Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Meitheamh, 1920
Title
Meitheamh, 1920
Author(s)
Údair éagsúla,
Composition Date
1920
Publisher
An Lóchrann
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <!DOCTYPE TEI [ <!ENTITY hellip "…"> ]> <TEI><teiHeader type="text"> <fileDesc> <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">Údair éagsúla</name></author><respStmt> <resp>Electronic edition compiled by</resp> <name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name> </respStmt> </titleStmt><editionStmt> <edition> <note type="N">Lr1920_06</note> <note type="L">1</note> <note type="B">1920</note> <note type="C">Prós</note> <note><p>Description of how and why changes were made</p></note> </edition> </editionStmt><publicationStmt> <publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher> <pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace> <pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>Lr1920_06</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor> <availability> <p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Údair éagsúla</author><title/></analytic><monogr> <title level="j">An Lóchrann</title><imprint><publisher>An Lóchrann</publisher><date>1920</date></imprint> </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc> </teiHeader> <text><body><div><p> <lb n="1"/><span>2d.</span> <lb n="2"/><span>AN LÓCHRANN</span></p> <lb n="3"/> <lb n="4"/><p><span>PÁIPÉAR GAEDHILGE IN AGHAIDH GACHA MÍ.</span> <lb n="5"/><span>Uimh. a 51. MEITHEAMH, 1920. Dhá Phinginn a Fhiacha.</span></p> <lb n="6"/> <lb n="7"/><p><span>GABHAIR SHÉAMAIS.</span> <lb n="8"/><span>Dandet do scríobh.</span></p> <lb n="9"/> <lb n="10"/><p><span>Bhí sean-fhear fad ó agus is fad ó bhí.</span> <lb n="11"/><span>Ní i n-Éirinn a bhí comhnaidhe air ach a</span> <lb n="12"/><span>bhfad ó bhaile; i dtír a bhfad i gcéin</span> <lb n="13"/><span>mar a bhfuil faol-choin, beithreacha agus</span> <lb n="14"/><span>a lán ainmhithe allta nach iad le fagháil.</span> <lb n="15"/><span>Séamas ab' ainm do'n sean-fhear. 'Seadh,</span> <lb n="16"/><span>do bhíodh a lán gabhar age Séamas, ach</span> <lb n="17"/><span>mo thruagh é an fear bocht! ba chuma</span> <lb n="18"/><span>cad é an méid a bhíodh aige, do cailltí</span> <lb n="19"/><span>iad. Do cailltí ar an gcuma gcéadna</span> <lb n="20"/><span>iad go léir — maidin bhreágh bhrisidís na</span> <lb n="21"/><span>teadáin, chun siubhail leo ag dreapadóir-</span> <lb n="22"/><span>eacht ar an gcnoc agus d'alpadh an</span> <lb n="23"/><span>machtíre iad.</span></p> <lb n="24"/> <lb n="25"/><p><span>Bhí Séamas ana-cheanúil ar a chuid</span> <lb n="26"/><span>gabhar agus do chuir an scéal go mór</span> <lb n="27"/><span>air. Dheineadh sé a dhícheall iad a chosc</span> <lb n="28"/><span>ach d'á lom deirigh aindeona, d'imighidís</span> <lb n="29"/><span>leó. Ba dhóigh leat ortha gurbh' fhearr</span> <lb n="30"/><span>leó bheith saor tamaillín & bás d'fhagháil</span> <lb n="31"/><span>ná beatha bhreágh shuairc i mbraighdeanas.</span> <lb n="32"/><span>Níor thuig Séamas bocht an meón san</span> <lb n="33"/><span>agus cheap sé gur fuath fé leith a bhí age</span> <lb n="34"/><span>sna gabhraibh dó féin. Bhí sé i gcruadh-</span> <lb n="35"/><span>chás. “Seadh,” ar seisean, “Táid cortha</span> <lb n="36"/><span>dhíom-sa, ní choimeádfad ach aon ghabhar</span> <lb n="37"/><span>amháin feasta.”</span></p> <lb n="38"/> <lb n="39"/><p><span>Cheannuigh sé gabhar breágh. I gceann</span> <lb n="40"/><span>tamaill bhuail meón taistil an gabhar;</span> <lb n="41"/><span>d'imigh sé leis go rug an fhaol-chú air.</span> <lb n="42"/><span>B'é an scéal céadna é ag ceithre cinn</span> <lb n="43"/><span>nó cúig cinn eile de ghabhraibh. Bhí Séamas</span> <lb n="44"/><span>cráite. Fé dheire chuimhnigh sé ar sheift —</span> <lb n="45"/><span>gheobhadh sé mionán gabhair, ba ghearr go</span> <lb n="46"/><span>mbeadh taithighe aige siúd ar bheith cean-</span> <lb n="47"/><span>gailte agus ní baoghal go n-éalóchadh sé.</span></p> <lb n="48"/> <lb n="49"/><p><span>Bhí go maith agus ní raibh go h-olc.</span> <lb n="50"/><span>Fuair sé an mionán. Ainmhidhe beag,</span> <lb n="51"/><span>gleoite, ab' eadh é. Rudín beag go</span> <lb n="52"/><span>raibh súile cneasta, meigioll deas, & cosa</span> <lb n="53"/><span>dubha, taithneamhacha, aige. Chuir Séamas</span> <lb n="54"/><span>sa chlós é. Cheangail sé de théid bhreágh,</span> <lb n="55"/><span>fhada, é. I gcionn treimhse bhí cleachtadh</span> <lb n="56"/><span>ag an mionán ar bheith sa chlós, bhíodh sé</span> <lb n="57"/><span>ag soláthar dó fhéin agus é lan-tsásta.</span> <lb n="58"/><span>“Seadh,” arsa Séamas, “fanfaidh sé seo</span> <lb n="59"/><span>agam.” Bhí breall air, ámh.</span></p> <lb n="60"/> <lb n="61"/><p><span>Lá, bhí an mionán ag féachaint ar an</span> <lb n="62"/><span>gcnoc agus é ag machtnamh dó féinig.</span> <lb n="63"/><span>“Nár bhreágh an scéal bheith thuas ann.</span> <lb n="64"/><span>Mhuise, is ainnis an rud é téad féd</span> <lb n="65"/><span>'mhuinéal! Is cuma do'n asal bheith cean-</span> <lb n="66"/><span>gailte; ní foláir do'n ghabhar cead a</span> <lb n="67"/><span>chos a bheith aige.”</span></p> <lb n="68"/> <lb n="69"/><p><span>As san amach bhí féar an chlóis feóite,</span> <lb n="70"/><span>dar leis. Ní raibh sé istigh leis féin.</span> <lb n="71"/><span>Chuaidh sé i dtanaidheacht. Ba thruagh leat</span> <lb n="72"/><span>bheith ag féachaint air, an téad ar síneadh</span> <lb n="73"/><span>aige, é ag féachaint i dtreó an chnuic,</span> <lb n="74"/><span>aer an cnoc á tharrac isteach aige.</span> <lb n="75"/><span>“Meg-eg,” a deireadh sé go brónach.</span></p> <lb n="76"/> <lb n="77"/><p><span>Thug Séamas fé ndeara go raibh rud</span> <lb n="78"/><span>éigin ar a pheata gabhair. Lá, bhí sé 'na</span> <lb n="79"/><span>sheasamh i n-aice an mhionáin agus é ag</span> <lb n="80"/><span>féachaint go géar air; d'fhéach an gabhar</span> <lb n="81"/><span>air go truaighmhéileach. “Meg-eg,” a</span> <lb n="82"/><span>deireadh sé. “Seadh,” arsa Séamas, “tuig-</span> <lb n="83"/><span>im thú. Fonn atá ort a rádh gur mhaith</span> <lb n="84"/><span>leat imeacht uaim agus cúrsa an chnuic</span> <lb n="85"/><span>úd a thabhairt. Ní imeochair, mhuis'; tá</span> <lb n="86"/><span>an machtíre thuas agus mharbhochadh sé thú.”</span> <lb n="87"/><span>“Meg-eg-eg,” ars' an mionán agus an</span> <lb n="88"/><span>téadán 'á stracadh aige. “Ní leigfead</span> <lb n="89"/><span>duit imeacht, a mhionáin bhig, ghleoite!”</span> <lb n="90"/><span>arsa Séamas agus rug sé chun siubhail</span> <lb n="91"/><span>isteach san eachlainn é agus chuir an</span> <lb n="92"/><span>doras fé ghlas. Do dhearmhaid sé an</span> <lb n="93"/><span>fhuinneóg, ámh, & ba ghearr an mhoill ar</span> <lb n="94"/><span>an ngabhar bualadh amach tríd an bhfuin-</span> <lb n="95"/><span>neóig & rith chó tapaidh & bhí na chosaibh.</span></p> <lb n="96"/> <lb n="97"/><p><span>Do shrois sé an cnoc agus suas leis</span> <lb n="98"/><span>ar a dhícheall. Nach air a bhí an teasbach</span> <lb n="99"/><span>agus é ag rith gan córda, gan ceangal.</span> <lb n="100"/><span>Do léim sé, do rith sé, d'umlaisc sé é</span> <lb n="101"/><span>féin san bhféar bhorb. Do lean ar an</span> <lb n="102"/><span>gcuma san go tuitim na h-oidhche. Ag</span> <lb n="103"/><span>dul i nglaise a bhí sé agus scamaill</span> <lb n="104"/><span>mhóra dubha ag teacht treasna na spéire.</span> <lb n="105"/><span>Ní raibh duine ná daonaidhe le feiscint.</span> <lb n="106"/><span>Tháinig saghas uaignis ar na mionán mbeag.</span> <lb n="107"/><span>Do chuala sé glaodh. D'aithnigh sé guth</span> <lb n="108"/><span>Shéamais. Ar lorg a pheata a bhí sé gan</span> <lb n="109"/><span>amhras. Do sheasaimh an mionán. Ba</span> <lb n="110"/><span>mhaith leis filleadh anois. Chuimhnigh sé</span> <lb n="111"/><span>ar an dtéid, ar an gclós, ar chead a</span> <lb n="112"/><span>chos ar an gcnoc — do rith sé isteach</span> <lb n="113"/><span>ameasc na gcrann. Chuala sé fothrom</span> <lb n="114"/><span>laistiar de, d'iompuigh sé, chonnaic sé</span> <lb n="115"/><span>an machtíre. D'fhéachadar ar a chéile.</span> <lb n="116"/><span>D'á luigeadh é an mionán, ainmidhe calma,</span> <lb n="117"/><span>cróga, ab' eadh é. Níor chúb sé chuige.</span> <lb n="118"/><span>Thuig sé go maith gur beag an tairbhe</span> <lb n="119"/><span>dhó a chuid adharc i gcoinne an namhad</span> <lb n="120"/><span>so; ach bhí sé lán-cheapaithe an fód a</span> <lb n="121"/><span>sheasamh. Do throideadar faid gach 'nfhaid.</span> <lb n="122"/><span>Fé dheire, do briseadh ar an mionán mbocht,</span> <lb n="123"/><span>ní nach iongnadh. Thuit sé, chuaidh an mach-</span> <lb n="124"/><span>tíre de léim ann — ba ghearr go raibh sé</span> <lb n="125"/><span>alpaithe aige. Mo thruagh é mionán beag,</span> <lb n="126"/><span>gleoite Shéamais!</span></p> <lb n="127"/> <lb n="128"/><p><span>M. Ní Áinle d'aistrigh</span></p> <lb n="129"/> <lb n="130"/><p><span>CUMHA BAINTRIGHE.</span></p> <lb n="131"/> <lb n="132"/><p><span>Bhí bean bhreagh dathúil óg ann gur</span> <lb n="133"/><span>cailleadh a fear. Do sgread agus do</span> <lb n="134"/><span>ghoil sí go h-éachtach n-a dhiaidh.</span></p> <lb n="135"/> <lb n="136"/><p><span>“Fan liom, a stóir,” ar sise, agus í</span> <lb n="137"/><span>n-a seasamh ar bhruach na h-uaighe d'éis</span> <lb n="138"/><span>na sochraide. “Leanfad gan mhoill thú …</span> <lb n="139"/><span>ní bhfaghad faoiseamh ná áthas feasta gan</span> <lb n="140"/><span>tú …” D'imigh an fear n-a aonar,</span> <lb n="141"/><span>ámhthach.</span></p> <lb n="142"/> <lb n="143"/><p><span>Bhí athair na mná óige ann ag éisteacht</span> <lb n="144"/><span>léi. Fear ciallmhar dob eadh é. Leig</span> <lb n="145"/><span>sé do'n sruth deór do thuitim & annsan</span> <lb n="146"/><span>labhair sé léi:</span></p> <lb n="147"/> <lb n="148"/><p><span>“A inghean ó!” ar seisean, “ní beag</span> <lb n="149"/><span>dhuit a bhfuil caointe agat anois. Nílir</span> <lb n="150"/><span>ach ag lot t'áilneachta leis na deóraibh</span> <lb n="151"/><span>sin. Ní gádh dhuit bheith chomh h-uaigneach</span> <lb n="152"/><span>san ar fad. Tá fir mhaithe ar an saoghal</span> <lb n="153"/><span>i gcomhnuidhe. Tá duine am' shúilibh duit —</span> <lb n="154"/><span>fear breagh córach acfuinneach — fear is</span> <lb n="155"/><span>fearr ná an té atá imithe uait.”</span></p> <lb n="156"/> <lb n="157"/><p><span>“Ó!” ar sise, “ní bhead-sa am chéile</span> <lb n="158"/><span>ag aonne feasda ach ag Dia amháin.”</span></p> <lb n="159"/> <lb n="160"/><p><span>Níor bhac a h-athair a thuille rádh léi.</span> <lb n="161"/><span>Do leig sé dhi cumha an fhir eile do chur</span> <lb n="162"/><span>di chomh maith is dob fhéidir léi.