Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sgéalaidheachta as an mBíobla Naomhtha 1,3,4,5,6,7</title><author><name type="main">An tAthair Peadar Ua Laoghaire</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">LM026</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1922</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>LM026</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Sgéalaidheachta as an mBíobla Naomhtha 1,3,4,5,6,7</title><author>An tAthair Peadar Ua Laoghaire</author><imprint><publisher>Brún & Ó Nóláin, Teor.</publisher><date>1922</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>SGÉALAIDHEACHTA AS AN MBÍOBLA</span>
<lb n="2"/><span>NAOMHTHA.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>CRUTHNÚ AN DUINE.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>“Cé dhein an domhan?”</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>“Dia.”</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Dhein Dia an domhan as neamhnídh.</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Le neart uile-chomhachtach a thoile do dhein Dia gach</span>
<lb n="15"/><span>nídh as neamhnídh.  Níor bh'fhéidir d'aon neart ach do</span>
<lb n="16"/><span>neart gan teóra nídh do dhéanamh as neamhnídh.  Do dhein</span>
<lb n="17"/><span>Dia neamh agus talamh as neamhnídh, agus do raghadh</span>
<lb n="18"/><span>neamh agus talamh ar neamhnídh airís mara mbeadh toil</span>
<lb n="19"/><span>Dé bheith 'ghá gcimeád gan dul ar neamhnídh.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Do chruthnuigh Dia an duine, agus thug sé do'n duine</span>
<lb n="22"/><span>nídh nár thug sé d'aon nídh eile d'ár chruthnuigh sé ar an</span>
<lb n="23"/><span>saoghal so.  Thug Dia saor thoil do'n duine, agus níor</span>
<lb n="24"/><span>thug sé saor thoil d'aon nídh eile d'ár chruthnuigh sé ar</span>
<lb n="25"/><span>an saoghal so.  Ansan d'órduigh sé do'n duine bheith</span>
<lb n="26"/><span>umhal dó le saor thoil.  Thug Dia do'n duine aithne</span>
<lb n="27"/><span>áirithe le cimeád.  Dubhairt sé leis go raibh cead aige</span>
<lb n="28"/><span>torthaí na gcrann go léir a bhí sa gháirdín a dh'ithe ach amháin</span>
<lb n="29"/><span>toradh aon chrainn amháin, agus go raibh Dia 'ghá cheangal</span>
<lb n="30"/><span>air staonadh ó thoradh an chrainn sin.  Agus thug Dia</span>
<lb n="31"/><span>le tuisgint dó, dá mbriseadh sé an aithne sin go</span>
<lb n="32"/><span>gcaithfadh sé bás d'fhághail.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Ar an gcuma san do fágadh ar chumas toile an duine</span>
<lb n="35"/><span>gabháil i gcoinnibh toile Dé.  Níor fágadh ar chumas aon</span>
<lb n="36"/><span>ruda eile ar an saoghal so gabháil i gcoinnibh toile Dé</span>
<lb n="37"/><span>ach amháin ar chumas toile an duine.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Nuair a dhein Dia nídh as neamhnídh, do dhein sé obair ná</span>
<lb n="40"/><span>féadfadh aon chómhacht a dhéanamh ach cómhacht gan teóra.</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="41"/><p><span>Ansan, nuair a dhein sé beó as neambeó do dhein sé</span>
<lb n="42"/><span>obair a bhí gan teóra, i gcéill níb' aoirde 'ná mar a bhí</span>
<lb n="43"/><span>an céad obair.  Ach nuair a chruthnuigh Dia an duine dhein</span>
<lb n="44"/><span>sé obair a bhí gan teóra i gcéill níbh' aoirde 'na mar a</span>
<lb n="45"/><span>bhí na h-oibreacha eile go léir.  Thug sé do'n duine</span>
<lb n="46"/><span>tuisgint agus saor thoil, agus ansan bhí an duine</span>
<lb n="47"/><span>cosmhail le Dia féin.  Dia eile, ar shlighe, ab eadh an</span>
<lb n="48"/><span>duine nuair a bhí tuisgint agus saor thoil aige.  Bhí ar</span>
<lb n="49"/><span>a chumas a thoil do chur le toil Dé nú a thoil do chur i</span>
<lb n="50"/><span>gcoinnibh toile Dé, fé mar ba rogha leis féin.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Ansan do tugadh dó an aithne.  Bhí an fear agus an</span>
<lb n="53"/><span>bhean i n-aoibhneas agus dá gcimeádaidís an aithne a thug</span>
<lb n="54"/><span>Dia dhóibh le cimeád bheidís féin agus a sliocht sa n-aoibh-</span>
<lb n="55"/><span>neas san an fhaid a fágfí ar an saoghal so iad, agus</span>
<lb n="56"/><span>nuair a thiocfadh an t-am do tógfí suas iad gan bás</span>
<lb n="57"/><span>d'fhulag, ó'n aoibhneas a bhí acu ar an saoghal so go</span>
<lb n="58"/><span>h-aoibhneas síoruidhe na bhflathas.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Ach d'innis Dia dhóibh dá mbrisfidís an aithne go</span>
<lb n="61"/><span>dtiocfadh bás ortha.  Thug Dia a rogha dhóibh, an aithne</span>
<lb n="62"/><span>do chimeád agus aoibhneas a bheith acu féin agus ag á</span>
<lb n="63"/><span>sliocht, ar an saoghal so agus ar an saoghal eile, nú an</span>
<lb n="64"/><span>aithne do bhrise, le n-a saor thoil féin, agus bás do</span>
<lb n="65"/><span>theacht ortha féin agus ar a sliocht.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Tháinig an namhaid, an annsprid, namhaid Dé agus</span>
<lb n="68"/><span>namhaid an duine.  Do mheall sé an bheirt.  Do mheall</span>
<lb n="69"/><span>sé an bhean ar dtúis, agus ansan do mheall sé an fear</span>
<lb n="70"/><span>tré bhíthinn na mná.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>Ach bíodh gur mheall sé iad, níor bhain sé dhíobh an</span>
<lb n="73"/><span>tuisgint agus an saor thoil a bhí tabhartha ag Dia dhóibh.</span>
<lb n="74"/><span>Do bhriseadar an aithne.  D'itheadar “ubhall na h-aithne,”</span>
<lb n="75"/><span>toradh an chrainn go ndubhairt Dia leó gan é dh'ithe, agus</span>
<lb n="76"/><span>an lá a dh'íosfaidís é go bhfaighdís bás go deimhnightheach.</span>
<lb n="77"/><span>Dheineadar an gníomh le n-a saor thoil féin.  Bhí a rogha</span>
<lb n="78"/><span>acu, a dtoil do chur le toil Dé nú a dtoil do chur i</span>
<lb n="79"/><span>gcoinnibh toile Dé.  Ghlacadar mar rogha gabháil i</span>
<lb n="80"/><span>gcoinnibh toile Dé agus rud a dhéanamh ar an namhaid.</span>
<lb n="81"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="82"/><p><span>Siné díreach an rud a dheinean gach duine d'á sliocht</span>
<lb n="83"/><span>riamh ó shin nuair a dheinean sé an peaca.  Cuirean sé</span>
<lb n="84"/><span>a thoil i gcoinnibh toile Dé agus aontuighean sé leis an</span>
<lb n="85"/><span>namhaid, agus tarraigean sé anuas air féin an bás, bás</span>
<lb n="86"/><span>an anama, .i. an peaca.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>GÁIRDÍN PARATHAIS.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>Nuair a bhí ár gcéad athair agus ár gcéad mháthar</span>
<lb n="93"/><span>i nGáirdín Parathais agus an t-aoibhneas acu, sar ar</span>
<lb n="94"/><span>dheineadar an peaca, do thagadh Dia chun cainnte leó.</span>
<lb n="95"/><span>Bhíodh fáilte acu roimis agus bhíodh áthas ortha nuair</span>
<lb n="96"/><span>a thagadh sé ag triall ortha.  Nuair a bhí an peaca déanta</span>
<lb n="97"/><span>acu tháinig Dia ag triall ortha, ach ní raibh aon fháilte acu</span>
<lb n="98"/><span>roimis.  Bhí eagla acu roimis, agus chuadar i bhfolach.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Riamh ó shin, nuair a dheinean duine dh'á sliocht peaca,</span>
<lb n="101"/><span>deinean sé an rud céadna.  Tugan sé iaracht ar dhul i</span>
<lb n="102"/><span>bhfolach.  Imthighean sé, chómh tapaidh agus is féidir é,</span>
<lb n="103"/><span>agus sádhan sé é féin isteach i n-obair éigin nú i gcómh-</span>
<lb n="104"/><span>luadar éigin a chimeádfidh é ó chuimhneamh ar Dhia.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Do ghlaoidh Dia ar Adam agus b'éigean dó freagairt.</span>
<lb n="107"/><span>Dubhairt sé gur bh'é cúis n-a ndeigh sé i bhfolach mar go</span>
<lb n="108"/><span>raibh eagal air, toisg é bheith nochtaithe.  Gan amhras do</span>
<lb n="109"/><span>bhí sé nochtaithe i gceart an uair sin, mar bhí grásta Dé</span>
<lb n="110"/><span>imthighthe uaidh.  Grásta Dé, an clúdach is breághtha</span>
<lb n="111"/><span>agus is órnáidighe a dh'fhéadfadh bheith ar an nduine, bhí</span>
<lb n="112"/><span>sé bainte dhe.  Níor bh'iongna gur mhothuigh sé é féin</span>
<lb n="113"/><span>nochtaithe agus go raibh náire air agus eagla.  D'admhuigh</span>
<lb n="114"/><span>sé gur dhein sé an peaca, ach dhein sé beart ana lag.</span>
<lb n="115"/><span>Chuir sé an milleán ar an mnaoi.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>“An bhean a thugais-se dhom,” ar seisean, “thug sí</span>
<lb n="118"/><span>dhom cuid de thoradh an chrainn, agus d'itheas é.”</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Chuir sé an milleán ar an mnaoi, go spriúnlaithe,</span>
<lb n="121"/><span>agus thug sé, go malluighthe, iaracht ar an milleán do</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="122"/><p><span>chur ar Dhia féin, moladh go deó leis!  Ba bheag 'ná go</span>
<lb n="123"/><span>ndubhairt sé:  “Is tú féin fé ndear é, mar is tú féin</span>
<lb n="124"/><span>a thug dom an bhean.”</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>Is minic ó shin a dhein cuid d'á shliocht an rud céadna,</span>
<lb n="127"/><span>nú rud de'n tsaghas chéadna.  Sgaoilean duine srian</span>
<lb n="128"/><span>le feirg.  Tugan sé droch chainnt uaidh.  Tugan sé</span>
<lb n="129"/><span>masla.  Tagan an easgaine agus an diamhasla as a</span>
<lb n="130"/><span>bhéal go tiugh.  Bíon sé ag cáthadh mhiona mór agus</span>
<lb n="131"/><span>ag cáthadh dhiairmíní go dtí go gcrithean a gcuid fola</span>
<lb n="132"/><span>ag an muinntir a bhíon ag éisteacht leis.  Ansan</span>
<lb n="133"/><span>má deir aoinne, “Faire fút!  Is olc an béas</span>
<lb n="134"/><span>atá agat!  “Ní'l le rádh aige ach:  “Cad é mo leigheas</span>
<lb n="135"/><span>air!  Nach shiné an meón a thug Dia dhom!”  Díreach</span>
<lb n="136"/><span>mar adubhairt an chéad duine úd, “An bhean a thugais</span>
<lb n="137"/><span>féin dom isí fé ndear é!”</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>Níor bh'aon mhaith a thuille cainnte dhéanamh leis.</span>
<lb n="140"/><span>D'iompuigh Dia chun na mná.</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh duit é dhéanamh?” ar seisean.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>“Do mheall an phiast mé,” ar sisi.</span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>D'innis sí an fhírinne.  Ní raibh 'n-a cainnt, ámhthach,</span>
<lb n="147"/><span>ach cuid de'n fhírinne.  Bhí ciall agus tuisgint aici.</span>
<lb n="148"/><span>Ní raibh aon sgamal ar a h-aigne.  Nuair adubhairt an</span>
<lb n="149"/><span>namhaid an bhréag léi ní raibh aon cheart aici an bhréag</span>
<lb n="150"/><span>do chreideamhaint uaidh.  Bhí focal Dé aici i gcoinnibh</span>
<lb n="151"/><span>na bréige.  D'éist sí leis an mbréig i gcoinnibh focail</span>
<lb n="152"/><span>Dé, agus dhein sí an bheart a bhí ceangailte uirthi i láthair</span>
<lb n="153"/><span>Dé gan a dhéanamh.  Dhein sí an peaca ar a dtugtar</span>
<lb n="154"/><span>peaca an tsínsir.  Do chuir sí fhiachaint ar a fear an</span>
<lb n="155"/><span>peaca céadna dhéanamh.  Siné an tobar as ar eirigh gach</span>
<lb n="156"/><span>olc d'á dtáinig riamh ar an gcine daona.  Tabharthas</span>
<lb n="157"/><span>uathbhásach ó Dhia do'n duine ab eadh saor thoil an duine.</span>
<lb n="158"/><span>Olc uathbhásach ag an nduine dh'á dhéanamh ar Dhia ab</span>
<lb n="159"/><span>eadh an tsaor thoil sin d'iompáil i gcoinnibh Dé.  As</span>
<lb n="160"/><span>an olc uathbhásach san iseadh d'fhás na h-uilc go léir atá</span>
<lb n="161"/><span>tagaithe ar an nduine riamh ó shin.  Dá bhfanadh toil an</span>
<lb n="162"/><span>duine do réir toile Dé ní bheadh olc sa tsaoghal i n-aon</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="163"/><p><span>chor.  Ní bheadh teinneas ná diachair, ocras ná tart,</span>
<lb n="164"/><span>breóiteacht ná bás sa tsaoghal.  Ní bheidís ar an nduine,</span>
<lb n="165"/><span>agus ní bheidís ar aon rud eile beó ach chómh beag.  Is</span>
<lb n="166"/><span>do'n duine, mar thabharthas, a dhein Dia gach nídh eile d'ár</span>
<lb n="167"/><span>dhein sé, idir bheó agus neambeó.  Dhein Dia iad go</span>
<lb n="168"/><span>léir ar mhaithe leis an nduine.  Dhein Dia gan locht iad.</span>
<lb n="169"/><span>D'fhanfidís gan locht dá bhfanadh an duine gan pheaca.</span>
<lb n="170"/><span>Dhein an duine an t-olc mór nuair a dhein sé an peaca.</span>
<lb n="171"/><span>Do leath toradh an uilc mhóir sin ar gach nídh d'ár</span>
<lb n="172"/><span>chruthnuigh Dia do'n duine, agus do leath an t-olc mór</span>
<lb n="173"/><span>féin ar an sliocht a bhí le teacht ó'n nduine, .i. ar an gcine</span>
<lb n="174"/><span>daona go léir.  Siné peaca an tsínsir.</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>AN MHALLACHT AGUS AN GHEALLAMHAINT.</span></p>
<lb n="179"/>
<lb n="180"/><p><span>Ba mhór é an t-olc san a dhein an duine, le n-a shaor</span>
<lb n="181"/><span>thoil féin, nuair a dhein sé peaca an tsínsir.  Ach dá</span>
<lb n="182"/><span>mhéid é, bhí nídh le fághail a bhí níba mhó 'ná é.  Do bhuaidh</span>
<lb n="183"/><span>an t-olc san ar gach maith d'á raibh sa duine, ach níor</span>
<lb n="184"/><span>fhéad sé buachtaint ar mhór-mhaitheas Dé.  Do cheap an</span>
<lb n="185"/><span>namhaid go raibh an gnó go léir, saothar na sé lá, loitithe</span>
<lb n="186"/><span>aige nuair a bhí plúr na h-oibre, saor thoil an duine,</span>
<lb n="187"/><span>loitithe aige.  Níor bh'fhada, ámhthach, go bhfeacaidh an</span>
<lb n="188"/><span>namhaid gur bh'air féin a bhí an t-olc déanta aige, agus</span>
<lb n="189"/><span>gur bh'ar a chómhacht féin a bhí lot déanta aige.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>Do cuireadh ar an nduine an pionós a bhí tuillte aige.</span>
<lb n="192"/><span>Do díbireadh a' Gáirdín Parathais an bheirt.  Dubhradh leis</span>
<lb n="193"/><span>an bhfear go gcaithfadh sé a bheatha do dhéanamh as allus</span>
<lb n="194"/><span>a ghruadh; go raibh easgaine an droch ghnímh a bhí déanta</span>
<lb n="195"/><span>aige tuitithe ar an dtalamh, agus gur deilgne agus</span>
<lb n="196"/><span>sgeacha a gheóbhadh sé as an dtalamh mar thoradh ar an</span>
<lb n="197"/><span>gcuid ba mhó d'á shaothar; agus go gcaithfadh sé, sa</span>
<lb n="198"/><span>deire, bás d'fhághail, agus go ndéanfadh cré airís de,</span>
<lb n="199"/><span>an chré as ar deineadh é.</span>
<lb n="200"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="201"/><p><span>Dubhradh leis an mnaoi go gcaithfadh sí bheith umhal d'á</span>
<lb n="202"/><span>fear, agus go gcaithfadh sí mórán pionóis a dh'fhulag</span>
<lb n="203"/><span>ag iompar clainne agus 'ghá dtabhairt ar an saoghal agus</span>
<lb n="204"/><span>'ghá dtógaint.</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>Ansan dubhairt Dia an focal a thaisbeáin do'n</span>
<lb n="207"/><span>namhaid gur bh'air féin a bhí an t-olc déanta aige, agus</span>
<lb n="208"/><span>nách ar Dhia ná ar an nduine.  Dubhairt Dia leis an</span>
<lb n="209"/><span>bpéist:</span></p>
<lb n="210"/>
<lb n="211"/><p><span>“Toisg gur dheinis-se an gníomh so tá mallacht ort</span>
<lb n="212"/><span>thar gach nídh d'á bhfuil beó.  Beidh tú ag gluaiseacht ar</span>
<lb n="213"/><span>do bholg agus ag ithe an tsalachair go deó.  Cuirfad-sa</span>
<lb n="214"/><span>namhadas idir thú agus an bhean, agus idir do shliocht</span>
<lb n="215"/><span>agus a sliocht.  Brisfidh sisi do cheann-sa agus beidh</span>
<lb n="216"/><span>tusa ag faire ar a sáil.”</span></p>
<lb n="217"/>
<lb n="218"/><p><span>Salachar iseadh an peaca.  Tháinig an annsprid “ag</span>
<lb n="219"/><span>ithe an tsalachair” nuair a tháinig sé ag spriocadh na</span>
<lb n="220"/><span>mná chun an pheaca dhéanamh.  Chun an tsalachair sin a</span>
<lb n="221"/><span>dh'ithe do chuaidh sé i riocht na péiste, ag gluaiseacht</span>
<lb n="222"/><span>ar a bholg.  Do dhaingnigh an mhallacht an dá nídh air,</span>
<lb n="223"/><span>ithe an tsalachair agus riocht na péiste.  Tá sé ag ithe</span>
<lb n="224"/><span>an tsalachair riamh ó shin ag spriocadh na ndaoine chun an</span>
<lb n="225"/><span>pheaca.  Is salach agus is spriúnlaithe an gnó é, gnó</span>
<lb n="226"/><span>a thagan isteach go maith le riocht na péiste.</span></p>
<lb n="227"/>
<lb n="228"/><p><span>Nuair airigh sé an focal i dtaobh sleachta na mná,</span>
<lb n="229"/><span>agus go dtiocfadh ar an sliocht san aon do bhrisfadh</span>
<lb n="230"/><span>a chómhacht féin, bhí fhios aige gur bh'air féin a bhí an t-olc</span>
<lb n="231"/><span>déanta aige, an t-olc a mheas sé a bhí déanta aige ar</span>
<lb n="232"/><span>Dhia, agus ar an nduine do chruthnuigh Dia.  Bhí eólus</span>
<lb n="233"/><span>níb' fhearr aige ar an nídh sin nuair a tháinig an chéad</span>
<lb n="234"/><span>Domhnach Cásga agus d'eirigh an Slánuightheóir ó'n mbás.</span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>Bhí bás tuillte ag Adam agus ag Ébha ach níor leogadh</span>
<lb n="237"/><span>do'n bhás teacht ortha láithreach.  Do tugadh ré aithrighe</span>
<lb n="238"/><span>dhóibh.  Do tugadh dóibh an ré aithrighe sin de bhíthinn an</span>
<lb n="239"/><span>tSlánuightheóra a gealladh dóibh, agus a bhí le teacht.</span>
<lb n="240"/><span>D'airighdar an gheallamhaint agus do thuigeadar í go</span>
<lb n="241"/><span>maith.  Do cuireadh amach as an aoibhneas iad, agus</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="242"/><p><span>b'éigean dóibh tosnú ar chruadhtan na beatha so d'fhulag.</span>
<lb n="243"/><span>Chuireadar a dtoil le toil Dé, agus do ghabhadar le</span>
<lb n="244"/><span>n-ais an cruadhtan agus d'fhuiligeadar é, mar bhí 'fhios</span>
<lb n="245"/><span>acu go maithfí dhóibh an peaca a bhí déanta acu, mar go</span>
<lb n="246"/><span>ndéanfadh an Slánuightheóir ceart Dé do shásamh ann,</span>
<lb n="247"/><span>nídh ná raibh aon bhreith acu féin ar a dhéanamh.</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Chrom Adam ar an dtalamh do shaothrú agus ar a</span>
<lb n="250"/><span>mbeatha do bhaint as, chómh maith agus dob' fhéidir é</span>
<lb n="251"/><span>tar éis na h-easgaine a bhí tagaithe air.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Tháinig an chlann.  Do rugadh Cain.  Ansan do rugadh</span>
<lb n="254"/><span>Abel.  Do lean Cain ar shaothrú an tailimh agus bhí</span>
<lb n="255"/><span>Abel i n'aodhaire ar thréad caereach.  Do thug an</span>
<lb n="256"/><span>t-athair agus an mháthair eólus maith do'n bheirt ar Dhia,</span>
<lb n="257"/><span>agus ar an aoibhneas a bhí acu féin ar dtúis; agus</span>
<lb n="258"/><span>ansan, ar an gcuma 'n-ar chailleadar an t-aoibhneas,</span>
<lb n="259"/><span>agus ar an ngeallamhaint a bhí tabhartha ag Dia dhóibh</span>
<lb n="260"/><span>go dtiocfadh an Slánuightheóir.  Do ghlacadar an</span>
<lb n="261"/><span>t-eólus, ach ní mar a chéile do ghlacadar é, agus ní mar</span>
<lb n="262"/><span>a chéile an toradh do bhaineadar as.</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="265"/>
<lb n="266"/><p><span>ABEL A'S CAIN.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>Do ghlac Abel an t-eólus go h-umhal agus do chimeád</span>
<lb n="269"/><span>sé é féin ó pheaca agus bhí sé naomhtha, taithneamhach i láthair</span>
<lb n="270"/><span>Dé.  Do ghlac Cain an t-eólus ach is ar a mhalairt de</span>
<lb n="271"/><span>chuma a ghlac sé é.  Do ghlac sé é go dúr agus go</span>
<lb n="272"/><span>stuacach agus go droch chroidheach, agus ní raibh sé</span>
<lb n="273"/><span>taithneamhach i láthair Dé.  Dheineadh gach fear acu ídhbirt</span>
<lb n="274"/><span>chun Dé.  Tá ceist sa Teagasg Críostaidhe againn.</span>
<lb n="275"/><span>Sidí í:</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>“Cad é an nídh ídhbirt?”</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Sidé an freagra atá ar an gceist sin:</span></p>
<lb n="280"/>
<lb n="281"/><p><span>“Gníomh Dia d'adhradh, le n-a n-admhálaimíd cómhacht</span>
<lb n="282"/><span>Dé go h-iomlán os ár gcionn agus ár spleádhchas féin</span>
<lb n="283"/><span>go fórlíonta leis.”</span>
<lb n="284"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="285"/><p><span>Do mhúin Adam do'n bheirt, ó thosach, conus an gníomh</span>
<lb n="286"/><span>san do dhéanamh agus do lean an bheirt 'ghá dhéanamh.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  Do thárla, lá, tar éis mórán</span>
<lb n="289"/><span>aimsire, an bheirt a bheith ag déanamh na h-oibre sin.</span>
<lb n="290"/><span>Bhí an ídhbirt ag Cain 'á dhéanamh, mar ba ghnáth leis</span>
<lb n="291"/><span>.i. cuid de thoradh an tailimh aige dh'á ídhbirt chun Dé.</span>
<lb n="292"/><span>Bhí Abel, leis, ag déanamh na h-ídhbirte.  Bhí cuid de</span>
<lb n="293"/><span>chéad gheinibh a threud aige dhá ídhbirt chun Dé.  Thug Dia</span>
<lb n="294"/><span>le tuisgint dóibh go raibh an ídhbirt a bhí ag Abel 'á</span>
<lb n="295"/><span>dhéanamh taithneamhach 'n-a láthair agus go raibh ídhbirt</span>
<lb n="296"/><span>Chain míthaithneamhach 'n-a láthair.  Tháinig eud ar Chain.</span>
<lb n="297"/><span>Bhí an mac mallachtain ag séide féi.  Do labhair Dia</span>
<lb n="298"/><span>leis mar seo:</span></p>
<lb n="299"/>
<lb n="300"/><p><span>“Cad chuige dhuit fearg a bheith ort?  Má dheinean</span>
<lb n="301"/><span>tú an mhaith ná beidh a thoradh agat?  Agus má 'sé an</span>
<lb n="302"/><span>t-olc is maith leat a dhéanamh nách shiné an peaca sa</span>
<lb n="303"/><span>dorus agat láithreach?  Ach beidh a dhúil fé d' smacht,</span>
<lb n="304"/><span>agus beidh cumas agat air.”</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>Ní féidir do dhuine peaca dhéanamh ach le saor thoil.</span>
<lb n="307"/><span>Pé séide dhéanfidh an annsprid fé dhuine, ná pé tathant</span>
<lb n="308"/><span>a dhéanfidh a dhroch mhian féin air, ní féidir dó peaca</span>
<lb n="309"/><span>dhéanamh ach le saor thoil.  Má dheinid an annsprid agus</span>
<lb n="310"/><span>an droch mhian aigne an duine do dhalladh i dtreó nách</span>
<lb n="311"/><span>le saor thoil a dhéanfidh sé an gníomh, ní peaca an gníomh</span>
<lb n="312"/><span>san i n-aon chor.</span></p>
<lb n="313"/>
<lb n="314"/><p><span>An focal a labhair Dia le Cain do thaisbeáin sé dhó,</span>
<lb n="315"/><span>pé buile euda a bhí air agus pé droch aigne a bhí istigh</span>
<lb n="316"/><span>'n-a chroidhe, nár bhaineadar ó shaoirse a thoile.  Ba</span>
<lb n="317"/><span>mhar a chéile an chainnt agus a rádh, “Cad chuige an</span>
<lb n="318"/><span>fhearg?  Ná tuigean do choinsias féin, má dheinean</span>
<lb n="319"/><span>tú an mhaith go mbeir chómh taithneamhach am' láthair-se le</span>
<lb n="320"/><span>h-Abel?  Má thagan an droch smaoineamh at' aigne</span>
<lb n="321"/><span>nách shin smacht agat air má's maith leat an smacht a</span>
<lb n="322"/><span>dh'oibiriú?  Agus más maith leat géille do'n droch</span>
<lb n="323"/><span>smaoineamh nách shiné an peaca agat dhá dhéanamh láith-</span>
<lb n="324"/><span>reach?”</span>
<lb n="325"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="326"/><p><span>Do thuig Cain an sgéal go léir.  Bhí eud air agus</span>
<lb n="327"/><span>bhí fearg air ach ní raibh aon sgamal ar a thuisgint.  Do</span>
<lb n="328"/><span>chuimhnigh sé ar an ndroch ghníomh agus do shocaruigh sé</span>
<lb n="329"/><span>a aigne ar an ndroch ghníomh a dhéanamh i n-aimhdheoin na</span>
<lb n="330"/><span>cainnte do labhair Dia leis.</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>Do labhair sé le h-Abel.  “Téidhmís amach,” ar</span>
<lb n="333"/><span>seisean.  D'imthighdar amach le cois a chéile.  Nuair a</span>
<lb n="334"/><span>bhíodar amuich sa pháirc d'iompuigh Cain ar a dhritháir</span>
<lb n="335"/><span>agus do mhairbh sé é.</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>Ansan do labhair Dia airís leis.  Labhran a choinsias</span>
<lb n="338"/><span>leis an bpeacach sar a ndeinean sé an peaca.  Nuair</span>
<lb n="339"/><span>a bhíon an peaca déanta labhran an coinsias airís.</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>“Ca bhfuil do dhritháir?” arsa Dia le Cain.</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>“Ní fheadar-sa san,” arsa Cain, “an cimeádaidhe</span>
<lb n="344"/><span>ar mo dhritháir mise?” ar seisean.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>“Cad é seo atá déanta agat!” arsa Dia leis.</span>
<lb n="347"/><span>“Tá fuil do dhrithár ag glaodhach as an gcré orm-sa.</span>
<lb n="348"/><span>D'á bhrígh sin beidh tú fé mhallacht ar an dtalamh, mar</span>
<lb n="349"/><span>gur osgail an talamh a bhéal agus gur ghlac sé fuil</span>
<lb n="350"/><span>do dhrithár ód' láimh.  Nuair a shaothróchair an talamh</span>
<lb n="351"/><span>ní thabharfidh sé a thoradh dhuit.  Beidh tú ad'fhánaidhe</span>
<lb n="352"/><span>agus ruag ort ar an dtalamh.”</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>NAOI.</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>Níor dhein Cain aithrighe sa choir a bhí déanta aige.</span>
<lb n="359"/><span>Níor iarr sé ar Dhia an gníomh a mhaitheamh dó.  Is amhlaidh</span>
<lb n="360"/><span>a dubhairt sé go raibh an peaca ró mhór agus nár</span>
<lb n="361"/><span>bh'fhéidir é mhaitheamh.  Ní raibh sa chainnt sin ach uabhar.</span>
<lb n="362"/><span>Níor thoil leis é féin d'umhlú i láthair Dé agus an</span>
<lb n="363"/><span>aithrighe dhéanamh.  Bhí 'fhios aige go maith go bhféadfadh</span>
<lb n="364"/><span>Dia an peaca do mhaitheamh dó, agus nár bh'é méid an</span>
<lb n="365"/><span>pheaca a bhí ag cosg Dé ar é mhaitheamh ach uabhar agus</span>
<lb n="366"/><span>droch aigne an peacaigh féin.  Ní raibh aon chathú ná aon</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="367"/><p><span>dólás croidhe air mar gheall ar an ngníomh.  Dhéanfadh</span>
<lb n="368"/><span>sé an gníomh airís dá mbeadh Abel beó airís.  Gan</span>
<lb n="369"/><span>amhras níor bh'fhéidir an peaca do mhaitheamh an fhaid a bhí</span>
<lb n="370"/><span>croidhe agus aigne an pheacaigh ar an staid sin.  Chuir</span>
<lb n="371"/><span>Dia cómhartha an mharbhuightheóra ar a éadan agus</span>
<lb n="372"/><span>b'éigean dó féin agus dá shliocht imtheacht ó'n gcuid</span>
<lb n="373"/><span>eile de shliocht Adaim agus comhnuighe dhéanamh sa</span>
<lb n="374"/><span>dúthaigh a bhí soir ó'n áit n-a raibh Gáirdín Parathais.</span></p>
<lb n="375"/>
<lb n="376"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  Do flúirsigheadh an dá shliocht</span>
<lb n="377"/><span>go tiugh.  Thug Dia d'Adam mac d'ár bh'ainim Set.</span>
<lb n="378"/><span>Duine naomhtha ab eadh an mac san agus bhí a shliocht</span>
<lb n="379"/><span>naomhtha.  Nuair a mheuduigh an dá shliocht do tugtí</span>
<lb n="380"/><span>clann Dé ar shliocht Set agus do tugtaí clann daoine</span>
<lb n="381"/><span>ar shliocht Chain.</span></p>
<lb n="382"/>
<lb n="383"/><p><span>Do mhair Adam naoi gcéad agus tríochad blian.</span>
<lb n="384"/><span>Ansan do fuair sé bás.  Do tugadh dó ré aithrighe a bhí</span>
<lb n="385"/><span>fada go leór.  Dhein sé úsáid mhaith de'n ré aithrighe,</span>
<lb n="386"/><span>ach b'éigean dó, sa deire, bás a dh'fhulag mar gheall ar a</span>
<lb n="387"/><span>pheaca.</span></p>
<lb n="388"/>
<lb n="389"/><p><span>Do mhaireadh na daoine an uair sin ar feadh mórán</span>
<lb n="390"/><span>céadta blian.  Do mhaireadh cuid acu i ngiorreacht do</span>
<lb n="391"/><span>mhíle blian.  Toisg saoghal an duine bheith chómh fada</span>
<lb n="392"/><span>agus na daoine do theacht ar an saoghal ana thiugh, bhí</span>
<lb n="393"/><span>dhá phobul mhóra daoine ar an saoghal abhfad sar a bhfuair</span>
<lb n="394"/><span>Adam bás.  Chimeád an dá shliocht ó chéile ar feadh</span>
<lb n="395"/><span>rainnt aimsire, sliocht Chain agus an tsliocht eile, clann</span>
<lb n="396"/><span>an duine agus clann Dé, mar a tugtí ortha.  Ansan,</span>
<lb n="397"/><span>fé mar adeir an Bíobla, chonaic na fir a bhí ar chlainn</span>
<lb n="398"/><span>Dé na mná óga a bhí ar an sliocht eile, go rabhadar</span>
<lb n="399"/><span>ana bhreágh, agus do ghlacadar chucha, asta go léir,</span>
<lb n="400"/><span>mná pósta dhóibh féin, do réir a dtoile.</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>Ansan iseadh do ghluais an t-olc.  Ansan do sgaoil</span>
<lb n="403"/><span>na daoine go léir srian le n-a ndroch mhiantaibh go</span>
<lb n="404"/><span>dtí gur “thruailligh gach feóil a slighe ar an saoghal”</span>
<lb n="405"/><span>agus ná raibh aidhm ná cuimhneamh ag aoinne ar Dhia ná</span>
<lb n="406"/><span>ar aithrighe, ach gach aoinne, óg agus aosta, ag tnúth agus</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="407"/><p><span>ag machtnamh ar conus a chuirfidís méid ar a n-olcas</span>
<lb n="408"/><span>agus ar a malluightheacht, ar conus a thiocfidís ar gach</span>
<lb n="409"/><span>gníomh ba mheasa 'ná a chéile do dhéanamh i gcoinnibh</span>
<lb n="410"/><span>dlighe Dé, go dtí gur eirigh fearg Dé chómh h-árd san</span>
<lb n="411"/><span>'n-a gcoinnibh nár bh'fholáir iad do dhísgiú i n-aonfheacht</span>
<lb n="412"/><span>le h-uisge na dílean.</span></p>
<lb n="413"/>
<lb n="414"/><p><span>Bhí aon duine amháin ar an saoghal, ámhthach, agus bhí</span>
<lb n="415"/><span>sé dílis do Dhia agus chimeád sé é féin glan ó'n</span>
<lb n="416"/><span>salachar agus ó'n malluightheacht a bhí 'n-a thímpal sa</span>
<lb n="417"/><span>tsaoghal.  B'é duine é sin 'ná Naoi.  Do labhair Dia leis</span>
<lb n="418"/><span>an nduine sin agus dubhairt sé leis long a dhéanamh</span>
<lb n="419"/><span>a chimeádfadh é féin agus a mhuinntir slán ó uisge na</span>
<lb n="420"/><span>dílean, mar go raibh an díle le teacht ar an ndomhan</span>
<lb n="421"/><span>mar gheall ar pheacaíbh na ndaoine.  Níor bh'fholáir an</span>
<lb n="422"/><span>long san a bheith mór a dóithin, ní h-amháin chun Naoi</span>
<lb n="423"/><span>agus a mhuinntir do thabhairt slán, ach chun a lán des na</span>
<lb n="424"/><span>h-ainmhidhthibh, leis, do thabhairt slán, i dtreó go bhféad-</span>
<lb n="425"/><span>fadh a síolrach leathadh airís ar thalamh an domhain nuair</span>
<lb n="426"/><span>a bheadh uisge na dílean imthighthe.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>An Airc a tugadh ar an loing sin.  D'innis Dia do</span>
<lb n="429"/><span>Naoi conus a dhéanfadh sé í, agus cad é an fhaid agus an</span>
<lb n="430"/><span>leithead agus an aoirde bheadh inti.  Bhí sí chómh mór</span>
<lb n="431"/><span>san go raibh Naoi céad blian 'ghá déanamh.</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>Chonaic na daoine an obair ar siubhal.  Do h-innseadh</span>
<lb n="434"/><span>dóibh cad chuige an obair; go raibh fearg Dé eirighthe chómh</span>
<lb n="435"/><span>h-árd san mar gheall ar pheacaíbh na ndaoine nár bh'fholáir</span>
<lb n="436"/><span>an domhan do bháth', agus go dtiocfadh an t-uisge nuair</span>
<lb n="437"/><span>a bheadh an long déanta.</span></p>
<lb n="438"/>
<lb n="439"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>AN AIRC.</span></p>
<lb n="442"/>
<lb n="443"/><p><span>Bhí na daoine ag feuchaint ar an obair agus bhí an</span>
<lb n="444"/><span>obair ag dul ar aghaidh go mear.  Chonacadar an long</span>
<lb n="445"/><span>uathbhásach agus gan aon uisge 'n-a cómhgar.  Bhí fhios</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="446"/><p><span>acu nár bh'fhéidir í bhreith ó'n áit n-a raibh sí ag triall ar</span>
<lb n="447"/><span>aon fharaige, agus bhí fhios acu nár bh'fholáir an fharaige</span>
<lb n="448"/><span>bheith doimhinn go maith nú ná féadfadh sí a leithéid de</span>
<lb n="449"/><span>loing a dh'iompar i n-aon chor.  Conus a béarfí chun</span>
<lb n="450"/><span>na faraige í choidhche?  Agus dá mbeadh sí i n-aice na</span>
<lb n="451"/><span>faraige conus a béarfí fada amach a dóithin í chun na</span>
<lb n="452"/><span>faraige bheith ábalta ar í dh'iompar?  Níor bh'fhéidir</span>
<lb n="453"/><span>d'árthach chómh mór snámh ach ar uisge bheadh ana dhoimhinn.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>Nuair a bhíodar cortha ó bheith ag cainnt ar an gcuma</span>
<lb n="456"/><span>san do shocaruighdar 'n-a n-aigne gur bh' as a mheabhair</span>
<lb n="457"/><span>a bhí Naoi.  Ach chonacadar gur dhuine naomhtha é; gur</span>
<lb n="458"/><span>staon sé go seasamhach ós na droch bheartaibh a bhí acu</span>
<lb n="459"/><span>féin 'á dhéanamh gan sgáth gan náire gan sos.  Níor</span>
<lb n="460"/><span>bh'fhéidir leó a thuisgint cad 'n-a thaobh dó bheith ag brise a</span>
<lb n="461"/><span>chroidhe ar a leithéid de chuma ag déanamh na loinge sin</span>
<lb n="462"/><span>agus gan aon bhreith aige, dar leó, ar aon tairbhthe</span>
<lb n="463"/><span>bhaint aiste choidhche.  Bhí seisean coitchianta 'ghá innsint</span>
<lb n="464"/><span>dóibh gur bh'é Dia a dh'órduigh dó an long a dhéanamh i</span>
<lb n="465"/><span>dtreó ná báthfí é féin agus a mhuinntir nuair a thiocfadh</span>
<lb n="466"/><span>an díle ar an ndomhan; mar go mbáthfí an domhan mar</span>
<lb n="467"/><span>gheall ar pheacaíbh na ndaoine.  Níor dheineadar d'á</span>
<lb n="468"/><span>chainnt ach magadh.  Ní gnáth le n-a leithéidí choidhche a</span>
<lb n="469"/><span>dhéanamh de chainnt d'á sórd ach magadh.</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>Foláramh uathbhásach dóibh ab eadh an chainnt, agus</span>
<lb n="472"/><span>déanamh na loinge sin, ach níor chuireadar suim sa</span>
<lb n="473"/><span>bhfoláramh.  Bhí an obair, agus an chainnt, ar siubhal</span>
<lb n="474"/><span>ar feadh céad blian.  'Sé sin le rádh, bhí an foláramh</span>
<lb n="475"/><span>ar siubhal ar feadh céad blian.  Dob' fhada an foláramh é.</span>
<lb n="476"/><span>Níor fágadh ar a gcumas a rádh go dtánathas a gan fhios</span>
<lb n="477"/><span>ortha.  Do tugadh céad blian dóibh chun aithrighe.  Níor</span>
<lb n="478"/><span>dheineadar an aithrighe.  B'fhearr leó bheith ag magadh</span>
<lb n="479"/><span>fé'n obair agus fé'n bhfear a bhí ag déanamh na h-oibre,</span>
<lb n="480"/><span>agus a bhí ag déanamh na cainnte, 'ghá innsint dóibh</span>
<lb n="481"/><span>cad é an brígh a bhí leis an obair.  Dar leó ba chirte</span>
<lb n="482"/><span>dhó ciall a bheith aige agus pléisiúr an tsaoghail seo</span>
<lb n="483"/><span>bheith aige an fhaid a bheadh sé ar an saoghal.</span>
<lb n="484"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="485"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  Bhí an bhliain deirineach de'n</span>
<lb n="486"/><span>chéad blian geall le bheith caithte agus bhí an long mhór</span>
<lb n="487"/><span>críochnuighthe.  Iongna shaoghail ab eadh an long san</span>
<lb n="488"/><span>le méid.  Le leamhnú Dé do thosnuigh na h-ainmhidhthe</span>
<lb n="489"/><span>ar theacht agus ar dhul isteach sa loing 'n-a gcúplaíbh,</span>
<lb n="490"/><span>firean agus bainean, idir bheithidheachaibh agus éanlaithe.</span>
<lb n="491"/><span>Grásta mór ó Dhia ab eadh an radharc san, leis, chun eagla</span>
<lb n="492"/><span>do chur ar na daoine agus iad do spriocadh chun aithrighe</span>
<lb n="493"/><span>dá mb' fhéidir é.  Ach ní deirtear gur chuireadar suim</span>
<lb n="494"/><span>sa radharc ná gur dheineadar aithrighe.  B'fhéidir go</span>
<lb n="495"/><span>raibh cuid acu do chuir, agus do dhein.  Ní féidir</span>
<lb n="496"/><span>d'aoinne a rádh ce'cu a bhí nú ná raibh.  Níl a fhios san</span>
<lb n="497"/><span>ach ag Dia amháin.  Marar dheineadar aon aithrighe tá</span>
<lb n="498"/><span>aon nídh amhain soiléir go leór.  Ní féidir dóibh</span>
<lb n="499"/><span>a rádh nár thug Dia na Glóire gach aon chaoi dhóibh ar</span>
<lb n="500"/><span>aithrighe dhéanamh.  Thug sé céad blian dóibh, agus an</span>
<lb n="501"/><span>t-ullmhúchán go léir os cómhair a súl an uile lá de'n</span>
<lb n="502"/><span>aimsir.</span></p>
<lb n="503"/>
<lb n="504"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>AN DÍLE.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>Nuair a bhí na h-ainmhidhthe istigh sa loing do chuaidh</span>
<lb n="509"/><span>Naoi féin agus a mhuinntir isteach inti, agus do dhún</span>
<lb n="510"/><span>Dia í ó'n dtaobh amuich.  Ansan do thosnuigh an fhear-</span>
<lb n="511"/><span>thainn.  Do thuit an t-uisge anuas as an spéir 'n-a</span>
<lb n="512"/><span>thuiltíbh uathbhásacha agus do bhris an t-uisge aníos as</span>
<lb n="513"/><span>an dtalamh 'n-a thoibreachaibh móra garbha glasa.  Do</span>
<lb n="514"/><span>lean an brise aníos as an dtalamh agus an tuitim as</span>
<lb n="515"/><span>an aer ar feadh dachad lá agus dachad oidhche.  Ansan</span>
<lb n="516"/><span>bhí an t-uisge eirighthe suas go h-árd os cionn na</span>
<lb n="517"/><span>gcnoc ab aoirde, agus ní raibh aon rud beó ar druim</span>
<lb n="518"/><span>na talmhan, duine ná beithidheach ná éan.  Bhíodar go</span>
<lb n="519"/><span>léir báithte.  Ní raibh beó ar an saoghal ach Naoi agus</span>
<lb n="520"/><span>a muinntir agus na h-ainmhidhthe a bhí 'n-a theannta</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="521"/><p><span>istigh sa n-airc.  D'eirigh an airc fé mar a dh'eirigh an</span>
<lb n="522"/><span>t-uisge agus do shnáimh sí ar barr uisge.  Do lean</span>
<lb n="523"/><span>an t-uisge ar an ndomhan ar feadh céad agus deich</span>
<lb n="524"/><span>lá agus dachad.</span></p>
<lb n="525"/>
<lb n="526"/><p><span>Tar éis na h-aimsire sin b'é toil Dé gur thráigh an</span>
<lb n="527"/><span>t-uisge agus gur thriomuigh an talamh.  Chómh luath agus</span>
<lb n="528"/><span>bhí an talamh tirim a dhóithin tháinig Naoi agus a mhuinntir</span>
<lb n="529"/><span>amach as an airc agus do leogadh amach na h-ainmhidhthe.</span>
<lb n="530"/><span>Chuir Dia a bheannacht ortha go léir fé mar a dhein sé nuair</span>
<lb n="531"/><span>a chruthnuigh sé an domhan, .i. rath agus iomadú.  Chuir</span>
<lb n="532"/><span>Dia rath agus beannacht, leis, ar Naoi agus ar a chlainn,</span>
<lb n="533"/><span>agus thosnuig daoine agus beithidhigh ar theacht agus ar</span>
<lb n="534"/><span>dhul i líonmhaire ar an saoghal.</span></p>
<lb n="535"/>
<lb n="536"/><p><span>Tá daoine ann a bhíon ag fághail locht ar an uile rud</span>
<lb n="537"/><span>a chíd siad.  Bíd siad ag fághail locht ar an rud a</span>
<lb n="538"/><span>dheinean Dia féin, moladh go deó leis.  Déarfadh na</span>
<lb n="539"/><span>daoine sin gur bh'ana chruaidh an gníomh ar a raibh de</span>
<lb n="540"/><span>dhaoine ar an saoghal an uair sin iad do dhísgiú i n-aon-</span>
<lb n="541"/><span>fheacht ar an gcuma san le h-uisge na dílean.  Tá</span>
<lb n="542"/><span>daoine eile a déarfadh gur thrócaire ana mhór ó Dhia</span>
<lb n="543"/><span>an díle do chur ar an ndomhan an uair sin; gur chimeád</span>
<lb n="544"/><span>an obair a bhí ar siubhal agus an chainnt a bhí 'á dhéanamh</span>
<lb n="545"/><span>i gcaitheamh an chéad blian, na daoine ag cuimhneamh ar</span>
<lb n="546"/><span>an gcontabhairt 'n-a rabhadar, agus ansan, nuair a</span>
<lb n="547"/><span>tháinig an t-éirleach agus an sgannra, go bhfuil gach aon</span>
<lb n="548"/><span>chosmhalacht go mb' fhéidir gur dhein a lán acu aithrighe</span>
<lb n="549"/><span>sar ar bádhadh iad, aithrighe ná déanfaidís go deó</span>
<lb n="550"/><span>dá mba ná tiocfadh an sgannra san ortha.  Tá fhios</span>
<lb n="551"/><span>againn go léir conus mar a bhíon daoine ann a déarfadh</span>
<lb n="552"/><span>go dána, an fhaid a bhíon an saoghal ar a dtoil acu,</span>
<lb n="553"/><span>ná fuil aon Dia i n-aon chor ann agus ná beadh aoinne</span>
<lb n="554"/><span>dob aoirde bheadh ag sgreadaigh ar Dhia 'ná iad dá</span>
<lb n="555"/><span>bhfeicidís an talamh ag luasgadh fé n-a gcosaibh agus</span>
<lb n="556"/><span>na tighthe ag tuitim n-a dtímpal.  Deir Naomh Peadar</span>
<lb n="557"/><span>gur saoradh daoine.  Tá cuid des na naoimh a déarfadh</span>
<lb n="558"/><span>gur chuir an díle fhiachaint ar a lán des na droch dhaoinibh</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="559"/><p><span>úd aithrighe dhéanamh sar ar bádhadh iad, agus gur dheine-</span>
<lb n="560"/><span>adar an aithrighe, agus gur saoradh iad tré bhíthinn an</span>
<lb n="561"/><span>tSlánuightheóra a bhí le teacht.  Agus déarfadh na</span>
<lb n="562"/><span>naoimh chéadna, go raibh, d'á bhrígh sin, i n-uisge na dílean,</span>
<lb n="563"/><span>samhaltas roimh ré, do'n bhaiste a chuir ár Slánuightheóir</span>
<lb n="564"/><span>ar bun; gur shaor uisge na dílean cuid des na daoine</span>
<lb n="565"/><span>a bádhadh, fé mar a shaoran uisge an bhaiste na daoine</span>
<lb n="566"/><span>a ghlacan an tsácramínt sin.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>Pé rud is ceart a rádh sa chéill sin i dtaobh uisge</span>
<lb n="569"/><span>na dílean nár tháinig ach an t-aon uair amháin, nú i</span>
<lb n="570"/><span>dtaobh an sgannra do leanan luasgadh talmhan, ná</span>
<lb n="571"/><span>tagan ach go h-anamh, is deimhin go ndeinean buairt</span>
<lb n="572"/><span>agus trioblóid agus eagla báis aigne an duine</span>
<lb n="573"/><span>d'iompáil ar Dhia agus ar aithrighe agus ar leas anama.</span>
<lb n="574"/><span>D'á bhrígh sin is ceart dúinn a thuisgint nách díobháil,</span>
<lb n="575"/><span>ach gur tairbhthe mór, a dheinean Dia dhúinn nuair isé a</span>
<lb n="576"/><span>thoil naomhtha a chur fhiachaint orainn trioblóidí dh'fhulag</span>
<lb n="577"/><span>ar an saoghal so.  Ní ceart dúinn a rádh gur droch</span>
<lb n="578"/><span>nídh aon rud a thugan Dia dhúinn le fulag, pé bog</span>
<lb n="579"/><span>cruaidh a mheasaimíd féin é bheith.  Isé toil Dé é agus</span>
<lb n="580"/><span>is ceart dúinn bheith sásta le toil Dé.</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="583"/>
<lb n="584"/><p><span>TÚR BHABEL.</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>Déarfadh duine gur chóir, óir nár fágadh beó ar an</span>
<lb n="587"/><span>saoghal ach an t-aon fhear amháin agus a chlann, agus gur</span>
<lb n="588"/><span>dhuine fóghanta é, go dtiocfadh cine fhóghanta uatha,</span>
<lb n="589"/><span>agus ná beadh na daoine ag cur na feirge ar Dhia a thuille.</span>
<lb n="590"/><span>Ní mar sin a bhí, ámhthach.  Bhí an triúr mac ag Naoi,</span>
<lb n="591"/><span>mar a chítear sa Scriptiúir, Sem agus Cam agus Iaphet.</span>
<lb n="592"/><span>Is ar éigin a bhí an ceathrar socair ar thalamh an domhain,</span>
<lb n="593"/><span>agus an talamh go léir fútha féin, nuair a dhein duine</span>
<lb n="594"/><span>des na macaibh gníomh a bhí ana olc.  Cam a dhein an</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="595"/><p><span>gníomh.  Thug sé d'á athair easonóir ghrána, agus</span>
<lb n="596"/><span>do thug an easonóir sin mallacht an athar anuas</span>
<lb n="597"/><span>air féin agus ar a shliocht.  Ach do thug Sem agus</span>
<lb n="598"/><span>Iaphet onóir d'á n-athair agus bhí an onóir sin i gcoinnibh</span>
<lb n="599"/><span>na h-easonóra thug Cam dó.  Chuir an t-athair beannacht</span>
<lb n="600"/><span>ar an mbeirt sin.  Chuir sé rath agus beannacht ó Dhia</span>
<lb n="601"/><span>ar Shem agus ar Iaphet agus ar a sliocht, agus dubhairt</span>
<lb n="602"/><span>sé go mbeadh sliocht Cham 'n-a ndaoraibh ag daoraibh</span>
<lb n="603"/><span>an dá shleachta eile.</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>Tháinig na daoine ar an saoghal go tiugh airís.  Bhíodar</span>
<lb n="606"/><span>n-a gcómhnuighe sa tír áluinn a bhí ar leathadh amach ó</span>
<lb n="607"/><span>bhun an chnuic ar ar luigh an airc nuair a thráigh uisge na</span>
<lb n="608"/><span>dílean.  Lastoir de'n abhainn mhóir ar a dtugtar an</span>
<lb n="609"/><span>Euphrátés atá an talamh san.  Nuair a chuaidh na daoine</span>
<lb n="610"/><span>i líonmhaireacht níor bh'fhada gur tuigeadh gur ghearr</span>
<lb n="611"/><span>ná beadh slighe acu sa tír sin, gur ghearr go gcaithfadh</span>
<lb n="612"/><span>cuid acu dul thar abhainn siar agus iad féin do leathadh</span>
<lb n="613"/><span>amach ar an dtalamh a bhí laistiar de'n abhainn.  Thuig-</span>
<lb n="614"/><span>eadar go mbeadh an méid díobh a raghadh thar abhainn</span>
<lb n="615"/><span>siar go mbeidís gearrtha amach ó'n gcuid eile a bheadh</span>
<lb n="616"/><span>'n-a ndiaidh, agus ó bhí an méadú ag dul ortha chómh</span>
<lb n="617"/><span>tiugh nár bhfada go mbeadh tuille acu ag imtheacht,</span>
<lb n="618"/><span>agus go ndéanfadh san sgaramhaint eile.  Bhí ag dul</span>
<lb n="619"/><span>'n-a luighe ar a n-aigne nár bh'fholáir do chlainn Naoi,</span>
<lb n="620"/><span>feasta, bheith ag cuimhneamh ar iad féin do leathadh ar</span>
<lb n="621"/><span>thíorthaibh an domhain.</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>Nuair a bhí an machtnamh san tar éis dul 'n-a luighe</span>
<lb n="624"/><span>i gceart ar a n-aigne tháinig machtnamh eile chucha.</span>
<lb n="625"/><span>Dubhradar le n-a chéile gur mhaith an rud dóibh cathair</span>
<lb n="626"/><span>a dhéanamh agus túr mór do chur 'n-a sheasamh i lár</span>
<lb n="627"/><span>na catharach san, i dtreó nuair a bheidís sgaipithe ar</span>
<lb n="628"/><span>fuid an domhain, go gcimeádfadh an túr san cuimhne</span>
<lb n="629"/><span>ortha i n-aigne na ndaoine a thiocfadh 'n-a ndiaidh ó</span>
<lb n="630"/><span>shliocht go sliocht.  Deirtear go raibh rud eile, leis, ar</span>
<lb n="631"/><span>aigne acu i ndéanamh an túir sin; gur theastuigh uatha</span>
<lb n="632"/><span>é bheith chómh mór, chómh h-árd san go bhféadfadh na daoine</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="633"/><p><span>dul suas ann ó'n uisge dá dtagadh díle eile ar an</span>
<lb n="634"/><span>ndomhan.</span></p>
<lb n="635"/>
<lb n="636"/><p><span>Ní raibh clocha sa n-áit, ach bhí márla breágh ríghin saidhbhir</span>
<lb n="637"/><span>tathaiceach ann go flúirseach.  Dheineadar bríceana de'n</span>
<lb n="638"/><span>mhárla agus do loisgeadar na bríceana le teine</span>
<lb n="639"/><span>agus ansan bhíodar chómh cruaidh le h-aon chloich.  Bhí</span>
<lb n="640"/><span>bitúmen sa n-áit agus dheineadar mairtaol maith de'n</span>
<lb n="641"/><span>bhitúmen.  Ansan bhí an t-adhbhar acu chun na h-oibre,</span>
<lb n="642"/><span>agus thosnuighdar ar an obair.  Dheineadar na fallaí</span>
<lb n="643"/><span>des na bríceanaibh agus de'n bhitúmen, agus níor</span>
<lb n="644"/><span>bh'fhada go raibh fallaí na catharach ag eirighe.  Chríoch-</span>
<lb n="645"/><span>nuighdar fallaí na catharach.  Ansan níor bh'fada go</span>
<lb n="646"/><span>raibh an túr ag eirighe suas go h-árd.  Dheineadar a bhun</span>
<lb n="647"/><span>go breágh leathan téagartha láidir, i dtreó go bhféadfí,</span>
<lb n="648"/><span>dar leó, é chur suas chómh h-árd leis an spéir.</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>Deirtear gur bh'é cúis go rabhadar ar aigne é chur</span>
<lb n="651"/><span>suas chómh h-árd leis an spéir 'ná i dtreó, dá dtagadh</span>
<lb n="652"/><span>an díle airís go bhféadfadh daoine dul suas sa túr ó'n</span>
<lb n="653"/><span>uisge.  Ní'l an méid sin curtha síos sa Bhíobla, ámh.</span>
<lb n="654"/><span>Ní deir an Bíobla ach gur le baois agus le h-uabhar</span>
<lb n="655"/><span>a bhíodar ag déanamh na h-oibre, agus gur chuir an</span>
<lb n="656"/><span>t-uabhar agus an bhaois sin fearg ar Dhia.  Deir an</span>
<lb n="657"/><span>Sgríbhinn Diadha go ndubhairt Dia na focail seo:</span>
<lb n="658"/><span>“Feuch, is aon chine amháin iad agus ní'l acu ach an t-aon</span>
<lb n="659"/><span>urlabhra amháin.  Tá an nídh seo curtha rómpa acu,</span>
<lb n="660"/><span>agus leanfid siad de go gcríochnuighid siad é.  Téighmís</span>
<lb n="661"/><span>síos agus cuirimís a n-urlabhra tré n-a chéile.”</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>IX.</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>MEASGADH URLABHRA.</span></p>
<lb n="666"/>
<lb n="667"/><p><span>Bhíodar go léir ag obair ar a ndítheal agus fuadar</span>
<lb n="668"/><span>árd fútha, agus fé mar a bhí an túr ag dul i n-aoirde bhí</span>
<lb n="669"/><span>an fuadar ag dul i ndéine agus an fonn chun na h-oibre</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="670"/><p><span>ag dul i neartmhaire, agus tuille daoine ag luighe</span>
<lb n="671"/><span>isteach sa n-obair i n-aghaidh an lae.  I n-inead aon</span>
<lb n="672"/><span>tuirse theacht ortha is amhlaidh a bhí flosg agus dásacht</span>
<lb n="673"/><span>ag meudú ortha agus an obair féin ag cur misnigh ortha</span>
<lb n="674"/><span>agus iad ag cur misnigh ar a chéile.  Fé dheire, i lár an</span>
<lb n="675"/><span>fhuadair agus an mhisnigh, do thuit nídh mírbhúilteach amach</span>
<lb n="676"/><span>dóibh.  Tháinig rud éigin ar a gcainnt i dtreó ná</span>
<lb n="677"/><span>tuigeadh duine acu cad 'deireadh duine eile acu!  Do</span>
<lb n="678"/><span>labhradar airís agus airís eile le n-a chéile.  Ní</span>
<lb n="679"/><span>raibh aon mhaith ann.  Nuair iarradh an saor rud ní</span>
<lb n="680"/><span>fheidir an fear friothalmha cad a bhíodh uaidh.  Nuair a</span>
<lb n="681"/><span>thugadh an fear friothálmha freagra ní thuigeadh an saor</span>
<lb n="682"/><span>an freagra.  Do stadadar ag feuchaint ar a chéile ar</span>
<lb n="683"/><span>feadh tamail.  Dheineadar iaracht airís ar chainnt le</span>
<lb n="684"/><span>n-a chéile.  Bhí an tarna h-iaract níba dhona 'ná an</span>
<lb n="685"/><span>chéad iaract má b'fhéidir é.  Is amhlaidh a bhí an measgán</span>
<lb n="686"/><span>mearaidhe ag dul i n-olcas eatartha.  B'éigean dóibh</span>
<lb n="687"/><span>eirighe as an obair.  “Bhí,” mar adeir an file, Seán</span>
<lb n="688"/><span>Ua Conail, “teanga fé leith i mbéal gach aoinne.”</span>
<lb n="689"/><span>Bhíodar 'n-a mbuidhnibh fé leith.  Do thuigeadh muinntir</span>
<lb n="690"/><span>gach buidhne a chéile, ach ní thuigeadh lucht buidhne acu aon</span>
<lb n="691"/><span>fhocal ó lucht buidhne eile.  B'éigin do sna buidhnibh</span>
<lb n="692"/><span>imtheacht ó n-a chéile.  Do ghaibh gach duine leis an</span>
<lb n="693"/><span>mbuidhin n-ar thuig sé a gcainnt.  Níor fhéad aon</span>
<lb n="694"/><span>bhuidhean acu cómhluadar ná cómh-obair a dhéanamh le</span>
<lb n="695"/><span>h-aon bhuidhin eile.  Thug buidhean acu aghaidh soir agus</span>
<lb n="696"/><span>buidhean aghaidh siar, buidhean aghaidh óthuaidh agus buidhean</span>
<lb n="697"/><span>aghaidh ódheas agus ar an gcuma san do sgaipeadh iad</span>
<lb n="698"/><span>fé cheithre h-árdaibh an domhain, agus d'fhan an obair</span>
<lb n="699"/><span>mar a fágadh í.</span></p>
<lb n="700"/>
<lb n="701"/><p><span>Babel a tugadh mar ainm ar an dtúr.  Cialluighean</span>
<lb n="702"/><span>“Babel” measgán mearaidhe, nú cur thré chéile.</span>
<lb n="703"/><span>Ní gan fáth a tugadh an ainm.  Do chur an measgadh</span>
<lb n="704"/><span>urlabhra úd measgán mearaidhe agus cur thré chéile i</span>
<lb n="705"/><span>gceart ar an muinntir a bhí ag déanamh an túir, agus</span>
<lb n="706"/><span>níor bhréag túr Bhabel a thabhairt air.</span>
<lb n="707"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="708"/><p><span>Mírbhúilt mhór ó Dhia ab eadh an measgadh urlabhra</span>
<lb n="709"/><span>san.  Dhá mhíle blian 'n-a dhiaidh san, nú mar sin, do</span>
<lb n="710"/><span>dhein Dia mírbhúilt mhór eile urlabhra.  Tá deifrigheacht</span>
<lb n="711"/><span>idir an dá mhírbhúilt.  Do chuir an chéad mhírbhúilt daoine</span>
<lb n="712"/><span>do thuig cainnt a chéile ó chainnt a chéile do thuisgint.</span>
<lb n="713"/><span>Do chuir an tarna mírbhúilt ar chumas na n-Asbol agus</span>
<lb n="714"/><span>na ndeisgiobul cainnt do labhairt agus do thuisgint</span>
<lb n="715"/><span>nár thuigeadar agus nár labhradar riamh roimis sin.</span>
<lb n="716"/><span>Do chuir an chéad mhírbhúilt sgaipe agus fán ar dhaoine</span>
<lb n="717"/><span>a bhí ag cur a dtoile féin i gcoinnibh toile Dé agus</span>
<lb n="718"/><span>ag déanamh oibre nár thoil le Dia a déanfí.  Do chuir</span>
<lb n="719"/><span>an tarna mírbhúilt ar chumas na n-Asbol agus na</span>
<lb n="720"/><span>ndeisgiobul, na geinte bhí sgaipithe ar fán ó Dhia do</span>
<lb n="721"/><span>thabhairt chun Dé, glaodhach ortha as a gcainnt féin, as</span>
<lb n="722"/><span>an gcainnt ab fhearr a thuigfidís, agus iad do bhailiú</span>
<lb n="723"/><span>isteach sa n-Eaglais, isteach sa túr a chuir Críost suas</span>
<lb n="724"/><span>chun na cine daona do thabhairt slán ó dhíle an pheaca.</span>
<lb n="725"/><span>Do chuir an chéad mhírbhúilt cosg le túr Bhabel, an</span>
<lb n="726"/><span>túr ná féadfadh choidhche dul chómh h-árd leis an spéir,</span>
<lb n="727"/><span>pé saothar a déanfí air ná pé ealadha do h-imiriófí</span>
<lb n="728"/><span>air.  Do chabhruigh an tarna mírbhúilt le túr Chríost,</span>
<lb n="729"/><span>túr na h-Eagailse, do chur suas, an túr a deineadh chómh</span>
<lb n="730"/><span>h-árd, ní h-amháin leis an spéir ach le rígheacht na</span>
<lb n="731"/><span>bhflathas féin, an túr atá 'n-a dhíon agus 'na chosnamh</span>
<lb n="732"/><span>do'n chine daona agus ná féadfidh díle an pheaca é</span>
<lb n="733"/><span>leagadh go deó, marab ionan agus an túr úd Bhabel</span>
<lb n="734"/><span>go leagfadh díle uisge é, nú luasgadh talmhan, pé</span>
<lb n="735"/><span>neart ná pé téagar a bheadh ann.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>Isé túr Bhabel túr an éithigh, túr an uabhair, túr</span>
<lb n="738"/><span>na h-easumhluigheachta, an túr n-a bhfuil sé de chrann</span>
<lb n="739"/><span>agus de mhí-ádh air nách féidir d'á mhuinntir aigne a</span>
<lb n="740"/><span>chéile do thuisgint.  Nuair a labhran duine acu ní h-í</span>
<lb n="741"/><span>an chiall a bhíon i n'aigne do chíthear 'n-a chainnt ach ciall a</span>
<lb n="742"/><span>bhíon bun os cionn ar fad léi.  Isé túr Chríost túr na</span>
<lb n="743"/><span>fírinne, agus tuigid a mhuinntir aigne a chéile mar</span>
<lb n="744"/><span>tuigid siad cainnt a chéile.</span>
<lb n="745"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="746"/><p><span>X.</span></p>
<lb n="747"/>
<lb n="748"/><p><span>ABRAHAM.</span></p>
<lb n="749"/>
<lb n="750"/><p><span>Do fágadh an túr gan críochnú agus d'imthigh na</span>
<lb n="751"/><span>daoine ó n-a chéile 'n-a mbuidhnibh fé leith.  Ag sgaipe</span>
<lb n="752"/><span>dhóibh do ghluais gach buidhean go dtí go bhfuaradar</span>
<lb n="753"/><span>talamh a thaithn leó agus do chuireadar fútha ar an</span>
<lb n="754"/><span>dtalamh san.</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>Do mheuduighdar airís agus do leathadar.  Fé</span>
<lb n="757"/><span>mar a mheuduighdar agus do leathadar do chuadar i</span>
<lb n="758"/><span>n-olcas.  Bhíodar tugtha do'n pheaca mar gheall ar an</span>
<lb n="759"/><span>ndíobháil a bhí déanta ag peaca an tsínsir d'á n-aigne.</span>
<lb n="760"/><span>Thugadar cúl le toil Dé agus do leanadar a dtoil</span>
<lb n="761"/><span>féin, i dtreó nár ró fhada go rabhadar múchta i bpeacaíbh</span>
<lb n="762"/><span>agus gan aon chuimhneamh acu ar Dhia ná ar an ndíbhfeirg</span>
<lb n="763"/><span>a tháinig ar an ndomhan le linn aimsire Naoi.  Bhí an</span>
<lb n="764"/><span>díle agus an sgrios a dhein sí imthighthe as a gceann.</span>
<lb n="765"/><span>Thugadar a gcúl ar Dhia agus dheineadar déithe bréige</span>
<lb n="766"/><span>dhóibh féin agus d'adhradar iad agus do ghluaiseadar</span>
<lb n="767"/><span>ó aimhleas go h-aimhleas agus ó olcas go h-olcas go</span>
<lb n="768"/><span>dtí go raibh díle eile tuillte acu le n-a bpeacaíbh dá</span>
<lb n="769"/><span>mb' é toil Dé í chur ortha.</span></p>
<lb n="770"/>
<lb n="771"/><p><span>Do thárla, ámhthach, ar aon tsliocht amháin díobh, ar</span>
<lb n="772"/><span>shliocht Heber, fear a bhí dílis do Dhia agus do chimeád</span>
<lb n="773"/><span>é féin glan ó'n olc uathbhásach a bhí n-a thímpal.</span>
<lb n="774"/><span>Abraham ab ainm do'n fhear san.  B'é an naomhadh</span>
<lb n="775"/><span>glúin é ó Naoi anuas.  Bhí sé n-a chómhnuighe i bhfochair</span>
<lb n="776"/><span>a athar sa chathair d'ár bh'ainm Úr na gCaldéach.  Do</span>
<lb n="777"/><span>labhair Dia leis sin agus dubhairt sé leis:  “Imthigh</span>
<lb n="778"/><span>amach as do thír féin agus ó d' ghaoltaibh féin agus</span>
<lb n="779"/><span>a' teaghlach t'athar, agus tar isteach sa tír a thaisbeán-</span>
<lb n="780"/><span>fad-sa dhuit, agus déanfad cine mhór díot agus cuirfad</span>
<lb n="781"/><span>mo bheannacht ort agus mórfad t'ainm agus beidh tú</span>
<lb n="782"/><span>beannuighthe.  Beidh mo bheannacht-sa ar an muinntir</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="783"/><p><span>a chuirfidh a mbeannacht ort agus beidh mo mhallacht ar an</span>
<lb n="784"/><span>muinntir a chuirfidh a mallacht ort, agus is ionat-sa</span>
<lb n="785"/><span>a beannófar cineacha an domhain go léir.”</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>Do dhein Abraham an rud a dubhairt Dia leis a</span>
<lb n="788"/><span>dhéanamh.  Do bhailigh sé a chuid agus d'imthigh sé as</span>
<lb n="789"/><span>an ndúthaigh sin.  Do rug sé leis mac a dhrithár.  Lot</span>
<lb n="790"/><span>ab ainm do'n mhac drithár san.  D'fhanadar tamal</span>
<lb n="791"/><span>i n-áit d'ár bh'ainim Haran.  Ansan do ghluaiseadar</span>
<lb n="792"/><span>airís agus thánadar isteach i dtír Chanaain.  Sa n-áit</span>
<lb n="793"/><span>sin a bhíodar nuair a labhair Dia airís le h-Abraham</span>
<lb n="794"/><span>agus adubhairt sé leis:  “Tabharfad an tír seo dod'</span>
<lb n="795"/><span>sliocht-sa.”  Agus do chuir Abraham altóir suas sa</span>
<lb n="796"/><span>n-áit sin, i n-onóir do Dhia agus dhein sé Dia d'adhradh</span>
<lb n="797"/><span>ann.  Na Canaanaigh isiad a bhí i seilbh na tíre sin an</span>
<lb n="798"/><span>uair sin.  Chuir Dia an rath ar Abraham agus ar Lot</span>
<lb n="799"/><span>agus d'eirigh an saoghal leo agus bhíodar ana shaidhbhir.</span>
<lb n="800"/><span>Bhí mórán beithidheach acu agus treudta móra caereach</span>
<lb n="801"/><span>agus ór agus airgead agus ollmhaitheas.  Agus aon</span>
<lb n="802"/><span>bhuidhean amháin ab eadh an dá mhuinntir.</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span>Do réir nóis na h-aimsire sin, sa n-áit sin ní</span>
<lb n="805"/><span>h-amhlaidh a bhíodh seilbh fé leith ag aoinne i n-aon chuid</span>
<lb n="806"/><span>de thalamh na tíre ach a chuid stuic agus a threudta féin</span>
<lb n="807"/><span>a bheith ag gach duine, nú ag gach ceann muinntire, agus</span>
<lb n="808"/><span>ansan neart a bheith ag gach duine ar a bheithidheacha nú</span>
<lb n="809"/><span>a threudta do chomáint chun fosaidheachta isteach sa n-áit</span>
<lb n="810"/><span>ab fhearr n-ar dhóich leis a bheadh an fhosaidheacht le fághail.</span>
<lb n="811"/><span>D'fhágadh san, uaireanta, go mbíodh aighneas idir dhá</span>
<lb n="812"/><span>mhuinntir feuchaint cé aige n-a mbeadh an fhosaidheacht</span>
<lb n="813"/><span>fhóghanta.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>D'eirigh aighneas de'n tsórd san idir na h-aodhairíbh</span>
<lb n="816"/><span>a bhí ag Lot agus na h-aodhairí a bhí ag Abraham.  Bhí</span>
<lb n="817"/><span>gach buidhean des na h-aodhairíbh a d'iarraidh a gcuid</span>
<lb n="818"/><span>stuic féin do chur isteach sa bhfosaidheacht ab fhearr agus</span>
<lb n="819"/><span>a d'iarraidh na buidhne eile agus a gcuid stuic do</span>
<lb n="820"/><span>chimeád amach as an bhfosaidheacht san.</span>
<lb n="821"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="822"/><p><span>XI.</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>LOT.</span></p>
<lb n="825"/>
<lb n="826"/><p><span>Nuair a chuaidh an t-aighneas i ngéire idir na h-aodhairíbh</span>
<lb n="827"/><span>do labhair Abraham le Lot.  “Ná bíodh,” ar seisean,</span>
<lb n="828"/><span>“aighneas idir t'aodhairíbh-se, agus m'aodhairíbh-se óir</span>
<lb n="829"/><span>is bráithre sinn.  Siné an dúthaigh os do chómhair.  Má's</span>
<lb n="830"/><span>maith leat-sa dul i leith na láimhe deise raghad-sa i leith</span>
<lb n="831"/><span>na láimhe clé, nú ma's maith leat-sa dul i leith na</span>
<lb n="832"/><span>láimhe clé raghad-sa i leith na láimhe deise.”</span></p>
<lb n="833"/>
<lb n="834"/><p><span>Is sean fhocal é, “tabhair rogha do'n bhodach agus</span>
<lb n="835"/><span>tógfidh sé díg.”  Bhí an tsainnt ar Lot.  Chonaic sé an</span>
<lb n="836"/><span>talamh breágh saidhbhir feurmhar ar bruach abhan Iórdain</span>
<lb n="837"/><span>agus chuaidh sé chun cómhnuighthe i gcathair Shodoim i dtreó</span>
<lb n="838"/><span>go mbeadh cothrom aige ar a threudtaibh do chur sa</span>
<lb n="839"/><span>bhfosaidheacht bhreágh a bhí mórthímphal na catharach san.</span>
<lb n="840"/><span>Cheap sé go raibh rogha aige dhá thógaint, ach dá mbeadh</span>
<lb n="841"/><span>fhios aige cad é an saghas na daoine a bhí sa chathair sin</span>
<lb n="842"/><span>an uair sin bheadh 'fhios aige gur díg a thóg sé agus dul i</span>
<lb n="843"/><span>n-aon chor 'n-a measg, pé saidhbhreas saoghalta bheadh</span>
<lb n="844"/><span>d'á bharr aige.  Níor bh'fhada gur thuit neithe amach a</span>
<lb n="845"/><span>chuir i n-iúil dó gur bh'fhearra dhó bheith i n-áit éigin eile.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>Do chuir cuid des na righthibh a bhí sa chómharsanacht</span>
<lb n="848"/><span>cogadh ar rí Shodoim.  Bhí ceathrar righthe acu ann.</span>
<lb n="849"/><span>Chruinnighdar pé neart slógh a bhí acu agus chromadar</span>
<lb n="850"/><span>ar an dtír a bhí mórthímpal ar chathair Shodoim do sgrios.</span>
<lb n="851"/><span>Do chruinnigh rí Shodoim a cháirde, cheithre righthe eile</span>
<lb n="852"/><span>agus pé neart slógh a bhí acu, agus thug sé aghaidh ar a</span>
<lb n="853"/><span>namhaid.  Do troideadh cath fíochmhar.  Do buadhadh</span>
<lb n="854"/><span>ar rí Shodoim.  Ansan do tógadh an chathair agus a raibh</span>
<lb n="855"/><span>inti d'ollmhaitheas agus de dhaoinibh.  Do rug an namhaid</span>
<lb n="856"/><span>leó, i dteannta na cod' eile, Lot agus a mhuinntir agus</span>
<lb n="857"/><span>a chuid.</span></p>
<lb n="858"/>
<lb n="859"/><p><span>Do h-innseadh d'Abraham cad a bhí imthighthe ar Lot.</span>
<lb n="860"/><span>Do chruinnigh Abraham pé neart fear a bí aige agus</span>
<lb n="861"/><span>do lean sé an namhaid.</span>
<lb n="862"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="863"/><p><span>Ní raibh aige ach trí chéad fear agus ocht feara déag.</span>
<lb n="864"/><span>Ní raibh aon choinne ag an namhaid go raibh aoinne 'ghá</span>
<lb n="865"/><span>leanmhaint ná go raibh aoinne ann chun iad do leanmhaint.</span>
<lb n="866"/><span>Shocaruighdar iad féin i n-áit áirighthe i gcóir na h-oidhche.</span>
<lb n="867"/><span>Tháinig Abraham chun na h-áite sa n-oidhche.  Dhein sé</span>
<lb n="868"/><span>trí coda d'á bhuidhin bheag fear.  D'ionsuigh sé longphort</span>
<lb n="869"/><span>an namhad go h-oban ó thrí taobh.  Do ghlac sgeón an</span>
<lb n="870"/><span>namhaid.  Do ritheadar chun taoibh de'n longphort.  Bhí</span>
<lb n="871"/><span>namhaid ann rómpa agus do leagadh cuid mhaith acu.</span>
<lb n="872"/><span>Thugadar aghaidh ar thaobh eile chun teiche.  Bhí namhaid</span>
<lb n="873"/><span>ansan rómpa leis.  Bhí namhaid rómpa ins gach aon</span>
<lb n="874"/><span>bhall, dar leó, toisg an sgeón a bheith ionta.  Do</span>
<lb n="875"/><span>marbhuigheadh a bhformhór agus do theich an méid nár</span>
<lb n="876"/><span>marbhuigheadh díobh agus bhí an longphort ag Abraham.</span>
<lb n="877"/><span>Thug sé saor leis Lot agus a mhuinntir agus a chuid,</span>
<lb n="878"/><span>agus rí Shodoim agus a mhuinntir agus a gcuid, agus</span>
<lb n="879"/><span>thug sé leis pé ollmhaitheas a bhí sa longphort.</span></p>
<lb n="880"/>
<lb n="881"/><p><span>Do móradh ainim Abrahaim thar na beartaibh mar</span>
<lb n="882"/><span>gheall ar an ngníomh san.  Tháinig rí Shodoim chuige agus</span>
<lb n="883"/><span>dubhairt sé leis:  “Mara mbeadh tusa bhíomair go</span>
<lb n="884"/><span>léir réidh.  Is leat-sa anois sinn féin agus a bhfuil</span>
<lb n="885"/><span>againn.  Tabhair dómhsa mo dhaoine agus bíodh an</span>
<lb n="886"/><span>saidhbhreas go léir agat-sa.  Is tú is fearr ceart</span>
<lb n="887"/><span>chuige.  Mara mbeadh tú ní bheadh sé ag aoinne againn.</span>
<lb n="888"/><span>Má thugan tú mo dhaoine dhom is bronntanas orm iad</span>
<lb n="889"/><span>uait.”</span></p>
<lb n="890"/>
<lb n="891"/><p><span>XIII.</span></p>
<lb n="892"/>
<lb n="893"/><p><span>CUAIRD NA N-AINGEAL.</span></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>“Tabhair dómhsa mo dhaoine,” arsa rí Shodoim le</span>
<lb n="896"/><span>h-Abraham, “agus bíodh an saidhbhreas agus an</span>
<lb n="897"/><span>t-ollmhaitheas go léir agat féin.”</span></p>
<lb n="898"/>
<lb n="899"/><p><span>“Bíodh do dhaoine agus do chuid saidhbhris agat, a</span>
<lb n="900"/><span>rí,” arsa Abraham leis.  “Oiread agus iall bróige</span>
<lb n="901"/><span>de d' chuid ní chimeádfad-sa.  Ní bheidh sé le rádh agat</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="902"/><p><span>choidhche gur dheinis fear saidhbhir d'Abraham.  Ach iad</span>
<lb n="903"/><span>so do chuaidh i n-aonfheacht liom amach, .i.  Aner agus</span>
<lb n="904"/><span>Escol agus Mambre, tugtar a gcion féin dóibh sin.</span></p>
<lb n="905"/>
<lb n="906"/><p><span>Bhí fear sa tír sin an uair sin agus rí ab eadh é agus</span>
<lb n="907"/><span>duine ana naomhtha ab eadh é.  Meilcísedec ab ainim dó</span>
<lb n="908"/><span>agus bhí sé 'n-a rí ar an gcathair d'ár bh'ainim Salem,</span>
<lb n="909"/><span>agus sagart ab eadh é, sagart chun Dia na Glóire.</span>
<lb n="910"/><span>Tháinig an sagart san agus dhein sé ídhbirt aráin agus</span>
<lb n="911"/><span>fíona chun Dé agus chuir sé beannacht ar Abraham agus</span>
<lb n="912"/><span>dubhairt sé “Is beannuighthe Abraham chun Dé Aoird</span>
<lb n="913"/><span>a chruthnuigh neamh agus talamh; agus moladh do Dhia na</span>
<lb n="914"/><span>Glóire do chuir do namhaid ad' láimh chughat!”  Agus</span>
<lb n="915"/><span>do dhíol Abraham deichmhadh leis.</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>Bhí Abraham ag dul i n-aois agus bhí a bhean phosta,</span>
<lb n="918"/><span>Sarai, ag dul i n-aois agus ní raibh aon chlann acu.</span>
<lb n="919"/><span>Nuair a bhí Abraham naoi mbliana déag agus cheithre</span>
<lb n="920"/><span>fichid do labhair Dia leis i dtaobh na geallamhna a bhí</span>
<lb n="921"/><span>tabhartha aige dhó, agus dubhairt sé leis:  “Mise Dia</span>
<lb n="922"/><span>n-uile chómhacht.  Siubhluigh am' láthair agus bí gan</span>
<lb n="923"/><span>locht agus déanfad connradh idir mé féin agus tú</span>
<lb n="924"/><span>agus déanfad do shliocht iomadamhail thar barr.  “Bhí</span>
<lb n="925"/><span>Abraham 'ghá fhiafrighe dhe féin i n'aigne conus ab</span>
<lb n="926"/><span>fhéidir clann do bheith aige agus é chómh h-aosta, agus</span>
<lb n="927"/><span>a bhean naoi mbliana agus cheithre fichid.  Ach dubhairt</span>
<lb n="928"/><span>Dia leis go mbeadh mac ag Sarai, agus gan Sarai do</span>
<lb n="929"/><span>thabhairt uirthi a thuille ach Sara, agus Isaac do thabhairt</span>
<lb n="930"/><span>mar ainm ar an mac nuair a thiocfadh sé.</span></p>
<lb n="931"/>
<lb n="932"/><p><span>Tamal 'n-a dhiaidh san bhí Abraham 'n-a sheasamh i</span>
<lb n="933"/><span>ndorus a thighe i lár an lae, agus bhí brothal ann.</span>
<lb n="934"/><span>Chonaic sé an triúr fear 'n-a seasamh lasmuich os a</span>
<lb n="935"/><span>chómhair.  D'imthigh sé amach ag triall ortha agus d'iarr</span>
<lb n="936"/><span>sé ortha stad agus a dtuirse chur díobh.  Thoilighdar.</span>
<lb n="937"/><span>D'imthigh Abraham agus ghlaoidh sé ar Shara agus</span>
<lb n="938"/><span>d'ullmhuighdar bia agus thug Abraham leis an bia</span>
<lb n="939"/><span>agus chuir sé os cómhair an trír é agus d'fhan sé</span>
<lb n="940"/><span>'n-a sheasamh 'n-a n-aice ag friothálamh ortha.</span>
<lb n="941"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="942"/><p><span>Nuair a bhí an bia caithte acu dubhradar:  “Ca bhfuil</span>
<lb n="943"/><span>Sara, do bhean?”</span></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>“Siní istigh í,” ar seisean.</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>Dubhairt an duine de'n triúr do labhair, “Tiocfad-sa</span>
<lb n="948"/><span>anso ag triall ort um an dtaca so an bhliain seo</span>
<lb n="949"/><span>chughainn, agus sinn slán, agus beidh mac ag Sara.”</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>D'airigh Sara an focal agus í laistigh de'n dorus</span>
<lb n="952"/><span>agus do gháir sí os íseal, mar gur bh'iongantach an</span>
<lb n="953"/><span>nídh dar léi, a rádh go mbeadh clann le bheith aici agus</span>
<lb n="954"/><span>í féin agus a fear chómh h-aosta.  Ach dubhairt an</span>
<lb n="955"/><span>Tighearna le h-Abraham:  “Cad uime gur gháir Sara?</span>
<lb n="956"/><span>An amhlaidh nách féidir le Dia gach nídh do dhéanamh?”</span>
<lb n="957"/><span>Nuair airigh Sara an focal san tháinig sgannra uirthi,</span>
<lb n="958"/><span>toisg gur tuigeadh gur dhein sí an gháire agus a fhios</span>
<lb n="959"/><span>aici féin nár dhein sí an gháire ach os íseal.</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>“Níor ghaireas i n-aon chor!” ar sisi.  Ní dubhairt</span>
<lb n="962"/><span>sí bréag sa méid sin, ámhthach, mar dob fhíor di nár</span>
<lb n="963"/><span>dhein sí gáire os árd.</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>“Ní'l san mar sin,” arsan Tighearna.  “Do dheinis</span>
<lb n="966"/><span>an gháire.”  Do thuig sí ansan nár dhuine saogalta an</span>
<lb n="967"/><span>t-é a bhí ag cainnt léi.</span></p>
<lb n="968"/>
<lb n="969"/><p><span>XIII.</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>IMPIDHE ABRAHAIM.</span></p>
<lb n="972"/>
<lb n="973"/><p><span>Nuair a bhí uain ag an dtriúr ar a dtuirse bheith curtha</span>
<lb n="974"/><span>dhíobh acu d'eirighdar agus chuireadar chun gluaiste.</span>
<lb n="975"/><span>Do thuig Abraham um an dtaca san nár dhaoine</span>
<lb n="976"/><span>saoghalta iad ach gur theachtairí ó Dhia iad.  Nuair a</span>
<lb n="977"/><span>bhíodar ag imtheacht do ghluais Abraham i n-aonfheacht</span>
<lb n="978"/><span>leó chun iad do thionlacan tamal de'n tslighe, chun</span>
<lb n="979"/><span>urama do thaisbeáint dóibh.  I dtreó catharach Shodoim a</span>
<lb n="980"/><span>thugadar aghaidh.  Do ghéaruigh beirt acu sa tsiubhal agus</span>
<lb n="981"/><span>d'fhan an trímhadh duine ag siubhal le cois Abrahaim.</span>
<lb n="982"/><span>B'shiné an duine acu ar ar thug Abraham “Tighearna.”</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="983"/><p><span>Dubhairt sé le h-Abraham, agus iad ag siubhal le</span>
<lb n="984"/><span>cois a chéile:—</span></p>
<lb n="985"/>
<lb n="986"/><p><span>“Ní féidir a chimeád ó Abraham cad 'tá beartuighthe</span>
<lb n="987"/><span>agam a dhéanamh.  Tá peaca Shodoim agus Ghomorrha</span>
<lb n="988"/><span>meuduighthe go ró mhór.  Táim ag dul síos ag triall</span>
<lb n="989"/><span>ortha.”</span></p>
<lb n="990"/>
<lb n="991"/><p><span>Do thuig Abraham i n'aigne go rabhthas chun na gcath-</span>
<lb n="992"/><span>arach san do dhíthiú.  Do sheasaimh sé os cómhair an</span>
<lb n="993"/><span>Tighearna agus do labhair sé.</span></p>
<lb n="994"/>
<lb n="995"/><p><span>“A Thighearna,” ar seisean, “is truagh an duine</span>
<lb n="996"/><span>macánta do dhíthiú mar aon leis an ndroch dhuine!</span>
<lb n="997"/><span>An millfir an neamhchionntach mar aon leis an gcionntach?</span>
<lb n="998"/><span>Má tá deich nduine a's dachad sa chathair agus iad</span>
<lb n="999"/><span>macánta an gcurfar chun báis iad i n-aonfheacht leis</span>
<lb n="1000"/><span>na droch dhaoinibh?  Ná leogfir do'n chathair dul saor</span>
<lb n="1001"/><span>ar son an deichniúbhar a's dachad, má táid siad ann?”</span></p>
<lb n="1002"/>
<lb n="1003"/><p><span>Do lean sé ag guidhe go cruaidh 'ghá iarraidh go leogfí</span>
<lb n="1004"/><span>do'n chathair dul saor ar son an deichniúbhar agus dachad.</span>
<lb n="1005"/><span>Fé dheire do fuair sé an ghuidhe sin.  Ansan do chrom</span>
<lb n="1006"/><span>sé ar a iarraidh ná millfí an chathair má bhí cúigear agus</span>
<lb n="1007"/><span>dachad ann a bhí macánta.  Tar éis pléidh go cruaidh ar</span>
<lb n="1008"/><span>feadh abhfad dubhairt an Tighearna leis go leogfí saor</span>
<lb n="1009"/><span>an chathair má bhí cúigear agus dachad daoine macánta</span>
<lb n="1010"/><span>inti.  Nuair a bhí a ghuidhe fághalta ag Abraham sa</span>
<lb n="1011"/><span>méid sin do labhair sé airís.</span></p>
<lb n="1012"/>
<lb n="1013"/><p><span>“A Thighearna,” ar seisean; “ní'l ionam-sa ach</span>
<lb n="1014"/><span>luaithreach.  Ná bí i bhfeirg liom má labhraim airís le m'</span>
<lb n="1015"/><span>Thighearna a thugan breith ar neamh agus ar talamh.  Má</span>
<lb n="1016"/><span>gheibhtear dachad duine fíoraonta sa chathair cad a</span>
<lb n="1017"/><span>dhéanfir?”</span></p>
<lb n="1018"/>
<lb n="1019"/><p><span>“Má gheibhtear dachad duine fíoraonta sa chathair,”</span>
<lb n="1020"/><span>arsan Tighearna, “leogfar do'n chathair dul saor ar a</span>
<lb n="1021"/><span>son.”</span></p>
<lb n="1022"/>
<lb n="1023"/><p><span>“Iarraim ort, a Thighearna,” arsa Abraham, “ná</span>
<lb n="1024"/><span>bí i bhfeirg liom, ach cad a déanfar má tá deich nduine</span>
<lb n="1025"/><span>fhichid fíoraonta sa n-áit?”</span>
<lb n="1026"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="1027"/><p><span>“Má tá deich nduine fhichid le fághail fíoraonta sa</span>
<lb n="1028"/><span>chathair,” arsan Tighearna, “ní millfar an chathair.”</span></p>
<lb n="1029"/>
<lb n="1030"/><p><span>“A Thighearna,” arsa Abraham, “ó dheineas mo</span>
<lb n="1031"/><span>chainnt i n-aon chor déarfad focal eile le m' Thighearna.</span>
<lb n="1032"/><span>Conus a bheidh an sgéal ma gheibhtear fiche duine fíor-</span>
<lb n="1033"/><span>aonta sa n-áit?”</span></p>
<lb n="1034"/>
<lb n="1035"/><p><span>“Má tá fiche duine fíoraonta sa chathair,” arsan</span>
<lb n="1036"/><span>Tighearna, “leogfar saor an chathair ar a son.”</span></p>
<lb n="1037"/>
<lb n="1038"/><p><span>“Ná bí i bhfeirg liom, a Thighearna,” arsa Abraham,</span>
<lb n="1039"/><span>“má labhraim aon focal amháin eile.  B'fhéidir go</span>
<lb n="1040"/><span>bhfuil deichniúbhar fíoraonta ann.”</span></p>
<lb n="1041"/>
<lb n="1042"/><p><span>“Má tá deichniúbhar fíoraon ann,” arsan Tighearna,</span>
<lb n="1043"/><span>“ní millfar an chathair.”</span></p>
<lb n="1044"/>
<lb n="1045"/><p><span>Ansan d'imthigh an Tighearna agus tháinig Abraham</span>
<lb n="1046"/><span>abhaile chun a thighe féin.</span></p>
<lb n="1047"/>
<lb n="1048"/><p><span>Is beag d'á chuimhneamh a bhí ag muinntir na catharach</span>
<lb n="1049"/><span>úd an uair sin go raibh Abraham ag guidhe chómh cruaidh</span>
<lb n="1050"/><span>chun Dé a d'iarraidh iad do shábháil!</span></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>XIV.</span></p>
<lb n="1053"/>
<lb n="1054"/><p><span>DROCH IOMPAR MUINNTIR SHODOIM.</span></p>
<lb n="1055"/>
<lb n="1056"/><p><span>Bhí sé n-a thrátnóna um an dtaca 'n-ar sgar</span>
<lb n="1057"/><span>Abraham leis an nduine de'n triúr a dh'fhan ag cainnt</span>
<lb n="1058"/><span>leis.  Do thárla, le linn na h-aimsire céadna san, go</span>
<lb n="1059"/><span>raibh Lot 'n-a shuidhe ag geata catharach Shodoim.  Chonaic</span>
<lb n="1060"/><span>sé beirt fhear ag teacht 'n-a threó ó'n dtuath.  Daoine</span>
<lb n="1061"/><span>iasachta ab eadh iad dar leis.  Níor dhaoine a bhain leis</span>
<lb n="1062"/><span>an gcathair iad.  Bhí 'fhios aige dá mb'eadh go n-aithneochadh</span>
<lb n="1063"/><span>sé iad, agus níor aithin.  Thuig sé láithreach i n'aigne nár</span>
<lb n="1064"/><span>cheart leogaint dóibh imtheacht ar fuaid na catharach</span>
<lb n="1065"/><span>san ag lorg aoidheachta.  D'eirigh sé agus chuaidh sé 'n-a</span>
<lb n="1066"/><span>dtreó.  Bhí deabhramh uasal ortha.  Bheannuigh sé dhóibh</span>
<lb n="1067"/><span>agus d'umhluigh sé dhóibh go h-uramamhail agus go</span>
<lb n="1068"/><span>fáilteach:</span>
<lb n="1069"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1070"/><p><span>“A uaisle,” ar seisean, “cuirfidh sibh comaoine</span>
<lb n="1071"/><span>mhór orm-sa má 'sé toil bhúr n-onóra teacht anso isteach</span>
<lb n="1072"/><span>am' thigh agus fanmhaint ann agam i gcóir na h-oidhche.</span>
<lb n="1073"/><span>Nighidh bhúr gcosa agus caithidh bia agus cuiridh bhúr</span>
<lb n="1074"/><span>dtuirse dhíbh, agus ansan nuair a thiocfidh an mhaidean</span>
<lb n="1075"/><span>beidh sibh neamh-thuirseach agus féadfidh sibh dul chun</span>
<lb n="1076"/><span>bóthair airís pé treó 'n-a bhfuil bhúr dtriall.”</span></p>
<lb n="1077"/>
<lb n="1078"/><p><span>“Ach!” ar siad-san, “ní fiú dhúinn, ó tá an oidhche</span>
<lb n="1079"/><span>chómh breágh, an cheataighe sin a dhéanamh duit-se.  Táimíd</span>
<lb n="1080"/><span>ana bhuidheach díot, a dhuinuasail fhóghanta, ach ní'l aon</span>
<lb n="1081"/><span>deacaracht ann dúinn fanmhaint anso ar thaobh na</span>
<lb n="1082"/><span>sráide go maidin.”</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>Ní eireóchadh sé dhíobh, ámhthach, agus b'éigean dóibh dul</span>
<lb n="1085"/><span>leis isteach 'n-a thigh i gcóir na h-oidhche.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>Dhein sé cúram mór díobh.  Chuir sé gach aon chóir</span>
<lb n="1088"/><span>ortha, cóir bhídh agus cóir dighe agus cóir chodlata.</span>
<lb n="1089"/><span>Sar a ndeighdar a chodla, ámh, do chruinnigh fir na</span>
<lb n="1090"/><span>catharach, a lán díobh pé'r domhan é, agus bhíodar ag</span>
<lb n="1091"/><span>brise an doruis isteach chun teacht ar na fearaibh</span>
<lb n="1092"/><span>iasachta.  B'shin seana bhéas acu.  Nuair a thagadh</span>
<lb n="1093"/><span>aon fhear iasachta chun a gcatharach níor bh'fholáir</span>
<lb n="1094"/><span>leó é dhéanamh chómh h-olc leó féin.  Nuair airigh</span>
<lb n="1095"/><span>Lot an fothram bhí 'fhios aige cad a bhí uatha agus</span>
<lb n="1096"/><span>ba dhoilig leis go mór an droch fhuadar a bhí fútha.</span>
<lb n="1097"/><span>Chuaidh sé amach agus do labhair sé leó go réidh agus</span>
<lb n="1098"/><span>go cneasta, 'ghá iarraidh ortha leogaint dos na fearaibh</span>
<lb n="1099"/><span>iasachta, mar go rabhadar ar a chomairce féin.  Is</span>
<lb n="1100"/><span>amhlaidh a dh'eirighdar chuige i dtreó go raibh sé féin</span>
<lb n="1101"/><span>i gcontabhairt uatha.</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>“Níl ionat-sa féin ach duine iasachta sa chathair</span>
<lb n="1104"/><span>seo,” ar siad.  “Cuir chughainn amach annso iad</span>
<lb n="1105"/><span>láithreach nú tabharfimíd an droch úsáid chéadna dhuit</span>
<lb n="1106"/><span>féin!”</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>Do rugadar air agus bhíodar 'ghá stracadh leó.</span>
<lb n="1109"/><span>Nuair a bhíodar ag dul dian air do phreab an bheirt</span>
<lb n="1110"/><span>iasachta amach laistiar de agus rugadar air agus</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1111"/><p><span>tharraigeadar chucha isteach é agus dhúnadar an dorus</span>
<lb n="1112"/><span>agus le n-a linn sin do baineadh radharc a súl d'á</span>
<lb n="1113"/><span>raibh amuich, idir óg agus aosta.  Níor fágadh aon leus</span>
<lb n="1114"/><span>radhairc acu.  Do stad an fothram agus an chollóid.</span>
<lb n="1115"/><span>Is amhlaidh a bhíodar go léir ag síne a lámh agus ag</span>
<lb n="1116"/><span>útamáil agus gan iad ábalta ar a dhéanamh amach cá</span>
<lb n="1117"/><span>raibh an dorus a dúnadh 'n-a gcoinnibh, ná an tigh,</span>
<lb n="1118"/><span>ná aon dorus eile, ná aon tigh eile.  Nuair a chuireadh</span>
<lb n="1119"/><span>duine acu lámh ar dhuine eile mheasadh sé go mbíodh</span>
<lb n="1120"/><span>giolla aige chun é stiúrú abhaile, ach gheibheadh sé amach</span>
<lb n="1121"/><span>tapaidh go leór go mbíodh an giolla chómh mór i ngádh</span>
<lb n="1122"/><span>le giolla agus bhíodh sé féin.  Thugadar an chuid eile</span>
<lb n="1123"/><span>de'n oidhche go h-aindeis.  Bhí an teasbach bainte dhíobh</span>
<lb n="1124"/><span>glan.  Bhí san tuillte acu.  Bhíodar chómh damanta</span>
<lb n="1125"/><span>san go múinidís droch iompar d'á gclainn sar a dtagadh</span>
<lb n="1126"/><span>ciall i n-aon chor dóibh!</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>XV.</span></p>
<lb n="1129"/>
<lb n="1130"/><p><span>ÍDE AR SHODOM.</span></p>
<lb n="1131"/>
<lb n="1132"/><p><span>An muinntir n-ar baineadh a radharc díobh d'imthighdar</span>
<lb n="1133"/><span>ag dul amú ar fuid na catharach.  Ansan do labhair</span>
<lb n="1134"/><span>an bheirt fhear le Lot.</span></p>
<lb n="1135"/>
<lb n="1136"/><p><span>“Imthigh,” ar siad, “agus má tá gaolta agat sa</span>
<lb n="1137"/><span>chathair seo labhair leó agus abair leó imtheacht i</span>
<lb n="1138"/><span>n-aonfheacht leat amach as an gcathair mar táthar chun</span>
<lb n="1139"/><span>na catharach do dhíthiú.  Táid peacaí na catharach ró</span>
<lb n="1140"/><span>mhillteach i láthair Dé agus do chuir Dia anso sinne chun</span>
<lb n="1141"/><span>díbhfeirge do dhéanamh ar an áit agus ar na daoine</span>
<lb n="1142"/><span>mar táid siad ró olc.”</span></p>
<lb n="1143"/>
<lb n="1144"/><p><span>D'imthigh Lot agus do labhair sé leis an mbeirt fhear</span>
<lb n="1145"/><span>a bhí chun a bheirt inghean do phósadh.  Nuair a dh'innis</span>
<lb n="1146"/><span>sé a sgéal dóibh is amhlaidh a chromadar ar gháirí.</span>
<lb n="1147"/><span>Dubhradar leis gan bheith ag déanamh magaidh faoi féin</span>
<lb n="1148"/><span>agus fútha-san.</span></p>
<lb n="1149"/>
<lb n="1150"/><p><span>Tháinig sé thar n-ais.</span>
<lb n="1151"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1152"/><p><span>“Imthigh féin agus do bhean agus do bheirt inghean</span>
<lb n="1153"/><span>amach as an gcathair seo,” arsan fear leis, “agus</span>
<lb n="1154"/><span>tugaidh aghaidh ar an gcnoc agus ná féachaidh i nbhúr</span>
<lb n="1155"/><span>ndiaidh pé rud a dh'aireóchaidh sibh.  Brostuigh ort!</span>
<lb n="1156"/><span>Tá sé n-a lá feasta!  Do chuir Dia anso mise chun na</span>
<lb n="1157"/><span>catharach so agus a bhfuil de dhaoine inti do ídiú agus</span>
<lb n="1158"/><span>ní féidir dom an nídh sin do dhéanamh go dtí go mbeidh</span>
<lb n="1159"/><span>tusa agus do mhuinntir ar láimh shábhála.  Brostuigh!</span>
<lb n="1160"/><span>Is mar gheall ar Abraham a dh'órduigh Dia tusa do</span>
<lb n="1161"/><span>chimeád saor ó'n íde.”</span></p>
<lb n="1162"/>
<lb n="1163"/><p><span>Ní raibh aon fhonn imthighthe ar Lot.  Ní raibh sé ag</span>
<lb n="1164"/><span>imtheacht ach go ríghin.  Fé dheire do rug an t-aingeal</span>
<lb n="1165"/><span>ar láimh air, agus ar a mhnaoi agus ar gach duine de'n</span>
<lb n="1166"/><span>bheirt inghean agus do tharraig sé n-a dhiaidh amach as</span>
<lb n="1167"/><span>an gcathair iad.  Beirt aingeal ab eadh an bheirt fhear.</span></p>
<lb n="1168"/>
<lb n="1169"/><p><span>Chómh luath agus bhí an ceathrar lasmuich de'n chathair</span>
<lb n="1170"/><span>agus ó bhaoghal, do bhí an ghrian eirighthe.  Díreach tar</span>
<lb n="1171"/><span>éis eirighe gréine iseadh thosnuigh an teine ar thuitim</span>
<lb n="1172"/><span>as an spéir.  Do thuit an teine 'n-a cith mar a thuitfadh</span>
<lb n="1173"/><span>fearthainn agus dhein sí lasair de gach aon rud n-ar</span>
<lb n="1174"/><span>theangbhuigh sí leis.  D'airigh an ceathrar an fhuaim</span>
<lb n="1175"/><span>lasrach laistiar díobh.  Níor fheuch aoinne acu siar</span>
<lb n="1176"/><span>ach bean Loit.  Chómh luath agus d'fheuch sí siar dhein pola</span>
<lb n="1177"/><span>salainn di.  Thug an t-aingeal an foláramh di agus</span>
<lb n="1178"/><span>ní raibh aon cheart aici feuchaint siar.  Do thuit an cith</span>
<lb n="1179"/><span>teine ar chathair Shodoim agus ar chathair Ghomorrha</span>
<lb n="1180"/><span>agus ar na catharachaibh eile mórthímpal.  Ba ghearr</span>
<lb n="1181"/><span>ná raibh sa n-áit ar fad ach lasair, agus ansan luaith-</span>
<lb n="1182"/><span>reach agus an deatach ag eirighe as an luaithrigh, agus</span>
<lb n="1183"/><span>ar ball, nuair a shéid an ghaoth an deatach agus an</span>
<lb n="1184"/><span>luaithreach chun siubhail ní raibh aon rian des na cathar-</span>
<lb n="1185"/><span>achaibh le feiscint sa n-áit, ná aon rud beó, ná crann,</span>
<lb n="1186"/><span>ná aon rud glas, ach an dúthaigh go léir 'n-a mhachaire</span>
<lb n="1187"/><span>ruadh-dhóighte.</span></p>
<lb n="1188"/>
<lb n="1189"/><p><span>D'eirigh Abraham ar maidin agus tháinig sé chun</span>
<lb n="1190"/><span>na h-áite n-ar sgar sé an tráthnóna roim ré leis an</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1191"/><p><span>dtrímhadh duine de'n triúr.  Bhí radharc ó'n áit sin ar</span>
<lb n="1192"/><span>na catharachaibh.  D'fheuch sé n-a dtreó.  Ní fheacaidh sé</span>
<lb n="1193"/><span>tigh ná treabh ann.  Ní fheacaidh sé ach an machaire ruadh-</span>
<lb n="1194"/><span>dhóighte agus an ceó ag eirighe as, gan rud glas ná</span>
<lb n="1195"/><span>rud beó le feisgint air.</span></p>
<lb n="1196"/>
<lb n="1197"/><p><span>Tá an dúthaigh go léir riamh ó shin 'n-a ghrean thirim</span>
<lb n="1198"/><span>agus tá i lár an mhacaire, mar a rabhadar na catharacha</span>
<lb n="1199"/><span>malluighthe úd, an loch ar a dtugtar an Muir Marbh.</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>XVI.</span></p>
<lb n="1202"/>
<lb n="1203"/><p><span>FROMADH AR CHREIDEAMH ABRAHAIM.</span></p>
<lb n="1204"/>
<lb n="1205"/><p><span>Fé mar ghealladar an triúr aingeal tháinig an</span>
<lb n="1206"/><span>t-am agus bhí an mac ag Sara, ag mnaoi Abrahaim.</span>
<lb n="1207"/><span>Do tugadh Isaac mar ainm ar an mac fé mar a bhí órd-</span>
<lb n="1208"/><span>uighthe.  B'shiné an mac a bhí geallta d' Abraham</span>
<lb n="1209"/><span>abhfad roimis sin, an mac ó n-a raibh sliocht Abrahaim</span>
<lb n="1210"/><span>le teacht, an tsliocht ar a raibh Slánuightheóir an domhain</span>
<lb n="1211"/><span>le teacht i gcolan daona chun na cine daona do shaoradh</span>
<lb n="1212"/><span>ó pheaca an tsínsir, do réir na geallamhna úd a thug</span>
<lb n="1213"/><span>Dia d'ár gcéad athair agus d'ár gcéad mháthair.</span></p>
<lb n="1214"/>
<lb n="1215"/><p><span>Le leamhnú Dé do leogadh mórán aimsire dh'imtheacht</span>
<lb n="1216"/><span>ó'n lá a gealladh clann d'Abraham agus do Shara</span>
<lb n="1217"/><span>sar a dtáinig an chlann.  Bhí an bheirt ag dul i n-aois</span>
<lb n="1218"/><span>go mór i dtreó nár bh'fhéidir dóibh do réir nádúra</span>
