>
<lb n="1943"/>
<lb n="1944"/><p><span>59. Sáthann sé a phréamhacha síos mór-dtimcheall tríd</span>
<lb n="1945"/><span>an gcré.</span></p>
<lb n="1946"/>
<lb n="1947"/><p><span>60. Cad do thárlaidheann do sna préamhachaibh seo, a</span>
<lb n="1948"/><span>Chaitlín?</span></p>
<lb n="1949"/>
<lb n="1950"/><p><span>61. Is ortha so a thig na prátaí ar ball.</span></p>
<lb n="1951"/>
<lb n="1952"/><p><span>62. Díreach; tagann at annso is annsúd ar na</span>
<lb n="1953"/><span>préamhachaibh seo, nach eadh, a Shíle?</span></p>
<lb n="1954"/>
<lb n="1955"/><p><span>63. 'Seadh.</span></p>
<lb n="1956"/>
<lb n="1957"/><p><span>64. Agus bíd so ag borradh agus ag dul i méad;</span>
<lb n="1958"/><span>na bíd?</span></p>
<lb n="1959"/>
<lb n="1960"/><p><span>65. Bíd.</span></p>
<lb n="1961"/>
<lb n="1962"/><p><span>66. Agus sin mar thagaid na prátaí ar phréamhachaibh</span>
<lb n="1963"/><span>an ghais, nach eadh?</span></p>
<lb n="1964"/>
<lb n="1965"/><p><span>67. Cá chuin a cuirtar na scealtháin, a Bhrighid?</span></p>
<lb n="1966"/>
<lb n="1967"/><p><span>68. Sna earrach.</span></p>
<lb n="1968"/>
<lb n="1969"/><p><span>69. Agus cá chuin a baintear na prátaí annsoin, a</span>
<lb n="1970"/><span>Shíle?</span></p>
<lb n="1971"/>
<lb n="1972"/><p><span>70. Sa bhfoghmhar.</span></p>
<lb n="1973"/>
<lb n="1974"/><p><span>71. Speáin dam an ghloine úd, a Mhaighréad.</span></p>
<lb n="1975"/>
<lb n="1976"/><p><span>72. Cad tá sa ghloine seo, a Eilís?</span></p>
<lb n="1977"/>
<lb n="1978"/><p><span>73. Tá uisce innti.</span></p>
<lb n="1979"/>
<lb n="1980"/><p><span>74. An dtugann sibh fá ndeara go bhfuil éin-nídh eile</span>
<lb n="1981"/><span>innti seachus an t-uisce?</span>
<lb n="1982"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="1983"/><p><span>75. 'Seadh, a Mháire.</span></p>
<lb n="1984"/>
<lb n="1985"/><p><span>76. Tá rud bán éigin innti.</span></p>
<lb n="1986"/>
<lb n="1987"/><p><span>77. Innis dúinn a Mhaighréad, cad do dheineamair</span>
<lb n="1988"/><span>leis an uisce sin.</span></p>
<lb n="1989"/>
<lb n="1990"/><p><span>78. Fuaramair práta scuibhte, agus chuireamair san</span>
<lb n="1991"/><span>uisce beirbhthe é.</span></p>
<lb n="1992"/>
<lb n="1993"/><p><span>79. Cionnus a deineadh é sin?</span></p>
<lb n="1994"/>
<lb n="1995"/><p><span>80. Fuair Caitlín blúire éadaigh agus dhein sí</span>
<lb n="1996"/><span>criathar dhe.</span></p>
<lb n="1997"/>
<lb n="1998"/><p><span>81. 'Seadh, agus annsoin?</span></p>
<lb n="1999"/>
<lb n="2000"/><p><span>82. Annsoin do leig sí an t-uisce beirbhthe síos tríd</span>
<lb n="2001"/><span>an gcriathar, agus tríd an bpráta.</span></p>
<lb n="2002"/>
<lb n="2003"/><p><span>83. Agus cad do bhí sa chriathar aici?</span></p>
<lb n="2004"/>
<lb n="2005"/><p><span>84. Bhí an práta scuibhte.</span></p>
<lb n="2006"/>
<lb n="2007"/><p><span>85. Cad do thugabhair fá ndeara n-a dhiaidh soin?</span></p>
<lb n="2008"/>
<lb n="2009"/><p><span>86. 'Seadh, a Shíle?</span></p>
<lb n="2010"/>
<lb n="2011"/><p><span>87. Tháinig dath bán ar an uisce.</span></p>
<lb n="2012"/>
<lb n="2013"/><p><span>88. Cad fá ndeara soin, a Cháit?</span></p>
<lb n="2014"/>
<lb n="2015"/><p><span>89. An práta.</span></p>
<lb n="2016"/>
<lb n="2017"/><p><span>90. Agus ar fhan an dath soin ar an uisce?</span></p>
<lb n="2018"/>
<lb n="2019"/><p><span>91. Níor fhan, mar tá an t-uisce glan arís.</span></p>
<lb n="2020"/>
<lb n="2021"/><p><span>92. Agus cad d'imthigh ar an smúid bháin, a Ghobnait?</span></p>
<lb n="2022"/>
<lb n="2023"/><p><span>93. Chuaidh sí go híochtar an uisce.</span></p>
<lb n="2024"/>
<lb n="2025"/><p><span>94. Doirt amach an t-uisce, a Mháire, agus feiceam</span>
<lb n="2026"/><span>cad tá sa smúid seo a fágtar 'n-a dhiaidh sa</span>
<lb n="2027"/><span>ghloine.</span></p>
<lb n="2028"/>
<lb n="2029"/><p><span>95. Cad é an dath atá uirthi a Úna?</span></p>
<lb n="2030"/>
<lb n="2031"/><p><span>96. Tá sí bán.</span></p>
<lb n="2032"/>
<lb n="2033"/><p><span>97. Sáith do mhéar innti, a Phróinséis.</span></p>
<lb n="2034"/>
<lb n="2035"/><p><span>98. 'Seadh, cad deirir léi?</span></p>
<lb n="2036"/>
<lb n="2037"/><p><span>99. Tá sí inghreamuighthe.</span></p>
<lb n="2038"/>
<lb n="2039"/><p><span>100. An bhfuil bholaidh ag teacht aisti, a Shiobhán?</span></p>
<lb n="2040"/>
<lb n="2041"/><p><span>101. Ní mhothuighim go bhfuil.</span>
<lb n="2042"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="2043"/><p><span>102. Cuir it bhéal í, a Mháire.</span></p>
<lb n="2044"/>
<lb n="2045"/><p><span>103. 'Seadh; cad é an blas atá uirthi?</span></p>
<lb n="2046"/>
<lb n="2047"/><p><span>104. Ní fheadar; tá sí buille beag searbh.</span></p>
<lb n="2048"/>
<lb n="2049"/><p><span>105. Cad eile thugair fá ndeara 'n-a taobh?</span></p>
<lb n="2050"/>
<lb n="2051"/><p><span>106. Shaoileas go raibh sí ag greamughadh dhom thean-</span>
<lb n="2052"/><span>gain?</span></p>
<lb n="2053"/>
<lb n="2054"/><p><span>107. 'Seadh, agus cad eile?</span></p>
<lb n="2055"/>
<lb n="2056"/><p><span>108. Ta sí go léir nach mór leaghta im béal agam.</span></p>
<lb n="2057"/>
<lb n="2058"/><p><span>109. Cad do ghlaodhfá ar an smúid seo anois, a</span>
<lb n="2059"/><span>Eiléan?</span></p>
<lb n="2060"/>
<lb n="2061"/><p><span>110. 'Seadh, éinne agaibh? Cad deirir-se, a Ghráinne?</span></p>
<lb n="2062"/>
<lb n="2063"/><p><span>111. Is cosmhail le stailc í.</span></p>
<lb n="2064"/>
<lb n="2065"/><p><span>112. Tá an ceart agat, a Ghrainne.  Stailc is eadh í.</span></p>
<lb n="2066"/>
<lb n="2067"/><p><span>113. Cá bhfuil bosca na stailce, a Mháire? Oscail é.</span></p>
<lb n="2068"/>
<lb n="2069"/><p><span>114. Tóg blúire dhi, a Bhrighid.</span></p>
<lb n="2070"/>
<lb n="2071"/><p><span>115. An ionann soin agus an smúid seo, a Úna?</span></p>
<lb n="2072"/>
<lb n="2073"/><p><span>116. Ní hionann, go deimhin.</span></p>
<lb n="2074"/>
<lb n="2075"/><p><span>117. Cad é an deifridheacht atá eatortha, a Mhaighréad?</span></p>
<lb n="2076"/>
<lb n="2077"/><p><span>118. Is gile an stailc 'na an smúid.</span></p>
<lb n="2078"/>
<lb n="2079"/><p><span>119. Éin-deifridheacht eile, a Shíle?</span></p>
<lb n="2080"/>
<lb n="2081"/><p><span>120. Tá an smúid seo fliuch, acht tá an stailc tirm.</span></p>
<lb n="2082"/>
<lb n="2083"/><p><span>121. Cuir blúire dhen stailc san uisce, máiseadh.</span></p>
<lb n="2084"/>
<lb n="2085"/><p><span>122. Anois, nach mar a chéile, í féin agus an smúid, a</span>
<lb n="2086"/><span>Shiobhán?</span></p>
<lb n="2087"/>
<lb n="2088"/><p><span>123. Is beag ná gur mar a chéile, acht amháin go bhfuil</span>
<lb n="2089"/><span>an stailc beagán níos gile.</span></p>
<lb n="2090"/>
<lb n="2091"/><p><span>124. Ón bpráta is eadh deintar stailc mar sin, nach</span>
<lb n="2092"/><span>eadh, a Mhóirín?</span></p>
<lb n="2093"/>
<lb n="2094"/><p><span>125. Is dócha gurab eadh.</span></p>
<lb n="2095"/>
<lb n="2096"/><p><span>126. Bhfuil éan-mhaitheas i stailc nó cad chuige a dein-</span>
<lb n="2097"/><span>tear í, a Ghráinne?</span></p>
<lb n="2098"/>
<lb n="2099"/><p><span>127. Chun ar gcuid lín-éadaigh a theannughadh.</span></p>
<lb n="2100"/>
<lb n="2101"/><p><span>128. Agus an bhféadfá í ithe i n-éan-chor, a Shínéad?</span>
<lb n="2102"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="2103"/><p><span>129. D'fhéadfainn.</span></p>
<lb n="2104"/>
<lb n="2105"/><p><span>130. An maith leat í, a Nóra?</span></p>
<lb n="2106"/>
<lb n="2107"/><p><span>131. Ní maith liom.</span></p>
<lb n="2108"/>
<lb n="2109"/><p><span>132. An n-itheann tusa éan-stailc, a Shíle?</span></p>
<lb n="2110"/>
<lb n="2111"/><p><span>133. Ní ithim.</span></p>
<lb n="2112"/>
<lb n="2113"/><p><span>134. Agus an n-itheann tú prátaí?</span></p>
<lb n="2114"/>
<lb n="2115"/><p><span>135. Ithim go deimhin, gach éan-lá.</span></p>
<lb n="2116"/>
<lb n="2117"/><p><span>136. Agus ná bíonn roinnt stailce ionnta soin?</span></p>