</span></p> <lb n="163"/> <lb n="164"/><p><span>D'imigh mí go buartha brónach; go dubhach,</span> <lb n="165"/><span>do-mheanmnach.</span></p> <lb n="166"/> <lb n="167"/><p><span>An mí n-a dhiaidh sin ní stadadh an</span> <lb n="168"/><span>bhaintreach óg ach ag cur malairt éadaighe</span> <lb n="169"/><span>uirthi féin ó mhaidin go h-oidhche is ag</span> <lb n="170"/><span>cíoradh is ag díoradh a cuid gruaige</span> <lb n="171"/><span>is á déanamh suas ar gach aon chuma</span> <lb n="172"/><span>dob 'áilne 's dob éagsúlaighe ná a chéile.</span></p> <lb n="173"/> <lb n="174"/><p><span>Ba ghearr ná raibh i gculaithibh dubha</span> <lb n="175"/><span>an bhróin ach adhbhar maisiúlachta agus</span> <lb n="176"/><span>mór-thaidhse ag an mbaintrigh is gan de</span> <lb n="177"/><span>chúram uirthi ach cá bhfaghadh sí na h-éadaighe</span> <lb n="178"/><span>is fearr a theasbánfadh áilneacht a pear-</span> <lb n="179"/><span>san. Bhíodh fir óga na h-áite na tímpal</span> <lb n="180"/><span>coitianta le taithneamh dí. Tháinig tráth</span> <lb n="181"/><span>an gháire agus na gcluithchí cártaí agus</span> <lb n="182"/><span>na ndamhsaí ansan.</span></p> <lb n="183"/> <lb n="184"/><p><span>Níor leig a h-athair aon ní air …</span> <lb n="185"/><span>níor tharraig sé chúichi sgéal cleamhnais</span> <lb n="186"/><span>ná pósadh.</span></p> <lb n="187"/> <lb n="188"/><p><span>Fé dheire do bhris ar an bhfoidhne ag</span> <lb n="189"/><span>an mnaoi óig is do labhair sí lá mar</span> <lb n="190"/><span>seo le n-a h-athair: “A Dhaid,” ar sise,</span> <lb n="191"/><span>“an fear óg úd do gheallais dom, cá</span> <lb n="192"/><span>bhfuil sé?”</span></p> <lb n="193"/> <lb n="194"/><p><span>Cormac Ó Cadhlaigh,</span> <lb n="195"/><span>D'aithris ón bhFrainncis.</span></p> <lb n="196"/> <lb n="197"/><p><span>Gúnaí & Hataí do Chailíní; Carabhataí Gaedhlacha, Stocaí, Bónaí, &c., do fhearaibh; Táiliúireacht ar fheabhas.</span> <lb n="198"/><span>D. MacCurtáin, 5 Sráid an Chaisleáin, Corcaigh.</span> <lb n="199"/></p> </div> <pb n="2"/> <div><lb n="200"/><p><span>Ceannóchaimíd uait nó</span> <lb n="201"/><span>díolfaimíd leat:</span></p> <lb n="202"/> <lb n="203"/><p><span>TUIGHE nó ARBHAR nó FEUR</span></p> <lb n="204"/> <lb n="205"/><p><span>Uainn-ne gheobhair na</span> <lb n="206"/><span>SÍOLTA agus an LEASÚ</span> <lb n="207"/><span>is tairbhighe amuigh.</span></p> <lb n="208"/> <lb n="209"/><p><span>Scríobh chugainn. Beidh fáilte</span> <lb n="210"/><span>roim litir Gaedhilge againn.</span></p> <lb n="211"/> <lb n="212"/><p><span>SÉAMUS Ó NÉILL</span> <lb n="213"/><span>IS A CHLANN MHAC (teo.)</span></p> <lb n="214"/> <lb n="215"/><p><span>CIONN tSÁILE, sa' Mhumhain.</span></p> <lb n="216"/> <lb n="217"/><p><span>CAD É AN LEABHAR É SIÚD</span> <lb n="218"/><span>ATÁ UAIT?</span></p> <lb n="219"/> <lb n="220"/><p><span>Gheóbhaimíd-ne dhuit é; agus</span> <lb n="221"/><span>deunfaimíd gnó a' Gaedhilg</span> <lb n="222"/><span>leat, más é is fearr leat.</span></p> <lb n="223"/> <lb n="224"/><p><span>SIOPA NA LEABHAR nGAEDHLACH</span> <lb n="225"/><span>45 Sráid ‘Dáson,’</span> <lb n="226"/><span>BAILE-ÁTHA-CLIATH.</span></p> <lb n="227"/> <lb n="228"/><p><span>I LIOS TUATHAIL</span> <lb n="229"/><span>gheobhair</span> <lb n="230"/><span>GACH CÓIR TIGHE,</span> <lb n="231"/><span>ÁRAISTÍ IARAINN,</span> <lb n="232"/><span>ÚIRLISÍ,</span> <lb n="233"/><span>SÍOLTA agus</span> <lb n="234"/><span>LEASÚ</span></p> <lb n="235"/> <lb n="236"/><p><span>ó</span> <lb n="237"/><span>SHEÁN MAC EANNA,</span> <lb n="238"/><span>I SRÁID AN MHARGAIDH.</span></p> <lb n="239"/> <lb n="240"/><p><span>CEANNUIGH DO CHUID</span> <lb n="241"/><span>BAGÚIN AGUS</span> <lb n="242"/><span>DO CHUID EILE LÓIN</span></p> <lb n="243"/> <lb n="244"/><p><span>ó</span> <lb n="245"/><span>Ó CÉILEACHUIR & MAC EANNA</span> <lb n="246"/><span>Sráid an Chapaill Bhuidhe a 82,</span> <lb n="247"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="248"/> <lb n="249"/><p><span>I LIOS TUATHAIL</span> <lb n="250"/><span>gheobhair Bróga Gaedhlacha agus</span> <lb n="251"/><span>Eudach Maith Gaedhlach</span> <lb n="252"/><span>ó</span></p> <lb n="253"/> <lb n="254"/><p><span>Ó MÓRÁIN,</span> <lb n="255"/><span>I SRÁID AN MHARGAIDH.</span></p> <lb n="256"/> <lb n="257"/><p><span>“CEANNDÁNACHT.”</span> <lb n="258"/><span>(Dráma Gearmánach so.)</span></p> <lb n="259"/> <lb n="260"/><p><span>Buachaill ab eadh Séamus a bhí i n-aimsir</span> <lb n="261"/><span>i dtigh dochtúra, agus bhí sé i gcleamhnas</span> <lb n="262"/><span>le Máirín, cailín aimsire ins an dtigh</span> <lb n="263"/><span>chéadna. Lá d'á raibh Máirín i bhfeidhl</span> <lb n="264"/><span>na cistineach thárla do Shéamus gan bheith</span> <lb n="265"/><span>ró-bhruidiúil, agus tháinic sé isteach chun</span> <lb n="266"/><span>cabhrú léi, mar a dhéanfadh aon fhear a</span> <lb n="267"/><span>bheadh 'na chás. Nílim á rádh go gcuireadh</span> <lb n="268"/><span>sé suim mhór i n-obair an tighe ach cé</span> <lb n="269"/><span>thógfadh air é má theastuigh uaidh bheith i</span> <lb n="270"/><span>bhfarradh Mháirín? B'é b'fhada leis go</span> <lb n="271"/><span>raibh an áit deisithe acu, agus nuair a</span> <lb n="272"/><span>bhí, níor fhéad sé a bhéal do chimeád</span> <lb n="273"/><span>dúnta le teann na luthgháire a bhí air.</span> <lb n="274"/><span>Bhuail sé fé ar chathaoir i n-aice na teine,</span> <lb n="275"/><span>agus é ag rádh: “Bíodh an riabhach agat,</span> <lb n="276"/><span>mar obair!” tré n'a fhiaclaibh. D'airigh</span> <lb n="277"/><span>Máirín a chuid cainnte, ach níor thuig sí</span> <lb n="278"/><span>i gceart í. “Cad é sin agat á rádh,</span> <lb n="279"/><span>'Shéamuis?” ars ise. “Ó?” arsa Séamus,</span> <lb n="280"/><span>“is gnáthach liom urnaighe beag a dhéanamh</span> <lb n="281"/><span>tréis críoch a chur ar aon ghnó. Sean-nós</span> <lb n="282"/><span>diadha is eadh é, agus ní mór duit-se é</span> <lb n="283"/><span>dhéanamh chomh maith. Suidh annso im' aice</span> <lb n="284"/><span>anois, agus abair ‘Baochas le Dia, tá'n</span> <lb n="285"/><span>méid sin thart!’” “Dhera, fastaoim, a</span> <lb n="286"/><span>dhuine,” arsa Máirín. “Ó! 'Mháirín,”</span> <lb n="287"/><span>arsa Séamus go duthrachtach, “ní h-aon</span> <lb n="288"/><span>chúrsaí grinn é; caithfidh tú é rádh!”</span> <lb n="289"/><span>“Caithfead, a lán!” arsa Máirín go</span> <lb n="290"/><span>scigiúil. Do lean an scéal mar sin</span> <lb n="291"/><span>acu go ceann tamaillín, Séamus ag</span> <lb n="292"/><span>tathant ar Mháirín na focail a rádh, agus</span> <lb n="293"/><span>ise ag cur 'na choinnibh ar a seacht</span> <lb n="294"/><span>ndícheall. B'é deire an scéil é go</span> <lb n="295"/><span>ndubhairt sé gur rabha i n-am dó ná</span> <lb n="296"/><span>géillfeadh sí dhó 'san méid sin, agus ná</span> <lb n="297"/><span>béadh sí 'na mnaoi phósta aige go deo.</span> <lb n="298"/><span>Suas an staighre le Máirín agus í ag</span> <lb n="299"/><span>gol. Bhain Séamus an dorus amach le</span> <lb n="300"/><span>h-aon truslóg amháin, agus thug sé an</span> <lb n="301"/><span>cnoc amach air féin</span></p> <lb n="302"/> <lb n="303"/><p><span>Ní thug aoinne acu fé ndeara go</span> <lb n="304"/><span>raibh an dochtúir féin 'na sheasamh ins an</span> <lb n="305"/><span>dorus fad a bhí an t-aighneas go léir ar</span> <lb n="306"/><span>siubhal acu. Ach do bhí, agus bhí sé ag</span> <lb n="307"/><span>tuitim i laige, beagnach, le méid an</span> <lb n="308"/><span>ghrinn a bhí 'á bhaint as an scéal aige.</span> <lb n="309"/><span>Siúd chun an phárlúis é, mar a raibh a</span> <lb n="310"/><span>bhean, agus é ag dul ins na trithíbh.</span> <lb n="311"/><span>D'innis é an scéal go léir di, chomh</span> <lb n="312"/><span>maith agus leigfeadh a gháire dhó é dhéanamh.</span> <lb n="313"/><span>Ach ní cúis gáire a fuair sise as an scéal,</span> <lb n="314"/><span>ach a mhalairt; agus do mhol sí ó chroidhe</span> <lb n="315"/><span>an stailc a chuir Máirín suas. “Féach</span> <lb n="316"/><span>anois, a Eibhlís, a chroidhe,” ars an dochtúir</span> <lb n="317"/><span>go bladarach, “an measann tú a rádh</span> <lb n="318"/><span>ná géillfeá dhom dá n-iarrainn rud i</span> <lb n="319"/><span>n-athchuinge ort?” “Ó! do ghéillfinn,</span> <lb n="320"/><span>gan amhras, ach dá n-iarrthá a leithéid</span> <lb n="321"/><span>sin d'amadántacht, am briathar ná géill-</span> <lb n="322"/><span>finn.” Shíl an dochtúir gur mhaith an bhail</span> <lb n="323"/><span>air an lámh-uachtar d'fhagháil i dtosach a</span> <lb n="324"/><span>saoghail pósta, mar b'é seo an chéad</span> <lb n="325"/><span>cheo d'éirigh eatorra. Mar sin do bhí</span> <lb n="326"/><span>sé ag tathant ar a mhnaoi na bréithre a</span> <lb n="327"/><span>rádh. B'in mar ba mhó, áfach, do chuaidh</span> <lb n="328"/><span>sí i gceanndánacht gur bhris a gol ar</span> <lb n="329"/><span>an mnaoi bhoicht i ndeire na dála, agus</span> <lb n="330"/><span>bhí an mí-ádh déanta an ath-uair ag na</span> <lb n="331"/><span>bréithre gan éifeacht.</span></p> <lb n="332"/> <lb n="333"/><p><span>Ar an bpointe baise d'oscail Máirín</span> <lb n="334"/><span>an doras. Bhí rian na ndeor ar a</span> <lb n="335"/><span>h-aghaidh fós, agus nuair d'fhéach sí ar a</span> <lb n="336"/><span>máistreás, ba léir di ar an nóimeat</span> <lb n="337"/><span>cúis an bhróin a bhí uirri siúd. Ach cé</span> <lb n="338"/><span>shiubhalfadh isteach le sálaibh an chailín</span> <lb n="339"/><span>aimsire ach athair agus máthair Eibhlíse.</span> <lb n="340"/><span>Tháinic siad chun an tráthnóna do chaitheamh</span> <lb n="341"/><span>i gcuideachtain a gcleamhna. Do dhubh</span> <lb n="342"/><span>agus do dhorchuigh ar an máthair ar fhéach-</span> <lb n="343"/><span>aint ar a h-inghin di. Thug an dochtúir</span> <lb n="344"/><span>fé ndeara go raibh crot a' chomhraic ag</span> <lb n="345"/><span>teacht uirri, agus do cheap sé nárbh'</span> <lb n="346"/><span>fhearr rud a dhéanfadh sé ná'n scéal</span> <lb n="347"/><span>brónach go léir a nochtadh dhóibh. Chó maith</span> <lb n="348"/><span>do dhein. Dubhairt an mháthair go raibh</span> <lb n="349"/><span>iomlán an chirt ag an mbantracht, ach</span> <lb n="350"/><span>dubhairt an t-athair, agus é ag cur</span> <lb n="351"/><span>smuta gáire as, gur ceart do'n fhear</span> <lb n="352"/><span>an smacht a chur ar a mhnaoi i n-am agus</span> <lb n="353"/><span>“dá mbeinn-se id' chás, a chliamhain ó!”</span> <lb n="354"/><span>ars'eiseann, “ba ghearr an mhoill orm</span> <lb n="355"/><span>iachall a chur uirri. An tsean-bhean seo</span> <lb n="356"/><span>agam-sa gabhaim-se orm go ndéanfadh</span> <lb n="357"/><span>sí rud orm.” Annsin d'eirigh an colg</span> <lb n="358"/><span>ar an máthair agus bhí an tigh 'na réabadh</span> <lb n="359"/><span>roilig aici gur sceinn an dochtúir amach</span> <lb n="360"/><span>as an seomra le bárr buartha.