Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Iasgaireacht Shéamuis Bhig</title><author><name type="main">Séamus Ua Creag</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">LU059</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1914</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>LU059</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Iasgaireacht Shéamuis Bhig</title><author>Séamus Ua Creag</author><imprint><publisher>Craig, D. G. & Co.</publisher><date>1914</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>IASGAIREACHT SHÉAMUIS BHIG.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>I. - GEALOGAÍ.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Nuair a bhí mise mo ghásúr bhí dúil</span>
<lb n="6"/><span>mhór san iasgaireacht agam,</span>
<lb n="7"/><span>agus nuair a chuirfeadh mo</span>
<lb n="8"/><span>mhathair ann tobair air maidín</span>
<lb n="9"/><span>mé fa choinne canna uisge, budh</span>
<lb n="10"/><span>mhinic nach dtiocainn na bhaile go dtí</span>
<lb n="11"/><span>am dinneara, agus ann sin gheibhinn grios-</span>
<lb n="12"/><span>ail mhaith de'n tslait.  Acht ní rabh</span>
<lb n="13"/><span>moran maith a bheith liom, na bhí me co h-olc</span>
<lb n="14"/><span>lathar na mhárach.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Fa'n am seo, innean go rabh me naoi</span>
<lb n="17"/><span>mbliadhna de aois, ní rabh méid air bith</span>
<lb n="18"/><span>ionnam, agus feudaim a rádh nach bhfuil mé moran</span>
<lb n="19"/><span>níos mó aniú.  Acht is cuma ceocú, beag na mór,</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="20"/><p><span>deas no míofuar, bhí náire mhór orm agus gasraí an</span>
<lb n="21"/><span>bhaile ag gáirigh magadh orm mar nach rabh orm go fóil</span>
<lb n="22"/><span>acht na cótaí, agus an ghaoth ag feadalaigh air mo</span>
<lb n="23"/><span>luirgneacha mar bhéadh giorsach ann!  Siomaidh uair a</span>
<lb n="24"/><span>chaoin me an dá shúil amach as mo cheann leis na</span>
<lb n="25"/><span>brístí a fhaghail, acht má chaoin fhéin sin a rabh agam air</span>
<lb n="26"/><span>a shon.  "Bí do thost agus na bodharuigh sinn!" a</span>
<lb n="27"/><span>deireadh mo mhathair - go ndeánaidh Dia trócair air a</span>
<lb n="28"/><span>h-anam! - "Brístí, go dearbhtha!  Ní thiocadh leat</span>
<lb n="29"/><span>siubhal ionntú."</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Acht ma bhí mise beag fhéin bhí me sean-cheannta go</span>
<lb n="32"/><span>maith.  Maidín amháin, agus mé a ndiaidh taom mór</span>
<lb n="33"/><span>caointe a chur tharam, d'imthigh me amach a chruinn-</span>
<lb n="34"/><span>iughadh samharcan, agus cé casadh orm a gcúl cloidhe</span>
<lb n="35"/><span>sgeath, agus iad ag imirt cruipí, acht Donnachadh Dall</span>
<lb n="36"/><span>agus Conaillín na gCos Cam.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>"Maise, sé do bheatha, a Shéamuis Bhig!" arsa Con-</span>
<lb n="39"/><span>aillín.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>"Go rabh maith agat," arsa mise; "acht sílim go</span>
<lb n="42"/><span>bhfuil me chomhair a bheith co mór leat-fhéin."</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>"Co mór liomsa, a Shéamuis? - Agus ca bhfuil do</span>
<lb n="45"/><span>bhrístí, a mhic ó?" arsa Conaillín.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>"Tá an fhiafruighe ort, a ghiolla na gcos cam!"</span>
<lb n="48"/><span>arsa mise.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>"Seo, seo, a Shéamuis!  Na bidheadh fearg ort</span>
<lb n="51"/><span>liom.  Ní rabh me acht ag deánadh grinn.  Ma tá</span>
<lb n="52"/><span>na cótaí ort fhéin, ní fhuil gasúr air an bhaile co maith</span>
<lb n="53"/><span>miotalach leat.  Ca bhfuil tú ag gol aniú?"</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>"Ag gol a chruinniughadh samharcan." arsa mise.</span>
<lb n="56"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="57"/><p><span>"Arú, leig dúinn, thu-fhéin agus do chuid samharcan!</span>
<lb n="58"/><span>Tá mise agus Donnachadh ann seo ag gol a iasgair-</span>
<lb n="59"/><span>eacht, agus tá se co maith agat a ghol linn?"</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>"Dheamhan a miste liom," arsa mise; "budh mhaith</span>
<lb n="62"/><span>liom breith air chupla gealog le cur sa tobar."</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>"Le cur sa tobar?" arsa Conaillín.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>"Seadh," arsa mise.  "Ní bhéidh muill air bith orainn</span>
<lb n="67"/><span>breith air ghealogaí go leor le nar lámha.  Tá neart</span>
<lb n="68"/><span>acú sa tsruthan anois."</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>"Spréaghadh air ghealogaí!" arsa Conaillín.  "Ní</span>
<lb n="71"/><span>bhéidhinn ag cur m'am amamha ag breith orthú."</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>"Bhaiste maise, go bhfuil eugla mhór ormsa, a Chon-</span>
<lb n="74"/><span>aillín," arsa Donnachadh, "nach moran eile atá le</span>
<lb n="75"/><span>faghail sa tsruthan go fóil."</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>"Bhfuil fhios agat an poll mór cruinn atá shuas-</span>
<lb n="78"/><span>adaí aig an tsean bhalloig?" arsa Conaillín.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>"Tá fhios agam go maith," arsa Donnachadh.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>"Bhal, tá an poll sin lán acú?"</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>"Lán de ghealogaí?" arsa Donnachadh.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>"Lán de bhric bhréacha!" arsa Conaillín.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>"Agus go de'n dóigh a mbéirfeamuid orthú?"</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>"Thig linn breith orthú le dulannaí anns na puill</span>
<lb n="91"/><span>mhóra an áit a bhfuil an t-uisge ró-dhomhain le breith</span>
<lb n="92"/><span>orthú le n-ar lámha."</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>"Shílfinnse gur mhaith an rud pilleoc?" arsa</span>
<lb n="95"/><span>Donnachadh.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>"Is cinnte go mbéadh se taite," arsa Conaillín,</span>
<lb n="98"/><span>"dá mbéadh ceann deánta againn."</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>"Ní fhuil faic a mhuill a dheánadh," arsa Donnachadh;</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="101"/><p><span>"agus da mbéadh na fioga agamsa ní bhéidhinn cúig</span>
<lb n="102"/><span>bhumaite da dheánadh."</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Acht le sgeul fada a dheánadh gairid, fuaras na</span>
<lb n="105"/><span>fioga agus rinneadh an pilleoc.  Gheárrmuid ann sin</span>
<lb n="106"/><span>trí slataí fada, agus chuirmuid dul air achan cheann</span>
<lb n="107"/><span>acú.  Fuair me-fhéin an canna leis na bric a chur</span>
<lb n="108"/><span>ann, agus ní rabh a bhfad go rabhmuid aig an</span>
<lb n="109"/><span>tsruthan.</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>"Ca'n áit a dtoiseochamuid, a Shéamuis?" arsa</span>
<lb n="112"/><span>Conaillín.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>"Dheamhan fhios agam," arsa mise, "mur dtéidhmid</span>
<lb n="115"/><span>suas go bárr an tsruthain agus iad a thabhairt linn</span>
<lb n="116"/><span>anuas."</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>"Dheánfaidh sin cúis," arsa Conaillín.  "Siubhailigidh</span>
<lb n="119"/><span>libh!"</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>Shiubhailmuid linn ann sin, agus níor stadmuid go</span>
<lb n="122"/><span>rabhmuid aig bárr an tsruthain.  Bhí se fa tuairim an</span>
<lb n="123"/><span>h-aon-dheug ó chlog, agus bhí an ghrian ag soillsiughadh</span>
<lb n="124"/><span>go glórmhar - beidh cuimhne go deo agam air an lá-</span>
<lb n="125"/><span>adaí - ionas go dtiocadh leat na bric a fheiceal air</span>
<lb n="126"/><span>thóin an phuill.  Bhí luthghair mhór orainn, agus feudann</span>
<lb n="127"/><span>tú a bheith cinnte nar chaillmuid moran ama go rabh-</span>
<lb n="128"/><span>muid ag obair.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Thoisigh Donnachadh agus Conaillín leis na dulannaí,</span>
<lb n="131"/><span>agus roimhe leath-uaire an chluig bhí leath dhuisín de</span>
<lb n="132"/><span>ghearr bhric mhaithe aig Donnachadh.  Bhí ceann acú agus</span>
<lb n="133"/><span>creidim go rabh unnsa na unnsa go leith air meáchan</span>
<lb n="134"/><span>ann.  Bhí seachtar na ochtar air an bhruach aig Conaillín,</span>
<lb n="135"/><span>acht ní rabh siad co mór le cuid Dhonnachaidh, acht mar</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="136"/><p><span>sin fhéin, shílfea gur bó a bí aige achan uair a gcaithfeadh</span>
<lb n="137"/><span>sé gealog thar a ghualainn.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>Rith an ama seo cha rabh mise acht ag breith ar</span>
<lb n="140"/><span>ghealogaí le mo lámha, agus tá me cinnte nach rabh</span>
<lb n="141"/><span>moran níos lúgh na cúig chéad acú, beo beaitheach, sa</span>
<lb n="142"/><span>channa agam.  Siomaidh uair ó shoin a smaoitigh</span>
<lb n="143"/><span>me air an lá-adaí, agus ar an bhród a bhí orm</span>
<lb n="144"/><span>achan uair a d'amharcfainn asteach sa channa ar na</span>
<lb n="145"/><span>gealogaí agus iad ag tiunta bolg-bán agus ag</span>
<lb n="146"/><span>caochadh aníos orm.</span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>Dar liom-fhéin, "Tá mo sháith acú seo agam," agus</span>
<lb n="149"/><span>shuidh me síos tursach go leor air bhruach puill.  Air</span>
<lb n="150"/><span>ball, nuair a thanaic me an sgrios a bhí an bheirt eile</span>
<lb n="151"/><span>ag deánadh air na bric mhóra, dúbhairt me liom-fhéin</span>
<lb n="152"/><span>nar chóir damh suidhe go bhfuighinn ceann no beirt</span>
<lb n="153"/><span>fosta; Bhí me ag smaoitiughadh mar seo, agus mé ag</span>
<lb n="154"/><span>amharc asteach faoi 'n bhruach a rabh me mo shuidhe air,</span>
<lb n="155"/><span>agus co cinnte agus tá me beo bhí pánaí bric na</span>
<lb n="156"/><span>luighe faoi mo dhá shúil nach bhfácas ariamh a leithid a</span>
<lb n="157"/><span>mí na Beáltainne!</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>"Áchrú, áchrú! agus a mhuirnín mhilis!" arsa mise</span>
<lb n="160"/><span>ag amharc síos air, "Da bhfuighinnse greim rubaill</span>
<lb n="161"/><span>ort chuirfinn go cúramach asteach sa channa thú!"</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>"Bhfuair tú moran, a Shéamuis?" arsa Conaillín</span>
<lb n="164"/><span>agus é ag teacht anuas tharam go dtí'n poll a bhí taobh</span>
<lb n="165"/><span>b'shíos damh.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>"Tá an canna chomhair a bheith líonta agam," arsa</span>
<lb n="168"/><span>mise.</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>"Maise, a Mhaighdean na Glóire!" ar sé ag amharc</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="171"/><p><span>asteach.  "Go dé dheánfas tú le n-a bhfuil ann sin de</span>
<lb n="172"/><span>ghealogaí gránna?"</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>"Cuirfidh me asteach sa tobar iad," arsa mise.</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>"Bhéadh sé co maith agat iad a chur asteach a bpoll</span>
<lb n="177"/><span>mhónadh," arsa Conaillín ag breith air an channa.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>"Go dé'n donas a bhfuil tú ag gol a dheánadh, a</span>
<lb n="180"/><span>Chonaillín," arsa mise.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>"Ag gol da gcathadh amach sa tsruthan ar ais," arsa</span>
<lb n="183"/><span>Conaillín.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>"Na leag meur orthú!" arsa mise, "na ma leagann</span>
<lb n="186"/><span>caithfidh mise thú-fhéin asteach air do ghaothsan!"</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>"Ní fhuil tú acht ag deánadh grinn, a Shéamuis."</span></p>
<lb n="189"/>
<lb n="190"/><p><span>"Na nach bhfuil?  Coimhead thú-fhéin air sgor air bith</span>
<lb n="191"/><span>air eugla," arsa mise.</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>"Maise tá fhios aig an tsaoghal orm gur mór an</span>
<lb n="194"/><span>náire dhuit, a Shéamuis, a leithid de sgrios a dheánadh,"</span>
<lb n="195"/><span>arsa Conaillín.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>"Nach cuma dhuitse!" arsa mise.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>"Ní bhéidh breac sa tsruthan an bhliadhain seo chug-</span>
<lb n="200"/><span>ainn."</span></p>
<lb n="201"/>
<lb n="202"/><p><span>"Sínn leat, anois, agus na buair mé, a Chonaillín!"</span></p>
<lb n="203"/>
<lb n="204"/><p><span>"B'fheárr a d'fhóirfeadh se dhuit leigeint daobhtha sin,</span>
<lb n="205"/><span>agus breith air rud ínteacht níos mó."</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>"Bog leat, a Chonaillín, agus na bodharuigh mé!</span>
<lb n="208"/><span>Tá me ag gol a thoisiughadh air na bric mhóra anois,"</span>
<lb n="209"/><span>arsa mise.</span></p>
<lb n="210"/>
<lb n="211"/><p><span>Beag as bhí mise, measaim go rabh eugla a chuirp air</span>
<lb n="212"/><span>Chonaillín romham, agus, le sgeul fada a dheánadh gairid,</span>
<lb n="213"/><span>d'imthigh se leis síos go dtí 'n poll mór a bhí taobh</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="214"/><p><span>b'shíos damh.  Nuair a fuair me-fhéin faill dhearc me</span>
<lb n="215"/><span>asteach ar ais faoi'n bhruach go bhfeicinn an rabh</span>
<lb n="216"/><span>m'oganach ag corrughadh, agus mar bhéadh an t-adh orm, bhí</span>
<lb n="217"/><span>se na luighe go socair suaimhneach mar bhí se.  Rug me</span>
<lb n="218"/><span>air mo shlait, agus d'fhosgail me amach an dul go dtí</span>
<lb n="219"/><span>go dtiocadh liom mo dhórn a chur fríd.  Ann sin luigh me</span>
<lb n="220"/><span>síos air an bhruach, agus chuir me an tslat go faichileach</span>
<lb n="221"/><span>asteach san uisge, fa tuairim slat go leith, no mar sin, ó</span>
<lb n="222"/><span>na cheann.  Giota air giota tharrainn me an dul go</span>
<lb n="223"/><span>h-an-fhadalach níos comhgaraighe agus níos comhgaraighe</span>
<lb n="224"/><span>dó go bhfuair me fa dheireadh asteach air a cheann é</span>
<lb n="225"/><span>agus tharr an dá eiteoig mhóra … ! "Tá tú</span>
<lb n="226"/><span>guite agam anois, a mhuirnín ó!" arsa mise ag teannadh</span>
<lb n="227"/><span>air, agus da tharraint agus da strathailt go mb'éigean</span>
<lb n="228"/><span>damh fa dheireadh a ghol asteach san uisge!</span></p>
<lb n="229"/>
<lb n="230"/><p><span>Nuair a thanaic an bheirt eile mé - fhéin sa tsruth, agus</span>
<lb n="231"/><span>mé fliuch suas go dtí mo bhásta, shíl siad gur síogaidh,</span>
<lb n="232"/><span>no madadh uisge a thainic orm, agus siud chugam air</span>
<lb n="233"/><span>chos-anáirde iad.  Acht, sul a bhfuair siad fhad liom, bhí</span>
<lb n="234"/><span>an breac mór, beo beaitheach, astuigh sa channa agamsa.</span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>"Á Mhaighdean mhilis! - Amharc, a Dhonnachaidh!" arsa</span>
<lb n="237"/><span>Conaillín ag amharc asteach air an bhreac bhréagh, agus</span>
<lb n="238"/><span>é co mór sin go rabh sé dúbailte suas anns an channa,</span>
<lb n="239"/><span>agus a cheann chomhair a bheith shiar ag n-a ruball.</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>"Dheamhan greim gur iasgaire sórruigheach atá ionnat,</span>
<lb n="242"/><span>a Shéamuis!" arsa Donnachadh.  "Ní fhuil ionntú seo</span>
<lb n="243"/><span>againne acht gealogaí gránna," ar sé, ag cathadh an</span>
<lb n="244"/><span>méid a mharuigh se-fhéin asteach sa channa, agus rinne</span>