<lb n="2118"/>
<lb n="2119"/><p><span>137. Bíonn go díreach.</span></p>
<lb n="2120"/>
<lb n="2121"/><p><span>138. 'Seadh anois, a leanbhaí, bíodh a fhios agaibh nach</span>
<lb n="2122"/><span>mór díbh stailc d'ithe chun feóla do chur oraibh.</span>
<lb n="2123"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="2124"/><p><span>VI. — DUILLEÓGA.</span></p>
<lb n="2125"/>
<lb n="2126"/><p><span>1. Tógadh gach éinne agaibh duilleóg 'n-a láimh.</span></p>
<lb n="2127"/>
<lb n="2128"/><p><span>2. An bhfuil éin-cheann agat-sa, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="2129"/>
<lb n="2130"/><p><span>3. Tá.</span></p>
<lb n="2131"/>
<lb n="2132"/><p><span>4. Cad é an saghas duilleóige athá agat?</span></p>
<lb n="2133"/>
<lb n="2134"/><p><span>5. Tá duilleóg labhruis.</span></p>
<lb n="2135"/>
<lb n="2136"/><p><span>6. Innis dúinn rud éigin 'n-a taobh.</span></p>
<lb n="2137"/>
<lb n="2138"/><p><span>7. Tá sí glas slím ar an dtaobh so.</span></p>
<lb n="2139"/>
<lb n="2140"/><p><span>8. 'Seadh; éin-nídh eile?</span></p>
<lb n="2141"/>
<lb n="2142"/><p><span>9. Tá sí garbh ar an dtaobh thiar di.</span></p>
<lb n="2143"/>
<lb n="2144"/><p><span>10. An bhfeiceann tú na línte go léir atá ag</span>
<lb n="2145"/><span>gabháil tríthi.</span></p>
<lb n="2146"/>
<lb n="2147"/><p><span>11. Chím.</span></p>
<lb n="2148"/>
<lb n="2149"/><p><span>12. Speáin dam cuid aca.</span></p>
<lb n="2150"/>
<lb n="2151"/><p><span>13. Ca mhéid ceann díobh atá ann, an dóigh leat?</span></p>
<lb n="2152"/>
<lb n="2153"/><p><span>14. Tá breis is fiche ceann aca is dócha.</span></p>
<lb n="2154"/>
<lb n="2155"/><p><span>15. Cionnus a ghabhaid siad.</span></p>
<lb n="2156"/>
<lb n="2157"/><p><span>16. Táid siad go léir comh-fhada ó n-a chéile.</span></p>
<lb n="2158"/>
<lb n="2159"/><p><span>17. Táid go díreach.</span></p>
<lb n="2160"/>
<lb n="2161"/><p><span>18. An bhfuil éan-ainm agat do sna líntibh sin, a</span>
<lb n="2162"/><span>Thaidhg.</span></p>
<lb n="2163"/>
<lb n="2164"/><p><span>19. Tá; sin iad féitheacha na duilleóige.</span></p>
<lb n="2165"/>
<lb n="2166"/><p><span>20. Agus cad do thugann tú air seo, a Sheáin?</span></p>
<lb n="2167"/>
<lb n="2168"/><p><span>21. Sin préamh na duilleóige.</span></p>
<lb n="2169"/>
<lb n="2170"/><p><span>22. Cá mhéid préamh ar an nduilleóig seo, a Shéamuis?</span></p>
<lb n="2171"/>
<lb n="2172"/><p><span>23. Níl acht aon phréamh amháin uirthi.</span></p>
<lb n="2173"/>
<lb n="2174"/><p><span>24. Agus féach uirthi seo; cá mhéid duilleóg innti?</span></p>
<lb n="2175"/>
<lb n="2176"/><p><span>25. Tá cúig duilleóga innti sin.</span>
<lb n="2177"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="2178"/><p><span>26. Tá díreach, agus féach, níl acht aon phréamh amháin</span>
<lb n="2179"/><span>innti.</span></p>
<lb n="2180"/>
<lb n="2181"/><p><span>27. Cionnus a ghabhann an phréamh, a Phádraig?</span></p>
<lb n="2182"/>
<lb n="2183"/><p><span>28. Tá sí ag gabháil ó bhun na duilleóige aníos go</span>
<lb n="2184"/><span>dtí n-a bárr.</span></p>
<lb n="2185"/>
<lb n="2186"/><p><span>29. Cad eile d'fhéadfá a innsint dúinn i dtaobh na</span>
<lb n="2187"/><span>préimhe seo, a Pheadair?</span></p>
<lb n="2188"/>
<lb n="2189"/><p><span>30. Tá sí ag dul i gcaoile mar do ghabhann suas an</span>
<lb n="2190"/><span>duilleóg.</span></p>
<lb n="2191"/>
<lb n="2192"/><p><span>31. Taspeán dúinn cúl na duilleóige, a Mhichíl.</span></p>
<lb n="2193"/>
<lb n="2194"/><p><span>32. Féach anois, ní mar a chéile an taobh so agus an</span>
<lb n="2195"/><span>taobh eile.</span></p>
<lb n="2196"/>
<lb n="2197"/><p><span>33. Cad é an deifridheacht a thugair-se fá ndeara</span>
<lb n="2198"/><span>eatortha, a Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="2199"/>
<lb n="2200"/><p><span>34. Chím ná fuil an taobh thiar de chomh slím réidh, ná</span>
<lb n="2201"/><span>chomh glas leis an dtaobh eile, agus go bhfuil</span>
<lb n="2202"/><span>na féitheacha attha go mór ann.</span></p>
<lb n="2203"/>
<lb n="2204"/><p><span>35. Cómhairimh na féitheacha atá ar ar an dtaobh dheas</span>
<lb n="2205"/><span>den phréimh, a Chormaic.</span></p>
<lb n="2206"/>
<lb n="2207"/><p><span>36. Cá mhéid atá ann díobh?</span></p>
<lb n="2208"/>
<lb n="2209"/><p><span>37. Tá naoi gcinn déag aca ann.</span></p>
<lb n="2210"/>
<lb n="2211"/><p><span>38. An 'mdhó préamh atá ar an dtaobh eile anois, a</span>
<lb n="2212"/><span>Thaidhg?</span></p>
<lb n="2213"/>
<lb n="2214"/><p><span>39. Tá an oiread céadna díreach ar an dtaobh</span>
<lb n="2215"/><span>eile dhi.</span></p>
<lb n="2216"/>
<lb n="2217"/><p><span>40. Féachaidh ar an bpréimh seo anois, a bhuachaillí.</span></p>
<lb n="2218"/>
<lb n="2219"/><p><span>41. Cá mhéid duilleóg atá ag fás uirthi a Phóil?</span></p>
<lb n="2220"/>
<lb n="2221"/><p><span>42. Tá cúig cinn aca.</span></p>
<lb n="2222"/>
<lb n="2223"/><p><span>43. Duilleóga geanmchnó is eadh iad.</span></p>
<lb n="2224"/>
<lb n="2225"/><p><span>44. Ní hionann an chuma atá ortha so, agus an chuma</span>
<lb n="2226"/><span>a bhí ar na duilleógaibh labhruis i n-éan-chor.</span></p>
<lb n="2227"/>
<lb n="2228"/><p><span>45. Cad é an deifridheacht a chíonn tú eatortha, a</span>
<lb n="2229"/><span>Thomáis?</span>
<lb n="2230"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="2231"/><p><span>46. Tá an duilleóg labhruis ar an leithead chéadna</span>
<lb n="2232"/><span>fé mar a ghabhann sí.</span></p>
<lb n="2233"/>
<lb n="2234"/><p><span>47. 'Seadh; is cad mar gheall uirthi seo?</span></p>
<lb n="2235"/>
<lb n="2236"/><p><span>48. Is cosmhail le spiúnóig í.</span></p>
<lb n="2237"/>
<lb n="2238"/><p><span>49. Cionnus soin?</span></p>
<lb n="2239"/>
<lb n="2240"/><p><span>50. Tá ceann di caol agus an ceann eile leathan.</span></p>
<lb n="2241"/>
<lb n="2242"/><p><span>51. An bhfuil éin-dheifridheacht eile eatortha, a Liam?</span></p>
<lb n="2243"/>
<lb n="2244"/><p><span>52. Tá; is mó an duilleóg gheanmchnó 'ná an duil-</span>
<lb n="2245"/><span>leóg labhruis.</span></p>
<lb n="2246"/>
<lb n="2247"/><p><span>53. 'Seadh; an bhfeicir-se go bhfuil éin-deifridheacht</span>
<lb n="2248"/><span>eile eatortha, a Éamuinn?</span></p>
<lb n="2249"/>
<lb n="2250"/><p><span>54. Chím gur deise is gur soiléire na féitheacha sa</span>
<lb n="2251"/><span>duilleóig gheanmchnó.</span></p>
<lb n="2252"/>
<lb n="2253"/><p><span>55. Tá an ceart agat annsoin, leis.</span></p>
<lb n="2254"/>
<lb n="2255"/><p><span>56. Anois, a bhuachaillí, féachaidh go géar ar imeal-</span>
<lb n="2256"/><span>laibh na nduilleóg so.</span></p>
<lb n="2257"/>
<lb n="2258"/><p><span>57. An dtugair-se fá ndeara éin-nídh ionnta, a</span>
<lb n="2259"/><span>Dhonnchadh?</span></p>
<lb n="2260"/>
<lb n="2261"/><p><span>58. Chím go bhfuil imeall na duilleóige seo comhar-</span>
<lb n="2262"/><span>thuighthe.</span></p>
<lb n="2263"/>
<lb n="2264"/><p><span>59. Agus ná fuil imeall na duilleóige seo amhlaidh,</span>
<lb n="2265"/><span>a Bhriain?</span></p>
<lb n="2266"/>
<lb n="2267"/><p><span>60. Níl.</span></p>
<lb n="2268"/>
<lb n="2269"/><p><span>61. Cad eile, máiseadh?</span></p>
<lb n="2270"/>
<lb n="2271"/><p><span>62. Tá imeall na duilleóige sin réidh cothrom.</span></p>
<lb n="2272"/>
<lb n="2273"/><p><span>63. Cá mhéad duilleóg ag fás ar an bpréimh seo, a</span>
<lb n="2274"/><span>Phádraig?</span></p>
<lb n="2275"/>
<lb n="2276"/><p><span>64. Tá trí duilleóga ag fás uirthi.</span></p>
<lb n="2277"/>
<lb n="2278"/><p><span>65. Cad é cuma na nduilleóg so, a Sheósaimh?</span></p>
<lb n="2279"/>
<lb n="2280"/><p><span>66. Is beag ná go bhfuilid cruinn ar fad.</span></p>
<lb n="2281"/>
<lb n="2282"/><p><span>67. Speáin dúinn duilleóg go bhfuil atharrach cuma</span>
<lb n="2283"/><span>uirthi, a Sheáin.</span></p>
<lb n="2284"/>
<lb n="2285"/><p><span>68. Cad é an chuma atá uirthi sin a Ruaidhrí?</span>