<lb n="1219"/><span>aon tsúil a bheith aca le sliocht a bheith ortha.  I n-aimh-</span>
<lb n="1220"/><span>dheóin an aois, ámhthach, agus i n-aimhdheóin na h-aimsire</span>
<lb n="1221"/><span>fada níor tháinig aon lagachar creidimh ar Abraham</span>
<lb n="1222"/><span>i dtaobh na geallamhna.  Fuair sé tuarastal an</span>
<lb n="1223"/><span>chreidimh sin nuair a tháinig an mac le mírbhúilt ó Dhia</span>
<lb n="1224"/><span>chuige agus é féin suas le céad blian d'aois agus Sara</span>
<lb n="1225"/><span>deich mbliana agus cheithre fichid.</span></p>
<lb n="1226"/>
<lb n="1227"/><p><span>Ní foláir dúinn, ámhthach, a choimeád i n-ár n-aigne,</span>
<lb n="1228"/><span>leis, nár bh'ionan céad blian i n-aois duine an uair</span>
<lb n="1229"/><span>sin agus céad blian anois.  Do mhairidís na daoine</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1230"/><p><span>an uair sin níba shia 'ná mar a mhairid siad anois.  An</span>
<lb n="1231"/><span>t-é a bheadh deich mbliana agus trí fichid anois bheadh</span>
<lb n="1232"/><span>sé chómh críona agus bheadh duine a bheadh céad blian</span>
<lb n="1233"/><span>an uair sin.  Ach mar sin féin, dá mbeadh fear deich</span>
<lb n="1234"/><span>mbliana agus trí fichid anois agus a bhean trí fichid</span>
<lb n="1235"/><span>blian ba mhírbhúilt mhór é clann a bheith acu.</span></p>
<lb n="1236"/>
<lb n="1237"/><p><span>Fromadh ó Dhia ar chreideamh Abrahaim ab eadh an</span>
<lb n="1238"/><span>gheallamhaint d'fhágaint chómh fada gan cómhlíonadh.</span>
<lb n="1239"/><span>Nuair a bhí an mac eirighthe suas do dhein Dia fromadh</span>
<lb n="1240"/><span>eile ar chreideamh Abrahaim.  Bhí, gan amhras, grádh</span>
<lb n="1241"/><span>ana mhór ag Abraham do'n mhac san, an mac a gheall</span>
<lb n="1242"/><span>Dia dhó agus a bhí chómh fada gan teacht.  An mac n-a</span>
<lb n="1243"/><span>raibh oiread san ag brath air.  An mac a bhí chun sleachta</span>
<lb n="1244"/><span>Abrahaim do dhéanamh chómh líonmhar.  An mac n-a raibh</span>
<lb n="1245"/><span>le teacht uaidh lá éigin an t-Aon a bhí chun na cine daona</span>
<lb n="1246"/><span>go léir do shaoradh ó'n easgaine do chuir peaca an</span>
<lb n="1247"/><span>tsínsir ortha.  Níor bh'iongna gur mhór agá athair agus</span>
<lb n="1248"/><span>agá mháthair é agus go raibh cion acu air agus grádh acu</span>
<lb n="1249"/><span>dhó thar mar is féidir d'aoinne lasmuich díobh féin a</span>
<lb n="1250"/><span>thuisgint i gceart.  Ach do labhair Dia le h-Abraham</span>
<lb n="1251"/><span>agus dubhairt sé an chainnt seo:—</span></p>
<lb n="1252"/>
<lb n="1253"/><p><span>“A Abrahaim!  A Abrahaim!”</span></p>
<lb n="1254"/>
<lb n="1255"/><p><span>“Táim anso, a Thighearna,” arsa Abraham.</span></p>
<lb n="1256"/>
<lb n="1257"/><p><span>“An t-aon mhac san agat n-a bhfuil an grádh agat</span>
<lb n="1258"/><span>dó,” adubhairt Dia leis, “tóg leat é agus dein é do</span>
<lb n="1259"/><span>ídhbirt chugham-sa i n'ídhbirt loisgithe, ar chnoc a thais-</span>
<lb n="1260"/><span>beánfad duit.”</span></p>
<lb n="1261"/>
<lb n="1262"/><p><span>Ba chruaidh an t-órdú é.  Dob ait an críochnú é,</span>
<lb n="1263"/><span>a déarfadh duine, ar an ngeallamhaint a tugadh le</span>
<lb n="1264"/><span>h-oiread san deimhne agus do fágadh chómh fada gan</span>
<lb n="1265"/><span>cómhlíonadh.  Ba chruaidh an cás é, a iarraidh ar an</span>
<lb n="1266"/><span>athair an mac san do chur chun báis le n-a láimh féin agus</span>
<lb n="1267"/><span>ansan a chuid feóla agus a chnámha do losgadh n-a</span>
<lb n="1268"/><span>luaithrigh ar altóir!  Agus ansan dul thar n-ais abhaile</span>
<lb n="1269"/><span>agus a dh'innsint do'n mháthair cad a bhí déanta!</span></p>
<lb n="1270"/>
<lb n="1271"/><p><span>Do thuig Abraham cruadhtan an sgéil, ach do thuig</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1272"/><p><span>sé gur bh'é órdú Dé é.  Ní dubhairt sé, “Is cruaidh é,”</span>
<lb n="1273"/><span>ná “Is deacair é.”  Thuig sé gur bh'é Dia a thug dó an</span>
<lb n="1274"/><span>mac san agus go bhféadfadh Dia é thógaint uaidh aon</span>
<lb n="1275"/><span>tráth ba thoil leis é, agus go raibh ar chumas Dé an</span>
<lb n="1276"/><span>gheallamhaint do chómhlíonadh pé rud d'imtheóchadh ar an</span>
<lb n="1277"/><span>mac.  Thuig sé i n'aigne ná raibh aige féin le déanamh</span>
<lb n="1278"/><span>ach imtheacht agus an t-órdú a bhí fághalta aige do</span>
<lb n="1279"/><span>chómhlíonadh.</span></p>
<lb n="1280"/>
<lb n="1281"/><p><span>D'eirigh sé sa n-oidhche agus ghaibh sé asal agus ghlaoidh</span>
<lb n="1282"/><span>sé chuige beirt bhuachaillí agus a mhac Isaac.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>XVIII.</span></p>
<lb n="1285"/>
<lb n="1286"/><p><span>ÍDHBIRT AG ABRAHAM.</span></p>
<lb n="1287"/>
<lb n="1288"/><p><span>Do gearradh an t-adhmad agus do socaruigheadh é</span>
<lb n="1289"/><span>ar muin an asail.  Do ghluais an ceathrar, an t-athair</span>
<lb n="1290"/><span>agus an mac agus an bheirt bhuachaillí, agus an t-adhmad</span>
<lb n="1291"/><span>ar muin an asail acu, fé dhéin na h-áite n-a raibh an</span>
<lb n="1292"/><span>ídhbirt le déanamh.  Bhíodar trí lá agus trí oidhche ar</span>
<lb n="1293"/><span>an slighe.  Ba chruaidh an trí lá agus trí oidhche iad</span>
<lb n="1294"/><span>ar Abraham.  An mac san, a bhí ag dul amach sa chúig-</span>
<lb n="1295"/><span>mhadh bliain fichid d'á aois an uair sin, agus go rabhthas</span>
<lb n="1296"/><span>tar éis oiread san aimsire chaitheamh ag feitheamh le n-a</span>
<lb n="1297"/><span>theacht ar an saoghal, agus go raibh croidhe a athar chómh</span>
<lb n="1298"/><span>greamuighthe ann; agus é féin chómh séimh chómh grástamhail,</span>
<lb n="1299"/><span>chómh soilbhir, chómh lán d'uraim d'á athair agus d'á</span>
<lb n="1300"/><span>mháthair, chómh lán de ghrádh dhóibh; conus fhéadfadh an</span>
<lb n="1301"/><span>t-athair sin an mac san do chur chun báis le n-a láimh</span>
<lb n="1302"/><span>féin agus ansan a chorp do losgadh le teine, anáirde</span>
<lb n="1303"/><span>ar altóir i ndúthaigh iasachta, abhfad ó bhaile, ar mhullach</span>
<lb n="1304"/><span>cnuic éigin, i lár uaignis agus fiantais!  Ba chruaidh</span>
<lb n="1305"/><span>an gníomh lé déanamh é.  Ba chruaidh an rud é, a iarraidh</span>
<lb n="1306"/><span>ar athair an mhic sin a leithéid do dhéanamh.</span></p>
<lb n="1307"/>
<lb n="1308"/><p><span>Nuair a bhí trí lá agus trí oidhche caithte acu ag cur</span>
<lb n="1309"/><span>na slighe dhíobh do chonaic Abraham uaidh an cnoc.</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1310"/><p><span>Ansan dubhairt sé leis an mbeirt bhuachaillí fanmhaint</span>
<lb n="1311"/><span>mar a rabhadar “agus” ar seisean, “cimeádaidh-se</span>
<lb n="1312"/><span>an t-asal anso agus raghad-sa agus mo mhac chun na</span>
<lb n="1313"/><span>h-áite úd agus déanfimíd an ídhbirt.”  Ansan do</span>
<lb n="1314"/><span>thóg sé adhmad na b-ídhbirte agus thug sé d'Isaac é</span>
<lb n="1315"/><span>le h-iompar, agus do thóg sé féin leis an teine agus</span>
<lb n="1316"/><span>claidheamh.  Chomáineadar leó ar an gcuma san ar</span>
<lb n="1317"/><span>feadh tamail.  Ar ball labhair an mac.</span></p>
<lb n="1318"/>
<lb n="1319"/><p><span>“Feuch, a athair,” ar seisean, “tá an t-adhmad</span>
<lb n="1320"/><span>againn agus tá an teine againn, ach ca bhfuil an nídh</span>
<lb n="1321"/><span>le h-ídhbirt?”</span></p>
<lb n="1322"/>
<lb n="1323"/><p><span>Sgian tré chroidhe an athar ab eadh an focal san.  Ní</span>
<lb n="1324"/><span>raibh ann ach an bheirt.  Is beag d'á chuimhneamh a bhí ag</span>
<lb n="1325"/><span>an mac cad í an ghéire a bhí sa cheist a bhí curtha aige.</span>
<lb n="1326"/><span>Is beag d'á chuimhneamh a bhí aige gur bh'é féin a bhí le</span>
<lb n="1327"/><span>h-ídhbirt chómh luath agus a shroisfidís mullach an chnuic.</span>
<lb n="1328"/><span>Chuaidh an cheist tré chroidhe an athar.  Níor labhair sé</span>
<lb n="1329"/><span>ar feadh tamail.  Dubhairt sé ar ball:—</span></p>
<lb n="1330"/>
<lb n="1331"/><p><span>“Tabharfidh Dia féin dúinn an nídh le h-ídhbirt, a</span>
<lb n="1332"/><span>mhic,” ar seisean.</span></p>
<lb n="1333"/>
<lb n="1334"/><p><span>Thánadar chun na h-áite.  Dhein Abraham an altóir.</span>
<lb n="1335"/><span>Shocaruigh sé an t-adhmad mar ba cheart chun na</span>
<lb n="1336"/><span>h-ídhbirte.  Ansan do cheangail sé a mhac Isaac agus</span>
<lb n="1337"/><span>chuir sé ar an altóir é, anuas ar an adhmad.  Gan</span>
<lb n="1338"/><span>amhras d'innis sé d'Isaac ar dtúis i dtaobh an órduighthe</span>
<lb n="1339"/><span>a bhí fághalta aige ó Dhia, agus gan amhras, leis, do</span>
<lb n="1340"/><span>thoiligh Isaac chun na h-ídhbirte nuair a thuig sé gur</span>
<lb n="1341"/><span>le h-órdú Dé a bhí an ídhbirt le déanamh.</span></p>
<lb n="1342"/>
<lb n="1343"/><p><span>Nuair a bhí Isaac ar an altóir agus é ceangailte do</span>
<lb n="1344"/><span>thóg Abraham an claidheamh 'n-a láimh agus d'árduigh</span>
<lb n="1345"/><span>sé a lámh chun an bhuille do bhualadh.  Sar a' raibh uain aige</span>
<lb n="1346"/><span>ar an mbuille do bhualadh do labhair an t-aingeal leis</span>
<lb n="1347"/><span>as na flathais do ghuth árd.</span></p>
<lb n="1348"/>
<lb n="1349"/><p><span>“A Abrahaim!  A Abrahaim!” arsan t-aingeal.</span></p>
<lb n="1350"/>
<lb n="1351"/><p><span>“Táim anso, a Thighearna!” arsa Abraham.</span>
<lb n="1352"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1353"/><p><span>“Na bain leis an mac!” arsan t-aingeal.  “Ná</span>
<lb n="1354"/><span>dein aon nídh leis!  Chím anois go bhfuil eagla Dé ort</span>
<lb n="1355"/><span>agus nár chimeádais uaim t-aon mhac féin!”</span></p>
<lb n="1356"/>
<lb n="1357"/><p><span>Le n-a linn sin d'fheuch Abraham thar a ghualainn.</span>
<lb n="1358"/><span>Chonaic sé reithe i n-achran i sgeachaibh, greim ag na</span>
<lb n="1359"/><span>sgeachaibh ar adharcaibh air.  Do sgaoil sé na ceangalacha</span>
<lb n="1360"/><span>de'n mhac agus do rug sé ar an reithe agus cheangal</span>
<lb n="1361"/><span>sé é agus chuir sé ar an altóir é agus d'ídhbir sé é</span>
<lb n="1362"/><span>i n-inead an mhic.</span></p>
<lb n="1363"/>
<lb n="1364"/><p><span>An cnoc san n-ar dhein Abraham an méid sin thuas</span>
<lb n="1365"/><span>ar a bhara, Mora an ainim a bhí air, an uair sin.  Bhí</span>
<lb n="1366"/><span>ainim eile n-a dhiaidh san air.  Chnoc Chalbharaí a bhí</span>
<lb n="1367"/><span>mar ainim 'n-a dhiaidh san air.  B'é an cnoc céadna</span>
<lb n="1368"/><span>é ar ar fhuilig ár Slánuightheóir bás abhfad 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="1369"/><span>san chun na cine daona do shaoradh ó ifrean agus ó</span>
<lb n="1370"/><span>chómhachtaibh an áirseóra.  D'iompair an Slánuightheóir</span>
<lb n="1371"/><span>an chruis chéasta go barr an chnuic sin, abhfad 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="1372"/><span>san, díreach mar a dh'iompair Isaac an t-adhmad an</span>
<lb n="1373"/><span>uair sin, i gcóir na h-ídhbirte.  Chuaidh Isaac saor</span>
<lb n="1374"/><span>ó'n ídhbirt an uair sin mar do thug Dia d'á athair nídh</span>
<lb n="1375"/><span>thar a cheann le h-ídhbirt.  Thug an Slánuightheóir, moladh</span>
<lb n="1376"/><span>go deó leis, é féin i n-ídhbirt d'á Athair Síoruidhe,</span>
<lb n="1377"/><span>thar cheann na cine daona, agus chuaidh an chine daona</span>
<lb n="1378"/><span>saor ó'n easgaine a bhí ortha tré pheaca an tsínsir.</span></p>
<lb n="1379"/>
<lb n="1380"/><p><span>XVIII.</span></p>
<lb n="1381"/>
<lb n="1382"/><p><span>AR LORG MNÁ D'ISAAC.</span></p>
<lb n="1383"/>
<lb n="1384"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  D'imthigh chúig bhliana déag</span>
<lb n="1385"/><span>eile.  Bhí Abraham ag dul i gcríonacht go mór.  Bhí</span>
<lb n="1386"/><span>Isaac suas le dachad blian.  Is fíor nár mhar a chéile</span>
<lb n="1387"/><span>dachad blian an uair sin, i n-aois duine, agus dachad</span>
<lb n="1388"/><span>blian anois.  An fear a bheadh dachad blian an uair</span>
<lb n="1389"/><span>sin bheadh sé chómh h-óg, nú níb' óige, 'ná fear a bheadh deich</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1390"/><p><span>mbliana fichid anois.  Mar sin féin bhí an t-am tagaithe</span>
<lb n="1391"/><span>n-ar cheart d'Isaac pósadh.</span></p>
<lb n="1392"/>
<lb n="1393"/><p><span>Ba ró fhuiriste dhó bean a dh'fhághail sa n-áit n-a raibh</span>
<lb n="1394"/><span>sé féin agus a athair n-a gcómhnuighe.  Ní bheadh a athair,</span>
<lb n="1395"/><span>ná ní bheadh sé féin ach chómh beag, sásta le h-aon mhnaoi</span>
<lb n="1396"/><span>des na mnáibh a bhí le fághail sa tír sin.  Ní bheadh</span>
<lb n="1397"/><span>Abraham sásta le h-aon mhnaoi, mar chéile d'á mhac,</span>
<lb n="1398"/><span>ach le mnaoi éigin anoir ó n-a dhúthaigh féin, an dúthaigh</span>
<lb n="1399"/><span>as a mb'éigean dó imtheacht i dtusach a shaoghail le</span>
<lb n="1400"/><span>h-órdú Dé.  An nídh a bhí daingean i n-aigne Abrahaim</span>
<lb n="1401"/><span>is leis a bhí aigne an mhic sásta agus ní raibh aon aidhm</span>
<lb n="1402"/><span>aige ar aon nídh eile.</span></p>
<lb n="1403"/>
<lb n="1404"/><p><span>Bhí Abraham ana-shaidhbhir an uair sin agus bhí reacht-</span>
<lb n="1405"/><span>aire aige ag tabhairt aireachais d'á chuid saidhbhris</span>
<lb n="1406"/><span>agus ollmhathais.  Eliésar ab ainim do'n reachtaire.</span>
<lb n="1407"/><span>Duin'uasal ana chreideamhanach ab eadh é agus bhí ion-</span>
<lb n="1408"/><span>taoibh ana mhór ag Abraham as.  Do ghlaoidh Abraham</span>
<lb n="1409"/><span>chuige é lá agus do labhair sé leis.</span></p>
<lb n="1410"/>
<lb n="1411"/><p><span>“A leithéid seo, a Eliésair,” arsa Abraham,</span>
<lb n="1412"/><span>“Ullmhuigh thu féin chun bóthair agus imthigh leat soir</span>
<lb n="1413"/><span>go Mesopotámia mar a gcómhnuighidh mo ghaolta agus</span>
<lb n="1414"/><span>tabhair leat anoir ó'n dtír sin cailín éigin de m'</span>
<lb n="1415"/><span>threabhchas féin go dtabharfar mar mhnaoi phósta í dom'</span>
<lb n="1416"/><span>mhac Isaac.”</span></p>
<lb n="1417"/>
<lb n="1418"/><p><span>“Déanfad, a thighearna,” arsa Eliésar.</span></p>
<lb n="1419"/>
<lb n="1420"/><p><span>“Tá iontaoibh mhór agam asat, a Eliésair,” arsa</span>
<lb n="1421"/><span>Abraham, “ach gnó ró mhór le rádh iseadh an gnó so</span>
<lb n="1422"/><span>atá agam 'á thabhairt le déanamh anois duit agus ní</span>
<lb n="1423"/><span>foláir dom deimhne bheith agam air go ndéanfir an</span>
<lb n="1424"/><span>gnó sa cheart.  Táid mná óga saidhbhire, creideamhnacha,</span>
<lb n="1425"/><span>uaisle, le fághail sa tír seo agus ins gach áit as so soir</span>
<lb n="1426"/><span>go tír mo dhúthchais féin.  Ní foláir dom deimhne bheith</span>
<lb n="1427"/><span>agam air na tabharfir chugham aon duine des na mnáibh</span>
<lb n="1428"/><span>óga san, pé saidhbhreas atá acu ná pé creideamhaint</span>
<lb n="1429"/><span>atá acu ná pé sgéimh áilneachta atá ortha, ach go</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1430"/><p><span>dtabharfir chugham óigbhean dem' mhuinntir féin, mar</span>
<lb n="1431"/><span>mhnaoi phósta dom' mhac.”</span></p>
<lb n="1432"/>
<lb n="1433"/><p><span>“Geallaim agus deimhnighim duit, a thighearna,”</span>
<lb n="1434"/><span>arsa Eliésar, “go ndéanfad san, díreach do réir</span>
<lb n="1435"/><span>do thoile.”</span></p>
<lb n="1436"/>
<lb n="1437"/><p><span>“Níl aon droch iontaoibh agam, a Eliésair,” arsa</span>
<lb n="1438"/><span>Abraham, “as do gheallamhaint ná as do dheimhniú,</span>
<lb n="1439"/><span>ach ní dhéanfidh geallamhaint ná deimhniú an gnó an</span>
<lb n="1440"/><span>turus so.</span></p>
<lb n="1441"/>
<lb n="1442"/><p><span>“Agus cad tá le déanamh agam, a thighearna,” arsa</span>
<lb n="1443"/><span>Eliésar, “chun t'aigne shásamh i dtaobh an sgéil.”</span></p>
<lb n="1444"/>
<lb n="1445"/><p><span>“Caithfir a dhearbhú i láthair Dé go ndéanfir an gnó</span>
<lb n="1446"/><span>díreach mar adeirim,” arsa Abraham.</span></p>
<lb n="1447"/>
<lb n="1448"/><p><span>“Agus cuir i gcás, a thighearna,” arsa Eliésar, “go</span>
<lb n="1449"/><span>ndiúltóchaidh an bhean agus go ndéarfidh sí ná tiocfidh</span>
<lb n="1450"/><span>sí liom cad a bheidh le déanamh agam?  An amhlaidh a</span>
<lb n="1451"/><span>bhéarfad mo thíghearna Isaac féin liom soir i dtreó</span>
<lb n="1452"/><span>go bhfeicfar é?  Ba dhóic liom, a thighearna, dá bhfeicfí</span>
<lb n="1453"/><span>lastoir é ná beadh puinn deacarachta sa ghnó so atá</span>
<lb n="1454"/><span>le déanamh agam.”</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>“Ná dein a leithéid, a Eliésair!” arsa Abraham.</span>
<lb n="1457"/><span>“Ná beir mo mhac soir sa tír sin leat!  Ná bain le</span>
<lb n="1458"/><span>n-a leithéid a dhéanamh.  Eirigh féin soir agus beidh</span>
<lb n="1459"/><span>aingeal ó Dhia at' fhochair, stiúróchaidh an t-aingeal tú</span>
<lb n="1460"/><span>sa tslighe agus sa ghnó.  Dein an dearbhú dhom mar</span>
<lb n="1461"/><span>adeirim leat.  Ansan má dhiúltuighean an bhean do</span>
<lb n="1462"/><span>theacht leat beir-se saor ó'n ndearbhú mar beidh do</span>
<lb n="1463"/><span>dhítheal féin déanta agat.”</span></p>
<lb n="1464"/>
<lb n="1465"/><p><span>Ansan do dhein Eliésar an dearbhú.  Chuir sé a lámh</span>
<lb n="1466"/><span>fé cheathramhain Abrahaim agus do cheangail sé é féin</span>
<lb n="1467"/><span>i láthair Dé chun na h-oibre dhéanamh do réir toile</span>
<lb n="1468"/><span>Abrahaim.</span></p>
<lb n="1469"/>
<lb n="1470"/><p><span>Do réir nóis na h-aimsire sin an uair sin ba mhar</span>
<lb n="1471"/><span>a chéile lámh do chur fé'n gceathramhain ar an gcuma</span>
<lb n="1472"/><span>san agus an leabhar do thabhairt anois.</span>
<lb n="1473"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1474"/><p><span>XIX.</span></p>
<lb n="1475"/>
<lb n="1476"/><p><span>ELIÉSAR AG AN DTOBAR.</span></p>
<lb n="1477"/>
<lb n="1478"/><p><span>D'ullmhuigh an reachtaire Eliésar é féin chun bóthair.</span>
<lb n="1479"/><span>Thóg sé deich gcinn de chamalaibh a' treud a thighearna.</span>
<lb n="1480"/><span>Do ghaibh sé iad agus chuir sé ualaí ortha.  Chuir sé</span>
<lb n="1481"/><span>mórán saidhbhris agus ollmhathais chuige ins na h-ualaíbh</span>
<lb n="1482"/><span>sin.  Ansan do ghluais sé soir go Mesopotámia,</span>
<lb n="1483"/><span>go cathair Nachoir.</span></p>
<lb n="1484"/>
<lb n="1485"/><p><span>Ní h-innstear an mó lá a bhí an reachtaire ar an</span>
<lb n="1486"/><span>slighe ach innstear go raibh an tráthnóna ann nuair a</span>
<lb n="1487"/><span>shrois sé tobar áirithe a bhí i gcómhgar do chathair Nachoir.</span>
<lb n="1488"/><span>Do stad sé i n-aice an tobair agus chuir sé na camail</span>
<lb n="1489"/><span>'n-a luighe mar bhí an tuirse ortha agus gádh le suaineas</span>
<lb n="1490"/><span>acu.</span></p>
<lb n="1491"/>
<lb n="1492"/><p><span>Bhí a chúis féin aige le stad i n-aice an tobair sin.</span>
<lb n="1493"/><span>Bhí 'fhios aige go raibh sé sa n-áit n-a raibh gaolta</span>
<lb n="1494"/><span>Abrahaim 'n-a gcómhnuighe.  Bhí 'fhios aige, leis, gur</span>
<lb n="1495"/><span>dhócha go mbeadh mná óga an bhaile ag teacht, ó bhí an</span>
<lb n="1496"/><span>tráthnóna ann, chun uisge do bhreith leó ó'n dtobar</span>
<lb n="1497"/><span>i gcóir na h-oidhche, agus go mb' fhéidir go dtiocfadh</span>
<lb n="1498"/><span>an bhean a bhí uaidh ar a measg.  Chuimhnigh sé ar an bhfocal</span>
<lb n="1499"/><span>adubhairt Abraham leis, .i. go mbeadh aingeal ó Dhia</span>
<lb n="1500"/><span>i n' fhocair 'ghá stiúrú.  Chrom sé ar a ghuidhe do chur</span>
<lb n="1501"/><span>suas chun Dé ar an gcuma so:—</span></p>
<lb n="1502"/>
<lb n="1503"/><p><span>“A Thighearna,” ar seisean, “A Dhia mo thighearna</span>
<lb n="1504"/><span>Abraham, tar le cabhair chugham indiu!  Stiúruigh</span>
<lb n="1505"/><span>me sa ghnó so atá 'n-a chúram indiu orm!  Táim am'</span>
<lb n="1506"/><span>sheasamh anso anois ag bruach an tobair seo.  Tiocfidh</span>
<lb n="1507"/><span>mná óga an bhaile seo amach anso a d'iarraidh uisge</span>
<lb n="1508"/><span>anois.  An cailín acu n-a ndéarfad-sa léi, ‘leog</span>
<lb n="1509"/><span>anuas do chrúsga go n-ólad deoch,’ agus go ndéarfidh</span>
<lb n="1510"/><span>sisi, “Ól, a dhuin'uasail, agus tabharfad uisge do</span>
<lb n="1511"/><span>d' chamalaibh, leis, deónuigh, a Thighearna Dia, gurab í</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1512"/><p><span>sin an cailín atá ceapaithe agat-sa mar chéile do</span>
<lb n="1513"/><span>d'sheirbhíseach Isaac, agus mar sin dein trócaire ar</span>
<lb n="1514"/><span>mo thighearna Abraham!”</span></p>
<lb n="1515"/>
<lb n="1516"/><p><span>Is ar éigin a bhí an ghuidhe sin curtha suas chun Dé</span>
<lb n="1517"/><span>aige, ar an gcuma san, nuair a chonaic sé chuige cailín</span>
<lb n="1518"/><span>áluinn óg agus í ag déanamh ar an dtobar.  Chuir a</span>
<lb n="1519"/><span>h-áilneacht iongna air.  Ba léir dó, leis, gur chailín</span>
<lb n="1520"/><span>uasal í.  Bhí crúsga ar a gualainn aici.  Chuaidh sí</span>
<lb n="1521"/><span>síos chun an tobair agus do líon sí an crúsga.  Bhí an</span>
<lb n="1522"/><span>crúsga ar a gualainn aici agus í chun aghaidh a thabhairt</span>
<lb n="1523"/><span>abhaile nuair a labhair an reachtaire léi.</span></p>
<lb n="1524"/>
<lb n="1525"/><p><span>“Leog anuas do chrúsga, a 'ghnín ó, má sé do thoil</span>
<lb n="1526"/><span>é, agus leog dom deoch a dh'ól as,” ar seisean.</span></p>
<lb n="1527"/>
<lb n="1528"/><p><span>Do leog sí an crúsga anuas ar a cuislinn láithreach,</span>
<lb n="1529"/><span>“Seo, a dhuin'uasail,” ar sisi, “ól do dheoch, agus</span>
<lb n="1530"/><span>tabharfad uisge do d'chamalaibh, leis.”</span></p>
<lb n="1531"/>
<lb n="1532"/><p><span>D'ól sé a dheoch.  Ansan do chaith sisi an méid uisge</span>
<lb n="1533"/><span>a bhí sa chrúsga isteach sa n-iomar a bhí i n-aice an tobair</span>
<lb n="1534"/><span>agus bhí sí ag tarrach an uisge as an dtobar agus 'ghá</span>
<lb n="1535"/><span>chur sa n-iomar go dtí go raibh a ndóithin ólta ag na</span>
<lb n="1536"/><span>beithidheachaibh.  Bhí seisean ag feuchaint uirthi an fhaid</span>
<lb n="1537"/><span>a bhí sí ag déanamh na h-oibre sin, agus é 'ghá fhiafraighe</span>
<lb n="1538"/><span>dhe féin i n'aigne ar bh'í sin an cailín a bhí ceapaithe ag</span>
<lb n="1539"/><span>Dia mar chéile do mhac Abrahaim.</span></p>
<lb n="1540"/>
<lb n="1541"/><p><span>Nuair a bhí an t-uisge tabhartha dos na beithidhigh aici</span>
<lb n="1542"/><span>agus an crúsga aici dh'á thógaint chun imtheacht abhaile</span>
<lb n="1543"/><span>tháinig sé 'n-a h-aice agus thug sé dhi dhá fháinne cluas a</span>
<lb n="1544"/><span>bhí déanta d'ór agus a bhí ana dhaor, agus do labhair</span>
<lb n="1545"/><span>sé airís léi.</span></p>
<lb n="1546"/>
<lb n="1547"/><p><span>“Ar bh'é do thoil, a 'ghnín ó,” ar seisean “a dh'innsint</span>
<lb n="1548"/><span>dom cé h-é t'athair? nú an bhfuil slighe 'n-a thigh n-a</span>
<lb n="1549"/><span>bhféadfainn stad ann i gcóir na h-oidhche?”</span></p>
<lb n="1550"/>
<lb n="1551"/><p><span>“Batuel is ainim do m'athair, a dhuin'uasail, ar</span>
<lb n="1552"/><span>sisi.  “Mac do Mhelca iseadh é.  Tá slighe do dhóithin</span>
<lb n="1553"/><span>agat le fághail 'n-a thigh,” ar sisi, “agus cóir bhídh agus</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1554"/><p><span>chodlata dhuit féin agus d'á bhfuil agat.  Imtheóchad</span>
<lb n="1555"/><span>láithreach agus 'neósfad dóibh go bhfuilir ag teacht.”</span></p>
<lb n="1556"/>
<lb n="1557"/><p><span>D'imthigh sí.  Ansan do shléacht Eliésar i láthair</span>
<lb n="1558"/><span>Dé, go h-umhal agus go díograsach, agus do ghaibh sé</span>
<lb n="1559"/><span>a bhuidheachas ó chroidhe le Dia na Glóire toisg gur</span>
<lb n="1560"/><span>bh'é toil Dé é sheóladh chómh cruinn chómh díreach i dtreó</span>
<lb n="1561"/><span>na h-oibre a bhí le déanamh aige agus go raibh eirighthe</span>
<lb n="1562"/><span>leis sa n-obair chómh luath agus chómh maith.  Bhí gaol gairid</span>
<lb n="1563"/><span>ag Batuel le h-Abraham.  Rebecca ab ainim do'n</span>
<lb n="1564"/><span>chailín agus do thuig Eliésar nár bh'fhéidir cailín ab</span>
<lb n="1565"/><span>fhearr 'ná í ná ba mhaiseamhla 'ná í do sholáthar mar</span>
<lb n="1566"/><span>mhnaoi do mhac Abrahaim.  Bhí sé lán tsásta i n'aigne.</span></p>
<lb n="1567"/>
<lb n="1568"/><p><span>XX.</span></p>
<lb n="1569"/>
<lb n="1570"/><p><span>TIGH MUINNTIRE REBECCA.</span></p>
<lb n="1571"/>
<lb n="1572"/><p><span>Chuaidh an cailín abhaile go mear.  Thaisbeáin sí d'á</span>
<lb n="1573"/><span>máthair an dá sheóid bhreághtha a bhí fághalta aici agus</span>
<lb n="1574"/><span>d'innis sí an chainnt adubhairt an duin'uasal léi agus</span>
<lb n="1575"/><span>gur theastuigh uaidh teacht chucha i gcóir na h-oidhche.</span>
<lb n="1576"/><span>Bhí dritháir aici agus Laban ab ainim dó.  Do rith sé</span>
<lb n="1577"/><span>sin amach agus tháinig sé chun an tobair.  Fuair sé ann</span>
<lb n="1578"/><span>an fear agus é 'n-a sheasamh i n-aice na gcamal.</span></p>
<lb n="1579"/>
<lb n="1580"/><p><span>“Tar liom-sa láithreach chun ár dtighe-na, a dhuin'</span>
<lb n="1581"/><span>uasail,” ar seisean.  Ná fan ad' sheasamh anso.  Tá an</span>
<lb n="1582"/><span>tigh ullamh duit féin agus d'á bhfuil agat.  Tá slighe</span>
<lb n="1583"/><span>agus breis againn duit féin agus do d' chamalaibh.</span>
<lb n="1584"/><span>Téanam ort, a dhuin'uasail.”  Do rug sé leis chun an</span>
<lb n="1585"/><span>tighe é.  Do cuireadh gach aon chóir air féin agus ar</span>
<lb n="1586"/><span>na fearaibh a bhí aige agus do tugadh cró agus asair</span>
<lb n="1587"/><span>dos na camalaibh.  Ar ball do cuireadh bia agus</span>
<lb n="1588"/><span>deoch os a chómhair.  Do stad sé.</span></p>
<lb n="1589"/>
<lb n="1590"/><p><span>“Sar a n-ithead bia,” ar seisean, “a dhaoine muinn-</span>
<lb n="1591"/><span>teardha, ní mór dom an gnó do thug mé a dh'innsint.”</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1592"/><p><span>“Mar is toil leat, a dhuin'uasail,” ar siad-san.</span></p>
<lb n="1593"/>
<lb n="1594"/><p><span>“Is ó Abraham a thánag-sa ar an gcuaird seo,” ar</span>
<lb n="1595"/><span>seisean.  “Fear ana shaidhbhir iseadh é agus tá lámh</span>
<lb n="1596"/><span>Dé leis.  Tá aon mhac amháin aige.  Isaac is ainim</span>
<lb n="1597"/><span>do'n mhac.  Tá a bhean-máthair an mhic sin-tar éis</span>
<lb n="1598"/><span>bháis.  Is mian leis bean do sholáthar d'á mhac.  Ní</span>
<lb n="1599"/><span>h-áil leis go bpósfadh a mhac aon bhean des na mnáibh</span>
<lb n="1600"/><span>atá sa tír 'n-a bhfuil sé 'n a chómhnuighe ansúd thiar.</span>
<lb n="1601"/><span>Do chuir sé mise uaidh anso go tír a dhúthchais, mar a</span>
<lb n="1602"/><span>bhfuilid a ghaolta agus d'órduigh sé dhom cailín d'á</span>
<lb n="1603"/><span>mhuinntir féin do bhreith chuige siar ó'n áit seo ag triall</span>
<lb n="1604"/><span>ar a mhac, chun í bheith mar mhnaoi phósta aige.  B'éigean</span>
<lb n="1605"/><span>dom a gheallamhaint dó go ndéanfinn an nídh sin dó</span>
<lb n="1606"/><span>do réir a thoile, agus b'éigean dom an gheallamhaint</span>
<lb n="1607"/><span>a dhéanamh daingean fé dhearbhú i láthair Dé.  Thugas</span>
<lb n="1608"/><span>aghaidh ar an mbaile seo ar dtúis.  Chuimhnigheas go</span>
<lb n="1609"/><span>mbeadh mná óga an bhaile seo ag dul amach chun an</span>
<lb n="1610"/><span>tobair sin a d'iarraidh uisge.  D'iarras ar Dhia an</span>
<lb n="1611"/><span>óig-bhean a bhí ceapaithe ag Dia do mhac mo thighearna</span>
<lb n="1612"/><span>Abraham do sheóladh am' threó, agus d'iarras ar Dhia</span>
<lb n="1613"/><span>cómhartha thabhairt dom uirthi i dtreó go n-aithneóchainn</span>
<lb n="1614"/><span>í nuair a thiocfadh sí chugham.  Sidé an cómhartha a</span>
<lb n="1615"/><span>dh'iarras agus seo mar a dh'iarras é.  Chuireas mo</span>
<lb n="1616"/><span>guidhe suas chun Dé ar an gcuma so:—</span></p>
<lb n="1617"/>
<lb n="1618"/><p><span>“A Thighearna Dia,” arsa mise, am' aigne, ‘an cailín a</span>
<lb n="1619"/><span>tiocfidh chun an tobair seo anois, a d'iarraidh uisge,</span>
<lb n="1620"/><span>agus go ndéarfad-sa léi deoch do thabhairt dom,</span>
<lb n="1621"/><span>agus go ndéarfidh sisi, “Tabharfad deoch duit,</span>
<lb n="1622"/><span>agus tabharfad uisge do d'chamalaibh, leis.”</span>
<lb n="1623"/><span>Deónuigh, a Thighearna Dia, gurab í sin an bhean atá</span>
<lb n="1624"/><span>ceapaithe agat-sa mar mhnaoi phósta do mhac mo</span>
<lb n="1625"/><span>thighearna Abraham.’</span></p>
<lb n="1626"/>
<lb n="1627"/><p><span>“Is ar éigin a bhí an ghuidhe sin déanta agam nuair</span>
<lb n="1628"/><span>a chonac an cailín seo, Rebecca, ag teacht am' dháil</span>
<lb n="1629"/><span>agus crúsga ar a gualainn aici.  Chuaidh sí síos chun</span>
<lb n="1630"/><span>an tobair agus do líon sí an crúsga agus bhí sí ag teacht</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1631"/><p><span>ó'n dtobar agus an crúsga lán ar a gualainn aici.</span>
<lb n="1632"/><span>Dhruideas 'n-a coinnibh, ‘Leog anuas do crúsga,</span>
<lb n="1633"/><span>a 'ghnín ó,’ arsa mise léi, ‘go n-ólad deoch as.’</span>
<lb n="1634"/><span>‘Leogfad cheana, a dhuin'uasail,’ ar sisi, ‘Ól do dheoch’</span>
<lb n="1635"/><span>ar sisi, ‘agus tabharfad uisge do d' chamalaibh,</span>
<lb n="1636"/><span>leis.’  Do leog sí an crúsga anuas ar a cuislinn</span>
<lb n="1637"/><span>agus d'ólas mo dheoch as.  Ansan d'imthigh sí agus</span>
<lb n="1638"/><span>bhí sí ag tarrac an uisge as an dtobar agus 'ghá</span>
<lb n="1639"/><span>thabhairt dos na camalaibh go dtí go raibh a ndóithin</span>
<lb n="1640"/><span>ólta acu.</span></p>
<lb n="1641"/>
<lb n="1642"/><p><span>“Thuigeas ansan go raibh freagra fághalta agam ar</span>
<lb n="1643"/><span>mo ghuidhe; an cómhartha a dh'iarras ar Dhia go raibh sé</span>
<lb n="1644"/><span>fághalta agam, agus gur bh'í Rebecca an cailín a bhí</span>
<lb n="1645"/><span>ceapaithe ag Dia na Glóire chun í bheith 'n-a mnaoi</span>
<lb n="1646"/><span>phósta ag Isaac, ag mac mo thighearna Abraham.  Ansan</span>
<lb n="1647"/><span>d'fhiafruigheas di cé'r bh'í féin agus d'innis sí dhom.</span>
<lb n="1648"/><span>Nuair innis sí dhom cé'r bh'í féin do deimhnigheadh am'</span>
<lb n="1649"/><span>aigne dhom níba dhaingne, gur bh'í an bhean cheart í.</span>
<lb n="1650"/><span>Bhí an cómhartha cruinn, fé mar a bhí iarrtha ar Dhia</span>
<lb n="1651"/><span>agam é thabhairt dom, agus ansan bhí toil mo thighearna</span>
<lb n="1652"/><span>Abraham cómhlíonta.  Gaol gairid dó féin ab eadh</span>
<lb n="1653"/><span>an cailín.</span></p>
<lb n="1654"/>
<lb n="1655"/><p><span>XXI.</span></p>
<lb n="1656"/>
<lb n="1657"/><p><span>PÓSADH ISAAC.</span></p>
<lb n="1658"/>
<lb n="1659"/><p><span>“Nuair a bhí mo thighearna Abraham ag cur na</span>
<lb n="1660"/><span>geallamhna chómh dian orm d'fhiafraigheas de cad a bheadh</span>
<lb n="1661"/><span>le déanamh agam dá mba rud é nár thoil leis an mnaoi</span>
<lb n="1662"/><span>teacht liom.  Dubhairt sé liom dá ráineóchadh san ná</span>
<lb n="1663"/><span>beadh easgaine an dearbhuighthe orm.</span></p>
<lb n="1664"/>
<lb n="1665"/><p><span>“Ní'l agam le déanamh anois, a cháirde, ach a</span>
<lb n="1666"/><span>fhiafraighe an dtiocfidh Rebecca liom nú an gcaithfad</span>
<lb n="1667"/><span>aghaidh a thabhairt i dtreó éigin eile.”</span>
<lb n="1668"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1669"/><p><span>“Is léir,” ar siad san, “gur ab é briathar Dé atá</span>
<lb n="1670"/><span>sa sgéal agus ní féidir dúinne cur 'n-a choinnibh.</span>
<lb n="1671"/><span>Sin í Rebecca féin os do chómhair.  Tóg leat í agus</span>
<lb n="1672"/><span>imthigh agus bíodh sí 'n-a mnaoi phósta ag mac do</span>
<lb n="1673"/><span>thighearna, fé mar atá labhartha ag Dia féin leat.”</span></p>
<lb n="1674"/>
<lb n="1675"/><p><span>Nuair airigh Eliésar an chainnt sin ag teacht uatha go</span>
<lb n="1676"/><span>léir, d'aon ghuth, do shléacht sé go talamh ag gabháil a</span>
<lb n="1677"/><span>bhuidheachais le Dia.  Nuair a bhí san déanta aige</span>
<lb n="1678"/><span>do thug sé leis, as na h-ualaíbh, arthaí óir agus airgid</span>
<lb n="1679"/><span>agus éadaí uaisle daora agus do bhronn sé iad ar</span>
<lb n="1680"/><span>Rebecca, agus thug sé tabhartaistí, leis, d'á máthair</span>
<lb n="1681"/><span>agus d'á drithárachaibh.</span></p>
<lb n="1682"/>
<lb n="1683"/><p><span>Ansan do deineadh féasta agus do suidheadh ag</span>
<lb n="1684"/><span>ithe agus ag ól.</span></p>
<lb n="1685"/>
<lb n="1686"/><p><span>D'eirigh an reachtaire go moch ar maidin amáireach</span>
<lb n="1687"/><span>a bhí chughainn agus do labhair sé.  “Leogtar mise chun</span>
<lb n="1688"/><span>siubhail anois,” ar seisean, “go dtéidhead ag triall</span>
<lb n="1689"/><span>ar mo mháighistir.  Tá mo ghnó déanta agam buidheachas</span>
<lb n="1690"/><span>mór lé Dia dh'á chionn, agus isé is fada liom go mbead</span>
<lb n="1691"/><span>thiar i n' fhochair agus mo sgéal innste agam dó.”</span></p>
<lb n="1692"/>
<lb n="1693"/><p><span>“Dubhairt an mháthair, ámhthach, agus na drítháracha,</span>
<lb n="1694"/><span>“Ní h-eadh ach fanadh an cailín anso againn aon deich</span>
<lb n="1695"/><span>lá amháin agus ansan imthigheadh sí leat.”</span></p>
<lb n="1696"/>
<lb n="1697"/><p><span>“Ná deinidh sin,” ar seisean, “agus ná cuiridh</span>
<lb n="1698"/><span>ríghneas orm, óir isé Dia do stiúruigh mé ar mo chuaird</span>
<lb n="1699"/><span>agus do chuir mo ghnó chun cinn chómh maith.  Ní ceart</span>
<lb n="1700"/><span>aon ríghneas do chur orm sa ghnó óir isé gnó Dé é.”</span></p>
<lb n="1701"/>
<lb n="1702"/><p><span>“Glaodhtar ar an inghín,” ar siad san, “agus</span>
<lb n="1703"/><span>fiafraightear di cad is toil léi.”  Do glaodhadh</span>
<lb n="1704"/><span>uirthi agus do cuireadh an cheist chúichi, “An toil</span>
<lb n="1705"/><span>leat imtheacht leis an nduine seo?”  “Is toil,”</span>
<lb n="1706"/><span>ar sisi.</span></p>
<lb n="1707"/>
<lb n="1708"/><p><span>Ansan do leogadh chun siubhail í féin agus a buime</span>
<lb n="1709"/><span>i n-aonfheacht le reachtaire Abrahaim agus le n-a</span>
<lb n="1710"/><span>chualacht, agus le linn imthighthe dhi bhí a muinntir go</span>
<lb n="1711"/><span>léir ag guidhe chun Dé ar a son, 'ghá iarraidh ar Dhia</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1712"/><p><span>rath agus séan do chur uirthi, agus sliocht go líonmhar,</span>
<lb n="1713"/><span>agus buadh do thabhairt d'á sliocht ar a namhaid i</span>
<lb n="1714"/><span>gcómhnuighe.</span></p>
<lb n="1715"/>
<lb n="1716"/><p><span>Thug an reachtaire aghaidh ar an mbaile gan ríghneas.</span>
<lb n="1717"/><span>Tháinig sé an bóthar a dh'imthigh sé.  Nuair a tháinig sé</span>
<lb n="1718"/><span>i radharc an bhaile chonaic sé féin agus a chualacht Isaac</span>
<lb n="1719"/><span>ag siubhal i dtreó tobair a bhí sa n-áit.  D'fhiafraigh</span>
<lb n="1720"/><span>Rebecca dhe cé'r bh'é an fear san.  D'innis sé dhi.</span>
<lb n="1721"/><span>Do chonaic Isaac, leis, iad san ag teacht.  Do</span>
<lb n="1722"/><span>ghluais sé n-a dtreó.  Chómh luath agus chonaic</span>
<lb n="1723"/><span>Rebecca Isaac tháinig sí anuas de'n chamal agus chuir</span>
<lb n="1724"/><span>sí a clóca uímpi agus chlúduigh sí a ceann leis an</span>
<lb n="1725"/><span>gclóca.</span></p>
<lb n="1726"/>
<lb n="1727"/><p><span>Thug an reachtaire tuairisg chruinn d'Isaac agus</span>
<lb n="1728"/><span>d'Abraham ar a chuaird agus ar conus a dh'eirigh a</span>
<lb n="1729"/><span>chuaird leis.  D'innis sé dhóibh conus mar a stiúruigh</span>
<lb n="1730"/><span>Dia na glóire é sa ghnó go léir; conus mar a stad</span>
<lb n="1731"/><span>sé ag an dtobar agus conus mar a chuir sé a ghuidhe</span>
<lb n="1732"/><span>suas chun Dé 'ghá iarraidh ar Dhia an cómhartha do</span>
<lb n="1733"/><span>thabhairt dó, agus conus mar a tugadh an cómhartha dhó,</span>
<lb n="1734"/><span>agus, d'á chómhartha san féin, ná tabharfadh Rebecca</span>
<lb n="1735"/><span>an deoch uaithe chómh tapaidh, as an gcrúsga, agus ná</span>
<lb n="1736"/><span>h-umhalóchadh sí í féin chómh fonnmhar chun an uisge</span>
<lb n="1737"/><span>thabhairt dos na camalaibh, mara mbeadh í bheith fial,</span>
<lb n="1738"/><span>deagh-chroidheach, uasal-aigeanta, mar a bhí sí agus</span>
<lb n="1739"/><span>mara mbeadh í bheith maith a dóithin i bhfeabhas a h-aigne</span>
<lb n="1740"/><span>chun bheith na céile ag Isaac.  Chonacadar go léir</span>
<lb n="1741"/><span>go raibh áilneacht a pearsan chómh neamhchoitchianta</span>
<lb n="1742"/><span>le feabhas a h-aigne.</span></p>
<lb n="1743"/>
<lb n="1744"/><p><span>Do thuig Isaac feabhas a h-aigne agus chonaic sé</span>
<lb n="1745"/><span>áilneacht a pearsan agus do ghaibh sé buidheachas ó</span>
<lb n="1746"/><span>chroidhe le Dia a chuir chuige í.  Do phós sé í agus thug</span>
<lb n="1747"/><span>sé grádh ana mhór di mar dob fhiú í é.  Do mhaoluigh</span>
<lb n="1748"/><span>an grádh san a bhí aige do'n mhnaoi sin an bhuairt a bhí</span>
<lb n="1749"/><span>air an uair sin i ndiaidh a mháthar a bhí tar éis bháis</span>
<lb n="1750"/><span>d'fhághail beagán aimsire roimis sin.</span>
<lb n="1751"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1752"/><p><span>XXII.</span></p>
<lb n="1753"/>
<lb n="1754"/><p><span>BEIRT MHAC ISAAC.</span></p>
<lb n="1755"/>
<lb n="1756"/><p><span>Do mhair Abraham go dtí go raibh sé céad agus</span>
<lb n="1757"/><span>chúig bhliana déag agus trí fichid, agus fuair sé bás.</span>
<lb n="1758"/><span>D'fhág se a chuid go léir agá mhac Isaac agus d'fhág</span>
<lb n="1759"/><span>san Isaac saidhbhir go maith.  Bhí aon nídh amháin, ámhthach,</span>
<lb n="1760"/><span>a bhí ag déanamh buartha aigne d'Isaac.  Níor bh'é toil</span>
<lb n="1761"/><span>Dé clann do theacht idir é féin agus a bhean.  Do chuir</span>
<lb n="1762"/><span>sé a thoil le toil Dé, ach bhíodh sé do shíor ag guidhe chun</span>
<lb n="1763"/><span>Dé 'ghá iarraidh ar Dhia clann do thabhairt dóibh.  Tar</span>
<lb n="1764"/><span>éis mórán aimsire do thárla go raibh Rebecca ag</span>
<lb n="1765"/><span>iompar clainne.  Nuair a bhí cuid mhaith d'á h-aimsir</span>
<lb n="1766"/><span>caithte aici do mhothuigh sí nídh iongantach, nídh a chuir</span>
<lb n="1767"/><span>sgannra uirthi.  Mhothuig sí fé mar a bheadh beirt chlainne</span>
<lb n="1768"/><span>ar iompar aici agus únfairt éigin ar siubhal acu, fé</span>
<lb n="1769"/><span>mar a bheidís ag gleic istigh 'n-a broinn.  Tháinig</span>
<lb n="1770"/><span>sgannra uirthi, mar cheap sí gur dhócha go dtiocfadh</span>
<lb n="1771"/><span>an bás uirthi d'á ndruim.  B'é toil Dé aingeal do</span>
<lb n="1772"/><span>chur, ag triall uirthi chun an sgannra bhaint di agus</span>
<lb n="1773"/><span>a dh'innsint di cad é an brígh a bhí leis an únfairt agus</span>
<lb n="1774"/><span>leis an ngleic.</span></p>
<lb n="1775"/>
<lb n="1776"/><p><span>“Tá beirt mhac ar iompar agat,” arsan t-aingeal</span>
<lb n="1777"/><span>léi, agus beidh coimhsgar eatartha um uachtaránacht.</span>
<lb n="1778"/><span>Tiocfidh dhá shliocht mhóra líonmhara ó'n mbeirt sin</span>
<lb n="1779"/><span>agus beidh an t-uachtaránacht ag an sósar os cionn an</span>
<lb n="1780"/><span>tsínsir agus ag sliocht an tsósair os cionn sleachta</span>
<lb n="1781"/><span>an tsínsir; agus siné brígh atá leis an nídh sin a chuir</span>
<lb n="1782"/><span>an sgannra ort.”</span></p>
<lb n="1783"/>
<lb n="1784"/><p><span>Tháinig an t-am agus do rugadh an bheirt mhac.  Tháinig</span>
<lb n="1785"/><span>duine acu ar dtúis, ach má tháinig bhí greim daingean</span>
<lb n="1786"/><span>ar throigh leis ag láimh an tarna duine acu agus é ag</span>
<lb n="1787"/><span>teacht ar an saoghal 'n-a dhiaidh.  An chéad duine acu</span>
<lb n="1788"/><span>a tháinig bhí fiona ruadh-dhearg ar a chroicean agus bhí</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1789"/><p><span>croicean an leinbh eile glan ó fiona.  Do tugadh Esau</span>
<lb n="1790"/><span>mar ainim ar an gcéad leanbh a rugadh, agus do tugadh</span>
<lb n="1791"/><span>Iacob mar ainim ar an leanbh eile.  Cialluigheann</span>
<lb n="1792"/><span>“Iacob” sárú, mar do tuigeadh gur bh'é an sósar é</span>
<lb n="1793"/><span>agus go raibh sé a d'iarraidh an tsínsir do shárú.</span>
<lb n="1794"/><span>Bhí Isaac trí fichid blian nuair a rugadh an bheirt</span>
<lb n="1795"/><span>sin.</span></p>
<lb n="1796"/>
<lb n="1797"/><p><span>D'fhás an bheirt agus bhí deifrigheacht meóin agus</span>
<lb n="1798"/><span>aigne eatartha fé mar a bhí an deifrigheacht croicin</span>
<lb n="1799"/><span>eatartha.  Dhein fear tréan láidir cuthaigh de'n fhear</span>
<lb n="1800"/><span>chlúmhach.  Amuich ar na cnocaibh ag fiadhach ba mhaith</span>
<lb n="1801"/><span>leis bheith.  Ní chuireadh na droch bheithidhigh sgáth ná eagla</span>
<lb n="1802"/><span>air ach do chuireadh seisean an t-eagla ortha-san, tré</span>
<lb n="1803"/><span>mhéid a nirt agus a chródhachta.  Thugadh sé leis abhaile</span>
<lb n="1804"/><span>toradh an fhiadhaigh agus ba mhinic ag teacht abhaile é agus</span>
<lb n="1805"/><span>seilg mhór mhéith aige.  Do thaithneadh an bia sin go maith</span>
<lb n="1806"/><span>leis an muinntir a bhíodh sa bhaile agus do thaithneadh</span>
<lb n="1807"/><span>sé le h-Isaac níb' fhearr 'ná mar a thaithneadh aon tsaghas</span>
<lb n="1808"/><span>eile bídh leis.</span></p>
<lb n="1809"/>
<lb n="1810"/><p><span>D'fhás Iacob ar a mhalairt sin de chuma ar fad.  Ní</span>
<lb n="1811"/><span>raibh aon dúil i bhfiadhach aige ná i gcoimhsgar le beith-</span>
<lb n="1812"/><span>idheachaibh allta.  Duine réidh ciúin cneasta suaineasach</span>
<lb n="1813"/><span>ab eadh é.  Ag tabhairt aire do thréadaibh caereach a</span>
<lb n="1814"/><span>bhíodh sé agus d'á n-uanaibh.  Ní raibh an lúth ná an neart</span>
<lb n="1815"/><span>ann a bhí sa bhfear eile i n-aon chor.  Ní raibh aon lorg</span>
<lb n="1816"/><span>aige ar bheith suas a's anuas le beithidheachaibh allta, go</span>
<lb n="1817"/><span>mór mór dá mba beithidhigh chontabharthacha iad.  Níor</span>
<lb n="1818"/><span>mhór do bheithidheach acu bheith ana láidir, ana chontabharthach</span>
<lb n="1819"/><span>chun aon eagla chur ar Esau.</span></p>
<lb n="1820"/>
<lb n="1821"/><p><span>Bhí cion mór ag an athair agus ag an máthair ortha</span>
<lb n="1822"/><span>araon, ach dob é Esau an fear díobh ab annsa leis an</span>
<lb n="1823"/><span>athair, agus ba mheasa leis an máthair an t-aodhaire</span>
<lb n="1824"/><span>a bhí mín, cneasta suaineasach 'ná an fiagaidhe fiain.</span>
<lb n="1825"/><span>Bíodh Iacob sa bhaile aici i gcómhnuighe agus isé is</span>
<lb n="1826"/><span>dóichighe go mbíodh sé níba chneasta agus níb' uramamhla</span>
<lb n="1827"/><span>dhi 'ná an fear eile.</span>
<lb n="1828"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1829"/><p><span>XXIII.</span></p>
<lb n="1830"/>
<lb n="1831"/><p><span>CLEAS REBECCA.</span></p>
<lb n="1832"/>
<lb n="1833"/><p><span>Do thuig gach aoinne gur bh'é Esau an sínsear agus</span>
<lb n="1834"/><span>d'á bhrígh sin gur bh'é bheadh 'n-a cheann ar an dteaghlach</span>
<lb n="1835"/><span>nuair a gheóbhadh Isaac bás.  Do tuigeadh, leis, go</span>
<lb n="1836"/><span>raibh beannacht éigin ag leanmhaint an cheannais</span>
<lb n="1837"/><span>sin agus go dtabharfadh Isaac an bheannacht san d'Esau</span>
<lb n="1838"/><span>nuair a bheadh sé féin ag fágaint an tsaoghail.</span></p>
<lb n="1839"/>
<lb n="1840"/><p><span>Ní dheabhruighean an sgéal go raibh aon tsuim ró mhór</span>
<lb n="1841"/><span>ag Esau sa cheannas ná sa bheannacht.  Tháinig sé isteach</span>
<lb n="1842"/><span>lá ó bheith ag fiadhach agus é traochta le tuirse agus le</span>
<lb n="1843"/><span>tart agus le h-ocras.  Bhí Iacob istigh roimis agus</span>
<lb n="1844"/><span>saghas éigin praisge, nú leitean, beirbhthe aige.</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>“Ó, a dhritháir,” arsa Esau, “tabhair dhom chuid</span>
<lb n="1847"/><span>de'n phraisigh sin.  Táim i ndeire anama leis an</span>
<lb n="1848"/><span>ocras!”</span></p>
<lb n="1849"/>
<lb n="1850"/><p><span>“Tabharfad cheana,” arsa Iacob, “ach an phraiseach</span>
<lb n="1851"/><span>do cheannach uaim.  Díol-se liom-sa anois ceart do</span>
<lb n="1852"/><span>shínsireachta agus tabharfad duit an phraiseach.”</span></p>
<lb n="1853"/>
<lb n="1854"/><p><span>“Bíodh sé agat!” arsa Esau.  “Cad é an tairbhthe</span>
<lb n="1855"/><span>dhómhsa é mar cheart sínsireachta má gheibhim bás leis</span>
<lb n="1856"/><span>an ocras anois?”</span></p>
<lb n="1857"/>
<lb n="1858"/><p><span>“Dearbhuigh go dtabharfir dom é,” arsa Iacob.</span></p>
<lb n="1859"/>
<lb n="1860"/><p><span>Dhein Esau an dearbhú.  Ansan do thug Iacob a dhóithin</span>
<lb n="1861"/><span>le n-ithe dhó agus bhí sé sásta.  D'imthigh sé agus níor</span>
<lb n="1862"/><span>chuimhnigh sé a thuille ar an sgéal.</span></p>
<lb n="1863"/>
<lb n="1864"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  Do phós Esau bean de mhnáibh</span>
<lb n="1865"/><span>na tíre sin.  Níor dhein sé mar a dhein a athair, toil a</span>
<lb n="1866"/><span>athar féin do shásamh agus bean do thabhairt leis anoir</span>
<lb n="1867"/><span>ó dhúthaigh a shínsear.  Tamal 'n-a dhiaidh san do phós</span>
<lb n="1868"/><span>sé bean eile de mhnáibh na h-áite.  Ní raibh sé bun os</span>
<lb n="1869"/><span>cionn an uair sin níba mhó 'ná aon bhean amháin a bheith</span>
<lb n="1870"/><span>ag fear.</span>
<lb n="1871"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1872"/><p><span>I n-éaghmais iad a bheith de'n fhuil iasachta níor mhná</span>
<lb n="1873"/><span>fóghanta an bheirt.  Ní rabhadar umhal d'Isaac ná do</span>
<lb n="1874"/><span>Rebecca.  Bhíodar stuacach, droch mhúinte mínáireach</span>
<lb n="1875"/><span>leó agus chuiridís buairt aigne go minic ortha.</span></p>
<lb n="1876"/>
<lb n="1877"/><p><span>Ach bhí Isaac ag dul i gcríonacht go mór agus ag</span>
<lb n="1878"/><span>tuitim leis an aois.  Bhí ag dul d'á radharc agus dá</span>
<lb n="1879"/><span>éisteacht.  Do ghlaoidh sé chuige Esau.  Tháinig Esau ag</span>
<lb n="1880"/><span>triall air.</span></p>
<lb n="1881"/>
<lb n="1882"/><p><span>“An bhfuilir ansan a mhic,” arsa Isaac.</span></p>
<lb n="1883"/>
<lb n="1884"/><p><span>“Táim, a athair,” arsa Esau.</span></p>
<lb n="1885"/>
<lb n="1886"/><p><span>“Chíon tú, a mhic,” ar seisean, “go bhfuilim ag dul</span>
<lb n="1887"/><span>i gcríonacht agus nách fios cad é an lá a thiocfidh an</span>
<lb n="1888"/><span>bás orm.</span></p>
<lb n="1889"/>
<lb n="1890"/><p><span>Eirigh agus tóg leat t'airm fiadhaigh agus imthigh amach</span>
<lb n="1891"/><span>agus chómh luath agus gheóbhair seilg tabhair leat é agus</span>
<lb n="1892"/><span>dein é dh'ullmhú n-a bhia dhom fé mar is eól duit a thaith-</span>
<lb n="1893"/><span>nean liom, agus tabhair chugham é go n-ithead é agus</span>
<lb n="1894"/><span>go gcuiread an bheannact ort roimh fhághail bháis dom.”</span></p>
<lb n="1895"/>
<lb n="1896"/><p><span>D'airigh Rebecca an focal.  Chómh luath agus bhí Esau</span>
<lb n="1897"/><span>imthighthe amach do ghlaoidh sí ar Iacob.</span></p>
<lb n="1898"/>
<lb n="1899"/><p><span>“Feuch, a mhic,” ar sisi, “d'airigheas t-athair anois</span>
<lb n="1900"/><span>ag cainnt le d' dhritháir Esau; ‘Imthigh amach,’ ar seisean</span>
<lb n="1901"/><span>leis, ‘agus tabhair leat chugham nídh de thoradh do sheilge</span>
<lb n="1902"/><span>agus ullmhuigh bia dhom go n-ithead é agus go gcuireadh</span>
<lb n="1903"/><span>an bheannacht i láthair Dé ort sar a' bhfaghad bás.’</span>
<lb n="1904"/><span>“Agus anois, a mhic,” ar sisi, “dein-se mo chómairle-</span>
<lb n="1905"/><span>se.  Imthigh chun do threuda agus tabhair chugham dhá</span>
<lb n="1906"/><span>mhionán ana mhaithe agus déanfad díobh an bia sin a</span>
<lb n="1907"/><span>thaithnean le t'athair agus béarfir-se an bia ag triall</span>
<lb n="1908"/><span>air isteach agus íosfidh sé an bia agus is ort-sa a chuir-</span>
<lb n="1909"/><span>fidh sé an bheannacht sar a' bhfaghaidh sé bás.”</span></p>
<lb n="1910"/>
<lb n="1911"/><p><span>“Seachain, a mháthair!” arsa Iacob.  “Is eól duit</span>
<lb n="1912"/><span>gur fear clúmhach mo dhritháir agus go bhfuil mo</span>
<lb n="1913"/><span>chroicean-sa sleamhain, glan.  Má chuirean m'athair</span>
<lb n="1914"/><span>lámh orm agus go n-aithneóchaidh sé óm' chroicean mé</span>
<lb n="1915"/><span>is eagal liom go measfidh sé mé bheith ag déanamh</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1916"/><p><span>magaidh faoi, agus go mb'fhéidir gur easgaine thabhar-</span>
<lb n="1917"/><span>finn orm féin uaidh agus nách beannacht.”</span></p>
<lb n="1918"/>
<lb n="1919"/><p><span>“Bíodh an easgaine sin orm-sa, a mhic,” ars an</span>
<lb n="1920"/><span>máthair.  “Imthigh-se,” ar sisi, “agus dein mar</span>
<lb n="1921"/><span>adeirim leat agus fág fúm-sa an chuid eile de'n</span>
<lb n="1922"/><span>ghnó.”</span></p>
<lb n="1923"/>
<lb n="1924"/><p><span>D'imthigh Iacob agus dhein sé mar adubhairt sí leis.</span>
<lb n="1925"/><span>Thug sé chúichi an dá mhionán.  Do mhairbh sí iad agus</span>
<lb n="1926"/><span>bhain sí an croicean díobh, agus bhí an bia ullamh aici</span>
<lb n="1927"/><span>abhfad sar a dtáinig an fiagaidhe suas le h-aon tseilg</span>
<lb n="1928"/><span>amuich ar an gcnoc.</span></p>
<lb n="1929"/>
<lb n="1930"/><p><span>XXIV.</span></p>
<lb n="1931"/>
<lb n="1932"/><p><span>AN DUBH N-A GHEAL.</span></p>
<lb n="1933"/>
<lb n="1934"/><p><span>D'ullmhuigh sí an bia mar ab eól di a thaithn leis an</span>
<lb n="1935"/><span>athair.  Ansan do tháinig sí ar dhá láimh agus ar mhuineál</span>
<lb n="1936"/><span>Iacob agus do chlúdaigh sí iad le croicean na mionán</span>
<lb n="1937"/><span>ag fágáilt taoibh an fhiona de'n croicean lasmuich,</span>
<lb n="1938"/><span>agus do chuir sí uime culaith éadaigh le h-Esau, a bhí</span>
<lb n="1939"/><span>aici i gcimeád.  Ansan thug sí dhó an bia le breith</span>
<lb n="1940"/><span>isteach ag triall ar a athair.</span></p>
<lb n="1941"/>
<lb n="1942"/><p><span>“A athair,” ar seisean, nuair a tháinig sé i láthair</span>
<lb n="1943"/><span>a athar.</span></p>
<lb n="1944"/>
<lb n="1945"/><p><span>“Airighim thu,” arsan t-athair.  “Cé h-é thusa, a</span>
<lb n="1946"/><span>mhic?” ar seisean.</span></p>
<lb n="1947"/>
<lb n="1948"/><p><span>“Do mhac críona mise, a athair,” arsa Iacob.  “An</span>
<lb n="1949"/><span>nídh a dubhraís liom a dhéanamh tá sé déanta agam.</span>
<lb n="1950"/><span>Suidh, a athair agus ith de thoradh mo sheilge agus cuir</span>
<lb n="1951"/><span>do bheannacht orm ód' chroidhe.”</span></p>
<lb n="1952"/>
<lb n="1953"/><p><span>“Conus fhéadais an tseilg a dh'fhághail chómh luath, a</span>
<lb n="1954"/><span>mhic?” arsan t-athair.</span></p>
<lb n="1955"/>
<lb n="1956"/><p><span>“B'é toil Dé,” arsa Iacob.  “go dtáinig am' threó</span>
<lb n="1957"/><span>go luath an nídh a bhí uaim.”</span>
<lb n="1958"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1959"/><p><span>“Tar anso am' aice, a mhic,” arsa Isaac.  “Go</span>
<lb n="1960"/><span>gcuiread mo lámh ort agus go mbeidh fhios agam an é</span>
<lb n="1961"/><span>mo mhac Esau atá agam nú nách é.”</span></p>
<lb n="1962"/>
<lb n="1963"/><p><span>Tháinig seisean i n-aice.  Chuir an t-athair a lámh ar</span>
<lb n="1964"/><span>a dhá láimh-sean agus ar a mhuineál.  Fuair sé an</span>
<lb n="1965"/><span>fiona.  “Isiad lámha Esau na lámha,” ar seisean,</span>
<lb n="1966"/><span>“ach isé glór Iacoib an glór,” agus níor aithin sé</span>
<lb n="1967"/><span>é, toisg é bheith gan radharc gan éisteacht ach go lag, agus</span>
<lb n="1968"/><span>gur chuir an fiona n-a luighe air gur bh'é Esau a bhí aige.</span>
<lb n="1969"/><span>An tusa mo mhac críona Esau?” ar seisean nuair</span>
<lb n="1970"/><span>a bhí sé chun na beannachtan do chur air.</span></p>
<lb n="1971"/>
<lb n="1972"/><p><span>“Is mé, a athair,” arsa Iacob.</span></p>
<lb n="1973"/>
<lb n="1974"/><p><span>“Tabhair dhom nídh de'n bhia seo de thorad do sheilge</span>
<lb n="1975"/><span>a mhic,” ar seisean, “go gcuiread an bheannacht ó</span>
<lb n="1976"/><span>m'anam ort.”</span></p>
<lb n="1977"/>
<lb n="1978"/><p><span>Thug Iacob an bia dhó agus chaith sé é.  Ansan do</span>
<lb n="1979"/><span>thug sé deoch fíona dhó agus d'ól sé an deoch.</span></p>
<lb n="1980"/>
<lb n="1981"/><p><span>“Tar agus tabhair póg dom, a mhic,” ar seisean.</span></p>
<lb n="1982"/>
<lb n="1983"/><p><span>Tháinig seisean agus thug sé póg dó.  Le linn na póige</span>
<lb n="1984"/><span>dh'fhagháil dó do mhothuigh Isaac an baluith breágh cúmhrtha</span>
<lb n="1985"/><span>a bhí ó'n éadach a chuir Rebecca ar Iacob, agus do</span>
<lb n="1986"/><span>labhair sé.</span></p>
<lb n="1987"/>
<lb n="1988"/><p><span>“Feuch,” ar seisean, “is ionan an baluith seo atá</span>
<lb n="1989"/><span>óm' mhac agus an baluith a bheadh ó thalamh rathmhar n-ar</span>
<lb n="1990"/><span>chuir Dia a bheannacht air!  Drúcht ó'n spéir agus</span>
<lb n="1991"/><span>méithreas talmhan go dtugaidh Dia dhuit!  Flúirse</span>
<lb n="1992"/><span>arbhair agus fíona dhuit!  Smacht ar thuathaibh agus</span>
<lb n="1993"/><span>onóir ó chineachaibh dhuit!  Go mba rí thu ar chlainn do</span>
<lb n="1994"/><span>mháthar agus ar do ghaoltaibh go léir.  Umhaluigheacht</span>
<lb n="1995"/><span>uatha uile dhuit!  Mallacht ar an t-é a chuirfidh a</span>
<lb n="1996"/><span>mhallacht ort, agus beannacht go líonmhar ar an t-é</span>
<lb n="1997"/><span>a chuirfidh a bheannacht ort!”</span></p>
<lb n="1998"/>
<lb n="1999"/><p><span>Ar éigin a bhí an chainnt sin ráidhte agus Iacob</span>
<lb n="2000"/><span>imthighthe amach nuair a tháinig Esau.  Bhí an bia ullamh</span>
<lb n="2001"/><span>aige, cuid de thoradh na seilge, fé mar a dh'órduigh</span>
<lb n="2002"/><span>Isaac dó.  Chuir sé an bia os cómhair a athar.</span>
<lb n="2003"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="2004"/><p><span>“Seo, a athair,” ar seisean, “eirigh agus ith nídh de</span>
<lb n="2005"/><span>thorad seilge do mhic agus cuir do bheannacht ó chroidhe</span>
<lb n="2006"/><span>orm.”</span></p>
<lb n="2007"/>
<lb n="2008"/><p><span>“Agus cé h-é thusa?” arsa Isaac.</span></p>
<lb n="2009"/>
<lb n="2010"/><p><span>“Esau, do mhac críona, mise, a athair,” arsa Esau.</span>
<lb n="2011"/><span>Tháinig uathbhás thar barr ar Isaac nuair airigh sé an</span>
<lb n="2012"/><span>chainnt sin.  Tháinig iongna agus alltacht air thar na</span>
<lb n="2013"/><span>beartaibh.</span></p>
<lb n="2014"/>
<lb n="2015"/><p><span>“Agus,” ar seisean, “cé h-é an fear úd a tháinig</span>
<lb n="2016"/><span>anso ó chiainibh agus a thug dómhsa toradh seilge le n-ithe</span>
<lb n="2017"/><span>agus gur itheas nídh de go léir sar ar tháinighis-se?</span>
<lb n="2018"/><span>Do chuireas an bheannacht air sin agus is air a dh'fhanfidh</span>
<lb n="2019"/><span>an bheannacht.”</span></p>
<lb n="2020"/>
<lb n="2021"/><p><span>Nuair airigh Esau an chainnt sin do ghoil sé go h-árd.</span>
<lb n="2022"/><span>Do bhúirth sé agus do bhéic sé.  Nuair a bhí an bheannacht</span>
<lb n="2023"/><span>imthighthe uaidh iseadh do thuig sé a tairbhthe.  Do chaith</span>
<lb n="2024"/><span>sé uaidh í roimis sin ar bhéile bhídh.  Nuair a bhí sí</span>
<lb n="2025"/><span>imthighthe uaidh dáiríribh iseadh do thuig sé i gceart cad</span>
<lb n="2026"/><span>a bhí imthighthe uaidh.  “Ó, a athair,” ar seisean, “cuir</span>
<lb n="2027"/><span>do bheannacht orm-sa, leis!”</span></p>
<lb n="2028"/>
<lb n="2029"/><p><span>“Tháinig do dhritháir,” arsa Isaac, “agus do rug</span>
<lb n="2030"/><span>sé uait an bheannacht le ceilg agus tá sí air,” arsan</span>
<lb n="2031"/><span>t-athair.</span></p>
<lb n="2032"/>
<lb n="2033"/><p><span>“Ní miste ‘Iacob’ a thabhairt mar ainim air,” arsa</span>
<lb n="2034"/><span>Esau.  “Ach nár chimeádais aon bheannacht dómhsa, a</span>
<lb n="2035"/><span>athair?” ar seisean.  Cuir beannacht orm-sa leis,</span>
<lb n="2036"/><span>a athair,” ar seisean, agus é ag gol go h-árd agus ag</span>
<lb n="2037"/><span>liúirigh.  “An amhlaidh ná fuil agat, a athair,” ar</span>
<lb n="2038"/><span>seisean, “ach an t-aon bheannacht amháin?”</span></p>
<lb n="2039"/>
<lb n="2040"/><p><span>XXV.</span></p>
<lb n="2041"/>
<lb n="2042"/><p><span>AN DÁ BHEANNACHT.</span></p>
<lb n="2043"/>
<lb n="2044"/><p><span>“Fuair do dhritháir, a gan fhios duit, an bheannacht</span>
<lb n="2045"/><span>a bhain leat-sa agus tá sí air,” arsa Isaac.</span>
<lb n="2046"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="2047"/><p><span>“Ó, ní miste Iacob a thabhairt mar ainm air.  Do</span>
<lb n="2048"/><span>mheall sé mé ar dtúis a' ceart mo shínsireachta agus</span>
<lb n="2049"/><span>siní an bheannacht beirtha uaim anois aige.  Ó, a</span>
<lb n="2050"/><span>athair,” ar seisean, “ar thugais í go léir dó!  Ar</span>
<lb n="2051"/><span>chimeádais aon phioc di dhómhsa!”</span></p>
<lb n="2052"/>
<lb n="2053"/><p><span>“Dheineas tighearna dhe os do chionn, a mhic,” arsa</span>
<lb n="2054"/><span>Isaac, “agus chuireas a ghaolta go léir fé n-a smacht.</span>
<lb n="2055"/><span>Dheineas rí dhe os bhúr gcionn.  Thugas toradh an tailimh</span>
<lb n="2056"/><span>dó, neart arbhair agus fíona.  Cad fhágan san agam</span>
<lb n="2057"/><span>le tabhairt duit-se, a mhic?”</span></p>
<lb n="2058"/>
<lb n="2059"/><p><span>“Ná fuil agat, a athair,” arsa Esau, “ach aon bheannacht</span>
<lb n="2060"/><span>amháin?  Ó, a athair, cuir beannacht éigin orm-sa!”</span></p>
<lb n="2061"/>
<lb n="2062"/><p><span>“Cuirim,” arsa Isaac, “saidhbhreas tailimh duit</span>
<lb n="2063"/><span>agus drúcht ó'n spéir anuas.  Le claidheam a mhairfir.</span>
<lb n="2064"/><span>Beidh tú fé smacht do dhrithár.  Ach tiocfidh tráth agus</span>
<lb n="2065"/><span>cuirfir díot an smacht san agus beidh tú saor uaidh.”</span></p>
<lb n="2066"/>
<lb n="2067"/><p><span>Bhí fuath léanmhar fíochmar, as san amach, ag Esau</span>
<lb n="2068"/><span>do Iacob, agus do shocaruigh sé i n-aigne go marbhóchadh</span>
<lb n="2069"/><span>sé Iacob chómh luath agus bheadh a athair tar éis bháis.</span>
<lb n="2070"/><span>Do h-innseadh an nídh sin do Rebecca.  Do labhair</span>
<lb n="2071"/><span>sí le Iacob.</span></p>
<lb n="2072"/>
<lb n="2073"/><p><span>“Feuch, a mhic,” ar sisi, “tá Esau ceapaithe ar thu</span>
<lb n="2074"/><span>mharbhú chómh luath agus gheóbhaidh t'athair bás.  B'fhéidir</span>
<lb n="2075"/><span>ná fanfadh sé go dtí san féin.  Is fearr imtheacht</span>
<lb n="2076"/><span>as an gcontabhairt.  Glac mo chómhairle agus imthigh</span>
<lb n="2077"/><span>soir go Mesopotámia ag triall ar mo dhritháir Laban</span>
<lb n="2078"/><span>agus fan ann ar feadh tamail go maoluighidh fearg</span>
<lb n="2079"/><span>Esau.   Ansan cuirfad-sa fios ort agus tabharfad</span>
<lb n="2080"/><span>thar n-ais abhaile anso thu.”</span></p>
<lb n="2081"/>
<lb n="2082"/><p><span>Ansan do labhair sí le n-a fear, le h-Isaac.</span></p>
<lb n="2083"/>
<lb n="2084"/><p><span>“Táim cráidhte, ciapaithe, cortha de m' shaoghal,” ar</span>
<lb n="2085"/><span>sisi, “ó mhnáibh na tíre seo.  Má dheinean Iacob mar</span>
<lb n="2086"/><span>a dhein Esau agus bean de mhnáibh na tíre seo do</span>
<lb n="2087"/><span>phósadh ní bhéad-sa a bhfad beó!”</span></p>
<lb n="2088"/>
<lb n="2089"/><p><span>Do ghlaoidh Isaac ar Iacob agus do labhair sé leis.</span></p>
<lb n="2090"/>
<lb n="2091"/><p><span>“Feuch, a mic,” ar seisean, “táim 'ghá chur de cheangal</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="2092"/><p><span>agus d'oibliogáid ort gan aon bhean de mhnáibh na tíre</span>
<lb n="2093"/><span>seo do phósadh.   Imthigh soir go Mesopotámia go tigh</span>
<lb n="2094"/><span>Bhatuel, athair do mháthar, agus pós duine d'inghíneachaib</span>
<lb n="2095"/><span>Labain, dritháir do mháthar.  Agus go gcuiridh Dia 'n</span>
<lb n="2096"/><span>uile chómhacht a bheannacht ort, agus a rath, agus sliocht</span>
<lb n="2097"/><span>líonmhar, agus go gcuiridh sé ort féin agus ar do</span>
<lb n="2098"/><span>sliocht beannacht Abrahaim, agus go dtugaidh sé dhuit</span>
<lb n="2099"/><span>seilbh na tíre iasachta so fé mar a gheall sé do d'shean</span>
<lb n="2100"/><span>athair!  “Ansan d'imthigh Iacob soir go Mesopotámia</span>
<lb n="2101"/><span>ag triall ar Laban, dritháir a mháthar agus d'fhan sé</span>
<lb n="2102"/><span>ann.</span></p>
<lb n="2103"/>
<lb n="2104"/><p><span>B'fhéidir nár mhiste a fhiafraighe anso conus a glactar</span>
<lb n="2105"/><span>an bheart san a dhein Rebecca i dtaobh na beannachtan</span>
<lb n="2106"/><span>úd.  Ar dhein sí peaca fill?  Ar innis Iacob bréag</span>
<lb n="2107"/><span>ghrána d'á athair nuair a dh'fhiafraigh a athair de;  “An</span>
<lb n="2108"/><span>tusa mo mhac críona Esau?”  Agus nuair a dubhairt</span>
<lb n="2109"/><span>sé go seasamhach;  “Is mé”?</span></p>
<lb n="2110"/>
<lb n="2111"/><p><span>Níor dhein Rebecca feall.  Agus níor innis Iacobh</span>
<lb n="2112"/><span>bréag.  B'é toil Dé an bheannacht do thabhairt do</span>
<lb n="2113"/><span>Iacob agus gan í thabhairt d'Esau.  Nuair a dubhairt</span>
<lb n="2114"/><span>Iacob, “Is mise Esau” dubhairt sé an fhírinne.</span>
<lb n="2115"/><span>Dubhairt sé an fhírinne a bhí socair ag Dia féin an uair</span>
<lb n="2116"/><span>sin, .i., gur bh'é Iacob Esau, .i., gur bh'ar Iacob a bhí</span>
<lb n="2117"/><span>socair ag Dia chun na sínsireachta agus chun na beann-</span>
<lb n="2118"/><span>achtan.  Ba le Dia an tsínsireacht agus an bheannacht.</span>
<lb n="2119"/><span>Ó b'é toil Dé an tsínsireacht do thabhairt do Iacob,</span>
<lb n="2120"/><span>ba le Iacob í do réir chirt agus do réir fírinne.  Dá</span>
<lb n="2121"/><span>bhrígh sin ní dubhairt Iacob bréag nuair a dubhairt sé</span>
<lb n="2122"/><span>gur bh'é féin an sínsear.  Ar an adhbhar gcéadna</span>
<lb n="2123"/><span>níor dhein Rebecca feall.  Níor dhein sí ach cabhrú le</span>
<lb n="2124"/><span>toil Dé sa ghnó go léir.</span></p>
<lb n="2125"/>
<lb n="2126"/><p><span>Siné chuir an iongna go léir agus an alltacht agus</span>
<lb n="2127"/><span>an t-uathbhás ar Isaac nuair a fuair sé conus a bhí an</span>
<lb n="2128"/><span>obair iompuighthe amach agus cé air go raibh an bheannacht</span>
<lb n="2129"/><span>curtha aige.  Bhí fhios aige gur bh'ar shliocht an t-é</span>
<lb n="2130"/><span>gheóbhadh an bheannacht san a thiocfadh an Slánuightheóir,</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="2131"/><p><span>agus gur bh'ar shliocht Iacoib a bhí an Slánuightheóir le</span>
<lb n="2132"/><span>teacht, agus d'á bhrígh sin go raibh toil Dé déanta aige,</span>
<lb n="2133"/><span>a gan fhios dó féin.  Siné chuir an t-uathbhás air.</span></p>
<lb n="2134"/>
<lb n="2135"/><p><span>XXVI.</span></p>
<lb n="2136"/>
<lb n="2137"/><p><span>AN ÓIGBHEAN RACHEL.</span></p>
<lb n="2138"/>
<lb n="2139"/><p><span>Nuair a dh'imthig Iacob ó thír a athar agus a mháthar</span>
<lb n="2140"/><span>thug sé a aghaidh soir i dtreó Mhesopotámia.  Bhí sé ag</span>
<lb n="2141"/><span>dul i dtreó na tíre ar a dtugti Háran.  Bhí tuitim</span>
<lb n="2142"/><span>na h-oidhche ann nuair a shrois sé áit áirithe.  D'aimsigh</span>
<lb n="2143"/><span>sé ceann de chlochaibh an bháin agus do shocruigh sé í</span>
<lb n="2144"/><span>mar adhart dó féin agus do shín sé é féin chun codlata</span>
<lb n="2145"/><span>agus a cheann ar an gcloich.   Thuit a chodladh air agus</span>
<lb n="2146"/><span>an fhaid a bhí sé n-a chodladh do taisbeanadh aisling dó.</span>
<lb n="2147"/><span>Chonaic sé an dréimire 'n-a sheasamh sa n-áit agus</span>
<lb n="2148"/><span>bara an dréimire chómh h-árd leis na flathais agus</span>
<lb n="2149"/><span>aingil ó Dhia ag teacht anuas agus ag dul suas an</span>
<lb n="2150"/><span>dréimire, agus an Tighearna thuas ag bara an dréimire</span>
<lb n="2151"/><span>agus é ag feuchaint anuas air.  Agus do labhair an</span>
<lb n="2152"/><span>Tighearna an chainnt seo leis:—</span></p>
<lb n="2153"/>
<lb n="2154"/><p><span>“Dia t-athar mise, Dia Abrahaim agus Isaac.  An</span>
<lb n="2155"/><span>talamh san ar a bhfuilir ad chodladh anois tabharfad</span>
<lb n="2156"/><span>duit féin é agus do d' shliocht.  Beidh do shliocht chomh</span>
<lb n="2157"/><span>líonmhar le gainimh na talmhan.  Leathfid siad soir</span>
<lb n="2158"/><span>agus siar agus óthuaidh agus ódheas, agus tiocfidh uait</span>
<lb n="2159"/><span>agus ód' shliocht beannacht ar chineachaibh an domhain.</span>
<lb n="2160"/><span>Déanfad cosnamh ort ins gach áit n-a ngeóbhair, agus</span>
<lb n="2161"/><span>ní sgarfad leat, ach cómhlíonfad duit gach nídh d'á</span>
<lb n="2162"/><span>bhfuil ráidhte agam.”</span></p>
<lb n="2163"/>
<lb n="2164"/><p><span>Nuair a dhúisigh Iacob as a chodladh agus nuair a</span>
<lb n="2165"/><span>chuimhnigh sé ar an aisling sin tháinig creathán agus</span>
<lb n="2166"/><span>sgannra air.  “Is fíor,” ar seisean, “go bhfuil an</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="2167"/><p><span>Tighearna sa n-áit seo agus ní raibh a fhios agam!</span>
<lb n="2168"/><span>Áit uathbhásach iseadh an áit seo!” ar seisean.  “Gan</span>
<lb n="2169"/><span>amhras is sa n-áit seo atá tigh Dé agus geata na</span>
<lb n="2170"/><span>bhflathas!”  Ansan, nuair eirigh sé ar maidin thóg sé</span>
<lb n="2171"/><span>an chloch san a bhí fé n-a cheann aige agus chuir sé n-a</span>
<lb n="2172"/><span>seasamh í mar chómhartha, agus do dhoirt sé oíle anuas</span>
<lb n="2173"/><span>uirthi, agus thug sé Betel mar ainm ar an áit.  Ansan</span>
<lb n="2174"/><span>do thug sé móid, nú geallamhaint, do Dia.  “Má bhíon</span>
<lb n="2175"/><span>Dia liom,” ar seisean.  “Am chosaint sa tslighe n-a</span>
<lb n="2176"/><span>bhfuilim ag dul, agus go dtabharfidh sé dhom bia le</span>
<lb n="2177"/><span>n-ithe agus éadach le caitheamh, agus, go dtiocfad thar</span>
<lb n="2178"/><span>n-ais fé mhaise go tigh m'athar, beidh an Tighearna 'n-a</span>
<lb n="2179"/><span>Dhia agam, agus an chloch so atá curtha suas mar chómh-</span>
<lb n="2180"/><span>artha agam tabharfar tigh Dé mar ainim uirthi.”</span></p>
<lb n="2181"/>
<lb n="2182"/><p><span>Ansan do chomáin Iacob leis soir go dtáinig sé go</span>
<lb n="2183"/><span>tír Mhesopotámia.  Tháinig sé go tobar a bhí sa n-áit.</span>
<lb n="2184"/><span>Bí trí treuda caereach 'n-a luighe i n-aice an tobair</span>
<lb n="2185"/><span>agus rainnt aodhairí ag tabhairt aire dhóibh.  As an</span>
<lb n="2186"/><span>dtobar iseadh a tugtí uisge dos na caoiribh agus bhí</span>
<lb n="2187"/><span>leac mhór throm anuas ar bhéal an tobair.  Do labhair</span>
<lb n="2188"/><span>Iacob leis na h-aodhairíbh.</span></p>
<lb n="2189"/>
<lb n="2190"/><p><span>“Cad as daoibh-se, a bhráithre?” ar seisean.</span></p>
<lb n="2191"/>
<lb n="2192"/><p><span>“Ó Háran,” ar siad san.</span></p>
<lb n="2193"/>
<lb n="2194"/><p><span>“Tá fear n-ar ab ainim dó Laban 'n-a chómhnuighe sa</span>
<lb n="2195"/><span>n-áit sin,” arsa Iacob, “an bhfuil aithne agaibh air?”</span></p>
<lb n="2196"/>
<lb n="2197"/><p><span>“Tá aithne mhaith againn air,” ar siad san.</span></p>
<lb n="2198"/>
<lb n="2199"/><p><span>“An bhfuil sé go maith?” ar seisean.</span></p>
<lb n="2200"/>
<lb n="2201"/><p><span>“Tá sé go h-ana mhaith,” ar siad san.</span></p>
<lb n="2202"/>
<lb n="2203"/><p><span>“Seo chughainn duine d'á bheirt inghean agus a treud</span>
<lb n="2204"/><span>aici 'a thabhairt léi chun an uisge.”</span></p>
<lb n="2205"/>
<lb n="2206"/><p><span>Rachel isí a bhí ag teacht.  D'innis Iacob di laithreach</span>
<lb n="2207"/><span>cé'r bh'é féin agus thug sé póg di agus thóg sé an leac</span>
<lb n="2208"/><span>de bhéal an tobair agus thug sé uisge d'á treud.  Do</span>
<lb n="2209"/><span>shil sé deóra go bog nuair a bhí sé ghá innsint di cé 'r'</span>
<lb n="2210"/><span>bh'é féin, mar bhí áthas ana mhór air ag bualadh dhó uime</span>
<lb n="2211"/><span>n-a ghaoltaibh.  D'imthigh sisi abhaile agus d'innis sí</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="2212"/><p><span>d'á h-athair go raibh mac a dhrifeur, mac Rebecca,</span>
<lb n="2213"/><span>ag an dtobar.  Tháinig Laban agus chuir sé na mílte</span>
<lb n="2214"/><span>fáilte roimh Iacob agus do rug sé leis abhaile é.</span>
<lb n="2215"/><span>D'innis Iacob dó a sgéal go léir agus cad a thug é.</span></p>
<lb n="2216"/>
<lb n="2217"/><p><span>“Tá go maith, a mhic ó, arsa Laban.  “Fan anso</span>
<lb n="2218"/><span>am fhochair-se.  Is liom féin tú, a mhic mo dhrifeur, mo</span>
<lb n="2219"/><span>chnámha agus mo chuid feóla féin.”</span></p>
<lb n="2220"/>
<lb n="2221"/><p><span>Nuair a bhí mí caithte aige sa n-áit agus é ag obair</span>
<lb n="2222"/><span>go dúthrachtach, do labhair Laban leis.</span></p>
<lb n="2223"/>
<lb n="2224"/><p><span>“Bíodh gur bráthair dom thú, a mhic ó,” arsa Laban,</span>
<lb n="2225"/><span>“ní ceart tú bheith ag obair dom gan tuarastal.</span>
<lb n="2226"/><span>Tá an rath ar an obair a dheinean tú.  Cad é an tuar-</span>
<lb n="2227"/><span>astal a bheadh uait?”</span></p>
<lb n="2228"/>
<lb n="2229"/><p><span>An lá a chonaic Iacob Rachel ag an dtobar agus n-ar</span>
<lb n="2230"/><span>thuig sé cad é an gaol a bhí aige léi tháinig grádh ana mhór</span>
<lb n="2231"/><span>aige dhi.  Do chuimhnigh sé, leis, ar an focal adubhairt</span>
<lb n="2232"/><span>a athair leis, .i. duine d'ingheanachaibh Labain do phósadh.</span></p>
<lb n="2233"/>
<lb n="2234"/><p><span>XXVII.</span></p>
<lb n="2235"/>
<lb n="2236"/><p><span>PÓSADH IACOIB.</span></p>
<lb n="2237"/>
<lb n="2238"/><p><span>Bhí beirt inghean, ámhthach, ag Laban.  Lia ainim na</span>
<lb n="2239"/><span>h-inghíne ba shine acu agus Rachel an inghean ab óige.</span>
<lb n="2240"/><span>Bhí locht ar Lia.  Cailín breágh ab' eadh í ach í bheith brach-</span>
<lb n="2241"/><span>shúileach.  Ní raibh aon bhreith aici i mbreághthacht, ámhthach,</span>
<lb n="2242"/><span>ar Rachel.</span></p>
<lb n="2243"/>
<lb n="2244"/><p><span>“Cad é an tuarastal a bheadh agat d'á iarraidh orm?”</span>
<lb n="2245"/><span>arsa Laban le Iacob.  “Déanfad fóghnamh duit ar</span>
<lb n="2246"/><span>feadh seacht mblian,” arsa Iacob, ach go “bhfaghad Rachel</span>
<lb n="2247"/><span>uait le pósadh.”</span></p>
<lb n="2248"/>
<lb n="2249"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Laban.  “Is fearr liom agat-sa</span>
<lb n="2250"/><span>í 'ná ag aon fhear eile.”  Do socaruigheadh an sgéal ar</span>
<lb n="2251"/><span>an gcuma san.  Do dhein Iacob an fóghnamh ar feadh</span>
<lb n="2252"/><span>na seacht mblian agus deir an Sgríbhinn Diadha nár</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2253"/><p><span>mhothuigh sé an aimsir ag imtheacht mar gheall ar mhéid</span>
<lb n="2254"/><span>an ghrádha a bhí aige do Rachel.</span></p>
<lb n="2255"/>
<lb n="2256"/><p><span>Do críochnuigheadh an aimsir.</span></p>
<lb n="2257"/>
<lb n="2258"/><p><span>“Is mithid duit mo bhean a thabhairt dómhsa,” arsa</span>
<lb n="2259"/><span>Iacob le Laban.  “Tá go maith,” arsa Laban.</span></p>
<lb n="2260"/>
<lb n="2261"/><p><span>Do cruinnigheadh na gaolta agus na daoine muinn-</span>
<lb n="2262"/><span>teartha agus do deineadh cóisre mhór bhrothalach fhairsing.</span>
<lb n="2263"/><span>Do deineadh an pósadh ach do dhein Laban feall ar</span>
<lb n="2264"/><span>Iacob.  Thug sé Lia dhó, a gan fhios dó, i n-inead Rachel.</span>
<lb n="2265"/><span>Nuair eirigh Iacob ar maidin agus fuair sé cér' bh'í an</span>
<lb n="2266"/><span>bhean a bhí aige do labhair sé go feargach le Laban.</span></p>
<lb n="2267"/>
<lb n="2268"/><p><span>“Cad é seo atá déanta agat orm?” ar seisean.</span>
<lb n="2269"/><span>“Nách mar cheannach ar Rachel a dheineas seacht mbliana</span>
<lb n="2270"/><span>fóghnaimh duit?  Cad chuige dhuit an feall so do</span>
<lb n="2271"/><span>dhéanamh orm?”</span></p>
<lb n="2272"/>
<lb n="2273"/><p><span>“Is amhlaidh mar atá an sgéal, a mhic,” arsa Laban</span>
<lb n="2274"/><span>leis, “ní dleaghthach sa tír seo an sósar do phósadh ar</span>
<lb n="2275"/><span>bhéalaibh an tsínsir.  Ná h-abair aon rud ach críoch-</span>
<lb n="2276"/><span>nuighmís seachtmhain na cóisreach agus tabharfad duit</span>
<lb n="2277"/><span>an inghean eile, leis.  Féadfir í phósadh anois agus</span>
<lb n="2278"/><span>ansan seacht mbliana eile fóghnaimh a dhéanamh dom</span>
<lb n="2279"/><span>mar cheannach uirthi.”</span></p>
<lb n="2280"/>
<lb n="2281"/><p><span>Do socaruigheadh an sgéal ar an gcuma san.  Do</span>
<lb n="2282"/><span>críochnuigheadh an tseachtmhain agus do fuair Iacob</span>
<lb n="2283"/><span>Rachel le pósadh, agus ansan d'fhan sé seacht mbliana</span>
<lb n="2284"/><span>eile ag obair do Laban.  Bhí mórán clainne ag Iacob</span>
<lb n="2285"/><span>um an dtaca n-a raibh na seacht mbliana san curtha</span>
<lb n="2286"/><span>dhe aige, agus mórán saidhbhris, agus ba mhithid leis</span>
<lb n="2287"/><span>imtheacht as an dtír sin agus teacht abhaile chun a</span>
<lb n="2288"/><span>thíre dúthchais féin.  Do labhair sé le Laban agus</span>
<lb n="2289"/><span>dubhairt sé gur mhaith leis imtheacht.</span></p>
<lb n="2290"/>
<lb n="2291"/><p><span>“Is olc é sin,” arsa  Laban, “Tá rath ó Dhia ar gach</span>
<lb n="2292"/><span>nídh n-a gcuirean tú lámh ann.  Fan agam tamal eile</span>
<lb n="2293"/><span>agus bíodh ceapadh do thuarastail fút féin.”</span></p>
<lb n="2294"/>
<lb n="2295"/><p><span>“Má seadh,” arsa Iacob, “cuir-se i leith taoibh</span>
<lb n="2296"/><span>anois duit féin na beithidhigh bhreaca agus ná fág annso</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="2297"/><p><span>ach na beithidhigh atá ar aon dath, agus ansan, pé beithidhigh</span>
<lb n="2298"/><span>bhreaca do thiocfidh ós na beithidhigh seo atá ar aon dath</span>
<lb n="2299"/><span>anois bídís agam-sa mar thuarastal.”</span></p>
<lb n="2300"/>
<lb n="2301"/><p><span>“Táim sásta,” arsa Laban.  Do bhí na blianta ag</span>
<lb n="2302"/><span>gluaiseacht agus i gcaitheamh na mblian san ba líon-</span>
<lb n="2303"/><span>mhaire go mór a tháinig na beithidhigh bhreaca 'ná mar</span>
<lb n="2304"/><span>a tháinig na beithidhigh ar aon dath agus ba mhó agus ba</span>
<lb n="2305"/><span>chumasaighe, i dtreó go raibh Iacob ag dul i</span>
<lb n="2306"/><span>n-acmhuinnighe i n-aghaidh an lae.  Nuair a chonaic</span>
<lb n="2307"/><span>Laban an méid sin bhí eud agus gruaim agus dothigheas</span>
<lb n="2308"/><span>ag méadú air i n-aghaidh an lae.  Fé dheire dubhairt sé</span>
<lb n="2309"/><span>le Iacob go raibh níba mhó 'ná a cheart aige d'á fhághail</span>
<lb n="2310"/><span>mar thuarastal.</span></p>
<lb n="2311"/>
<lb n="2312"/><p><span>“Bíodh na beithidhigh gheala agat feasta,” ar seisean.</span></p>
<lb n="2313"/>
<lb n="2314"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Iacob, “ach as san amach an</span>
<lb n="2315"/><span>chuid ba líonmhaire agus dob fhearr de'n treud agus</span>
<lb n="2316"/><span>de'n stoc is geal a rugadh iad.  Ansan do dhein</span>
<lb n="2317"/><span>Laban atharú éigin eile, ach b'é an sgéal céadna é.</span>
<lb n="2318"/><span>Is i bhfabhar do Iacob a dh'iompuigh an t-atharú amach</span>
<lb n="2319"/><span>agus i gcoinnibh Labain.  Ansan do bhí clann Labain</span>
<lb n="2320"/><span>ag gearán agus ag ceisneamh agus ag gluaireán chómh</span>
<lb n="2321"/><span>maith le n-a athair.  “Ó,” adeiridís, “táimíd creachta</span>
<lb n="2322"/><span>ag an bhfear so!  Tá ár gcuid an tsaoghal aige 'á</span>
<lb n="2323"/><span>bhreith leis.  Tháinig sé chughainn anso gan aon nídh i</span>
<lb n="2324"/><span>n-aon chor aige agus feuch anois air.  Isé an fear is</span>
<lb n="2325"/><span>saidhbhre sa dúthaigh é.  Cá dtáinig an saidhbhreas chuige?</span>
<lb n="2326"/><span>Nách a' saidhbhreas ár n-athar a dh'fás sé go léir?  D'á</span>
<lb n="2327"/><span>bhrígh sin nách é cuid ár n-athar é?  Táimíd creachta ag</span>
<lb n="2328"/><span>Iacob so!”</span></p>
<lb n="2329"/>
<lb n="2330"/><p><span>XXVIII.</span></p>
<lb n="2331"/>
<lb n="2332"/><p><span>TÓIR I NDIAIDH IACOIB.</span></p>
<lb n="2333"/>
<lb n="2334"/><p><span>Nuair a chonaic Iacob an t-eud agus an ghruaim agus</span>
<lb n="2335"/><span>an dothigheas agus an droch aigne go léir chuimhnigh sé</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="2336"/><p><span>go mb'fhéidir gur bh'fhearr teiche as an áit i n-am.  Do</span>
<lb n="2337"/><span>labhair an Tighearna airís leis agus dubhairt sé leis:</span>
<lb n="2338"/><span>“Imthigh abhaile thar n-ais go dúthaigh do shínsear, agus</span>
<lb n="2339"/><span>bead-sa ag cabhrú leat.”</span></p>
<lb n="2340"/>
<lb n="2341"/><p><span>Bhí sé amuich ar an machaire agus é ag aodhaireacht na</span>
<lb n="2342"/><span>dtreud.  Chuir sé fios isteach ar a bheirt bhan, Rachel</span>
<lb n="2343"/><span>agus Lia.  Thánadar chuige.  Do labhair sé leó.</span></p>
<lb n="2344"/>
<lb n="2345"/><p><span>“Feuch,” ar seisean leó, “Ní'l bhúr n-athair geal</span>
<lb n="2346"/><span>dom mar a bhíodh sé roimis seo.  Bhí lámh Dé liom agus</span>
<lb n="2347"/><span>is eól daoibh-se araon gur dheineas gnó bhúr n-athar</span>
<lb n="2348"/><span>go macánta agus go dúthrachtach i gcómhnuighe, chómh</span>
<lb n="2349"/><span>fada agus a chuaidh iomláine mo dhíthil.  Ach tá sé coit-</span>
<lb n="2350"/><span>chianta ag déanamh na h-eugcóra orm.  Tá sé tar</span>
<lb n="2351"/><span>éis mo thuarastail a dh'atharú deich n-uaire, ach níor</span>
<lb n="2352"/><span>leog Dia dhó díobháil a dhéanamh dom.  Nuair adubhairt</span>
<lb n="2353"/><span>sé;  ‘Bíodh na beithidhigh bhreaca mar thuarastal agat,’</span>
<lb n="2354"/><span>is breac a rugadh na beithidhigh óga; agus nuair adubhairt</span>
<lb n="2355"/><span>sé;  ‘Bíodh na beithidhigh bhána agat, is bán a rughadh na</span>
<lb n="2356"/><span>beithidhigh óga.  Isé Dia a thug dómhsa saidhbhreas bhúr</span>
<lb n="2357"/><span>n-athar-sa, agus tá labhartha ag an dTighearna liom</span>
<lb n="2358"/><span>anois agus seo mar atá ráidhte aige liom:  ‘Eirigh</span>
<lb n="2359"/><span>anois agus imthigh as an dúthaigh seo agus imthigh thar</span>
<lb n="2360"/><span>n-ais go dtí an dúthaigh i n-ar rugadh thu.’”</span></p>
<lb n="2361"/>
<lb n="2362"/><p><span>Ansan do labhair an bheirt bhan d'aon ghuth agus</span>
<lb n="2363"/><span>dubhradar:</span></p>
<lb n="2364"/>
<lb n="2365"/><p><span>“Cad é an fághaltas nú cad í an oighreacht atá le</span>
<lb n="2366"/><span>fághail againne i dteaghlach ár n-athar?  Nár dhíol</span>
<lb n="2367"/><span>sé sinn mar a díolfí daoine iasachta?  Do dhíol;</span>
<lb n="2368"/><span>agus d'ith sé a fuair sé orainn.  Ach do thóg Dia</span>
<lb n="2369"/><span>saidhbhreas ár n-athar agus thug sé dhúinne é, agus</span>
<lb n="2370"/><span>d'ar gclainn.  Dá bhrígh sin, dein-se an rud atá</span>
<lb n="2371"/><span>órduighthe ag Dia dhuit a dhéanamh.”</span></p>
<lb n="2372"/>
<lb n="2373"/><p><span>Do thárla sa n-am gcéadna san go raibh Laban</span>
<lb n="2374"/><span>imthighthe as baile.  Bhí sé i n-áit éigin amuich ag bearradh</span>
<lb n="2375"/><span>chaereach.</span></p>
<lb n="2376"/>
<lb n="2377"/><p><span>D'eirigh Iacob agus chuir sé a mhná agus a chlann</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2378"/><p><span>ar chamalaibh agus do bhailigh sé a chuid go léir agus</span>
<lb n="2379"/><span>a threuda go léir, gach aon nídh dá raibh aige i Mesopo-</span>
<lb n="2380"/><span>támia, agus thug sé aghaidh siar abhaile ar thír Chanaain</span>
<lb n="2381"/><span>mar a raibh a athair Isaac.</span></p>
<lb n="2382"/>
<lb n="2383"/><p><span>Chomáin sé leis siar go dtí gur chuaidh sé thar an</span>
<lb n="2384"/><span>abhainn a bhí idir é agus Galaad.  Cnoc iseadh Galaad.</span>
<lb n="2385"/><span>Bhí sé chómh fada siar leis an gcnoc san sar ar</span>
<lb n="2386"/><span>h-innseadh do Laban go raibh sé imthighthe.  Bhí déithe</span>
<lb n="2387"/><span>beaga, nú íomhághtha beaga éigin, ag Laban agus do</span>
<lb n="2388"/><span>rug Rachel léi iad nuair a bhí sí ag imtheacht.  Bhí fhios</span>
<lb n="2389"/><span>aici gur pheaca dhó iad a bheith aige agus é bheith ag tabhairt</span>
<lb n="2390"/><span>onóra dhóibh agus ba mhaith léi cosg do chur leis an</span>
<lb n="2391"/><span>ndroch obair.  Ní raibh 'fhios ag Iacob, ámhthach, go raibh</span>
<lb n="2392"/><span>sí 'ghá mbreith léi.</span></p>
<lb n="2393"/>
<lb n="2394"/><p><span>Nuair a h-innseadh do Laban go raibh Iacob imthighthe</span>
<lb n="2395"/><span>do chruinnigh sé pé congnamh fear a bhí aige agus</span>
<lb n="2396"/><span>do lean sé é.  Tháinig sé suas leis i n-aice an chnuic</span>
<lb n="2397"/><span>sin Ghalaad.  Do labhair Dia leis, ámhthach, i n-aisling</span>
<lb n="2398"/><span>agus dubhairt sé leis:  “Tabhair aire dhuit féin agus</span>
<lb n="2399"/><span>ná labhair oiread agus focal feargach i gcoinnibh Iacoib.”</span>
<lb n="2400"/><span>Chuir san eagal air agus nuair a tháinig sé mar a raibh</span>
<lb n="2401"/><span>Iacobh ní dubhairt sé ach:—</span></p>
<lb n="2402"/>
<lb n="2403"/><p><span>“Faire a Iacoib a mhic, is olc a dheinis orm é agus</span>
<lb n="2404"/><span>imtheacht mar imthighis a gan fhios dom!  Cad n-a thaobh</span>
<lb n="2405"/><span>nár innsis dom go rabhais ag imtheacht i dtreó go</span>
<lb n="2406"/><span>bhféadfinn tu thionlacan uaim le h-onóir, le ceól</span>
<lb n="2407"/><span>timpán agus le ceól na gcrot agus le gáirdeachas.</span>
<lb n="2408"/><span>Níor thugais fiú caoi dhom ar mo chlainn ná clann mo</span>
<lb n="2409"/><span>chlainne do phógadh sar a' sgarfinn leó.  Dheinis do</span>
<lb n="2410"/><span>ghnó go botúnach.  D'fhéadfinn-se díoltas dian a</span>
<lb n="2411"/><span>dhéanamh ort anois mar gheall ar an mbotún san, ach</span>
<lb n="2412"/><span>do labhair Dia t'athar liom indé agus dubhairt sé liom</span>
<lb n="2413"/><span>gan oiread agus focal feargach do labhairt leat.</span>
<lb n="2414"/><span>Ach má ba mhian leat dul ag triall ar do mhuinntir</span>
<lb n="2415"/><span>agus go raibh caitheamh 'n-a ndiaidh agat, cad chuige</span>
<lb n="2416"/><span>dhuit mo dhéithe do ghoid?”</span>
<lb n="2417"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="2418"/><p><span>“D'imthigheas a gan fhios duit,” arsa Iacob, “mar</span>
<lb n="2419"/><span>bhí eagla agam rómhat, go mb' fhéidir go gcimeádfá</span>
<lb n="2420"/><span>do bheirt inghean uaim.  Ach i dtaobh na gadaidheachta</span>
<lb n="2421"/><span>so atá agat dh'á chur am'leith, cuardaigh do dhéithe agus</span>
<lb n="2422"/><span>má gheibhtear ag aoinne anso iad curtar an duine sin</span>
<lb n="2423"/><span>chun báis láithreach os ár gcómhair go léir.”</span></p>
<lb n="2424"/>
<lb n="2425"/><p><span>Is beag d'á choinne a bhí ag Iacob an uair sin go raibh</span>
<lb n="2426"/><span>na déithe beaga san i bhfolach ag Rachel!  Dá mbéadh</span>
<lb n="2427"/><span>ní baoghal go labharfadh sé chómh teann.</span></p>
<lb n="2428"/>
<lb n="2429"/><p><span>XXIX.</span></p>
<lb n="2430"/>
<lb n="2431"/><p><span>AG FÁGAINT SLÁN.</span></p>
<lb n="2432"/>
<lb n="2433"/><p><span>Do ghluais Laban agus a mhuinntir ag piardáil agus</span>
<lb n="2434"/><span>ag cuardach ar fuaid na h-áite, ag osgailt bhoscaí</span>
<lb n="2435"/><span>agus ag feuchaint isteach i gcúinníbh beaga agus i</span>
<lb n="2436"/><span>bpórsíbh caola ag sgríobadh agus ag sguabadh i main-</span>
<lb n="2437"/><span>seuraibh asal agus camul agus fé bhrághaidibh beithidheach,</span>
<lb n="2438"/><span>ach do theip ortha na h-íomhághtha dh'fhághail i n-aon</span>
<lb n="2439"/><span>chúinne.  Fé dheire do tháinig Laban féin isteach i gcábán</span>
<lb n="2440"/><span>Rachel.  Bhí Rachel 'n-a suidhe ar bhirtín asarach.  Nuair</span>
<lb n="2441"/><span>a chonaic sí a h-athair ag teacht isteach sa chábán do chuir</span>
<lb n="2442"/><span>sí fáilte roimis go séimh agus do ghaibh sí a leathsgéal</span>
<lb n="2443"/><span>leis toisg nár eirigh sí n-a seasamh nuair a tháinig</span>
<lb n="2444"/><span>sé isteach.  Dubhairt sí leis go raibh gearán, nú</span>
<lb n="2445"/><span>breóiteacht éigin uirthi do bhain léi féin agus ná</span>
<lb n="2446"/><span>leogfadh di eirighe.  Do chuardaigh sé an cábán.  Má</span>
<lb n="2447"/><span>dhein ní bhfuair sé na déithe.  D'imthigh sé amach</span>
<lb n="2448"/><span>nuair a theip air iad d'fhághail.  Bhíodar ansúd i bhfolach</span>
<lb n="2449"/><span>ag Rachel fé'n mbirtín asarach 'n-a raibh sí 'n-a suidhe</span>
<lb n="2450"/><span>anuas air!  Má thug a h-athair onóir dóibh do thug sisi</span>
<lb n="2451"/><span>a chóthrom d'easonóir dóibh.</span></p>
<lb n="2452"/>
<lb n="2453"/><p><span>Ansan do las Iacob le feirg agus do labhair sé:—</span></p>
<lb n="2454"/>
<lb n="2455"/><p><span>“Cad tá déanta as an slighe agam ort gur leanais</span>
<lb n="2456"/><span>mé go fíochmhar ar an gcuma so?  Cad 'tá fághalta</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2457"/><p><span>agat tar éis do chuardaigh ag piardáil agus ag sgar-</span>
<lb n="2458"/><span>táil ameasg mo thriosgáin agus mo ghréas?  An</span>
<lb n="2459"/><span>bhfuarais aon rud a bhain leat?  Má fuarais cuir</span>
<lb n="2460"/><span>amach anso é i láthair ár muinntire, ar gach taobh, agus</span>
<lb n="2461"/><span>tugaidís breith eadrainn.  An chuige seo do thugas</span>
<lb n="2462"/><span>m'fhichid blian ag obair duit?  Ní raibh caoire seasga</span>
<lb n="2463"/><span>ar do threudaibh an fhaid a bhíos 'ghá n-aodhaireacht duit.</span>
<lb n="2464"/><span>Níor itheas feóil aon reithe leat.  Nuair a bheireadh</span>
<lb n="2465"/><span>droch bheithidheach caoira nú uan leis ní innsinn duit</span>
<lb n="2466"/><span>é ach caoira nú uan liom féin do chur i n'áit chughat.</span>
<lb n="2467"/><span>An rud a bheireadh an bitheamhnach leis d'éilightheá</span>
<lb n="2468"/><span>orm-sa é.  D'fhuiligeas brothal an tsamhraigh agus</span>
<lb n="2469"/><span>fuacht an gheimhrigh ag déanamh do ghnótha agus ag</span>
<lb n="2470"/><span>tabhairt aire do d'chuid, agus ba mhinic mé oidhche</span>
<lb n="2471"/><span>ar bheagán suain ná codlata.  Sin mar atá m'fhichid</span>
<lb n="2472"/><span>blian caithte ag fóghnamh duit, cheithre bhliana déag</span>
<lb n="2473"/><span>acu ag ceannach do bheirt inghean uait agus sé</span>
<lb n="2474"/><span>bliana acu ag tuilleamh na dtreud so uait.  D'atha-</span>
<lb n="2475"/><span>ruighis mo thuarastal deich n-uaire, nuair ba mhór</span>
<lb n="2476"/><span>leat a mbíodh agam 'á thuilleamh uait.  Mara mbeadh</span>
<lb n="2477"/><span>Dia m'athar Abraham do theacht le cabhair chugham</span>