<lb n="245"/><span>Conaillín an cleas ceudna le na chuid-san.  Is maith</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="246"/><p><span>an breac an breac dubh go mbeirthear air bhreac gheal.</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p><span>"D'imthighmid ann sin agus ruaigmid an sruthan ó</span>
<lb n="249"/><span>bhun go bárr, agus bhí an lá chomhair a beith caithte nuair</span>
<lb n="250"/><span>a shuidhmuid síos fa dheireadh leis na bric a rannadh</span>
<lb n="251"/><span>eadrainn.  Chaithmuid cruinn ann sin go bhfeicfeadh sinn</span>
<lb n="252"/><span>cé thogfadh an chead bhreac.  Tharrainn mise an crann ab</span>
<lb n="253"/><span>fhuide, agus thóg me go luthghaireach an breac budh mhó,</span>
<lb n="254"/><span>agus chaith me amach air an leuna é.  Budh é sin an</span>
<lb n="255"/><span>sumachan ceudna a tharrainn amach sa tsruth air maidín</span>
<lb n="256"/><span>mé, agus nar fhág tuinnte air mo chrámha nar fhliuch</span>
<lb n="257"/><span>se.  Acht bhí me sásta go leor anois nuair a bhí sé ag</span>
<lb n="258"/><span>preabadaigh faoi mo dhá shúil air an fheur ghlas.  Bhí</span>
<lb n="259"/><span>méid bhréagh ann, agus bhí se punta go leith air meáchan</span>
<lb n="260"/><span>ma bhí se unnsa.</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>Thainic Conaillín mo dhiaidh-se, agus thóg sesean an</span>
<lb n="263"/><span>darna breac budh mhó, acht cha rabh ann acht gilidín beag</span>
<lb n="264"/><span>sgallta le taoibh mo cheann-sa.  Chuir Donnachadh a</span>
<lb n="265"/><span>lám sa channa ann sin agus thóg sé amach gearr bhreac</span>
<lb n="266"/><span>mhaith.  Thoisighmid ann sin ar ais aríst, agus char</span>
<lb n="267"/><span>stadmuid go rabh leath dhuisín breac aig achan duine</span>
<lb n="268"/><span>againn.</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>"Dheánfaidh sin graithe," arsa Conaillín.  "Ní fhuil</span>
<lb n="271"/><span>anns an chuid eile acht gealogaí; fágfamuid an</span>
<lb n="272"/><span>t-iomlan acú aig Séamus Beag, agus cead aige a</span>
<lb n="273"/><span>gcur sa tobar ma 'sé a thoil é."</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>Chuamuid na bhaile ann sin, agus acht ab é go rabh an</span>
<lb n="276"/><span>breac mór le teiseint agamsa is dóiche go bhfuighinn</span>
<lb n="277"/><span>an tslat go teann teith.  Is cinnte gurb é a shábhail</span>
<lb n="278"/><span>mé, agus siomaidh uair ó shoin a smaoitigh me gurb é,</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="279"/><p><span>fosta, a chuir na brístí orm, mar nach deachaidh</span>
<lb n="280"/><span>seachtain thar mo cheann go rabh siad orm.</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>A dtaoibh na ngealog, a n-áit a gcur sa tobar d'</span>
<lb n="283"/><span>áirdigh me liom siar an caoran agus suas go bárr an</span>
<lb n="284"/><span>chruic iad, agus gur dhóirt me an t-iomlan acú, eadar</span>
<lb n="285"/><span>bheag agus mhór, asteach a loch bheag uaigneach a dtugann</span>
<lb n="286"/><span>siad Loch na mBreac Buidhe anois air.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>II. - CUIR SALANN AIR A RUBALL.</span></p>
<lb n="289"/>
<lb n="290"/><p><span>Is fada an lá anois ó fuair mise na brístí, agus</span>
<lb n="291"/><span>siomaidh árthughadh a thainic air an tsaoghal ó'n lá-adaí</span>
<lb n="292"/><span>ar mharuigh me an breac mór.  Cuireadh na sgoile mé,</span>
<lb n="293"/><span>acht ma cuireadh chan moran leighinn a d'fheoghluim mé.</span>
<lb n="294"/><span>Bhí me ró-iomlatach agus ró-ealadhanta a gcomhnuidhe,</span>
<lb n="295"/><span>agus, a n-áit a ghol na sgóile, is é an rud a gnidhinn</span>
<lb n="296"/><span>go minic, luighe a gcúl cloidhe, na a ghol suas a gcrann</span>
<lb n="297"/><span>agus fanacht ann sin go dtí'n trí ó chlog.</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>Tá cuimhne mhaith agam go deachaidh me, uair amháin,</span>
<lb n="300"/><span>air chuairt annsair mo mhathair-mhóir, agus  mar nach</span>
<lb n="301"/><span>rabh moran aithne agam air bhuachaillí na h-áite bhí mo</span>
<lb n="302"/><span>chroidhe briste ag bogadaigh thart liom-fhéin.  Leis an</span>
<lb n="303"/><span>fhírinne a rádh bhí me ag spaistearacht fa'n bhaile mhór</span>
<lb n="304"/><span>seachtain na níos mó gan sult, gan cuideachta, gan</span>
<lb n="305"/><span>pléisiúr.  Cha rabh oiread airgid agam agus chean-</span>
<lb n="306"/><span>nochadh rothar, agus mar sin dé b'éigean damh fanacht</span>
<lb n="307"/><span>fa'n bhaile.  Cor uair, nuair a bhéadh an aimsir maith</span>
<lb n="308"/><span>agus an ghrian ag soillsiughadh, shiubhailfinn amach an</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="309"/><p><span>bealach-mór agus suas go bárr an chruic.  Amannaí</span>
<lb n="310"/><span>eile rachainn síos a chois na h-abhna agus luighfinn faoi</span>
<lb n="311"/><span>sgáil na gcrann ag éisteacht le ceol na n-eun agus</span>
<lb n="312"/><span>ag amharc ar na bric ag léimnigh.</span></p>
<lb n="313"/>
<lb n="314"/><p><span>Bhí me lá amháin mo luighe faoi chrann mar budh</span>
<lb n="315"/><span>ghrathach nuair a thainic sé ann mo cheann amharc asteach</span>
<lb n="316"/><span>faoi bhruach an phuill mhóir a rabh me mo shuidhe air, agus</span>
<lb n="317"/><span>go dé, do bharamhail, ar leag me mo shúil air acht</span>
<lb n="318"/><span>bradan!  Co cinnte as tá me beo, bhí se co fada le</span>
<lb n="319"/><span>lámhchrann súiste agus co ramhar le do láirc!  Thuit</span>
<lb n="320"/><span>me a ngrádh air an bhumaite leis, agus thoisigh me ag</span>
<lb n="321"/><span>smaoitiughadh go dé'n dóigh ab fheárr breith air.</span>
<lb n="322"/><span>Dheamhan dúbhan a bhí agam na bealach a bhfaghail mur</span>
<lb n="323"/><span>ndeánfainn ceann as sean bhioran mór cam a bhí ag</span>
<lb n="324"/><span>cuinneilt suas mo bhrístí.  Acht go de'n mhaith a bhéadh</span>
<lb n="325"/><span>a ndúbhan de'n tseort sin le breith air an oganach ud?</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>Fá dheireadh shiar thall d'éirigh me mo sheasadh co</span>
<lb n="328"/><span>faichileach as thainic liom, agus air shiubhal liom, mar</span>
<lb n="329"/><span>bhéadh an ghaoth ann, na bhaile-mhóir go bhfuighinn cupla</span>
<lb n="330"/><span>dúbhan agus ruaim.  Bhí me air crith le teann athais</span>
<lb n="331"/><span>agus leis an ghéibheann a bhí orm thuit me fiche uair air</span>
<lb n="332"/><span>bheul mo chinn, agus thubair go muirfinn seanbhean</span>
<lb n="333"/><span>bheag ruadh nuair a léim me asteach thar díg an</span>
<lb n="334"/><span>bhealaigh-mhóir.</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>"Maise, spréaghadh air do shála móra!" arsa an</span>
<lb n="337"/><span>tseanbhean, agus í leath astuigh sa díg.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>"Bí do thost!" arsa mise, "ní rabh neart agam</span>
<lb n="340"/><span>air."</span>
<lb n="341"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="342"/><p><span>Séamus Beag ag amharc air na bric ag léimnigh.</span>
<lb n="343"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="344"/><p><span>"Maise, plóid ort! - Sé Dia a shábhail mé nar</span>
<lb n="345"/><span>báitheadh mé!"</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>"Fuist!" arsa mise.  "Thanaic me bradan mill-</span>
<lb n="348"/><span>teanach shíos-adaí faoi bhruach na h-abhna, agus bhí</span>
<lb n="349"/><span>oiread deifre orm nach bhfacaidh me thú go rabh me ann</span>
<lb n="350"/><span>do mhullach."</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>"Agus ca bhfuil an diabhall ag gol leat anois?"</span>
<lb n="353"/><span>arsa an tseanbhean agus í ag damhsa le síor-fheirg.</span></p>
<lb n="354"/>
<lb n="355"/><p><span>"Tá mé ag gol fa choinne mo chuid dúbhan," arsa</span>
<lb n="356"/><span>mise.</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>"Maise, is tú an breallan ceart!" arsa an tsean-</span>
<lb n="359"/><span>bhean bhoct, ag amharc orm-fhéin agus leath-gháire air a</span>
<lb n="360"/><span>h-aghaidh.</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>"Ca tuige?" arsa mise.</span></p>
<lb n="363"/>
<lb n="364"/><p><span>"Bhfuil fhios agat go dé dheánfas tú?" ar sí.</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>"Go dé sin?" arsa mise.</span></p>
<lb n="367"/>
<lb n="368"/><p><span>"Tá, fagh grainín maith salainn agus caith air ruball</span>
<lb n="369"/><span>an bhradain é!" agus bhris sí amach ag gáirigh magadh</span>
<lb n="370"/><span>orm-fhéin.</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>Acht níor chuir mise suim na sórrughadh inntí, agus as</span>
<lb n="373"/><span>go brath liom na bhaile go bhfuair me cupla slat de</span>
<lb n="374"/><span>chórda bhréagh láidir, agus dúbhan a tharrneochadh asteach</span>
<lb n="375"/><span>tarbh.  Ann sin, thug me m'aghaidh ar ais air an</span>
<lb n="376"/><span>abhainn, agus nuair a thainic me go dtí'n áit a rabh</span>
<lb n="377"/><span>m'oganach na luighe, chuir me cuiteog air an dúbhan.</span>
<lb n="378"/><span>Asteach liom ann sinn go bruach na h-abhna go</span>
<lb n="379"/><span>ciuin socair, agus go h-an-fhaichileach air fad</span>
<lb n="380"/><span>Luigh me síos air mo bheul ag dréim leis an chuiteog a</span>
<lb n="381"/><span>leigeint síos aig n-a shoc, acht nuair a dhearc me</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="382"/><p><span>asteach! - Dheamhan greim de'n bhradan a bhí le feiceal!</span>
<lb n="383"/><span>Tá fhios aig an tsaoghal orm nach rabh fhios agam ceocú</span>
<lb n="384"/><span>air mo cheann na air mo chosa a bhí me mo sheasadh;</span>
<lb n="385"/><span>agus chuir sé an oiread sin feirge orm gur chaith me a</span>
<lb n="386"/><span>rabh ann mo lámha - dúbhan, ruaim, agus uile - amach</span>
<lb n="387"/><span>sa tsruth.</span></p>
<lb n="388"/>
<lb n="389"/><p><span>Budh dheas an pioctúir mé an lá-adaí air bhruach na</span>
<lb n="390"/><span>h-abhna agus cárr orm a chuirfeadh an aicid air na</span>
<lb n="391"/><span>préataí - Is cinnte gur mhór an truaighe nach bhfuaras</span>
<lb n="392"/><span>snap-shot orm.  Air sgor air bith, bhí me mo sheasadh</span>
<lb n="393"/><span>ann sin mar bhéadh stacan giuis ann gur chuimhnigh me</span>
<lb n="394"/><span>fa dheireadh air an tseanbhean bheag ruadh.  Bhí me</span>
<lb n="395"/><span>cinnte gurb í a chuir an mí-adh orm.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>Ma chastar bean ort - go speisealta bean ruadh -</span>
<lb n="398"/><span>agus tú ag gol a iasgaireacht, mo chomhairle duit</span>
<lb n="399"/><span>tiunta na bhaile.</span></p>
<lb n="400"/>
<lb n="401"/><p><span>III. - AN SEAN BHREAC.</span></p>
<lb n="402"/>
<lb n="403"/><p><span>A ndiaidh mo bhradan bréagh slíoctha sleamhain a chaill-</span>
<lb n="404"/><span>eadh, thainic an-dúil san iasgaireacht agam, agus ní rabh</span>
<lb n="405"/><span>a bhfad go deachaidh me air lorg slat-iasgaireachta.</span>
<lb n="406"/><span>Bhí neart acú seo da ndíol aig Páidín Giortach, agus</span>
<lb n="407"/><span>asteach liom annsair.</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>"Go mbeannuigh Dia dhuit!" arsa Páidín.</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>"Go mbeannuigh Dia agus Muire dhuit!" arsa mise,</span>
<lb n="412"/><span>"Creidim go bhfuil neart slatach agat?"</span>
<lb n="413"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="414"/><p><span>"Cruacha acú!" arsa Paidín, "agus is dóiche liom</span>
<lb n="415"/><span>nach droch cheann atá a dhith ortsa, a Shéamuis?"</span></p>
<lb n="416"/>
<lb n="417"/><p><span>"Ní fhuil moran maith a ndroch cheann," arsa mise,</span>
<lb n="418"/><span>ag amharc air na rudaí beaga éadtroma a bhí aige san</span>
<lb n="419"/><span>fhuinneoig.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>"Ní fhuil a dhath a mhaith ionntú sin," arsa fear na</span>
<lb n="422"/><span>slat.  "Brusgar atá ionntú - Acht amharc oirthí seo?"</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>"Is bréagh an tslat í," arsa mise ag smaoitiughadh</span>
<lb n="425"/><span>air an bhradan a d' imthigh orm.</span></p>
<lb n="426"/>
<lb n="427"/><p><span>"D'fheudfa sin a radh," arsa Páidín.  "Rinne me í</span>
<lb n="428"/><span>sin an tseachtain seo thart do Sheaghan Ruadh, acht,</span>
<lb n="429"/><span>eadrainn-fhéin, ní maith liom a tabhairt dó."</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>"Ca tuige sin?" arsa mise.</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>"Tá, mar nach mbidheann an t-airgead aige go minic,</span>
<lb n="434"/><span>a Shéamuis, agus tá fhios agatsa co maith as thig liomsa</span>
<lb n="435"/><span>innse duit nach bhfóirfeadh se damh an tslat sin a thabh-</span>
<lb n="436"/><span>airt dó air cáirde."</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>"Is cinnte nach bhfóirfeadh, a Pháidín," arsa mise.</span>
<lb n="439"/><span>"Go dé 'n fhad atá inntí?"</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>"Tá sí ocht dtroighthe deug, a Shéamuis, agus ma</span>
<lb n="442"/><span>ghlacann tusa í béidh conradh agat inntí."</span></p>
<lb n="443"/>
<lb n="444"/><p><span>"Ocht dtroighthe deug! - Dar fiadh, bheirfeadh sí sin</span>
<lb n="445"/><span>asteach bolog!  Ca mheud atá oirthí?"</span></p>
<lb n="446"/>
<lb n="447"/><p><span>"Ní fhuil oirthí acht an deich agus sé pighne, agus</span>
<lb n="448"/><span>bhéirfidh sí asteach bradan co réidh le gealog," arsa</span>
<lb n="449"/><span>Páidín.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Le sgeul fada a dheánadh gairid, chuir me-fhéin síos</span>
<lb n="452"/><span>an t-airgead, agus sul ar fhág me an siopa cheannuigh</span>
<lb n="453"/><span>me luach an seacht agus sé pighne de dhúbhain.  Ann a</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="454"/><p><span>measg seo bhí cuileogaí dubha, cuileogaí gorma, cuil-</span>
<lb n="455"/><span>eogaí glasa, cuileogaí dearga, cuileogaí buidhe, cuil-</span>
<lb n="456"/><span>eogaí órdha, agus achan cheanal cuileog da bhfacas ariamh.</span>
<lb n="457"/><span>Bhí cuid acú ceangailte le fionnadh gearfhiadh, fionnadh</span>
<lb n="458"/><span>luchog, agus fionnadh muc; cuid eile acú, agus iad</span>
<lb n="459"/><span>coirighste as eiteogaí dreolan, eiteogaí tradhan, agus</span>
<lb n="460"/><span>eiteogí bárdal fiadhain; cuid eile, agus iad co mór</span>
<lb n="461"/><span>le gearr bheachog; cuid eile, agus adharca orthú mar</span>
<lb n="462"/><span>bhéadh silide samhraidh ann; agus bhí leath-dhuisín na níos</span>
<lb n="463"/><span>mó de chuileogaí speisealta a rabh eiteogaí orthú mar</span>
<lb n="464"/><span>bhéadh míoltog-leathair ann.</span></p>
<lb n="465"/>
<lb n="466"/><p><span>Aig breacadh an lae lathar na mhárach bhí me-fhéin air</span>
<lb n="467"/><span>mo chois, mo mhála air mo dhruim, agus mo shlat bhréagh</span>
<lb n="468"/><span>úr faoi m'asgail, agus mé ag tarraint na h-abhna co</span>
<lb n="469"/><span>tiuth as thainic liom.  Bhí bearradh bréagh gaoithe ag</span>
<lb n="470"/><span>éirigh, agus bhí me ag smaoitiughadh liom-fhéin air an</span>
<lb n="471"/><span>mhála breac a bhéadh agam dratha an trathnóna, nuair cé</span>
<lb n="472"/><span>a casadh orm acht Seaghan Ruadh!  Agus b'fhurust</span>
<lb n="473"/><span>fheicealgo rabh fonn magaidh air nuair a shórruigh se an</span>
<lb n="474"/><span>gleus a bhí orm-fhéin.</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>"Maise, a Dhia na ngrásta, a Shéamuis, ca bhfuil tú</span>
<lb n="477"/><span>ag gol leis an tslait mhillteanaigh sin?" arsa Seaghan.</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>"Tá me ag gol a iasgaireacht," arsa mise.</span></p>
<lb n="480"/>
<lb n="481"/><p><span>"Maise, go sábhailidh Dia sinn!" arsa sesean.  "Tá</span>