<lb n="2286"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="2287"/><p><span>69. Is cosmhail le hubh í sin.</span></p>
<lb n="2288"/>
<lb n="2289"/><p><span>70. Ní bhíonn an oiread céadna de dhuilleógaibh i</span>
<lb n="2290"/><span>ngach préimh i n-aon chor?</span></p>
<lb n="2291"/>
<lb n="2292"/><p><span>71. Ní bhíonn.</span></p>
<lb n="2293"/>
<lb n="2294"/><p><span>72. Ná ní mar a chéile cuma gach duilleóige, acht chomh</span>
<lb n="2295"/><span>beag.</span></p>
<lb n="2296"/>
<lb n="2297"/><p><span>73. Ní headh.</span></p>
<lb n="2298"/>
<lb n="2299"/><p><span>74. Cionnus soin, a Bhriain?</span></p>
<lb n="2300"/>
<lb n="2301"/><p><span>75. Mar bíonn cuid aca cruinn, is cuid aca fada</span>
<lb n="2302"/><span>cumhang, agus cuid aca leathan ar cheann díobh</span>
<lb n="2303"/><span>is ag caolughadh go dtí an gceann eile.</span>
<lb n="2304"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="2305"/><p><span>VII–VIII — Uisce.</span></p>
<lb n="2306"/>
<lb n="2307"/><p><span>1. Cuir roinnt uisce sa mhéisín sin, a Amhlaoibh.</span></p>
<lb n="2308"/>
<lb n="2309"/><p><span>2. Ná líon é anois.</span></p>
<lb n="2310"/>
<lb n="2311"/><p><span>3. 'Seadh, ní beag soin.</span></p>
<lb n="2312"/>
<lb n="2313"/><p><span>4. An bhfeiceann tú an dath atá ar an uisce sin, a</span>
<lb n="2314"/><span>Mhichíl?</span></p>
<lb n="2315"/>
<lb n="2316"/><p><span>5. Ní fheicim-se go bhfuil éan-dath air.</span></p>
<lb n="2317"/>
<lb n="2318"/><p><span>6. Ní bhíonn dath ar uisce ghlan mar sin, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="2319"/>
<lb n="2320"/><p><span>7. Ní bhíonn.</span></p>
<lb n="2321"/>
<lb n="2322"/><p><span>8. Cuir roinnt ghainmhe san uisce sin, a Mhuiris</span></p>
<lb n="2323"/>
<lb n="2324"/><p><span>9. Blúire eile.</span></p>
<lb n="2325"/>
<lb n="2326"/><p><span>10. 'Seadh tiomáin leat.</span></p>
<lb n="2327"/>
<lb n="2328"/><p><span>11. Cad tá ag imtheacht don uisce anois, a Philib?</span></p>
<lb n="2329"/>
<lb n="2330"/><p><span>12. Tá sé ag brúchtadh thar an méisín?</span></p>
<lb n="2331"/>
<lb n="2332"/><p><span>13. Líon an méisín eile de ghainimh, a Mhichíl.</span></p>
<lb n="2333"/>
<lb n="2334"/><p><span>14. An mar a chéile a shuidheann an ghainimh agus an</span>
<lb n="2335"/><span>t-uisce sa mhéisín, a Sheáin?</span></p>
<lb n="2336"/>
<lb n="2337"/><p><span>15. Ní headh.</span></p>
<lb n="2338"/>
<lb n="2339"/><p><span>16. Cionnus?</span></p>
<lb n="2340"/>
<lb n="2341"/><p><span>17. Tá bárr an uisce réidh, cothrom le ciumhuis an</span>
<lb n="2342"/><span>mhéisín.</span></p>
<lb n="2343"/>
<lb n="2344"/><p><span>18. 'Seadh; is cad mar gheall ar an ngainimh, a</span>
<lb n="2345"/><span>Eoghain?</span></p>
<lb n="2346"/>
<lb n="2347"/><p><span>19. Tá an ghainimh 'n-a carn árd istigh 'n-a méisín</span>
<lb n="2348"/><span>féin.</span></p>
<lb n="2349"/>
<lb n="2350"/><p><span>20. 'Seadh; bíonn ucht an uisce ar aon aoirde amháin</span>
<lb n="2351"/><span>i gcomhnuidhe, ná bíonn?</span></p>
<lb n="2352"/>
<lb n="2353"/><p><span>21. Bíonn.</span>
<lb n="2354"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="2355"/><p><span>22. Agus brúchtann sé thar ciumhuis an mhéisín, nuair</span>
<lb n="2356"/><span>éirigheann sé chúichi; ná brúchtann?</span></p>
<lb n="2357"/>
<lb n="2358"/><p><span>23. Brúchtann.</span></p>
<lb n="2359"/>
<lb n="2360"/><p><span>24. Agus cad do thárluigheann don uisce nuair a</span>
<lb n="2361"/><span>ghabhann sé amach mar sin, a Dhiarmuid?</span></p>
<lb n="2362"/>
<lb n="2363"/><p><span>25. Tuiteann sé ar an mbórd.</span></p>
<lb n="2364"/>
<lb n="2365"/><p><span>26. 'Seadh; agus annsoin?</span></p>
<lb n="2366"/>
<lb n="2367"/><p><span>27. Agus as soin deineann sé ar an dtalamh.</span></p>
<lb n="2368"/>
<lb n="2369"/><p><span>28. Síos a théidheann sé i gcomhnuidhe, mar sin; an</span>
<lb n="2370"/><span>eadh, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="2371"/>
<lb n="2372"/><p><span>29. 'Seadh.</span></p>
<lb n="2373"/>
<lb n="2374"/><p><span>30. An ritheann an ghainimh mar sin, a Ribeáird?</span></p>
<lb n="2375"/>
<lb n="2376"/><p><span>31. Ní ritheann.</span></p>
<lb n="2377"/>
<lb n="2378"/><p><span>32. Cad eile dhéineann an ghainimh?</span></p>
<lb n="2379"/>
<lb n="2380"/><p><span>33. Fanann sí san áit a curtar í.</span></p>
<lb n="2381"/>
<lb n="2382"/><p><span>34. Tugaidh fá ndeara anois, a gharsúna, an chuma</span>
<lb n="2383"/><span>atá ar an uisce seo sa ghloine.</span></p>
<lb n="2384"/>
<lb n="2385"/><p><span>35. Innis dúinn, a Sheóirse, cad é an chuma atá air.</span></p>
<lb n="2386"/>
<lb n="2387"/><p><span>36. Tá sé ar aon chuma leis an ngloine féin.</span></p>
<lb n="2388"/>
<lb n="2389"/><p><span>37. Agus cad mar gheall ar ucht an uisce, a Sheáin?</span></p>
<lb n="2390"/>
<lb n="2391"/><p><span>38. Tá ucht an uisce réidh cothrom.</span></p>
<lb n="2392"/>
<lb n="2393"/><p><span>39. Cuir an t-uisce úd sa bhuidéal dúinn anois, a</span>
<lb n="2394"/><span>Dhomhnaill.</span></p>
<lb n="2395"/>
<lb n="2396"/><p><span>40. An bhfuil an chuma chéadna ar an uisce anois, a</span>
<lb n="2397"/><span>Thaidhg?</span></p>
<lb n="2398"/>
<lb n="2399"/><p><span>41. Níl.</span></p>
<lb n="2400"/>
<lb n="2401"/><p><span>42. Cionnus eile?</span></p>
<lb n="2402"/>
<lb n="2403"/><p><span>43. Mar is ionann cuma an uisce anois agus cuma</span>
<lb n="2404"/><span>an bhuidéil.</span></p>
<lb n="2405"/>
<lb n="2406"/><p><span>44. 'Seadh díreach.  Cuir sa mhéisín anois é, a</span>
<lb n="2407"/><span>Shéamuis.</span></p>
<lb n="2408"/>
<lb n="2409"/><p><span>45. Cad deirir leis anois, a Phádraig?</span></p>
<lb n="2410"/>
<lb n="2411"/><p><span>46. Tá atharrach cuma air anois.</span>
<lb n="2412"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="2413"/><p><span>47. Cad é a chuma anois, a Airt?</span></p>
<lb n="2414"/>
<lb n="2415"/><p><span>48. Cuma an mhéisín.</span></p>
<lb n="2416"/>
<lb n="2417"/><p><span>49. Agus féach, doirt amach ar an urlár é, a</span>
<lb n="2418"/><span>Dhomhnaill.</span></p>
<lb n="2419"/>
<lb n="2420"/><p><span>50. Ní fhanann an chuma chéadna ar uisce i n-aon chor</span>
<lb n="2421"/><span>mar sin, a Fhearghuis?</span></p>
<lb n="2422"/>
<lb n="2423"/><p><span>51. Ní fhanann.</span></p>
<lb n="2424"/>
<lb n="2425"/><p><span>52. Is ionann scéal do bhainne, cuir i gcás; nach</span>
<lb n="2426"/><span>eadh, a Bhriain?</span></p>
<lb n="2427"/>
<lb n="2428"/><p><span>53. Is eadh.</span></p>
<lb n="2429"/>
<lb n="2430"/><p><span>54. Innis dúinn rud éigin eile, go dtagann gach uile</span>
<lb n="2431"/><span>shaghas chuma air, a Mhártain.</span></p>
<lb n="2432"/>
<lb n="2433"/><p><span>55. Tagann atharrach cuma ar fhíon.</span></p>
<lb n="2434"/>
<lb n="2435"/><p><span>56. Rud éigin eile, a Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="2436"/>
<lb n="2437"/><p><span>57. Té, agus caifí, agus fliuchán.</span></p>
<lb n="2438"/>
<lb n="2439"/><p><span>58. Sáith an scuaibín seo san uisce, a Thomáis, agus</span>
<lb n="2440"/><span>tóg amach arís é.</span></p>
<lb n="2441"/>
<lb n="2442"/><p><span>59. Cad do chíonn tú anois, a Chathail?</span></p>
<lb n="2443"/>
<lb n="2444"/><p><span>60. Chím go bhfuil an t-uisce ag sileadh 'n-a bhraona-</span>
<lb n="2445"/><span>chaibh den scuaibín.</span></p>
<lb n="2446"/>
<lb n="2447"/><p><span>61. Agus cad d'imthigheann ar na braonachaibh seo</span>
<lb n="2448"/><span>arís, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="2449"/>
<lb n="2450"/><p><span>62. Tagann siad le chéile arís.</span></p>
<lb n="2451"/>
<lb n="2452"/><p><span>63. Cuireadh Seán bolgam den uisce sa chorcáinín</span>
<lb n="2453"/><span>sin ar an dteine.</span></p>
<lb n="2454"/>
<lb n="2455"/><p><span>64. 'Seadh, leig dó go fóill anois.</span></p>
<lb n="2456"/>
<lb n="2457"/><p><span>65. Cad é dath an uisce seo, a Néill?</span></p>