</span></p> <lb n="361"/> <lb n="362"/><p><span>Ar theacht isteach arís do, do bhí rud</span> <lb n="363"/><span>éicint 'na láim aige. Siúd chun a mhná</span> <lb n="364"/><span>é. Sháith sé an rud isteach 'na láimh.</span> <lb n="365"/><span>Boiscín ab' eadh é. D'oscail Eibhlís é,</span> <lb n="366"/><span>agus cad a bhéadh istigh ann ach seód</span> <lb n="367"/><span>óir 'na luighe i leabthain bháin. Tháinic</span> <lb n="368"/><span>luisne 'na ceannachaibh agus d'fhéach sí</span> <lb n="369"/><span>go grádhach ar a fear. Do las a shúile</span> <lb n="370"/><span>air le méid an áthais a bhí air. Shíl</span> <lb n="371"/><span>Eibhlís annsan gur cheart dí féin an</span> <lb n="372"/><span>ceanndánacht a chur uaithi, agus na focail</span> <lb n="373"/><span>a rádh. Annsan ní raibh le ceannsú ach</span> <lb n="374"/><span>an mháthair agus an lucht aimsire.</span></p> <lb n="375"/> <lb n="376"/><p><span>Rith leis an máthair go mb'fhéidir léi</span> <lb n="377"/><span>féin leis brontanas éigin a bhaint d'á</span> <lb n="378"/><span>fear. Mar sin, chuir sí i n-iúl dó go</span> <lb n="379"/><span>ngéillfeadh sí dá bhfaghadh sí biorán óir</span> <lb n="380"/><span>uaidh ar nós na beirte nua-phósta. Ach bhí</span> <lb n="381"/><span>an sean-duine ró-chliste dhi. “Déanfair</span> <lb n="382"/><span>níos saoire na san fós é,” ars' eisean.</span></p> <lb n="383"/> <lb n="384"/><p><span>Is é an cuma a bhí an scéal ag an</span> <lb n="385"/><span>sean-mhnaoi annsan ná gur mhian léi an</span> <lb n="386"/><span>néal feirge do bhí ag gabháil di d'agairt</span> <lb n="387"/><span>ar dhuine éigin. Do ghlaoidh sí isteach</span> <lb n="388"/><span>ar Mháirín & ar Shéamus, agus dubhairt</span> <lb n="389"/><span>leo gurbh' iad ba chionntach leis an dtub-</span> <lb n="390"/><span>aiste ó thúis deire agus go ndíolfadh</span> <lb n="391"/><span>Máirín as an ruaille-buaille a bhí déanta</span> <lb n="392"/><span>aici. “Abair anois ós árd os cómhair</span> <lb n="393"/><span>na cuideachtan ‘Baochas le Dia, tá'n</span> <lb n="394"/><span>méid sin thart,’” ars an mháthair. Is</span> <lb n="395"/><span>ar éigean a bhí an méid sin ráidhte aici</span> <lb n="396"/><span>nuair scairt a raibh ann ag gáiridhe.</span> <lb n="397"/><span>“Bhí fhios agam go ndéanfá saor é,”</span> <lb n="398"/><span>ars an t-athair. Ní raibh le déanamh ag</span> <lb n="399"/><span>an máthair ach brú fúithi. Rith focail</span> <lb n="400"/><span>do chaill í. Ach bhí Máirín ann fós, agus</span> <lb n="401"/><span>í chó ceanndána le miúil. “A Mháirín,”</span> <lb n="402"/><span>arsa bean an dochtúra, “abair na focail</span> <lb n="403"/><span>agus tógfad cúram do phósta orm féin.”</span> <lb n="404"/><span>“Pósadh!” arsa Máirín, “Ó, baochas le</span> <lb n="405"/><span>Dia!” “Lean leat! Lean leat! Abair</span> <lb n="406"/><span>an chuid eile.”</span></p> <lb n="407"/> <lb n="408"/><p><span>“BRÓGA NA LAOI,” idir bhróga ísle is bróga árda, bróga lorgan is bróga glún. Tá le fághail i ngach sráid-bhaile.</span> <lb n="409"/><span>Scríobh chun “Lucht deunta Bróg na Laoi,” i gCorcaigh.</span> <lb n="410"/></p> </div> <pb n="3"/> <div><lb n="411"/><p><span>Annsin do thuig Máirín. Chuir sí a</span> <lb n="412"/><span>práiscín thar a h-aghaidh, agus chualathas</span> <lb n="413"/><span>“tá'n méid sin thart!” ó dhoimhneas an</span> <lb n="414"/><span>phráiscín agus í ag sceinneadh an dorus</span> <lb n="415"/><span>amach.</span></p> <lb n="416"/> <lb n="417"/><p><span>Seán Mac Gabhann,</span> <lb n="418"/><span>An Coláiste, Roscré.</span></p> <lb n="419"/> <lb n="420"/><p><span>BREITH LE BÁIDH.</span></p> <lb n="421"/> <lb n="422"/><p><span>Do bhí muinntir an bhaile go léir thoir</span> <lb n="423"/><span>ar pháirc an aonaigh agus na súile ar</span> <lb n="424"/><span>leathadh aca le h-iongnadh ag féachaint</span> <lb n="425"/><span>ar chleasuithibh ag déanamh na gcleas.</span> <lb n="426"/><span>Do bhí aon chleasuidhe amháin ann agus</span> <lb n="427"/><span>ní stadadh na daoine á mholadh go h-árd</span> <lb n="428"/><span>gach ra nóimint. Chun deire maith chur</span> <lb n="429"/><span>leis an gcluiche do tháinig sé sin amach</span> <lb n="430"/><span>ar an árdán 'na aonar. D'úmhluigh sé</span> <lb n="431"/><span>dos na daoinibh agus do chlúduigh sé a</span> <lb n="432"/><span>cheann le beann dá bhrat agus ansan do</span> <lb n="433"/><span>thosnuigh sé ar aithris do dhéanamh ar</span> <lb n="434"/><span>sgréachaigh bainbh muice. Do dhein sé</span> <lb n="435"/><span>chomh maith san é gur cheap gach aonne</span> <lb n="436"/><span>go raibh an banbh fé na bhrat aige dáríribh.</span></p> <lb n="437"/> <lb n="438"/><p><span>Do liúigh na daoine air a bhrat agus</span> <lb n="439"/><span>a chulaith do chrothadh, rud do dhein sé,</span> <lb n="440"/><span>agus nuair ná raibh aon ní fútha, do</span> <lb n="441"/><span>chrom na daoine go léir ar liúirigh agus</span> <lb n="442"/><span>ar bhéicigh thar na beartaibh le h-áthas á</span> <lb n="443"/><span>mholadh.</span></p> <lb n="444"/> <lb n="445"/><p><span>Do bhí fear tuaithe ann agus nuair</span> <lb n="446"/><span>airigh sé an liúgh árd, mholta, do tháinig</span> <lb n="447"/><span>buile seirbhthin air agus adubhairt sé:</span></p> <lb n="448"/> <lb n="449"/><p><span>“A dhaoine muinteardha, níl an ceart</span> <lb n="450"/><span>agaibh i n-ao' chor bheith ag moladh an</span> <lb n="451"/><span>amadáin úd mar sin. Níl sé chomh maith</span> <lb n="452"/><span>de chleasaidhe i n-ao' chor agus is dóich</span> <lb n="453"/><span>libh-se é. Is fearr d'fhéadfainn-se aithris</span> <lb n="454"/><span>do dhéanamh ar bhanbh muice agus mara</span> <lb n="455"/><span>gcreididh sibh mé, níl agaibh ach teacht</span> <lb n="456"/><span>anso amáireach ar an uair chéadna agus</span> <lb n="457"/><span>cuirfead-sa i n-iúl daoibh é.”</span></p> <lb n="458"/> <lb n="459"/><p><span>Do bhí an-bháidh ages na daoinibh leis</span> <lb n="460"/><span>an gcleasuidhe cheana féin ach má seadh</span> <lb n="461"/><span>thángadar lá'r na mháireach na sluaightibh</span> <lb n="462"/><span>agus ní chun an fhir tuaithe do mholadh</span> <lb n="463"/><span>thángadar ach chun é cháineadh.</span></p> <lb n="464"/> <lb n="465"/><p><span>Do sheasaimh an dá iomathóir ar an</span> <lb n="466"/><span>árdán i dteannta a chéile. Do thosnuigh</span> <lb n="467"/><span>an cleasuidhe agus do moladh níos mó</span> <lb n="468"/><span>go mór é ná mar do moladh é an lá</span> <lb n="469"/><span>roimis sin.</span></p> <lb n="470"/> <lb n="471"/><p><span>Ansan d'umhluigh an fear tuaithe agus</span> <lb n="472"/><span>do chlúduigh sé a cheann le 'na bhrat fé</span> <lb n="473"/><span>mar do dhein an cleasaidhe. Do bhí banbh</span> <lb n="474"/><span>fé na asgaill aige i gan fhios dos na</span> <lb n="475"/><span>daoinibh agus do thosnuigh sé ar a chluais</span> <lb n="476"/><span>do tharraing i dtreo go raibh an banbh</span> <lb n="477"/><span>ag sgréachaigh go fíochmhar.</span></p> <lb n="478"/> <lb n="479"/><p><span>Mar sin féin do thug an lucht éisteachta</span> <lb n="480"/><span>an chraobh don chleasaidhe. Ní bhfuair an</span> <lb n="481"/><span>fear ón dtuaith ach liú mhagaidh.</span></p> <lb n="482"/> <lb n="483"/><p><span>Leis sin do thóg an fear tuaithe an</span> <lb n="484"/><span>banbh amach agus do thaisbeáin sé ós árd</span> <lb n="485"/><span>dos na daoinibh é. “A dhaoine uaisle,”</span> <lb n="486"/><span>ar seisean. “Ní fúm-sa atánn sibh ag</span> <lb n="487"/><span>magadh i n-ao' chor ach fén mbanbh féin.</span> <lb n="488"/><span>Nach maith na breithimh sibh!”</span></p> <lb n="489"/> <lb n="490"/><p><span>Cormac Ó Cadhlaigh</span> <lb n="491"/><span>(Ón bhFrainncis).</span></p> <lb n="492"/> <lb n="493"/><p><span>CAOINE AN GABHA.</span></p> <lb n="494"/> <lb n="495"/><p><span>Bhí gabha uair ann agus bhí bean aige</span> <lb n="496"/><span>agus cheap sé nach ró mhór an grádh a</span> <lb n="497"/><span>bhí aici dho. Leig sé air bás d'fhagháil —</span> <lb n="498"/><span>chun triail a bhaint aisti. Tháinig drifiúr</span> <lb n="499"/><span>an ghabha agus do bhí sí á chaoine:</span></p> <lb n="500"/> <lb n="501"/><p><span>B'fhuirist dom aithint</span> <lb n="502"/><span>Ar mo theacht fé'n áit seo,</span> <lb n="503"/><span>Nuair nár chuala fuaim do cheard-</span> <lb n="504"/><span>chan,</span> <lb n="505"/><span>Na h-úird dá mbualadh go luath</span> <lb n="506"/><span>mear láidir</span> <lb n="507"/><span>Go rabhais sínte síos fé chlár ann.</span></p> <lb n="508"/> <lb n="509"/><p><span>'S a bhean úd thíos go bhfuil ort</span> <lb n="510"/><span>an síoda,</span> <lb n="511"/><span>Ná tiocfá annso agus t'fhear a</span> <lb n="512"/><span>chaoine.</span></p> <lb n="513"/> <lb n="514"/><p><span>Bean an ghabha:</span></p> <lb n="515"/> <lb n="516"/><p><span>Fear a gheobhad-sa má bhíonn ní</span> <lb n="517"/><span>'gam,</span> <lb n="518"/><span>Is dritheáir ní fhaghair-se anois ná</span> <lb n="519"/><span>choidhche.</span></p> <lb n="520"/> <lb n="521"/><p><span>An drifiúr:</span></p> <lb n="522"/> <lb n="523"/><p><span>A dhritheáir ó! is a dhritheáir na</span> <lb n="524"/><span>gcarad!</span> <lb n="525"/><span>Is fuirist rian na droch-mhná d'aithint</span> <lb n="526"/><span>ar do leacain,</span> <lb n="527"/><span>Gaotha Márta agus drúcht na maidne,</span> <lb n="528"/><span>An droch-thúibh(?) is an céallacan</span> <lb n="529"/><span>fada.</span></p> <lb n="530"/> <lb n="531"/><p><span>Tháinig an sagart isteach:</span></p> <lb n="532"/> <lb n="533"/><p><span>Éist! Éist! a bhraobaire caille.</span></p> <lb n="534"/> <lb n="535"/><p><span>An Drifiúr:</span></p> <lb n="536"/> <lb n="537"/><p><span>Éist féin! a bhraobaire sagairt,</span> <lb n="538"/><span>Tuill do réal is fill abhaile</span> <lb n="539"/><span>Is caoinfead-sa féin mo dhritheáir</span> <lb n="540"/><span>go maidin.</span></p> <lb n="541"/> <lb n="542"/><p><span>Leis an bhfear “marbh”;</span></p> <lb n="543"/> <lb n="544"/><p><span>Dá mbeitheá 'gam-sa cois Abha</span> <lb n="545"/><span>Bríde,</span> <lb n="546"/><span>Cois Abha Fleasca nó cois Abha</span> <lb n="547"/><span>Taoide (?);</span> <lb n="548"/><span>Annsúd do gheobhainn-se féin mná</span> <lb n="549"/><span>caointe</span> <lb n="550"/><span>An fhaid sheasochadh Máire, Cáit is</span> <lb n="551"/><span>Brighde</span> <lb n="552"/><span>'S an bhean chaol donn a thug súgh</span> <lb n="553"/><span>a croidhe dhuit.</span></p> <lb n="554"/> <lb n="555"/><p><span>A dhritheáir ó! 's a dhritheáir na</span> <lb n="556"/><span>gcarad!