<lb n="482"/><span>eugla mhór orm nach bhfuil breac san abhainn nach mbéidh</span>
<lb n="483"/><span>ann do mhála roimhe luighe na gréine anocht!"</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>"Feudann tú a bheith cinnte go ndeánfaidh me mo</span>
<lb n="486"/><span>dhitheall," arsa mise.</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>"Maise, gheall air Dhia, a Shéamuis!  Fág an sean</span>
<lb n="489"/><span>cheann fhéin," arsa Seaghan.</span>
<lb n="490"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="491"/><p><span>"Maise droch mhúnadh air do chroiceann beag grána!"</span>
<lb n="492"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="493"/><p><span>"An sean cheann?" arsa mise.</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>"Seadh, a Shéamuis.  Tá fhios agat nach ceart buint</span>
<lb n="496"/><span>leis an tsean-bhreac air eugla nach mbéadh an cheann</span>
<lb n="497"/><span>eile san abhainn le póradh."  Agus, leis sin, thoisigh sé ag</span>
<lb n="498"/><span>sit-gháirigh, agus as go brath liom-fhéin.</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>Níor stad me go rabh me air bhruach na h-abhna, agus</span>
<lb n="501"/><span>bí cinnte nar chaill me moran ama gur chuir me mo</span>
<lb n="502"/><span>shlat bhréagh ocht dtroighthe deug le cheile.  Ann sin</span>
<lb n="503"/><span>tharrainn me amach an ruaim agus na cuileogaí, agus</span>
<lb n="504"/><span>ní rabh a bhfad go rabh me ag greadadh an uisge mar</span>
<lb n="505"/><span>bhéadh rud air bith ann.</span></p>
<lb n="506"/>
<lb n="507"/><p><span>Bhí na bric ag éirigh co tiuth leis an fheur, agus ní</span>
<lb n="508"/><span>breug a rádh go rabh me da gcathadh thar mo ghualainn</span>
<lb n="509"/><span>go galanta, acht leis an fhírinne a ádmhail ní rabh ionntú</span>
<lb n="510"/><span>acht gealogaí gránna nar bhfiú a dtógail.</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>Fa dheireadh, thainich sumachan beag bréagh aníos,</span>
<lb n="513"/><span>agus da bhfeicfea thusa an cúrsa damhsa a rinne se</span>
<lb n="514"/><span>fríd an uisge!  Thanaic me go rabh an dúbhan a bhfasta</span>
<lb n="515"/><span>go maith ann a shoc, agus thug me an tslat go teann</span>
<lb n="516"/><span>teith dó.  Acht, air a shon sin, bhí se níos righinne na shíl</span>
<lb n="517"/><span>me.  Thoisigh se ag preabadaigh, agus ag lúbarnaigh,</span>
<lb n="518"/><span>ag léimnigh agus ag boc-léimnigh, ag sluparnaigh-slap-</span>
<lb n="519"/><span>arnaigh agus ag tabhairt oiread rubaill ua le bradan!</span>
<lb n="520"/><span>"Maise, droch mhúnadh ar do chraiceann beag gránna!</span>
<lb n="521"/><span>Mur gcuirfidh mise an gus agus an giodal asat!"</span>
<lb n="522"/><span>arsa mise da chathadh thar mo ghualainn.  Acht ca'n áit,</span>
<lb n="523"/><span>do bharamhail, ar thuit se acht shuas a mbárr cruinn</span>
<lb n="524"/><span>fuinnseoige!  Agus leis an urchar a chuir me leis, bhris</span>
<lb n="525"/><span>mo shlat bhréagh úr na dhá chuid!  Agus shuas air bhárr</span>
<lb n="526"/><span>an chruinn bhí an damantoir beag ag crochadh, agus</span>
<lb n="527"/><span>mo chuid dúbhan, ruaim, ruaim-ceastala agus uile leis!</span>
<lb n="528"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="529"/><p><span>IV. - IASG EITEOGACH.</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>Ag teacht na bhaile damh fhéin an trathnóna sin, cé bhí</span>
<lb n="532"/><span>na suidhe ar dhá chaithir aig an doras acht Seaghan Ruadh</span>
<lb n="533"/><span>agus mo mhathair-mhór.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>"Cuirfidh me geall," arsa Seaghan, "gur mharuigh</span>
<lb n="536"/><span>Séamus Beag an sean bhreach an iarraidh seo?"</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>"Maise" tá an pota réidh agamsa fa na choinne,"</span>
<lb n="539"/><span>arsa mo mhathair-mhór.</span></p>
<lb n="540"/>
<lb n="541"/><p><span>"Árú, leigididh damh!" arsa mise.  "Nach mór an</span>
<lb n="542"/><span>náire duíbh a bheith ag magadh orm agus mo shlat bhréagh</span>
<lb n="543"/><span>na dhá chuid!"</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>"Do shlat úr briste a henifín?" arsa Seaghan, agus</span>
<lb n="546"/><span>achan súil ann a cheann co mór le h-uibh cheirce.  Iasg-</span>
<lb n="547"/><span>aire sórruigheach a bhí ann Sheaghan, agus cha rabh rud</span>
<lb n="548"/><span>air bíth air domhan a chuirfeadh oiread pléisiura air na</span>
<lb n="549"/><span>tráchtail air bhradan.</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>"Tá íontas ort, a Sheaghain," arsa mise, "acht da</span>
<lb n="552"/><span>bhfeicfea an bradan a rabh me a bhfasta ann?"</span></p>
<lb n="553"/>
<lb n="554"/><p><span>"Bradan!" arsa Seaghan.</span></p>
<lb n="555"/>
<lb n="556"/><p><span>"Arú, bí do thost, a Shéamuis?" arsa mo mhathair-</span>
<lb n="557"/><span>mhór.</span></p>
<lb n="558"/>
<lb n="559"/><p><span>"Dheamhan smid bhréige ann!" arsa mise.</span></p>
<lb n="560"/>
<lb n="561"/><p><span>"Rabh moran méid ann?" arsa Seaghan.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>"Co cinnte as tá me beo, a Sheaghain, bhí se co</span>
<lb n="564"/><span>ramhar le do chorp, agus ruball air co leathan le</span>
<lb n="565"/><span>sguab!" arsa mise.</span>
<lb n="566"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="567"/><p><span>"Agus go dé 'n donas a thainic ort?" arsa Seaghan.</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>"Ách, a dhuine, a chléibh," arsa mise, "nuair a rug se</span>
<lb n="570"/><span>air an dúbhan fhíl me nach rabh ann acht gorman, agus</span>
<lb n="571"/><span>co luath as thug me iarraidh a chathadh thar mo ghualainn</span>
<lb n="572"/><span>thug se boc-léim amháin, agus bhris mo shlat mar bhrisfea</span>
<lb n="573"/><span>sifín cochain!"</span></p>
<lb n="574"/>
<lb n="575"/><p><span>"Go dé'n áit a rabh tu ag iasgaireacht?" arsa</span>
<lb n="576"/><span>Seaghan go h-an soineanta.</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>"Aig Poll na Carraice Móire," arsa mise, acht a</span>
<lb n="579"/><span>n-áit sin is aig Poll na Fuinnseoige a bhí me.  B'fhur-</span>
<lb n="580"/><span>ust aithne air Sheaghan go rabh se-fhéin ag brath air an</span>
<lb n="581"/><span>bhradan, agus chuir mise ann mo cheann cleas beag</span>
<lb n="582"/><span>grinn a imirt air.</span></p>
<lb n="583"/>
<lb n="584"/><p><span>"An cuiteog na cuileog a bhí agat?" arsa Seaghan.</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>"Cuileog, ar ndóighe," arsa mise.  "Cha mbeidhinn</span>
<lb n="587"/><span>guite le cuiteogaí."</span></p>
<lb n="588"/>
<lb n="589"/><p><span>"Go de'n ceanal?" arsa an fear ruadh.</span></p>
<lb n="590"/>
<lb n="591"/><p><span>"Fionnadh luchog," arsa mise ag tarraint amach mo</span>
<lb n="592"/><span>leabhar dúbhan, agus ag teiseint dó an ceann budh mhó.</span></p>
<lb n="593"/>
<lb n="594"/><p><span>"Dar fiadh!" arsa Seaghan.  Char labhair se focal</span>
<lb n="595"/><span>eile, agus bhí se na sheasadh ann sin mar bhéadh sean</span>
<lb n="596"/><span>stacan ann air feag chúig bhumaite na níos mó.  Fa</span>
<lb n="597"/><span>dheireadh shiar thall, mhusgail se agus ar shiubhal na</span>
<lb n="598"/><span>bhaile leis, ag rádh go rabh taom de'n déideadh air.</span>
<lb n="599"/><span>Nuair a bhí se as amharc, bhris me-fhéin amach ag gáirigh</span>
<lb n="600"/><span>co tiugh as thiocadh liom, ionas gur shíl mo mhathair-</span>
<lb n="601"/><span>mhór nach rabh splannc agam.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>"Go dé na geasracha atá ag teacht ort?" arsa mo</span>
<lb n="604"/><span>mhathair-mhór.</span>
<lb n="605"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="606"/><p><span>"As go bráth leis an phréachan!"</span>
<lb n="607"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="608"/><p><span>"Fuist, a ghranaí," arsa mise.  "Ní rabh me acht ag</span>
<lb n="609"/><span>imirt cleasa air Sheaghan."</span></p>
<lb n="610"/>
<lb n="611"/><p><span>"Ca tuige sin, a bhitheamhnaigh?" arsa sise, agus í</span>
<lb n="612"/><span>ag leigint oirthí go rabh fearg íontach oirthí, acht a</span>
<lb n="613"/><span>n-áit sin bhí sí chomhair a bheith ag sgoilteadh leis na</span>
<lb n="614"/><span>gáirigh.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>"Tá," arsa mise, "síleann Seaghan nach dtig le</span>
<lb n="617"/><span>duine ar bith iasgaireacht a dheánadh acht é-fhéin, agus</span>
<lb n="618"/><span>ní thabhairfinn oiread de shásadh dó go mbéadh fhíos</span>
<lb n="619"/><span>aige an mí-ádh a thainic orm aniú."</span></p>
<lb n="620"/>
<lb n="621"/><p><span>"Agus go dé'n mí-ádh a thainic ort, a Shéamuis?"</span>
<lb n="622"/><span>arsa sise.</span></p>
<lb n="623"/>
<lb n="624"/><p><span>Bhris me-fhéin amach ag gáirigh ar ais, agus nuair a</span>
<lb n="625"/><span>d'innis me duithe mar tharla damh thubair go dtuit-</span>
<lb n="626"/><span>feadh sí a luige leis na gáirigh.</span></p>
<lb n="627"/>
<lb n="628"/><p><span>An trathnóna ceudna bhí me-fhéin ag siubhal liom-fhéin</span>
<lb n="629"/><span>air bhruach na h-abhna, agus, mar go rabh me an-tursach</span>
<lb n="630"/><span>luigh me síos faoi thom coilinn agus thoisigh me ag</span>
<lb n="631"/><span>léaghadh mo pheápear nuaidheachta.  Acht, air a shon sin,</span>
<lb n="632"/><span>chan fhuair me moran suaimhnis, na ní rabh me a bhfad</span>
<lb n="633"/><span>ag léithearacht gur chualaidh me guldar fir fa tuairim</span>
<lb n="634"/><span>céad slat na mar sin uam!  D'éirigh me mo sheasadh</span>
<lb n="635"/><span>go tapaidh agus dhearc me thart air achan taobh, acht ní</span>
<lb n="636"/><span>rabh duine air bith le feiceal.  Bhí moran de chruinn</span>
<lb n="637"/><span>mhóra thart fa dtaobh díom, agus síos liom go ciuin</span>
<lb n="638"/><span>socair fríobhtha go rabh me air bhruach na h-abhna.  Ní</span>
<lb n="639"/><span>rabh Poll na Carraice Móire a bhfad air shiubhal uam</span>
<lb n="640"/><span>ann sin.</span></p>
<lb n="641"/>
<lb n="642"/><p><span>Nuair a fuair me glan as an choill, cé tífinn romham</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="643"/><p><span>acht m'oganach, Seaghan Ruadh! agus é na shuidhe air</span>
<lb n="644"/><span>fhíor-mhullach na carraice, slat bhréagh iasgaireachta</span>
<lb n="645"/><span>ann a dhá láimh, agus é ag tarraint agus ag tarraint,</span>
<lb n="646"/><span>an méid a bhí ann a chorp, a n-aghaidh rud ínteacht a bhí</span>
<lb n="647"/><span>guite aige.  Dar liom-fhéin, "Tá an sean bhreac aig</span>
<lb n="648"/><span>Seaghan cinnte," agus bhí me an bhuartha air fad nach</span>
<lb n="649"/><span>agam-fhéin a bhí sé.</span></p>
<lb n="650"/>
<lb n="651"/><p><span>"An bradan na gub-dubh atá guite agat, a</span>
<lb n="652"/><span>Sheaghain?" arsa mise, ag teacht ann tosaigh damh.</span>
<lb n="653"/><span>Acht cha dtug an t-iasgaire áird orm.  Bhí an duine</span>
<lb n="654"/><span>bocht chomhair a bheith sáruighthe air bhárr gheur na carr-</span>
<lb n="655"/><span>aice nuair - Dia ar sábhail! - d'éirigh an toirt mór dubh</span>
<lb n="656"/><span>amach as an uisge!  Bhí Seaghan ag teannadh co maith</span>
<lb n="657"/><span>as thainic leis, acht ní rabh gar ann; bhí an t-iasg ag</span>
<lb n="658"/><span>brath é-fhéin agus an tslat a tharraint de'n charraic!</span></p>
<lb n="659"/>
<lb n="660"/><p><span>"A Dhia na ngrasta! a Sheaghain," arsa mise fa</span>
<lb n="661"/><span>dheireadh, "go dé'n ceanal beithigh a bhfuil tú a bhfasta</span>
<lb n="662"/><span>ann? - Leig leis! leig leis, a dhuine!"  Acht bhí se</span>
<lb n="663"/><span>ró-mhall; bhris an tslat na dhá chuid a láimh Sheaghain,</span>
<lb n="664"/><span>agus as go bráth leis an-phréachan!  Sean phréachan</span>
<lb n="665"/><span>mor dubh a bhí ann, cibé dóigh a deachaidh Seaghan a</span>
<lb n="666"/><span>bhfasta ann.</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>Acht da bhfeicfea thusa an cárr a bhí air Sheaghan an</span>
<lb n="669"/><span>uair-adaí, agus é na shuidhe air imeall na carraice, a</span>
<lb n="670"/><span>hata amuigh a lár na h-abhna, an tslat briste ann a</span>
<lb n="671"/><span>láimh, agus an préachan bradach air shiubhal le na chuid</span>
<lb n="672"/><span>dúbhan, ruaim, agus bárr na slaite!</span>
<lb n="673"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="674"/><p><span>V. - CRANN SHÉAMUIS MHÓIR.</span></p>
<lb n="675"/>
<lb n="676"/><p><span>Béidh cuimhne go deo agam air na laethe pléisiura a</span>
<lb n="677"/><span>bhidheadh agam-fhéin agus m' unncal ag iasgaireacht air</span>
<lb n="678"/><span>an Abhainn Mhóir.  Bhidheadh farsainneacht breac agus</span>
<lb n="679"/><span>bradan a gcomhnuidhe air an abhainn sin, agus budh</span>
<lb n="680"/><span>ghrathach do m'unncal cead iasgaireachta a bheith aige</span>
<lb n="681"/><span>achan bhliadhain o'n Bhársoir.  Siomaidh uair a thigeadh</span>
<lb n="682"/><span>sgeula annsorm-fhéin go rabh Fear na mBradan - sin</span>
<lb n="683"/><span>leas-ainm a bhí acú air m'unncal - ag gol amach go</span>
<lb n="684"/><span>luath air maidín a iasgaireacht, agus feudann tú a</span>
<lb n="685"/><span>bheith cinnte nach gcaillinnse moran ama ag tarraint air.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>Giota beag taobh b'shíos do 'n teach bhí crann mór</span>
<lb n="688"/><span>caorthainn a dtugadh siad Crann Shéamuis Mhóir air,</span>
<lb n="689"/><span>agus is é an chead rud a dheánfadh m' unncal ag éirigh</span>
<lb n="690"/><span>dó air maidín, amharc amach go bhfeicfeadh se an rabh</span>
<lb n="691"/><span>an crann sin ag bogadh; da mbéadh, d'fheudfa a bheith</span>
<lb n="692"/><span>cinnte go rabh neart gaoithe ann, acht mur mbéadh, cha</span>
<lb n="693"/><span>rachadh cos m' unncail amach an mhaidín sin.</span></p>
<lb n="694"/>
<lb n="695"/><p><span>Trathnóna amháin a ndiaidh moran gaoithe agus fear-</span>
<lb n="696"/><span>thanna, fuair me-fhéin cuireadh, mar budh ghrathach, agus</span>
<lb n="697"/><span>bidheadh fhios agat go rabh luthghair mhór orm é a fhághail;</span>
<lb n="698"/><span>na, anns na h-amannaí pléisiura seo, ní rabh agam le</span>
<lb n="699"/><span>ghol na sgoile, agus budh é sin an rud ar mhaith liomsa</span>
<lb n="700"/><span>agus achan sgafaire eile de mo sheort.</span></p>
<lb n="701"/>
<lb n="702"/><p><span>"Maise, se do bheatha, a Shéamuis Bhig!" arsa m'</span>
<lb n="703"/><span>unncal liom-fhéin agus é air theann a chuirp ag cur</span>
<lb n="704"/><span>deise air shlait mhóir iasgaireachta a bhí aige.</span>
<lb n="705"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="706"/><p><span>"Go rabh maith agat!" arsa mise.  "Creidim go</span>
<lb n="707"/><span>mbéidh lá mór amárach againn, a unncail."</span></p>
<lb n="708"/>
<lb n="709"/><p><span>"Dheamhan fhios agam, a Shéamuis," arsa m'unncal.</span>
<lb n="710"/><span>"Tá an ghaoth ag ísliughadh go mór, agus ma chuinnigheann</span>
<lb n="711"/><span>se leis, ní bhéidh smid air maidín againn.</span></p>
<lb n="712"/>
<lb n="713"/><p><span>"Na tabhair áird air," arsa mo mhathar-mhór," sin a</span>
<lb n="714"/><span>thiuin a gcomhnuidhe, ag cur a gcéill nach bhfuil fhios</span>
<lb n="715"/><span>aige go dé'n ceanal lae a bhéidheas ann!"</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>"Tá fhios aige go maith, a ghranaí," arsa mise, "na ní</span>
<lb n="718"/><span>dóiche go mbéadh se ag cur fa mo choinne-se."</span></p>
<lb n="719"/>
<lb n="720"/><p><span>"Nuair a tidhim an ghaoth ag gol síos," arsa Fear</span>
<lb n="721"/><span>na mBradan, "ní bhidheann uchdach cuit agam; acht, na</span>
<lb n="722"/><span>dhiaidh sin, tá tuile bhréagh ag éirigh, agus is dóiche go</span>
<lb n="723"/><span>mbéidh bearradh beag gaoithe againn aig breacadh an</span>