<lb n="2458"/>
<lb n="2459"/><p><span>66. Níl éan-dath air.</span></p>
<lb n="2460"/>
<lb n="2461"/><p><span>67. Cuir an blúire cailce seo san uisce, a Bhriain.</span></p>
<lb n="2462"/>
<lb n="2463"/><p><span>68. An bhfeiceann tú an chailc anois, a Annraoi?</span></p>
<lb n="2464"/>
<lb n="2465"/><p><span>69. Chím go maith.</span></p>
<lb n="2466"/>
<lb n="2467"/><p><span>70. Sáith blúire eile dhi sa dubh anois, a Thomáis.</span></p>
<lb n="2468"/>
<lb n="2469"/><p><span>71. An féidir í fheicsint, a Mhichíl?</span>
<lb n="2470"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="2471"/><p><span>72. Ní féidir.</span></p>
<lb n="2472"/>
<lb n="2473"/><p><span>73. Cad 'n-a thaobh?</span></p>
<lb n="2474"/>
<lb n="2475"/><p><span>74. Mar tá an dubh dathuighthe.</span></p>
<lb n="2476"/>
<lb n="2477"/><p><span>75. Téidheann an solus tríd an uisce mar sin?</span></p>
<lb n="2478"/>
<lb n="2479"/><p><span>76. Téidheann.</span></p>
<lb n="2480"/>
<lb n="2481"/><p><span>77. Innis dúinn rud éigin go dtéidheann an solus</span>
<lb n="2482"/><span>tríd, a Sheosaimh.</span></p>
<lb n="2483"/>
<lb n="2484"/><p><span>78. Téidheann sé tríd an ngloine.</span></p>
<lb n="2485"/>
<lb n="2486"/><p><span>79. Cuir bolgam den uisce it bhéal, a Mhuiris, féa-</span>
<lb n="2487"/><span>chaint cad é an blas atá air.</span></p>
<lb n="2488"/>
<lb n="2489"/><p><span>80. 'Seadh?</span></p>
<lb n="2490"/>
<lb n="2491"/><p><span>81. Ní mhothuighim-se éan-bhlas air.</span></p>
<lb n="2492"/>
<lb n="2493"/><p><span>82. Cuir an corca úd san uisce, a Sheáin.</span></p>
<lb n="2494"/>
<lb n="2495"/><p><span>83. Cuir an cloichín agus an blúire adhmaid isteach</span>
<lb n="2496"/><span>ann anois, a Bhriain.</span></p>
<lb n="2497"/>
<lb n="2498"/><p><span>84. Cad do mhothuigheann sibh anois, a bhuachaillí?</span></p>
<lb n="2499"/>
<lb n="2500"/><p><span>85. 'Seadh, a Dháithí?</span></p>
<lb n="2501"/>
<lb n="2502"/><p><span>86. Go bhfuil an corca agus an t-adhmad ag fana-</span>
<lb n="2503"/><span>mhaint ar ucht an uisce, acht go ndeaghaidh an</span>
<lb n="2504"/><span>cloichín go dtí n-a bhun.</span></p>
<lb n="2505"/>
<lb n="2506"/><p><span>87. Agus cad 'n-a thaobh é sin, a Philib?</span></p>
<lb n="2507"/>
<lb n="2508"/><p><span>88. Mar téidheann rudaí troma go híochtar.</span></p>
<lb n="2509"/>
<lb n="2510"/><p><span>89. 'Seadh, nuair is truime iad ná an t-uisce.</span></p>
<lb n="2511"/>
<lb n="2512"/><p><span>90. Agus fanann na rudaí éadtroma ar ucht an</span>
<lb n="2513"/><span>uisce.</span></p>
<lb n="2514"/>
<lb n="2515"/><p><span>91. Cad 'n-a thaobh?</span></p>
<lb n="2516"/>
<lb n="2517"/><p><span>92. Mar is truime an t-uisce 'na iad.</span></p>
<lb n="2518"/>
<lb n="2519"/><p><span>93. Beir ar an gcorca it láimh chlé, a Stiabhna, agus</span>
<lb n="2520"/><span>tóg an chloch so it láimh dheis.</span></p>
<lb n="2521"/>
<lb n="2522"/><p><span>94. Seadh; ciaca is truime, an dóigh leat?</span></p>
<lb n="2523"/>
<lb n="2524"/><p><span>95. Is truime an chloch 'na an corca.</span></p>
<lb n="2525"/>
<lb n="2526"/><p><span>96. Cuir an corca agus an t-adhmad san uisce arís,</span>
<lb n="2527"/><span>a Phóil.</span>
<lb n="2528"/></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="2529"/><p><span>97. An bhfuil éin-phioc den adhmad fá'n uisce, a</span>
<lb n="2530"/><span>Dhiarmaid?</span></p>
<lb n="2531"/>
<lb n="2532"/><p><span>98. Tá.</span></p>
<lb n="2533"/>
<lb n="2534"/><p><span>99. Brúigh an corca fá'n uisce let mhéir, a Mhártain.</span></p>
<lb n="2535"/>
<lb n="2536"/><p><span>100. Coimeád annsoin go fóill é.</span></p>
<lb n="2537"/>
<lb n="2538"/><p><span>101. Cá bhfuil an corca anois, a Mhaitias?</span></p>
<lb n="2539"/>
<lb n="2540"/><p><span>102. Tá sé thíos fá'n uisce.</span></p>
<lb n="2541"/>
<lb n="2542"/><p><span>103. Agus an bhfanfadh sé ann anois, a Phóil?</span></p>
<lb n="2543"/>
<lb n="2544"/><p><span>104. Ní fhanfadh, mara mbeadh méar Mhártain bheith</span>
<lb n="2545"/><span>dhá bhrúghadh síos.</span></p>
<lb n="2546"/>
<lb n="2547"/><p><span>105. Bog de anois, a Mhártain.</span></p>
<lb n="2548"/>
<lb n="2549"/><p><span>106. Cad d'imthigh air, an gcorca, a Phartholáin?</span></p>
<lb n="2550"/>
<lb n="2551"/><p><span>107. Tháinig sé go huachtar arís.</span></p>
<lb n="2552"/>
<lb n="2553"/><p><span>108. Agus cad fé ndeara dhó filleadh aníos, a</span>
<lb n="2554"/><span>Shéamuis?</span></p>
<lb n="2555"/>
<lb n="2556"/><p><span>109. Mar ní raibh sé trom a dhóthain chun dul go</span>
<lb n="2557"/><span>híochtar.</span></p>
<lb n="2558"/>
<lb n="2559"/><p><span>110. Is amhlaidh bhí an t-uisce dhá bhrúghadh aníos, agus</span>
<lb n="2560"/><span>bhí meádhchant an chorca dhá bhrúghadh síos.</span></p>
<lb n="2561"/>
<lb n="2562"/><p><span>111. Agus ciaca bhuaidh, a Sheáin?</span></p>
<lb n="2563"/>
<lb n="2564"/><p><span>112. Do bhuaidh an t-uisce.</span></p>
<lb n="2565"/>
<lb n="2566"/><p><span>113. Agus cionnus a bhuaidh an t-uisce, a Pheadair?</span></p>
<lb n="2567"/>
<lb n="2568"/><p><span>114. Mar bhí sé ní ba thruime ná an t-adhmad.</span></p>
<lb n="2569"/>
<lb n="2570"/><p><span>115. An bhfuil éin-phioc den chorca fá'n uisce, a Chon-</span>
<lb n="2571"/><span>cubhair?</span></p>
<lb n="2572"/>
<lb n="2573"/><p><span>116. Ciaca den chorca nó den adhmad gur mó dhe atá</span>
<lb n="2574"/><span>fá'n uisce, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="2575"/>
<lb n="2576"/><p><span>117. Is mó den adhmad atá fá'n uisce.</span></p>
<lb n="2577"/>
<lb n="2578"/><p><span>118. Cionnus soin?</span></p>
<lb n="2579"/>
<lb n="2580"/><p><span>119. Mar is truime an t-adhmad 'ná an corca.</span></p>
<lb n="2581"/>
<lb n="2582"/><p><span>120. Sín amach do lámh ar an gcuma so, a Mhichíl.</span></p>
<lb n="2583"/>
<lb n="2584"/><p><span>121. Seadh; cuir an blúire iarainn seo ar an láimh</span>
<lb n="2585"/><span>sínte, a Liam.</span>
<lb n="2586"/></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="2587"/><p><span>122. Coinghibh do lámh mar sin go fóill, a Mhichíl.</span></p>
<lb n="2588"/>
<lb n="2589"/><p><span>123. Cad tá ag gabháil duit, anois?</span></p>
<lb n="2590"/>
<lb n="2591"/><p><span>124. Tá mo lámh ag dul i dtuirse.</span></p>
<lb n="2592"/>
<lb n="2593"/><p><span>125. Cad é an fáth?</span></p>
<lb n="2594"/>
<lb n="2595"/><p><span>126. Ó bheith a d'iarraidh an bhlúire iarainn seo do</span>
<lb n="2596"/><span>choimeád.</span></p>
<lb n="2597"/>
<lb n="2598"/><p><span>127. 'Seadh; tá an t-iarann ag brúghadh do láimhe fá</span>
<lb n="2599"/><span>dhéin an tailimh; ná fuil?</span></p>
<lb n="2600"/>
<lb n="2601"/><p><span>128. Agus do lámh ag brúghadh 'n-a choinnibh; nach eadh?</span></p>
<lb n="2602"/>
<lb n="2603"/><p><span>129. 'Seadh.</span></p>
<lb n="2604"/>
<lb n="2605"/><p><span>130. Cuir gráinne salainn san uisce sin, a Réamuinn.</span></p>
<lb n="2606"/>
<lb n="2607"/><p><span>131. 'Seadh; corruigh anois é.</span></p>
<lb n="2608"/>
<lb n="2609"/><p><span>132. Cad tá ag imtheacht ar an salann, a Dhiarmuid?</span></p>
<lb n="2610"/>
<lb n="2611"/><p><span>133. Tá an t-uisce dhá leaghadh.</span></p>
<lb n="2612"/>
<lb n="2613"/><p><span>134. Cuir gráinne siúicre ann anois, agus dein an</span>
<lb n="2614"/><span>cleas céadna leis, a Dhonnchadh.</span></p>
<lb n="2615"/>
<lb n="2616"/><p><span>135. 'Seadh; cad do thárla dhó, a Thomáis?</span></p>
<lb n="2617"/>
<lb n="2618"/><p><span>136. Do leagh sé.</span></p>
<lb n="2619"/>
<lb n="2620"/><p><span>137. Caith roinnt ghráinní dhen ghainimh ann anois, agus</span>
<lb n="2621"/><span>bain tréaill aisti.</span></p>
<lb n="2622"/>
<lb n="2623"/><p><span>138. Tá an scéal amhlaidh i dtaobh na ghainmhe; ná</span>
<lb n="2624"/><span>fuil, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="2625"/>
<lb n="2626"/><p><span>139. Níl; ní leaghann an t-uisce an ghainimh i n-éan-</span>
