Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tír-Eólas na hEórpa</title><author><name type="main">Caitlín Nic Gabhann</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">NL252</note>
                         <note type="L">5</note>
                         <note type="B">1923</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>NL252</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Tír-Eólas na hEórpa</title><author>Caitlín Nic Gabhann</author><imprint><publisher>Comhlucht Oideachais na hÉireann, Teoranta</publisher><date>1923</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tír-eólas na hEorpa</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Réamh-rádh.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Sí seo an chéad iarracht a rinneadh ar leabhar eolais</span>
<lb n="6"/><span>ar thíortha iasachta a sgriobhadh i nGaedhilg na haimsire</span>
<lb n="7"/><span>seo.  Le dhá bhliadhain déag anuas (ó thosnuigheas ag cur</span>
<lb n="8"/><span>suime i n-ádhbhar-sgoile a mhúnadh i nGaedhilg agus mé</span>
<lb n="9"/><span>imeasg oidí sgoileann dhá-theangthach), táim ag bailiú</span>
<lb n="10"/><span>ainmneacha áiteann i nGaedhilg, agus is áthas liom gur</span>
<lb n="11"/><span>tháinig sé sa saoghal go mbéadh fáilte roimh leabhar a</span>
<lb n="12"/><span>mbéadh na hainmneacha sin ann.  Na ceachtanna mar </span>
<lb n="13"/><span>atáid sa leabhrán seo, sgríobhadh iad i gcóir na n-oidí</span>
<lb n="14"/><span>sgoile agus na n-adhbhar oidí a bhí d’á dteagasg agam</span>
<lb n="15"/><span>i gCúrsaí an tSamhraidh anuraidh agus i rith na bliadhna</span>
<lb n="16"/><span>ó shoin.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>As na sean-leabhra ba mhó do fuaras na hainmneacha</span>
<lb n="19"/><span>mar atá Geograif Ros Ailithir i Leabhar Laighean, na</span>
<lb n="20"/><span>hAnnála, “Forus Feasa,” Eachtraí, Iomraimh, agus</span>
<lb n="21"/><span>sean-sgéalta de gach saghas: acht táim fá chomaoin</span>
<lb n="22"/><span>freisin, ag a lán d’ughdair na haimsire seo a sgríobh</span>
<lb n="23"/><span>leabhra agus aistí ar thíortha thar lear .i. Mícheál</span>
<lb n="24"/><span>Breathnach, Diarmaid Donn, An tAthair Peadar - solus</span>
<lb n="25"/><span>na bhFlaitheas d’á n-anam! - An Buachaillín Buidhe,</span>
<lb n="26"/><span>Conán Maol, Cú Uladh, Pádhraic Ó Domhnalláin, An</span>
<lb n="27"/><span>tAthair P. Ó Duinnín, An Dr. S. Mac Énrí, An Dr.</span>
<lb n="28"/><span>T. Ó Máille, Liam Ó Rinn, agus sgríobhnóirí agus eagar-</span>
<lb n="29"/><span>thóirí leabhra ar cheana.  Ní fhéadaim iad go léir d’ainmniú,</span>
<lb n="30"/><span>mar ba mhinic a sgríobhainn síos ainm áite agus nach</span>
<lb n="31"/><span>sgríobhainn ainm an leabhair i n-ar léigheas é.  Idir</span>
<lb n="32"/><span>eatorra ar fad ba bheag ainm a mb’éigin dom féin cumadh.</span>
<lb n="33"/><span>Iad-siúd a chumas, thugas iarracht faoi n-a gceapadh</span>
<lb n="34"/><span>mar ceaptaoi ainmneacha áiteann fadó.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Táim buidheach do mo charaid, Pádraig Ó Dálaigh,</span>
<lb n="37"/><span>ar son comhairle a thug sé dom agus mé ag réidhtiú na</span>
<lb n="38"/><span>sgríbhinne do’n chlódóir.</span>
<lb n="39"/><span>Caitlín Nic Ghabhann.</span>
<lb n="40"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="41"/><p><span>Do chum glóire Dé agus onóra na hÉireann.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Tír-eolas na hEorpa.</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>Ó n-ár dTír Féin amach.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>Dothosnuigheamar ar chruinn-eolas d’fhoghluim agus</span>
<lb n="48"/><span>sinn ag féachaint romhainn amach ó dhoras tighe na sgoile,</span>
<lb n="49"/><span>thar bhánta féarmhara ar bparáiste féin - thar phortaigh,</span>
<lb n="50"/><span>thar choillte, thar aibhneacha, suas go mullach na sléibhte</span>
<lb n="51"/><span>bhí ag bun na spéire.  Nó b’fhéidir gurbh í an fhairrge</span>
<lb n="52"/><span>fhairsing a bhí sínte amach romhainn agus sinn ag tosnú</span>
<lb n="53"/><span>ar bheith fiosrach i dtaoibh an domhain mhóir seo ar a bhfuilmid.</span>
<lb n="54"/><span>B’fhéidir gur thar shráideanna cumhanga a d’fhéachamar,</span>
<lb n="55"/><span>suas go bárr tighthe gruamdha a bhí idir sinn agus na</span>
<lb n="56"/><span>sléibhte agus nach raibh d’oibreacha Dé le feiceál againn</span>
<lb n="57"/><span>acht an spéar ghlan ghorm ós ar gceann.  Acht, míle</span>
<lb n="58"/><span>buidheachas le Dia, is beag má tá aon bhaile, beag nó mór,</span>
<lb n="59"/><span>i n-Éirinn nach bhfuil sléibhte nó fairrge, nó páirceanna</span>
<lb n="60"/><span>glasa le feiceál uaidh.  Fiú Bhaile Átha Cliath féin, is</span>
<lb n="61"/><span>fánach ball ann nach bhfeicfeá Beann Éadair nó Sléibhte</span>
<lb n="62"/><span>Chualann uaidh, agus níl ann an gasúr ná an ghearr-chaile</span>
<lb n="63"/><span>a bhfuil siubhal aige nó aice nach mbéadh ábalta an tuaith</span>
<lb n="64"/><span>amach, nó an fhairrge, a shroichint gan ró-mhoill.</span>
<lb n="65"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="66"/><p><span>“Bíonn gach tosnú lag.”</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Seadh, thosnuigheamar mar sin, agus de réir mar tháinig</span>
<lb n="69"/><span>fás fúinn agus tuigsint chugainn, méaduigheadh ar ár</span>
<lb n="70"/><span>n-eolas.  Cuireadh i n-umhail dúinn, mar aon le rudaí</span>
<lb n="71"/><span>eile, go raibh paráistí eile sínte amach ar gach taobh d’ár</span>
<lb n="72"/><span>bparáiste sinne: gur i gConndae áirithe a bhí na paráistí</span>
<lb n="73"/><span>sin go léir: agus go raibh tríocha a’s dá cheann aca siúd</span>
<lb n="74"/><span>i n-Éirinn.  Cheapamar gur mhór an tír í Éire - an tír</span>
<lb n="75"/><span>ionmhuin dothug Dia dhúinn mar áit-chomhnaidhthe.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>An Domhan Mór.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>Fuaramar amharc ar léar-sgáil an domhain, lá, agus</span>
<lb n="80"/><span>b’iongnadh linn a laighead a’s bhí Éire i gcomórtas le</span>
<lb n="81"/><span>tíortha eile an domhain.  Níor laghduigh sin ar ár gcean-</span>
<lb n="82"/><span>amhlacht uirthi - beag an baoghal! - acht theastuigh uainn</span>
<lb n="83"/><span>eolas d’fhágháil ortha siúd, nídh nárbh iongnadh.  Tá cur</span>
<lb n="84"/><span>síos sa leabhrán seo ar na tíortha atá sa gcuid de’n</span>
<lb n="85"/><span>domhan le n-a mbainimid féin .i. Roinn na hEorpa.</span>
<lb n="86"/><span>B’fhéidir go mbéadh a thuille le fágháil nuair a bheás sé</span>
<lb n="87"/><span>seo léighte.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>Roinn na hEorpa.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>A Méad.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>Sí is lugha de Ranna móra an domhain ar fad, cé is</span>
<lb n="94"/><span>moite d’Ástraoill.  Má bhreathnuighmid ar an gcuid</span>
<lb n="95"/><span>eile - ar Mheiriocá thiar, ar an Áisia thoir, ar an Aifric</span>
<lb n="96"/><span>theas, feicimid gur mó gach ceann aca ná’n Eoraip.</span>
<lb n="97"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="98"/><p><span>A Tábhachtaighe.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Acht is mó le rádh an Eoraip, ar go leor bealach, ná</span>
<lb n="101"/><span>aon cheann aca.  Is mó atá déanta aici ar son oideachais</span>
<lb n="102"/><span>agus léighinn, ar son filidheachta agus litridheachta, ar</span>
<lb n="103"/><span>son peictiúrachta, agus dealbhaidheachta, agus gach</span>
<lb n="104"/><span>a mbaineann le áilneacht agus le míneachas i saoghal an</span>
<lb n="105"/><span>duine.  Innte-se atá furmhór de náisiúin mhóra an</span>
<lb n="106"/><span>domhain suidhte.  Aice-se atá mór-chuid mhór de thráchtáil</span>
<lb n="107"/><span>an domhain.  Innte-se ba dhoimhne dophréamhuigh an</span>
<lb n="108"/><span>Chríostaidheacht, agus uaithe-se ba mhó dochuaidh misinéirí</span>
<lb n="109"/><span>chun an Creideamh sin do chraobhsgaoileadh ar fud</span>
<lb n="110"/><span>an domhain, ó aimsir na n-Aspol i leith.  Uaithe-se a thriall</span>
<lb n="111"/><span>na lorgaidhthe móra clúmhala, ó aimsir Bhréanainn Naomhtha</span>
<lb n="112"/><span>se’ againn féin anuas, le tíortha, nár bhfios cinnte d’éinne</span>
<lb n="113"/><span>an uair sin iad a bheith ann, dobhraith.  Ní beag le rádh</span>
<lb n="114"/><span>í an Eoraip ar a lán slighthe.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>Léar-sgáil na hEorpa.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>Suidheamh ár dtíre féin uirthi.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Ag féachaint ar léar-sgáil na hÉorpa dhúinn, féicimid</span>
<lb n="121"/><span>go bhfuil Éire amuigh sa bhfairrge mhóir do’n leith thiar</span>
<lb n="122"/><span>thuaidh, agus oileán is mó ná í do’n leith thoir dhi,</span>
<lb n="123"/><span>idir í agus an Mhóir-thír.  Oileán atá ionnta anois, acht</span>
<lb n="124"/><span>níl mórán doimhneachta san uisge atá idir iad agus an</span>
<lb n="125"/><span>Mhóir-thír i gcomparáid le n-a dhoimhne a’s tá sé tamaillín</span>
<lb n="126"/><span>beag siar ó chóstaibh na hÉireann.  Ní raibh aon fhairrge</span>
<lb n="127"/><span>idir sinn agus an chuid eile de’n Eoraip, uair.</span>
<lb n="128"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="129"/><p><span>Dealbhú na hEorpa.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>Feicimid gur machaire mór atá i lár na hEorpa - </span>
<lb n="132"/><span>“Clár Mór na hEorpa” a tugtar air sin.  Tá’n ceann</span>
<lb n="133"/><span>caol de i n-Éirinn, agus i n-Iarthar na Frainnce, agus</span>
<lb n="134"/><span>téigheann sé i leithead de réir mar ghluaistear soir go dtí</span>
<lb n="135"/><span>go bhfuil leithead na Rúise ó’n Tuaisceart go dtí’n</span>
<lb n="136"/><span>Deisceart ann, sa deire.  Tá Ranng Mór sléibhte ar an</span>
<lb n="137"/><span>taobh theas de’n Eoraip - sínte soir-siar a bhfurmhór - </span>
<lb n="138"/><span>agus fó-rannga amach uaidh i ngach treo.  Tá Sléibhte</span>
<lb n="139"/><span>eile i n-Oirthear na hEorpa, acht ní mór iad ar ghualainn</span>
<lb n="140"/><span>Shléibhte an Deiscirt. Tá Sléibhte móra san Iar-Thuais-</span>
<lb n="141"/><span>ceart chomh maith.  Tá a lán aibhneacha i lár na hEorpa</span>
<lb n="142"/><span>a bhfuil a mbun-shruthanna sna Sléibhte móra theas.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>An Cósta.</span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>Feicimid go bhfuil Cósta na hEorpa an-fhada agus</span>
<lb n="147"/><span>bearnach, áit ar hídigheadh an talamh bog leis an taoille</span>
<lb n="148"/><span>agus gur fágadh an talamh seo cruaidh - na carraigeacha</span>
<lb n="149"/><span>cruaidhe - i n-a mBeanna nó i n-a Ceanna sáithte amach</span>
<lb n="150"/><span>sa bhfairrge.  I n-áiteacha, mar atá, An Mhuir dTorrian</span>
<lb n="151"/><span>Theas, nó an Mhuir Báltach Thuaidh, tá’n fhairrge leath-</span>
<lb n="152"/><span>nuighthe amach thar réimsí móra talmhan istigh faoi’n tír.</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>A Thairbhe Sin.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Is mór an tairbhe do’n Eoraip an cósta bheith chomh fada</span>
<lb n="157"/><span>sin.  Is beag tír innti nach bhfuil imeall-bhord léi cois</span>
<lb n="158"/><span>fairrge.  Iad-siúd nach bhfuil, tá bealaigh uisge, idir</span>
<lb n="159"/><span>aibhneacha agus canála, ionnta, a dhéanas bóthar mór do’n</span>
<lb n="160"/><span>fhairrge dóibh.  Is ar an bhfairrge is mó a déantar tráchtáil.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>An Aoráid.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Chor leis sin, is fionn-fhuaire aimsir na hEorpa sa</span>
<lb n="165"/><span>Samhradh agus is teotha sa nGeimhreadh í de bhárr an méad</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="166"/><p><span>di a theangmhuigheas leis an bhfairrge.  Is fusa an talamh</span>