<lb n="2478"/><span>agus an sgannra úd do chur ort indé is dócha</span>
<lb n="2479"/><span>gur beó bocht a bheifá 'am' chur chun siubhail uait indiu.</span>
<lb n="2480"/><span>Ach d'fheuch Dia ar mo chruadhtan agus ar mo chruadh-</span>
<lb n="2481"/><span>obair agus chuir sé an t-eagla ort indé.  Mara mbeadh</span>
<lb n="2482"/><span>san bheadh an sgéal go h-olc agam.”</span></p>
<lb n="2483"/>
<lb n="2484"/><p><span>“Feuch,” arsa Laban, “Is liom-sa na mná so agus</span>
<lb n="2485"/><span>an chlann so agus na beithidhigh seo go léir.  Is</span>
<lb n="2486"/><span>liom tusa agus gach a fuil an tsaoghal agat.  Conus</span>
<lb n="2487"/><span>fhéadfinn-se aon díobháil a dhéanamh dom' dhaoine féin</span>
<lb n="2488"/><span>ná d'á gcuid!  Deinimís margadh le n-a chéile anso.</span>
<lb n="2489"/><span>Deinimís connradh sa n-áit seo agus cuirimís suas</span>
<lb n="2490"/><span>carn ar an áit mar chómhartha agus mar chuimhneamh ar</span>
<lb n="2491"/><span>an gconnradh san, agus ansan bíodh socair eadrainn</span>
<lb n="2492"/><span>gan mise do dhul thairis seo siar choidhche ag</span>
<lb n="2493"/><span>cur isteach ort-sa, agus gan tusa do theacht thairis</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2494"/><p><span>seo ainiar choidhche chun aon chur isteach a dhéanamh</span>
<lb n="2495"/><span>orm-sa.”</span></p>
<lb n="2496"/>
<lb n="2497"/><p><span>Do socaruigheadh air sin.  Do cuireadh suas carn</span>
<lb n="2498"/><span>mór cloch agus do dhoirt Iacob oíle ar an gcarn</span>
<lb n="2499"/><span>agus do deineadh ídhbirt ar an gcnoc chun Dé.  Siné</span>
<lb n="2500"/><span>uair a tugadh Galaad mar ainm ar an gcnoc san, mar</span>
<lb n="2501"/><span>cialluighean an focal Galaad, carn na fiadhnaise.  Bhí</span>
<lb n="2502"/><span>an carn 'n-a seasamh mar fhiadhnaise ar an margadh a</span>
<lb n="2503"/><span>deineadh an uair sin idir Laban agus Iacob.</span></p>
<lb n="2504"/>
<lb n="2505"/><p><span>Nuair a bhí an socarú déanta agus gach taobh sásta</span>
<lb n="2506"/><span>do deineadh féasta mór.  Do h-ullmhuigheadh an féasta</span>
<lb n="2507"/><span>ar mhullach an charainn agus is ann do caitheadh an bia.</span>
<lb n="2508"/><span>Bhí an dá chuideachta i gcuibhrean a chéile ag caitheamh</span>
<lb n="2509"/><span>an bhídh sin agus iad go sóghach agus go sultmhar agus</span>
<lb n="2510"/><span>go soilbhir agus go síothchánta agus go muinnteartha,</span>
<lb n="2511"/><span>mar ba cheart do ghaoltaibh chómh gairid a bheith.  I lár</span>
<lb n="2512"/><span>na h-oidhche, nuair a bhí a ndóithin ithte agus ólta acu</span>
<lb n="2513"/><span>go léir, d'eirigh Laban agus a chualacht agus d'fhágadar</span>
<lb n="2514"/><span>slán agus fiche ag Iacob agus agá chualacht agus thug-</span>
<lb n="2515"/><span>adar aghaidh soir abhaile airís chun a dtíre féin.</span></p>
<lb n="2516"/>
<lb n="2517"/><p><span>Chuir san deire leis an gcruadhtan san do Iacob,</span>
<lb n="2518"/><span>ach níor bh'fada gur chaith sé aghaidh a thabhairt ar</span>
<lb n="2519"/><span>chruadhtan eile ba ghéire go mór 'ná é.</span></p>
<lb n="2520"/>
<lb n="2521"/><p><span>XXX.</span></p>
<lb n="2522"/>
<lb n="2523"/><p><span>BRONNTANAS D'ESAU.</span></p>
<lb n="2524"/>
<lb n="2525"/><p><span>Bhí contabhairt curtha dhe ag Iacob ach bhí contabhairt</span>
<lb n="2526"/><span>eile, contabhairt ba mheasa go mór 'ná an chontabhairt</span>
<lb n="2527"/><span>sin, roimis amach.  Bhí sé ag dul siar abhaile chun a</span>
<lb n="2528"/><span>thíre féin agus bhí ansúd roimis ar an slighe, sa tír</span>
<lb n="2529"/><span>ar a dtugtí Seir, an fear n-ar fhág sé a thír féin fiche</span>
<lb n="2530"/><span>bliain roimis sin ag teiche le n'anam uaidh, .i. a dhritháir</span>
<lb n="2531"/><span>Esau.  Ach chonaic sé na slóighte aingeal ar an slighe</span>
<lb n="2532"/><span>roimis amach agus chuir san misneach air.  Chuir sé</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2533"/><p><span>teachtairí uaidh go Seir, ag triall ar Esau, 'ghá innsint</span>
<lb n="2534"/><span>go raibh sé ag teacht.  Tháinig na teachtairí thar n-ais</span>
<lb n="2535"/><span>chuige agus d'innseadar dó go raibh Esau ag teacht</span>
<lb n="2536"/><span>go géar agus cheithre chéad fear aige.  Nuair airigh</span>
<lb n="2537"/><span>Iacob an méid sin tháinig sgrannra ana mhór air.  Dhein</span>
<lb n="2538"/><span>sé dhá chuid d'á raibh de mhuinntir agus de threudaibh</span>
<lb n="2539"/><span>aige agus chuir sé an dá chamtha a' radharc a chéile, i</span>
<lb n="2540"/><span>dtreó an t-é do chífadh camtha dhíobh gur dhóigh leis ná</span>
<lb n="2541"/><span>raibh ag Iacob ar fad ach an camtha san.  “Anois,” ar</span>
<lb n="2542"/><span>seisean, “má bhuailean Esau sluagh acu, raghaidh an</span>
<lb n="2543"/><span>tsluagh eile saor.”  Ansan do chuir sé a ghuidhe suas</span>
<lb n="2544"/><span>chun Dé.  “A Dhia m'athar Abraham,” ar seisean,</span>
<lb n="2545"/><span>“agus a Dhia m'athar Isaac, dubhraís féin liom an</span>
<lb n="2546"/><span>chainnt seo:  ‘Tar thar n-ais chun do thíre féin agus</span>
<lb n="2547"/><span>chun na h-áite n-ar rugadh tu agus cabhróchad-sa leat’;</span>
<lb n="2548"/><span>ní fiú mé an trocaire atá déanta cheana agat orm,</span>
<lb n="2549"/><span>ná na fírinní atá cómhlíonta agat am' thaobh.  Nuair</span>
<lb n="2550"/><span>a chuas thar Iórdan soir ní raibh agam ach mo chleith agus</span>
<lb n="2551"/><span>sin iad an dá chamtha mhóra so agam anois ag casadh</span>
<lb n="2552"/><span>thar n-ais dom.  Cosain anois mé ar láimh mo dhrithár</span>
<lb n="2553"/><span>Esau, mar is mór é m'eagla roimis; go mb'fhéidir</span>
<lb n="2554"/><span>go dtiocfadh sé orainn agus go marbhóchadh sé an</span>
<lb n="2555"/><span>mháthair agus an chlann i n-aonfheacht.  Ach do gheallais-</span>
<lb n="2556"/><span>se dhómhsa a Thighearna, go gcurfá an rath orm agus go</span>
<lb n="2557"/><span>meudófá mo shliocht mar ghainimh na trágha nách féidir</span>
<lb n="2558"/><span>a dh'áireamh mar gheall ar a líonmhaireacht.”</span></p>
<lb n="2559"/>
<lb n="2560"/><p><span>Ansan do thoibh sé amach as a threudaibh go léir bronn-</span>
<lb n="2561"/><span>tanas le cur ag triall ar a dhritháir Esau.  Do thoibh</span>
<lb n="2562"/><span>sé amach dhá chéad gabhar agus fiche pocán; dhá chéad</span>
<lb n="2563"/><span>caoira agus fiche reithe; deich gcinn fhichid de chamalaibh</span>
<lb n="2564"/><span>baineana agus a siorach féin le cois gach camail díobh;</span>
<lb n="2565"/><span>dachad loiligheach agus fiche tarbh; fiche láir asail agus</span>
<lb n="2566"/><span>deich gcinn d'á siorachaibh leo.  Dhein sé treuda fé leith</span>
<lb n="2567"/><span>díobh san go léir agus chuir sé aodhairí fé leith i mbun</span>
<lb n="2568"/><span>gach treuda dhíobh.  Chuir sé an chéad treud chun siubhail</span>
<lb n="2569"/><span>agus dubhairt sé leis na h-aodhairíbh, “Nuair a thiocfidh</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2570"/><p><span>sibh i láthair mo dhrithár Esau agus a fiafrófar díbh i</span>
<lb n="2571"/><span>dtaobh na dtreud so abraidh:  “Bronntanas beag</span>
<lb n="2572"/><span>iad so do chur ár máighistir Iacob chughat-sa a rí, agus</span>
<lb n="2573"/><span>tá sé féin ag teacht 'n-ár ndiaidh.”</span></p>
<lb n="2574"/>
<lb n="2575"/><p><span>Nuair a bhí an chéad treud imthighthe a' radharc do chuir</span>
<lb n="2576"/><span>sé an tarna treud chun siubhail agus d'órduigh sé dos</span>
<lb n="2577"/><span>na h-aodhairíbh a bhí 'n-a bun an chainnt chéadna díreach</span>
<lb n="2578"/><span>do rádh nuair a ceisteofí iad.  Nuair a bhíodar san</span>
<lb n="2579"/><span>a' radharc do chuir sé an trímhadh treud chun bóthair,</span>
<lb n="2580"/><span>agus mar sin dóibh go dtí go raibh an treud deirineach</span>
<lb n="2581"/><span>curtha chun bóthair.</span></p>
<lb n="2582"/>
<lb n="2583"/><p><span>Tháinig an chéad treud chun na h-áite n-a raibh Esau</span>
<lb n="2584"/><span>agus a cheithre chéad fear.  Do tugadh i láthair Esau</span>
<lb n="2585"/><span>na h-aodhairí.</span></p>
<lb n="2586"/>
<lb n="2587"/><p><span>“Cé h-iad sibh-se?” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2588"/>
<lb n="2589"/><p><span>“Aodhairí le Iacob sinne, a rí, ar siad.</span></p>
<lb n="2590"/>
<lb n="2591"/><p><span>“Cé leis an cródh stuic sin agaibh?” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2592"/>
<lb n="2593"/><p><span>“Bronntanas beag iad san a chur ár máighistir Iacob</span>
<lb n="2594"/><span>chughat-sa a rí,” ar siad san, “agus tá sé féin ag</span>
<lb n="2595"/><span>teacht 'n-ár ndiaidh.”</span></p>
<lb n="2596"/>
<lb n="2597"/><p><span>Chonaic Esau agus na fir an bronntanas agus, dar</span>
<lb n="2598"/><span>leó, bronntanas fial ab eadh é.  Níor chuimhnighdar</span>
<lb n="2599"/><span>i n-aon chor ar a thuille bheith ag teacht.  Níor bh'fhada</span>
<lb n="2600"/><span>go bhfeacadar chucha an tarna rainnt.  Do tugadh na</span>
<lb n="2601"/><span>h-aodhairí sin, leis, i láthair Esau.</span></p>
<lb n="2602"/>
<lb n="2603"/><p><span>“Cé h-iad sibh-se?” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2604"/>
<lb n="2605"/><p><span>“Aodhairí le Iacob sinne, a rí,” ar siad.</span></p>
<lb n="2606"/>
<lb n="2607"/><p><span>“Agus cé leis an treud san agaibh?” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2608"/>
<lb n="2609"/><p><span>“Bronntanas beag iad san a chuir ár máighistir</span>
<lb n="2610"/><span>Iacob chughat-sa a rí,” ar siad.  Bhí an tarna bronn-</span>
<lb n="2611"/><span>tanas níb' fhearr 'ná an chéad bhronntanas.  Bhí iongna</span>
<lb n="2612"/><span>ag teacht ar Esau agus ar na fearaibh.  Ba ghearr</span>
<lb n="2613"/><span>go bhfeacadar an trímhadh treud.  Cheapadar gur bh'é</span>
<lb n="2614"/><span>Iacob féin a bhí ag teacht an uair sin toisg na h-aodhairí</span>
<lb n="2615"/><span>'ghá rádh, i gcomhnuighe, go raibh Iacob féin ag teacht 'n-a</span>
<lb n="2616"/><span>ndiaidh.  Tháinig an trímadh treud suas.  Dob' fhearr</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2617"/><p><span>iad 'ná aon cheann de'n dá threud eile.  Ní raibh Iacob</span>
<lb n="2618"/><span>ann, ámhthach.</span></p>
<lb n="2619"/>
<lb n="2620"/><p><span>“Cé h-iad sibh-se?” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2621"/>
<lb n="2622"/><p><span>“Aodhairí le Iacob sinne a rí,” ar siad san.</span></p>
<lb n="2623"/>
<lb n="2624"/><p><span>“Agus cé leis an treud?” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2625"/>
<lb n="2626"/><p><span>“Bronntanas beag a chuir Iacob chughat-sa, a rí,</span>
<lb n="2627"/><span>agus tá sé féin ag teacht,” ar siad san.</span></p>
<lb n="2628"/>
<lb n="2629"/><p><span>XXXI.</span></p>
<lb n="2630"/>
<lb n="2631"/><p><span>IACOB AG IOMRASGÁIL LEIS AN AINGEAL.</span></p>
<lb n="2632"/>
<lb n="2633"/><p><span>Ar bruach abhan Iórdain iseadh bhí Iacob nuair airigh</span>
<lb n="2634"/><span>sé go raibh Esau ag teacht chuige agus nuair a chuir sé</span>
<lb n="2635"/><span>uaidh ag triall air na bronntanaisí móra san.  Lastoir</span>
<lb n="2636"/><span>de'n abhainn a bhí sé, ag an áth ar a dtugtí Iacob.  Nuair</span>
<lb n="2637"/><span>a bhí deire na dtabharthaistí curtha uaidh aige chuir sé an</span>
<lb n="2638"/><span>chuid eile d'á threudaibh, agus a mhná agus a chlann agus</span>
<lb n="2639"/><span>a sheirbhísigh treasna na h-abhan siar tríd an áth.  Do</span>
<lb n="2640"/><span>chaith sé féin oidhche lastoir 'n-a ndiaigh i n'aonar.  I</span>
<lb n="2641"/><span>gcaitheamh na h-oidhche sin, go maidin, bhí fear, nú aingeal</span>
<lb n="2642"/><span>i riocht fir, ag iomrasgáil leis agus bíodh go raibh an</span>
<lb n="2643"/><span>iomrasgáil cruaidh níor fhéad an t-aingeal aon</span>
<lb n="2644"/><span>leagadh bhaint a' Iacob.</span></p>
<lb n="2645"/>
<lb n="2646"/><p><span>Fé dheire bhí solus an lae ag teacht.</span></p>
<lb n="2647"/>
<lb n="2648"/><p><span>“Bog díom!” arsan t-aingeal, “tá sé n-a lá.”</span></p>
<lb n="2649"/>
<lb n="2650"/><p><span>“Ní bhogfad díot,” arsa Iacob, “go dtí go gcuirfir</span>
<lb n="2651"/><span>do bheannacht orm.”</span></p>
<lb n="2652"/>
<lb n="2653"/><p><span>“Cad is ainim duit?” arsan t-aingeal.</span></p>
<lb n="2654"/>
<lb n="2655"/><p><span>“Iacob,” ar seisean.</span></p>
<lb n="2656"/>
<lb n="2657"/><p><span>“Ní Iacob a bheidh mar ainim ort feasta,” arsan</span>
<lb n="2658"/><span>t-aingeal, “ach Israél, óir má's mór é do neart ad'</span>
<lb n="2659"/><span>ghleic le Dia nách mó 'ná san a bheidh do neart i n-aghaidh</span>
<lb n="2660"/><span>daoine.”</span></p>
<lb n="2661"/>
<lb n="2662"/><p><span>“Agus cad is ainm duit-se?” arsa Iacob.</span></p>
<lb n="2663"/>
<lb n="2664"/><p><span>“Cad ab áil leat de m' ainim-se?” arsan t-aingeal.</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2665"/><p><span>Ansan do chuir sé a bheannacht air agus le n-a linn</span>
<lb n="2666"/><span>sin do chuir sé a mheur ar fhéith áirithe i gceatramhain</span>
<lb n="2667"/><span>Iacoib agus do chrap an féith agus bhí ciscéim bacaighe</span>
<lb n="2668"/><span>i Iacob as san amach an fhaid a mhair sé.</span></p>
<lb n="2669"/>
<lb n="2670"/><p><span>Deir lucht eóluis gur chialluigh an iomrasgáil sin,</span>
<lb n="2671"/><span>agus an neart a thaisbeáin Iacob, gur chialluighdar</span>
<lb n="2672"/><span>neart guidhe chun Dé agus neart foidhne agus gur leis</span>
<lb n="2673"/><span>an dá neart san do rug Iacob buadh ar fheirg a dhrithár.</span></p>
<lb n="2674"/>
<lb n="2675"/><p><span>Nuair a gheal an lá do lean sé na mná agus an chlann</span>
<lb n="2676"/><span>siar thar an áth agus do ghluais sé féin agus a mhuinntir</span>
<lb n="2677"/><span>agus a threuda siar i dtreó a dhútha féin.  Ba ghearr</span>
<lb n="2678"/><span>go bhfeacaidh sé chuige Esau agus a cheithre chéad fear.</span>
<lb n="2679"/><span>D'umhluigh sé go h-íseal d'Esau.  Níor thug Esau</span>
<lb n="2680"/><span>puinn aimsire chun umhluigheachta dhó.  Do rith sé chuige</span>
<lb n="2681"/><span>agus do rug sé idir a dhá láimh air agus bhí sé 'gha</span>
<lb n="2682"/><span>fhásgadh agus gha phógadh ar feadh abhfad agus bhí sé ag</span>
<lb n="2683"/><span>sile na ndeór go fuigheach.  Bhí an tsíothcháin déanta.</span></p>
<lb n="2684"/>
<lb n="2685"/><p><span>D'fheuch Esau ar na mnáibh agus ar an gclainn.  “Cé</span>
<lb n="2686"/><span>h-iad so?” ar seisean, “nú an leat-sa iad, a</span>
<lb n="2687"/><span>dhritháir?”</span></p>
<lb n="2688"/>
<lb n="2689"/><p><span>“Na mná agus an chlann a thug Dia dhom iad san, a</span>
<lb n="2690"/><span>rí, chun do sheirbhíse,” arsa Iacob.  Ansan tháinig na</span>
<lb n="2691"/><span>mná agus an chlann agus d'umhluighdar d'Esau.</span></p>
<lb n="2692"/>
<lb n="2693"/><p><span>“Agus cad iad na treuda iad súd a bhuail umam</span>
<lb n="2694"/><span>agus mé ag teacht?” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2695"/>
<lb n="2696"/><p><span>“Níl ionta san, a rí,” arsa Iacob, “ach neithe beaga</span>
<lb n="2697"/><span>a chuireas chughat-sa, a dhritháir, le h-ionachas go bhfaghainn</span>
<lb n="2698"/><span>deagh-mhéinn agus ceannsacht uait nuair a thiocfimís</span>
<lb n="2699"/><span>i bhfochair a chéile ar an gcuma so.”</span></p>
<lb n="2700"/>
<lb n="2701"/><p><span>“Ach, a dhritháir,” arsa Esau, “tá mo dhóithin mór</span>
<lb n="2702"/><span>agam-sa cheana.  Cimeád-se do chuid féin.”</span></p>
<lb n="2703"/>
<lb n="2704"/><p><span>“Faire, a dhritháir, ná h-abair é sin,” arsa Iacob.</span>
<lb n="2705"/><span>“Má's ionmhuin leat mé glac an bronntanas beag</span>
<lb n="2706"/><span>san uaim.  Tá radharc fághalta agam ar do ghnúis mar</span>
<lb n="2707"/><span>a gheobhainn radharc ar ghnúis Dé.  Bí báidheamhail</span>
<lb n="2708"/><span>liom agus glac an bheannacht so atá tabhartha agam</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2709"/><p><span>ag triall ort an bheannacht a thug Dia dhom duit ó 'sé</span>
<lb n="2710"/><span>a thugan gach aon rud dúinn.”</span></p>
<lb n="2711"/>
<lb n="2712"/><p><span>Le mórán tathaint iseadh do ghlac Esau na treuda</span>
<lb n="2713"/><span>a bronnadh air, ach do ghlac sé iad.  “Agus anois,”</span>
<lb n="2714"/><span>ar seisean, “siubhluighmís le cois a chéile.  Déanfad-sa</span>
<lb n="2715"/><span>tú thionlacan.”</span></p>
<lb n="2716"/>
<lb n="2717"/><p><span>“Ach a rí,” arsa Iacob, “tá an chlann so bog óg</span>
<lb n="2718"/><span>agus na beithidhigh seo ag tórmach agus má gluaistear</span>
<lb n="2719"/><span>ró ghéar leó marbhófar iad.  Imthig-se rómhainn, a rí,</span>
<lb n="2720"/><span>agus leanfimíd tu ar ár suaineas go breágh réidh.”</span></p>
<lb n="2721"/>
<lb n="2722"/><p><span>“Má 'seadh leog dom chuid des na fearaibh seo</span>
<lb n="2723"/><span>d'fhágáilt agat mar chongnamh,” arsa Esau.</span></p>
<lb n="2724"/>
<lb n="2725"/><p><span>“Ní'l aon ghádh leis, a rí,” arsa Iacob, “ó tá do</span>
<lb n="2726"/><span>dheaghmhéinn agam táim sásta.  Sin a raibh uaim.”</span></p>
<lb n="2727"/>
<lb n="2728"/><p><span>Ansan do chuaidh Esau abhaile go Seir agus chuaidh</span>
<lb n="2729"/><span>Iacob agus chuir sé faoi i n-áit ar ar thug sé Sochot</span>
<lb n="2730"/><span>mar ainim.</span></p>
<lb n="2731"/>
<lb n="2732"/><p><span>XXXII.</span></p>
<lb n="2733"/>
<lb n="2734"/><p><span>DÍNA.</span></p>
<lb n="2735"/>
<lb n="2736"/><p><span>Ní raibh an áit n-ar shocaruigh Iacob é féin chun cómh-</span>
<lb n="2737"/><span>nuighthe, ní raibh sé abhfad ó chathair Shalem, cathair na</span>
<lb n="2738"/><span>Sicimach.  Tháinig Iacob ag triall ar na daoinibh sin</span>
<lb n="2739"/><span>agus cheannuigh sé rainnt de thalamh na h-áite uatha</span>
<lb n="2740"/><span>agus chuir sé suas altóir sa n-áit i n-onóir do Dhia</span>
<lb n="2741"/><span>mhór-chómhachtach Israéil.</span></p>
<lb n="2742"/>
<lb n="2743"/><p><span>Bhí aon inghean amháin ag Iacob.  Inghean do Lia ab</span>
<lb n="2744"/><span>eadh í agus bhí sí áluinn thar na beartaibh.  Chuir sí</span>
<lb n="2745"/><span>aithne ar chuid de mhnáibh uaisle na b-áite agus bhíodh</span>
<lb n="2746"/><span>sí ag dul 'ghá bhfeuchaint.  Hemor ab ainim do'n rí a</span>
<lb n="2747"/><span>bhí ar an ndúthaigh sin.  Bhí mac ag an rí sin agus Sicem</span>
<lb n="2748"/><span>ab ainim dó.  Dína ab ainim d'inghín Iacoib.  Ar</span>
<lb n="2749"/><span>chuaird éigin d'á dtug sí amach ag feuchaint na mban</span>
<lb n="2750"/><span>eile sin do fuair Sicem radharc uirthi.  Thuit sé i</span>
<lb n="2751"/><span>ngrádh léi láithreach.  Nuair ná géillfadh sí, do dhein</span></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2752"/><p><span>sé éigean uirthi.  Ansan d'iarr sé ar a athair, ar an</span>
<lb n="2753"/><span>rí, dul agus a iarraidh ar a h-athair, ar Iacob, í thabhairt</span>
<lb n="2754"/><span>le pósadh dhó mar go raibh grádh chómh mór san aige dhi</span>
<lb n="2755"/><span>ná féadfadh sé bheith beó mara bhfaghadh sé le pósadh í.</span>
<lb n="2756"/><span>Tháinig an rí Hemor, chun cainnte le Iacob.  Bhí clann</span>
<lb n="2757"/><span>mhac Iacoib as baile le linn na h-uaire céadna.  Bhíodar</span>
<lb n="2758"/><span>ag fosaidheacht a dtreud tamal ó bhaile agus níor mhaith</span>
<lb n="2759"/><span>le Iacob aon rud do rádh go dtí go bhfeicfadh sé iad.</span>
<lb n="2760"/><span>Níor bh'fhada go dtánadar.  Do h-innseadh dóibh cad</span>
<lb n="2761"/><span>a bhí tuitithe amach.  Bhíodar ar dearg bhuile.  Do labhair</span>
<lb n="2762"/><span>Hemor leó.</span></p>
<lb n="2763"/>
<lb n="2764"/><p><span>“Tá grádh thar barr agam' mhac Sicem do'n inghín</span>
<lb n="2765"/><span>seo agaibh-se.  Tugaidh dó í mar mhnaoi.  Bíodh cómhgas</span>
<lb n="2766"/><span>cleamhnais eadrainn.  Tugaidh-se bhúr mná óga le</span>
<lb n="2767"/><span>pósadh dhúinne agus tabharfímíd-ne ár mná óga le</span>
<lb n="2768"/><span>pósadh dhaoibh-se agus deinidh cómhnuighe againn annso.</span>
<lb n="2769"/><span>Bíodh ceart na talmhan agaibh.  Deinidh saothrú agus</span>
<lb n="2770"/><span>ceannaidheacht.  Is libh féin an áit.”</span></p>
<lb n="2771"/>
<lb n="2772"/><p><span>Ansan do labhair Sicem le Iacob agus le n-a chlainn.</span>
<lb n="2773"/><span>“Ná tugaidh eiteachas dom,” ar seisean.  “Tabharfad</span>
<lb n="2774"/><span>aon níd i n-aon chor is maith libh uaim ach go bhfaghad an</span>
<lb n="2775"/><span>cailín sin uaibh.  Iarraidh aon nídh is maith libh agus</span>
<lb n="2776"/><span>tá sé le fághail agaibh.”</span></p>
<lb n="2777"/>
<lb n="2778"/><p><span>“Bheadh sé bun os cionn againne,” ar siad san, “agus</span>
<lb n="2779"/><span>i gcoinnibh creidimh dúinn agus peacamhail go trom</span>
<lb n="2780"/><span>dúinn i láthair Dé socarú de'n tsórd san a dhéanamh</span>
<lb n="2781"/><span>le daoinibh ná fuil tímpalghearradh ortha.  Ní féidir é</span>
<lb n="2782"/><span>dhéanamh.  Ach,” ar siad, “dá ndéanfadh sibh-se tímpal-</span>
<lb n="2783"/><span>ghearradh oraibh féin, ar gach duine firean d'á bhfuil</span>
<lb n="2784"/><span>oraibh, idir óg agus críona, d'fhéadfí an socarú san</span>
<lb n="2785"/><span>a dhéanamh.  Ansan d'fhéadfimís ár mná óga thabhairt</span>
<lb n="2786"/><span>daoibh le pósadh agus bhúr mná óga do ghlacadh agus</span>
<lb n="2787"/><span>do phósadh agus aon phobul amháin a dhéanamh de'n dá</span>
<lb n="2788"/><span>phobul.”</span></p>
<lb n="2789"/>
<lb n="2790"/><p><span>“Táim-se lán tsásta leis sin!” arsa Sicem.</span>
<lb n="2791"/><span>“Táim-se sásta chómh maith!” arsan rí.</span>
<lb n="2792"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2793"/><p><span>D'imthig an bheirt agus chruinnighdar muinntir na</span>
<lb n="2794"/><span>catharach agus d'innseadar dóibh an socarú a bhí déanta.</span>
<lb n="2795"/><span>Mhínighdar dóibh cad é an tairbhthe thiocfadh chun na</span>
<lb n="2796"/><span>catharach agus cad é an méadú nirt agus an méadú</span>
<lb n="2797"/><span>saidhbhris a thiocfadh as an socarú do gach taobh.  Do</span>
<lb n="2798"/><span>thoiligh na daoine go léir.  Do dheineadar go léir an</span>
<lb n="2799"/><span>tímpalghearradh ortha féin, idir rí agus mac rí agus</span>
<lb n="2800"/><span>daoine.  Nuair a tháinig an trímhadh lá 'n-a dhiaidh san,</span>
<lb n="2801"/><span>nuair a bhí an chneadh chómh teinn sin ar gach fear ná raibh</span>
<lb n="2802"/><span>sé ábalta ar aon ghníomh a dhéanamh, do thóg clann lia,</span>
<lb n="2803"/><span>drítháracha an chailín, a gclaidhmhte nochtaithe 'n-a lámhaibh</span>
<lb n="2804"/><span>agus do ritheadar isteach sa chathair agus mharbhuighdar</span>
<lb n="2805"/><span>an rí agus mac an rí agus fir na catharach fé mar</span>
<lb n="2806"/><span>fhéadadar teacht ortha.  Do lean an chuid eile de chlainn</span>
<lb n="2807"/><span>agus de sheirbhíseachaibh Iacoib iad agus níor fhágadar</span>
<lb n="2808"/><span>fear beó sa chathair.  Ansan do sgartáladar an áit</span>
<lb n="2809"/><span>agus do rugadar leó an saidhbhreas agus na príos-</span>
<lb n="2810"/><span>únaigh, na mná agus na leanbhaí.</span></p>
<lb n="2811"/>
<lb n="2812"/><p><span>XXXIII.</span></p>
<lb n="2813"/>
<lb n="2814"/><p><span>BÁS ISAAC.</span></p>
<lb n="2815"/>
<lb n="2816"/><p><span>Bhí buairt agus fearg agus brise croidhe ar Iacob</span>
<lb n="2817"/><span>nuair a fuair sé cad a bhí déanta ag á chlainn.  “Ó,”</span>
<lb n="2818"/><span>ar seisean leó go fíochmhar, “tá buairt curtha agaibh</span>
<lb n="2819"/><span>orm, agus tá gráin na ndaoine seo go léir atá sa</span>
<lb n="2820"/><span>tír seo tarraigthe agaibh orm.  Táid siad san líonmhar</span>
<lb n="2821"/><span>agus níl puinn againne ann.  Eireócaid siad chugham</span>
<lb n="2822"/><span>agus dísgeóchaid siad mé féin agus mo theaghlach!”</span></p>
<lb n="2823"/>
<lb n="2824"/><p><span>Níor thugadar d'fhreagra air ach, “An amhlaidh</span>
<lb n="2825"/><span>ba chuibhe dhóibh a leithéid de ghníomh a dhéanamh ar ár</span>
<lb n="2826"/><span>ndeirbhshír!”</span></p>
<lb n="2827"/>
<lb n="2828"/><p><span>Gan amhras do dhein Sicem go h-olc é.  Ach do dhein</span>
<lb n="2829"/><span>clann Iacoib an feall go h-ana ghrána.  Dheineadar</span></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2830"/><p><span>feall ar sgáth creidimh.  Do thug san masla do'n</span>
<lb n="2831"/><span>chreideamh agus do Dia a thug dóibh an creideamh.</span>
<lb n="2832"/><span>D'á éaghmuis sin do dheineadar an marbú agus do</span>
<lb n="2833"/><span>mharbhuighdar an neamhchionntach i n-aonfheacht leis an</span>
<lb n="2834"/><span>gcionntach.  Mara mbeadh gur thug Dia saor iad, ar</span>
<lb n="2835"/><span>son a h-athar, do dhíolfidís as.  Do chruinneóchadh</span>
<lb n="2836"/><span>muinntir na dútha san chucha agus ní fágfí duine acu</span>
<lb n="2837"/><span>beó.  Deir an Sgríbhinn Diadha gur chuir Dia sgannra</span>
<lb n="2838"/><span>ar na comharsanachtaibh go léir sa tímpal rómpa agus</span>
<lb n="2839"/><span>nár leog an sgannra dhóibh eirighe chucha ná aon iaracht</span>
<lb n="2840"/><span>a dhéanamh ar a ndroch ghníomh d'agairt ortha.  Do</span>
<lb n="2841"/><span>labhair Dia, ámhthach, le Iacob, agus dubhairt sé leis</span>
<lb n="2842"/><span>eirighe agus imtheacht as an áit sin agus dul chun chómh-</span>
<lb n="2843"/><span>nuighthe i mBetel agus altóir a dhéanamh ann i n-onóir</span>
<lb n="2844"/><span>do Dhia a thaisbeáin é féin dó nuair a bhí sé ar teiche</span>
<lb n="2845"/><span>le n-anam ó n-a dhritháir Esau.</span></p>
<lb n="2846"/>
<lb n="2847"/><p><span>Ansan do chruinnigh Iacob muinntir a theaghlaigh go</span>
<lb n="2848"/><span>léir agus do labhair sé leó.</span></p>
<lb n="2849"/>
<lb n="2850"/><p><span>“Tugaidh chugham anso,” ar seisean leó, “na déithe</span>
<lb n="2851"/><span>iasachta atá agaibh, agus glanaidh sibh féin agus athar-</span>
<lb n="2852"/><span>uighidh bhúr n-éadach.  Agus ansan eirighidh agus téidhmís</span>
<lb n="2853"/><span>suas go Betel agus cuirimís suas ann altóir chun</span>
<lb n="2854"/><span>Dé, óir isé Dia a dh'fhóir mé i ló mo chruadhtain agus</span>
<lb n="2855"/><span>do bhí i n-aonfheacht liom ar mo shlighe.”</span></p>
<lb n="2856"/>
<lb n="2857"/><p><span>Thugadar dó na déithe iasachta go léir a bhí acu agus</span>
<lb n="2858"/><span>na h-órnáidí óir a bhí n-a gcluasaibh acu.  Do dhein</span>
<lb n="2859"/><span>seisean poll talmhan ag bun crainn terebinte agus</span>
<lb n="2860"/><span>chuir sé síos ann iad.  Ansan do ghluais sé féin agus</span>
<lb n="2861"/><span>a theaghlach agus níor deineadh aon iaracht ó mhuinntir</span>
<lb n="2862"/><span>na tíre ar iad do leanmhaint ná aon dochar a dhéanamh</span>
<lb n="2863"/><span>dóibh, bhí a leithéid sin d'eagla i gcroidhe na ndaoine</span>
<lb n="2864"/><span>go léir rómpa.  Mírbhúilt ó Dhia ab eadh an sgannra</span>
<lb n="2865"/><span>san chun Iacob do chosaint ortha.  Mara mbeadh an</span>
<lb n="2866"/><span>mhírbhúilt sin is deimhin go mbaileóchadh muinntir na</span>
<lb n="2867"/><span>h-áite 'n-a dtímpal agus go gcuirfidís chun báis</span>
<lb n="2868"/><span>an uile dhuine riamh acu mar gheall ar an bhfeall</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2869"/><p><span>agus ar an léirsgrios a dheineadar ar Hemor agus</span>
<lb n="2870"/><span>ar a mhac agus ar chathair Shalem.</span></p>
<lb n="2871"/>
<lb n="2872"/><p><span>Tháinig Iacob agus a theaghlach go léir go Betel,</span>
<lb n="2873"/><span>i dtír Chanaain, agus chuir sé suas altóir ann agus thug</span>
<lb n="2874"/><span>sé Tigh Dé mar ainm ar an áit.  Ansan do labhair Dia</span>
<lb n="2875"/><span>airís leis agus chuir sé a bheannacht air agus dubhairt</span>
<lb n="2876"/><span>sé leis an tarna h-uair, “Ní Iacob a bheidh mar ainm</span>
<lb n="2877"/><span>ort feasta ach Israél.  Dia n-uile chómhacht mise,</span>
<lb n="2878"/><span>dein-se meudú agus iomadú; tiocfid uait pobuil</span>
<lb n="2879"/><span>agus treabhchasaí, agus tiocfid righthe ar do shliocht,</span>
<lb n="2880"/><span>agus an talamh a thugas d'Abraham agus d'Isaac</span>
<lb n="2881"/><span>tabharfad duit-se agus do d' shliocht é.”  Ansan do</span>
<lb n="2882"/><span>chuir Iacob suas airís mar chómhartha an chloch agus</span>
<lb n="2883"/><span>dhoirt sé deoch uirthi agus chuir sé oíle uirthi, agus thug</span>
<lb n="2884"/><span>Betel mar ainm ar an áit.  Chaith sé rainnt aimsire</span>
<lb n="2885"/><span>tímpal na h-áite sin, agus fuair Rachel bás ann</span>
<lb n="2886"/><span>de dhruim clainne nuair a rug sí a mac Beniamin,</span>
<lb n="2887"/><span>agus Betlehem ainim na h-áite 'n-ar h-adhlacadh í.</span></p>
<lb n="2888"/>
<lb n="2889"/><p><span>Tháinig Iacob 'n-a dhiaidh san chun na h-áite 'n-a raibh</span>
<lb n="2890"/><span>a athair Isaac agus bhí Isaac aosta agus fuair sé bás</span>
<lb n="2891"/><span>nuair a bhí sé céad agus ocht mbliana déag.  Bhí a</span>
<lb n="2892"/><span>bheirt mhac, Esau agus Iacob, os cionn a bháis agus</span>
<lb n="2893"/><span>d'adhlacadar é imeasg a dhaoine féin.  Ní tugtar a</span>
<lb n="2894"/><span>thuille tuairisge ar Dhína ach gur tugadh abhaile í nuair</span>
<lb n="2895"/><span>a sgartáladh an chathair úd, Salem.</span></p>
<lb n="2896"/>
<lb n="2897"/><p><span>XXXIV.</span></p>
<lb n="2898"/>
<lb n="2899"/><p><span>DO TAISBEÁNADH AISLING DO IÓSEPH.</span></p>
<lb n="2900"/>
<lb n="2901"/><p><span>Bhí Iacob 'n-a chómhnuighe i dtír Chanaain, mar a raibh</span>
<lb n="2902"/><span>a athair 'n-a chómhnuighe.  Bhí Ióseph an mac ba shine de</span>
<lb n="2903"/><span>bheirt mhac Rachel ag aodhaireacht na dtreud i n-aon-</span>
<lb n="2904"/><span>fheacht le cuid de'n chlainn eile.  Bhíodar-san eirighthe</span>
<lb n="2905"/><span>suas ach ní raibh Ióseph ach cheithre bhliana déag.  Chonaic</span>
<lb n="2906"/><span>Ióseph rud éigin a bhí go h-ana olc acu 'á dhéanamh agus</span></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2907"/><p><span>do ghearán sé le n'athair iad.  Bhí fearg acu chuige mar</span>
<lb n="2908"/><span>gheall air sin.</span></p>
<lb n="2909"/>
<lb n="2910"/><p><span>Bhí cion ag an athair ar Ioseph níba mhó 'ná mar a bhí</span>
<lb n="2911"/><span>aige ar aoinne de'n chuid eile agus bhí éad agus fearg</span>
<lb n="2912"/><span>ar an gcuid eile mar gheall air sin.  Do chuir Iacob</span>
<lb n="2913"/><span>brat áluinn ioldathach ar Ióseph tré mhéid an cheana</span>
<lb n="2914"/><span>a bhí aige air.  Níor thaithn san leis an gcuid eile.  Fé</span>
<lb n="2915"/><span>dheire tháinig oiread san droch aigne acu dhó gur bh'ar</span>
<lb n="2916"/><span>éigin fhéadaidís focal cneasta do labhairt i n-aon</span>
<lb n="2917"/><span>chor leis.</span></p>
<lb n="2918"/>
<lb n="2919"/><p><span>Do thárla gur taisbeánadh aisling dó.  “Eistidh</span>
<lb n="2920"/><span>liom,” ar seisean, “go n-innsead daoibh an aisling</span>
<lb n="2921"/><span>a taisbeánadh dom.  Do samhluigheadh dom go</span>
<lb n="2922"/><span>rabhamair go léir sa ghort ag ceangal na bpunan agus</span>
<lb n="2923"/><span>gur eirigh mo phunan-sa suas n-a seasamh agus go raibh</span>
<lb n="2924"/><span>bhur bpunana-sa 'n-a seasamh 'n-a tímpal agus iad 'ghá</span>
<lb n="2925"/><span>h-adhradh.”  Dubhradar san 'ghá fhreagradh:  “An</span>
<lb n="2926"/><span>amhlaidh a bheir ad' rí os ár gcionn agus sinne fé smacht</span>
<lb n="2927"/><span>agat?”  Agus ní maolú a dhein san ar an bhfeirg.</span></p>
<lb n="2928"/>
<lb n="2929"/><p><span>Do taisbeánadh aisling eile dhó agus d'innis sé</span>
<lb n="2930"/><span>dhóibh í.  “Do samhluigheadh dom am' thaibhreamh,” ar</span>
<lb n="2931"/><span>seisean, “go bhfeaca an ghrian agus an ghealach agus</span>
<lb n="2932"/><span>dhá réiltin déag agus iad 'am' adhradh.”  Nuair a</span>
<lb n="2933"/><span>h-innseadh an méid sin do'n athair:  “Cuir uait an</span>
<lb n="2934"/><span>saghas san cainnte a mhic!” ar seisean.  “An amhlaidh</span>
<lb n="2935"/><span>a mheasfá go mbead-sa agus do mháthair agus do</span>
<lb n="2936"/><span>dhritháracha ag umhlú dhuit agus ag tabhairt onóra</span>
<lb n="2937"/><span>dhuit!”</span></p>
<lb n="2938"/>
<lb n="2939"/><p><span>Do mheuduigh an méid sin, leis, fuath na ndrithár dó,</span>
<lb n="2940"/><span>ach do chimeád Iacob an sgéal i n-aigne agus bhíodh sé</span>
<lb n="2941"/><span>ag machtnamh air.  Bhí fhios aige go raibh, leis an dá</span>
<lb n="2942"/><span>aisling sin, brígh éigin nár thuig sé an uair sin.  Tháinig</span>
<lb n="2943"/><span>lá n-a dhiaidh san agus do thuig sé an brígh a bhí leó.  I</span>
<lb n="2944"/><span>dtaobh na ndrithár níor leog, an fhearg agus an t-eud</span>
<lb n="2945"/><span>agus an droch aigne dhóibh aon nídh do thuisgint 'n-a</span>
<lb n="2946"/><span>cheart.  Bhí fhios acu go maith nár innis sé bréaga dhóibh</span></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2947"/><p><span>nuair innis sé na h-aislingí sin dóibh.  Bhí fhios acu,</span>
<lb n="2948"/><span>leis, go raibh sé naomhtha, fíoraonta, glan ó pheaca i</span>
<lb n="2949"/><span>láthair Dé.  Bhí fhios acu go dian mhaith gur bh'fhearr a</span>
<lb n="2950"/><span>shlighe chun Dé 'ná a slighe féin.  Déarfadh duine gur chóir</span>
<lb n="2951"/><span>gur mhóide an grádh agus an uraim a bheadh acu dó fios</span>
<lb n="2952"/><span>an méid sin a bheith acu.  Ach níor bh'eadh.  Is amhlaidh a</span>
<lb n="2953"/><span>mheuduigh an naomhthacht a chonacadar ann an fuath a bhí</span>
<lb n="2954"/><span>acu dhó.  B'fhéidir gur chuir na h-aislingí úd eagal</span>
<lb n="2955"/><span>ortha go dtiocfadh an lá 'n-a mbeidís fé smacht aige.</span>
<lb n="2956"/><span>Má tháinig an t-eagla san ortha, agus iad chómh droch</span>
<lb n="2957"/><span>aigeanta agus bhíodar, ní deacair a thuisgint conus</span>
<lb n="2958"/><span>a mheuduigh an fuath acu.  Ní'l aon nídh fé bhun Dé</span>
<lb n="2959"/><span>ar an dtalamh so is lugha ar dhroch dhuine 'ná bheith, fé</span>
<lb n="2960"/><span>smacht ag duine fóghanta.  Mórán céadta blian n-a</span>
<lb n="2961"/><span>dhiaidh san do thárla go raibh sliocht na bhfear san sa</span>
<lb n="2962"/><span>chás chéadna díreach 'n-a rabhadar-san an uair sin.</span>
<lb n="2963"/><span>Tháinig DUINE fóghanta chucha.  Bhí fhios acu go raibh</span>
<lb n="2964"/><span>a leithéid geallta dhóibh.  Bhí fhios acu go mbeadh ortha</span>
<lb n="2965"/><span>luighe fé n-a smacht nuair a thiocfadh sé.  Nuair a tháinig</span>
<lb n="2966"/><span>sé dhiúltuighdar dó.  Níor luighdar fé n-a smacht.  Bhí</span>
<lb n="2967"/><span>sé ró fhíoraonta dhóibh.  Dá luighidís fé n-a smacht do</span>
<lb n="2968"/><span>chuirfadh sé a fhíoraontacht féin, feidhm ortha.  Níor</span>
<lb n="2969"/><span>oir san dóibh.  Níor theastuigh san uatha.  Grádh ba</span>
<lb n="2970"/><span>cheart dóibh a thabhairt do, ach do thugadar fuath dhó.</span>
<lb n="2971"/><span>Do chuiradar chun báis é.  Soluíd roimh ré ar an obair</span>
<lb n="2972"/><span>sin go léir ab eadh an méid sin toirmisg a dh'eirigh an</span>
<lb n="2973"/><span>uair sin idir Ióseph agus a dhritháracha.  Cuir na h-ais-</span>
<lb n="2974"/><span>lingí sgannra ortha le h-eagla go mbeadh aon bhaoghal</span>
<lb n="2975"/><span>go dtuitfidís fé smacht an fhir fhóghanta.  Is beag d'á</span>
<lb n="2976"/><span>chuimhneamh a bhí an uair sin acu go raibh an lá ag teacht</span>
<lb n="2977"/><span>a chífadh go h-umhal agus go h-íseal iad, agus go creath-</span>
<lb n="2978"/><span>ánach, fé smacht an fhir sin, agus gur bh'iad féin a</span>
<lb n="2979"/><span>dhéanfadh an gníomh a thabharfadh an smacht san anuas</span>
<lb n="2980"/><span>ortha go daingean!</span></p>
<lb n="2981"/>
<lb n="2982"/><p><span>Do dhein a sliocht, leis, an gníomh a thug an smacht</span>
<lb n="2983"/><span>anuas ortha go daingean.</span>
<lb n="2984"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2985"/><p><span>XXXV.</span></p>
<lb n="2986"/>
<lb n="2987"/><p><span>DÍOLTAR IÓSEPH.</span></p>
<lb n="2988"/>
<lb n="2989"/><p><span>Lá áirithe, nuair a bhí clann Iacoib ag tabhairt aire</span>
<lb n="2990"/><span>d'á dtreudaibh i n-áit ar a dtugtí Sicem agus an</span>
<lb n="2991"/><span>t-athair abhfad gan aon sgéala dh'fhághail uatha, do ghlaoidh</span>
<lb n="2992"/><span>sé chuige Ióseph.  Tháinig Ióseph.  “Táid do bhráithre ag</span>
<lb n="2993"/><span>fosaidheacht a dtreud i Sicem, a mhic,” arsa Israél,</span>
<lb n="2994"/><span>“agus ní mór dhom tu chur ag triall ortha feuchaint</span>
<lb n="2995"/><span>conus atá gach nídh acu.”</span></p>
<lb n="2996"/>
<lb n="2997"/><p><span>“Táim ullamh, a athair,” arsan mac.</span></p>
<lb n="2998"/>
<lb n="2999"/><p><span>“Tá go maith,” arsan t-athair.  “Imthigh agus feuch</span>
<lb n="3000"/><span>an bhfuil gach nídh go maith agat' bhráithribh agus ag na</span>
<lb n="3001"/><span>treudaibh agus tar chugham thar n-ais leis an dtuairisg.”</span></p>
<lb n="3002"/>
<lb n="3003"/><p><span>Do ghluais seisean agus tháinig sé go Sicem.  Ní</span>
<lb n="3004"/><span>bhfuair sé ann a bhráithre ná na treudta.  Bhí sé ag</span>
<lb n="3005"/><span>siubhal na h-áite ar a lorg.  Do casadh fear air sa</span>
<lb n="3006"/><span>mhachaire.  D'fhiafraigh an fear de cad a bhí uaidh.</span></p>
<lb n="3007"/>
<lb n="3008"/><p><span>“Mo bhráithre atá uaim,” ar seisean  “Do mheasas</span>
<lb n="3009"/><span>go rabhadar sa n-áit seo ag fosaidheacht a dtreud.</span>
<lb n="3010"/><span>B'fhéidir go bhféadfá-sa a dh'innsint dom ca bhfuilid</span>
<lb n="3011"/><span>siad.”</span></p>
<lb n="3012"/>
<lb n="3013"/><p><span>“D'fhágadar an áit seo,” arsan fear, “ach d'airigheas</span>
<lb n="3014"/><span>iad 'ghá rádh go raighdís go Dótáin.</span></p>
<lb n="3015"/>
<lb n="3016"/><p><span>D'imthigh Ióseph go Dótáin agus fuair sé sa n-áit</span>
<lb n="3017"/><span>sin iad.  Nuair a chonacadar uatha é, agus é ag teacht,</span>
<lb n="3018"/><span>do mhachtnuighdar 'n-a n-aigne go marbhóchaidís é.</span>
<lb n="3019"/><span>“Seo chughainn fear na n-aislingí!” ar siad, le n-a</span>
<lb n="3020"/><span>chéile, “Tá sé chómh maith againn é mharbhú agus é chai-</span>
<lb n="3021"/><span>theamh síos i seana pholl uisge éigin, agus féadfimíd</span>
<lb n="3022"/><span>a rádh gur ith droch bheithidheach éigin é.”</span></p>
<lb n="3023"/>
<lb n="3024"/><p><span>Nuair airigh Rúben an chainnt sin agus nuair a</span>
<lb n="3025"/><span>chonaic sé an droch fhuadar a bhí fútha, bhí sé a d'iarraidh</span>
<lb n="3026"/><span>iad do chosg ar an ndroch ghníomh agus Ióseph do</span>
<lb n="3027"/><span>thabhairt saor uatha.</span>
<lb n="3028"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="3029"/><p><span>“Ná deinimís a leithéid sin” ar seisean.  “Ná</span>
<lb n="3030"/><span>marbhuightear é.  Ná doirtidh a chuid fola.  Caithidh</span>
<lb n="3031"/><span>isteach sa pholl so é, atá anso sa n-uaigneas, agus</span>
<lb n="3032"/><span>ná bíodh a chuid fola ar ár lámhaibh.”  Dubhairt Rúben</span>
<lb n="3033"/><span>an méid sin le h-ionachas go bhfaghadh sé caoi ar é</span>
<lb n="3034"/><span>bhreith saor uatha.  Ní raibh aon uisge sa pholl.  Seana</span>
<lb n="3035"/><span>thobar ab eadh é agus bhí sé i ndísg.</span></p>
<lb n="3036"/>
<lb n="3037"/><p><span>Le linn na cainnte bheith críochnuighthe acu do shrois</span>
<lb n="3038"/><span>Ióseph an áit 'n-a rabhadar.  Do rugadar láithreach</span>
<lb n="3039"/><span>air agus bhaineadar de an chasóg ioldathach agus do</span>
<lb n="3040"/><span>cheangaladar é agus chuireadar síos ansa pholl é.</span>
<lb n="3041"/><span>Bhí sé ag gol agus ag éigheamh agus 'ghá iarraidh ortha</span>
<lb n="3042"/><span>truagh bheith acu dhó agus ní raibh aon mhaith dhó ann.</span>
<lb n="3043"/><span>Níor thaisbeánadar truagh ná taise dhó.  D'fhágadar</span>
<lb n="3044"/><span>ansan thíos sa pholl san é agus do shuidhdar féin chun</span>
<lb n="3045"/><span>bídh.</span></p>
<lb n="3046"/>
<lb n="3047"/><p><span>Ba chruaidh an gníomh é!  Dob olc an gníomh é!</span>
<lb n="3048"/><span>Ach a leithéid de ghníomh a dhéanamh agus ansan suidhe</span>
<lb n="3049"/><span>síos chun bídh a chaitheamh agus goile bheith acu chun an</span>
<lb n="3050"/><span>bhídh, agus iad ag éisteach leis an mbuachaill ag gol</span>
<lb n="3051"/><span>thíos sa pholl!  Ní fearr bheith ag cainnt ortha.</span></p>
<lb n="3052"/>
<lb n="3053"/><p><span>An fhaid a bhíodar ag ithe do bhuail chucha anoir</span>
<lb n="3054"/><span>ceannaidhthe a bhí ag dul síos sa n-Éigipt ag díol</span>
<lb n="3055"/><span>spíosra agus earraí de'n tsórd san.  De shliocht</span>
<lb n="3056"/><span>Ismaéil ab eadh na ceannaidhthe.  Bhí ualaí acu ar a</span>
<lb n="3057"/><span>gcamalaibh.  Nuair a chonaic Iúdás, duine des na</span>
<lb n="3058"/><span>bráithribh, na ceannaidhthe, do labhair sé:</span></p>
<lb n="3059"/>
<lb n="3060"/><p><span>“Feuch, a bhráithre,” ar seisean, “ní maith an rud</span>
<lb n="3061"/><span>dúinne fuil an bhuachalla so do bheith ar ár lámhaibh pé</span>
<lb n="3062"/><span>ceilt a dhéanfimíd ar an ngníomh.  Is fearra dhúinn</span>
<lb n="3063"/><span>é dhíol leis na ceannuidhthibh seo agus gan ár lámha do</span>
<lb n="3064"/><span>shailiú.  Isé ár ndritháir é, ár gcuid fola féin.”</span></p>
<lb n="3065"/>
<lb n="3066"/><p><span>Do thoiligh an chuid eile chuige sin.  Do thógadar aníos</span>
<lb n="3067"/><span>as an bpoll é agus do dhíoladar é leis na h-Ismaelítigh</span>
<lb n="3068"/><span>ar fiche píosa airgid, agus do rug na h-Ismaelítigh</span>
<lb n="3069"/><span>leó síos é sa n-Éigipt chun é dhíol n-a dhaor.</span>
<lb n="3070"/></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="3071"/><p><span>Ní raibh Ruben láithreach nuair a deineadh an gnó</span>
<lb n="3072"/><span>san.  Tháinig sé nuair a bhí an obair déanta.  Siúd</span>
<lb n="3073"/><span>chun an phuill é.  Bhí an poll folamh.  Ní raibh Ióseph</span>
<lb n="3074"/><span>ann.  Do ghread Rúben a dhá láimh agus chrom sé ar</span>
<lb n="3075"/><span>ghol agus ar a chuid éadaigh do stracadh.  “Ó!” ar</span>
<lb n="3076"/><span>seisean, “ní'l an buachaill le fághail agus cá dtabharfad-</span>
<lb n="3077"/><span>sa aghaidh feasta!”  Ní fheidir sé cad é an leath-sgéal</span>
<lb n="3078"/><span>a thabharfadh sé dá athair.</span></p>
<lb n="3079"/>
<lb n="3080"/><p><span>Shocaruigh an chuid eile leath-sgéal dó.  Mharbhuighdar</span>
<lb n="3081"/><span>mionán gabhair agus chuireadar fuil an mhionáin ar</span>
<lb n="3082"/><span>chasóig Ióseph agus chuireadar teachtaire uatha abhaile</span>
<lb n="3083"/><span>leis an gcasóig agus an fhuil uirthi, agus dubhradar,</span>
<lb n="3084"/><span>leis an dteachtaire a rádh le n-a athair:  “Do fuara-</span>
<lb n="3085"/><span>mair an chasóg so.  Feuch an í casóg do mhic í nú</span>
<lb n="3086"/><span>nách í.</span></p>
<lb n="3087"/>
<lb n="3088"/><p><span>XXXVI.</span></p>
<lb n="3089"/>
<lb n="3090"/><p><span>IÓSEPH SA PHRÍOSÚN.</span></p>
<lb n="3091"/>
<lb n="3092"/><p><span>Nuair a tháinig an teachtaire agus thaisbeáin sé an</span>
<lb n="3093"/><span>chasóg ioldathach do Iacob iseadh do tuigeadh cad é an</span>
<lb n="3094"/><span>cion a bhí aige ar Ióseph.  Bhí an bhuairt chómh mór san</span>
<lb n="3095"/><span>air go raibh eagal ar a chlainn go bhfaghadh sé bás.</span>
<lb n="3096"/><span>Bhailighdar go léir n-a thímpal agus bhíodar a d'iarraidh</span>
<lb n="3097"/><span>sóláis éigin do chur air.  Ní raibh aon mhaith dhóibh ann.</span>
<lb n="3098"/><span>Ní raibh d'fhreagra aige dhóibh ach go mbéarfadh an bhuairt</span>
<lb n="3099"/><span>as an saoghal é ag triall ar Ióseph.  Bhí sé deimhnightheach</span>
<lb n="3100"/><span>gur bh'amhlaidh a mhairbh droch bheithidheach éigin an mac</span>
<lb n="3101"/><span>agus is dócha go raibh milleán mór aige air féin mar</span>
<lb n="3102"/><span>gheall ar an mbuachaill do leogaint uaidh i n'aonar</span>
<lb n="3103"/><span>ar chuaird chómh fada tré dhúthaigh chómh h-uaigneach.</span></p>
<lb n="3104"/>
<lb n="3105"/><p><span>Bhí Ióseph, sa n-am gcéadna san, beirtha síos sa</span>
<lb n="3106"/><span>n-Éigipt ag na ceannaidhthibh úd agus é díolta acu</span>
<lb n="3107"/><span>n-a dhaor le duin'uasal Éigipteach dá'r bh'ainim Putiphar,</span>
<lb n="3108"/><span>ceann airm rí na h-Éigipte.</span></p>
<lb n="3109"/>
<lb n="3110"/><p><span>Bhí Ióseph 'n-a dhaor ag Putiphar agus a athair ag brise</span></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="3111"/><p><span>a chroidhe sa bhaile ag gol 'n-a dhiaidh, 'ghá mheas go raibh</span>
<lb n="3112"/><span>sé marbh, ithte ag droch bheithidheach allta éigin, agus go</span>
<lb n="3113"/><span>raibh a chnámha ag feóchadh fé'n ngréin ar an ngainimh</span>
<lb n="3114"/><span>thirm amuich sa n-uaigneas.  Níor bh'fhada gur thug</span>
<lb n="3115"/><span>Putiphar fé ndeara go raibh daor ana thairbhtheach fághalta</span>
<lb n="3116"/><span>aige, ní h-eadh ach nár dhaor a bhí fághalta aige ach seir-</span>
<lb n="3117"/><span>bhíseach a bhí dílis tuisgionach imghníomhach deagh-ghnóthach,</span>
<lb n="3118"/><span>nár mhiste iontaoibh a bheith as, agus go raibh rath ó Dhia</span>
<lb n="3119"/><span>ar an uile shaghas gnótha n-a raibh aon lámh aige ann.</span>
<lb n="3120"/><span>Níor bh'fhada go raibh cúram an teaghlaigh go léir fágtha</span>
<lb n="3121"/><span>ar Ióseph agus gan aon fheuchaint i ndiaidh aon ruda ag</span>
<lb n="3122"/><span>Putiphar.  Do chuir Dia an rath ar an dteaghlach agus</span>
<lb n="3123"/><span>ar gach nídh d'á raibh ann, ar son Ióseph.  Do mheuduigh</span>
<lb n="3124"/><span>saidhbhreas an duin'uasail thar na beartaibh, a gan fhios</span>
<lb n="3125"/><span>dó, agus gan aon eólus aige ach ar an mbia a</span>
<lb n="3126"/><span>dh'itheadh sé.</span></p>
<lb n="3127"/>
<lb n="3128"/><p><span>Bhí san go maith ar feadh tamail.  Óig-fhear ana-</span>
<lb n="3129"/><span>dhathamhail ab eadh Ióseph.  Tháinig grádh peacamhail ag</span>
<lb n="3130"/><span>mnaoi an duin'uasail dó.  Bhí sí abhfad a d'iarraidh</span>
<lb n="3131"/><span>é mhealladh chun peaca a dhéanamh léi.  Ní dhéanfadh.</span>
<lb n="3132"/><span>Dubhairt sé léi ná déanfadh sé peaca chómh mór i n-</span>
<lb n="3133"/><span>aghaidh Dé, ná feall chómh mór ar an nduin'uasal</span>
<lb n="3134"/><span>fhóghanta n-a raibh a leithéid d'iontaoibh aige as.  Níor</span>
<lb n="3135"/><span>chuir san cosg léi.  Do lean sí ar an dtathant i dtreó</span>
<lb n="3136"/><span>go raibh sé ciapaithe aici.  Fé dheire do thárla go raibh</span>
<lb n="3137"/><span>gnó éigin aige le déanamh i bpáirt éigin de'n tigh n-a</span>
<lb n="3138"/><span>raibh sé i n'aonar ann.  Tháinig sí chuige agus do rug sí</span>
<lb n="3139"/><span>air agus d'iarr sí air an peaca do dhéanamh léi.  Thug</span>
<lb n="3140"/><span>sé iaracht ar é féin do stracadh uaithi.  Bhí greim dain-</span>
<lb n="3141"/><span>gean aici ar chasóig air.  Do sgaoil sé léi an chasóg</span>
<lb n="3142"/><span>agus do rith sé as an áit.  D'eirigh buile feirge uirthi.</span>
<lb n="3143"/><span>Do rith sí amach n-a dhiaidh agus an chasóg 'n-a láimh aici</span>
<lb n="3144"/><span>agus gach aon sgread agus gach aon liú aici.  “Feuch,”</span>
<lb n="3145"/><span>ar sisi, “an cor atá orainn aige!”  Bhí na seirbhísigh</span>
<lb n="3146"/><span>eile ag cruinniú.  “An fear iasachta so, an t-Eabhrach</span>
<lb n="3147"/><span>so a tugadh chughainn níor bh'fholáir leis éigean a dhéanamh</span></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="3148"/><p><span>orainn dá bhféadadh sé é!'' Agus do thaisbeáin sí</span>
<lb n="3149"/><span>an chasóg mar dheimhniú ar an sgéal.  Bhí Putiphar as</span>
<lb n="3150"/><span>baile an uair chéadna.  Nuair a tháinig sé abhaile thug</span>
<lb n="3151"/><span>sí aghaidh air mar gheall ar an bhfear iasachta do thabhairt</span>
<lb n="3152"/><span>isteach sa n-áit chun easonóra thabhairt di.  “Do</span>
<lb n="3153"/><span>liúghas go h-árd,” ar sisi, “agus do rith sé leis féin</span>
<lb n="3154"/><span>ach do chímeádas a chasóg.  Feuch, sin í í.”</span></p>
<lb n="3155"/>
<lb n="3156"/><p><span>Do rugadh ar Ióseph agus do cuireadh isteach fé</span>
<lb n="3157"/><span>ghlas go daingean é i bpríosún an rí.</span></p>
<lb n="3158"/>
<lb n="3159"/><p><span>Déarfadh duine go raibh an sgéal go h-olc ag Ióseph</span>
<lb n="3160"/><span>ansan.  Déarfadh duine b'fhéidir gur mhór an iongna</span>
<lb n="3161"/><span>a rádh go leogfadh Dia na Glóire do chuirptheach mná</span>
<lb n="3162"/><span>a leithéid de dhroch iaracht do thabhairt, ar dtúis, fé</span>
<lb n="3163"/><span>dhuine macánta, agus ansan a leithéid de bhréig</span>
<lb n="3164"/><span>mhalluighthe do chur air.  Ach feuch cad a thuit amach.</span>
<lb n="3165"/><span>Níor bh'fhada gur thug máighistir an phríosúin Ióseph</span>
<lb n="3166"/><span>fé ndeara agus gur thuig sé cad é an saghas é.  Do</span>
<lb n="3167"/><span>thuig sé nár mhiste dhó iontaoibh a bheith aige as.  Do</span>
<lb n="3168"/><span>thuig sé, leis, gur dhuine Ióseph n-a ndéanfadh a chainnt</span>
<lb n="3169"/><span>agus a chómhluadar tairbhte dos na príosúnachaibh</span>
<lb n="3170"/><span>eile, ag tabhairt foidhne dhóibh agus ag cur sóláis ortha</span>
<lb n="3171"/><span>le n-a chneastacht agus le n-a chiall.</span></p>
<lb n="3172"/>
<lb n="3173"/><p><span>Níor bh'fhada gur fágadh idir phríosún agus príosún-</span>
<lb n="3174"/><span>aigh fé smacht agus fé órdú agus fé stiúrú Ióseph ar</span>
<lb n="3175"/><span>fad!  Sin mar a bhain Dia na Glóire an nimh dhó as an</span>
<lb n="3176"/><span>eugcóir a deineadh air.</span></p>
<lb n="3177"/>
<lb n="3178"/><p><span>XXXVII.</span></p>
<lb n="3179"/>
<lb n="3180"/><p><span>AISLINGÍ Á MÍNIÚ.</span></p>
<lb n="3181"/>
<lb n="3182"/><p><span>An fhaid a bhí Ióseph sa phríosún do thárla go raibh</span>
<lb n="3183"/><span>beirt seirbhíseach ag Pharó agus gur dhein gach fear</span>
<lb n="3184"/><span>acu rud éigin a chuir fearg ar an rí.  Do cuireadh</span>
<lb n="3185"/><span>isteach iad sa phríosún chéadna n-a raibh Ióseph ann.</span>
<lb n="3186"/><span>Do thug máighistir an phríosúin suas do Ióseph iad</span>
<lb n="3187"/><span>le cimeád.  Thug Ióseph aire dhóibh agus bhí sé cneasta</span></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="3188"/><p><span>leó.  Suim aimsire tar éis iad do theacht ann do tais-</span>
<lb n="3189"/><span>beánadh aisling do gach fear acu.  Tháinig Ióseph chucha ar</span>
<lb n="3190"/><span>maidin, tar éis na h-oidhche n-ar taisbeánadh na h-ais-</span>
<lb n="3191"/><span>lingí dhóibh.  Chonaic sé go raibh buairt éigin aigne ortha,</span>
<lb n="3192"/><span>buairt mhór éigin.  Do labhair sé leó go cneasta:—</span></p>
<lb n="3193"/>
<lb n="3194"/><p><span>“Cad é seo oraibh indiu,” ar seisean leó, “seachas</span>
<lb n="3195"/><span>aon mhaidean eile d'á dtánag ag triall oraibh?  Tá</span>
<lb n="3196"/><span>trioblóid éigin oraibh ná raibh oraibh cheana.  Innsidh</span>
<lb n="3197"/><span>dom cad é an rud é, feuchaint an bhféadfinn aon</span>
<lb n="3198"/><span>tairbhthe dhéanamh daoibh.”</span></p>
<lb n="3199"/>
<lb n="3200"/><p><span>“Do deineadh dhá thaibhreamh dúinn,” ar siad.  “Do</span>
<lb n="3201"/><span>taisbeánadh aisling do gach duine againn agus níl</span>
<lb n="3202"/><span>aoinne againn chun na n-aislingí do mhíniú dhúinn.”</span>
<lb n="3203"/><span>“Nách ag Dia atá aislingí do mhíniú?” arsa Ióseph</span>
<lb n="3204"/><span>leó.  “Innsidh dómhsa,” ar seisean, “na neithe a tais-</span>
<lb n="3205"/><span>beánadh daoibh.”</span></p>
<lb n="3206"/>
<lb n="3207"/><p><span>D'innis an chéad fhear an aisling a taisbeánadh dó</span>
<lb n="3208"/><span>féin.  B'é a ghnó, sar ar cuireadh isteach é, bheith ag</span>
<lb n="3209"/><span>dáil fíona ar an rí.</span></p>
<lb n="3210"/>
<lb n="3211"/><p><span>“Do samhluigheadh dom,” ar seisean, “go bhfeaca</span>
<lb n="3212"/><span>ar m'aghaidh amach fineamhain agus trí géaga uirthi</span>
<lb n="3213"/><span>agus chonac an duilleabhar ag teacht ar na géagaibh,</span>
<lb n="3214"/><span>i n-áit a chéile, agus ansan na bláthana, agus annsan</span>
<lb n="3215"/><span>na caora, agus iad aibidh, agus bhí cupán an rí am' láimh</span>
<lb n="3216"/><span>agam, agus d'fháisgeas an fíon as na caoraibh isteach</span>
<lb n="3217"/><span>sa chupán agus thugas do'n rí é, do Pharó.”</span></p>
<lb n="3218"/>
<lb n="3219"/><p><span>“Sidé brígh na h-aislinge sin,” arsa Ióseph:  “Trí</span>
<lb n="3220"/><span>lá iseadh na trí géaga a chonaicís.  I gcionn trí lá</span>
<lb n="3221"/><span>cuimhneóchaidh Pharó ort-sa agus béarfar thar n-ais</span>
<lb n="3222"/><span>as so thu agus curfar ag déanamh na h-oibre céadna</span>
<lb n="3223"/><span>airís tu, ag dáil an fhíona ar an rí.  Agus anois,” arsa</span>
<lb n="3224"/><span>Ioseph, “nuair a bheidh tú ar do shásacht airís ná dear-</span>
<lb n="3225"/><span>maid mise.  Abair leis an rí gur deineadh eugcóir</span>
<lb n="3226"/><span>mhór orm, gur b'amhlaidh a fuadaigheadh mé ó m' dhúthaigh</span>
<lb n="3227"/><span>féin, ó dhúthaigh na n-Eabhrach, agus nách mar gheall ar</span>
<lb n="3228"/><span>aon rud a dheineas féin as an slighe ach le h-éitheach</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="3229"/><p><span>trom a chur orm, do cuireadh isteach sa charcair seo</span>
<lb n="3230"/><span>mé.  Agus iarr ar Pharó mé thógaint amach as.”</span></p>
<lb n="3231"/>
<lb n="3232"/><p><span>Fuineadóir ab eadh an seirbhíseach eile.  Nuair</span>
<lb n="3233"/><span>a chonaic sé conus mar a foillsigheadh brígh na céad</span>
<lb n="3234"/><span>aislinge d'innis sé an aisling a taisbeánadh dó</span>
<lb n="3235"/><span>féin.</span></p>
<lb n="3236"/>
<lb n="3237"/><p><span>“Do samhluigheadh dom,” ar seisean, “go raibh trí</span>
<lb n="3238"/><span>ciseán ar mo cheann agam; agus go raibh an ciseán</span>
<lb n="3239"/><span>uachtarach acu lán de gach saghas bídh dá ndeintear de</span>
<lb n="3240"/><span>mhin; agus go dtáinig na h-éanlaithe agus gur itheadar</span>
<lb n="3241"/><span>an bia as an gciseán uachtarach.”</span></p>
<lb n="3242"/>
<lb n="3243"/><p><span>“An trí lá so atá le teacht na trí ciseáin sin,”</span>
<lb n="3244"/><span>arsa Ióseph.  “Tar éis na dtrí lá béarfar as so tú,</span>
<lb n="3245"/><span>le h-órdu an rí, agus bainfar an ceann díot agus</span>
<lb n="3246"/><span>curfar do chorp ar chroich agus íosfid na h-éanlaithe</span>
<lb n="3247"/><span>do chuid feóla.”</span></p>
<lb n="3248"/>
<lb n="3249"/><p><span>An trímhadh lá n-a dhiaidh san b'é lá geineamhna an</span>
<lb n="3250"/><span>rí é agus do chuimhnigh an rí ar fhear an fhíona dháil air</span>
<lb n="3251"/><span>agus chuir sé fios air agus chuir sé i n-áit féin airís é.</span>
<lb n="3252"/><span>Do cuireadh fios ar an bhfuineadóir leis, agus do</span>
<lb n="3253"/><span>baineadh an ceann de agus do crochadh an chorp, fé</span>
<lb n="3254"/><span>mar a mhínigh Ióseph an aisling.</span></p>
<lb n="3255"/>
<lb n="3256"/><p><span>Déarfadh aoinne gur chóir go gcuimhneóchadh fear an</span>
<lb n="3257"/><span>fhíona do dháil, go gcuimhneóchadh sé ar an bpríosúnach</span>
<lb n="3258"/><span>a mhínigh an aisling dó.  Níor chuimhnigh.  Chómh luath</span>
<lb n="3259"/><span>agus bhí sé thar n-ais i dteaghlach an rí ag déanamh a</span>
<lb n="3260"/><span>ghnótha féin agus deaghmhéinn an rí airís aige agus</span>
<lb n="3261"/><span>comhluadar na n-uasal agus umhluigheacht ós na seir-</span>
<lb n="3262"/><span>bhísigh eile a bhí fé n-a láimh aige i dteaghlach Pharó, níor</span>
<lb n="3263"/><span>chuimhnigh sé a thuille ar Ióseph ná ar an bpríosún ná</span>
<lb n="3264"/><span>ar an eugcóir a deineadh, agus a bhí á déanamh fós</span>
<lb n="3265"/><span>ar Ióseph.</span></p>
<lb n="3266"/>
<lb n="3267"/><p><span>Thug Ióseph dhá bhliain eile sa charcair.  Ansan do</span>
<lb n="3268"/><span>thuit rud amach a chuir fhiachaint ar fhear an fhíona cuimh-</span>
<lb n="3269"/><span>neamh air.  Do taisbeánadh aisling iongantach do'n</span>
<lb n="3270"/><span>rí féin, do Pharó.  Ní h-aon aisling amháin a tais-</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="3271"/><p><span>beánadh dó, ach dhá aisling; agus chuireadar a leithéid</span>
<lb n="3272"/><span>sin de sgannra air nár fhéad sé a thuille de'n oidhche</span>
<lb n="3273"/><span>sin a chodladh.</span></p>
<lb n="3274"/>
<lb n="3275"/><p><span>XXXVIII.</span></p>
<lb n="3276"/>
<lb n="3277"/><p><span>AISLINGÍ.</span></p>
<lb n="3278"/>
<lb n="3279"/><p><span>Dhá bhliain tar éis na h-aimsire n-ar taisbeánadh</span>
<lb n="3280"/><span>na h-aislingí do'n bheirt seirbhíseach sa phríosún do</span>
<lb n="3281"/><span>taisbeánadh aisling do'n rí, do Pharó féin.  Do</span>
<lb n="3282"/><span>samhluigheadh dó go raibh sé n-a seasamh ar bruach na</span>
<lb n="3283"/><span>h-abhan.  Chonaic sé seacht cinn de bhuaibh breághtha</span>
<lb n="3284"/><span>ramhara ag teacht as an uisge aníos agus chromadar</span>
<lb n="3285"/><span>ar inníor ar an bport.  Bhíodar tamal mar sin ag</span>
<lb n="3286"/><span>inníor ar a suaineas agus ansan tháinig seacht cinn</span>
<lb n="3287"/><span>eile de bhuaibh a bhí go grána agus go caol agus go</span>
<lb n="3288"/><span>h-ocrach aníos as an uisge agus d'itheadar na seacht</span>
<lb n="3289"/><span>mba ramhara.  Le n-a linn sin do dhúisigh Pharó as</span>
<lb n="3290"/><span>a chodladh.  Bhí sé ag cuimhneamh ar an aisling,</span>
<lb n="3291"/><span>ar na ba caola agus ar na ba ramhara agus ar conus</span>
<lb n="3292"/><span>mar a dh'ith na ba caola na ba ramhara agus do thuit</span>
<lb n="3293"/><span>a chodladh airís air.  Ansan do taisbeánadh aisling</span>
<lb n="3294"/><span>eile dhó.  Do samhluigheadh dó go bhfeacaidh sé seacht</span>
<lb n="3295"/><span>ndiasa arbhair ar aon chois amháin agus iad go breágh</span>
<lb n="3296"/><span>agus go lán agus go téagartha.  Bhí sé ag feuchaint</span>
<lb n="3297"/><span>ortha agus ag déanamh iongna dhíobh.  Le n-a linn sin</span>
<lb n="3298"/><span>tháinig seacht ndiasa eile agus iad go caol agus go</span>
<lb n="3299"/><span>grána agus go meathluighthe, agus d'itheadar na diasa</span>
<lb n="3300"/><span>ramhara.  Do dhúisigh Pharó agus nuair a chuimhnigh sé</span>
<lb n="3301"/><span>ar an dá aisling sin a tháinig chómh gléineach san chuige</span>
<lb n="3302"/><span>i ndiaidh a chéile do thuig sé go raibh brígh éigin uathbhásach</span>
<lb n="3303"/><span>leó agus tháinig buairt aigne air agus sgannra agus</span>
<lb n="3304"/><span>creathán.  Chómh luath agus tháinig an lá chuir sé fios</span>
<lb n="3305"/><span>mórthímpal na h-Éigipte ar an lucht eóluis ab fhearr</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="3306"/><p><span>a bhí le fághail chun brígh aislingí do nochtadh.  Thánadar.</span>
<lb n="3307"/><span>D'innis sé an dá aisling dóibh.  Níor thuigeadar iad.</span>
<lb n="3308"/><span>Do theip ortha go léir a dhéanamh amach cad é an brígh</span>
<lb n="3309"/><span>a bhí leó agus d'admhuighdar gur theip.</span></p>
<lb n="3310"/>
<lb n="3311"/><p><span>Ansan iseadh chuimhnigh fear an fhíona ar Ióseph.</span>
<lb n="3312"/><span>“Ó,” ar seisean, “admhuighim mo pheaca!  Tá dearmhad</span>
<lb n="3313"/><span>mór déanta agam.  Bhí fearg ar an rí chugham-sa agus</span>
<lb n="3314"/><span>chun fir cinn na fuineadóireachta agus d'órduigh sé</span>
<lb n="3315"/><span>sinn a chur isteach i gcarcair an rí.  An fhaid a bhíomair</span>
<lb n="3316"/><span>istigh ann do taisbeánadh dúinn araon dhá aisling,</span>
<lb n="3317"/><span>aisling do gach duine againn.  Bhí 'fhios againn go raibh</span>
<lb n="3318"/><span>brígh fáistineach le gach aisling díobh ach ní raibh fhios</span>
<lb n="3319"/><span>againn cad é an brígh é.  Bhí ógánach Eabhrach sa charcair</span>
<lb n="3320"/><span>an uair chéadna, seirbhíseach do'n cheann airm.  D'innsea-</span>
<lb n="3321"/><span>mair na h-aislingí dhó agus do nocht sé a mbrígh agus</span>
<lb n="3322"/><span>tháinig gach nídh fé mar adubhairt sé a thiocfadh; óir</span>
<lb n="3323"/><span>do cuireadh mise thar n-ais anso ag déanamh mo ghnótha</span>
<lb n="3324"/><span>féin agus do crochadh an fear eile, díreach mar</span>
<lb n="3325"/><span>adubhairt an t-ógánach Eabhrach a thuitfadh amach.”</span></p>
<lb n="3326"/>
<lb n="3327"/><p><span>Do comáineadh teachtaireacht chun siubhail láithreach</span>
<lb n="3328"/><span>agus, le h-órdú an rí do tógadh Ióseph amach as an</span>
<lb n="3329"/><span>gcarcair agus do bearradh é agus do nigheadh agus</span>
<lb n="3330"/><span>do glanadh é agus do cuireadh éadach nua uime agus</span>
<lb n="3331"/><span>do tugadh i lathair an rí é, agus d'innis an rí a sgéal</span>
<lb n="3332"/><span>dó.</span></p>
<lb n="3333"/>
<lb n="3334"/><p><span>“Do chonac aislingí,” arsan rí, “agus ní féidir</span>
<lb n="3335"/><span>le h-aoinne an brígh atá leó do nochtadh dhom.  Airighim</span>
<lb n="3336"/><span>go bhfuil árd thuisgint agat-sa i neithibh de'n tsórd</span>
<lb n="3337"/><span>san.”</span></p>
<lb n="3338"/>
<lb n="3339"/><p><span>“Am' éaghmuis-se,” arsa Ióseph, “tabharfidh Dia</span>
<lb n="3340"/><span>freagra rathmhar do Pharó.”  Ansan d'innis Pharo</span>
<lb n="3341"/><span>na neithe a chonaic sé.</span></p>
<lb n="3342"/>
<lb n="3343"/><p><span>“Do samhluigheadh dom,” ar seisean, “go rabhas</span>
<lb n="3344"/><span>am seasamh ar bruach na h-abhan agus go dtáinig</span>
<lb n="3345"/><span>aníos as an abhainn seacht mba breághtha beathuighthe agus</span>
<lb n="3346"/><span>go rabhadar ag inníor ar an glasara a bhí ar bruach</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="3347"/><p><span>na h-abhan.  Agus ansan do tháinig aníos as an abhainn,</span>
<lb n="3348"/><span>'n-a ndiaidh sin seacht mba eile agus iad chómh caol</span>
<lb n="3349"/><span>chómh grána, chomh h-ocrach san ná feaca riamh sa n-Éigipt</span>
<lb n="3350"/><span>a leithéidí le gráinneacht.  D'iompuighdar ar na buaibh</span>
<lb n="3351"/><span>breághtha ramhara agus d'itheadar iad, ach má itheadar</span>
<lb n="3352"/><span>níor chuir san aon fheabhas ortha féin.  D'fhanadar</span>
<lb n="3353"/><span>chómh caol, chómh h-ocrach agus bhíodar sar ar itheadar</span>
<lb n="3354"/><span>na ba fóghanta.  Ansan do dhúisigheas as mo chodladh</span>
<lb n="3355"/><span>agus i gceann tamail do thuit mo chodladh airís orm.</span>
<lb n="3356"/><span>Sa tarna codladh do taisbeánadh aisling eile dhom.</span>
<lb n="3357"/><span>Do chonac seacht ndiasa agus iad ar aon chois amháin</span>
<lb n="3358"/><span>agus iad go breágh agus go téagartha agus go saidhbhir.</span>
<lb n="3359"/><span>Ansan d'eirigh seacht cinn eile agus meathalú ortha</span>
<lb n="3360"/><span>agus iad ag feuchaint go mí-rathmhar agus go caol,</span>
<lb n="3361"/><span>agus d'itheadar na diasa fóghanta.  Táim tar éis</span>
<lb n="3362"/><span>na n-aislingí a dh'innsint dom' lucht eóluis agus</span>
<lb n="3363"/><span>ní féidir le h-aoinne acu a mbrígh do nochtadh dhom.”</span></p>
<lb n="3364"/>
<lb n="3365"/><p><span>“Aon bhrígh amháin,” arsa Ióseph, “atá le dhá aisling</span>
<lb n="3366"/><span>an rí.  Seacht mbliana flúirse atá le teacht ar an</span>
<lb n="3367"/><span>Éigipt iseadh na seacht mba ramhara breághtha agus na</span>
<lb n="3368"/><span>seacht ndiasa fóghanta, agus seacht mbliana gorta</span>
<lb n="3369"/><span>atá le teacht 'n-a ndiaidh sin iseadh na seacht mba</span>
<lb n="3370"/><span>ocracha agus na seacht ndiasa caola meathluighthe.</span></p>
<lb n="3371"/>
<lb n="3372"/><p><span>XXXIX.</span></p>
<lb n="3373"/>
<lb n="3374"/><p><span>IÓSEPH I GCOMHACHT.</span></p>
<lb n="3375"/>
<lb n="3376"/><p><span>“Tá le teacht anois, a rí, ar an Éigipt go léir seacht</span>
<lb n="3377"/><span>mbliana rathmhara, flúirseacha, agus beidh toradh na</span>
<lb n="3378"/><span>talmhan níos iomadamhla go mór 'ná mar a bheidh gádh</span>
<lb n="3379"/><span>ag daoine leis, i gcaitheamh na seacht mblian san.  Ansan</span>
<lb n="3380"/><span>tiocfidh seacht mbliana gorta agus ganachúise agus</span>
<lb n="3381"/><span>beidh an t-easnamh chómh dian san ná beidh aon chuimhneamh</span>
<lb n="3382"/><span>ar an bhflúirse.  Íosfid na droch bhlianta an flúirse</span>
<lb n="3383"/><span>go léir fé mar a dh'ith na ba ocracha na ba ramhara nú</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="3384"/><p><span>fé mar a dh'ith na diasa caola na diasa fóghanta.  Agus</span>
<lb n="3385"/><span>so, a rí.  Isé cuis n-ar taisbeánadh do'n rí an dá aisling</span>
<lb n="3386"/><span>agus an t-aon bhrígh amháin leó 'ná chun deimhne agus</span>
<lb n="3387"/><span>déine an sgéil do chur i n-iúil; chun a chur i n-iúil go</span>
<lb n="3388"/><span>bhfuil brígh na n-aislingí le cómhlíonadh láithreach, gan</span>
<lb n="3389"/><span>aon ríghneas aimsire.  Agus anois, a rí, ó táid na</span>
<lb n="3390"/><span>seacht mbliana rathmhara le teacht láithreach, do chómhairle-</span>
<lb n="3391"/><span>óchainn-se do'n rí fear eólguiseach ciallmhar tuis-</span>
<lb n="3392"/><span>gionach do thoghadh agus é chur ós cionn na h-Éigipte,</span>
<lb n="3393"/><span>agus leogaint dó san maoir do cheapadh agus iad do</span>
<lb n="3394"/><span>chur os cionn na gcríoch go léir, agus a thabhairt mar</span>
<lb n="3395"/><span>ghnó dhóibh le déanamh an cúigmhadh cuid d'arbhar na</span>
<lb n="3396"/><span>tíre do thógaint gach aon bhliain agus é chur isteach</span>
<lb n="3397"/><span>i sgiobólaibh, fé chumas an rí, ins na catharachaibh ar</span>
<lb n="3398"/><span>fuid na tíre, agus é chimeád i gcóir na seacht mblian</span>
<lb n="3399"/><span>gorta atá le teacht 'n-a dhiaidh san.  Ansan nuair a</span>
<lb n="3400"/><span>thiocfidh an gorta beidh an t-arbhar san ann agus</span>
<lb n="3401"/><span>cimeádfar na daoine gan bás d'fhághail leis an ocras.”</span></p>
<lb n="3402"/>
<lb n="3403"/><p><span>Do thaithn an chómhairle sin go mór le Pharó agus le</span>
<lb n="3404"/><span>lucht a theaghlaigh, agus dubhairt sé leó:</span></p>
<lb n="3405"/>
<lb n="3406"/><p><span>“An féidir dúinn fear eile de'n tsórd san d'fhághail,</span>
<lb n="3407"/><span>agus é lán de sprid Dé?  Agus anois,” ar seisean</span>
<lb n="3408"/><span>le Ióseph, “ó thaisbeáin Dia dhuit-se na neithe sin go</span>
<lb n="3409"/><span>léir atá innste agat, an féidir dom fear is eagnaighe</span>
<lb n="3410"/><span>'ná thu dh'fhághail chun na h-oibre sin a deirir a dhéanamh?</span>
<lb n="3411"/><span>Ní féidir.  Dá bhrígh sin cuirim thusa anois os cionn</span>
<lb n="3412"/><span>mo theaghlaigh agus cuirim do smacht os cionn na</span>
<lb n="3413"/><span>ndaoine go léir.  Ní bheidh os do chionn-sa ach an t-aoinne</span>
<lb n="3414"/><span>amháin, .i. mise féin.”  Agus dubhairt sé airís le Ióseph,</span>
<lb n="3415"/><span>“Feuch, táir curtha agam anois os cionn tíre na</span>
<lb n="3416"/><span>h-Éigipte go léir.”  Agus thóg sé fáinne a bhí ar a</span>
<lb n="3417"/><span>láimh féin agus chuir sé ar a láimh-sean é agus chuir</span>
<lb n="3418"/><span>sé brat sróil uime agus chuir sé slabhra óir fé</span>
<lb n="3419"/><span>n-a mhuineál.  Annsan chuir sé fhiachaint air suidhe</span>
<lb n="3420"/><span>isteach sa tarna carbad a bhí aige féin agus gluais-</span>
<lb n="3421"/><span>eacht amach ar fuid na h-áite agus fear fógartha</span></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="3422"/><p><span>roimis 'ghá rádh leis na daoine go léir glúin do</span>
<lb n="3423"/><span>chromadh dhó agus a fhios a bheith acu go raibh sé i n'uach-</span>
<lb n="3424"/><span>tarán os cionn na h-Éigipte go léir.  Agus dubhairt</span>
<lb n="3425"/><span>an rí leis 'n-a theannta san, “Mise Pharó agus ní</span>
<lb n="3426"/><span>leómhfidh duine cor a chur de chois leis ná de láimh</span>
<lb n="3427"/><span>leis i dtalamh na h-Éigipte, ach do réir do thoile-se.”</span>
<lb n="3428"/><span>Ansan d'atharuigh sé ainim Ióseph agus thug sé mar</span>
<lb n="3429"/><span>ainm air “Slánuightheóir an domhain,” sa teangain</span>
<lb n="3430"/><span>Éigipteach.  Siné brígh atá leis an bhfocal Éigipteach</span>
<lb n="3431"/><span>a thug sé mar ainim air.  Ansan thug sé bean le pósadh</span>
<lb n="3432"/><span>dó, Asenet a h-ainim, agus inghean ab eadh í do</span>
<lb n="3433"/><span>Phutiphar, do shagart i Heliopolis.  Is dóich le daoinibh</span>
<lb n="3434"/><span>áirithe gur bh'é an Putiphar céadna úd é a bhí 'n-a</span>
<lb n="3435"/><span>chaptaen ar arm an rí.  Measaid daoine eile nár bh'é.</span></p>
<lb n="3436"/>
<lb n="3437"/><p><span>Bhí Ióseph deich mbliana fichid an lá do cuireadh</span>
<lb n="3438"/><span>os cionn na h-Éigipte é.  Do ghluais sé amach láithreach</span>
<lb n="3439"/><span>agus thug sé cuaird mórthímpal na h-Éigipte ag cur</span>
<lb n="3440"/><span>i dtreó i gcóir an fhlúirse a bhí le teacht.  Tháinig an</span>
<lb n="3441"/><span>flúirse.  Bhí an chruithneacht chómh flúirseach san gur</span>
<lb n="3442"/><span>cuireadh i gcomparáid í le gainimh na trágha.  Nuair</span>
<lb n="3443"/><span>a bhí ar theastuigh ós na daoine dhi ídighthe, bhí oiread</span>
<lb n="3444"/><span>san fágtha dhi nár dhóich le duine gur h-ídigheadh aon</span>
<lb n="3445"/><span>chuid di.  Do cruinnigheadh isteach ins na sgiobólaibh</span>
<lb n="3446"/><span>í, fé stiurú Ióseph agus fé chumas an rí.  'Sé sin le</span>
<lb n="3447"/><span>rádh ba le Pharó an chruithneacht a cuireadh ins na</span>
<lb n="3448"/><span>sgiobólaibh.  Ní raibh aon chál ag aoinne eile chúichi</span>
<lb n="3449"/><span>feasta.  Do leanadh ag cruinniú an arbhair ar an</span>
<lb n="3450"/><span>gcuma san i gcaitheamh na seacht mblian, i dtreo</span>
<lb n="3451"/><span>nár bh'fhios cad é an méid arbhair a bhí i sgiobólaibh na</span>
<lb n="3452"/><span>h-Éigipte um an dtaca 'n-a raibh na seacht mbliana</span>
<lb n="3453"/><span>caithte.  Ansan do thosnuigh na droch bhlianta ar</span>
<lb n="3454"/><span>theacht.  Tháinig meathlú ar gach aon rud a bhí ag fás</span>
<lb n="3455"/><span>aníos as an dtalamh.  Is dócha go raibh rainnt arbhair</span>
<lb n="3456"/><span>ag na daoine féin i gcimeád tar éis na h-aimsire</span>
<lb n="3457"/><span>fóghanta.  Má bhí ba ghairid le dul é nuair a stad</span>
<lb n="3458"/><span>an fás.  Níor bh'fhada go rabhadar ag teacht ag triall</span></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="3459"/><p><span>ar an rí ghá iarraidh air bia thabhairt dóibh.  Dubhairt</span>
<lb n="3460"/><span>an rí leó dul ag triall ar Ióseph.  Thug Ióseph a ndóithin</span>
<lb n="3461"/><span>arbhair dóibh, ach is le ceannach a thug sé dhóibh é.  Do</span>
<lb n="3462"/><span>ceannaigheadh uatha-san é nuair a bhíthas 'ghá thabhairt</span>
<lb n="3463"/><span>isteach.</span></p>
<lb n="3464"/>
<lb n="3465"/><p><span>XL.</span></p>
<lb n="3466"/>
<lb n="3467"/><p><span>AN GORTA.</span></p>
<lb n="3468"/>
<lb n="3469"/><p><span>Tháinig an meathlú arbhair agus an ghanachúise bídh</span>
<lb n="3470"/><span>ins gach tír eile mórthímpal chómh maith leis an Éigipt,</span>
<lb n="3471"/><span>ach ní raibh an t-ullmhú déanta ins na h-áiteannaibh</span>
<lb n="3472"/><span>eile mar a bhí déanta sa n-Éigipt.  Do h-airigheadh</span>
<lb n="3473"/><span>ins na h-áiteannaibh eile go raibh arbhar dh'á dhíol sa</span>
<lb n="3474"/><span>n-Éigipt agus thosnuigh daoine ar theacht as gach áird</span>
<lb n="3475"/><span>chun an arbhair do cheannach.  Thosnuigh saidhbhreas ar</span>
<lb n="3476"/><span>theacht isteach an uair sin go tiugh chun rí na h-Éigipte.</span>
<lb n="3477"/><span>Ansan iseadh do thuig sé i gceart feabhas na cómhairle</span>
<lb n="3478"/><span>a thug Ióseph dó nuair a chómhairligh sé dhó an t-arbhar</span>
<lb n="3479"/><span>do chur i gcimeád ins na sgiobólaibh.  Ní raibh aon</span>
<lb n="3480"/><span>bhaoghal go dtiocfadh aon dreó air an fhaid a bheadh</span>
<lb n="3481"/><span>sé istigh mar do fágadh an gráinne gan deighilt ó'n</span>
<lb n="3482"/><span>dtuighe, agus an fhaid a fágfí mar sin é do sheasóchadh</span>
<lb n="3483"/><span>sé foláin sa sgioból ar feadh deich mblian agus dachad,</span>
<lb n="3484"/><span>dá mba ghádh é, ach an ghaoth do chimeád uaidh.  Is dócha</span>
<lb n="3485"/><span>gur deineadh na sgiobóil i dtreó nár bh'fhéidir luch</span>
<lb n="3486"/><span>ná francach do dhul isteach ionta.</span></p>
<lb n="3487"/>
<lb n="3488"/><p><span>Bhí an t-ocras dian sa tír n-a raibh athair Ióseph</span>
<lb n="3489"/><span>agus a dhritháracha 'n-a gcómhnuighe ann.  Do labhair</span>
<lb n="3490"/><span>Iacob le n-a chlainn mhac:  “Airighim,” ar seisean,</span>
<lb n="3491"/><span>“go bhfuil cruithneacht dhá díol thíos sa n-Éigipt.</span>
<lb n="3492"/><span>Imthighidh síos agus ceannaighidh cuid di dhúinn nú</span>
<lb n="3493"/><span>gheóbhmíd bas do'n ghorta.”</span></p>
<lb n="3494"/>
<lb n="3495"/><p><span>Do ghluais deichniúbhar acu.  Ní leogfadh Iacob</span>
<lb n="3496"/><span>dóibh Beniamin do bhreith leó le h-eagla go n-imtheóchadh</span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="3497"/><p><span>aon droch nídh air.  Chuadar isteach i dtír na h-Éigipte,</span>
<lb n="3498"/><span>iad féin agus a lán eile a chuaidh síos ar an ngnó</span>
<lb n="3499"/><span>gcéadna.  Bhí an gátar go cruaidh i dtír Chanaain go</span>
<lb n="3500"/><span>léir agus bhí gach aoinne n-a raibh an gustal aige chuige</span>
<lb n="3501"/><span>ag dul síos sa n-Éigipt chun an arbhair do cheannach</span>
<lb n="3502"/><span>agus do thabhairt abhaile.</span></p>
<lb n="3503"/>
<lb n="3504"/><p><span>Bhí Ióseph 'n-a phriúnsa ar an Éigipt go léir.  Má</span>
<lb n="3505"/><span>ba mhór a chómhacht an fhaid a bhí an flúirse ann agus</span>
<lb n="3506"/><span>an fhaid a bhí an t-arbhar aige 'á chur isteach ins na</span>
<lb n="3507"/><span>sgiobólaibh ba mhó 'ná san, má b'fhéidir é, a chómhacht</span>
<lb n="3508"/><span>nuair a bhí an t-arbhar 'á dhíol agus an t-airgead ag</span>
<lb n="3509"/><span>teacht isteach, 'n-a charnaibh chun an rí.</span></p>
<lb n="3510"/>
<lb n="3511"/><p><span>Tháinig an deichniúbhar, i dteannta na ndaoine iasachta</span>
<lb n="3512"/><span>eile ó'n dtír chéadna agus d'umhluighdar do phriúnsa</span>
<lb n="3513"/><span>na h-Éigipte fé mar a dh'umhluigh cách dó.  D'aithin</span>
<lb n="3514"/><span>seisean iad-san láithreach ach níor aithnighdar-san eisean</span>
<lb n="3515"/><span>i n-aon chor.  Ní raibh aon choinne ar domhan acu ná</span>
<lb n="3516"/><span>gur phriúnsa Éigipteach a bhí os a gcómhair agus iad</span>
<lb n="3517"/><span>ag umhlú dhó.  Níor leog sé air gur aithin sé iad.</span>
<lb n="3518"/><span>Marar dhein, do leog sé rud eile air.  Do leog sé</span>
<lb n="3519"/><span>air go raibh droch amhras éigin ortha; gur thuig sé gur</span>
<lb n="3520"/><span>lucht brath iad a bhí tagaithe ó thír éigin namhdamhail</span>
<lb n="3521"/><span>chun a dh'fheisgint cad é an neart armála a bhí i dtír</span>
<lb n="3522"/><span>na h-Éigipte agus cad é an treó chosanta a bhí uirthi.</span>
<lb n="3523"/><span>D'fheuch sé ortha go feargach agus go dubh.  Ansan</span>
<lb n="3524"/><span>do labhair sé leó go géar.  “Cad as daoibh-se?”</span>
<lb n="3525"/><span>ar seisean.</span></p>
<lb n="3526"/>
<lb n="3527"/><p><span>“Ó thír Chanaain, a rí,” ar siad, go h-umhal.  Thána-</span>
<lb n="3528"/><span>mair ag ceannach arbhair chun bídh dúinn féin, agus</span>
<lb n="3529"/><span>d'ár muinntir.”</span></p>
<lb n="3530"/>
<lb n="3531"/><p><span>Nuair a chonaic sé ag umhlú dhó iad agus gan aithne</span>
<lb n="3532"/><span>acu air do chuimhnigh sé ar na h-aislingíbh úd a</span>
<lb n="3533"/><span>taisbeánadh dó nuair a bhí sé óg agus iad go léir</span>
<lb n="3534"/><span>sa bhaile.</span></p>
<lb n="3535"/>
<lb n="3536"/><p><span>“Tuigim-se sibh go maith,” ar seisean, “lucht brath</span>
<lb n="3537"/><span>iseadh sibh.  Thánbhúir anso ag ceannach arbhair mar</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="3538"/><p><span>dh'eadh.  Ní chuige sin a thánbhúir ach chun eóluis d'fhághail</span>
<lb n="3539"/><span>ar an dtír seo, ar a neart agus ar a laige, agus an</span>
<lb n="3540"/><span>t-eólus do bhreith libh ag triall ar namhaid!”</span></p>
<lb n="3541"/>
<lb n="3542"/><p><span>“Ní h-eadh!  Ní h-eadh i n-aon chor, a rí!” ar siad</span>
<lb n="3543"/><span>san, “Clann aon fhir amháin iseadh sinn, chun do</span>
<lb n="3544"/><span>seirbhíse, a rí uasail.  I síothcháin iseadh do thánamair</span>
<lb n="3545"/><span>anso chun bídh do cheannach.  Ní'l aon droch nídh ar</span>
<lb n="3546"/><span>aigne againn, a rí, chun do seirbhíse.”</span></p>
<lb n="3547"/>
<lb n="3548"/><p><span>“Ní fíor bhúr gcainnt!” ar seisean leó, “is</span>
<lb n="3549"/><span>deimhin liom gur lucht brath sibh.”</span></p>
<lb n="3550"/>
<lb n="3551"/><p><span>Ní h-eadh, a rí onóraigh,” ar siad, “dáréag drithár</span>
<lb n="3552"/><span>sinn, chun do sheirbhíse, a rí, clann aon fhir amháin i</span>
<lb n="3553"/><span>dtír Chanaain.  Tá an dritháir is óige againn sa bhaile</span>
<lb n="3554"/><span>ag ár n-áthair.  Do cailleadh an dritháir eile, agus</span>
<lb n="3555"/><span>tá deichniúbhar againn anso.”</span></p>
<lb n="3556"/>
<lb n="3557"/><p><span>“Is fíor an rud adeirim,” ar seisean, “lucht brath</span>
<lb n="3558"/><span>agus spiaireachta iseadh sibh.  Ach déanfad-sa deimhniú</span>
<lb n="3559"/><span>anois air gur lucht brath sibh.  Dár sláinte Pharó,</span>
<lb n="3560"/><span>ní fágfidh sibh-se an áit seo go dtagaidh an dritháir</span>
<lb n="3561"/><span>óg so adeirthí go bhfeicead é.  Imthigheadh duine agaibh</span>
<lb n="3562"/><span>soir abhaile agus tugadh sé chugham anso an dritháir</span>
<lb n="3563"/><span>óg san.  Cimeádfar sibh-se i bpríosún anso go</span>
<lb n="3564"/><span>dtagaidh sé agus go mbeidh 'fhios agam an fírinne</span>
<lb n="3565"/><span>nú éitheach atá agaibh 'á innsint dom.  Dar sláinte</span>
<lb n="3566"/><span>an rí ach mara nglanaidh sibh sibh féin ar an gcuma san</span>
<lb n="3567"/><span>is deimhin gur lucht brath sibh.”  Agus thug sé do lucht</span>
<lb n="3568"/><span>cimeádta iad le cur sa phríosún.</span></p>
<lb n="3569"/>
<lb n="3570"/><p><span>XLI.</span></p>
<lb n="3571"/>
<lb n="3572"/><p><span>SIMEÓN SA PHRÍOSÚN.</span></p>
<lb n="3573"/>
<lb n="3574"/><p><span>Do fágadh sa phríosún iad ar feadh trí lá agus trí</span>
<lb n="3575"/><span>oidhche.  Ansan do tugadh amach iad agus do tugadh</span>
<lb n="3576"/><span>i láthair an phriúnsa airís iad:—  “Deinidh an rud</span></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="3577"/><p><span>adubhart libh,” ar seisean leó, “agus leogfar bhúr</span>
<lb n="3578"/><span>n-anam libh.  Ní duine gan eagla Dé air mise.  Níor</span>
<lb n="3579"/><span>mhaith liom eugcóir a dhéanamh oraibh.  Má's daoine</span>
<lb n="3580"/><span>macánta sibh, fágaidh aoinne amháin agaibh anso agus</span>
<lb n="3581"/><span>imthigheadh an chuid eile abhaile agus beiridís leó an</span>
<lb n="3582"/><span>t-arbhar atá ceannaighthe agaibh.  Ansan tugaidís</span>
<lb n="3583"/><span>chugham anso an dritháir óg atá agaibh i dtreó go bhféad-</span>
<lb n="3584"/><span>fad fírinne bhúr gcainnte do theastáil, agus ná beidh</span>
<lb n="3585"/><span>orm sibh do chur chun báis.”</span></p>
<lb n="3586"/>
<lb n="3587"/><p><span>Dheineadar mar adubhairt sé leó.  Ansan bhíodar</span>
<lb n="3588"/><span>ag cainnt eatartha féin.  “Ní'l aon nídh tagaithe</span>
<lb n="3589"/><span>orainn sa ghnó so go léir,” ar siad, “ach an rud atá</span>
<lb n="3590"/><span>tuillte againn mar gheall ar an ndroch bheart a dheine-</span>
<lb n="3591"/><span>amair ar ár ndritháir!  Chonacamair an ghuais 'n-a</span>
<lb n="3592"/><span>raibh sé agus é 'ghá iarraidh orainn gan a leithéid do</span>
<lb n="3593"/><span>dhéanamh air agus níor thugamair aon toradh air.  Mar</span>
<lb n="3594"/><span>gheall air sin iseadh atá an cruadhtan so tagaithe</span>
<lb n="3595"/><span>orainn.”  “Ná dubhart-sa libh gan an droch bheart</span>
<lb n="3596"/><span>a dhéanamh ar an mbuachaill,” arsa Rúben, “agus</span>
<lb n="3597"/><span>ní dhéanfadh sibh rud orm!  Tá a chuid fola d'á h-éileamh</span>
<lb n="3598"/><span>anois orainn!”</span></p>
<lb n="3599"/>
<lb n="3600"/><p><span>Bhí Ióseph ag éisteacht leo.  Measadar nár thuig</span>
<lb n="3601"/><span>sé iad ach do thuig sé an uile fhocal uatha.  As an</span>
<lb n="3602"/><span>Eabhrais iseadh do labhradar eatartha féin.  Bhí fear</span>
<lb n="3603"/><span>teangan ag cur a gcainnte sa teangain Éigipteach an</span>
<lb n="3604"/><span>fhaid a bhí Ióseph ag cainnt leó, mar níor leog sé air</span>
<lb n="3605"/><span>gur thuig sé a gcainnt.  Do thuig.  Agus nuair airigh</span>
<lb n="3606"/><span>sé ag cainnt eatartha féin iad agus iad ag admháil</span>
<lb n="3607"/><span>na h-eugcóra a dheineadar air, tháinig tocht aigne</span>
<lb n="3608"/><span>agus croidhe air agus d'imthigh sé i leith taoibh as a</span>
<lb n="3609"/><span>radharc agus bhí sé ag gol go bog ar feadh tamail.</span>
<lb n="3610"/><span>Nuair a bhí an tocht san curtha dhe aige tháinig sé thar</span>
<lb n="3611"/><span>n-ais chucha.  Ansan do chuir sé, os a gcómhair, na</span>
<lb n="3612"/><span>ceangalacha ar Shimeón, agus dubhairt sé leis na</span>
<lb n="3613"/><span>seirbhísigh na málaí do líonadh dhóibh de chruithneachtain</span>
<lb n="3614"/><span>agus an t-airgead a dhíoladar do chur thar n-ais chun</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="3615"/><p><span>gach fir acu, i mbéal a mhála, agus n-a theannta san</span>
<lb n="3616"/><span>bia i gcóir an bhóthair a thabhairt dóibh.  Do deineadh</span>
<lb n="3617"/><span>san.</span></p>
<lb n="3618"/>
<lb n="3619"/><p><span>Chomáineadar leó agus an t-arbhar acu.  Do stad-</span>
<lb n="3620"/><span>adar ag tigh ósta.  D'osgail duine acu an mála</span>
<lb n="3621"/><span>a bhí aige chun bídh a thabhairt d'á asal.  Fuair sé an</span>
<lb n="3622"/><span>t-airgead i mbéal an mhála!  Tháinig sgannra air.</span>
<lb n="3623"/><span>Ghlaoidh sé ar an gcuid eile.  “Feuch,” ar seisean,</span>
<lb n="3624"/><span>“do tugadh an t-airgead thar n-ais domh-sa.  Feuch</span>
<lb n="3625"/><span>anso é i mbéal an mhála agam.”  Tháinig sgannra</span>
<lb n="3626"/><span>agus eagla ortha agus sgeit 'n-a gcroidhe.  “Ó,”</span>
<lb n="3627"/><span>ar siad le n-a chéile:  “Cad é an nídh é seo atá</span>
<lb n="3628"/><span>déanta ag Dia orainn!”</span></p>
<lb n="3629"/>
<lb n="3630"/><p><span>Thánadar abhaile ag triall ar Iacob agus d'inn-</span>
<lb n="3631"/><span>seadar a gcúrsaí dhó.  “Do labhair tighearna na</span>
<lb n="3632"/><span>h-Éigipte go h-ana chruaidh linn.  Dubhairt sé gur</span>
<lb n="3633"/><span>lucht brath sinn agus gur ó namhaid éigin a thánamair,</span>
<lb n="3634"/><span>ag spiaireacht ar an dtír.  Dubhramair leis gur dhaoine</span>
<lb n="3635"/><span>síothchánta sinn agus ná raibh aon nídh i bhfuirm fill</span>
<lb n="3636"/><span>'á bheartú againn.  Gur dháréag drithár sinn, clann</span>
<lb n="3637"/><span>aon fhir amháin; go raibh duine de'n dáréag tar éis</span>
<lb n="3638"/><span>bháis agus go raibh duine eile, an t-é ab óige, sa bhaile</span>
<lb n="3639"/><span>i dteannta a athar i dtír Chanaain.  Dubhairt sé linn</span>
<lb n="3640"/><span>láithreach;  “Beidh fhios agam anois ce' cu fírinne</span>
<lb n="3641"/><span>nú éitheach atá agaibh á innsint dom agus ce' cu lucht</span>
<lb n="3642"/><span>brath sibh nú daoine macánta.  Cimeádfad duine</span>
<lb n="3643"/><span>agaibh anso 'n-a phríosúnach agus imthigheadh an chuid</span>
<lb n="3644"/><span>eile agaibh abhaile, agus beiridh libh an t-arbhar so atá</span>
<lb n="3645"/><span>ceannaighthe agaibh, agus ansan tugaidh chugham anso</span>
<lb n="3646"/><span>an dritháir óg so atá agaibh, i dtreó go mbeidh 'fios</span>
<lb n="3647"/><span>agam nách lucht brath sibh agus go bhféadfad an</span>
<lb n="3648"/><span>príosúnach so do thabhairt daoibh, agus neart a bheith</span>
<lb n="3649"/><span>agaibh as san amach ar theacht agus bhúr ngnó dhéanamh</span>
<lb n="3650"/><span>mar aon daoine eile!”</span></p>
<lb n="3651"/>
<lb n="3652"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin innste acu d'á n-athair</span>
<lb n="3653"/><span>d'osgaladar na málaí cruithneachtan agus cad a</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="3654"/><p><span>bheadh ach an t-airgead a dhíol gach fear acu as a raibh</span>
<lb n="3655"/><span>sa mhála aige, é ansúd go cruinn fillte socair i mbéal</span>
<lb n="3656"/><span>an mhála airís aige!  Ansan iseadh thuit a lug ar a</span>
<lb n="3657"/><span>lag ar fad acu go léir.</span></p>
<lb n="3658"/>
<lb n="3659"/><p><span>“Ó,” arsa Iacob, “táim fágtha gan chlainn agaibh.</span>
<lb n="3660"/><span>Tá Ióseph tar éis bháis.  Tá Simeón 'n-a phríosúnach</span>
<lb n="3661"/><span>thíos sa n-Éigipt anois ní foláir libh Beniamin do</span>
<lb n="3662"/><span>bhreith uaim!”</span></p>
<lb n="3663"/>
<lb n="3664"/><p><span>“Tá beirt mhac agam-sa,” arsa Rúben.  “Bídís</span>
<lb n="3665"/><span>i ngeall agat agus dein iad do chur chún báis mara</span>
<lb n="3666"/><span>dtugad-sa Beniamin thar n-ais chughat.  Tabhair suas</span>
<lb n="3667"/><span>dómhsa é agus tabharfad-sa thar n-ais chughat é.”</span></p>
<lb n="3668"/>
<lb n="3669"/><p><span>“Ní thabharfad,” arsa Iacob.  “Ní raghaidh mo</span>
<lb n="3670"/><span>leanbh libh síos.  Tá a dhritháir marbh, agus ní'l agam</span>
<lb n="3671"/><span>anois ach é féin.”</span></p>
<lb n="3672"/>
<lb n="3673"/><p><span>XLII.</span></p>
<lb n="3674"/>
<lb n="3675"/><p><span>BENIAMIN I LÁTHAIR IÓSEPH.</span></p>
<lb n="3676"/>
<lb n="3677"/><p><span>Bí Iacob lán cheapaithe ar gan Beniamin do leo-</span>
<lb n="3678"/><span>gaint uaidh síos sa n-Éigipt.  Bí an méid cruithneachtan</span>
<lb n="3679"/><span>a tugadh aníos, amhthach, bhí sé nách mór ídighthe agus</span>
<lb n="3680"/><span>níor bhfoláir dul síos agus tuille thabhairt aníos nú</span>
<lb n="3681"/><span>bás d'fhághail, mar bhí an gorta agus an t-uireasba</span>
<lb n="3682"/><span>go h-uathbhásach sa tír.</span></p>
<lb n="3683"/>
<lb n="3684"/><p><span>“Imthighidh síos sa n-Éigipt,” arsa Iacob, le n-a</span>
<lb n="3685"/><span>mhacaibh, “agus ceannaighidh bia dhúinn agus tugaidh</span>
<lb n="3686"/><span>chughainn é le n-ithe.”</span></p>
<lb n="3687"/>
<lb n="3688"/><p><span>“Níl aon ghnó síos againn gan Beniamin a bheith</span>
<lb n="3689"/><span>i n-aonfheacht linn,” arsa Iúdás.  “Dubhairt an fear</span>
<lb n="3690"/><span>úd linn, agus thug sé dearbhú dian ann, ná faighmís</span>
<lb n="3691"/><span>aon radharc ar a ghnúis mara mbéarfimís síos ár</span>
<lb n="3692"/><span>ndritháir i n-aonfheacht linn.  Má's maith leat-sa é</span>
<lb n="3693"/><span>leogaint linn raighmíd síos agus ceannóchaimíd an</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="3694"/><p><span>bia.  Mara leogair linn é ní raighmíd.  Dubhairt sé</span>
<lb n="3695"/><span>siúd an chainnt ró chruaidh.”</span></p>
<lb n="3696"/>
<lb n="3697"/><p><span>Gan amhras bhí eagal ortha go mb'fhéidir dá dtéidís</span>
<lb n="3698"/><span>síos gan Beniamin i n-aonfheacht leó go ndéarfí gur</span>