</span> <lb n="557"/><span>Tá'n fhuiseóg ag labhairt is an lá</span> <lb n="558"/><span>ag breacadh;</span> <lb n="559"/><span>Is mithid dom féin bheith ag triall</span> <lb n="560"/><span>ar an mbaile</span> <lb n="561"/><span>Chun innsint dot' mháthair is dod'</span> <lb n="562"/><span>athair</span> <lb n="563"/><span>Gur gol mná aonair a bhí araer</span> <lb n="564"/><span>ar a leanbh.</span></p> <lb n="565"/> <lb n="566"/><p><span>An Gabha, ag preabadh:</span> <lb n="567"/><span>“Fan, a dhrifiúr,” ar seisean, “is</span> <lb n="568"/><span>bead-sa i n-éineacht leat.”</span></p> <lb n="569"/> <lb n="570"/><p><span>Ón tsean-aimsir.</span></p> <lb n="571"/> <lb n="572"/><p><span>LÁ AOIBHNIS —</span> <lb n="573"/><span>FEIS THRÁIGHLÍ.</span></p> <lb n="574"/> <lb n="575"/><p><span>Abair leis na comharsain gur i dTráighlí</span> <lb n="576"/><span>a bheidh an caitheamh aimsire go léir lá na</span> <lb n="577"/><span>Feise: Lá 'le Peadar is Pól, an 29adh lá</span> <lb n="578"/><span>den mhí seo (Meitheamh).</span></p> <lb n="579"/> <lb n="580"/><p><span>LÉIG NA FÓGRAÍ, A CHARA, MÁS É</span> <lb n="581"/><span>DO THOIL É.</span></p> <lb n="582"/> <lb n="583"/><p><span>ÁIRCÉID NA MUMHAN</span> <lb n="584"/><span>‘Robertson, Ledlie, Ferguson and Co. Ltd.’</span> <lb n="585"/><span>CORCAIGH,</span></p> <lb n="586"/> <lb n="587"/><p><span>LUCHT DÍOLTA agus LUCHT DEUNTA</span> <lb n="588"/><span>EARRAÍ EUDAIGH.</span></p> <lb n="589"/> <lb n="590"/><p><span>Tá rudaí Gaedhlacha le fáil ag gach</span> <lb n="591"/><span>cúntúird sa tigh. Cabhraímíd</span> <lb n="592"/><span>go fonnmhar le gach</span></p> <lb n="593"/> <lb n="594"/><p><span>TIONNSCAL GAEDHLACH.</span></p> <lb n="595"/> <lb n="596"/><p><span>Gheobhaidh do</span> <lb n="597"/><span>Chlann Mhac</span></p> <lb n="598"/> <lb n="599"/><p><span>TOGHA NA SCOLUÍOCHTA</span></p> <lb n="600"/> <lb n="601"/><p><span>agus deunfar cúram ar</span> <lb n="602"/><span>leith den GHAOLUINN</span> <lb n="603"/><span>dóibh, agus beidh gach</span> <lb n="604"/><span>cóir ar fheabhas aca</span></p> <lb n="605"/> <lb n="606"/><p><span>I gCOLÁISTE FHLANNÁIN</span></p> <lb n="607"/> <lb n="608"/><p><span>le h-ais na h-ÍNSE,</span> <lb n="609"/><span>i gCONNDAE GHEAL CHLÁIR.</span></p> <lb n="610"/> <lb n="611"/><p><span>AN t-ATHAIR LIAM Ó CINNÉIDE,</span> <lb n="612"/><span>Ollamh le Diadhacht,</span> <lb n="613"/><span>An t-Uachtarán.</span></p> <lb n="614"/> <lb n="615"/><p><span>TROSCÁN AGUS LEABTHACHA,</span> <lb n="616"/><span>ar fheabhas agus ar shaoire.</span></p> <lb n="617"/> <lb n="618"/><p><span>Deunfad-sa gnó a' Gaedhilg leat!</span></p> <lb n="619"/> <lb n="620"/><p><span>SEÁN MAC EÓINÍN,</span> <lb n="621"/><span>‘CUALUCHT TROSCÁIN NA MUMHAN,’</span> <lb n="622"/><span>Sráid a' Chapaill Bhuidhe a 63,</span> <lb n="623"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="624"/> <lb n="625"/><p><span>Tá Cóistí agus Mótair d'á ndéanamh againn-ne. Cuirimíd Gléas Góma (rubair) fé rothaí cóiste gan ró-mhoill.</span> <lb n="626"/><span>Cros & a Chlann Mhac, 18 & 19 Port Uí Shúileabháin (Sullivan's Quay), Corcaigh</span> <lb n="627"/></p> </div> <pb n="4"/> <div><lb n="628"/><p><span>STADAÍDH!</span></p> <lb n="629"/> <lb n="630"/><p><span>Órdú é seo do dhaoine</span> <lb n="631"/><span>atá ar lorg luagh a</span> <lb n="632"/><span>a gcuid airgid:</span></p> <lb n="633"/> <lb n="634"/><p><span>GLUAISIDH FÉ DHÉIN</span> <lb n="635"/><span>SIOPA A 39</span> <lb n="636"/><span>I SRÁID AN PHRIONNSA</span> <lb n="637"/><span>I gCORCAIGH,</span></p> <lb n="638"/> <lb n="639"/><p><span>an Siopa in a bhfaighe' sibh</span></p> <lb n="640"/> <lb n="641"/><p><span>ÍM,</span> <lb n="642"/><span>UIBHE,</span> <lb n="643"/><span>BAGÚN</span></p> <lb n="644"/> <lb n="645"/><p><span>AGUS GACH SAGHAS EILE LÓIN.</span></p> <lb n="646"/> <lb n="647"/><p><span>‘Ó DONNABHÁIN</span> <lb n="648"/><span>agus</span> <lb n="649"/><span>MAC CÁRTHA.’</span></p> <lb n="650"/> <lb n="651"/><p><span>AN LÓCHRANN.</span> <lb n="652"/><span>Páipéar don Ghaedhealtacht.</span> <lb n="653"/><span>Sráid Ribeáird a 6, i gCorcaigh — an Oifig.</span></p> <lb n="654"/> <lb n="655"/><p><span>Seán Tóibín, Baile an Teampaill,</span> <lb n="656"/><span>i gCorcaigh</span> <lb n="657"/><span>an Fear Gnótha.</span></p> <lb n="658"/> <lb n="659"/><p><span>An Seabhac, Daingean Uí Chúise An Fear Eagair</span></p> <lb n="660"/> <lb n="661"/><p><span>Ó Cuill & a Chua.,</span> <lb n="662"/><span>95 Sráid Phádraig, Corcaigh</span></p> <lb n="663"/> <lb n="664"/><p><span>Easún & a Chl.-Mhac, Áth Cliath</span> <lb n="665"/><span>Na Díoltóirí.</span></p> <lb n="666"/> <lb n="667"/><p><span>Má's maith leat bronntanas a thabhairt d'aon</span> <lb n="668"/><span>cheanntar sa Ghaedhealtacht agus bheith ag cabhrú' leis</span> <lb n="669"/><span>“An Lóchrann” san am gcéadna, cuir roint airgid</span> <lb n="670"/><span>ag triall orainn & cuirfimid cóibeana gach mí go</span> <lb n="671"/><span>ceann bliana chun aon áite a déarfar linn.</span></p> <lb n="672"/> <lb n="673"/><p><span>Sinn-ne — Lucht An Lóchrainn.</span></p> <lb n="674"/> <lb n="675"/><p><span>Ó REACHRAINN, IN ULTAIBH.</span></p> <lb n="676"/> <lb n="677"/><p><span>Bha Cólla as píobaire lá de na laithean</span> <lb n="678"/><span>ag dól seacha air seandún 's bha uaimh ag</span> <lb n="679"/><span>dól fón talamh a's fón dún cuideachd.</span> <lb n="680"/><span>Thúirt a' píobaire gum faigheadh é amach</span> <lb n="681"/><span>dé bha san uaimh gus chaidh é 'steach ach</span> <lb n="682"/><span>nuair a bha é tamall istigh thúirt é leis</span> <lb n="683"/><span>a bhalach:</span></p> <lb n="684"/> <lb n="685"/><p><span>“Cólla an rúin, seachain an dún, seach-</span> <lb n="686"/><span>ain an dún, seachain an dún! tá mise</span> <lb n="687"/><span>ann a' láimh. Is truagh nach robh trí lámhan</span> <lb n="688"/><span>agham — dá láimh sa phíob a's lámh sa</span> <lb n="689"/><span>chlaidheamh. Bí na searraigh óga 'nan éich</span> <lb n="690"/><span>mhóra mu'n a till mise as mu'n a ruig</span> <lb n="691"/><span>mise beul an uaimhe, moghráidh. Bí na</span> <lb n="692"/><span>meannan óga nan gabhar creige mu'n a</span> <lb n="693"/><span>till mise go beul an uaimhe so.”</span></p> <lb n="694"/> <lb n="695"/><p><span>CÓLLA CIOTACH.</span></p> <lb n="696"/> <lb n="697"/><p><span>Chuidigh an Domhnallach ainmeil so le</span> <lb n="698"/><span>Mórair Mhun-rós san cogadh in Albain</span> <lb n="699"/><span>ar thaoibh an Rí Séarlas san 17 aois.</span> <lb n="700"/><span>Tá go leor sgéalta na thaoibh i Reachrain</span> <lb n="701"/><span>fós. Deirtear i gcomhnuidhe gur duine</span> <lb n="702"/><span>an-láidir a bhí ann as nách leigfeadh sé</span> <lb n="703"/><span>do dhuine ar bith pé bith duine é dhul</span> <lb n="704"/><span>na aghaidh. Tá sé curtha sa Mhumhain, i</span> <lb n="705"/><span>gCo. Chorcaighe, dar liom.</span></p> <lb n="706"/> <lb n="707"/><p><span>S. Ó Duibhlearga do scríobh.</span> <lb n="708"/><span>Reachrainn, Aibreán, 1920.</span></p> <lb n="709"/> <lb n="710"/><p><span>SEANCHAS (le Séamas Ó h-Eochadha,</span> <lb n="711"/><span>“An Fear Mór;” ar 1/- ó “Chualucht</span> <lb n="712"/><span>Oideachais Éireann,” in Áth Cliath.) Ag</span> <lb n="713"/><span>cainnt dom ar an leabhar san, i “Lóchrann”</span> <lb n="714"/><span>an Abráin, dubhart rud ná raibh cruinn .I.</span> <lb n="715"/><span>“go bhfuil athrú ar an gcainnt sin Déiseach</span> <lb n="716"/><span>in aghaidh an lae.” Ag tagairt do nithe</span> <lb n="717"/><span>beaga mar “ar chuir tú” in ionad “ar</span> <lb n="718"/><span>chuiris” a bhíos.</span></p> <lb n="719"/> <lb n="720"/><p><span>Adeir an t-Athair Mícheul Ó Síothcháin,</span> <lb n="721"/><span>Ollamh le Teangachaibh liom, nách aon ais-</span> <lb n="722"/><span>triú ar an gcainnt é sin, go bhfuil sé</span> <lb n="723"/><span>ann ó aimsir an Chéitinnigh* pér domhan</span> <lb n="724"/><span>é, agus go bhfuil cainnt mar “chuireas,”</span> <lb n="725"/><span>&rl., ag Déisigh, mar seo: “Ar chuir</span> <lb n="726"/><span>tu na ba isteach?” “Chuireas.” “Má</span> <lb n="727"/><span>chuiris, tá cead agat dul abhaile.”</span></p> <lb n="728"/> <lb n="729"/><p><span>(* Féach leat “Stories from Keating” (Bergin):</span> <lb n="730"/><span>“Béaraidh mise liom í,” leathanach a 3, líne a 17;</span> <lb n="731"/><span>“Béaraidh me leam thu,” lch. a 12, l. a 22; “Biaidh</span> <lb n="732"/><span>tú it aon-mhnaoi agam-sa,” lch. a 22, l. a 51; “D'innis</span> <lb n="733"/><span>mé dhuit,” lch. a 39, l. a 36; “Muna dteaga tusa</span> <lb n="734"/><span>liom,” lch. a 75, l. a 68 — Micheul Ó Síothcháin.)</span></p> <lb n="735"/> <lb n="736"/><p><span>Seán Tóibín.</span></p> <lb n="737"/> <lb n="738"/><p><span>LÉIG NA FÓGRAÍ, A CHARA, MÁS É</span> <lb n="739"/><span>DO THOIL É.</span></p> <lb n="740"/> <lb n="741"/><p><span>JIMÍN MHÁIRE THAIDHG.</span></p> <lb n="742"/> <lb n="743"/><p><span>Fuspar i leith, ná h-innis d'aoinne 'á</span> <lb n="744"/><span>rugadh é. Táim-se im' shaighdiúir! Ar</span> <lb n="745"/><span>mh'anam ná fuil aon bhréag ann. I n-arm</span> <lb n="746"/><span>na hÉireann atáim agus me ag foghluim</span> <lb n="747"/><span>na saighdiúireachta go tiugh. Bím ag</span> <lb n="748"/><span>iompó deiseal agus ag iompó clé agus</span> <lb n="749"/><span>ag iompó ar ais agus ag bualadh mo shál</span> <lb n="750"/><span>le n-a chéile. Tadhg Óg a mhúin na focail</span> <lb n="751"/><span>órdaithe dhom. Sé Tadhg an captaen atá</span> <lb n="752"/><span>annso ar na buachaillí móra, tá's agat.</span> <lb n="753"/><span>Sin é dhein saighdiúir díom-sa agus a theais-</span> <lb n="754"/><span>beáin dom cionnus geáitsí an tsaighdiúra</span> <lb n="755"/><span>a dhéanamh. Ach ní fhaghaim aon bhlas ortha</span> <lb n="756"/><span>gan na bróga bheith orm, mar ná deineann</span> <lb n="757"/><span>mo chosa aon ghlór, tá's agat. Bhain Mam</span> <lb n="758"/><span>na bróga dhíom oidhche nuair rug sí orm</span> <lb n="759"/><span>i dtigh an bhainne agus iad orm agus mé</span> <lb n="760"/><span>ag máirseáil tíompall agus ag iompó &</span> <lb n="761"/><span>ag casadh agus ag cnagadh mo shál. Bhíos</span> <lb n="762"/><span>ag bualadh mo chos fúm go breágh láidir.</span> <lb n="763"/><span>“Ar dheis!” arsa mise liom féin fé mar</span> <lb n="764"/><span>chuala Tadhg Óg á rádh leis na buachaillí.</span> <lb n="765"/><span>“Deas agus clé, a bhioránaigh,” arsa Mam</span> <lb n="766"/><span>ag teacht an doras isteach chugham agus</span> <lb n="767"/><span>am thógaint le dhá chlabhta, deas agus clé.