<lb n="167"/><span>a theitheadh ná’n t-uisge, teacht an tSamhraidh acht is fuide</span>
<lb n="168"/><span>a choinnigheas an t-uisge an teas nuair a téithear é.  In</span>
<lb n="169"/><span>Oirthear na hEorpa atá i bhfad ó’n bhfairrge, bíonn sé</span>
<lb n="170"/><span>an-mheirbh sa Samhradh, agus bíonn fuacht mór ann sa</span>
<lb n="171"/><span>nGeimhreadh.</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>Tais agus Triomacht.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>Tá baint ag an bhfairrge le fliche nó le triomacht na</span>
<lb n="176"/><span>haimsire, freisin.  Gaoth bhreagh bhog ’ndeas is minice</span>
<lb n="177"/><span>a shéideas thar an Eoraip.  Sguabann sí léi an ghail a</span>
<lb n="178"/><span>éirigheas ó’n aigéan de bhárr teasa na gréine.  De réir</span>
<lb n="179"/><span>mar théigheas an gháil i n-áirde - agus amannta cuirtear</span>
<lb n="180"/><span>i n-áirde go tobann í, ar theangmhachtáil do’n ghaoith le</span>
<lb n="181"/><span>sléibhte árda - fuarann sí, agus déantar uisge di,</span>
<lb n="182"/><span>a thuiteas ar an talamh i bhfuirm báistighe.  Is beag gail</span>
<lb n="183"/><span>a fhanas sa ngaoith ar shroichint Oirthir na hEorpa dhi, agus</span>
<lb n="184"/><span>dhá bhithín sin, bíonn brothal agus triomacht mhór ann.</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>A Suidheadh.</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>Tá’n chuid is mó de’n Eoraip taobh istigh de’n Chrios</span>
<lb n="189"/><span>Measardha thuaidh - fágann sin, freisin, nach mbíonn</span>
<lb n="190"/><span>ró-theas ann acht amháin sa bhfíor-Dheisceart, ná aon ró-</span>
<lb n="191"/><span>fhuacht, acht amháin sa bhfíor-Thuaisceart.  Réigiún ann</span>
<lb n="192"/><span>féin ’seadh An Rúis. Níl aon Ranng Sléibhte ar an taobh</span>
<lb n="193"/><span>ó thuaidh dhi leis an ngaoith phréachtaigh adtuaidh a choinneal</span>
<lb n="194"/><span>amach uaithi sa nGeimhreadh, agus tá’n cead céadna ag an</span>
<lb n="195"/><span>ngaoith mheirbh a ndeas séideadh ar a fuaid sa Samhradh-</span>
<lb n="196"/><span>níl de Shléibhte sa treo sin acht Sléibhte na Cácáise atá</span>
<lb n="197"/><span>idir í agus an Phéirs.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>Anois, breathnuighmís ar gach tír faoi leith san Eoraip.</span>
<lb n="200"/>
<pb n="12"/></p>
<lb n="201"/>
<lb n="202"/><p><span>An Bhreatain Mhór.</span></p>
<lb n="203"/>
<lb n="204"/><p><span>Sin é an t-oileán a chonnacamar do’n leith thoir d’Éirinn.</span>
<lb n="205"/><span>Tá’n fhairrge Mhór do’n leith thuaidh dhe: An Fhairrge Mhór</span>
<lb n="206"/><span>.i. Sruth na Maoile, Muir Meann agus Muir na Breataine</span>
<lb n="207"/><span>don leith thiar: Muir nIocht do’n leith theas agus An Mhuir</span>
<lb n="208"/><span>Thuaidh do’n leith thoir dhi.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>A Dhéanamh.</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>Oileán mór é.  Sléibhte árda ar an taobh thuaidh agus</span>
<lb n="213"/><span>ar an taobh thiar dhe ar nós ar n-Oileáin féin. Clár nó</span>
<lb n="214"/><span>Machaire i n-a lár - cuid de Chlár mór na hEorpa, a</span>
<lb n="215"/><span>bhfacamar an ceann caol de i n-Éirinn. Corr-shliabh thall</span>
<lb n="216"/><span>a's i bhfus ar a fuaid, acht gan aon Ranng Sléibhte san</span>
<lb n="217"/><span>Oirthear, áit a bhfuil Sléibhte Chualann againne. Tuiteann</span>
<lb n="218"/><span>fearthainn trom i nIarthar an Oileáin, acht bíonn sé níos</span>
<lb n="219"/><span>tirme san Oirthear.</span></p>
<lb n="220"/>
<lb n="221"/><p><span>Sasana</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>A gustal.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Tá trí cinn de thíortha san oileán sin - Sasana, san</span>
<lb n="226"/><span>Oir-Dheisceart, Alba sa Tuaisceart, agus An Bhreatain</span>
<lb n="227"/><span>Bheag san Iarthar.  Sasana an tír is mó aca.  Tír shaidhbhir í</span>
<lb n="228"/><span>a bhfuil a lán áitreabhach innti, agus níos mó bailte ar a</span>
<lb n="229"/><span>fuaid ná mar tá i n-aon tír eile ar an domhan.  Tráchtáil</span>
<lb n="230"/><span>mhór idir í agus tíortha thar lear. Gual, iarann, luaidh,</span>
<lb n="231"/><span>soinc, copar agus mianaigh agus miotail eile le fágháil</span>
<lb n="232"/><span>innti go flúirseach.  Déantuis mhóra iarainn, éadaigh</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="233"/><p><span>cadáis, agus olna, síoda, criadh, gloine, páipéir agus</span>
<lb n="234"/><span>eile ar siubhal innti. Talamh saidhbhir innti a thugtar bárr</span>
<lb n="235"/><span>maith. Iasgaireacht ar fheabhas thart ar a cóstaí. Ní</span>
<lb n="236"/><span>hiongnadh gur líonmhar a háitightheoirí.</span></p>
<lb n="237"/>
<lb n="238"/><p><span>Na Bailte Móra.</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>Lonndain, cois abhann Teams, i nOirthear na tíre,</span>
<lb n="241"/><span>a príomh-chathair - an chathair is mó sa domhan. Comhnuigheann</span>
<lb n="242"/><span>suas le seacht míle duine innti - oiread faoi dhó, tuairim</span>
<lb n="243"/><span>a’s tá in Éirinn ar fad. Learpóil an dara cathair.</span>
<lb n="244"/><span>Tá sí suidhte cois mara, san Iarthar ar aghaidh Bhaile Átha</span>
<lb n="245"/><span>Cliath amach, nach mór. Baile mór tráchtála é. Manchuin</span>
<lb n="246"/><span>an tríomhadh cathair. Tá sí istigh faoi’n tír, sa tSír,</span>
<lb n="247"/><span>nó Conndae, céadna.</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Alba.</span></p>
<lb n="250"/>
<lb n="251"/><p><span>Cine Gaedheal.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Tír Ghaedhealach is eadh Alba.  Is ó Éirinn ba mhó do</span>
<lb n="254"/><span>háitigheadh í - níl acht caol fairrge idir an dá thír,</span>
<lb n="255"/><span>agus bhíodh a muintir fá smacht Áird-Righthe na hÉireann</span>
<lb n="256"/><span>san aimsir i n-allód. An Ghaedhilg is teanga dhúthchais</span>
<lb n="257"/><span>dóibh araon. Tá a h-ainm in áirde ar fud an domhain</span>
<lb n="258"/><span>ar áilneacht a sléibhte, a gleannta agus a locha : agus</span>
<lb n="259"/><span>ar an gcóir oideachais ar fheabhas atá ar bun innti.</span></p>
<lb n="260"/>
<lb n="261"/><p><span>Slighe-Bheatha na nDaoine.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>Ní líonmhar a daoine sa Tuaisceart, áit a bhfuil na</span>
<lb n="264"/><span>Sléibhte Móra, agus gan acht fíor bheagán talmhan foghanta.</span>
<lb n="265"/><span>Cothuighthear caoirigh ar na sléibhte, agus déantar sníomh-</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="266"/><p><span>acháin agus figheadóireacht sa taobh tíre sin. Iasgaireacht</span>
<lb n="267"/><span>an tslighe-bheatha atá aca-siúd a chomhnuigheas cois</span>
<lb n="268"/><span>fairrge.  I nDeisceart na tíre tá talamh maith cuir.</span>
<lb n="269"/><span>In a theannta sin, tá mianaigh guail, iarainn agus luaidhe</span>
<lb n="270"/><span>ann. D’á bhárr sin, is líomhaire daoine ann ná san</span>
<lb n="271"/><span>Tuaisceart. Déantar éadach cadáis, lín agus olna, innill</span>
<lb n="272"/><span>de gach saghas, agus snaidhmthear longa san taobh sin</span>
<lb n="273"/><span>dé’n tír.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>Na Bailte Móra.</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>Glaschú an baile puirt is mó in Albain. Tá tráchtáil</span>
<lb n="278"/><span>mhór idir é agus Meiriocá. Dún Éideann príomh-chathair</span>
<lb n="279"/><span>na hAlban. Cathair staireamhail í, agus clú mór uirthi</span>
<lb n="280"/><span>ar léigheann agus ar áilneacht. Dúndiadh agus Aibear-</span>
<lb n="281"/><span>adhain bailte tábhachtacha eile atá innti.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>An Bhreatain Bheag.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>A Bunadh.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>Tír Cheilteach í seo. Tá gaol idir a teanga dhuthchais</span>
<lb n="288"/><span>agus ár dteanga-na, acht ní ró-ghairid é i gcomórtas</span>
<lb n="289"/><span>leis an ngaol atá idir teanga na hÉireann agus teanga</span>
<lb n="290"/><span>na hAlban.</span></p>
<lb n="291"/>
<lb n="292"/><p><span>A hÁilneacht.</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Tá sléibhte árda agus gleannta doimhne ar a fuaid,</span>
<lb n="295"/><span>agus cáil mhór ortha maidir le háilneacht. Is féidir</span>
<lb n="296"/><span>Sléibhte na Breataine Bige d’fheicsint ó mhullach Shléibhte</span>
<lb n="297"/><span>Chualann aon lá breá glan.</span>
<lb n="298"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="299"/><p><span>Gléas Maireachtála.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>Comhnuigheann lear mór daoine i n-Oirthear agus</span>
<lb n="302"/><span>i nDeisceart na tíre - áit a bhfuil mianaigh ghuail go</span>
<lb n="303"/><span>fairsing. Déantar flainnín maith sa tír, agus leaghtar</span>
<lb n="304"/><span>iarann, copar agus miotal eile innti. Tagann lasta</span>
<lb n="305"/><span>móra miotail chuici ó’n Spáinn. An Chathair Dhubh sa</span>
<lb n="306"/><span>Deisceart, an baile is mó innti.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Inis Tuile.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>Sin oileán mór amuigh sa bhfairrge do’n leith thuaidh</span>
<lb n="311"/><span>d’Éirinn.  Tá bolcáin - nó cnuic a sgéitheann miotal</span>
<lb n="312"/><span>leaghta, agus luaithridh amach asta - ar an oileán. Bolcán</span>
<lb n="313"/><span>an-mhór iseadh Sliabh na hEicle. Brúchtann uisge beirbhthe</span>
<lb n="314"/><span>aníos as an talamh i n-áiteacha ann. Mar sin féin, bíonn</span>
<lb n="315"/><span>sé reoidhte an chuid is mó de’n bhliadhain. Leis an</span>
<lb n="316"/><span>Danmhairg a bhaineas an t-oileán sin.</span></p>
<lb n="317"/>
<lb n="318"/><p><span>An Fhrainnc.</span></p>
<lb n="319"/>
<lb n="320"/><p><span>A Teorannta.</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>Sí an Fhrainnc an chuid de’n Mhóir-tír is goire dhúinne -</span>
<lb n="323"/><span>is goire í do Shasana ná dúinn féin. Tá’n Fhairrge Mhór-</span>
<lb n="324"/><span>Muir nIocht (Coinéal na Breataine nó An Mhuinchille,</span>
<lb n="325"/><span>mar thugas na Franncaigh uirthi) do’n leiththuaidh dhi.</span>
<lb n="326"/><span>An Fhairrge Mhór (Báigh Bhioscáin) do’n leith thiar:</span>
<lb n="327"/><span>Sléibhte Píréine agus an Mhuir dTorrian do’n leith theas:</span>
<lb n="328"/><span>An Eadáil, An Eilbhéis, An Ghearmáin agus An Bheilg</span>
<lb n="329"/><span>do’n leith thoir di. Mar fheicfear ar an gCruinn, is goire</span>
<lb n="330"/><span>An Fhrainnc do Mheadhon líne na Cruinne na Éire. D’á</span>
<lb n="331"/><span>bhárr sin, is teotha an aimsir innti go mór-mhór san</span>
<lb n="332"/><span>Deisceart.</span>
<lb n="333"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="334"/><p><span>Déanamh na Tíre.</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>Tá árdán sléibhte i n-Oir-Dheisceart na Frainnce,</span>
<lb n="337"/><span>mar atá, na Soibheana, Sléibhte Óibhéirn agus Iúra, agus</span>
<lb n="338"/><span>na hÁirdíní ar theorainn na Beilge. Tá Machaire Mór</span>
<lb n="339"/><span>de thalamh foghanta cothrom cuir san Iar-Thuaisceart-</span>
<lb n="340"/><span>an ceann thiar de Chlár Mór na hEorpa - idir na sléibhte</span>
<lb n="341"/><span>agus an cósta. Fágann sin gur fada mall-shnigheach iad</span>
<lb n="342"/><span>na haibhneacha a ghluaiseas asta i dtreo an chósta, agus</span>
<lb n="343"/><span>béifidhe ag súil go mbéidís intseolta feadh achair mhaith</span>
<lb n="344"/><span>fá’n tír - mar atá.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>Na hAibhneacha.</span></p>
<lb n="347"/>
<lb n="348"/><p><span>An tSaen, a thriallas ó thuaidh, tá sí ar an abhainn is mó</span>
<lb n="349"/><span>le rádh sa bhFrainnc. An Lighiúr (Lúbháir) agus an Gharonn,</span>
<lb n="350"/><span>a dhéanas a mbealaigh siar, agus an Rodháin a ghluaiseas</span>
<lb n="351"/><span>ó dheas amach i mBáigh na Leomhan na haibhneacha móra</span>