<lb n="2627"/><span>chor.</span></p>
<lb n="2628"/>
<lb n="2629"/><p><span>140. Cad do chonnaicís an uair sin, a Chonchubhair?</span></p>
<lb n="2630"/>
<lb n="2631"/><p><span>141. Chonnac go leaghann salann is siúicre i n-uisce,</span>
<lb n="2632"/><span>acht ná leaghann gainimh ann i n-éan-chor.</span></p>
<lb n="2633"/>
<lb n="2634"/><p><span>142. Faigh an adharc ghloine, a Phádraig.</span></p>
<lb n="2635"/>
<lb n="2636"/><p><span>143. Cuir braon uisce agus blúire salainn innti</span>
<lb n="2637"/><span>anois, a Bhriain.</span></p>
<lb n="2638"/>
<lb n="2639"/><p><span>144. Corruigh é, a Dhiarmuid.</span></p>
<lb n="2640"/>
<lb n="2641"/><p><span>145. 'Seadh; tá an t-uisce ag leaghadh an tsalainn; ná</span>
<lb n="2642"/><span>fuil, a Thaidhg?</span>
<lb n="2643"/></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="2644"/><p><span>146. Tá.</span></p>
<lb n="2645"/>
<lb n="2646"/><p><span>147. Cuir a thuilleadh salainn ann anois.</span></p>
<lb n="2647"/>
<lb n="2648"/><p><span>148. Corruigh leat.</span></p>
<lb n="2649"/>
<lb n="2650"/><p><span>149. Nach deacair é go léir a leaghadh?</span></p>
<lb n="2651"/>
<lb n="2652"/><p><span>150. An bhfuil sé leaghta agat fós?</span></p>
<lb n="2653"/>
<lb n="2654"/><p><span>151. Níl.</span></p>
<lb n="2655"/>
<lb n="2656"/><p><span>152. Níl fhéadair an salann go léir a leaghadh i n-éan-</span>
<lb n="2657"/><span>chor?</span></p>
<lb n="2658"/>
<lb n="2659"/><p><span>153. Ní fhéadaim, mar tá an iomad de ann.</span></p>
<lb n="2660"/>
<lb n="2661"/><p><span>154. Cuir bárr t'órdóige deise san uisce, a Liam.</span></p>
<lb n="2662"/>
<lb n="2663"/><p><span>155. 'Seadh; cad do thugann tú fá ndeara?</span></p>
<lb n="2664"/>
<lb n="2665"/><p><span>156. Tugaim fá ndeara go bhfuil an t-uisce fuar.</span></p>
<lb n="2666"/>
<lb n="2667"/><p><span>157. Éin-nídh eile?  Cuir t'órdóg it bhéal.</span></p>
<lb n="2668"/>
<lb n="2669"/><p><span>158. Tá salann san uisce.</span></p>
<lb n="2670"/>
<lb n="2671"/><p><span>159. Tá díreach; uisce guirt is eadh é anois, nach eadh?</span></p>
<lb n="2672"/>
<lb n="2673"/><p><span>160. 'Seadh.</span></p>
<lb n="2674"/>
<lb n="2675"/><p><span>161. Téigh an adharc anois, agus corruigh í.</span></p>
<lb n="2676"/>
<lb n="2677"/><p><span>162. An bhfeiceann sibh éin-nídh anois, a bhuachaillí?</span></p>
<lb n="2678"/>
<lb n="2679"/><p><span>163. 'Seadh, a Mhuiris?</span></p>
<lb n="2680"/>
<lb n="2681"/><p><span>164. Chím go bhfuil an salann ag leaghadh.</span></p>
<lb n="2682"/>
<lb n="2683"/><p><span>165. Éin-nídh eile, a Sheáin?</span></p>
<lb n="2684"/>
<lb n="2685"/><p><span>166. Is dóigh liom go bhfuil an t-uisce ag dul i méad</span>
<lb n="2686"/><span>san adhairc leis.</span></p>
<lb n="2687"/>
<lb n="2688"/><p><span>167. Cad do dheineann an teas don uisce anois, a</span>
<lb n="2689"/><span>Shíomuinn?</span></p>
<lb n="2690"/>
<lb n="2691"/><p><span>168. Méaduigheann sé é.</span></p>
<lb n="2692"/>
<lb n="2693"/><p><span>169. Téidheann toirt an uisce i méad, ná téidheann?</span></p>
<lb n="2694"/>
<lb n="2695"/><p><span>170. Téidheann.</span></p>
<lb n="2696"/>
<lb n="2697"/><p><span>171. Agus tugann sé sin níos mó slighe dhó, chun an</span>
<lb n="2698"/><span>tsalainn a thógaint isteach, an dtuigir?</span></p>
<lb n="2699"/>
<lb n="2700"/><p><span>172. Tuigim.</span></p>
<lb n="2701"/>
<lb n="2702"/><p><span>173. An bhfeacaís riamh an t-uisce ag éirghe agus ag</span>
<lb n="2703"/><span>borradh i gcorcán ar an dteine?</span>
<lb n="2704"/></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="2705"/><p><span>174. Chonnac go minic.</span></p>
<lb n="2706"/>
<lb n="2707"/><p><span>175. Nach amhlaidh a bhíonn toirt an uisce ag méad-</span>
<lb n="2708"/><span>ughadh, an uair sin?</span></p>
<lb n="2709"/>
<lb n="2710"/><p><span>176. Is eadh.</span></p>
<lb n="2711"/>
<lb n="2712"/><p><span>177. Agus cad fá ndeara dhó dul i méad mar sin, a</span>
<lb n="2713"/><span>Chonchubhair?</span></p>
<lb n="2714"/>
<lb n="2715"/><p><span>178. Teas na teine fá ndeara é.</span></p>
<lb n="2716"/>
<lb n="2717"/><p><span>179. Doirt amach an t-uisce te as an adhairc anois, a</span>
<lb n="2718"/><span>Sheósaimh.</span></p>
<lb n="2719"/>
<lb n="2720"/><p><span>180. Líon le huisce fuar í.</span></p>
<lb n="2721"/>
<lb n="2722"/><p><span>181. Téigh an adharc arís, a Mhichíl.</span></p>
<lb n="2723"/>
<lb n="2724"/><p><span>182. Féachaidh go géar ar an adhairc anois, agus innis</span>
<lb n="2725"/><span>dam cad do chíonn sibh?</span></p>
<lb n="2726"/>
<lb n="2727"/><p><span>183. 'Seadh, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="2728"/>
<lb n="2729"/><p><span>184. Chím builg bheag ag teacht san uisce.</span></p>
<lb n="2730"/>
<lb n="2731"/><p><span>185. Ca ionad? (Cad as?)</span></p>
<lb n="2732"/>
<lb n="2733"/><p><span>186. Istigh san uisce.</span></p>
<lb n="2734"/>
<lb n="2735"/><p><span>187. 'Seadh, agus cad d'imthigheann ar na bolgaibh seo,</span>
<lb n="2736"/><span>a Mhuiris?</span></p>
<lb n="2737"/>
<lb n="2738"/><p><span>188. Táid ag éirighe go huachtar an uisce.</span></p>
<lb n="2739"/>
<lb n="2740"/><p><span>189. Agus annsoin?</span></p>
<lb n="2741"/>
<lb n="2742"/><p><span>190. Brisid siad.</span></p>
<lb n="2743"/>
<lb n="2744"/><p><span>191. Táid ag éirighe go hana-thiugh anois, ná fuilid, a</span>
<lb n="2745"/><span>Thaidhg?</span></p>
<lb n="2746"/>
<lb n="2747"/><p><span>192. Táid.</span></p>
<lb n="2748"/>
<lb n="2749"/><p><span>193. Cad tá ag imtheacht don uisce anois?</span></p>
<lb n="2750"/>
<lb n="2751"/><p><span>194. Tá an t-uisce ar fiuchaidh anois, agus ag scéi-</span>
<lb n="2752"/><span>theadh amach.</span></p>
<lb n="2753"/>
<lb n="2754"/><p><span>195. Cad 'n-a thaobh é sin?</span></p>
<lb n="2755"/>
<lb n="2756"/><p><span>196. Mar ní'l slighe a dhóthain dó san adhairc.</span></p>
<lb n="2757"/>
<lb n="2758"/><p><span>197. Cuir braenín uisce sa mhéisín seo, a Labhráis.</span></p>
<lb n="2759"/>
<lb n="2760"/><p><span>198. Beirbh anois é.</span></p>
<lb n="2761"/>
<lb n="2762"/><p><span>199. 'Seadh; lean ort dhá bheirbhiughadh.</span>
<lb n="2763"/></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="2764"/><p><span>200. Cad do thugann tú ar an rud úd atá ag éirighe as</span>
<lb n="2765"/><span>an uisce, a Dhomhnaill?</span></p>
<lb n="2766"/>
<lb n="2767"/><p><span>201. Gal is eadh é sin.</span></p>
<lb n="2768"/>
<lb n="2769"/><p><span>202. Coimeád do mhéaranna innti go fóill, a Mhuirchear-</span>
<lb n="2770"/><span>taigh, agus innis dúinn cad do thugann tú fá</span>
<lb n="2771"/><span>ndeara i dtaobh na gaile seo.</span></p>
<lb n="2772"/>
<lb n="2773"/><p><span>203. Tá sí te.</span></p>
<lb n="2774"/>
<lb n="2775"/><p><span>204. An mothuigheann tú éin-nídh eile 'n-a taobh?</span></p>
<lb n="2776"/>
<lb n="2777"/><p><span>205. Fliuchann sí mo mhéaranna.</span></p>
<lb n="2778"/>
<lb n="2779"/><p><span>206. An ionann an ghal so agus an deatach d'éirighe-</span>
<lb n="2780"/><span>ann as an dteine, a Sheáin?</span></p>
<lb n="2781"/>
<lb n="2782"/><p><span>207. Ní headh, mar ní dheineann deatach ghuail nó dea-</span>
<lb n="2783"/><span>tach mhóna acht do lámha a shailiughadh.</span></p>
<lb n="2784"/>
<lb n="2785"/><p><span>208. Ní'l éin-fhliuchar sa deatach soin.</span></p>
<lb n="2786"/>
<lb n="2787"/><p><span>209. Níl.</span></p>
<lb n="2788"/>
<lb n="2789"/><p><span>210. Féach, tá an braeinín uisce go léir imthighthe anois.</span></p>
<lb n="2790"/>
<lb n="2791"/><p><span>211. Car imthigh sé, a Eoghain?</span></p>
<lb n="2792"/>
<lb n="2793"/><p><span>212. Tá sé imthighthe 'n-a ghail.</span></p>
<lb n="2794"/>
<lb n="2795"/><p><span>213. Caith an t-uisce guirt sa mhéisín anois, a Dhiar-</span>
<lb n="2796"/><span>maid.</span></p>
<lb n="2797"/>
<lb n="2798"/><p><span>214. Beirbh é.</span></p>
<lb n="2799"/>
<lb n="2800"/><p><span>215. Innis dúinn, a Thaidhg, cad tá ag gabháil don</span>