</span> <lb n="768"/><span>Annsan rug sí orm agus bhí sí am chrothadh</span> <lb n="769"/><span>gur thuit na bróga dhíom. Ní rabhadar</span> <lb n="770"/><span>fáiscithe i n-ao' chor, tá's agat; agus ní</span> <lb n="771"/><span>raibh aon stoca orm. Is olc an sás mo</span> <lb n="772"/><span>mháthair chun misneach a chur ar aonne a</span> <lb n="773"/><span>bheith 'na shaighdiúir ar son na hÉireann —</span> <lb n="774"/><span>is olc san. Tá na seana-mhná go léir</span> <lb n="775"/><span>mar sin, mar nuair a bhíd siad bailithe</span> <lb n="776"/><span>tíompall na teine ins na tighthe, ní théigh-</span> <lb n="777"/><span>eann aon lagadh ortha ach ag cáineadh na</span> <lb n="778"/><span>ndaoine atá ag cur isteach ar an ngobher-</span> <lb n="779"/><span>mint “atá chó láidir, a chroidhe,” agus</span> <lb n="780"/><span>“b'éidir gurab amhlaidh a stopfaí an</span> <lb n="781"/><span>pinsiun uatha féin,” agus “ná fuil aon</span> <lb n="782"/><span>tseans go deo go mbogfadh an Sasannach</span> <lb n="783"/><span>a ghreim i nÉirinn.” Sin é saghas cainnte</span> <lb n="784"/><span>bhíonn aca san. Ach b'fhearr scaoileadh</span> <lb n="785"/><span>leo — níl fios a mhalairt age sna rudaí</span> <lb n="786"/><span>bochta. Táid siad dall, mo ghraidhn iad!</span></p> <lb n="787"/> <lb n="788"/><p><span>Nuair ná raibh aon duine dem' chómhaois</span> <lb n="789"/><span>im' theannta d'iarras ar Thadhg Óg cead</span> <lb n="790"/><span>a thabhairt do Mhicilín Eóin, leis, bheith</span> <lb n="791"/><span>'na shaighdiúir. Thug, agus is é gnó thug</span> <lb n="792"/><span>sé do bheirt againn bheith ag faire agus</span> <lb n="793"/><span>ag éisteacht, agus ag breith eolais chuige</span> <lb n="794"/><span>féin i dtaobh aonne bheadh ar tí na mbuach-</span> <lb n="795"/><span>aillí san áit. Ghearánas na seana-mhná</span> <lb n="796"/><span>ar fad leis ach is amhlaidh a gháir sé</span> <lb n="797"/><span>fén méid sin. Spiairí agus daoine bheadh</span> <lb n="798"/><span>ag breith scéalta chun na namhad — eolas</span> <lb n="799"/><span>ortha san a bhí uaidh, a dubhairt sé.</span></p> <lb n="800"/> <lb n="801"/><p><span>As san amach ní raibh stad le Micilín</span> <lb n="802"/><span>ná liom féin ach ag cuardach do spiairí.</span> <lb n="803"/><span>Bhímís laistigh des na clathacha istoidhche</span> <lb n="804"/><span>ag éisteacht les gach aonne ghaibheadh an</span> <lb n="805"/><span>bóthar. Chualamair Tadhg Mór á rádh le</span> <lb n="806"/><span>na bhean, agus iad araon i dteanna chéile</span> <lb n="807"/><span>ag teacht ón nDaingean go raibh “gob</span> <lb n="808"/><span>chun cainnte uirthi.” Dubhairt sí sin nár</span> <lb n="809"/><span>mhór di faobhar a chur uirthi féin mar</span> <lb n="810"/><span>go raibh smísde amadáin d'fhear aici.</span> <lb n="811"/><span>Chonncamair Flúirsín ag imeacht, oidhche</span> <lb n="812"/><span>eile, le cliabh móna as cruaich Bheit</span> <lb n="813"/><span>Móire, ach tuit an t-anam as, nach mór,</span> <lb n="814"/><span>nuair bhéiceamair air é chur thar n-ais.</span> <lb n="815"/><span>Chuir — go tapaidh. D'éaluigheamair oidhche</span></p> <lb n="816"/> <lb n="817"/><p><span>Ticéidí in a “gCeirthlíní” do lucht comórtha spóirt & Cnaipí Daithte — mar chomharthaí sóirt ó Chlóchualucht Dúndealgan, Dundalk</span> <lb n="818"/><span>Leabhair agus Peictiúirí chun Gaedhilge a mhúineadh. Faigh an Liosta ó Chlóchualucht Dúndealgan, Dundalk</span> <lb n="819"/></p> </div> <pb n="5"/> <div><lb n="820"/><p><span>eile treasna dá pháirc chun teacht ar</span> <lb n="821"/><span>chúl Thomáisín Nellí agus Mháirín Dhonncha</span> <lb n="822"/><span>a bhí ag cadráil le n-a chéile age lúib</span> <lb n="823"/><span>an bhóthair. Dar fia! ní raibh aon rud</span> <lb n="824"/><span>le h-éifeacht á rádh aca, ach cainnt gan</span> <lb n="825"/><span>chiall! Caitheamair scraithín leo agus</span> <lb n="826"/><span>d'imigheamair. Ar an slí sin fuaireamair</span> <lb n="827"/><span>fios deiscréideach ar gach aon rud a bhí</span> <lb n="828"/><span>ar siubhal sa pharóiste agus is mór na</span> <lb n="829"/><span>rudaí a bhí ar siubhal ann i gan fhios, fé</span> <lb n="830"/><span>chlúid na h-oidhche. Tar éis ár ndíchill</span> <lb n="831"/><span>ámhthach ní fhuaireamair aon spiaire sa</span> <lb n="832"/><span>pharóiste agus b'orainn a bhí an míoshásamh.</span></p> <lb n="833"/> <lb n="834"/><p><span>Nuair a theip Muinntir an pharóiste</span> <lb n="835"/><span>orainn cheapamair go mb'éidir go mbuail-</span> <lb n="836"/><span>feadh seans éigin linn dá bhfairimís stróin-</span> <lb n="837"/><span>séirí bhíodh ag teacht is ag imeacht. Bacaigh</span> <lb n="838"/><span>is mó thaghadh, agus a gcuid ban. Is mó</span> <lb n="839"/><span>uair a chluig a thugaimís á bhfaireadh agus</span> <lb n="840"/><span>ár gcroidhe go cráite toisc gur daoine</span> <lb n="841"/><span>macánta iad go léir. Tháinig fear ón</span> <lb n="842"/><span>nDaingean lá agus cosa cama fé agus</span> <lb n="843"/><span>asal aige, ach níorbh iad Éire ná Sasanna</span> <lb n="844"/><span>a bhí ag cur tinnis air sin. Tháinig fear</span> <lb n="845"/><span>eile ar leathchois go raibh dá mhaide croise</span> <lb n="846"/><span>aige. Ní chreidfeadh Micilín nár spiaire</span> <lb n="847"/><span>é i gcló bacaigh agus d'fhaireamair é</span> <lb n="848"/><span>féachaint an gcuirfeadh sé an tarna cos</span> <lb n="849"/><span>fé ach níor chuir.</span></p> <lb n="850"/> <lb n="851"/><p><span>Annsan thug tinncéir fiarshúileach ruadh</span> <lb n="852"/><span>turus ar an mbaile, agus a bhean agus</span> <lb n="853"/><span>scata mór de thinncéirí beaga fairis.</span> <lb n="854"/><span>Chuarduigheadar gach aon tigh ar feadh an</span> <lb n="855"/><span>lae agus tráthnóna d'imigheadar soir go</span> <lb n="856"/><span>dtí an crosaire — iad féin agus asal agus</span> <lb n="857"/><span>cairt a bhí aca — agus chuireadar fútha ann</span> <lb n="858"/><span>i gcóir na h-oidhche. Bhí droch-fhuadar fútha,</span> <lb n="859"/><span>dar linn, & iad d'fhanacht annsan. Bhear-</span> <lb n="860"/><span>tuigh an bheirt againn éalú amach tar éis</span> <lb n="861"/><span>ár muinntire a dhul a chodla chun an</span> <lb n="862"/><span>tinncéir agus a bhean a dh'fhaire. Amach</span> <lb n="863"/><span>tríd an bhfuinneóig a chuas féin le smut</span> <lb n="864"/><span>de théadán a bhí ceangailte agam de chois</span> <lb n="865"/><span>na leabthan. (Is minic a chuas amach mar</span> <lb n="866"/><span>sin i gan fhios do Mham, tá's agat.) Bhuail</span> <lb n="867"/><span>Micilín liom sa bhuaile agus chuaidh an</span> <lb n="868"/><span>bheirt againn soir tré sna páirceanna go</span> <lb n="869"/><span>dtí an chrois. Bhí na tinncéirí fós ann</span> <lb n="870"/><span>agus teine ar lasadh aca agus rud éigin</span> <lb n="871"/><span>aca á róstadh. Fuaireas amach ó shin gurbh</span> <lb n="872"/><span>é bárdal Mháire Aindí a bhí aca. Nuair</span> <lb n="873"/><span>a bhí se róstaithe d'itheadar láithreach é</span> <lb n="874"/><span>agus thugadar na cnámha do sna leanbhaí</span> <lb n="875"/><span>beaga le cogaint. Bhíodar go léir ag</span> <lb n="876"/><span>dul a chodla annsan ach an t-athair. Rug</span> <lb n="877"/><span>sé sin an t-asal leis agus chuir sé isteach</span> <lb n="878"/><span>i móinéar Pheats Teaimí é agus i n-ionad</span> <lb n="879"/><span>dul a chodla i dteannta na coda eile</span> <lb n="880"/><span>is amhlaidh a thug sé aghaidh siar ar na</span> <lb n="881"/><span>tighthe arís. Bhain san preab asainn & beirt</span> <lb n="882"/><span>againn i ndíg ag faire air. “Hanaman</span> <lb n="883"/><span>riach, a Mhicilín,” arsa mise, “spiaire!”</span> <lb n="884"/><span>Chloisfeá croidhe Mhicilín ag bualadh agus</span> <lb n="885"/><span>a anál á bhaint de. Siúd linn 'na dhiaidh</span> <lb n="886"/><span>ag éalú.</span></p> <lb n="887"/> <lb n="888"/><p><span>Nuair tháinig an tinncéir i n-aici tighe</span> <lb n="889"/><span>Mháire Aindí chuaidh sé ar éalú cois a'</span> <lb n="890"/><span>chlaidhe agus é ag stad agus cluas air</span> <lb n="891"/><span>gach 'ra nóimeat. Bhí adharc bheag den</span> <lb n="892"/><span>ghealaigh ann an oidhche sin. “Ag spiair-</span> <lb n="893"/><span>eacht ar Thadhg Óg atá sé,” arsa mise</span> <lb n="894"/><span>i gcogar le Micilín, nuair chonnac an</span> <lb n="895"/><span>bithiúnach ag dul isteach ameasc na dtighthe</span> <lb n="896"/><span>i mbuaile Mháire Aindí. Bhí mo chroidhe</span> <lb n="897"/><span>féin im' bhéal & allus orm agus mo lámha</span> <lb n="898"/><span>ar crith agus ná feadar cad a dhéanfainn.</span> <lb n="899"/><span>Ba mheasa Micilín ná mé agus bhí aghaidh</span> <lb n="900"/><span>bhán air. Chonnac an tinncéir agus é ar</span> <lb n="901"/><span>a chromadh ag éalú ó thigh go tigh sa bhuaile</span> <lb n="902"/><span>agus rud éigin 'na bhaclainn aige.</span></p> <lb n="903"/> <lb n="904"/><p><span>Dubhart le Micilín annsan rith leis</span> <lb n="905"/><span>go ciúin agus cuid de chomrádaithe Thaidhg</span> <lb n="906"/><span>Óig a mhúscailt agus a bhreith leis chun</span> <lb n="907"/><span>go mbeiridís ar an spiaire. Siúd le</span> <lb n="908"/><span>Micilín agus d'imigheas féin ag lamhncán</span> <lb n="909"/><span>laistiar de'n dtigh go dtána go dtí an</span> <lb n="910"/><span>seomra mar a mbíonn Tadhg na chodla.</span> <lb n="911"/><span>Bhí tairrnge im' phóca agus chromas ar</span> <lb n="912"/><span>an ngloine a scríobadh leis agus ní fada</span> <lb n="913"/><span>go dtáinig Nell chugam. Bhagruigheas uirthi</span> <lb n="914"/><span>a béal d'éisteacht. D'oscail sí an fhuin-</span> <lb n="915"/><span>neóg go ciúin agus dubhart léi annsan</span> <lb n="916"/><span>Tadhg a mhúscailt go grod agus é chur</span> <lb n="917"/><span>amach chugam. Mheasas ná beadh Tadhg</span> <lb n="918"/><span>múscailte go deo aici, ach tháinig sé</span> <lb n="919"/><span>go dtí an fhuinneóg sa deire. “Tar im'</span> <lb n="920"/><span>dhiaidh,” arsa mise, “tá spiaire agam,”</span> <lb n="921"/><span>agus siúd liom ag lamhncán arís go dtí</span> <lb n="922"/><span>cúinne an tighe. Nuair a thána annsan</span> <lb n="923"/><span>do stadas mar fuaireas radharc ar mo</span> <lb n="924"/><span>bhioránach arís ag éalú ameasc na dtighthe</span> <lb n="925"/><span>agus a hata anuas ar a shúilibh aige ag</span> <lb n="926"/><span>féachaint gach ra coiscéim ar an dtigh</span> <lb n="927"/><span>cónaithe agus rud éigin mór 'na bhaclainn.</span> <lb n="928"/><span>Chuaidh sé go ciúin go doras tighe an bhainne</span> <lb n="929"/><span>agus do bhain an lúb den doras & d'éaluigh</span> <lb n="930"/><span>isteach agus do dhruid an doras amach 'na</span> <lb n="931"/><span>dhiaidh. Phreabas féin anonn agus chuireas</span> <lb n="932"/><span>an lúb arís ar an ndoras ón dtaobh amuich.</span> <lb n="933"/><span>“Seadh, a bhuachaill, ceap do shuaineas</span> <lb n="934"/><span>annsan duit féin,” arsa mise. Le na</span> <lb n="935"/><span>linn sin tháinig Tadhg Óg, agus chonnac</span> <lb n="936"/><span>chugam anuas Micilín agus ceathrar des</span> <lb n="937"/><span>na buachaillí agus gan a gcuid éadaigh</span> <lb n="938"/><span>i gceart ar aonne 'ca.