<lb n="352"/><span>eile atá innti. Tá’n Réin ar an taobh thoir de’n Fhrainnc</span>
<lb n="353"/><span>cuid d’á bealach.</span></p>
<lb n="354"/>
<lb n="355"/><p><span>Slighe-Bheatha na nDaoine.</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>I n-Oirthear na tíre atá na mianaigh ghuail. Ag smaoineadh</span>
<lb n="358"/><span>air sin, agus ar an méad a dubhradh faoi’n talamh shaidhbhir</span>
<lb n="359"/><span>sa gcuid eile de’n tír, ní béifidhe ag ceapadh go bhfuil</span>
<lb n="360"/><span>muinntir na Frainnce bailighthe le chéile i gcatharacha móra</span>
<lb n="361"/><span>agus an tuaith amach ar bheagán áitreabhach, ar nós Shasana,</span>
<lb n="362"/><span>agus ní mó aca atá. Feilméaracht an tslighe-bheatha atá ag</span>
<lb n="363"/><span>furmhór na ndaoine i n-Iar-Thuaisceart na Frainnce.</span></p>
<lb n="364"/>
<lb n="365"/><p><span>Toradh na Talmhan.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>Tugann an talamh bárr seagail, cruithneachta,</span>
<lb n="368"/><span>bíotais mhilis, cnáibe, lín, meacan, coirce agus arbhair</span>
<lb n="369"/><span>bhuidhe. Fásann crainn fhíneamhna go maith i nDeisceart</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="370"/><p><span>na Frainnce - amuigh faoi’n aer, agus ní i dtighthibh gloine</span>
<lb n="371"/><span>mar fhásaid sa tír seo - agus déantar a lán fíona asta</span>
<lb n="372"/><span>beathuighthear seiriceáin nó péistíní síoda sa gcuid sin</span>
<lb n="373"/><span>de’n tír agus déantar síoda sár-mhaith innti. Déantar</span>
<lb n="374"/><span>éadach cadáis, olna, agus lín, tobac, leathair, uaireadóirí,</span>
<lb n="375"/><span>lása, agus na céadta rud eile sa bhFrainnc. Tugann an</span>
<lb n="376"/><span>iasgaireacht slighe-bheatha mhaith do lucht comhnaidhthe cois-</span>
<lb n="377"/><span>fhairrge innti. Tá cuanta maithe mara ar trí cósta</span>
<lb n="378"/><span>léi - rud a théigheas go mór chun tairbhe di.</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>Éire agus an Fhrainnc.</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>Tá baint ag Éirinn leis an bhFrainnc le fada. Do</span>
<lb n="383"/><span>chuidigh sí linn san am tá caithte, agus sinn ag iarraidh</span>
<lb n="384"/><span>saoirseacht ár dtíre do bhaint amach. Dodhíolamar-ne</span>
<lb n="385"/><span>an chomhar léithi - is i n-Árm na Frainnce a chuaidh na </span>
<lb n="386"/><span>Géanna Fiadháine, agus laochra nach iad d’ár gcine.</span></p>
<lb n="387"/>
<lb n="388"/><p><span>Toradh an Chogaidh</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Cuireadh leis an bhFrainnc i ndeire an Chogaidh Mhóir.</span>
<lb n="391"/><span>Dá thír bheaga - Ealsás agus Lóraen, a baineadh dhi sa</span>
<lb n="392"/><span>gcogadh a bhí idir í féin agus an Ghearmáin sa mbliadhain</span>
<lb n="393"/><span>1870, ghlac sí seilbh ortha an ath-uair. Poblacht iseadh </span>
<lb n="394"/><span>an Fhrainnc.</span></p>
<lb n="395"/>
<lb n="396"/><p><span>Na bailte móra, agus Tráchtáil istigh.</span></p>
<lb n="397"/>
<lb n="398"/><p><span>Paraí a príomh-chathair - an chathair is clúmhala, b'fhéidir,</span>
<lb n="399"/><span>ar an domhan. Tá Calae, Bordaoill, agus Marsael ar</span>
<lb n="400"/><span>na bailte puirt, agus Réim, Neantae agus Túlús ar na</span>
<lb n="401"/><span>bailte tíre is mó innti. Tá bóithre breaghtha Náisiúnta</span>
<lb n="402"/><span>agus canála ar fheabhas ar fud na Frainnce.</span>
<lb n="403"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="404"/><p><span>Leith-Inis na hÍbéiria      </span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>A Suidheamh agus a Déanamh</span></p>
<lb n="407"/>
<lb n="408"/><p><span>Do’n leith thiar theas do’n Fhrainnc í. Tá árdán fairsing </span>
<lb n="409"/><span>sléibhte ar a fuaid - ó’n bhfairrge thoir go dtí’n fhairrge</span>
<lb n="410"/><span>thiar, beag nach. Sa taobh ó thuaidh atá na Píréiní, Sléibhte</span>
<lb n="411"/><span>Chantáibria agus Sléibhte na hÁstúiria. I lár na tíre</span>
<lb n="412"/><span>tá Sléibhte na Cástaoille, agus na Deisceart tá sléibhte</span>
<lb n="413"/><span>Mhóiréana agus Sléibhte Néabháda. Is borb iad na </span>
<lb n="414"/><span>haibhneacha a ghluaiseas in a measg siúd - ró-thapaidh</span>
<lb n="415"/><span>in a ngluaiseacht le bheith oireamhnach do sheoltóireacht.</span>
<lb n="416"/><span> </span>
<lb n="417"/><span>An Aoráid.</span></p>
<lb n="418"/>
<lb n="419"/><p><span>Bíonn fliuchán maith ann cois na fairrge thiar agus gan</span>
<lb n="420"/><span>aon ró-theas ann: acht i lár na tíre bíonn tiormacht </span>
<lb n="421"/><span>mhór agus teas millteach ann - san samhradh. An t-achar</span>
<lb n="422"/><span>fada atá idir é agus an fhairrge mhór is cionntach léis</span>
<lb n="423"/><span>sin, agus an ghaoth bhrothallach a ndeas ó’n Aifric. Sa</span>
<lb n="424"/><span>ngeimhreadh bíonn fuacht préachtach ann mar gheall ar a</span>
<lb n="425"/><span>áirde a’s tá an t-árdán.</span>
<lb n="426"/><span> </span>
<lb n="427"/><span>An Chaoi a Mairtear ann</span></p>
<lb n="428"/>
<lb n="429"/><p><span>Talamh garbh cnocach atá sa gcuid is mó dé’n tír, agus</span>
<lb n="430"/><span>é dóighte ag an ngréin sa Séasúr teo. Acht fásann neart</span>
<lb n="431"/><span>torthaí innti - líomóidí, oráistí, fígí, plumaí, caoir-</span>
<lb n="432"/><span>fhíona, agus mar sin de. Déantar mór-chuid fíona sa</span>
<lb n="433"/><span>leith-inis, agus tá crainn ola innti go fairsing. Tá</span>
<lb n="434"/><span>airgead, luaidh, airgead beo, soinc agus copar go leor</span>
<lb n="435"/><span>le baint innti, chomh maith le gual agus iarann. Tá trácht</span>
<lb n="436"/><span>ar a mianaigh chomh fáda siar a’s théigheas cunntas na </span>
<lb n="437"/><span>stairidhthe.</span>
<lb n="438"/><span> </span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="439"/><p><span>An dá thír.</span>
<lb n="440"/><span> </span>
<lb n="441"/><span>Dá thír atá sa leith-inis seo - An Spáinn agus an </span>
<lb n="442"/><span>Phórtuingéal. Tá’n Spáinn ar an taobh thoir agus thoir-</span>
<lb n="443"/><span>thuaidh agus an Phórtuingéal ar an taobh thiar-theas. Tá</span>
<lb n="444"/><span>príomh-chathair na Spáinne .i. Maidríd, suidhte i lár na tíre,</span>
<lb n="445"/><span>cois abhann Tágús, agus bóithre iarainn ag déanamh uirthi </span>
<lb n="446"/><span>ó na bailte móra eile. Tá caladh-phort maith ag</span>
<lb n="447"/><span>Barsalóin thoir, agus cinn eile ag an gCadias theas,</span>
<lb n="448"/><span>agus ag an gCruinne thuaidh. Tá Liosbón, príomh-chathair</span>
<lb n="449"/><span>na Portuingéile, cois Inbhir Tágús. Ópórtó, cois </span>
<lb n="450"/><span>abhann Dúró, baile cuain mór eile.</span>
<lb n="451"/><span> </span>
<lb n="452"/><span>Éire agus an Spáinn.</span></p>
<lb n="453"/>
<lb n="454"/><p><span>Tá sean-bhaint ag ar dtír-ne leis an Spáinn. Tá gach</span>
<lb n="455"/><span>éinne d’ár seanchaidhthe ghá chur i n-a luighe orainn gur ó’n</span>
<lb n="456"/><span>Spáinn dotháínig ár sinnsear de Chlanna Mhíleadh. Níl</span>
<lb n="457"/><span>ainm tíre is minice a d’fheicfeá i n-ár n-Annála agus</span>
<lb n="458"/><span>in ár sean-sgéalta - cé's moite, b'fhéidir, do’n Ghréig,</span>
<lb n="459"/><span>ó n-ár tháinig cuid eile d’ár sean de réir na stairidhthe</span>
<lb n="460"/><span>céadna.</span>
<lb n="461"/><span> </span>
<lb n="462"/><span>A Mórdhacht in Allód.</span></p>
<lb n="463"/>
<lb n="464"/><p><span>Ba mhór le rádh í, leith-Inis na hÍbéiria uair. Uaithe-se</span>
<lb n="465"/><span>a thriall Criostóir Mac Cuilm ar lorg na nIndiacha Thoir,</span>
<lb n="466"/><span>agus tháinig i dtír sna hIndiacha thiar - agus Partholán Dias,</span>
<lb n="467"/><span>an chéad Eorpach a chuaidh i dtír san Airfic Theas. Uaithe-se</span>
<lb n="468"/><span>a ghluais a t-Armáda, an cabhlach mór úd a shíl smacht </span>
<lb n="469"/><span>a chur ar Shasana. Léith-se a bhain tíortha Mheiriocá</span>
<lb n="470"/><span>Theas - níl de rian uirthi sa Roinn Mhóir sin indiú acht</span>
<lb n="471"/><span>amháin a teanga atá ar labhairt i ngach áit, nach mór, ar</span>
<lb n="472"/><span>fud na Roinne.</span>
<lb n="473"/><span> </span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="474"/><p><span>An Bheilg</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>Tír bheag do’n leith thoir-thuaidh de’n Fhrainnc í sin.</span>
<lb n="477"/><span>Tá’n Mhuir Thuaidh mar theorainn fairrge agus mar bhealach</span>
<lb n="478"/><span>tráchtála aici. Níl sléibhte sa tír, cé is moite do na </span>
<lb n="479"/><span>hÁirdíní atá ar an taobh thiar theas, ar theorainn na </span>
<lb n="480"/><span>Frainnce. Tá cuid mhór de’n tír chomh híseal sin go </span>
<lb n="481"/><span>m’béigin claidhtheacha do thógáil leis an bhfairrge a choinneál</span>
<lb n="482"/><span>amach uatha.</span></p>
<lb n="483"/>
<lb n="484"/><p><span>Tráchtáil na Tíre.</span></p>
<lb n="485"/>
<lb n="486"/><p><span>Tá cóir bhréag tráchtala sa tír, idir bóithre iarainn,</span>
<lb n="487"/><span>bealaigh uisge, agus rian-fháirr ghaile. An Mhás agus </span>
<lb n="488"/><span>an Sgealt na haibhneacha is mó innti. Tá mianaigh guail,</span>
<lb n="489"/><span>iarainn, agus soinc d’á saothrí sa mBeilg. Déantar </span>
<lb n="490"/><span>ráillí iarainn, innill, gunnaí, agus gloine innti, agus </span>
<lb n="491"/><span>is mór é toradh a talmhan. Má’s líonmhar a háitreabhaigh</span>
<lb n="492"/><span>tá slighe mhaith mhaireachtála aca.</span></p>
<lb n="493"/>
<lb n="494"/><p><span>Na bailte móra.</span></p>
<lb n="495"/>
<lb n="496"/><p><span>Bruiséal is príomh-chathair do’n Bheilg. Baile puirt</span>
<lb n="497"/><span>is mór le rádh ’seadh Antueirp. Tá Geant agus Brúis</span>
<lb n="498"/><span>ar na Bailte móra eile ata innti.</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>Éire agus an Bheilg.</span></p>
<lb n="501"/>
<lb n="502"/><p><span>Tá baint ag Éirinn leis an mBeilg le fada an lá.</span>
<lb n="503"/><span>Cuireadh failte roimh ár bhFlatha ó’n Tuaisceart innti,</span>
<lb n="504"/><span>agus iad ar a mbealach go dtí an Róimh, nuair b’éigin </span>
<lb n="505"/><span>dóibh techeadh ó n-a dtír féin, mar tá innste dhúinn ag</span>
<lb n="506"/><span>Tadhg Ó Cianáin. Bhí Coláiste Éireannach i nDubhae an </span>
<lb n="507"/><span>uair sin, agus tá Coláiste Éireananch sa Lobháin go dtí</span>
<lb n="508"/><span>an lá atá indiú ann.</span>
<lb n="509"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="510"/><p><span>“Láthair-chatha na hEorpa”.</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>Tá síothcháin sa mBeilg i láthair na huaire acht ní</span>
<lb n="513"/><span>i gcomhnaidhe a bhí an sgéal mar sin. Is iomdha uair</span>
<lb n="514"/><span>a d’fhéach lucht ceannais tíortha eile le neart a ghabháíl</span>
<lb n="515"/><span>innti - muintir na Spáinne, muintir na Frainnce agus</span>
<lb n="516"/><span>muintir na Gearmáine go háithridh.</span></p>
<lb n="517"/>
<lb n="518"/><p><span>An Tír-fo-Thuinn</span></p>
<lb n="519"/>
<lb n="520"/><p><span>Dealt d’Abhainn na Réine is mó atá sa tír seo, agus é</span>
<lb n="521"/><span>gan bheith chomh hárd le huisge na mara. Tógadh sgonnraí</span>
<lb n="522"/><span>thart timcheall uirthi le fairrge, ar eagla go mbáithfidhe</span>
<lb n="523"/><span>an tír, agus gach a bhfuil innti, am rabharta eicín.</span></p>
<lb n="524"/>
<lb n="525"/><p><span>Mar gheibhtear riar a gcáis aiste.</span></p>
<lb n="526"/>
<lb n="527"/><p><span>Níl mianaigh ar bith san tír, acht tá ithir bhreagh shaidhbhir</span>
<lb n="528"/><span>innti. Baintear báirr mhaithe seagail, cruithneachta</span>
<lb n="529"/><span>bíotais agus fataí: fásann a lán bláthanna innti, agus</span>
<lb n="530"/><span>tá stuic bláthanna ó’n tír-fo-thuinn le fágháil i ngach </span>
<lb n="531"/><span>siopa síl, nach mór, ar fad an domhain. Feilméaracht</span>
<lb n="532"/><span>an tslighe-bheatha atá ag furmhór ná ndaoine, acht déantar </span>
<lb n="533"/><span>soithigh criadh, fightear éadach de gach saghas, agus</span>