<lb n="3699"/><span>lucht brath dáiríribh iad agus go gcuirfí chun báis iad</span>
<lb n="3700"/><span>nú go ndíolfí 'n-a ndaoraibh iad.</span></p>
<lb n="3701"/>
<lb n="3702"/><p><span>“Dheinbhúir go cruaidh orm-sa é,” arsa Iacob,</span>
<lb n="3703"/><span>“agus a dh'innsint dó go raibh aon dritháir sa bhaile</span>
<lb n="3704"/><span>i nbúr ndiaidh.  Cad ba ghádh dhíbh trácht i n-aon chor</span>
<lb n="3705"/><span>ar Bheniamin!”</span></p>
<lb n="3706"/>
<lb n="3707"/><p><span>“Do cheistigh sé sinn i ndiaidh a chéile do réir ár sín-</span>
<lb n="3708"/><span>sireachta, an méid a bhí ann againn.  D'fhiafraigh sé</span>
<lb n="3709"/><span>dhínn an raibh ár n-athair beó, agus an raibh aon drith-</span>
<lb n="3710"/><span>áracha eile againn.  Thugamair freagra do réir fírinne</span>
<lb n="3711"/><span>ar gach ceist fé mar a cuireadh chughainn í.  Conus</span>
<lb n="3712"/><span>fheadfimís-ne a chuimhneamh go ndéarfadh sé linn ár</span>
<lb n="3713"/><span>ndritháir a bhreith síos ag triall air!  Cuir-se</span>
<lb n="3714"/><span>Beniamin ar mo láimh-se,” arsa Iúdás, “agus mara</span>
<lb n="3715"/><span>dtugad slán chughat tar n-ais é bíodh san de peaca</span>
<lb n="3716"/><span>orm ad' láthair go deó.  Dá leogthá linn é nuair a</span>
<lb n="3717"/><span>dh'iarramair ort é leogaint linn bheadh an chuaird</span>
<lb n="3718"/><span>tabhartha againn fadó agus bheadh an bia againn agus</span>
<lb n="3719"/><span>ní bheimís i riocht dul chun báis leis an ocras mar</span>
<lb n="3720"/><span>atáimíd, sinn féin agus ár mná agus ár gclann.”</span></p>
<lb n="3721"/>
<lb n="3722"/><p><span>B'éigean do Iacob aontú.  “Tá go maith,” ar</span>
<lb n="3723"/><span>seisean, “imthighidh oraibh agus téidheadh an buachaill</span>
<lb n="3724"/><span>libh.  Caithfimíd bia dh'fhaghail pé rúd atá le h-imtheacht</span>
<lb n="3725"/><span>orainn.  Ach beiridh libh tabharthaistí daora, tairbh-</span>
<lb n="3726"/><span>theacha, agus tugaidh do'n phriúnsa san iad, feuchaint</span>
<lb n="3727"/><span>an mbogfidís é.  Beiridh libh, mar an gcéadna, an</span>
<lb n="3728"/><span>t-airgead úd a cuireadh ins na málaíbh chughaibh an</span>
<lb n="3729"/><span>turas deirineach agus tugaidh uaibh é mar ní libh é,</span>
<lb n="3730"/><span>agus beiridh libh, n-a theannta an t-airgead a cheannó-</span>
<lb n="3731"/><span>chaidh an chruithneacht a thabharfidh sibh abhaile an turas</span>
<lb n="3732"/><span>so.  Agus go ndeinidh Dia n-uile chomhacht croidhe</span>
<lb n="3733"/><span>cruaidh an fhir sin do bhogadh dhíbh agus é dhéanamh</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="3734"/><p><span>cneasta libh i dtreó go dtabharfidh sibh chugham abhaile an</span>
<lb n="3735"/><span>fear atá 'n-a phríosúnach aige agus mo mhac Beniamin.</span>
<lb n="3736"/><span>Bead-sa anso i nbúr ndiaidh sa bhaile gan chlann,</span>
<lb n="3737"/><span>tar éis mo chlainne go léir.”</span></p>
<lb n="3738"/>
<lb n="3739"/><p><span>Do sholáthruighdar cuid mhór des na neithibh daora</span>
<lb n="3740"/><span>ná raibh le fághail sa n-Éigipt, a lán saighseana</span>
<lb n="3741"/><span>spíosra, neithe ana luachmhara, rudaí n-a raibh ana</span>
<lb n="3742"/><span>dhúil ag uaisle na h-Éigipte ionta.  Chuireadar chucha</span>
<lb n="3743"/><span>leis, dúbailt airgid.  Ansan do ghluaiseadar féin</span>
<lb n="3744"/><span>agus Beniamin agus chomáineadar leó síos.</span></p>
<lb n="3745"/>
<lb n="3746"/><p><span>Do shroiseadar an áit thíos.  Do tugadh i láthair</span>
<lb n="3747"/><span>Ióseph iad.  Chonaic sé iad agus chonaic sé Beniamin,</span>
<lb n="3748"/><span>an mac eile a bhí agá mháthair féin, ag Rachel.  Thug</span>
<lb n="3749"/><span>sé órdú d'á stíbhard dínnéar d'ullmhú dhóibh 'n-a</span>
<lb n="3750"/><span>thigh féin mar go gcaithfidís bia chaitheamh 'n-a chuibhrean</span>
<lb n="3751"/><span>féin an lá san nuair a thiocfadh meadhan an lae.  Do</span>
<lb n="3752"/><span>dhein an stíbhard mar a dubhradh leis.</span></p>
<lb n="3753"/>
<lb n="3754"/><p><span>XLIII.</span></p>
<lb n="3755"/>
<lb n="3756"/><p><span>CÓIR MHAITH.</span></p>
<lb n="3757"/>
<lb n="3758"/><p><span>Tháinig an stíbhard ag triall ar mhacaibh Iacoib agus</span>
<lb n="3759"/><span>dubhairt sé leó teacht isteach i dtigh an phriúnsa agus</span>
<lb n="3760"/><span>gur i bhfochair an phriúnsa do chaithfidís a ndínnéar</span>
<lb n="3761"/><span>a dh'ithe an lá san nuair a bheadh meadhan an lae ann.</span>
<lb n="3762"/><span>Tháinig sgannra agus uathbhás thar na beartaibh ortha</span>
<lb n="3763"/><span>nuair airighdar an chainnt sin.  Thugadar aghaidh ar</span>
<lb n="3764"/><span>dhorus tighe an phriúnsa chun dul isteach fé mar a</span>
<lb n="3765"/><span>dubhradh leó.  Do labhradar eatartha féin agus iad</span>
<lb n="3766"/><span>ag déanamh ar an ndorus.</span></p>
<lb n="3767"/>
<lb n="3768"/><p><span>“Á!” ar siad le n-a chéile, “an t-airgead a cuireadh</span>
<lb n="3769"/><span>ins na málaíbh chughainn fé ndear an obair seo!  Is</span>
<lb n="3770"/><span>amhlaidh atáthar chun a chur i n-ár leith gur chimeádamair</span>
<lb n="3771"/><span>an t-airgead agus nár dhíolamair as a bhfuaramair</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="3772"/><p><span>an uair sin.  Táthar chun sinn do dhaoradh ann anois</span>
<lb n="3773"/><span>agus sinn féin agus ár n-asail do dhíol nú do</span>
<lb n="3774"/><span>chimeád i ndaoirse.”  Nuair a bhíodar sa dorus do</span>
<lb n="3775"/><span>labhradar leis an stíbhard.</span></p>
<lb n="3776"/>
<lb n="3777"/><p><span>“A leithéid seo, a dhuin'uasail,” ar siad, go h-umhal.</span>
<lb n="3778"/><span>“Thánamair-ne anso cheana ag ceannach arbhair agus</span>
<lb n="3779"/><span>do dhíolamair as an arbhar a tugadh dúinn an uair</span>
<lb n="3780"/><span>sin.  Nuair a chuamair abhaile ámhthach, agus nuair a</span>
<lb n="3781"/><span>dh'osgalamair na málaí do fuaramair an t-airgead</span>
<lb n="3782"/><span>ins na málaíbh i dteannta an arbhair.  Thugamair linn</span>
<lb n="3783"/><span>an t-airgead san anois ag triall ort.  Sidé é, feuch,</span>
<lb n="3784"/><span>i n-iomláine.  Glac uainn anois é.  Ní'l aon eólus</span>
<lb n="3785"/><span>againn ar cé chuir chughainn ins na málaíbh é.  Thugamair</span>
<lb n="3786"/><span>linn airgead nách é chun díol as an arbhar atá le</span>
<lb n="3787"/><span>ceannach anois againn.”</span></p>
<lb n="3788"/>
<lb n="3789"/><p><span>Chonaic sé an sgannra a bhí ortha agus do labhair sé</span>
<lb n="3790"/><span>go cneasta léo.  “Ná bíodh ceist oraibh,” ar seisean,</span>
<lb n="3791"/><span>“an t-airgead a dhíolbhúir as an arbhar an uair dhéanach</span>
<lb n="3792"/><span>tá sé thíos agam-sa go cruinn i leabhar an chúntais.</span>
<lb n="3793"/><span>Ní'l aon cheart agam chun an airgid sin a fuarbhúir</span>
<lb n="3794"/><span>ins na málaíbh.  Is libh féin é.  Isé Dia bhúr n-athar</span>
<lb n="3795"/><span>a thug díbh é.  Bíodh a bhuidheachas san ar Dhia bhúr n-athar</span>
<lb n="3796"/><span>agus cimeádaidh é.”</span></p>
<lb n="3797"/>
<lb n="3798"/><p><span>Ansan do thug sé Simeón amach chucha agus do rug</span>
<lb n="3799"/><span>sé isteach sa tigh iad agus thug sé uisge dhóibh chun a</span>
<lb n="3800"/><span>gcos do nighe agus chuir sé cóir bhídh agus stáblaidheachta</span>
<lb n="3801"/><span>ar na h-asalaibh.  Bhíodar san ag cur na mbronntanas i</span>
<lb n="3802"/><span>dtreó chun iad do thabhairt do'n phriúnsa nuair a</span>
<lb n="3803"/><span>thiocfadh sé chun dínnéir i meadhan an lae, fé mar a</span>
<lb n="3804"/><span>h-innseadh dóibh.</span></p>
<lb n="3805"/>
<lb n="3806"/><p><span>Tháinig meadhan an lae.  Tháinig an priúnsa isteach.</span>
<lb n="3807"/><span>Do chaitheadar iad féin ar an dtalamh os a chómhair</span>
<lb n="3808"/><span>agus na tabhartaisí 'n-a lámhaibh acu.  Dubhairt sé</span>
<lb n="3809"/><span>leó eirighe agus do bheannuigh sé dhóibh go séimh agus</span>
<lb n="3810"/><span>go cneasta, “Conus 'tá an seanduine a dubharbhúir</span>
<lb n="3811"/><span>liom, bhúr n-athair?  An mairean sé fós?”</span>
<lb n="3812"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="3813"/><p><span>“Tá ár n-athair go maith 'n-a saoghal agus n-a</span>
<lb n="3814"/><span>sláinte, a rí,” ar siad, agus do chromadar síos go</span>
<lb n="3815"/><span>h-íseal ag úmhlú dho; le na linn sin do chonaic Ióseph a</span>
<lb n="3816"/><span>dhritháir Beniamin.  “An é sin an dritháir óg úd a</span>
<lb n="3817"/><span>dubharbhúir a bhí agaibh?” ar seisean.  “Go gcuiridh</span>
<lb n="3818"/><span>Dia a bheannacht ort, a mhic!” ar seisean.  Ach b'éigean</span>
<lb n="3819"/><span>dó imtheacht láithreach mar do choruigh a chuid fola</span>
<lb n="3820"/><span>nuair a chonaic sé an dritháir agus bhí na deóracha</span>
<lb n="3821"/><span>i riocht pléasgadh as a shúilibh bhí a chroidhe chómh lán</span>
<lb n="3822"/><span>san.  Chuaidh sé isteach 'n-a sheómra codlata agus</span>
<lb n="3823"/><span>do ghoil sé a dhóithin ann agus chuir sé dhe an tocht guil</span>
<lb n="3824"/><span>sin.  Ansan do nigh sé a aghaidh agus bhain sé rian an</span>
<lb n="3825"/><span>ghuil de féin agus tháinig sé thar n-ais chucha, agus a</span>
<lb n="3826"/><span>aigne fé smacht aige.</span></p>
<lb n="3827"/>
<lb n="3828"/><p><span>“Dáiltear an bia,” ar seisean.  Do deineadh.  Bhí</span>
<lb n="3829"/><span>Ióseph 'n-a suidhe i n-áit fé leith agus a bhráithre i n-áit</span>
<lb n="3830"/><span>fé leith, agus na h-uaisle Éigipteacha a bhí ag an ndín-</span>
<lb n="3831"/><span>néar iad-san, leis, i n-áit fé leith.  Níor chuibhe an</span>
<lb n="3832"/><span>uair sin do dhuine Éigipteach suidhe chun bídh i n-aon-</span>
<lb n="3833"/><span>fheacht le h-Eabhrach.  Ba mhasla creidimh do'n Éigipteach</span>
<lb n="3834"/><span>é dar leis.  Do cuireadh clann Iacoib 'n-a suidhe do</span>
<lb n="3835"/><span>réir a sínsireachta, an sínsear i n-áit an tsínsir agus</span>
<lb n="3836"/><span>an sósar i n-áit an tsósair.  Do dáileadh an bia ansan</span>
<lb n="3837"/><span>ortha, 'n-a chodaibh, ó bhórd Ióseph féin, agus do</span>
<lb n="3838"/><span>conacthas go raibh an chuid a cuireadh ag triall ar</span>
<lb n="3839"/><span>Bheniamin níba mhó 'ná aon cheann des na codaibh eile.</span>
<lb n="3840"/><span>Do dáileadh fíon a ndóithin ortha, fíon fóghanta,</span>
<lb n="3841"/><span>agus bhíodar 'ghá ól go rabhadar súgach.</span></p>
<lb n="3842"/>
<lb n="3843"/><p><span>XLIV.</span></p>
<lb n="3844"/>
<lb n="3845"/><p><span>GOIDUIGHEACHT MAR DH'EADH.</span></p>
<lb n="3846"/>
<lb n="3847"/><p><span>Do labhair Ióseph leis an stíbhard.  “Líon na málaí</span>
<lb n="3848"/><span>de'n arbhar dos na fearaibh sin,” ar seisean, “chómh</span>
<lb n="3849"/><span>lán agus is féidir é, agus annsan cuir airgead gach</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="3850"/><p><span>fir isteach i mbéal a mhála féin, agus cuir an cupa</span>
<lb n="3851"/><span>airgid seo, i dteannta an airgid a dhíol sé as an arbhar,</span>
<lb n="3852"/><span>isteach i mála an t-é is óige acu,” Do deineadh san.</span>
<lb n="3853"/><span>Nuair a tháinig an mhaidean do sgaoileadh chun siubhail</span>
<lb n="3854"/><span>iad féin agus a n-asail.  Nuair a bhí uain acu ar bheith</span>
<lb n="3855"/><span>glan as an gcathair agus tamal beag uaithi amach do</span>
<lb n="3856"/><span>ghlaoidh Ióseph chuige an stíbhard.</span></p>
<lb n="3857"/>
<lb n="3858"/><p><span>“Tóg leat rainnt lucht airm,” ar seisean, “agus</span>
<lb n="3859"/><span>lean na fir úd agus nuair a thiocfir suas leó dein</span>
<lb n="3860"/><span>príosúnaigh díobh agus abair leó mar seo:  “Cad chuige</span>
<lb n="3861"/><span>dhíbh an t-olc a dhéanamh i n-aghaidh na maitheasa!  An</span>
<lb n="3862"/><span>corn san a ghoidbhúir ise corn feasa mo thighearna é.</span>
<lb n="3863"/><span>Leis an gcorn san a gheibhean sé fios.  Is dian olc an</span>
<lb n="3864"/><span>gníomh é seo atá déanta agaibh!”</span></p>
<lb n="3865"/>
<lb n="3866"/><p><span>Do lean an stíbhard iad.  Níos bh'fhada go dtáinig</span>
<lb n="3867"/><span>sé suas leó.</span></p>
<lb n="3868"/>
<lb n="3869"/><p><span>“Stadaidh!” ar seisean.  Do stadadar.</span></p>
<lb n="3870"/>
<lb n="3871"/><p><span>“Is olc an gníomh é seo atá déanta agaibh ar mo</span>
<lb n="3872"/><span>thighearna,” ar seisean, “tar éis ar thaisbeáin sé de</span>
<lb n="3873"/><span>dheaghmhéinn agus d'onóir díbh.”</span></p>
<lb n="3874"/>
<lb n="3875"/><p><span>“Cad é an droch ghníomh atá déanta againn?” ar</span>
<lb n="3876"/><span>siad san.</span></p>
<lb n="3877"/>
<lb n="3878"/><p><span>“Corn airgid,” ar seisean, “corn feasa a bhí agam'</span>
<lb n="3879"/><span>thighearna do ghoid uaidh.  Siné an droch ghníomh atá</span>
<lb n="3880"/><span>déanta agaibh,” ar seisean.</span></p>
<lb n="3881"/>
<lb n="3882"/><p><span>“Níor dheineamair a leithéid!” ar siad san, “agus</span>
<lb n="3883"/><span>is olc uait-se, a dhuin'uasail,” ar siad, “a leithéid</span>
<lb n="3884"/><span>do chur i n-ár leith.  An t-airgead úd a fuaramair an</span>
<lb n="3885"/><span>turus deirineach i mbéalaibh na málaí againn do thuga-</span>
<lb n="3886"/><span>mair anso thar n-ais é go macánta, agus daoine a</span>
<lb n="3887"/><span>dhein san cad a bhéarfadh go ngoidfidís ór ná airgead</span>
<lb n="3888"/><span>a' tig do thighearna!”</span></p>
<lb n="3889"/>
<lb n="3890"/><p><span>“Ní deacair an sgéal do socarú,” ars an stíbhard.</span>
<lb n="3891"/><span>“Cuarduightear sibh agus marar ghoidbhúir an corn</span>
<lb n="3892"/><span>ní bhfaghfar agaibh é.”</span></p>
<lb n="3893"/>
<lb n="3894"/><p><span>“Tá go maith!” ar siad san, “Cuarduightear sinn</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="3895"/><p><span>láithreach agus an t-é n-a bhfaghfar an corn aige curtar</span>
<lb n="3896"/><span>chun báis é agus fanadh an chuid eile againn i n-ár</span>
<lb n="3897"/><span>ndaoraibh anso agat' thighearna.”</span></p>
<lb n="3898"/>
<lb n="3899"/><p><span>Do leagadh na málaí anuas ar an dtalamh agus do</span>
<lb n="3900"/><span>thosnuigh an cuardach.  Do thosnuigh an stíbhard ag an</span>
<lb n="3901"/><span>bhfear ba sine acu.  Ní bhfuair sé an corn aige sin.</span>
<lb n="3902"/><span>Ní bhfuair ná ag an tarna fear.  Bhí an cuardach geall</span>
<lb n="3903"/><span>le bheith críochnuighthe agus iad go léir ag dul i ndánacht</span>
<lb n="3904"/><span>agus ag tosnú ar labhairt go teann nuair a tharraig</span>
<lb n="3905"/><span>an stíbhard an cosn, os cómhair a súl gó léir, amach</span>
<lb n="3906"/><span>a' mála Bheniamin!</span></p>
<lb n="3907"/>
<lb n="3908"/><p><span>Dá dtuiteadh an spéir uachtarach anuas ortha ní</span>
<lb n="3909"/><span>cuirfí iongna níba mhó ortha 'ná mar a chuir an corn</span>
<lb n="3910"/><span>airgid sin ortha nuair a chonacadar ag teacht amach é,</span>
<lb n="3911"/><span>i láimh an stíbhaird, a' mála Bheniamin.  D'fheuchadar ar</span>
<lb n="3912"/><span>an gcorn, agus d'fheuchadar ar a chéile.  Níor fhan</span>
<lb n="3913"/><span>focal ionta.</span></p>
<lb n="3914"/>
<lb n="3915"/><p><span>“Dá dtugainn breith bhúr mbéal féin oraibh,” arsan</span>
<lb n="3916"/><span>stíbhard, “do bhéarfinn liom thar n-ais i nbúr bprío-</span>
<lb n="3917"/><span>súnachaibh sibh go léir.  Chím, ámhthach, ná raibh aon bhlúire</span>
<lb n="3918"/><span>d'á fhios ag an gcuid eile agaibh go raibh an corn i</span>
<lb n="3919"/><span>mála an bhuachalla so.  D'á bhrígh sin leogfad díbh-se</span>
<lb n="3920"/><span>dul abhaile agus cimeádfad an buachaill seo 'n-a</span>
<lb n="3921"/><span>dhaor.”</span></p>
<lb n="3922"/>
<lb n="3923"/><p><span>“Raighmíd go léir leat thar n-ais chun na catharach,</span>
<lb n="3924"/><span>a dhuin'uasail,” ar siad san.</span></p>
<lb n="3925"/>
<lb n="3926"/><p><span>Chuireadar na málaí ar na h-asalaibh agus d'iom-</span>
<lb n="3927"/><span>puighdar thar n-ais chun na catharach.  Chuadar isteach</span>
<lb n="3928"/><span>i láthair Ióseph.  Bhí sé gan imtheacht as an áit fós.</span>
<lb n="3929"/><span>Chaitheadar iad féin anuas ar an dtalamh 'n-a láthair</span>
<lb n="3930"/><span>ar a mbéal agus ar a n-aghaidh.  Do labhair sé leó go</span>
<lb n="3931"/><span>feargach.  “Cad chuige dhíbh a leithéid do dhéanamh?”</span>
<lb n="3932"/><span>ar seisean.  “An amhlaidh ná raibh fhios agaibh gur</span>
<lb n="3933"/><span>mise an fear is fearr dá bhfuil beó chun feasa</span>
<lb n="3934"/><span>dh'fhághail agus nár bh'fhéidir an corn san do ghoid uaim</span>
<lb n="3935"/><span>gan a fhios a bheith agam cé goid é?”</span>
<lb n="3936"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="3937"/><p><span>XLV.</span></p>
<lb n="3938"/>
<lb n="3939"/><p><span>I GCRUADHCHÁS.</span></p>
<lb n="3940"/>
<lb n="3941"/><p><span>Do labhair Iúdás:  “Cad is féidir dúinn a rádh, a</span>
<lb n="3942"/><span>rí!” ar seisean, “nú cad í an chosaint atá</span>
<lb n="3943"/><span>againn le déanamh orainn féin?  Tá tagaithe suas ag</span>
<lb n="3944"/><span>Dia le n-ár ndroch ghníomh.  Tugaimíd sinn féin suas</span>
<lb n="3945"/><span>i n-ár ndaoraibh duit, a rí, sinn go léir; an t-é n-a</span>
<lb n="3946"/><span>bhfuaradh an corn aige agus an chuid eile againn chómh</span>
<lb n="3947"/><span>maith.”</span></p>
<lb n="3948"/>
<lb n="3949"/><p><span>“Nar leogaidh Dia go ndéanfinn-se a leithéid sin!”</span>
<lb n="3950"/><span>arsa Ióseph, “an t-é a ghoid an corn fanadh sé 'n-a dhaor</span>
<lb n="3951"/><span>agam, agus téidheadh an chuid eile agaibh abhaile saor ag</span>
<lb n="3952"/><span>triall ar bhúr n-athair.”</span></p>
<lb n="3953"/>
<lb n="3954"/><p><span>Ansan d'eirigh Iúdás agus do dhruid sé i gcómgar</span>
<lb n="3955"/><span>do Ióseph chun labartha níba soiléire leis.</span></p>
<lb n="3956"/>
<lb n="3957"/><p><span>“Aithchim ort, a rí,” ar seisean, “leogaint dom</span>
<lb n="3958"/><span>focal do labhairt ad' chluais, agus gan fearg</span>
<lb n="3959"/><span>do ghlacadh chugham, óir tar éis Pharó féin is tú mo</span>
<lb n="3960"/><span>thighearna, a rí.  Is cuimhin leat, a rí gur fhiafraighis</span>
<lb n="3961"/><span>dínn ar dtúis, an raibh athair nú dritháir againn,</span>
<lb n="3962"/><span>agus go ndubhramair le t'onóir go raibh athair</span>
<lb n="3963"/><span>againn a bhí 'n-a seanduine agus go raibh mac óg aige,</span>
<lb n="3964"/><span>mac a rugadh dó agus é aosta, agus go raibh ag an</span>
<lb n="3965"/><span>mac san dritháir aon bhronnach a bhí tar éis bháis, agus</span>
<lb n="3966"/><span>go raibh árd chion ag ár n-áthair ar an mac óg san a bhí</span>
<lb n="3967"/><span>sa bhaile aige i n-ár ndiaidh.  Ansan dubhairt t-onóir</span>
<lb n="3968"/><span>linn, a rí onóraigh, an mac óg san do thabhairt anso</span>
<lb n="3969"/><span>chughat.  Ansan dubhramair le t'onóir, a rí, nár</span>
<lb n="3970"/><span>bh'fhéidir an mac óg san do thabhairt ó n' athair mar go</span>
<lb n="3971"/><span>mbrisfadh sé croidhe an athar sgaramhaint leis an mac.</span>
<lb n="3972"/><span>Dubhairt t'onóir linn ansan, a rí, mara dtagadh an</span>
<lb n="3973"/><span>mac óg san ag triall ort i n-aonfheacht linn ná beadh</span>
<lb n="3974"/><span>aon bhreith againn ar do ghnúis a dh'fheiscint airís.</span></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="3975"/><p><span>Chuamair abhaile, a rí, ag triall ar ár n-athair agus</span>
<lb n="3976"/><span>d'innseamair ár sgéal dó.  Ansan, a rí onóraigh,</span>
<lb n="3977"/><span>nuair a tháinig an t-am dúinn chun teacht ag ceannach</span>
<lb n="3978"/><span>tuille arbhair dubhairt ar n-athair linn teacht agus bia</span>
<lb n="3979"/><span>do soláthar.  Dubhramair leis ná raibh aon bhreith</span>
<lb n="3980"/><span>againn ar theacht.  Dá dtagadh ár ndritháir óg linn go</span>
<lb n="3981"/><span>dtiocfimís, ach gan é theacht linn ná leogfadh sgannra</span>
<lb n="3982"/><span>dhúinn aghaidh do thabhairt ort-sa, a rí.  Ansan, a rí,</span>
<lb n="3983"/><span>dubhairt ár n-athair linn:</span></p>
<lb n="3984"/>
<lb n="3985"/><p><span>“Is eól díbh gur rug mo bhean, Rachel, beirt mhac</span>
<lb n="3986"/><span>dom.  Tá duine acu tar éis bháis.  D'imthigh sé</span>
<lb n="3987"/><span>amach uaim agus ní fheaca 'na dhiaidh san é beó ná</span>
<lb n="3988"/><span>marbh.  Dubhrúir-se gur ith droch bheithidheach éigin é.  Má</span>
<lb n="3989"/><span>thógan sibh uaim é seo eile agus go n-imtheóchaidh aon</span>
<lb n="3990"/><span>droch nídh air, cuirfidh sibh mo cheann liath fé'n bhfód</span>
<lb n="3991"/><span>le neart buartha.”</span></p>
<lb n="3992"/>
<lb n="3993"/><p><span>“D'á bhrígh sin, a rí, má théim-se abhaile anois ag triall</span>
<lb n="3994"/><span>ar m'athair, agus gan an buachaill seo agam, tuitfidh</span>
<lb n="3995"/><span>an t-anam as m'athair.  Fíorfar an focal adubhairt</span>
<lb n="3996"/><span>sé.  Raghaidh a cheann liath fé'n gcré le neart buartha</span>
<lb n="3997"/><span>agus is mise a bheidh cionntach 'n-a bhás.  D'iarras</span>
<lb n="3998"/><span>air an mac do chur ar mo láimh agus mara dtugainn</span>
<lb n="3999"/><span>chuige thar n-ais é slán go mbeadh san 'n-a pheaca orm</span>
<lb n="4000"/><span>i láthair m'athar go deó.  Dá bhrígh sin, bí athtruaghach.</span>
<lb n="4001"/><span>Leog an buachaill ag triall ar a athair agus leog</span>
<lb n="4002"/><span>dómhsa fanmhaint anso am' dhaor agat-sa, a rí, i n-inead</span>
<lb n="4003"/><span>an bhuachalla.  Sgaoil abhaile an buachaill agus an</span>
<lb n="4004"/><span>chuid eile acu so agus fanfad-sa i d'fhocair go</span>
<lb n="4005"/><span>deó.  Ní'l ar mo chumas a mhalairt do dhéanamh, a rí.</span>
<lb n="4006"/><span>Ní leogfadh sgannra dhom aghaidh a thabhairt ar m'athair</span>
<lb n="4007"/><span>agus gan an buachaill agam.  Dá bhfeicfeadh sé</span>
<lb n="4008"/><span>sinn ag teacht, agus gan an buachaill againn tá sé</span>
<lb n="4009"/><span>buailte isteach am' aigne go dtuitfadh an t-anam as</span>
<lb n="4010"/><span>os cómhair mo shúl.  Is fearr liom fanmhaint am' dhaor</span>
<lb n="4011"/><span>go deó 'ná aon bhaoghal a bheith go bhfeicfinn an</span>
<lb n="4012"/><span>radharc san.”</span>
<lb n="4013"/></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="4014"/><p><span>XLVI.</span></p>
<lb n="4015"/>
<lb n="4016"/><p><span>IS MISE IÓSEPH.</span></p>
<lb n="4017"/>
<lb n="4018"/><p><span>Nuair a bhí éistithe ag Ióseph leis an méid sin cainnte</span>
<lb n="4019"/><span>ó Iúdás níor fhan a thuille mearathail ar a aigne i</span>
<lb n="4020"/><span>dtaobh ce 'cu bhí an fhírinne acu dhá innsint dó, nú ná</span>
<lb n="4021"/><span>raibh.  Go dtí gur airigh sé an chainnt sin ní raibh sé</span>
<lb n="4022"/><span>deimhnightheach.  Bhí eagla air go mb'fhéidir go raibh</span>
<lb n="4023"/><span>feall acu 'á dhéanamh air: go mb'fhéidir go raibh a</span>
<lb n="4024"/><span>athair tar éis bháis agus go rabhadar ghá chéilt air.  Bhí</span>
<lb n="4025"/><span>an tsean aithne aige ortha agus níor bh'fhóghanta an</span>
<lb n="4026"/><span>tsean aithne í.  Nuair airigh sé an chainnt sin amhthach,</span>
<lb n="4027"/><span>ó Iúdás, do thuig sé i n'aigne nár bhaoghal go mbeadh</span>
<lb n="4028"/><span>Iúdás sásta le fanmhaint sa n-Éigipt i n-a dhaor chun</span>
<lb n="4029"/><span>an bhuachalla do leogaint abhaile mara mbeadh go</span>
<lb n="4030"/><span>raibh an t-athair beó agus ná féadfadh Iúdás aghaidh</span>
<lb n="4031"/><span>a thabhairt air gan an buachaill a bheith i n-aonfheacht</span>
<lb n="4032"/><span>leis ag dul abhaile.  Tháinig amach, leis, sa chainnt,</span>
<lb n="4033"/><span>an leathsgéal fill a tugadh do'n athair i dtaobh Ióseph</span>
<lb n="4034"/><span>féin, is gur bh'amhlaidh a mhairbh beithidheach allta éigin</span>
<lb n="4035"/><span>é; agus do tháinig amach, mar an gcéadna, saghas</span>
<lb n="4036"/><span>admhála gur dheineadar an droch ghníomh agus gur</span>
<lb n="4037"/><span>bh'é an droch ghníomh san a bheith ag Dia dh'á agairt ortha</span>
<lb n="4038"/><span>fé ndear an mí-adh san go léir a bhí ag teacht ortha</span>
<lb n="4039"/><span>sa n-Éigipt an uair sin.</span></p>
<lb n="4040"/>
<lb n="4041"/><p><span>Nuair a chonaic Ióseph go raibh an fhírinne ghlan acu</span>
<lb n="4042"/><span>dh'á innsint dó, agus go raibh a athair beó 'n-a ndiaidh</span>
<lb n="4043"/><span>sa bhaile, níor fhéad sé staonadh a thuille.  Dubhairt</span>
<lb n="4044"/><span>sé leis an stíbhard agus leis na h-Éigiptigh eile, a bhí</span>
<lb n="4045"/><span>láithreach, imtheacht.  Ansan d'iompuigh sé ortha agus</span>
<lb n="4046"/><span>thug sé srian do'n nádúr a bhí istigh 'n-a chroidhe.  Do</span>
<lb n="4047"/><span>sgaoil sé le guth a chléibh.  Do ghoil sé go h-árd, chómh</span>
<lb n="4048"/><span>h-árd san gur h-airigheadh amuich é agus go raibh</span>
<lb n="4049"/><span>iongna ar na h-Éigipteachaibh a bhí ag éisteacht leis</span></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="4050"/><p><span>an ngol.  Ach má bhí iongna ar na h-Éigipteachaibh</span>
<lb n="4051"/><span>amuich, bhí iongna agus alltacht agus uathbhás ar</span>
<lb n="4052"/><span>chlainn Israéil istigh.  Chómh luath agus d'fhéad sé</span>
<lb n="4053"/><span>labhairt, do labhair sé:  “Ó!” ar seisean, ní</span>
<lb n="4054"/><span>aithnighean sibh mé!  Is mise Ióseph!  An bhfuil</span>
<lb n="4055"/><span>m'athair beó?”</span></p>
<lb n="4056"/>
<lb n="4057"/><p><span>Níor fhéad aon duine acu labhairt tháinig a leithéid</span>
<lb n="4058"/><span>sin do sgeón ionta.  Bhí a líth iompuighthe ionta agus</span>
<lb n="4059"/><span>iad mar a bheadh daoine gan anam gan ionta cor a</span>
<lb n="4060"/><span>chur de láimh ná de chois ná d'aon bhall d'á mballaibh</span>
<lb n="4061"/><span>beatha, ach a súile ar leathadh agus iad ag feuchaint</span>
<lb n="4062"/><span>air.  Thug sé fé ndeara an t-uathbhás.  Do thuig sé</span>
<lb n="4063"/><span>nár bh'uathbhás gan chúis é.  Do labhair sé go cneasta</span>
<lb n="4064"/><span>leó agus go h-athtruaghach.</span></p>
<lb n="4065"/>
<lb n="4066"/><p><span>“Ná bíodh aon eagla agaibh rómham,” ar seisean,</span>
<lb n="4067"/><span>“mise bhúr ndritháir Ióseph, an dritháir a dhíolbhúir</span>
<lb n="4068"/><span>agus do rugadh uaibh síos sa n-Éigipt.  Ná bíodh aon</span>
<lb n="4069"/><span>sgannra oraibh, agus ná brathaidh gur chruaidh a dhein-</span>
<lb n="4070"/><span>bhúir orm é nuair a chuirbhuir síos am' dhaor chun na</span>
<lb n="4071"/><span>tíre seo mé.  Leámhnú Dé ab eadh é.  Do chuir Dia</span>
<lb n="4072"/><span>anso síos me rómhaibh chun sibh do sábháil ó'n ngorta.</span>
<lb n="4073"/><span>Ní'l ach dhá bhliain ó thosnuigh an gorta.  Tá chúig bhliana</span>
<lb n="4074"/><span>eile le teacht agus i gcaitheamh na gcúig mblian san</span>
<lb n="4075"/><span>ní curfar síol ná ní bainfar fóghmhar sa n-Éigipt ná</span>
<lb n="4076"/><span>i n-aon bhall eile.  Do chuir Dia mise rómhaibh-se anuas</span>
<lb n="4077"/><span>anso chun sibh a chimeád beó, chun an bídh a chimeádfadh</span>
<lb n="4078"/><span>beó sibh do bheith ullamh agam anso rómhaibh.  Ní h-é</span>
<lb n="4079"/><span>bhúr mbeartú-sa do chuir anso anuas mé.  Isé Dia</span>
<lb n="4080"/><span>do chuir anso anuas mé agus do chuir mé i riocht bheith</span>
<lb n="4081"/><span>am' athair ag Pharó féin agus am' thighearna os cionn</span>
<lb n="4082"/><span>teaghlaigh Pharó.  Táim, tré thoil Dé, am' thighearna</span>
<lb n="4083"/><span>ar thalamh na h-Éigipte go léir.  Téidhidh abhaile láithreach</span>
<lb n="4084"/><span>ag triall ar m'athair agus abraidhidh leis mar seo:—</span></p>
<lb n="4085"/>
<lb n="4086"/><p><span>“Deir do mhac Ióseph leat, ‘Táim am' thighearna</span>
<lb n="4087"/><span>ar thalamh na h-Éigipte go léir, tré mhór chómhacht Dé.</span>
<lb n="4088"/><span>Tar chugham anso gan a thuille ríghnis.’”</span>
<lb n="4089"/></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="4090"/><p><span>XLVII.</span></p>
<lb n="4091"/>
<lb n="4092"/><p><span>AG DUL ABHAILE AIRÍS.</span></p>
<lb n="4093"/>
<lb n="4094"/><p><span>“Abraidh le m'athair,” arsa Iósep, “teacht chugham</span>
<lb n="4095"/><span>anuas anso, é féin agus a chlann agus clann a chlainne,</span>
<lb n="4096"/><span>agus a chuid go léir do thabhairt leis, idir threudaibh</span>
<lb n="4097"/><span>agus áirnéis.  Cuirfad i nbhúr gcómhnaighe sibh i</span>
<lb n="4098"/><span>dtalamh Ghessen anso am' aice.  Tabharfad-sa aire</span>
<lb n="4099"/><span>mhaith dom' athair agus díbh-se go léir.  Tá cúig bhliana</span>
<lb n="4100"/><span>de'n ghorta le teacht fós.  Ní baoghal díbh-se an gorta</span>
<lb n="4101"/><span>san.  Cothóchad-sa sibh go neamhamhgarach anso.  Bros-</span>
<lb n="4102"/><span>tuighidh abhaile ag triall ar m'athair agus innsidh dó</span>
<lb n="4103"/><span>méid mo chómhachta agus méid mo ghradaim sa tír seo</span>
<lb n="4104"/><span>na h-Éigipte.  Níl aon mhearathal oraibh anois ná gur</span>
<lb n="4105"/><span>mé bhúr ndritháir Ióseph.  Aithnighean sibh mé.  Aith-</span>
<lb n="4106"/><span>nighean mo dhritháir Beniamin anso mé.  Brostuighidh</span>
<lb n="4107"/><span>abhaile agus innsidh dom' athair gach nídh d'á bhfuil</span>
<lb n="4108"/><span>feicithe agaibh agus tagaidh go léir anso chugham chómh</span>
<lb n="4109"/><span>luath agus is féidir díbh teacht.</span></p>
<lb n="4110"/>
<lb n="4111"/><p><span>Ansan do rug sé idir a dhá láimh ar Bheniamin agus</span>
<lb n="4112"/><span>bhí sé 'ghá fhásgadh agus 'ghá phógadh agus iad araon ag</span>
<lb n="4113"/><span>sile go fuigheach.  Do rug sé ar gach duine acu sa</span>
<lb n="4114"/><span>tímpal ar an gcuma gcéadna agus do phóg sé iad</span>
<lb n="4115"/><span>go grádhmhar i dtreó gur cuireadh 'n-a luighe ar a</span>
<lb n="4116"/><span>n-aigne ná raibh aon fhearg air chucha agus nár bhaoghal</span>
<lb n="4117"/><span>dóibh go n-agaróchadh sé ortha an gníomh malluighthe</span>
<lb n="4118"/><span>mí-nádúrtha úd a dheineadar air nuair a chuireadar</span>
<lb n="4119"/><span>ceangailte é síos insa pholl agus nuair a dhíoladar</span>
<lb n="4120"/><span>é n-a daor le clainn Ismaéil.  Níor leómhaidh aoinne</span>
<lb n="4121"/><span>acu focal do labhairt leis go dtí gur phóg sé mar</span>
<lb n="4122"/><span>sin iad.  Ansan iseadh tháinig aon fhocal cainnte</span>
<lb n="4123"/><span>asta dhó.</span></p>
<lb n="4124"/>
<lb n="4125"/><p><span>Ach do ghluais an sgéal nua tré theaghlach an rí gur</span>
<lb n="4126"/><span>bh'iad dritháracha Ióseph a bhí tagaithe.  Bhí áthas thar</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="4127"/><p><span>bár ar mhuinntir an teaghlaigh, agus bhí áthas thar bár</span>
<lb n="4128"/><span>ar Pharó féin.  Do labhair sé le Ióseph:</span></p>
<lb n="4129"/>
<lb n="4130"/><p><span>“Abair le d' bhráithribh,” ar seisean, “ualaí do</span>
<lb n="4131"/><span>chur ar a mbeithidheachaibh agus dul thar n-ais go tír</span>
<lb n="4132"/><span>Chanaain agus gach aoinne a bhainean leó do thabhairt</span>
<lb n="4133"/><span>chughat anso agus go dtabharfir-se dhóibh gach saidhbhreas</span>
<lb n="4134"/><span>d'á bhfuil sa n-Éigipt; go dtabharfir dóibh sochar na</span>
<lb n="4135"/><span>h-Éigipte.  Abair leó caráistí agus cóir iompair do</span>
<lb n="4136"/><span>bhreith leó as so chun na mban agus na leanbh do thabhairt</span>
<lb n="4137"/><span>anuas.  Abair leó brostú; gur leó anois ollmhaitheas</span>
<lb n="4138"/><span>na h-Éigipte go léir.”</span></p>
<lb n="4139"/>
<lb n="4140"/><p><span>Thug Ióseph an t-órdú san dóibh go fonnmhar.  Thug</span>
<lb n="4141"/><span>sé na caráistí dhóibh, agus lón bóthair, do réir mar</span>
<lb n="4142"/><span>a dh'órduigh Pharó.  Thug sé dhóibh 'n-a theannta san</span>
<lb n="4143"/><span>dhá bhrat éadaigh uasail do gach duine acu, agus thug</span>
<lb n="4144"/><span>sé do Bheniamin chúig bhrata des na brataibh ab uaisle</span>
<lb n="4145"/><span>agus trí chéad píosa airgid.  Thug sé dhóibh le breith</span>
<lb n="4146"/><span>ag triall ar a athair chúig bhrata des na brataibh ab</span>
<lb n="4147"/><span>uaisle agus trí chéad píosa airgid, díreach mar a</span>
<lb n="4148"/><span>thug sé do Bheniamin.  Thug sé dhóibh leis, deich n-asail</span>
<lb n="4149"/><span>agus ualaí troma saidhbhire ortha d'ollmaitheas na</span>
<lb n="4150"/><span>h-Éigipte, agus deich n-asail eile agus ualaí troma</span>
<lb n="4151"/><span>cruithneachtan agus aráin ortha.  Ansan do chuir sé</span>
<lb n="4152"/><span>chun bóthair iad, agus nuair a bhíodar ag imtheacht</span>
<lb n="4153"/><span>dubhairt sé leó “gan bheith feargach le n-a chéile ar an</span>
<lb n="4154"/><span>slighe”.</span></p>
<lb n="4155"/>
<lb n="4156"/><p><span>Is dócha go raibh eagal air nuair a bheidís sgartha</span>
<lb n="4157"/><span>leis féin ar an slighe ag dul abhaile go mbeadh gach</span>
<lb n="4158"/><span>aoinne acu ag cur milleáin an droch ghnímh úd ar gach</span>
<lb n="4159"/><span>aoinne eile acu.  Go ndéarfadh duine éigin acu,</span>
<lb n="4160"/><span>Rúben b'fhéidir, ó isé a bhí a d'iarraidh Ióseph bhreith</span>
<lb n="4161"/><span>saor uatha;  “Tusa fé ndear an droch obair go léir!</span>
<lb n="4162"/><span>Tusa an chéad duine adubhairt gur bh'fhearr é chur as</span>
<lb n="4163"/><span>an saoghal 'ná sinn a bheith i gcontabhairt tuitim fé</span>
<lb n="4164"/><span>n-a smacht nuair a bheadh sé eirighthe suas.”  Ansan</span>
<lb n="4165"/><span>go ndéarfadh an duine eile sin acu; “ní mise a</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="4166"/><p><span>dubhairt an chainnt sin ach é seo!”  Bhí eagal ar Ióseph</span>
<lb n="4167"/><span>go dtiocfadh an chainnt, agus as an gcainnt go n-</span>
<lb n="4168"/><span>eireóchadh fearg, agus as an bhfeirg go n-eireóchadh</span>
<lb n="4169"/><span>bruidhean, b'fhéidir.  Bhí an chontabhairt ann.  Bhí an</span>
<lb n="4170"/><span>náire ortha, agus bhí an t-aithreachas ortha, ach ní raibh</span>
<lb n="4171"/><span>ionta an umhluigheacht a chuirfadh fhiachaint ar an náire</span>
<lb n="4172"/><span>agus ar an aithreachas dul chun tairbhthe croidhe agus</span>
<lb n="4173"/><span>aigne dhóibh.  Ní gan chúis adubhairt Ióseph an focal</span>
<lb n="4174"/><span>úd leó</span></p>
<lb n="4175"/>
<lb n="4176"/><p><span>XLVIII.</span></p>
<lb n="4177"/>
<lb n="4178"/><p><span>SGÉAL ÁTHAIS DO IACOB.</span></p>
<lb n="4179"/>
<lb n="4180"/><p><span>Chomáin clann Israéil leó soir ó thuaidh abhaile.  Pé</span>
<lb n="4181"/><span>cainnt a dheineadar ar an slighe níor eirigh aon achran</span>
<lb n="4182"/><span>eatartha.  Ní dócha go bhféadfidís iad féin do chimeád</span>
<lb n="4183"/><span>síothchánta mara mbeadh an focal deirineach úd</span>
<lb n="4184"/><span>adubhairt Ióseph leó.  Bhí adhbhar achrainn a ndóithin</span>
<lb n="4185"/><span>acu.  Bhí gníomh grána déanta acu agus dheineadar</span>
<lb n="4186"/><span>é do thoil a chéile agus an fear n-ar dheineadar an</span>
<lb n="4187"/><span>gníomh grána san air bhí cómhacht na h-Éigipte 'n-a</span>
<lb n="4188"/><span>láimh aige agus gan bac air aon úsáid ba mhaith leis</span>
<lb n="4189"/><span>a dhéanamh de'n chómhacht uathbhásach san chun díoltais</span>
<lb n="4190"/><span>a dhéanamh ortha.  Dá ndeineadh sé díoltas ortha do</span>
<lb n="4191"/><span>thuigeadar n-a n-aigne nár bhféidir dóibh féin ná</span>
<lb n="4192"/><span>d'aoinne eile aon mhilleán a bheith acu air.  Pé díoltas</span>
<lb n="4193"/><span>a dhéanfadh sé ortha bhí fhios acu go raibh sé tuillte acu.</span>
<lb n="4194"/><span>Ní h-eadh, ach do thuigeadar go dian mhaith go ndéarfadh</span>
<lb n="4195"/><span>aon duine a dh'aireóchadh an sgéal go raibh ceangailte</span>
<lb n="4196"/><span>air, i láthair Dé agus daoine, an díoltas a bhí tuillte</span>
<lb n="4197"/><span>acu d'imirt ortha.  Siné an machtnamh a chuir an</span>
<lb n="4198"/><span>sgannra ortha agus do chuir an iompáil líth ionta nuair</span>
<lb n="4199"/><span>innis sé dhóibh cé'r bh'é.  Níor bh'fhéidir leó a thuisgint</span>
<lb n="4200"/><span>conus fhéadfadh sé, os cómhair an rí agus os cómhair</span>
<lb n="4201"/><span>na ndaoine, staonadh ó dhíoltas a dhéanamh ar chuirp-</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="4202"/><p><span>theachaibh a dhein a leithéid de ghníomh.  Ní dubhairt sé</span>
<lb n="4203"/><span>ach an t-aon fhocal amháin a thug le tuisgint dóibh go</span>
<lb n="4204"/><span>bhféadfadh sé staonadh agus go staonfadh sé.  Dubhairt</span>
<lb n="4205"/><span>sé leó nár bhaoghal dóibh mar gur le leámhnú Dé do</span>
<lb n="4206"/><span>thuit an sgéal go léir amach.  Chuir san rainnt misnigh</span>
<lb n="4207"/><span>ortha.  Ach má chuir féin d'fhan an t-eagla ortha agus</span>
<lb n="4208"/><span>ní baoghal 'ná gur thugadar aire mhaith do gach aon fhocal</span>
<lb n="4209"/><span>adubhairt sé.  Dubhairt sé leó gan bheith feargach le</span>
<lb n="4210"/><span>n-a chéile ar an slighe ag dul abhaile dhóibh.  Ní rabhadar.</span>
<lb n="4211"/><span>Chuadar abhaile go breágh soilbhir suairc síothchánta.</span></p>
<lb n="4212"/>
<lb n="4213"/><p><span>D'innseadar do Iacob go raibh a mhac Ióseph thíos</span>
<lb n="4214"/><span>sa n-Éigipt agus é 'n-a phriúnsa ar an dtír go léir.</span>
<lb n="4215"/><span>Níor chreid Iácob iad.  Chonaic sé Beniamin, agus</span>
<lb n="4216"/><span>chonaic sé Simeón agus bhí sé sásta i n'aigne.  Do</span>
<lb n="4217"/><span>leanadar 'ghá innsint dó conus mar ab é Ióseph, a</span>
<lb n="4218"/><span>mhac féin, a bhí os cionn na h-Éigipte, ar an bhfear ba</span>
<lb n="4219"/><span>ghiorra do'n rí, do Pharó féin, agus conus mar</span>
<lb n="4220"/><span>adubhairt sé leó a n-athair do bhreith leó síos ag triall</span>
<lb n="4221"/><span>air, agus iad féin go léir agus a mná agus a gclann</span>
<lb n="4222"/><span>do dhul síos ag triall air, agus nár bhaoghal dóibh an</span>
<lb n="4223"/><span>gorta a thuille.</span></p>
<lb n="4224"/>
<lb n="4225"/><p><span>Ba ró dheacair a chur fhiachaint ar Iácob an sgéal</span>
<lb n="4226"/><span>san go léir do thuisgint ná é chreideamhaint.  Chonaic</span>
<lb n="4227"/><span>sé na caráistí iasachta, ámhthach, agus na h-éadaí</span>
<lb n="4228"/><span>breághtha uaisle daora, agus an t-arbhar go léir agus</span>
<lb n="4229"/><span>an t-airgead, agus an t-ollmhaitheas, agus chuaidh an</span>
<lb n="4230"/><span>fhírinne i bhfeidhm air fé dheire.</span></p>
<lb n="4231"/>
<lb n="4232"/><p><span>“Ó!” ar seisean, fé dheire, “tá an sgéal go léir</span>
<lb n="4233"/><span>fíor!  Tá mo mhac Ióseph beó!  Imtheóchad ag triall</span>
<lb n="4234"/><span>air, agus chífad airís é sar a bhfaghad bás!”</span></p>
<lb n="4235"/>
<lb n="4236"/><p><span>Chruinnigh sé a mhuinntir go léir ag Tobar an Mhionna</span>
<lb n="4237"/><span>agus dhein sé ídhbirt ann chun Dé.  Do labhair Dia</span>
<lb n="4238"/><span>leis sa n-ídhbirt.</span></p>
<lb n="4239"/>
<lb n="4240"/><p><span>“A Iacoib, A Iacoib!” arsa Dia.  “Táim anso, a</span>
<lb n="4241"/><span>Thighearna!” arsa Iacob.  Agus dubhairt Dia leis:</span></p>
<lb n="4242"/>
<lb n="4243"/><p><span>“Dia mór chómhachtach t-athar mise.  Ná bíodh aon</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="4244"/><p><span>eagal ort.  Imthigh síos sa n-Éigipt mar déanfad-sa</span>
<lb n="4245"/><span>cine mhór díot sa n-áit sin.  Raghad ann leat agus</span>
<lb n="4246"/><span>tabharfad as tu airís.  Agus cuirfidh Ióseph a lámh</span>
<lb n="4247"/><span>ar do shúilibh mar beidh sé os cionn do bháis.”</span></p>
<lb n="4248"/>
<lb n="4249"/><p><span>Ansan do thánadar ó'n dtobar agus do cuireadh</span>
<lb n="4250"/><span>Iacob agus a chlann agus a mhuinntir go léir ar na</span>
<lb n="4251"/><span>caráistíbh Éigipteacha agus do ghluais an chualacht chun</span>
<lb n="4252"/><span>bóthair síos fé dhéin na h-Éigipte.</span></p>
<lb n="4253"/>
<lb n="4254"/><p><span>Chuir Iacob Iúdás síos rómpa chun a rádh le Ióseph</span>
<lb n="4255"/><span>go raibh a athair ag teacht agus chun a iarraidh air</span>
<lb n="4256"/><span>teacht 'n-a choinnibh go Gessen.</span></p>
<lb n="4257"/>
<lb n="4258"/><p><span>XLIX.</span></p>
<lb n="4259"/>
<lb n="4260"/><p><span>TÍR GHESSON.</span></p>
<lb n="4261"/>
<lb n="4262"/><p><span>Chómh luath agus do h-innseadh do Ióseph go raibh</span>
<lb n="4263"/><span>a athair agus an chualacht ar an slighe ag teacht anuas</span>
<lb n="4264"/><span>sa n-Éigipt do ghaibh sé a chapaill agus a charbad agus</span>
<lb n="4265"/><span>do ghluais sé i gcoinnibh a athar.  Nuair a tháinig sé</span>
<lb n="4266"/><span>'n-a radharc do léim sé amach as an gcarbad agus</span>
<lb n="4267"/><span>do rith sé chun a athar agus do ghlac sé idir a dhá láimh</span>
<lb n="4268"/><span>é agus bhí sé 'ghá fhásgadh agus 'ghá phógadh agus na</span>
<lb n="4269"/><span>deóracha ag teacht go fuigheach uatha araon.  Dubhairt</span>
<lb n="4270"/><span>an t-athair:—  “Is fé áthas a gheóbhad bás feasta, a</span>
<lb n="4271"/><span>mhic mo chroidhe, ó tá radharc fághalta agam ort agus</span>
<lb n="4272"/><span>áirighthe agam ar tú bheith beó am' dhiaidh!”  Ansan do</span>
<lb n="4273"/><span>labhair Ióseph le n-a bhráithribh go léir agus chuir sé</span>
<lb n="4274"/><span>fáilte rómpa agus roime n-a mnáibh agus roime</span>
<lb n="4275"/><span>n-a gclann agus roime n-a raibh de mhuinntir acu.</span></p>
<lb n="4276"/>
<lb n="4277"/><p><span>“Imtheóchad-sa anois,” arsa Ióseph ansan le n'athair,</span>
<lb n="4278"/><span>agus labharfad le Pharó agus neósfad dó go bhfuil</span>
<lb n="4279"/><span>m'athair agus a theaglach go léir tagaithe chugham anso</span>
<lb n="4280"/><span>ó thír Chanaain, agus gur aodhairí iad agus go bhfuil</span>
<lb n="4281"/><span>a dtreuda acu.  Cuirfidh sé fios oraibh-se chun</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="4282"/><p><span>labhartha libh agus fiafróchaidh sé dhíbh cad is gairm beatha</span>
<lb n="4283"/><span>dhíbh, agus abraidhidh-se leis:  ‘Aodhairí iseadh sinn,</span>
<lb n="4284"/><span>a rí, chun do seirbhíse, aodhairí ó n-ár n-óige, sinn</span>
<lb n="4285"/><span>féin agus ár sínsear rómhainn.’  Isé cúis n-a ndeirim</span>
<lb n="4286"/><span>libh an freagra san do thabhairt air 'ná so.  Is freagra</span>
<lb n="4287"/><span>fírinneach é agus dá éaghmuis sin, nuair a thuigfidh sé</span>
<lb n="4288"/><span>gurab í sin bhúr ngairm beatha órdóchaidh sé sibh do</span>
<lb n="4289"/><span>chur chun cómhnuighthe i dtír Gessen, an talamh is</span>
<lb n="4290"/><span>oireamhnaighe d'á bhfuil sa n-Éigipt chun fosaidheachta.</span></p>
<lb n="4291"/>
<lb n="4292"/><p><span>Do thoibh Ióseph ansan cúigear des na fearaibh ba</span>
<lb n="4293"/><span>bhunúsaighe de chlainn Israéil agus do rug sé leis iad</span>
<lb n="4294"/><span>go tigh an rí.  Chuaidh sé féin isteach chun cainnte leis</span>
<lb n="4295"/><span>an rí.  D'innis sé dhó go raibh a athair agus teaghlach</span>
<lb n="4296"/><span>a athar tagaithe agus go raibh cuid acu tabhartha leis</span>
<lb n="4297"/><span>aige chun iad do thabhairt 'n-a láthair.  Do tugadh</span>
<lb n="4298"/><span>isteach iad.  “Cad is slighe bheatha dhíbh-se?” arsan</span>
<lb n="4299"/><span>rí leó.</span></p>
<lb n="4300"/>
<lb n="4301"/><p><span>“Aodhairí iseadh sinn ó n-ár n-óige, chun do sheir-</span>
<lb n="4302"/><span>bhíse, a rí,” ar siad, “agus do thánamair chun sealad</span>
<lb n="4303"/><span>do chaitheamh anso ad' thír-se, a rí, toisg an gorta</span>
<lb n="4304"/><span>bheith ró-dhian i dtír Chanaain agus gan feur a bheith ag</span>
<lb n="4305"/><span>fás ann agus d'á bhrígh sin gan aon nídh a bheith ann chun</span>
<lb n="4306"/><span>ár dtreud do chothú ná chun sinn féin do chothú.  Táimíd</span>
<lb n="4307"/><span>ghá iarraidh ort a rí, go n-órdófá dhúinn, le toil</span>
<lb n="4308"/><span>t'onóra, cur fúinn i dtír Gessen.”  Do labhair an</span>
<lb n="4309"/><span>rí le Ióseph:—</span></p>
<lb n="4310"/>
<lb n="4311"/><p><span>“Tá t'athair agus a theaghlach tagaithe ag triall ort</span>
<lb n="4312"/><span>anso.  Siné talamh na n-Éigipte os do chómhair.  Tabhair</span>
<lb n="4313"/><span>dóibh an fód is fearr de.  Ó 'sé tír Ghessen an áit</span>
<lb n="4314"/><span>is fearr a thaithnean leó tabhair dóibh é.  Má's eól</span>
<lb n="4315"/><span>duit 'na measg fir thuisgionacha dein iad do chur i mbun</span>
<lb n="4316"/><span>mo thréad-sa féin.”</span></p>
<lb n="4317"/>
<lb n="4318"/><p><span>Ansan do thug Ióseph a athair i láthair an rí.  Do chuir</span>
<lb n="4319"/><span>Iacob a bheannacht ar an rí.  Do labhair an rí leis.</span></p>
<lb n="4320"/>
<lb n="4321"/><p><span>“Cad é an t'aos tú anois?” arsan rí.</span></p>
<lb n="4322"/>
<lb n="4323"/><p><span>“Táim anois, a rí, chun do seirbhíse, céad agus deich</span></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="4324"/><p><span>mbliana fichid, ré nách fada agus nár bh'fhóghanta, ré</span>
<lb n="4325"/><span>is giorra 'ná saoghal m'athar féin.”</span></p>
<lb n="4326"/>
<lb n="4327"/><p><span>Ansan do chuir sé a bheannacht ar an rí agus d'imthigh</span>
<lb n="4328"/><span>sé amach.</span></p>
<lb n="4329"/>
<lb n="4330"/><p><span>Ansan do thug Ióseph seilbh i dtír Ghessen d'á athair</span>
<lb n="4331"/><span>agus do theaghlach a athar agus chuir sé cóir chómhnuighthe</span>
<lb n="4332"/><span>ortha ann agus cóir chothuighthe.  Thug sé a ndóithin mór</span>
<lb n="4333"/><span>le n-ithe agus le n-ól agus a ndóithin éadaigh le caitheamh</span>
<lb n="4334"/><span>do gach líntighe acu fé leith.  Agus fuaradar cneas-</span>
<lb n="4335"/><span>tacht agus deagh-chomharsanacht, mar gheall ar Ióseph,</span>
<lb n="4336"/><span>ós na h-Éigipteachaibh, bíodh go raibh gráin ag na</span>
<lb n="4337"/><span>h-Éigipteachaibh ar aodhairíbh agus ar aodhaireacht.</span></p>
<lb n="4338"/>
<lb n="4339"/><p><span>L.</span></p>
<lb n="4340"/>
<lb n="4341"/><p><span>CAD A THÁINIG AS AN NGORTA.</span></p>
<lb n="4342"/>
<lb n="4343"/><p><span>Tímpal deichniúbhar agus trí fichid iseadh a bhí de</span>
<lb n="4344"/><span>theaghlach ar fad ag Iacob nuair a chuir sé faoi i dtalamh</span>
<lb n="4345"/><span>Ghessen sa n-Éigipt.  Bhí saoghal maith acu sa n-áit sin,</span>
<lb n="4346"/><span>saoghal sámh suairc neamhamhgarach, agus an gorta go</span>
<lb n="4347"/><span>h-uathbhásach i dtír Chanaain 'n-a ndiaidh.  Bheadh an</span>
<lb n="4348"/><span>gorta dian thar na beartaibh sa n-Éigipt, leis, mara</span>
<lb n="4349"/><span>mbeadh an t-arbhar a bhí curtha i gcimeád ag Ióseph ins</span>
<lb n="4350"/><span>na sgiobólaibh ar fuaid na h-Éigipte.  Bhí an t-arbhar</span>
<lb n="4351"/><span>san dh'á dhíol leis na daoine a thagadh ó dhúthaíbh iasachta</span>
<lb n="4352"/><span>'ghá cheannach, agus bhí sé dh'á dhíol le muinntir na</span>
<lb n="4353"/><span>h-Éigipte féin, chómh tiugh agus bhí gádh acu leis, agus</span>
<lb n="4354"/><span>bhí an t'airgead go léir ag dul isteach i gciste an rí.</span>
<lb n="4355"/><span>Do thuig an rí go raibh an saidhbhreas san go léir</span>
<lb n="4356"/><span>ag teacht isteach chuige, 'n-a thuiltíbh móra, ó'n Éigipt</span>
<lb n="4357"/><span>agus ós na tíorthaibh leathana iasachta mórthímpal,</span>
<lb n="4358"/><span>agus gur ar Ióseph ba cheart dó a bhuidheachas a bheith</span>
<lb n="4359"/><span>aige.  Bhí sé buidheach, agus bhí sé sásta i n'aigne.</span></p>
<lb n="4360"/>
<lb n="4361"/><p><span>Ach pé airgead tirim a bhí ag muinntir na h-Éigipte</span>
<lb n="4362"/><span>níor féad sé seasamh ach sealad.  Tháinig deire an</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="4363"/><p><span>airgid ach níor tháinig deire an ghorta.  Siúd ag triall</span>
<lb n="4364"/><span>ar Ióseph na daoine.  “Tá ár gcuid airgid caithte,”</span>
<lb n="4365"/><span>ar siad.  “Ní foláir duit bia thabhairt dúinn i n-aisge</span>
<lb n="4366"/><span>nú gheóbhmíd bás!”</span></p>
<lb n="4367"/>
<lb n="4368"/><p><span>“Glacfad-sa na beithidhigh uaibh,” arsa Ióseph leó,</span>
<lb n="4369"/><span>“i n-inead airgid.  Tugaidh dom na beithidhigh agus</span>
<lb n="4370"/><span>tabharfad an bia dhíbh, díbh féin agus dóibh.”  Thugadar</span>
<lb n="4371"/><span>dó na beithidhigh.  Ansan thug sé dhóibh an t-arbhar agus</span>
<lb n="4372"/><span>do cothuigheadh iad féin agus na beithidhigh an bhliain sin.</span>
<lb n="4373"/><span>Ach má seadh ba leis an rí na beithidhigh as san amach</span>
<lb n="4374"/><span>bíodh gur fágadh i seilbh na ndaoine iad.</span></p>
<lb n="4375"/>
<lb n="4376"/><p><span>D'imthigh an bhliain sin ach má imthigh níor tháinig aon</span>
<lb n="4377"/><span>luigheadú ar an gcruadhtan.  Bhí an t-airgead imthighthe</span>
<lb n="4378"/><span>agus bhí an stoc imthighthe agus ní raibh ag na daoine</span>
<lb n="4379"/><span>ach an talamh.  Siúd ag triall ar Ióseph iad.</span></p>
<lb n="4380"/>
<lb n="4381"/><p><span>“Ní cheilfimíd ort é, a rí,” ar siad.  “Tá an t-air-</span>
<lb n="4382"/><span>gead imthighthe, agus tá an stoc imthighthe.  Ní'l againn</span>
<lb n="4383"/><span>anois ach an talamh.  Cad é an tairbhthe dhúinn an talamh</span>
<lb n="4384"/><span>má gheibhmíd bás leis an ocras!  Ceannuigh an talamh</span>
<lb n="4385"/><span>uainn, agus ceannuigh sinn féin, ach tabhair an bia</span>
<lb n="4386"/><span>dhúinn.  Dein do rogha rud linn; tabhair do rogha</span>
<lb n="4387"/><span>cor dúinn.  Tugaimíd sinn féin suas duit chun do</span>
<lb n="4388"/><span>rogha úsáid a dhéanamh dínn ach rud le n-ithe thabhairt</span>
<lb n="4389"/><span>dúinn.  Bímís i n-ár ndaoraibh ag an rí ach tabhair an</span>
<lb n="4390"/><span>bia dhúinn.”</span></p>
<lb n="4391"/>
<lb n="4392"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Ióseph.  Ansan do cheannuigh</span>
<lb n="4393"/><span>Ióseph do'n rí an Éigipt go léir, ó cheann ceann agus</span>
<lb n="4394"/><span>ó thaobh taobh, idir thír agus daoine.  Do dhíol gach</span>
<lb n="4395"/><span>duine acu a chuid tailimh agus é féin agus do thug</span>
<lb n="4396"/><span>Ióseph suas do'n rí iad.  Do fágadh lasmuich de'n</span>
<lb n="4397"/><span>díol san, ámhthach, talamh na sagart.  Bhí an rí féin</span>
<lb n="4398"/><span>tar éis a gcuid tailimh do bhronnadh ortha san agus</span>
<lb n="4399"/><span>d'á bhrígh sin do fágadh acu é, agus do bronnadh an</span>
<lb n="4400"/><span>t-arbhar ortha as na sgiobólaibh.  Ach dubhairt Ióseph</span>
<lb n="4401"/><span>leis na daoine:—</span></p>
<lb n="4402"/>
<lb n="4403"/><p><span>“Is leis an rí anois, fé mar a chíon sibh, idir thalamh</span></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="4404"/><p><span>agus daoine.  Is leis an rí sibh go léir.  Isé toil an</span>
<lb n="4405"/><span>rí, ámhthach, go dtabharfar díbh arbhar chun bídh, díbh féin</span>
<lb n="4406"/><span>agus dos na beithidhigh atá agaibh, arbhar chun curadóir-</span>
<lb n="4407"/><span>eachta i dtreó go bhféadfidh sibh an síol do chur sa</span>
<lb n="4408"/><span>talamh.  Ach beidh oraibh an cúigmhadh cuid de thoradh</span>
<lb n="4409"/><span>an tailimh a thabhairt do'n rí agus féadfidh sibh na</span>
<lb n="4410"/><span>cheithre coda eile do chimeád.”</span></p>
<lb n="4411"/>
<lb n="4412"/><p><span>“Táimíd lán tsásta leis sin!” ar siad, “Tá ár</span>
<lb n="4413"/><span>n-anam ar do láimh.  Feuch le h-athtruagh orainn, a</span>
<lb n="4414"/><span>rí, agus beimíd umhal do'n rí le lán toil!”</span></p>
<lb n="4415"/>
<lb n="4416"/><p><span>Ó'n lá san go dtí an lá atá indiu ann díoltar leis</span>
<lb n="4417"/><span>an rí an cúigmhadh cuid do thoradh tailimh na h-Éigipte</span>
<lb n="4418"/><span>go léir, i dtreó gur cuma nú dlighe an nós.  Ach tá</span>
<lb n="4419"/><span>talamh na sagart lasmuich de'n dlighe sin.</span></p>
<lb n="4420"/>
<lb n="4421"/><p><span>Do lean Iacob agus a chlann sa n-Éigipt, i dtír</span>
<lb n="4422"/><span>Ghessen, agus bhí seilbh acu sa n-áit, agus chuadar i</span>
<lb n="4423"/><span>lionmhaireacht go h-iongantach ann.  Do mhair Iacob</span>
<lb n="4424"/><span>seacht mbliana déag tar éis dul síos ann dó i dtreó</span>
<lb n="4425"/><span>go raibh sé céad agus seacht mbliana agus dachad</span>
<lb n="4426"/><span>nuair ab é toil Dé glaodhach air.</span></p>
<lb n="4427"/>
<lb n="4428"/><p><span>LI.</span></p>
<lb n="4429"/>
<lb n="4430"/><p><span>IACOB AG DUL CHUN BÁIS.</span></p>
<lb n="4431"/>
<lb n="4432"/><p><span>Nuair a bhí seacht mbliana déag caithte ag Iacob sa</span>
<lb n="4433"/><span>n-Éigipt do thuig sé i n'aigne ná raibh an ghlaodh abhfad</span>
<lb n="4434"/><span>uaidh.  Do thuig sé nár bh'fada uaidh an bás.  Chuir sé</span>
<lb n="4435"/><span>fios ar a mhac Ióseph.  Tháinig Ióseph.</span></p>
<lb n="4436"/>
<lb n="4437"/><p><span>“Táim deimhnightheach, a mhic,” arsa Iacob, “go bhfuil</span>
<lb n="4438"/><span>mo thréimhse ar an saoghal so nách mór caithte agus</span>
<lb n="4439"/><span>tá rud agam le h-iarraidh ort.”</span></p>
<lb n="4440"/>
<lb n="4441"/><p><span>“Tá go maith, a athair,” arsa Ióseph, “déanfar pé</span>
<lb n="4442"/><span>nídh is maith leat a déanfí.”</span></p>
<lb n="4443"/>
<lb n="4444"/><p><span>“Ma's ionmhuin leat mé, a mhic,” arsa Iacob, “ná</span>
<lb n="4445"/><span>deintear mé dh' adhlacadh sa dúthaigh seo ach beirtear</span></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="4446"/><p><span>mo chorp abhaile chun ár dtíre féin agus adhlactar mé</span>
<lb n="4447"/><span>i n-aice m'athar agus mo sean-athar, i n-ár roilig</span>
<lb n="4448"/><span>féin, mar a bhfuil m'athair Isaac agus mar a bhfuil</span>
<lb n="4449"/><span>ár n-athair Abraham.”</span></p>
<lb n="4450"/>
<lb n="4451"/><p><span>“Déanfar an nídh sin gan teip, a athair,” arsa Ióseph.</span></p>
<lb n="4452"/>
<lb n="4453"/><p><span>“Cuir do lámh anso fé mo cheathramhain, a mhic,”</span>
<lb n="4454"/><span>arsa Iacob, “agus dearbhuigh i láthair Dé dhom go</span>
<lb n="4455"/><span>ndéanfir é.”</span></p>
<lb n="4456"/>
<lb n="4457"/><p><span>Dhein Ióseph an dearbhú fé mar a h-iarradh air a</span>
<lb n="4458"/><span>dhéanamh.  Bhí Iacob sásta ansan agus do ghaibh sé a</span>
<lb n="4459"/><span>bhuidheachas le Dia.</span></p>
<lb n="4460"/>
<lb n="4461"/><p><span>Beagán aimsire 'n-a dhiaidh san tháinig sgéala ag</span>
<lb n="4462"/><span>triall ar Ióseph go raibh a athair breóite.  Tháinig sé</span>
<lb n="4463"/><span>'ghá fheisgint.  Bhí beirt mhac aige an uair sin leis an</span>
<lb n="4464"/><span>mnaoi a thug Pharó dhó an lá do chuir sé 'n-a cheann ar</span>
<lb n="4465"/><span>an Éigipt é.  Thug sé leis an bheirt mhac chun iad do</span>
<lb n="4466"/><span>thaisbeáint d'á athair.</span></p>
<lb n="4467"/>
<lb n="4468"/><p><span>Dubhradh le Iacobh go raibh Ióseph ag teacht 'ghá fheis-</span>
<lb n="4469"/><span>gint.  Do mhúisgil sé é féin agus do chroth sé suas é</span>
<lb n="4470"/><span>féin.  Tháinig Ióseph isteach.  Chómh luath agus chonaic</span>
<lb n="4471"/><span>Iacob é do labhair sé.</span></p>
<lb n="4472"/>
<lb n="4473"/><p><span>“Do thaisbeáin Dia 'n uile chómhacht é féin dom i</span>
<lb n="4474"/><span>Lussa,” ar seisean, “i dtír Chanaain, agus do chuir</span>
<lb n="4475"/><span>sé a bheannacht orm agus dubhairt sé liom:  ‘Méadóch-</span>
<lb n="4476"/><span>ad-sa thusa agus iomadóchad tu agus déanfad díot</span>
<lb n="4477"/><span>slóighte móra daoine.  Tabharfad an talamh so dhuit,</span>
<lb n="4478"/><span>agus do d'shliocht ad' dhiaidh, i síor seilbh.’  An bheirt</span>
<lb n="4479"/><span>mhac, dá bhrígh sin, a rugadh duit-se anso sa n-Éigipt,</span>
<lb n="4480"/><span>is liom-sa iad, ar aon dul le Rúben agus le Simeón.</span>
<lb n="4481"/><span>Ach pé clann eile atá agat, nú a bheidh agat, 'n-a ndiaidh</span>
<lb n="4482"/><span>sin is leat féin iad.  Is liom-sa an bheirt seo fé mar</span>
<lb n="4483"/><span>is liom tusa féin, fé mar a bhéarfadh do mháthair Rachel</span>
<lb n="4484"/><span>dom iad sar a bhfuair sí bás.  Do fuair sí bás agus</span>
<lb n="4485"/><span>sinn ar an slighe ag teacht aníos a' Mesopotámia</span>
<lb n="4486"/><span>agus do adhlacadh í i n-aice bóthair Ephrata, sa n-áit</span>
<lb n="4487"/><span>ar a dtugtar Betlahem.”</span>
<lb n="4488"/></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="4489"/><p><span>Ansan do luigh a shúil ar an mbeirt leanbh.  “Cé</span>
<lb n="4490"/><span>h-iad san?” ar seisean.</span></p>
<lb n="4491"/>
<lb n="4492"/><p><span>“Sid iad, a athair,” arsa Ióseph, “mo bheirt mhac, an</span>
<lb n="4493"/><span>bheirt ar a rabhais ag trácht anois, an bheirt leanbh a</span>
<lb n="4494"/><span>thug Dia dhom sa n-áit seo.”</span></p>
<lb n="4495"/>
<lb n="4496"/><p><span>“Tabhair chugham a leith iad,” arsa Iacob, “go</span>
<lb n="4497"/><span>gcuireadh mo bheannacht ortha.”</span></p>
<lb n="4498"/>
<lb n="4499"/><p><span>Ní raibh an radharc ró mhaith ag Iacob toisg é bheith</span>
<lb n="4500"/><span>chómh h-aosta.  Do ghlac sé an bheirt leanbh i n'ucht chuige</span>
<lb n="4501"/><span>agus do phóg sé iad.  “Bheirim a bhuidheachas le Dia,”</span>
<lb n="4502"/><span>ar seisean, “mar gur thug sé dhom tusa dh'fheisgint</span>
<lb n="4503"/><span>airís, a mhic, agus gur thug sé dhom an radharc so</span>
<lb n="4504"/><span>d'fhághail ar do sliocht!”  Ansan do chuir Ióseph an</span>
<lb n="4505"/><span>leanbh ba sine, i., Manassé, ar dheis a athar agus Ephraim</span>
<lb n="4506"/><span>ar láimh chlé a athar.  Ach do chuir Iacob a dhá láimh</span>
<lb n="4507"/><span>féin thar a chéile i dtreó gur chuir sé a lámh dheas ar cheann</span>
<lb n="4508"/><span>Ephraim agus a lámh chlé ar cheann Manassé.  Nuair</span>
<lb n="4509"/><span>a chonaic Ióseph lámh dheas Iacoib ar cheann Ephraim mheas</span>
<lb n="4510"/><span>sé go raibh dearmhad dh'á dhéanamh agus mheas sé na</span>
<lb n="4511"/><span>lámha d'aistriú, ach dubhairt Iacob leis ná raibh aon</span>
<lb n="4512"/><span>dearmhad aige dhá dhéanamh, óir, bíodh gur bh'é Manassé</span>
<lb n="4513"/><span>ba sine go mbeadh an sósar níb' aoirde 'ná é.  Ansan</span>
<lb n="4514"/><span>do chuir sé an bheannacht ortha mar seo.  “Dia, n-ar</span>
<lb n="4515"/><span>shiubhluigh 'n-a radharc m'aithreacha, Abraham agus</span>
<lb n="4516"/><span>Isaac;  Dia do chothuigh mé ó m'óige go dtí indiu; an</span>
<lb n="4517"/><span>t-aingeal a dh'fhuasgail mé as gach olc, go gcuiridh a</span>
<lb n="4518"/><span>bheannacht ar na macaibh seo, agus m'ainim-se agus</span>
<lb n="4519"/><span>ainim Abrahaim agus ainim Isaac go nglaoidhtear os</span>
<lb n="4520"/><span>a gcionn agus go bhfásaid agus go méaduightear iad</span>
<lb n="4521"/><span>ar uachtar na talmhan!”</span></p>
<lb n="4522"/>
<lb n="4523"/><p><span>LII.</span></p>
<lb n="4524"/>
<lb n="4525"/><p><span>ADHLACADH IACOIB.</span></p>
<lb n="4526"/>
<lb n="4527"/><p><span>Ansan dubhairt Iacob an chainnt seo le Ióseph:</span>
<lb n="4528"/><span>“Feuch, a mhic, táim-se ag dul chun báis feasta, ach</span></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="4529"/><p><span>beidh Dia lib-se agus béarfidh sé thar n-ais sibh go talamh</span>
<lb n="4530"/><span>bhúr sínsear.”</span></p>
<lb n="4531"/>
<lb n="4532"/><p><span>'N-a dhiaidh san do ghlaoidh Iacob chuige a chlann mhac</span>
<lb n="4533"/><span>agus dhein sé targaireacht dóibh.  D'innis sé do gach</span>
<lb n="4534"/><span>fear acu na neithe a bhí le teacht dó féin agus d'á shliocht</span>
<lb n="4535"/><span>sa n-aimsir a bhí rómpa.  Do fíoradh i gcaitheamh na</span>
<lb n="4536"/><span>gcéadta blian a tháinig ar gach sliocht díobh 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="4537"/><span>san, na targaireachtaí a dhein Iacob an uair sin dóibh.</span></p>
<lb n="4538"/>
<lb n="4539"/><p><span>Nuair a tháinig sé go dtí Iúda d'innis sé conus mar</span>
<lb n="4540"/><span>a bheadh a sliocht n-a righthibh ar na sliochtaibh eile agus</span>
<lb n="4541"/><span>gur bh'ar an sliocht san a thiocfadh an Slánuightheóir a</span>
<lb n="4542"/><span>bhí gealltha ó thusach agus n-a raibh an chine daona ag</span>
<lb n="4543"/><span>feitheamh le n-a theacht.  Ansan do chuir sé beannacht</span>
<lb n="4544"/><span>fé leith ar gach fear díobh, agus nuair a bhí an méid</span>
<lb n="4545"/><span>sin déanta aige do luigh sé siar agus tharraig sé an</span>
<lb n="4546"/><span>anál.</span></p>
<lb n="4547"/>
<lb n="4548"/><p><span>Ba ghnáth an uair sin, sa n-Éigipt, córú áirithe do</span>
<lb n="4549"/><span>dhéanamh ar chorpaibh daoine tar éis bháis dóibh, le</span>
<lb n="4550"/><span>salann agus ansan le balsam, i dtreó ná lobhfidís.</span>
<lb n="4551"/><span>Bhíodh an córú san ana chostasamhail sa chuma n-a</span>
<lb n="4552"/><span>ndeintí é ar chorpaibh na righthe nú ar chorpaibh na n-uasal.</span>
<lb n="4553"/><span>Do deintí ar chorpaibh na n-íseal é ach ní curtí an</span>
<lb n="4554"/><span>balsam daor ann na an spíosra daor.  Mummach a</span>
<lb n="4555"/><span>tugtí ar an gcorp nuair a bhíodh an córú san déanta</span>
<lb n="4556"/><span>air.  Fachtar na mummacha san fós sa n-Éigipt agus</span>
<lb n="4557"/><span>tuigtear go bhfuil suas le trí mhíle blian ó bhí cuid</span>
<lb n="4558"/><span>acu 'n-a ndaoinibh beó ar an saoghal.  Ní chimeádadh an</span>
<lb n="4559"/><span>córú saor slán chómh fada san iad ach do chimeádadh</span>
<lb n="4560"/><span>sé slán iad ar feadh mórán aimsire.</span></p>
<lb n="4561"/>
<lb n="4562"/><p><span>Bhí daoine sa n-Éigipt n-ar bh'é a gceárd an balsamú</span>
<lb n="4563"/><span>san do dhéanamh ar na corpaibh.  Chómh luath agus bhí</span>
<lb n="4564"/><span>Israél tar éis bháis d'órduigh Ióseph dos na ceárdaidh-</span>
<lb n="4565"/><span>thibh sin teacht agus an balsamú do dhéanamh ar a chorp.</span>
<lb n="4566"/><span>Do deineadh an balsamú air díreach mar a deintí é ar</span>
<lb n="4567"/><span>righthibh agus ar uaislibh.  Deich lá agus trí fichid a</span>
<lb n="4568"/><span>caithtí ag déanamh na h-oibre nuair a deintí an bal-</span></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="4569"/><p><span>samú daor.  Dob' éigean, dá bhrígh sin, corp Iacoib</span>
<lb n="4570"/><span>do chimeád sa n-Éigipt ar feadh deich lá agus trí fichid</span>
<lb n="4571"/><span>sar ar tugadh abhaile é chun a thíre féin fé mar a bhí</span>
<lb n="4572"/><span>órduighthe aige agus é ag dul chun báis.</span></p>
<lb n="4573"/>
<lb n="4574"/><p><span>Nuair a h-airigeadh go raibh Iacob tar éis bháis, agus</span>
<lb n="4575"/><span>i gcaitheamh na h-aimsire go raibh an balsamú d'á dhéan-</span>
<lb n="4576"/><span>amh, do thaisbeáin Pharó agus uaisle na h-Éigipte an</span>
<lb n="4577"/><span>uile saghas urama agus onóra do'n mharbh.  Ansan,</span>
<lb n="4578"/><span>nuair a bhí an obair déanta agus an aimsir caithte</span>
<lb n="4579"/><span>agus an tsochraid ullamh chun gluaiste, do labhair</span>
<lb n="4580"/><span>Ióseph le h-uaislibh teaghlaigh an rí.</span></p>
<lb n="4581"/>
<lb n="4582"/><p><span>“A uaisle,” ar seisean, “má's ionmhuin libh mé</span>
<lb n="4583"/><span>deinidh labhairt i gcluais Pharó agus innsidh dó gur</span>
<lb n="4584"/><span>chuir m'athair fhiachaint orm a dhearbhú go mbéarfinn a</span>
<lb n="4585"/><span>chorp abhaile chun a thíre féin agus go ndéanfinn é</span>
<lb n="4586"/><span>dh'adhlacadh sa roilig a dh'osgail sé féin dó féin i dtír</span>
<lb n="4587"/><span>Chanaain, nách mór dom dá bhrígh sin dul suas go tír</span>
<lb n="4588"/><span>Chanaain agus m'athair d'adhlacadh, agus ansan go</span>
<lb n="4589"/><span>dtiocfad tar n-ais.”</span></p>
<lb n="4590"/>
<lb n="4591"/><p><span>Do h-innseadh an méid sin do Pharó agus dubhairt</span>
<lb n="4592"/><span>Pharó le Ióseph, “Imthigh suas agus dein t'athair d'adh-</span>
<lb n="4593"/><span>lacadh fé mar a dhearbhuighis a dhéanfá.”</span></p>
<lb n="4594"/>
<lb n="4595"/><p><span>Ansan do chruinnigh clann Israéil chun na sochraide,</span>
<lb n="4596"/><span>agus do chruinnigh uaisle na h-Éigipte mar aon leó,</span>
<lb n="4597"/><span>na h-uaisle dob' aoirde, agus a gcaráistí agus a</span>
<lb n="4598"/><span>n-eachra acu, i dtreó go raibh sochraid ana mhór ann.</span>
<lb n="4599"/><span>Dhein Ióseph agus a theaghlach buairt agus gol agus</span>
<lb n="4600"/><span>caoine, agus dhein an chuid eile de chlainn Israéil</span>
<lb n="4601"/><span>buairt agus gol agus caoine.  Agus dhein uaisle na</span>
<lb n="4602"/><span>h-Éigipte buairt agus gol agus caoine, chómh dian</span>
<lb n="4603"/><span>agus dá mba leó an t-é a bhí marbh.</span></p>
<lb n="4604"/>
<lb n="4605"/><p><span>Do ghluais an tsochraid amach ó thír Gessen agus</span>
<lb n="4606"/><span>soir tríd an Istmus, i. tríd an mbeárnain tirm atá</span>
<lb n="4607"/><span>idir an Muir Ruaidh agus an Mhuir Torrainn, agus</span>
<lb n="4608"/><span>as san soir ó thuaidh go dtí gur sroiseadh an t-úrlár</span>
<lb n="4609"/><span>buailte ar a dtugtí Atad, ar bruach abhan Iórdain.</span>
<lb n="4610"/></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="4611"/><p><span>Do stadadh ar an áit sin ar feadh seacht lá, ag déan-</span>
<lb n="4612"/><span>amh buartha agus ag gol agus ag caoine, i dtreó gur</span>
<lb n="4613"/><span>thug muinntir Chanaain mar ainim ar an áit sin Nuaill-</span>
<lb n="4614"/><span>ghubha na h-Éigipte.</span></p>
<lb n="4615"/>
<lb n="4616"/><p><span>LIII.</span></p>
<lb n="4617"/>
<lb n="4618"/><p><span>IÓSEPH GO CEANNSA.</span></p>
<lb n="4619"/>
<lb n="4620"/><p><span>Nuair a bhí an tseachtmhain caithte acu ar an úrlár</span>
<lb n="4621"/><span>buailte, ar bruach abhan Iórdain, do rugadar leó an</span>
<lb n="4622"/><span>corp agus d'adhlacadar é sa n-uaimh dhúbalta úd a</span>
<lb n="4623"/><span>cheannaigh Abraham abhfad roimis sin, ó Ephron, an</span>
<lb n="4624"/><span>Hetíteach, chun go mbeadh an uaimh sin aige féin agus</span>
<lb n="4625"/><span>agá sliocht mar áit adhlactha.  Ansan do tháinig Ióseph</span>
<lb n="4626"/><span>agus an chualacht go léir, idir Israelíteacha agus</span>
<lb n="4627"/><span>Éigipteacha, thar n-ais abhaile.</span></p>
<lb n="4628"/>
<lb n="4629"/><p><span>Nuair a bhíodar go léir sa bhaile tháinig lán a gcroidhe</span>
<lb n="4630"/><span>d'eagla ar dhrithárachaibh Ióseph go mb' fhéidir, ó bhí an</span>
<lb n="4631"/><span>t-athair imthighthe, go n-iompóchadh Ióseph ortha fé</span>
<lb n="4632"/><span>dheire thiar thall agus go dtabharfadh sé dhóibh an</span>
<lb n="4633"/><span>rud a bhí tuillte go maith acu, go ndéanfadh sé</span>
<lb n="4634"/><span>díoltas ortha mar gheall ar an ngníomh mí-nádúrta</span>
<lb n="4635"/><span>úd a dheineadar air nuair a chuireadar síos ceangailte</span>
<lb n="4636"/><span>sa pholl é agus nuair a dhíoladar n-a dhaor é.  Bhíodar</span>
<lb n="4637"/><span>ag cur agus ag cúiteamh eatartha feuchaint cad ba</span>
<lb n="4638"/><span>cheart dóibh a dhéanamh má bhí aon chuimhneamh aige air.</span>
<lb n="4639"/><span>Do shocaruighdar ar theacht 'n-a láthair agus ar labhairt</span>
<lb n="4640"/><span>leis i dtaobh an sgéil.  Thánadar 'n-a láthair agus</span>
<lb n="4641"/><span>do labhradar.</span></p>
<lb n="4642"/>
<lb n="4643"/><p><span>“A leithéid seo, a rí,” ar siad, “sar a bhfuair ár</span>
<lb n="4644"/><span>n-athair bás d'órduigh sé dhúinne teacht os do chómhair</span>
<lb n="4645"/><span>agus na focail seo do rádh leat, uaidh féin:  ‘Iarraim</span>
<lb n="4646"/><span>ort gan cuimhneamh ar an eugcóir a dhein do dhritháracha</span>
<lb n="4647"/><span>ort, ná ar an ndroch ghníomh a dheineadar chómh malluighthe</span></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="4648"/><p><span>ad' choinnibh.’  Táimíd féin, leis, ghá iarraidh ort anois,</span>
<lb n="4649"/><span>ar son Dé, an droch ghníomh san do mhaitheamh dúinn!”</span></p>
<lb n="4650"/>
<lb n="4651"/><p><span>Nuair airigh Ióseph an chainnt sin agus nuair a chonaic</span>
<lb n="4652"/><span>sé an sgannra a bhí ortha agus an náire a bhí ortha agus</span>
<lb n="4653"/><span>an t-aithreachas, do chrom sé ar shile go bog.  Nuair a</span>
<lb n="4654"/><span>chonacadar-san na deóracha ag teacht ó n-a shúilibh,</span>
<lb n="4655"/><span>siúd chuige iad agus chaitheadar iad féin ar an dtalamh,</span>
<lb n="4656"/><span>os a chómhair, go dúbhach agus go deórach agus go brónach.</span></p>
<lb n="4657"/>
<lb n="4658"/><p><span>“Leog dúinn bheith i nár ndaoraibh agat!” ar siad.</span></p>
<lb n="4659"/>
<lb n="4660"/><p><span>“Ná bíodh ceist oraibh!” ar seisean leó.  “Ná</span>
<lb n="4661"/><span>bíodh aon eagla oraibh!  An féidir gabháil i gcoinnibh</span>
<lb n="4662"/><span>toile Dé!  Do bheartbhúir-se an t-olc am' choinnibh-se</span>
<lb n="4663"/><span>ach d'iompuigh Dia an t-olc chun maitheasa chun mise</span>
<lb n="4664"/><span>d'árdú mar a chíon sibh anois, agus chun mórán daoine</span>
<lb n="4665"/><span>do shábháil.  Ná bíodh aon eagla oraibh.  Cothóchad-sa</span>
<lb n="4666"/><span>sibh féin agus bhúr gclann.”  Do labhair sé leó mar</span>
<lb n="4667"/><span>sin, go séimh agus go cneasta agus go muinnteartha,</span>
<lb n="4668"/><span>i dtreó gur imthigh an sgannra dhíobh.</span></p>
<lb n="4669"/>
<lb n="4670"/><p><span>Do chómhnuigh sé as san amach sa n-Éigipt, ag déanamh</span>
<lb n="4671"/><span>gnótha an rí agus ag tabhairt aire do sliocht Israéil,</span>
<lb n="4672"/><span>go dtí go raibh sé céad agus deich mbliana d'aois agus</span>
<lb n="4673"/><span>go bhfeacaidh sé “sliocht sleachta ar shliocht a shleachta.”</span>
<lb n="4674"/><span>Ansan do thuig sé go raibh an bás ag druidim leis agus</span>
<lb n="4675"/><span>do labhair sé le clainn Israéil:  “Tar éis mo bháis-</span>
<lb n="4676"/><span>se,” ar seisean, “tiocfidh Dia ag triall oraibh-se agus</span>
<lb n="4677"/><span>béarfidh sé as an dtír seo sibh suas chun na tíre do</span>
<lb n="4678"/><span>gheall sé do Abraham agus d'Isaac agus do Iacob.”</span>
<lb n="4679"/><span>Ansan chuir sé fhiachaint orta a dhearbhú go mbéarfidís</span>
<lb n="4680"/><span>leó suas a chnámha nuair a bheidís ag imtheacht.</span></p>
<lb n="4681"/>
<lb n="4682"/><p><span>Ansan do fuair sé bás agus do deineadh balsamú</span>
<lb n="4683"/><span>ar a chorp agus do cuireadh i gcómhrainn é, ag feitheamh</span>
<lb n="4684"/><span>leis an aimsir n-a mbeidís go léir ag dul suas go tír</span>
<lb n="4685"/><span>Chanaain, do réir mar a bhí geallta dhóibh.</span></p>
<lb n="4686"/>
<lb n="4687"/><p><span>D'fhánadar ar a suaineas i dtalamh Ghessen agus</span>
<lb n="4688"/><span>bhí saoghal breágh acu ann.  Bhí an rí agus muinntir</span>
<lb n="4689"/><span>na h-Éigipte go léir ana bháidheamhail leó mar gheall ar</span></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="4690"/><p><span>an dtairbhthe a bhí déanta ag Ióseph do'n Éigipt.  Bhí</span>
<lb n="4691"/><span>talamh Ghessen saidhbhir, féarmhar, foláin, go maith chun</span>
<lb n="4692"/><span>na dtreud do chothú agus do mhéadú.  Dá éaghmuis</span>
<lb n="4693"/><span>sin b'é toil Dé an rath do chur ortha féin agus ar gach</span>
<lb n="4694"/><span>aon rud a bhí acu.  Bhí na daoine chómh torthamhail chómh</span>
<lb n="4695"/><span>so-thógtha leis na treudaibh.  Bhíodh cúpla, agus trí</span>
<lb n="4696"/><span>cinn d'uanaibh, nú cheithre cinn go minic, ag an gcaoirigh,</span>
<lb n="4697"/><span>d'aon toircheas, agus ba mhinic mar an gcéadna, ag an</span>
<lb n="4698"/><span>mnaoi, beirt leanbh, nú triúr, nú ceathrar, d'aon</span>
<lb n="4699"/><span>toircheas.  Mar sin do chuaidh sliocht Israéil i líon-</span>
<lb n="4700"/><span>mhaireacht go tiugh sa n-Éigipt agus sar a raibh mórán</span>
<lb n="4701"/><span>blianta caithte acu tar éis bháis do Ióseph ní 'n-a</span>
<lb n="4702"/><span>ndeichniúbhraibh ná n-a bhfichidíbh ná n-a gcéadthaibh a</span>
<lb n="4703"/><span>bhíodar ach 'n-a míltibh.  Bhíodar ann 'n-a míltibh agus</span>
<lb n="4704"/><span>d'á éagmuis sin, fir chumasacha láidre ab eadh na fir</span>
<lb n="4705"/><span>a bhí ortha.  Isé rud a tháinig as san, leis an aimsir,</span>
<lb n="4706"/><span>'ná gur thosnuigh eagal ar theacht ag muinntir na</span>
<lb n="4707"/><span>h-Éigipte rómpa.  Do conacthas go mb' fhéidir, fé</span>
<lb n="4708"/><span>dheire, go “gcuirfadh fear na luatha fear na cruaiche</span>
<lb n="4709"/><span>amach.”</span></p>
<lb n="4710"/>
<lb n="4711"/><p><span>LIV.</span></p>
<lb n="4712"/>
<lb n="4713"/><p><span>SCLÁBHAIDHEACHT SAN ÉIGIPT.</span></p>
<lb n="4714"/>
<lb n="4715"/><p><span>Do ghluais an aimsir agus do tháinig i gcoróinn sa</span>
<lb n="4716"/><span>n-Éigipt rí ná raibh aithne aige ar Ióseph.  An tairbhthe</span>
<lb n="4717"/><span>a dhein Ióseph do'n Éigipt bhí sé imthighthe as cuimhne.</span>
<lb n="4718"/><span>Na daoine do chonaic an tairbhthe agus do mhothuigh é</span>
<lb n="4719"/><span>bhíodar go léir tar éis bháis, a bhfad tar éis bháis.  Ní</span>
<lb n="4720"/><span>raibh cuimhne ortha féin ná ar an saoghal a bhí suas le</span>
<lb n="4721"/><span>n-a linn, ar an bhflúirse ná ar an ngorta ná ar an</span>
<lb n="4722"/><span>gcuma n-ar sábháladh na daoine ó'n ngorta.  Bhí an</span>
<lb n="4723"/><span>aimsir sin imthighthe agus bhí a mhalairt d'aimsir tagaithe.</span>
<lb n="4724"/><span>Bhí cine iasachta sáidhte daingean i seilbh, i lár na</span>
<lb n="4725"/><span>h-Éigipte, i dtalamh Ghessen, an blúire talmhan dob'</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="4726"/><p><span>fhearr agus ba thorthamhala d'á raibh sa tír ar fad,</span>
<lb n="4727"/><span>thuaidh ná theas.  Bhí an chine iasachta san ag méadú</span>
<lb n="4728"/><span>agus ag neartú agus ag dul i líonmhaire chómh tiugh</span>
<lb n="4729"/><span>san go raibh gach aon deabhramh, mara gcurtí cosg éigin</span>
<lb n="4730"/><span>leis an bhfás a bhí acu 'á dhéanamh, nár ró fhada go mbeadh</span>
<lb n="4731"/><span>seilbh acu, ní h-amháin i dtalamh Ghessen ach i n-a raibh</span>
<lb n="4732"/><span>de thalamh ar dhá thaobh na h-abhan ó'n bhfaraige thuaidh</span>
<lb n="4733"/><span>ódheas chómh fada agus a chuaidh eólus.  Bheadh talamh</span>
<lb n="4734"/><span>na h-Éigipte go léir acu.  Dhéanfidís na daoine a bhí</span>
<lb n="4735"/><span>rómpa sa n-Éigipt do chur chun báis nú do dhíbirt as an</span>
<lb n="4736"/><span>dtír nú do chur fé dhaoirse.  Nuair a bhí buailte isteach</span>
<lb n="4737"/><span>i n-aigne an rí agus i n-aigne na ndaoine go raibh an</span>
<lb n="4738"/><span>chontabhairt sin ann do ceapadh gur bh'fhearr gan bheith</span>
<lb n="4739"/><span>thios ar an gcéad bheárnain; gur bh'fhearr do mhuinntir</span>
<lb n="4740"/><span>na h-Éigipte clann Israéil do chur fé dhaoirse ná</span>
<lb n="4741"/><span>fanmhaint go dtí go gcuirfadh clann Israéil muinntir</span>
<lb n="4742"/><span>na h-Éigipte fé dhaoirse.</span></p>
<lb n="4743"/>
<lb n="4744"/><p><span>Do chruinnigh an rí a lucht cómhairle.  “Feuchaidh,</span>
<lb n="4745"/><span>a uaisle na h-Éigipte,” ar seisean, “tá an tsliocht</span>
<lb n="4746"/><span>iasachta so ag dul i méid go h-iongantach.  Leis</span>
<lb n="4747"/><span>an bhfás atá fútha, má leogtar leó ní ró fhada go</span>
<lb n="4748"/><span>mbeidh siad ró láidir dúinne.  Má thagann namhaid</span>
<lb n="4749"/><span>ag cur isteach orainn is baoghalach go dtógfid siad</span>
<lb n="4750"/><span>páirt leis an namhaid agus go gclaoidhfar sinne.”</span></p>
<lb n="4751"/>
<lb n="4752"/><p><span>Do cromadh láithreach ar dhlighthibh a dhéanamh i gcoinnibh</span>
<lb n="4753"/><span>na n-Israélíteach.  Do tugadh oibreacha cruadha le</span>
<lb n="4754"/><span>déanamh do'n méid acu a bhí ábalta ar obair a dhéanamh,</span>
<lb n="4755"/><span>agus i dtreó ná raghadh na fir i líonmhaire a thuille</span>
<lb n="4756"/><span>d'órduigh Pharó gach leanbh firean Israélíteach do thioc-</span>
<lb n="4757"/><span>fadh ar an saoghal é chaitheamh isteach sa n-abhainn agus é</span>
<lb n="4758"/><span>bháth'.  Bhí an obair chruaidh ar na fearaibh agus stíbhardaí</span>
<lb n="4759"/><span>diana os a gcionn ag an rí, agus bhí na leanbhaí fireana</span>
<lb n="4760"/><span>dh'á gcaitheamh sa n-abhainn, ach i n-aimhdheóin chruadhtain</span>
<lb n="4761"/><span>na h-oibre agus i n-aimhdheóin an íde a bhí dh'á dhéanamh</span>
<lb n="4762"/><span>ar na leanbhaíbh fireana bhí an pobul Eabhra ag dul i</span>
<lb n="4763"/><span>méid.  Bhí fearg ar an rí mar gheall air sin agus bhí</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="4764"/><p><span>fearg ar na h-Éigipteachaibh mar gheall air, agus bhí</span>
<lb n="4765"/><span>fuath fíochmhar ag an rí agus ag na h-Éigipteachaibh</span>
<lb n="4766"/><span>go léir do chlainn Israéil.</span></p>
<lb n="4767"/>
<lb n="4768"/><p><span>Bhí an sclábhaidheacht dian, agus má bhíodh aon atharú</span>
<lb n="4769"/><span>air ba le breis déine é.  Bhí na maoir go h-olc agus</span>
<lb n="4770"/><span>go cruaidh agus go droch aigeanta, agus is ag dul i</span>
<lb n="4771"/><span>n-olcas a bhíodar le h-imtheacht na h-aimsire.  Bhí</span>
<lb n="4772"/><span>naoidheana fireana na n-Eabhrach dh'á gcaitheamh sa</span>
<lb n="4773"/><span>n-abhainn, agus is ag dul i ngéire a bhí an cuardach chun</span>
<lb n="4774"/><span>gan leogaint dos na máithreachaibh aon chuid acu do</span>
<lb n="4775"/><span>chimeád i bhfolach.</span></p>
<lb n="4776"/>
<lb n="4777"/><p><span>Fé dheire do thárla go raibh aon mháthair amháin agus</span>
<lb n="4778"/><span>go raibh leanbh mic aici agus gur fhéad sí é chimeád i</span>
<lb n="4779"/><span>bhfolach ar feadh trí mhí.  Leanbh ana bhreágh ab eadh é agus</span>
<lb n="4780"/><span>ba mhór an truagh é chaitheamh sa n-abhainn.  D'á éaghmuis</span>
<lb n="4781"/><span>sin tuigtear go raibh fhios agá athair agus agá mháthair</span>
<lb n="4782"/><span>go raibh gnó mór ceapaithe ag Dia le déanamh dó agus</span>
<lb n="4783"/><span>go gcimeádfí beó é chun an ghnótha san do dhéanamh.</span></p>
<lb n="4784"/>
<lb n="4785"/><p><span>Nuair a bhí 'fhios agá mháthair nár bh'fhéidir di an</span>
<lb n="4786"/><span>leanbh do chimeád i bhfolach níba sia dhein sí</span>
<lb n="4787"/><span>cliabháinín dó des na brobhnachaibh fada garbha a bhí ag</span>
<lb n="4788"/><span>fás ar bruach na h-abhan.  Chimil sí saghas éigin márla</span>
<lb n="4789"/><span>de'n chliabhán chun an uisge chimeád amach as.  Ansan</span>
<lb n="4790"/><span>do chuir sí an leanbh isteach sa chliabháinín agus do chlúdaigh</span>
<lb n="4791"/><span>sí é.  Ansan do chuir sí an cliabhán, agus an leanbh</span>
<lb n="4792"/><span>istigh ann, síos i n-uisge na h-abhan, i n-aice an phuirt,</span>
<lb n="4793"/><span>sa n-áit 'n-a raibh na brobhnacha móra ag fás.  Bhí na</span>
<lb n="4794"/><span>brobhnacha chómh téagartha le slataibh.  Ní leogfidís do'n</span>
<lb n="4795"/><span>chliabhán imtheacht leis an abhainn.</span></p>
<lb n="4796"/>
<lb n="4797"/><p><span>LV.</span></p>
<lb n="4798"/>
<lb n="4799"/><p><span>OILEAMHAINT MHAOISE.</span></p>
<lb n="4800"/>
<lb n="4801"/><p><span>Bhí drifiúr ag an leanbh agus Miriam ab ainm di, i.,</span>
<lb n="4802"/><span>Máire.  Do chuir an mháthair an drifiúr n-a seasamh,</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="4803"/><p><span>i bhfolach i n-aice na h-áite n-a raibh an cliabhán agus</span>
<lb n="4804"/><span>an leanbh ann agus dubhairt sí léi bheith ag faire chúichi</span>
<lb n="4805"/><span>agus aireachas a thabhairt do'n chliabhán.  Ní ró fhada</span>
<lb n="4806"/><span>a bhí sí ag déanamh na faire go bhfeacaidh sí inghean an</span>
<lb n="4807"/><span>rí, agus a mná coimhdeachta i n-aonfheacht léi, ag teacht</span>
<lb n="4808"/><span>chun na h-abhan ghá nighe féin.  Do shiubhluighdar rainnt</span>
<lb n="4809"/><span>ar bruach na h-aban.  Feuchaint d'a dtugadar ar an</span>
<lb n="4810"/><span>áit 'n-a raibh na brobhnacha ag fás do chonacadar an</span>
<lb n="4811"/><span>cliabháinín.</span></p>
<lb n="4812"/>
<lb n="4813"/><p><span>“Imthigh,” arsan ríogan le duine des na mnáibh coimh-</span>
<lb n="4814"/><span>deachta, “agus tabhair chughainn an bosga beag úd go</span>
<lb n="4815"/><span>bhfeiceam cad 'tá ann.”</span></p>
<lb n="4816"/>
<lb n="4817"/><p><span>Do tugadh an cliabhán ag triall uirthi.  D'osgail sí é.</span>
<lb n="4818"/><span>Chonaic sí an leanbh breágh go léir istigh ann.</span></p>
<lb n="4819"/>
<lb n="4820"/><p><span>“Is mór an truagh,” ar sisi, “an leanbh áluinn sin</span>
<lb n="4821"/><span>do bháth!  Is le lánmhain éigin des na h-Eabhrachaibh é.</span>
<lb n="4822"/><span>Taithnean sé go mór liom.  Is dóich liom go mbéar-</span>
<lb n="4823"/><span>fad liom é agus go dtógfad é!”</span></p>
<lb n="4824"/>
<lb n="4825"/><p><span>Bhí an drifiúr ag éisteacht leis an gcainnt.  Do</span>
<lb n="4826"/><span>dhruid sí i dtreó na ríoghna.  “Dá mb'é toil t'onóra é,</span>
<lb n="4827"/><span>a ríogan,” ar sisi, “tá fhios agam-sa ca bhfuil bean</span>
<lb n="4828"/><span>chíoch a dhéanfadh an leanbh d'oileamhaint do t'onóir.”</span></p>
<lb n="4829"/>
<lb n="4830"/><p><span>“Is maith é sin, a 'ghnín ó!” arsan ríogan.  “Imthigh</span>
<lb n="4831"/><span>agus tabhair chugham í.”</span></p>
<lb n="4832"/>
<lb n="4833"/><p><span>D'imthigh an cailín agus thug sí léi a máthair féin.  Bhí</span>
<lb n="4834"/><span>áthas mór ar an ríogan agus thug sí an leanbh le</span>
<lb n="4835"/><span>h-oileamhaint d'á mháthair féin, agus gan aon phioc d'á</span>
<lb n="4836"/><span>fhios aici gur bh'í máthair an leinbh í.  “Dein an leanbh</span>
<lb n="4837"/><span>san d'oileamhaint dom, a bhean mhacánta,” arsan</span>
<lb n="4838"/><span>ríogan, “agus tabhair aire dhó, agus gheóbhair do phágh</span>
<lb n="4839"/><span>go maith as.”</span></p>
<lb n="4840"/>
<lb n="4841"/><p><span>Níor ghádh dhi a rádh leis an mnaoi an leanbh d'oile-</span>
<lb n="4842"/><span>amhaint go maith agus aire mhaith a thabhairt dó, nídh nách</span>
<lb n="4843"/><span>iongna.  Do h-oileadh go maith é agus do tugadh aire</span>
<lb n="4844"/><span>mhaith dhó, agus nuair a bhí sé tógtha do thug sí ag triall</span>
<lb n="4845"/><span>ar an ríogain é.  Do ghlac an ríogan é chun bheith i</span></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="4846"/><p><span>n'uchtmhac aici agus thug sí Maois mar ainm air,</span>
<lb n="4847"/><span>“Óir,” ar sisi, “is as an uisge do rugas é.”  Ciall-</span>
<lb n="4848"/><span>uighean an focal “Maois,” nú “Moisés,” “as an</span>
<lb n="4849"/><span>uisge,” nú, “a' h-uisge.”</span></p>
<lb n="4850"/>
<lb n="4851"/><p><span>Do chuireadh ar Mhaois, ó b'é mac inghíne an rí é, gach</span>
<lb n="4852"/><span>tabhairt suas d'á gcuirtí an uair sin, sa n-Éigipt ar</span>
<lb n="4853"/><span>mhacaibh na n-uasal agus bhí buadh ag an Éigipt, an uair</span>
<lb n="4854"/><span>sin i léighean agus i n-eólus agus i n-ealadhnaibh, ar</span>
<lb n="4855"/><span>thíorthaibh an domhain.  Do múineadh an léighean agus</span>
<lb n="4856"/><span>an t-eólus, go fórleathan agus go beacht gan amhras,</span>
<lb n="4857"/><span>do'n phriúnsa óg, do mhac inghíne an rí.  Ní baoghal ná</span>
<lb n="4858"/><span>gur mhúin a mháthair dó, leis, éolus eile, ná raibh le</span>
<lb n="4859"/><span>fághail sa n-Éigipt d'á mhéid eólus a bhí ann.  D'innis</span>
<lb n="4860"/><span>sí dhó cé r' bh'é agus cé r' bh'iad a mhuinntir, agus conus</span>
<lb n="4861"/><span>a thárla an cháil a bheith air gur mhac d'inghín an rí é.  Thug</span>
<lb n="4862"/><span>sí eólus maith dhó ar chreideamh a mhuinntire féin.  Do</span>
<lb n="4863"/><span>ghlac sé an t-eólus san agus chuaidh an t-eólus i</span>
<lb n="4864"/><span>bhfeidhm go daingean 'n-a chroidhe agus i n'aigne.  Bhí</span>
<lb n="4865"/><span>sé buidheach d'inghín an rí mar gheall ar é thabhairt saor</span>
<lb n="4866"/><span>ó'n uisge, ach bhíodh a chroidhe dh'á raobadh istigh n-a chliabh,</span>
<lb n="4867"/><span>agus dh'á losgadh le feirg nuair a chíodh sé an cor a bhí</span>
<lb n="4868"/><span>ar chlainn Israéil agus an cos-ar-bolg a bhí á dhéanamh</span>
<lb n="4869"/><span>ortha; obair chruaidh á bhaint asta agus gan díoluigheacht</span>
<lb n="4870"/><span>'á thabhairt dóibh.  Do cuirtí fhiachaint ortha an uile shaghas</span>
<lb n="4871"/><span>oibre dhéanamh, na bríceanna chun na saoirseachta,</span>
<lb n="4872"/><span>agus ansan na tighthe agus na fallaí agus na h-oibreacha</span>
<lb n="4873"/><span>poibilidhe a deintí des na bríceanaibh sin.  Obair ana</span>
<lb n="4874"/><span>chruaidh, ana dhian, ab eadh obair de'n tsórd san fé</span>
<lb n="4875"/><span>ghréin agus fé bhrothal na h-Éigipte.  Níor bh'é sin</span>
<lb n="4876"/><span>féin ach pé sclábhaidheacht eile a bhíodh le déanamh, ag</span>
<lb n="4877"/><span>saothrú an tailimh, ag curadóireacht, ag baint an</span>
<lb n="4878"/><span>fhóghmhair agus 'ghá shábháil, is iad na h-Eabhracha bochta</span>
<lb n="4879"/><span>do chaitheadh é dhéanamh.  Agus ní bhíodh ag na h-Éigipte-</span>
<lb n="4880"/><span>achaibh a dhéanamh ach bheith ag faire ar na h-Eabhrachaibh</span>
<lb n="4881"/><span>agus ag gabháil de shlataibh agus d'fhuipeanaibh agus de</span>
<lb n="4882"/><span>mhaidíbh ortha chun a chur fhiachaint ortha breis oibre dhéanamh.</span>
<lb n="4883"/></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="4884"/><p><span>Bhí Maois ag feuchaint ar an eugcóir sin go léir 'á</span>
<lb n="4885"/><span>dhéanamh ar a mhuinntir féin agus bíodh a chroidhe dh'á</span>
<lb n="4886"/><span>raobadh.</span></p>
<lb n="4887"/>
<lb n="4888"/><p><span>Bhuail sé amach lá agus do seóladh é chun áite n-a raibh</span>
<lb n="4889"/><span>rainnt éigin des na h-Eabhrachaibh agus iad ag obair</span>
<lb n="4890"/><span>go cruaidh agus Éigipteach os a gcionn.  Bhí an</span>
<lb n="4891"/><span>t-Éigipteach ag gabháil go dian ar dhuine des na h-</span>
<lb n="4892"/><span>Eabhrachaibh.  Do las fearg Maoise.  Dhein sé anonn</span>
<lb n="4893"/><span>ar an t-Éigipteach agus do bhuail sé é.  Do thuit an</span>
<lb n="4894"/><span>t-Éigipteach marbh.</span></p>
<lb n="4895"/>
<lb n="4896"/><p><span>LVI.</span></p>
<lb n="4897"/>
<lb n="4898"/><p><span>TOR AR LASADH.</span></p>
<lb n="4899"/>
<lb n="4900"/><p><span>Ní fheacaidh aoinne des na h-Éigipteachaibh an buille.</span>
<lb n="4901"/><span>Dhein Maois poll sa talamh gainimhe a bhí sa n-áit agus</span>
<lb n="4902"/><span>chuir sé an corp fé thalamh agus d'imthigh sé.  An lá</span>
<lb n="4903"/><span>'n-a dhiaidh san tháinig sé amach airís.  Chonaic sé beirt</span>
<lb n="4904"/><span>d'á mhuinntir ag troid, beirt Eabhrach.  Chuir sé chun</span>
<lb n="4905"/><span>síothchána dhéanamh eatartha.  Do labhair sé leis an</span>
<lb n="4906"/><span>nduine n-a raibh an eugcóir aige.  Bhí an fear san ag</span>
<lb n="4907"/><span>bualadh an fhir eile.  “Cad chuige dhuit do chómharsa</span>
<lb n="4908"/><span>do bhualadh?” arsa Maois leis.</span></p>
<lb n="4909"/>
<lb n="4910"/><p><span>“Cad é sin duit-se sin?” arsan fear, “B'fhéidir</span>
<lb n="4911"/><span>gur b'amhlaidh a mheasfá mise do mharbhú mar a mhar-</span>
<lb n="4912"/><span>bhuighis an t-Éigipteach úd indé!  Cé cheap mar bhrei-</span>
<lb n="4913"/><span>theamh tusa os ár gcionn?”</span></p>
<lb n="4914"/>
<lb n="4915"/><p><span>Tháinig eagla ar Mhaois.  Ní fheidir sé conus a chuaidh</span>