</span></p> <lb n="939"/> <lb n="940"/><p><span>Chromas láithreach ar a chur i n-iúl</span> <lb n="941"/><span>dóibh go raibh spiaire fé ghlas agam i</span> <lb n="942"/><span>dtigh an bhainne, go rabhamair ar feadh</span> <lb n="943"/><span>na h-oidhche ar a thóir agus go gcaithfí</span> <lb n="944"/><span>é lámhach nó é chrochadh. Ní raibh gíog as</span> <lb n="945"/><span>an mbioránach a bhí fé ghlas. Is dócha go</span> <lb n="946"/><span>raibh sé ag breith chuige, an fear bocht!</span> <lb n="947"/><span>Chromadar san am cheistiú agus giorra-</span> <lb n="948"/><span>anáil ortha leis an bpreab a bhain an</span> <lb n="949"/><span>scéal asta, agus leis an iongantas;</span> <lb n="950"/><span>agus iad go léir ag cainnt ós íseal.</span> <lb n="951"/><span>Bhíos féin agus Micilín d'iarraidh an</span> <lb n="952"/><span>scéal a chur i dtuiscint dóibh & giorra-</span> <lb n="953"/><span>anáil orainne, leis, agus bhíomair i bhfad</span> <lb n="954"/><span>sar ar fhéadamair brí an scéil a chur 'na</span> <lb n="955"/><span>luighe ortha.</span></p> <lb n="956"/> <lb n="957"/><p><span>I lár na cainnte istigh, cad a bhraithfimís</span> <lb n="958"/><span>chugainn i leith an bóthar ach trucaill mór</span> <lb n="959"/><span>gluaisteáin agus solus mór, geal, ar a</span> <lb n="960"/><span>thosach. Do stadamair le h-iongantas ag</span> <lb n="961"/><span>féachaint air agus gan aon fhocal asainn.</span> <lb n="962"/><span>Bhí sé ag gluaiseacht go dtáinig sé go bun</span> <lb n="963"/><span>an bhaile. Annsan do stad sé agus crom</span> <lb n="964"/><span>gasra mór fear ar léimeadh amach — faigh-</span> <lb n="965"/><span>diúirí agus píléirí!</span></p> <lb n="966"/> <lb n="967"/><p><span>Chonncamair ag teacht aníos iad go léir</span> <lb n="968"/><span>fé dhéin tighe Mháire Aindí. “Droch-</span> <lb n="969"/><span>fhuadar!” arsa Tadhg Óg. “Ní fearr</span> <lb n="970"/><span>bheith annso ná thuas i mbóthar an chnuic.”</span> <lb n="971"/><span>D'éaluigheamair linn suas gan iad ár</span></p> <lb n="972"/> <lb n="973"/><p><span>SOCRAIGH AT' AIGNE</span></p> <lb n="974"/> <lb n="975"/><p><span>I DTAOBH</span> <lb n="976"/><span>TEACHT 'ON DAINGEAN</span> <lb n="977"/><span>I MBLIANA.</span></p> <lb n="978"/> <lb n="979"/><p><span>Beidh an Coláiste ar oscailt</span> <lb n="980"/><span>i rith mí Iúil agus Lúnasa.</span> <lb n="981"/><span>Cuir fios ar an gclár</span> <lb n="982"/><span>agus tuairisc i dtaobh</span> <lb n="983"/><span>lóistín go luath.</span></p> <lb n="984"/> <lb n="985"/><p><span>An Rúnaidhe, Coláiste an Daingin,</span> <lb n="986"/><span>i gCiarraighe.</span></p> <lb n="987"/> <lb n="988"/><p><span>Beidh</span> <lb n="989"/><span>COLÁISTE GAEDHILGE</span> <lb n="990"/><span>CHORCAIGHE</span></p> <lb n="991"/> <lb n="992"/><p><span>ar siubhal i gCorcaigh i rith mí Iúil</span></p> <lb n="993"/> <lb n="994"/><p><span>(a) Ranng do Thosnathóirí.</span> <lb n="995"/><span>(b) Ranng an Teastais.</span> <lb n="996"/><span>(c) Ranng an Teastais Dá</span> <lb n="997"/><span>Theangan.</span></p> <lb n="998"/> <lb n="999"/><p><span>Cuir tuairisc gach ní ar</span></p> <lb n="1000"/> <lb n="1001"/><p><span>An Rúnaidhe,</span> <lb n="1002"/><span>i gColáiste na Toirbhirte,</span> <lb n="1003"/><span>i gCorcaigh.</span></p> <lb n="1004"/> <lb n="1005"/><p><span>GAEDHEALG DO NA LEANBHAÍ</span></p> <lb n="1006"/> <lb n="1007"/><p><span>Tá sí le</span> <lb n="1008"/><span>faghbháil in</span></p> <lb n="1009"/> <lb n="1010"/><p><span>IOL-SCOIL NA MUMHAN</span> <lb n="1011"/><span>I RINN Ó gCUANACH.</span></p> <lb n="1012"/> <lb n="1013"/><p><span>Is ann is buige, binne, blasda labhartar í.</span></p> <lb n="1014"/> <lb n="1015"/><p><span>Tá scoil ann do leanbhaí óga ón a seacht</span> <lb n="1016"/><span>go dtí a deich mbliana d'aois & í fé chúram</span> <lb n="1017"/><span>an “Fhir Mhóir.”</span></p> <lb n="1018"/> <lb n="1019"/><p><span>Beidh na páistí chomh compórdamhail agus</span> <lb n="1020"/><span>dá mbeidís ar a dteinteán féin ag baile.</span></p> <lb n="1021"/> <lb n="1022"/><p><span>Scríobh go dtí</span> <lb n="1023"/><span>“An Fear Mór.”</span></p> <lb n="1024"/> <lb n="1025"/><p><span>COLÁISDE CHAIRBRE</span></p> <lb n="1026"/> <lb n="1027"/><p><span>Sin é an ball duit más</span> <lb n="1028"/><span>Gaedhilg atá uait.</span></p> <lb n="1029"/> <lb n="1030"/><p><span>TAR GO CUAN DOR</span> <lb n="1031"/><span>I mí Iúil nó mí Lúnasa,</span> <lb n="1032"/><span>agus beidh a fhios agat.</span></p> <lb n="1033"/> <lb n="1034"/><p><span>Gheobhair Clár an Choláiste ó</span></p> <lb n="1035"/> <lb n="1036"/><p><span>MHICHEÁL Ó CUILLEANÁIN, Rúnaidhe,</span> <lb n="1037"/><span>An Sciobairín.</span></p> <lb n="1038"/> <lb n="1039"/><p><span>“EUDACH NA DRUIPSIGHE.” Níl a shárú ann, a Ghaedhala. Áit atá go Gaedhlach amuigh is amach iseadh an ball</span> <lb n="1040"/><span>in a deintar é — Muileann Eudaigh na Druipsighe, i Múscraidhe, sa' Mhumhain.</span> <lb n="1041"/></p> </div> <pb n="6"/> <div><lb n="1042"/><p><span>NUAIR A THAGAIR</span> <lb n="1043"/><span>GO CORCAIGH</span></p> <lb n="1044"/> <lb n="1045"/><p><span>Ná dearmhaid glaodhach</span> <lb n="1046"/><span>chugainn-ne.</span></p> <lb n="1047"/> <lb n="1048"/><p><span>Tá</span> <lb n="1049"/><span>ÁTHRAIGHE AIRGID</span></p> <lb n="1050"/> <lb n="1051"/><p><span>den tsaghas so go</span> <lb n="1052"/><span>h-oireamhnach mar</span></p> <lb n="1053"/> <lb n="1054"/><p><span>BRONNTANAS BAISTE.</span></p> <lb n="1055"/> <lb n="1056"/><p><span>Deinimíd-ne iad san agus an</span> <lb n="1057"/><span>uile-shaghas eile mar atá —</span></p> <lb n="1058"/> <lb n="1059"/><p><span>CAILÍSÍ, CUIRN & CUACHA</span> <lb n="1060"/><span>agus</span> <lb n="1061"/><span>ÓRNÁIDÍ I BHFUIRM BONN</span> <lb n="1062"/><span>agus</span> <lb n="1063"/><span>CROSANA CEILTEACHA.</span></p> <lb n="1064"/> <lb n="1065"/><p><span>SINN-NE A DHEINEANN ANSO</span> <lb n="1066"/><span>COIS LAOI.</span></p> <lb n="1067"/> <lb n="1068"/><p><span>Cuir tuairisc a luach ar</span></p> <lb n="1069"/> <lb n="1070"/><p><span>LIAM MAC AODHGÁIN</span> <lb n="1071"/><span>is a Chl. Mhac,</span> <lb n="1072"/><span>Seódóirí agus</span> <lb n="1073"/><span>Gaibhne Geala,</span></p> <lb n="1074"/> <lb n="1075"/><p><span>32 Sráid Phádraig N.,</span> <lb n="1076"/><span>CORCAIGH</span></p> <lb n="1077"/> <lb n="1078"/><p><span>bhfeiscint & nuair stadadar san ag an</span> <lb n="1079"/><span>dtigh, stadamair-ne ag féachaint síos ortha.</span></p> <lb n="1080"/> <lb n="1081"/><p><span>Chuarduigheadar an tigh do réir deall-</span> <lb n="1082"/><span>raimh, ar lorg Taidhg, ach ní raibh aon Tadhg</span> <lb n="1083"/><span>ann dóibh. Nuair ná raibh sé le fagháil</span> <lb n="1084"/><span>istigh aca seo leo ag cuardach na dtighthe</span> <lb n="1085"/><span>amuich. Nuair chuadar i dtigh an bhaine</span> <lb n="1086"/><span>agus bhuail an tinncéir leo bhí gleo mór</span> <lb n="1087"/><span>agus glaotí ar siubhal aca & cainnt mhór</span> <lb n="1088"/><span>láidir ag an dtinncéir. Ní chreidfidís</span> <lb n="1089"/><span>nárbh é Tadhg Óg a bhí aca. D'árduigheadar</span> <lb n="1090"/><span>leo é agus na ceangail air.</span></p> <lb n="1091"/> <lb n="1092"/><p><span>Nuair a thánamair-ne anuas chun na</span> <lb n="1093"/><span>dtighthe arís bhí an baile go léir na suidhe</span> <lb n="1094"/><span>agur gach tigh aca ar lorg a dhuine féin.</span> <lb n="1095"/><span>Bhí Máire Aindí ag dul i bhfanntaisí agus</span> <lb n="1096"/><span>bhí Nell ag gol agus Tadhg 'á cur ar a</span> <lb n="1097"/><span>suaineas. Níl aon réasún le mnáibh!</span></p> <lb n="1098"/> <lb n="1099"/><p><span>Chuaidh Tadhg go tigh an bhainne ar maidin</span> <lb n="1100"/><span>agus fuair sé mála an tinncéara ann agus</span> <lb n="1101"/><span>trí cinn déag de chearca Mháire Aindí</span> <lb n="1102"/><span>istigh ann marbh. Nuair d'innis sé dhomhsa</span> <lb n="1103"/><span>é thuigeas an scéal. Bhí deistin orm.</span></p> <lb n="1104"/> <lb n="1105"/><p><span>Mise Jimín.</span></p> <lb n="1106"/> <lb n="1107"/><p><span>Ó PHARÓISTE NA TUATHA.</span> <lb n="1108"/><span>“Beirt Fhear” a chuir chughainn.</span></p> <lb n="1109"/> <lb n="1110"/><p><span>Beirt dritheár, de mhuinntir Chrón, Seán</span> <lb n="1111"/><span>agus Séamas a bhí i bparóiste na Tuatha.</span> <lb n="1112"/><span>Filí ab eadh iad. Do bhí duine aca,</span> <lb n="1113"/><span>n'fheadar ciaca, mar bhuachaill aimsire</span> <lb n="1114"/><span>ag fear de mhuinntir Liam ar an Maol</span> <lb n="1115"/><span>Lios. Dáith ab ainim do'n mháistir, agus</span> <lb n="1116"/><span>fear beag, spriúnlaithe ab eadh. Is Nuair</span> <lb n="1117"/><span>do bhí trí rátha istigh ag an gCrónach</span> <lb n="1118"/><span>cheap Dáith é chur chun siubhail ach gan a</span> <lb n="1119"/><span>thuarasdal a thabhairt do. Do thuig an</span> <lb n="1120"/><span>buachaill aimsire cad a bhí in aigne an</span> <lb n="1121"/><span>mháistir, agus dubhairt sé:</span></p> <lb n="1122"/> <lb n="1123"/><p><span>Nuair a théighim-se annso siar,</span> <lb n="1124"/><span>Agus Dáithín im' dhiaidh,</span> <lb n="1125"/><span>Bíonn a dhá shúilín dúbha aige</span> <lb n="1126"/><span>Dá ndúnadh is dá n-iadh;</span> <lb n="1127"/><span>Dá dtéigheadh sé sa diabhal</span> <lb n="1128"/><span>Mar atá sé 'dul riamh,</span> <lb n="1129"/><span>Ní fhágfad-sa an áit seo,</span> <lb n="1130"/><span>Go slánó' ad mo bhliain.</span></p> <lb n="1131"/> <lb n="1132"/><p><span>Is dóigh liom gurbh é Seán Crón a bhí</span> <lb n="1133"/><span>tamall mar aodhaire bó ar an gcnoc.</span> <lb n="1134"/><span>Bhíodh lucht na mbeithíoch ag ceistiúchán an</span> <lb n="1135"/><span>aodhaire, agus é nach mór bodhar aca.</span></p> <lb n="1136"/> <lb n="1137"/><p><span>Tá an stráille bocht Crón</span> <lb n="1138"/><span>Cráidhte ag lucht bó,</span> <lb n="1139"/><span>Ag fiafrú gach lá</span> <lb n="1140"/><span>Conas tá siúd i dtreo;</span> <lb n="1141"/><span>Mhaise, a rí gheal na gcómhacht,</span> <lb n="1142"/><span>Cad a dhéanfad-sa leó,</span> <lb n="1143"/><span>Ná fuil tarbh agus fásach</span> <lb n="1144"/><span>Agus Seán le na dtóin?</span></p> <lb n="1145"/> <lb n="1146"/><p><span>SLIOCHT SLEACHTA.</span></p> <lb n="1147"/> <lb n="1148"/><p><span>Sliocht sleachta ar shliocht do shleachta,</span> <lb n="1149"/><span>agus ná raibh sliocht ná sleachta ar an</span> <lb n="1150"/><span>té nár mhaith leis sliocht agus sleachta</span> <lb n="1151"/><span>bheith ar shliocht do shleachta.</span></p> <lb n="1152"/> <lb n="1153"/><p><span>CÁIT AN CHAILLE DUAIRC.</span></p> <lb n="1154"/> <lb n="1155"/><p><span>Sí Cáit an chaille duairc,</span> <lb n="1156"/><span>Caithteach, dealbh, cruaidh,</span> <lb n="1157"/><span>Guidhim ar maidin chun Rí na n-Aingeal</span> <lb n="1158"/><span>Gan í bheith fada buan.