<lb n="534"/><span>snaidhmthear longa innti, freisin. Déantar úsaid de </span>
<lb n="535"/><span>mhuilinn ghaoithe le arbhar do mheilt, líon agus cnáib do</span>
<lb n="536"/><span>réidhtiú i gcóir snáithe, le siúcre, rís, caife agus a</span>
<lb n="537"/><span>léitheidí, a thagas thar sáile chuca gan bheith ion-chaithte,</span>
<lb n="538"/><span>d’ullmhú chun caithimh agus leis an mbárraidheacht uisge</span>
<lb n="539"/><span>a bhíos sa talamh a chaidéal amach as, agus isteach sna</span>
<lb n="540"/><span>canála. Na canála seo an chóir tráchtála is mó sa tír.</span>
<lb n="541"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="542"/><p><span>Na bailte móra.</span>
<lb n="543"/><span> </span>
<lb n="544"/><span>Aimsteardam an príomh-bhaile - ar oileáin amuigh sa</span>
<lb n="545"/><span>bhfairrge a tógadh é. Tá ainm Bhaile na hÁga in-áirde</span>
<lb n="546"/><span>mar ionad cruinnighthe d’fhir Stáit ó thíortha móra an</span>
<lb n="547"/><span>domhain. Baile mór tábhachtach eile iseadh Rotardam.</span>
<lb n="548"/><span> </span>
<lb n="549"/><span>An Ghearmáin.</span>
<lb n="550"/><span> </span>
<lb n="551"/><span>Na Teorannta.</span></p>
<lb n="552"/>
<lb n="553"/><p><span>Tír mhór í seo. Tá’n Mhuir Báltach, an Danmharg agus</span>
<lb n="554"/><span>an Mhuir Thuaidh don leith thuaidh dhi: An Fhrainnc do’n</span>
<lb n="555"/><span>leith thiar: An Eilbhéis, An Ástria agus Seacó-Slóibheaice</span>
<lb n="556"/><span>do’n leith theas: An Phólann agus an Rúis do’n leith </span>
<lb n="557"/><span>thoir dhi.</span>
<lb n="558"/><span> </span>
<lb n="559"/><span>A Stair le n-Ár Linne.</span></p>
<lb n="560"/>
<lb n="561"/><p><span>Impireacht mhór chumhachttach a b’eadh an Ghearmáin sul</span>
<lb n="562"/><span>ar thosnuigh an Cogadh Mór, acht nuair a briseadh uirthi</span>
<lb n="563"/><span>sa gcogadh sin, thuir an Impireacht ó chéile. Na Stáit</span>
<lb n="564"/><span>a bhí innte, rinneadar Poblachtaí faoi leith díobh féin,</span>
<lb n="565"/><span>acht táid comh-cheangailte fós. An Phrúis, an Bhábháir,</span>
<lb n="566"/><span>agus an tSacsóin an chuid is tábhachtaighe díobh.</span>
<lb n="567"/><span> </span>
<lb n="568"/><span>Baogal Báithte.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>Fearacht na dtíortha eile a luadhamar a bhfuil imeall-</span>
<lb n="571"/><span>bhord leo cois na Mara Thuaidh, dobháitfeadh an lán-</span>
<lb n="572"/><span>mhara Tuaisceart na Gearmáine mara mbéadh gur tógadh</span>
<lb n="573"/><span>claidhtheacha i n-a coinne.</span>
<lb n="574"/><span> </span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="575"/><p><span>Na hAibhneacha.</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>Tá na milliúin punt caithte ag muintir na Gearmáine</span>
<lb n="578"/><span>ar ghrinneall na fairrge agus inbhir na n-aibhneacha a </span>
<lb n="579"/><span>ghlanadh de’n bhrúsgar carraige a thagas anuas leis na</span>
<lb n="580"/><span>haibhneacha agus a shochruigheas cois cósta. De bhárr na</span>
<lb n="581"/><span>sléibhte bheith i nDeisceart na hEorpa agus a sgar féin</span>
<lb n="582"/><span>de Chlár Mór na hEorpa sa nGearmáin, tá na hAibhneacha</span>
<lb n="583"/><span>fada, mall, agus an-fheileamhnach do thráchtáil. Tá canála </span>
<lb n="584"/><span>ó abhainn go habhainn treasna na tíre, leis.</span>
<lb n="585"/><span> </span>
<lb n="586"/><span>A n-ainmneacha.</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>Tá’n Bhiostúla sa nGearmáin cuid d’á bealach. Tá’n</span>
<lb n="589"/><span>Ódar ar fad innti, nach mór. Abha an-tábhachtach iseadh </span>
<lb n="590"/><span>an Ealb. Tá a lán bailte móra tráchtála ar bhruach na</span>
<lb n="591"/><span>hEilbe agus a cumrachán. Ortha seo atá Béirlín, príomh-</span>
<lb n="592"/><span>chathair na tíre. Tá bun-sruth na Danóibe sa bhForaois</span>
<lb n="593"/><span>Dhuibh sa nGearmáin. Abha na Réine an abha is mó cáil</span>
<lb n="594"/><span>innti, ar a háilneacht agus a húsáidighe. Ar bhruach</span>
<lb n="595"/><span>na Maighne, cumracháin léithi, tá Francphort i n-a bhfuil</span>
<lb n="596"/><span>Árd-Oifigí na mBannc. Ar bhruach na Réine féin tá</span>
<lb n="597"/><span>an Cholóinn, i n-a ndéantar an chumhracht ar a dtugtar</span>
<lb n="598"/><span>Uisge na Colóinne. Múinic príomh-chathair na Bábháire.</span>
<lb n="599"/><span>Lucht déanta beorach is mó atá ag dul chun cinn innti.</span>
<lb n="600"/><span> </span>
<lb n="601"/><span>A dtugann an talamh.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>Tá gual, iarann, soinc, luaidh, copar, ór, airgead,</span>
<lb n="604"/><span>niocal agus eile le fágháil go flúirseach sa nGearmáin.</span>
<lb n="605"/><span>Tá’n chuid is mó de’n talamh i n-a thalamh fhoghanta chuir,</span>
<lb n="606"/><span>agus baintear iomlán an tairbhe as. Beathuightear na</span>
<lb n="607"/><span>táinte beithidheach sa tír, agus tá beacha go farrabachall</span>
<lb n="608"/><span>innti. Daoine saothruightheacha tíoghmhaiseacha ’seadh na</span>
<lb n="609"/><span>Gearmáinigh agus cóir oideachais ar fheabhas aca. Níorbh</span>
<lb n="610"/><span>iongnadh í bheith ag buadhchaint ar thíortha móra tráchtála</span>
<lb n="611"/><span>eile an domhain roimh an gcogadh.</span>
<lb n="612"/><span> </span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="613"/><p><span>Éire agus an Ghearmáin.</span></p>
<lb n="614"/>
<lb n="615"/><p><span>Tá baint ag ar dtír-ne leis an nGearmáín le fada.</span>
<lb n="616"/><span>I dtús ré na Críostaidheachta in Éirinn théigheadh misinéirí</span>
<lb n="617"/><span>ó Éirinn leis an gcreideamh do chraobhsgaoileadh ar an </span>
<lb n="618"/><span>Móir-thír. Tá a lorg go doimhin ar an nGearmáin,</span>
<lb n="619"/><span>i bhfuirm sean-mhainistreacha, nó a bhfothracha, agus ainm-</span>
<lb n="620"/><span>neacha áiteann, agus ta láimh-sgríbhinní leo i dtaisge</span>
<lb n="621"/><span>i gColáistí na tíre sin fós. Cuireann sgoláirí na</span>
<lb n="622"/><span>Gearmáine suim mhór i n-ár dteanga-na, agus thagadh</span>
<lb n="623"/><span>aos-léighinn anall uaithe le n-a foghluim gach bliadhain</span>
<lb n="624"/><span>roimh an gCogadh Mór.</span>
<lb n="625"/><span> </span>
<lb n="626"/><span>An Eilbhéís.</span>
<lb n="627"/><span> </span>
<lb n="628"/><span>A hÁilneacht.</span></p>
<lb n="629"/>
<lb n="630"/><p><span>Tír bheag í seo do’n leith thoir de’n Fhrainnc, a bhfuil</span>
<lb n="631"/><span>cáil agus clú uirthi ar fud an domhain ar áilneacht.</span>
<lb n="632"/><span>Téigheann na mílte duine ann gach bliadhain le laetheannta</span>
<lb n="633"/><span>saoire a chaitheamh sna gleannta dorcha doimhne cois na </span>
<lb n="634"/><span>locha ciúine corcra: nó ag cnocadóireacht ar na sléibhte</span>
<lb n="635"/><span>árda maordha atá san Eilbhéis - na hAlpa móra. Is slighe</span>
<lb n="636"/><span>mhaireachtála d’á lán de na h-Eilbhéisigh aoidheacht do</span>
<lb n="637"/><span>sholatháirt do na sluaighte a théigheas chuca, agus giollacht</span>
<lb n="638"/><span>do thabhairt dóibh.</span>
<lb n="639"/><span> </span>
<lb n="640"/><span>An Aoráid.</span></p>
<lb n="641"/>
<lb n="642"/><p><span>Níl aon imeall-bhord cois fairrge aici, agus is</span>
<lb n="643"/><span>éagsamhlach an aimsir a bhíos innti. De bhárr a áirde</span>
<lb n="644"/><span>a’s tá na sléibhte bíonn sioc agus sneachta ar a mullaigh, </span>
<lb n="645"/><span>agus srutheanna oidhre ar shleasa na sléíbhte an lá is</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="646"/><p><span>brothallaighe sa samhradh, nuair a bhíos teas maith ins na</span>
<lb n="647"/><span>gleannta. Acht déanann na sléibhte céadna fasgadh</span>
<lb n="648"/><span>maith do na gleannta ar ghaoithe fuara agus teotha.</span>
<lb n="649"/><span> </span>
<lb n="650"/><span>Locha agus Aibhneacha.</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span>Na sruthanna oidhre san Eilbhéis is bárr do mhórán </span>
<lb n="653"/><span>aibhneacha tábhachtacha. Tá bun na Réine sna hAlpa Móra,</span>
<lb n="654"/><span>agus leathnuigheann a h-uisgí amach ar a bealach siar ó</span>
<lb n="655"/><span>thuaidh le Loch Chonstans a dhéanamh. An Áir a líonas</span>
<lb n="656"/><span>loch Lúsaern d’uisge na Rodháine a rinneadh loch </span>
<lb n="657"/><span>Gheinéibhe, an Rodháin a bhíos ag gluaiseacht le fánaidh</span>
<lb n="658"/><span>nó ag tuitim go garbh-ghlórach le binn ag déanamh bealaigh</span>
<lb n="659"/><span>di féin siar ó dheas chun fairrge.</span>
<lb n="660"/><span> </span>
<lb n="661"/><span>Sealbh Triúir.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>Tá teorannta trí cinn de thíortha .i. An Fhrainnc, An</span>
<lb n="664"/><span>Eilbhéis agus an Eadáil, ag Mont Blanc (An Sliabh Geal)</span>
<lb n="665"/><span>sna hAlpa Móra. Sé an Sliabh is áirde san Eoraip é.</span>
<lb n="666"/><span>Tá Sliabh Shan-Gotard ar an sliabh is áirde san Eilbhéis</span>
<lb n="667"/><span>féin.</span>
<lb n="668"/><span> </span>
<lb n="669"/><span>Mar Mhaireann na hEilbhéisigh.</span></p>
<lb n="670"/>
<lb n="671"/><p><span>Níl acht tuairim ’s an ceathramhadh cuid de thalamh na </span>
<lb n="672"/><span>hEilbhéise ion-traothruighte - tá’n méad eile faoi shléibhte</span>
<lb n="673"/><span>agus foraoisí. Crainn ghiúise is mó atá sna foraoisí</span>
<lb n="674"/><span>sin, agus baintear úsáid asta i ndéantúis ádmhaid - </span>
<lb n="675"/><span>baill bheaga trosgáin agus a leithéídí. Fásann caoir</span>
<lb n="676"/><span>fhíona agus ubhla go maith sna gleannta, chomh maith le</span>
<lb n="677"/><span>seagal, coirce agus eorna, acht is beag má fhásann díol</span>
<lb n="678"/><span>mhuintire na tíre féin d’arbhar innti. Cothuighthear ba</span>
<lb n="679"/><span>caoirigh agus gabhair ar na cnocaibh.</span>
<lb n="680"/><span> </span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="681"/><p><span>Déantúis.</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>Déantar im agus cáise. Agus leasuighthear bainne sa</span>
<lb n="684"/><span>tír. Cothuighthear seiriceáin sa taobh theas de’n tír, agus</span>
<lb n="685"/><span>déantar síoda de’n tsnáith a sníomhaid. Déantar éadach</span>
<lb n="686"/><span>cadáis agus olna, agus innill d’á lán saghas innti. Le </span>
<lb n="687"/><span>cumhacht uisge agus aibhléise a déantar furmhór na n-</span>
<lb n="688"/><span>earraidhe san Eilbhéis - níl gual le fágháil sa tír. Táthar</span>
<lb n="689"/><span>ar ghann-chuid miotail san Eilbhéis, acht ní leo is faillighe </span>
<lb n="690"/><span>a bhfuil le baint innti. Tá sár-oideachas céirdeamhail le</span>
<lb n="691"/><span>fágháil ag muintir na hEilbhéíse, agus tá a rian sin ar </span>
<lb n="692"/><span>an tír.</span>
<lb n="693"/><span> </span>
<lb n="694"/><span>An Náisiún.</span></p>
<lb n="695"/>
<lb n="696"/><p><span>Poblacht i n-a bhfuil a lán poblachta beaga comh-</span>
<lb n="697"/><span>cheangailte iseadh an Eilbhéis. Bhí roinnt de’n tír faoi</span>
<lb n="698"/><span>smacht na Gearmáine, uair, acht d’éirigh leis na hEilbhéisigh</span>
<lb n="699"/><span>seilbh a dtíre féin a bhaint amach. Béirn, cois na hÁire</span>
<lb n="700"/><span>is príomh-chathair do’n tír. Bailte maithe tráchtála iseadh</span>
<lb n="701"/><span>Súirich agus Géinéibh. Tá lorg na manach n-Éireannacha</span>
<lb n="702"/><span>ar an Eilbhéis go dtí an lá atá indiú ann.</span>
<lb n="703"/><span> </span>
<lb n="704"/><span>An Eadáil.</span>
<lb n="705"/><span> </span>
<lb n="706"/><span>Cuma na Tíre.</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>Leith-inis i bhfuirm bútaise fada, do’n leith theas de’n</span>
<lb n="709"/><span>Eoraip í seo. Tá’n Mhuir dTorrian de gach leith di, acht </span>
<lb n="710"/><span>amháin ar an taobh ó thuaidh, áit a bhfuil na hAlpa Móra.</span>
<lb n="711"/><span>Tá Clár Mór de thalamh réidh cothrom (Clár Lombáirdí)</span>
<lb n="712"/><span>i dtuaisceart na hEadáile idir na hAlpa agus na</span>
<lb n="713"/><span>hApainíní .i. ranng sléibhte atá sinte síos suas ó cheann</span>