<lb n="724"/><span>lae."</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>Rinneadh áirneal mór an oidhche sin; m' unncal ag</span>
<lb n="727"/><span>cóiriughadh suas urnais na h-iasgaireachta, mo mhathair-</span>
<lb n="728"/><span>mhór ag sníomh go h-uasal aerach air leic na teineadh,</span>
<lb n="729"/><span>agus me-fhéin ag cuinneilt neart sean-chainnte leis</span>
<lb n="730"/><span>an bheirt acú.</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span>Bhí cailín aimsire sa teach darb ainm Máire Mhór,</span>
<lb n="733"/><span>agus bhí sise ag deánadh réidh an tsuipeara fa choinne</span>
<lb n="734"/><span>Aoidh Ruaidh agus na buachaillí aimsire eile a bhí fa'n</span>
<lb n="735"/><span>teach.  Fa dheireadh bhí an suipear réidh, agus chuir</span>
<lb n="736"/><span>Máire sgála bréagh brachain air an tábla agus bamhal</span>
<lb n="737"/><span>bainne os coinne achan fhear.</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>Duine beag múinte macanta, cóir croidheamhail, a</span>
<lb n="740"/><span>bhí ann Aodh Ruadh.  Acht ma tá, air a shon sin, bh'fhurust</span>
<lb n="741"/><span>fearg a chur air, agus ann sin mhuirfeadh se an</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="742"/><p><span>saoghal mhór.  Siomaidh cúrsa beag grinn a bhidheadh</span>
<lb n="743"/><span>eadar Máire Mhór agus Aodh, agus bhidheadh cuid de</span>
<lb n="744"/><span>na stócaigh eile da chathadh suas leis go rabh se ag</span>
<lb n="745"/><span>brath air Mháire, agus chuireadh seo air an daoraidh air</span>
<lb n="746"/><span>fad é.</span></p>
<lb n="747"/>
<lb n="748"/><p><span>Air sgor air bith, bhí ceann de na bamhail agus bhí</span>
<lb n="749"/><span>ceanal de ghearb, no ball buidhe, air a thaoibh air an</span>
<lb n="750"/><span>taobh astuigh.  Bhí fhios aig Máire go ró-mhaith nach rabh</span>
<lb n="751"/><span>moran áird aig Aodh air an bhamhal sin, acht bí cinnte</span>
<lb n="752"/><span>gurb é sin an bamhal a chuirfeadh sí a gcomhnuidhe roimhe.</span>
<lb n="753"/><span>Le sgeul fada a dheánadh gairid, shuidh na fir asteach</span>
<lb n="754"/><span>annsair an bhrachan, agus bhí an uile dhuine go h-aoibh-</span>
<lb n="755"/><span>neach agus achan rud ag gol ann tosaigh go maith gur</span>
<lb n="756"/><span>chuir Aodh sórrughadh sa bhall bhuidhe, agus gur thoisigh na</span>
<lb n="757"/><span>buachaillí ag sit-gháirigh, agus gur thoisigh an chuid eile</span>
<lb n="758"/><span>againn ag pléasgadh leis na gáirigh, agus gur thubair gur</span>
<lb n="759"/><span>sgoilt an tseanbhean sa choirneal - agus í ag leigeint</span>
<lb n="760"/><span>oirthí a bheith ag bagairt air Mháire rith an ama.</span></p>
<lb n="761"/>
<lb n="762"/><p><span>"Maise caor theintean air do spága móra!" arsa</span>
<lb n="763"/><span>Aodh, ag tiunta air Mháire.  "Nar iarr me ort gan an</span>
<lb n="764"/><span>bamhal salach sin a chur romham níos mó?"</span></p>
<lb n="765"/>
<lb n="766"/><p><span>"Maise, chiacais ó! nach tú tá beadaigh!" arsa</span>
<lb n="767"/><span>Máire.  "Ól leat do chuid brachain ann sin!  Tá an</span>
<lb n="768"/><span>saitheach co glan leat-fhéin."</span></p>
<lb n="769"/>
<lb n="770"/><p><span>"Tóg leat as m' amharc é, na brisfidh me air do</span>
<lb n="771"/><span>cheann mhaol é!" arsa Aodh.</span></p>
<lb n="772"/>
<lb n="773"/><p><span>"Arú, go dé tá air, a bhreallain?" arsa Máire.</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>"Tóg leat é!  Chuirfeadh se samhnas air an diabh-</span>
<lb n="776"/><span>all!" arsa Aodh, agus acht ab é go rabh an tseanbhean</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="777"/><p><span>ag cur a gcéill go rabh sí ag bagairt air Mháire a</span>
<lb n="778"/><span>leithid a dheánadh, ní fhuil fhios go dé dheánfadh an fear</span>
<lb n="779"/><span>millteanach.  Acht a ndiaidh moran blandair shocruigh</span>
<lb n="780"/><span>sí fa dheireadh é.</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>Nuair a bhí am codlata ann dúbhairt mo mhathair-mhór</span>
<lb n="783"/><span>an Paidirín águs chuamuid uilig a luighe.</span></p>
<lb n="784"/>
<lb n="785"/><p><span>VI. - BRADAN SÓRRUIGHEACH.</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>Teach bréagh sglátaí a bhí a dteach mo mhathar-móire,</span>
<lb n="788"/><span>agus chuaidh me-fhéin agus m' unncal suas an stadhaire</span>
<lb n="789"/><span>a luighe.  Budh é sin an áit ab fheárr leis codladh, de</span>
<lb n="790"/><span>bhrigh go dtiocadh leis an fhearthainn a chluinstin air na</span>
<lb n="791"/><span>sglátaí.</span></p>
<lb n="792"/>
<lb n="793"/><p><span>"Béidh lá mór amárach againn?" arsa mise.</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>"Budh chomhair go mbéadh," arsa m'unncal, "tá</span>
<lb n="796"/><span>tuile bhréagh san abhainn agus tá se ag cur leis.  Éist</span>
<lb n="797"/><span>leis an fhearthainn sin!"</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>Sul a deachamuid a luighe d'fhágmuid achan rud réidh</span>
<lb n="800"/><span>fa choinne na maidne.</span></p>
<lb n="801"/>
<lb n="802"/><p><span>"Seo mo shlat iasgaireachta - agus mo chuid dúbhan</span>
<lb n="803"/><span>- agus mo chuid cuileogaí móra - agus mo chuid</span>
<lb n="804"/><span>tobaca - agus mo phíopa," arsa m'unncal leis-fhéin</span>
<lb n="805"/><span>go beag.</span></p>
<lb n="806"/>
<lb n="807"/><p><span>"Ní fhuil moran eugla go ndeánfaidh tú dearmad</span>
<lb n="808"/><span>de rud air bith?" arsa mise, ag tabhairt faidear mar</span>
<lb n="809"/><span>chuimhnigh se air an phíopa.</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>"Ní thig bríste a dheánadh gan snathad, a Shéamuis,</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="812"/><p><span>agus ní thig iasgaireacht a dheánadh gan toit de'n phíopa.</span>
<lb n="813"/><span>Ca bhfuil do chruman?" arsa sesean.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>"Tá se ag crochadh air bhacan os cionn leapa Aoidh</span>
<lb n="816"/><span>Ruaidh," arsa mise.</span></p>
<lb n="817"/>
<lb n="818"/><p><span>"Agus do mhála?"</span></p>
<lb n="819"/>
<lb n="820"/><p><span>"Tá se shíos-adaí a gcúl an dorais."</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p><span>"Caithfeamuid codladh go h-éadtrom, a Shéamuis,</span>
<lb n="823"/><span>na caithfeamuid a bheith air ar gcois go luath?" arsa</span>
<lb n="824"/><span>m'unncal.</span></p>
<lb n="825"/>
<lb n="826"/><p><span>"Ní baoghal dúinn," arsa mise, "agus le cuideadh 'n</span>
<lb n="827"/><span>Righ dheánfamuid sgrios dearg air na bradain.  Bhfuil</span>
<lb n="828"/><span>cuimhne agat air an cheann mhór a d'imthigh orainn</span>
<lb n="829"/><span>anuiridh aig Poll na Péiste?"</span></p>
<lb n="830"/>
<lb n="831"/><p><span>"Tá mo sháith, agus tá dúil as Dia agam, a Shéamuis</span>
<lb n="832"/><span>go gcuinneochaidh tu súil níos géire ann do cheann</span>
<lb n="833"/><span>amárach."</span></p>
<lb n="834"/>
<lb n="835"/><p><span>"Maise, ní fhuil fhios agam faoi 'n spéir," arsa</span>
<lb n="836"/><span>mise, "go dé thainic orm an lá-adaí, na chuir me an</span>
<lb n="837"/><span>cruman a bhfasta go maith ann, agus fuair an bitheamh-</span>
<lb n="838"/><span>nach air shiubhal sul a rabh fhios agam ca 'n áit a rabh me</span>
<lb n="839"/><span>mo sheasadh."</span></p>
<lb n="840"/>
<lb n="841"/><p><span>"Bhí barraidheacht sputair ort, a Shéamuis," arsa m'</span>
<lb n="842"/><span>unncal.</span></p>
<lb n="843"/>
<lb n="844"/><p><span>"Budh bhréagh an t-iasg é, agus budh mhór an truaighe</span>
<lb n="845"/><span>nach bhfuairmid greim air!" arsa mise.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>"Bidheadh aige! - bidheadh aigé, a Shéamuis! - Cod-</span>
<lb n="848"/><span>luigh, a Shéamuis, codluigh!" arsa m'unncal ag tuitim</span>
<lb n="849"/><span>na chodladh.</span></p>
<lb n="850"/>
<lb n="851"/><p><span>"Béidh me mo chrap codlata air an bhumaite," arsa</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="852"/><p><span>mise ag druid mo shula.  Acht air a shon sin, cha rabh</span>
<lb n="853"/><span>me a bhfad mo chodladh gur thoisigh me ag briongloidigh</span>
<lb n="854"/><span>air na bradain, agus go h-áirigh air an bhradan mhór a</span>
<lb n="855"/><span>d'imthigh orm an bhliadhain roimhe.</span></p>
<lb n="856"/>
<lb n="857"/><p><span>Thanaiceas damh go rabh me-fhéin agus m'unncal air</span>
<lb n="858"/><span>bhruach na h-abhna aig Poll na Péiste, agus gur éirig</span>
<lb n="859"/><span>bradan sórruigheach, acht nar ghreamuigh se.</span></p>
<lb n="860"/>
<lb n="861"/><p><span>"Fuair tú preab bradain?" arsa mise, agus mé ag</span>
<lb n="862"/><span>briongloidigh liom.</span></p>
<lb n="863"/>
<lb n="864"/><p><span>"Cuinnigh go maith air gcúl!" arsa m' unncal.  "Is</span>
<lb n="865"/><span>cinnte go bhfuair me preab, agus preab righeamhail,</span>
<lb n="866"/><span>acht tá eugla mo chuirp orm go bhfacaidh se sinn - Air</span>
<lb n="867"/><span>gcúl leat!"</span></p>
<lb n="868"/>
<lb n="869"/><p><span>"Caith tharais aríst!" arsa mise.</span></p>
<lb n="870"/>
<lb n="871"/><p><span>"Ní fhuil faic a mhaith cathadh tharais go ceann tamaill</span>
<lb n="872"/><span>bhig," arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="873"/>
<lb n="874"/><p><span>"Ca tuighe sin?" arsa mise.</span></p>
<lb n="875"/>
<lb n="876"/><p><span>"Tá," arsa m'unncal, "mar nach maith le bradan</span>
<lb n="877"/><span>éirigh dhá uair a ndiaidh a chéile.  Da gcaithfainn os a</span>
<lb n="878"/><span>chionn, d'fheudfadh se éirigh agus d'fheudfadh nach</span>
<lb n="879"/><span>n-éireochadh; agus da n-éireochadh fhéin, ní dóiche go</span>
<lb n="880"/><span>mbeirfeadh se air an dúbhan.  Air an adhbhar sin, a</span>
<lb n="881"/><span>Shéamuis, caithfeamuid sgríste bheag mhaith a thabhairt</span>
<lb n="882"/><span>dó."</span></p>
<lb n="883"/>
<lb n="884"/><p><span>"Rabh moran méid ann, a unncail?"</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>"Méid? - Ní fhacaidh me a leithid ariamh!  Tá ruball</span>
<lb n="887"/><span>air co leathan le beul bairille, agus achan eiteog air</span>
<lb n="888"/><span>a dhruim a dtiocadh leat do hata a chrochadh air!"</span></p>
<lb n="889"/>
<lb n="890"/><p><span>Tugadh anal mhaith do'n bhradan, agus ann sin thoisigh</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="891"/><p><span>m'unncal ag cathadh tharais ar ais aríst; agus, co</span>
<lb n="892"/><span>cinnte as tá me beo d'éirigh mo bhradan bréagh aníos,</span>
<lb n="893"/><span>rug air an chuileoig, agus síos leis, an méid a bhí ann</span>
<lb n="894"/><span>a chorp, go tóin an phuill.  Cha rabh se a bhfad air thóin</span>
<lb n="895"/><span>an phuill gur mhothuigh se go rabh rud ínteacht contrailte</span>
<lb n="896"/><span>le na shoch, agus as go brath leis síos an abhainn.  Nuair</span>
<lb n="897"/><span>a shiubhail se bórdaigh air cheathradh míle thiuntuigh se</span>
<lb n="898"/><span>agus aníos leis an bealach ceudna ar ais!  Ag teacht</span>
<lb n="899"/><span>go beul an phuill dó, d'éirigh se go bárr an uisge,</span>
<lb n="900"/><span>agus a ndiaidh socrughadh ann sin tamall beag thug</span>
<lb n="901"/><span>se ruaig eile síos, agus aníos, agus síos ar ais aríst,</span>
<lb n="902"/><span>ionas go sílfea go rabh an sean bhuachaill é-féin astuigh</span>
<lb n="903"/><span>ann.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>Fa dheireadh shiar thall thug se boc-léim amháin amach</span>
<lb n="906"/><span>as an uisge, agus shíl me-fhéin go rabh se air shiubhal,</span>
<lb n="907"/><span>acht ní rabh baoghal air.  Is cosamhail go rabh an dúbhan</span>
<lb n="908"/><span>a bhfasta ann a chrumog, sin mar déirfea, ann a</span>
<lb n="909"/><span>charbad iachtarach, agus nuair a shórruigh m'unncal sin,</span>
<lb n="910"/><span>thug se uchdach mór dó.  Thoisigh se air an bhumaite ag</span>
<lb n="911"/><span>tochairt agus ag teannadh air an toirt mhillteanach a bhí</span>
<lb n="912"/><span>faoi na shúla.</span></p>
<lb n="913"/>
<lb n="914"/><p><span>"Tá eugla mhór orm," arsa mise, "go gcuirfidh an</span>
<lb n="915"/><span>t-oganach sin cruaidh go leor ort."</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>"Bheirim a dúbhlan anois," arsa m'unncal, da thiunta</span>
<lb n="918"/><span>bolg bán air bhárr an uisge mar thiuntocha stacan.</span>
<lb n="919"/><span>Ann sin leig se síos giota beag eile an abhainn é, acht,</span>
<lb n="920"/><span>an darna bumaite thiuntuigh se bolg bán ar ais é;</span>
<lb n="921"/><span>agus creidim go rabh se air an dóigh sin air feag uaire</span>
<lb n="922"/><span>na níos mó.</span>
<lb n="923"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="924"/><p><span>"Go dé bheir ort a bheith ag cuinneilt a chinn os</span>
<lb n="925"/><span>cionn an uisge air an dóigh sin?" arsa mise.</span></p>
<lb n="926"/>
<lb n="927"/><p><span>"Le na thachdadh," arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="928"/>
<lb n="929"/><p><span>"Maise, ní fheicim go de'n dóigh a dtiocadh a</span>
<lb n="930"/><span>dheánadh," arsa mise.</span></p>
<lb n="931"/>
<lb n="932"/><p><span>"Tachdann an t-uisge iad," arsa m'unncal, ag</span>
<lb n="933"/><span>tionta an bhradain aríst agus da tharraint asteach</span>
<lb n="934"/><span>comhgarach do'n bhruach.  "Anois, a Shéamuis!  Ca</span>
<lb n="935"/><span>bhfuil do chruman? - Deán deifre! - Go socair leat! -</span>
<lb n="936"/><span>Sin an dóigh! - Glac d'am - glac - Maith thú! - maith</span>
<lb n="937"/><span>thú! - maith -"</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>"A Mhaighdean Mhuire!" arsa Aodh Ruadh ag mus-</span>
<lb n="940"/><span>gladh go tobann, agus ag leigeint míle murdar as a</span>
<lb n="941"/><span>chraith na sglátaí air an teach.</span></p>
<lb n="942"/>
<lb n="943"/><p><span>"Teann! teann! a unncail," arsa mise, agus an</span>
<lb n="944"/><span>cruman a bhfasta a leis an Fir Ruaidh agam, agus mé</span>
<lb n="945"/><span>cinnte gurb é an bradan mór a bhí agam!</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>"D'anam 's do chorp, a bhitheamhnaigh bhig!  Tá me</span>
<lb n="948"/><span>pollta agat!" arsa Aodh Ruadh ag breith greim muineil</span>
<lb n="949"/><span>orm-fhéin, agus do mo chrathadh co mór sin gur mhusgail</span>
<lb n="950"/><span>me fa dheireadh.</span></p>
<lb n="951"/>
<lb n="952"/><p><span>"A Mhathair Bheannuighthe!" arsa mise nuair a thanaic</span>
<lb n="953"/><span>me an millteanas a bhí deánta agam.</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>"Go dé na geasracha atá ag teacht ort, a Shéamuis?"</span>
<lb n="956"/><span>arsa m'unncal ag preabadh amach as an leabaidh agus</span>
<lb n="957"/><span>anuas an stadhaire mar bhéadh gearfhiadh franncach ann.</span>
<lb n="958"/><span>"Á, na bí cainnt!" arsa mise.  "Na bí cainnt, a</span>
<lb n="959"/><span>unncail!  Bhí me ag briongloidigh, agus ag rábhailligh,</span>
<lb n="960"/><span>agus ag iasgaireacht, agus shíl me gurb é an bradan</span>
<lb n="961"/><span>mór-adaí a bhí agam."</span>
<lb n="962"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="963"/><p><span>"M'anam, nach bhfacaidh me a leithid sin de iasg-</span>
<lb n="964"/><span>aireacht ariamh! - Bhfuil caill ort, a Aoidh?" arsa</span>
<lb n="965"/><span>m'unncal nuair a shórruigh se an Fear Ruadh ag cumailt</span>
<lb n="966"/><span>na fola da láirc.</span></p>
<lb n="967"/>
<lb n="968"/><p><span>"Ní fhuil moran," arsa Aodh, "acht sé Dia a shábhail</span>
<lb n="969"/><span>mé nar strócadh an meanach asam."</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>A ndiaidh an fear leonta a chur a luighe chuaidh me-</span>
<lb n="972"/><span>fhéin agus m'unncal suas an stadhaire ar ais, agus na</span>
<lb n="973"/><span>gáirigh ag briseadh air an bheirt againn.  Shínnmuid</span>