<lb n="2801"/><span>uisce.</span></p>
<lb n="2802"/>
<lb n="2803"/><p><span>216. Tá sé ag imtheacht i bhfuirm gaile.</span></p>
<lb n="2804"/>
<lb n="2805"/><p><span>217. 'Seadh, tá sé go léir imthighthe anois.  Ar fhág sé</span>
<lb n="2806"/><span>éin-nídh 'n-a dhiaidh a Dhiarmaid?</span></p>
<lb n="2807"/>
<lb n="2808"/><p><span>218. D'fág, mar chím deascadh éigin i mbun an mhéisín.</span></p>
<lb n="2809"/>
<lb n="2810"/><p><span>219. Cad é an rud é. Féach cad é an blas atá air, a</span>
<lb n="2811"/><span>Thomáis.</span></p>
<lb n="2812"/>
<lb n="2813"/><p><span>220. Salann atá ann.</span></p>
<lb n="2814"/>
<lb n="2815"/><p><span>221. Cad do thuigeann tú as soin, a Sheóirse?</span></p>
<lb n="2816"/>
<lb n="2817"/><p><span>222. Chím gur féidir an salann a bhaint d'uisce ghuirt</span>
<lb n="2818"/><span>acht é bheirbhiughadh.</span>
<lb n="2819"/></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="2820"/><p><span>IX — CAILC AGUS SIÚICRE.</span></p>
<lb n="2821"/>
<lb n="2822"/><p><span>1. Féachaidh ortha so, a leanbhaí.</span></p>
<lb n="2823"/>
<lb n="2824"/><p><span>2. Cé inneósaidh dhúinn éin-nídh mar gheall ortha?</span></p>
<lb n="2825"/>
<lb n="2826"/><p><span>3. 'Seadh, a Shile.</span></p>
<lb n="2827"/>
<lb n="2828"/><p><span>4. Tá an chailc bán.</span></p>
<lb n="2829"/>
<lb n="2830"/><p><span>5. Agus an siúicre?</span></p>
<lb n="2831"/>
<lb n="2832"/><p><span>6. Tá an siúicre bán leis.</span></p>
<lb n="2833"/>
<lb n="2834"/><p><span>7. Tá an dath céadna ortha araon, mar sin?</span></p>
<lb n="2835"/>
<lb n="2836"/><p><span>8. Tá acht gur gile an chailc 'ná an siúicre.</span></p>
<lb n="2837"/>
<lb n="2838"/><p><span>9. Féach cad é an blas atá ortha, a Ghobnait.</span></p>
<lb n="2839"/>
<lb n="2840"/><p><span>10. Tá blas milis ar an siúicre.</span></p>
<lb n="2841"/>
<lb n="2842"/><p><span>11. 'Seadh; agus an bhfuil an chailc milis?</span></p>
<lb n="2843"/>
<lb n="2844"/><p><span>12. Ní'l, ní mhothuighim-se go bhfuil éan-bhlas ar an</span>
<lb n="2845"/><span>gcailc.</span></p>
<lb n="2846"/>
<lb n="2847"/><p><span>13. An dtugann sibh fá ndeara, a chailíní, go bhfuil</span>
<lb n="2848"/><span>éin-deifridheacht eile eatortha.</span></p>
<lb n="2849"/>
<lb n="2850"/><p><span>14. 'Seadh, a Mháire?</span></p>
<lb n="2851"/>
<lb n="2852"/><p><span>15. Chím go bhfuil an chailc garbh, agus go bhfuil an</span>
<lb n="2853"/><span>siúicre mín.</span></p>
<lb n="2854"/>
<lb n="2855"/><p><span>16. Cuir gráinne dhen tsiúicre it bhéal, a Eibhlín, agus</span>
<lb n="2856"/><span>feiceam cad imtheóghaidh uirthi.</span></p>
<lb n="2857"/>
<lb n="2858"/><p><span>17. An amhlaidh íosaidh sí an siúicre, a Mhaighréad?</span></p>
<lb n="2859"/>
<lb n="2860"/><p><span>18. Ní headh; acht is amhlaidh leaghfaidh an siúicre 'n-a</span>
<lb n="2861"/><span>béal.</span></p>
<lb n="2862"/>
<lb n="2863"/><p><span>19. Cuir blúire dhen gcailc it bhéal-sa, a Shiubhán,</span>
<lb n="2864"/><span>féachaint an leaghfaidh sí.</span></p>
<lb n="2865"/>
<lb n="2866"/><p><span>20. 'Seadh, a Eibhlín, cionnus d'éirigh leis an siúicre</span>
<lb n="2867"/><span>do chuiris it bhéal?</span>
<lb n="2868"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="2869"/><p><span>21. Tá sí go léir leaghta agam.</span></p>
<lb n="2870"/>
<lb n="2871"/><p><span>22. An bhfuil an chailc leaghta agat-sa fós, a</span>
<lb n="2872"/><span>Shiubhán?</span></p>
<lb n="2873"/>
<lb n="2874"/><p><span>23. Níl; ní leaghfaidh sí i n-éan-chor.</span></p>
<lb n="2875"/>
<lb n="2876"/><p><span>24. Cad do thuigir as soin, a Mhaighréad?</span></p>
<lb n="2877"/>
<lb n="2878"/><p><span>25. Tuigim go leaghann siúicre nuair a cuirtar i</span>
<lb n="2879"/><span>bhfliuchán í, acht ná leaghann cailc i n-éan-chor.</span></p>
<lb n="2880"/>
<lb n="2881"/><p><span>26. An bhfuil éan-tairbhe i gcailc, a Shile?</span></p>
<lb n="2882"/>
<lb n="2883"/><p><span>27. Tá go deimhin.</span></p>
<lb n="2884"/>
<lb n="2885"/><p><span>28. Cad é an mhaith atá innti?</span></p>
<lb n="2886"/>
<lb n="2887"/><p><span>29. Chun scríobhadh léi.</span></p>
<lb n="2888"/>
<lb n="2889"/><p><span>30. Ar pháipéar, an eadh?</span></p>
<lb n="2890"/>
<lb n="2891"/><p><span>31. Ní headh, acht ar an gclár dhubh.</span></p>
<lb n="2892"/>
<lb n="2893"/><p><span>32. Is áiseamhail an nídh í chuige sin; nach eadh?</span></p>
<lb n="2894"/>
<lb n="2895"/><p><span>33. 'Seadh go deimhin; bheimís go hana-leathlámhach 'n-a</span>
<lb n="2896"/><span>héaghmuis.</span></p>
<lb n="2897"/>
<lb n="2898"/><p><span>34. Scríob an blúire cailce le hiongain do mhéire, a</span>
<lb n="2899"/><span>Mháire.</span></p>
<lb n="2900"/>
<lb n="2901"/><p><span>35. An bhfuil sí cruaidh?</span></p>
<lb n="2902"/>
<lb n="2903"/><p><span>36. Féach an bhféadfá an chloch so a scríobadh mar</span>
<lb n="2904"/><span>sin?</span></p>
<lb n="2905"/>
<lb n="2906"/><p><span>37. Ní fhéadfainn, mar tá an chloch ró-chruaidh.</span></p>
<lb n="2907"/>
<lb n="2908"/><p><span>38. An furus cailc a bhriseadh, a Bhrighid?</span></p>
<lb n="2909"/>
<lb n="2910"/><p><span>39. Is furus, mar tá sí bog.</span></p>
<lb n="2911"/>
<lb n="2912"/><p><span>40. Brúigh cuid di, a Shiubhán.</span></p>
<lb n="2913"/>
<lb n="2914"/><p><span>41. An mar a chéile fhéachann an chailc bhrúighte agus</span>
<lb n="2915"/><span>an siúicre anois, a Áine?</span></p>
<lb n="2916"/>
<lb n="2917"/><p><span>42. Ní headh, ar fad.</span></p>
<lb n="2918"/>
<lb n="2919"/><p><span>43. Cad é an deifridheacht a mhothuigheann tú eatortha?</span></p>
<lb n="2920"/>
<lb n="2921"/><p><span>44. Tá an chailc garbh, acht tá an siúicre 'n-a ghráinníbh</span>
<lb n="2922"/><span>geala gléineacha.</span></p>
<lb n="2923"/>
<lb n="2924"/><p><span>45. Cuir roinnt gráinní dhen chailc sa ghloine uisce</span>
<lb n="2925"/><span>anois, a Ghobnait, agus corruigh iad.</span>
<lb n="2926"/></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="2927"/><p><span>46. Dein amhlaidh leis an siúicre, a Shíle, i ngloine</span>
<lb n="2928"/><span>eile.</span></p>
<lb n="2929"/>
<lb n="2930"/><p><span>47. Féachaid ortha araon anois, a leanbhaí, agus innis</span>
<lb n="2931"/><span>dam cad é an deifridheacht atá eatortha.</span></p>
<lb n="2932"/>
<lb n="2933"/><p><span>48. 'Seadh, a Mháire?</span></p>
<lb n="2934"/>
<lb n="2935"/><p><span>49. Tá uisce na cailce dathuighthe.</span></p>
<lb n="2936"/>
<lb n="2937"/><p><span>50. Agus ná fuil an t-uisce eile atharruighthe i n-éan-</span>
<lb n="2938"/><span>chor?</span></p>
<lb n="2939"/>
<lb n="2940"/><p><span>51. Níl, tá sé glan.</span></p>
<lb n="2941"/>
<lb n="2942"/><p><span>52. An dtugair-se fá ndeara éin-nídh eile, a Cháit?</span></p>
<lb n="2943"/>
<lb n="2944"/><p><span>53. Chím na giotaí cailce go léir ag gabháil timcheall</span>
<lb n="2945"/><span>san uisce.</span></p>
<lb n="2946"/>
<lb n="2947"/><p><span>54. Agus cad mar gheall ar an siúicre?</span></p>
<lb n="2948"/>
<lb n="2949"/><p><span>55. Tá sé ag leaghadh san uisce i mbun na gloine.</span></p>
<lb n="2950"/>
<lb n="2951"/><p><span>56. 'Seadh; leig dóibh go fóill, a chailíní.</span></p>
<lb n="2952"/>
<lb n="2953"/><p><span>57. Cuir bárr do mhéire ionnta araon, a Ghráinne.</span></p>
<lb n="2954"/>
<lb n="2955"/><p><span>58. Cad mar gheall ar an dá uisce anois?</span></p>
<lb n="2956"/>
<lb n="2957"/><p><span>59. Tá an t-uisce seo milis, acht ní shamhluighim go</span>
<lb n="2958"/><span>bhfuil éan-bhlas ar an uisce eile.</span></p>
<lb n="2959"/>
<lb n="2960"/><p><span>60. Innis dúinn, a Mháire, cad é an treó atá ortha</span>
<lb n="2961"/><span>araon anois.</span></p>
<lb n="2962"/>
<lb n="2963"/><p><span>61. Tá an siúicre go léir a bhí sa ghloine seo imthighthe.</span></p>
<lb n="2964"/>
<lb n="2965"/><p><span>62. Agus cár imthigh sé, an dóigh leat?</span></p>
<lb n="2966"/>
<lb n="2967"/><p><span>63. Do leaghadh san uisce é.</span></p>