<lb n="714"/><span>ceann na tíre, acht amháin ar an gClár úd. Ní mór le rádh</span>
<lb n="715"/><span>iad na h-aibhneacha, maidir le tráchtáil, cé is moite do’n</span>
<lb n="716"/><span>Phó a ghluaiseas soir treasna an Chláir thuaidh.</span>
<lb n="717"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="718"/><p><span>Taisteal agus Tráchtáil</span></p>
<lb n="719"/>
<lb n="720"/><p><span>Tá cóir mhaith tráchtála ar mhuir, agus cuanta maithe </span>
<lb n="721"/><span>ag an Eadáil, agus cé go bhfuil na hAlpa Móra ar an </span>
<lb n="722"/><span>taobh thuaidh, tá bóithre maithe thart le n-a mbun, agus </span>
<lb n="723"/><span>bóithre iarainn faoi thalamh ann, agus ní chuireann na hAlpa</span>
<lb n="724"/><span>isteach ar thráchtáil, mórán.  Lucht taistil ó Thuaisceart </span>
<lb n="725"/><span>na hEorpa a bhéadh ag triall ar an domhan thoir, nach </span>
<lb n="726"/><span>dtaithneóchadh turas ró-fhada ar muir leo, is tríd an </span>
<lb n="727"/><span>bhFrainnc a thriallaidh, go Bríndísí i nDeisceart na</span>
<lb n="728"/><span>hEadáile, áit a dtéighid ar bord luinge.</span></p>
<lb n="729"/>
<lb n="730"/><p><span>Obair agus Déantúis.</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span>Le cumhacht uisge is mó a oibrighthear muilte agus </span>
<lb n="733"/><span>monarcha san Eadáil - níl mianaigh ná miotal go flúirseach</span>
<lb n="734"/><span>sa tír.  Éadach cadáis agus olna, lín-éadach, agus síoda</span>
<lb n="735"/><span>ar fheabhas, na h-earraidhe is mó a déantar innti, maille </span>
<lb n="736"/><span>le fíon.  Fásann neart torthaí innti, agus crainn ola,</span>
<lb n="737"/><span>rís, líon, cnáib, cruithneacht agus arbhar buidhe.</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>An Aoráid.</span></p>
<lb n="740"/>
<lb n="741"/><p><span>Bíonn brothal mór innti sa Samhradh acht amháin cois</span>
<lb n="742"/><span>cósta thiar, acht san nGeimhreadh uaireannta bíonn aimsir </span>
<lb n="743"/><span>chaillte ann.  Séideann gaoth phréachtach ó na hAlpa</span>
<lb n="744"/><span>reoidhte, sgaithte, thar an tír.</span>
<lb n="745"/><span> </span>
<lb n="746"/><span>Príomh-Chathair na Tíre.</span></p>
<lb n="747"/>
<lb n="748"/><p><span>Maidir leis na bailte móra atá san Eadáil sí an </span>
<lb n="749"/><span>Róimh, atá i n-aice le Tráigh Mhara Thíbhír, príomh-chathair</span>
<lb n="750"/><span>na tíre.  Cathair clúmhail atá innte leis na ciantaibh.</span>
<lb n="751"/><span>Ba h-í ba phríomh-chathair d’Ímpireacht na Róimhe, a raibh</span>
<lb n="752"/><span>smacht aice ar an domhan iomlán, nach mór, roimh Aois ar</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="753"/><p><span>dTighearna - sé sin le rádh, ar an méad de’n domhan</span>
<lb n="754"/><span>a raibh eolas air, an uair sin.  Acht is cúis mhaoidhte </span>
<lb n="755"/><span>dhúinne nach raibh ár dtír-ne ariamh i n-a seilbh.  Sa Róimh</span>
<lb n="756"/><span>a chomhnuigheas an Pápa.  Ba léis í, uair, agus an ceanntar </span>
<lb n="757"/><span>mór-dtimcheall, acht baineadh dhe í suas le leith-chéad</span>
<lb n="758"/><span>bliadhain ó shoin.</span>
<lb n="759"/><span> </span>
<lb n="760"/><span>Éire agus an Róimh.</span></p>
<lb n="761"/>
<lb n="762"/><p><span>Is sa Róimh atá uaigheanna Iarlaí Uladh.  Ba é an Pápa</span>
<lb n="763"/><span>a thug dídean dóibh agus iad ar díbirt ó n-a dtír féín.</span>
<lb n="764"/><span>Ní gádh cuir síos ar an mbaint atá idir Éire agus an </span>
<lb n="765"/><span>Róimh, le linn na Críostaidheachta, ó aimsir Phádraic </span>
<lb n="766"/><span>Naomhtha anuas.  Tá a bheag nó a mhór d’eolas ag cách</span>
<lb n="767"/><span>i n-a thaoibh sin.</span>
<lb n="768"/><span> </span>
<lb n="769"/><span>Na Bailte Móra Eile</span></p>
<lb n="770"/>
<lb n="771"/><p><span>Tá Cathair Mhíoláin ar Chlár Lombáirdí.  Tá Ard-</span>
<lb n="772"/><span>Eaglais innti a rinneadh go h-iomlán de mharmar geal,</span>
<lb n="773"/><span>in-a bhfuil suas le ceithre mhíle iomháigh.  Déantar</span>
<lb n="774"/><span>gluaisteáin agus earraidhe cruaidhe innti.</span>
<lb n="775"/><span> </span>
<lb n="776"/><span>Tá Túirín ar an taobh theas di - déantús gluaisteán </span>
<lb n="777"/><span>agus éadaigh olna is mó atá ar siubhail sa mbaile sin.</span>
<lb n="778"/><span> </span>
<lb n="779"/><span>Géanóa, cois Bháighe Ghéanóa, an baile puirt is mó sa </span>
<lb n="780"/><span>tír.  Snaidhmthear longa ann agus déantar innill </span>
<lb n="781"/><span>traenach agus innill eile ann.</span>
<lb n="782"/><span> </span>
<lb n="783"/><span>Tá Náipléas ar an mbaile is áilne san Eadáíl - ar an </span>
<lb n="784"/><span>domhan, deir a lán.  Ithir an-tsaidhbhir atá sa geanntar</span>
<lb n="785"/><span>thart uirthi.  Fásann gach saghas torthaí agus arbhair go </span>
<lb n="786"/><span>flúirseach ann.</span>
<lb n="787"/><span> </span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="788"/><p><span>Bolcán Bhéasúibhe.</span></p>
<lb n="789"/>
<lb n="790"/><p><span>I n-aice le Náipléas atá Sliabh Bhéasuibhe.  Bolcán</span>
<lb n="791"/><span>atá ann - cnoc dorinneadh de’n mhiotal leaghta atá go</span>
<lb n="792"/><span>síorruidhe ar fiuchadh taobh istigh de’n Chruinn seo ar a </span>
<lb n="793"/><span>gcomhnuighmíd.  Brúchtann sé amach ó am go h-am, agus</span>
<lb n="794"/><span>déanann an-sgrios thart timcheall, uaireannta.  Méad-</span>
<lb n="795"/><span>uighthear ar an sliabh le gach brúchtaighil.  Bíonn deatach</span>
<lb n="796"/><span>agus splanncracha i n-áirde ó bhéal an bholcáin, agus</span>
<lb n="797"/><span>teas agus lasair uaidh, fiú amháin nuair nach mbíonn sé </span>
<lb n="798"/><span>ar brúchtaighil.</span></p>
<lb n="799"/>
<lb n="800"/><p><span>Oirthear na hEadáile.</span></p>
<lb n="801"/>
<lb n="802"/><p><span>Tá Bhéinís san Oirthear, cois Mhara na hÁidria.  Ar nós</span>
<lb n="803"/><span>Aimsteardaim, tógadh ar oileáin í, agus is ar bháid a </span>
<lb n="804"/><span>ghluaistear ó theach go teach ann.  Rinneadh trácht cheana</span>
<lb n="805"/><span>ar Bhríndísí san Oir-Dheisceart, baile puirt do phaisinéirí,</span>
<lb n="806"/><span>d’earraidhe agus do litreacha do’n domhan thoir.</span></p>
<lb n="807"/>
<lb n="808"/><p><span>Seoda a Sean atá ag na hEadálaigh.</span></p>
<lb n="809"/>
<lb n="810"/><p><span>Í ngach ceann de na catharacha móra san Eadáil tá</span>
<lb n="811"/><span>íomháigh agus peictiúirí agus leabhra áilne ársa iongantacha,</span>
<lb n="812"/><span>ag taisbeáint nó i dtaisge: agus na Sean-Áruis Phuiblidhe</span>
<lb n="813"/><span>agus na Teampaill atá ionnta, níl a sárú ar domhan </span>
<lb n="814"/><span>ar áilneacht.</span></p>
<lb n="815"/>
<lb n="816"/><p><span>Na hOileáin.</span></p>
<lb n="817"/>
<lb n="818"/><p><span>Tá dhá Oileán mhóra leis an Eadáil amuigh sa Muir </span>
<lb n="819"/><span>dTorrian .i. An tSísle do’n leith thiar theas, i ngar dhi,</span>
<lb n="820"/><span>agus an tSáirdín, tamall maith amach ó’n gcósta thiar.</span>
<lb n="821"/><span>Tá bolcán mór ar Oileán na Sísle, ar a dtugtar Sliabh</span>
<lb n="822"/><span>Aetna.  Oileáin thorthamhla iad - Oileán na Sáirdíne go</span>
<lb n="823"/><span>mór-mhór, agus tá mianaigh luachmhara, freisin, ar an</span>
<lb n="824"/><span>oileán sin.</span>
<lb n="825"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="826"/><p><span>Cuireadh leis an Eadáil i ndeire an Chogaidh.  Fuair sí</span>
<lb n="827"/><span>seilbh ar bhaile cuain Thriasta, agus ar thaltaí eile bhíodh</span>
<lb n="828"/><span>i nDeisceart na hÁrtria.</span></p>
<lb n="829"/>
<lb n="830"/><p><span>An Lochlann.</span></p>
<lb n="831"/>
<lb n="832"/><p><span>Tá trí cinn de thíortha sa Lochlainn - An Danmharg,</span>
<lb n="833"/><span>An Orbhuidh agus Tír na Sorcha.  Ríoghachta neamh-spleadhacha</span>
<lb n="834"/><span>iad go léír.</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>An Danmharg - a bhfuil innte.</span></p>
<lb n="837"/>
<lb n="838"/><p><span>Leith-Inis na hIútlainne agus roinnt oileán, mar atá,</span>
<lb n="839"/><span>Oileán na Saolainne, Oileán na Lálainne agus Oileán </span>
<lb n="840"/><span>Fiana, agus oileáin bheaga eile, atá sa Danmhairg.</span>
<lb n="841"/><span>Ísleán atá innti thart le Cósta na Mara Thuaidh, agus</span>
<lb n="842"/><span>caithtear an fhairrge a choinneál amach uaithe ar an gcaoi</span>
<lb n="843"/><span>céadna i n-a ndéantar sa Tír-Fó-Thuinn é.</span></p>
<lb n="844"/>
<lb n="845"/><p><span>An tSlighe a Mairtear Innti.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>Talamh maith cuir, agus cimín, atá i n-Oir-Dheisceart</span>
<lb n="848"/><span>na hIútlainne agus sna hoileáín, a bheireas bárr maith </span>
<lb n="849"/><span>seagail, eorna, biatais, coirce, agus cruithneachta, agus</span>
<lb n="850"/><span>a chothuigheas sgata mór beithidheach.  Ta tighthe-chomhair</span>
<lb n="851"/><span>uachtair go fairsing sa tír.  Ní déantar aon faillighe</span>
<lb n="852"/><span>ionnta sna gléasanna is úire agus is fearr a chur i n-úsáid</span>
<lb n="853"/><span>chun iomlán an bhrabaigh a bhaint as an mbraon maith bainne </span>
<lb n="854"/><span>a cuirtear chuca ó na feilmí: agus tá díol maith ar</span>
<lb n="855"/><span>thoradh bainne na Danmhairge i ngach tír.  Déantar </span>
<lb n="856"/><span>gráinne maith siúicre de’n bhíotais mhilis a fhásas sa tír,</span>
<lb n="857"/><span>agus biadh maith do na beithidhigh iseadh an fhuighleach.</span>
<lb n="858"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="859"/><p><span>Na Bailte Móra.</span></p>
<lb n="860"/>
<lb n="861"/><p><span>Cóbanthábhán (Port na gCeannaidhthe) ar Oileán na </span>
<lb n="862"/><span>Saolainne cois Súnnda na Lochlainne, is príomh-chathair</span>
<lb n="863"/><span>do’n tír - an t-aon chaladh-phort amháin atá innti a bhfuil</span>
<lb n="864"/><span>díol luingis de dhoimhneacht sa bhfairrge taobh leis.  Tá</span>
<lb n="865"/><span>Árthúr, an dara cathair, i nIútlainn.  Bailighthí cáin na </span>
<lb n="866"/><span>Mara Báltach ag Baile na hÉalsannóire.  Tá Cathair</span>
<lb n="867"/><span>Óidín ar oileán Fiana.</span></p>
<lb n="868"/>
<lb n="869"/><p><span>Na Caolais.</span></p>
<lb n="870"/>
<lb n="871"/><p><span>Tá’n Súnda idir Saolainn agus Tír na Sorcha, An Crios</span>
<lb n="872"/><span>Mór idir Saolainn agus Fian, agus an Crios Beag idir</span>
<lb n="873"/><span>Oileán na Fiana agus an Iútlann.  B’iad siúd na bealaigh </span>
<lb n="874"/><span>uisge go dtí an Mhuir Báltach sul ar gearradh Canál</span>
<lb n="875"/><span>na Cíle treasna na Roinne Gearmánaighe de’n Leith-Inis.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>An Orbhuidh.</span></p>
<lb n="878"/>
<lb n="879"/><p><span>Dealbh na Tíre.</span></p>
<lb n="880"/>
<lb n="881"/><p><span>An chuid thiar de’n leith-Inis mhór atá le feiceál againn</span>
<lb n="882"/><span>do’n leith thiar-thuaidh de’n Eoraip ’seadh An Orbhuidh.</span>
<lb n="883"/><span>Tír gharbh fhiadháin chnocach atá innti.  Cósta fada beárnach</span>
<lb n="884"/><span>aici.  Báigheanna fada caola ar a dtugtar “Fíorda”</span>
<lb n="885"/><span>cosamhail le Loch Cháirlinn nó Inbhear Sgéine s'againne,</span>
<lb n="886"/><span>sínte achar fada istigh faoi’n tír, agus sléibhte árda</span>
<lb n="887"/><span>garbha (“Fialta”) ar gach taobh díobh.</span>
<lb n="888"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="889"/><p><span>A hÁitreabhaigh agus a Slighe-Bheatha.</span></p>
<lb n="890"/>
<lb n="891"/><p><span>Tá sí ar bheagán áitreabhach agus ar ghann-chuid talmhan</span>
<lb n="892"/><span>cuir.  Mara mbéadh na foraoisí móra giúise, a thugas</span>
<lb n="893"/><span>slighe-bheatha do chuid de na daoine - ag baint na gcrann</span>
<lb n="894"/><span>agus ag cur an ádhmaid chun bealaigh - agus an iasgaireacht,</span>
<lb n="895"/><span>ar a maireann roinnt eile aca, ní féadfaidhe bheith beo</span>
<lb n="896"/><span>i dTír na hOrbhuidhe.  Baintear roinnt miotail sa tír .i.</span>
<lb n="897"/><span>iarann, airgead, copar, agus niocal.</span></p>