<lb n="974"/><span>sinn-fhéin air ar leabaidh agus char mhusgail duine</span>
<lb n="975"/><span>againn go rabh spéirthí 'n lae ann.</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>BRAON TAE.</span></p>
<lb n="978"/>
<lb n="979"/><p><span>"Bhfuil tú musgailte, a Shéamuis?" arsa m'unncal</span>
<lb n="980"/><span>liom-fhéin aig amharc lae air maidín.</span></p>
<lb n="981"/>
<lb n="982"/><p><span>"Tá," arsa mise, ag cumailt mo shúla.</span></p>
<lb n="983"/>
<lb n="984"/><p><span>"Ruith na fuinneoige go bhfeicidh tú an bhfuil Crann</span>
<lb n="985"/><span>Shéamuis Mhóir ag bogadh," arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="986"/>
<lb n="987"/><p><span>Phreab me-fhéin amach as an leabaidh mar bhéadh</span>
<lb n="988"/><span>meannan gabhair ann, agus bhí luthghair mhór air m'</span>
<lb n="989"/><span>unncal nuair a d'innis me dó go rabh an crann ag</span>
<lb n="990"/><span>bogadh.</span></p>
<lb n="991"/>
<lb n="992"/><p><span>"Tá," arsa mise, "agus ní fhacaidh tú a leithid de</span>
<lb n="993"/><span>ghriosail ariamh as tá se ag faghail."</span></p>
<lb n="994"/>
<lb n="995"/><p><span>"Maith go leor," arsa sesean, ag tabhairt boc-léim</span>
<lb n="996"/><span>amháin amach air an urlar, agus ag gol na fuinneoige</span>
<lb n="997"/><span>é-fhéin, air eugla nach rabh me ag innse na fírinne.</span>
<lb n="998"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="999"/><p><span>"M'anam, a Shéamuis, go bhfuil an fhírinne agat!"</span>
<lb n="1000"/><span>ar sé.  "Tá se ag bogadh go baganta! - Cuir ort do</span>
<lb n="1001"/><span>chirteach co tiuth as thig leat, agus ruith síos na cistean-</span>
<lb n="1002"/><span>aighe agus cuir síos teine."</span></p>
<lb n="1003"/>
<lb n="1004"/><p><span>"Rachaidh," arsa mise, ag cur orm go tapaidh, agus</span>
<lb n="1005"/><span>ag tabhairt m'aghaidhe air an chisteanaigh.</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>"Fan, a Shéamuis! - Dtig leat tae a dheánadh?"</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>"Thig liom go maith," arsa mise.</span></p>
<lb n="1010"/>
<lb n="1011"/><p><span>"Tá se co maith againn rud ínteacht a fhaghail le</span>
<lb n="1012"/><span>h-ithe sul a dtéidhmid amach," arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="1013"/>
<lb n="1014"/><p><span>"Is cinnte go bhfuil an ceart agat ann sin, na ní</span>
<lb n="1015"/><span>bhéadh moran pléisiuir againn mur bhfaghaidh," arsa</span>
<lb n="1016"/><span>mise, agus bhí fhíos agam go maith, fosta, nar lúgh air</span>
<lb n="1017"/><span>m'unncal an sioc na a ghol a iasgaireacht na throsgadh.</span></p>
<lb n="1018"/>
<lb n="1019"/><p><span>"Agus tá tú cinnte go dtig leat tae a dheánadh?"</span></p>
<lb n="1020"/>
<lb n="1021"/><p><span>"Tá me fíor-chinnte go dtig," arsa mise.  "Bhí me</span>
<lb n="1022"/><span>mo chócaire cliste ariamh, agus cuirfidh me sgilinn go</span>
<lb n="1023"/><span>ndeánfaidh me bricfosta dhuit a chuirfeas aoibhneas air</span>
<lb n="1024"/><span>do chroidhe."</span></p>
<lb n="1025"/>
<lb n="1026"/><p><span>"Cuirfidh me cúig sgilne a n-aghaidh do sgilinn nach</span>
<lb n="1027"/><span>dtig leat tae a dheánadh mar is cóir?"</span></p>
<lb n="1028"/>
<lb n="1029"/><p><span>"Maith go leor," arsa mise.  "Ma shásuighim thú</span>
<lb n="1030"/><span>anns an bhraon atá me ag gol a dheánadh duit, creidim</span>
<lb n="1031"/><span>go mbéidh tú sásta?"</span></p>
<lb n="1032"/>
<lb n="1033"/><p><span>"Béidh cinnte, agus gheobhaidh tú do chúig sgilne,"</span>
<lb n="1034"/><span>arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="1035"/>
<lb n="1036"/><p><span>Chuaidh me-fhéin síos an stadhaire ann sin, agus chuir</span>
<lb n="1037"/><span>me síos toirt bhréagh teineadh air dtús.  Ann sin chuir</span>
<lb n="1038"/><span>me síos an cetel, agus fhad as bhí an t-uisge da</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1039"/><p><span>téaghadh chuir me an t-eudach air an tábla, nigh me na</span>
<lb n="1040"/><span>cupaí agus na capain, agus sgiur me na sgeana.</span>
<lb n="1041"/><span>Nuair a bhí seo deánta agam, fuair me aran, im, agus</span>
<lb n="1042"/><span>uachtar, siucra, salann, agus pibear.  Chuir me síos</span>
<lb n="1043"/><span>leat-dhuisín uibheach ann sin, agus fhad as bhí siad da</span>
<lb n="1044"/><span>mbruith, fhliuch me na tae.</span></p>
<lb n="1045"/>
<lb n="1046"/><p><span>Nuair a thainic m'unnchal asteach na cisteanaighe bhí</span>
<lb n="1047"/><span>aoibhneas mór air fad air nuair a thanaic se an obair a</span>
<lb n="1048"/><span>bhí deánta agam - Achan rud sgiobtha sguabtha mar</span>
<lb n="1049"/><span>béadh bioran úr ann.</span></p>
<lb n="1050"/>
<lb n="1051"/><p><span>"M'anam, a Shéamuis, go bhfuil tú do chócaire</span>
<lb n="1052"/><span>amach!" ar se, "agus tá eugla mhór orm go gcaillfidh</span>
<lb n="1053"/><span>me mo chúig sgilne."</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>Shuidhmuid araon síos ann sin agus rinnmuid bric-</span>
<lb n="1056"/><span>fosta sórruigheach.  Anois agus aríst thiocadh leat a</span>
<lb n="1057"/><span>fheiceal air an dóigh a rabh m'unncal ag luighe asteach</span>
<lb n="1058"/><span>leis na neathantaí a bhí roimhe, gur thaitean mo chócair-</span>
<lb n="1059"/><span>eacht go maith leis.  "Ith leat, ith leat," a deirfeadh</span>
<lb n="1060"/><span>se, "bricfosta maith leath na h-iasgaireachta."  Agus</span>
<lb n="1061"/><span>b'fhíor dó, na cha deachaidh me-fhéin a iasgaireacht ariamh</span>
<lb n="1062"/><span>air bholg seang nach dtainic me na bhaile agus cárr</span>
<lb n="1063"/><span>searbh orm.</span></p>
<lb n="1064"/>
<lb n="1065"/><p><span>"Go dé mar thaitneas an tae leat, a unncail?"</span>
<lb n="1066"/><span>arsa mise, a ndiaidh mo thrímheadh uibh a chur as amharc.</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>"Níor ól me ariamh tae ní b'fheárr!" arsa sesean,</span>
<lb n="1069"/><span>ag glanadh a bhéil agus ag tarraint amach a sparain.</span></p>
<lb n="1070"/>
<lb n="1071"/><p><span>"Seo dhuit!" ar se, ag cur na cúig sgilne asteach</span>
<lb n="1072"/><span>ann mo láimh.</span></p>
<lb n="1073"/>
<lb n="1074"/><p><span>"Maise, go rabh míle maith agat!" arsa mise.</span>
<lb n="1075"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1076"/><p><span>"Níor shaothruigh me airgead ariamh co furust as shaoth-</span>
<lb n="1077"/><span>ruigh me an t-airgead sin, agus ma théidhim ann tosaigh</span>
<lb n="1078"/><span>mar atá me da dheánadh ní fada go mbhéidh airgead an</span>
<lb n="1079"/><span>phósta agam."</span></p>
<lb n="1080"/>
<lb n="1081"/><p><span>"Caithfeamuid a bheith ag gol anois, a Shéamuis?"</span>
<lb n="1082"/><span>arsa m'unncal, "agus caithfidh tú innse damh, air an</span>
<lb n="1083"/><span>bhealach, go dé'n dóigh a deárn tú an tae."</span></p>
<lb n="1084"/>
<lb n="1085"/><p><span>"Ní fhuil rud air bith air domhan níos fusa," arsa</span>
<lb n="1086"/><span>mise, ag cur orm mo mhála.</span></p>
<lb n="1087"/>
<lb n="1088"/><p><span>"Go dé an chead rud a gnidheas tú?" arsa m'unncal,</span>
<lb n="1089"/><span>ag cathadh a shlat-iasgaireachta thar a ghualainn.</span></p>
<lb n="1090"/>
<lb n="1091"/><p><span>"'Sé an cheadh rud a gnidhim," arsa mise, "a ghol ann</span>
<lb n="1092"/><span>tobair fa choinne canna uisge.  Ann sin bheirim liom</span>
<lb n="1093"/><span>an cetel agus nighim é, taobh amuigh agus taobh astuigh.</span>
<lb n="1094"/><span>Líonaim ann sin é le fíor-uisge, agus cuirim air an</span>
<lb n="1095"/><span>teiní é."</span></p>
<lb n="1096"/>
<lb n="1097"/><p><span>"Agus an darna rud, a Shéamuis?"</span></p>
<lb n="1098"/>
<lb n="1099"/><p><span>"Gheibhim pota an tae ann sin, agus nighim go maith</span>
<lb n="1100"/><span>le h-uisgé galach é."</span></p>
<lb n="1101"/>
<lb n="1102"/><p><span>"Nach ndeánfadh uisge fuar graithe?"</span></p>
<lb n="1103"/>
<lb n="1104"/><p><span>"Cha ndeánfadh air chor air bith," arsa mise.  "Ma</span>
<lb n="1105"/><span>gnidhthear tae mar is cóir, caithfear pota an tae a</span>
<lb n="1106"/><span>nighe a gcomhnuidhe le h-uisge galach."</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>"Maith go leor, a Shéamuis, ann tosaigh leat!"</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>"A ndiaidh pota an tae a nighe go maith cuirim an</span>
<lb n="1111"/><span>tae tirim asteach, agus dóirtim an t-uisge galach</span>
<lb n="1112"/><span>anuas air.  Acht sul a ndeánaim seo bheirim aire mhaith</span>
<lb n="1113"/><span>go bhfuil an cetel ag guil.  Cuirim an clár air mo</span>
<lb n="1114"/><span>phota tae ann sin agus fágaim a chois na teineadh é</span>
<lb n="1115"/><span>cúig bhumaite nó mar sin."</span>
<lb n="1116"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1117"/><p><span>"Agus nach gcuirfea air an teiní air chor air bhith</span>
<lb n="1118"/><span>é?" arsa m'unncal, agus achan súil ann a cheann co</span>
<lb n="1119"/><span>mór le h-uibh cheirce.</span></p>
<lb n="1120"/>
<lb n="1121"/><p><span>"Chuirfinn, da ndeánfainn mar gnidheas moran de</span>
<lb n="1122"/><span>dhaoiní eile, acht ní tae a bhéadh agam," arsa mise, "acht</span>
<lb n="1123"/><span>nimh."</span></p>
<lb n="1124"/>
<lb n="1125"/><p><span>"Nimh?" arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="1126"/>
<lb n="1127"/><p><span>"Seadh," arsa mise, "nimh.  Acht da mbudh mhaith liom</span>
<lb n="1128"/><span>cupa maith tae a dheánadh cha gcuirfinn ró-chomhgarach</span>
<lb n="1129"/><span>do'n teiní é air eugla go rachadh se a ghuil."</span></p>
<lb n="1130"/>
<lb n="1131"/><p><span>"Agus go de'n dochar a dheánfadh an ghuil dó, a</span>
<lb n="1132"/><span>Shéamuis?"</span></p>
<lb n="1133"/>
<lb n="1134"/><p><span>"Tá," arsa mise, "tá ceanal de nimh sa tae a</span>
<lb n="1135"/><span>dtugann siad tannin a mBeurla air, agus ma tharrain-</span>
<lb n="1136"/><span>tear an tae an dóigh chontrailte tiocaidh an nimh sin</span>
<lb n="1137"/><span>amach."</span></p>
<lb n="1138"/>
<lb n="1139"/><p><span>"Agus a mbeithea da tharraint an dóigh chontrailte</span>
<lb n="1140"/><span>da gcuirfea pota an tae air bhárr na teineadh le na</span>
<lb n="1141"/><span>chur a ghuil."</span></p>
<lb n="1142"/>
<lb n="1143"/><p><span>"Is cinnte go mbéidhinn.  Ma bhidheann an t-uisge</span>
<lb n="1144"/><span>ag guil air dtús ní fhuil an darna guil a dhith air agus,</span>
<lb n="1145"/><span>mar nach bhfuil fhios acú an puinnte riachtanach seo,</span>
<lb n="1146"/><span>ní fhuil aig moran de mhuintir na tíre da ól achan lá acht</span>
<lb n="1147"/><span>nimh."</span></p>
<lb n="1148"/>
<lb n="1149"/><p><span>"Arú, bí do thost, a Shéamuis!  Go de'n dóigh a</span>
<lb n="1150"/><span>dtiocadh le nimh a bheith a dtae?"</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>"Agus go dé'n fath nach dtiocadh?  Ar chualaidh tú</span>
<lb n="1153"/><span>iomra ariamh air an fhear a chuir a shean bhríste asteach</span>
<lb n="1154"/><span>a bpota agus gur bhain se uisge-beatha as?"</span></p>
<lb n="1155"/>
<lb n="1156"/><p><span>"Maise, char chualaidh," arsa m'unncal.</span>
<lb n="1157"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1158"/><p><span>"Níor chualaidh! - Tá eugla orm, a unncail, gur chuir</span>
<lb n="1159"/><span>tú moran de do chuid ama amamha air an sgoil.  Air</span>
<lb n="1160"/><span>sgor air bith tá fhios agat go dtig uisge-beatha a bhuint</span>
<lb n="1161"/><span>as eorna, agus nach bhfuil sin go díreach co h-íontach</span>
<lb n="1162"/><span>le nimh a bhuint as an tae?"</span></p>
<lb n="1163"/>
<lb n="1164"/><p><span>"Tá se íontach go leor, a Shéamuis, agus cluinnim</span>
<lb n="1165"/><span>go dtig uisge-beatha a bhuint as siucra agus neathan-</span>
<lb n="1166"/><span>taí milse eile?"</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>"Thig," arsa mise, "agus thig liomsa innse duit le</span>
<lb n="1169"/><span>na chois sin, go dtig uisge-beatha a bhuint as achan rud</span>
<lb n="1170"/><span>da bhfásann air dhruim an domhain!"</span></p>
<lb n="1171"/>
<lb n="1172"/><p><span>"Go moltar an Righ!  Tá sin sórruigheach air fad, a</span>
<lb n="1173"/><span>Shéamuis, agus na dhiaidh sin, creidim go bhfuil se</span>
<lb n="1174"/><span>fíor."</span></p>
<lb n="1175"/>
<lb n="1176"/><p><span>"Feudann tú a bheith cinnte go bhfuil, a unncail;</span>
<lb n="1177"/><span>agus ma thig uisge-beatha a bhuint as sean bhríste, ca</span>
<lb n="1178"/><span>tuige nach dtiocadh nimh a bhuint as an tae?"</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>"Dara leora, tá an fhírinne agat, a Shéamhuis!"</span></p>
<lb n="1181"/>
<lb n="1182"/><p><span>"Agus rud eile, a unncail, go dé tá a n-uisge-</span>
<lb n="1183"/><span>beatha acht nimh?"</span></p>
<lb n="1184"/>
<lb n="1185"/><p><span>"Dheamhan greim go bhfuil an ceart agat ann sin, a</span>
<lb n="1186"/><span>Shéamuis.  Tá an bhiotáilte ag marbha níos mó na an</span>
<lb n="1187"/><span>nimh."</span></p>
<lb n="1188"/>
<lb n="1189"/><p><span>"Tá an bhiotáilte ag cur an domhain mhóir as a</span>
<lb n="1190"/><span>gcéill; agus an tae nach ndeántar mar is cóir tá se</span>
<lb n="1191"/><span>co h-olc."</span></p>
<lb n="1192"/>
<lb n="1193"/><p><span>"Agus an mian leat a radh, a Shéamuis, gur chóir</span>
<lb n="1194"/><span>dúinn stad de'n tae air fad, ó tharla go bhfuil se co</span>
<lb n="1195"/><span>dainnsearach sin?"</span>
<lb n="1196"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1197"/><p><span>"Ní mian liom rud air bith de'n tseort.  Sílim nach</span>
<lb n="1198"/><span>bhfuil rud air bith air domhan co maith le braon tae</span>
<lb n="1199"/><span>deánta air an dóigh cheart."</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>"Agus go dé do bharamhail do na daoiní a ólas a</span>
<lb n="1202"/><span>gcuid tae gan bainne?"</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>"Tá, go bhfuil se an-dainnsearach, a unncail."</span></p>
<lb n="1205"/>
<lb n="1206"/><p><span>"Da mbéadh se deánta mar budh chóir, a Shéamuis?"</span></p>
<lb n="1207"/>
<lb n="1208"/><p><span>"Deánta go maith no go n-olc, is cuma ceocú, tá</span>
<lb n="1209"/><span>tae gan bainne dainsearach: cupa tae gan bainne,</span>
<lb n="1210"/><span>ní fhuil faic a mhaith ann; cupa tae agus bainne air,</span>
<lb n="1211"/><span>tá sin maith, agus an-mhaith; acht cupa tae agus uachtar</span>
<lb n="1212"/><span>air, tá sin seacht n-uaire níos feárr."</span></p>
<lb n="1213"/>
<lb n="1214"/><p><span>"Go rabh míle maith agat, a Shéamuis!  Is cinnte</span>
<lb n="1215"/><span>gur fiu ór thú!  Acht caithfeamuid a bheith ag imtheacht</span>
<lb n="1216"/><span>anois.  Tidhim go bhfuil Crann Shéamuis Mhóir da</span>
<lb n="1217"/><span>ghreadadh, agus tá me cinnte go bhfuighmuid bradan</span>
<lb n="1218"/><span>na beirt."</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>VIII. - AMEASG NA mBRADAN.</span></p>
<lb n="1221"/>
<lb n="1222"/><p><span>"Ca'n áit a rachamuid ar dtús?" arsa mise.</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>"Rachamuid síos go Poll na Carraice a' chead uair,</span>
<lb n="1225"/><span>agus as sin go Poll na Fuinnseoige; agus as sin siar</span>
<lb n="1226"/><span>go Poll na Péiste.  Nuair a bhéidheas iasgaireacht na</span>
<lb n="1227"/><span>dtrí bpoll sin deánta againn tá me ag smaoitiughadh</span>
<lb n="1228"/><span>go mbéidh am dinneara ann," arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="1229"/>
<lb n="1230"/><p><span>Shiubhailmuid linn síos an cabhsa agus siar an bealach-</span>
<lb n="1231"/><span>mór, acht cha deachamuid a bhfad go bhfacamuid bean</span>
<lb n="1232"/><span>ag teacht chugainn.</span>
<lb n="1233"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1234"/><p><span>"Go sábhailidh Dia sinn!" arsa m'unncal, ag tabhairt</span>