<lb n="2968"/>
<lb n="2969"/><p><span>64. 'Seadh; agus cad deirir leis an ngloine eile.</span></p>
<lb n="2970"/>
<lb n="2971"/><p><span>65. Tá an t-uisce ag dul i ngluine sa ghloine eile.</span></p>
<lb n="2972"/>
<lb n="2973"/><p><span>66. Agus cad mar cheall ar an gcailc?</span></p>
<lb n="2974"/>
<lb n="2975"/><p><span>67. Tá an chailc ag druidim go híochtar.</span></p>
<lb n="2976"/>
<lb n="2977"/><p><span>68. An bhfuil éan-laghdughadh tagtha uirthi, an dóigh</span>
<lb n="2978"/><span>leat?</span></p>
<lb n="2979"/>
<lb n="2980"/><p><span>69. Ní dócha go bhfuil.</span></p>
<lb n="2981"/>
<lb n="2982"/><p><span>70. Níor leaghadh éin-phioc dí, mar sin?</span></p>
<lb n="2983"/>
<lb n="2984"/><p><span>71. Níor leaghadh, mar ná leaghann cailc i n-éan-chor.</span>
<lb n="2985"/></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="2986"/><p><span>72. Corruigh an t-uisce arís, a Ghobnait.</span></p>
<lb n="2987"/>
<lb n="2988"/><p><span>73. Féach mar thagann na giotaí cailce aníos as an</span>
<lb n="2989"/><span>uisce.</span></p>
<lb n="2990"/>
<lb n="2991"/><p><span>74. An dóigh leat go bhfuil an oiread céadna aca</span>
<lb n="2992"/><span>san uisce fós, a Shíle?</span></p>
<lb n="2993"/>
<lb n="2994"/><p><span>75. Is dóigh liom go bhfuil.</span></p>
<lb n="2995"/>
<lb n="2996"/><p><span>76. Féach an bhfuil an scéal amhlaidh ag an siúicre,</span>
<lb n="2997"/><span>a Eibhlín.</span></p>
<lb n="2998"/>
<lb n="2999"/><p><span>77. Níl, mar níl éin-phioc den tsiúicre ann.</span></p>
<lb n="3000"/>
<lb n="3001"/><p><span>78. Cad tá ag imtheacht don chailc anois, a Róisín?</span></p>
<lb n="3002"/>
<lb n="3003"/><p><span>79. Tá sí meascaithe tríd an uisce.</span></p>
<lb n="3004"/>
<lb n="3005"/><p><span>80. 'Seadh, agus an bhfanfaidh sí mar sin?</span></p>
<lb n="3006"/>
<lb n="3007"/><p><span>81. Ní fhanfaidh, go deimhin.</span></p>
<lb n="3008"/>
<lb n="3009"/><p><span>82. Cad eile a thárlóghaidh dhí?</span></p>
<lb n="3010"/>
<lb n="3011"/><p><span>83. Tá sí ag gabháil timcheall san uisce anois, agus</span>
<lb n="3012"/><span>ag druidim fá dhéin an íochtair san am chéadna.</span></p>
<lb n="3013"/>
<lb n="3014"/><p><span>84. Cad é an dath atá ar an uisce sin, a Shiubhán?</span></p>
<lb n="3015"/>
<lb n="3016"/><p><span>85. Tá sé bán.</span></p>
<lb n="3017"/>
<lb n="3018"/><p><span>86. Agus cad do bhánuigh an t-uisce?</span></p>
<lb n="3019"/>
<lb n="3020"/><p><span>87. An chailc.</span></p>
<lb n="3021"/>
<lb n="3022"/><p><span>88. Agus an n-imtheóghaidh an dath soin den uisce?</span></p>
<lb n="3023"/>
<lb n="3024"/><p><span>89. Imtheóghaidh, i gcionn tamaillín.</span></p>
<lb n="3025"/>
<lb n="3026"/><p><span>90. Doirt amach an t-uisce sin, a Mhóirín, agus cuir</span>
<lb n="3027"/><span>uisce glan sa ghloine arís.</span></p>
<lb n="3028"/>
<lb n="3029"/><p><span>91. 'Seadh; sáith an blúire cailce sin san uisce.</span></p>
<lb n="3030"/>
<lb n="3031"/><p><span>92. Féach ná fanann sí ar ucht an uisce.  Cad 'n-a</span>
<lb n="3032"/><span>thaobh é sin, a Shiubhán?</span></p>
<lb n="3033"/>
<lb n="3034"/><p><span>93. Mar is truime an chailc 'ná an t-uisce.</span></p>
<lb n="3035"/>
<lb n="3036"/><p><span>94. Agus ciaca is truime, siúicre nó uisce, a Nell?</span></p>
<lb n="3037"/>
<lb n="3038"/><p><span>95. Is truime siúicre 'ná uisce.</span></p>
<lb n="3039"/>
<lb n="3040"/><p><span>96. Cá bhfios duit-se sin?</span></p>
<lb n="3041"/>
<lb n="3042"/><p><span>97. Mar ní fhanfadh sé ar bhárr an uisce.</span></p>
<lb n="3043"/>
<lb n="3044"/><p><span>98. Cad eile a dhéanfadh sé, a Shile?</span>
<lb n="3045"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="3046"/><p><span>99. Raghadh sé go híochtar.</span></p>
<lb n="3047"/>
<lb n="3048"/><p><span>100. An bhfeiceann tú éin-nídh ar siubhal istigh sa</span>
<lb n="3049"/><span>ghloine sin, a Eilís?</span></p>
<lb n="3050"/>
<lb n="3051"/><p><span>101. Chím mór-chuid builgíní ag teacht aníos ó íochtar</span>
<lb n="3052"/><span>na gloine.</span></p>
<lb n="3053"/>
<lb n="3054"/><p><span>102. Agus cad do thárluigheann dóibh annsoin, a Shinéad.</span></p>
<lb n="3055"/>
<lb n="3056"/><p><span>103. Pléascaid nuair shroisid ucht an uisce.</span></p>
<lb n="3057"/>
<lb n="3058"/><p><span>104. An bhfuilid an éirighe fós, a Ghobnait?</span></p>
<lb n="3059"/>
<lb n="3060"/><p><span>105. Táid, acht nílid ag teacht chomh tiugh is do bhíodar.</span></p>
<lb n="3061"/>
<lb n="3062"/><p><span>106. Caith cuid den tsiúicre isteach san uisce anois a</span>
<lb n="3063"/><span>Shiubhán.</span></p>
<lb n="3064"/>
<lb n="3065"/><p><span>107. An mbraitheann tú, go bhfuil na builgíní ag</span>
<lb n="3066"/><span>éirighe as an siúicre, a Nóra?</span></p>
<lb n="3067"/>
<lb n="3068"/><p><span>108. Ní'lid.</span></p>
<lb n="3069"/>
<lb n="3070"/><p><span>109. Tóg an chailc as an uisce go fóill, a Mháire,</span>
<lb n="3071"/><span>agus féach go géar uirthi.</span></p>
<lb n="3072"/>
<lb n="3073"/><p><span>110. 'Sead, cad tá le rádh agat 'n-a taobh anois?</span></p>
<lb n="3074"/>
<lb n="3075"/><p><span>111. Tá sí fliuch anois.</span></p>
<lb n="3076"/>
<lb n="3077"/><p><span>112. Éan-rud eile?</span></p>
<lb n="3078"/>
<lb n="3079"/><p><span>113. Is truime go mór anois í, 'ná mar a bhí sí ó chianaibh.</span></p>
<lb n="3080"/>
<lb n="3081"/><p><span>114. Cad 'n-a thaobh, an dóigh leat?</span></p>
<lb n="3082"/>
<lb n="3083"/><p><span>115. Toisc uisce bheith innti.</span></p>
<lb n="3084"/>
<lb n="3085"/><p><span>116. An bhfeiceann tú éan-atharrughadh eile uirthi?</span></p>
<lb n="3086"/>
<lb n="3087"/><p><span>117. Chím roinnt bhuilgíní uirthi.</span></p>
<lb n="3088"/>
<lb n="3089"/><p><span>118. Ní fuláir nó is ón gcailc a thángadar go léir ó</span>
<lb n="3090"/><span>chianaibh mar sin?</span></p>
<lb n="3091"/>
<lb n="3092"/><p><span>119. Agus cad tá ins na builgíníbh seo?</span></p>
<lb n="3093"/>
<lb n="3094"/><p><span>120. Builgíní aeir is eadh iad.</span></p>
<lb n="3095"/>
<lb n="3096"/><p><span>121. Agus cad as ar tháinig an t-aer, a Sheósaimhín?</span></p>
<lb n="3097"/>
<lb n="3098"/><p><span>122. Ón gcailc, is dócha.</span></p>
<lb n="3099"/>
<lb n="3100"/><p><span>123. 'Seadh, díreach; tá mór-chuid puillíní aeir i gcailc.</span></p>
<lb n="3101"/>
<lb n="3102"/><p><span>124. An dóigh leat go bhfuil siúicre chomh hoscailte sin?</span></p>
<lb n="3103"/>
<lb n="3104"/><p><span>125. Ní dócha go bhfuil.</span>
<lb n="3105"/></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="3106"/><p><span>X — ADHMAD AGUS IARANN.</span></p>
<lb n="3107"/>
<lb n="3108"/><p><span>1. Sin agat blúire iarainn agus blúire adhmaid, a</span>
<lb n="3109"/><span>Liam, agus innis dúinn rud éigin mar gheall</span>
<lb n="3110"/><span>ortha.</span></p>
<lb n="3111"/>
<lb n="3112"/><p><span>2. Is truime an t-iarann 'ná an t-adhmad.</span></p>
<lb n="3113"/>
<lb n="3114"/><p><span>3. Agus ciaca is mó, a Phádraig?</span></p>
<lb n="3115"/>
<lb n="3116"/><p><span>4. Is mó an t-adhmad.</span></p>
<lb n="3117"/>
<lb n="3118"/><p><span>5. Acht mar sin féin, is truime an t-iarann 'ná é,</span>
<lb n="3119"/><span>nach eadh?</span></p>
<lb n="3120"/>
<lb n="3121"/><p><span>6. 'Seadh.</span></p>
<lb n="3122"/>
<lb n="3123"/><p><span>7. A Mhathghamhain, cuir iad súd san uisce.</span></p>
<lb n="3124"/>
<lb n="3125"/><p><span>8. Cad do chíonn tú anois, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="3126"/>
<lb n="3127"/><p><span>9. Chím go bhfuil an t-iarann imthighthe fá'n uisce.</span></p>
<lb n="3128"/>
<lb n="3129"/><p><span>10. Agus cad mar gheall ar an adhmad, a Bhriain?</span></p>
<lb n="3130"/>
<lb n="3131"/><p><span>11. Tá an t-adhmad ag fanacht ar uachtar an uisce.</span></p>
<lb n="3132"/>
<lb n="3133"/><p><span>12. Is truime an t-iarann, mar sin?</span></p>
<lb n="3134"/>
<lb n="3135"/><p><span>13. Is truime.</span></p>
<lb n="3136"/>