<lb n="4916"/><span>an sgéal amach.  D'airigh Pharó an sgéal agus bhí sé</span>
<lb n="4917"/><span>chun Maoise do chur chun báis.  Do theich Maois as an</span>
<lb n="4918"/><span>dtír.  D'imthigh sé soir go tír Mhadian, tír a bhí ar an</span>
<lb n="4919"/><span>dtaobh thoir de'n Muir Ruaidh.  Do stad sé i n-aice</span>
<lb n="4920"/><span>tobair.  I n-aice tobair ab eadh ba dhóichighde dhó bualadh</span>
<lb n="4921"/><span>uime dhaoine na h-áite.  Bhí daoine ag an dtobar nuair</span></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="4922"/><p><span>a tháinig sé ann.  Mná óga ab eadh iad, ingheanacha do</span>
<lb n="4923"/><span>shagart na tíre sin.  Bhí Maois 'n-a shuidhe ag an dtobar</span>
<lb n="4924"/><span>agus na cailíní ag tógaint an uisge as an dtobar agus</span>
<lb n="4925"/><span>ghá chur ins na h-umaraibh d'á dtréad.  Nuair a bhí na</span>
<lb n="4926"/><span>h-árthaí lán, agus sar ar fhéad na cailíní a dtréad</span>
<lb n="4927"/><span>do thabhairt chun an uisge, tháinig aodhairí chun an tobair</span>
<lb n="4928"/><span>agus a dtréadta féin acu.  Mheasadar eugcóir do</span>
<lb n="4929"/><span>dhéanamh, tréadta na gcailíní do chomáint siar, agus</span>
<lb n="4930"/><span>an t-uisge a bhí ins na h-umaraibh, an t-uisge n-a</span>
<lb n="4931"/><span>bhfuair na cailíní a dhuagh 'ghá tharrac aníos as an dtobar,</span>
<lb n="4932"/><span>do thabhairt d'a dtréadaibh féinidh.  Do phreabh Maois</span>
<lb n="4933"/><span>'n-a shuidhe agus thug sé aghaidh ar na h-aodhairíbh agus</span>
<lb n="4934"/><span>dhíbir sé ó'n dtobar iad agus thug sé congnamh dos</span>
<lb n="4935"/><span>na cailíníbh chun an uisge thabhairt d'á dtréadaibh.  Chómh</span>
<lb n="4936"/><span>luath agus bhí an gnó san déanta d'imthigh na cailíní</span>
<lb n="4937"/><span>abhaile ag triall ar a n-athair.</span></p>
<lb n="4938"/>
<lb n="4939"/><p><span>“Cad n-a thaobh díbh bheith abhaile chómh luath?” arsan</span>
<lb n="4940"/><span>t-athair.  “Conus fhéadbhúir an gnó dhéanamh chómh</span>
<lb n="4941"/><span>tapaidh.”</span></p>
<lb n="4942"/>
<lb n="4943"/><p><span>“Bhí duin'uasal Éigipteach ag an dtobar, a athair,”</span>
<lb n="4944"/><span>ar siad, “agus nuair a tháinig na h-aodhairí agus</span>
<lb n="4945"/><span>nuair a mheasadar, mar a dheineadar go minic cheana,</span>
<lb n="4946"/><span>an t-uisge a bhí tógtha as an dtobair againn do bhaint</span>
<lb n="4947"/><span>dínn agus do thabhairt d'á dtréadaibh féinidh, d'eirigh</span>
<lb n="4948"/><span>an duin'uasal Éigipteach chucha agus chomáin sé chun</span>
<lb n="4949"/><span>siubhail iad féin agus a dtréadta, agus ansan do</span>
<lb n="4950"/><span>thug sé congnamh dúinne chun ár n-oibre féin a dhéanamh.</span>
<lb n="4951"/><span>Siné do bheir an gnó déanta chómh tapaidh.”</span></p>
<lb n="4952"/>
<lb n="4953"/><p><span>“Ca bhfuil an duin'uasal san?” arsan t-athair.</span>
<lb n="4954"/><span>“Cad 'n-a thaobh nár thugbhúir libh é chun go dtabharfí</span>
<lb n="4955"/><span>bia agus deoch dó?  Imthighidh agus tugaidh libh é.”</span></p>
<lb n="4956"/>
<lb n="4957"/><p><span>Do tugadh Maois chun an tighe.  D'fhan sé ann.  Chuir</span>
<lb n="4958"/><span>sé ceangal éigin, nú dearbhú air féin go bhfanfadh sé</span>
<lb n="4959"/><span>ag an bhfear.  Do tugadh duine des na h-inghean-</span>
<lb n="4960"/><span>achaibh le pósadh dhó agus d'fhan sé sa n-áit ar feadh</span>
<lb n="4961"/><span>mórán aimsire.</span>
<lb n="4962"/></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="4963"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  Tháinig an bás ar an ndroch</span>
<lb n="4964"/><span>rí a bhí ar an Éigipt.  I gcaitheamh na h-aimsire an fhaid</span>
<lb n="4965"/><span>a mhair sé is ag dul i ndéine a bhí a lámh ar chlainn</span>
<lb n="4966"/><span>Israéil.  D'á olcas é, bhí an rí a tháinig 'n-a dhiaidh níba</span>
<lb n="4967"/><span>mheasa 'ná é.  Do méaduigheadh an eugcóir agus an</span>
<lb n="4968"/><span>cruadhtan ar chlainn Israéil go dtí go rabhadar ag</span>
<lb n="4969"/><span>sgreadaigh go h-árd ar Dhia fuasgailt éigin a dhéanamh</span>
<lb n="4970"/><span>ortha.  Fé dheire b'é toil Dé an ghuidhe do fhreagairt.</span></p>
<lb n="4971"/>
<lb n="4972"/><p><span>Bhí Maois lá ag fosaidheacht na dtréad do Ietró,</span>
<lb n="4973"/><span>d'athair a chéile.  Do chómáin sé na tréadta abhfad</span>
<lb n="4974"/><span>amach sa bhfásach, go dtáinig sé go dtí cnoc áirithe.</span>
<lb n="4975"/><span>“Cnoc Dé,” a tugtar ar an gcnoc, nú Hóreb.</span></p>
<lb n="4976"/>
<lb n="4977"/><p><span>Bhí Maois ag aoraidheacht na dtréad ar chliathán an</span>
<lb n="4978"/><span>chnuic agus chonaic sé radharc a chuir iongna air.  Chonaic</span>
<lb n="4979"/><span>sé tor agus é ar lasadh.  Ach isé rud a chuir an iongna</span>
<lb n="4980"/><span>air ná gan an tor a bheith dh'á dhógh'.  Bhí an tor ar lasadh</span>
<lb n="4981"/><span>ach ní raibh sé ag dógh'.  Bhí Maois ag faire ar an lasair</span>
<lb n="4982"/><span>ach ní raibh aon díobháil ag an lasair a</span>
<lb n="4983"/><span>dhéanamh do'n tor.  Bhí an bladhm lasrach ag eirighe</span>
<lb n="4984"/><span>as an dtor ach bhí adhmad agus slata agus duilleabhar</span>
<lb n="4985"/><span>an tuir ag fanamhaint chómh slán, chómh borb, chómh glas</span>
<lb n="4986"/><span>agus dá mba ná beadh aon lasair i n-aon chor ag</span>
<lb n="4987"/><span>eirighe as an dtor.  Ní raibh dógh' ná teine ná luaith-</span>
<lb n="4988"/><span>reach d'á dhéanamh.  Ba mhór an iongna é.  Do stad</span>
<lb n="4989"/><span>Maois ar feadh tamail ag feuchaint ar an iongna.</span>
<lb n="4990"/><span>Dá ghéire dh'fheuch sé iseadh ba shoiléire do chonaic sé</span>
<lb n="4991"/><span>ná raibh an tor dh'á dhógh'.</span>
<lb n="4992"/></p>
</div>
<pb n="253"/>
<div><lb n="4993"/><p><span>(Cuid a trí)</span></p>
<lb n="4994"/>
<lb n="4995"/><p><span>SGÉALAIDHEACHTA AS AN MBÍOBLA</span>
<lb n="4996"/><span>NAOMHTHA.</span></p>
<lb n="4997"/>
<lb n="4998"/><p><span>CVIII.</span></p>
<lb n="4999"/>
<lb n="5000"/><p><span>DO STAD AN GHRIAN.</span></p>
<lb n="5001"/>
<lb n="5002"/><p><span>Ní fhéadfadh Iósue agus ríogra Israéil na Gabaonítigh</span>
<lb n="5003"/><span>do chur chun báis toisg an ceangal caradais a bheith</span>
<lb n="5004"/><span>déanta acu leó agus an gheallamhaint úd a bheith tabhartha</span>
<lb n="5005"/><span>acu dhóibh fé dhearbhú dar an Tighearna Dia.  Do leogadar</span>
<lb n="5006"/><span>a n-anam leó ach do chuireadar fé dhaoirse iad.</span></p>
<lb n="5007"/>
<lb n="5008"/><p><span>“Mar gheall ar an bhfeall san a dheineabhair orainn,”</span>
<lb n="5009"/><span>arsa Iósue leó, “beidh sibh go deó, mar a dubhrabhair</span>
<lb n="5010"/><span>féin, i nbhúr seirbhíseachaibh do chlainn Israéil, chun</span>
<lb n="5011"/><span>bheith ag gearradh adhmaid dóibh agus ag tarrac uisge</span>
<lb n="5012"/><span>chucha.”</span></p>
<lb n="5013"/>
<lb n="5014"/><p><span>Do lean san amhlaidh as san amach.  Ach nuair airigh</span>
<lb n="5015"/><span>na righthe agus na geinte eile mórthímpal an ceangal</span>
<lb n="5016"/><span>caradais sin a bheith déanta ag na Gabaoníteachaibh le</span>
<lb n="5017"/><span>clainn Israéil tháinig árd eagla ortha.  Chomáin rí</span>
<lb n="5018"/><span>acu, .i. Adonísedec, rí Ierúsaleim, teachtaireacht ag</span>
<lb n="5019"/><span>triall ar cheathrar eile acu.  “Tagaidh go léir chugham,”</span>
<lb n="5020"/><span>ar seisean leó, “agus tugaidh bhúr lán neart libh agus</span>
<lb n="5021"/><span>imtheóchaimíd agus tógfimíd cathair Ghabaon mar tá</span>
<lb n="5022"/><span>ceangal caradais déanta ag na Gabaonítigh le Iósue</span>
<lb n="5023"/><span>agus le clainn Israéil an namhaid uathbhásach so atá</span>
<lb n="5024"/><span>ar ár dtí go léir.”</span></p>
<lb n="5025"/>
<lb n="5026"/><p><span>Tháinig na cheithre righthe 'n-a lán neart agus d'imdhruid-</span>
<lb n="5027"/><span>eadar 'n-a gcúigear cathair Ghabaon.  Chuir muinntir</span>
<lb n="5028"/><span>na catharach teachtaireacht ag triall ar Iósue 'ghá iarraidh</span></p>
</div>
<pb n="254"/>
<div><lb n="5029"/><p><span>air teacht le cabhair chucha.  “Tar láithreach agus fuas-</span>
<lb n="5030"/><span>gail sinn!” ar siad.  “Is sinn do sheirbhísigh.  Tá</span>
<lb n="5031"/><span>cúigear righthe cómhachtacha anso suidhte tímpal ar ár</span>
<lb n="5032"/><span>gcathair agus táimíd réidh mara bhfuasgalair-se sinn</span>
<lb n="5033"/><span>go luath.  Do ghluais Iósue chucha 'n-a lán neart.  Do</span>
<lb n="5034"/><span>labhair an Tighearna leis mar seo.</span></p>
<lb n="5035"/>
<lb n="5036"/><p><span>“Ná bíodh eagla agat rómpa.  Táid siad tabhartha</span>
<lb n="5037"/><span>suas duit agam.  Ní'l ar chumas aoinne acu seasamh</span>
<lb n="5038"/><span>ad' choinnibh.</span></p>
<lb n="5039"/>
<lb n="5040"/><p><span>Do ghluais Iósue agus a shlóighte chucha go fíor obann.</span>
<lb n="5041"/><span>Tháinig sgannra ortha, le leamhnú Dé, nuair a tánathas</span>
<lb n="5042"/><span>ortha chómh h-oban.  Tháinig measgán mearaidhe ortha</span>
<lb n="5043"/><span>agus do ritheadar tré n-a chéile agus do deineadh</span>
<lb n="5044"/><span>éirleach ortha mórthímpal catharach Ghabaon.  Do theich</span>
<lb n="5045"/><span>an méid nár marbhuigheadh díobh agus do leanadh iad chómh</span>
<lb n="5046"/><span>fada le h-Aseca agus le Maceda.  An fhaid a bhíodar</span>
<lb n="5047"/><span>ag teiche agus an tóir 'n-a ndiaidh do leog an Tighearna</span>
<lb n="5048"/><span>cith cloich-shneachtaigh anuas ortha, agus bhí na clocha chómh</span>
<lb n="5049"/><span>mór chómh trom chómh líonmhar san gur mhairbh an cith</span>
<lb n="5050"/><span>cloch san níba mhó dhíobh 'ná mar a thuit le claidhmhtibh</span>
<lb n="5051"/><span>chlainne Israéil díobh.  Taisbeánan san méid na feirge</span>
<lb n="5052"/><span>a bhí curtha ar an dTighearna acu!</span></p>
<lb n="5053"/>
<lb n="5054"/><p><span>An lá san iseadh a deineadh an mhírbhúilt mhór úd i</span>
<lb n="5055"/><span>dtaobh na gréine agus na gealaighe.  Bhí an ghrian ag</span>
<lb n="5056"/><span>druidim siar agus an ghealach ar an spéir lastoir.</span>
<lb n="5057"/><span>Bhí eagla ar Iósue go dtiocfadh an oidhche sar a mbeadh</span>
<lb n="5058"/><span>buaidhte go h-iomlán ag clainn Israéil ar na cheithre</span>
<lb n="5059"/><span>rightibh agus ar a slóighte.  D'iarr sé ar Dhia ríghneas</span>
<lb n="5060"/><span>do chur ar an ngréin agus an lá do chur i bhfaid i dtreó</span>
<lb n="5061"/><span>go mbeadh neart na namhad ídighthe amuich 's amach sar</span>
<lb n="5062"/><span>a dtiocfadh an oidhche.  Do fhreagair Dia an ghuidhe.</span>
<lb n="5063"/><span>Do stad an ghrian agus an ghealach ar an spéir go dtí go</span>
<lb n="5064"/><span>raibh an namhaid go léir dísgighthe, sgaipithe agus a neart</span>
<lb n="5065"/><span>curtha ar neamhnídh.  Bhí an lá san chómh fada le dhá lá.</span></p>
<lb n="5066"/>
<lb n="5067"/><p><span>Tar éis an chatha san do ghluais Iósue agus a shlóighte</span>
<lb n="5068"/><span>mórthímpal na tíre go léir agus chur sé idir bhaile agus</span></p>
</div>
<pb n="255"/>
<div><lb n="5069"/><p><span>tuath, idir chnoc agus machaire, thuaidh agus theas, ó</span>
<lb n="5070"/><span>abhainn Iórdain siar go bruach na Mara Toríann, fé</span>
<lb n="5071"/><span>smacht a láimhe.  Ansan tháinig sé féin agus a shlóighte go</span>
<lb n="5072"/><span>Galgala airís agus chuireadar fútha ann 'n-a longhphort.</span></p>
<lb n="5073"/>
<lb n="5074"/><p><span>D'eirigh rainnt eile righthe i gcoinnibh Iósue, ach ní</span>
<lb n="5075"/><span>raibh aon mhaith dhóibh ann.  Do dísgigheadh iad go léir.</span>
<lb n="5076"/><span>D'imthigh mórán aimsire, ámhthach, sar a raibh an tír go</span>
<lb n="5077"/><span>h-iomlán curtha fé n-a smacht ag clainn Israéil.  Do</span>
<lb n="5078"/><span>throid muinntir na tíre go léir, níor ghéill aon treibh</span>
<lb n="5079"/><span>acu ach de thoradh catha agus do thuiteadar go léir in</span>
<lb n="5080"/><span>sna cathanaibh.  Ní raibh ach na Gaboanítigh a dhein</span>
<lb n="5081"/><span>ceangal caradais le Iósue agus le clainn Israéil,</span>
<lb n="5082"/><span>agus ní raibh puinn de bharr an cheangail sin acu</span>
<lb n="5083"/><span>san féin.  Ní raibh ann dóibh ach ceangal sglábhaidh-</span>
<lb n="5084"/><span>achta uisge agus adhmaid.</span></p>
<lb n="5085"/>
<lb n="5086"/><p><span>Tá cómhaireamh déanta sa Bhíobla ar na righthibh a</span>
<lb n="5087"/><span>thuit sa chogadh san Iósue sar a raibh an tír go h-iomlán</span>
<lb n="5088"/><span>fé n-a smacht, agus aon rí dhéag ar fhichid iseadh a líon.</span>
<lb n="5089"/><span>Nuair a bhí an cogadh críochnuighthe agus gan aon namhaid</span>
<lb n="5090"/><span>beó chun aon éilimh a dhéanamh ar aon chuid de'n tír</span>
<lb n="5091"/><span>d'órduigh an Tighearna do Iósue an talamh do rainnt,</span>
<lb n="5092"/><span>fé chrannaibh, idir dhá threibh déag clainne Israéil.</span>
<lb n="5093"/><span>Do deineadh san.  Fuair treibh Rúben agus treibh</span>
<lb n="5094"/><span>Ghaid agus leath treibhe Mhenasses an talamh a thug</span>
<lb n="5095"/><span>Maois dóibh ar an dtaobh thoir de'n Iórdan, agus</span>
<lb n="5096"/><span>fuair an naoi gcinn go leith eile an talamh idir an</span>
<lb n="5097"/><span>Iórdan agus an fharaige.</span></p>
<lb n="5098"/>
<lb n="5099"/><p><span>CIX.</span></p>
<lb n="5100"/>
<lb n="5101"/><p><span>IÓSUE AG LABHAIRT.</span></p>
<lb n="5102"/>
<lb n="5103"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  Bhí clann Israéil socair ar a</span>
<lb n="5104"/><span>suaineas sa talamh áluinn sin a bhronn an Tighearna</span></p>
</div>
<pb n="256"/>
<div><lb n="5105"/><p><span>ortha.  Bhí an mhuinntir óg ag eirighe suas eatartha agus</span>
<lb n="5106"/><span>an mhuinntir a bhí suas ag dul i n-aois.  Agus bhí Iósue</span>
<lb n="5107"/><span>ag tuitim go mór le h-aois.  Do ghlaoidh sé chuige an</span>
<lb n="5108"/><span>pobul go léir, idir uasal agus íseal, agus do labhair</span>
<lb n="5109"/><span>sé leó.  “Táim-se ag tuitim leis an aois,” ar seisean</span>
<lb n="5110"/><span>leó.  “Is eól daoibh na neithe a dhein an Tighearna ar</span>
<lb n="5111"/><span>bhúr son; conus mar a chuir sé cómhacht bhúr namhad ar</span>
<lb n="5112"/><span>neamhnídh ar bhúr son, agus conus mar a thug sé dhaoibh</span>
<lb n="5113"/><span>an talamh breágh saidhbhir torthamhail seo go léir, fé mar</span>
<lb n="5114"/><span>a bhí geallta aige dhaoibh.  Tá mórán geinte i nbhúr</span>
<lb n="5115"/><span>dtímpal fós, lasmuich de'n tír seo atá fághalta agaibh.</span>
<lb n="5116"/><span>Tiocfid siad san ag cur isteach oraibh; ach beidh an</span>
<lb n="5117"/><span>Tighearna libh 'n-a gcoinnibh sin, leis, agus cuirfidh sé</span>
<lb n="5118"/><span>sgaipe agus dearg ruathar ortha ós bhúr gcómhair, agus</span>
<lb n="5119"/><span>fanfidh an talamh agaibh.”</span></p>
<lb n="5120"/>
<lb n="5121"/><p><span>“Ní'l agaibh-se le déanamh ach bheith seasamhach agus</span>
<lb n="5122"/><span>aire thabhairt do'n dlighe.  An uile nídh atá curtha síos</span>
<lb n="5123"/><span>i ndlighe Mhaoise deinidh é chómhlíonadh go cruinn agus</span>
<lb n="5124"/><span>go beacht.  Ná h-iompuighidh uaidh deiseal ná tuathal;</span>
<lb n="5125"/><span>le h-eagla, nuair a bheidh sibh ag dul ameasg na ngeinte</span>
<lb n="5126"/><span>a thiocfidh i n-bhúr dtreó, go mbeadh sibh ag dearbhú i</span>
<lb n="5127"/><span>n-ainm a ndéithe agus ghá n-adhradh, i n-inead bheith</span>
<lb n="5128"/><span>dílis d'bhúr dTighearna Dia féin mar atáthaoi go dtí</span>
<lb n="5129"/><span>so.  Má leanan sibh dílis dó ar an gcuma san dísgeó-</span>
<lb n="5130"/><span>chaidh sé ós bhúr gcómhair geinte líonmhara cómhachtacha</span>
<lb n="5131"/><span>agus ní bheidh ar chumas aoinne seasamh i nbhúr gcoinnibh.</span>
<lb n="5132"/><span>Cuirfidh aoinne amháin agaibh an teiche ar mhíle duine,</span>
<lb n="5133"/><span>mar beidh bhúr dTighearna Dia féin ag troid mar aon</span>
<lb n="5134"/><span>libh, fé mar atá geallta aige.  Ach tugaidh aire mhaith</span>
<lb n="5135"/><span>an méid seo dhéanamh, .i. grádh bheith agaibh do bhúr</span>
<lb n="5136"/><span>dTighearna Dia.”</span></p>
<lb n="5137"/>
<lb n="5138"/><p><span>“Má dheinean sibh, ámhthach, claoidhe le droch chleachtaibh</span>
<lb n="5139"/><span>na ngeinte i nbhúr measg agus cleamhnaisí dhéanamh leó,</span>
<lb n="5140"/><span>agus caradas, tuigidh an méid seo go deimhin.  Ní</span>
<lb n="5141"/><span>dhéanfidh bhúr dTighearna Dia íde ortha ós bhúr gcómhair,</span>
<lb n="5142"/><span>fanfid siad 'n-a leachaibh ar tinneal rómhaibh, agus 'n-a</span></p>
</div>
<pb n="257"/>
<div><lb n="5143"/><p><span>dtrúig bharathuisle dhaoibh, agus 'n-a dtaraingíbh i mbeó</span>
<lb n="5144"/><span>agaibh, agus cuirfid siad ar bhúr n-aimhleas sibh agus</span>
<lb n="5145"/><span>fé dheire sgaipfidh an Tighearna sibh agus díbireóchaidh</span>
<lb n="5146"/><span>sé sibh as an dtír áluinn seo atá tabhartha aige</span>
<lb n="5147"/><span>dhaoibh.”</span></p>
<lb n="5148"/>
<lb n="5149"/><p><span>“Feuch, táim-se anois ag imtheacht an bóthar a</span>
<lb n="5150"/><span>dh'imthighean an saoghal go léir, agus chífidh sibh-se ná</span>
<lb n="5151"/><span>raghaidh aon fhocal amú d'á bhfuil geallta ag an</span>
<lb n="5152"/><span>dTighearna a dhéanfidh sé libh.  Tá gach nídh d'ár gheall</span>
<lb n="5153"/><span>sé a dhéanfadh sé i nbhúr bhfabhar cómhlíonta aige díreach</span>
<lb n="5154"/><span>mar a gheall sé.  Ar an gcuma gcéadna, na h-uilc go</span>
<lb n="5155"/><span>léir seo atá bagartha aige oraibh má iompuighean sibh ó'n</span>
<lb n="5156"/><span>gconnradh atá déanta aige libh agus má adhran sibh</span>
<lb n="5157"/><span>déithe bréige, cuirfidh sé oraibh an uile olc riamh acu.</span>
<lb n="5158"/><span>Lasfidh fíoch an Tighearna go h-oban i nbhúr gcoinnibh</span>
<lb n="5159"/><span>agus sgriosfar sibh amach as an dtír fhóghanta so a thug</span>
<lb n="5160"/><span>an Tighearna dhaoibh.”</span></p>
<lb n="5161"/>
<lb n="5162"/><p><span>Tamal 'n-a dhiaidh san do dhein Iósue cruinnú</span>
<lb n="5163"/><span>eile de chlainn Israéil sa n-áit ar a dtugtí</span>
<lb n="5164"/><span>Sicem, agus do labhair sé leó an chainnt seo, i láthair</span>
<lb n="5165"/><span>an Tighearna:—</span></p>
<lb n="5166"/>
<lb n="5167"/><p><span>“Seo mar adeir an Tighearna Dia Israéil:  ‘Bhí</span>
<lb n="5168"/><span>bhúr sínsear, Táre, athair Ábrahaim, agus Nachor, 'n-a</span>
<lb n="5169"/><span>gcómhnuidhe ar an dtaobh eile de'n abhainn agus déithe</span>
<lb n="5170"/><span>iasachta acu 'á adhradh.  Thugas liom bhúr n-athair</span>
<lb n="5171"/><span>Ábraham ó Mhesopotamia isteach i dtír Chanaan agus</span>
<lb n="5172"/><span>do mhéaduigheas a shliocht.  Thugas dó Isaac.  Ansan</span>
<lb n="5173"/><span>thugas dó san Iácób agus Esau.  Thugas an cnoc san</span>
<lb n="5174"/><span>Seir d'Esau mar shealbhas.  Chuaidh Iácob agus a chlann</span>
<lb n="5175"/><span>síos sa n-Éigipt.  Chuireas uaim síos ann Maois agus</span>
<lb n="5176"/><span>Aaron agus do bhuaileas an Éigipt le mírbhúiltíbh</span>
<lb n="5177"/><span>agus le h-anaithíbh uathbhásacha.  Thugas sibh-se agus</span>
<lb n="5178"/><span>bhúr n-aithreacha amach as an Éigipt agus thánabhair go</span>
<lb n="5179"/><span>bruach na faraige.  Do lean na n-Éigiptigh sibh, le</span>
<lb n="5180"/><span>h-eachra agus le carbadaibh, go bruach na Mara Ruadh.</span>
<lb n="5181"/><span>Do sgread clann Israéil ar an dTighearna.  Chuireas</span></p>
</div>
<pb n="258"/>
<div><lb n="5182"/><p><span>sgamal dorcha idir sibh agus na h-Éigiptigh.  Do tarr-</span>
<lb n="5183"/><span>aigeadh iad san isteach sa bhfaraige agus do chlúdaigh</span>
<lb n="5184"/><span>an fharaige iad.  Do chonaic bhúr súile ar dheineas sa</span>
<lb n="5185"/><span>n-Éigipt.  Thugabhair mórán aimsire sa n-uaigneas.</span>
<lb n="5186"/><span>Ansan do thugas isteach sibh i dtalamh an Amorréig,</span>
<lb n="5187"/><span>lastall de'n Iórdan.  Do throideadar libh agus thugas</span>
<lb n="5188"/><span>ar láimh daoibh iad.  Chuireabhair chun báis iad agus tá</span>
<lb n="5189"/><span>an talamh agaibh.  D'eirigh Balac mac Sephoir, rí Mhóab,</span>
<lb n="5190"/><span>agus do chómhraic sé le clainn Israéil.  Chuir sé fios</span>
<lb n="5191"/><span>ar Bhalaam, mac Bóeir, chun go gcuirfadh sé mallacht</span>
<lb n="5192"/><span>oraibh.  Chuireas-sa fhiachaint air a bheannacht do chur</span>
<lb n="5193"/><span>oraibh agus thugas saor as a láimh sibh.  Thánabhair thar</span>
<lb n="5194"/><span>Iórdan, agus go Iericó.  Do chómhraic fir na catharach</span>
<lb n="5195"/><span>libh agus thugas-sa i nbhúr lámhaibh daoibh iad.  Chuireas</span>
<lb n="5196"/><span>chucha, rómhaibh amach, sathaí cearnabhán agus do ruagas</span>
<lb n="5197"/><span>as a n-ineadaibh dhá rí na n-Amorréach gan chongnamh</span>
<lb n="5198"/><span>uaibh-se, agus thugas daoibh-se talamh nár dheineabhair</span>
<lb n="5199"/><span>saothar ann, catharacha nách sibh a chuir suas iad, fíon-</span>
<lb n="5200"/><span>ghuirt nách sibh a chuir síol ionta, crainn ola nách sibh a</span>
<lb n="5201"/><span>chuir ag fás iad.</span></p>
<lb n="5202"/>
<lb n="5203"/><p><span>“Anois, d'á bhrígh sin, bíodh eagla Dé oraibh, deinid</span>
<lb n="5204"/><span>seirbhís Dé ó chroidhe, go fírinneach.  Caithidh uaibh na</span>
<lb n="5205"/><span>déithe bréagacha a bhíodh ag bhúr sínsear i Mesopotámia</span>
<lb n="5206"/><span>agus sa n-Éigipt agus deinidh réir an Tighearna.  Mara</span>
<lb n="5207"/><span>maith libh san do dhéanamh, anois an t-am agaibh chun</span>
<lb n="5208"/><span>bhúr rogha do ghlacadh.  Má's maith libh na déithe bréige</span>
<lb n="5209"/><span>do ghlacadh glacaidh iad agus déanfad-sa agus mo</span>
<lb n="5210"/><span>theaghlach réir an Tighearna.”</span></p>
<lb n="5211"/>
<lb n="5212"/><p><span>CX.</span></p>
<lb n="5213"/>
<lb n="5214"/><p><span>BÁS IÓSUE.</span></p>
<lb n="5215"/>
<lb n="5216"/><p><span>“Nár leogaidh Dia,” arsa clann Israéil le Iósue,</span>
<lb n="5217"/><span>“go dtabharfimís-ne cúl leis an dTighearna agus go</span></p>
</div>
<pb n="259"/>
<div><lb n="5218"/><p><span>nglacfimís le déithibh bréige!  Isé an Tighearna Dia a</span>
<lb n="5219"/><span>thug sinn agus ár sínsear amach as an Éigipt, as an</span>
<lb n="5220"/><span>ndaoirse chruaidh, agus do dhein na mírbhúiltí móra agus</span>
<lb n="5221"/><span>na h-iongnaí os cómhair ár súl, agus do chosain sinn</span>
<lb n="5222"/><span>ins gach slighe n-ar ghabhmair agus ar gach treabhchas</span>
<lb n="5223"/><span>daoine n-ar ghabhmair trítha.  Déanfimíd, d'á bhrígh sin,</span>
<lb n="5224"/><span>réir an Tighearna, óir isé an Tighearna is Dia againn.”</span>
<lb n="5225"/><span>“Ní féidir daoibh,” arsa Iósue leó, “an Tighearna bheith</span>
<lb n="5226"/><span>'n-a Dhia agaibh mara dtugaidh sibh druim lámha le déithibh</span>
<lb n="5227"/><span>fallsa.  Tá Dia ró naomhtha.  Ní chuirfidh sé suas libh</span>
<lb n="5228"/><span>má bhíon déithe fallsa agaibh.  Iompóchaidh sé oraibh agus</span>
<lb n="5229"/><span>dísgeóchaidh sé sibh tar éis a bhfuil de mhaitheasaíbh tabhartha</span>
<lb n="5230"/><span>aige dhaoibh.”</span></p>
<lb n="5231"/>
<lb n="5232"/><p><span>“Ní bheidh san mar sin,” ar siad, “mar déanfimíd</span>
<lb n="5233"/><span>réir Dé.”</span></p>
<lb n="5234"/>
<lb n="5235"/><p><span>“Má 'seadh,” arsa Iósue, “deinidh-se a dhearbhú</span>
<lb n="5236"/><span>dhomh-sa anois, i láthair an Tighearna, go bhfuiltí ag</span>
<lb n="5237"/><span>glacadh an Tighearna mar rogha, agus go bhfuiltí 'á</span>
<lb n="5238"/><span>dhéanamh san le nbhúr dtoil mhacánta féin, agus go</span>
<lb n="5239"/><span>ndéanfidh sibh a réir.”</span></p>
<lb n="5240"/>
<lb n="5241"/><p><span>“Táimíd 'ghá dhearbhú san duit i láthair an Tighearna</span>
<lb n="5242"/><span>féin!” ar siad.</span></p>
<lb n="5243"/>
<lb n="5244"/><p><span>“Má 'seadh,” arsa Iósue, “cuiridh uaibh na déithe</span>
<lb n="5245"/><span>fallsa atá i nbhúr measg agus iompuighidh bhúr gcroidhthe</span>
<lb n="5246"/><span>ar an dTighearna Dia Israéil.”</span></p>
<lb n="5247"/>
<lb n="5248"/><p><span>“Déanfimíd réir ár dTighearna Dia,” ar siad,</span>
<lb n="5249"/><span>“agus cimeádfimíd aitheanta an Tighearna.</span></p>
<lb n="5250"/>
<lb n="5251"/><p><span>Ansan do ghreamuigh Iósue connradh do réir na cainnte</span>
<lb n="5252"/><span>sin, idir an pobul agus an Tighearna agus do chuir sé</span>
<lb n="5253"/><span>na h-aitheanta ós a gcómhair.  Ansan do sgríbh sé síos</span>
<lb n="5254"/><span>an méid sin go léir i leabhar dlighe an Tighearna.  Ansan</span>
<lb n="5255"/><span>do chuir sé cloch ana mhór ag bun an chrainn daraighe</span>
<lb n="5256"/><span>a bhí ag fás sa n-áit naomhtha agus dubhairt sé leis</span>
<lb n="5257"/><span>an bpobul:  “Feuch, beidh an chloch san 'n-a fínné ar</span>
<lb n="5258"/><span>gach focal d'á bhfuil labhartha ag an dTighearna libh-se</span>
<lb n="5259"/><span>anso indiu, le h-eagla go mb'fhéidir gur mhaith libh, 'n-a</span></p>
</div>
<pb n="260"/>
<div><lb n="5260"/><p><span>dhiaidh so, an chainnt do shéanadh agus bréag do rádh le</span>
<lb n="5261"/><span>nbhúr dTighearna Dia.”</span></p>
<lb n="5262"/>
<lb n="5263"/><p><span>Deir lucht eóluis gur ag an gcrann daraighe gcéadna</span>
<lb n="5264"/><span>san a bhí Ábraham 'n-a sheasamh, na céadta blian roimis</span>
<lb n="5265"/><span>sin, tar éis teacht anoir ó Mhesopotámia dhó, nuair</span>
<lb n="5266"/><span>a thaisbeáin an Tighearna é féin dó agus do gheall sé</span>
<lb n="5267"/><span>dhó go dtabharfadh sé an tír sin go léir d'á shliocht.</span>
<lb n="5268"/><span>Agus deirtear gur i n-aice an chrainn chéadna do</span>
<lb n="5269"/><span>chonaic sé an triúr aingeal nuair a h-innseadh dó go</span>
<lb n="5270"/><span>mbeadh mac agá mhnaoi, ag Sarai.  Deirtear, leis, gur</span>
<lb n="5271"/><span>ag bun an chrainn chéadna do chuir Iácób i bhfolach sa</span>
<lb n="5272"/><span>talamh na h-íodail a ghoid Rachel ó n-a h-athair, ó</span>
<lb n="5273"/><span>Laban, agus pé íodail eile a bhí agá chlainn an uair</span>
<lb n="5274"/><span>sin.  D'fhágfadh san an crann daraighe sin breis</span>
<lb n="5275"/><span>agus chúig céad blian d'aois an uair sin, nuair</span>
<lb n="5276"/><span>a chuir Iósue an chloch mhór throm san n-a suidhe agá</span>
<lb n="5277"/><span>bhun.</span></p>
<lb n="5278"/>
<lb n="5279"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin déanta b'é toil Dé glaodhach</span>
<lb n="5280"/><span>ar Iósue.  Bhí sé céad agus deich mbliana d'aois nuair</span>
<lb n="5281"/><span>a ghlaoidh Dia chuige féin é.  Fuair sé bás agus do</span>
<lb n="5282"/><span>h-adhlacadh é le h-onóir, ar chnoc Ephraim.</span></p>
<lb n="5283"/>
<lb n="5284"/><p><span>Bhí clann Israéil dílis go maith do Dhia an fhaid a mhair</span>
<lb n="5285"/><span>Iósue, agus an fhaid a mhair na seanóirí a tháinig 'n-a</span>
<lb n="5286"/><span>dhiaidh, ar feadh mórán aimsire.</span></p>
<lb n="5287"/>
<lb n="5288"/><p><span>Tar éis bháis Iósue d'eirigh rí Canaanach d'ár bh'ainm</span>
<lb n="5289"/><span>Adonibesec i gcoinnibh chlainne Israéil agus bhi mórán</span>
<lb n="5290"/><span>nirt slógh aige.  Ní raibh ceannuraid ar chlainn Israéil</span>
<lb n="5291"/><span>chun iad do ghléasadh agus do threórú i n-aghaidh a namhad.</span>
<lb n="5292"/><span>D'iarradar ar an dTighearna taoiseach airm do cheapadh</span>
<lb n="5293"/><span>dhóibh.  Do cheap an Tighearna dhóibh fear n-ar bh'ainm</span>
<lb n="5294"/><span>dó Iúdás chun é bheith 'n-a thaoiseach ortha.  Do ghluais-</span>
<lb n="5295"/><span>eadar amach fé láimh an fhir sin agus do throideadar</span>
<lb n="5296"/><span>leis na Canaanachaibh agus bhuadar ortha.  Do theich an</span>
<lb n="5297"/><span>rí Adonibesec, as áit an chatha.  Do leanadh é agus</span>
<lb n="5298"/><span>do rugadh air.  Mar phionós air do gearradh na</span>
<lb n="5299"/><span>méireana d'á dhá láimh agus d'á dhá chois i dtreó nár</span></p>
</div>
<pb n="261"/>
<div><lb n="5300"/><p><span>fágadh air ach an dá dheárnain mhaola agus an dá throigh</span>
<lb n="5301"/><span>mhaola.</span></p>
<lb n="5302"/>
<lb n="5303"/><p><span>“Seadh!” ar seisean, nuair fheuch ar a dhá dheárnain</span>
<lb n="5304"/><span>agus ar a dhá throigh, agus iad 'n-a stúmpaíbh gan</span>
<lb n="5305"/><span>mhéireana aige, “bhí, ó am go h-am, deichneabhar agus</span>
<lb n="5306"/><span>tri fichid de righthibh uaisle am' thigh féin agam-sa agus</span>
<lb n="5307"/><span>an cor céadna san tabhartha agam ortha, agus iad ag ithe</span>
<lb n="5308"/><span>an aráin bhriste ar an úrlár agam.  An cor a thugas-sa</span>
<lb n="5309"/><span>ortha súd tá sé tabhartha orm féin anois!  Tá Dia</span>
<lb n="5310"/><span>ceart!”</span></p>
<lb n="5311"/>
<lb n="5312"/><p><span>CXI.</span></p>
<lb n="5313"/>
<lb n="5314"/><p><span>OTONIEL.</span></p>
<lb n="5315"/>
<lb n="5316"/><p><span>An fhaid a mhair na daoine a tháinig anall thar abhainn</span>
<lb n="5317"/><span>Iórdain i n-aonfheacht le Iósue, agus a chuaidh tríd an</span>
<lb n="5318"/><span>gcogadh i n-aonfheacht leis, agus do ghlac uaidh seilbh</span>
<lb n="5319"/><span>na tíre, ó'n gcrannchur, bhí clann Israéil dílis díog-</span>
<lb n="5320"/><span>raiseach go maith do'n Tighearna, agus do'n dlighe, agus</span>
<lb n="5321"/><span>do'n chonnradh.  Ach “deinean seilbh sásamh.”  I ndiaidh</span>
<lb n="5322"/><span>ar ndiaidh, nuair a bhí gach aon rud ar a dtoil acu, do</span>
<lb n="5323"/><span>mhaoluigh ar an ndíogras agus do laguigh ar an ndílse.</span>
<lb n="5324"/><span>Nuair a bhí lucht chómhaimsire Iósue go léir tar éis</span>
<lb n="5325"/><span>a dtréimhse do chaitheamh ar an saoghal so agus iad</span>
<lb n="5326"/><span>imthighthe, agus a sliocht eirighthe suas ní raibh aon eólus</span>
<lb n="5327"/><span>ag an sliocht san ar chruadhtan an dachad blian úd sa</span>
<lb n="5328"/><span>n-uaigneas, ná ar chruadhtan an chogaidh sar a bhfuaradh</span>
<lb n="5329"/><span>an tseilbh, ná ar na mírbhúiltíbh uathbhásacha a deineadh,</span>
<lb n="5330"/><span>ach fé mar a h-innseadh dóibh.  Agus ní h-ionan choidhche</span>
<lb n="5331"/><span>tuairisg fhághail ar chruadhtan agus gabháil tríd an</span>
<lb n="5332"/><span>gcruadhtan agus é dh'fholag.  Ná ní mar a chéile tuairisg</span>
<lb n="5333"/><span>fhághail ar mhírbhúilt mhóir agus an mhírbhúilt sin a dh'fheis-</span>
<lb n="5334"/><span>gint le súilibh dhuine féin.  Ní bheirean an cruadhtan</span></p>
</div>
<pb n="262"/>
<div><lb n="5335"/><p><span>greim ar chuimhne an duine nár fhuilig é, pé tuairisg</span>
<lb n="5336"/><span>a fuair sé air.  Ná ní chuirean mírbhúilt eagla i gceart</span>
<lb n="5337"/><span>ar an té ná feacaidh le n-a shúilibh féin í, pé fírinne</span>
<lb n="5338"/><span>a bhí sa tuairisg a fuair sé uirthi.  D'á bhrígh sin, nuair</span>
<lb n="5339"/><span>a bhí an chéad shliocht a fuair seilbh sa tír imthighthe agus</span>
<lb n="5340"/><span>an tarna sliocht eirighthe suas bhí díogras na ndaoine</span>
<lb n="5341"/><span>tar éis maolú agus a ndílse tar éis lagú.</span></p>
<lb n="5342"/>
<lb n="5343"/><p><span>Ansan, um an am 'n-a raibh an tsliocht san imthighthe</span>
<lb n="5344"/><span>agus 'n-a raibh an trímhadh sliocht tagaithe i n-aois agus</span>
<lb n="5345"/><span>i neart bhí an díogras maol go maith agus an dílse lag</span>
<lb n="5346"/><span>go maith, agus bhí an cruadas aigne a thagan ó chothú</span>
<lb n="5347"/><span>mhaith agus ó neamhspleádhchas, bhí sé cruaidh go maith.</span>
<lb n="5348"/><span>Isé an cruadas croidhe céadna san is gnáth a chuirean</span>
<lb n="5349"/><span>daoine ar a n-aimhleas, agus chuir sé clann Israéil ar</span>
<lb n="5350"/><span>a n-aimhleas an uair sin.</span></p>
<lb n="5351"/>
<lb n="5352"/><p><span>Seo mar a thárla an t-amhleas.  Do fágadh a lán</span>
<lb n="5353"/><span>de sna págánachaibh gan dísgiú sa tír.  Do mhéaduighdar</span>
<lb n="5354"/><span>ann.  Do dhein clann Israéil cómhluadar agus muinn-</span>
<lb n="5355"/><span>tearthas leó.  Chonacadar na déithe fallsa agus</span>
<lb n="5356"/><span>chonacadar conus a h-adhartí iad.  Do thaithn an gnó</span>
<lb n="5357"/><span>salach leó.  Chromadar féin ar an ngnó salach san do</span>
<lb n="5358"/><span>dhéanamh.  Níor stad an droch ghnó go dtí go rabhadar</span>
<lb n="5359"/><span>chómh págánach leis na págánaigh féin.  Ní raibh aon</span>
<lb n="5360"/><span>chuimhneamh acu ar Dhia ná ar dhlighe Dé ná ar an</span>
<lb n="5361"/><span>gconnradh a bhí idir iad agus Dia, ach iad ag adhradh na</span>
<lb n="5362"/><span>ndéithe fallsa, .i.  Baalim agus Astarot, déithe salacha</span>
<lb n="5363"/><span>na bpágánach.</span></p>
<lb n="5364"/>
<lb n="5365"/><p><span>Ansan do chuir an Tighearna namhaid ag triall ortha.</span>
<lb n="5366"/><span>Tháinig rí págánach ó Mhesopotámia anoir agus chuir sé</span>
<lb n="5367"/><span>clann Israéil fé n-a smacht, agus bhíodar fé smacht</span>
<lb n="5368"/><span>aige ar feadh ocht mblian agus árd chruadhtan aige 'á</span>
<lb n="5369"/><span>chur ortha.  Chuir an cruadhtan fhiachaint ortha cuimhneamh</span>
<lb n="5370"/><span>ar Dhia.  Thuigeadar an t-aimhleas a bhí déanta acu.  Do</span>
<lb n="5371"/><span>ghlaodar ar an dTighearna.  D'admhuighdar an t-olc</span>
<lb n="5372"/><span>a bhí déanta acu, agus d'iarradar ar Dhia iad d'fhuas-</span>
<lb n="5373"/><span>gailt.</span>
<lb n="5374"/></p>
</div>
<pb n="263"/>
<div><lb n="5375"/><p><span>D'fhreagair an Tighearna iad.  Thug sé fuasgaltóir</span>
<lb n="5376"/><span>dóibh.  Otoniel ab ainm do'n fhuasgaltóir sin.  Do</span>
<lb n="5377"/><span>chruinnigh sé mórshluagh agus chuir sé cath ar Chúsán,</span>
<lb n="5378"/><span>rí Mhesopotámia agus bhuaidh sé air.  Ansan bhí síoth-</span>
<lb n="5379"/><span>cháin ag clainn Israéil ar feadh dachad blian agus</span>
<lb n="5380"/><span>Otoniel 'n-a bhreitheamh ós a gcionn.</span></p>
<lb n="5381"/>
<lb n="5382"/><p><span>Fuair Otoniel bás.  D'iompuigh clann Israéil airís</span>
<lb n="5383"/><span>ar na déithibh fallsa agus thugadar cúl leis an dTighe-</span>
<lb n="5384"/><span>arna agus dheineadar an t-olc.  Do mhúisgil an</span>
<lb n="5385"/><span>Tighearna namhaid eile 'n-a gcoinnibh ansan.  B'é</span>
<lb n="5386"/><span>namhaid é 'ná Eglon, rí Mhóab.  Dhein sé sin cómhaltas</span>
<lb n="5387"/><span>le clainn Ammoin agus Amalec agus chuireadar cogadh</span>
<lb n="5388"/><span>ar chlainn Israéil agus bhuadar ortha agus bhí clann</span>
<lb n="5389"/><span>Israéil fé n-a smacht san ar feadh ocht mbliana déag.</span>
<lb n="5390"/><span>Bhí an smacht ana dhian.  Thug sé a meabhair do chlainn</span>
<lb n="5391"/><span>Israéil.  D'iompuighdar ó n-a bpeacaíbh agus d'iarra-</span>
<lb n="5392"/><span>dar ar an dTighearna na peacaí a mhaitheamh dóibh agus</span>
<lb n="5393"/><span>iad d'fhuasgailt.</span></p>
<lb n="5394"/>
<lb n="5395"/><p><span>D'fhreagair an Tighearna a nguidhe.  Do thug sé dhóibh</span>
<lb n="5396"/><span>fuasgaltóir d'ár bh'ainm Aod.  Fear ab eadh Aod</span>
<lb n="5397"/><span>gur chómhdheas an dá láimh aige.  Dhein sé dhó féin claidh-</span>
<lb n="5398"/><span>eamh dá fhaobhar.  Bhí cíos le cur ag triall ar Eglon.</span>
<lb n="5399"/><span>Chuaidh Aod leis an gcíos.  Bhí an claidheamh aige ar a</span>
<lb n="5400"/><span>cheathramhain ndeis fé n-a bhrat.  Tháinig sé i láthair</span>
<lb n="5401"/><span>Egloin agus thug sé an cíos dó go breágh réidh.</span>
<lb n="5402"/><span>Ansan:—  “Tá nídh agam le h-innsinnt duit, a rí,”</span>
<lb n="5403"/><span>ar seisean.  Fear ana bheathuighthe ab eadh Eglon.</span>
<lb n="5404"/><span>Chuir sé amach a sheirbhísigh.  Bhí lámh dheas Aod le</span>
<lb n="5405"/><span>feisgint gan aon nídh innti.  Tháinig an rí i n-aice</span>
<lb n="5406"/><span>leis go n-aireóchadh sé an focal a bhí aige le rádh.  Do</span>
<lb n="5407"/><span>shleamhnuigh Aod an láimh chlé síos fé n-a bhrat agus</span>
<lb n="5408"/><span>tharraig sé aníos an claidheamh dá fhaobhar agus sháidh sé</span>
<lb n="5409"/><span>i mbolg an rí é go dornchlainn.</span>
<lb n="5410"/></p>
</div>
<pb n="264"/>
<div><lb n="5411"/><p><span>CXII.</span></p>
<lb n="5412"/>
<lb n="5413"/><p><span>DEBBORA.</span></p>
<lb n="5414"/>
<lb n="5415"/><p><span>Do chuir Aod oiread san nirt leis an sádh go ndeigh</span>
<lb n="5416"/><span>an claidheamh isteach tré bholg an rí chómh fada san gur</span>
<lb n="5417"/><span>shleamhnuigh an dornchlann a' láimh Aod agus gur súghadh</span>
<lb n="5418"/><span>isteach sa bholg idir chlaidheamh agus dornchlann agus</span>
<lb n="5419"/><span>gur dhún an bhlonag lasmuich díobh.  Do thuit an rí</span>
<lb n="5420"/><span>ach níor dhein a thuitim aon fhothram.  Ní lugha 'ná mar</span>
<lb n="5421"/><span>a dhein sé aon fhothram le n-a ghlór mar ní raibh an glór</span>
<lb n="5422"/><span>ann.  Bhí sé gan anam chómh luath agus chuaidh an claidh-</span>
<lb n="5423"/><span>eamh tré n-a bholg isteach.  Nuair a bhí an gníomh déanta</span>
<lb n="5424"/><span>aige do dhún Aod an dorus agus dhaingnigh sé é agus</span>
<lb n="5425"/><span>bhuail sé amach tré lár an ghárda saighdiúirí a bhí lasmuich</span>
<lb n="5426"/><span>de'n dorus.  Níor leog sé aon rud air ach bualadh</span>
<lb n="5427"/><span>amach tríotha, fé mar a bheadh pé cainnt a bhí le déanamh</span>
<lb n="5428"/><span>leis an rí aige déanta aige.  Níor thaisbeáin sé aon</span>
<lb n="5429"/><span>bhlúire eagla agus níor tháinig lá d'á chuimhneamh chucha</span>
<lb n="5430"/><span>san go raibh aon rud bun os cionn déanta aige.  Cheapa-</span>
<lb n="5431"/><span>dar go n-osgalóchadh an rí an dorus agus go dtabharfadh</span>
<lb n="5432"/><span>sé órdú éigin dóibh.  Bhíodar ag feitheamh faid gach</span>
<lb n="5433"/><span>n-faid agus níor h-osgaladh an dorus.  Fé dheire</span>
<lb n="5434"/><span>tháinig sgannra ortha agus d'osgaladar féin an dorus.</span>
<lb n="5435"/><span>Fuaradar an rí istigh sínte ar an dtalamh agus é marbh.</span></p>
<lb n="5436"/>
<lb n="5437"/><p><span>An fhaid a bhíodar ag feitheamh ar an dtaobh amhuich</span>
<lb n="5438"/><span>de'n dorus bhí uain ag Aod ar bheith imthighthe ó bhaoghal.</span>
<lb n="5439"/><span>D'imthigh sé go Seirat agus shéid sé an adharc ar chnoc</span>
<lb n="5440"/><span>Ephraim.  Do chruinnigh na daoine chuige.  “Leanaidh</span>
<lb n="5441"/><span>mise,” ar seisean, “táid ár namhaid tabhartha suas</span>
<lb n="5442"/><span>dúinn ag an dTighearna.”  Do ghluais sé rómpa agus</span>
<lb n="5443"/><span>do leanadar é go dtí go rabhadar ar áthaibh Iórdain.</span>
<lb n="5444"/><span>Do ghluais na Móabítigh agus sgannra ortha, chun dul</span>
<lb n="5445"/><span>treasna na h-abhan soir abhaile, nuair a bhíodar gan rí.</span></p>
</div>
<pb n="265"/>
<div><lb n="5446"/><p><span>Bhí Aod agus fir Israéil ar na h-áthaibh rómpa agus</span>
<lb n="5447"/><span>mharbhuighdar iad chómh tiugh agus do thánadar go port</span>
<lb n="5448"/><span>na h-abhan.  Do marbhuigheadh tímpal deich míle d'fhear-</span>
<lb n="5449"/><span>aibh Mhóab i n-aice na h-abhan an lá san, agus níor</span>
<lb n="5450"/><span>leogadh aoinne anonn.  Fir láidire chródha ab eadh na</span>
<lb n="5451"/><span>fir a marbhuigheadh ann agus do fágad Móab tréith.</span>
<lb n="5452"/><span>Thug san suaineas do chlainn Israéil ar feadh cheithre</span>
<lb n="5453"/><span>fichid blian 'n-a dhiaidh san.  Ansan d'eirigh namhaid eile</span>
<lb n="5454"/><span>'n-a gcoinnibh, .i. na Philistínigh, agus thug Dia cosantóir</span>
<lb n="5455"/><span>eile dhóibh.  D'eirigh Samgar mac Anait agus chuir sé</span>
<lb n="5456"/><span>cath ar na Philistínigh agus mhairbh sé sé céad fear díobh</span>
<lb n="5457"/><span>le colltar céachta.  Thug san suaineas do chlainn</span>
<lb n="5458"/><span>Israéil an uair sin.</span></p>
<lb n="5459"/>
<lb n="5460"/><p><span>Nuair a bhí an suaineas acu níor fhéadadar iad féin</span>
<lb n="5461"/><span>d'iompar.  Dheineadar iomarbhas airís.  Dheineadar</span>
<lb n="5462"/><span>olc os cómhair an Tighearna tar éis bháis Aod.  Do</span>
<lb n="5463"/><span>leog an Tighearna namhaid chucha, .i. Iabin, rí Chanaain.</span>
<lb n="5464"/><span>Bhí sé sin 'n-a rí i n-Asor agus bhí aige taoiseach slógh</span>
<lb n="5465"/><span>d'ár bh'ainm Sisara agus bhí ag an dtaoiseach slógh san</span>
<lb n="5466"/><span>naoi gcéad carbad seartha agus bhí sé ar feadh fiche</span>
<lb n="5467"/><span>blian ag déanamh éirligh ar chlainn Israéil.  Ansan do</span>
<lb n="5468"/><span>ghlaoidh clann Israéil ar an dTighearna 'ghá iarraidh</span>
<lb n="5469"/><span>air iad d'fhuasgailt.</span></p>
<lb n="5470"/>
<lb n="5471"/><p><span>Bhí i n-Israél an uair sin bean-fháig d'ár bh'ainm</span>
<lb n="5472"/><span>Debbora, agus beanbhreitheamh ab eadh í, agus bhí sí ana</span>
<lb n="5473"/><span>naomhtha, agus do shuidheadh sí, ag tabhairt breithe, fé</span>
<lb n="5474"/><span>chrann pailme, idir Rama agus Beitel, i gcnoc Ephraim.</span>
<lb n="5475"/><span>Thagadh clann Israéil chúichi ansan, ó gach áird, chun go</span>
<lb n="5476"/><span>ndéanfadh sí a gcúiseana do bhreithniú dhóibh.</span></p>
<lb n="5477"/>
<lb n="5478"/><p><span>Chuir sí fios, lá, ar Bharac, mac Abinoem.  Tháinig</span>
<lb n="5479"/><span>sé ag triall uirthi.</span></p>
<lb n="5480"/>
<lb n="5481"/><p><span>“Tá órduighthe ag an dTighearna dhuit-se,” ar sise,</span>
<lb n="5482"/><span>“sluagh armtha do sheóladh leat go cnoc Taboir.  Tóg</span>
<lb n="5483"/><span>leat deich míle fear cómhraic de chlainn Nephtailí agus</span>
<lb n="5484"/><span>de chlainn Shabuloin agus tabharfidh an Tighearna chughat,</span>
<lb n="5485"/><span>go sruth Cisoin, Sisara, taoiseach slógh Iabin, é féin agus</span></p>
</div>
<pb n="266"/>
<div><lb n="5486"/><p><span>a charbaid agus a mhór shlóighte, agus tabharfidh sé suas</span>
<lb n="5487"/><span>duit iad.”  “Déanfad an nídh sin,” arsa Barac, “má</span>
<lb n="5488"/><span>thagan tusa liom, ach mara dtagair-se liom ní</span>
<lb n="5489"/><span>dhéanfad.”</span></p>
<lb n="5490"/>
<lb n="5491"/><p><span>“Tá go maith,” ar sisi, “raghad-sa leat, ach má 'seadh</span>
<lb n="5492"/><span>ní dhuit-se a h-ainmneófar an buadh an turus so, ach</span>
<lb n="5493"/><span>is le láimh mná do thuitfidh Sisara.”</span></p>
<lb n="5494"/>
<lb n="5495"/><p><span>D'imthigh sí féin agus Barac go h-áit ar a dtugtí</span>
<lb n="5496"/><span>Ceder.  Ansan do chruinnigh Barac, a' treibh Shabuloin</span>
<lb n="5497"/><span>agus a' treibh Nephtalí, deich míle fear armtha agus do</span>
<lb n="5498"/><span>ghluais sé féin agus Debbora, leis an ndeich míle fear</span>
<lb n="5499"/><span>san agus thánadar go cnoc Taboir.  Do h-innseadh</span>
<lb n="5500"/><span>do Shisara go raibh Barac ar chnoc Taboir agus do</span>
<lb n="5501"/><span>chruinnigh sé a mhór shlóighte agus a charbaid seartha</span>
<lb n="5502"/><span>agus tháinig sé go sruth Cisoin.</span></p>
<lb n="5503"/>
<lb n="5504"/><p><span>CXIII.</span></p>
<lb n="5505"/>
<lb n="5506"/><p><span>IAHEL.</span></p>
<lb n="5507"/>
<lb n="5508"/><p><span>Bhí Barac agus Debbora agus an deich míle fear</span>
<lb n="5509"/><span>de chlainn Nephtalí agus Shabuloin thuas ar chliathán an</span>
<lb n="5510"/><span>chnuic, agus Sisara agus a mhílte dí-áirmhthe agus a naoi</span>
<lb n="5511"/><span>gcéad carbad seartha thíos ar an machaire mór leathan,</span>
<lb n="5512"/><span>ar bruach an tsrutha.</span></p>
<lb n="5513"/>
<lb n="5514"/><p><span>“Eirigh!” arsa Debbora le Barac.  “Indiu an lá</span>
<lb n="5515"/><span>'n-a bhfuil Sisara tabhartha suas duit ag an dTighearna.</span>
<lb n="5516"/><span>Isé an Tighearna féin atá ad' stiúrú.”</span></p>
<lb n="5517"/>
<lb n="5518"/><p><span>Do ghluais Barac agus a dheich míle anuas ó'n gcnoc</span>
<lb n="5519"/><span>go h-oban agus d'ionsuighdar an namhaid.  Chómh luath</span>
<lb n="5520"/><span>agus do tháinig an deich míle i dteangmháil le fearaibh</span>
<lb n="5521"/><span>Shisara d'imireadar an faobhar ortha chómh dian san go</span>
<lb n="5522"/><span>rabhadar ag tuitim chómh tiugh agus do buailtí iad.  Le</span>
<lb n="5523"/><span>n-a linn sin do phléasg tóirthneach agus splanncracha</span></p>
</div>
<pb n="267"/>
<div><lb n="5524"/><p><span>agus gaoth árd anuas ar shluagh Shisara, le leamhnú Dé,</span>
<lb n="5525"/><span>i dtreó go dtáinig sgannra ortha agus go dtáinig</span>
<lb n="5526"/><span>sgeón ionta agus gur iompuighdar go léir agus gur</span>
<lb n="5527"/><span>theicheadar.  Do lean Barac agus a dheich míle ar</span>
<lb n="5528"/><span>a dtóir 'gha leagadh agus 'ghá marbhú.  Do léim Sisara</span>
<lb n="5529"/><span>féin amach as a charbad agus do ghluais sé sa teiche</span>
<lb n="5530"/><span>'n-a chuis, bhí a leithéid sin de sgannra 'n-a chroidhe.  Do</span>
<lb n="5531"/><span>lean an teiche agus an tóir go dtí gur thuit an uile</span>
<lb n="5532"/><span>dhuine de mhór shluagh Shisara.  Tháinig Sisara féin</span>
<lb n="5533"/><span>agus é ag rith agus é 'n-a chuis, go dtí cábán mná d'ár</span>
<lb n="5534"/><span>bh'ainm Iahel.  Bean ab eadh í a bhí pósta ag Heber,</span>
<lb n="5535"/><span>agus fear Cineach ab eadh an Heber san.  Ní raibh</span>
<lb n="5536"/><span>Heber sa bhaile an lá san.  Nuair a tháinig Sisara go</span>
<lb n="5537"/><span>dorus an chábáin chonaic Iahel é agus d'aithin sí é.</span></p>
<lb n="5538"/>
<lb n="5539"/><p><span>“Tar isteach, a rí!” ar sise.  “Na bíodh eagla ort.”</span></p>
<lb n="5540"/>
<lb n="5541"/><p><span>Tháinig sé isteach.  “Tabhair deoch dom,” ar seisean,</span>
<lb n="5542"/><span>“Tá ana thart orm.”  Thug sí deoch bhainne dhó.  Do</span>
<lb n="5543"/><span>shín sé ar an úrlár mar bhí ana thuirse air.</span></p>
<lb n="5544"/>
<lb n="5545"/><p><span>“Clúdaigh me,” ar seisean, “agus má thagan aoinne</span>
<lb n="5546"/><span>go dorus an chábáin 'ghá fhiafraighe an bhfuil aon fhear</span>
<lb n="5547"/><span>istigh abair leó ná fuil.”</span></p>
<lb n="5548"/>
<lb n="5549"/><p><span>Do chlúduigh sí é le súsa agus níor bh'fhada go raibh</span>
<lb n="5550"/><span>sé 'n-a chodladh go sámh.  Nuair a bhí sé 'n-a chodlad</span>
<lb n="5551"/><span>ar feadh tamail bhig agus an codladh chómh trom san air</span>
<lb n="5552"/><span>nár bhaoghal go ndúiseóchadh sé go fuiriste d'aimsigh</span>
<lb n="5553"/><span>sí tarainge maith mór láidir agus casúr agus tháinig</span>
<lb n="5554"/><span>sí agá cheann agus chuir sí bior an tarainge le n-a cheann</span>
<lb n="5555"/><span>agus chomháin sí an tarainge isteach 'n-a cheann le buille</span>
<lb n="5556"/><span>de'n chasúr.  Chuir san deire leis, agus do chómhlíonadh</span>
<lb n="5557"/><span>an focal adubhairt Debbora le Barac, .i. gur le láimh</span>
<lb n="5558"/><span>mná a bhí ceapaithe ag an dTighearna Sisara do thuitim.</span></p>
<lb n="5559"/>
<lb n="5560"/><p><span>Ar ball do tháinig Barac, ar thóir Shisara.  Tháinig</span>
<lb n="5561"/><span>sé go dorus chábáin Iahel.  Chuaidh Iahel amach ag</span>
<lb n="5562"/><span>triall air.</span></p>
<lb n="5563"/>
<lb n="5564"/><p><span>“Tar isteach anso,” ar sisi, “go bhfeicir an té atá</span>
<lb n="5565"/><span>uait.”</span>
<lb n="5566"/></p>
</div>
<pb n="268"/>
<div><lb n="5567"/><p><span>Chuaidh sé isteach.  Chonaic sé Sisara sínte marbh</span>
<lb n="5568"/><span>ar an úrlár agus an tarainge sáidhte go bun isteach</span>
<lb n="5569"/><span>'n-a cheann.</span></p>
<lb n="5570"/>
<lb n="5571"/><p><span>As san amach bhí clann Israéil ag neartú i gcoinnibh</span>
<lb n="5572"/><span>a namhad agus i ndiaidh ar ndiaidh bhí neart Iabin,</span>
<lb n="5573"/><span>rí Chanaain, acu d'á chlaoidhe go dtí fé dheire gur</span>
<lb n="5574"/><span>chuireadar é féin agus a neart fé chois ar fad.</span></p>
<lb n="5575"/>
<lb n="5576"/><p><span>Tar éis an chatha san, i gcoinnibh Sisara, do chúm</span>
<lb n="5577"/><span>Debbora dán i n-onóir do'n Tighearna, ag breith bhuidh-</span>
<lb n="5578"/><span>eachais leis mar gheall ar an mbuadh a bhí tabhartha</span>
<lb n="5579"/><span>aige do chlainn Israéil; agus ag moladh na bhfear a</span>
<lb n="5580"/><span>chuir a n-anam féin sa chontabhairt agus a thug aghaidh</span>
<lb n="5581"/><span>go neamheaglach ar neart slógh a bhí níba mhó agus níba</span>
<lb n="5582"/><span>threise go mór 'ná a neart slógh féin, agus nár fhan</span>
<lb n="5583"/><span>siar ó'n gcath le h-eagla roimis na carbadaibh seartha</span>
<lb n="5584"/><span>úd a bhí chómh sgannramhail chómh marbhuightheach.  Do</span>
<lb n="5585"/><span>mhol sí iad mar gheall ar an muinighin a bhí acu as an</span>
<lb n="5586"/><span>dTighearna agus mar gheall ar a fheabhas a dheineadar</span>
<lb n="5587"/><span>beart do réir na muinighine sin.  Ní baoghal gur dhear-</span>
<lb n="5588"/><span>mhaid sí, sa dán, a chur i gcuimhne dhóibh nách ar a gcródhacht</span>
<lb n="5589"/><span>féin ba cheart dóibh buidheachas an lae sin a bheith acu</span>
<lb n="5590"/><span>ach ar an dTighearna, mar gur bh'é an Tighearna féin do</span>
<lb n="5591"/><span>sgaip an namhaid rómpa le gaoith agus le tóirthnigh</span>
<lb n="5592"/><span>agus le splanncrachaibh teine.</span></p>
<lb n="5593"/>
<lb n="5594"/><p><span>“Gurab shin mar a thuitfid do namhaid go léir, a</span>
<lb n="5595"/><span>Thighearna!” ar sisi, “agus go raibh do cháirde ionmhuine</span>
<lb n="5596"/><span>mar sholus na gréine, nuair a bhíon sí ag eirighe ar</span>
<lb n="5597"/><span>maidin, ag taithneamh ad' láthair le neart a ngrádh</span>
<lb n="5598"/><span>dhuit!”</span></p>
<lb n="5599"/>
<lb n="5600"/><p><span>Bhí suaineas ag clainn Israéil ar feadh dachad blian</span>
<lb n="5601"/><span>i ndiaidh an chatha san.</span>
<lb n="5602"/></p>
</div>
<pb n="269"/>
<div><lb n="5603"/><p><span>CXIV.</span></p>
<lb n="5604"/>
<lb n="5605"/><p><span>COS-AR-BOLG.</span></p>
<lb n="5606"/>
<lb n="5607"/><p><span>Bhí clann Israéil ar a suaineas ar feadh an dachad</span>
<lb n="5608"/><span>blian.  An fhaid a bhí gach nídh ar a dtoil acu do thárla</span>
<lb n="5609"/><span>an seana sgéal i gcómhnuidhe, d'iompuighdar ó'n</span>
<lb n="5610"/><span>dTighearna agus dheineadar na peacaí.  Isiad peacaí</span>
<lb n="5611"/><span>is mó agus is measa a dheineadar 'ná aithris a dhéanamh</span>
<lb n="5612"/><span>ar na págánachaibh a bhí 'n-a dtímpal agus déithe fallsa</span>
<lb n="5613"/><span>d'adhradh, na déithe fallsa céadna a bhíodh ag na págá-</span>
<lb n="5614"/><span>nachaibh dh'á n-adhradh.  Baalam agus Astarot na</span>
<lb n="5615"/><span>h-ainimneacha a bhí ag na págánachaibh ar an mbeirt</span>
<lb n="5616"/><span>ab aoirde de sna déithibh sin.  Istigh i lár coille, ar</span>
<lb n="5617"/><span>bhara cnocáin, iseadh bhíodh na h-altóracha curtha suas</span>
<lb n="5618"/><span>chun na ndéithe sin, agus is ann a deintí ídhbeartha chucha.</span>
<lb n="5619"/><span>Agus gníomhartha gráineamhla b' eadh an chuid ba mhó</span>
<lb n="5620"/><span>de sna gníomharthaibh a bhain leis na h-ídhbirtíbh.  Dhein-</span>
<lb n="5621"/><span>eadh cuid de chlainn Israéil díreach mar a dheineadh</span>
<lb n="5622"/><span>na págánaigh, chuiridís suas na h-altóracha, istigh in</span>
<lb n="5623"/><span>sna coilltibh, ar na cnocánaibh, chun Baalim agus chun</span>
<lb n="5624"/><span>Astarot, agus ansan dheinidís an obair ghráineamhail</span>
<lb n="5625"/><span>a bhain leis an ídhbirt.</span></p>
<lb n="5626"/>
<lb n="5627"/><p><span>Ní raibh an suaineas acu aon fhaid mhór aimsire ó</span>
<lb n="5628"/><span>cuireadh an tarainge i gceann Shisara nuair a thosnuigh-</span>
<lb n="5629"/><span>dar ar an ndroch obair a dhéanamh.  Sar a raibh an</span>
<lb n="5630"/><span>dachad blian críochnuighthe acu bhíodar imthighthe chómh</span>
<lb n="5631"/><span>fada san ó dhlighe Dé go raibh díbhfeirg tuillte airís</span>
<lb n="5632"/><span>acu.  Bhí na h-altóracha curtha suas acu in sna coilltibh</span>
<lb n="5633"/><span>beaga ar na cnocánaibh agus an droch obair ar siubhal</span>
<lb n="5634"/><span>tríd an ndúthaig.  Ansan do chuir an Tighearna pionós</span>
<lb n="5635"/><span>ag triall ortha.</span></p>
<lb n="5636"/>
<lb n="5637"/><p><span>Nuair a dhein Maois an léirsgrios mór úd ar na</span>
<lb n="5638"/><span>Madianítigh, lastoir de'n Iórdan, mar gheall ar an</span>
<lb n="5639"/><span>aimhleas a thugadar ar chlainn Israéil, do cuireadh</span></p>
</div>
<pb n="270"/>
<div><lb n="5640"/><p><span>a bhformhór chun báis.  Níor dísgigheadh iad amuich 's</span>
<lb n="5641"/><span>amach, ámh.  Chuaidh dríodar beag sgáinte dhíobh saor.</span>
<lb n="5642"/><span>Bhí an dríodar beag san ag dul i méid agus i líon-</span>
<lb n="5643"/><span>mhaire agus i neartmhaire go dtí go rabhadar cómhachtach</span>
<lb n="5644"/><span>go maith lastoir de'n Iórdan.  Do h-innseadh dóibh</span>
<lb n="5645"/><span>i dtaobh Bhalaam, agus i dtaobh Phinees, agus i dtaobh</span>
<lb n="5646"/><span>an éirligh a dhein clann Israéil ar a sínsear.  Ní raibh</span>
<lb n="5647"/><span>de chuimhneamh de ló ná d'oidhche 'n-a gcroidhthibh ach iad</span>
<lb n="5648"/><span>féin do neartú agus do chur i dtreó, chómh luath a's do</span>
<lb n="5649"/><span>b'fhéidir é, agus teacht agus díoltas iomlán d'imirt</span>
<lb n="5650"/><span>ar chlainn Israéil, an cómhar do dhíol leó gan easnamh.</span>
<lb n="5651"/><span>Bhailighdar chucha, chómh maith agus d'fhéadadar é, na</span>
<lb n="5652"/><span>geinte a bhí 'n-a dtímpal lastoir.  Bhíodar láidir</span>
<lb n="5653"/><span>go maith nuair a tháinig an t-am 'n-a raibh pionós tuillte</span>
<lb n="5654"/><span>ag clainn Israéil ó'n dTighearna mar gheall ar na</span>
<lb n="5655"/><span>peacaíbh a bhí acu 'á dhéanamh.</span></p>
<lb n="5656"/>
<lb n="5657"/><p><span>Thánadar anoir treasna abhan Iórdain agus ghabhadar</span>
<lb n="5658"/><span>de chosaibh i gclainn Israéil.  Níor bh'aon iongna iad</span>
<lb n="5659"/><span>'ghá dhéanamh san, mar ní raibh lámh an Tighearna le</span>
<lb n="5660"/><span>clainn Israéil.  Thug clann Israéil druim lámha leis</span>
<lb n="5661"/><span>an dTighearna agus ansan do thug an Tighearna druim</span>
<lb n="5662"/><span>leó-san.  Dhein sliocht na Madianíteach a leithéid de</span>
<lb n="5663"/><span>chos-ar-bolg ortha gur i bpollaibh talmhan agus i</span>
<lb n="5664"/><span>bpluaisibh caraigreach ab éigean dóibh dul i bhfolach</span>
<lb n="5665"/><span>ó n-a namhaid.  Is amhlaidh a thagadh na Madianítigh</span>
<lb n="5666"/><span>anoir treasna na h-abhan nuair a mheasaidís go mbíodh</span>
<lb n="5667"/><span>aon rud ag clainn Israéil a dh'fhéadfidís a bhreith</span>
<lb n="5668"/><span>uatha.  Ansan do sguabaidís leó gach aon rud</span>
<lb n="5669"/><span>ab fhéidir a bhreith chun siubhail, ba agus capail agus an</span>
<lb n="5670"/><span>uile shaghas beithidhigh.  Nuair a bhídís imthighthe thagadh</span>
<lb n="5671"/><span>fir Israéil amach as na pollaibh agus as na pluaisibh</span>
<lb n="5672"/><span>agus dheinidís iarracht ar rainnt éigin arbhair do chur.</span>
<lb n="5673"/><span>Thagadh an namhaid nuair a bhíodh an t-arbhar san 'n-a</span>
<lb n="5674"/><span>gheamhar agus ghearraidís é i dtreó ná fásfadh an bia</span>
<lb n="5675"/><span>chun clainne Israéil agus go bhfaighdís bás leis an</span>
<lb n="5676"/><span>ocras, díreach mar a dheineadh saighdiúirí Shasana</span></p>
</div>
<pb n="271"/>
<div><lb n="5677"/><p><span>anso i n-Éirinn tamal ó shin, nuair a bhíodh a speal ag</span>
<lb n="5678"/><span>gach saighdiúir, chómh maith le n-a ghuna, chun an gheamhair</span>
<lb n="5679"/><span>do ghearradh i dtreó go bhfaghadh muinntir na h-Éireann</span>
<lb n="5680"/><span>bás de'n ghorta.</span></p>
<lb n="5681"/>
<lb n="5682"/><p><span>Do lean an cos-ar-bolg san á dhéanamh ar chlainn</span>
<lb n="5683"/><span>Israéil ar feadh seacht mblian.  Tráth éigin i gcaitheamh</span>
<lb n="5684"/><span>na seacht mblian san, agus iad cráidhte ciapaithe,</span>
<lb n="5685"/><span>imeartha, dh'á gcur chun báis gan truagh gan taise, do</span>
<lb n="5686"/><span>chuimhnighdar ar an dTighearna.  Do ghlaodar ar an</span>
<lb n="5687"/><span>dTighearna agus d'iarradar air iad d'fhuasgailt.  Do</span>
<lb n="5688"/><span>cuireadh aingeal chucha agus dubhairt sé leó:  “Thugas</span>
<lb n="5689"/><span>amach as an Éigipt sibh.  Thugas saor sibh ó gach namhaid.</span>
<lb n="5690"/><span>Thugas díbh an talamh so agus dubhart libh:  ‘Is mise</span>
<lb n="5691"/><span>bhúr dTighearna Dia,’ agus ní éistfadh sibh lem' ghlór.”</span></p>
<lb n="5692"/>
<lb n="5693"/><p><span>CXV.</span></p>
<lb n="5694"/>
<lb n="5695"/><p><span>GEDEON.</span></p>
<lb n="5696"/>
<lb n="5697"/><p><span>Bhí fear 'n-a chómhnuidhe i n-Ephra agus Ióas ab ainm</span>
<lb n="5698"/><span>dó.  Bhí mac ag an bhfear san agus Gedeon ab ainm</span>
<lb n="5699"/><span>dó.  Fear ana shaidhbhir ab eadh Ióas agus fear ana</span>
<lb n="5700"/><span>láidir, ana chródha, ab eadh an mac.  Bhí sé lá ag glanadh</span>
<lb n="5701"/><span>arbhair agus bhí an obair aige 'á dhéanamh a gan fhios,</span>
<lb n="5702"/><span>mar bhí eagla air go dtiocfadh na Madianítigh air</span>
<lb n="5703"/><span>agus go mbéarfidís uaidh an t-arbhar.  Bhí crann</span>
<lb n="5704"/><span>daraighe i n-aice na h-áite.  Tháinig aingeal an Tighearna</span>
<lb n="5705"/><span>agus do shuidh sé fé sgáth an chrainn.  Bhí Gedeon ag</span>
<lb n="5706"/><span>déanamh na h-oibre.  Thaisbeáin an t-aingeal é féin</span>
<lb n="5707"/><span>dó agus do labhair sé leis.</span></p>
<lb n="5708"/>
<lb n="5709"/><p><span>“Tá an Tighearna leat, a fhir ró chródha!” arsan</span>
<lb n="5710"/><span>t-aingeal leis.</span></p>
<lb n="5711"/>
<lb n="5712"/><p><span>“Aithcim ort, a uasail,” arsa Gedeon leis, “má</span>
<lb n="5713"/><span>tá an Tighearna linn conus a thárla na h-uilc seo go</span></p>
</div>
<pb n="272"/>
<div><lb n="5714"/><p><span>léir orainn?  Ca bhfuilid mírbhúiltí an Tighearna</span>
<lb n="5715"/><span>uainn?  Na mírbhúiltí a dh'innis ár sínsear dúinn</span>
<lb n="5716"/><span>a dhein sé dhúinn, nuair a thug sé amach as an Éigipt</span>
<lb n="5717"/><span>sinn?  Tá sé imthighthe uainn anois, agus táimíd fágtha</span>
<lb n="5718"/><span>aige fé smacht na Madianíteach.”</span></p>
<lb n="5719"/>
<lb n="5720"/><p><span>D'fheuch an t-aingeal air agus dubhairt sé leis mar</span>
<lb n="5721"/><span>seo:  “Imthigh-se anois agus oibrigh an neart san atá</span>
<lb n="5722"/><span>ionat agus fuasgail clann Israéil ó shliocht Mhadian.</span>
<lb n="5723"/><span>Tuig go bhfuilim ad' chur ag déanamh na h-oibre sin.”</span></p>
<lb n="5724"/>
<lb n="5725"/><p><span>“Ó, a uasail,” arsa Gedeon, “conus is féidir</span>
<lb n="5726"/><span>domh-sa clann Israéil d'fhuasgailt?  Isiad mo mhuinn-</span>
<lb n="5727"/><span>tir-se an mhuinntir is suaraighe ar threibh Mhenasse</span>
<lb n="5728"/><span>agus is mise an té is suaraighe i dteaghlach m'athar.”</span></p>
<lb n="5729"/>
<lb n="5730"/><p><span>“Ná bac san,” arsan t-aingeal, “bead-sa leat,</span>
<lb n="5731"/><span>agus claoidhfir Madianítigh, na mílte acu, mar a</span>
<lb n="5732"/><span>chlaoidhfá aon fhear amháin.”</span></p>
<lb n="5733"/>
<lb n="5734"/><p><span>Bhí iongna ar Ghedeon.  Fear ab eadh é a bhí umhal</span>
<lb n="5735"/><span>thar barr.  Cheap sé gur dhuine saoghalta an té a</span>
<lb n="5736"/><span>bhí ag cainnt leis, ach gur bh'fháig mór éigin é.</span></p>
<lb n="5737"/>
<lb n="5738"/><p><span>“Mara miste leat mé dhéanamh dánaidheachta ort,</span>
<lb n="5739"/><span>a uasail,” ar seisean, “ba mhaith liom a iarraidh go</span>
<lb n="5740"/><span>dtabharfá dhom comhartha a chuirfadh i n-iúil dom cé</span>
<lb n="5741"/><span>h-é atá agam agus dá mb'áil leat gan imtheacht as so</span>
<lb n="5742"/><span>go dtagad thar n-ais chughat tabharfad chughat nídh.”</span></p>
<lb n="5743"/>
<lb n="5744"/><p><span>“Fanfad leat anso go dtagair,” arsan t-aingeal.</span></p>
<lb n="5745"/>
<lb n="5746"/><p><span>D'imthigh Gedeon isteach abhaile agus do bheiribh sé</span>
<lb n="5747"/><span>mionán agus dhein sé rainnt aráin giost.  Thug sé</span>
<lb n="5748"/><span>leis amach an fheóil i n-árthach agus an anairthe i n-árthach</span>
<lb n="5749"/><span>eile agus thug sé chun an chrainn daraighe iad agus</span>
<lb n="5750"/><span>chuir sé os cómhair an fháig, dar leis, iad.  Bhí cloch</span>
<lb n="5751"/><span>mhór leathan ar aghaidh an fháig amach.</span></p>
<lb n="5752"/>
<lb n="5753"/><p><span>“Buail ansan ar an gcloich sin iad,” arsan fáidh.</span>
<lb n="5754"/><span>“Cuir an fheóil agus an t-arán ar an gcloich ar</span>
<lb n="5755"/><span>dtúis agus ansan doirt an t-anairthe anuas ortha.”</span>
<lb n="5756"/><span>Do dhein.  Ansan do shín an fáig uaidh amach an tslat a</span>
<lb n="5757"/><span>bhí 'n-a láimh aige i dtreó gur chuir sé bara na slaite ar</span></p>
</div>
<pb n="273"/>
<div><lb n="5758"/><p><span>an méid a bhí ar an gcloich.  Chómh luath agus do theang-</span>
<lb n="5759"/><span>mhuigh bara na slaite le n-a raibh ar an gcloich d'eirigh</span>
<lb n="5760"/><span>lasair theine ó'n gcloich agus do loisgeadh 'n-a luaithrigh</span>
<lb n="5761"/><span>an fheóil agus an t-arán agus an t-anairthe, agus ní</span>
<lb n="5762"/><span>raibh an t-aingeal le feisgint.  Ansan tháinig sgannra</span>
<lb n="5763"/><span>ar Ghedeon.  “Ó, Dia lem' anam!” ar seisean, “Isé</span>
<lb n="5764"/><span>aingeal an Tighearna a bhí ann agus táim-se réidh!”</span></p>
<lb n="5765"/>
<lb n="5766"/><p><span>Ansan do labhair an Tighearna leis.  “Síothcháin ort”</span>
<lb n="5767"/><span>ars an Tighearna, “ná bíodh eagla ort.  Ní thabharfidh</span>
<lb n="5768"/><span>san an bás duit.”  Bhíodh sé i n-aigne gach aoinne an</span>
<lb n="5769"/><span>uair sin, an té a chífadh aingeal an Tighearna, aghaidh</span>
<lb n="5770"/><span>ar aghaidh, nár bh'fhéidir dó gan bás d'fhághail d'á dhruim.</span></p>
<lb n="5771"/>
<lb n="5772"/><p><span>Ansan do chuir Gedeon altóir suas ar an áit sin</span>
<lb n="5773"/><span>chun an Tighearna agus thug sé Síothcháin an Tighearna</span>
<lb n="5774"/><span>mar ainm air, agus do lean an ainm sin ar an altóir</span>
<lb n="5775"/><span>sin ar feadh abhfad 'n-a dhiaidh san.</span></p>
<lb n="5776"/>
<lb n="5777"/><p><span>Do labhair an Tighearna leis, an oidhche chéadna san,</span>
<lb n="5778"/><span>agus dubhairt sé leis:  “Tóg leat tarbh let' athair</span>
<lb n="5779"/><span>agus tarbh eile, tarbh seacht mblian, agus imthigh agus</span>
<lb n="5780"/><span>leag an altóir sin Bhaal atá agat' athair agus gearr</span>
<lb n="5781"/><span>agus leag an choill bheag atá tímpal ar an altóir,</span>
<lb n="5782"/><span>agus ansan cuir suas altóir chun do Thighearna Dia féin</span>
<lb n="5783"/><span>ar an gcloich seo, an chloch so ar ar chuiris an ídhbirt úd</span>
<lb n="5784"/><span>ó chiainibh.  Ansan dein cárnán d'adhmad na coille</span>
<lb n="5785"/><span>bige ar an altóir seo a bheidh déanta agat ar an gcloich</span>
<lb n="5786"/><span>agus dein an tarna tarbh d'ídhbirt, i n'ídhbirt loisgithe,</span>
<lb n="5787"/><span>i n-a holocaust, ar an gcárnán adhmaid sin.”</span></p>
<lb n="5788"/>
<lb n="5789"/><p><span>Ní h-innstear cad a deineadh leis an gcéad tharbh.</span>
<lb n="5790"/><span>B'fhéidir gur ídhbir Gedeon é ar an gcloich nuair a</span>
<lb n="5791"/><span>thug an t-aingeal “Síothcháin” dó agus nuair a thug</span>
<lb n="5792"/><span>sé féin “Síothcháin Dé” mar ainm ar an gcloich.</span></p>
<lb n="5793"/>
<lb n="5794"/><p><span>Ach bhí órduighthe dhó an choill bheag do ghearradh</span>
<lb n="5795"/><span>agus an altóir phágánach a bhí istigh innti do raobadh agus</span>
<lb n="5796"/><span>má bhí íomhágh ar an altóir an íomhágh do bhrise.  Bhí eagla</span>
<lb n="5797"/><span>air an obair sin a dhéanamh i gcaitheamh an lae mar</span>
<lb n="5798"/><span>bhí na cómharsain nú an chuid ba mhó acu, i bhfabhar</span></p>
</div>
<pb n="274"/>
<div><lb n="5799"/><p><span>do'n phágánacht.  Do chruinnigh sé a lucht oibre féin</span>
<lb n="5800"/><span>agus thánadar sa n-oidhche agus do leagadar adhmad</span>
<lb n="5801"/><span>na coille bige agus do raobadar an altóir phágánach</span>
<lb n="5802"/><span>agus dheineadar brúsgar de'n íomhágh.</span></p>
<lb n="5803"/>
<lb n="5804"/><p><span>CXVI.</span></p>
<lb n="5805"/>
<lb n="5806"/><p><span>LOMRA.</span></p>
<lb n="5807"/>
<lb n="5808"/><p><span>D'eirigh muinntir an bhaile ar maidin amáireach a</span>
<lb n="5809"/><span>bhí chughainn agus chonacadar an gníomh a bhí déanta.</span>
<lb n="5810"/><span>Bhíodar ar buile, bhíodar ghá fhiafraighe d'á chéile go</span>
<lb n="5811"/><span>fíochmhar agus go feargach cé dhein a leithéid de ghníomh!</span>
<lb n="5812"/><span>An choill ar lár!  Altóir Bhaal raobtha!  An íomhágh</span>
<lb n="5813"/><span>'n-a brúsgar!  Do h-innseadh dóibh gur bh'é Gedeon,</span>
<lb n="5814"/><span>mac Ióais a dhein an droch obair go léir.  Thánadar</span>
<lb n="5815"/><span>go dorus Ióais.  “Cuir chughainn amach anso do mhac</span>
<lb n="5816"/><span>Gedeon go gcurfar chun báis é mar gheall ar an ngníomh</span>
<lb n="5817"/><span>so atá déanta aige, mar gheall ar an easonóir atá</span>
<lb n="5818"/><span>tabhartha aige do Bhaal.”</span></p>
<lb n="5819"/>
<lb n="5820"/><p><span>“An cosantóirí ar Bhaal sibh-se?” arsa Ióas leó,</span></p>
<lb n="5821"/>
<lb n="5822"/><p><span>“An bhfuil fhiachaint oraibh-se troid ar son Bhaal?</span>
<lb n="5823"/><span>An bhfuil fhiachaint oraibh-se díoltas a dhéanamh ar</span>
<lb n="5824"/><span>namhaid Bhaal?  Má's dia Baal nár chóir go bhféadfadh</span>
<lb n="5825"/><span>sé féin díoltas a dhéanamh ar a namhaid?  Má tá</span>
<lb n="5826"/><span>cómhacht aige, deineadh sé féin díoltas ar Ghedeon.”</span></p>
<lb n="5827"/>
<lb n="5828"/><p><span>Níor bh'fheidir aon fhocal do rádh i gcoinnibh na</span>
<lb n="5829"/><span>cainnte sin.  D'imthigh na daoine agus d'fhágadar fé</span>
<lb n="5830"/><span>Bhaal féin an díoltas do dhéanamh.</span></p>
<lb n="5831"/>
<lb n="5832"/><p><span>Do ghluais tuairisg an sgéil sin ar fuaid na dútha.</span>
<lb n="5833"/><span>Do h-airigheadh lastoir de'n Iórdan an sgéal.  Do</span>
<lb n="5834"/><span>chruinnigh na Madianítigh as gach áird.  Thugadar</span>
<lb n="5835"/><span>leó a lucht conganta, an méid ba mhó a dh'fhéadadar</span>
<lb n="5836"/><span>a bhailiú dhíobh, agus thánadar anoir treasna abhan</span>
<lb n="5837"/><span>Iórdain agus dheineadar longphort i ngleann Iesraéil</span></p>
</div>
<pb n="275"/>
<div><lb n="5838"/><p><span>i lár na tíre a bhí ag leath treibhe Mhenasse.  Bhíodar</span>
<lb n="5839"/><span>lán cheapaithe ar éirleach uathbhásach do dhéanamh ar</span>
<lb n="5840"/><span>chlainn Israéil.</span></p>
<lb n="5841"/>
<lb n="5842"/><p><span>Ach do neartuigh Dia croidhe Ghedeoin agus chomáin</span>
<lb n="5843"/><span>Gedeon an adharc d'á séide tré thír Mhenasse, agus</span>
<lb n="5844"/><span>tré thír Aser, agus tré thír Shabuloin, agus tré thír</span>
<lb n="5845"/><span>Néphtalí.  Thánadar go léir chuige.  Do bhailigh a</span>
<lb n="5846"/><span>mhuinntir féin, teaghlach Abiéseir, chuige ar dtúis.</span></p>
<lb n="5847"/>
<lb n="5848"/><p><span>Ansan do labhair Gedeon leis an dTighearna agus</span>
<lb n="5849"/><span>seo mar a labhair sé leis:</span></p>
<lb n="5850"/>
<lb n="5851"/><p><span>“A Thighearna Dia,” ar seisean, “má 'sé do thoil</span>
<lb n="5852"/><span>naomhtha clann Israéil do shaoradh ó n-a namhaid tré</span>
<lb n="5853"/><span>ghníomh mo láimhe-se, cuirfad an lomra olna so anso</span>
<lb n="5854"/><span>amach fé'n spéir, agus má bhíon drúcht ar an lomra</span>
<lb n="5855"/><span>agus an talamh mórthímpal tirim beidh san mar chómhartha</span>
<lb n="5856"/><span>agam air gur tré ghníomh mo láimhe do dhéanfir an</span>
<lb n="5857"/><span>fhuasguilt.”  D'fhág sé an lomra amuich fé spéir na</span>
<lb n="5858"/><span>h-oidhche sin.  Tháinig sé ar maidin.  Fuair sé an</span>
<lb n="5859"/><span>olan fliuch agus an talamh mórthímpal ana thirim.</span>
<lb n="5860"/><span>D'fháisg sé an t-uisge as an olan agus do líon sé</span>
<lb n="5861"/><span>árthach maith mór leis an uisge drúchta a dh'fháisg sé</span>
<lb n="5862"/><span>as olan an lomra.  Ansan do labhair sé airís leis an</span>
<lb n="5863"/><span>dTighearna.</span></p>
<lb n="5864"/>
<lb n="5865"/><p><span>“A Thighearna Dia,” ar seisean, “ná bíodh fearg</span>
<lb n="5866"/><span>ort chugham má loirgim aon chómhartha amháin eile leis</span>
<lb n="5867"/><span>an lomra.  Iarraim ort, a Thighearna, gur b'é an talamh</span>
<lb n="5868"/><span>mórthímpal a bheidh fliuch ar maidin amáireach agus</span>
<lb n="5869"/><span>gur b'é an lomra a bheidh tirim agus go mbeidh san</span>
<lb n="5870"/><span>mar chómhartha agam air gur tré ghníomh mo láimhe-se</span>
<lb n="5871"/><span>a dhéanfir an fhuasguilt seo.”</span></p>
<lb n="5872"/>
<lb n="5873"/><p><span>Chuir sé an lomra fé'n spéir an oidhche sin airís,</span>
<lb n="5874"/><span>agus tháinig sé ar maidin agus fuair sé an talamh go</span>
<lb n="5875"/><span>léir mórthímpal báithte fliuch agus an lomra chómh</span>
<lb n="5876"/><span>tirim agus a bheadh sé dá mba istigh i n-aice na teine a</span>
<lb n="5877"/><span>bheadh sé i gcaitheamh na h-oidhche.  Bhí sé sásta ansan.</span>
<lb n="5878"/><span>Do thuig sé 'n-a aigne gur bh'é toil Dé a bheadh</span></p>
</div>
<pb n="276"/>
<div><lb n="5879"/><p><span>aige á dhéanamh nuair a raghadh sé i gcoimhsgar cogaidh</span>
<lb n="5880"/><span>leis na Madianíteachaibh.</span></p>
<lb n="5881"/>
<lb n="5882"/><p><span>Déarfidh duine, b'fhéidir, “Nár mhór an peaca dhó</span>
<lb n="5883"/><span>bheith ag déanamh fromtha ar Dhia ar an gcuma san?”</span></p>
<lb n="5884"/>
<lb n="5885"/><p><span>Tugaid daoine naomhtha an freagra so ar an gceist</span>
<lb n="5886"/><span>sin:  “Gan amhras ba pheaca mór é mara mbeadh gur</span>
<lb n="5887"/><span>bh'é an Tighearna féin, moladh go deó leis, do spriuc</span>
<lb n="5888"/><span>é chun na trialach san do dhéanamh ar an gcuma san,</span>
<lb n="5889"/><span>leis an lomra.  Tá brígh leis an obair lasmuich dé'n</span>
<lb n="5890"/><span>bhrígh a bhí ag Gedeon leis.”</span></p>
<lb n="5891"/>
<lb n="5892"/><p><span>Nuair a bhí an dá chómhartha san fachta ag Gedeon</span>
<lb n="5893"/><span>do ghluais sé féin agus a mhór shluagh agus tháinig sé</span>
<lb n="5894"/><span>go dtí an tobar ar a dtugtar Harad.  Bhí slóighte</span>
<lb n="5895"/><span>na Madianítach sa ghleann agus cnoc mór árd ar an</span>
<lb n="5896"/><span>dtaobh theas díobh.  Do labhair an Tighearna le Gedeon</span>
<lb n="5897"/><span>mar seo:</span></p>
<lb n="5898"/>
<lb n="5899"/><p><span>“Táid do shlóighte ró mhór.  Tá an iomad daoine</span>
<lb n="5900"/><span>agat.  Ní tabharfar na Madianítigh i láimh an mhór</span>
<lb n="5901"/><span>shluagh so, mar dá dtabharfí déarfadh clann Israéil</span>
<lb n="5902"/><span>gur bh'ortha féin ba cheart dóibh a bhuidheachas a bheith acu</span>
<lb n="5903"/><span>nuair a bhéarfidís an buadh.  Cruinnigh na daoine</span>
<lb n="5904"/><span>agus labhair leó, i dtreó go n-aireóchaid siad go léir thu.</span>
<lb n="5905"/><span>Abair leó, ‘Aoinne n-a bhfuil sgáth ná eagla air imthigh-</span>
<lb n="5906"/><span>eadh sé abhaile.’”</span></p>
<lb n="5907"/>
<lb n="5908"/><p><span>Do labhair Gedeon leó ar an gcuma san.  D'iom-</span>
<lb n="5909"/><span>puigh dhá mhíle fhichead fear acu ó chnoc Galaad agus</span>
<lb n="5910"/><span>chuadar abhaile agus níor fhan ag Gedeon ach deich míle</span>
<lb n="5911"/><span>fear.</span></p>
<lb n="5912"/>
<lb n="5913"/><p><span>CXVII.</span></p>
<lb n="5914"/>
<lb n="5915"/><p><span>CLEAS COGAIDH.</span></p>
<lb n="5916"/>
<lb n="5917"/><p><span>Nuair a bhí an dá mhíle fhichead imthighthe ní raibh ag</span>
<lb n="5918"/><span>Gedeon ach deich míle.  Do labhair an Tighearna airís</span>
<lb n="5919"/><span>leis, ámhthach, agus dubhairt sé leis:  “Tá an iomad</span></p>
</div>
<pb n="277"/>
<div><lb n="5920"/><p><span>daoine agat fós.  Beir leat chun an uisge iad agus</span>
<lb n="5921"/><span>trialfad ann iad.  Ansan, an té adéarfad leat a</span>
<lb n="5922"/><span>bhreith leat téidheadh sé leat; an té adéarfad leat</span>
<lb n="5923"/><span>gan a bhreith leat téidheadh sé thar n-ais.”</span></p>
<lb n="5924"/>
<lb n="5925"/><p><span>Do rugadh na fir chun an uisge go n-ólfidís deoch, agus</span>
<lb n="5926"/><span>dubhairt an Tighearna le Gedeon;  “An fear ná déan-</span>
<lb n="5927"/><span>fidh ach an t-uisge do thógaint chun a bhéil le n-a bhais,</span>
<lb n="5928"/><span>agus a bheidh sásta le n-a n-ólfidh sé ar an gcuma san,</span>
<lb n="5929"/><span>cuir 'n-a sheasamh fé leith é, agus an fear a thiocfidh ar</span>
<lb n="5930"/><span>a ghlúinibh agus chuirfidh a bhéal síos sa n-uisge chun é</span>
<lb n="5931"/><span>dh'ól cuir i n-áit eile fé leith é.”  Do deineadh san.</span>
<lb n="5932"/><span>Ar ball nuair a bhí a dheoch uisge tógtha ag gach aoinne</span>
<lb n="5933"/><span>do fuaradh ná raibh ach trí chéad fear a thóg an t-uisge</span>
<lb n="5934"/><span>agus do shloig d'á mbasaibh é, agus gur tháinig an chuid</span>
<lb n="5935"/><span>eile go léir ar a nglúinibh agus gur chuireadar a mbéil</span>
<lb n="5936"/><span>síos ann chun é dh'ól.  Ansan do labhair an Tighearna</span>
<lb n="5937"/><span>airís le Gedeon;  “Leis an dtrí chéad fear san a dh'ól</span>
<lb n="5938"/><span>an t-uisge d'á mbasaibh iseadh do shaorfad sibh agus</span>
<lb n="5939"/><span>do chuirfad na Madianítigh féd' láimh-se.  Imthigheadh</span>
<lb n="5940"/><span>an chuid eile go léir abhaile.”</span></p>
<lb n="5941"/>
<lb n="5942"/><p><span>Do thóg Gedeon chuige an méid bídh a theastuigh uaidh</span>
<lb n="5943"/><span>agus na trúmpaí a dh'oirfadh dó agus thug sé féin agus</span>
<lb n="5944"/><span>an trí chéad aghaidh ar ghnó an chogaidh agus chuir sé an</span>
<lb n="5945"/><span>chuid eile uaidh abhaile.  Ní raibh ansan aige ach trí chéad</span>
<lb n="5946"/><span>fear, agus bhí céad agus a trí agus dachad de</span>
<lb n="5947"/><span>mhíltibh fear ansúd thíos sa ghleann ag bun an chnuic.</span></p>
<lb n="5948"/>
<lb n="5949"/><p><span>An oidhche sin do labhair an Tighearna leis airís:</span>
<lb n="5950"/><span>“Eirigh,” arsan Tighearna leis, “agus imthigh síos go</span>
<lb n="5951"/><span>dtí longphort an namhad mar táid siad tabhartha ad'</span>
<lb n="5952"/><span>láimh agam duit.  Ach má's eagla leat dul ann at'</span>
<lb n="5953"/><span>aonar téidheadh do ghiolla leat, agus nuair a bheir ag</span>
<lb n="5954"/><span>éisteacht le n-a gcainnt neartófar do ghéaga agus</span>
<lb n="5955"/><span>beidh níos lugha eagla agat rómpa.”</span></p>
<lb n="5956"/>
<lb n="5957"/><p><span>D'imthigh sé síos, é féin agus a bhuachaill, Phara, agus</span>
<lb n="5958"/><span>thánadar chun na h-áite 'n-a raibh an lucht faire.  Bhí na</span>
<lb n="5959"/><span>Madianítigh agus na h-Amalecítigh agus na slóighte</span></p>
</div>
<pb n="278"/>
<div><lb n="5960"/><p><span>eile a tháinig leó anoir, bhíodar measgaithe ar a chéile</span>
<lb n="5961"/><span>sa ghleann agus iad sínte, agus iad mar ghainimh na</span>
<lb n="5962"/><span>trágha le líonmhaireacht nú mar a bheadh suathantas</span>
<lb n="5963"/><span>lócuistí, agus éacht de bheithidhachaibh iompair 'n-a</span>
<lb n="5964"/><span>dteannta.  Nuair a tháinig Gedeon i ngar dóibh d'airigh</span>
<lb n="5965"/><span>sé fear acu ag cainnt le fear eile.</span></p>
<lb n="5966"/>
<lb n="5967"/><p><span>“Is ait an taibhreamh a deineadh dom,” arsan fear.</span></p>
<lb n="5968"/>
<lb n="5969"/><p><span>“Cad é an taibhreamh é?”  Arsan fear eile.</span></p>
<lb n="5970"/>
<lb n="5971"/><p><span>“Do samhluigheadh dom go bhfeaca císte gríosaigh a</span>
<lb n="5972"/><span>deineadh d'órna, agus gur rith sé an cnoc anuas, ar a</span>
<lb n="5973"/><span>fhaobhar, agus gur bhuail an císte sin i gcoinnibh cábáin</span>
<lb n="5974"/><span>agus gur leag sé an cábán anuas ar an dtalamh.”</span></p>
<lb n="5975"/>
<lb n="5976"/><p><span>“Ní'l ach an t-aon bhrígh amháin leis an dtaibhreamh</span>
<lb n="5977"/><span>san,” arsan fear eile, “Claidheamh Gedeoin an císte</span>
<lb n="5978"/><span>órnan san.  Tá longphort Mhadian tabhartha ag an</span>
<lb n="5979"/><span>dTighearna i láimh Ghedeoin agus leagfidh Gedeon</span>
<lb n="5980"/><span>slóighte Mhadian mar a leag an císte úd an cábán.”</span></p>
<lb n="5981"/>
<lb n="5982"/><p><span>D'airigh Gedeon an taibhreamh agus an míniú agus</span>
<lb n="5983"/><span>do shléacht sé do'n Tighearna agus tháinig sé thar n-ais</span>
<lb n="5984"/><span>chun a mhuinntire.</span></p>
<lb n="5985"/>
<lb n="5986"/><p><span>“Eirighidh!” ar seisean leó, “Tá longphort Mhadian</span>
<lb n="5987"/><span>tabhartha dhúinn ag an dTighearna.”</span></p>
<lb n="5988"/>
<lb n="5989"/><p><span>Dhein sé trí treana d'á thrí chéad fear.  Ansan thug</span>
<lb n="5990"/><span>sé trúmpa do gach fear acu agus crúsga folamh.</span>
<lb n="5991"/><span>Ansan do chuir sé lampa ar lasadh isteach ins gach</span>
<lb n="5992"/><span>crúsga, agus bíodh go raibh an lampa ar lasadh níor</span>
<lb n="5993"/><span>bhféidir an solus a dh'fheisgint nuair a bhí an lampa</span>
<lb n="5994"/><span>thíos sa chrúsga.</span></p>
<lb n="5995"/>
<lb n="5996"/><p><span>“Anois,” ar seisean, “Tagaidh liom agus deinidh</span>
<lb n="5997"/><span>go léir díreach mar a chífidh sibh a dhéanfad-sa.  Nuair</span>
<lb n="5998"/><span>shéidfad-sa mo thrúmpa séideadh gach aoinne agaibh a</span>
<lb n="5999"/><span>thrúmpa agus buailidh na crúsgaí i gcoinnibh a chéile</span>
<lb n="6000"/><span>agus tógaidh anáirde na lampaí agus cuiridh go léir</span>
<lb n="6001"/><span>liú suas i n-aonfheacht chómh h-árd agus d'fhéadfidh sibh</span>
<lb n="6002"/><span>é agus abradh gach aoinne, i n-árd a chinn agus a ghutha</span>
<lb n="6003"/><span>‘An Tighearna agus Gedeon!’”</span>
<lb n="6004"/></p>
</div>
<pb n="279"/>
<div><lb n="6005"/><p><span>Ansan chuir sé céad fear i ngach áit de thrí áiteannaibh</span>
<lb n="6006"/><span>mórthímpal ar longphort na Madianíteach.  An túisge</span>
<lb n="6007"/><span>'n-a rabhadar 'n-a n-ineadaibh do shéid Gedeon an</span>
<lb n="6008"/><span>trúmpa.  Le n-a linn sin do séideadh céad trúmpa</span>
<lb n="6009"/><span>ar thaobh de'n longphort, agus céad trúmpa eile ar</span>
<lb n="6010"/><span>thaobh eile dhe, agus céad trúmpa eile ar an trímhadh</span>
<lb n="6011"/><span>thaobh, agus do briseadh an trí chéad crúsga, agus do</span>
<lb n="6012"/><span>tógadh suas an trí chéad lampa ar lasadh.  Do léim</span>
<lb n="6013"/><span>na daoine as a gcodladh.  D'airighdar an fothram,</span>
<lb n="6014"/><span>agus na trúmpaí d'á séide agus an liúireach, agus</span>
<lb n="6015"/><span>chonacadar an solus ar gach aon taobh díobh.  Cheapadar</span>
<lb n="6016"/><span>go raibh an longphort lán d'á namhaid.  D'iompuigh gach</span>
<lb n="6017"/><span>fear a chlaidheamh ar an bhfear ba ghiorra dhó.</span></p>
<lb n="6018"/>
<lb n="6019"/><p><span>CXVIII.</span></p>
<lb n="6020"/>
<lb n="6021"/><p><span>ÉIRLEACH.</span></p>
<lb n="6022"/>
<lb n="6023"/><p><span>D'iompuigh gach fear a chlaidheamh ar an bhfear ba</span>
<lb n="6024"/><span>ghiorra dhó, mar toisg an sgeón a bheith ionta níor</span>
<lb n="6025"/><span>aithnighdar a chéile, agus bhí an trí chéad ag séide na</span>
<lb n="6026"/><span>dtrúmpaí ar buile agus na lampaí anáirde acu agus</span>
<lb n="6027"/><span>i n-aghaidh gach béice d'á dtugadh an trúmpa do liúghadh</span>
<lb n="6028"/><span>an fear, chómh h-árd agus a bhíodh sé 'n-a sgórnaigh agus</span>
<lb n="6029"/><span>'n-a chliabh, “Claidheamh an Tighearna agus Ghedeon!”</span>
<lb n="6030"/><span>Ba ghearr go raibh liúireach na mílte Madianíteach</span>
<lb n="6031"/><span>chómh h-árd chómh fiain le liúireach an trí chéad, ach go</span>
<lb n="6032"/><span>raibh na trúmpaí níb' aoirde 'ná mar fhéadfadh aon</span>
<lb n="6033"/><span>ghuth daoine bheith.  Do lean an trí chéad, 'n-a seasamh,</span>
<lb n="6034"/><span>ag liúirigh agus ag séide na dtrúmpaí, go dtí gur</span>
<lb n="6035"/><span>ghluais na Madianítigh, agus iad ag liúirigh agus ag</span>
<lb n="6036"/><span>marbhú a chéile, amach tré bheárnain, idir dhá chéad éigin</span>
<lb n="6037"/><span>acu, agus gur imthighdar 'n-a lán rith, ag teiche agus</span>
<lb n="6038"/><span>ag marbhú a chéile sa teiche, i dtreó na h-áite ar a</span>
<lb n="6039"/><span>dtugtí Betesda.  Nuair a ghlanadar amach as an</span></p>
</div>
<pb n="280"/>
<div><lb n="6040"/><p><span>longphort do ghluais an trí chéad ar a dtóir 'ghá marbhú</span>
<lb n="6041"/><span>chómh tiugh agus d'fhéadaidís teacht ortha.</span></p>
<lb n="6042"/>
<lb n="6043"/><p><span>An túisge 'n-ar thosnuigh an teiche agus an tóir chomáin</span>
<lb n="6044"/><span>Gedeon teachtairí mórthímpal tré thír Ephraim 'ghá rádh</span>
<lb n="6045"/><span>le clainn Israéil go léir, sa tír sin, rith agus teacht</span>
<lb n="6046"/><span>roimis an namhaid ar phort abhan Iórdain.  Thánadar</span>
<lb n="6047"/><span>go léir 'n-a slóightibh líonmhara.  Thánadar roimis</span>
<lb n="6048"/><span>an namhaid ar phort na h-abhan agus dheineadar éirleach</span>
<lb n="6049"/><span>ortha agus mharbhuighdar beirt d'á righthibh, Oreb agus</span>
<lb n="6050"/><span>Seb, agus bhaineadar na cinn díobh.  Do lean Gedeon</span>
<lb n="6051"/><span>agus a thrí chéad an namhaid chómh fada leis an abhainn</span>
<lb n="6052"/><span>agus thar abhainn soir.  Nuair a bhí Gedeon lastoir</span>
<lb n="6053"/><span>de'n abhainn bhí fir Ephraim, leis, tar éis dul thar abhainn.</span>
<lb n="6054"/><span>Thánadar ag triall ar Ghedeon, agus an dá cheann acu,</span>
<lb n="6055"/><span>ceann Oreb agus ceann Seb, agus thugadar dó iad.</span>
<lb n="6056"/><span>Ansan, nuair a thuigeadar an gníomh a bhí déanta ag</span>
<lb n="6057"/><span>Gedeon tháinig éad ortha agus fearg agus fíoch, agus</span>
<lb n="6058"/><span>do labhradar leis go dúr agus go míchéadtach.</span></p>
<lb n="6059"/>
<lb n="6060"/><p><span>“Cad é mar obair duit,” ar siad leis, “dul agus</span>
<lb n="6061"/><span>tabhairt fé n-a leithéid de ghníomh gan glaodhach</span>
<lb n="6062"/><span>orainne!”  Bhí a leithéid sin d'fhearg ortha gur thuig sé</span>
<lb n="6063"/><span>gur bhaoghal go mbuailfidís é.</span></p>
<lb n="6064"/>
<lb n="6065"/><p><span>“Agus,” ar seisean leó, “nách sibh-se do dhein an</span>
<lb n="6066"/><span>obair go léir?  Cad fhéadfinn-se a dhéanamh mara</span>
<lb n="6067"/><span>mbeadh sibh-se?  Nách eól do gach aoinne gur fearr</span>
<lb n="6068"/><span>aon chrobhaing amháin d'Ephraim 'ná fíonfhóghmhar Abié-</span>
<lb n="6069"/><span>seir ar fad?  Is i nbhúr láimh-se do thug an Tighearna</span>
<lb n="6070"/><span>ríogra Mhadian, Oreb agus Seb.  Cad é bhrígh mo</span>
<lb n="6071"/><span>ghníomh-sa seachas a bhfuil déanta agaibh-se?”</span></p>
<lb n="6072"/>
<lb n="6073"/><p><span>Do mhaoluigh an chainnt sin an fhearg a bhí ortha.</span>
<lb n="6074"/><span>Thuigeadar gur bh'fhíor dó é, mara mbeadh iad féin</span>
<lb n="6075"/><span>do theacht crosta ar an mór shluagh namhad, agus iad</span>
<lb n="6076"/><span>ag teiche, go raghadh a bhformhór saor agus go n-iompó-</span>
<lb n="6077"/><span>chaidís airís ar an dtrí chéad.  Ní gan chúis a bhí an</span>
<lb n="6078"/><span>fhearg ortha, leis.  B'iad na fir chéadna úd iad a cuireadh</span>
<lb n="6079"/><span>abhaile mar gheall ar an eagla bheith ortha, agus na fir</span></p>
</div>
<pb n="281"/>
<div><lb n="6080"/><p><span>eile a cuireadh abhaile mar gheall ar theacht ar a nglúinibh</span>
<lb n="6081"/><span>chun an uisge dh'ól.  Nuair a chonacadar, ó'n gcnoc,</span>
<lb n="6082"/><span>na mílte slógh namhad sa lóngphort sa ghleann níor</span>
<lb n="6083"/><span>bh'fhearr leó rud d'imthig ortha 'ná iad do chur abhaile.</span>
<lb n="6084"/><span>Ní raibh aon chuimhneamh acu go ndéanfadh an trí chéad</span>
<lb n="6085"/><span>aon ghníomh.  Ach nuair a chonacadar na slóighte namhad</span>
<lb n="6086"/><span>ag gluaiseacht 'n-a lán rith ar teiche agus an t-éirleach</span>
<lb n="6087"/><span>uathbhásach dh'á dhéanam ortha bhíodar ar dearg bhuile</span>
<lb n="6088"/><span>nuair nách iad féin a dhein an gníomh san.  Ansan,</span>
<lb n="6089"/><span>nuair adubhairt Gedeon an focal cneasta leó, nuair</span>
<lb n="6090"/><span>a thug sé an chreideamhaint go léir dóibh, do thuigeadar</span>
<lb n="6091"/><span>go ndubhairt sé an fhírinne, agus bhíodar sásta.</span></p>
<lb n="6092"/>
<lb n="6093"/><p><span>Ach do lean Gedeon na Madianítigh, tríd an dtír</span>
<lb n="6094"/><span>lastoir de'n Iórdan agus bhí tuirse ag teacht air féin</span>
<lb n="6095"/><span>agus ar a thrí chéad fear.  Níor bh'aon iongna san.</span>
<lb n="6096"/><span>Bhíodar ag rith, ar thóir na Madianítheach ó mheadhon</span>
<lb n="6097"/><span>oidhche roimis sin agus bhí mórán slighe curtha dhíobh</span>
<lb n="6098"/><span>acu, i dtreó go rabhadar buailte amach.  Bhíodar i</span>
<lb n="6099"/><span>ngar do threabhchas d'á muinntir féin i n-áit ar a</span>
<lb n="6100"/><span>dtugtí Soccot.  D'iarr Gedeon ar uaislibh na h-áite</span>
<lb n="6101"/><span>sin rainnt aráin a thabhairt dó i dtreó go bhféadfadh sé</span>
<lb n="6102"/><span>rud le n-ithe thabhairt do sna fearaibh agus go bhféad-</span>
<lb n="6103"/><span>fidís Seboe agus Salmana agus ríogra eile Mhadian</span>
<lb n="6104"/><span>leanamhaint.</span></p>
<lb n="6105"/>
<lb n="6106"/><p><span>“Ba dhóich le duine ort,” arsa ríogra Soccoit,</span>
<lb n="6107"/><span>“gur beag ná go bhfuil greim cheana féin agat ar</span>
<lb n="6108"/><span>Shebee agus ar Shalmana.”  Ag magadh féi a bhíodar</span>
<lb n="6109"/><span>mar ní raibh aon choinne acu go bhféadfadh sé breith</span>
<lb n="6110"/><span>ar an mbeirt ríogra san.  Níor thugadar an bia dhó.</span>
<lb n="6111"/><span>Bhí cúis eile acu leis an eiteachas, i n-éaghmuis na cúise</span>
<lb n="6112"/><span>sin.</span>
<lb n="6113"/></p>
</div>
<pb n="282"/>
<div><lb n="6114"/><p><span>CXIX.</span></p>
<lb n="6115"/>
<lb n="6116"/><p><span>AN T-EITEACHAS.</span></p>
<lb n="6117"/>
<lb n="6118"/><p><span>I n-éaghmuis gan aon choinne bheith acu go bhféadfadh</span>
<lb n="6119"/><span>sé breith ar an mbeirt ríogra úd, Sebee agus Salmana,</span>
<lb n="6120"/><span>bhí cúis eile ag ríogra Soccoit le gan an bia a bhí uaidh</span>
<lb n="6121"/><span>d'á fhearaibh a thabhairt do Ghedeon.  Bhí sé daingean</span>
<lb n="6122"/><span>'n-a n-aigne go dtuitfadh Gedeon agus a thrí chéad</span>
<lb n="6123"/><span>fear chómh luath agus thiocfidís lámh le láimh le sluagh</span>
<lb n="6124"/><span>Shebee agus Shalmana.  Ansan, dar leó, do thiocfadh</span>
<lb n="6125"/><span>Sebee agus Salmana agus dhéanfidís éirleach ortha</span>
<lb n="6126"/><span>mar gheall ar an arán a thabhairt do Ghedeon.  Ar</span>
<lb n="6127"/><span>mhaithe leó féin agus le h-eagla roimhe Shebee agus</span>