<lb n="898"/>
<lb n="899"/><p><span>Cóir Tráchtála.</span></p>
<lb n="900"/>
<lb n="901"/><p><span>Tá na hAibhneacha ró-ghairid, ró-gharb, ró-thapaidh i n-a</span>
<lb n="902"/><span>ngluaiseacht le bheith oireamhnach do luingseoracht acht</span>
<lb n="903"/><span>tig le luingis snámh ar na fíorda fada doimhne atá idir</span>
<lb n="904"/><span>na hailltreacha móra cois cósta, a bhfuil oileáin i mbéal</span>
<lb n="905"/><span>a bhfurmhóir chun fasgadh a dhéanamh dóibh.</span></p>
<lb n="906"/>
<lb n="907"/><p><span>Na Bailte</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>Cathair Cristiáinne an chathair is mó san Orbhuidh.</span>
<lb n="910"/><span>I gCathair na Beirbhe thiar, déantar iasg a chur ar shalann</span>
<lb n="911"/><span>agus a chur amach ar fud an Domhain Thuaidh.</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>Tír na Sorcha.</span></p>
<lb n="914"/>
<lb n="915"/><p><span>A Déanamh</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>An Roinn thoir do’n leith-inis í sin.  Níl sí baoghal</span>
<lb n="918"/><span>ar bheith chomh sléibhteach leis an Orbhuidh.  Tá na sléibhte</span>
<lb n="919"/><span>is airde ar an taobh thiar de’n leith-inis.  Téighid i n-ísle</span>
<lb n="920"/><span>de réir mar gluaistear soir, agus is talamh réidh comh</span>
<lb n="921"/><span>íseal cuir atá i n-Oirthear Thír na Sorcha.</span>
<lb n="922"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="923"/><p><span>Cóir Thráchtála agus Bailte Puirt</span></p>
<lb n="924"/>
<lb n="925"/><p><span>Tá na haibhneacha fada mall-ghluaiseach, agus bhéidís</span>
<lb n="926"/><span>oireamhnach go maith do thráchtáil marach an sioc.  Bíonn</span>
<lb n="927"/><span>leac-oidhre ortha féin agus an uisge Bháighe Bhotnia agus </span>
<lb n="928"/><span>na Mara Báltach, do’n leith thoir de’n tír, ar feadh an</span>
<lb n="929"/><span>Gheimhridh.  Ní ar na haibhneacha soir a seoltar earraidhe</span>
<lb n="930"/><span>chun bealaigh ó’n tír, de ghnáth, acht ó Ghotburg, atá i </span>
<lb n="931"/><span>nGótlainn i nDeisceart na tíre.</span></p>
<lb n="932"/>
<lb n="933"/><p><span>Stoctholm, i Sbhéalainn, príomh-chathair na tíre: tógadh</span>
<lb n="934"/><span>í ar oileáin amuigh sa Muir Báltach.  Tá bóithre iarainn</span>
<lb n="935"/><span>nó bealaigh uisge ag déanamh uirthi ó na bailte eile sa tír.</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>Tionnsgáil.</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>Ádhmad agus a ndéantar de, idir comhlaí doras,</span>
<lb n="940"/><span>frámaí fuinneoga, bosgaí agus a leithéidí: iarann agus </span>
<lb n="941"/><span>déantúís iarainn - innill agus eile: páipéar agus a </span>
<lb n="942"/><span>ndéantar dhe: ainmidhthe, idir beo agus marbh, agus a </span>
<lb n="943"/><span>bhfághtar uatha, siad-san na rudaí is mó a soláthruighthear</span>
<lb n="944"/><span>i dTír na Sorcha do’n chine daonna.</span></p>
<lb n="945"/>
<lb n="946"/><p><span>Suidheadh agus Aoráid na Leith-Inse.</span></p>
<lb n="947"/>
<lb n="948"/><p><span>Mar fheicfear ar an gCruinn, tá Tuaisceart leith-inse</span>
<lb n="949"/><span>na Lochlann i n-aice leis an Muil Thuaidh, taobh istigh de’n</span>
<lb n="950"/><span>Chrios Reoidhte Thuaidh, agus an Fhairrge Théachtuighthe do’n</span>
<lb n="951"/><span>leith thuaidh di.  D’á bhárr sin, bíonn fuacht millteach ann</span>
<lb n="952"/><span>sa nGeimhreadh, go mór-mhór san Oirthear.  Ar nós tíortha</span>
<lb n="953"/><span>eile atá i n-aice leis an Muil Thuaidh bíonn solus na gréine</span>
<lb n="954"/><span>ann ar feadh ráithe sa Samhradh, agus leanann an oidhche</span>
<lb n="955"/><span>ar feadh ráithe sa nGeimhreadh.  Bíonn solus gealaighe</span>
<lb n="956"/><span>agus réalta ann, ámh, agus “Soillsí an Tuaiscirt”</span>
<lb n="957"/><span>le feiceál sa spéir, sgaithte.</span>
<lb n="958"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="959"/><p><span>Éire agus An Lochlann.</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>An Lochlann an t-aon tír amháin, cé is moite do Shasana,</span>
<lb n="962"/><span>ar bhfearrde Éire gan aon bhaint bheith aici léi ariamh.</span>
<lb n="963"/><span>Theigheadh a muintir amach fadó, ag goid a’s ag cosgairt</span>
<lb n="964"/><span>rómpa.  Ba mhinic dóibh foghail a dhéanamh ar ár dtír-ne.  Dá</span>
<lb n="965"/><span>mhéad d’á bhfuil fágtha againn de sheoda ár sean, ba mhó i</span>
<lb n="966"/><span>bhfad é mara mbéadh muintir na Lochlainne.  Chuireadar fútha </span>
<lb n="967"/><span>i n-ar dtír sa deire, agus b’éigin dúinn san aonmhadh aois </span>
<lb n="968"/><span>déag, ár neart a chruinnuí, agus iad a dhíbirt.</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>An Phólann.</span></p>
<lb n="971"/>
<lb n="972"/><p><span>An t-Athrú le n-ár linn.</span></p>
<lb n="973"/>
<lb n="974"/><p><span>B’fhéidir gurbh í sin an tír is mó a raibh báidh againn</span>
<lb n="975"/><span>léi ariamh - le bliadhanta fada tá sí faoi smacht, agus í </span>
<lb n="976"/><span>roinnte i dtrí chuid ar an Rúiseach, An Gearmánach agus </span>
<lb n="977"/><span>An tÁstriach.  I ndeire an Chogaidh Mhóir d’éirigh léi an </span>
<lb n="978"/><span>Triúr Tíoranach do dhíbirt, agus seilbh a ghlacadh ar a </span>
<lb n="979"/><span>taltaí féin arís.  Maidir le seilbh, tá tuairim ’s trí</span>
<lb n="980"/><span>chéad seasga míle de mhíltibh cearnógacha taobh istigh de</span>
<lb n="981"/><span>theorannta Phoblachta na Pólainne anois, agus céad </span>
<lb n="982"/><span>Caladh-phuirt aice ar an Muir Báltach.  Tír réidh í, acht</span>
<lb n="983"/><span>tá cnuic ísle san taobh theas.</span></p>
<lb n="984"/>
<lb n="985"/><p><span>Slighe-Bheatha na bPólannach.</span></p>
<lb n="986"/>
<lb n="987"/><p><span>Tá talamh maith cuir sa bPólainn, a thugas bárr toghtha.</span>
<lb n="988"/><span>Beathuighthear neart beithidheach innti.  Tá foraoisí móra,</span>
<lb n="989"/><span>tobair ola, mianaigh guail agus miotail - mar atá, luaidh</span>
<lb n="990"/><span>agus soinc, innti.  Déantar éadach cadáis agus olna,</span>
<lb n="991"/><span>leathair agus a ndéantar de, biotáille agus siúicre</span>
<lb n="992"/><span>sa bPólainn.</span>
<lb n="993"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="994"/><p><span>Na Bailte</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span>An Bhársóibh an príomh-chathair.  Tá sí suidhte go deas</span>
<lb n="997"/><span>cois abhann Bhiostúla.  Tá mianaigh salainn i n-aice le</span>
<lb n="998"/><span>Cathair Chracóibhe - baile beag fá’n talamh atá sna mianaigh</span>
<lb n="999"/><span>seo.  I dtighthe salainn a comhnuighthear ann, agus ar </span>
<lb n="1000"/><span>shráídeanna salainn a siubhltar ann.  Baineann cuid</span>
<lb n="1001"/><span>de thír na Gailíse leis an bPólainn anois.</span></p>
<lb n="1002"/>
<lb n="1003"/><p><span>Seacó-Shlóibheaice.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>A theacht ar an Saoghal.</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>Stáit a bhain le hImpireacht na hÁstria uair, is mó</span>
<lb n="1008"/><span>atá sa tír sin, mar atá An Bhothaem, An Mhóraibh, An</span>
<lb n="1009"/><span>tSlóibheaic, An Rútaen agus An tSoilís.</span></p>
<lb n="1010"/>
<lb n="1011"/><p><span>A Gustal.</span></p>
<lb n="1012"/>
<lb n="1013"/><p><span>Sár-thalamh cuir atá innti, agus gual agus iarann</span>
<lb n="1014"/><span>le fágháil innti go fairsing.  Déantar siúicre agus</span>
<lb n="1015"/><span>beoir, éadach olna, dathanna, gloine, trosgán, innill</span>
<lb n="1016"/><span>agus earraidhe miotail eile innti.</span></p>
<lb n="1017"/>
<lb n="1018"/><p><span>A Bailte Móra</span></p>
<lb n="1019"/>
<lb n="1020"/><p><span>An Phrág sa mBóthaem an príomh-chathair.  Baile mór</span>
<lb n="1021"/><span>tráchtála, agus cathair staireamhail iseadh an Phrág.</span>
<lb n="1022"/><span>Baile tábháchtach eile sa mBóthaem is eadh Piolsaen.</span>
<lb n="1023"/><span>Baile an-mhór atá i mBrún i dtír na Móráibhe.  Príomh-</span>
<lb n="1024"/><span>Chathair na Soilíse atá i mBreaslá.</span></p>
<lb n="1025"/>
<lb n="1026"/><p><span>Abha na hEilbe an abha is mó a ghluaiseas thríd an tír,</span>
<lb n="1027"/><span>ar a bealach go dtí’n Ghearmáin agus an fhairrge.</span>
<lb n="1028"/><span> </span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1029"/><p><span>An Ástria</span></p>
<lb n="1030"/>
<lb n="1031"/><p><span>“Thuas Seal, agus Thíos -”</span></p>
<lb n="1032"/>
<lb n="1033"/><p><span>Ba mhór le rádh í An Ástria roimh an gcogadh mór.</span>
<lb n="1034"/><span>Ba léi agus leis an nGearmáin lár na hEorpa ar fad.</span>
<lb n="1035"/><span>Anois níl de thalamh innti acht tuairim ’s ceathairce míle</span>
<lb n="1036"/><span>de mhíltibh cearnógacha - an sémhadh chuid d’Impireacht na </span>
<lb n="1037"/><span>hÁstria dobhí.</span></p>
<lb n="1038"/>
<lb n="1039"/><p><span>Na hAlpa</span></p>
<lb n="1040"/>
<lb n="1041"/><p><span>Tá cuid de na hAlpa Móra i nDeisceart na tíre.</span>
<lb n="1042"/><span>An Íosar agus an Ínn, cumracháin de chuid na Danóibe</span>
<lb n="1043"/><span>a ghluaiseas trí thuaisceart na hÁstria, tá a mbárr sna</span>
<lb n="1044"/><span>sléibhte sin.</span></p>
<lb n="1045"/>
<lb n="1046"/><p><span>Sruth na Danóibe.</span></p>
<lb n="1047"/>
<lb n="1048"/><p><span>Is mór is fiú an Danóib mar bhealach tráchtála.  Ar a</span>
<lb n="1049"/><span>brúacha atá Cathair Bhiana, príomh-chathair na hÁstria,</span>
<lb n="1050"/><span>i n-a bhfuil sráideanna breaghtha leathana agus áruis</span>
<lb n="1051"/><span>áilne puiblidhe.</span></p>
<lb n="1052"/>
<lb n="1053"/><p><span>Na Déantúis.</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>Déantar a lán earraidhe beaga sa gcathair sin - idir</span>
<lb n="1056"/><span>seoda, soithigh criadh agus gloine, earraidhe leathair,</span>
<lb n="1057"/><span>agus deasaí - deasa i bhfuirm ornáidí tighe agus pearsain.</span>
<lb n="1058"/><span>Déantar fíon agus síoda i nDeisceart na hÁstria.</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>An Aoráid.</span></p>
<lb n="1061"/>
<lb n="1062"/><p><span>Aimsir éagsamhlach a bhíos sa tír sin, mar gheall ar a </span>
<lb n="1063"/><span>airde a’s tá na sléibhte sa taobh theas, agus ar chead</span>
<lb n="1064"/><span>bheith ag gaoith fhuair an gheimhridh anois séideadh thar a </span>
<lb n="1065"/><span>fuaid gan cosg.  I n-a choinne sin, tá sí suidhte i nDeis-</span>
<lb n="1066"/><span>ceart na hEorpa agus í sáthach gar do’n Mhuir dTorrian</span>
<lb n="1067"/><span>leis an ngaoith bhrothallaigh andeas a mhothú sa Samhradh.</span>
<lb n="1068"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1069"/><p><span>An Úngáir.</span></p>
<lb n="1070"/>
<lb n="1071"/><p><span>A Suidheadh, agus Gearr-Stair.</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>Do’n leith theas d’Ástria agus de Sheacó-Slóibheaice</span>
<lb n="1074"/><span>í sin.  Cheann de na tíortha ba chuid d’Impireacht na</span>
<lb n="1075"/><span>hÁstria, i n-aghaidh a dtolach féin, iseadh í.  Ba mhinic </span>
<lb n="1076"/><span>a d’fhéach sí le n-a saoirseacht a bhaint amach, agus fearacht</span>
<lb n="1077"/><span>na dtíortha eile atá luaidhte againn, d’éirigh léi le linn</span>
<lb n="1078"/><span>an Chogaidh Mhóir.  Machaire mór atá innti agus sléibhte</span>
<lb n="1079"/><span>thart timcheall air.  Búda Pheast atá ar bhruacha na</span>
<lb n="1080"/><span>Danóibe a príomh-chathair.</span></p>
<lb n="1081"/>
<lb n="1082"/><p><span>Ceataighe.</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>Ba chóir go mba thír mhór cuireadóireachta An Úngáir,</span>
<lb n="1085"/><span>acht níl na slighthe is fearr chun iomlán an tairbhe a bhaint</span>
<lb n="1086"/><span>as an talamh d’á gcleachtadh aca.  Is suarach le rádh,</span>
<lb n="1087"/><span>freisin, a bhfuil de bhóithre iarainn innti.  Mara mbéadh</span>
<lb n="1088"/><span>Sruth na Danóibe a ghluaiseas trí cheart-lár na tíre,</span>
<lb n="1089"/><span>agus na bóithre iarainn atá taobh léi, bhéadh droch-chaoi</span>