<lb n="1235"/><span>léim thar chloidhe an bhealaigh-mhóir agus amach air an</span>
<lb n="1236"/><span>chaoran.</span></p>
<lb n="1237"/>
<lb n="1238"/><p><span>"Go dé na geasracha atá ag teacht ort?" arsa</span>
<lb n="1239"/><span>mise, ag rathaidh na dhiaidh co maith as thainic liom.</span></p>
<lb n="1240"/>
<lb n="1241"/><p><span>"Siubhail leat, siubhail leat!" arsa sesean.  "Nach</span>
<lb n="1242"/><span>bhfeiceann tú an bhean ag teacht aniar-adaí?"</span></p>
<lb n="1243"/>
<lb n="1244"/><p><span>"Tidhim - An bean mhire atá inntí?" arsa mise, "na</span>
<lb n="1245"/><span>go de'n eugla atá ag teacht ort?"</span></p>
<lb n="1246"/>
<lb n="1247"/><p><span>"Nach bhfuil fhios agat, a Shéamuis, nach mbéadh faic</span>
<lb n="1248"/><span>a mhaith dúinn a ghol a iasgaireacht a ndiaidh bean a</span>
<lb n="1249"/><span>chasdail orainn?"</span></p>
<lb n="1250"/>
<lb n="1251"/><p><span>"Arú, bí do thost, a unncail!  Go de'n dochar a</span>
<lb n="1252"/><span>thiocadh leis an chréatúr a dheánadh?" arsa mise, acht ní</span>
<lb n="1253"/><span>rabh gar a bheith leis, agus air shiubhal liom fhéin air lorg</span>
<lb n="1254"/><span>a shála go rabhmuid araon giota maith ó'n bhealach-mhór.</span>
<lb n="1255"/><span>Ann sin shuidhmuid síos air thúrtoig go deachaidh an bhean</span>
<lb n="1256"/><span>thart.  Air shiubhal linn ann sin agus níor stadmuid go</span>
<lb n="1257"/><span>rabhmuid aig Poll na Carraice.</span></p>
<lb n="1258"/>
<lb n="1259"/><p><span>"Go dé do bharamhail anois?" arsa mise le m'unncal,</span>
<lb n="1260"/><span>agus é ag tarraint amach a phíopa agus bucsa lasog.</span></p>
<lb n="1261"/>
<lb n="1262"/><p><span>"Tá," arsa sesean, "go mbéidh la mór againn, a</span>
<lb n="1263"/><span>Shéainuis.  Tá an ghaoth agus an t-uisge fóirsteanach</span>
<lb n="1264"/><span>go maith, agus mur bhfághmuid iasg aniú béidh íontas</span>
<lb n="1265"/><span>mór orm."</span></p>
<lb n="1266"/>
<lb n="1267"/><p><span>Bhímuid nar suidhe fa tuairim ceathradh uaire, agus</span>
<lb n="1268"/><span>rith an ama ní rabh focal aig ceachtar againn - m'unncal</span>
<lb n="1269"/><span>ag cathadh a phíopa agus a dhá shúil san uisge; mise ag</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1270"/><p><span>sgiuradh mo chruman agus ag briseadh amach ag gáirigh</span>
<lb n="1271"/><span>achan uair a smaoiteochainn air an chleas a d'imirmuid</span>
<lb n="1272"/><span>air an mhnaoi bhoicht.</span></p>
<lb n="1273"/>
<lb n="1274"/><p><span>"Go de'n gháirigh atá ort?" arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="1275"/>
<lb n="1276"/><p><span>"Tá me ag smaoituighadh air an rása a thug an bhean-</span>
<lb n="1277"/><span>adaí dúinn," arsa mise, ag briseadh amach aríst.</span></p>
<lb n="1278"/>
<lb n="1279"/><p><span>"Sé Dia a bhí linn nar casadh orainn í!" arsa</span>
<lb n="1280"/><span>m'unncal, ag buint an phíopa as a bheul agus da shínneadh</span>
<lb n="1281"/><span>annsorm-fhéin.</span></p>
<lb n="1282"/>
<lb n="1283"/><p><span>"Seo dhuit, a Shéamuis!  Glac toit sul a dtoisigh-</span>
<lb n="1284"/><span>mid."</span></p>
<lb n="1285"/>
<lb n="1286"/><p><span>"Go rabh maith agat, a unncail," arsa mise, "ní</span>
<lb n="1287"/><span>chaithim."</span></p>
<lb n="1288"/>
<lb n="1289"/><p><span>"Uch, bí do thost.  Caith toit bheag, tá an lá fuar.</span>
<lb n="1290"/><span>Ní fhuil fhios agat nach é an t-ádh a chuirfeadh se ort?"</span>
<lb n="1291"/><span>arsa sesean, agus le na shásughadh rug me air an phíopa</span>
<lb n="1292"/><span>agus chaith me liom go rabh me chomhair a bheith tinn.</span></p>
<lb n="1293"/>
<lb n="1294"/><p><span>Fa dheireadh shiar thall d'éirigh m'unncal na sheasadh</span>
<lb n="1295"/><span>agus thoisigh se ag iasgaireacht, acht ma thoisigh, dheamhan</span>
<lb n="1296"/><span>preab na preab a bhí se ag fághail, agus bhí mise ag</span>
<lb n="1297"/><span>smaoitiughadh ann m'inntinn-fhéin go mb'fhéidir gurb í</span>
<lb n="1298"/><span>an bhean-adaí a chuir a seacht mallacht orainn.  Acht,</span>
<lb n="1299"/><span>air a shon sin, ní rabh a bhfad gur musgladh as mo</span>
<lb n="1300"/><span>smaoitighthe mé, na bhí m'unncal fa dheireadh a bhfasta</span>
<lb n="1301"/><span>a mbradan, agus char chaill mise moran ama gur chuir</span>
<lb n="1302"/><span>me mo chruman ann, agus gur fhág me sínnte air an</span>
<lb n="1303"/><span>fheur ghlas é.</span></p>
<lb n="1304"/>
<lb n="1305"/><p><span>Thoisigh se ar ais, agus ní rabh a bhfad go rabh se a</span>
<lb n="1306"/><span>bhfasta a mbradan eile, acht ma bhí, ní fhuairmid asteach</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1307"/><p><span>co bog leis an chead cheann é.  Thug se boc-léim</span>
<lb n="1308"/><span>amáin amach as an uisge agus suas anns an aer deich</span>
<lb n="1309"/><span>dtroighthe na níos mó!  Co luath as thuit se san uisge</span>
<lb n="1310"/><span>ar ais, as go brath leis síos an abhainn, acht cha deachaidh</span>
<lb n="1311"/><span>se a bhfad gur chuir se ann a cheann tiunta.  Aníos ar</span>
<lb n="1312"/><span>ais aríst leis ann sin agus nuair a thainic se go beul</span>
<lb n="1313"/><span>an phuill thug se boc-léim eile agus air shiubhal síos ar</span>
<lb n="1314"/><span>ais leis.  Le sgeul fada a dheánadh gairid, bhí an</span>
<lb n="1315"/><span>bradan sin aníos agus síos, anonn agus anall, ag</span>
<lb n="1316"/><span>léimnigh agus ag boc-léimnigh air feag uaire an chluig</span>
<lb n="1317"/><span>sul ar thiuntuigh se bolg bán agus gur sháith mise an</span>
<lb n="1318"/><span>cruman ann.</span></p>
<lb n="1319"/>
<lb n="1320"/><p><span>"Budh mhaith an poll beag é shin?" arsa m'unncal,</span>
<lb n="1321"/><span>ag amharc síos go bródamhail air an dá bhradan.  Bhí</span>
<lb n="1322"/><span>ceann acú bórdaigh air dheich bpunta air meáchan, agus</span>
<lb n="1323"/><span>bhí fiche punta anns an cheann eile ma bhí unnsa ann.</span></p>
<lb n="1324"/>
<lb n="1325"/><p><span>"M'anam gur mhaith," arsa mise, "agus mur bhfagh-</span>
<lb n="1326"/><span>muid acht an cúpla seo budh chóir dúinn a beith sásta</span>
<lb n="1327"/><span>go maith."</span></p>
<lb n="1328"/>
<lb n="1329"/><p><span>"Tá obair lae mhaith deánta againn, a Shéamuis,</span>
<lb n="1330"/><span>agus tá se co maith againn an píopa a líonadh anois."</span></p>
<lb n="1331"/>
<lb n="1332"/><p><span>"Tá," arsa mise, "agus béidh toit bheag eile</span>
<lb n="1333"/><span>agamsa."</span></p>
<lb n="1334"/>
<lb n="1335"/><p><span>"Mhaige, ní fhuil moran dochair duit, na chuir an toit</span>
<lb n="1336"/><span>deireannach ádh mór ort.  Is cinnte gur chuir tú an</span>
<lb n="1337"/><span>cruman go cliste calma anns an dá bhradan sin.  Acht</span>
<lb n="1338"/><span>sé Dia a shábhail thú, a Shéamuis!  Thubair duit tuitim</span>
<lb n="1339"/><span>asteach san abhainn uair amháin."</span></p>
<lb n="1340"/>
<lb n="1341"/><p><span>Shuidhmuid síos ann sin air bhruach na h-abhna, líonadh</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1342"/><p><span>an píopa, agus a ndiaidh a dheargadh chaithmuid ar sáith.</span>
<lb n="1343"/><span>D'éirigh m'unncal na sheasadh a gceann tamaill bhig</span>
<lb n="1344"/><span>agus ag breith air an tslait, "Bhéirfidh me iarraidh eile</span>
<lb n="1345"/><span>air an pholl seo," ar se.  "Ní fhuil fhios nach bhfuighinn</span>
<lb n="1346"/><span>iasg eile."</span></p>
<lb n="1347"/>
<lb n="1348"/><p><span>Acht a ndiaidh iasgaireacht an phuill a dheánadh síos</span>
<lb n="1349"/><span>agus aníos go h-ealadhanta eolach agus go stuama</span>
<lb n="1350"/><span>stuidearach air feag leath-uaire na níos mó, dheamhan a</span>
<lb n="1351"/><span>rabh aige air a shon acht na cuileogaí tárnochta.</span></p>
<lb n="1352"/>
<lb n="1353"/><p><span>"Ní fhuil maith ann, a Shéamuis, ní fhuil maith ann.</span>
<lb n="1354"/><span>Tá me cinnte go bhfuairmid a rabh sa pholl sin, agus</span>
<lb n="1355"/><span>tá sé co maith againn a bheith ag bogadh linn go Poll na</span>
<lb n="1356"/><span>Fuinnseoige."</span></p>
<lb n="1357"/>
<lb n="1358"/><p><span>"Ní fhuil mise co cinnte de sin, a unncail," arsa</span>
<lb n="1359"/><span>mise, "agus ma bheir tú an tslat damhsa cuirfidh me</span>
<lb n="1360"/><span>geall go mbéidh me a bhfasta a mbradan roimhe chúig</span>
<lb n="1361"/><span>bhumaite."</span></p>
<lb n="1362"/>
<lb n="1363"/><p><span>"Arú, leig dúinn, a Shéamuis!" arsa m'unncal, ag</span>
<lb n="1364"/><span>briseadh a chroidhe ag gáirigh.</span></p>
<lb n="1365"/>
<lb n="1366"/><p><span>"Tabhair damh an tslat air sgór air bith," arsa mise,</span>
<lb n="1367"/><span>"agus béidh fhios agat.  Thig leatsa do sgríste a</span>
<lb n="1368"/><span>dheánadh agus do phíopa a chathadh fhad as bheidheas mise</span>
<lb n="1369"/><span>ag corruigheacht leis an bhradan."</span></p>
<lb n="1370"/>
<lb n="1371"/><p><span>"Leig dúinn, a deirim, le do chuid amuidigh!  Ní</span>
<lb n="1372"/><span>fhuil cloch na coirneal de'n pholl sin nach bhfuil fhios</span>
<lb n="1373"/><span>agamsa, agus is cinnte nach mbeithea thusa acht ag cur</span>
<lb n="1374"/><span>an lae amamha."</span></p>
<lb n="1375"/>
<lb n="1376"/><p><span>"Cha n-iarraim acht cúig bhumaite, agus mur mbéid</span>
<lb n="1377"/><span>me a bhfasta a mbradan fa'n am sin thig leat sgairtigh</span>
<lb n="1378"/><span>orm, agus béidh me co h-umhal le h-uan caorach."</span>
<lb n="1379"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1380"/><p><span>"Maith go leor, a Shéamuis, maith go leor!  Stróc</span>
<lb n="1381"/><span>leat, a chailleach, stróc leat!" arsa m'unncal, ag</span>
<lb n="1382"/><span>tarraint amach a phíopa agus da chathadh-fhéin síos air</span>
<lb n="1383"/><span>an fheur ghlas.</span></p>
<lb n="1384"/>
<lb n="1385"/><p><span>Rug me go luthghaireach air an tslait ann mo dhórn,</span>
<lb n="1386"/><span>ag dearcadh go geur air achan ált duithe, air an ruaim,</span>
<lb n="1387"/><span>air na cuileogaí, agus air an rotha.</span></p>
<lb n="1388"/>
<lb n="1389"/><p><span>"M'anam, a Shéamuis, go bhfuil tú ag buint na</span>
<lb n="1390"/><span>gáirigh asam," arsa m'unncal.  "An ag faghail loichd</span>
<lb n="1391"/><span>air na cuileogaí atá tú?  Tá siad sin taite."</span></p>
<lb n="1392"/>
<lb n="1393"/><p><span>"Ní fhuil iontú acht míoltogaí gránna, a unncail,"</span>
<lb n="1394"/><span>arsa mise.  "Tabhair damh do leabhar cuileog."</span></p>
<lb n="1395"/>
<lb n="1396"/><p><span>"Maise, tá fhios ag an tsaoghal orm, a Shéamuis, go</span>
<lb n="1397"/><span>bhfuil tú ag cailleadh do chéill air fad!" arsa sesean,</span>
<lb n="1398"/><span>ag cuartughadh ann a phóca.  "Seo dhuit! - agus mur</span>
<lb n="1399"/><span>ndeánfaidh tú deifre béidh do chúig bhumaite caithte."</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>D'fhosgail me-fhéin leabhar na gcuileog agus a ndiaidh</span>
<lb n="1402"/><span>é a chuartughadh ó bhun go bárr thóg me an dá chuileoig</span>
<lb n="1403"/><span>budh mhó agus chuir me air an ruaim iad.  Tharrainn me</span>
<lb n="1404"/><span>amach as póca mo bheiste ann sin buideal beag meala</span>
<lb n="1405"/><span>a fuair me uair amháin ó sheanduine bheag lom liath a</span>
<lb n="1406"/><span>casadh orm air bhruach na h-abhna, agus chuir me deor</span>
<lb n="1407"/><span>de'n mhil air achan chuileoig.  Dúbhairt an seanduine</span>
<lb n="1408"/><span>beag liom da mbéadh gan bheith san abhainn acht aon</span>
<lb n="1409"/><span>bhradan amháin agus é a bheith leath-mhíle air shiubhal uam</span>
<lb n="1410"/><span>go dtarrneochadh se air an mhil sin co luath as chuirfidhe</span>
<lb n="1411"/><span>san uisge é.</span></p>
<lb n="1412"/>
<lb n="1413"/><p><span>Le sgeul fada a dheánadh gairid, thoisigh me gan</span>
<lb n="1414"/><span>moran muille ag iasgaireacht, agus co cinnte as tá</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1415"/><p><span>ruball air chat, cha rabh an ruaim san uisge agam gur</span>
<lb n="1416"/><span>sgiobadh air shiubhal na cuileogaí go tóin an phuill.</span>
<lb n="1417"/><span>Cibé ceanal éisg a bhí ann chaithfeadh se go rabh méid</span>
<lb n="1418"/><span>agus meáchan íontach ann, na innean go deárn me mo</span>
<lb n="1419"/><span>dhitheall le na mhealladh as an áit a rabh se na luighe,</span>
<lb n="1420"/><span>dheamhan cor na bogadh dheánfadh se.</span></p>
<lb n="1421"/>
<lb n="1422"/><p><span>"Maise, plóid ort, a bhitheamhnaigh bhig gan mhaith!"</span>
<lb n="1423"/><span>arsa m'unncal, ag tarraint orm-fhéin.  "Nach bhfeic-</span>
<lb n="1424"/><span>eann tú gur sean stacan atá tú a bhfasta ann?"</span></p>
<lb n="1425"/>
<lb n="1426"/><p><span>Acht ní mór go rabh an focal deireannach as a bheul</span>
<lb n="1427"/><span>aige gur chorruigh an "sean stacan" agus as go bráth</span>
<lb n="1428"/><span>leis síos an abhainn, agur char tharrainn se anal go</span>
<lb n="1429"/><span>deachaidh se asteach go Poll na Faoloige, agus as sin</span>
<lb n="1430"/><span>go dtí'n tSrath Cham, agus as sin go Srath Mhichil Mhóir,</span>
<lb n="1431"/><span>agus as sin amach soir go dtí'n Guban.  Rith an ama</span>
<lb n="1432"/><span>bhí mise ag cuinneilt suas leis co maith as thainic liom,</span>
<lb n="1433"/><span>mo theangaidh amuigh agam le teann tursa, mo luirg-</span>
<lb n="1434"/><span>neacha bochta chomhair a bheith briste ag preabadaigh</span>
<lb n="1435"/><span>agus ag boc-léimnigh thar chloitheacha agus fríd choíllte</span>
<lb n="1436"/><span>dreasog, agus achan léab de mo bhrístí ag crochadh air</span>
<lb n="1437"/><span>na tuim mo dhiaidh!  Feudaim a rádh nach rabh tuinnte</span>
<lb n="1438"/><span>air mo dhruim.</span></p>
<lb n="1439"/>
<lb n="1440"/><p><span>Nuair a thainic an t-iasg millteanach fhad leis an</span>
<lb n="1441"/><span>Ghuban ghlac se an stad, agus shocruigh se é-fhéin a</span>
<lb n="1442"/><span>gceart-lár an phuill mhóir sin.  Dar liom-fhéin, "A</span>
<lb n="1443"/><span>óganaigh, dheánfaidh an rása sin maith duit," agus mar</span>
<lb n="1444"/><span>shíl me go rabh se sáruighthe amach agam, thoisigh me ag</span>
<lb n="1445"/><span>tochairt, agus ag teannadh air, agus da mhealladh, acht</span>
<lb n="1446"/><span>dheamhan cor na cor a thiocadh liom a bhuint as.  Bhí se</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1447"/><p><span>sean-cheannta go leor, agus d'athain me go maith nach</span>
<lb n="1448"/><span>rabh fonn troda air go fóil beag, agus nach rabh se</span>
<lb n="1449"/><span>acht ag tarraint a anala fa choinne an darna rása.</span></p>
<lb n="1450"/>
<lb n="1451"/><p><span>Nuair a shórruigh muintir an bhaile me-fhéin ag rathaidh</span>
<lb n="1452"/><span>air chos-anáirde a ndiaidh an bhradain agus an cruth a</span>
<lb n="1453"/><span>rabh me ann, ceann-tárnocht agus feudaim a rádh cos-</span>
<lb n="1454"/><span>tárnocht, agus mo chirteach stróctha stiallta na ruibíní</span>
<lb n="1455"/><span>ag séideadh leis an ghaoith, chruinnigh siad anuas go</span>
<lb n="1456"/><span>bruach na h-abhna, ionas go bhfeicfea baicle acú air</span>
<lb n="1457"/><span>achan árdan agus cloidhe air an dá thaoibh de'n uisge.</span>
<lb n="1458"/><span>Acht sgoiltfea leis na gáirigh da bhfeicfea an sputar a</span>
<lb n="1459"/><span>bhí air m'unncal agus é ag léimnigh thar chloitheacha agus</span>
<lb n="1460"/><span>ag forsughadh fríd chraobhacha mar bhéadh splannc soillse</span>
<lb n="1461"/><span>as beul dubh an táirnigh, agus an duine bocht chomhair a</span>
<lb n="1462"/><span>bheith báithte le h-allus.</span></p>
<lb n="1463"/>
<lb n="1464"/><p><span>"Dheamhan greim gur ceart thú, a Shéamuis!  Tidhim</span>
<lb n="1465"/><span>nach bhfuair se air shiubhal uait na dhiaidh sin?" arsa m'</span>