<lb n="6128"/><span>roimhe Shalmana iseadh thugadar an t-eiteachas do</span>
<lb n="6129"/><span>Ghedeon.</span></p>
<lb n="6130"/>
<lb n="6131"/><p><span>Nuair a fuair Gedeon an t-eiteachas, agus an tar-</span>
<lb n="6132"/><span>cuisne anuas air, do labhair sé leó:  “Nuair a thabhar-</span>
<lb n="6133"/><span>fidh an Tighearna Sebee agus Salmana isteach am' láimh-</span>
<lb n="6134"/><span>se tiocfad anso thar n-ais chughaibh-se agus gearrfad</span>
<lb n="6135"/><span>bhúr gcroicean le sgeachaibh agus le deilgnibh an fhásaigh</span>
<lb n="6136"/><span>sin i nbhúr dtímpal.”</span></p>
<lb n="6137"/>
<lb n="6138"/><p><span>Ansan d'iompuigh Gedeon agus chuaidh sé ag triall</span>
<lb n="6139"/><span>ar fhearaibh Phanuel.  Treabhchas eile de chlainn Israéil</span>
<lb n="6140"/><span>ab eadh iad san.  D'iarr sé an bia ortha fé mar a dh'iarr</span>
<lb n="6141"/><span>sé ar mhuinntir Soccoit é.  Thugadar an t-eiteachas</span>
<lb n="6142"/><span>céadna dhó.  Bhí caisleán daingean acu agus bhíodar</span>
<lb n="6143"/><span>istigh ann.  Is dócha gur mheasadar nár bhaoghal dóibh</span>
<lb n="6144"/><span>é ó bhíodar istigh sa chaisleán.  “Nuair a bhead-sa ag</span>
<lb n="6145"/><span>teacht thar n-ais anso,” ar seisean leó, “agus buaidhte</span>
<lb n="6146"/><span>ar an namhaid agam leagfad an caisleán san oraibh-</span>
<lb n="6147"/><span>se.”</span></p>
<lb n="6148"/>
<lb n="6149"/><p><span>Chomáin sé leis soir, ar thóir na namhad.  Bhí long-</span>
<lb n="6150"/><span>phort déanta ag an namhaid dóibh féin i n-áit a bhí, dar</span>
<lb n="6151"/><span>leó, ó bhaoghal.  Ní raibh aon choinne acu go leanfí iad</span></p>
</div>
<pb n="283"/>
<div><lb n="6152"/><p><span>chómh fada soir.  Ní raibh ann díobh an uair sin ach chúig</span>
<lb n="6153"/><span>mhíle dhéag fear as an mór shluagh a bhí sa longphort</span>
<lb n="6154"/><span>i ngleann Iesraéil an oidhche roimis sin.  Do marbhuigh-</span>
<lb n="6155"/><span>eadh, sa sgeón agus sa teiche, céad míle ar fhichid míle</span>
<lb n="6156"/><span>fear a bhí ag iompar arm.  Bhí an chúig mhíle dhéag</span>
<lb n="6157"/><span>tuirseach tnáithte ó'n rith a bhí déanta acu, bhíodar</span>
<lb n="6158"/><span>'n-a gcodladh gan amhras.  Bhí an oidhche arís ann.</span>
<lb n="6159"/><span>D'éaluigh Gedeon agus a thrí chéad chun an longphuirt</span>
<lb n="6160"/><span>ó'n dtaobh thoir.  Ní raibh aon choinne ag aoinne go</span>
<lb n="6161"/><span>dtiocfadh sé chucha ó'n dtaobh san.  Chuir sé sgeón airís</span>
<lb n="6162"/><span>ionta agus dhein sé éirleach ortha agus ghaibh sé 'n-a</span>
<lb n="6163"/><span>bpríosúnachaibh Sebee agus Salmana.  Bhí sé thar n-ais</span>
<lb n="6164"/><span>i Soccot ar eirighe gréine.</span></p>
<lb n="6165"/>
<lb n="6166"/><p><span>“Feuch!” ar seisean le fearaibh Soccoit, “Sin iad</span>
<lb n="6167"/><span>an bheirt ríogra úd n-ar thugabhair an tarcuisne dhomh-sa</span>
<lb n="6168"/><span>mar gheall ortha!  Agus do dhiúltabhair d'aon bhia</span>
<lb n="6169"/><span>thabhairt dom' fhearaibh bochta a bhí ag imirt a n-anam</span>
<lb n="6170"/><span>ag troid le nbhúr namhaid!”</span></p>
<lb n="6171"/>
<lb n="6172"/><p><span>Do rug sé ar na h-uaislibh a bhí ortha agus do sgiúr-</span>
<lb n="6173"/><span>sáil sé iad leis na sgeachaibh agus leis na deilgnibh,</span>
<lb n="6174"/><span>fé mar a gheall sé dhóibh a dhéanfadh sé.  Ansan d'iom-</span>
<lb n="6175"/><span>puigh sé ar mhuinntir Phanuel agus do bhris sé an cais-</span>
<lb n="6176"/><span>leán agus do leag sé é agus chuir sé chun báis na</span>
<lb n="6177"/><span>cosantóirí a bhí istigh ann.</span></p>
<lb n="6178"/>
<lb n="6179"/><p><span>Bhí an cnoc ar a dtugtí Tabor tamal soir óthuaidh ó</span>
<lb n="6180"/><span>ghleann Iesraéil.  Bhí fhios ag Gedeon gur chuir na</span>
<lb n="6181"/><span>Madianítigh chun báis fir éigin de chlainn Israéil a</span>
<lb n="6182"/><span>chuaidh i bhfolach uatha sa chnoc san an fhaid a bhíodar i</span>
<lb n="6183"/><span>ngleann Iesraéil.</span></p>
<lb n="6184"/>
<lb n="6185"/><p><span>“Chuireabhair-se fir éigin chun báis ar chnoc Taboir?”</span>
<lb n="6186"/><span>ar seisean le Sebee agus le Salmana.</span></p>
<lb n="6187"/>
<lb n="6188"/><p><span>“Is fíor,” ar siad.</span></p>
<lb n="6189"/>
<lb n="6190"/><p><span>“Cad é an saghas iad?” ar seisean,</span></p>
<lb n="6191"/>
<lb n="6192"/><p><span>“Ba ró dheabhrthach leat-sa iad,” ar siad san, “Bhí</span>
<lb n="6193"/><span>fear acu agus ba chuma nú mac rí é.”</span></p>
<lb n="6194"/>
<lb n="6195"/><p><span>“Dritháracha dhomh-sa ab eadh iad!” arsa Gedeon,</span></p>
</div>
<pb n="284"/>
<div><lb n="6196"/><p><span>“agus chíon an Tighearna,” ar seisean, “dá bhfágadh</span>
<lb n="6197"/><span>sibh beó iad ná cuirfinn-se sibh-se chun báis!”  Ansan</span>
<lb n="6198"/><span>thug sé dhóibh an bás a bhí tuillte acu.</span></p>
<lb n="6199"/>
<lb n="6200"/><p><span>Nuair a tháinig Gedeon abhaile ó'n gcogadh san do</span>
<lb n="6201"/><span>bhailigh clann Israéil 'n-a thímpal agus, “Ó,” ar siad,</span>
<lb n="6202"/><span>“Bí ad' rí ós ár gcionn go léir, agus bíodh mac duit</span>
<lb n="6203"/><span>'n-a rí ós ár gcionn ad' dhiaidh, agus mac mic duit</span>
<lb n="6204"/><span>'n-a dhiaigh sin, mar d'fhuasgalais sinn ó láimh Mhadian!”</span></p>
<lb n="6205"/>
<lb n="6206"/><p><span>“Ní bhead-sa am' rí ós bhúr gcionn,” ar seisean</span>
<lb n="6207"/><span>leó, “ná ní bheidh aon mhac liom 'n-a rí ós bhúr gcionn,</span>
<lb n="6208"/><span>ach beidh an Tighearna féin 'n-a rí ós bhúr gcionn.  Ní'l</span>
<lb n="6209"/><span>agam le h-iarraidh oraibh ach aon nídh amháin.  Tugaidh</span>
<lb n="6210"/><span>dom na fáinní óir agus na h-órnáidí óir, an fhoghail</span>
<lb n="6211"/><span>a fuarabhair de bharr an chogaidh.”</span></p>
<lb n="6212"/>
<lb n="6213"/><p><span>“Tabharfam agus míle fáilte!” ar siad.  Do leath</span>
<lb n="6214"/><span>sé a bhrat ar an dtalamh agus chuireadar na h-órnáidí</span>
<lb n="6215"/><span>chuige ar an mbrat.  Bhí míle agus seacht gcéad de</span>
<lb n="6216"/><span>shicilibh óir in sna fáinníbh cluas amháin aige.  Agus</span>
<lb n="6217"/><span>níor bh'fhios a raibh d'ór in sna h-órnáidíbh troma a</span>
<lb n="6218"/><span>bhíodh ag na Madianítigh ortha féin agus ar a mbeithidh-</span>
<lb n="6219"/><span>eachaibh iompair.</span></p>
<lb n="6220"/>
<lb n="6221"/><p><span>Bhí Gedeon 'n-a bhreitheamh ar chlainn Israéil ar</span>
<lb n="6222"/><span>feadh dachad blian, agus ní raibh cor ná leid as na</span>
<lb n="6223"/><span>Madianítigh i gcaitheamh na h-aimsire sin.</span></p>
<lb n="6224"/>
<lb n="6225"/><p><span>CXX.</span></p>
<lb n="6226"/>
<lb n="6227"/><p><span>SEANA DHROCH BHÉASA.</span></p>
<lb n="6228"/>
<lb n="6229"/><p><span>Bhí Gedeon 'n-a bhreitheamh ar Israél ar feadh dachad</span>
<lb n="6230"/><span>blian agus i gcaitheamh na h-aimsire sin níor tháinig</span>
<lb n="6231"/><span>namhaid ag cur isteach ar chlainn Israéil.  Nuair</span>
<lb n="6232"/><span>a bhí an dachad blian caithte agus saoghal breágh fada</span>
<lb n="6233"/><span>fághalta aige agus é ana chríona tháinig an bás air.  Do</span>
<lb n="6234"/><span>h-adhlachadh é i n-uaigh a athar, i n-Ephra.</span></p>
<lb n="6235"/>
<lb n="6236"/><p><span>Ansan do tháinig atharú.  Bí mórán mac ag Gedeon.</span></p>
</div>
<pb n="285"/>
<div><lb n="6237"/><p><span>Dhein mac díobh feall ar na macaibh eile agus mhairbh sé</span>
<lb n="6238"/><span>iad go léir ach aoinne amháin.  Do theich an t-aoinne</span>
<lb n="6239"/><span>amháin sin le n-a anam uaidh.  Abimelec ab ainm do'n</span>
<lb n="6240"/><span>mhac a dhein an marbhú san.  Dhein sé rí dhe féin.  Thug</span>
<lb n="6241"/><span>muinntir a mháthar congnamh dó chuige sin agus chun a</span>
<lb n="6242"/><span>dhritháracha do mharbhú.  Ní raibh sé ach trí bliana 'n-a</span>
<lb n="6243"/><span>rí nuair eirighdar 'n-a choinnibh.  D'eirigh cogadh idir</span>
<lb n="6244"/><span>é agus iad agus do thuit sé sa chogadh.</span></p>
<lb n="6245"/>
<lb n="6246"/><p><span>Tar éis bháis d'Abimelec do deineadh breitheamh</span>
<lb n="6247"/><span>d'fhear d'ár bh'ainm Tóla agus bhí sé sin 'n-a bhreitheamh</span>
<lb n="6248"/><span>ar Israél ar feadh trí bliana fichid.  Ansan do tháinig</span>
<lb n="6249"/><span>fear d'ár bh'ainm Iair agus bhí sé 'n-a bhreitheamh ar</span>
<lb n="6250"/><span>feadh dhá bhliain a's fiche agus fuair sé bás.</span></p>
<lb n="6251"/>
<lb n="6252"/><p><span>Tar éis bháis do Ghedeon, agus as san go dtí bás</span>
<lb n="6253"/><span>Iair, bhí clann Israéil ag claonadh do sna seana dhroch</span>
<lb n="6254"/><span>bhéasaibh go dtí go rabhadar chómh h-olc a's bhíodar riamh</span>
<lb n="6255"/><span>agus níosa mheasa.  Bhíodar ag déanamh an uilc i</span>
<lb n="6256"/><span>láthair an Tighearna, ag adhradh na ndéithe fallsa, ag</span>
<lb n="6257"/><span>adhradh Bhaal agus Astaroit, agus 'n-a dteannta</span>
<lb n="6258"/><span>san ag adhradh déithe Shíria, agus Shídóin agus Mhóab</span>
<lb n="6259"/><span>agus clainne Ammoin agus Philistím.  Bhí druim</span>
<lb n="6260"/><span>lámha tabhartha acu do'n Tighearna ar fad.  Ní raibh</span>
<lb n="6261"/><span>aon onóir acu 'á thabhairt dó.  Do las fearg an Tighear-</span>
<lb n="6262"/><span>na 'n-a gcoinnibh mar gheall ar na droch bhéasaibh sin</span>
<lb n="6263"/><span>go léir agus do sgaoil sé fé smacht na bhPhilistíneach</span>
<lb n="6264"/><span>iad, agus fé smacht chlainne Ammoin.  Do deineadh</span>
<lb n="6265"/><span>ana chos-ar-bolg ortha ar feadh ocht mbliana déag.</span>
<lb n="6266"/><span>Do cuireadh uathbhás cruadhtain ortha.  Tháinig clann</span>
<lb n="6267"/><span>Ammoin agus a raibh lastall de'n Iórdan i dtír an</span>
<lb n="6268"/><span>Amorréigh, agus chreachadar talamh Iúda agus</span>
<lb n="6269"/><span>talamh Bheniamin agus talamh Ephraim, agus bhí clann</span>
<lb n="6270"/><span>Israéil i gcruadhchás go tiobaisteach.</span></p>
<lb n="6271"/>
<lb n="6272"/><p><span>Ansan do sgreadadar ar an dTighearna, “Tá</span>
<lb n="6273"/><span>peacaí déanta againn, a Thighearna,” ar siad, “mar</span>
<lb n="6274"/><span>do thréigeamair ár dTighearna Dia féin agus dheine-</span>
<lb n="6275"/><span>amair seirbhís do Bhaal!”</span>
<lb n="6276"/></p>
</div>
<pb n="286"/>
<div><lb n="6277"/><p><span>Do labhair an Tighearna leó, ámhthach.  “Bhí muinntir</span>
<lb n="6278"/><span>na h-Éigipte, agus na h-Amorréigh, agus clann</span>
<lb n="6279"/><span>Ammoin agus na Philistínigh, agus muinntir Shídóin,</span>
<lb n="6280"/><span>agus muinntir Amalec, agus muinntir Chanaan, ag</span>
<lb n="6281"/><span>déanamh annsmachta oraibh, agus do ghlaodhabhair orm-sa</span>
<lb n="6282"/><span>agus d'fhuasgalas sibh uatha.  Agus 'n-a dhiaidh san do</span>
<lb n="6283"/><span>thréigeabhair me agus do thugabhair onóir do dhéithibh</span>
<lb n="6284"/><span>iasachta.  Ní fhuasgalód-sa sibh a thuille.  Imthighidh agus</span>
<lb n="6285"/><span>labraidh leis na déithibh atá toghtha agaibh agus</span>
<lb n="6286"/><span>fuasgalaidís sibh i n-am bhúr gcruadhtain.”  Agus</span>
<lb n="6287"/><span>dubhairt clann Israéil:  “Ní h-eadh, a Thighearna, ach</span>
<lb n="6288"/><span>fuasgail-se sinn anois agus cuir féin pionós orainn</span>
<lb n="6289"/><span>mar gheall ar an bpeaca atá déanta againn ad'</span>
<lb n="6290"/><span>choinnibh!”  Agus le linn na cainnte sin do rádh</span>
<lb n="6291"/><span>dhóibh do chaitheadar uatha agus chuireadar amach as</span>
<lb n="6292"/><span>a dtíorthaibh, na h-íodail go léir agus chromadar ar</span>
<lb n="6293"/><span>sheirbhís an Tighearna do dhéanamh mar ba cheart, agus</span>
<lb n="6294"/><span>tháinig truagh ag an dTighearna dhóibh.</span></p>
<lb n="6295"/>
<lb n="6296"/><p><span>Annsan do chruinnigh clann Ammoin a slóighte agus</span>
<lb n="6297"/><span>chuireadar suas longphort i nGalaad.  Do chruinnigh-</span>
<lb n="6298"/><span>dar clann Israéil a slóighthe, leis, agus chuireadar</span>
<lb n="6299"/><span>longphort suas dóibh féin i Maspha.  Cuid de thír</span>
<lb n="6300"/><span>Israéil ab eadh Galaad.  D'á bhrígh sin bhí clann Ammoin</span>
<lb n="6301"/><span>tar éis teacht thar teórainn isteach i dtír Israéil nuair</span>
<lb n="6302"/><span>a bhí curtha fútha acu i nGalaad.  Dheineadar mórán</span>
<lb n="6303"/><span>fotharaim agus mórán bladhmain ag teacht dóibh, leis,</span>
<lb n="6304"/><span>'ghá chur 'n-a luighe ar chlainn Israéil ná raibh aon bheann</span>
<lb n="6305"/><span>acu ortha.  Bhí eagla ag muinntir Ghalaad rómpa, ach</span>
<lb n="6306"/><span>'n-a thaobh san bhí fonn mór ortha aghaidh a thabhairt ortha.</span>
<lb n="6307"/><span>“An chéad duine againn,” adeiridís le n-a chéile,</span>
<lb n="6308"/><span>“a bhualfidh buille ar chlainn Ammoin beidh sé 'n-a</span>
<lb n="6309"/><span>cheann uraid ar phobul Ghalaad!”</span></p>
<lb n="6310"/>
<lb n="6311"/><p><span>Ní leogfadh eagla d'aoinne acu, ámhthach, an chéad</span>
<lb n="6312"/><span>bhuille do bhualadh.  Bhí an namhaid ró láidir agus an</span>
<lb n="6313"/><span>cluiche ró chontabharthach.</span>
<lb n="6314"/></p>
</div>
<pb n="287"/>
<div><lb n="6315"/><p><span>CXXI.</span></p>
<lb n="6316"/>
<lb n="6317"/><p><span>IEPHTE.</span></p>
<lb n="6318"/>
<lb n="6319"/><p><span>Bhí sa n-am gcéadna san i nGalaad fear ana chródha</span>
<lb n="6320"/><span>agus Iephte ab ainm dó.  Mac tabhartha ab eadh é,</span>
<lb n="6321"/><span>agus nuair fhás sé féin agus clann mhac dlistineach</span>
<lb n="6322"/><span>a athar suas 'n-a bhfearaibh do dhíbir an chlann dlistineach</span>
<lb n="6323"/><span>a' teaghlach a athar é.  Dubhradar leis ná raibh ceart</span>
<lb n="6324"/><span>dleaghthach aige chun maoine an teaghlaigh.  D'imthigh sé</span>
<lb n="6325"/><span>agus d'fhág sé ansan iad féin agus maoin an teaghlaigh</span>
<lb n="6326"/><span>agus chuir sé faoi sa n-áit ar a dtugtar Tob.  Do</span>
<lb n="6327"/><span>chruinnuigh chuige sa n-áit sin a lán fear a bhí dealbh</span>
<lb n="6328"/><span>agus a lán buachaillí díomhaoine agus a lán lucht</span>
<lb n="6329"/><span>foghla agus dheineadar ceann uraid ós a gcionn de.</span>
<lb n="6330"/><span>Fir chródha ab eadh iad go léir ach bhí Iephte féin níba</span>
<lb n="6331"/><span>threise agus níba chródha 'ná aoinne acu.</span></p>
<lb n="6332"/>
<lb n="6333"/><p><span>Nuair a bhí clann Ammoin 'n-a longphort i lár</span>
<lb n="6334"/><span>chríche Ghalaad agus an bhuairt go léir ar mhuinntir</span>
<lb n="6335"/><span>na críche sin do chuimhnighdar ar Iephte.  Níor fhan clann</span>
<lb n="6336"/><span>Ammoin aon fhaid mhór ar a suaineas 'n-a longphort.</span>
<lb n="6337"/><span>Thosnuighdar ar throid le muinntir na críche agus ar</span>
<lb n="6338"/><span>iad do mharbhú agus ar na creacha bhreith uatha.  Tháinig</span>
<lb n="6339"/><span>muinntir na críche ag triall ar Iephte.</span></p>
<lb n="6340"/>
<lb n="6341"/><p><span>“Tar,” ar siad, “agus bí ad' phriúnsa ós ár gcionn-</span>
<lb n="6342"/><span>na agus dein troid le clainn Ammoin.”</span></p>
<lb n="6343"/>
<lb n="6344"/><p><span>“Nách sibh-se,” ar seisean, “na daoine úd a thug</span>
<lb n="6345"/><span>fuath dhomh-sa agus do dhíbir me amach a' teaghlach</span>
<lb n="6346"/><span>m'athar?  Tré mhéid bhúr gcruadhtain iseadh thánabhair</span>
<lb n="6347"/><span>chugham anois.”</span></p>
<lb n="6348"/>
<lb n="6349"/><p><span>“Thánamair chughat,” ar siad, “Tré dhéine an chruadh-</span>
<lb n="6350"/><span>tain atá orrainn, gan amhras.  Ach tar linn agus</span>
<lb n="6351"/><span>dein cómhrac dúinn i gcoinnibh chlainne Ammoin agus</span>
<lb n="6352"/><span>bí ad' cheann ar a bhfuil beó againn i dtír Ghalaad!”</span></p>
<lb n="6353"/>
<lb n="6354"/><p><span>“Má's fíor gur thánabhair anso chun a dh'iarraidh</span></p>
</div>
<pb n="288"/>
<div><lb n="6355"/><p><span>orm cómhrac ar bhúr son i n-aghaidh clainne Ammoin,”</span>
<lb n="6356"/><span>ar seisean, “agus má thugan an Tighearna an lámh</span>
<lb n="6357"/><span>uachtair dom ortha, an mbead-sa am' cheann oraibh?”</span></p>
<lb n="6358"/>
<lb n="6359"/><p><span>“Tá an Tighearna ag éisteacht linn anois, ar siad</span>
<lb n="6360"/><span>san, “agus tugaimíd an Tighearna mar fhínné agus</span>
<lb n="6361"/><span>mar uradh dhuit ann, go ndéanfimíd an rud atá againn</span>
<lb n="6362"/><span>á gheallamhaint duit, agus go nglacfimíd tu ad'</span>
<lb n="6363"/><span>cheann ós ár gcionn go léir.”</span></p>
<lb n="6364"/>
<lb n="6365"/><p><span>Ansan d'imthigh Iephte i n-aonfheacht le ríogra Ghalaad</span>
<lb n="6366"/><span>agus do h-óirneadh é' n-a cheann ar an bpobal san go</span>
<lb n="6367"/><span>léir.  Chómh luath agus bhí san déanta do thaisbeáin sé</span>
<lb n="6368"/><span>conus mar a bhí a aigne socair aige ar gach nídh do</span>
<lb n="6369"/><span>dhéanamh do réir toile Dé.  Thaisbeáin sé, leis, an</span>
<lb n="6370"/><span>éirim aigne agus an chiall agus an tuisgint a bhí aige.</span>
<lb n="6371"/><span>Chomáin sé teachtairí ag triall ar rí clainne Ammoin</span>
<lb n="6372"/><span>agus dubhairt sé leó a rádh mar seo, i n'ainm agus</span>
<lb n="6373"/><span>'n-a phéarsain féin:—</span></p>
<lb n="6374"/>
<lb n="6375"/><p><span>“Cad 'tá idir mise agus tusa gur tháinís ag cur</span>
<lb n="6376"/><span>isteach orm ag lot mo thíre?”  D'fhreagair an rí:</span>
<lb n="6377"/><span>“Mar do thóg Israél mo chuid tailimh-se nuair a</span>
<lb n="6378"/><span>tháinig sé aníos as an Éigipt.  Do thóg sé uaim an</span>
<lb n="6379"/><span>talamh ó chríochaibh Árnoin go Iaboc agus go Iórdan.</span>
<lb n="6380"/><span>Tabhair-se dhom mo chuid tailimh anois agus bíodh an</span>
<lb n="6381"/><span>tsíothcháin eadrainn.”</span></p>
<lb n="6382"/>
<lb n="6383"/><p><span>Tháinig na teachtairí agus d'innseadar do Iephte cad</span>
<lb n="6384"/><span>'dubhairt an rí.  “Imthighidh thar n-ais,” arsa Iephte</span>
<lb n="6385"/><span>leó, “agus abraidh leis mar seo, ‘Seo mar adeir</span>
<lb n="6386"/><span>Iephte’: níor thóg Israél talamh Mhóab ná talamh</span>
<lb n="6387"/><span>clainne Ammoin.  Nuair a tháinig clann Israéil</span>
<lb n="6388"/><span>aníos as an Éigipt do shiubhluighdar tríd an uaigneas</span>
<lb n="6389"/><span>chómh fada leis an Muir Ruaidh agus thánadar go dtí</span>
<lb n="6390"/><span>Cades.  Ansan d'iarradar cead ar rí Edoim gabháil</span>
<lb n="6391"/><span>tré n-a thír agus d'eitigh sé iad.  Ansan d'iarradar</span>
<lb n="6392"/><span>ar rí Mhóab cead a thabhairt dóibh gabháil tré n-a thír</span>
<lb n="6393"/><span>agus d'eitigh sé iad go tarcuisneach.  Ansan do ghaibh</span>
<lb n="6394"/><span>clann Israéil mórthímpal, lasmuich de thalamh Edoim</span></p>
</div>
<pb n="289"/>
<div><lb n="6395"/><p><span>agus de thalamh Mhóab agus dheineadar longphort ag</span>
<lb n="6396"/><span>abhainn Árnoin agus níor dheineadar aon chur isteach</span>
<lb n="6397"/><span>ar thalamh Mhóab.  Ansan do chuir clann Israéil teach-</span>
<lb n="6398"/><span>taireacht ag triall ar Shehon, rí na n-Amorréach, a bhí</span>
<lb n="6399"/><span>'n-a chómhnuidhe i Hesebon, agus d'iarradar cead air</span>
<lb n="6400"/><span>go leogfadh sé dhóibh gabháil tré 'n-a thír chun na h-abhan,</span>
<lb n="6401"/><span>chun dul treasna na h-abhan isteach sa tír a bhí geallta</span>
<lb n="6402"/><span>dhóibh.  Níor thug sé dhóibh an cead.  Thug sé tarcuisne</span>
<lb n="6403"/><span>dhóibh, agus 'n-a theannta san do chruinnigh sé mór</span>
<lb n="6404"/><span>shluagh agus tháinigh sé amach chun catha do chur ortha.  Do</span>
<lb n="6405"/><span>chuir sé cath ortha agus do bhuadar air, mar thug an</span>
<lb n="6406"/><span>Tighearna dhóibh an lámh uachtair air, i dtreó go bhfuara-</span>
<lb n="6407"/><span>dar seilbh an tailimh sin go léir a bhí ag an Ammorréach,</span>
<lb n="6408"/><span>ó abhainn Árnoin go dtí Iaboc agus ó'n uaigneas go</span>
<lb n="6409"/><span>bruach abhan Iórdain.  Isé an Tighearna Dia Israéil do</span>
<lb n="6410"/><span>thraoch an t-Amorréach, agus measan tusa an talamh</span>
<lb n="6411"/><span>san do ghlacadh anois.”</span></p>
<lb n="6412"/>
<lb n="6413"/><p><span>CXXII.</span></p>
<lb n="6414"/>
<lb n="6415"/><p><span>MÓID IEPHTE.</span></p>
<lb n="6416"/>
<lb n="6417"/><p><span>“Nách fíor gur leat-sa le ceart an talamh a bhuaidh</span>
<lb n="6418"/><span>Chamos, do dhia féin, duit?  Ar an gcuma gcéadna</span>
<lb n="6419"/><span>is linne an talamh a bhuaidh ár dTighearna Dia Israéil</span>
<lb n="6420"/><span>dúinn; mara rud é go measan tusa gur fearr d'fhear</span>
<lb n="6421"/><span>tu féin 'ná Balac, mac Sephoir rí Mhóab agus gur</span>
<lb n="6422"/><span>féidir leat a chur 'n-a luighe orainn gur chómhraic sé</span>
<lb n="6423"/><span>sin le clainn Israéil, agus é 'n-a chómhnuidhe i Hesebon</span>
<lb n="6424"/><span>agus in sna bailtibh beaga go léir ar bruach Iórdain.</span>
<lb n="6425"/><span>Táid clann Mhóab in sna h-áiteanaibh sin le trí chéad</span>
<lb n="6426"/><span>blian.  Cad 'n-a thaobh nár deineadh aon éileamh de'n</span>
<lb n="6427"/><span>tsórd so i gcaitheamh na h-aimsire sin go léir?  Ní</span>
<lb n="6428"/><span>mise atá ag déanamh eugcóra ort-sa, ach is tusa atá</span>
<lb n="6429"/><span>ag teacht anso ag cur isteach orm-sa, ag fógairt cogaidh</span></p>
</div>
<pb n="290"/>
<div><lb n="6430"/><p><span>orm go eugcórtha.  Deineadh an Tighearna breithniú</span>
<lb n="6431"/><span>indiu idir chlainn Israéil agus clann Ammoin!”</span></p>
<lb n="6432"/>
<lb n="6433"/><p><span>Níor ghéill rí Ammoin do chainnt Iephte nuair innis</span>
<lb n="6434"/><span>na teachtairí dhó an chainnt.</span></p>
<lb n="6435"/>
<lb n="6436"/><p><span>Ansan tháinig spirid an Tighearna ar Iephte agus</span>
<lb n="6437"/><span>thug sé cuaird mórthímpal ar Ghalaad agus ar Mhanasse</span>
<lb n="6438"/><span>agus ar Mhaspha agus chruinnigh sé a shlóighte agus thug</span>
<lb n="6439"/><span>sé aghaidh ar chlainn Ammoin.  Nuair a bhí sé ag déanamh</span>
<lb n="6440"/><span>ar chlainn Ammoin dhein sé móid i láthair Dé.  Thug sé</span>
<lb n="6441"/><span>an gheallamhaint seo do'n Tighearna:—</span></p>
<lb n="6442"/>
<lb n="6443"/><p><span>“A Thighearna Dia, má thugan tú an buadh dhom anois</span>
<lb n="6444"/><span>ar chlainn Ammoin ídhbireód chun an Tighearna an chéad</span>
<lb n="6445"/><span>nídh a bhuailfidh umam i ndorus mo thighe féin nuair a</span>
<lb n="6446"/><span>thiocfad abhaile fé bhuadh ó chlainn Ammoin.”</span></p>
<lb n="6447"/>
<lb n="6448"/><p><span>Ansan do thosnuigh sé ar thír clainne Ammoin do</span>
<lb n="6449"/><span>sgrios agus d'argain agus níor fhéadadar seasamh</span>
<lb n="6450"/><span>'n-a choinnibh i n-aon chath.  Do thóg sé agus do raob</span>
<lb n="6451"/><span>sé fiche cathair ortha agus do loit sé a bhfíonghoirt</span>
<lb n="6452"/><span>saidhbhre go léir, go dtí fé dheire go rabhadar tréith</span>
<lb n="6453"/><span>go maith agus nár bhaoghal do chlainn Israéil iad feasta.</span></p>
<lb n="6454"/>
<lb n="6455"/><p><span>Nuair a bhí an léirsgrios san déanta aige tháinig</span>
<lb n="6456"/><span>sé abhaile chun a thighe féin.  Bhí aon inghean amháin aige.</span>
<lb n="6457"/><span>Cé rithfadh chuige amach as a thigh féin ach an inghean, í</span>
<lb n="6458"/><span>féin agus comrádaithe a bhí aici, ag cur fáilte roimis</span>
<lb n="6459"/><span>agus ag moladh na ngníomhartha a bhí déanta aige</span>
<lb n="6460"/><span>i gcoinnibh namhad clainne Israéil.  Chómh luath agus</span>
<lb n="6461"/><span>chonaic sé í do chuimhnigh sé ar an ngeallamhaint a bhí</span>
<lb n="6462"/><span>tabhartha aige do'n Tighearna!  Tháinig buairt uathbhásach</span>
<lb n="6463"/><span>air.  Do labhair sé léi:  “A 'ghnean ó,” ar seisean.</span>
<lb n="6464"/><span>“Tá an donus déanta agat, ort féin agus orm-sa, agus</span>
<lb n="6465"/><span>gan agam ach tú!” agus d'innis sé dhi an gheallamhaint</span>
<lb n="6466"/><span>a bhí tabhartha aige do'n Tighearna.</span></p>
<lb n="6467"/>
<lb n="6468"/><p><span>“A athair,” ar sisi, “an gheallamhaint sin a thugais</span>
<lb n="6469"/><span>do'n Tighearna am' thaobh-sa dein í chómhlíonadh fé mar</span>
<lb n="6470"/><span>a gheallais.  Thug an Tighearna buadh dhuit sa chogadh</span>
<lb n="6471"/><span>agus tabhair-se do'n Tighearna ar nídh a gheallais a</span></p>
</div>
<pb n="291"/>
<div><lb n="6472"/><p><span>thabharfá dhó dá dtugadh sé an buadh dhuit.  Ní iarrfad-</span>
<lb n="6473"/><span>sa ort ach aon dá mhí amháin chun imtheacht imeasg na</span>
<lb n="6474"/><span>gcnoc i n'aonfheacht lem' chómhaltaíbh ag caoi mar gheall</span>
<lb n="6475"/><span>ar mo mhaighdeanas.”</span></p>
<lb n="6476"/>
<lb n="6477"/><p><span>D'imthigh sí féin agus a cómhaltaí imeasg na gcnoc,</span>
<lb n="6478"/><span>ar feadh an dá mhí, agus dheineadar an caoi sin.  Ansan</span>
<lb n="6479"/><span>tháinig sí thar n-ais agus dhein Iephte léi fé mar a bhí</span>
<lb n="6480"/><span>geallta aige do'n Tighearna a dhéanfadh sé.</span></p>
<lb n="6481"/>
<lb n="6482"/><p><span>Cad a dhein sé léi?  Deir cuid de lucht an eóluis</span>
<lb n="6483"/><span>gur chuir sé chun báis í agus gur ídhbir sé í.  Deir tuille</span>
<lb n="6484"/><span>de lucht an eóluis gur b'amhlaidh a choisric sé í chun</span>
<lb n="6485"/><span>fanamhaint 'n-a maighdin ar feadh a saoghail.  An lucht</span>
<lb n="6486"/><span>adeir san neartuighid siad a n-abairt as an bhfocal</span>
<lb n="6487"/><span>deirineach atá sa Bhíobla 'n-a taobh, .i. “Agus níor chuir</span>
<lb n="6488"/><span>sí aithne ar chéile fir.”</span></p>
<lb n="6489"/>
<lb n="6490"/><p><span>Isé brígh a bhí leis an gcaoi mar gheall ar an maigh-</span>
<lb n="6491"/><span>dineas 'ná so.  Bhí geallta do chlainn Israéil go raibh</span>
<lb n="6492"/><span>an Slánuightheóir le teacht agus gur uatha féin a thioc-</span>
<lb n="6493"/><span>fadh sé.  D'á bhrígh sin bhí neart do gach mnaoi de sna</span>
<lb n="6494"/><span>mnáibh súil a bheith aici go mb'fhéidir gur ar a sliocht</span>
<lb n="6495"/><span>féin a thiocfadh sé.  Cúis bhuartha d'á bhrígh sin ab eadh</span>
<lb n="6496"/><span>d'aon mhnaoi gan sliocht a bheith uirthi.  Níor bh'fhéidir</span>
<lb n="6497"/><span>d'inghín Iephte sliocht a bheith uirthi nuair a déanfí í</span>
<lb n="6498"/><span>choisreacan 'n-a maighdin chun Dé.  Bhí sí sásta leis</span>
<lb n="6499"/><span>an gcoisreacan ó thug a h-athair an gheallamhaint</span>
<lb n="6500"/><span>do'n Tighearna, ach d'iarr sí an dá mhí chun na buartha</span>
<lb n="6501"/><span>dhéanamh.  Do dhein sí féin agus a cómhaltaí an bhuairt.</span>
<lb n="6502"/><span>'N-a dhiaidh san do théidheadh na cómhailtaí céadna amach</span>
<lb n="6503"/><span>ar feadh cheithre lá gach aon bhliain ag déanamh na</span>
<lb n="6504"/><span>buartha céadna.  As san do dhein nós de.  Thug</span>
<lb n="6505"/><span>inghineacha Israéil mar bhéas dóibh féin an bhuairt sin</span>
<lb n="6506"/><span>do dhéanamh uair sa mbliain as san amach.</span>
<lb n="6507"/></p>
</div>
<pb n="292"/>
<div><lb n="6508"/><p><span>CXXIII.</span></p>
<lb n="6509"/>
<lb n="6510"/><p><span>SIBBOLET.</span></p>
<lb n="6511"/>
<lb n="6512"/><p><span>Bhí clann Ephraim 'n-a gcómhnuidhe laistiar de'n</span>
<lb n="6513"/><span>Iórdan ar aghaidh tíre Ghalaad siar.  Nuair a chonaca-</span>
<lb n="6514"/><span>dar na gníomhartha móra a bhí déanta ag Iephte agus an</span>
<lb n="6515"/><span>mhór chlú a bhí aige mar gheall ortha tháinig eud ortha.</span>
<lb n="6516"/><span>D'eirighdar 'n-a choinnibh agus siúd thar abhainn soir</span>
<lb n="6517"/><span>iad ag cur isteach air.</span></p>
<lb n="6518"/>
<lb n="6519"/><p><span>“Nuair a bhís-se ag cur cogaidh agus cómhraic ar</span>
<lb n="6520"/><span>chlainn Ammoin,” ar siad leis, “cad 'n-a thaobh nár</span>
<lb n="6521"/><span>ghlaodhis orainne agus leogaint dúinn dul sa ghleic sin</span>
<lb n="6522"/><span>i n-aonfheacht leat?  Níor dheinis.  D'á bhrígh sin</span>
<lb n="6523"/><span>loisgfimíd do thigh ort anois!”</span></p>
<lb n="6524"/>
<lb n="6525"/><p><span>“D'eirigh toirmeasg ana theith,” arsa Iephte, “idir me</span>
<lb n="6526"/><span>a's clann Ammoin agus idir mo dhaoine agus iad féin.</span>
<lb n="6527"/><span>Do ghlaodhas oraibh-se agus d'iarras oraibh teacht agus</span>
<lb n="6528"/><span>cabhrú liom.  Níor thánabhair.  Ansan b'éigean dom</span>
<lb n="6529"/><span>féin dul agus m'anam a dh'imirt leó.  Chuireas cath</span>
<lb n="6530"/><span>agus cogadh ortha agus thug an Tighearna dhom gur</span>
<lb n="6531"/><span>bhuadhas ortha.  Cad a dheineas oraibh-se go n-eireóchadh</span>
<lb n="6532"/><span>sibh am' choinnibh ar an gcuma so agus go gcuirfadh</span>
<lb n="6533"/><span>sibh aighneas orm?”</span></p>
<lb n="6534"/>
<lb n="6535"/><p><span>Annsan do chruinnigh sé fir Ghalaad agus chuir sé</span>
<lb n="6536"/><span>cath ar chlainn Ephraim agus bhuaidh sé ortha agus bhí</span>
<lb n="6537"/><span>fíoch agus fearg ag fearaibh Ghalaad chun clainne</span>
<lb n="6538"/><span>Ephraim mar deiridís gur choigríoch iasachta Galaad,</span>
<lb n="6539"/><span>Galaad, a bhí 'n-a chómhnuidhe idir Ephraim agus</span>
<lb n="6540"/><span>Manasse.  Dhíoladar as an asachán san.  Do buadhadh</span>
<lb n="6541"/><span>ortha go fuilteach.  Nuair a cuireadh an teiche ortha</span>
<lb n="6542"/><span>agus iad lastoir de'n Iórdan bhí gach aon iarracht acu</span>
<lb n="6543"/><span>'á dhéanamh ar dhul thar abhainn siar.  Bhí fir Ghalaadacha</span>
<lb n="6544"/><span>ag Iephte ar áthaibh na h-abhan.  Thagadh an lucht teiche,</span>
<lb n="6545"/><span>'n-a nduine a's 'n-a nduine, chun an phuirt ar an dtaobh</span>
<lb n="6546"/><span>thoir.</span>
<lb n="6547"/></p>
</div>
<pb n="293"/>
<div><lb n="6548"/><p><span>“Leog thar abhainn siar me,” adeireadh an fear</span>
<lb n="6549"/><span>a thagadh.</span></p>
<lb n="6550"/>
<lb n="6551"/><p><span>“Nách Ephraméach tu?” adeireadh na fir ar an áth.</span></p>
<lb n="6552"/>
<lb n="6553"/><p><span>“Ní h-eadh,” adeireadh seisean.</span></p>
<lb n="6554"/>
<lb n="6555"/><p><span>“Abair ‘sibbolet,’” adeireadh na fir ar an áth.</span></p>
<lb n="6556"/>
<lb n="6557"/><p><span>“Soibbolet,” adeireadh seisean.  Thaisbeánadh an</span>
<lb n="6558"/><span>“soibbolet” gur bh'Ephraméach é agus do cuirtí chun</span>
<lb n="6559"/><span>báis é láithreach.  Do thuit ar an gcuma san breis</span>
<lb n="6560"/><span>agus dachad míle fear de threibh Ephraim.  Deir an</span>
<lb n="6561"/><span>Bíobla go raibh an íde sin tuillte acu, agus gur</span>
<lb n="6562"/><span>dhóbair do'n mhioscais chéadna agus do'n éad chéadna</span>
<lb n="6563"/><span>a chur fhiachaint ortha cogadh do chur ar Ghedeon nuair</span>
<lb n="6564"/><span>a bhí a mhalairt tuillte aige uatha féin agus ó chlainn</span>
<lb n="6565"/><span>Israéil go léir.  Bhain Iephte an teasbach díobh agus</span>
<lb n="6566"/><span>an mhórchúis, agus an t-eirighe-anáirde.  Do mhair sé</span>
<lb n="6567"/><span>ar feadh sé mblian 'n-a dhiaidh san 'n-a bhreitheamh ar</span>
<lb n="6568"/><span>chlainn Israéil.</span></p>
<lb n="6569"/>
<lb n="6570"/><p><span>Ar feadh rainnt blianta i ndiaidh Iephte tháinig, i</span>
<lb n="6571"/><span>ndiaidh chéile, 'n-a mbreitheamhnaibh ar chlainn Israéil,</span>
<lb n="6572"/><span>Aberan, agus Ahialan, ach ní h-innstear 'n-a dtaobh</span>
<lb n="6573"/><span>aon nídh gur fiú trácht air.  Innstear, ámhthach, an</span>
<lb n="6574"/><span>seana sgéal i gcómhnuidhe, .i. gur shleamhnuigh clann</span>
<lb n="6575"/><span>Israéil i leithtaoibh, isteach in sna seana dhroch bhéasaibh,</span>
<lb n="6576"/><span>agus gur leog an Tighearna dhóibh tuitim fé smacht</span>
<lb n="6577"/><span>na bhPhilistíneach ar feadh dachad blian.</span></p>
<lb n="6578"/>
<lb n="6579"/><p><span>Ansan, mar ba ghnáth, nuair a bhí an smacht ró dhian</span>
<lb n="6580"/><span>ortha d'iompuighdar thar n-ais chun an Tighearna agus</span>
<lb n="6581"/><span>thug an Tighearna fuasgaltóir dóibh.</span></p>
<lb n="6582"/>
<lb n="6583"/><p><span>Bhí fear n-ar bh'ainm dó Manue 'n-a chómhnuidhe</span>
<lb n="6584"/><span>i n-áit ar a dtugtí Saraa agus de threibh Dan ab eadh</span>
<lb n="6585"/><span>é.  Bhí bean aige ach bhí sí aimrid agus ní raibh clann</span>
<lb n="6586"/><span>acu.  Do thaisbeáin aingeal an Tighearna é féin di</span>
<lb n="6587"/><span>agus í n-a suidhe amuich sa pháirc, agus do labhair sé léi.</span></p>
<lb n="6588"/>
<lb n="6589"/><p><span>“Taoi-se aimrid,” ar seisean, “agus ní'l aon</span>
<lb n="6590"/><span>chlann agat, ach ní bheidh tu aimrid feasta.  Geóbhfir</span>
<lb n="6591"/><span>gein agus beidh mac agat.  D'á bhrígh sin tabhair aire</span></p>
</div>
<pb n="294"/>
<div><lb n="6592"/><p><span>mhaith agus ná h-ól fíon ná aon deoch meisgeamhail</span>
<lb n="6593"/><span>agus ná caith aon bhia neamh-ghlan, óir beidh an mac a</span>
<lb n="6594"/><span>bheidh agat 'n-a Nasaríteach chun Dé ó fhágfidh sé broinn</span>
<lb n="6595"/><span>a mháthar.  Ná curtar aon deimheas ar a cheann choidhche.</span>
<lb n="6596"/><span>Isé a dh'fhuasgalóchaidh clann Israéil ó sna Philistínigh.”</span></p>
<lb n="6597"/>
<lb n="6598"/><p><span>Tháinig an bhean ag triall ar a fear agus, “Tháinig</span>
<lb n="6599"/><span>fear Dé chugham,” ar sisi leis, “agus aghaidh air mar a</span>
<lb n="6600"/><span>bheadh ar aingeal, aghaidh ró iongantach.  Chuirfadh sé</span>
<lb n="6601"/><span>uathbhás ar dhuine.  D'fhiafraigheas de cé r' bh'é féin</span>
<lb n="6602"/><span>agus cár bh'as é, agus cad ab ainm dó, ach níor thoil</span>
<lb n="6603"/><span>leis a dh'innsint dom.  Dubhairt sé liom, mar seo,</span>
<lb n="6604"/><span>ámhthach:—</span></p>
<lb n="6605"/>
<lb n="6606"/><p><span>‘Geóbhfir gein agus beidh mac agat.  Seachain agus</span>
<lb n="6607"/><span>ná h-ól fíon ná deoch meisgeamhail, agus ná caith aon</span>
<lb n="6608"/><span>bhia neamh-ghlan, mar beidh an mac san 'n-a Nasaríteach</span>
<lb n="6609"/><span>chun Dé ó n-a naoidheanacht agus ó fhágfidh sé broinn</span>
<lb n="6610"/><span>a mháthar go dtí lá a bháis.’”</span></p>
<lb n="6611"/>
<lb n="6612"/><p><span>Bhí iongna agus alltacht ar Mhanue nuair airigh sé</span>
<lb n="6613"/><span>an chainnt sin.  Mheas sé gur dhuine shaoghalta an té</span>
<lb n="6614"/><span>a chonaic an bhean agus bhí ana dhúil aige go bhfeicfadh</span>
<lb n="6615"/><span>sé féin é, leis.</span></p>
<lb n="6616"/>
<lb n="6617"/><p><span>CXXIV.</span></p>
<lb n="6618"/>
<lb n="6619"/><p><span>AINGEAL Ó DHIA.</span></p>
<lb n="6620"/>
<lb n="6621"/><p><span>D'iarr Manue ar an dTighearna leogaint dó féin</span>
<lb n="6622"/><span>an fear a dh'fheisgint a chonaic an bhean.  “Aithcim ort,</span>
<lb n="6623"/><span>a Thighearna,” ar seisean, “an duine seo ó Dhia a tháinig,</span>
<lb n="6624"/><span>é theacht airís go n-innsidh sé dhúinn cad tá le déanamh</span>
<lb n="6625"/><span>againn i dtaobh an mhic seo a thiocfidh ar an saoghal</span>
<lb n="6626"/><span>chughainn!”  Thug an Tighearna a ghuidhe dhó.  Bhí an</span>
<lb n="6627"/><span>bhean 'n-a suidhe sa pháirc lá eile 'n-a dhiaidh san,</span>
<lb n="6628"/><span>agus do thaisbeáin an t-aingeal é féin di.  Ní raibh</span>
<lb n="6629"/><span>Manue ann.  Do rith an bhean chun na h-áite 'n-a raibh</span></p>
</div>
<pb n="295"/>
<div><lb n="6630"/><p><span>sé agus d'innis sí dhó go raibh an fear ann le feisgint</span>
<lb n="6631"/><span>airís.  Do ghluais sé léi chun na h-áite 'n-a raibh an</span>
<lb n="6632"/><span>t-aingeal.  Chonaic sé, dar leis, an fear áluinn</span>
<lb n="6633"/><span>uasal.</span></p>
<lb n="6634"/>
<lb n="6635"/><p><span>“An tusa a bhí ag cainnt leis an mnaoi?” ar seis-</span>
<lb n="6636"/><span>ean.</span></p>
<lb n="6637"/>
<lb n="6638"/><p><span>“Is me,” arsan t-aingeal.</span></p>
<lb n="6639"/>
<lb n="6640"/><p><span>“Nuair a thiocfidh an mac adeirir atá le teacht cad</span>
<lb n="6641"/><span>is toil leat a dhéanfadh sé, nú cad é an nídh a bheidh le</span>
<lb n="6642"/><span>seachaint aige?” arsa Manue.</span></p>
<lb n="6643"/>
<lb n="6644"/><p><span>“Seachnadh sé na neithe úd adubhart led' mhnaoi.  Ná</span>
<lb n="6645"/><span>h-itheadh sé aon nídh a thagan ó fhíon.  Ná h-óladh sé</span>
<lb n="6646"/><span>fíon ná aon deoch meisgeamhail agus ná caitheadh sé</span>
<lb n="6647"/><span>bia neamhghlan.  Agus deineadh sisi go cruinn na</span>
<lb n="6648"/><span>neithe atá órduighthe agam di.”</span></p>
<lb n="6649"/>
<lb n="6650"/><p><span>“Aithcim ort, a uasail,” assa Manue, “leogaint</span>
<lb n="6651"/><span>dúinn mionán gabhair a dh'ullmhú dhuit.”</span></p>
<lb n="6652"/>
<lb n="6653"/><p><span>“Ní chaithfad an bia,” ar san t-aingeal,” bíodh go</span>
<lb n="6654"/><span>ndéanfá tathant orm, ach má's mian leat ídhbirt a</span>
<lb n="6655"/><span>dhéanamh chun Dé féadfir a dhéanamh.”</span></p>
<lb n="6656"/>
<lb n="6657"/><p><span>Ní raibh aon chuimhneamh ag Manue gur bh'aingeal a</span>
<lb n="6658"/><span>bhí ann, agus d'fhiafraigh sé dhe cad ab ainm dó.</span>
<lb n="6659"/><span>“Tabhair t'ainm dúinn, led' thoil, a uasail,” ar</span>
<lb n="6660"/><span>seisean, “i dtreó, má thagan do rádh chun cinn go</span>
<lb n="6661"/><span>bhféadfimíd onóir a thabhairt duit.”</span></p>
<lb n="6662"/>
<lb n="6663"/><p><span>“Cad ab áil leat dem' ainm?” arsan t-aingeal.</span></p>
<lb n="6664"/>
<lb n="6665"/><p><span>“Nídh iongantach iseadh m'ainm-se.”</span></p>
<lb n="6666"/>
<lb n="6667"/><p><span>Ansan do thug Manue leis mionán ó sna gabhraibh</span>
<lb n="6668"/><span>agus d'ídhbir sé an mionán chun Dé, ar charaig cloiche.</span>
<lb n="6669"/><span>Dhein sé an ídhbirt “chun Dé a dheinean neithe ion-</span>
<lb n="6670"/><span>gantacha.”  D'eirigh lasair na h-ídhbirte suas sa</span>
<lb n="6671"/><span>spéir, agus ansan chuaidh an t-aingeal isteach sa lasair</span>
<lb n="6672"/><span>agus d'imthigh sé suas i n-aonfheacht leis an lasair.</span>
<lb n="6673"/><span>Do chaith an bheirt iad féin anuas ar an dtalamh nuair</span>
<lb n="6674"/><span>a chonacadar an méid sin, mar do chuir an radharc san</span>
<lb n="6675"/><span>sgannra ortha.</span>
<lb n="6676"/></p>
</div>
<pb n="296"/>
<div><lb n="6677"/><p><span>“Taimíd réidh!” arsa Manue leis an mnaoi.  “Tá</span>
<lb n="6678"/><span>an bás againn!” ar seisean, “mar do chonacamair</span>
<lb n="6679"/><span>aingeal an Tighearna!”</span></p>
<lb n="6680"/>
<lb n="6681"/><p><span>Bhí sé daingean i n-aigne gach duine, an uair sin, an</span>
<lb n="6682"/><span>té a dh'fhéachfadh ar aingeal an Tighearna ná raibh aon</span>
<lb n="6683"/><span>dul ó'n mbás aige.</span></p>
<lb n="6684"/>
<lb n="6685"/><p><span>“Ní'l baoghal orainn,” arsan bhean, “dá mba chun</span>
<lb n="6686"/><span>sinn a chur chun báis a bheadh an Tighearna ní ghlacfadh</span>
<lb n="6687"/><span>sé an ídhbirt as ár lámhaibh ná ní 'neósfadh sé dhúinn na</span>
<lb n="6688"/><span>neithe seo go léir atá le teacht.</span></p>
<lb n="6689"/>
<lb n="6690"/><p><span>Tháinig an t-am agus bhí mac ag an mnaoi agus do</span>
<lb n="6691"/><span>tugadh Samson mar ainm air, agus d'fhás sé agus</span>
<lb n="6692"/><span>chuir an Tighearna a bheannacht air, agus ní raibh sé ach</span>
<lb n="6693"/><span>seacht mbliana déag nú mar sin nuair a tugadh fé</span>
<lb n="6694"/><span>ndeara, i longphortaibh treibhe Dain, go raibh rath ó</span>
<lb n="6695"/><span>Dhia air agus go raibh lámh Dé leis.  Do tugadh fé</span>
<lb n="6696"/><span>ndeara, leis, an neart uathbhásach a bheith ann agus gan</span>
<lb n="6697"/><span>aon mhaoidheamh aige 'á dhéanamh choidhche as an neart</span>
<lb n="6698"/><span>san.</span></p>
<lb n="6699"/>
<lb n="6700"/><p><span>Ins gach níd a bhainean leis na gníomharthaibh a dhein</span>
<lb n="6701"/><span>Samson ní foláir dúinn a chimeád os cómhair ár n-aigne</span>
<lb n="6702"/><span>gur dhuine é a cheap Dia chun na ngníomhartha san do</span>
<lb n="6703"/><span>dhéanamh, agus, i ndéanamh na ngníomhartha san, gur</span>
<lb n="6704"/><span>shamhaltas roimh ré é ar an Slánuightheóir Naomhtha.  Bhí</span>
<lb n="6705"/><span>an Slánuightheóir geallta do sna Iúdaígh agus do tugadh</span>
<lb n="6706"/><span>do sna Iúdaígh an fhuasgailt a dhein Samson ar chlainn</span>
<lb n="6707"/><span>Israéil ó sna Philistínigh, mar shamhaltas ar an bhfuas-</span>
<lb n="6708"/><span>gailt a bhí ag an Slánuightheóir le déanamh, abhfad 'n-a</span>
<lb n="6709"/><span>dhiaidh san, ar an gcine daona go léir, ó chomhachtaibh</span>
<lb n="6710"/><span>ifrinn.  Cialluighean an focal “Samson” an ghrian,</span>
<lb n="6711"/><span>do réir lucht eóluis.</span>
<lb n="6712"/></p>
</div>
<pb n="297"/>
<div><lb n="6713"/><p><span>CXXV.</span></p>
<lb n="6714"/>
<lb n="6715"/><p><span>CLEAMHNAS.</span></p>
<lb n="6716"/>
<lb n="6717"/><p><span>Le méid a nirt iseadh bhí ceapaithe ag an dTighearna</span>
<lb n="6718"/><span>go ndéanfadh Samson neart na bhPhilistíneach do</span>
<lb n="6719"/><span>chlaoidhe.  Seo mar a stiúruigh an Tighearna é chun a</span>
<lb n="6720"/><span>nirt d'imirt ortha.</span></p>
<lb n="6721"/>
<lb n="6722"/><p><span>D'imthigh sé síos lá chun áite d'ár bh'ainm Tamnata.</span>
<lb n="6723"/><span>Chonaic sé sa n-áit sin óigbhean bhreágh dhathamhail, agus</span>
<lb n="6724"/><span>Philistíneach ab eadh í.  Tháinig sé abhaile agus do labhair</span>
<lb n="6725"/><span>sé len' athair agus le n-a mháthair.</span></p>
<lb n="6726"/>
<lb n="6727"/><p><span>“Bhíos thíos i dTamnata,” ar seisean, “agus chonac</span>
<lb n="6728"/><span>ann óigbhean a thaithn go mór liom.  Philistíneach iseadh</span>
<lb n="6729"/><span>í ach má 'seadh féin táim 'ghá iarraidh oraibh-se anois</span>
<lb n="6730"/><span>an óigbhean san do ghlacadh agus í thabhairt dom mar</span>
<lb n="6731"/><span>mhnaoi phósta.”</span></p>
<lb n="6732"/>
<lb n="6733"/><p><span>“An amhlaidh,” ar siad san, “ná fuil aon óigbhean</span>
<lb n="6734"/><span>áluinn dhathamhail ameasg na mban óg atá ar do</span>
<lb n="6735"/><span>mhuinntir féin, chun a rádh go n-imtheófá agus go</span>
<lb n="6736"/><span>dtabharfá bean leat amach a lár ár namhad go léir!”</span></p>
<lb n="6737"/>
<lb n="6738"/><p><span>“Ná bídhidh liom,” ar seisean, “ach imthighidh agus</span>
<lb n="6739"/><span>tugaidh chugham í siúd mar mhnaoi phósta.”</span></p>
<lb n="6740"/>
<lb n="6741"/><p><span>Deir an Bíobla nár thuig an t-athair ná an mháthair</span>
<lb n="6742"/><span>gur le leamhnú Dé a bhí an nídh sin ag tuitim amach, chun</span>
<lb n="6743"/><span>ócáide do dhéanamh i gcoinnibh na bhPhilistíneach, mar</span>
<lb n="6744"/><span>bhí clann Israéil fé smacht na bhPhilistíneach an uair sin.</span>
<lb n="6745"/><span>D'imthigh an triúr, Samson agus a athair agus a mháthair,</span>
<lb n="6746"/><span>síos go Tamnata chun an chleamhnais a dhéanamh.</span>
<lb n="6747"/><span>Thánadar go dtí áit 'n-a raibh fíonghuirt, lasmuich</span>
<lb n="6748"/><span>de'n chathair.  Bhí Samson deighilte ó'n mbeirt eile,</span>
<lb n="6749"/><span>rómpa amach nú tamal beag ar deire.  D'eirigh</span>
<lb n="6750"/><span>preabaire de león óg chuighe agus thug sé aghaidh air</span>
<lb n="6751"/><span>chun a mharbhuighthe.  Do léim Samson chuige agus do</span>
<lb n="6752"/><span>rug sé air agus do strac sé as a chéile é mar a strac-</span>
<lb n="6753"/><span>fadh sé mionán gabhair, agus gan d'arm aige chuige ach</span></p>
</div>
<pb n="298"/>
<div><lb n="6754"/><p><span>a dhá láimh!  Dhein sé an gníomh chómh tapaidh sin, gan</span>
<lb n="6755"/><span>aon fhothram, nár thug an t-athair ná an mháthair fé</span>
<lb n="6756"/><span>ndeara é.  Ní dubhairt sé focal leó mar gheall air.</span>
<lb n="6757"/><span>D'imthighdar leó síos agus chonaic sé an óigbhean agus</span>
<lb n="6758"/><span>do socaruigheadh ar an gcleamhnas.</span></p>
<lb n="6759"/>
<lb n="6760"/><p><span>Rainnt aimsire 'n-a dhiaidh san chuaidh sé féin</span>
<lb n="6761"/><span>agus an t-athair agus an mháthair síos airís, chun na</span>
<lb n="6762"/><span>h-oibre do chríochnú agus chun na mná thabhairt, leó</span>
<lb n="6763"/><span>abhaile.  Nuair a bhíodar ag gabháil thar an áit 'n-ar</span>
<lb n="6764"/><span>mhairbh Samson an león do shleamhnuigh sé i leithtaoibh</span>
<lb n="6765"/><span>uatha chun go bhfeicfadh sé an corp agus chonaic sé rud</span>
<lb n="6766"/><span>a chuir iongna air.  Bhí satha beach tar éis teacht agus</span>
<lb n="6767"/><span>iad féin do shocarú, istigh i mbéal an leóin mhairbh</span>
<lb n="6768"/><span>agus tar éis criathar breágh mór meala dhéanamh istigh</span>
<lb n="6769"/><span>ann.  Thóg sé cuid de'n mhil agus chrom sé ar í dh'ithe.</span>
<lb n="6770"/><span>Tháinig sé suas leis an mbeirt, len' athair agus le n-a</span>
<lb n="6771"/><span>mháthair, agus shín sé chucha cuid de'n mhil agus chromadar</span>
<lb n="6772"/><span>ar í chaitheamh, ach níor innis sé dhóibh gur amach a' béal</span>
<lb n="6773"/><span>an leóin mhairbh a tháinig sí.</span></p>
<lb n="6774"/>
<lb n="6775"/><p><span>Do críochnuigheadh an cleamhnas agus do h-ullmhuigh-</span>
<lb n="6776"/><span>eadh bainis go fial agus go fairsing, do réir nós na</span>
<lb n="6777"/><span>h-aimsire.  Nuair a chonaic muinntir na h-áite</span>
<lb n="6778"/><span>Samson thugadar dó, chun iad a bheith aige mar chualacht,</span>
<lb n="6779"/><span>deichneabhar ar fhichid saighdiúirí.  Do labhair Samson</span>
<lb n="6780"/><span>leis an ndeichneabhar ar fhichid:—</span></p>
<lb n="6781"/>
<lb n="6782"/><p><span>“Tabarfad ceist daoibh le réidhteach,” ar seisean,</span>
<lb n="6783"/><span>“agus má réidhtighean sibh an cheist sar a mbeidh seacht</span>
<lb n="6784"/><span>lá na bainise seo caithte againn tabharfad deich cinn</span>
<lb n="6785"/><span>fhichead de bhrataibh agus de chasógaibh daoibh-se; ach má</span>
<lb n="6786"/><span>theipean oraibh, caithfidh sibh-se deich cinn fhichead de</span>
<lb n="6787"/><span>bhrataibh agus de chasógaibh a thabhairt domh-sa.”</span></p>
<lb n="6788"/>
<lb n="6789"/><p><span>“Tá go maith,” ar siadsan.  “Sgaoil chughainn do</span>
<lb n="6790"/><span>cheist go n-airighmíd í.”</span></p>
<lb n="6791"/>
<lb n="6792"/><p><span>“Sidí an cheist,” ar seisean:—</span></p>
<lb n="6793"/>
<lb n="6794"/><p><span>“Amach as an itheadóir a tháinig bia, agus amach as</span>
<lb n="6795"/><span>an láidir a tháinig mísleacht.”</span>
<lb n="6796"/></p>
</div>
<pb n="299"/>
<div><lb n="6797"/><p><span>Chromadar ar mhachthnamh agus ar mhachtnamh agus</span>
<lb n="6798"/><span>theip ortha an cheist do réidhteach ná aon phioc de bhrígh</span>
<lb n="6799"/><span>na ceiste do thuisgint.  Bhí an seachtmhadh lá ag teacht</span>
<lb n="6800"/><span>agus an cheist gan réidhteach.  Thánadar ag triall ar</span>
<lb n="6801"/><span>an mnaoi óig nuaphósta agus do labhradar léi.</span></p>
<lb n="6802"/>
<lb n="6803"/><p><span>“Labhair-se le Samson,” ar siad, “agus bí ag</span>
<lb n="6804"/><span>tathant air agus 'ghá mhealladh, go dtí go meallfir</span>
<lb n="6805"/><span>uaidh brígh agus réidhteach na ceiste agus ansan innis</span>
<lb n="6806"/><span>dúinn an réidhteach.  Dein an méid sin dúinn nú</span>
<lb n="6807"/><span>mara ndeinir loisgfimíd-ne do thigh agus tigh t-athar</span>
<lb n="6808"/><span>agus loisgfimíd thu féin.  An chun sinn do lomadh</span>
<lb n="6809"/><span>a thugabhair anso sinn chun na bainise seo?”</span></p>
<lb n="6810"/>
<lb n="6811"/><p><span>Dhein sí rud ortha.  Chrom sí ar thathant agus ar</span>
<lb n="6812"/><span>mhealladh agus ar dheóraibh do shile go fuigheach 'ghá</span>
<lb n="6813"/><span>iarraidh ar Shamson réidhteach na ceiste thabhairt di.</span>
<lb n="6814"/><span>Fé dheire do thug.</span></p>
<lb n="6815"/>
<lb n="6816"/><p><span>D'imthigh sí láithreach agus d'innis sí do'n mhuinntir</span>
<lb n="6817"/><span>eile an réidhteach.</span></p>
<lb n="6818"/>
<lb n="6819"/><p><span>CXXVI.</span></p>
<lb n="6820"/>
<lb n="6821"/><p><span>CNÁMH CORÁIN.</span></p>
<lb n="6822"/>
<lb n="6823"/><p><span>Bhí réidhteach na ceiste acu ansan agus bhíodar</span>
<lb n="6824"/><span>sásta.  An seachtmhadh lá, roimh dhul gréine féi,</span>
<lb n="6825"/><span>thánadar ag triall ar Shamson.  “Tá réidhteach do</span>
<lb n="6826"/><span>cheiste againn,” ar siad.</span></p>
<lb n="6827"/>
<lb n="6828"/><p><span>“Cad is misle 'ná mil,” ar siad, “agus cad is</span>
<lb n="6829"/><span>treise 'ná león?”</span></p>
<lb n="6830"/>
<lb n="6831"/><p><span>“Mara mbeadh gur dheineabhair an feall,” ar seisean,</span>
<lb n="6832"/><span>“agus go bhfuarabhair an réidhteach óm' mhnaoi ní fhéad-</span>
<lb n="6833"/><span>fadh sibh an cheist do réidhteach.”</span></p>
<lb n="6834"/>
<lb n="6835"/><p><span>Deir an Bíobla go dtáinig spirid an Tighearna</span>
<lb n="6836"/><span>isteach ann agus gur ghluais sé síor go h-Ascalon</span>
<lb n="6837"/><span>agus gur mhairbh sé deich feara fichead d'fhearaibh na</span></p>
</div>
<pb n="300"/>
<div><lb n="6838"/><p><span>h-áite sin agus gur bhain sé dhíobh a mbrata agus a</span>
<lb n="6839"/><span>gcasóga agus gur thug sé na brait agus na casóga</span>
<lb n="6840"/><span>san do sna fearaibh a réidhtigh an cheist.  Ansan d'im-</span>
<lb n="6841"/><span>thigh sé isteach i dtigh a athar agus d'fhan sé ann agus</span>
<lb n="6842"/><span>árd fhearg air, agus d'imthigh an bhean go tigh a h-athar</span>
<lb n="6843"/><span>féin agus ní fada a bhí sí ann nuair a tugadh le pósadh</span>
<lb n="6844"/><span>í do dhuine eile, do dhuine de sna comrádaidhthibh úd</span>
<lb n="6845"/><span>a bhí ag Samson.</span></p>
<lb n="6846"/>
<lb n="6847"/><p><span>Tar éis rainnt aimsire, nuair a chuaidh d'á fheirg</span>
<lb n="6848"/><span>beagán, tháinig Samson go tigh athar a chéile, ag cur</span>
<lb n="6849"/><span>tuairisge a mhná, agus mionán gabhair aige, as a threud,</span>
<lb n="6850"/><span>chun é thabhairt di.  Nuair adubhairt sé gur theastuigh</span>
<lb n="6851"/><span>uaidh labhairt léi do choisg an t-athair é agus dubhairt</span>
<lb n="6852"/><span>sé:—</span></p>
<lb n="6853"/>
<lb n="6854"/><p><span>“Mheasas ná tiocfá 'n-a goire a thuille; go raibh</span>
<lb n="6855"/><span>fuath tabhartha agat di mar gheall ar an bhfeall a dein-</span>
<lb n="6856"/><span>eadh ort, agus thugas d'fhear eile í.  Tá inghean eile</span>
<lb n="6857"/><span>agam, ámhthach, agus tá sí níos breághtha 'ná an inghean</span>
<lb n="6858"/><span>a phósais-se agus tabharfad duit í le pósadh i n-inead</span>
<lb n="6859"/><span>na h-inghíne a thugas dod' charaid.”</span></p>
<lb n="6860"/>
<lb n="6861"/><p><span>“Ó'n lá so amach,” arsa Samson, “ní bheidh aon</span>
<lb n="6862"/><span>locht le fághail orm-sa i dtaobh a ndéanfad i gcoinnibh</span>
<lb n="6863"/><span>na bhPhilistíneach, agus déanfad mórán uilc oraibh.”</span></p>
<lb n="6864"/>
<lb n="6865"/><p><span>D'imthigh sé ansan agus do rug sé ar trí chéad sionach,</span>
<lb n="6866"/><span>cheangail sé a n-eirbail d'á chéile agus chuir sé tóirse</span>
<lb n="6867"/><span>ar lasadh idir gach aon dá eirbal díobh agus do sgaoil</span>
<lb n="6868"/><span>sé amach iad agus do ritheadar anonn 's anall tríd</span>
<lb n="6869"/><span>an arbhar a bhí ag na Philistíneachaibh.  Sa bhfóghmhar ab</span>
<lb n="6870"/><span>eadh é agus bhí an t-arbhar aibidh agus cuid de bainte,</span>
<lb n="6871"/><span>cruachta.  Do ghlac an t-arbhar a bhí gan baint teine</span>
<lb n="6872"/><span>láithreach agus do loisgeadh ar an dtalamh é.  Do</span>
<lb n="6873"/><span>ghlac an t-arbhar a bhí cruachta teine ó'n arbhar a bhí</span>
<lb n="6874"/><span>gan baint agus do loisgeadh é.  Do ghluais an trí</span>
<lb n="6875"/><span>chéad sionach tré sna fíonghortaibh, leis, agus do</span>
<lb n="6876"/><span>loisgeadh iad, agus do loisgeadh na crainn ola, i</span>
<lb n="6877"/><span>dtreó gur creachadh na Philistínigh.</span>
<lb n="6878"/></p>
</div>
<pb n="301"/>
<div><lb n="6879"/><p><span>Nuair a chonaic na Philistínigh an léirsgrios a bhí</span>
<lb n="6880"/><span>déanta chromadar ar a fhiafraighe cé dhein é.  Do</span>
<lb n="6881"/><span>h-innseadh dóibh gur bh'é Samson a dhein é, mar gheall</span>
<lb n="6882"/><span>ar an eugcóir a deineadh air nuair a tugadh a bhean</span>
<lb n="6883"/><span>phósta d'fhear eile.  Nuair airigh na Philistínigh an</span>
<lb n="6884"/><span>méid sin d'imthighdar chun an tighe agus do loisgeadar</span>
<lb n="6885"/><span>an t-athair agus an bean i n-aonfheacht, mar gheall ar</span>
<lb n="6886"/><span>an eugcóir a deineadh ar Shamson.  Bhí an t-eagla</span>
<lb n="6887"/><span>acu roimh Shamson mar gheall ar an neart uathbhásach</span>
<lb n="6888"/><span>a bhí ann agus cheapadar go sásóchadh an losgadh san é</span>
<lb n="6889"/><span>agus go mb'fhéidir ná déanfadh sé a thuille díobhála</span>
<lb n="6890"/><span>ortha.  Chonaic sé iad ag losgadh na beirte, an t-athair</span>
<lb n="6891"/><span>agus an inghean, agus do labhair sé leó:—</span></p>
<lb n="6892"/>
<lb n="6893"/><p><span>“Tá an méid sin déanta agaibh,” ar seisean, “ach</span>
<lb n="6894"/><span>ní dhéanfidh sé an gnó dhaoibh.  Déanfad-sa tuille</span>
<lb n="6895"/><span>díoltais oraibh agus ansan fanfad socair.”</span></p>
<lb n="6896"/>
<lb n="6897"/><p><span>Ansan do léim sé chucha, díreach mar a léim sé chun</span>
<lb n="6898"/><span>an leóin úd, agus dhein a leithéid d'éirleach ortha go</span>
<lb n="6899"/><span>raibh an méid d'fhág sé beó dhíobh as a meabhair, geall</span>
<lb n="6900"/><span>leis, le sgannra agus le h-uathbhás.  Nuair a bhí an</span>
<lb n="6901"/><span>t-éirleach san déanta aige ortha d'imthigh sé uatha síos</span>
<lb n="6902"/><span>go dtí caraig a bhí ann ar a dtugtí Etam.  Bhí pluais</span>
<lb n="6903"/><span>sa charaig sin agus chuaidh sé isteach sa phluais sin agus</span>
<lb n="6904"/><span>d'fhan sé ansan.</span></p>
<lb n="6905"/>
<lb n="6906"/><p><span>Nuair a chuir na Philistínigh díobh an sgannra do</span>
<lb n="6907"/><span>chruinnighdar mór shluagh agus thánadar agus dheineadar</span>
<lb n="6908"/><span>longphort i n-áit ar ar tugadh “Leichi” mar ainm 'n-a</span>
<lb n="6909"/><span>dhiaidh san.  Cialluighean an focal “Leichi” “cnámh</span>
<lb n="6910"/><span>coráin.”  Bhíodar arsan agus a slóighte 'ghá leathadh</span>
<lb n="6911"/><span>féin ar fuaid na tíre.  Ba le treibh Iúda an tír.</span>
<lb n="6912"/><span>Tháinig cuid de mhuinntir na tíre chun an longphuirt</span>
<lb n="6913"/><span>agus d'fhiafraighdar cad chuige an mhór shluagh.</span></p>
<lb n="6914"/>
<lb n="6915"/><p><span>“Chun Samsoin do ghabháil agus do bhreith linn a</span>
<lb n="6916"/><span>thánamair,” ar siad san, “chun díoltais a dhéanamh</span>
<lb n="6917"/><span>air mar gheall ar a bhfuil déanta aige orainn.”</span>
<lb n="6918"/></p>
</div>
<pb n="302"/>
<div><lb n="6919"/><p><span>CXXVII.</span></p>
<lb n="6920"/>
<lb n="6921"/><p><span>CIALL CHEANNAIGH.</span></p>
<lb n="6922"/>
<lb n="6923"/><p><span>Nuair airigh muinntir treibhe Iúda an focal adubhairt</span>
<lb n="6924"/><span>na Philistínigh, .i. gur chun Samsoin a ghabháil do thánadar</span>
<lb n="6925"/><span>líon a slógh, bhí buairt ar threibh Iúda.  Bhí eagla ortha</span>
<lb n="6926"/><span>go n-agaróchadh na Philistínigh ortha féin gníomhartha</span>
<lb n="6927"/><span>Shamsoin.  Chuaidh trí mhíle fear acu síos chun na car-</span>
<lb n="6928"/><span>aige, mar a raibh Samson istigh sa phluais.</span></p>
<lb n="6929"/>
<lb n="6930"/><p><span>“An bhfuil fhios agat,” ar siad leis, “cad tá ór-</span>
<lb n="6931"/><span>duighthe ag na Philistínigh dúinn a dhéanamh?  Cad</span>
<lb n="6932"/><span>chuige dhuit a leithéid de léirsgrios a dhéanamh ortha?”</span></p>
<lb n="6933"/>
<lb n="6934"/><p><span>“Níor dheineas ortha,” ar seisean, “ach mar a dhein-</span>
<lb n="6935"/><span>eadar orm.”</span></p>
<lb n="6936"/>
<lb n="6937"/><p><span>“Isé rud a thug anso sinne anois 'ná chun tusa</span>
<lb n="6938"/><span>cheangal agus tu thabhairt suas ceangailte dhóibh,” ar</span>
<lb n="6939"/><span>siad san.</span></p>
<lb n="6940"/>
<lb n="6941"/><p><span>“Ca bh'fhios dom,” ar seisean, “ná go marbhóchaidh</span>
<lb n="6942"/><span>sibh me má leogaim díbh mé cheangal?”</span></p>
<lb n="6943"/>
<lb n="6944"/><p><span>“Ní mharbhóchaimíd,” ar siad san.  “Ní dhéanfimíd</span>
<lb n="6945"/><span>ach tú cheangal agus tú thabhairt suas dóibh ceangailte.”</span></p>
<lb n="6946"/>
<lb n="6947"/><p><span>“Deinidh a dhearbhú i láthair Dé,” ar seisean, “ná</span>
<lb n="6948"/><span>marbhóchaidh sibh me nuair a bhead ceangailte agaibh.”</span></p>
<lb n="6949"/>
<lb n="6950"/><p><span>Dheineadar an dearbhú.  Ansan do leog sé dhóibh</span>
<lb n="6951"/><span>é cheangal.  Dheineadar an ceangal le téadaibh nua</span>
<lb n="6952"/><span>a bhí chómh ríghin, chómh láidir, chómh téagartha san ná</span>
<lb n="6953"/><span>féadfadh an león ba threise ar an gcnoc, dá mbeadh</span>
<lb n="6954"/><span>neart seacht león ann, iad do bhrise.  Thógadar leó</span>
<lb n="6955"/><span>ar an gcuma san é go dtí an áit 'n-a raibh na Philistínigh</span>
<lb n="6956"/><span>cruinnighthe ag feitheamh le n-a theacht.  Nuair a chonaca-</span>
<lb n="6957"/><span>dar chucha fir Iúda agus Samson acu, agus é gabhtha</span>
<lb n="6958"/><span>go daingean chuireadar uaill liúirighe suas 'á thais-</span>
<lb n="6959"/><span>beáint cad é an t-áthas a bhí ortha.  Níor lean an</span>
<lb n="6960"/><span>t-áthas abhfad.  Ba ghearr go raibh an liúreach iom-</span>
<lb n="6961"/><span>puighthe chun “na mílte ologón” acu.  An túisge 'n-a</span></p>
</div>
<pb n="303"/>
<div><lb n="6962"/><p><span>raibh Samson ós a gcómhair tháinig spirid an Tighearna</span>
<lb n="6963"/><span>isteach ann.  Do chroth sé é féin.  Do strac sé na</span>
<lb n="6964"/><span>ceangalacha as a chéile díreach mar a thuitfadh snáth as</span>
<lb n="6965"/><span>a chéile sa teine.  Bhí na Philistínigh ag liúirigh agus</span>
<lb n="6966"/><span>ag rith chuige chun beirtha air.  Do thárla cnámh coráin</span>
<lb n="6967"/><span>asail a bheith ar an dtalamh ós a chómhair.  Do rug sé</span>
<lb n="6968"/><span>ar an gcnámh agus siúd chun na bhPhilistíneach é.  Do</span>
<lb n="6969"/><span>rith sé tríotha anonn 's anall 'á marbhú leis an gcnámh</span>
<lb n="6970"/><span>go dtí go raibh míle fear acu sínte marbh aige.  Do</span>
<lb n="6971"/><span>theich an chuid eile as a radharc.  Ansan dubhairt sé</span>
<lb n="6972"/><span>na focail:—</span></p>
<lb n="6973"/>
<lb n="6974"/><p><span>“Cad é mar éirleach</span>
<lb n="6975"/><span>Ar mhíle tréan fhear</span>
<lb n="6976"/><span>Gan chun a dhéanta</span>
<lb n="6977"/><span>Ach cnámh an asail!”</span></p>
<lb n="6978"/>
<lb n="6979"/><p><span>Do chan sé na focail sin agus ansan do chaith sé an</span>
<lb n="6980"/><span>cnámh uaidh ar an dtalamh agus thug sé “Ramat Leichi”</span>
<lb n="6981"/><span>mar ainm ar an áit, agus cialluighean an ainm sin</span>
<lb n="6982"/><span>“tógaint an choráin.”  Ansan tháinig tart ana mhór</span>
<lb n="6983"/><span>air, tart marbhuightheach.  Bhí an tart chómh dian san</span>
<lb n="6984"/><span>air gur ghlaoidh sé ar an dTighearna.</span></p>
<lb n="6985"/>
<lb n="6986"/><p><span>“A Thighearna,” ar seisean, “tá an fhuasgailt mhór</span>
<lb n="6987"/><span>so agus an buadh oirdheirc seo tabhartha agat domh-sa</span>
<lb n="6988"/><span>indiu, ach feuch marbhóchaidh an tart so me agus beidh</span>
<lb n="6989"/><span>mo chorp i lámhaibh mo namhad!”  Ansan do dhein an</span>
<lb n="6990"/><span>Tighearna mírbhúilt mhór eile.  D'osgail an Tighearna</span>
<lb n="6991"/><span>ceann de sna fiacalaibh a bhí i gcorán an asail agus do</span>
<lb n="6992"/><span>rith sruth uisge amach as an osgailt.  Chuir Samson a</span>
<lb n="6993"/><span>bhéal ar an osgailt agus d'ól sé a dhóithin de'n uisge</span>
<lb n="6994"/><span>agus tháinig a neart agus a mhisneach dó, agus do</span>
<lb n="6995"/><span>tugadh mar ainm ar an áit sin “an tobar a guidheadh</span>
<lb n="6996"/><span>as an gcorán,” agus do lean an ainm sin ar an áit.</span>
<lb n="6997"/><span>Agus bhí Samson 'n-a bhreitheamh ar chlainn Israéil ar</span>
<lb n="6998"/><span>feadh fiche blian, i n-aimsir na bhPhilistíneach.  Deir</span>
<lb n="6999"/><span>lucht eóluis go ndeineadh sé cúiseana na bhPhilistíneach</span></p>
</div>
<pb n="304"/>
<div><lb n="7000"/><p><span>a bhreithniú chómh maith le cúiseanaibh chlainne Israéil.</span>
<lb n="7001"/><span>Thuigidís go dtugadh sé fíor bhreith, bíodh ná raibh aon</span>
<lb n="7002"/><span>ghrádh acu dhó.  Thuigidís, leis, gur bh'fhearr bheith cneas-</span>
<lb n="7003"/><span>ta leis an nduine úd a mhairbh an míle fear tréan,</span>
<lb n="7004"/><span>armtha, oilte ar gach arm faobhair, agus gan d'arm</span>
<lb n="7005"/><span>aige chucha ach cnámh an asail.  B'fhearr leogaint dó</span>
<lb n="7006"/><span>an fhaid a leogfadh sé dhóibh.  Bhí smacht acu ar chlainn</span>
<lb n="7007"/><span>Israéil, ach má bhí féin, do thuigeadar go dian mhaith go</span>
<lb n="7008"/><span>mbeadh sé contabharthach dóibh an smacht d'oibriú ró dhian.</span>
<lb n="7009"/><span>Thuigeadar gur bhaoghal go gcuirfadh annsmacht fearg</span>
<lb n="7010"/><span>ar an bhfear láidir úd, agus ansan gur neithe gan mhaith</span>
<lb n="7011"/><span>claidheamh agus sgiath 'n-a choinnibh bíodh ná beadh 'n-a</span>
<lb n="7012"/><span>láimh aige ach corán asail.  Bhí a rian air, bhí suaineas,</span>
<lb n="7013"/><span>maith go leór, ag clainn Israéil an fhaid a bhí sé beó</span>
<lb n="7014"/><span>acu.</span></p>
<lb n="7015"/>
<lb n="7016"/><p><span>CXXVIII.</span></p>
<lb n="7017"/>
<lb n="7018"/><p><span>DALÍLA.</span></p>
<lb n="7019"/>
<lb n="7020"/><p><span>Tráth éigin i gcaitheamh na h-aimsire 'n-a raibh sé</span>
<lb n="7021"/><span>'n-a bhreitheamh ar chlainn Israéil chuaidh Samson isteach</span>
<lb n="7022"/><span>i gcathair Ghása.  B'í sin príomh chathair na bhPhilistíneach</span>
<lb n="7023"/><span>agus cathair ana dhaingean ana láidir ab eadh í agus bhí,</span>
<lb n="7024"/><span>nídh nách iongna, geataí móra, láidire, troma 'ghá dhúnadh,</span>
<lb n="7025"/><span>geataí ná féadfadh namhaid a bhrise gan a lán nirt.</span>
<lb n="7026"/><span>Chuaidh Samson isteach sa chathair sin chun gnótha éigin</span>
<lb n="7027"/><span>a dhéanamh ann, gnó éigin, b'fhéidir, a bhain le dualgas</span>
<lb n="7028"/><span>breithimh, mar bhí sé 'n-a bhreitheamh os cionn na bhPhilis-</span>
<lb n="7029"/><span>tíneach agus os cionn chlainne Israéil i n-aonfheacht,</span>
<lb n="7030"/><span>mar a dubhradh cheana.  Nuair a bhí a ghnó déanta aige</span>
<lb n="7031"/><span>bhí an oidhche ann agus chuaidh sé isteach i dtigh ósta chun</span>
<lb n="7032"/><span>na h-oidhche chaitheamh ann agus dul abhaile ar maidin.</span>
<lb n="7033"/><span>Chonaic na Philistínigh é ag dul isteach sa tigh ósta.</span>
<lb n="7034"/><span>Chruinnighdar tímpal ar an dtigh agus dubhradar le</span>
<lb n="7035"/><span>n-a chéile, “Baileóchaimíd 'n-a thímpal ar maidin</span></p>
</div>
<pb n="305"/>
<div><lb n="7036"/><p><span>nuair a bheidh sé ag teacht amach agus marbhóchaimíd</span>
<lb n="7037"/><span>é!”  Bhí gárdaí fear acu ar na geataíbh.</span></p>
<lb n="7038"/>
<lb n="7039"/><p><span>Do chodail Samson tosach na h-oidhche.  Bhí a dhóithin</span>
<lb n="7040"/><span>codalta aige nuair a bhí an meadhon oidhche ann.  D'eirigh</span>
<lb n="7041"/><span>sé agus bhuail sé amach chun dul abhaile.  Ní raibh aon</span>
<lb n="7042"/><span>choinne ag an muinntir a bhí ag faire air go dtiocfadh</span>
<lb n="7043"/><span>sé amach chómh luath.  Níor leog sgannra dhóibh dul</span>
<lb n="7044"/><span>'n-a ghoire.  Bhuail sé thórsa.  Thug sé aghaidh ar an</span>
<lb n="7045"/><span>ngeata ba ghiorra dhó.  Bhí na gárdaí ar an ngeata</span>
<lb n="7046"/><span>ac níor leog sgannra dhóibh baint leis.  Bhí cuimhne ró</span>
<lb n="7047"/><span>mhait acu ar chnámh an asail.  B'fhéidir gur mheasadar</span>
<lb n="7048"/><span>go stadfadh an geata mór láidir daingean é agus go</span>
<lb n="7049"/><span>rithfadh congnamh chucha ó sna buidhnibh eile a bhí ag</span>
<lb n="7050"/><span>déanamh na faire.  Níor thug sé uain d'aon chongnamh</span>
<lb n="7051"/><span>ar theacht.  Dhein sé ar an ngeata.  Do rug sé ar an</span>
<lb n="7052"/><span>dá chomhlainn mhóra throma.  Do strac sé ó'n dtalamh</span>
<lb n="7053"/><span>iad féin agus na pollaí ar a rabhadar ar crochadh agus</span>
<lb n="7054"/><span>na bolltaí a bhí 'á gcimeád dúnta daingean.  Do</span>
<lb n="7055"/><span>bhuail sé chuige, anáirde ar a ghuailnibh, idir chómhlannaibh</span>
<lb n="7056"/><span>agus pollaí agus bolltaí, agus d'árduigh sé leis iad</span>
<lb n="7057"/><span>as an áit agus d'fhág sé an tslighe isteach sa chathair ar</span>
<lb n="7058"/><span>dian leathadh.  Do rug sé leis na geataí go dtí bara</span>
<lb n="7059"/><span>cnuic a bhí tamal ó'n áit agus chaith sé uaidh ar mhullach</span>
<lb n="7060"/><span>an chnuic iad.  Thug san le tuisgint do'n mhuinntir</span>
<lb n="7061"/><span>a bhí ag faire air, ag brath air go bhféadfidís é mharbhú</span>
<lb n="7062"/><span>istigh sa chathair ó bhí na geathaí dúnta acu air, gur mhaith</span>
<lb n="7063"/><span>an bhail ortha nár fhan sé le h-eirighe an lae, dá bhfanadh</span>
<lb n="7064"/><span>do thabharfidís féi agus ba ró bhaoghal ná fágfadh sé</span>
<lb n="7065"/><span>puinn acu beó 'n-a dhiaidh sa chathair.  Ní h-innstear</span>
<lb n="7066"/><span>gur thugadar aon iarracht eile féi i gcaitheamh an fhichid</span>
<lb n="7067"/><span>blian.</span></p>
<lb n="7068"/>
<lb n="7069"/><p><span>Do thárla, i ndeire na h-aimsire sin gur thug sé</span>
<lb n="7070"/><span>grádh do mhnaoi éigin gur bh'ainm di Dalíla, agus</span>
<lb n="7071"/><span>gur phós sé í.  Tháinig uaisle na bhPhilistíneach ag</span>
<lb n="7072"/><span>triall ar an mnaoi.  Is dócha go raibh fhios acu an</span>
<lb n="7073"/><span>feall a beith innti.  Do labhradar léi.</span>
<lb n="7074"/></p>
</div>
<pb n="306"/>
<div><lb n="7075"/><p><span>“Dein-se a mhealladh ó Shamson,” ar siad, “cad</span>
<lb n="7076"/><span>ann go luighean an neart uathbhásach atá aige.  Dá</span>
<lb n="7077"/><span>mbeadh fhios againn cad as go bhfaghan sé an neart</span>
<lb n="7078"/><span>atá ann b'fhéidir go bhféadfimís adhbhar an nirt do</span>
<lb n="7079"/><span>bhaint de agus ansan ná beadh ann ach mar aon fhear,</span>
<lb n="7080"/><span>agus go bhféadfimís é ghabháil agus é bhreith linn agus</span>
<lb n="7081"/><span>díoltas a dhéanamh air mar gheall ar a bhfuil d'olc</span>
<lb n="7082"/><span>déanta riamh aige orainn.  Má dheinean tusa an</span>
<lb n="7083"/><span>rud so atá againn 'á iarraidh ort agus má gheibhmhíd an</span>
<lb n="7084"/><span>lámh uachtair air tríd an eólus a thabharfir dúinn</span>
<lb n="7085"/><span>tabharfimíd do thuarastal go maith dhuit.  Tabharfidh</span>
<lb n="7086"/><span>gach duine againn céad agus fiche sichil airgid duit.”</span></p>
<lb n="7087"/>
<lb n="7088"/><p><span>Do chrom sí as san amach ar bheith 'ghá leogaint uirthi</span>
<lb n="7089"/><span>le Samson go raibh ana ghrádh aici dhó.  Ansan do</span>
<lb n="7090"/><span>chrom sí ar bheith ghá iarraidh air a dh'innsint di cad as</span>
<lb n="7091"/><span>go raibh an neart go léir aige.  Bhí fhios aici nár</span>
<lb n="7092"/><span>bh'fhéidir a leithéid de neart a bheith i n-aon duine do</span>
<lb n="7093"/><span>réir nádúra, agus do lean sí ag tathant air rún a nirt</span>
<lb n="7094"/><span>do thabhairt di.  Fé dheire shocaruigh sé ar a leogaint</span>
<lb n="7095"/><span>air go raibh an rún aige 'á thabhairt di.</span></p>
<lb n="7096"/>
<lb n="7097"/><p><span>“Ní féidir mo neart do chlaoidhe,” ar seisean, “ach</span>
<lb n="7098"/><span>le h-aon nídh amháin.  'Neósfad duit cad é an nídh é</span>
<lb n="7099"/><span>sin ach go ngeallfir gan é dh'innsint d'aoinne beó.”</span></p>
<lb n="7100"/>
<lb n="7101"/><p><span>CXXIX.</span></p>
<lb n="7102"/>
<lb n="7103"/><p><span>MEALLADH.</span></p>
<lb n="7104"/>
<lb n="7105"/><p><span>“Ó,” ar sisi, “cad a bhéarfadh go 'neósfinn d'aoinne</span>
<lb n="7106"/><span>beó é!  Níl aon iontaoibh agat asam ná aon ghrádh</span>
<lb n="7107"/><span>agat dom!  Dá mbeadh ní déarfá an chainnt sin</span>
<lb n="7108"/><span>liom.  Dá mbeadh grádh agat dom mar atá agam-sa</span>
<lb n="7109"/><span>dhuit-se bheadh fhios agat go maith nár bhaoghal ná go</span>
<lb n="7110"/><span>ndéanfinn rún pé rud a 'neósfá dhom.”</span></p>
<lb n="7111"/>
<lb n="7112"/><p><span>“Tá go maith,” ar seisean, “Dá gceangaltí mise</span></p>
</div>
<pb n="307"/>
<div><lb n="7113"/><p><span>le téid a déanfí de lúithreachaibh nár thriomuigh fós,</span>
<lb n="7114"/><span>agus seacht cinn acu bheith i ndéanamh na téide, ní bheadh</span>
<lb n="7115"/><span>de neart ionam chun na téide sin do bhrise ach mar</span>
<lb n="7116"/><span>bheadh i n-aon fhear eile.”</span></p>
<lb n="7117"/>
<lb n="7118"/><p><span>Bhí sí lán tsásta ansan.  Chómh luath agus fuair</span>
<lb n="7119"/><span>sí an chaoi air do chuir sí sgéala chun na bhPhilistíneach</span>
<lb n="7120"/><span>agus d'innis sí an rún dóibh agus dubhairt sí leó an</span>
<lb n="7121"/><span>téad san do dhéanamh agus do thabhairt ag triall uirthi.</span>
<lb n="7122"/><span>Dheineadar.  Ansan chuir sí i bhfolach iad i seómra</span>
<lb n="7123"/><span>éigin de'n tigh agus d'fhan sí go dtí go raibh Samson</span>
<lb n="7124"/><span>'n-a chodladh.  Nuair a bhí sé 'n-a chodladh go sámh do</span>
<lb n="7125"/><span>cheangail sí féin é leis an dtéid, go daingean, dar léi.</span>
<lb n="7126"/><span>Nuair a bhí sé ceangailte aici tháinig sí os cionn a chinn</span>
<lb n="7127"/><span>agus chuir sí liú aisti:—</span></p>
<lb n="7128"/>
<lb n="7129"/><p><span>“A Shamsoin!” ar sisi, “chughat na Philistínigh!”</span></p>
<lb n="7130"/>
<lb n="7131"/><p><span>Do léim sé as a chodladh agus bhí an téad 'n-a gár-</span>
<lb n="7132"/><span>téiríbh láithreach ar sile leis.  D'fhan na Philistínigh i</span>
<lb n="7133"/><span>bhfolach.  Ní raibh fhios ag Samson iad a bheith ann i</span>
<lb n="7134"/><span>n-aon chor.  D'á bhrígh sin ní raibh fhios aige go raibh</span>
<lb n="7135"/><span>aon rud déanta ag an mnaoi ach blúire beag spóirt,</span>
<lb n="7136"/><span>chun a dhéanamh amach ar innis sé an fhírinne dhi i dtaobh</span>
<lb n="7137"/><span>na téide.</span></p>
<lb n="7138"/>
<lb n="7139"/><p><span>Nuair a chonaic sí an téad 'n-a giobulaibh chrom sí</span>
<lb n="7140"/><span>ar ghol.  “Ní'l aon ghrádh agat domh-sa,” ar sisi, “dá</span>
<lb n="7141"/><span>mbeadh ní bheifá ag magadh fúm ar an gcuma so 'ghá</span>
<lb n="7142"/><span>leogaint ort go raibh rún do nirt agat dh'á thabhairt</span>
<lb n="7143"/><span>dom agus gan agat dh'á innsint dom ach éitheach!”</span>
<lb n="7144"/><span>Chomáin sí léi ar an gcuma san ag cainnt agus ag</span>
<lb n="7145"/><span>gol go dtí gur bhuail sé uaithi amach.  Ní raibh aon</span>
<lb n="7146"/><span>choinne aige go raibh a namhaid istigh aici i bhfolach.</span>
<lb n="7147"/><span>Chómh luath agus tháinig an oidhche d'euluighdar amach</span>
<lb n="7148"/><span>agus chuadar abhaile agus iad go diombádhach díobh</span>
<lb n="7149"/><span>féin, agus d'isi mar gheall ar iad do thabhairt ann i</span>
<lb n="7150"/><span>n-aistear.</span></p>
<lb n="7151"/>
<lb n="7152"/><p><span>Ní bhfuair a fear aon bhlúire suainis uaithi as san</span>
<lb n="7153"/><span>amach ach í gach 'ré dturus ag gol agus ag tathant,</span></p>
</div>
<pb n="308"/>
<div><lb n="7154"/><p><span>'ghá iarraidh air, ó dhein sé an bhréag a dh'innsint di an</span>
<lb n="7155"/><span>chéad uair, go ndéanfadh sé leórghníomh agus go 'neós-</span>
<lb n="7156"/><span>fadh sé an fhírinne dhi an tarna h-iarracht.  “Ní mhair-</span>
<lb n="7157"/><span>fadh sí beó, ní fhéadfadh sí an oidhche chodladh; bhí a</span>
<lb n="7158"/><span>goile ag imtheacht uaithi; b'é fear ba chruaidh é d'á raibh</span>
<lb n="7159"/><span>ag mnaoi riamh, a rádh ná tabharfadh sé an rún san di</span>
<lb n="7160"/><span>agus í i n-a leithéid de chás le buairt aigne mar gheall</span>
<lb n="7161"/><span>air!”</span></p>
<lb n="7162"/>
<lb n="7163"/><p><span>“Is dócha go bhfuil sé chómh maith agam é dh'innsint</span>
<lb n="7164"/><span>duit,” ar seisean.  “Sid é an rún,” ar seisean.</span>
<lb n="7165"/><span>“Dá gceangaltí me le téidibh nua nár ceangaladh</span>
<lb n="7166"/><span>aon rud eile riamh leó ní bheadh de neart ionam chun</span>
<lb n="7167"/><span>iad a bhrise ach mar aon fhear eile.”</span></p>
<lb n="7168"/>
<lb n="7169"/><p><span>Do leog sí uirthi bheith sásta leis an méid sin.  Do</span>
<lb n="7170"/><span>sgaoil sí rainnt bheag aimsire tháirse go dtí go raibh an</span>
<lb n="7171"/><span>sgéal imtighthe as a cheann.  Ansan chuir sí fios, a gan</span>
<lb n="7172"/><span>fhios, ar na Philistínigh.  Thánadar agus chuir sí i bhfolach</span>
<lb n="7173"/><span>iad, fé mar a dhein sí an chéad uair.  Fuair sí 'n-a</span>
<lb n="7174"/><span>chodladh Samson, go sámh.  Cheangail sí go daingean</span>
<lb n="7175"/><span>é leis na téidibh nua.  Ansan, nuair a bhí sé</span>
<lb n="7176"/><span>ceangailte aici, tháinig sí os cionn a chinn agus do</span>
<lb n="7177"/><span>liúigh sí chómh h-árd agus d'fhéad sí é:—</span></p>
<lb n="7178"/>
<lb n="7179"/><p><span>“Chughat na Philistínigh, a Shamsoin,” ar sisi.  Do</span>
<lb n="7180"/><span>léim sé as a chodladh agus leis an léim sin dhein sé</span>
<lb n="7181"/><span>mion ghiobail de sna téidibh nua!  Siúd ag gol airís</span>
<lb n="7182"/><span>í, ag gol h-árd agus ag greadadh a dhá bas i gcoinnibh</span>
<lb n="7183"/><span>a chéile.</span></p>
<lb n="7184"/>
<lb n="7185"/><p><span>“Ochón!” ar sisi, “ní'l aon bhean beó is mó de</span>
<lb n="7186"/><span>thruagh 'ná mise.  Ní'l aon ghrádh i n-aon chor agam'</span>
<lb n="7187"/><span>fhear dom tar éis a bhfuil de ghrádh agam-sa 'á thabhairt</span>
<lb n="7188"/><span>dó!”</span></p>
<lb n="7189"/>
<lb n="7190"/><p><span>Chomáin sí léi ar an gcuma san, ach gur dhein sí an</span>
<lb n="7191"/><span>gearán agus an truaghbhéil níba ghéire go mór 'ná mar</span>
<lb n="7192"/><span>a dhein sí an chéad uair.</span>
<lb n="7193"/></p>
</div>
<pb n="309"/>
<div><lb n="7194"/><p><span>CXXX.</span></p>
<lb n="7195"/>
<lb n="7196"/><p><span>SAMSON GAN RADHARC.</span></p>
<lb n="7197"/>
<lb n="7198"/><p><span>Bhí sí ag gearán agus ag gol agus ag tathant go</span>
<lb n="7199"/><span>dtí go ndubhairt sé léi, fé dheire:—</span></p>
<lb n="7200"/>
<lb n="7201"/><p><span>“Dá dtiocfí ar na seacht ndlaoithe gruaige seo ar</span>
<lb n="7202"/><span>mo cheann agus iad d'fhighe le lása agus ansan iad do</span>
<lb n="7203"/><span>cheangal ar tharainge agus an tarainge sin do chomáint</span>
<lb n="7204"/><span>sa talamh bheinn-se gan neart ach mar aon fhear eile.”</span></p>
<lb n="7205"/>
<lb n="7206"/><p><span>D'fhan sí airís go raibh sé 'n-a chodladh agus nuair</span>
<lb n="7207"/><span>a bhí sé 'n-a chodladh tháinig sí ar na seacht ndlaoithe</span>
<lb n="7208"/><span>gruaige a bhí ar a cheann agus dhein sí iad d'fhighe leis</span>
<lb n="7209"/><span>an lása agus iad do cheangal ar an dtarainge agus</span>
<lb n="7210"/><span>an tarainge chomáint sa talamh.  Ansan do sheasamh</span>
<lb n="7211"/><span>sí os cionn a chinn agus chuir sí an liú aisti mar ba</span>
<lb n="7212"/><span>ghnáth:—</span></p>
<lb n="7213"/>
<lb n="7214"/><p><span>Chughat na Philistínigh, a Shamsoin!” ar sisi.  Do</span>
<lb n="7215"/><span>léim sé as a chodladh agus do strac sé an tarainge</span>
<lb n="7216"/><span>as an dtalamh.  Bhí na Philistínigh i bhfolach ach ní baoghal</span>
<lb n="7217"/><span>gur thaisbeánadar iad féin.  Nuair tháinig an oidhche</span>
<lb n="7218"/><span>d'imthighdar abhaile agus dubhradar le Dalíla ná</span>
<lb n="7219"/><span>tiocfidís a thuille; ná raibh sí ach ag magadh fútha.</span></p>
<lb n="7220"/>
<lb n="7221"/><p><span>Ach má dhein Dalíla gol agus truaghbhéil agus tathant</span>
<lb n="7222"/><span>agus plámás roimis sin níor bhfiú biorán agus ar</span>
<lb n="7223"/><span>dhein sí seachas an méid a dhein sí 'n-a dhiaidh san de</span>
<lb n="7224"/><span>ghol agus de ghearán agus de thormas agus de pheatuíal,</span>
<lb n="7225"/><span>do ló agus d'oidhche, i dtreó go raibh an fear bocht as</span>
<lb n="7226"/><span>a mheabhair aici, nú geall leis, agus gur bheag ná</span>
<lb n="7227"/><span>gur chuma leis cad a bhí le h-imtheacht air, agus gur</span>
<lb n="7228"/><span>sgaoil sé chúichi an rún.</span></p>
<lb n="7229"/>
<lb n="7230"/><p><span>“Tá sé chómh maith agam é sgaoile chughat,” ar seisean.</span>
<lb n="7231"/><span>“Ó rugadh me,” ar seisean, “níor bhain deimheas lem'</span>
<lb n="7232"/><span>cheann.  Níor bearradh mo ghruaig riamh mar is</span>
<lb n="7233"/><span>Nasaríteach chun Dé me.  Dá mbearrfí an ghruaig dem'</span></p>
</div>
<pb n="310"/>
<div><lb n="7234"/><p><span>cheann bheadh mo neart imthighthe.  Siné an sgéal go</span>
<lb n="7235"/><span>léir agat anois.”</span></p>
<lb n="7236"/>
<lb n="7237"/><p><span>Thuig sí 'n-a h-aigne go raibh fírinne an sgéil aici</span>
<lb n="7238"/><span>fé dheire.  Chrom sí ar mhéid a grádha do thaisbeáint</span>
<lb n="7239"/><span>dó láithreach.  Chuireadh sí fhiachaint air luighe ar a</span>
<lb n="7240"/><span>h-aghaidh amach agus a cheann do chur 'n-a h-ucht go</span>
<lb n="7241"/><span>dtí go dtuiteadh a chodladh air.  Thug sí aigne shuain-</span>
<lb n="7242"/><span>easach dó fé dheire agus bhí áthas air.</span></p>
<lb n="7243"/>
<lb n="7244"/><p><span>Chómh luath agus fuair sí caoi gan chontabhairt air</span>
<lb n="7245"/><span>chomáin sí an teachtaireacht ag triall ar na Philistínigh,</span>
<lb n="7246"/><span>ghá rádh leó teacht aon turus amháin eile agus nár</span>
<lb n="7247"/><span>bhaoghal go mbeadh a gcuaird i n-aistear an uair sin.</span>
<lb n="7248"/><span>Thánadar agus thugadar leó an t-airgead.  Chuir</span>
<lb n="7249"/><span>sí i bhfolach iad mar ba ghnáth.  Ansan do mheall sí</span>
<lb n="7250"/><span>chúichi a fear agus chuir sí 'n-a luighe é ar a h-aghaidh</span>
<lb n="7251"/><span>amach agus chuir sí a cheann isteach 'n-a h-ucht chúichi.</span>
<lb n="7252"/><span>Thuit a chodladh air agus a cheann 'n-a h-ucht aici dhó.</span>
<lb n="7253"/><span>Tharraig sí chúiche deimheas a bhí ullamh aici agus do</span>
<lb n="7254"/><span>bhearr sí an uile ribe de'n ghruaig anuas d'á cheann.</span>
<lb n="7255"/><span>Nuair a bhí an méid sin déanta aici do chaith sí a cheann</span>
<lb n="7256"/><span>as a h-ucht uaithi agus:—</span></p>
<lb n="7257"/>
<lb n="7258"/><p><span>“Chughat na Philistínigh, a Shamsoin!” ar sisi.  Do</span>
<lb n="7259"/><span>léim sé as a chodladh.  Do chroth sé é féin.  Do rithea-</span>
<lb n="7260"/><span>dar-san chuige, ámhthach, agus má ritheadar níor fhéad</span>
<lb n="7261"/><span>sé aon díobháil a dhéanamh dóibh.  Bhí an neart imthighthe.</span>
<lb n="7262"/><span>Do rugadar air agus cheangaladar é, agus bhaineadar</span>
<lb n="7263"/><span>an dá shúil amach as a cheann agus do rugadar leó é</span>
<lb n="7264"/><span>'n-a phríosúnach go cathair Ghása.  Níor bhaineadar</span>
<lb n="7265"/><span>an t-anam as láithreach.  Chimeádadar é chun bheith ag</span>
<lb n="7266"/><span>cur pionóis air mar gheall ar a raibh d'olc déanta</span>
<lb n="7267"/><span>riamh aige ortha.  Cheangaladar istigh i bpríosún é le</span>
<lb n="7268"/><span>slabhra agus chuireadar ag casadh muilleann é, ag</span>
<lb n="7269"/><span>meilt arbhair dóibh.</span></p>
<lb n="7270"/>
<lb n="7271"/><p><span>Níor bh'fhada go raibh an ghruaig ag fás airís ar a</span>
<lb n="7272"/><span>cheann agus a neart ag teacht dó thar n-ais.  Ach bhí</span>
<lb n="7273"/><span>sé gan radharc agus ní raibh aon mhaith sa neart an uair</span></p>
</div>
<pb n="311"/>
<div><lb n="7274"/><p><span>sin, i gcoinnibh a namhad.  Dar leis an namhaid bhí</span>
<lb n="7275"/><span>maitheas mór dóibh sin sa neart a bhí ag teacht dó mar</span>
<lb n="7276"/><span>d'á mhéid an neart a bheadh ann ab eadh b'fhearr a dhéan-</span>
<lb n="7277"/><span>fadh sé an obair.</span></p>
<lb n="7278"/>
<lb n="7279"/><p><span>CXXXI.</span></p>
<lb n="7280"/>
<lb n="7281"/><p><span>SAMSON SÍNTE MARBH.</span></p>
<lb n="7282"/>
<lb n="7283"/><p><span>Bhí áthas ana mhór ar na Philistínigh nuair a chonacadar</span>
<lb n="7284"/><span>an neart ag teacht airís do Shamson agus nuair a</span>
<lb n="7285"/><span>thuigeadar go raibh an fear agus an neart fé n-a smacht</span>
<lb n="7286"/><span>féin, toisg an fear a bheith gan radharc.  Thuigeadar</span>
<lb n="7287"/><span>go bhféadfidís aon úsáid ba mhaith leó a dhéanamh de'n</span>
<lb n="7288"/><span>neart san.  Dágon ab ainm do'n dia fallsa a bhí acu</span>
<lb n="7289"/><span>dh'á adhradh.  Bhí halla breágh mór fairsing acu i n-onóir</span>
<lb n="7290"/><span>do Dhágon, agus é déanta i dtreó go raibh an tigh go</span>
<lb n="7291"/><span>léir, idir bhuaic agus fallaí mórthímpal, dh'á chimeád</span>
<lb n="7292"/><span>'n-a sheasamh le dhá pholla mhóra árda théagartha, a bhí</span>
<lb n="7293"/><span>'n-a seasamh istigh i lár an tighe.  Bhí an halla chómh</span>
<lb n="7294"/><span>mór chómh leathan san go raib slighe ann d'á raibh de mhór</span>
<lb n="7295"/><span>uaislibh ar na Philistíneachaibh, agus de mhion uaislibh</span>
<lb n="7296"/><span>chómh maith.  Do cuireadh fógradh amach 'á iarraidh ar na</span>
<lb n="7297"/><span>daoine go léir teacht go cathair Ghása go bhfeicfidís</span>
<lb n="7298"/><span>na gníomhartha iongantacha a dhéanfadh Samson i láthair</span>
<lb n="7299"/><span>an phobuil.  Thuigeadar go bhfeicfidís a neart ach nár</span>
<lb n="7300"/><span>bhaoghal dóibh an neart mar go raibh an fear gan radharc.</span>
<lb n="7301"/><span>Thánadar 'n-a slóightibh agus bhí an tigh mór lán.  Deir</span>
<lb n="7302"/><span>na tuairisgí atá againn ortha go raibh trí mhíle duine</span>
<lb n="7303"/><span>mórthímpal thuas ar bhara an tighe mar a raibh suidhe-</span>
<lb n="7304"/><span>acháin socair dóibh mar a chítear i gcircur anois.  Thuas</span>
<lb n="7305"/><span>ansan iseadh bhí an phoiblidheacht.  Ach bhí suidheacháin eile</span>
<lb n="7306"/><span>thíos ar an úrlár mórthímpal agus deir na tuairisgí</span>
<lb n="7307"/><span>gur thíos ansan a bhí na h-uaisle go léir, na h-uaisle</span>
<lb n="7308"/><span>móra agus na mion uaisle, agus go raibh cheithre oiread,</span></p>
</div>
<pb n="312"/>
<div><lb n="7309"/><p><span>chúig oiread, daoine ann agus bhí thuas.  Bhíodar go</span>
<lb n="7310"/><span>léir lán d'áthas agus de mhórtais agus de mhóráil</span>
<lb n="7311"/><span>agus de mhaoidheamh, agus iad ag breith bhuidheachais</span>
<lb n="7312"/><span>le Dágon, an dia a bhí acu, mar gheall ar an dtairbhthe</span>
<lb n="7313"/><span>a dhein sé dhóibh nuair a thug sé fé n-a smacht an fear</span>
<lb n="7314"/><span>láidir sin a bhí tar éis oiread acu do mharbhú agus</span>
<lb n="7315"/><span>oiread de gach aon tsaghas eile díobhála dhéanamh</span>
<lb n="7316"/><span>dóibh.</span></p>
<lb n="7317"/>
<lb n="7318"/><p><span>Do deineadh ídhbirt chun Dágoin agus ansan do</span>
<lb n="7319"/><span>deineadh ithe agus ól agus spórt agus aoibhneas.</span>
<lb n="7320"/><span>Ansan do h-órduigheadh Samson do thabhairt chucha</span>
<lb n="7321"/><span>amach as an muillean chun go ndéanfadh sé rainnt</span>
<lb n="7322"/><span>spóirt dóibh.  Do tugadh amach é.  Deirtear gur</span>
<lb n="7323"/><span>cuireadh rudaí móra troma roimis, rudaí ná féadfadh</span>
<lb n="7324"/><span>fathach iad d'aistriú, agus gur chaith sé i leithtaoibh</span>
<lb n="7325"/><span>iad mar a chaithfadh duine méaróg cloiche.  Deirtear</span>
<lb n="7326"/><span>go mbíodh cuid acu ag sleamhnú chuige isteach agus 'á</span>
<lb n="7327"/><span>bhualadh sa n-aghaidh, nú i n-áit na súl, agus nuair a</span>
<lb n="7328"/><span>thugadh sé iarracht ar iad do bhualadh agus ná féadadh sé</span>
<lb n="7329"/><span>é toisg gan na súile bheith aige, go mbíodh na daoine</span>
<lb n="7330"/><span>go léir thíos agus shuas ag cur an anama amach ag</span>
<lb n="7331"/><span>gáirí uime.  Do lean an obair ar an gcuma san ar</span>
<lb n="7332"/><span>feadh rainnt aimsire.  Bhí giolla i n'aice, ghá stiúrú</span>
<lb n="7333"/><span>chun na neithe a bhí ceapaithe dhó a dhéanamh.  Thug sé</span>
<lb n="7334"/><span>cogar do'n ghiolla:—</span></p>
<lb n="7335"/>
<lb n="7336"/><p><span>“Tá tuirse orm, a ghiolla,” ar seisean, “beir</span>
<lb n="7337"/><span>anonn me agus leog dom mo ghuala do chur le ceann</span>
<lb n="7338"/><span>de sna pollaíbh móra ar feadh tamail.</span></p>
<lb n="7339"/>
<lb n="7340"/><p><span>Do rug an giolla anonn é chun na bpollaí móra.</span>
<lb n="7341"/><span>Do leog sé a ghuala i gcoinnibh pholla acu.  Ansan</span>
<lb n="7342"/><span>chuaidh osna ó n-a chroidhe suas chun Dé.</span></p>
<lb n="7343"/>
<lb n="7344"/><p><span>“A Thighearna Dia,” ar seisean, “feuch anuas orm</span>
<lb n="7345"/><span>anois agus fóir me!  Tabhair dom aon iarracht amháin</span>
<lb n="7346"/><span>de'n neart a bhí ar dtúis agam uait-se agus imireóchad</span>
<lb n="7347"/><span>do dhíoltas ar an sloigisg seo a bhain díom solus mo</span>
<lb n="7348"/><span>dhá shúl!”  Do mhothuigh sé gur fhreagair Dia a ghuidhe.</span></p>
</div>
<pb n="313"/>
<div><lb n="7349"/><p><span>Chuir sé a lámh dheas ar cheann de sna pollaíbh agus an</span>
<lb n="7350"/><span>lámh chlé ar an gceann eile agus d'oibrigh sé a lán neart.</span>
<lb n="7351"/><span>Siúd gach polla dhíobh as a inead agus sar a raibh fhios</span>
<lb n="7352"/><span>ag aoinne cad a bhí déanta siúd ag tuitim an tigh go</span>
<lb n="7353"/><span>léir agus na saileacha móra ag cnagarnaigh mar a</span>
<lb n="7354"/><span>bheadh tóirthneach agus siúd aon sgread choimhtheach</span>
<lb n="7355"/><span>mheilteach amháin as an mór shluagh daoine, agus ansan</span>
<lb n="7356"/><span>iad go léir brúighte basgaithe, marbh, fé adhmad agus</span>
<lb n="7357"/><span>fé fhallaíbh an tighe mhóir a bhí ar lár i n-a bhrúsgar!</span>
<lb n="7358"/><span>Bhí an dá pholla sínte ar an úrlár, fé'n mbrúsgar,</span>
<lb n="7359"/><span>agus bhí Samson sínte marbh fútha.</span></p>
<lb n="7360"/>
<lb n="7361"/><p><span>CXXXII.</span></p>
<lb n="7362"/>
<lb n="7363"/><p><span>NÓÉMÍ.</span></p>
<lb n="7364"/>
<lb n="7365"/><p><span>Tháinig a mhuinntir féin agus do rugadar leó corp</span>
<lb n="7366"/><span>Shamsoin agus d'adhlacadar é i n-uaigh a athar, tar éis</span>
<lb n="7367"/><span>é bheith 'n-a bhreitheamh ar Israél ar feadh fiche blian.</span>
<lb n="7368"/><span>Agus nuair a cómhairigheadh na cuirp a bhí fé</span>
<lb n="7369"/><span>bhrúsgar an tighe mhóir do conacthas gur mhairbh</span>
<lb n="7370"/><span>Samson, an lá a leag sé an tigh sin ortha, níba mhó go</span>
<lb n="7371"/><span>mór de sna Philistínigh 'ná mar a mhairbh sé dhíobh i</span>
<lb n="7372"/><span>gcaitheamh a shaoghail roimis sin.  Agus rud ba mheasa</span>