<lb n="1090"/><span>uirthi.  Sin a bhfuil de chóir thráchtála sa tír.</span></p>
<lb n="1091"/>
<lb n="1092"/><p><span>An Aoráid.</span></p>
<lb n="1093"/>
<lb n="1094"/><p><span>Bíonn an aimsir an-fhuar ar fad sa nGeimhreadh, agus</span>
<lb n="1095"/><span>gangaid sa ngaoith anoir a shéideas thar an tír.  Bíonn</span>
<lb n="1096"/><span>meirbhe mór ann sa Samhradh.  Suidheamh na tíre is bun </span>
<lb n="1097"/><span>leis sin.</span></p>
<lb n="1098"/>
<lb n="1099"/><p><span>Leith-inis na mBalcán</span></p>
<lb n="1100"/>
<lb n="1101"/><p><span>Na Tíortha atá innti</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>Tá lear mór tíortha sa leith-inis sin .i. An Rómáin,</span>
<lb n="1104"/><span>An Bhúlgáir, An Túircéir, An Ghréag, An Albáin, agus</span>
<lb n="1105"/><span>na tíortha atá i nIúgó-Shláibhia .i. An tSeirb, Bosnia </span>
<lb n="1106"/><span>agus Montanaegró, An Chróit agus An tSlabhóin.</span>
<lb n="1107"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1108"/><p><span>A Teorannta agus a Déanamh.</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Tá’n cósta an-bheárnach agus na céadta oileán thart</span>
<lb n="1111"/><span>air - do’n leith thoir-theas, go háithrid.  Tá Oileán Chréata</span>
<lb n="1112"/><span>- oileán an-mhór, amuigh sa Muir dTorrian do’n leith</span>
<lb n="1113"/><span>theas dhi.  Tá Muir na hAidria agus Muir na hIóinne</span>
<lb n="1114"/><span>do’n leith thiar dhi, agus Muir n-Aigide, Muir Marmara</span>
<lb n="1115"/><span>agus An Mhuir Dhubh do’n leith thoir.  Talamh garbh sléibhteach</span>
<lb n="1116"/><span>talamh na leith-inse.  Fó-rannga de na hAlpa ’seadh</span>
<lb n="1117"/><span>sléibhte na mBalcán, na hAlpa Dianáirice ar an taobh</span>
<lb n="1118"/><span>thiar, Sléibhte Phiondúis ar an taobh theas, agus Sléibhte</span>
<lb n="1119"/><span>Ródóipe ar an taobh thoir, i dtír na Búlgáíre.  Níl acht</span>
<lb n="1120"/><span>bearna chaol idir shléibhte na mBalcán agus Alpa Thran-</span>
<lb n="1121"/><span>soilbháinne agus Sléibhte Charpáitia i dtír na Rómainne.</span>
<lb n="1122"/><span>Na haibhneacha atá sa leith-inis, nílid in-tseolta toisg </span>
<lb n="1123"/><span>a ngluaiseacht bheith ró-sgiobtha, acht tá bóithre iarainn</span>
<lb n="1124"/><span>agus bealaigh móra ar a mbruacha ag bun na sléibhte.</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>An Ghréag</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>Sí sin an tír is mó, b'fhéidir, a bhfuil trácht uirthi i n-ár</span>
<lb n="1129"/><span>sean-sgéalta agus Annála, mar de réir ár seanchaidhthe</span>
<lb n="1130"/><span>is uaithi dotháinig dream d’ár sinnsear i n-allód.</span></p>
<lb n="1131"/>
<lb n="1132"/><p><span>A Cáil Fadó.</span></p>
<lb n="1133"/>
<lb n="1134"/><p><span>Níl sí chomh mór le rádh i láthair na huaire a’s bhíodh.</span>
<lb n="1135"/><span>Bhí uair ann agus ba mhór a clú ar léighinn agus ar </span>
<lb n="1136"/><span>litrideacht, ar chrodhacht agus ar ghaisgidheacht.  Tá a </span>
<lb n="1137"/><span>teanga ársa agus a sean-litridheacht faoi mheas ar fud</span>
<lb n="1138"/><span>an domhain go dtí an lá atá indiú ann.</span>
<lb n="1139"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1140"/><p><span>Na Bailte Tábhachtacha.</span></p>
<lb n="1141"/>
<lb n="1142"/><p><span>Cathair na hAithne an phríomh-chathair.  Tá Áruis ársa - </span>
<lb n="1143"/><span>nó a bhfothracha - innti, agus thart uirthi go fóill - iarsma</span>
<lb n="1144"/><span>a sean-tsíbhíaltachta.  Tá Saloiníce ag teacht i gceirt</span>
<lb n="1145"/><span>go mór le goirid mar bhaile puirt.  Is ann atá Ceann</span>
<lb n="1146"/><span>Cursa Mhór-Bhóthair Iarainn Láir na hEorpa agus táthar</span>
<lb n="1147"/><span>ghá chur suas agus anuas le Bríndísí i nDeisceart na</span>
<lb n="1148"/><span>hEadaíle mar Cheann Cúrsa do luingis ó’n Oirthear.</span></p>
<lb n="1149"/>
<lb n="1150"/><p><span>An Túircéis.</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>A Raibh Aice.    </span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>Ba leis an Túircéis, uair, cuid mhór de thíortha na</span>
<lb n="1155"/><span>mBalcán, acht is beag le rádh a bhfuil de sheilbh aice sa</span>
<lb n="1156"/><span>leith-inis indiú.  Tá mór-chuid de’n Túircéis san Áisia</span>
<lb n="1157"/><span>Bhig, agus i dtír na hAirméinne.</span></p>
<lb n="1158"/>
<lb n="1159"/><p><span>A Catharacha.</span></p>
<lb n="1160"/>
<lb n="1161"/><p><span>Cathair Chonstaintín a príomh-chathair, cois caolais</span>
<lb n="1162"/><span>Bhosporuis.  (Faoi stiúradh Chumainn na Náisiún a cuireadh</span>
<lb n="1163"/><span>an Caolas seo i ndeire an Chogaidh Mhóir.)  Tá déantúis</span>
<lb n="1164"/><span>tábhachtacha ar siubhail innti, agus tá suidheamh an-oireamhnach</span>
<lb n="1165"/><span>chun tráchtála aice, idir an Mhuir Dhubh agus Muir Mharmara.</span>
<lb n="1166"/><span>Níl acht Caolas Dhárdanoil idir Muir Marmara agus</span>
<lb n="1167"/><span>An Mhuir dTorrian.  I gCathair Áidréin, istigh faoi’n</span>
<lb n="1168"/><span>tír, tá roinnt mhaith déantúis ar siubhail.</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>Éire agus an Túircéis.</span></p>
<lb n="1171"/>
<lb n="1172"/><p><span>Is fiú dhúinn a thabhairt chun ar gcuimhne gurbh iad muintir</span>
<lb n="1173"/><span>na Túircéise ba thúisge d’fhóir orainne - Éireannaigh - </span>
<lb n="1174"/><span>in aimsir an ghorta, agus last luinge de bhiadh do chur</span>
<lb n="1175"/><span>ag triall orainn.  Ní h-iad-san ba chionn-tsiocair le </span>
<lb n="1176"/><span>nár leigeadh chugainn é.</span>
<lb n="1177"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1178"/><p><span>An Bhúlgáir.</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>Do’n leith thuaidh de’n Túircéis an tír sin.  Sóiphia a </span>
<lb n="1181"/><span>príomh-chathair, atá suidhte ar árdán cois bearnan idir</span>
<lb n="1182"/><span>na sléibhte, agus cois Mhór-Bhóthar Iarainn Láir na hEorpa.</span>
<lb n="1183"/><span>Cathair Philipe na Róméille an dara cathair de réir méid</span>
<lb n="1184"/><span>agus tábhachta.</span></p>
<lb n="1185"/>
<lb n="1186"/><p><span>An Rómáin.</span></p>
<lb n="1187"/>
<lb n="1188"/><p><span>Do’n leith-thuaidh de’n Bhúlgáir í sin.  Búcarast an </span>
<lb n="1189"/><span>phríomh-chathair.  Tá sí suidhte i lár an Mhachaire Mhóir</span>
<lb n="1190"/><span>atá i n-Oir-Dheisceart na Rómáinne.  Innti atá Inbhear</span>
<lb n="1191"/><span>Danóibe, agus an t-ísleán mór bogach atá cois na Mara</span>
<lb n="1192"/><span>Duibhe.  Baineann an Transoilbháin leis an Rómáin anois.</span></p>
<lb n="1193"/>
<lb n="1194"/><p><span>An tSeirb.</span></p>
<lb n="1195"/>
<lb n="1196"/><p><span>Do’n leith thuaidh de’n Ghréig í sin.  Tír í a bhí go mór</span>
<lb n="1197"/><span>i gceirt le linn an Chogaidh Mhóir.  Béalgrád a príomh-</span>
<lb n="1198"/><span>chathair.  Daingean, cois cumair na Danóibe agus na </span>
<lb n="1199"/><span>Sáibhe a bhí innti.  Nís, baile atá ag táthachán na mBóthar</span>
<lb n="1200"/><span>Iarainn ó Chathair Chonstaintín agus Saloiníce, tá sé</span>
<lb n="1201"/><span>ag dul chun tosaigh go mear le goirid.  Ágram cois</span>
<lb n="1202"/><span>abhann na Sáibhe, príomh-chathair Iúgó-Shláibhia.</span>
<lb n="1203"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1204"/><p><span>An Albáin agus eile.</span></p>
<lb n="1205"/>
<lb n="1206"/><p><span>Tá Tír na hAlbáinne i nIarthar na leith-inse cois Mhara</span>
<lb n="1207"/><span>na hÁidria.  Sgútáirí a príomh-chathair.  Baile puirt</span>
<lb n="1208"/><span>tábhachtach atá innti seadh Dúratso.  Saetinne an baile</span>
<lb n="1209"/><span>is mó atá i Montanaegró.</span></p>
<lb n="1210"/>
<lb n="1211"/><p><span>Toradh na Talmhan sa Leith-Inis</span></p>
<lb n="1212"/>
<lb n="1213"/><p><span>Fásann gach saghas torthaí sa leith-inis - idir oráistí</span>
<lb n="1214"/><span>agus fígí, líomóidí, caoir-ola, caoir-fhíona, agus plumaí - </span>
<lb n="1215"/><span>triomuighthear na caoir-fhíona, agus cuirtear chugainne</span>
<lb n="1216"/><span>iad i n-a gcuiríní agus i n-a rísíní; triomuighthear na </span>
<lb n="1217"/><span>plumaí, agus is i n-a bprúin a bhíd agus iad ar díol sna </span>
<lb n="1218"/><span>siopaí.  Fásann gach cineál arbhair innti, acht ní go ró-</span>
<lb n="1219"/><span>fhlúirseach é - acht amháin sa mBúlgáir - toisg a do-</span>
<lb n="1220"/><span>shaothruighthe a’s tá an talamh innte.</span></p>
<lb n="1221"/>
<lb n="1222"/><p><span>Cumhacht.</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>Fásann róis go farrabachall, go háithrid sa Róméil,</span>
<lb n="1225"/><span>agus déantar a lán cumhrachta rós sa tír sin agus sa </span>
<lb n="1226"/><span>Túircéis.</span></p>
<lb n="1227"/>
<lb n="1228"/><p><span>Miotail.</span></p>
<lb n="1229"/>
<lb n="1230"/><p><span>Tá miotal le baint fairsing go leor, idir airgead</span>
<lb n="1231"/><span>iarann, luaidh, copar agus soinc, dá ndéantaí a shaothrú.</span>
<lb n="1232"/><span>Tá mianaigh guail agus coiléir mharmair i n-áiteacha.</span></p>
<lb n="1233"/>
<lb n="1234"/><p><span>An Dúil Bheo.</span></p>
<lb n="1235"/>
<lb n="1236"/><p><span>Beathuighthear na táinte beithidheach ar na sléibhte agus</span>
<lb n="1237"/><span>ar na machairí - idir ba, caoirigh agus capaill.  Tá gabhair</span>
<lb n="1238"/><span>fhiadháine go leor sa nGréig, agus tréada móra muc</span>
<lb n="1239"/><span>i bhforaoisí na Seirbia.</span>
<lb n="1240"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1241"/><p><span>Iasgaireacht.</span></p>
<lb n="1242"/>
<lb n="1243"/><p><span>Is mór is fiú an iasgaireacht cois cósta na leith-inse,</span>
<lb n="1244"/><span>agus baintear a lán brabaigh aiste.</span></p>
<lb n="1245"/>
<lb n="1246"/><p><span>A Tionnsgáil.</span></p>
<lb n="1247"/>
<lb n="1248"/><p><span>Déantar brait-urláir, síoda, tobac, fíon, ola, im,</span>
<lb n="1249"/><span>cáise, leathair, ádhbhair léighis do photacaeirí, leasuighthear</span>
<lb n="1250"/><span>craicinn bheithidheach, agus ullmuighthear caife sa leith-inis.</span></p>
<lb n="1251"/>
<lb n="1252"/><p><span>An Rúis San Eoraip.</span></p>
<lb n="1253"/>
<lb n="1254"/><p><span>A Teorannta.</span></p>
<lb n="1255"/>
<lb n="1256"/><p><span>Tá’n fairrge Teáchtuighthe agus An Mhuir Gheal do’n</span>
<lb n="1257"/><span>leith thuaidh dhi, Báigh Bhotnia, An Mhuir Bháltach, An Pholáinn</span>
<lb n="1258"/><span>agus An Rómáin do’n leith thiar: An Mhuir Dhubh, Muir</span>
<lb n="1259"/><span>Meoit, Sléibhte na Cácáire agus Muir Chairp do’n leith</span>
<lb n="1260"/><span>theas, agus Sléibhte na Riphe agus an tSíbír do’n leith</span>
<lb n="1261"/><span>thoir.  D’á mhéad d’á bhfuil de’n Rúis ar Roinn na hEorpa</span>
<lb n="1262"/><span>níl ann acht an chaol-chuid.  Is mó i bhfad An Rúis san </span>
<lb n="1263"/><span>Áisia.</span></p>
<lb n="1264"/>
<lb n="1265"/><p><span>A Déanamh.</span></p>
<lb n="1266"/>
<lb n="1267"/><p><span>Is innti atá an Ceann leathan de Chlár Mór na</span>
<lb n="1268"/><span>hEorpa.  Machaire mór í ó cheann ceann na tíre, acht </span>
<lb n="1269"/><span>amháin go bhfuil Cnuic Bhealdaí i n-a lár.  Na haibhneacha</span>
<lb n="1270"/><span>a bhfuil a mbárr sna Cnuic sin, táid fada mall-shnigheach</span>
<lb n="1271"/><span>agus úsáideach mar bhealaigh uisge nuair nach mbíd reoidhte.</span>
<lb n="1272"/><span>Baineann sin d’á n-úsáid cuid mhór de’n bhliadhain.</span>
<lb n="1273"/><span>Iad-siúd a ghluaiseas ó thuaidh is beag a dtairbhe do </span>
<lb n="1274"/><span>tráchtáíl amach, mar bíonn leac-oidhre ar an huisgí thuaidh</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1275"/><p><span>i dtóláimh, nach mór.  Na haibhneacha a ghluaiseas ó dheas</span>
<lb n="1276"/><span>déantar usáid díobh acht amháin sa bhfíor-gheimhreadh.</span>
<lb n="1277"/><span>Nuair bhíos idir thalamh agus uisge reoidhte, árduighthear</span>
<lb n="1278"/><span>earraidhe agus paisinéirí chun bealaigh ar shleamhnáin - </span>