<lb n="1466"/><span>unncal nuair a thainic se ann tosaigh.</span></p>
<lb n="1467"/>
<lb n="1468"/><p><span>"Mhaige, go bhfuil se ann seo go fóil," arsa mise,</span>
<lb n="1469"/><span>"acht tá eugla mo chuirp orm go dtabhairfidh se buair-</span>
<lb n="1470"/><span>eadh dúinn roimhe a bhfad.  Tá se co maith agatsa</span>
<lb n="1471"/><span>breith air an tslait agus an cruman a thabhairt damh-</span>
<lb n="1472"/><span>sa?"</span></p>
<lb n="1473"/>
<lb n="1474"/><p><span>"Is cinnte nach mbeirim, a Shéamuis.  Tá me ró-</span>
<lb n="1475"/><span>thursach agus tá fhios agam go maith nach dtiocadh liom</span>
<lb n="1476"/><span>coisigheacht a chuinneilt leis an iasg fhiadhain sin.  Is</span>
<lb n="1477"/><span>tú-fhéin a bhéirfeas air, a Shéamuis, na réir mar tidhim</span>
<lb n="1478"/><span>tá tú do iasgaire amach.  Deán deifre, agus feuch a</span>
<lb n="1479"/><span>dtiocadh leat é a mhealladh go bárr an uisge?"</span>
<lb n="1480"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1481"/><p><span>"Tá me tursach da mhealladh, a unncal.  Da gcaith-</span>
<lb n="1482"/><span>fea asteach cloch b'fheidir go gcuirfeadh se bogadh</span>
<lb n="1483"/><span>ann?"</span></p>
<lb n="1484"/>
<lb n="1485"/><p><span>Thóg se gearr charraic mhaith cloiche agus co luath as</span>
<lb n="1486"/><span>chaith se asteach í chorruigh an bradan, agus seo aníos é</span>
<lb n="1487"/><span>go ciuin socair go bárr an uisge!  Agus, a Thighearna</span>
<lb n="1488"/><span>bhuidhe óir, a leithid de bhradan!</span></p>
<lb n="1489"/>
<lb n="1490"/><p><span>"Go dé do bharamhail dó, a unncail!"</span></p>
<lb n="1491"/>
<lb n="1492"/><p><span>"Dar fiadh! ní fhacaidh me a leithid ariamh, a</span>
<lb n="1493"/><span>Shéamuis!"</span></p>
<lb n="1494"/>
<lb n="1495"/><p><span>"Go de'n meáchan atá ann, do bharamhail?"</span></p>
<lb n="1496"/>
<lb n="1497"/><p><span>"Dheamhan fhios agam, acht tá me cinnte go bhfuil</span>
<lb n="1498"/><span>an ruball atá air co mór leis an dá bhradan a fuair-</span>
<lb n="1499"/><span>mid air maidín.  Coimhead thú-fhéin, a Shéamuis!  Na</span>
<lb n="1500"/><span>teann air go fóil - leig leis!"</span></p>
<lb n="1501"/>
<lb n="1502"/><p><span>A ndiaidh an chomhraidh sin, thug an bradan rása</span>
<lb n="1503"/><span>anonn go dti'n bruac thall agus anall ar ais go dtí'n</span>
<lb n="1504"/><span>bruach abhus.  Ann sin thainic se aníos go bárr an</span>
<lb n="1505"/><span>uisge, agus bhí se ag gol a thiunta beul a chinn síos an</span>
<lb n="1506"/><span>abhainn nuair a thanaiceas damhsa nar chóir é a leigeint</span>
<lb n="1507"/><span>níos fuide an bealach sin; go h-áirigh, mar bhí droich-</span>
<lb n="1508"/><span>ead maide giota beag taobh b'shíos dúinn.  Air an</span>
<lb n="1509"/><span>adhbhar sin thoisigh me ag teannadh air go dtug me air</span>
<lb n="1510"/><span>tiunta, agus an darna bumaite thug se boc-léim amháin</span>
<lb n="1511"/><span>amach as an uisge agus ag teacht anuas dó shílfea gur</span>
<lb n="1512"/><span>sac mine a thuit san uisge.  Agus char stad se go deárn</span>
<lb n="1513"/><span>se an cleas ceudna seacht n-uaire, agus as go brath</span>
<lb n="1514"/><span>leis suas an abhainn!</span></p>
<lb n="1515"/>
<lb n="1516"/><p><span>Bhí se sáruighthe go maith fa'n am seo, agus le na</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1517"/><p><span>chois sin bhí an tuile na aghaidh, agus mar sin dé, ní rabh</span>
<lb n="1518"/><span>sé acht ag siubhal go fadalach, acht mar sin fhéin bhí se</span>
<lb n="1519"/><span>ag teannadh ann tosaigh go sórruigheach.  Bhí poll mór</span>
<lb n="1520"/><span>cruinn aig Srath Shéamuis Mhóir a dtugthaí Cró na</span>
<lb n="1521"/><span>mBradan air, agus is é mo bharamhail gurb iomaidh</span>
<lb n="1522"/><span>uair a chuaidh m'óganach, an príosúnach, agus na bradain</span>
<lb n="1523"/><span>eile fríd an Rinnce Fada ann, na b'fhurust aithne</span>
<lb n="1524"/><span>air go rabh eolas maith aige air an pholl sin.  Ní rabh</span>
<lb n="1525"/><span>órlach dé nar chuartuigh se, ag deánadh cuairt bheag</span>
<lb n="1526"/><span>a n-achan choirneal, air nós duine ag fágail slán aig</span>
<lb n="1527"/><span>an tsaoghal roimhe n-a bhás.</span></p>
<lb n="1528"/>
<lb n="1529"/><p><span>"Cogar, a unncail!" arsa mise, fa dheireadh shiar</span>
<lb n="1530"/><span>thall, ag smaoitiughadh ann m'inntinn-fhéin go rabh a</span>
<lb n="1531"/><span>sháith cuartuigheachta deánta aig an righ-bhradan seo,</span>
<lb n="1532"/><span>agus gur mithid dúinn leabaidh thirim a thabhairt dó.</span></p>
<lb n="1533"/>
<lb n="1534"/><p><span>"Go dé sin, a Shéamuis?" arsa m'unncal.</span></p>
<lb n="1535"/>
<lb n="1536"/><p><span>"An síleann tú go bhfuil an ruaim seo láidir go</span>
<lb n="1537"/><span>leor?"</span></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>"Na bidheadh eugla air bith ort roimhe'n ruaim, a</span>
<lb n="1540"/><span>Shéamuis.  Ní baoghal dó briseadh; agus réir mar</span>
<lb n="1541"/><span>thanaic me tá bumaite ó shoin, tá an dúbhan a bhfasta</span>
<lb n="1542"/><span>go maith san iasg.  Is adhmhail go bhfuair tú fhad leis</span>
<lb n="1543"/><span>an pholl seo é, mar go bhfuil se an-fhóirstineach air</span>
<lb n="1544"/><span>fad: ní fhuil crann, na tom, na driseog ann ar gcomh-</span>
<lb n="1545"/><span>air, agus tá an bruach comhthrom leis an uisge.  Deán</span>
<lb n="1546"/><span>deifre, a Shéamuis!  Tá se sáruighthe amach anois,</span>
<lb n="1547"/><span>agus ma fhanann tú moran níos fuide caillfidh tú é!"</span></p>
<lb n="1548"/>
<lb n="1549"/><p><span>Le sgeul fada a dheánadh gairid thoisigh me ag toch-</span>
<lb n="1550"/><span>airt agus ag teannadh gur áirigh an bradan go rabh</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1551"/><p><span>rud ínteacht contrailte, agus nuair budh mhian leis</span>
<lb n="1552"/><span>imtheacht leis síos an abhainn chuir mise an bac go</span>
<lb n="1553"/><span>teann teith air, ionas go mb'éigean dó tiuntá.  Acht</span>
<lb n="1554"/><span>ma thiuntuigh, thoisigh se ag léimnigh go millteanach suas</span>
<lb n="1555"/><span>agus anuas, anonn agus anall, go deárn se cúrsa</span>
<lb n="1556"/><span>damhsa nach bhfacas a leithid ariamh.  Acht bhí an méid</span>
<lb n="1557"/><span>agus an meáchan a bhí ann da mharbha le h-achan ruaig</span>
<lb n="1558"/><span>agus le h-achan léim.  Fa dheireadh, d'éirigh se co</span>
<lb n="1559"/><span>spadanta sin nach rabh se ábulta bogadh.  Nuair a</span>
<lb n="1560"/><span>shórruigh mise sin ní rabh me a bhfad gur thiuntuigh me</span>
<lb n="1561"/><span>bolg bán é, agus go dtug me air siubhal liom anonn</span>
<lb n="1562"/><span>agus anall mar budh mhian liom go rabh se co umhal le</span>
<lb n="1563"/><span>h-uan caorach.</span></p>
<lb n="1564"/>
<lb n="1565"/><p><span>"Ca bhfuil do chruman anois, a unncail?" arsa mise</span>
<lb n="1566"/><span>ag stiuradh an bhradain budh mhó ar leag me mo shúil</span>
<lb n="1567"/><span>ariamh air asteach comhgarach do'n bhruach.</span></p>
<lb n="1568"/>
<lb n="1569"/><p><span>"Tá me ann seo, a Shéamuis, acht tá eugla mhór orm</span>
<lb n="1570"/><span>go bhfuil se ró-throm agam.  Tá an cruman ró-bheag,</span>
<lb n="1571"/><span>agus ma chuirim ann a thaoibh é d'fheudfadh an greim</span>
<lb n="1572"/><span>briseadh.  Go dé do bharamhail-fhéin, a Shéamuis?"</span></p>
<lb n="1573"/>
<lb n="1574"/><p><span>"Bí air do choimhead, a unncail!  Tá mise ag gol</span>
<lb n="1575"/><span>da thiunta bolg bán anois, agus nuair a tífeas tú a</span>
<lb n="1576"/><span>cheann ag éirigh cuir an cruman ann a charbad."</span></p>
<lb n="1577"/>
<lb n="1578"/><p><span>Rinne m'unncal mar ar h-iarradh air agus leath-</span>
<lb n="1579"/><span>bhumaite na dhiaidh bhí an bradan mór sínnte air an</span>
<lb n="1580"/><span>leuna.</span></p>
<lb n="1581"/>
<lb n="1582"/><p><span>Chuamuid na bhaile ann sin, agus ní rabh ann acht go</span>
<lb n="1583"/><span>rabhmuid ábulta na trí bradain a iompar.  An chead</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1584"/><p><span>bhradan a mharuighmuid bhí naoi bpunta go leith air</span>
<lb n="1585"/><span>meáchan ann; bhí an darna ceann cúig phunta dheug air</span>
<lb n="1586"/><span>meáchan; agus an trímheadh ceann - an bradan mór -</span>
<lb n="1587"/><span>na bidheadh eugla air bith ort, a leightheoir, go bhfuil me</span>
<lb n="1588"/><span>ag innse breug nuair a deirim leat go rabh an bradan</span>
<lb n="1589"/><span>mór cúig phunta dheug agus fiche air meáchan!</span></p>
<lb n="1590"/>
<lb n="1591"/><p><span>IX. - AN PHÉIST MHÓR.</span></p>
<lb n="1592"/>
<lb n="1593"/><p><span>Chuamuid a luighe go luath an oidhche sin, agus char</span>
<lb n="1594"/><span>mhusgail ceachtar againn go dtí'n meadhon lae lathar</span>
<lb n="1595"/><span>na mhárach.</span></p>
<lb n="1596"/>
<lb n="1597"/><p><span>"Preab amach, a Shéamuis, go bhfeicidh tú go de'n</span>
<lb n="1598"/><span>t-am a bhfuil se," arsa m'unncal, ag fosgladh a shúla.</span></p>
<lb n="1599"/>
<lb n="1600"/><p><span>"Tá se cúig bhumaite go dtí'n dó-dheug," arsa</span>
<lb n="1601"/><span>mise, nuair a dhearc me air an chlog.</span></p>
<lb n="1602"/>
<lb n="1603"/><p><span>"M'anam gur maith an neul a chodluighmuid, a</span>
<lb n="1604"/><span>Shéamuis."</span></p>
<lb n="1605"/>
<lb n="1606"/><p><span>"Mhaige maise, cha rabh mise mo chodladh leath an</span>
<lb n="1607"/><span>ama, a unncail."</span></p>
<lb n="1608"/>
<lb n="1609"/><p><span>"Go dé thainic ort?  Bhí mise mo chrap ó dhruid me</span>
<lb n="1610"/><span>mo shula aréir."</span></p>
<lb n="1611"/>
<lb n="1612"/><p><span>"Bhí me ag briongloidigh agus ag rábhailligh rith na</span>
<lb n="1613"/><span>h-oidhche air an bhradan mhór."</span></p>
<lb n="1614"/>
<lb n="1615"/><p><span>"Mhaige maise, ní fada go mbéidh féasda beag</span>
<lb n="1616"/><span>againn araon air stiall dé.  An mothuigheann tú an</span>
<lb n="1617"/><span>boladh bréagh blasta atá ag teacht aníos an stadh-</span>
<lb n="1618"/><span>aire?"</span>
<lb n="1619"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1620"/><p><span>"Corruigh thú-fhéin maise, agus bí do shuidhe!"</span></p>
<lb n="1621"/>
<lb n="1622"/><p><span>"Go de'n ceanal lae atá ann, a Shéamuis?"</span></p>
<lb n="1623"/>
<lb n="1624"/><p><span>"Lá bréagh tirim, a unncail."</span></p>
<lb n="1625"/>
<lb n="1626"/><p><span>"Feuch an bhfuil crann Shéamuis Mhóir ag bogadh."</span></p>
<lb n="1627"/>
<lb n="1628"/><p><span>"Tá se ag bogadh go baganta, a unncail."</span></p>
<lb n="1629"/>
<lb n="1630"/><p><span>"Maith thú, a Shéamuis!  Caith chugam mo bhrístí, le</span>
<lb n="1631"/><span>do thoil, agus béidh me síos leat air an bhumaite."</span></p>
<lb n="1632"/>
<lb n="1633"/><p><span>"Thilóigh! thilóigh oraibh!  Thilóigh oraibh shuas ann sin!</span>
<lb n="1634"/><span>Bhfuil sibh ag teacht anuas?"</span></p>
<lb n="1635"/>
<lb n="1636"/><p><span>"Cluinnim an tseanbhean ag sgairtigh orainn, a</span>
<lb n="1637"/><span>Shéamuis.  Deán deifre!  Bhfuil d'aghaidh nighte agat?"</span></p>
<lb n="1638"/>
<lb n="1639"/><p><span>"Thilóigh, a deirim!  Tá mur mbricfosta réidh!</span>
<lb n="1640"/><span>Bhfuil sibh ag teacht anuas?  Maise, droch-mhúnadh</span>
<lb n="1641"/><span>oraibh, mur sibh na fallsoirí cearta!" arsa mo mhathair-</span>
<lb n="1642"/><span>mhór, ag sgairtigh go han-chunafach aníos an stadhaire.</span></p>
<lb n="1643"/>
<lb n="1644"/><p><span>"Támuid ag gol síos anois, a ghranaí," arsa mise.</span></p>
<lb n="1645"/>
<lb n="1646"/><p><span>Chuamuid síos fa dheireadh agus a ndiaidh bricfosta</span>
<lb n="1647"/><span>sórruigheach a dheánadh, thoisighmid ag deánadh réidh ar</span>
<lb n="1648"/><span>ais fa choinne na h-iasgaireachta.  Acht mar bhéadh an</span>
<lb n="1649"/><span>mí-ádh orainn d'árthuigh an ghaoth agus thoisigh se ag cur</span>
<lb n="1650"/><span>fearthanna.</span></p>
<lb n="1651"/>
<lb n="1652"/><p><span>"M'anam go bhfuil se ag baisteadh!" arsa m'unncal,</span>
<lb n="1653"/><span>ag tógailt a chinn.</span></p>
<lb n="1654"/>
<lb n="1655"/><p><span>"Mhaige maise, go bhfuil, agus ag stealladh," arsa</span>
<lb n="1656"/><span>mise.</span></p>
<lb n="1657"/>
<lb n="1658"/><p><span>"Ní fhuil moran gar dúinn a ghol amach anns an</span>
<lb n="1659"/><span>fhearthainn sin, a Shéamuis."</span></p>
<lb n="1660"/>
<lb n="1661"/><p><span>"Ca tuige sin, a unncail?"</span>
<lb n="1662"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1663"/><p><span>"Nach bhfeiceann tú go mbéidh an tuile ag éirigh air</span>
<lb n="1664"/><span>ball beag?"</span></p>
<lb n="1665"/>
<lb n="1666"/><p><span>"Tidhim.  Tá fhios agam go fíor-mhaith nach mbéadh</span>
<lb n="1667"/><span>faic a mhaith dúinn a ghol a iasgaireacht leis na cuil-</span>
<lb n="1668"/><span>eogaí, acht shílfinn go mbéadh se taite aig na cuit-</span>
<lb n="1669"/><span>eogaí?"</span></p>
<lb n="1670"/>
<lb n="1671"/><p><span>"Cha salochainn mo lámha ag iasgaireacht le cuit-</span>
<lb n="1672"/><span>eogaí, a Shéamuis."</span></p>
<lb n="1673"/>
<lb n="1674"/><p><span>"Maise, ní fhuil moran áird agam-fhéin ortú, a</span>
<lb n="1675"/><span>churad, acht na dhiaidh sin 's uilig ní chuinneochar sa teach</span>
<lb n="1676"/><span>an trathnóna seo mé."</span></p>
<lb n="1677"/>
<lb n="1678"/><p><span>Rinne me-fhéin réidh ann sin: Fuair me leath-</span>
<lb n="1679"/><span>dhuisín de dhúbhain cuiteog, agus chuir me ceann acú air</span>
<lb n="1680"/><span>mo ruaim, agus sháith me an chuid eile acú ann mo phóca.</span>
<lb n="1681"/><span>Ann sin fuair me bucsa agus amach liom a gcúl an</span>
<lb n="1682"/><span>tuigh go bhfuair me spád, agus gur rómhar me giota maith</span>
<lb n="1683"/><span>de'n gháraidh.  Nuair a fuair me an méid cuiteogaí a</span>
<lb n="1684"/><span>bhí a dhéim orm, chuir me mo mhála air mo dhruim, chaith me</span>
<lb n="1685"/><span>mo shlat-iasgaireachta thar mo ghualainn, agus os cionn</span>
<lb n="1686"/><span>mo chinn d'fhosgail me sean numbrel mo mhathar-</span>
<lb n="1687"/><span>móire.</span></p>
<lb n="1688"/>
<lb n="1689"/><p><span>"Maise, go moltar an Righ!" arsa m'unncal, "ca</span>
<lb n="1690"/><span>bhfuil tú ag gol leis an ghleus sin?"</span></p>
<lb n="1691"/>
<lb n="1692"/><p><span>"Tá me ag gol a iasgaireacht," arsa mise.</span></p>
<lb n="1693"/>
<lb n="1694"/><p><span>"Ca'n áit, a Shéamuis?"</span></p>
<lb n="1695"/>
<lb n="1696"/><p><span>"Síos go Poll na Péiste."</span></p>
<lb n="1697"/>
<lb n="1698"/><p><span>"Tabhair aire mhaith duit-fhéin air eugla go dtiocadh</span>
<lb n="1699"/><span>an Phéist Mhór ort, na co cinnte as tá tú beo slug-</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1700"/><p><span>faidh sí siar ann a craos cáidheach thú ma tidh sí thú agus</span>
<lb n="1701"/><span>an t-airteagal sgárruigheach sin os do chionn."</span></p>
<lb n="1702"/>
<lb n="1703"/><p><span>"Ní thabharaim áird air bith air phisleogaí de'n tseort</span>
<lb n="1704"/><span>sin, a unncail," arsa mise, ag bogadh liom, agus an</span>
<lb n="1705"/><span>fhearthainn ag dórtadh anuas mar bhéadh rud air bith</span>
<lb n="1706"/><span>ann.  Níor stad me go rabh me aig Poll na Péiste,</span>
<lb n="1707"/><span>agus gur phlanntail me me-fhéin air bhárr na carraice.</span>
<lb n="1708"/><span>Bhí luthghair orm go rabh a leithid de thuile ann, agus bhí</span>
<lb n="1709"/><span>me cinnte nach rachainn na bhaile folamh.</span></p>
<lb n="1710"/>
<lb n="1711"/><p><span>Ag smaoitiughadh mar seo damh chuir me mo shlat-</span>
<lb n="1712"/><span>iasgaireachta le cheile, agus a ndiaidh an ruaim a réi-</span>
<lb n="1713"/><span>tiughadh, chuir me cuiteog air an dúbhan, agus chaith me</span>
<lb n="1714"/><span>amach sa tsruth é.  Shuidh me síos ann sin go baganta</span>