<lb n="7373"/><span>'ná san féin, níor fhág leagadh an tighe mhóir aoinne de</span>
<lb n="7374"/><span>sna h-uaislibh beó.  D'á bhrígh sin níor fágadh aon</span>
<lb n="7375"/><span>stiúrthóir, aon cheann uraid ar an bpobul, chun a</span>
<lb n="7376"/><span>thaisbeáint dóibh cad ba cheart a dhéanamh i gcoinnibh</span>
<lb n="7377"/><span>chlainne Israéil.  Bhí a rian air, nuair a tháinig clann</span>
<lb n="7378"/><span>Israéil chun an chuirp a bhreith leó níor chuir aoinne 'n-a</span>
<lb n="7379"/><span>gcoinnibh.  Bhí a mhalairt de chúram ortha go léir ag</span>
<lb n="7380"/><span>feuchaint i ndiaidh na gcorp a bhain leó féin.  Dhein</span>
<lb n="7381"/><span>an lá san a leithéid de dhísgiú ar a n-uaislibh, idir</span>
<lb n="7382"/><span>mhór uaislibh agus mion uaisle, gur chuireadar fiche</span></p>
</div>
<pb n="314"/>
<div><lb n="7383"/><p><span>blian díobh sar a raibh aon duine acu, uasal ná íseal,</span>
<lb n="7384"/><span>a dh'fhéadfadh aon stiúrú poibilidhe a dhéanamh ar an</span>
<lb n="7385"/><span>náisiún.</span></p>
<lb n="7386"/>
<lb n="7387"/><p><span>Tuigid na h-aithreacha naomhtha gur shamhaltas roim</span>
<lb n="7388"/><span>ré ar ár Slánuightheóir gur bh'eadh Samson, agus gur</span>
<lb n="7389"/><span>shamhaltas roim ré ar bhás ár Slánuightheóra gur bh'eadh</span>
<lb n="7390"/><span>bás Shamsoin.  Do dhein Samson ar a namhaid, le n-a</span>
<lb n="7391"/><span>bhás féin, íde uathbhásach, íde do chuir a gcómhacht ar</span>
<lb n="7392"/><span>neamhnídh.  Do dhein ár Slánuightheóir, le n-a bhás ar</span>
<lb n="7393"/><span>chrann na cruise, moladh go deó le n-a chómhachtaib,</span>
<lb n="7394"/><span>íde ar chómhachtaibh ifrinn, íde do chuir ar neamhnídh</span>
<lb n="7395"/><span>cómhachta ifrinn.  Ar uair a bháis iseadh thaisbeáin</span>
<lb n="7396"/><span>Samson, níba mhó 'ná mar a thaisbeáin sé riamh roimis</span>
<lb n="7397"/><span>sin é, an neart mírbhúilteach a bhí ann.  Ar uair a</span>
<lb n="7398"/><span>bháis iseadh thaisbeáin ár Slánuightheóir do chómhachtaibh</span>
<lb n="7399"/><span>an diabhail gur threise a laige féin 'ná a neart san go</span>
<lb n="7400"/><span>léir.  Sin mar a chíd na h-aithreacha naomhtha cosmhalacht</span>
<lb n="7401"/><span>idir bhás Shamsoin agus bás ár Slánuightheóra.  Nuair</span>
<lb n="7402"/><span>a bhí sé daingean i n-aigne na bhPhilistíneach go raibh an</span>
<lb n="7403"/><span>lámh uachtair, amuich 's amach, fághalta acu ar Shamson,</span>
<lb n="7404"/><span>an uair sin díreach iseadh dhein sé an donas ar fad</span>
<lb n="7405"/><span>ortha.  D'fhuilig sé an bás do theacht air féin ach do</span>
<lb n="7406"/><span>mhairbh a bhás iad san go léir.</span></p>
<lb n="7407"/>
<lb n="7408"/><p><span>Ó bhás Shamsoin go dtí gur rugadh Samuel ní deir-</span>
<lb n="7409"/><span>tear puinn i dtaobh chlainne Israéil.  Deirtear cúpla</span>
<lb n="7410"/><span>uair ná raibh, san n-aimsir sin, rí i n-Israél agus gur</span>
<lb n="7411"/><span>dhein gach duine fé mar a thaithn leis féin.  Dhein cuid</span>
<lb n="7412"/><span>acu droch bhearta ná déanfidís, b'fhéidir, dá mbeadh</span>
<lb n="7413"/><span>aon smacht ós a gcionn.  Is seanfhocal againn i</span>
<lb n="7414"/><span>nÉirinn é ná bíon an rath ach mar a mbíon an smacht,</span>
<lb n="7415"/><span>agus is seanfhocal, leis, é, an té ná déanfidh a leas</span>
<lb n="7416"/><span>nách foláir dó a aimhleas a dhéanamh.  Ní raibh an smacht</span>
<lb n="7417"/><span>ar chlainn Israéil agus bhí a rian ortha, ní raibh puinn</span>
<lb n="7418"/><span>de'n rath ortha.  Dhein treibh Bheniaimin droch bheart</span>
<lb n="7419"/><span>chaillte.  Dheineadar aimhleas tiobaisteach dóibh féin.</span>
<lb n="7420"/><span>D'eirigh na treabha eile chucha agus chuireadar cogadh</span></p>
</div>
<pb n="315"/>
<div><lb n="7421"/><p><span>fuilteach ortha i dtreó gur bheag ná gur dísgigheadh ar</span>
<lb n="7422"/><span>fad iad.  Ansan do tháinig gorta ar an dtír agus bhí</span>
<lb n="7423"/><span>a lán de sna daoine ag fághail bháis leis an ocaras.</span></p>
<lb n="7424"/>
<lb n="7425"/><p><span>Bhí aon fhear amháin 'n-a chómhnuidhe i mBetlehem</span>
<lb n="7426"/><span>Iúda agus Elimelech ab ainm dó, agus bhí bean aige</span>
<lb n="7427"/><span>agus Nóémí ab ainm dí, agus isé cúis 'n-ar tugadh</span>
<lb n="7428"/><span>Nóémí uirthi 'ná mar gheall ar a breághthacht.  Bean</span>
<lb n="7429"/><span>ana bhreágh ab eadh í.  Bhí beirt mhac acu.  Mahalon</span>
<lb n="7430"/><span>ab ainm do dhuine de sna macaibh agus Celion ab</span>
<lb n="7431"/><span>ainm do'n mhac eile.</span></p>
<lb n="7432"/>
<lb n="7433"/><p><span>D'imthigh Elimelech agus a bhean agus a bheirt mhac</span>
<lb n="7434"/><span>a' Betlehem Iúda, ag teiche ó'n ngorta agus chuadar</span>
<lb n="7435"/><span>soir go tír Mhóab agus chuireadar fútha ann.  Ní</span>
<lb n="7436"/><span>fada a bhíodar 'n-a gcómhnuidhe sa tír sin nuair a fuair</span>
<lb n="7437"/><span>Elimelech bás.  Tamal 'n-a dhiaidh san do dhein Nóémí</span>
<lb n="7438"/><span>dhá chleamhnas d'á beirt mhac le beirt óg bhan uasal de</span>
<lb n="7439"/><span>mhuinntir na tíre .i. de shliocht Mhóab.  Bhí san i gcoinnibh</span>
<lb n="7440"/><span>dlighe a tíre féin agus a muinntire féin do Nóémí,</span>
<lb n="7441"/><span>ach do dhein sí é.  Orpha ab ainm do dhuine de sna</span>
<lb n="7442"/><span>mnáib óga san agus Rút ab ainm do'n mhnaoi eile.</span></p>
<lb n="7443"/>
<lb n="7444"/><p><span>CXXXIII.</span></p>
<lb n="7445"/>
<lb n="7446"/><p><span>RÚT.</span></p>
<lb n="7447"/>
<lb n="7448"/><p><span>Níor bh'fhada go bhfuair an bheirt mhac bás.</span></p>
<lb n="7449"/>
<lb n="7450"/><p><span>Nuair a fuair Nóémí í féin 'n-a h-aonar i ndúthaigh</span>
<lb n="7451"/><span>iasachta, a fear agus a beirt mhac tar éis bháis agus an</span>
<lb n="7452"/><span>dá bhaintreach óga ag brath uirthi tháinig sgannra uirthi.</span>
<lb n="7453"/><span>Thuig sí 'n-a h-aigne go raibh lámh an Tighearna sa ghnó,</span>
<lb n="7454"/><span>gur dhein sí rud ná raibh ceart nuair thug sí an bheirt</span>
<lb n="7455"/><span>mhac do thug an Tighearna dhi do bheirt bhan nár bhain</span>
<lb n="7456"/><span>le creideamh Israéil agus gur ghá agairt sin uirthi a</span>
<lb n="7457"/><span>bhí an Tighearna nuair a thóg sé uaithi an bheirt mhac.</span></p>
<lb n="7458"/>
<lb n="7459"/><p><span>Thuig sí 'n-a h-aigne ná raibh aon rud aici le déanamh</span>
<lb n="7460"/><span>ach imtheacht abhaile airís chun a tíre féin agus leogaint</span></p>
</div>
<pb n="316"/>
<div><lb n="7461"/><p><span>do'n bheirt bhaintreach óg dul abhaile ag triall ar a</span>
<lb n="7462"/><span>muinntir fein, ag triall ar a máthair.  Beirt drifeur</span>
<lb n="7463"/><span>ab eadh iad.  Do labhair sí leó:—</span></p>
<lb n="7464"/>
<lb n="7465"/><p><span>“A chlann ó,” ar sisi leó, “ní foláir domh-sa feasta</span>
<lb n="7466"/><span>imtheacht as an áit seo agus dul abhaile thar n-ais go</span>
<lb n="7467"/><span>Betlehem Iúda.  Táim ana bhuidheach díbh-se araon</span>
<lb n="7468"/><span>mar gheall ar an ngrádh agus ar an uraim atá tais-</span>
<lb n="7469"/><span>beánta agaibh domh-sa agus do'n bheirt atá imthighthe.</span>
<lb n="7470"/><span>Téidhidh abhaile anois ag triall ar bhúr máthair agus ar</span>
<lb n="7471"/><span>bhúr muinntir féin agus iarraim-se ar an dTighearna</span>
<lb n="7472"/><span>gach rath agus gach séan do chur oraibh i gcaitheamh bhúr</span>
<lb n="7473"/><span>saoghail mar gheall ar an ndeagh-mhéinn atá taisbeánta</span>
<lb n="7474"/><span>agaibh-se dhomh-sa ó thánabhair ag triall orm, agus go</span>
<lb n="7475"/><span>dtugaidh sé sonuachar do gach duine agaibh!”  Nuair</span>
<lb n="7476"/><span>airigh gach bean de'n bheirt bhan óg an chainnt sin ó mháthair</span>
<lb n="7477"/><span>a céile tháinig buairt agus uaigneas thar barr ortha</span>
<lb n="7478"/><span>agus chromadar araon ar ghol go h-árd agus go bró-</span>
<lb n="7479"/><span>nach.  Do phóg Nóémí an bheirt agus chómhairligh sí airís</span>
<lb n="7480"/><span>dóibh imtheacht abhaile ag triall ar a máthair féin.</span></p>
<lb n="7481"/>
<lb n="7482"/><p><span>“Is tusa ár máthair!” ar siad san.  “Isiad do</span>
<lb n="7483"/><span>mhuinntir-se ár muinntir-ne agus isé do dhúthaigh ár</span>
<lb n="7484"/><span>ndúthaigh-ne.  Ní imtheóchaimíd uait i n-aon chor ach</span>
<lb n="7485"/><span>raighmíd leat go Betlehem Iúda agus fanfimíd agat</span>
<lb n="7486"/><span>an fhaid a mhairfir!”</span></p>
<lb n="7487"/>
<lb n="7488"/><p><span>Do lean sí ag tathaint ortha imtheacht abhaile go dtí</span>
<lb n="7489"/><span>fé dheire gur eirigh Orpha agus gur thug sí póg do</span>
<lb n="7490"/><span>Nóémí agus gur fhág sí slán aici agus gur thug sí a</span>
<lb n="7491"/><span>h-aghaidh ar an mbaile.  Níor chorruigh Rút, ámhthach.</span></p>
<lb n="7492"/>
<lb n="7493"/><p><span>“Feuch, a 'ghnean ó,” arsa Nóémí léi, “siní do</span>
<lb n="7494"/><span>dheirbhshiúr imthighthe abhaile chun a muinntire féin agus</span>
<lb n="7495"/><span>chun a déithe féin.  Eirigh, a 'ghnean ó, agus lean í.”</span></p>
<lb n="7496"/>
<lb n="7497"/><p><span>“Ná bí liom, a mháthair,” arsa Rút.  “Ní eireóchad</span>
<lb n="7498"/><span>agus ní leanfad í.  Ní fhágfad tusa go deó.  Pé</span>
<lb n="7499"/><span>áit 'n-a raghair raghad-sa ann.  Pé áit 'n-a bhfanfir-se</span>
<lb n="7500"/><span>fanfad-sa ann.  Isiad do mhuinntir a bheidh mar</span>
<lb n="7501"/><span>mhuinntir agam-sa, agus isé do Dhia-se a bheidh 'n-a</span></p>
</div>
<pb n="317"/>
<div><lb n="7502"/><p><span>Dhia agam-sa.  An tír 'n-a bhfaighir-se bás ann is ann</span>
<lb n="7503"/><span>a gheóbhad-sa bás agus is ann a curfar fé chré me.</span>
<lb n="7504"/><span>Go ndeinidh an Tighearna so agus súd liom má sgaraim</span>
<lb n="7505"/><span>leat choidhche go sgaraidh an bás me leat!”</span></p>
<lb n="7506"/>
<lb n="7507"/><p><span>Chonaic Nóémí nár bh'aon mhaith dhi bheith léi agus do</span>
<lb n="7508"/><span>leog sí dhi fanmhaint.  Do ghluais an bheirt le cois a</span>
<lb n="7509"/><span>chéile agus thánadar go Betlehem.</span></p>
<lb n="7510"/>
<lb n="7511"/><p><span>D'aithin na cómharsain Nóémí.  “Ó!” ar siad,</span>
<lb n="7512"/><span>“sidí Nóémí tagaithe abhaile!”  “Ná tugaidh Nóémí</span>
<lb n="7513"/><span>orm!” arsa Nóémí féin; ('sé sin, an Áluinn) “ach</span>
<lb n="7514"/><span>tugaidh Márá órm ('sé sin, an Ghruaim), óir tá an</span>
<lb n="7515"/><span>Uile Chómhachtach tar éis mé a líonadh lán de ghruaim.</span>
<lb n="7516"/><span>D'fhágas an áit seo agus mé lán de shaidhbhreas agus</span>
<lb n="7517"/><span>de shólás agus thug an Tighearna thar n-ais me gan</span>
<lb n="7518"/><span>saidhbhreas gan sólás.  Ná tugtar, d'á bhrígh sin Nóémí</span>
<lb n="7519"/><span>orm níos mó, mar tá an Tighearna tar éis me dh'ísliú</span>
<lb n="7520"/><span>íseal go maith.”  Agus do chuaidh sí féin agus Rút</span>
<lb n="7521"/><span>agus chómhnuighdar i mBetlehem, agus sa bhfoghmhar ab</span>
<lb n="7522"/><span>eadh é, díreach nuair a bhítheas ag tosnú ar an órna do</span>
<lb n="7523"/><span>bhuaint.</span></p>
<lb n="7524"/>
<lb n="7525"/><p><span>CXXXIV.</span></p>
<lb n="7526"/>
<lb n="7527"/><p><span>AG BAILIÚ DIOSGÁN.</span></p>
<lb n="7528"/>
<lb n="7529"/><p><span>Bíodh go mba le Nóémí an talamh a bhí aici sar ar</span>
<lb n="7530"/><span>fhág sí féin agus a fear agus a beirt mhac Betlehem</span>
<lb n="7531"/><span>Iúda chun dul soir go tír Mhóab dheabhróchadh an sgéal</span>
<lb n="7532"/><span>go raibh easba bídh uirthi féin agus ar Rút nuair a</span>
<lb n="7533"/><span>bhíodar tar éis teacht abhaile chun na sean áite.  Pé</span>
<lb n="7534"/><span>cúis a bhí leis do labhair Rút léi maidin áirithe nuair</span>
<lb n="7535"/><span>a bhí tamal beag tabhartha sa bhaile acu.</span></p>
<lb n="7536"/>
<lb n="7537"/><p><span>“A mháthair,” arsa Rút, “tá buanaidhthe ag obair</span>
<lb n="7538"/><span>i ngort annso ná fuil abhfad uainn.  Leog dom dul</span>
<lb n="7539"/><span>amach ann agus siubhal i ndiaidh na mbuanaidhthe agus</span></p>
</div>
<pb n="318"/>
<div><lb n="7540"/><p><span>na diosgáin a bhailiú.  Ní dócha go gcoisgfar me,</span>
<lb n="7541"/><span>agus beidh ar ndóithin le n-ithe againn i gcóir na</span>
<lb n="7542"/><span>h-oidhche.”  “Imthigh leat, a 'ghnean ó,” arsa Nóémí,</span>
<lb n="7543"/><span>“agus go n-eirighidh leat.”</span></p>
<lb n="7544"/>
<lb n="7545"/><p><span>Bhí fear saidhbhir, creideamhnach sa n-áit agus gaol</span>
<lb n="7546"/><span>ab eadh é d'Elimelec, .i. do'n fhear a bhí pósta ag Nóémí</span>
<lb n="7547"/><span>sar ar dhein a bhás baintreach di.  Cá dtabharfadh Rút</span>
<lb n="7548"/><span>a h-aghaidh ach isteach i ngort leis an bhfear san.  Chuaidh</span>
<lb n="7549"/><span>sí isteach sa ghort.  Bhí mitheal mhór buanaidhthe ann</span>
<lb n="7550"/><span>agus iad ag buaint.  Tháinig Rút 'n-a ndiaidh agus</span>
<lb n="7551"/><span>chrom sí ar na diosgáin a bhailiú.  Boos ab ainm do'n</span>
<lb n="7552"/><span>fhear go mba leis an gort.  Tar éis tamail tháinig</span>
<lb n="7553"/><span>sé isteach sa ghort ag feuchaint i ndiaidh na</span>
<lb n="7554"/><span>mbuanaidhthe.</span></p>
<lb n="7555"/>
<lb n="7556"/><p><span>“Dia dhíbh!” ar seisean leis na buanaidhthibh.</span></p>
<lb n="7557"/>
<lb n="7558"/><p><span>“Go mbeannuighidh an Tighearna dhuit!” ar siad</span>
<lb n="7559"/><span>san.</span></p>
<lb n="7560"/>
<lb n="7561"/><p><span>“Cé h-í an cailín sin?” ar seisean leis an bhfear</span>
<lb n="7562"/><span>tosaigh a bhí os cionn na mbuanaidhthe.</span></p>
<lb n="7563"/>
<lb n="7564"/><p><span>“Cailín Móabíteach í sin,” ars an fear.</span></p>
<lb n="7565"/>
<lb n="7566"/><p><span>“Tháinig sí anoir ó thír Mhóab i n-aonfheacht le Nóémí.</span>
<lb n="7567"/><span>D'iarr sí orm leogaint di na diosgáin a bhailiú i ndiaidh</span>
<lb n="7568"/><span>na mbuanaidhthe.  Tá sí ansan á mbailiú ó mhaidin</span>
<lb n="7569"/><span>indiu agus níor chuaidh sí abhaile i n-aon chor i gcaitheamh</span>
<lb n="7570"/><span>na h-aimsire.”</span></p>
<lb n="7571"/>
<lb n="7572"/><p><span>Ansan do labhair Boos le Rút féin, “An airighean</span>
<lb n="7573"/><span>tú, a 'ghnean ó,” ar seisean léi, “ná h-eirigh i n-aon</span>
<lb n="7574"/><span>ghort eile chun na ndiosgán a bhailiú ach fan anso.  Tá</span>
<lb n="7575"/><span>órduighthe agam do sna buachaillíbh seo gan aon chosg</span>
<lb n="7576"/><span>do chur leat.  Fan i bhfochair mo chailíní ansúd agus</span>
<lb n="7577"/><span>lean na buanaidhthe agus bailigh a bhféadfir.  Nuair a</span>
<lb n="7578"/><span>bheidh tart ort imthigh anonn ansúd mar a bhfuil na</span>
<lb n="7579"/><span>h-árthaí agus ól do dheoch asta mar a dheinid na</span>
<lb n="7580"/><span>buachaillí.”</span></p>
<lb n="7581"/>
<lb n="7582"/><p><span>Nuair airigh Rút an chainnt sin do shléacht sí go</span>
<lb n="7583"/><span>talamh do'n duin'uasal.</span>
<lb n="7584"/></p>
</div>
<pb n="319"/>
<div><lb n="7585"/><p><span>“Conus a thárla dhomh-sa, a dhuin'uasail,” ar sisi,</span>
<lb n="7586"/><span>“tusa bheith chómh fabharamhail dom agus gan ionam ach</span>
<lb n="7587"/><span>cailín bocht iasachta!”</span></p>
<lb n="7588"/>
<lb n="7589"/><p><span>“Do h-innseadh domh-sa,” ar seisean, “gach nídh</span>
<lb n="7590"/><span>d'ár dheinis-se do mháthair do chéile tar éis bháis an</span>
<lb n="7591"/><span>fhir a bhí agat, agus conus mar fhágais do mhuinntir</span>
<lb n="7592"/><span>féin agus an tír in ar rugadh tu chun teacht anso,</span>
<lb n="7593"/><span>i n-aonfheacht le máthair do chéile, isteach i ndúthaigh</span>
<lb n="7594"/><span>iasachta, ameasg daoine ná raibh aon aithne agat ortha</span>
<lb n="7595"/><span>roimh ré.  Go dtugaidh an Tighearna luacht saothair</span>
<lb n="7596"/><span>duit de bharr na h-oibre a dheinis, agus ó tháinís ag</span>
<lb n="7597"/><span>triall ar an dTighearna Dia Israéil agus gur chuiris tu</span>
<lb n="7598"/><span>féin fé n-a chomairce go dtugaidh sé do thuarastal</span>
<lb n="7599"/><span>duit go saidhbhir!”</span></p>
<lb n="7600"/>
<lb n="7601"/><p><span>“Is mór an sólás atá curtha agat orm, a dhuin'-</span>
<lb n="7602"/><span>uasail,” ar sisi, “agus labhairt liom chómh ceannsa,</span>
<lb n="7603"/><span>le cailín ná fuil i n-aon chor do dheagh-mhéinn ag dul</span>
<lb n="7604"/><span>di mar atá dod' chailíníbh aimsire féin.  Tá do chainnt</span>
<lb n="7605"/><span>tar éis dul trém' chroidhe, a dhuin'uasail!”</span></p>
<lb n="7606"/>
<lb n="7607"/><p><span>“Agus nuair a thiocfidh am an bhídh,” arsa Boos léi,</span>
<lb n="7608"/><span>“tar anso i dteannta na cod' eile agus caith do chuid</span>
<lb n="7609"/><span>mar aon leó agus túm do ghreim sa bhfinéagar mar chách.”</span></p>
<lb n="7610"/>
<lb n="7611"/><p><span>Nuair a tháinig tráth an bhídh do chaitheamh d'imthigh</span>
<lb n="7612"/><span>Rút agus shuidh sí i n-aice na cod' eile agus do tugadh</span>
<lb n="7613"/><span>mias mhór de'n ghráinseachán di agus d'ith sí a dóithin</span>
<lb n="7614"/><span>agus d'fhág sí fuighlach agus do cuireadh fhiachaint uirthi</span>
<lb n="7615"/><span>an fuighlach do chur chúichi agus do bhreith léi.  Ansan</span>
<lb n="7616"/><span>d'eirigh sí agus chuaidh sí ag bailiú na ndiosgán airís.</span>
<lb n="7617"/><span>Do labhair Boos, ámhthach, leis na buanaidhthibh:—</span></p>
<lb n="7618"/>
<lb n="7619"/><p><span>“Dá mbaineadh sí dórnán de'n arbhar i n-aonfheacht</span>
<lb n="7620"/><span>libh,” ar seisean, “ná coisgidh í air, agus caithidh chúichi</span>
<lb n="7621"/><span>dórnán anois a's airís uaibh féin.  Sgaoilidh léi i</span>
<lb n="7622"/><span>dtreó ná curfar aon sgáth uirthi.  Ná cuireadh aoinne</span>
<lb n="7623"/><span>aon chosg léi.”  B'é crích an sgéil é go raibh beart</span>
<lb n="7624"/><span>mhór diosgán ag Rút le breith abhaile léi ag triall ar</span>
<lb n="7625"/><span>Nóémí nuair a tháinig an tráthnóna.</span>
<lb n="7626"/></p>
</div>
<pb n="320"/>
<div><lb n="7627"/><p><span>CXXXV.</span></p>
<lb n="7628"/>
<lb n="7629"/><p><span>BOOS.</span></p>
<lb n="7630"/>
<lb n="7631"/><p><span>Nuair a bhí an bheart diosgán bailighthe ag Rút do thuig</span>
<lb n="7632"/><span>sí 'n-a h-aigne nár ghádh dhi an tuighe do bhreith léi abhaile.</span>
<lb n="7633"/><span>D'aimsigh sí cleith agus do sgoth sí an t-arbhar as an</span>
<lb n="7634"/><span>dtuighe leis an gcleith.  Nuair a bhí an órna sgartha</span>
<lb n="7635"/><span>leis an dtuighe aici fuair sí go raibh rainnt mhaith órnan</span>
<lb n="7636"/><span>aici.  Bhí ualach maith uirthi ag dul abhaile dhi.</span></p>
<lb n="7637"/>
<lb n="7638"/><p><span>“Cár bhailighis é, a 'ghnean ó?” arsa Nóémí.  “Bean-</span>
<lb n="7639"/><span>nacht ar an té a dh'fhóir ort!”</span></p>
<lb n="7640"/>
<lb n="7641"/><p><span>D'innis Rút di gach aon rud; i dtaobh an duin'uasail</span>
<lb n="7642"/><span>a bhí chómh maith dhi; agus gur bh'é ainm a bhí air 'ná</span>
<lb n="7643"/><span>Boos.  “Beannacht ó'n dTighearna air!” arsa Nóémí.</span>
<lb n="7644"/><span>“Bhí sé go maith d'ár muinntir an fhaid a bhíodar</span>
<lb n="7645"/><span>beó agus tá sé go maith dúinne anois nuair atá</span>
<lb n="7646"/><span>ár muinntir marbh!  Tá gaol gairid ag an bhfear</span>
<lb n="7647"/><span>san linn!”</span></p>
<lb n="7648"/>
<lb n="7649"/><p><span>“D'innis sé dhom go raibh,” arsa Rut, “agus dubh-</span>
<lb n="7650"/><span>airt sé liom gan dul i n-aon bhall eile ag bailiú na</span>
<lb n="7651"/><span>ndiosgán an fhaid a bheadh a chuid arbhair féin 'á bhuaint.”</span>
<lb n="7652"/><span>“Is maith é sin, a 'ghnean ó,” arsa Nóémí.  “Is fearr</span>
<lb n="7653"/><span>gan dul i n-aon áit eile ach fanmhaint i dteannta</span>
<lb n="7654"/><span>a lucht oibre siúd, le h-eagla go mb'fhéidir dá dtéidhthá</span>
<lb n="7655"/><span>chun aon áite eile go gcuirfí cosg leat.”</span></p>
<lb n="7656"/>
<lb n="7657"/><p><span>D'fhan Rút, d'á bhrígh sin, i dteannta na gcailíní a bhí</span>
<lb n="7658"/><span>ag obair ag Boos go dtí go raibh deire an arbhair</span>
<lb n="7659"/><span>bainte sa n-áit sin agus go raibh Boos ag cuimhneamh</span>
<lb n="7660"/><span>ar an arbhar do cháthadh agus do ghlanadh.  An oidhche</span>
<lb n="7661"/><span>sar a raibh an cáthadh le déanamh do labhair Nóémí le</span>
<lb n="7662"/><span>Rút.</span></p>
<lb n="7663"/>
<lb n="7664"/><p><span>“Cad a bheidh aige 'á dhéanamh amáireach, a 'ghnean</span>
<lb n="7665"/><span>ó?” arsa Nóémí.</span></p>
<lb n="7666"/>
<lb n="7667"/><p><span>“Beidh sé ag cáthadh agus ag glanadh an arbhair, a</span>
<lb n="7668"/><span>mháthair,” arsa Rút.</span>
<lb n="7669"/></p>
</div>
<pb n="321"/>
<div><lb n="7670"/><p><span>Do thuig Nóémí gur bh'é an Tighearna a bhí tar éis</span>
<lb n="7671"/><span>Bhoos agus Rút a thabhairt chun a chéile.  Do labhair sí</span>
<lb n="7672"/><span>mar seo le Rút:—</span></p>
<lb n="7673"/>
<lb n="7674"/><p><span>“Feuch, a 'ghnean ó,” ar sisí, “tabhair fé ndeara an</span>
<lb n="7675"/><span>méid atá agam le rádh leat anois agus dein mar</span>
<lb n="7676"/><span>adéarfad leat, agus dein go cruinn é agus déanfir</span>
<lb n="7677"/><span>do leas.”</span></p>
<lb n="7678"/>
<lb n="7679"/><p><span>“Déanfad aon nídh i n-aon chor adéarfir liom a</span>
<lb n="7680"/><span>dhéanamh, a mháthair,” arsa Rút.</span></p>
<lb n="7681"/>
<lb n="7682"/><p><span>“Tabhair amach as do bhosca an t-éadach fóghanta</span>
<lb n="7683"/><span>atá i gcimeád agat agus dein tu féin do nighe agus</span>
<lb n="7684"/><span>do ghlanadh go maith agus an t-éadach fóghanta san</span>
<lb n="7685"/><span>do chur umat.  Ansan imthigh amáireach chun na h-áite</span>
<lb n="7686"/><span>'n-a mbeidh sé ag glanadh an arbhair.  Ná feiceadh sé</span>
<lb n="7687"/><span>féin ná aoinne eile thu, ámhthach, go dtí go mbeidh an</span>
<lb n="7688"/><span>obair críochnuighthe.  Nuair a bheidh an obair críoch-</span>
<lb n="7689"/><span>nuighthe aige beidh tuirse air.  Íosfidh sé a chuid bídh.</span>
<lb n="7690"/><span>Beidh an oidhche ann um an dtaca san agus sínfidh sé</span>
<lb n="7691"/><span>chun codlata.  Nuair a bheidh sé 'n-a chodladh dein-se</span>
<lb n="7692"/><span>an brat a bheidh anuas air do thógáilt suas d'á chosaibh</span>
<lb n="7693"/><span>agus luigh síos i n-aice a chos agus fan ann.  Nuair a</span>
<lb n="7694"/><span>dhúiseóchaidh sé as a chodladh 'neósfidh sé féin duit cad</span>
<lb n="7695"/><span>a dhéanfir.”</span></p>
<lb n="7696"/>
<lb n="7697"/><p><span>Do dhein Rút gach nídh díreach mar adubhairt Nóémí</span>
<lb n="7698"/><span>léi a dhéanamh.  Do chríochnuigh Boos an cáthadh.  Ansan</span>
<lb n="7699"/><span>do chaith sé a chuid bídh.  Ansan do mhothuigh sé go raibh</span>
<lb n="7700"/><span>tuirse air agus do shín sé é féin i n-aice cruaiche tuighe</span>
<lb n="7701"/><span>agus a bhrat anuas air agus thuit a chodladh air go sámh.</span>
<lb n="7702"/><span>Ar ball, nuair a bhí sé 'n-a chodladh go sámh tháinig Rút</span>
<lb n="7703"/><span>agus dhein sí mar adubhairt Nóémí léi a dhéanamh, thóg</span>
<lb n="7704"/><span>sí an brat de chosaibh Bhoos agus do luigh sí i n-aice na</span>
<lb n="7705"/><span>gcos.  Nuair a dhúisigh Boos as a chodladh chonaic sé an</span>
<lb n="7706"/><span>duine agá chosaibh.</span></p>
<lb n="7707"/>
<lb n="7708"/><p><span>“Cé h-é thusa?” ar seisean agus ana sgeón ann.</span></p>
<lb n="7709"/>
<lb n="7710"/><p><span>“Rút, do sheirbhíseach, mise,” ar sisi, “leath amach</span>
<lb n="7711"/><span>do bhrat orm mar tá an gaol agat liom.”</span>
<lb n="7712"/></p>
</div>
<pb n="322"/>
<div><lb n="7713"/><p><span>“Beannacht ó'n dTighearna ort, a 'ghnean ó,” ar</span>
<lb n="7714"/><span>seisean, “agus tá san ort gan amhras.  Dheinis an</span>
<lb n="7715"/><span>mhaith ar dtúis agus tá maith is fearr 'ná é déanta</span>
<lb n="7716"/><span>anois agat.  Ná bíodh ceist ort.  Pé rud atá uait</span>
<lb n="7717"/><span>orm-sa déanfad duit é.  Is eól do sna daoine go</span>
<lb n="7718"/><span>léir gur bean gan locht tu.  Tá fhios agam go bhfuil</span>
<lb n="7719"/><span>mo ghaol leat.  Ach codail go maidin.”</span></p>
<lb n="7720"/>
<lb n="7721"/><p><span>CXXXVI.</span></p>
<lb n="7722"/>
<lb n="7723"/><p><span>PÓSADH.</span></p>
<lb n="7724"/>
<lb n="7725"/><p><span>D'fhan Rút mar a raibh aici agus do chodail sí go dtí</span>
<lb n="7726"/><span>go raibh an oidhche imthighthe.  Díreach ar an amhsgarnach,</span>
<lb n="7727"/><span>sar a raibh oiread soluis ann agus go n-aithneochadh</span>
<lb n="7728"/><span>daoine a chéile, d'eirigh sí.</span></p>
<lb n="7729"/>
<lb n="7730"/><p><span>“Seachain,” arsa Boos, “agus ná bíodh a fhios ag</span>
<lb n="7731"/><span>aoinne tu theacht anso,” agus ansan, “Osgail do</span>
<lb n="7732"/><span>bhrat,” ar seisean, agus chuir sé ualach maith de'n órna</span>
<lb n="7733"/><span>ghlan isteach sa bhrat chúichi agus d'imthigh sí abhaile sar</span>
<lb n="7734"/><span>ar ghlan an lá, i dtreó ná feacaidh aoinne ag imtheacht í.</span>
<lb n="7735"/><span>D'innis sí do Nóémí gach nídh agus thaisbeáin sí an</span>
<lb n="7736"/><span>t-ualach órnan di.</span></p>
<lb n="7737"/>
<lb n="7738"/><p><span>“Tá go maith, a 'ghnean ó,” arsa Nóémí.  “Fanaimís</span>
<lb n="7739"/><span>go bhfeicimíd.  Déanfidh an fear san rud fóghanta</span>
<lb n="7740"/><span>má's féidir dó é.”  D'eirigh Boos nuair a bhí sé 'n-a</span>
<lb n="7741"/><span>lá go breágh geal, agus d'imthigh sé agus shuidh sé ag</span>
<lb n="7742"/><span>geata na catharach.  Ba ghearr gur bhuail chuige isteach</span>
<lb n="7743"/><span>an geata an gaol eile úd a bhí níba ghiorra i ngaol</span>
<lb n="7744"/><span>do Rút 'ná Boos féin.</span></p>
<lb n="7745"/>
<lb n="7746"/><p><span>“Suidh anso go fóil, let' thoil,” arsa Boos leis.</span>
<lb n="7747"/><span>Do shuidh.  Ansan do ghlaoidh Boos chuige deichneabhar</span>
<lb n="7748"/><span>eile d'fhearaibh creideamhnacha na catharach agus d'iarr</span>
<lb n="7749"/><span>sé ortha suidh i n'aice.  Ansan do labhair sé leis an</span>
<lb n="7750"/><span>ngaol eile:—</span></p>
<lb n="7751"/>
<lb n="7752"/><p><span>“A leithéid seo, a bhráthair,” arsa Boos.  “Tá</span></p>
</div>
<pb n="323"/>
<div><lb n="7753"/><p><span>Nóémí, atá tagaithe abhaile chughainn, chun an tailimh a</span>
<lb n="7754"/><span>bhí ag ár mbráthair Elimelec do dhíol.  Is mian liom</span>
<lb n="7755"/><span>an nídh sin a dh'innsint duit-se anso os cómhair</span>
<lb n="7756"/><span>na ndaoine seo.  Má's maith leat-sa an talamh san</span>
<lb n="7757"/><span>do bheith agat, toisg an gaol a bheith ann, ceannaigh</span>
<lb n="7758"/><span>an talamh agus bíodh sé agat.  Mara maith leat san</span>
<lb n="7759"/><span>do dhéanamh abair nách maith, i dtreó go mbeidh fhios</span>
<lb n="7760"/><span>agam-sa cad is ceart dom féin a dhéanamh.  Níl aon</span>
<lb n="7761"/><span>ghaol eile ann ach an bheirt againn, agus tá tosach cirt</span>
<lb n="7762"/><span>agat-sa óir is tu an sínsear agus is mise an sósar.”</span></p>
<lb n="7763"/>
<lb n="7764"/><p><span>“Tá go maith.  Ceannóchad-sa an talamh,” arsan</span>
<lb n="7765"/><span>sínsear.</span></p>
<lb n="7766"/>
<lb n="7767"/><p><span>“Nuair a cheannóchair an talamh ó'n mnaoi,” arsa</span>
<lb n="7768"/><span>Boos, “beidh ort Rút, an bhaintreach óg, do thógaint,</span>
<lb n="7769"/><span>leis, agus í phósadh, chun sleachta do chur ar ár ngaol</span>
<lb n="7770"/><span>atá tar éis bháis gan sliocht.”</span></p>
<lb n="7771"/>
<lb n="7772"/><p><span>“Ní thógfad an talamh ná an bhean,” arsan sínsear.</span>
<lb n="7773"/><span>“Bíodh mo cheart sínsireachta sa ghnó go léir agat-sa</span>
<lb n="7774"/><span>agus ní mór liom duit é.”</span></p>
<lb n="7775"/>
<lb n="7776"/><p><span>Bhí so mar nós an uair sin ameasg clainne Israéil,</span>
<lb n="7777"/><span>nuair a leogfadh duine, le lán toil, a cheart le duine</span>
<lb n="7778"/><span>eile, go mbainfadh sé dhe a bhróg agus go dtabharfadh</span>
<lb n="7779"/><span>sé an bhróg do'n duine eile mar chómhartha ar an lán</span>
<lb n="7780"/><span>toil sin.</span></p>
<lb n="7781"/>
<lb n="7782"/><p><span>“Má 'seadh,” arsa Boos, “bain díot do bhróg agus</span>
<lb n="7783"/><span>tabhair dom í mar dheimhniú ar thu bheith sásta.”</span></p>
<lb n="7784"/>
<lb n="7785"/><p><span>Do dhein.  Bhain sé dhe an bhróg agus shín sé chun</span>
<lb n="7786"/><span>Boos í.  “Seo,” ar seisean, “siní agat í le lán toil.”</span></p>
<lb n="7787"/>
<lb n="7788"/><p><span>Ansan do labhair Boos leis na fearaibh a bhí láithreach.</span></p>
<lb n="7789"/>
<lb n="7790"/><p><span>“Is fínnithe sibh go léir anois,” arsa Boos, “gur</span>
<lb n="7791"/><span>liom-sa gach a raibh ag Aimalec agus ag Celion agus</span>
<lb n="7792"/><span>ag Mahalon, nuair a phósfad Rút, baintreach Mhahaloin,</span>
<lb n="7793"/><span>nuair a thabharfidh Nóémí dhom é, agus nuair a phósfad</span>
<lb n="7794"/><span>Rút, baintreach Mhahaloin, chun ainm an duine atá</span>
<lb n="7795"/><span>marbh do chimeád beó i n'oighreacht.  Is fínnithe sibh-se</span>
<lb n="7796"/><span>ar an nídh sin go léir.”</span>
<lb n="7797"/></p>
</div>
<pb n="324"/>
<div><lb n="7798"/><p><span>“Is fínnithe,” ar siad, “agus go gcuiridh an Tigh-</span>
<lb n="7799"/><span>earna gach aon lá de'n rath ort-sa agus uirthi sin,</span>
<lb n="7800"/><span>mar a chuir sé ar Rachel agus ar Lia, an bheirt ó n-a</span>
<lb n="7801"/><span>shíolraidh clann Israéil go léir!”</span></p>
<lb n="7802"/>
<lb n="7803"/><p><span>Ansan do pósadh Boos agus Rút agus chuir an</span>
<lb n="7804"/><span>Tighearna an rath ortha agus nuair a tháinig an t-am bhí</span>
<lb n="7805"/><span>mac maith acu.  Nuair a tháinig an mac san bhí áthas</span>
<lb n="7806"/><span>mór ar na mnáibh go léir sa chómharsanacht agus thánadar</span>
<lb n="7807"/><span>agus do labhradar le Nóémí agus, “Moladh go deó</span>
<lb n="7808"/><span>leis an dTighearna!” adeiridís, “mar níor leog</span>
<lb n="7809"/><span>sé dod' mhuinntir dul ar neamhnídh.  Thug sé dhuit an</span>
<lb n="7810"/><span>mac so, mac do mhnaoi do mhic féin, agus mairfidh</span>
<lb n="7811"/><span>t'ainm i n-Israél mar gheall air.”</span></p>
<lb n="7812"/>
<lb n="7813"/><p><span>Do tugadh Obed mar ainm ar an mac.  D'fhás an</span>
<lb n="7814"/><span>mac san agus nuair a tháinig an aimsir bhí mac aige</span>
<lb n="7815"/><span>féin.  Isai ab ainm do'n mhac san.  Do ghluais an</span>
<lb n="7816"/><span>aimsir agus d'fhás Isai agus bhí mac aige agus Dáibhid</span>
<lb n="7817"/><span>ab ainm dó san.  B'shiné an rí a bhí ar chlainn Israéil,</span>
<lb n="7818"/><span>an rí uasal árdchómhachtach ó n-ar shíolraidh ár Slánuigh-</span>
<lb n="7819"/><span>theóir, moladh go deó leis!</span></p>
<lb n="7820"/>
<lb n="7821"/><p><span>CXXXVII.</span></p>
<lb n="7822"/>
<lb n="7823"/><p><span>ANNA.</span></p>
<lb n="7824"/>
<lb n="7825"/><p><span>Fé mar a tugadh cheana cúntas cruinn, tríd síos,</span>
<lb n="7826"/><span>ar Rút, toisg gur uaithi do shíolraidh an rí uasal,</span>
<lb n="7827"/><span>oirdheirc, naomhtha, .i. Dáibhid, tugtar anso cúntas</span>
<lb n="7828"/><span>ar mhnaoi eile, an bhean ó n-ar tháinig an mac uasal úd</span>
<lb n="7829"/><span>a bhí 'n-a bhreitheamh os cionn clainne Israéil 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="7830"/><span>san, agus i n' fháig mhór i láthair Dé agus daoine,</span>
<lb n="7831"/><span>.i. Samuel.</span></p>
<lb n="7832"/>
<lb n="7833"/><p><span>Elcana ab ainm d'athair Shamuel.  Bhí beirt bhan</span>
<lb n="7834"/><span>pósta aige.  Anna ab ainm do mhnaoi acu agus</span>
<lb n="7835"/><span>Phenenna ab ainm do'n mhnaoi eile.  Bhí clann ag</span></p>
</div>
<pb n="325"/>
<div><lb n="7836"/><p><span>Phenenna agus bhí Anna aimrid.  B'é toil Dé ná raibh</span>
<lb n="7837"/><span>aon duine clainne aici.  Bhí ana bhuairt uirthi mar</span>
<lb n="7838"/><span>gheall air sin.  Cúis bhuartha an uair sin ab eadh do</span>
<lb n="7839"/><span>mhnaoi phósta gan clann a bheith aici.  B'é creideamh</span>
<lb n="7840"/><span>clainne Israéil go raibh an Slánuightheóir le teacht,</span>
<lb n="7841"/><span>agus gur ar shliocht Israéil a thiocfadh sé fé mar a bhí</span>
<lb n="7842"/><span>geallta ag Dia.  D'á bhrígh sin bhí neart do gach mnaoi</span>
<lb n="7843"/><span>phósta 'n-a raibh clann aici súil a bheith aici go</span>
<lb n="7844"/><span>mb'fhéidir gur ar a sliocht féin do thiocfadh an Slán-</span>
<lb n="7845"/><span>uightheóir.  An bhean, ámhthach, a bheadh gan chlainn ní</span>
<lb n="7846"/><span>fhéadfadh sí aon tsúil a bheith aici leis sin.  Adhbhar buartha</span>
<lb n="7847"/><span>ab eadh, d'á bhrígh sin, do mhnaoi phósta, í bheith gan</span>
<lb n="7848"/><span>sliocht uirthi.  Bhí an bhuairt sin go h-ana dhian ar Anna.</span></p>
<lb n="7849"/>
<lb n="7850"/><p><span>Hélí ab ainm do'n Árdshagart a bhí ar chlainn Israéil</span>
<lb n="7851"/><span>an uair sin.  Bhí sé 'n-a shuidhe, lá, ag dorus an team-</span>
<lb n="7852"/><span>puil.  Chonaic sé an bhean ag teacht chun an teampuil</span>
<lb n="7853"/><span>agus ghá leogaint féin ar a glúinibh agus chonaic sé na</span>
<lb n="7854"/><span>deóracha ag teacht go fuigheach ó n-a súilibh agus a</span>
<lb n="7855"/><span>beóil ag corruighe, ach níor airigh sé aon fhocal ag teacht</span>
<lb n="7856"/><span>as a béal.  Bhí sé díreach tar éis am dínnéir agus do</span>
<lb n="7857"/><span>buaileadh isteach i n-aigne an Árdshagairt gur ar</span>
<lb n="7858"/><span>meisge a bhí an bhean, gur b'amhlaidh a dh'ól sí an iomad</span>
<lb n="7859"/><span>fíona le n-a dínnéar.  Do labhair sé léi.</span></p>
<lb n="7860"/>
<lb n="7861"/><p><span>“Cad chuige dhuit bheith ar meisge, a bhean!” ar</span>
<lb n="7862"/><span>seisean léi.  “Imthigh,” ar seisean, “agus cuir díot</span>
<lb n="7863"/><span>an mheisge sin atá ort!”</span></p>
<lb n="7864"/>
<lb n="7865"/><p><span>“A uasail,” ar sisi, “ná meas gur ar meisge</span>
<lb n="7866"/><span>atáim.  Ní h-eadh i n-aon chor.  Bean atá lán de</span>
<lb n="7867"/><span>bhuairt iseadh me, a uasail.  Ní'l fíon, ná aon deoch</span>
<lb n="7868"/><span>eile meisgeamhail ólta agam, a uasail, ach táim anso</span>
<lb n="7869"/><span>ag cur mo ghuide go dian suas chun an Tighearna</span>
<lb n="7870"/><span>'ghá iarraidh air fóirithint orm.”</span></p>
<lb n="7871"/>
<lb n="7872"/><p><span>Do thuig Hélí go raibh eugcóir déanta aige uirthi</span>
<lb n="7873"/><span>agus do labhair sé go cneasta léi.</span></p>
<lb n="7874"/>
<lb n="7875"/><p><span>“Síothcháin Dé ort a 'ghnean ó,” ar seisean, “agus go</span>
<lb n="7876"/><span>dtugaidh Dia dhuit an nídh sin atá agat d'á iarraidh air!”</span>
<lb n="7877"/></p>
</div>
<pb n="326"/>
<div><lb n="7878"/><p><span>Isé rud a bhí aici dh'á iarraidh ar Dhia 'ná go dtabharfadh</span>
<lb n="7879"/><span>Dia mac di; agus do gheall sí do Dhia dá dtugadh sé</span>
<lb n="7880"/><span>mac di go mbronnfadh sí an mac san airís ar Dhia</span>
<lb n="7881"/><span>féin.  Go dtabharfadh sí chun an teampuil é chómh</span>
<lb n="7882"/><span>luath agus a bheadh sé i n-aois chuige agus go bhfágfadh sí</span>
<lb n="7883"/><span>ann é an chuid eile d'á shaoghal.  An focal adubhairt</span>
<lb n="7884"/><span>Hélí léi, nuair iarr sé ar an dTighearna an nídh a bhí</span>
<lb n="7885"/><span>aici d'á iarraidh air a thabhairt di, do thuig sí go raibh</span>
<lb n="7886"/><span>sa bhfocal san freagairt ó Dhia ar a guidhe agus tháinig</span>
<lb n="7887"/><span>áthas mór uirthi agus suaineas aigne.</span></p>
<lb n="7888"/>
<lb n="7889"/><p><span>An gnó a thug chun an teampuil Elcana agus a</span>
<lb n="7890"/><span>mhuinntir do deineadh é agus d'imthighdar abhaile go</span>
<lb n="7891"/><span>Ramata, i gcnoc Ephraim.  Bliain 'n-a dhiaidh san</span>
<lb n="7892"/><span>bhí mac ag Anna.  Thug sí Samuel mar ainm air, mar</span>
<lb n="7893"/><span>cialluighean an focal “Samuel” tabharthas ó Dhia.</span></p>
<lb n="7894"/>
<lb n="7895"/><p><span>Tháinig an t-am airís chun dul go dtí an teampul agus</span>
<lb n="7896"/><span>an ídhbirt do dhéanamh.  Dheineadh Elcana an ídhbirt</span>
<lb n="7897"/><span>sin gach bliain.  Nuair a bhí muinntir an teaghlaigh ag</span>
<lb n="7898"/><span>gluaiseacht.  “Ní raghad-sa libh an turas so,” arsa</span>
<lb n="7899"/><span>Anna.  “Fanfad go dtí go ndeighilfad mo mhac agus</span>
<lb n="7900"/><span>ansan béarfad liom é go dtí an teampul agus tabhar-</span>
<lb n="7901"/><span>fad suas do'n Tighearna ann é, fé mar a gheallas.”</span></p>
<lb n="7902"/>
<lb n="7903"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Elcana.  “Dein an rud a</span>
<lb n="7904"/><span>gheallais do Dhia a dhéanfá.”</span></p>
<lb n="7905"/>
<lb n="7906"/><p><span>CXXXVIII.</span></p>
<lb n="7907"/>
<lb n="7908"/><p><span>BEIRT MHAC HÉLÍ.</span></p>
<lb n="7909"/>
<lb n="7910"/><p><span>Nuair a bhí an t-am ceart chuige tagaithe do dheighil</span>
<lb n="7911"/><span>Anna an mac.  Ansan do rug sí léi é go dtí an</span>
<lb n="7912"/><span>teampul.  Do rug sí léi, 'n-a theannta, trí cinn</span>
<lb n="7913"/><span>de ghamhnaibh, chun ídhbirte do dhéanamh.  Agus do rug</span>
<lb n="7914"/><span>sí léi trí buiséil arbhair agus árthach fíona 'n-a raibh</span>
<lb n="7915"/><span>tímpal dachad cárt fíona ann.  Ansan do deineadh an</span></p>
</div>
<pb n="327"/>
<div><lb n="7916"/><p><span>ídhbirt agus do tugadh an mac suas do'n árdshagart,</span>
<lb n="7917"/><span>Hélí, agus dubhairt Anna mar seo leis:</span></p>
<lb n="7918"/>
<lb n="7919"/><p><span>“Gabhaim párdún agat, a uasail,” ar sise, “is mise</span>
<lb n="7920"/><span>an bhean úd a chonaicís annso ag cur mo ghuidhe suas</span>
<lb n="7921"/><span>go dian chun Dé.  Sidé an mac a bhí agam 'á iarraidh an</span>
<lb n="7922"/><span>uair sin ar Dhia.  B'é toil an Tighearna mo ghuidhe thabh-</span>
<lb n="7923"/><span>airt dom.  Thug Dia an mac so dhom.  Táim-se 'ghá</span>
<lb n="7924"/><span>thabhairt thar n-ais anois do'n Tighearna.  Fanadh sé</span>
<lb n="7925"/><span>anso ag an dTighearna ag déanamh seirbhíse do'n Tigh-</span>
<lb n="7926"/><span>earna i gcómnuidhe, an fhaid is toil leis an dTighearna</span>
<lb n="7927"/><span>é dh'fhanmhaint.”  Ansan dheineadar Dia d'adhradh,</span>
<lb n="7928"/><span>agus dhein Anna duain targaireachta i n-ar thrácht sí</span>
<lb n="7929"/><span>ar theacht an tSlánuightheóra.  Ansan tháinig Elcana</span>
<lb n="7930"/><span>agus a bhean abhaile chun a dtighe féin i Ramata, agus</span>
<lb n="7931"/><span>d'fhan an mac ag Hélí, sa teampul.</span></p>
<lb n="7932"/>
<lb n="7933"/><p><span>Beirt a bhí go h-olc, go h-ana olc, ab eadh an bheirt</span>
<lb n="7934"/><span>mhac a bhí ag Hélí.  Nuair a thagadh na daoine chun</span>
<lb n="7935"/><span>ídhbirte dhéanamh ní leogadh an bheirt sin dóibh an ídhbirt</span>
<lb n="7936"/><span>do dhéanamh cruinn do réir na dlighe.  Chuiridís fhiach-</span>
<lb n="7937"/><span>aint ar na daoine feóil na h-ídhbirte do thabhairt dóibh</span>
<lb n="7938"/><span>sar a mbíodh an ídhbirt déanta sa cheart.  Thaisbeán-</span>
<lb n="7939"/><span>adar ná raibh aon mheas acu ar Dhia ná ar an ídhbhirt.  Do</span>
<lb n="7940"/><span>bhaineadh san go mór ó mheas na ndaoine ar Dhia</span>
<lb n="7941"/><span>agus ar ídhbirt.  Bhí san ag iompáil na ndaoine ó Dhia</span>
<lb n="7942"/><span>agus ó chreideamh, agus deir an Bíobla go raibh an</span>
<lb n="7943"/><span>peaca a bhí ag an mbeirt á dhéanamh go raibh sé léanmhar</span>
<lb n="7944"/><span>thar na beartaibh i láthair Dé.</span></p>
<lb n="7945"/>
<lb n="7946"/><p><span>Ach bhí Samuel ag fás agus é 'n-a leanbh ghrástamhail</span>
<lb n="7947"/><span>i láthair Dé, ag déanamh seirbhíse an teampuil.  Thagadh</span>
<lb n="7948"/><span>Anna agus Elcana gach aon bhliain 'ghá fheisgint</span>
<lb n="7949"/><span>agus ag déanamh ídhbirte, mar ba ghnáth.  Bhíodh ar an</span>
<lb n="7950"/><span>mac saghas éide ar a dtugtí Ephod, agus dhein a mháthair</span>
<lb n="7951"/><span>casóigín deas dó agus thug sí chuige é, uair d'á dtáinig</span>
<lb n="7952"/><span>sí.  Bhí cion ana mhór ag Hélí ar an mac san toisg é</span>
<lb n="7953"/><span>bheith chómh grástamhail, chómh naomhtha, agus chuir sé a</span>
<lb n="7954"/><span>bheannacht ó chroidhe ar an athair agus ar an máthair.</span>
<lb n="7955"/></p>
</div>
<pb n="328"/>
<div><lb n="7956"/><p><span>“Go gcuiridh an Tighearna an rath oraibh,” ar seisean,</span>
<lb n="7957"/><span>“agus ó thugabhair an mac so suas do'n Tighearna go</span>
<lb n="7958"/><span>dtugaidh an Tighearna tuille clainne dhíbh!”</span></p>
<lb n="7959"/>
<lb n="7960"/><p><span>B'é toil Dé go raibh triúr mac eile agus beirt</span>
<lb n="7961"/><span>inghean ag Anna 'n-a dhiaidh san, agus do móradh an</span>
<lb n="7962"/><span>mac Samuel, i láthair an Tighearna.</span></p>
<lb n="7963"/>
<lb n="7964"/><p><span>Ach bhí Hélí ana aosta.  Do h-innstí dhó na droch</span>
<lb n="7965"/><span>bhearta a bhíodh agá bheirt mhac á dhéanamh.  Bhí a n-ainm i</span>
<lb n="7966"/><span>mbéalaibh daoine ar fuaid na tíre go léir bhíodar chómh</span>
<lb n="7967"/><span>h-olc san.  Do labhair Hélí leó.</span></p>
<lb n="7968"/>
<lb n="7969"/><p><span>“Cad chuige dhíbh, a chlann ó,” ar seisean, “bheith ag</span>
<lb n="7970"/><span>déanamh na ndroch bheart so a dh'airighim a dheinean</span>
<lb n="7971"/><span>sibh?  Táid na daoine go léir ag trácht oraibh.  Cuiridh</span>
<lb n="7972"/><span>uaibh na droch bhearta san, a chlann ó,” ar seisean leó.</span>
<lb n="7973"/><span>“Má dheinean duine rud i n-aghaidh duine is oraibh-se</span>
<lb n="7974"/><span>atá fearg Dé do mhaolú do'n duine sin a dheinean an</span>
<lb n="7975"/><span>eugcóir.  Ach nuair a dheinean sibh-se rud i n-aghaidh</span>
<lb n="7976"/><span>Dé féin, ag iompáil na ndaoine 'n-a choinnibh, cé bheidh</span>
<lb n="7977"/><span>chun sibh-se do chosaint ar fheirg Dé?”</span></p>
<lb n="7978"/>
<lb n="7979"/><p><span>Níor thugadar aon toradh air.  Do leanadar d'á</span>
<lb n="7980"/><span>ndroch bheartaibh.  Ach do chuaidh an mac, Samuel, ar</span>
<lb n="7981"/><span>aghaidh agus bhí sé ag fás, agus bhí grádh ag Dia agus</span>
<lb n="7982"/><span>ag daoine dhó.</span></p>
<lb n="7983"/>
<lb n="7984"/><p><span>Tar éis rainnt aimsire do chuir an Tighearna ag</span>
<lb n="7985"/><span>triall ar Hélí duine naomhtha chun a dh'innsint dó go</span>
<lb n="7986"/><span>raibh díoltas le teacht ó Dia air mar gheall ar nár</span>
<lb n="7987"/><span>chuir sé smacht ar a bheirt mhac nuair a bhí 'fhios aige iad</span>
<lb n="7988"/><span>a bheith ag déanamh na díobhála go léir, ag cur na ndaoine</span>
<lb n="7989"/><span>i gcoinnibh Dé; ag cur na ndaoine ar aimhleas a</span>
<lb n="7990"/><span>n-anama; ag gabháil de chosaibh ins gach sórd dlighe</span>
<lb n="7991"/><span>agus ag cur na ndaoine suas chun bheith ag gabháil de</span>
<lb n="7992"/><span>chosaibh ins gach sórd dlighe chómh maith.</span>
<lb n="7993"/></p>
</div>
<pb n="329"/>
<div><lb n="7994"/><p><span>CXXXIX.</span></p>
<lb n="7995"/>
<lb n="7996"/><p><span>GUTH AN TIGHEARNA.</span></p>
<lb n="7997"/>
<lb n="7998"/><p><span>Tháinig an teachtaire naomhtha ag triall ar Hélí agus</span>
<lb n="7999"/><span>do labhair sé le Hélí mar seo:—</span></p>
<lb n="8000"/>
<lb n="8001"/><p><span>“Seo mar adeir an Tighearna.  An amhlaidh nár</span>
<lb n="8002"/><span>thugas-sa foillsiú soiléir orm féin do theaghlach t'athar,</span>
<lb n="8003"/><span>nuair a bhíodar thíos sa n-Éigipt i dtigh Pharó?  Do</span>
<lb n="8004"/><span>thoghas é amach a' clainn Israéil go léir chun é bheith 'n-a</span>
<lb n="8005"/><span>shagart agam agus chun é bheith ag dul suas chun m'altóra</span>
<lb n="8006"/><span>ag déanamh ídhbirte chugham.  Thugas do theaghlach</span>
<lb n="8007"/><span>t'athar gach nídh d'á mbainean le h-ídhbirt ameasg</span>
<lb n="8008"/><span>clainne Israéil.  Cad chuige dhaoibh m'ídhbirtí, agus na</span>
<lb n="8009"/><span>bronntaisí a tugtar dom, do theilgean uaibh le nbhúr</span>
<lb n="8010"/><span>gcosaibh tar éis mé ghá órdú go ndéanfí iad d'ofráil</span>
<lb n="8011"/><span>sa teampul?  B'fhearr leat onóir a thabhairt dod'</span>
<lb n="8012"/><span>bheirt mhac 'ná onóir a thabhairt domh-sa.  Do gheallas,</span>
<lb n="8013"/><span>gan amhras, gur agat' theaghlach, agus ag teaghlach</span>
<lb n="8014"/><span>t'athar, a bheadh seirbhís ídhbeartha dhéanamh dom go deó.</span>
<lb n="8015"/><span>Ach anois,” adeir an Tighearna, “ní mar sin a bheidh i</span>
<lb n="8016"/><span>n-aon chor feasta, ach an té a thabharfidh glóire dhomh-sa</span>
<lb n="8017"/><span>is dó a tabharfar glóire, agus an té a thabharfidh tar-</span>
<lb n="8018"/><span>cuisne dhomh-sa tabharfar tarcuisne dhó.  Feuch, tá an</span>
<lb n="8019"/><span>t-am ag teacht agus gearrfad-sa do ghéag díot-sa</span>
<lb n="8020"/><span>agus de theaghlach t'athar, i dtreó ná beidh fear aosta</span>
<lb n="8021"/><span>ar do theaghlach.  Chífir t'fhear tnútha sa teampul, ins</span>
<lb n="8022"/><span>gach gnó rathmhar a bhainfidh le clainn Israéil agus</span>
<lb n="8023"/><span>beidh do theaghlach-sa gan duine aosta ann choidhche.”</span></p>
<lb n="8024"/>
<lb n="8025"/><p><span>Do h-innseadh, leis, do Helí go dtiocfadh an bás ar</span>
<lb n="8026"/><span>a bheirt mhac i n-aon lá amháin, agus do thuit san amach</span>
<lb n="8027"/><span>mar a chífar.</span></p>
<lb n="8028"/>
<lb n="8029"/><p><span>Do ghluais rainnt aimsire.  Do thárla, lá áirithe,</span>
<lb n="8030"/><span>go raibh Hélí sa n-áit 'n-ar ghnáth leis a bheith agus é ana</span></p>
</div>
<pb n="330"/>
<div><lb n="8031"/><p><span>lag leis an aois, agus an radharc nách mór caillte</span>
<lb n="8032"/><span>aige.  Bhí Samuel 'n-a chodladh; do ghlaoidh an</span>
<lb n="8033"/><span>Tighearna ar Shamuel.  “A Shamueil!” arsan Tighearna.</span>
<lb n="8034"/><span>D'airigh Samuel an ghlaodh agus cheap sé gur bh'é</span>
<lb n="8035"/><span>Hélí a ghlaoidh air.  Do phreab sé as a chodladh agus</span>
<lb n="8036"/><span>d'fhreagair sé an ghlaodh.  “Táim anso,” ar seisean,</span>
<lb n="8037"/><span>agus siúd ag triall ar Hélí é.</span></p>
<lb n="8038"/>
<lb n="8039"/><p><span>“Táim anso, a Uasail,” ar seisean.  “Do ghlaodhais</span>
<lb n="8040"/><span>orm.</span></p>
<lb n="8041"/>
<lb n="8042"/><p><span>“Níor ghlaodhas, a mhic,” arsa Hélí, “imthigh thar n-ais</span>
<lb n="8043"/><span>agus codail.”</span></p>
<lb n="8044"/>
<lb n="8045"/><p><span>D'imthigh sé thar n-ais agus do luigh sé agus thuit a</span>
<lb n="8046"/><span>chodladh air airís.  I gceann tamail do glaodhadh</span>
<lb n="8047"/><span>airís air, “a Shamueil.”  Do phreab sé as a chodladh</span>
<lb n="8048"/><span>an tarna h-uair agus siúd ag triall ar Hélí é.</span></p>
<lb n="8049"/>
<lb n="8050"/><p><span>“Táim anso,” ar seisean, “do ghlaodhais orm.”</span></p>
<lb n="8051"/>
<lb n="8052"/><p><span>“Níor ghlaodhas, a mhic ó” arsa Hélí, “Imthigh leat</span>
<lb n="8053"/><span>agus codail.”</span></p>
<lb n="8054"/>
<lb n="8055"/><p><span>Do glaodhadh an trímhadh h-uair air agus tháinig sé</span>
<lb n="8056"/><span>ar triall ar Hélí.  Ansan do thuig Hélí gur bh'é an</span>
<lb n="8057"/><span>Tighearna a bhí ag glaodhach ar an mbuachaill.</span></p>
<lb n="8058"/>
<lb n="8059"/><p><span>“Imthigh leat anois, a mhic ó,” ar seisean, “agus</span>
<lb n="8060"/><span>má ghlaodhan sé ort airís abair-se 'ghá fhreagradh,</span>
<lb n="8061"/><span>‘Labhair, a Thighearna, óir tá do sheirbhíseach ag éisteacht</span>
<lb n="8062"/><span>leat.’”</span></p>
<lb n="8063"/>
<lb n="8064"/><p><span>D'imthigh Samuel agus do luigh sé agus thuit a chodladh</span>
<lb n="8065"/><span>air.  Tháinig an Tighearna agus sheasaimh sé i n' aice</span>
<lb n="8066"/><span>agus ghlaoidh sé:  “A Shamueil! a Shamueil!” ar</span>
<lb n="8067"/><span>seisean.</span></p>
<lb n="8068"/>
<lb n="8069"/><p><span>“Labhair, a Thighearna,” arsa Samuel, “óir tá do</span>
<lb n="8070"/><span>sheirbhíseach ag éisteacht leat.”  “Feuch,” arsan Tigh-</span>
<lb n="8071"/><span>earna, “déanfad-sa nídh i n-Israél, nídh a chuirfidh</span>
<lb n="8072"/><span>píoparnach i gcluasaibh gach duine a dh'aireóchaidh é.</span>
<lb n="8073"/><span>Cuirfad ar siubhal i gcoinnibh Hélí gach nídh d'á ndubhart,</span>
<lb n="8074"/><span>ó thosach go deire.  Dubhart leis go dtabharfinn breith</span>
<lb n="8075"/><span>shíoruidhe ar a theaghlach, toisg a fhios a bheith aige go</span></p>
</div>
<pb n="331"/>
<div><lb n="8076"/><p><span>raibh a chlann mhac ag déanamh an uilc agus nár smach-</span>
<lb n="8077"/><span>tuigh só iad.”</span></p>
<lb n="8078"/>
<lb n="8079"/><p><span>Ansan do thuit a chodladh airís ar Shamuel agus</span>
<lb n="8080"/><span>chodail sé go maidin.</span></p>
<lb n="8081"/>
<lb n="8082"/><p><span>CXL.</span></p>
<lb n="8083"/>
<lb n="8084"/><p><span>BUADH AG AN NAMHAID.</span></p>
<lb n="8085"/>
<lb n="8086"/><p><span>D'eirigh Samuel ar maidin agus bhí sé ag osgailt</span>
<lb n="8087"/><span>dóirse agus finneóga an teampuil.  Níor labhair sé</span>
<lb n="8088"/><span>le Hélí.  Bhí sgáth air.  Níor mhaith leis an chainnt</span>
<lb n="8089"/><span>chruaidh adubhairt an Tighearna d'innsint dó.  Do</span>
<lb n="8090"/><span>ghlaoidh Hélí air.</span></p>
<lb n="8091"/>
<lb n="8092"/><p><span>“A Shamueil, a mhic,” ar seisean leis, “innis dom</span>
<lb n="8093"/><span>an chainnt adubhairt an Tighearna leat.  Ná ceil aon</span>
<lb n="8094"/><span>fhocal de'n chainnt orm.  Beidh m'easgaine ort má</span>
<lb n="8095"/><span>cheilean tú aon fhocal di orm.  Go ndeinidh an</span>
<lb n="8096"/><span>Tighearna so agus súd leat má cheilean tú orm aon</span>
<lb n="8097"/><span>fhocal d'á ndubhairt sé leat.”</span></p>
<lb n="8098"/>
<lb n="8099"/><p><span>Ansan d'innis Samuel dó, tríd síos, an uile fhocal</span>
<lb n="8100"/><span>de'n chainnt, gan aon fhocal do chimeád siar.  D'éist</span>
<lb n="8101"/><span>Hélí leis go dtí go raibh an sgéal go léir innste aige.</span>
<lb n="8102"/><span>Ansan dubhairt sé, “Isé an Tighearna é, deineadh</span>
<lb n="8103"/><span>sé do réir a thoile!”</span></p>
<lb n="8104"/>
<lb n="8105"/><p><span>Do ghluais an aimsir agus d'fhás an buachaill Samuel</span>
<lb n="8106"/><span>agus bhí an Tighearna leis, agus do thuig clann Israéil</span>
<lb n="8107"/><span>go léir, ó Dhan go Beirsabé, gur bh'fháig dílis do'n</span>
<lb n="8108"/><span>Tighearna gur bh'eadh é.</span></p>
<lb n="8109"/>
<lb n="8110"/><p><span>Ach níor rug Dia gairid ar Hélí.  Do ghluais breis</span>
<lb n="8111"/><span>agus fiche blian sar ar thosnuigh an díbhfeirg ar theacht</span>
<lb n="8112"/><span>air féin agus ar a theaghlach.  Ansan, fé dheire, d'eirigh</span>
<lb n="8113"/><span>na Philistínigh i gcoinnibh chlainne Israéil agus do</span>
<lb n="8114"/><span>thosnuigh an cogadh eatartha.  Dhein na Philistínigh</span></p>
</div>
<pb n="332"/>
<div><lb n="8115"/><p><span>longphort i n-áit ar a dtugtí Aphec agus dhein clann</span>
<lb n="8116"/><span>Israéil longphort i n-áit ar a dtugtí, “cloch an chon-</span>
<lb n="8117"/><span>ganta.”  Tháinig na Philistínigh amach agus do ghleusa-</span>
<lb n="8118"/><span>dar a slóighte i n-íodhnaibh catha.  Tháinig slóighte</span>
<lb n="8119"/><span>Israéil amach agus thugadar cath do sna Philistínigh.</span>
<lb n="8120"/><span>Is ar éigin a bhí an cath tosnuighthe nuair a dh'iompuigh</span>
<lb n="8121"/><span>clann Israéil agus theicheadar.  Do lean a namhaid</span>
<lb n="8122"/><span>ar a dtóir agus do thuit, sa tóir sin, tímpal cheithre</span>
<lb n="8123"/><span>mhíle fear de chlainn Israéil.  Bhí na cuirp 'n-a</span>
<lb n="8124"/><span>srathanaibh ar na páirceanaibh mórthímpal.</span></p>
<lb n="8125"/>
<lb n="8126"/><p><span>Ní raibh sa cheithre mhíle fear san ach fíor bheagán as</span>
<lb n="8127"/><span>an mór shluagh de chlainn Israéil a chuaidh sa chath.  Tháinig</span>
<lb n="8128"/><span>an chuid eile thar n-ais chun an longphuirt.  Bhí iongna</span>
<lb n="8129"/><span>agus alltacht ortha go léir nuair a chruinnighdar a</span>
<lb n="8130"/><span>meabhair agus thuigeadar cad a bhí imthighthe ortha.  “Ó,”</span>
<lb n="8131"/><span>ar siad le n-a chéile, “cad 'n-a thaobh gur leog an</span>
<lb n="8132"/><span>Tighearna a leithéid de bhualadh agus de bhrise a</span>
<lb n="8133"/><span>dh'imtheacht orainn indiu ó lámhaibh na bhPhilistíneach?</span>
<lb n="8134"/><span>Tugaimís linn an Airc, Airc Connartha an Tighearna, ó</span>
<lb n="8135"/><span>Shíló, agus bíodh an Airc sin againn anso i n-ár measg</span>
<lb n="8136"/><span>chun sinn a chosaint ar ár namhaid.”</span></p>
<lb n="8137"/>
<lb n="8138"/><p><span>Do cuireadh teachtaireacht go Síló agus do tugadh</span>
<lb n="8139"/><span>an airc as an áit sin, agus isteach i longphort clainne</span>
<lb n="8140"/><span>Israéil, ag cloich an chonganta.  Chómh luath agus</span>
<lb n="8141"/><span>tháinig an airc isteach sa longphort do chuir mór shluagh</span>
<lb n="8142"/><span>Israéil go léir liú suas, liú árd, láidir, chuthaigh,</span>
<lb n="8143"/><span>i dtreó gur chrith an talamh fé chosaibh na ndaoine sa</span>
<lb n="8144"/><span>dá longphort.  Tháinig sgannra ar na Philistínigh</span>
<lb n="8145"/><span>nuair airighdar an liú san.  Thuigeadar go raibh Airc</span>
<lb n="8146"/><span>Connartha an Tighearna tagaithe isteach i longphort</span>
<lb n="8147"/><span>Israéil agus gur bh'shiné fé ndeár an liú uathbhásach.</span>
<lb n="8148"/><span>Tháinig sgannra ortha agus, “Ó,” ar siad le n-a chéile,</span>
<lb n="8149"/><span>“cad a dhéanfimíd?  Cé chosanóchaidh sinn ar na</span>
<lb n="8150"/><span>déithibh árda cómhachtacha san?  Siniad na déithe do</span>
<lb n="8151"/><span>chuir ar an Éigipt na pláige marbhuightheacha úd.  Ach</span>
<lb n="8152"/><span>glacaidh misneach, a shlóighte Philistim, agus troididh</span></p>
</div>
<pb n="333"/>
<div><lb n="8153"/><p><span>go dána agus ná curtar fé smacht chlainne Israéil</span>
<lb n="8154"/><span>sibh mar a bhíodar-san fé nbhúr smacht-sa.”</span></p>
<lb n="8155"/>
<lb n="8156"/><p><span>Do ghleus an dá thaobh iad féin chun catha agus do</span>
<lb n="8157"/><span>ghríos na Philistínigh iad féin chun cruadh chómhraic.  Do</span>
<lb n="8158"/><span>troideadh go dian ar gach taobh.  Ach do buadhadh ar</span>
<lb n="8159"/><span>chlainn Israéil.  Do cuireadh ár agus dearg ruathar</span>
<lb n="8160"/><span>ortha i dtreó gur rith gach fear díobh nár marbhuigheadh</span>
<lb n="8161"/><span>abhaile chun a thighe féin.  Do fágadh deich míle fhichead</span>
<lb n="8162"/><span>troightheach marbh, ar áit an chatha agus in sna h-áitean-</span>
<lb n="8163"/><span>aibh 'n-ar leanadh ar a dtóir.  Ní h-innstear an mór</span>
<lb n="8164"/><span>de sna marcaigh agus de sna h-uaislibh a marbhuigheadh.</span>
<lb n="8165"/><span>Ach do thuit an bheirt droch bhuachaillí, beirt mhac Hélí,</span>
<lb n="8166"/><span>Hophní agus Phinees, agus do thóg na Philistínigh airc</span>
<lb n="8167"/><span>Connartha an Tighearna agus do rugadar leó í.</span></p>
<lb n="8168"/>
<lb n="8169"/><p><span>Hophní agus Phinees, an bheirt nár thug riamh do</span>
<lb n="8170"/><span>Dhia ná do'n airc ach masla agus tarcuisne, isiad a bhí</span>
<lb n="8171"/><span>ag tabhairt aire do'n airc nuair a tugadh isteach sa</span>
<lb n="8172"/><span>longphort í.  Ba lugha d'easonóir do'n airc í thuitim</span>
<lb n="8173"/><span>isteach i lámhaibh na bhPhilistíneach 'ná a cúram a bheith</span>
<lb n="8174"/><span>ar an mbeirt chuirptheach san.</span></p>
<lb n="8175"/>
<lb n="8176"/><p><span>CXLI.</span></p>
<lb n="8177"/>
<lb n="8178"/><p><span>DÁGON AR LÁR.</span></p>
<lb n="8179"/>
<lb n="8180"/><p><span>Nuair a bhí mór shluagh clainne Israéil go léir ar</span>
<lb n="8181"/><span>teiche agus na Philistínigh ar a dtóir 'ghá marbhú chómh</span>
<lb n="8182"/><span>tiugh agus thagadís suas leó thug aon fhear amháin</span>
<lb n="8183"/><span>de'n lucht teiche, fear de threibh Bheniamin, aghaidh ar</span>
<lb n="8184"/><span>Shíló, ar an áit 'n-a raibh Hélí, agus d'innis sé do Hélí</span>
<lb n="8185"/><span>an brise catha agus an dearg ruathar agus an t-ár</span>
<lb n="8186"/><span>a bhí tar éis imtheacht ar an mór shluagh.  Bhí Hélí os</span>
<lb n="8187"/><span>cionn deich mbliana agus cheithre fichid an uair sin.</span>
<lb n="8188"/><span>Nuair airigh sé go raibh a bheirt mhac marbh agus go</span>
<lb n="8189"/><span>raibh an airc tógtha ag na Philistínigh do thuit sé siar</span></p>
</div>
<pb n="334"/>
<div><lb n="8190"/><p><span>de'n chathaoir ar a raibh sé 'n-a shuidhe agus do briseadh</span>
<lb n="8191"/><span>cnámh a mhuiníl agus fuair sé bás.  Bhí sé an uair sin</span>
<lb n="8192"/><span>tar éis bheith 'n-a bhreitheamh ar Israél ar feadh dachad</span>
<lb n="8193"/><span>blian.  Bhí bean mic dó, bean Phinees, ag iompar</span>
<lb n="8194"/><span>clainne an uair chéadna agus bhí an t-am i n-achamair-</span>
<lb n="8195"/><span>eacht di chun na clainne chur di.  D'airigh sí an focal,</span>
<lb n="8196"/><span>go raibh buaidhte ar shlóightibh Israéil agus go raibh a</span>
<lb n="8197"/><span>fear marbh agus an airc tógtha ag an namhaid.  Tháinig</span>
<lb n="8198"/><span>na pianta uirthi láithreach tré sgannra an droch sgéil.</span>
<lb n="8199"/><span>Chuir sí dhi an leanbh.  Do labhair na daoine a bhí 'n-a</span>
<lb n="8200"/><span>tímpal.  “Ná bíodh ceist ort!” ar siad, “tá leanbh</span>
<lb n="8201"/><span>mic agat.”</span></p>
<lb n="8202"/>
<lb n="8203"/><p><span>“Tá,” ar sisi, “agus tá an buadh imthighthe anonn ó</span>
<lb n="8204"/><span>Israél.”  Thug sí Ichabod mar ainm ar an leanbh</span>
<lb n="8205"/><span>agus is ar éigin a bhí an focal as a béal nuair a fuair</span>
<lb n="8206"/><span>sí bás.  Cialluighean an focal “Ichabod” an buadh</span>
<lb n="8207"/><span>bheith imthighthe ó chlainn Israéil.  Meastar, do réir</span>
<lb n="8208"/><span>cuid de'n lucht seanachuis, gur b'amhlaidh a chuir sí</span>
<lb n="8209"/><span>ochón aisti agus go ndubhairt sí, “Och! an buadh im-</span>
<lb n="8210"/><span>thighthe,” agus gur dhein an mhuinntir ag éisteacht léi</span>
<lb n="8211"/><span>“Ichabod” de sin agus ansan gur tugadh “Ichabod”</span>
<lb n="8212"/><span>ar an mac.  Do thuit a lug ar a lag ag clainn Israéil</span>
<lb n="8213"/><span>go léir nuair a fuaradar go raibh Airc an Chonnartha</span>
<lb n="8214"/><span>imthighthe uatha.  Dar leó ba bhaoghal go raibh an Tighearna</span>
<lb n="8215"/><span>iompuighthe 'n-a gcoinnibh ar fad mar gheall ar dhroch</span>
<lb n="8216"/><span>bheartaibh na beirte úd.</span></p>
<lb n="8217"/>
<lb n="8218"/><p><span>Ach i dtaobh na bhPhilistíneach, má bhí móráil agus</span>
<lb n="8219"/><span>eirighe anáirde ortha mar gheall ar an airc do theacht</span>
<lb n="8220"/><span>'n-a seilbh níor lean an mhóráil abhfad ortha.  Do ruga-</span>
<lb n="8221"/><span>dar leó an airc agus chuireadar isteach í sa teampul</span>
<lb n="8222"/><span>a bhí acu féin.  Bhí dia bréige acu sa teampul san</span>
<lb n="8223"/><span>agus Dágon an ainm a bhí acu air.  Chuireadar an</span>
<lb n="8224"/><span>airc suas le h-ais íomhágha Dágoin.  Ar maidin amáir-</span>
<lb n="8225"/><span>each a bhí chughainn d'eirighdar agus thánadar chun</span>
<lb n="8226"/><span>an teampuil.  Fuaradar Dágon ar lár, ar a bheul</span>
<lb n="8227"/><span>a's ar a aghaidh, os comhair na h-airce.  Chuireadar</span></p>
</div>
<pb n="335"/>
<div><lb n="8228"/><p><span>suas airís e i n'inead féin.  Thánadar an mhaidean</span>
<lb n="8229"/><span>'n-a dhiaidh san.  Má thánadar fuaradar Dágon ar</span>
<lb n="8230"/><span>lár airís ar aghaidh na h-airce amach agus an ceann</span>
<lb n="8231"/><span>bainte dhe agus an dá láimh gearrtha dhe ó'n dá chaol</span>
<lb n="8232"/><span>amach agus iad ansúd ar tháirsigh an teampuil.</span></p>
<lb n="8233"/>
<lb n="8234"/><p><span>Ní h-innstear cad a dheineadar le Dágon ansan,</span>
<lb n="8235"/><span>ach innstear rud eile.  Innstear gur tháinig pláigeana</span>
<lb n="8236"/><span>uathbhásacha ortha agus go rabhadar ag fághail bháis leis</span>
<lb n="8237"/><span>na pláigeanaibh sin chómh tiugh agus thuitfadh cormhíola</span>
<lb n="8238"/><span>lá gaoithe.  D'eirigh luchaigh agus francaigh 'n-a suathan-</span>
<lb n="8239"/><span>tas as na páirceanaibh i dtreó gur bhaoghal go gcaithfadh</span>
<lb n="8240"/><span>an méid a bhí beó de sna daoinibh teiche as an áit.  D'á</span>
<lb n="8241"/><span>éaghmuis sin tháinig iosgóidí éigin gráineamhla ar na</span>
<lb n="8242"/><span>daoinibh agus chuir na h-iosgóidí sin a leithéid sin de</span>
<lb n="8243"/><span>theinneas ortha gur bh'fhearr leó bheith marbh 'ná beó.</span></p>
<lb n="8244"/>
<lb n="8245"/><p><span>Fé dheire do thuigeadar cad fé ndeár an sgeimhle</span>
<lb n="8246"/><span>a bhí acu dh'á fhághail, “Ó,” ar siad le n-a chéile, “ní</span>
<lb n="8247"/><span>féidir dúinn airc Dé Israéil do chimeád anso againn.</span>
<lb n="8248"/><span>Tá a lámh ró chruaidh orainn féin agus ar Dhágon, ár</span>
<lb n="8249"/><span>ndia.”</span></p>
<lb n="8250"/>
<lb n="8251"/><p><span>CXLII.</span></p>
<lb n="8252"/>
<lb n="8253"/><p><span>AN AIRC.</span></p>
<lb n="8254"/>
<lb n="8255"/><p><span>Asot ainm na catharach 'n-a raibh an teampul san</span>
<lb n="8256"/><span>Dágoin mar a raibh an airc curtha isteach ag na Philis-</span>
<lb n="8257"/><span>tínigh.  Chuaidh uaisle na catharach i gcómhairle feuchaint</span>
<lb n="8258"/><span>cad ba cheart a dhéanamh leis an airc.  Do tuigeadh dá</span>
<lb n="8259"/><span>leanadh an sgeimhle agus an t-éirleach agus na pláig-</span>
<lb n="8260"/><span>eana go gcaithfadh an méid a bhí beó de sna daoine</span>
<lb n="8261"/><span>teiche as an áit; nár bh'fhada go mbeadh an áit gan</span>
<lb n="8262"/><span>daoine ce 'cu fhanfidís ann nú ná fanfidís mar dá</span>
<lb n="8263"/><span>bhfanaidís gur ghearr go mbeidís go léir marbh.</span></p>
</div>
<pb n="336"/>
<div><lb n="8264"/><p><span>Tháinig uaisle ó gach aon pháirt de thír na bhPhilistíneach</span>
<lb n="8265"/><span>chun na comhairle.  Nuair a bhíodar go léir i bhfochair</span>
<lb n="8266"/><span>a chéile sa chómhairle do labhair na h-Asoitigh:—</span></p>
<lb n="8267"/>
<lb n="8268"/><p><span>“Cad a dhéanfimíd i dtaobh na h-airce seo Dé</span>
<lb n="8269"/><span>Israéil?” ar siad.  “Tá a chómhacht ró dhian orainn.</span>
<lb n="8270"/><span>Ní bheimíd abhfad beó má leanan an íde atá aige 'á</span>
<lb n="8271"/><span>dhéanamh orainn.”  “Ní h-é Dia Israéil ná an Airc atá</span>
<lb n="8272"/><span>ag déanamh an uilc sin oraibh,” arsa uaisle na nGetéach,</span>
<lb n="8273"/><span>“agus d'á chomhartha nách iad beirtear an airc mór-</span>
<lb n="8274"/><span>thímpal tré chatharachaibh eile na bhPhilistíneach agus</span>
<lb n="8275"/><span>chífar ná déanfar aon díobháil in sna catharachaibh eile.”</span></p>
<lb n="8276"/>
<lb n="8277"/><p><span>Do socaruigheadh air sin.  Do rugadh an airc mór-</span>
<lb n="8278"/><span>thímpal ó chathair go cathair.  Má rugadh do chuaidh an</span>
<lb n="8279"/><span>t-éirleach galair agus teinnis agus báis mórthímpal</span>
<lb n="8280"/><span>i n-aonfheacht leis an airc.  Tháinig an droch aicíd</span>
<lb n="8281"/><span>ghrána ar na daoine agus d'eirigh an suathantas luch</span>
<lb n="8282"/><span>agus francach ins gach aon chathair chómh luath agus a</span>
<lb n="8283"/><span>tugadh an airc isteach innti.  B'fhéidir go ndéarfadh</span>
<lb n="8284"/><span>duine gur mhór an eugcóir a leithéid sin d'éirleach a</span>
<lb n="8285"/><span>dhéanamh ar dhaoine ná raibh cionntach sa n-easonóir a bhí</span>
<lb n="8286"/><span>á thabhairt do'n airc.  Ní raibh aon eugcóir i n-aon</span>
<lb n="8287"/><span>chor sa sgéal.  Bhí na daoine sin imthighthe thar na</span>
<lb n="8288"/><span>beartaibh le h-olcas.  Bhíodar múchta i ndrúis-</span>
<lb n="8289"/><span>eamhlacht agus gan náire ná aithis ortha mar gheall air,</span>
<lb n="8290"/><span>ná aon chuimhneamh acu ar aon nídh eile ach ar conus</span>
<lb n="8291"/><span>a thabharfidís srian gan chosg d'á ndroch mhianaibh.</span>
<lb n="8292"/><span>Bhí díbhfeirg tuillte acu agus b'é toil Dé an díbhfeirg</span>
<lb n="8293"/><span>do chur ortha le teacht na h-airce 'n-a measg.  D'á</span>
<lb n="8294"/><span>bhrígh sin níor deineadh aon bhlúire eugcóra ortha.  Iad</span>
<lb n="8295"/><span>féin a thug an airc chucha.  Dhein Dia ar chlainn Israéil</span>
<lb n="8296"/><span>an díoltas a bhí tuillte acu, nuair a thug sé an buadh</span>
<lb n="8297"/><span>do sna Philistínigh ortha.  Do dhein an buadh san féin</span>
<lb n="8298"/><span>díoltas ar na Philistínigh nuair a thugadar leó an airc.</span>
<lb n="8299"/><span>Ach peacaí na ndaoine fé ndeár an dá dhíoltas.  Bhí</span>
<lb n="8300"/><span>an ghabháil tímpal ar siubhal agus an díbhfeirg uathbhásach</span>
<lb n="8301"/><span>ag gabhail tímpal leis go dtí, fé dheire, nuair a chíodh</span></p>
</div>
<pb n="337"/>
<div><lb n="8302"/><p><span>treabhchas daoine an airc ag teacht ag triall ortha go</span>
<lb n="8303"/><span>mbídís ag gol agus ag blaidhthrigh agus ag lógóireacht,</span>
<lb n="8304"/><span>agus, “Ó,” adeiridís, “tá airc Dé Israéil acu á</span>
<lb n="8305"/><span>thabhairt chughainn chun sinn go léir a mharbhú!” agus</span>
<lb n="8306"/><span>iad ag sgreadaigh agus ag bualadh bas.</span></p>
<lb n="8307"/>
<lb n="8308"/><p><span>Do tuigeadh ansan gur bh'í an airc fé ndeár an</span>
<lb n="8309"/><span>léirsgrios agus an phláig agus an marbhú.  Do cruinn-</span>
<lb n="8310"/><span>igheadh maithe Philistim i gcómhairle.  “Cad is ceart</span>
<lb n="8311"/><span>a dhéanamh le h-airc Dé Israéil!” a fiafraigheadh</span>
<lb n="8312"/><span>sa chómhairle.  “Cuiridh airc Dé Israéil abhaile chun a</span>
<lb n="8313"/><span>h-áite féin,” a freagradh, “agus ná h-imirtear bás</span>
<lb n="8314"/><span>agus íde orainn go léir agus ar ár ndaoine go léir!”</span>
<lb n="8315"/><span>Bhí dúthaigh na bhPhilistíneach 'n-a chiréip le gol agus le</span>
<lb n="8316"/><span>h-ualfartach.  Leath na ndaoine marbh agus an leath</span>
<lb n="8317"/><span>eile ag sgreadaigh leis an dteinneas a bhí ortha ó'n</span>
<lb n="8318"/><span>ngalar ghráineamhail uathbhásach a bhí ortha.  Do soca-</span>
<lb n="8319"/><span>ruigheadh ar an airc a chur abhaile.  Bhí an airc, an uair</span>
<lb n="8320"/><span>sin, tar éis leath bhliain agus mí do chaitheamh ameasg na</span>
<lb n="8321"/><span>bhPhilistíneach agus bhíodar cortha a ndóithin di.  Do</span>
<lb n="8322"/><span>glaodhadh chun a chéile na sagairt agus an lucht feasa</span>
<lb n="8323"/><span>agus do cuireadh chucha an cheist:  “Cad a dhéanfam le</span>
<lb n="8324"/><span>h-airc an Tighearna?  Innsidh dúinn conus is ceart</span>
<lb n="8325"/><span>dúinn í chur thar n-ais chun a h-áite féin.”</span></p>
<lb n="8326"/>
<lb n="8327"/><p><span>“Má, chuirean sibh an airc abhaile,” ar siad san,</span>
<lb n="8328"/><span>“ná cuiridh abhaile folamh í.”</span></p>
<lb n="8329"/>
<lb n="8330"/><p><span>CXLIII.</span></p>
<lb n="8331"/>
<lb n="8332"/><p><span>AN AIRC I nGABAA.</span></p>
<lb n="8333"/>
<lb n="8334"/><p><span>“Má's maith libh airc Dé Israéil do chur abhaile,”</span>
<lb n="8335"/><span>ar siad, “ná cuiridh abhaile folamh í.  Cuiridh léi an</span>
<lb n="8336"/><span>nídh is dual mar gheall ar pheaca agus ansan leighisfar</span>
<lb n="8337"/><span>sibh, agus beidh fhios agaibh cad 'n-a thaobh ná sgarfadh</span>
<lb n="8338"/><span>a lámh libh.”</span>
<lb n="8339"/></p>
</div>
<pb n="338"/>
<div><lb n="8340"/><p><span>“Agus cad is ceart dúinn a thabhairt mar gheall ar</span>
<lb n="8341"/><span>ár bpeaca?” arsan mhuinntir eile.  Sidé an freagra</span>
<lb n="8342"/><span>a tugadh ortha:—</span></p>
<lb n="8343"/>
<lb n="8344"/><p><span>“Tá chúig cúigí i dtír Philistim agus táid na luchaigh</span>
<lb n="8345"/><span>agus na francaigh tar éis iad go léir do lot.  Táid</span>
<lb n="8346"/><span>na h-ioscóidí teinne tar éis teacht oraibh go léir,</span>
<lb n="8347"/><span>uasal agus íseal, in sna chúig cúigíbh sin.  Deinidh, d'á</span>
<lb n="8348"/><span>bhrígh sin, chúig luchaigh óir agus chúig ioscóidí óir agus</span>
<lb n="8349"/><span>tugaidh do Dhia Israéil na h-íomhághtha óir sin agus</span>
<lb n="8350"/><span>tabharfidh sibh, ar an gcuma san, glóire do Dhia Israéil</span>
<lb n="8351"/><span>agus b'fhéidir go mbogfadh sé a lámh díbh féin agus</span>
<lb n="8352"/><span>d'bhúr ndéithibh agus d'bhúr dtír.  Cad chuige dhíbh-se</span>
<lb n="8353"/><span>bheith ag cur 'n-a choinnibh siúd ar nós Pharó agus</span>
<lb n="8354"/><span>muinntire na h-Éigipte?  Nár bhuail sé iad, agus</span>
<lb n="8355"/><span>ansan nár leogadh chun siubhail clann Israéil?  Deinidh</span>
<lb n="8356"/><span>anois trucail nua agus deinidh an trucail nua san</span>
<lb n="8357"/><span>do ghabháil ar dhá shamhaisg atá tar éis a ngamhan do</span>
<lb n="8358"/><span>bhreith, dhá shamhaisg nár gabhadh riamh fé chuing.  Deinidh</span>
<lb n="8359"/><span>an dá ghamhain do chur isteach i dtigh, agus cuiridh airc</span>
<lb n="8360"/><span>Dé Israéil ar an dtrucail nua agus cuiridh na h-árthaí</span>
<lb n="8361"/><span>óir seo, atá tabhartha uaibh agaibh mar gheall ar bhúr</span>
<lb n="8362"/><span>bpeacaíbh, i dtaisge i n-aice na h-airce, ar an dtrucail.</span>
<lb n="8363"/><span>Ansan sgaoilidh uaibh an dá shamhaisg agus leogaidh</span>
<lb n="8364"/><span>dóibh a rogha slighe thabhairt ortha.  Má thugaid siad</span>
<lb n="8365"/><span>aghaidh ar thír Israéil, ag breith na h-airce abhaile, deimh-</span>
<lb n="8366"/><span>neóchaidh san gur b'é Dia Israéil atá tar éis an uilc</span>
<lb n="8367"/><span>go léir seo do dhéanamh orainn.  Mara dtugaid;</span>
<lb n="8368"/><span>má thugaid siad aghaidh i n-aon treó baill eile, tais-</span>
<lb n="8369"/><span>beánfidh san nách é Dia Israéil a dhein an t-olc so</span>
<lb n="8370"/><span>orainn, ná raibh ann ach gur thárla.”</span></p>
<lb n="8371"/>
<lb n="8372"/><p><span>Deineadh san.  Do gabhadh an dá bhoin fé'n dtrucail.</span>
<lb n="8373"/><span>Do cuireadh an dá ghamhain isteach i dtigh.  Do cuireadh</span>
<lb n="8374"/><span>an airc ar an dtrucail.  Do cuireadh i n-aice na h-airce</span>
<lb n="8375"/><span>an bosca go raibh na h-íomhághtha óir ann.  Ansan do</span>
<lb n="8376"/><span>sgaoileadh chun siubhail an dá bhoin, gan giolla.</span>
<lb n="8377"/><span>Thugadar aghaidh, lom díreach, ar thír Israéil, ar thír</span></p>
</div>
<pb n="339"/>
<div><lb n="8378"/><p><span>Bhetsames, gan iompáil deiseal ná tuathal, ach an</span>
<lb n="8379"/><span>tslighe acu 'á chur díobh agus iad ag géimrigh.  Do</span>
<lb n="8380"/><span>lean uaisle na bhPhilistíneach iad go dtí go ndeighdar</span>
<lb n="8381"/><span>isteach i dtír Bhetsames.</span></p>
<lb n="8382"/>
<lb n="8383"/><p><span>Do thárla go raibh cuid de sna Betsamíteachaibh ag</span>
<lb n="8384"/><span>buaint cruithneachtan sa ghleann.  D'airighdar an ghéim-</span>
<lb n="8385"/><span>reach.  D'fheuchadar sa treó 'n-ar airighdar.  Chonaca-</span>
<lb n="8386"/><span>dar an airc láirtheach agus bhí áthas mór ortha.  Tháinig an</span>
<lb n="8387"/><span>dá bhoin isteach i bpáirc fir de sna Betsamíteachaibh</span>
<lb n="8388"/><span>d'ár bh'ainm Iósue.  Do stadadar sa pháirc sin.  Bhí</span>
<lb n="8389"/><span>caraig mhór chloiche sa pháirc agus í i bhfuirm altórach.</span>
<lb n="8390"/><span>Do bhriseadar na Betsamítigh an trucail agus mhar-</span>
<lb n="8391"/><span>bhuighdar an dá bhoin agus dheineadar lán-ídhbirt los-</span>
<lb n="8392"/><span>githe dhíobh chun Dé ar an gcaraig sin.</span></p>
<lb n="8393"/>
<lb n="8394"/><p><span>Dheabhróchadh an sgéal nár dhein na Betsamítigh a</span>
<lb n="8395"/><span>ngnó mar ba cheart dóibh é dhéanamh.  Thugadar eas-</span>
<lb n="8396"/><span>onóir éigin do'n airc agus tháinig díbhfeirg ortha mar</span>
<lb n="8397"/><span>gheall air.  Ansan tháinig sgannra ortha.  “Ó,” ar</span>
<lb n="8398"/><span>siad, “tá an Dia seo ró naomhtha!  Ní féidir dúinn</span>
<lb n="8399"/><span>seasamh 'n-a láthair!”  Chuireadar teachtairí ag</span>
<lb n="8400"/><span>triall ar mhuinntir Chariatiarim ghá innsint dóibh gur</span>
<lb n="8401"/><span>chuir na Philistínigh an airc thar n-ais abhaile agus go</span>
<lb n="8402"/><span>raibh sí acu féin, agus 'ghá iarraidh ortha teacht agus í</span>
<lb n="8403"/><span>bhreith leó.  Tháinig fir Chariatiarim agus rugadar</span>
<lb n="8404"/><span>leó an airc.  Bhí duine naomhtha i n-áit ar a dtugtí</span>
<lb n="8405"/><span>Gabaa agus do cuireadh an airc isteach i dtigh an fhir</span>
<lb n="8406"/><span>sin.  Bhí mac aige agus Eliasar ab ainm dó.  Do</span>
<lb n="8407"/><span>coisriceadh an mac san agus do cuireadh ag tabhairt</span>
<lb n="8408"/><span>aire do'n airc é.</span></p>
<lb n="8409"/>
<lb n="8410"/><p><span>D'fhan an airc sa n-áit sin ar feadh mórán aimsire</span>
<lb n="8411"/><span>agus bhí síothcháin agus suaineas ag clainn Israéil ar</span>
<lb n="8412"/><span>feadh na h-aimsire sin.  Ní raibh aon fhonn cogaidh ar</span>
<lb n="8413"/><span>na Philistínigh.  Bhí an sgeimhle ró mhór fághalta acu</span>
<lb n="8414"/><span>ó'n airc an fhaid a bhí sí acu.</span>
<lb n="8415"/></p>
</div>
<pb n="340"/>
<div><lb n="8416"/><p><span>CXLIV.</span></p>
<lb n="8417"/>
<lb n="8418"/><p><span>SAMUEL.</span></p>
<lb n="8419"/>
<lb n="8420"/><p><span>Ach bíodh go raibh an tsíothcháin ann bhí clann Israéil</span>
<lb n="8421"/><span>fé smacht na bhPhilistíneach agus níor thaithn san le</span>
<lb n="8422"/><span>clainn Israéil.  Do ghluais fiche blian agus an sgéal</span>
<lb n="8423"/><span>ar an gcuma san.  Fé dheire do labhair Samuel le</span>
<lb n="8424"/><span>clainn Israéil.</span></p>
<lb n="8425"/>
<lb n="8426"/><p><span>“Dá mb'áil libh,” ar seisean, “iompáil ar an</span>
<lb n="8427"/><span>dTighearna le lán chroidhe agus na déithe bréige sin,</span>
<lb n="8428"/><span>Baalim agus Astarot, do chaitheamh uaibh do shaorfadh</span>
<lb n="8429"/><span>an Tighearna sibh ó smacht na bhPhilistíneach.  Iompuighidh</span>
<lb n="8430"/><span>ar an dTighearna agus bídhidh umhal dó féin amháin agus</span>
<lb n="8431"/><span>saorfidh sé sibh.”</span></p>
<lb n="8432"/>
<lb n="8433"/><p><span>Dheineadar rud air.  Chaitheadar uatha na déithe</span>
<lb n="8434"/><span>bréighe a bhí acu.  Ag aithris ar na geintibh a bhí</span>
<lb n="8435"/><span>'n-a dtímpal iseadh bhídís nuair a thógaidís chucha na</span>
<lb n="8436"/><span>déithe bréige.  Mheasaidís go mbíodh rath éigin ar na</span>
<lb n="8437"/><span>geintibh mar gheall ar na déithibh bréige agus bhídís ag</span>
<lb n="8438"/><span>brath air go mbeadh an rath céadna ortha féin dá mbeadh</span>
<lb n="8439"/><span>na déithe bréige sin acu.  Ansan do ghlacaidís iad.</span>
<lb n="8440"/><span>Do dhalladh an t-áirseóir iad agus is dócha go leogadh</span>
<lb n="8441"/><span>sé rainnt de'n rath chucha chun a sheacht n-oiread de'n</span>
<lb n="8442"/><span>mhí-rath do chur ortha ar ball.</span></p>
<lb n="8443"/>
<lb n="8444"/><p><span>Ach nuair a labhair Samuel leó agus nuair a dubhairt</span>
<lb n="8445"/><span>sé leó na déithe bréige do chaitheamh uatha agus iom-</span>
<lb n="8446"/><span>páil ar an dTighearna dheineadar rud air.</span></p>
<lb n="8447"/>
<lb n="8448"/><p><span>Nuair a fuair Samuel gur ghlacadar a chómhairle sa</span>
<lb n="8449"/><span>méid sin do labhair sé airís leó.</span></p>
<lb n="8450"/>
<lb n="8451"/><p><span>“Tagaidh go léir i bhfochair a chéile i Maspha,” ar</span>
<lb n="8452"/><span>seisean, “go ndeinead guidhe chun an Tighearna ar bhúr</span>
<lb n="8453"/><span>son.”  Thánadar go léir i bhfochair a chéile i Maspha</span>
<lb n="8454"/><span>agus chromadar ar throsgadh dhéanamh agus ar aithrighe</span>
<lb n="8455"/><span>dhéanamh agus ar a bpeacaí d'admháil agus ar a</span>
<lb n="8456"/><span>iarraidh ar an dTighearna na peacaí mhaitheamh dóibh.</span>
<lb n="8457"/></p>
</div>
<pb n="341"/>
<div><lb n="8458"/><p><span>Nuair airigh na Philistínigh clann Israéil a bheith</span>
<lb n="8459"/><span>cruinnighthe i Maspha do chruinnighdar a slóighte féin</span>
<lb n="8460"/><span>agus thánadar fé dhéin na h-áite.  Nuair a fuair clann</span>
<lb n="8461"/><span>Israéil go rabhadar ag teacht tháinig eagla ortha agus</span>
<lb n="8462"/><span>d'iarradar go cruaidh ar Shamuel a ghuidhe do chur</span>
<lb n="8463"/><span>chun an Tighearna ar a son.  Thosnuigh na Philistínigh</span>
<lb n="8464"/><span>an cath.  Do throid clann Israéil go cródha.  Ní fada</span>
<lb n="8465"/><span>a bhí an cath ar siubhal nuair a chuir an Tighearna tóir-</span>
<lb n="8466"/><span>thneach uathbhásach os cionn na bhPhilistíneach.  Bhí an</span>
<lb n="8467"/><span>bhúirtheach agus an chnagarnach thóirthnighe chómh sgannra-</span>
<lb n="8468"/><span>mhail sin gur chaill na Philistínigh a meabhair agus gur</span>
<lb n="8469"/><span>ghlacadar sgeón agus gur theicheadar.  Do lean clann</span>
<lb n="8470"/><span>Israéil ar a dtóir go mear agus mharbhuighdar a bhfor-</span>
<lb n="8471"/><span>mhór.  Do shaor an cath san clann Israéil ó n-a smacht</span>
<lb n="8472"/><span>agus do tugadh thar n-ais do chlainn Israéil rainnt</span>
<lb n="8473"/><span>catharacha a bhí tógtha ag na Philistínigh uatha, agus do</span>
<lb n="8474"/><span>lean síothcháin ar feadh abhfad 'n-a dhiaidh san.</span></p>
<lb n="8475"/>
<lb n="8476"/><p><span>Bhí Samuel 'n-a bhreitheamh agus bhí sé ag dul i n-aois</span>
<lb n="8477"/><span>agus ní raibh sé ábalta ar an obair go léir a dhéanamh</span>
<lb n="8478"/><span>gan lucht conganta bheith aige.  Bhí beirt mhac aige, Ióel</span>
<lb n="8479"/><span>agus Abia.  Dhein sé beirt bhreitheamhan díobh agus</span>
<lb n="8480"/><span>dheineadar cuid de'n obair a bhí ró mhór dó féin le</span>
<lb n="8481"/><span>déanamh.  Ní rabhadar dílis ionnraic, ámhthach, mar</span>
<lb n="8482"/><span>a bhí Samuel féin.  Do tugtí breabana dhóibh agus</span>
<lb n="8483"/><span>do ghlacaidís na breabana.  Agus ní'l aon chuirp-</span>
<lb n="8484"/><span>theach eile leath chómh h-olc leis an mbreitheamh a ghlacfadh</span>
<lb n="8485"/><span>breab agus thabharfadh an bhreith sa n-éagcóir nuair</span>
<lb n="8486"/><span>a gheóbhadh sé an bhreab.</span></p>
<lb n="8487"/>
<lb n="8488"/><p><span>Nuair a bhí an obair sin ar siubhal do chruinnigh sean-</span>
<lb n="8489"/><span>óirí clainne Israéil agus do labhradar le Samuel:—</span></p>
<lb n="8490"/>
<lb n="8491"/><p><span>“Feuch,” ar siad.  “Taoi-se ró aosta agus ní mar</span>
<lb n="8492"/><span>a dheinean tusa a dheinid an chlann mhac so agat.  Ní</span>
<lb n="8493"/><span>fir mar thusa iad.  Cuir rí ós ár gcionn mar atá os</span>
<lb n="8494"/><span>cionn na náisiún eile seo i n-ár dtímpal, agus bíodh</span>
<lb n="8495"/><span>an rí 'n-a bhreitheamh orainn.”</span></p>
<lb n="8496"/>
<lb n="8497"/><p><span>Níor thaithn an chainnt sin i n-aon chor le Samuel.  Bhí</span></p>
</div>
<pb n="342"/>
<div><lb n="8498"/><p><span>fhios aige nár bh'é a leas a bhí beartuighte acu a dhéanamh.</span>
<lb n="8499"/><span>Do labhair sé leis an dTighearna.  Chuir sé a ghuidhe</span>
<lb n="8500"/><span>suas chun Dé 'n-a dtaobh.</span></p>
<lb n="8501"/>
<lb n="8502"/><p><span>CXLV.</span></p>
<lb n="8503"/>
<lb n="8504"/><p><span>A D'IARRAIDH RÍ.</span></p>
<lb n="8505"/>
<lb n="8506"/><p><span>Nuair iarradar clann Israéil ar Shamuel rí do</span>
<lb n="8507"/><span>cheapadh dhóib agus do chur ós a gcionn bhí diombádh</span>
<lb n="8508"/><span>air chucha.  Thuig sé i n'aigne go raibh sé tar éis a dhíthil</span>
<lb n="8509"/><span>a dhéanamh dóibh riamh agus gur b'é buidheachas a bhí</span>
<lb n="8510"/><span>aige dh'á fhághail uatha i ndeire a shaoghail 'ná druim</span>
<lb n="8511"/><span>lámha thabhairt leis agus a iarraidh air gan bheith 'n-a</span>
<lb n="8512"/><span>bhreitheamh ortha a thuille ach rí thabhairt dóibh.  Thuig sé</span>
<lb n="8513"/><span>go raibh eugcóir throm acu á dhéanam air agus bhí sé</span>
<lb n="8514"/><span>'ghá ngearán leis an dTighearna.  Do labhair an Tigh-</span>
<lb n="8515"/><span>earna leis 'ghá fhreagradh.</span></p>
<lb n="8516"/>
<lb n="8517"/><p><span>“Sgaoil leó,” arsan Tighearna leis.  “Tabhair a</span>
<lb n="8518"/><span>dtoil féin dóibh.  Dein an rud atá acu á iarraidh ort</span>
<lb n="8519"/><span>a dhéanamh.  Ní leat-sa atá druim lámha acu á thabhairt</span>
<lb n="8520"/><span>ach liom-sa.  Is mise nách áil leo a bheith am' rí ós a</span>
<lb n="8521"/><span>gcionn.  Tabhair a slighe féin dóibh.  Táid siad ag</span>
<lb n="8522"/><span>cur am' choinnibh ar an gcuma san riamh ó'n lá a thugas</span>
<lb n="8523"/><span>amach as an Éigipt iad go dtí an lá indiu, am' thréigean</span>
<lb n="8524"/><span>agus ag glacadh déithe bréige.  Éist leó anois agus</span>
<lb n="8525"/><span>tabhair a dtoil féin dóibh.  Ach so.  Deimhnigh dóibh,</span>
<lb n="8526"/><span>agus innis roim ré dhóibh cad é ceart an rí atá le bheith</span>
<lb n="8527"/><span>ós a gcionn.”</span></p>
<lb n="8528"/>
<lb n="8529"/><p><span>Ansan do labhair Samuel leis na daoine an chainnt</span>
<lb n="8530"/><span>adubhairt an Tighearna.</span></p>
<lb n="8531"/>
<lb n="8532"/><p><span>“Ní foláir libh,” arsa Samuel, “go gcurfinn rí</span>
<lb n="8533"/><span>ós bhúr gcionn.  Isé órdú an Tighearna dhom go 'neós-</span>
<lb n="8534"/><span>finn díbh ar dtúis cad a dhéanfidh an rí sin nuair a</span>
<lb n="8535"/><span>bheidh sé ós bhúr gcionn.  Tógfidh sé bhúr gclann mhac</span>
<lb n="8536"/><span>agus cuirfidh sé 'n-a charbadaibh iad.  Déanfidh sé</span></p>
</div>
<pb n="343"/>
<div><lb n="8537"/><p><span>marcra agus troightheacha dhó féin díobh chun bheith ag</span>
<lb n="8538"/><span>gluaiseacht roimhe n-a charbadaibh.  Cuirfidh sé fhiachaint</span>
<lb n="8539"/><span>ortha a chuid tailimh do threabhadh agus an fóghmhar a bhaint</span>
<lb n="8540"/><span>dó, agus airm a dhéanamh dó, agus carbaid a dhéanamh</span>
<lb n="8541"/><span>dó.  Tógfidh sé bhúr gclann inghean agus cuirfidh</span>
<lb n="8542"/><span>sé fhiachaint ortha bheith 'n-a n-ungadóiríbh dó agus 'n-a</span>
<lb n="8543"/><span>gcócairíbh, agus 'n-a mbácéiríbh, ag déanamh aráin d'á</span>
<lb n="8544"/><span>theaghlach.  Tógfidh sé uaibh an talamh is fearr agaibh</span>
<lb n="8545"/><span>agus tabharfidh sé d'á sheirbhírigh féin é, agus caithfidh</span>
<lb n="8546"/><span>sibh deachmhadh do dhíol leis as gach toradh d'á dtiocfidh</span>
<lb n="8547"/><span>as an dtalamh chughaibh.  Agus tógfidh sé uaibh bhúr gcail-</span>
<lb n="8548"/><span>íní agus bhúr mbuachaillí agus an chuid is fearr d'bhúr</span>
<lb n="8549"/><span>bhfearaibh óga, agus na h-asail is fearr agaibh agus</span>
<lb n="8550"/><span>cuirfidh sé ag déanamh a chod' oibre féin iad.  Agus</span>
<lb n="8551"/><span>cuirfidh sé fhiachaint oraibh deachmhadh do dhíol as pé</span>
<lb n="8552"/><span>treud agus stoc a bheidh agaibh.  Is amhlaidh a bheidh</span>
<lb n="8553"/><span>sibh i nbhúr ndaoraibh aige amuich 's amac.  Ansan beidh</span>
<lb n="8554"/><span>sibh ag sgreadaigh, ag glaodhach ar an dTighearna, 'ghá</span>
<lb n="8555"/><span>iarraidh ar an dTighearna sibh a dh'fhuasguilt ó'n rí.  Ach</span>
<lb n="8556"/><span>ní éistfidh an Tighearna libh an uair sin mar is sibh féin</span>
<lb n="8557"/><span>a dh'iarr go gcurfí an rí ós bhúr gcionn.”</span></p>
<lb n="8558"/>
<lb n="8559"/><p><span>Ach ní éisfidís leis.</span></p>
<lb n="8560"/>
<lb n="8561"/><p><span>“Is cuma linn,” ar siad, “caithfimíd rí bheith ós ár</span>
<lb n="8562"/><span>gcionn againn fé mar atá ag na geintibh seo go léir</span>
<lb n="8563"/><span>atá i n-ár dtímpal agus beidh an rí 'n-a bhreitheamh ós</span>
<lb n="8564"/><span>ár gcionn agus beidh sé ag gabháil rómhainn amach</span>
<lb n="8565"/><span>agus troidfidh sé ár gcathana i gcoinnibh ár namhad.”</span></p>
<lb n="8566"/>
<lb n="8567"/><p><span>D'airigh Samuel an chainnt sin go léir ó'n bpobul</span>
<lb n="8568"/><span>san agus do labhair sé leis an dTighearna agus chuir</span>
<lb n="8569"/><span>sé cainnt an phobuil i láthair an Tighearna.  Agus do</span>
<lb n="8570"/><span>labhair an Tighearna le Samuel agus dubhairt sé:—</span></p>
<lb n="8571"/>
<lb n="8572"/><p><span>“Éist le n-a gcainnt agus imthigh agus faigh rí agus</span>
<lb n="8573"/><span>cuir ós a gcionn é.”</span></p>
<lb n="8574"/>
<lb n="8575"/><p><span>Ansan do labhair Samuel leis an bpobul.  “Imh-</span>
<lb n="8576"/><span>thigheadh gach duine agaibh abhaile chun a thighe féin anois,”</span>
<lb n="8577"/><span>ar seisean.  D'imthighdar go léir abhaile.</span>
<lb n="8578"/></p>
</div>
<pb n="344"/>
<div><lb n="8579"/><p><span>CXLVI.</span></p>
<lb n="8580"/>
<lb n="8581"/><p><span>AG LORG ASAL.</span></p>
<lb n="8582"/>
<lb n="8583"/><p><span>Le linn na h-aimsire céadna san do thárla go raibh</span>
<lb n="8584"/><span>ar threibh Bheniamin fear gur bh'ainm dó Cis.  Bhí ag</span>
<lb n="8585"/><span>an bhfear san mac gur bh'ainm dó Saul.  Fear mór</span>
<lb n="8586"/><span>groidhe cumasach ab eadh an Saul san.  Nuair a sheas-</span>
<lb n="8587"/><span>uigheadh sé ameasg na bhfear bhíodh a cheann agus a</span>
<lb n="8588"/><span>ghuailne os cionn na bhfear eile go léir bhí sé chómh</span>
<lb n="8589"/><span>h-árd san agus bhí sé cúmtha córac do réir a aoirde.</span></p>
<lb n="8590"/>
<lb n="8591"/><p><span>Do h-áirimhtí an uair sin, ar shaidhbhreas duine, na</span>
<lb n="8592"/><span>h-asail a bhíodh aige, fé mar a h-áirimhtear ar shaidhbhreas</span>
<lb n="8593"/><span>duine anois, sa tír seo, na ba a bhíon aige.  Bhí treud</span>
<lb n="8594"/><span>asal ag athair Shaul agus do thárla gur imthighdar chun</span>
<lb n="8595"/><span>fáin ar chuma éigin.  Do labhair sé le Saul.</span></p>
<lb n="8596"/>
<lb n="8597"/><p><span>“Tóg leat, a mhic,” ar seisean, “duine de sna</span>
<lb n="8598"/><span>buachaillíbh agus imthigh agus feuch an bhféadfá aon</span>
<lb n="8599"/><span>tuairisg fhághail ar na h-asalaibh úd.”</span></p>
<lb n="8600"/>
<lb n="8601"/><p><span>D'imthigh Saul agus an buachaill ag lorg na n-asal.</span>
<lb n="8602"/><span>Sa chuardach dóibh chuadar isteach sa tír ar a dtugtí</span>
<lb n="8603"/><span>Cnoc Ephraim, agus as san anonn tré thír Shalisa,</span>
<lb n="8604"/><span>agus ní bhfuaradar aon tuairisg ar na h-asalaibh.</span>
<lb n="8605"/><span>Chomáineadar leó go ndeighdar isteach i dtir Shuph,</span>
<lb n="8606"/><span>agus ní bhfuaradar tásg ná tuairisg ar na h-asalaibh.</span></p>
<lb n="8607"/>
<lb n="8608"/><p><span>“Is fearra dhúinn iompáil abhaile, a ghiolla,” arsa</span>
<lb n="8609"/><span>Saul, “le h-eagla go mb'fhéidir gur mó an bhuairt</span>
<lb n="8610"/><span>a bheadh ar m'athair mar gheall orainne 'ná mar gheall</span>
<lb n="8611"/><span>ar na h-asalaibh.”</span></p>
<lb n="8612"/>
<lb n="8613"/><p><span>“Tá fear le Dia sa chathair seo anois,” arsan giolla,</span>
<lb n="8614"/><span>“duine naomhtha iseadh é, duine uasal.  Ní'l aon rud</span>