<lb n="3137"/><p><span>14. Tóg as an uisce iad, a Néill.</span></p>
<lb n="3138"/>
<lb n="3139"/><p><span>15. Faigh tairnge anois, agus scríob an t-adhmad</span>
<lb n="3140"/><span>léi, a Thomáis.</span></p>
<lb n="3141"/>
<lb n="3142"/><p><span>16. An furus scríobadh air?</span></p>
<lb n="3143"/>
<lb n="3144"/><p><span>17. Is furus.</span></p>
<lb n="3145"/>
<lb n="3146"/><p><span>18. Bain tréail as an iarann anois, a Phádraig.</span></p>
<lb n="3147"/>
<lb n="3148"/><p><span>19. Ní féidir scríobadh ar an iarann.</span></p>
<lb n="3149"/>
<lb n="3150"/><p><span>20. Cad 'n-a thaobh?</span></p>
<lb n="3151"/>
<lb n="3152"/><p><span>21. Mar tá an t-iarann ro-chruaidh.</span></p>
<lb n="3153"/>
<lb n="3154"/><p><span>22. Ciaca is buige, a Sheáin, iarann nó adhmad?</span></p>
<lb n="3155"/>
<lb n="3156"/><p><span>23. Is buige adhmad 'ná iarann.</span>
<lb n="3157"/></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="3158"/><p><span>24. Sáith an tairnge san adhmad, a Philib.</span></p>
<lb n="3159"/>
<lb n="3160"/><p><span>25. Tóg arís í.</span></p>
<lb n="3161"/>
<lb n="3162"/><p><span>26. 'Seadh, cad d'imthigh ar an dtairnge, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="3163"/>
<lb n="3164"/><p><span>27. Níor imthigh éin-nídh uirthi.</span></p>
<lb n="3165"/>
<lb n="3166"/><p><span>28. Agus ar imthigh éin-nídh ar an adhmad, a Éamuinn?</span></p>
<lb n="3167"/>
<lb n="3168"/><p><span>29. D'imthigh; deineadh poll san adhmad.</span></p>
<lb n="3169"/>
<lb n="3170"/><p><span>30. An bhféadfá an t-iarann a pholladh mar sin?</span></p>
<lb n="3171"/>
<lb n="3172"/><p><span>31. Ní fhéadfainn, mar tá an t-iarann ró-chruaidh.</span></p>
<lb n="3173"/>
<lb n="3174"/><p><span>32. Cad do thuigeann sibh as soin anois, a gharsúna?</span></p>
<lb n="3175"/>
<lb n="3176"/><p><span>33. 'Seadh, a Phóil?</span></p>
<lb n="3177"/>
<lb n="3178"/><p><span>34. Chím gur cruaidhe an t-iarann 'ná an t-adhmad.</span></p>
<lb n="3179"/>
<lb n="3180"/><p><span>35. Innis dam rud éigin a deintar d'adhmad, a Eoghain</span></p>
<lb n="3181"/>
<lb n="3182"/><p><span>36. Deintar cláracha is cathaoireacha d'adhmad.</span></p>
<lb n="3183"/>
<lb n="3184"/><p><span>37. 'Seadh, agus nár bh'fhearr iarann chucha-san?</span></p>
<lb n="3185"/>
<lb n="3186"/><p><span>38. Níor bh'fhearr; bheadh sé ró-throm.</span></p>
<lb n="3187"/>
<lb n="3188"/><p><span>39. Agus cad déintar d'iarann, a Shéamuis?</span></p>
<lb n="3189"/>
<lb n="3190"/><p><span>40. D'iarann is eadh dheineadh an tlúdh.</span></p>
<lb n="3191"/>
<lb n="3192"/><p><span>41. Ní dhéanfadh adhmad an gnó chuige?</span></p>
<lb n="3193"/>
<lb n="3194"/><p><span>42. Ní dhéanfadh, mar do dhóighfidhe sa teine é.</span></p>
<lb n="3195"/>
<lb n="3196"/><p><span>43. Cuir an tlúdh sa teine, a Thaidhg.</span></p>
<lb n="3197"/>
<lb n="3198"/><p><span>44. Innis dúinn rudaí eile a deintear d'iarann, a</span>
<lb n="3199"/><span>Mhuiris.</span></p>
<lb n="3200"/>
<lb n="3201"/><p><span>45. D'iarann a deintar longa is traeneacha is mór-</span>
<lb n="3202"/><span>chuid úirlisí, ráinní is sluaiste, cuir i gcás.</span></p>
<lb n="3203"/>
<lb n="3204"/><p><span>46. Cad chuige go gcuirtar iarann ionnta-san?</span></p>
<lb n="3205"/>
<lb n="3206"/><p><span>47. Toisc a chruaidhe atá sé.</span></p>
<lb n="3207"/>
<lb n="3208"/><p><span>48. Tóg an tlúdh as an teine, a Sheáin.</span></p>
<lb n="3209"/>
<lb n="3210"/><p><span>49. Cad é an t-atharrughadh atá tagaithe air, a Mhichíl?</span></p>
<lb n="3211"/>
<lb n="3212"/><p><span>50. Tá bárr an tlúdha dearg.</span></p>
<lb n="3213"/>
<lb n="3214"/><p><span>51. Cionnus a deargadh é?</span></p>
<lb n="3215"/>
<lb n="3216"/><p><span>52. Le teas na teine.</span></p>
<lb n="3217"/>
<lb n="3218"/><p><span>53. An ndeargóghadh adhmad mar sin, dá gcuirtí sa</span>
<lb n="3219"/><span>teine é, a Mhártain?</span>
<lb n="3220"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="3221"/><p><span>54. Ní dheargóghadh; do dhóighfidhe é.</span></p>
<lb n="3222"/>
<lb n="3223"/><p><span>55. Brúigh é sin i gcoinnibh an ghráta, a Thomáis?</span></p>
<lb n="3224"/>
<lb n="3225"/><p><span>56. Féach cad tá déanta aige anois.</span></p>
<lb n="3226"/>
<lb n="3227"/><p><span>57. 'Seadh, a Shéamuis?</span></p>
<lb n="3228"/>
<lb n="3229"/><p><span>58. Do lúb sé é.</span></p>
<lb n="3230"/>
<lb n="3231"/><p><span>59. Nach féidir iarann a lúbadh mar sin?</span></p>
<lb n="3232"/>
<lb n="3233"/><p><span>60. Is féidir, nuair a deargthar é.</span></p>
<lb n="3234"/>
<lb n="3235"/><p><span>61. Agus an bhféadfaidhe adhmad a lúbadh, a Liam?</span></p>
<lb n="3236"/>
<lb n="3237"/><p><span>62. Ní fhéadfaidhe.</span></p>
<lb n="3238"/>
<lb n="3239"/><p><span>63. Dá gcuirtí sa teine é, agus é dheargadh ar nós</span>
<lb n="3240"/><span>iarainn?</span></p>
<lb n="3241"/>
<lb n="3242"/><p><span>64. Níor bh'éan-chabhair é.</span></p>
<lb n="3243"/>
<lb n="3244"/><p><span>65. Is áiseamhail an rud é iarann, mar sin; nach eadh,</span>
<lb n="3245"/><span>a Shéamuis?</span></p>
<lb n="3246"/>
<lb n="3247"/><p><span>66. 'Seadh go deimhin.</span></p>
<lb n="3248"/>
<lb n="3249"/><p><span>67. Agus féach, gur féidir é lúbadh agus éin-nídh is</span>
<lb n="3250"/><span>maith linn a dhéanamh leis, acht é chur sa teine</span>
<lb n="3251"/><span>agus é dheargadh.</span></p>
<lb n="3252"/>
<lb n="3253"/><p><span>68. An furus é bhriseadh, a Pheadair.</span></p>
<lb n="3254"/>
<lb n="3255"/><p><span>69. Ní furus go deimhin; tá sé ana-chruaidh.</span></p>
<lb n="3256"/>
<lb n="3257"/><p><span>70. Buail buille dhen gcasúr ar an gciteal, máiseadh,</span>
<lb n="3258"/><span>féachaint an furus é bhriseadh.</span></p>
<lb n="3259"/>
<lb n="3260"/><p><span>71. Ó, tá fhios agam gur furus é sin a bhriseadh.</span></p>
<lb n="3261"/>
<lb n="3262"/><p><span>72. Agus nach d'iarann a deintear é.</span></p>
<lb n="3263"/>
<lb n="3264"/><p><span>73. 'Seadh leis, acht iarann so-bhriste is eadh é.</span></p>
<lb n="3265"/>
<lb n="3266"/><p><span>74. Agus cad do thugann tú ar na iarann soin?</span></p>
<lb n="3267"/>
<lb n="3268"/><p><span>75. Miotal a thugtar air sin.</span></p>
<lb n="3269"/>
<lb n="3270"/><p><span>76. Agus an miotal atá i ráisúiríbh agus i sceanaibh,</span>
<lb n="3271"/><span>a Sheáin?</span></p>
<lb n="3272"/>
<lb n="3273"/><p><span>77. Ní headh, cruaidh atá ionnta-san.</span></p>
<lb n="3274"/>
<lb n="3275"/><p><span>78. Agus as iarann a deintar cruaidh, nach eadh?</span></p>
<lb n="3276"/>
<lb n="3277"/><p><span>79. 'Seadh.</span></p>
<lb n="3278"/>
<lb n="3279"/><p><span>80. Is amhlaidh cuirtar an t-iarann i dteinntibh móra,</span>
<lb n="3280"/><span>nach eadh?</span>
<lb n="3281"/></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="3282"/><p><span>81. 'Seadh.</span></p>
<lb n="3283"/>
<lb n="3284"/><p><span>82. Agus cad do dheineann an teas mór leis an</span>
<lb n="3285"/><span>iarann?</span></p>
<lb n="3286"/>
<lb n="3287"/><p><span>83. Leaghann sé an t-iarann.</span></p>
<lb n="3288"/>
<lb n="3289"/><p><span>84. Leaghann díreach, agus sáithtear an t-iarann i</span>
<lb n="3290"/><span>n-uisce annsoin, agus bítear dhá bhualadh le</span>
<lb n="3291"/><span>hórdaibh troma go dtí go n-éirigheann sé ana-</span>
<lb n="3292"/><span>chruaidh ar fad.</span></p>
<lb n="3293"/>
<lb n="3294"/><p><span>85. Cad do thuigeann tú as soin, a Thaidhg?</span></p>
<lb n="3295"/>
<lb n="3296"/><p><span>86. Tuigim as soin gur féidir iarann a dhéanamh so-</span>
<lb n="3297"/><span>bhriste agus do-bhriste, do réir mar is maith</span>
<lb n="3298"/><span>linn.</span></p>
<lb n="3299"/>
<lb n="3300"/><p><span>87. Tá an ceart agat, a gharsúin.</span></p>
<lb n="3301"/>
<lb n="3302"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Ceachta Mion-Eóluis

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Ceachta Mion-Eóluis

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