<lb n="1279"/><span>carbaid a dtig leo ghluaiseacht ar an sneachta.</span></p>
<lb n="1280"/>
<lb n="1281"/><p><span>An Rúis a bhí agus an Rúis atá.</span></p>
<lb n="1282"/>
<lb n="1283"/><p><span>Dálta tíortha eile ar Roinn na hEorpa, is deacair</span>
<lb n="1284"/><span>cur síos beacht a dhéanamh ar an Rúis fá láthair - an</span>
<lb n="1285"/><span>déanamh atá uirthi indiú, b'fhéidir nach é an déanamh a bhéadh</span>
<lb n="1286"/><span>uirthi bliadhain ó indiú!  Impireacht a bhí innti roimh an</span>
<lb n="1287"/><span>Éirghe Amach sa tír.  Tá deire leis an Impireacht anois.</span>
<lb n="1288"/><span>Na Stáit atá ar an taobh thiar de’n Rúis táid i n-a</span>
<lb n="1289"/><span>bpoblachtaí neamh-spleadhacha anois, mar atá .i. An</span>
<lb n="1290"/><span>Úcráin san Iar-Dheisceart:  An Liotuáin, An Laitbhia,</span>
<lb n="1291"/><span>An Eastóin agus Tír na Finne i nIarthar agus i n-Iar-</span>
<lb n="1292"/><span>Thuaisceart na Rúise.</span></p>
<lb n="1293"/>
<lb n="1294"/><p><span>An Aoráid.</span></p>
<lb n="1295"/>
<lb n="1296"/><p><span>Rinneadh tagairt d’aoráid na Rúise cheana, agus</span>
<lb n="1297"/><span>mínigheadh a éagsamhla a’s bhíos sí.  Na línte comh-fhuachta</span>
<lb n="1298"/><span>a déantar ar an léar-sgáil sa nGeimhreadh, tasbáinid</span>
<lb n="1299"/><span>gur ionann fuacht do thuaisceart na Lochlainne agus do </span>
<lb n="1300"/><span>Dheisceart na Rúise, áit atá na céadta míle níos goire</span>
<lb n="1301"/><span>do Mheadhon-Líne na Cruinne.  Na línte comh-theasa a </span>
<lb n="1302"/><span>tarraingtear sa Samhradh, tasbáinid gur ionann teas </span>
<lb n="1303"/><span>do lár na Rúise agus do Thuaisceart na hAifrice, atá</span>
<lb n="1304"/><span>na céadta míle níos goire do’n mheadhon-líne.</span></p>
<lb n="1305"/>
<lb n="1306"/><p><span>Toradh na Talmhan.</span></p>
<lb n="1307"/>
<lb n="1308"/><p><span>Déantar cúig roinn de’n Rúis de réir na ngnóthaí</span>
<lb n="1309"/><span>is mó atá ag dul cun cinn ionnta, nó de réir a thorthamhla</span>
<lb n="1310"/><span>a’s tá an talamh.  Tá Machairí móra reoidhte sa taobh</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1311"/><p><span>ó thuaidh ar a dtugtar “Na Túndraí,” nach bhfásann ortha </span>
<lb n="1312"/><span>acht caonach agus tuir bheaga, agus nach gcomhnuigheann</span>
<lb n="1313"/><span>ionnta acht teaghlaigh fhánacha de na Lapaí.  Tá Cúige na </span>
<lb n="1314"/><span>bhForaoisí ó dheas ó na Machairí úd.  Tá Cúige na</span>
<lb n="1315"/><span>nDéantús i Lár na Rúise, agus Cúige na Feilméarachta</span>
<lb n="1316"/><span>ó dheas uaithe sin.  Talamh cimín ar a dtugtar “Na</span>
<lb n="1317"/><span>Steapaí” atá i bhfior-Dheisceart na Rúise.  Tugann</span>
<lb n="1318"/><span>talamh cuir na Rúise bárr go flaitheamhail.  Ba dheacair</span>
<lb n="1319"/><span>do mhuintir na hEorpa riar a gcáis d’fhágháil mara mbéadh</span>
<lb n="1320"/><span>cruithneacht na Rúise ar fágháil.</span></p>
<lb n="1321"/>
<lb n="1322"/><p><span>A Sean-Fhaisiúnta.</span></p>
<lb n="1323"/>
<lb n="1324"/><p><span>Tá talamh breagh saidhbhir sa Rúis.  Tá mianaigh agus</span>
<lb n="1325"/><span>miotal go flúirseach le baint innti, acht níl iomlán an</span>
<lb n="1326"/><span>tairbe d’á bhaint asta.  Ceileadh oideachas agus léighinn</span>
<lb n="1327"/><span>ar mhuintir na Rúise le linn na hImpireachta, agus níl</span>
<lb n="1328"/><span>an t-eolas céirdeamhail aca is riachtanach chun aon ró-</span>
<lb n="1329"/><span>bhrabach a bhaint as an sár-thalamh a gheall Dia dóibh.</span></p>
<lb n="1330"/>
<lb n="1331"/><p><span>A Feabhrú.</span></p>
<lb n="1332"/>
<lb n="1333"/><p><span>Tá muintir na Rúise ag teacht chun tosaigh sna neithe</span>
<lb n="1334"/><span>sin, agus ní féadfaidhe teora a chur le n-a fheabhas a’s</span>
<lb n="1335"/><span>bhéidís dá mbéadh síothcháin sa tír.  Tá cothú na milliún</span>
<lb n="1336"/><span>duine sna foraoisí thuaidh, san ithir shaidhbhir láir agus </span>
<lb n="1337"/><span>theas: sna mianaigh guail agus miotail: sna tobair ola:</span>
<lb n="1338"/><span>i n-a bhfághtar ó na hainmidhthe, idir mín agus allta, atá </span>
<lb n="1339"/><span>go fairsing sa tír, sna torthaí i gceanntar na Críme,</span>
<lb n="1340"/><span>agus sna hádhbhair saidhbhris eile, ba liosta a n-áireamh.</span></p>
<lb n="1341"/>
<lb n="1342"/><p><span>A Bailte Móra agus a dTráchtáil.</span></p>
<lb n="1343"/>
<lb n="1344"/><p><span>Cathair Pheadair a príomh-chathair - baile mór tráchtála.</span>
<lb n="1345"/><span>Tá Cathair Mhorcóibhe i lár na tíre - bhí sí in a príomh-</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1346"/><p><span>chathair uair.  Sean-chathair staireamhail í.  Óideasa, ar</span>
<lb n="1347"/><span>bhruach na Mara Duibhe an baile puirt is mó le rádh sa</span>
<lb n="1348"/><span>Rúis.  Baile puirt is eadh Ardaingeal cois na Mara</span>
<lb n="1349"/><span>Gile, acht cuireann an sioc isteach ar an tráchtáil amach as.</span>
<lb n="1350"/><span>Ta déantúis mhóra siúicre i gCíbh, baile mór i dtír na</span>
<lb n="1351"/><span>hÚcráinne.  Tá bailte puirt go leor cois na Mara </span>
<lb n="1352"/><span>Báltach.  Ríge, i dtír na Laitbhia an ceann is mó aca.</span>
<lb n="1353"/><span>Caladh-phort mór iseadh Réibhéal i bPoblacht na hEastóinne.</span>
<lb n="1354"/><span>Ábó agus Éilsinnfeors i dTír na Finne táid suidhte</span>
<lb n="1355"/><span>go maith chun tráchtála acht mar mínigheadh cheana ní bhíonn</span>
<lb n="1356"/><span>na fairrgí amach intseolta feadh an gheimhridh.</span></p>
<lb n="1357"/>
<lb n="1358"/><p><span>Na hAontaighe.</span></p>
<lb n="1359"/>
<lb n="1360"/><p><span>Bíonn Aontaighe Móra sa Rúis.  Tagann ceannaidhthe</span>
<lb n="1361"/><span>anoir agus anoir-ndeas o’n tSíbír, ó’n tSín agus o’n</span>
<lb n="1362"/><span>bPéirs agus ó thríotha eile sa Domhan Thoir ag ceannacht,</span>
<lb n="1363"/><span>ag díol, agus ag malartú innti.</span>
<lb n="1364"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1365"/><p><span>Ceisteanna Mar Shomplaí - An Rúis.</span></p>
<lb n="1366"/>
<lb n="1367"/><p><span>1.  Féachaidh ar an léarsgáil agus innsidh dhom cá bhfuil</span>
<lb n="1368"/><span>An Rúis?</span>
<lb n="1369"/><span>2.  An mó í ná Éire?  Cé mhéad uair, tuairim?</span>
<lb n="1370"/><span>3.  Cad iad na tíortha atá idir Éire agus An Rúis?</span>
<lb n="1371"/><span>4.  Cá bhfuil sí suidhte i gcomparáid le hÉire?</span>
<lb n="1372"/><span>5.  Dá mbéitheá ag dul do’n Rúis, cé’n bealach a rachthá?</span>
<lb n="1373"/><span>6.  Cé na teorannta atá uirthi?  (Ainmnigh nó taisbáin </span>
<lb n="1374"/><span>a teorannta.</span>
<lb n="1375"/><span>7.  Cé aca taobh a bhfuil Sléibhte na Riphe?</span>
<lb n="1376"/><span>8.  Ceárd tá ar an taobh thoir de na sléibhte sin?</span>
<lb n="1377"/><span>9.  An sléibhte móra iad?  An gcuirid isteach ar thrách-</span>
<lb n="1378"/><span>táil, morán?</span>
<lb n="1379"/><span>10. Cé’n déanamh atá ar an Rúis?</span>
<lb n="1380"/><span>11. Cé’n bhaint atá aige sin leis an Aoráid?</span>
<lb n="1381"/><span>12. Bhfuil aon bhaint ag an aoráid le saoghal an duine?</span>
<lb n="1382"/><span>13. Cá bhfuil bárr Abhann Bholga?  Abhann Danaí?</span>
<lb n="1383"/><span>14. An bhfuil na sléibhte sin i bhfad ó’n gCósta?</span>
<lb n="1384"/><span>15. Cé’n sórt aibhneacha a bhéadh sa Rúis, a meas tú?</span>
<lb n="1385"/><span>16. Cé’n rud is mó a chuireas isteach ar thráchtáil ar </span>
<lb n="1386"/><span>uisge sa Rúis?</span>
<lb n="1387"/><span>17. Cé’n tslighe a ceapadh chun earraidhe d’iomchar le linn</span>
<lb n="1388"/><span>an t-uisge bheith reoidhte?</span>
<lb n="1389"/><span>18. Cé’n fáth gur deacair cunntas beacht a thabhairt</span>
<lb n="1390"/><span>ar an Rúis faoi láthair?</span>
<lb n="1391"/><span>19. An bhfuil corrú i dtír ar bith eile san Eoraip fá</span>
<lb n="1392"/><span>láthair?</span>
<lb n="1393"/><span>20. Cad ba bhun leis an neamh-shocracht go léir?</span>
<lb n="1394"/><span>21. Cá fhaide a bhí an Cogadh Mór ar siubhal?</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1395"/><p><span>22. Cé’n saghas Riaghaltais a bhí sa Rúis go dtí le goirid?</span>
<lb n="1396"/><span>23. Cá bhfuil na Stáit nua neamh-spleadhacha suidhte?</span>
<lb n="1397"/><span>24. Cé mhéad roinn a déantar de’n Rúis?</span>
<lb n="1398"/><span>25. Ar roinneadh í ar an gcaoi chéadna a’r roinneadh Éire?</span>
<lb n="1399"/><span>26. An líonmhaire daoine i nDeisceart ná i dTuaisceart</span>
<lb n="1400"/><span>na tíre?  Cad is bun leis sin?</span>
<lb n="1401"/><span>27. Dá mbéadh a lán ádhmaid ó luct trosgán a dhéanamh</span>
<lb n="1402"/><span>i n-aon tír, cé’n chuid de’n Rúis ba dóichighe a </span>
<lb n="1403"/><span>gheobhaidís é?</span>
<lb n="1404"/><span>28. Dá mba muilneoirí plúir do mhuintir-se, cé’n chuid</span>
<lb n="1405"/><span>de’n Rúis is mó a gcuiridís suim innti?</span>
<lb n="1406"/><span>29. Cé’n tabhartas is mó a thugas an Rúis do’n chine</span>
<lb n="1407"/><span>daonna?</span>
<lb n="1408"/><span>30. An saothruighthear an talamh mar ba cheart innti?</span>
<lb n="1409"/><span>31. An mbaintear an oiread miotail innti a’s do féad-</span>
<lb n="1410"/><span>faidhe?</span>
<lb n="1411"/><span>32. Cad is cionntach le hiargcúltacht na Rúise?</span>
<lb n="1412"/><span>33. Cé’n bhaint atá ag oideachas le dul chun cinn?</span>
<lb n="1413"/><span>34. Ainmnigh na hádhbhair saidhbhris atá sa Rúis.</span>
<lb n="1414"/><span>35. Cad iad na bailte is mó innti?</span>
<lb n="1415"/><span>36. Taisbeáin dom Cathair Pheadair ar an léarsgáil.</span>
<lb n="1416"/><span>37. Cé thóg í, agus cad é an saghas áite ar tógadh í?</span>
<lb n="1417"/><span>38. Ar cualais aon sgéal faoi Mhorcóibh ariamh?</span>
<lb n="1418"/><span>39. Cheal nár léighis aon nidh faoi’n bhfogha dothug</span>
<lb n="1419"/><span>Napolean faoi’n Rúis?</span>
<lb n="1420"/><span>40. Cad chuige a bhfuil Óideasa ar an mbaile puirt</span>
<lb n="1421"/><span>is mó innti?</span>
<lb n="1422"/><span>41. Céard a chuireas isteach ar Árdaingeal mar chaladh-</span>
<lb n="1423"/><span>phort?</span>
<lb n="1424"/><span>42. Cá dtéigheann an Bholga amach sa bhfairrge?</span>
<lb n="1425"/><span>43. Ar bhfearrde an tír é dá dtéigheadh sí amach sa Muir</span>
<lb n="1426"/><span>Dhuibh?</span>
<lb n="1427"/><span>44. Ar mhaith an smaoineadh do mhuintir na Rúise canáil</span>
<lb n="1428"/><span>a ghearradh treasna go dtí an Mhuir Dhubh?</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1429"/><p><span>45. An mbeadh sé ar an gcanáil do b’fhuide sa domhan,</span>
<lb n="1430"/><span>a’ meas tú?</span>
<lb n="1431"/><span>46. Cé’n áit b’fhearr chun a ghearrtha?  Ó Eastracán,</span>
<lb n="1432"/><span>an eadh?</span>
<lb n="1433"/><span>47. Ainmnigh na bailte puirt atá cois na Mara Báltach.</span>
<lb n="1434"/><span>48. Innis gach ar féidir leat innsint fá na hAontaighe</span>
<lb n="1435"/><span>sa Rúis.</span>
<lb n="1436"/><span>49. An cosamhail iad leis na hAontaighe bhíodh i nÉirinn</span>
<lb n="1437"/><span>fadó?</span>
<lb n="1438"/><span>50. Cé’n difrigheacht a bhéadh eatorra?</span>
<lb n="1439"/><span>51. Cé’n difrigheacht a thiúbhrfá fá deara idir Aontaighe</span>
<lb n="1440"/><span>an lae indiú i n-Éirinn agus sa Rúis?</span>
<lb n="1441"/><span>52. Sgríobh tráchtas ar</span>
<lb n="1442"/><span>1. “Aontaighe (a) in-allód; (b) le n-ár</span>
<lb n="1443"/><span>linne.”</span>
<lb n="1444"/><span>2. Saoghal leanbhaí sa Rúis.</span>
<lb n="1445"/><span>3. Turas ar Shleamhnán.</span>
<lb n="1446"/><span>		</span>
<lb n="1447"/><span>		</span>
<lb n="1448"/><span>A Críoch.</span></p>
<lb n="1449"/>
<lb n="1450"/><p/>
<lb n="1451"/>
<lb n="1452"/><p/>
<lb n="1453"/>
<lb n="1454"/><p>
<lb n="1455"/><span> </span>
<lb n="1456"/><span>	</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tír-Eólas na hEórpa

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tír-Eólas na hEórpa

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