<lb n="1715"/><span>air an charraic, agus mar go rabh se ag stealladh</span>
<lb n="1716"/><span>fearthanna, chuinnigh me an numbrel glan díreach os</span>
<lb n="1717"/><span>mo chionn.  Numbrel an-mhór a bhí ann, agus budh mhór</span>
<lb n="1718"/><span>an gar sin damhsa, na chuinnigh se co tirim mé as da</span>
<lb n="1719"/><span>mbéidhinn a chois na teineadh.</span></p>
<lb n="1720"/>
<lb n="1721"/><p><span>Ní lúgh orm-fhéin an sioc na iasgaireacht de'n</span>
<lb n="1722"/><span>tseort sin; acht nuair nach dtig uasaid a dheánadh de</span>
<lb n="1723"/><span>na cuileogaí, caithfear a bheith sásta leis.  Mar sin</span>
<lb n="1724"/><span>dé, tharrainn me amach an píopa, agus a ndiaidh a</span>
<lb n="1725"/><span>dheargadh chaith me liom air mo shuaimhneas gur shórruigh</span>
<lb n="1726"/><span>me bárr na slaite ag lúbadh.  Dar liom-fhéin, ag</span>
<lb n="1727"/><span>breith air an tslait, "Sin ceann maith," acht nuair a</span>
<lb n="1728"/><span>tharrainn me go bárr an uisge é, go dé, do bharamhail,</span>
<lb n="1729"/><span>a bhí ann acht easconn salach!  "Ní fhuil gar damh an</span>
<lb n="1730"/><span>dúbhan sin a chur amach ar ais," arsa mise liom-fhéin,</span>
<lb n="1731"/><span>na siomaidh uair a chualaidh me an sean-radh, "An</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1732"/><p><span>dúbhan a bhlasas easconn ní bhéirfear air bhreac go deo</span>
<lb n="1733"/><span>leis."  Air an adhbhar sin, char bhuin me an dúbhan as,</span>
<lb n="1734"/><span>acht gheárr me de'n ruaim é, agus chaith me amach sa</span>
<lb n="1735"/><span>sruth easconn, dúbhan agus uile.  "Amach leat!"</span>
<lb n="1736"/><span>arsa mise, "agus go rabh pian an do bholg go ceann</span>
<lb n="1737"/><span>míosa!"</span></p>
<lb n="1738"/>
<lb n="1739"/><p><span>Chuir me suas dúbhan eile ann sin; ghreamuigh me</span>
<lb n="1740"/><span>cuiteog air, agus ag brath go mbéadh ádh níos feárr</span>
<lb n="1741"/><span>orm an iarraidh seo chuir me sileog air.  Chaith me amach</span>
<lb n="1742"/><span>é, acht ní rabh se air thóin an phuill go bhfuair me greim</span>
<lb n="1743"/><span>fearamhail.  Rug me air an tslait go luthghaireach, acht</span>
<lb n="1744"/><span>nuair a tharrainn me asteach é, dheamhan a rabh agam</span>
<lb n="1745"/><span>acht oganach sleamhain eile! "Droch chreach oraibh mar</span>
<lb n="1746"/><span>eascoinn!" arsa mise, da gheárradh de'n ruaim agus</span>
<lb n="1747"/><span>da chathadh amach mar a rinne me leis an chead cheann.</span></p>
<lb n="1748"/>
<lb n="1749"/><p><span>Chuir me suas an trímheadh dúbhan ann sin, acht cha</span>
<lb n="1750"/><span>rabh an chuiteog faoi'n uisge go rabh sí slugtha aig</span>
<lb n="1751"/><span>damantoir mór dubh eile! "Plóid síorthaidh air do</span>
<lb n="1752"/><span>phór!" arsa mise, da chathadh an bealach a deachaidh an</span>
<lb n="1753"/><span>chuid eile.</span></p>
<lb n="1754"/>
<lb n="1755"/><p><span>Chuir me suas an ceathradh, agus an cúigeadh dúbhan,</span>
<lb n="1756"/><span>acht ní rabh agam air a shon acht oganach de'n dream cam</span>
<lb n="1757"/><span>ceudna achan iarraidh!</span></p>
<lb n="1758"/>
<lb n="1759"/><p><span>Ní rabh agam anois acht dúbhan amháin, agus tharrainn</span>
<lb n="1760"/><span>me amach é, ag smaoitiughadh ann m'inntinn-fhéin go</span>
<lb n="1761"/><span>mb'fhéidir go bhfuighinn breac leis an cheann deirean-</span>
<lb n="1762"/><span>nach.  Cheangail me air an ruaim é, agus ann sin</span>
<lb n="1763"/><span>chuartuigh me go bhfuair me cuiteog íontach mór a rabh</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1764"/><p><span>ceann geur dubh-ghorm oirthí.  Chóirigh me an chuiteog</span>
<lb n="1765"/><span>seo go blathmhar air an dúbhan agus chaith me amach é.</span></p>
<lb n="1766"/>
<lb n="1767"/><p><span>Shuidh me síos ann sin air an charraic; líon me mo</span>
<lb n="1768"/><span>phíopa; dhearg me é, agus thoisigh me ag cathadh.  Chaith</span>
<lb n="1769"/><span>me liom air mo shuaimhneas air feag leath-uaire na</span>
<lb n="1770"/><span>níos mó, agus rith an ama níor chuir an tslat oiread</span>
<lb n="1771"/><span>agus cor aistí.  Shuidh me liom, agus chaith me liom</span>
<lb n="1772"/><span>go rabh mo chuid tobaca raite, agus nuair a thóg me</span>
<lb n="1773"/><span>mo cheann fa dheireadh, shórruigh me go rabh balc ceatha</span>
<lb n="1774"/><span>ag cruinniughadh, agus go rabh an ghaoth ag éirigh, agus</span>
<lb n="1775"/><span>splanncacha soillse ag briseadh amach anois agus</span>
<lb n="1776"/><span>arírt.  Thainic eugla mhór orm, mo shuidhe ann sin</span>
<lb n="1777"/><span>liom-fhéin air an charraic dainnsearaigh, agus nach rabh</span>
<lb n="1778"/><span>fhios agam go de'n bhumaite a siabfaidhe amach sa</span>
<lb n="1779"/><span>tsruth mé.</span></p>
<lb n="1780"/>
<lb n="1781"/><p><span>Air an dóigh seo bhí me ag smaoitiughadh liom-fhéin</span>
<lb n="1782"/><span>nuair a shórruigh me an tslat ag corrughadh, agus an</span>
<lb n="1783"/><span>darna bumaite lúb se suas go dtí 'n bun!  Rug me</span>
<lb n="1784"/><span>go luthghaireach oirthí, acht ma rug thubair go dtarr-</span>
<lb n="1785"/><span>neochaídhe me-fhéin agus í-fhéín asteach san abhainn!</span></p>
<lb n="1786"/>
<lb n="1787"/><p><span>"Dia ar sábhail!" arsa mise liom-fhein, "go de'n</span>
<lb n="1788"/><span>ceanal éisg a bhfuil me a bhfasta ann?"  Agus ní rabh</span>
<lb n="1789"/><span>an focal as mo bheul agam gur éirigh an toirt mhór</span>
<lb n="1790"/><span>mhíofuar os cionne mo dhá shúil.  Shíl me a chead uair</span>
<lb n="1791"/><span>gur bradan a bhí guite agam, acht ní rabh cosamhlacht</span>
<lb n="1792"/><span>air bith bradain ann, agus anois bhí me cinnte gurb í</span>
<lb n="1793"/><span>an Phéist Mhór a bhí agam!  Bhí sí na luighe ann sin air</span>
<lb n="1794"/><span>an uisge, fiche troigh air fad, agus co ramhar le gearr</span>
<lb n="1795"/><span>bholog!  Sé an chead rud ar chuir me sórrughadh ann,</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1796"/><p><span>an dá shúil teiní-dhearga a bhí ann a ceann, agus bhí</span>
<lb n="1797"/><span>oiread eugla orm roimhpí gur shíl me achan bhumaite</span>
<lb n="1798"/><span>go dtabharfadh sí iarraidh orm le mo shlugadh siar ann</span>
<lb n="1799"/><span>a craos cíocrach.  Agus, go moltar an Righ! da</span>
<lb n="1800"/><span>bhfeicfea an méid fionnaidh a bhí air a ceann agus air</span>
<lb n="1801"/><span>a muineal!  Agus an dá chluais, co fada le cluasa</span>
<lb n="1802"/><span>asail, a bhí ag crochadh anuas léithe!  Agus an dá</span>
<lb n="1803"/><span>liubar leathair a bhí oirthí!  Agus an dá charbad</span>
<lb n="1804"/><span>mhillteanacha a bhí taobh astuigh do'n dá liubar sin</span>
<lb n="1805"/><span>nuair a d'fhosglochadh sí a craos cosgarach!</span></p>
<lb n="1806"/>
<lb n="1807"/><p><span>Ní rabh ball ann mo chorp nach rabh air crith, agus mé</span>
<lb n="1808"/><span>mo sheasadh ann sin, an tslat ann mo láimh ag amharc</span>
<lb n="1809"/><span>air an phéist, agus ise ag amharc ormsa; na bhí eugla</span>
<lb n="1810"/><span>orm da dtógfainn mo shúla aistí go dtabharfadh sí</span>
<lb n="1811"/><span>iarraidh orm, agus i ach bhfeicfinn solas an lae go</span>
<lb n="1812"/><span>bráth na siorthaidh.</span></p>
<lb n="1813"/>
<lb n="1814"/><p><span>Air an dóigh seo, bhí me ag smaoitiughadh ann m'inn-</span>
<lb n="1815"/><span>tinn-fhéin go dé ar chóir damh a dheánadh nuair a</span>
<lb n="1816"/><span>thainic splannc sórruigheach soillse, agus thoisigh an</span>
<lb n="1817"/><span>tárneach agus an ghaoth agus an fhearthainn, ionas gur</span>
<lb n="1818"/><span>shíl me-fhéin go gcaithfeadh deireadh an tsaoghail a bheith</span>
<lb n="1819"/><span>ann.  Bhí me fíor-chinnte go rabh me caillte agus nach</span>
<lb n="1820"/><span>bhfeicfeadh mo mhathair dílis a choidhche aríst mé.</span></p>
<lb n="1821"/>
<lb n="1822"/><p><span>Agus mar bhéadh an mí-adh orm, d'fhág me numbrel</span>
<lb n="1823"/><span>mo mhathar-móire fosgailte air mo chúl, agus mar nach</span>
<lb n="1824"/><span>rabh moran faill agam breith air nuair a rug me air</span>
<lb n="1825"/><span>an tslait, siabadh de'n charraic é, agus bhí se anois na</span>
<lb n="1826"/><span>shuidhe bun os cionn air an uisge agus ag seoladh as</span>
<lb n="1827"/><span>m'amharc!</span>
<lb n="1828"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1829"/><p><span>Ní rabh fhios agam faoi'n Righ go dé dheánfainn, agus</span>
<lb n="1830"/><span>bhí me ag smaoitiughadh, da dtabharfainn iarraidh an</span>
<lb n="1831"/><span>tslat a chathadh uam agus teitheadh, go mbéadh an</span>
<lb n="1832"/><span>phéist mo dhiaidh.  Air an taoibh eile, bhí fhios agam go</span>
<lb n="1833"/><span>maith, da bhfanfainn mo sheasadh air an dóigh a rabh me,</span>
<lb n="1834"/><span>go bhfuighinn bás leis an ocras.  "Go ndeánaidh Dia</span>
<lb n="1835"/><span>trócair air m'anam!" arsa me, ag amharc thart, agus</span>
<lb n="1836"/><span>cé, do bharamhail, a bhí na sheasadh air an bhruach acht</span>
<lb n="1837"/><span>Seaghan Ruadh!</span></p>
<lb n="1838"/>
<lb n="1839"/><p><span>"Maise, go moltar an Righ, a Shéamuis, go dé'n</span>
<lb n="1840"/><span>ceanal éisg é sin?" arsa Seaghan.</span></p>
<lb n="1841"/>
<lb n="1842"/><p><span>"Gheall air Dhia, a Sheaghain, cuidigh liom! - Cuidigh</span>
<lb n="1843"/><span>liom na tá me caillte!" arsa mise agus mé ag gol</span>
<lb n="1844"/><span>a chathadh na slaite uam.</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>"Cuinnigh greim mhaith air an tslait, a chailleach!"</span>
<lb n="1847"/><span>arsa Seaghan.</span></p>
<lb n="1848"/>
<lb n="1849"/><p><span>"Tá eugla orm, a Sheaghain."</span></p>
<lb n="1850"/>
<lb n="1851"/><p><span>"Na bidheadh eugla air bith ort," arsa Seaghan go</span>
<lb n="1852"/><span>beag," ní bhuinfidh sí duit, acht bhéirfidh sí triubloid</span>
<lb n="1853"/><span>mhór dúinn sul a bhfuighmuid air an talamh tirim í."</span></p>
<lb n="1854"/>
<lb n="1855"/><p><span>"Amuidigh, a Sheaghain!  Nach bhfeiceann tú gurb í</span>
<lb n="1856"/><span>an Phéist Mhór atá ann?"</span></p>
<lb n="1857"/>
<lb n="1858"/><p><span>"Cha n-eadh, a Shéamuis, acht easconn bréagh mára,</span>
<lb n="1859"/><span>agus da dtiocadh linn breith oirthí bhéadh ar sáith éisg</span>
<lb n="1860"/><span>againn go ceann bliadna."</span></p>
<lb n="1861"/>
<lb n="1862"/><p><span>"Briost thú, a Shéaghain!  Da mbéidhinn ag faghail</span>
<lb n="1863"/><span>bháish leis an ocras cha mblasfainn greim dé."</span>
<lb n="1864"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1865"/><p><span>"Bí do thost, a Shéamuis!  Ní fhuil ciall ar bith</span>
<lb n="1866"/><span>agat," arsa Seaghan go beag leis-fein, agus d'fhan se</span>
<lb n="1867"/><span>na sheasadh ann sin, cúig bhumaite na níos mó, ag</span>
<lb n="1868"/><span>smaoitiughadh go dé dheánfadh se.  Fa dheireadh labhair</span>
<lb n="1869"/><span>se:</span></p>
<lb n="1870"/>
<lb n="1871"/><p><span>"Fan thusa mar tá tú go bhfuigh mise an gunna, na</span>
<lb n="1872"/><span>measaim nach mbéadh faic a mhaith dúinn a bheith ag</span>
<lb n="1873"/><span>dréim breith air easconn de'n tseort sin gan urchar</span>
<lb n="1874"/><span>a chur inntí a chead uair."</span></p>
<lb n="1875"/>
<lb n="1876"/><p><span>"Go sábhalaidh Dia mise!" arsa me-fhéin.  "Deán</span>
<lb n="1877"/><span>deifre, a Sheaghain, agus na bí a bhfad amuigh, na ma</span>
<lb n="1878"/><span>bhidheann tá eugla mhór orm go mbéidh me ithte suas</span>
<lb n="1879"/><span>beo beaitheach sul a mbéidh tú ar ais."</span></p>
<lb n="1880"/>
<lb n="1881"/><p><span>D'imthigh Seaghan an méid a bhí ann a chorp, acht ní</span>
<lb n="1882"/><span>rabh se a bhfad air shiubhal gur sórruigh me-fhéin an</span>
<lb n="1883"/><span>phéist ag bogadh!  Thóg sí a ceann míofuar fa tuairim</span>
<lb n="1884"/><span>cúig troighthe amach as an uisge, agus dhearc thart!</span>
<lb n="1885"/><span>Nuair a thanaic mise sin thubair go rachainn síos fríd</span>
<lb n="1886"/><span>an talamh leis an eugla.  Bhí an t-allus ag rathaidh</span>
<lb n="1887"/><span>síos liom, agus toirt mo chuirp ag léaghadh agus ag</span>
<lb n="1888"/><span>éirigh co beag sin, go rabh me cinnte nach mbéadh méid</span>
<lb n="1889"/><span>préata rósta ionnam a gceann chúig bhumaite eile.</span></p>
<lb n="1890"/>
<lb n="1891"/><p><span>Leig an phéist síos a ceann ar ais, acht an darna</span>
<lb n="1892"/><span>bumaite shórruigh me a druim ag éirigh anáirde.  Dar</span>
<lb n="1893"/><span>liom-fhéin, "Sin droch chomhartha," agus bhí me cinnte</span>
<lb n="1894"/><span>go rabh sí ag gol a thabhairt iarraidh orm, go speisealta</span>
<lb n="1895"/><span>nuair a thanaic me a ceann ag éirigh ar ais, agus a</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1896"/><p><span>beul ag fosgladh, agus ag teiseint dhá rógh de fhiacla a</span>
<lb n="1897"/><span>strócfadh an domhan.</span></p>
<lb n="1898"/>
<lb n="1899"/><p><span>"A Mhaighdean Mhuire!" arsa mise, ag mothughadh</span>
<lb n="1900"/><span>mo chosa ag lúbadh fúm, agus thuit me a luige air an</span>
<lb n="1901"/><span>charraic.  Ní fhacaidh me dadaidh níos mó gur mhusgail</span>
<lb n="1902"/><span>urchar as gunna Sheaghain mé."</span></p>
<lb n="1903"/>
<lb n="1904"/><p><span>"Maise, droch mhunadh air do luirgneacha caola!"</span>
<lb n="1905"/><span>arsa Seaghan, "mur tú an sean chailleach gan mhaith!</span>
<lb n="1906"/><span>Éirigh amach as sin agus cuidigh liom!"</span></p>
<lb n="1907"/>
<lb n="1908"/><p><span>"Bhfuil sí marbh, a Sheaghain?" arsa mise, ag éirigh</span>
<lb n="1909"/><span>mo sheasadh.</span></p>
<lb n="1910"/>
<lb n="1911"/><p><span>"Is dóiche liom go bhfuil," arsa Seaghan.  "Fuair</span>
<lb n="1912"/><span>sí an t-urchar sin asteach sa chárr, air sgór air bith,</span>
<lb n="1913"/><span>agus, mar tidh tú-fhéin, ní fhuil bogadh inntí anois."</span></p>
<lb n="1914"/>
<lb n="1915"/><p><span>"Go dtugaidh Dia saoghal fada dhuit, a Sheaghain,</span>
<lb n="1916"/><span>air son mo shábhail mar a rinne tú!  Acht ab é thusa -"</span></p>
<lb n="1917"/>
<lb n="1918"/><p><span>"Seo, seo! fág mo bhealach!  Tá tú air crith ó bhun</span>
<lb n="1919"/><span>go bárr, agus is furust aithne ort nach bhfuil brigh cuit</span>
<lb n="1920"/><span>ionnat.  Gabh 'mach as sin leat!"</span></p>
<lb n="1921"/>
<lb n="1922"/><p><span>B'fhíor do Sheaghan; ní rabh uchdach air bith agam,</span>
<lb n="1923"/><span>agus le sgeul fada a dheánadh gairid, tharrainn Seaghan</span>
<lb n="1924"/><span>an t-iasg sórruigheach sin síos an tsruth leis go rabh</span>
<lb n="1925"/><span>se aig beul-áth a bhí taobh b'shíos do'n charraic, agus a</span>
<lb n="1926"/><span>ndiaidh moran saothair fuairmid asteach air an talamh</span>
<lb n="1927"/><span>tirim é.</span></p>
<lb n="1928"/>
<lb n="1929"/><p><span>Chuaidh me-fhéin na bhaile ann sin agus d'fhág me</span>
<lb n="1930"/><span>Seaghan agus an Phéist Mhór, agus ó'n lá sin go dtí'n</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1931"/><p><span>lá amú cha deachaidh mise a iasgaireacht le dúbhan</span>
<lb n="1932"/><span>cuiteog.</span></p>
<lb n="1933"/>
<lb n="1934"/><p><span>An chead uair eile ar casadh Seaghan orm, dúbhairt</span>
<lb n="1935"/><span>se liom gur gheárr se suas an Pheist Mhór, agus a</span>
<lb n="1936"/><span>ndiaidh í a shailleadh, gur líon sí dhá bhairille, agus nar</span>
<lb n="1937"/><span>bhlas se ariamh iasg co milis leis.</span></p>
<lb n="1938"/>
<lb n="1939"/><p>
<lb n="1940"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Iasgaireacht Shéamuis Bhig

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Iasgaireacht Shéamuis Bhig

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