</span> <lb n="1159"/><span>A caoire i ngalar thruagh</span> <lb n="1160"/><span>Ag cluimh 's ag mada-ruadh;</span> <lb n="1161"/><span>Guidhim a ba gan laogh, gan lacht,</span> <lb n="1162"/><span>'Sa gheimhre lag go luath.</span></p> <lb n="1163"/> <lb n="1164"/><p><span>CEARDAIDHTHE, OBAIR, LEISCE.</span></p> <lb n="1165"/> <lb n="1166"/><p><span>93 — Is leór ó Mhóir a dícheall.</span></p> <lb n="1167"/> <lb n="1168"/><p><span>.I. Cé ná beadh sí chomh maith is ba cheart.</span></p> <lb n="1169"/> <lb n="1170"/><p><span>94 — Sé an sop i n-ionad na scuaibe é.</span></p> <lb n="1171"/> <lb n="1172"/><p><span>Droch-chóir nó droch-ghléas oibre i n-ionad gléis</span> <lb n="1173"/><span>foghanta.</span></p> <lb n="1174"/> <lb n="1175"/><p><span>95 — An scuab nuadh is fearr a scuabann</span> <lb n="1176"/><span>an tigh.</span></p> <lb n="1177"/> <lb n="1178"/><p><span>96 — Ní fhéadfadh mála folamh seasamh ná</span> <lb n="1179"/><span>cat marbh siubhal.</span></p> <lb n="1180"/> <lb n="1181"/><p><span>Ní fhéadfadh duine oibriú gan biadh.</span></p> <lb n="1182"/> <lb n="1183"/><p><span>97 — Bíonn an rath ar an srimileáil.</span></p> <lb n="1184"/> <lb n="1185"/><p><span>Srimileáil .i. oibriú gan slacht gan chruinneas.</span></p> <lb n="1186"/> <lb n="1187"/><p><span>98 — An té ná bíonn 'na mháighistir ar</span> <lb n="1188"/><span>a chúram bíonn a chúram 'na</span> <lb n="1189"/><span>mháighistir air.</span></p> <lb n="1190"/> <lb n="1191"/><p><span>99 — Ar tuitim don drúcht tagann fonn</span> <lb n="1192"/><span>ar an drochsheirbhíseach.</span></p> <lb n="1193"/> <lb n="1194"/><p><span>.I. I ndeire an lae thiar.</span></p> <lb n="1195"/> <lb n="1196"/><p><span>100 — Ní dheaghaidh an tuathal amugha ar</span> <lb n="1197"/><span>aoinne riamh.</span></p> <lb n="1198"/> <lb n="1199"/><p><span>.I. Ní raibh duine riamh ná déanfadh rud éigin ar</span> <lb n="1200"/><span>shligh neamhcheart.</span></p> <lb n="1201"/> <lb n="1202"/><p><span>101 — Is umhall éascaidh drochsheirbhíseach i</span> <lb n="1203"/><span>dtigh duine eile.</span></p> <lb n="1204"/> <lb n="1205"/><p><span>102 — Is árd glór 's is beag gníomh é.</span></p> <lb n="1206"/> <lb n="1207"/><p><span>103 — Bainistighe thuill anáirde — is fada</span> <lb n="1208"/><span>ó'n áit seo bheimíd arís.</span></p> <lb n="1209"/> <lb n="1210"/><p><span>.I. Nuair nach sinn-ne bhéas ann amáireach is</span> <lb n="1211"/><span>cuma cad é an tsligh fhágfam rudaí 'nár ndiaidh!</span> <lb n="1212"/><span>Iompuightear gach rud ar a bhéal fé agus doirtthear</span> <lb n="1213"/><span>an uile ní agus scaiptear.</span></p> <lb n="1214"/> <lb n="1215"/><p><span>104 — I mbéal a' mhála bhíonn an bhainistighe.</span></p> <lb n="1216"/> <lb n="1217"/><p><span>.I. Is ann ba cheart tosnú leis an mbainistighe</span> <lb n="1218"/><span>is gan ach déanamh do ghnótha de'n mhin a thógaint as.</span></p> <lb n="1219"/> <lb n="1220"/><p><span>105 — Taobhán teann tarraing as — ní bheam</span> <lb n="1221"/><span>ann ó Shamhain amach.</span></p> <lb n="1222"/> <lb n="1223"/><p><span>Taobhán adhmaid an tighe dá chur sa teine óir ní</span> <lb n="1224"/><span>sinn bhéas ann ó Shamhain amach!</span></p> <lb n="1225"/> <lb n="1226"/><p><span>106 — Cuir sa chófra é is gheobhaidh tú gnó</span> <lb n="1227"/><span>dho.</span></p> <lb n="1228"/> <lb n="1229"/><p><span>.I. Ná scaoil aon rud amugha óir gheobhair gnó</span> <lb n="1230"/><span>dho lá éigin.</span></p> <lb n="1231"/> <lb n="1232"/><p><span>107 — Lúb ar lár is gearr go mbeidh 'na</span> <lb n="1233"/><span>pholl.</span></p> <lb n="1234"/> <lb n="1235"/><p><span>.I. I stoca, ach is gnáth é rádh i dtaobh aon ghnótha</span> <lb n="1236"/><span>ná deintear an lúb ar lár ann a dheisiú.</span></p> <lb n="1237"/> <lb n="1238"/><p><span>108 — Leithscéal chun mine.</span></p> <lb n="1239"/> <lb n="1240"/><p><span>Gnó ná beadh ann ach leithscéal chun tuarasdail</span> <lb n="1241"/><span>nó maitheasa d'fhagháil ar a scáth. Le linn an droch-</span> <lb n="1242"/><span>shaoghail do bhí fear ar thaobh bóthair ag bualadh</span> <lb n="1243"/><span>cloiche le h-iarann smúdála i leith is gur ag</span> <lb n="1244"/><span>briseadh cloch a bhí sé. Nuair a fiafruigheadh de</span> <lb n="1245"/><span>cad é an díth céille bhí ar siubhal aige dubhairt</span> <lb n="1246"/><span>sé gur “leithscéal chun mine.” Min an tuaras-</span> <lb n="1247"/><span>tal a bhíodh le fagháil</span></p> <lb n="1248"/> <lb n="1249"/><p><span>109 — Slán mar n-innstear é — móin ag</span> <lb n="1250"/><span>Síle Sheáin.</span></p> <lb n="1251"/> <lb n="1252"/><p><span>.I. Rud annamh ná tiocfadh ach de thoradh cruadh-</span> <lb n="1253"/><span>shaothair agus é ag duine nár ghnáth dícheallach.</span></p> <lb n="1254"/> <lb n="1255"/><p><span>110 — Ní thagann an dá thráigh leis an</span> <lb n="1256"/><span>ngobadán.</span></p> <lb n="1257"/> <lb n="1258"/><p><span>.I. Ní féidir le duine bheith i dhá n-áit an uair</span> <lb n="1259"/><span>chéadna chun rud a dhéanamh ionnta.</span></p> <lb n="1260"/> <lb n="1261"/><p><span>111 — Ní féidir bheith ag feadghail 's ag</span> <lb n="1262"/><span>ithe mine.</span></p> <lb n="1263"/> <lb n="1264"/><p><span>Ní féidir dhá ghnó bheith ar siubhal an uair chéadna</span> <lb n="1265"/><span>ag duine.</span></p> <lb n="1266"/> <lb n="1267"/><p><span>112 — An rud nach féidir ní féidir é.</span></p> <lb n="1268"/> <lb n="1269"/><p><span>113 — Ag cimilt do mhéire ar chloich.</span></p> <lb n="1270"/> <lb n="1271"/><p><span>Obair gan tairbhe — ní fhágfaí aon rian ar</span> <lb n="1272"/><span>an gcloich.</span></p> <lb n="1273"/> <lb n="1274"/><p><span>Min Mhaghchromtha. An mhin is fearr blas is is 'mó substaint. Scríobh chun an t-é dheinean — Mícheál Ó Caoimh, i Maghchromtha.</span> <lb n="1275"/><span>Biadh do Ghaedhlaibh — Ceannuig do chuid aráin, cístí, &c., ó Mhuíntir Dhálaigh, Sráid a' tSáirséalaigh, i Luimnigh.</span> <lb n="1276"/></p> </div> <pb n="7"/> <div><lb n="1277"/><p><span>114 — Ag cimilt do mhéire i n-áirde an</span> <lb n="1278"/><span>aeir.</span></p> <lb n="1279"/> <lb n="1280"/><p><span>.I. D'iarraidh rud a dhéanamh thar do chumas.</span></p> <lb n="1281"/> <lb n="1282"/><p><span>115 — Ní h-aon ghnó amháin a chothuigheann</span> <lb n="1283"/><span>tigh.</span></p> <lb n="1284"/> <lb n="1285"/><p><span>116 — Do ghnó féin déin, a dhuine; ná bac</span> <lb n="1286"/><span>mo ghnó-sa ná mise.</span></p> <lb n="1287"/> <lb n="1288"/><p><span>.I. Comhairle Mhaith.</span></p> <lb n="1289"/> <lb n="1290"/><p><span>117 — An rud ná baineann leat ná bain</span> <lb n="1291"/><span>leis.</span></p> <lb n="1292"/> <lb n="1293"/><p><span>118 — Ní neart go cur le chéile.</span></p> <lb n="1294"/> <lb n="1295"/><p><span>.I. Nuair bhíonn an uile dhuine ar aon tarrang</span> <lb n="1296"/><span>sin é uair is treise bhíd.</span></p> <lb n="1297"/> <lb n="1298"/><p><span>119 — Ar scáth a chéile mhairid na daoine.</span></p> <lb n="1299"/> <lb n="1300"/><p><span>.I. Bíonn gach duine ag brath ar an duine thall =</span> <lb n="1301"/><span>ní féidir le daoine maireachtaint gan cabhair a</span> <lb n="1302"/><span>chéile.</span></p> <lb n="1303"/> <lb n="1304"/><p><span>120 — Rígheacht gan duadh ní dual go</span> <lb n="1305"/><span>bhfaghtar.</span></p> <lb n="1306"/> <lb n="1307"/><p><span>.I. Ní gnáth maith d'fhagháil gan oibriú ar a</span> <lb n="1308"/><span>shon — nó:</span></p> <lb n="1309"/> <lb n="1310"/><p><span>121 — Ní bhfachtar maith le mugha.</span></p> <lb n="1311"/> <lb n="1312"/><p><span>122 — Ní bhíonn buadh mór gan chontabhairt.</span></p> <lb n="1313"/> <lb n="1314"/><p><span>123 — Sé dícheall an scéil meath.</span></p> <lb n="1315"/> <lb n="1316"/><p><span>.I. Tugaimís fé'n obair, ní fhéadfaidh rath níos</span> <lb n="1317"/><span>measa bheith uirthi ná í do theip orainn.</span></p> <lb n="1318"/> <lb n="1319"/><p><span>124 — Is fearr gnó ná cainnt — imthigheann</span> <lb n="1320"/><span>an chainnt is fanann an gnó.</span></p> <lb n="1321"/> <lb n="1322"/><p><span>125 — Do dhuine gan náire is fusa a</span> <lb n="1323"/><span>ghnó a dhéanamh.</span></p> <lb n="1324"/> <lb n="1325"/><p><span>Nuair is droch-ghnó a bhíonn ar siubhal aige.</span></p> <lb n="1326"/> <lb n="1327"/><p><span>126 — Ag scubhadh geaitirí.</span></p> <lb n="1328"/> <lb n="1329"/><p><span>Obair leadránach mhall nár mhór foidhne mhór</span> <lb n="1330"/><span>chun a dhéanta. Nuair a bheadh duine 'ghá rádh go raibh</span> <lb n="1331"/><span>deire na foidhne caithte aige leis an té bheadh ghá</span> <lb n="1332"/><span>chrádh déarfadh sé ná beadh sé “ag scuabadh geaitirí”</span> <lb n="1333"/><span>a thuille dho agus éirigheann sé na choinnibh.</span></p> <lb n="1334"/> <lb n="1335"/><p><span>(Tuille le Teacht.)</span> <lb n="1336"/><span>An Seabhac.</span></p> <lb n="1337"/> <lb n="1338"/><p><span>Ní 'samhlú beó le marbh é.</span></p> <lb n="1339"/> <lb n="1340"/><p><span>Tá sí mucalach, mucalach, tá sí mucalach,</span> <lb n="1341"/><span>gléigeal.</span> <lb n="1342"/><span>Tá sí mucalach, mucalach, tá mar olann</span> <lb n="1343"/><span>na caorach.</span></p> <lb n="1344"/> <lb n="1345"/><p><span>“Sioc fé thalamh ar bheatha na ndaoine.”</span> <lb n="1346"/><span>Duine éigin a dubhairt é sin ag cur síos</span> <lb n="1347"/><span>ar an nduibheachán a tháinig ar na prátaibh</span> <lb n="1348"/><span>sa droch-aimsir.</span></p> <lb n="1349"/> <lb n="1350"/><p><span>Ní i gceann a bhíonn ciall ach i gceann-</span> <lb n="1351"/><span>aibh. (Sean-fhocal.)</span></p> <lb n="1352"/> <lb n="1353"/><p><span>Trí shaghas fear ann: fear, firín, agus</span> <lb n="1354"/><span>Pil Aindí.</span></p> <lb n="1355"/> <lb n="1356"/><p><span>Seán Ó Néill, Biorra.</span></p> <lb n="1357"/> <lb n="1358"/><p><span>NÁ DEARMHAD SO, A CHARA.</span></p> <lb n="1359"/> <lb n="1360"/><p><span>Ceannuigh do chuid earraí ó sna daoinibh</span> <lb n="1361"/><span>a bhfuil fógra aca sa “LÓCHRANN,” agus</span> <lb n="1362"/><span>cuir i n-iúl dóibh gur sa “LÓCHRANN” a</span> <lb n="1363"/><span>chonaicís an fógra. Cabhróchaidh san go</span> <lb n="1364"/><span>mór linn.</span></p> <lb n="1365"/> <lb n="1366"/><p><span>POST DO GHAEDHILGEÓIR.</span></p> <lb n="1367"/> <lb n="1368"/><p><span>Tá múinteóir Gaedhilge ag teastáil ó</span> <lb n="1369"/><span>Choiste Ceanntair i gCill Manntáin i</span> <lb n="1370"/><span>Laighnibh go ceann ceithre mí, nó bliana</span> <lb n="1371"/><span>b'fhéidir. Gheóir eolas an scéil ó Sh.</span> <lb n="1372"/><span>Ó Coisdealbha i gCill Manntáin.</span></p> <lb n="1373"/> <lb n="1374"/><p><span>BAILE A' BHUINNEÁNA',</span> <lb n="1375"/><span>COIS FARRAIGE.</span></p> <lb n="1376"/> <lb n="1377"/><p><span>Má's áil leat na laethe saoire chaitheamh</span> <lb n="1378"/><span>mara mbeidh sláinte is aoibhneas le fáil</span> <lb n="1379"/><span>agat, tar go dtí Baile a' Bhuinneána' is</span> <lb n="1380"/><span>féadfair an Ghaedhilg 'fháil chomh maith.</span> <lb n="1381"/><span>Beidh an Coláiste Gaedhilge ar siubhal ó</span> <lb n="1382"/><span>mhí Iúil a 19 go dtí Meadhon Fomhair a 10</span></p> <lb n="1383"/> <lb n="1384"/><p><span>SCRÍOBH CHUN AN RÚNAIDHE,</span> <lb n="1385"/><span>Sráid Liam, LIOS-TUATHAIL.</span></p> <lb n="1386"/> <lb n="1387"/><p><span>Gheobhair ó</span> <lb n="1388"/><span>LÚCÁS DE BÚRCA</span></p> <lb n="1389"/> <lb n="1390"/><p><span>LÉINTE</span> <lb n="1391"/><span>STOCAÍ</span> <lb n="1392"/><span>BÓNAÍ</span> <lb n="1393"/><span>AGUS</span> <lb n="1394"/><span>CARABHATAÍ</span></p> <lb n="1395"/> <lb n="1396"/><p><span>de DHÉANTÚS</span> <lb n="1397"/><span>GAEDHAL.</span></p> <lb n="1398"/> <lb n="1399"/><p><span>Is saoire le 25% a gheobhair na rudaí sin sa</span> <lb n="1400"/><span>tsiopa so 'ná in aon tsiopa eile:</span></p> <lb n="1401"/> <lb n="1402"/><p><span>105 SRÁID PHÁDRAIG,</span> <lb n="1403"/><span>CORCAIGH.</span> <lb n="1404"/><span>(‘LUKE BURKE’)</span></p> <lb n="1405"/> <lb n="1406"/><p><span>Gheobhair</span></p> <lb n="1407"/> <lb n="1408"/><p><span>TROSCÁN, CÁRRANA,</span> <lb n="1409"/><span>SLINNTE, ÁRAISTÍ CRÉ,</span> <lb n="1410"/><span>TÁTHÁN (‘Nine Elms’ Cement),</span> <lb n="1411"/><span>SÍOLTA agus LEASÚ</span></p> <lb n="1412"/> <lb n="1413"/><p><span>go maith is go saor ó</span> <lb n="1414"/><span>CHOMPLUCHT UÍ DHONNABHÁIN,</span> <lb n="1415"/><span>I dTRÁIGHLÍ,</span></p> <lb n="1416"/> <lb n="1417"/><p><span>An siopa is sia ar bun i gCiarraidhe.</span> <lb n="1418"/><span>‘Donovan,’ Tráighlí — an focal sranng-sceul.</span></p> <lb n="1419"/> <lb n="1420"/><p><span>Scríobh indiu chúca.</span></p> <lb n="1421"/> <lb n="1422"/><p><span>CARABHATAÍ den PHOIPLÍN</span> <lb n="1423"/><span>AR GACH DATH is</span> <lb n="1424"/><span>AR GACH GNÉ DATHA.</span></p> <lb n="1425"/> <lb n="1426"/><p><span>LIAM Ó hAIMHEIRGÍN,</span> <lb n="1427"/><span>(‘W. Bergin’)</span> <lb n="1428"/><span>A DHEINEAN DO LUCHT SIOPAITHE.</span></p> <lb n="1429"/> <lb n="1430"/><p><span>Scriobh ag triall air go</span> <lb n="1431"/><span>62 SRÁID GHRAFTON,</span> <lb n="1432"/><span>in ÁTH CLIATH.</span></p> <lb n="1433"/> <lb n="1434"/><p><span>Tá le fághail uainn-ne —</span></p> <lb n="1435"/> <lb n="1436"/><p><span>TÉ BLASTA CÚMHRA.</span> <lb n="1437"/><span>Ceannuigh púnt de mar shompla.</span></p> <lb n="1438"/> <lb n="1439"/><p><span>SIMCOX IS A CHLANN MHAC (Teo.)</span> <lb n="1440"/><span>10 Sráid Phádraig N.,</span> <lb n="1441"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="1442"/> <lb n="1443"/><p><span>GUAILNEÁIN</span> <lb n="1444"/><span>SEANDÚNA!</span></p> <lb n="1445"/> <lb n="1446"/><p><span>Bhí cúigear ar chárr ag gluaiseacht</span> <lb n="1447"/><span>Tráth Bhriseadar na húmaí,</span> <lb n="1448"/><span>Is nuair thuigeadar a bhfionntar</span></p> <lb n="1449"/> <lb n="1450"/><p><span>Ba chráidhte dúr a gcló.</span> <lb n="1451"/><span>“Ach, tá peidhre 'n Shandon Braces”</span> <lb n="1452"/><span>Ars an t-iománaidhe leó go scléipeach</span> <lb n="1453"/><span>“Agam, is táid chómh tréan san</span> <lb n="1454"/><span>Go ndéanfaid dúinn an gnó!”</span></p> <lb n="1455"/> <lb n="1456"/><p><span>Le fághail in a mór-chodaibh ó'n té</span> <lb n="1457"/><span>dheinean —</span></p> <lb n="1458"/> <lb n="1459"/><p><span>TOMÁS Ó GORMÁIN</span> <lb n="1460"/><span>Calaphort an Phápa, Corcaigh.</span></p> <lb n="1461"/> <lb n="1462"/><p><span>Gach cóir chun tig do dheunamh,</span></p> <lb n="1463"/> <lb n="1464"/><p><span>ÓN ÚRLÁR GO BÁRR</span> <lb n="1465"/><span>AN TIGHE:</span></p> <lb n="1466"/> <lb n="1467"/><p><span>Adhmad, Táthán (‘Cement’) & Slinnte;</span> <lb n="1468"/><span>Áraistí Iarainn, Stóbhana, & Bácúsa;</span> <lb n="1469"/><span>Dathán, agus an uile shaghas Íle & Ola.</span></p> <lb n="1470"/> <lb n="1471"/><p><span>Tá le fághail ó</span> <lb n="1472"/><span>‘EUSTACE & CO. LTD.,’</span> <lb n="1473"/><span>I gCORCAIGH.</span></p> <lb n="1474"/> <lb n="1475"/><p><span>Scríobh chúca.</span></p> <lb n="1476"/> <lb n="1477"/><p><span>UAIM-SE A GHEOBHAIR</span> <lb n="1478"/><span>AN ROTHAR MAITH:</span></p> <lb n="1479"/> <lb n="1480"/><p><span>“AN LÚCÁNIA”</span></p> <lb n="1481"/> <lb n="1482"/><p><span>Nó deiseóchad MÓTAIR nó</span> <lb n="1483"/><span>MÓTARÁN go tapaidh is</span> <lb n="1484"/><span>go toghtha dhuit.</span></p> <lb n="1485"/> <lb n="1486"/><p><span>PÁDRAIG Ó h-AODHA,</span> <lb n="1487"/><span>Sráid Phembróc, tigh a 4, agus</span> <lb n="1488"/><span>Sráid an Chinn Thuaidh, tigh a 17,</span></p> <lb n="1489"/> <lb n="1490"/><p><span>I gCORCAIGH.</span></p> <lb n="1491"/> <lb n="1492"/><p><span>FEÓIL ÚR GHAEDHLACH.</span></p> <lb n="1493"/> <lb n="1494"/><p><span>Uaim-se gheobhair san.</span> <lb n="1495"/><span>agus</span> <lb n="1496"/><span>EUNLAITH is GLASAIRÍ.</span></p> <lb n="1497"/> <lb n="1498"/><p><span>MÍCHEÁL BARÓID,</span> <lb n="1499"/><span>Both a 64 & 65, Margadh na Feóla,</span> <lb n="1500"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="1501"/> <lb n="1502"/><p><span>Guthán a “276, Corcaigh.”</span></p> <lb n="1503"/> <lb n="1504"/><p><span>CÓISTÍ IS CAPAILL is gach cóir eile chun cóisre nó sochraidhe. Tá againn-ne.</span> <lb n="1505"/><span>Muinntir Chróinín, ar Chalaphort Uí Shúileabháin, i gCorcaigh.</span> <lb n="1506"/></p> </div> <pb n="8"/> <div><lb n="1507"/><p><span>'Sé MAC CUILINN</span> <lb n="1508"/><span>FEAR NA RÁSÚR</span></p> <lb n="1509"/> <lb n="1510"/><p><span>Is aige atá</span> <lb n="1511"/><span>AN TEASBÁNADH RÁSÚR</span> <lb n="1512"/><span>Is mó in Éirinn; a luach ón</span> <lb n="1513"/><span>a 1/6 go 14/6.</span></p> <lb n="1514"/> <lb n="1515"/><p><span>Earra ar leith é seo:</span></p> <lb n="1516"/> <lb n="1517"/><p><span>RÁSÚR ÉADTROM</span> <lb n="1518"/><span>DEA'-FHAOBHAIR ar 9/-</span> <lb n="1519"/><span>(‘Hollow Ground.’)</span> <lb n="1520"/><span>Postas is uile.</span></p> <lb n="1521"/> <lb n="1522"/><p><span>Cuirfidh sé faobhar maith ar shean-rásúr ar 7d.,</span> <lb n="1523"/><span>postas is uile.</span></p> <lb n="1524"/> <lb n="1525"/><p><span>MAC CUILINN, Fear na Rásúr,</span> <lb n="1526"/><span>SRÁID CHAPEL a 35, 36,</span> <lb n="1527"/><span>BAILE ÁTHA CLIATH.</span></p> <lb n="1528"/> <lb n="1529"/><p><span>AISTREÓCHAD-SA</span> <lb n="1530"/><span>DO CHUID EARRAÍ NÓ</span> <lb n="1531"/><span>TROSCÁIN DUIT</span></p> <lb n="1532"/> <lb n="1533"/><p><span>ó áit go h-áit eile. Tá gach</span> <lb n="1534"/><span>cóir agam chuige. Mise dheinean</span> <lb n="1535"/><span>cárraidheacht i gCorcaigh, agus</span> <lb n="1536"/><span>ar fuaid na Mumhan, do lucht</span> <lb n="1537"/><span>deunta earraí.</span></p> <lb n="1538"/> <lb n="1539"/><p><span>RISTEÁRD DE BHAILÍS</span> <lb n="1540"/><span>Sráid Mharlboro a 26,</span> <lb n="1541"/><span>I gCORCAIGH.</span> <lb n="1542"/><span>‘Express Carrier.’</span></p> <lb n="1543"/> <lb n="1544"/><p><span>SEÁN Ó CONAILL,</span> <lb n="1545"/><span>Sráid an Churtánaigh, i gCORCAIG</span> <lb n="1546"/><span>Scriobh chuige</span></p> <lb n="1547"/> <lb n="1548"/><p><span>TÁ</span> <lb n="1549"/><span>MARGAIRÍN</span> <lb n="1550"/><span>‘LEANDAR’</span></p> <lb n="1551"/> <lb n="1552"/><p><span>CÓMH BLASTA, CÓMH MILIS,</span> <lb n="1553"/><span>CÓMH CÚMHRA AD' BHEÓL,</span> <lb n="1554"/><span>LE CÁISE, LE LEAMHNACHT,</span> <lb n="1555"/><span>LE H-IM NÓ MAIRT-FHEÓIL.</span></p> <lb n="1556"/> <lb n="1557"/><p><span>Tá dhá saghas Margairín 'á dheunamh</span> <lb n="1558"/><span>againn fé láthair,</span> <lb n="1559"/><span>mar atá:</span></p> <lb n="1560"/> <lb n="1561"/><p><span>“EXTRA LEANDER”</span></p> <lb n="1562"/> <lb n="1563"/><p><span>agus</span></p> <lb n="1564"/> <lb n="1565"/><p><span>“LEANDER.”</span></p> <lb n="1566"/> <lb n="1567"/><p><span>Níl sárú “Extra Leander” le fáil in</span> <lb n="1568"/><span>Éirinn ná in aon tír eile. Bu dhóich le</span> <lb n="1569"/><span>h-aonne gur im a bheadh 'á ithe aige.</span> <lb n="1570"/><span>Scríobh chugainn ar chárta puist agus</span> <lb n="1571"/><span>gheobhair iomlán eolais air.</span></p> <lb n="1572"/> <lb n="1573"/><p><span>DÚDÁLL, UA MATHÚNA</span> <lb n="1574"/><span>agus a gCualucht, Tta.,</span></p> <lb n="1575"/> <lb n="1576"/><p><span>LUCHT DEUNTA MARGAIRÍN,</span> <lb n="1577"/><span>I gCORCAIGH.</span></p> <lb n="1578"/> <lb n="1579"/><p><span>DEOCH</span> <lb n="1580"/><span>BHLASTA</span> <lb n="1581"/><span>FHOLÁIN</span></p> <lb n="1582"/> <lb n="1583"/><p><span>ISEADH</span> <lb n="1584"/><span>“TANÓRA”</span></p> <lb n="1585"/> <lb n="1586"/><p><span>Sugh Óráistí atá ann agus</span> <lb n="1587"/><span>Cois Laoi a deintar.</span></p> <lb n="1588"/> <lb n="1589"/><p><span>Scríobh chuig</span></p> <lb n="1590"/> <lb n="1591"/><p><span>SEÁN Ó DÁLAIGH is a Chua.</span> <lb n="1592"/><span>tta.,</span></p> <lb n="1593"/> <lb n="1594"/><p><span>I gCORCAIGH,</span> <lb n="1595"/><span>in a thaobh.</span></p> <lb n="1596"/> <lb n="1597"/><p><span>I LIOS TUATHAIL</span> <lb n="1598"/><span>gheobhair</span> <lb n="1599"/><span>Áraistí Iarainn, Troscán & Rothair</span> <lb n="1600"/><span>ó</span> <lb n="1601"/><span>THOMÁS Ó CRÓINÍN,</span> <lb n="1602"/><span>I SRÁID LIAM.</span></p> <lb n="1603"/> <lb n="1604"/><p><span>DO FHEAR NA FEIRME</span> <lb n="1605"/><span>É SEO:</span></p> <lb n="1606"/> <lb n="1607"/><p><span>Tá</span> <lb n="1608"/><span>SÍOLTA,</span> <lb n="1609"/><span>LEASÚ,</span> <lb n="1610"/><span>ÚIRLISÍ,</span> <lb n="1611"/><span>agus</span> <lb n="1612"/><span>BIADH BEITHÍOCH</span></p> <lb n="1613"/> <lb n="1614"/><p><span>le fáil, go maith is go saor, sa</span> <lb n="1615"/><span>tsiopa so:</span></p> <lb n="1616"/> <lb n="1617"/><p><span>‘SIOPA PLÚIR IS</span> <lb n="1618"/><span>MINE SHRÁID AN RÍ,’</span></p> <lb n="1619"/> <lb n="1620"/><p><span>An 3adh tigh i Sráid an Churtánaigh,</span> <lb n="1621"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="1622"/> <lb n="1623"/><p><span>Scríobh indiu & cuir tuairisc</span> <lb n="1624"/><span>a luacha &c.</span></p> <lb n="1625"/> <lb n="1626"/><p><span>Clóchualacht Seandúna, Corcaigh, do chlóbhuail.</span></p> <lb n="1627"/> <lb n="1628"/><p><span>Togha gacha bídh i gcóir na mbeithidheach, le fághail ó Mhuíntir Dhálaigh, Sráid an tSáirséalaigh, i Luimnigh.</span> <lb n="1629"/><span>Cló-bhuailfimíd-ne Leabhar Gaedhilge nó Leabhar Béarla dhuit. — Clóchualucht Dúndealgan, Dundalk</span> <lb n="1630"/></p></div></body></text></TEI>
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