<lb n="8615"/><span>adeir sé ná tagan chun cinn gan iomroll.  Tá sé</span>
<lb n="8616"/><span>chómh maith againn dul ag triall air agus b'fhéidir go</span>
<lb n="8617"/><span>dtabharfadh sé dhúinn an t-eólus atá uainn.”</span></p>
<lb n="8618"/>
<lb n="8619"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Saul.  “Téidhmís ag triall air.</span>
<lb n="8620"/><span>Ach feuch, ní'l aon nídh againn a thabharfimís dó.”</span>
<lb n="8621"/></p>
</div>
<pb n="345"/>
<div><lb n="8622"/><p><span>“Tá píosa airgid anso agam-sa agus tabharfimíd</span>
<lb n="8623"/><span>dó é,” ansan buachaill (Fisidhe a tugtí fadó ar dhuine</span>
<lb n="8624"/><span>go mbíodh eólus, nú fios, ó Dhia aige, fáig a</span>
<lb n="8625"/><span>tugtar anois air.)</span></p>
<lb n="8626"/>
<lb n="8627"/><p><span>“Is maith an áit 'n-a rabhais,” arsa Saul leis an</span>
<lb n="8628"/><span>mbuachaill.  “Téanam agus raighmíd ag triall air.”</span></p>
<lb n="8629"/>
<lb n="8630"/><p><span>Chuadar isteach sa chathair.  Bhuail rainnt cailíní</span>
<lb n="8631"/><span>úmpa, a bhí ag dul amach a d'iarraidh uisge.</span></p>
<lb n="8632"/>
<lb n="8633"/><p><span>“An anso atá an fisidhe?” arsa Saul leis na</span>
<lb n="8634"/><span>cailíníbh.</span></p>
<lb n="8635"/>
<lb n="8636"/><p><span>“Iseadh,” ar siad san.  “Tá sé rómhaibh amach.  Ní'l</span>
<lb n="8637"/><span>agaibh ach brostú.  Is indiu a tháinig sé, mar tá ídhbirt</span>
<lb n="8638"/><span>le bheith sa n-áit árd.  Táthar ag feitheamh leis thuas.</span>
<lb n="8639"/><span>Ní'l agaibh ach brostú.”</span></p>
<lb n="8640"/>
<lb n="8641"/><p><span>D'imthighdar suas tríd an gcathair.  Do bhuail</span>
<lb n="8642"/><span>Samuel úmpa.  Bhí fhios ag Samuel iad a bheith ag teacht</span>
<lb n="8643"/><span>agus d'aithin sé iad mar d'innis an Tighearna dhó indé</span>
<lb n="8644"/><span>roimis sin iad a bheith ag teacht.  “Um an dtaca so</span>
<lb n="8645"/><span>amáireach,” arsan Tighearna le Samuel, “cuirfad-sa</span>
<lb n="8646"/><span>ag triall ort fear de threibh Bheniamin agus úngfir é</span>
<lb n="8647"/><span>'n-a cheann uraid ar mo phobul, clann Israéil, agus</span>
<lb n="8648"/><span>fuasgalóchaidh sé mo phobul ó chómhacht na bhPhilistíneach,</span>
<lb n="8649"/><span>óir tá truagh agam dom' pobul, mar táid siad ag</span>
<lb n="8650"/><span>éigheamh orm.”  Agus nuair fheuch Samuel ar Shaul thug</span>
<lb n="8651"/><span>an Tighearna cogar 'n-a chluais do Shamuel agus dubhairt</span>
<lb n="8652"/><span>sé leis;  “Siné an fear adubhart leat.  Siné an fear</span>
<lb n="8653"/><span>a bheidh 'n-a rí ar mo phobul.”</span></p>
<lb n="8654"/>
<lb n="8655"/><p><span>Thug Saul, le n-a linn sin, aghaidh ar Shamuel, díreach</span>
<lb n="8656"/><span>mar a thabharfadh sé ar aon fhear.  “Taisbeáin dom,</span>
<lb n="8657"/><span>led' thoil,” ar seisean, “cá gcómhnuighean an fisidhe</span>
<lb n="8658"/><span>anso?”</span></p>
<lb n="8659"/>
<lb n="8660"/><p><span>“Mise an fisidhe,” arsa Samuel, “agus imthigh-se</span>
<lb n="8661"/><span>anso suas rómham anois go n-ithidh sibh bia am' fhochair</span>
<lb n="8662"/><span>indiu agus go leogad chun siubhail sibh amáireach,</span>
<lb n="8663"/><span>agus 'neósfad duit gach nídh d'á bhfuil at' aigne agat.</span>
<lb n="8664"/><span>Agus i dtaobh na n-asal úd a dh'imthigh ar fán arú indé</span></p>
</div>
<pb n="346"/>
<div><lb n="8665"/><p><span>uaibh, ná bíodh aon cheist ort mar gheall ortha.  Do</span>
<lb n="8666"/><span>fuaradh iad.  Ach feuch cé aige go mbeidh sochar phobuil</span>
<lb n="8667"/><span>Israéil go léir?  Nách agat-sa agus ag teaghlach</span>
<lb n="8668"/><span>t'athar?”</span></p>
<lb n="8669"/>
<lb n="8670"/><p><span>“Ach cé h-é mise, a dhuin'uasail!” arsa Saul, “chun</span>
<lb n="8671"/><span>a rádh go gcaithfá-sa an chainnt sin liom!”</span></p>
<lb n="8672"/>
<lb n="8673"/><p><span>CXLVII.</span></p>
<lb n="8674"/>
<lb n="8675"/><p><span>AN t-ÚNGADH.</span></p>
<lb n="8676"/>
<lb n="8677"/><p><span>“Cé h-é mise?” arsa Saul le Samuel, “go gcaithfá</span>
<lb n="8678"/><span>an chainnt sin liom?  Nách duine me de'n treibh is</span>
<lb n="8679"/><span>ísle de chlainn Israéil?”  Ach do rug Samuel Saul</span>
<lb n="8680"/><span>agus an buachaill isteach i seómra an bhídh agus chuir</span>
<lb n="8681"/><span>sé 'n-a suidhe ag ceann cláir iad os cionn a raibh</span>
<lb n="8682"/><span>tabhartha ann d'uaislibh a fuair cuire.  Ansan do labhair</span>
<lb n="8683"/><span>Samuel leis an bhfear tighis agus dubhairt sé leis:—</span>
<lb n="8684"/><span>“Tabhair chugham an mhír úd a thugas duit agus adubhart</span>
<lb n="8685"/><span>leat a chimeád fé leith dhom.”</span></p>
<lb n="8686"/>
<lb n="8687"/><p><span>Ansan thug an fear tighis leis guala feóla agus</span>
<lb n="8688"/><span>chuir sé os cómhair Shaul an ghuala, agus dubhairt</span>
<lb n="8689"/><span>Samuel le Saul; “glac an mhír sin agus ith é mar do</span>
<lb n="8690"/><span>cimeádadh d'aon ghnó é ad' chóir nuair a tugadh cuire</span>
<lb n="8691"/><span>do'n chuideachtain seo.”  Agus do ghlac Saul agus</span>
<lb n="8692"/><span>Samuel bia i bhfochair a chéile an lá san.</span></p>
<lb n="8693"/>
<lb n="8694"/><p><span>Nuair a bhí an bia caitthe acu thánadar anuas sa</span>
<lb n="8695"/><span>chathair, ó'n áit árd, agus chuir Samuel cóir codlata</span>
<lb n="8696"/><span>ar Shaul.  Ar maidin amáireach a bhí chughainn do</span>
<lb n="8697"/><span>ghlaoidh Samuel ar Shaul ar eirighe lae.  “Eirigh,” arsa</span>
<lb n="8698"/><span>Samuel, “go gcuiread uaim thu.”</span></p>
<lb n="8699"/>
<lb n="8700"/><p><span>D'eirigh Saul agus ghluais sé féin agus Samuel</span>
<lb n="8701"/><span>amach go h-imeal na catharach.  Nuair a bhíodar i</span>
<lb n="8702"/><span>n-imeal na cathasach do labhair Samuel.</span></p>
<lb n="8703"/>
<lb n="8704"/><p><span>“Labhair leis an mbuachaill agus abair leis imtheacht</span>
<lb n="8705"/><span>rómhat tamal i dtreó go mbeidh sé as ár radharc, go</span></p>
</div>
<pb n="347"/>
<div><lb n="8706"/><p><span>n-innsead duit focal an Tighearna.”  Do labhair Saul</span>
<lb n="8707"/><span>leis an mbuachaill agus d'imthigh an buachaill.  Ansan</span>
<lb n="8708"/><span>do thóg Samuel áthrach beag oíle a bhí aige agus do</span>
<lb n="8709"/><span>dhoirt sé an oíle ar cheann Shaul, agus thug sé póg dó,</span>
<lb n="8710"/><span>agus dubhairt sé:  “Feuch tá an Tighearna tar éis thusa</span>
<lb n="8711"/><span>d'úngadh ad' rí anois os cionn a phobuil agus fuas-</span>
<lb n="8712"/><span>galóchair a phobul ó lámhaibh na namhad san atá 'n-a</span>
<lb n="8713"/><span>dtímpal.  Agus beidh so mar chómhartha agat ar thu</span>
<lb n="8714"/><span>bheith úngtha ad' rí ag an dTighearna os cionn a phobail.</span>
<lb n="8715"/><span>Tar éis tu dh'imtheacht uaim-se indiu casfar ort beirt</span>
<lb n="8716"/><span>fhear i n-aice le h-uaigh Rachel, i dtír Bheniamin, i</span>
<lb n="8717"/><span>meadhon an lae; agus déarfid siad leat, na h-asail</span>
<lb n="8718"/><span>úd go rabhais 'ghá lorg, do fuaradh iad, ach tá buairt</span>
<lb n="8719"/><span>aigne ar t'athair mar gheall ort-sa.  Agus nuair</span>
<lb n="8720"/><span>imtheóchair as an áit sin agus a thiocfir go dair Taboir,</span>
<lb n="8721"/><span>gheóbhair triúr fear agus iad ag dul suas go Betel</span>
<lb n="8722"/><span>chun an Tighearna, agus trí bullóga aráin ag fear</span>
<lb n="8723"/><span>acu agus trí mionáin ag fear eile acu, agus áthrach</span>
<lb n="8724"/><span>fíona ag an dtrímhadh fear.  Beannóchaid siad duit</span>
<lb n="8725"/><span>agus taraiceóchaid siad dhá cheann de sna bullógaibh</span>
<lb n="8726"/><span>duit, agus glac-sa uatha iad.  Tiocfir 'n-a dhiaidh san</span>
<lb n="8727"/><span>go dtí cnoc Dé mar a bhfuil stad ag na Philistínigh.</span>
<lb n="8728"/><span>Agus nuair a raghair isteach sa chathair sin chífir ag</span>
<lb n="8729"/><span>teacht ad' choinnibh cualacht fáigí agus iad ag teacht</span>
<lb n="8730"/><span>anuas as an áit árd, agus saltar agus timpán agus</span>
<lb n="8731"/><span>feadán agus cruit acu, agus an chualacht ag fáigea-</span>
<lb n="8732"/><span>dóireacht.  Agus léimfidh spirid an Tighearna isteach</span>
<lb n="8733"/><span>ionat-sa agus beidh tú féin ag fáigeadóireacht mar</span>
<lb n="8734"/><span>aon leó, mar beidh atharú tagaithe ort.  Déanfidh</span>
<lb n="8735"/><span>duine eile dhíot.  Ansan, nuair a bheidh na cómharthaí</span>
<lb n="8736"/><span>sin go léir tagaithe chughat dein pé rud a thiocfidh chun</span>
<lb n="8737"/><span>do lámha mar tá an Tighearna leat.  I gcionn seacht</span>
<lb n="8738"/><span>lá bead-sa féin ad' fhochair agus taisbeánfad duit</span>
<lb n="8739"/><span>cad a bheidh le déanamh agat.”</span></p>
<lb n="8740"/>
<lb n="8741"/><p><span>Do sgaradar, agus thuit gach nídh amach do Shaul fé</span>
<lb n="8742"/><span>mar adubhairt Samuel a thuitfadh.  Nuair a bhuail an</span></p>
</div>
<pb n="348"/>
<div><lb n="8743"/><p><span>chualacht fáigí uime agus nuair a chrom sé féinig ar an</span>
<lb n="8744"/><span>bhfáigeadóireacht leó bhí iongna ar na daoine a chonaic é</span>
<lb n="8745"/><span>agus chromadar ar a fhiafraighe, “an bhfuil Saul féin</span>
<lb n="8746"/><span>i n'fháig!”  Agus do lean an cheist sin mar a bheadh</span>
<lb n="8747"/><span>seanfhocal i mbéalaibh daoine.</span></p>
<lb n="8748"/>
<lb n="8749"/><p><span>Tháinig sé abhaile agus d'innis sé d'á mhuinntir a</span>
<lb n="8750"/><span>chuarda i dtaobh na n-asal agus conus mar a bhí sé</span>
<lb n="8751"/><span>i bhfochair Shamuel, ach níor innis sé aon fhocal de'n</span>
<lb n="8752"/><span>chainnt adubhairt Samuel leis i dtaobh na rígheachta.</span></p>
<lb n="8753"/>
<lb n="8754"/><p><span>Ach do chuir Samuel fógra amach 'ghá iarraidh ar</span>
<lb n="8755"/><span>chlainn Israéil go léir teacht chuige go Maspha, go</span>
<lb n="8756"/><span>mbeidís i láthair an Tighearna.  Thánadar.  Do labhair</span>
<lb n="8757"/><span>sé leó.</span></p>
<lb n="8758"/>
<lb n="8759"/><p><span>“Seo mar adeir an Tighearna,” ar seisean leó.</span>
<lb n="8760"/><span>“Do thugas-sa clann Israéil amach as an Éigipt, agus</span>
<lb n="8761"/><span>d'fhuasgalas sibh ó chómhacht na n-Éigipteach, agus ó</span>
<lb n="8762"/><span>chómhacht na righthe go léir a bhí ag déanamh eugcóra</span>
<lb n="8763"/><span>oraibh agus ag cur géibhinne oraibh.  Ach do theiligeabhair</span>
<lb n="8764"/><span>uaibh indiu me, agus ní h-áil libh mé bheith am' rí ós bhúr</span>
<lb n="8765"/><span>gcionn a thuille.”</span></p>
<lb n="8766"/>
<lb n="8767"/><p><span>CXLVIII.</span></p>
<lb n="8768"/>
<lb n="8769"/><p><span>SAUL I N-A RÍ.</span></p>
<lb n="8770"/>
<lb n="8771"/><p><span>Ansan do chuir Samuel fé chrannaibh clann Israéil</span>
<lb n="8772"/><span>go léir.  Sa chéad chrannchur do thuit an crann ar</span>
<lb n="8773"/><span>threibh Bheniamin.  Do cuireadh cineacha na treibhe sin</span>
<lb n="8774"/><span>fé chrannaibh agus do thuit an crann ar chine Mhetri.</span>
<lb n="8775"/><span>Do cuireadh fir na cine sin fé chrannaibh agus do thuit</span>
<lb n="8776"/><span>an crann ar Shaul, mac Chis.  Do glaodhadh ainm Shaul</span>
<lb n="8777"/><span>agus ní raibh sé le fághail.  Do labhradh leis an dTigh-</span>
<lb n="8778"/><span>earna 'n-a thaobh.  Dubhairt an Tighearna go raibh Saul sa</span>
<lb n="8779"/><span>bhaile 'n-a thigh féin i bhfolach.  D'imthigh na daoine chun</span>
<lb n="8780"/><span>an tighe agus thugadar leó amach é agus do sheasaimh</span></p>
</div>
<pb n="349"/>
<div><lb n="8781"/><p><span>sé 'n-a measg agus bhí a cheann agus a dhá ghualainn</span>
<lb n="8782"/><span>suas os cionn an phobuil go léir.</span></p>
<lb n="8783"/>
<lb n="8784"/><p><span>“Seadh!” arsa Samuel, “siné an rí atá ceapaithe</span>
<lb n="8785"/><span>ag an dTighearna dhíbh, agus is rí é i gceart.  Ní'l a</span>
<lb n="8786"/><span>leithéid eile d'fhear le fághail.”</span></p>
<lb n="8787"/>
<lb n="8788"/><p><span>“Go mairidh an rí!” arsa na daoine go léir.</span></p>
<lb n="8789"/>
<lb n="8790"/><p><span>Ansan do sgríbh Samuel síos i leabhar dlighthe na</span>
<lb n="8791"/><span>rígheachta agus chuir sé an leabhar san os cómhair an</span>
<lb n="8792"/><span>Tighearna.  Ansan chuir Samuel na daoine go léir</span>
<lb n="8793"/><span>abhaile, gach aoinne chun a thighe féin, agus d'imthigh</span>
<lb n="8794"/><span>Saul abhaile chun a thighe féin i nGabaa, agus do sprioc</span>
<lb n="8795"/><span>an Tighearna cuid de sna fearaibh armtha agus do</span>
<lb n="8796"/><span>ghluaiseadar i n-aonfheacht leis mar ghárda.  Bhí cuid</span>
<lb n="8797"/><span>de'n phobul, ámhthach, agus ní raibh aon mheas acu ar</span>
<lb n="8798"/><span>Shaul.</span></p>
<lb n="8799"/>
<lb n="8800"/><p><span>“An é sin a dh'fhéadfidh sinn a shaoradh ó n-ár</span>
<lb n="8801"/><span>namhaid!” ar siad.  Agus níor thugadar aon chíos ag</span>
<lb n="8802"/><span>triall air.  Ach níor leog seisean air gur thug sé fé</span>
<lb n="8803"/><span>ndeara an sgéal.</span></p>
<lb n="8804"/>
<lb n="8805"/><p><span>Bhí clann Ammoin 'n-a gcómhnuidhe sa tír lastoir</span>
<lb n="8806"/><span>de'n Iórdan.  Bhí rí ortha agus Naas ab ainm dó.  Bhí</span>
<lb n="8807"/><span>an rí sin ag cur isteach go h-ana dhian ar an gcuid de</span>
<lb n="8808"/><span>chlainn Israéil a bhí sa tír ar a dtugtí Iabes Galaad.</span></p>
<lb n="8809"/>
<lb n="8810"/><p><span>Dheineadar-san rud éigin a chuir fearg ar Naas.</span>
<lb n="8811"/><span>Bhíodar fé chíos aige agus ní raibh aon chur i gcoinnibh an</span>
<lb n="8812"/><span>chíosa acu.  Ní raibh sé sásta leis sin, pé cúis a bhí</span>
<lb n="8813"/><span>aige ortha.</span></p>
<lb n="8814"/>
<lb n="8815"/><p><span>“Socaruigh linn,” ar siad leis, “agus díol-</span>
<lb n="8816"/><span>fimíd an cíos leat go beacht.”</span></p>
<lb n="8817"/>
<lb n="8818"/><p><span>“Ní dhéanfad aon tsocarú libh,” ar seisean, “go</span>
<lb n="8819"/><span>dtí go ndéanfad rud eile ar dtúis.  Bainfad an</span>
<lb n="8820"/><span>tsúil dheas amach a' ceann gach fir agaibh agus ansan</span>
<lb n="8821"/><span>déanfad socarú libh.  Cuirfad aithis oraibh os cómhair</span>
<lb n="8822"/><span>clainne Israéil go léir.”</span></p>
<lb n="8823"/>
<lb n="8824"/><p><span>Dubhradar-san;  “Tabhair seachtmhain dúinn agus</span>
<lb n="8825"/><span>cuirfimíd teachtairí tré chríochaibh Israéil, agus mara</span></p>
</div>
<pb n="350"/>
<div><lb n="8826"/><p><span>dtagaidh aon duine chun cabhruighthe linn tiocfimíd ag</span>
<lb n="8827"/><span>triall ort agus féadfir do thoil a dh'imirt orainn.”</span></p>
<lb n="8828"/>
<lb n="8829"/><p><span>Dheabhróchadh an sgéal gur thug sé an tseachtmhain</span>
<lb n="8830"/><span>dóibh.  Is dócha go raibh sé deimhnightheach nár bhaoghal</span>
<lb n="8831"/><span>go dtiocfadh aon chosantóir ag triall ortha agus gur</span>
<lb n="8832"/><span>mhór an sásamh aigne leis a rádh go n-umhlóchaidís iad</span>
<lb n="8833"/><span>féin chómh h-íseal san dó, .i. go dtiocfidís ag triall</span>
<lb n="8834"/><span>air, uatha féin, chun go mbainfadh sé na súile asta.</span></p>
<lb n="8835"/>
<lb n="8836"/><p><span>Chomáineadar chun siubhail na teachtairí.  Tháinig</span>
<lb n="8837"/><span>cuid de sna teachtairíbh go dtí Gabaa, mar a raibh Saul.</span>
<lb n="8838"/><span>D'innseadar cad a thug iad.  Bhí a lán daoine ann ag</span>
<lb n="8839"/><span>éisteacht leó.  Nuair airigh na daoine an sgéal chro-</span>
<lb n="8840"/><span>madar go léir ar ghol.  Ní raibh Saul láithreach nuair</span>
<lb n="8841"/><span>a tháinig na teachtairí.  Bhí sé amuich i bpáirc agus é ag</span>
<lb n="8842"/><span>treabhadh.  Níor bh'fhada go dtáinig sé agus seisreach</span>
<lb n="8843"/><span>damh roimis amach.  Chonaic sé na daoine ag gol.  “Cad</span>
<lb n="8844"/><span>fé ndeár an gol?” ar seisean.  Do h-innseadh dó.</span>
<lb n="8845"/><span>Deir an Bíobla gur léim spirid an Tighearna isteach</span>
<lb n="8846"/><span>ann, gur las fearg bhuile ann, gur mhairbh sé an dá</span>
<lb n="8847"/><span>dhamh láithreach agus gur dhein sé blúirí beaga dhíobh</span>
<lb n="8848"/><span>agus gur chuir sé blúire de'n fheóil chun gach críche de</span>
<lb n="8849"/><span>chríochaibh Israéil, ghá iarraidh ar fhearaibh Israéil</span>
<lb n="8850"/><span>teacht chuige láithreach, agus aoinne ná tiocfadh go</span>
<lb n="8851"/><span>ndéanfí le n-a dhamhraidh mar a deineadh leis an</span>
<lb n="8852"/><span>ndamhraidh sin.</span></p>
<lb n="8853"/>
<lb n="8854"/><p><span>CXLIX.</span></p>
<lb n="8855"/>
<lb n="8856"/><p><span>ÉIRLEACH.</span></p>
<lb n="8857"/>
<lb n="8858"/><p><span>Chómh luath agus do shrois an teachtaireacht san feara</span>
<lb n="8859"/><span>Israéil tháinig eagla ortha roimis an rí agus roimh</span>
<lb n="8860"/><span>Shamuel agus ghluaiseadar, 'n-a gcéadtaibh agus 'n-a</span>
<lb n="8861"/><span>míltibh, ag teacht go Gabaa.  Ní rabhadar abhfad ag</span>
<lb n="8862"/><span>teacht.  Nuair a bhíodar cruinnighthe bhí ana mhór shluagh</span></p>
</div>
<pb n="351"/>
<div><lb n="8863"/><p><span>le méid ann.  Bhí trí chéad míle fear de chlainn Israéil</span>
<lb n="8864"/><span>ann agus deich míle fhichead fear d'fhearaibh Iúda.  Chuir</span>
<lb n="8865"/><span>Saul na teachtairí abhaile ag triall ar na daoine go</span>
<lb n="8866"/><span>rabhthas chun na súl a bhaint asta agus bhí fhios acu nuair</span>
<lb n="8867"/><span>airighdar an nídh a bhí déanta, nár bhaoghal d'á súilibh.</span>
<lb n="8868"/><span>Chomáineadar teachtairí láithreach, go breágh séimh,</span>
<lb n="8869"/><span>umhal, soghluaiste, ag triall ar Naas, agus sidí teach-</span>
<lb n="8870"/><span>taireacht a thugadar do sna teachtairíbh:—</span></p>
<lb n="8871"/>
<lb n="8872"/><p><span>“A rí onóraigh, fé mar a gheallamair dot' onóir,</span>
<lb n="8873"/><span>táimíd ag dul ag triall ort ar maidin amáireach chun</span>
<lb n="8874"/><span>leogaint duit na súile bhaint asainn.  Tá súil againn,</span>
<lb n="8875"/><span>ámhthach, ó táimíd chómh h-umhal duit, go mb'fhéidir ná</span>
<lb n="8876"/><span>beidh t'onóir chómh dian orainn agus adeirir.”</span></p>
<lb n="8877"/>
<lb n="8878"/><p><span>Gan amhras do gháir sé.  Ach má gháir ní le h-aon</span>
<lb n="8879"/><span>daonacht a gháir sé.  Bhí sé sásta i n'aigne.  Daoine</span>
<lb n="8880"/><span>ag teacht ag triall air, uatha féin, do shiubhal a gcos</span>
<lb n="8881"/><span>féin, chun leogaint dó na súile bhaint amach as a gcean-</span>
<lb n="8882"/><span>naibh!  An bhfuair aon rí eile riamh a leithéid d'umhluidh-</span>
<lb n="8883"/><span>eacht!  Bhí an machtnamh san i n'aigne agus é ag dul</span>
<lb n="8884"/><span>a chodladh agus chodail sé go sámh agus go suairc mar</span>
<lb n="8885"/><span>gheall ar an machtnamh san.  Go moch ar maidin do</span>
<lb n="8886"/><span>h-airigheadh slóighte ag teacht.  Cheap na h-Ammonítigh</span>
<lb n="8887"/><span>go léir, nídh nár bh'iongna, gur bh'iad muinntir Iabes</span>
<lb n="8888"/><span>Galaad a bhí ag teacht chun go mbainfí na súile asta.</span>
<lb n="8889"/><span>Ba mhór an iongna, ámhthach, a leithéid de mhór shluagh</span>
<lb n="8890"/><span>bheith ag teacht chun sgaramhaint le n-a súilibh!  Bhí</span>
<lb n="8891"/><span>mór shluagh Ammoin cruinnighthe i n-aon áit amháin go</span>
<lb n="8892"/><span>bhficfidís an radharc, an pobul mór fear agus an</span>
<lb n="8893"/><span>tsúil dheas le baint amach a' ceann gach fir díobh!  Ba</span>
<lb n="8894"/><span>chómhachtach an rí Naas agus a rádh go raibh ar a chumas a</span>
<lb n="8895"/><span>leithéid do dhéanamh, a chur fhiachaint ar fhearaibh luatha</span>
<lb n="8896"/><span>láidire óga teacht ar an gcuma san, do shiubhal a gcos</span>
<lb n="8897"/><span>féin agus leogaint dó na súile bhaint asta!  Ní raibh</span>
<lb n="8898"/><span>fhios ag clainn Ammoin an uair sin go raibh breis</span>
<lb n="8899"/><span>agus trí chéad míle fear ag teacht.  Do dhún an trí</span>
<lb n="8900"/><span>chéad míle fear san isteach 'n-a dtímpal.  Do ghluais</span></p>
</div>
<pb n="352"/>
<div><lb n="8901"/><p><span>an t-éirleach 'á dhéanamh, éirleach ná raibh coinne leis.</span>
<lb n="8902"/><span>Do lean an t-éirleach ó bhreacadh an lae go dtí go</span>
<lb n="8903"/><span>raibh brothal an lae tagaithe.  Bhí clann Ammoin ídighthe</span>
<lb n="8904"/><span>um an dtaca san, nú an méid ná raibh curtha chun báis</span>
<lb n="8905"/><span>díobh bhíodar sgaipithe sgáinte, i dtreó ná raibh aon</span>
<lb n="8906"/><span>bheirt acu i n-aonfheacht, ach gach aoinne ag gluaiseacht</span>
<lb n="8907"/><span>i n'aonar, go singil, agus a cheann féi aige, agus d'á</span>
<lb n="8908"/><span>luathacht a dh'fhéadfadh sé é féin do shádh i dtor nú i</span>
<lb n="8909"/><span>bpoll talmhan gur bh'eadh ab fhearr leis é.</span></p>
<lb n="8910"/>
<lb n="8911"/><p><span>D'fhág san an chine sin tréith go maith.  Ní bhfuaradar</span>
<lb n="8912"/><span>a leithéid de dhísgiú ó'n uair a thug Iephte an íde ortha</span>
<lb n="8913"/><span>mórán blian roimis sin.  Níor bhaoghal do chlainn</span>
<lb n="8914"/><span>Israéil iad feasta, go dtí, pé'r domhan é, go mbeadh</span>
<lb n="8915"/><span>tréimhse eile curtha dhíobh acu chómh fada leis an</span>
<lb n="8916"/><span>dtréimhse a bhí idir iad agus aimsir Iephte.</span></p>
<lb n="8917"/>
<lb n="8918"/><p><span>De chonaic clann Israéil go raibh gníomh rí dáiríribh</span>
<lb n="8919"/><span>déanta ag Saul nuair a bhí an fhuasguilt sin</span>
<lb n="8920"/><span>tabhartha aige ar an muinntir go raibh na súile le baint</span>
<lb n="8921"/><span>asta.  Do chruinnigh sé an mór shluagh chómh tapaidh</span>
<lb n="8922"/><span>agus thug sé leis chun an chatha iad chómh mear, agus bhí</span>
<lb n="8923"/><span>an cath buaidhte aige, ba dhóich le duine, sar a raibh uain</span>
<lb n="8924"/><span>aige ar an gcath do thosnú, i dtreó gur thuig na daoine</span>
<lb n="8925"/><span>go léir ná féadfadh aon rí an bheart a dhéanamh ní</span>
<lb n="8926"/><span>b'fhearr.</span></p>
<lb n="8927"/>
<lb n="8928"/><p><span>“Curtar chun báis na fir úd a bhí ag cáine an rí!”</span>
<lb n="8929"/><span>arsa cách.</span></p>
<lb n="8930"/>
<lb n="8931"/><p><span>“Ní curfar aoinne chun báis indiu,” arsa Saul.</span></p>
<lb n="8932"/>
<lb n="8933"/><p><span>CL.</span></p>
<lb n="8934"/>
<lb n="8935"/><p><span>CLÚ SHAMUEL GAN MHACHAIL.</span></p>
<lb n="8936"/>
<lb n="8937"/><p><span>“Ní curfar aoinne chun báis indiu,” arsa Saul,</span>
<lb n="8938"/><span>“mar tá fuasguilt mhór déanta ag Dia indiu ar</span>
<lb n="8939"/><span>Israél.”  Tháinig uraim thar barr ag an bpobul go</span></p>
</div>
<pb n="353"/>
<div><lb n="8940"/><p><span>léir do Shaul nuair airighdar an focal san uaidh.  Bhí</span>
<lb n="8941"/><span>gníomh ríoga déanta aige nuair fhéad sé slóighte</span>
<lb n="8942"/><span>móra Israéil do chruinniú chómh h-oban agus buadh bhreith</span>
<lb n="8943"/><span>ar chlainn Ammoin sar a raibh fhios acu é bheith chucha</span>
<lb n="8944"/><span>i n-aon chor, agus ansan, bhí nídh ba ríoga 'ná an gníomh</span>
<lb n="8945"/><span>san féin déanta aige nuair a mhaith sé ó chroidhe do'n</span>
<lb n="8946"/><span>mhuinntir a bhí tar éis tarcuisne thabhairt dó os cómhair</span>
<lb n="8947"/><span>na poiblidheachta, do'n mhuinntir a bhíodh ag gearrachán</span>
<lb n="8948"/><span>air agus ag cúlchainnt air agus 'ghá chur 'n-a luighe ar</span>
<lb n="8949"/><span>chách ná raibh ann ach rí gan mhaith.  Thuig gach aoinne gur</span>
<lb n="8950"/><span>dheacair é mhaitheamh dóibh ach do mhaith Saul dóibh é agus</span>
<lb n="8951"/><span>do thaisbeáin san go raibh croidhe mór maith aige agus</span>
<lb n="8952"/><span>bhí áthas ar gach aoinne.</span></p>
<lb n="8953"/>
<lb n="8954"/><p><span>Dheabhróchadh an sgéal go raibh rainnt daoine ag</span>
<lb n="8955"/><span>cur i gcoinnibh Shaul ó'n gcéad lá úd a ceapadh 'n-a</span>
<lb n="8956"/><span>rí é.  Nuair a bhí an buadh mór beirtha aige ar chlainn</span>
<lb n="8957"/><span>Ammoin do tuigeadh gur stad an chúlchainnt agus</span>
<lb n="8958"/><span>an tarcuisne agus ná raibh aon chur 'n-a choinnibh</span>
<lb n="8959"/><span>as san amach.  Ansan do labhair Samuel leis an</span>
<lb n="8960"/><span>bpobul.  “Tagaidh go léir go Galgala,” ar seisean,</span>
<lb n="8961"/><span>“agus déanfimíd an rí d'óirdniú airís.”</span></p>
<lb n="8962"/>
<lb n="8963"/><p><span>Do chruinnigh an pobul go léir i nGalgala agus</span>
<lb n="8964"/><span>do deineadh óirdniú poiblidhe ann ar Shaul i láthair an</span>
<lb n="8965"/><span>Tighearna, agus do deineadh ídhbirt síothchána i láthair</span>
<lb n="8966"/><span>an Tighearna, agus deir an Bíobla Naomhtha go raibh</span>
<lb n="8967"/><span>áthas ana mhór an lá san ar Shaul agus ar an bpobul</span>
<lb n="8968"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="8969"/>
<lb n="8970"/><p><span>Ansan do labhair Samuel le clainn Israéil:—</span></p>
<lb n="8971"/>
<lb n="8972"/><p><span>“Feuch,” ar seisean, “tá déanta agam díbh do réir</span>
<lb n="8973"/><span>bhúr dtoile.  D'iarrabhair orm rí do sholáthar díbh agus</span>
<lb n="8974"/><span>é chur ós bhúr gcionn.  Siné ós bhúr gcionn anois an rí</span>
<lb n="8975"/><span>agus ní miste rí do thabhairt air.  Am' thaobh féin de,</span>
<lb n="8976"/><span>táim i nbúr measg ó rugadh me.  Tá mo shaoghal caithte</span>
<lb n="8977"/><span>agam i nbhúr measg agus táim anso anois am' sheasamh</span>
<lb n="8978"/><span>ós bhúr gcómhair.  Labhraidh anois, i láthair an Tighearna</span>
<lb n="8979"/><span>agus i láthair an rí ansan, agus innsidh dom:  Ar</span></p>
</div>
<pb n="354"/>
<div><lb n="8980"/><p><span>thógas bó ná asal go h-aindleaghthach riamh ó aoinne</span>
<lb n="8981"/><span>agaibh?  Ar dheineas díobháil clú riamh d'aoinne agaibh?</span>
<lb n="8982"/><span>Ar dheineas annsmacht riamh ar aoinne agaibh?  Ar</span>
<lb n="8983"/><span>ghlacas riamh breab amach a' láimh aoinne agaibh?  Má</span>
<lb n="8984"/><span>deir aon duine agaibh go bhfuil aon phioc d'á chuid agam</span>
<lb n="8985"/><span>teilgfad chuige anois é.”</span></p>
<lb n="8986"/>
<lb n="8987"/><p><span>“Níor dheinis riamh díobháil clú d'aoinne againn ná</span>
<lb n="8988"/><span>níor dheinis annsmacht ar aoinne againn ná níor</span>
<lb n="8989"/><span>ghlacais riamh breab a' láimh aon duine againn,” ar</span>
<lb n="8990"/><span>siad san.</span></p>
<lb n="8991"/>
<lb n="8992"/><p><span>“Is fínné i nbhúr gcoinnibh indiu an Tighearna, agus</span>
<lb n="8993"/><span>an rí, ná fuil am' sheilbh-se aon nídh go bhfuil aon</span>
<lb n="8994"/><span>éileamh ag aoinne agaibh air?” ar seisean.</span></p>
<lb n="8995"/>
<lb n="8996"/><p><span>“Is fínné,” ar siad san.</span></p>
<lb n="8997"/>
<lb n="8998"/><p><span>“Isé an Tighearna do chruthuigh Maois agus Aaron</span>
<lb n="8999"/><span>agus do thug ár sínsear as an Éigipt!” arsa Samuel</span>
<lb n="9000"/><span>leó.  “D'á bhrígh sin seasuighidh ansan anois ós mo</span>
<lb n="9001"/><span>chómhair i láthair an Tighearna go ndeinead aighneas</span>
<lb n="9002"/><span>libh i dtaobh gach mór thrócaire d'ár dhein an Tighearna</span>
<lb n="9003"/><span>oraibh féin agus ar bhúr sínsear.  Conus mar a chuaidh</span>
<lb n="9004"/><span>Iácób síos sa n-Éigipt; agus conus mar a bhí bhúr sín-</span>
<lb n="9005"/><span>sear ag éigheamh ar an dTighearna; agus gur chuir an</span>
<lb n="9006"/><span>Tighearna Maois agus Aaron síos sa n-Éigipt chun iad</span>
<lb n="9007"/><span>a thabhairt aníos anso.  Do tugadh aníos iad agus do</span>
<lb n="9008"/><span>socaruigheadh iad i seilbh na tíre seo go daingean.</span>
<lb n="9009"/><span>Ansan, nuair a bhíodar sa tseilbh níor chimeádadar</span>
<lb n="9010"/><span>aon chuimhne ar an dTighearna, ar Dhia na Glóire, tar éis</span>
<lb n="9011"/><span>a raibh déanta aige dhóibh.</span></p>
<lb n="9012"/>
<lb n="9013"/><p><span>CLI.</span></p>
<lb n="9014"/>
<lb n="9015"/><p><span>ÉIRLEACH FEARTHANA.</span></p>
<lb n="9016"/>
<lb n="9017"/><p><span>“Ansan do sgaoil an Tighearna iad fé smacht</span>
<lb n="9018"/><span>na bhPhilistíneach agus fé smacht rí Mhóab, agus do luigh</span>
<lb n="9019"/><span>annsmacht na namhad san go h-ana dhian ortha.  Nuair</span></p>
</div>
<pb n="355"/>
<div><lb n="9020"/><p><span>a bhí lámh a namhad ró dhian ortha do chuimhnighdar ar an</span>
<lb n="9021"/><span>dTighearna agus do ghlaodhdar air go h-árd agus</span>
<lb n="9022"/><span>dubhradar:—</span></p>
<lb n="9023"/>
<lb n="9024"/><p><span>“Tá peaca déanta againn, mar do thugamair druim</span>
<lb n="9025"/><span>lámha leis an dTighearna agus do chlaoidhmair le</span>
<lb n="9026"/><span>Baalim agus le h-Astarot.  Ach dein-se anois, a</span>
<lb n="9027"/><span>Thighearna, sinn a dh'fhuasguilt ó n-ár namhaid agus</span>
<lb n="9028"/><span>claoidhfimíd leat-sa.”</span></p>
<lb n="9029"/>
<lb n="9030"/><p><span>“Ansan do chuir an Tighearna chucha Gedeon, agus</span>
<lb n="9031"/><span>Badan, agus Iephte agus Samuel, agus do saoradh</span>
<lb n="9032"/><span>sibh ó nbhúr namhaid go léir mórthímpal agus bhí an</span>
<lb n="9033"/><span>saoghal ar bhúr dtoil agaibh.”</span></p>
<lb n="9034"/>
<lb n="9035"/><p><span>“Ach nuair a tháinig Naas, rí clainne Ammoin i nbhúr</span>
<lb n="9036"/><span>gcoinnibh do labhrabhair liom-sa agus dubhrabhair:  ‘Ní</span>
<lb n="9037"/><span>h-eadh ach curtar rí ós ár gcionn’; agus a fhios agaibh</span>
<lb n="9038"/><span>go raibh an Tighearna, bhúr nDia, 'n-a rí ós bhúr gcionn.”</span></p>
<lb n="9039"/>
<lb n="9040"/><p><span>“Siné ansan anois bhúr rí agaibh, an rí a dh'iarrabhair</span>
<lb n="9041"/><span>féin agus do thoghabhair féin.  Feuch, tá an rí tabhartha</span>
<lb n="9042"/><span>dhíbh ag an dTighearna.”</span></p>
<lb n="9043"/>
<lb n="9044"/><p><span>“Anois, má bhíon eagla an Tighearna oraibh, agus</span>
<lb n="9045"/><span>má dheinean sibh réir an Tighearna, agus má éistean</span>
<lb n="9046"/><span>sibh le n-a ghlór, agus má staonan sibh ó fheirg do chur</span>
<lb n="9047"/><span>air, beidh sibh féin agus an rí seo atá ós bhúr gcionn</span>
<lb n="9048"/><span>umhal d'bhúr dTighearna Dia.  Ach má dheinean sibh a</span>
<lb n="9049"/><span>mhalairt sin, má ghabhan sibh i gcoinnibh an Tighearna</span>
<lb n="9050"/><span>agus má chuirean sibh fearg air, beidh a láimh trom</span>
<lb n="9051"/><span>oraibh agus déanfidh sé díoltas oraibh.”</span></p>
<lb n="9052"/>
<lb n="9053"/><p><span>“Seasuighidh annsan anois agus chífidh sibh nídh iongan-</span>
<lb n="9054"/><span>tach atá ag an dTighearna le déanamh os comhair bhúr</span>
<lb n="9055"/><span>súl.  Nách é seo fóghmhar na cruithneachtan atá againn?</span>
<lb n="9056"/><span>Ní h-airightear tóirthneach choidhche i bhfoghmhar na cruith-</span>
<lb n="9057"/><span>neachtan.  Ach glaodhfad-sa anois ar an dTighearna</span>
<lb n="9058"/><span>agus tiocfidh tóirthneach agus fearthainn, 'gha chur i n-iúil</span>
<lb n="9059"/><span>díbh go soiléir gur dheineabhair droch nídh malluighthe</span>
<lb n="9060"/><span>dhíbh féin i láthair bhúr dTighearna Dia nuair iarrabhair</span>
<lb n="9061"/><span>go gcuirfí rí ós bhúr gcionn.”</span>
<lb n="9062"/></p>
</div>
<pb n="356"/>
<div><lb n="9063"/><p><span>Ansan do labhair Samuel go h-árd ghá iarraidh ar an</span>
<lb n="9064"/><span>dTighearna an tóirthneach agus an fhearthainn do chur</span>
<lb n="9065"/><span>uaidh.  Tháinig an tóirthneach go sgannramhail agus do</span>
<lb n="9066"/><span>thuit an fhearthainn go h-uathbhásach.  Nuair airigh na</span>
<lb n="9067"/><span>daoine an tóirthneach agus nuair a chonacadar an</span>
<lb n="9068"/><span>t-éirleach fearthana tháinig sgannra ortha go léir.  Do</span>
<lb n="9069"/><span>sgreadadar ar Shamuel ghá iarraidh air a ghuidhe do chur</span>
<lb n="9070"/><span>chun an Tighearna ar a son.  “Ó,” ar siad, “cuir do</span>
<lb n="9071"/><span>ghuidhe chun an Tighearna ar ár son agus iarr air gan</span>
<lb n="9072"/><span>sinn a chur chun báis.  An peaca is mó d'ár dheineamair</span>
<lb n="9073"/><span>riamh tá sé déanta againn anois.  Dheineamair aimh-</span>
<lb n="9074"/><span>leas dúinn féin nuair iarramair ort rí do chur ós ár</span>
<lb n="9075"/><span>gcionn!”</span></p>
<lb n="9076"/>
<lb n="9077"/><p><span>“Ná bíodh an t-eagla san oraibh,” arsa Samuel leó.</span>
<lb n="9078"/><span>“Dheineabhair, gan amhras, an t-olc agus an t-aimhleas</span>
<lb n="9079"/><span>san go léir ach bíodh muinighin agaibh as an dTighearna.</span>
<lb n="9080"/><span>Is sibh pobul an Tighearna.  Do thoibh sé féin sibh.</span>
<lb n="9081"/><span>Leanaidh é go dílis.  Ná leanaidh neithe baoithe mar</span>
<lb n="9082"/><span>ní'l aon tairbhthe ionta.  Ní dhéanfidh neithe baoithe</span>
<lb n="9083"/><span>aon tairbhthe dhaoibh.  Ní baoghal daoibh ná go leanfad-sa</span>
<lb n="9084"/><span>ag cur mo ghuidhe chun an Tighearna ar bhúr son.  Dá</span>
<lb n="9085"/><span>stadainn de sin dhéanfinn peaca i gcoinnibh an Tigh-</span>
<lb n="9086"/><span>earna.  Múinfad díbh an tslighe chun Dé atá díreach</span>
<lb n="9087"/><span>cóir.  Bíodh eagla an Tighearna oraibh agus deinidh</span>
<lb n="9088"/><span>réir an Tighearna ó chroidhe go h-iomlán.  Ach má</span>
<lb n="9089"/><span>iompuighean sibh féin agus an rí atá oraibh, agus má</span>
<lb n="9090"/><span>leanan sibh bóthar an uilc, dísgeófar sibh féin agus é</span>
<lb n="9091"/><span>féin i n-aonfheacht.”</span></p>
<lb n="9092"/>
<lb n="9093"/><p><span>Bhí Saul suidhte daingean sa rígheacht ansan agus do</span>
<lb n="9094"/><span>réir lucht eóluis bhí sé deich mbliana fichead an uair sin.</span>
<lb n="9095"/><span>Rí maith ab eadh é ar feadh rainnt aimsire, cúpla bliain</span>
<lb n="9096"/><span>nú mar sin, ach tar éis an chúpla blian san tháinig</span>
<lb n="9097"/><span>atharú air; d'iompuigh sé i gcionnibh Shamuel agus</span>
<lb n="9098"/><span>i gcoinnibh Dé agus do fíoradh an focal adubhairt</span>
<lb n="9099"/><span>Samuel 'n-a thaobh.</span>
<lb n="9100"/></p>
</div>
<pb n="357"/>
<div><lb n="9101"/><p><span>CLII.</span></p>
<lb n="9102"/>
<lb n="9103"/><p><span>ÍDHBIRT NÁR CHEART.</span></p>
<lb n="9104"/>
<lb n="9105"/><p><span>Tar éis an chatha úd i gcoinnibh Naais agus chlainne</span>
<lb n="9106"/><span>Ammoin bhí meas ana mhór ar Shaul ní h-amháin ag clainn</span>
<lb n="9107"/><span>Israéil ach ag gach namhaid d'á raibh ag clainn Israéil</span>
<lb n="9108"/><span>chómh maith.  Do thuig na Philistínigh an gníomh a bhí</span>
<lb n="9109"/><span>déanta ag an rí nua ar Naas agus ar chlainn Ammoin</span>
<lb n="9110"/><span>agus ní rabhadar ró shásta 'n-a n-aigne.  Thuigeadar go</span>
<lb n="9111"/><span>mb'fhéidir gur bhaoghal dóibh féin an fear a dhein an gníomh</span>
<lb n="9112"/><span>san, agus é dhéanamh chómh h-oban, agus chómh meillteach.</span>
<lb n="9113"/><span>Bhí smacht acu ar chlainn Israéil ar feadh abhfad roimis</span>
<lb n="9114"/><span>an aimsir sin, agus i dtreó gur bh'usaide dhóibh an</span>
<lb n="9115"/><span>smacht do chimeád i bhfeidhm bhí dlighthe déanta acu ghá</span>
<lb n="9116"/><span>chosg ar chlainn Israéil aon tsaghas airm faobhair a</span>
<lb n="9117"/><span>dhéanamh ná a bheith acu.  D'á bhrígh sin nuair a deineadh</span>
<lb n="9118"/><span>an t-éirleach mór ar Naas agus ar chlainn Ammoin bhí</span>
<lb n="9119"/><span>iongna ar na Philistínigh.  Ní raibh fhios acu, ámhthach,</span>
<lb n="9120"/><span>cad é an saghas armála a bhí ag clainn Israéil sa chath</span>
<lb n="9121"/><span>i gcoinnibh clainne Ammoin.  Laistiar de chrích Israéil</span>
<lb n="9122"/><span>a bhí na Philistínigh 'n-a gcómhnuidhe, ar bruach na Mara</span>
<lb n="9123"/><span>Torríann; agus lastoir d'abainn Iórdain a bhí clann</span>
<lb n="9124"/><span>Ammoin 'n-a gcómhnuidhe.  D'fhág san go raibh an cath</span>
<lb n="9125"/><span>buailte agus an t-éirleach déanta ar chlainn Ammoin</span>
<lb n="9126"/><span>sar ar airigh na Philistínigh ná puinn aon daoine laistiar</span>
<lb n="9127"/><span>aon tuairisg air.  Ach níor bhfada 'n-a dhiaidh san gur</span>
<lb n="9128"/><span>airigh gach aoinne, thoir agus thiar, tuairisg chruinn air.</span>
<lb n="9129"/><span>D'airigh na Philistínigh an tuairisg agus bhí iongna</span>
<lb n="9130"/><span>ortha.  Dubhradar leó féin gur bh'fearr eirighe i n-am</span>
<lb n="9131"/><span>agus a smacht do dhéanamh níba dhaingine ar chlainn</span>
<lb n="9132"/><span>Israéil.  Chruinnighdar mór shluagh agus thánadar go</span>
<lb n="9133"/><span>h-áit ar a dtugtí Machmas.  Deir an cúntas sa</span>
<lb n="9134"/><span>Bhíobla go raibh deich míle fhichead de charbadaibh cogaidh</span></p>
</div>
<pb n="358"/>
<div><lb n="9135"/><p><span>acu sa n-áit sin agus sé mhíle marcach agus slóighte</span>
<lb n="9136"/><span>troightheach nár bh'fhéidir a chómhreamh bhí oiread san ann</span>
<lb n="9137"/><span>díobh.  Nuair a chonaic an méid de chlainn Israéil a</span>
<lb n="9138"/><span>bhí sa chómharsanacht an mór-shluagh san istigh 'n-a lár do</span>
<lb n="9139"/><span>ritheadar as an áit le n-a n-anam.  Chuaidh cuid acu</span>
<lb n="9140"/><span>thar Iórdan soir.  Ní raibh Machmas abhfad ó bhruach</span>
<lb n="9141"/><span>abhan Iórdain, ó'n áit 'n-a dtáinig Iósue treasna</span>
<lb n="9142"/><span>na h-abhan anoir mórán aimsire roime sin.  An chuid</span>
<lb n="9143"/><span>de chlainn Israéil nár fhéad imtheacht as an áit is amhlaidh</span>
<lb n="9144"/><span>a bhíodar sáidhte i bhfolach, i bpluaisibh caraigreach agus</span>
<lb n="9145"/><span>i bpollaibh talmhan, le sgannra roimis an mór shluagh</span>
<lb n="9146"/><span>namhad.  Bhí Saul sa n-áit ar a dtugtí Gabaa agus</span>
<lb n="9147"/><span>gan aige ach sé chéad fear.  Bhí geallta ag Samuel</span>
<lb n="9148"/><span>dó go dtiocfadh sé chuige i gceann seachtmhaine.</span>
<lb n="9149"/><span>D'imthigh an tseachtmhain agus ní raibh Samuel ag teacht.</span>
<lb n="9150"/><span>Bhí ídhbhirt le déanamh nuair a thiocfadh sé.  Chómh luath</span>
<lb n="9151"/><span>agus bhí an tseachtmhain caithte do dhein Saul féin</span>
<lb n="9152"/><span>an ídhbirt gan feitheamh a thuille.  Chómh luath agus</span>
<lb n="9153"/><span>bhí an ídhbirt críochnuighthe tháinig Samuel.</span></p>
<lb n="9154"/>
<lb n="9155"/><p><span>“Cad é seo atá déanta agat?” ar seisean leis an</span>
<lb n="9156"/><span>rí.</span></p>
<lb n="9157"/>
<lb n="9158"/><p><span>“Bhí na fir ag sleamhnú chun siubhail uaim,” arsan rí,</span>
<lb n="9159"/><span>“agus ní rabhais-se ag teacht fé mar a gheallais, agus</span>
<lb n="9160"/><span>dheineas féin an ídhbirt chun an Tighearna.  Bhí eagla</span>
<lb n="9161"/><span>orm go gcuirfadh na Philistínigh cath orm agus gan an</span>
<lb n="9162"/><span>ídhbirt déanta.  B'éigean dom an ídhbirt do dhéanamh.</span>
<lb n="9163"/><span>Ní raibh leigheas agam air.”</span></p>
<lb n="9164"/>
<lb n="9165"/><p><span>“Dheinis beart díthcéille,” arsa Samuel leis, “Níor</span>
<lb n="9166"/><span>chómhlíonais an t-órdú a thug do Thighearna Dia dhuit.</span>
<lb n="9167"/><span>Dá gcómhlíontá an t-órdú san bheadh an Tighearna tar</span>
<lb n="9168"/><span>éis thu dhainginiú anois i rígheacht os cionn chlainne</span>
<lb n="9169"/><span>Israéil go brách.  Ach ní mar sin a bheidh feasta.  Ní</span>
<lb n="9170"/><span>thiocfidh aon bhreis ar do rígheacht.  Tá fear ceapaithe</span>
<lb n="9171"/><span>ag an dTighearna, fear atá do réir a chroidhe féin chun</span>
<lb n="9172"/><span>bheith 'n-a cheann uraid ar a phobul, toisg nár chómhlíonais-</span>
<lb n="9173"/><span>se an t-órdú a thug an Tighearna dhuit.”</span>
<lb n="9174"/></p>
</div>
<pb n="359"/>
<div><lb n="9175"/><p><span>Ansan d'imthigh Samuel go Gabaa agus bhí Saul agus</span>
<lb n="9176"/><span>Iónatan agus an sé chéad fear 'ghá gcosaint féin ar na</span>
<lb n="9177"/><span>Philistínigh chómh maith agus d'fhéadadar é.</span></p>
<lb n="9178"/>
<lb n="9179"/><p><span>CLIII.</span></p>
<lb n="9180"/>
<lb n="9181"/><p><span>CÍRÉIP.</span></p>
<lb n="9182"/>
<lb n="9183"/><p><span>Bhí Saul agus a shé chéad fear 'ghá gcosaint féin, chómh</span>
<lb n="9184"/><span>maith agus d'fhéadadar é, ar an mór shluagh Philistíneach.</span>
<lb n="9185"/><span>Ghá gcimeád féin i bhfolach iseadh is mó a bhíodar.  Bhí</span>
<lb n="9186"/><span>sgannra ortha, agus níor bh'iongna é.  Do ghluais trí</span>
<lb n="9187"/><span>cualachta amach ó mhór shluagh na bhPhilistíneach agus</span>
<lb n="9188"/><span>chromadar ar chreachaibh do chruinniú chun iad a thabhairt</span>
<lb n="9189"/><span>leó isteach.  Bhí Iónatan, mac an rí, agus a ghiolla</span>
<lb n="9190"/><span>airm, i n-áit ná raibh abhfad ó mhór shluagh na bhPhilistíneach.</span>
<lb n="9191"/><span>Bhí talamh árd agus é lán de charaigreachaibh idir an</span>
<lb n="9192"/><span>mbeirt agus an áit 'n-a raibh an mhór shluagh suidhte.</span>
<lb n="9193"/><span>Bhí cualacht Philistíneach, i bhfuirm lucht faire, i n-aice</span>
<lb n="9194"/><span>na gcaraigreach, ar aghaidh na h-áite 'n-a raibh Iónatan</span>
<lb n="9195"/><span>agus a ghiolla airm ar an dtaobh thall de sna caraig-</span>
<lb n="9196"/><span>reachaibh.  Bhí radharc ag an mbeirt ar an lucht faire,</span>
<lb n="9197"/><span>ach ní raibh aon radharc ag an lucht faire ortha-san, ná</span>
<lb n="9198"/><span>ní raibh aon chuimhneamh acu go rabhadar ann.  Do</span>
<lb n="9199"/><span>spriuc an Tighearna Iónatan chun gnímh a dhéanamh.  Do</span>
<lb n="9200"/><span>labhair sé le n-a ghiolla airm.</span></p>
<lb n="9201"/>
<lb n="9202"/><p><span>“Téanam, a ghiolla,” ar seisean.  “Téidhmís anonn</span>
<lb n="9203"/><span>chucha súd.  B'fhéidir go mbeadh an Tighearna linn.”</span></p>
<lb n="9204"/>
<lb n="9205"/><p><span>“Pé áit 'n-a raghair, a rí,” arsan giolla, “raghad-sa</span>
<lb n="9206"/><span>leat.”</span></p>
<lb n="9207"/>
<lb n="9208"/><p><span>Do ghluais an bheirt.  Bhí osguilt bheag idir dhá</span>
<lb n="9209"/><span>charaig de sna caraigreachaibh agus is ag lámhcán, ar a</span>
<lb n="9210"/><span>nglúinibh, a chaithfidís dul suas tríd an osguilt sin.</span></p>
<lb n="9211"/>
<lb n="9212"/><p><span>“Chómh luath agus a bheimíd tagaithe i radharc an</span>
<lb n="9213"/><span>namhad,” arsa Iónatan, “labharfar linn.  Má deirtear</span></p>
</div>
<pb n="360"/>
<div><lb n="9214"/><p><span>linn, ‘fanaidh ansan go dtéidhmíd síos chughaibh,’ stad-</span>
<lb n="9215"/><span>fimíd.  Ach má deirtear linn, ‘tagaidh chughainn anso go</span>
<lb n="9216"/><span>dtaisbeánamíd rud éigin díbh,’ téidhmís chucha mar</span>
<lb n="9217"/><span>tá an Tighearna tar éis iad do thabhairt suas dúinn.”</span></p>
<lb n="9218"/>
<lb n="9219"/><p><span>D'imthighdar suas tríd an osguilt, ag lámhcán.</span>
<lb n="9220"/><span>Níor bh'fhada go bhfeacathas iad.  “Ó,” arsan mhuinntir</span>
<lb n="9221"/><span>thuas, “táid clann Israéil ag teacht amach as na pollaibh</span>
<lb n="9222"/><span>mar a rabhadar i bhfolach uainn.  Tagaidh aníos anso</span>
<lb n="9223"/><span>chughainn agus taisbeánfimíd rud éigin daoibh.”  Do</span>
<lb n="9224"/><span>rith an bheirt chucha agus chromadar ar iad do bhualadh.</span>
<lb n="9225"/><span>Bhí tímpal fiche fear acu ann agus do mhairbh an bheirt</span>
<lb n="9226"/><span>iad.  Bhí tímpal acra tailimh sa láithreán ar ar dein-</span>
<lb n="9227"/><span>eadh an troid sin agus an marbhú san.  Do h-airigheadh</span>
<lb n="9228"/><span>fothram na troda san ar fuaid na h-áite 'n-a raibh an</span>
<lb n="9229"/><span>mhór shluagh suidhte.  Níor bh'fhada gur h-airigheadh</span>
<lb n="9230"/><span>fothram eile, fothram uathbhásach, an mhór shluagh go</span>
<lb n="9231"/><span>léir i n-aon chíréip amháin, gach fear díobh ag troid</span>
<lb n="9232"/><span>go fíochmhar leis an bhfear ba ghiorra dhó, agus iad ag</span>
<lb n="9233"/><span>tuitim le lámhaibh a chéile chómh tiugh agus d'fhéadadís</span>
<lb n="9234"/><span>a chéile do bhualadh.  B'é toil an Tighearna iad do</span>
<lb n="9235"/><span>dhalladh i dtreó nár aithnighdar a chéile.  Do neartuigh</span>
<lb n="9236"/><span>ar an bhfothram i dreó gur airigh Saul agus an sé</span>
<lb n="9237"/><span>chéad é.  Chonacadar an t-éirleach ar siubhal sa mhór</span>
<lb n="9238"/><span>shluagh.</span></p>
<lb n="9239"/>
<lb n="9240"/><p><span>“Feuchtar cé tá amuich uainn!” ars an rí.  Do</span>
<lb n="9241"/><span>fuaradh ná raibh Iónatan acu.  Do ghluais an rí agus</span>
<lb n="9242"/><span>an sé chéad chun an mhór shlógh agus chromadar ar iad</span>
<lb n="9243"/><span>do mharbhú, i dteannta an mharbhú a bhí acu féin 'á</span>
<lb n="9244"/><span>dhéanam ar a chéile.  D'eirigh na fir a bhí i bhfolach agus</span>
<lb n="9245"/><span>do ritheadar isteach sa choimhsgar i dteannta an sé</span>
<lb n="9246"/><span>chéad.  Do ghluais an mhór shluagh, ar teiche as an áit,</span>
<lb n="9247"/><span>agus do leanadar ag marbhú a chéile sa teiche dhóibh.</span>
<lb n="9248"/><span>Do lean an rí agus clann Israéil iad, agus um an</span>
<lb n="9249"/><span>dtaca 'n-a rabhadar glan as an áit ní sé chéad fear a</span>
<lb n="9250"/><span>bhí ag gluaiseacht i n-aonfheacht leis an rí ach deich míle</span>
<lb n="9251"/><span>fear.  Níor stad an teiche agus an marbhú go dtí go</span></p>
</div>
<pb n="361"/>
<div><lb n="9252"/><p><span>dtánathas go Betabhen, agus do lean an teiche agus an</span>
<lb n="9253"/><span>marbhú go dtí gur sroiseadh Aialon.  Tháinig clann</span>
<lb n="9254"/><span>Israéil thar n-ais ó'n áit sin mar bhíodar buailte</span>
<lb n="9255"/><span>amach le tuirse.</span></p>
<lb n="9256"/>
<lb n="9257"/><p><span>Thaisbeán an cath san do Shaul nár ghádh dhó an díthineas</span>
<lb n="9258"/><span>úd go léir a bheith air chun na h-ídhbirte dhéanamh; go</span>
<lb n="9259"/><span>dtabharfadh an Tighearna an buadh dhó dá mba ná beadh</span>
<lb n="9260"/><span>aige ach aon fhear amháin.</span></p>
<lb n="9261"/>
<lb n="9262"/><p><span>CLIV.</span></p>
<lb n="9263"/>
<lb n="9264"/><p><span>AN DEARBHÚ.</span></p>
<lb n="9265"/>
<lb n="9266"/><p><span>Nuair a bhí an t-éirleach 'á dhéanamh ar na Philistínigh,</span>
<lb n="9267"/><span>iad ar teiche agus an talamh 'n-a ndiaid 'á chlúdach le</span>
<lb n="9268"/><span>n-a gcorpaibh fé mar a thuitidís, ba dhóich le duine</span>
<lb n="9269"/><span>ar Shaul gur bh'é féin a bhí ag déanamh na h-oibre</span>
<lb n="9270"/><span>go léir.  I lár na h-imtheachta agus an tóir agus an</span>
<lb n="9271"/><span>teiche ag gluaiseacht ar buile dhein Saul dearbhú.</span>
<lb n="9272"/><span>Do dhearbhuigh sé, aon fhear de shluagh Israéil a bhlaisfadh</span>
<lb n="9273"/><span>bia go dtí go mbeadh an tóir críochnuighthe agus na</span>
<lb n="9274"/><span>Philistínigh go léir marbh, go gcuirfí chun báis é.  Do</span>
<lb n="9275"/><span>ghluais an focal san ameasg na n-Israéilíteach agus</span>
<lb n="9276"/><span>an té dh'airigh an focal ní baoghal gur bhlais sé bia</span>
<lb n="9277"/><span>pé gádh a bhí aige le bia.</span></p>
<lb n="9278"/>
<lb n="9279"/><p><span>Do thárla go raibh Iónatan i n-áit eile, tamal ó'n</span>
<lb n="9280"/><span>áit 'n-a raibh Saul nuair a dhein sé an dearbhú, agus</span>
<lb n="9281"/><span>ná raibh aon phioc d'á fhios aige go raibh an dearbhú</span>
<lb n="9282"/><span>déanta.  Bhí sé ag gabháil tré choill bheag.  Bhí mórán</span>
<lb n="9283"/><span>meala ar an dtalamh ar fuaid na coille.  Bhí Iónatan</span>
<lb n="9284"/><span>chómh buailte amach san le tuirse go raibh ceó ar a</span>
<lb n="9285"/><span>shúilibh agus a radharc ag imtheacht uaidh.  Nuair a</span>
<lb n="9286"/><span>chonaic sé an mhil 'n-a slaodaibh fé n-a chosaibh thóg sé</span>
<lb n="9287"/><span>cnapóg di ar bhara na slaite a bhí 'n-a láimh aige agus</span></p>
</div>
<pb n="362"/>
<div><lb n="9288"/><p><span>chuir sé 'n-a bhéal í agus d'ith sé í.  Níor bhlais aoinne</span>
<lb n="9289"/><span>de sna fearaibh a bhí le n-a chois an mhil:—</span></p>
<lb n="9290"/>
<lb n="9291"/><p><span>“Do dhearbhuigh t'athair,” ar siad leis, “aon fhear a</span>
<lb n="9292"/><span>bhlaisfadh bia go dtí go mbeadh an tóir críochnuighthe go</span>
<lb n="9293"/><span>gcuirfí chun báis é.”</span></p>
<lb n="9294"/>
<lb n="9295"/><p><span>“Is olc a dhein m'athair é,” arsa Iónatan, “agus</span>
<lb n="9296"/><span>a leithéid sin de dhearbhú do dhéanamh.  Dá n-itheadh na</span>
<lb n="9297"/><span>fir rainnt bídh chuirfadh sé spionadh ionta agus dhéan-</span>
<lb n="9298"/><span>fidís an tóir níbha dhéine ar an namhaid 'ná mar fhéad-</span>
<lb n="9299"/><span>fidís a dhéanamh gan an bia.  Chíon sibh féin conus mar</span>
<lb n="9300"/><span>a bhí an ceó ar mo shúilibh-se go dtí gur bhlaiseas an</span>
<lb n="9301"/><span>mhil seo, agus conus mar a ghlan an ceó dhíobh nuair</span>
<lb n="9302"/><span>itheas í.”</span></p>
<lb n="9303"/>
<lb n="9304"/><p><span>Nuair a shrois an tóir chómh fada le h-Aialon bhí na</span>
<lb n="9305"/><span>h-Israéilítigh go léir chómh buailte amach san ná raibh</span>
<lb n="9306"/><span>ionta oiread agus ciscéim eile siubhail do dhéanamh.</span>
<lb n="9307"/><span>B'éigean dóibh stad.  Bhí an oidhche ann, leis.  Bhí an</span>
<lb n="9308"/><span>lá críochnuighthe.  Thuig na fir ó bhí an lá imthighthe nár</span>
<lb n="9309"/><span>mhiste dhóibh bia chaitheamh.  Bhí a ndóithin ainmhidhthe</span>
<lb n="9310"/><span>aca le marbhú chun bídh, mar bhí na creacha acu a dh'fhan</span>
<lb n="9311"/><span>i ndiaidh na bhPhilistíneach.  Nuair a bhí an bia ithte</span>
<lb n="9312"/><span>acu do chuimhnigh Saul gur bh'ana mhaith an rud dóibh</span>
<lb n="9313"/><span>gluaiseacht airís agus teacht suas leis an méid a bhí</span>
<lb n="9314"/><span>beó de sna Philistínigh agus teacht ortha i ndoircheacht</span>
<lb n="9315"/><span>na h-oidhche, an fhaid a bheidís 'n-a gcodladh, b'fhéidir,</span>
<lb n="9316"/><span>agus iad do dhísgiú ar fad.  Chuir sé an nídh sin i</span>
<lb n="9317"/><span>gcómhairle na bhfear.  Do thoiligh na fir go léir chuige.</span>
<lb n="9318"/><span>Ansan chuir sé i gcómhairle an Tighearna é.  Ní bhfuair</span>
<lb n="9319"/><span>sé aon fhreagra ó'n dTighearna.  Thuig sé i n' aigne</span>
<lb n="9320"/><span>go raibh droch ghníomh déanta ag duine éigin de'n</span>
<lb n="9321"/><span>tsluagh agus gur bh'é an droch ghníomh san fé ndeár</span>
<lb n="9322"/><span>gan freagra theacht ó'n dTighearna chuige.  Chuir sé é</span>
<lb n="9323"/><span>féin agus an tsluagh go léir fé chrannaibh feuchaint cé</span>
<lb n="9324"/><span>dhein an droch ghníomh.  Thuit an crann ar Iónatan.</span></p>
<lb n="9325"/>
<lb n="9326"/><p><span>“Cad a dheinis, a mhic?” arsa Saul leis.</span></p>
<lb n="9327"/>
<lb n="9328"/><p><span>“Bhíomair ag gabháil tré choill,” arsa Iónatan,</span></p>
</div>
<pb n="363"/>
<div><lb n="9329"/><p><span>“agus bhí an mhil 'n-a slaodaibh fé n-ár cosaibh ar an</span>
<lb n="9330"/><span>dtalamh.  Do thógas cuid de'n mhil ar cheann na slaite</span>
<lb n="9331"/><span>a bhí am' láimh agam agus d'itheas an mhil sin.  Ní raibh</span>
<lb n="9332"/><span>fhios agam an dearbhú bheith déanta agat-sa, a rí.”</span></p>
<lb n="9333"/>
<lb n="9334"/><p><span>Tháinig brón ana mhór ar an rí nuair airigh sé an chainnt</span>
<lb n="9335"/><span>sin.  “Is olc an sgéal é, a mhic,” ar seisean, “ach</span>
<lb n="9336"/><span>ní féidir dul ó'n ndearbhú.  Caithfar tu chur chun</span>
<lb n="9337"/><span>báis!”</span></p>
<lb n="9338"/>
<lb n="9339"/><p><span>Nuair airigh an tsluagh an focal san d'eirighdar ar</span>
<lb n="9340"/><span>buile.  Do labhradar go léir d'aon ghuth:—</span></p>
<lb n="9341"/>
<lb n="9342"/><p><span>“Ní curfar Iónatan chun báis!” ar siad.  “Is</span>
<lb n="9343"/><span>tré láimh Iónatain a thug an Tighearna dhúinn buadh an</span>
<lb n="9344"/><span>lae indiu.  D'á bhrígh sin is fear é atá taithneamhach</span>
<lb n="9345"/><span>i láthair an Tighearna agus ní curfar chun báis é.”</span>
<lb n="9346"/><span>B'éigin do'n rí géille.</span></p>
<lb n="9347"/>
<lb n="9348"/><p><span>CLV.</span></p>
<lb n="9349"/>
<lb n="9350"/><p><span>DRUIM LÁMHA LE DIA.</span></p>
<lb n="9351"/>
<lb n="9352"/><p><span>Chuaidh an méid a bhí beó de sna Philistínigh saor an</span>
<lb n="9353"/><span>oidhche sin.  Níor leanadh iad.  Agus níor cuireadh</span>
<lb n="9354"/><span>Iónatan chun báis.  D'iompuigh na daoine go léir i</span>
<lb n="9355"/><span>gcoinnibh an rí, agus ó dhearbhuigh an rí go gcaithfí</span>
<lb n="9356"/><span>Iónatan do chur chun báis do dhearbhuigh na daoine go</span>
<lb n="9357"/><span>léir, i láthair an Tighearna, ná curfí chun báis é.  Do</span>
<lb n="9358"/><span>bhuaidh guth na ndaoine.  Leis an mbuadh mírbhúilteach</span>
<lb n="9359"/><span>a thug an Tighearna do Shaul agus do chlainn Israéil</span>
<lb n="9360"/><span>an lá san ar na Philistínigh, i dteannta an éirligh úd a</span>
<lb n="9361"/><span>dhein sé tamal beag roimis sin ar chlainn Ammoin agus</span>
<lb n="9362"/><span>ar an rí Naas, do neartuigheadh cómhacht, agus úghdarás</span>
<lb n="9363"/><span>Shaul go n-ana mhór.  Dhein sé úsáid mhaith de'n neartú</span>
<lb n="9364"/><span>san.  Do chomáin sé cogaí ar siubhal láithreach i n-aghaidh</span>
<lb n="9365"/><span>na namhad go léir a bhí 'n-a thímpal, i n-aghaidh righthe</span>
<lb n="9366"/><span>Soba agus i n-aghaidh na bhPhilistíneach airís, agus pé</span>
<lb n="9367"/><span>treó 'n ar bhuail sé cath do rug sé buadh agus d'fhuas-</span></p>
</div>
<pb n="364"/>
<div><lb n="9368"/><p><span>gail sé clann Israéil ó gach namhaid d'á raibh ag cur</span>
<lb n="9369"/><span>ortha.  I n-éaghmuis a chródhachta féin agus i n-éaghmuis</span>
<lb n="9370"/><span>a thuisgionaighe i ngnóthaíbh cogaidh bhí éirim eile aigne</span>
<lb n="9371"/><span>ann.  Bhí sé ábalta ar na fearaibh ab fhearr gníomh</span>
<lb n="9372"/><span>agus ba ghéire inntileacht do thabhairt fé ndeara agus do</span>
<lb n="9373"/><span>thoghadh, agus do thógaint chuighe agus iad do chur mar</span>
<lb n="9374"/><span>thaoiseachaibh airm, fé n-a láimh féin, ar a shlóightibh.</span></p>
<lb n="9375"/>
<lb n="9376"/><p><span>Nuair a bhí na cathana aige 'á throid agus an buadh</span>
<lb n="9377"/><span>aige dh'á fhághail ar a namhaid go léir mórthimpal tháinig</span>
<lb n="9378"/><span>Samuel chuige le teachtaireacht ó'n dTighearna agus</span>
<lb n="9379"/><span>do labhair sé leis:—</span></p>
<lb n="9380"/>
<lb n="9381"/><p><span>“Do chuir an Tighearna mise chughat-sa chun go n-úng-</span>
<lb n="9382"/><span>finn thu ad' rí ar a phobul, Israél.  Chuir an Tighearna</span>
<lb n="9383"/><span>chughat me anois le teachtaireacht eile.  Éist liom</span>
<lb n="9384"/><span>d'á bhrígh sin.  Seo mar adeir an Tighearna:  Is</span>
<lb n="9385"/><span>cuimhin liom an rud a dhein Amalec nuair a bhí Israél</span>
<lb n="9386"/><span>ag teacht aníos as an Éigipt; conus mar a throid sé i</span>
<lb n="9387"/><span>gcoinnibh Israéil.  Imthigh-se anois agus cuir cogadh</span>
<lb n="9388"/><span>ar Amalec.  Dein é féin agus gach nídh is leis do</span>
<lb n="9389"/><span>dhísgiú, idir dhaoine agus beithidhigh agus ollmhaitheas.</span>
<lb n="9390"/><span>Ná sanntuigh aon rud is leis, ach cuir é féin agus gach</span>
<lb n="9391"/><span>nídh is leis ar neamhnídh.”</span></p>
<lb n="9392"/>
<lb n="9393"/><p><span>Do chruinnigh Saul a shlóighte agus chuir sé gleus agus</span>
<lb n="9394"/><span>órdú ortha agus cómhreamh.  Bhí dhá chéad míle troigh-</span>
<lb n="9395"/><span>theach aige agus deich míle d'fhearaibh Iúda.  Do ghluais</span>
<lb n="9396"/><span>sé an mhór shluagh san agus thug sé aghaidh ódheas ar</span>
<lb n="9397"/><span>thír Amalec.  Bhí daoine iasachta éigin, sa tír, daoine</span>
<lb n="9398"/><span>nár bhain le muinntir Amalec, agus thug Saul foláramh</span>
<lb n="9399"/><span>do threibh iasachta a bhí i dtír Amalec.  Dubhairt sé</span>
<lb n="9400"/><span>leó imtheacht as an dtír le h-eagla go gcuirfí chun</span>
<lb n="9401"/><span>báis iad i n-aonfheacht leis na h-Amalecíteachaibh.</span>
<lb n="9402"/><span>D'imthighdar.  Ansan do ghluais an mhór shluagh isteach</span>
<lb n="9403"/><span>i dtír Amalec agus chuireadar chun báis na daoine</span>
<lb n="9404"/><span>go léir, óg agus aosta.  Chuireadar chun báis, ámhthach,</span>
<lb n="9405"/><span>an chuid ba mheasa de sna beithidhigh agus chimeádadar</span>
<lb n="9406"/><span>beó an chuid ab fhearr díobh.  Ba thruagh leó na beithidhigh</span></p>
</div>
<pb n="365"/>
<div><lb n="9407"/><p><span>fhóghanta do mharbhú.  Bhí an tsainnt ortha agus do</span>
<lb n="9408"/><span>thaithn na beithidhigh fhóghanta leó féin agus leis an rí,</span>
<lb n="9409"/><span>agus chimeádadar beó iad.</span></p>
<lb n="9410"/>
<lb n="9411"/><p><span>An oidhche chéadna san tháinig briathar an Tighearna</span>
<lb n="9412"/><span>chun Samuel agus dubhairt an Tighearna:—</span></p>
<lb n="9413"/>
<lb n="9414"/><p><span>“Is truagh liom mar a dheineas rí de Shaul.  Tá</span>
<lb n="9415"/><span>druim lámha tabhartha aige liom.  Níor chómhlíon sé</span>
<lb n="9416"/><span>mo bhréithre.”</span></p>
<lb n="9417"/>
<lb n="9418"/><p><span>Bhí ana bhuairt ar Shamuel nuair airigh sé an chainnt sin</span>
<lb n="9419"/><span>agus thug sé an oidhche ag guidhe chun an Tighearna ar</span>
<lb n="9420"/><span>son an rí a d'iarraidh é chosaint ar fheirg Dé.  D'eirigh</span>
<lb n="9421"/><span>sé ar maidin agus thug sé aghaidh ar an áit 'n-a raibh</span>
<lb n="9422"/><span>Saul.  Do h-innseadh do Shaul go raibh Samuel ag</span>
<lb n="9423"/><span>teacht.  Bhí ídhbirt ag Saul 'á dhéanamh chun an Tighearna</span>
<lb n="9424"/><span>de chuid de sna creachaibh a bhí tabhartha leis aige a' tír</span>
<lb n="9425"/><span>Amalec.  Chuaidh sé amach i gcoinnibh Shamuel agus</span>
<lb n="9426"/><span>bheannuigh sé dhó.  “Do chómhlíonas briathar an Tigh-</span>
<lb n="9427"/><span>earna,” ar seisean, “fé mar adubhraís liom.”  “Má</span>
<lb n="9428"/><span>chómhlíonais briathar an Tighearna,” arsa Samuel,</span>
<lb n="9429"/><span>“cad é an ceól é seo airighim mórthimpal na h-áite</span>
<lb n="9430"/><span>seo go léir?  Géimreach beithidheach agus caoire ag</span>
<lb n="9431"/><span>méiligh.  Cad a thug ann iad má chómhlíonais briathar</span>
<lb n="9432"/><span>an Tighearna?”</span></p>
<lb n="9433"/>
<lb n="9434"/><p><span>“Do cimeádadh an chuid ab fhearr de sna beithidhigh</span>
<lb n="9435"/><span>agus de sna caoire i dtreó go bhféadfí iad d'ídhbirt</span>
<lb n="9436"/><span>chun an Tighearna, ach do marbhuigheadh an chuid eile</span>
<lb n="9437"/><span>go léir,” arsa Saul.</span></p>
<lb n="9438"/>
<lb n="9439"/><p><span>CLVI.</span></p>
<lb n="9440"/>
<lb n="9441"/><p><span>PIONÓS AR SHAUL.</span></p>
<lb n="9442"/>
<lb n="9443"/><p><span>“Leog dom labhairt leat, a rí,” arsa Samuel, “go</span>
<lb n="9444"/><span>n-innsead duit, an briathar a labhair an Tighearna</span>
<lb n="9445"/><span>liom aréir ad' thaobh.”</span></p>
<lb n="9446"/>
<lb n="9447"/><p><span>“Labhair,” arsa Saul.</span>
<lb n="9448"/></p>
</div>
<pb n="366"/>
<div><lb n="9449"/><p><span>“Seo mar a labhair an Tighearna,” arsa Samuel.</span>
<lb n="9450"/><span>“Bhís suarach ad' shúilibh féin agus do deineadh ceann</span>
<lb n="9451"/><span>ar chlainn Israéil díot.  Dhein an Tighearna rí dhíot ar</span>
<lb n="9452"/><span>chlainn Israéil.  Ansan do thug an Tighearna nídh dhuit</span>
<lb n="9453"/><span>le déanamh.  Dubhairt sé leat Amalec do chur chun</span>
<lb n="9454"/><span>báis.  ‘Imthigh,’ ar seisean leat, ‘agus ídigh peacacha</span>
<lb n="9455"/><span>Amalec.  Imir bás agus íde ortha go léir.’  Níor</span>
<lb n="9456"/><span>dheinis an rud adubhairt an Tighearna leat.  Cad</span>
<lb n="9457"/><span>chuige dhuit dúil a chur sa bhfoghail?  Tá olc déanta</span>
<lb n="9458"/><span>agat i láthair an Tighearna.”</span></p>
<lb n="9459"/>
<lb n="9460"/><p><span>“Do chómhlíonas an focal adubhairt an Tighearna,”</span>
<lb n="9461"/><span>arsa Saul.  “D'imireas íde ar Amalec agus tá rí</span>
<lb n="9462"/><span>Amalec, .i.  Agag, anso 'n-a phríosúnach agam.  Do</span>
<lb n="9463"/><span>chimeád mo dhaoine an chuid ab fhearr de sna beithidhigh</span>
<lb n="9464"/><span>chun go ndéanfí iad d'ídhbirt chun an Thighearna i</span>
<lb n="9465"/><span>nGalgala.”</span></p>
<lb n="9466"/>
<lb n="9467"/><p><span>“An ídhbirt ainmhidhthe is mian leis an dTighearna?”</span>
<lb n="9468"/><span>arsa Samuel, “nú an umhluidheacht ó'n nduine is mian</span>
<lb n="9469"/><span>leis?  Is mó go mór is mian leis an dTighearna</span>
<lb n="9470"/><span>duine bheith umhal dó agus a thoil do dhéanamh 'ná</span>
<lb n="9471"/><span>duine bheith ag marbhú ainmhidhthe agus 'ghá n-ídhbirt</span>
<lb n="9472"/><span>chuige.  Neamhnídh iseadh an ídhbirt sin an fhaid ná</span>
<lb n="9473"/><span>déanfar toil an Tighearna.  D'iompuighis-se ó thoil</span>
<lb n="9474"/><span>an Tighearna dhéanamh agus tá an Tighearna iompuighthe</span>
<lb n="9475"/><span>uait-se anois.  Ní rí thu feasta ag an dTíghearna.”</span></p>
<lb n="9476"/>
<lb n="9477"/><p><span>“Is fíor,” arsa Saul.  “Tá peaca déanta agam.</span>
<lb n="9478"/><span>Dhiúltuigheas do bhriathar an Tighearna agus dod' bhriath-</span>
<lb n="9479"/><span>ar-sa.  Ghéilleas do'n phobul mar bhí eagla orm</span>
<lb n="9480"/><span>rómpa.  Ach dein é mhaitheamh dom anois agus tar</span>
<lb n="9481"/><span>liom go n-adhrad an Tighearna.”</span></p>
<lb n="9482"/>
<lb n="9483"/><p><span>“Ní raghad leat,” arsa Samuel, “óir do theilgis-se</span>
<lb n="9484"/><span>uait briathar an Tighearna agus tá an Tighearna tar éis</span>
<lb n="9485"/><span>tusa do theilgean uaidh i dtreó ná beidh tú ad' rí ar</span>
<lb n="9486"/><span>Israél.”</span></p>
<lb n="9487"/>
<lb n="9488"/><p><span>Ansan d'iompuigh Samuel ó Shaul agus bhí sé ag im-</span>
<lb n="9489"/><span>theacht uaidh.  Do rug Saul greim ar iochtar chlóca</span></p>
</div>
<pb n="367"/>
<div><lb n="9490"/><p><span>Shamuel chun é chimeád.  Do strac an clóca agus</span>
<lb n="9491"/><span>d'fhan stial de i láimh Shaul.</span></p>
<lb n="9492"/>
<lb n="9493"/><p><span>“Sin mar atá do rígheacht stracaithe uait-se indiu,”</span>
<lb n="9494"/><span>arsa Samuel, “tá an Tighearna tar éis rígheachta</span>
<lb n="9495"/><span>Israéil do stracadh uait indiu agus é thabhairt do</span>
<lb n="9496"/><span>dhuine eile, do dhuine is fearr 'ná thusa.  An té is</span>
<lb n="9497"/><span>buadhadóir i n-Israél ní staonan sé, ná ní lúbtar é</span>
<lb n="9498"/><span>chun aithrighe.  Ní h-ionan é agus duine, go bhféadfadh</span>
<lb n="9499"/><span>sé aithrighe dhéanamh.</span></p>
<lb n="9500"/>
<lb n="9501"/><p><span>“Dheineas an peaca,” arsa Saul, “ach mar sin féin</span>
<lb n="9502"/><span>tabhair onóir dom anois os cómhair seanóirí Israéil</span>
<lb n="9503"/><span>agus os cómhair an phobuil, agus tar liom go n-adhrad</span>
<lb n="9504"/><span>do Thighearna Dia.</span></p>
<lb n="9505"/>
<lb n="9506"/><p><span>Chuaidh Samuel leis ansan agus dheineadar Dia</span>
<lb n="9507"/><span>d'adhradh.  Nuair a bhí an t-adhradh déanta dubhairt</span>
<lb n="9508"/><span>Samuel:—</span></p>
<lb n="9509"/>
<lb n="9510"/><p><span>“Tugtar chugham anso Agag.”</span></p>
<lb n="9511"/>
<lb n="9512"/><p><span>Do tugadh.  Tháinig sé i láthair Shamuel.  Fear ana</span>
<lb n="9513"/><span>bheathuighthe ab eadh é.  Bhí sé ag siubhal ana réidh agus</span>
<lb n="9514"/><span>é ag crith le sgannra.</span></p>
<lb n="9515"/>
<lb n="9516"/><p><span>“An é an bás atá le h-imirt orm?” ar seisean</span>
<lb n="9517"/><span>nuair a chonaic sé Samuel.</span></p>
<lb n="9518"/>
<lb n="9519"/><p><span>“D'fhág do chlaidheamh-sa go minic máithreacha gan</span>
<lb n="9520"/><span>chlann.  Fágfar do mháthair féin anois gan chlann,”</span>
<lb n="9521"/><span>arsa Samuel.  Ansan do chuir Samuel Agag chun</span>
<lb n="9522"/><span>báis agus dhein sé miota beaga d'á chorp i láthair an</span>
<lb n="9523"/><span>Tighearna i nGalgala.</span></p>
<lb n="9524"/>
<lb n="9525"/><p><span>Déarfadh duine, b'fhéidir, gur chruaidh an gníomh é.</span>
<lb n="9526"/><span>B'fhéidir gur mó gníomh ba chruadha go mór 'ná é a</span>
<lb n="9527"/><span>chuaidh chun é thuilleamh.  B'fhéidir go raibh brígh cruaidh</span>
<lb n="9528"/><span>leis an bhfocal úd adubhairt Samuel, “D'fhág do</span>
<lb n="9529"/><span>chlaidheamh-sa máithreacha gan chlann go minic.”</span>
<lb n="9530"/><span>Bh'fhéidir gur bh'é Saul a dhein an gníomh cruaidh nuair</span>
<lb n="9531"/><span>adubhairt an Tighearna leis na droch dhaoine úd go léir</span>
<lb n="9532"/><span>do chur chun báis agus nuair fhág sé an duine ba mheasa</span>
<lb n="9533"/><span>acu go léir beó tar éis a raibh de ghníomharthaibh cruadha</span></p>
</div>
<pb n="368"/>
<div><lb n="9534"/><p><span>déanta aige ar chlainn Israéil, tar éis a raibh de</span>
<lb n="9535"/><span>mháithreachaibh fágtha gan chlann, agá chlaidheamh.  An</span>
<lb n="9536"/><span>rud a bhí ceangailte ar Shaul a dhéanamh agus nár dhein</span>
<lb n="9537"/><span>sé do dhein Samuel é.</span></p>
<lb n="9538"/>
<lb n="9539"/><p><span>Ansan d'imthigh Samuel abhaile go Ramata agus</span>
<lb n="9540"/><span>chuaidh Saul suas go Gabaa agus ní fheacadar a chéile</span>
<lb n="9541"/><span>a thuille an fhaid a mhaireadar.  Ach bhí ana bhuairt ar</span>
<lb n="9542"/><span>Shamuel i gcomhnuidhe mar gheall ar Shaul a dh'iompáil</span>
<lb n="9543"/><span>amach chómh h-olc.</span></p>
<lb n="9544"/>
<lb n="9545"/><p><span>CLVII.</span></p>
<lb n="9546"/>
<lb n="9547"/><p><span>CEÓLAIDHE CLISTE.</span></p>
<lb n="9548"/>
<lb n="9549"/><p><span>Bhí buairt ana mhór ar Shamuel nuair a thuig sé go</span>
<lb n="9550"/><span>raibh an Tighearna iompuighthe ar fad i gcoinnibh Shaul.</span>
<lb n="9551"/><span>Bhíodh sé ag déanamh buartha do ló agus d'oidhche mar</span>
<lb n="9552"/><span>gheall air.  Fé dheire do labhair an Tighearna leis.</span></p>
<lb n="9553"/>
<lb n="9554"/><p><span>“Cad chuige dhuit-se bheith ag déanamh oiread san</span>
<lb n="9555"/><span>buartha mar gheall ar Shaul?” arsan Tighearna leis,</span>
<lb n="9556"/><span>“agus a fhios agat go bhfuilim-se tar éis é ghearradh</span>
<lb n="9557"/><span>amach ó bheith 'n-a rí ar Israél?  Cuir ola sa n-adharc</span>
<lb n="9558"/><span>atá agat agus tar liom go gcuiread tu ag triall ar</span>
<lb n="9559"/><span>Isai, an Betlamíteach, óir táim tar éis duine d'á</span>
<lb n="9560"/><span>chlainn mhac do thoghadh chun bheith 'n-a rí.”  Agus dubh-</span>
<lb n="9561"/><span>airt Samuel leis an dTighearna.  “Conus is féidir</span>
<lb n="9562"/><span>dom dul ann, a Thighearna?  Aireóchaidh Saul é agus</span>
<lb n="9563"/><span>cuirfidh sé chun báis me!”</span></p>
<lb n="9564"/>
<lb n="9565"/><p><span>Agus dubhairt an Tighearna leis:  “Beir leat</span>
<lb n="9566"/><span>ceann de sna gamhnaibh agus abair gur chun ídhbirte</span>
<lb n="9567"/><span>do dhéanamh chun an Tighearna ataoi.  Ansan glaoidh</span>
<lb n="9568"/><span>Isai chun na h-ídhbirte agus taisbeánfad-sa dhuit an</span>
<lb n="9569"/><span>nídh a bheidh le déanamh agat, agus úngfir 'n-a rí an té</span>
<lb n="9570"/><span>a thaisbeánfad duit.”</span></p>
<lb n="9571"/>
<lb n="9572"/><p><span>Dhein Samuel mar adubhradh leis.  Tháinig sé go</span>
<lb n="9573"/><span>Beitlehem.  Bhí iongna ar mhuinntir na catharach san</span></p>
</div>
<pb n="369"/>
<div><lb n="9574"/><p><span>nuair a chonacadar chucha é.  “An teacht síothchánta</span>
<lb n="9575"/><span>agat é!” ar siad.  “Teacht síothchánta,” ar seisean.</span>
<lb n="9576"/><span>“Chun ídhbirte dhéanamh a thánag.  Deinidh sibh féin</span>
<lb n="9577"/><span>d'ullmhú chun na h-ídhbirte agus tagaidh chúichi.”</span></p>
<lb n="9578"/>
<lb n="9579"/><p><span>Thánadar.  Tháinig Isai agus a chlann mhac le h-órdú</span>
<lb n="9580"/><span>Shamuel.  Chonaic Samuel Eliab, duine de sna macaibh.</span>
<lb n="9581"/><span>“An é sin é?” ar seisean, i n'aigne, leis an dTigh-</span>
<lb n="9582"/><span>earna.</span></p>
<lb n="9583"/>
<lb n="9584"/><p><span>“Ní h-é,” arsan Tighearna.  “Ná feuch ar a ghnúis</span>
<lb n="9585"/><span>ná ar aoirde a phearsan.  Ní h-é atá toghtha agam.  Ní</span>
<lb n="9586"/><span>mar a chíon duine rud a chím-se rud, agus ní mar a</span>
<lb n="9587"/><span>bhreithnighean duine rud a bhreithnighim-se é.  Ní fheicean</span>
<lb n="9588"/><span>an duine ach an taobh amuich.  Chíon an Tighearna an</span>
<lb n="9589"/><span>croidhe.”</span></p>
<lb n="9590"/>
<lb n="9591"/><p><span>Do ghlaoidh Isai ar Abinadab agus thug sé i láthair</span>
<lb n="9592"/><span>Shamuel é.  “Ní h-é sin atá toghtha ag an dTighearna,”</span>
<lb n="9593"/><span>arsa Samuel.  Do tugadh a raibh ann díobh i láthair</span>
<lb n="9594"/><span>Shamuel.</span></p>
<lb n="9595"/>
<lb n="9596"/><p><span>“Ní h-aoinne acu san é,” arsa Samuel.</span></p>
<lb n="9597"/>
<lb n="9598"/><p><span>“An bhfuil aon mhac eile agat?” ar seisean.</span></p>
<lb n="9599"/>
<lb n="9600"/><p><span>“Tá aoinne amháin eile,” arsa Isai, “ach ógánach óg</span>
<lb n="9601"/><span>iseadh é.  Tá sé i mbun na gcaereach.”</span></p>
<lb n="9602"/>
<lb n="9603"/><p><span>“Cuir fios air,” arsa Samuel.</span></p>
<lb n="9604"/>
<lb n="9605"/><p><span>Do chuir.  Tháinig sé.  Dáibhid ab ainm dó.  Bhí sé</span>
<lb n="9606"/><span>óg, dathamhail, ruadh.  “Eirigh agus dein é dh'úngadh,”</span>
<lb n="9607"/><span>arsan Tighearna le Samuel.  D'eirigh Samuel agus</span>
<lb n="9608"/><span>tharraig sé chuige an adharc ola agus d'úng sé an fear</span>
<lb n="9609"/><span>óg i lár a bhráithre.  Agus tháinig spirid an Tighearna</span>
<lb n="9610"/><span>chuige agus d'fhan sé aige ó'n lá san amach.</span></p>
<lb n="9611"/>
<lb n="9612"/><p><span>Deir cuid de'n lucht eóluis nár innis Samuel do'n</span>
<lb n="9613"/><span>chuid eile de'n chlainn an brígh a bhí leis an úngadh.</span>
<lb n="9614"/><span>Deir tuille gur innis sé d'Isai féin cad é an brígh a</span>
<lb n="9615"/><span>bhí leis.  Pé rud a deineadh níor bhfoláir gan an rún</span>
<lb n="9616"/><span>do leogaint amach an uair sin mar do mharbhóchadh</span>
<lb n="9617"/><span>Saul iad go léir.  Nuair a bhí an gnó déanta d'imthigh</span>
<lb n="9618"/><span>Samuel abhaile go Ramata.</span>
<lb n="9619"/></p>
</div>
<pb n="370"/>
<div><lb n="9620"/><p><span>Nuair a bhí spirid an Tighearna tagaithe chun Dáibhid</span>
<lb n="9621"/><span>bhí an spirid céadna imthighthe ó Shaul agus do ceaduigh-</span>
<lb n="9622"/><span>eadh droch spirid éigin do dhul isteach ann agus bhíodh</span>
<lb n="9623"/><span>an droch spirid sin 'ghá chrádh.  Thug na daoine fé ndeara</span>
<lb n="9624"/><span>go raibh droch nídh éigin ag imirt air.  Bhíodh gruaim</span>
<lb n="9625"/><span>uathbhásach air uaireanta.  Do tuigeadh, dá gcurtí</span>
<lb n="9626"/><span>ceól maith uasal dhá sheinnt dó go mb'fhéidir go ndéan-</span>
<lb n="9627"/><span>fadh an ceól an ghruaim a thógaint de agus sobháilceas</span>
<lb n="9628"/><span>do chur ar a chroidhe.  Do labhradh leis agus do h-iarradh</span>
<lb n="9629"/><span>cead air dul agus ceólaidhe éigin do sholáthar agus</span>
<lb n="9630"/><span>do thabhairt chuige, ceólaidhe maith éigin, do sheinnfadh</span>
<lb n="9631"/><span>ceól dó nuair a bheadh an droch spirid ghá chrádh,</span>
<lb n="9632"/><span>le h-ionachas go mbainfadh aoibhneas an cheóil an</span>
<lb n="9633"/><span>nimh as an ngruaim.  Thug sé an cead.  Bhí duine</span>
<lb n="9634"/><span>láithreach ag éisteacht leis.  Do labhair an duine.  “Tá</span>
<lb n="9635"/><span>aithne agam-sa,” ar seisean, “ar dhuine agus is dóich</span>
<lb n="9636"/><span>liom gur b'é ceólaidhe is cliste ar chlainn Israéil</span>
<lb n="9637"/><span>indiu é.  Ógánach breágh dathamhail óg iseadh é, duine</span>
<lb n="9638"/><span>de chlainn Isai iseadh é.”</span></p>
<lb n="9639"/>
<lb n="9640"/><p><span>Chuir an rí fios air.  Tháinig sé.  Do thaithn sé go</span>
<lb n="9641"/><span>mór leis an rí an chéad radharc a fuair sé air.  Bhí</span>
<lb n="9642"/><span>a chruit ag an ógánach.  Nuair a thagadh an crádh agus</span>
<lb n="9643"/><span>an ghruaim ar an rí do sheinneadh an t-ógánach ar a</span>
<lb n="9644"/><span>chruit.  Le neart agus le binneas an cheóil d'imthigheadh</span>
<lb n="9645"/><span>an droch spirid as an rí agus gheibheadh sé faoiseamh.</span></p>
<lb n="9646"/>
<lb n="9647"/><p><span>CLVIII.</span></p>
<lb n="9648"/>
<lb n="9649"/><p><span>AN FATHACH.</span></p>
<lb n="9650"/>
<lb n="9651"/><p><span>Cheap na Philistínigh nár bhfholáir dóibh iarracht chuthaigh</span>
<lb n="9652"/><span>a dhéanamh ar chlainn Israéil do chimeád fé n-a smacht</span>
<lb n="9653"/><span>agus nár bh'fholáir dóibh an iarracht san do dhéanamh</span>
<lb n="9654"/><span>go luath nú go mbeadh clann Israéil agus a rí ró</span></p>
</div>
<pb n="371"/>
<div><lb n="9655"/><p><span>láidir dóibh, do réir mar a bhí ag eirighe leó, dá bhfág-</span>
<lb n="9656"/><span>aidís an iarracht ró fhada gan déanamh.  Chruinnighdar</span>
<lb n="9657"/><span>mór shluagh agus chuireadar fútha i longphort i n-áit</span>
<lb n="9658"/><span>ar a dtugtí Socho, ar thaobh cnocáin a bhí i n-aice</span>
<lb n="9659"/><span>gleanna ar a dtugtí gleann na giúse, .i. Gleann</span>
<lb n="9660"/><span>na Terebinte.  Do chruinnigh Saul mór shluagh agus</span>
<lb n="9661"/><span>chuir sé faoi ar an dtaobh eile de'n ghleann chéadna, ar</span>
<lb n="9662"/><span>chnocán eile a bhí ann.  Bhí an dá shluagh ansan ar aghaidh</span>
<lb n="9663"/><span>a chéile ar an dá chnocán agus gleann na Terebinte</span>
<lb n="9664"/><span>eatartha.  Ar an gcuma san dóibh tháinig amach a'</span>
<lb n="9665"/><span>longphort na bhPhilistíneach fear ana mhór ana láidir</span>
<lb n="9666"/><span>agus d'fhógair sé cómhrac aonair ar shlóightibh Israéil.</span></p>
<lb n="9667"/>
<lb n="9668"/><p><span>“Cuiridh chugham anso,” ar seisean, “fear a dhéanfidh</span>
<lb n="9669"/><span>cómhrac aonair liom.  Má bhuadhan an fear san orm-sa</span>
<lb n="9670"/><span>sa chómhrac bíodh na Philistínigh fé smacht chlainne Israéil</span>
<lb n="9671"/><span>ach má bhuadhaim-se air-sean bíodh clann Israéil fé</span>
<lb n="9672"/><span>smacht againn.”</span></p>
<lb n="9673"/>
<lb n="9674"/><p><span>Níor fhreagair aoinne an fhógairt.  Tháinig sé amach</span>
<lb n="9675"/><span>airís an mhaidean 'n-a dhiaidh san agus dhein sé an</span>
<lb n="9676"/><span>fhógairt chéadna, agus níor fhreagair aoinne an fhógairt.</span>
<lb n="9677"/><span>Do lean sé ar an gcuma san ag teacht amach gach aon</span>
<lb n="9678"/><span>mhaidean a' longhphort na bhPhilistíneach go dtí go raibh</span>
<lb n="9679"/><span>dachadh lá curtha dhíobh ag an dá shluagh, agus níor freag-</span>
<lb n="9680"/><span>radh an fhógairt mar bhí an iomad eagla ag an uile</span>
<lb n="9681"/><span>dhuine de chlainn Israéil roimis an bhfear mór.</span></p>
<lb n="9682"/>
<lb n="9683"/><p><span>Bhí an triúr ba shine de mhacaibh Isai tagaithe chun an</span>
<lb n="9684"/><span>chogaidh agus bhí Dáibhid, an fear ab óige, sa bhaile,</span>
<lb n="9685"/><span>mar ba ghnáth ag tabhairt aire do'n tréad caereach.  Do</span>
<lb n="9686"/><span>ghlaoidh Isai air.  “Tar anso, a mhic,” arsa Isai, “go</span>
<lb n="9687"/><span>mbeirir rainnt bídh go dtí an longphort ag triall ar</span>
<lb n="9688"/><span>do thriúr drithár agus go dtugair chugham cúntas ar</span>
<lb n="9689"/><span>conus atáid siad agus ar conus atá an cogadh ag</span>
<lb n="9690"/><span>dul chun cinn.”</span></p>
<lb n="9691"/>
<lb n="9692"/><p><span>Do ghluais Dáibhid agus do rug sé leis an t-ualach</span>
<lb n="9693"/><span>bídh.  Nuair a shrois sé an longphort do thárla gur an</span>
<lb n="9694"/><span>uair sin díreach a bhí an Philistíneach mór ag spídiúchán</span></p>
</div>
<pb n="372"/>
<div><lb n="9695"/><p><span>ar shlóightibh Israéil nuair ná cuirfidís fear amach chun</span>
<lb n="9696"/><span>an chómhraic aonair a dhéanamh leis.</span></p>
<lb n="9697"/>
<lb n="9698"/><p><span>“Cé h-é siúd,” arsa Dáibhid leis an bhfear a bhí i</span>
<lb n="9699"/><span>n'aice, “nú cad é an spídiúchán é sin ar siubhal aige?”</span>
<lb n="9700"/><span>Do h-innseadh dó.</span></p>
<lb n="9701"/>
<lb n="9702"/><p><span>“Cad é an tuarastal atá le fághail ag an té throid-</span>
<lb n="9703"/><span>fidh an fear mór san agus a bhainfidh a cheann de?”</span>
<lb n="9704"/><span>arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="9705"/>
<lb n="9706"/><p><span>“Tabharfar tuarastal mór dó,” arsa gach aoinne a</span>
<lb n="9707"/><span>bhí láithreach, “déanfidh an rí fear saidhbhir de.  Beidh</span>
<lb n="9708"/><span>a theaghlach saor ó chíos i n-Israél go deó agus gheóbhaidh</span>
<lb n="9709"/><span>sé inghean an rí le pósadh.”</span></p>
<lb n="9710"/>
<lb n="9711"/><p><span>“Raghad-sa amach 'n-a choinnibh agus troidfad é,”</span>
<lb n="9712"/><span>arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="9713"/>
<lb n="9714"/><p><span>“Éist do bhéal,” arsa Eliab, an mac ba shine.  “Sa</span>
<lb n="9715"/><span>bhaile i mbun na gcaereach ba cheart duit bheith.  Tháinís</span>
<lb n="9716"/><span>anso chun go bhfeicfá an cath.  Eirighe anáirde atá</span>
<lb n="9717"/><span>ort!”</span></p>
<lb n="9718"/>
<lb n="9719"/><p><span>Do ghluais an chainnt ó bhéal go béal go raibh an fear</span>
<lb n="9720"/><span>óg chun an fhathaigh do throid.  D'airigh an rí é.  Do</span>
<lb n="9721"/><span>tugadh an fear óg i láthair an rí.  Do labhair sé leis an</span>
<lb n="9722"/><span>rí.  “Ná bíodh aon cheann-fé ar aoinne,” ar seisean.</span>
<lb n="9723"/><span>“Raghad-sa amach 'n-a choinnibh siúd agus tabharfad</span>
<lb n="9724"/><span>dó an rud atá aige d'á iarraidh, cómhrac aonair, agus</span>
<lb n="9725"/><span>bainfad an t-anam as.”</span></p>
<lb n="9726"/>
<lb n="9727"/><p><span>“Ó, a mhic ó,” arsan rí, “ní bheadh aon bhreith agat-sa</span>
<lb n="9728"/><span>ar an bhfear san do throid.  Fear ró óg iseadh thu.</span>
<lb n="9729"/><span>Fear tréan láidir iseadh é siúd, fear go bhfuil taithighe</span>
<lb n="9730"/><span>ar chogadh agus ar chómhrac aige i gcaitheamh a shaoghail</span>
<lb n="9731"/><span>riamh.”  “Gabhaim párdún agat, a rí,” arsa Dáibhid.</span>
<lb n="9732"/><span>“Bhínn-se ag aodhaireacht na gcaereach sa bhaile agus</span>
<lb n="9733"/><span>thagadh león, nú beithir, chun an treuda agus bheireadh</span>
<lb n="9734"/><span>sé caoira leis, nú reithe, agus do leanainn-se é agus</span>
<lb n="9735"/><span>bheirinn ar sgórnaigh air agus do thachtainn é agus do</span>
<lb n="9736"/><span>bhaininn an chaoira, nú an reithe, as a bhéal amach agus</span>
<lb n="9737"/><span>d'fhágainn ansúd marbh é.  Do mharbhuigheas león mar</span></p>
</div>
<pb n="373"/>
<div><lb n="9738"/><p><span>siúd lá, a rí, agus mharbhuigheas beithir lá eile ar an</span>
<lb n="9739"/><span>gcuma gcéadna.  Marbhóchad an fear so mar a mhar-</span>
<lb n="9740"/><span>bhuigheas iad súd.  Cuirfad-sa i n-iúil dó ná raghaidh</span>
<lb n="9741"/><span>i n-aisge leis an gcoigirigheach iasachta san an masla</span>
<lb n="9742"/><span>so atá tabhartha aige do shlóightibh an Tighearna Dia!”</span></p>
<lb n="9743"/>
<lb n="9744"/><p><span>CLIX.</span></p>
<lb n="9745"/>
<lb n="9746"/><p><span>CLOCH I N-A PHLAOSG.</span></p>
<lb n="9747"/>
<lb n="9748"/><p><span>“Tá go maith, a mhic,” arsa Saul, “b'fhéidir ó dheinis</span>
<lb n="9749"/><span>na gníomhartha san go ndéanfá an gníomh so.  Ní</span>
<lb n="9750"/><span>foláir duit, ámhthach, arm cosanta chur umat agus</span>
<lb n="9751"/><span>arm cómhraic a bheith ad' láimh agat.”</span></p>
<lb n="9752"/>
<lb n="9753"/><p><span>Ansan do chuir an rí arm cosanta ar Dháibhid, clogad</span>
<lb n="9754"/><span>ar a cheann agus éide uime agus sgiath 'n-a láimh chlé</span>
<lb n="9755"/><span>agus claidheamh 'n-a láimh dheis.  Do chrom Dáibhidh ar</span>
<lb n="9756"/><span>shiubhal síos agus suas feuchaint conus a thiocfadh leis</span>
<lb n="9757"/><span>an t-arm a dh'iompar.  Nuair a bhí an triail bainte</span>
<lb n="9758"/><span>as féin aige, “Ó,” ar seisean leis an rí, “ní fhéadfinn</span>
<lb n="9759"/><span>aon rud a dhéanamh an fhaid a bheadh an t-arm so umam!”</span>
<lb n="9760"/><span>Chaith sé dhe an éide agus chaith sé d'á láimh chle an sgiath</span>
<lb n="9761"/><span>agus chuir sé an claidheamh as a láimh dheis.  Ansan do</span>
<lb n="9762"/><span>thóg sé chuige a chrann tabhaill agus a sparán aodhaire</span>
<lb n="9763"/><span>agus a chleith.  Thug sé aghaidh síos ar an sruth a bhí thíos</span>
<lb n="9764"/><span>i lár an ghleanna.  Thóg sé as an sruth chúig cinn de</span>
<lb n="9765"/><span>chlochaibh deasa sleamhaine cómhchruinne, a bhí oireamh-</span>
<lb n="9766"/><span>nach le caitheamh as an gcrann tabhaill, agus chuir sé</span>
<lb n="9767"/><span>chuige sa sparán iad.  Ansan thug sé aghaidh ar an</span>
<lb n="9768"/><span>áit 'n-a raibh an fear mór ag calaireacht agus ag</span>
<lb n="9769"/><span>spídiúchán.  Níor bh'fhada go bhfeacaidh an fear mór</span>
<lb n="9770"/><span>ag teacht é.  Chonaic sé an fear breágh óg dathamhail</span>
<lb n="9771"/><span>ruadh ag teacht chuige chun an chomhraic aonair a dhéanamh</span>
<lb n="9772"/><span>leis.  Tháinig fearg agus seirbhthean air nuair a chonaic</span>
<lb n="9773"/><span>sé an fear óg ag teacht agus gan aon treó cómhraic</span>
<lb n="9774"/><span>air.</span>
<lb n="9775"/></p>
</div>
<pb n="374"/>
<div><lb n="9776"/><p><span>“Greadadh chughat, a amadáin!” ar seisean, “an</span>
<lb n="9777"/><span>dóich leat gur madra mé go bhfuilir ag teacht chugham</span>
<lb n="9778"/><span>chun mé chómhrac led' chleith?  Tar chugham anso go</span>
<lb n="9779"/><span>dtugad do chuid fola le n-ól agus do chuid feóla le</span>
<lb n="9780"/><span>n-ithe do ghadhraibh na gcnoc agus d'éanlaithibh an aeir!”</span></p>
<lb n="9781"/>
<lb n="9782"/><p><span>“Taoi-se ag teacht am' choinnibh-se i n-arm agus i</span>
<lb n="9783"/><span>n-éide,” arsa Dáibhid, “ach táim-se ag dul ad' choinnibh-</span>
<lb n="9784"/><span>se i n-ainm Tighearna na slógh so Israéil go bhfuil an</span>
<lb n="9785"/><span>tarcuisne seo go léir tabhartha agat-sa dhóibh.  Cuir-</span>
<lb n="9786"/><span>fidh an Tighearna céadna san tusa fém' láimh-se indiu</span>
<lb n="9787"/><span>agus buailfad tu agus bainfad díot do cheann agus</span>
<lb n="9788"/><span>tabharfad do chorp agus cuirp do shlógh Philistíneach</span>
<lb n="9789"/><span>le n-ithe indiu do ghadhraibh na tíre agus d'éanlaithibh</span>
<lb n="9790"/><span>an aeir, agus chífidh an dúthaigh go bhfuil Dia i n-Israél,</span>
<lb n="9791"/><span>agus tuigfid an dá shluagh nách le claidheamh ná le</span>
<lb n="9792"/><span>sleagh a dheinean an Tighearna fuasguilt, óir isé an</span>
<lb n="9793"/><span>Tighearna atá ag déanamh an chogaidh seo, agus tabharfidh</span>
<lb n="9794"/><span>an Tighearna an lámh-uachtair dúinn oraibh.”  Bhí an</span>
<lb n="9795"/><span>Philistíneach ag teacht.  Do chuir Dáibhid a lámh sa</span>
<lb n="9796"/><span>sparán agus thóg sé cloch as agus chuir sé sa chrann</span>
<lb n="9797"/><span>tabhaill í agus do rith sé i gcoinnibh an fhir mhóir.  Nuair</span>
<lb n="9798"/><span>a bhí sé sa ghoirreacht cheart dó do bhain sé an casadh as</span>
<lb n="9799"/><span>an gcrann tabhaill agus chaith sé an t-urchar as le</span>
<lb n="9800"/><span>fuinneamh.  Do ghluais an chloch agus bhuail sí an fear</span>
<lb n="9801"/><span>mór i gclár an éadain agus chuaidh sí isteach 'n-a</span>
<lb n="9802"/><span>phlaosg.  Thuit sé amach ar a bhéal agus ar a aghaidh agus</span>
<lb n="9803"/><span>d'fhan sé ansan.  Do rith Dáibhid chuige agus, ó ná raibh</span>
<lb n="9804"/><span>claidheamh aige féin, tharraig sé claidheamh an fhir mhóir</span>
<lb n="9805"/><span>amach as an truaill agus bhain sé an ceann de'n fhear</span>
<lb n="9806"/><span>mhór, le claidheamh an fhir mhóir féin.</span></p>
<lb n="9807"/>
<lb n="9808"/><p><span>Nuair a chonaic slóighte na bhPhilistíneach an fear</span>
<lb n="9809"/><span>mór ar lár agus an ceann bainte dhe do theicheadar</span>
<lb n="9810"/><span>as an áit.  Siúd 'n-a ndiaidh slóighte Israéil.  Do</span>
<lb n="9811"/><span>leanadh iad go dóirse a gcatharach féin, go h-Acaron,</span>
<lb n="9812"/><span>agus bhí an dúthaigh clúdhaithe le n-a gcorpaibh.</span></p>
<lb n="9813"/>
<lb n="9814"/><p><span>D'fhill slóighte Israéil thar n-ais agus ghabhadar tré</span></p>
</div>
<pb n="375"/>
<div><lb n="9815"/><p><span>longphort na bhPhilistíneach ag teacht dóibh agus</span>
<lb n="9816"/><span>thugadar leó an t-ollmhaitheas a bhí ann i ndiaidh na</span>
<lb n="9817"/><span>bhPhilistíneach, agus thug Dáibhid leis ceann an fhir mhóir</span>
<lb n="9818"/><span>go cathair Ierúsalem.</span></p>
<lb n="9819"/>
<lb n="9820"/><p><span>Nuair a bhí Dáibhid ag dul amach an lá san chun an</span>
<lb n="9821"/><span>fhir mhóir do throid do thárla go raibh Abner, duine</span>
<lb n="9822"/><span>de sna righthibh féinne, i bhfochair Shaul.</span></p>
<lb n="9823"/>
<lb n="9824"/><p><span>“Cé h-é an t-ógánach úd, a Abneir?” arsa Saul,</span>
<lb n="9825"/><span>“nú cé 'ro díobh é?”</span></p>
<lb n="9826"/>
<lb n="9827"/><p><span>“Dar do Shoillse ach ní h-eól dom san, a rí,” arsa</span>
<lb n="9828"/><span>Abner.</span></p>
<lb n="9829"/>
<lb n="9830"/><p><span>“Faigh amach dom cé 'ro mac é,” arsan rí.  Nuair</span>
<lb n="9831"/><span>a tháinig Dáibhid agus ceann an fhir mhóir 'n-a láimh</span>
<lb n="9832"/><span>aige do rug Abner i láthair an rí é.</span></p>
<lb n="9833"/>
<lb n="9834"/><p><span>“Cé h-iad gur díobh thusa, a óglaigh?” ars an rí</span>
<lb n="9835"/><span>leis.</span></p>
<lb n="9836"/>
<lb n="9837"/><p><span>“Mac do'n Bhetlemíteach, Isai, mise, chun do sheir-</span>
<lb n="9838"/><span>bhíse, a rí,” arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="9839"/>
<lb n="9840"/><p><span>CLX.</span></p>
<lb n="9841"/>
<lb n="9842"/><p><span>EAGLA AG SAUL.</span></p>
<lb n="9843"/>
<lb n="9844"/><p><span>An fhaid a bhí Dáibhid ag cainnt leis an rí bhí Iónatan</span>
<lb n="9845"/><span>mac an rí, ag éisteacht leis.  Tháinig cion ana mhór</span>
<lb n="9846"/><span>ag Iónatan ar Dháibhid an fhaid a bhí sé ag éisteacht</span>
<lb n="9847"/><span>le n-a chainnt an uair sin.  Tháinig an cion chómh mór</span>
<lb n="9848"/><span>san aige air agus an grádh agus an caradas chómh mór</span>
<lb n="9849"/><span>san aige dhó gur bhain sé dhe a bhrat ríoga féin agus</span>
<lb n="9850"/><span>gur thug sé do Dháibhid é.  Thug sé a chlaidheamh dó,</span>
<lb n="9851"/><span>leis, agus a chrios, agus fiú an ionair a bhí laistigh</span>
<lb n="9852"/><span>d'á bhrat air, i dtreó go ndubhradh gur chreach sé é féin</span>
<lb n="9853"/><span>do Dháibhid.</span></p>
<lb n="9854"/>
<lb n="9855"/><p><span>Ní leogfadh an rí do Dháibhid dul abhaile a thuille ag</span>
<lb n="9856"/><span>triall ar a mhuinntir.  Chimeád sé aige féin é agus</span></p>
</div>
<pb n="376"/>
<div><lb n="9857"/><p><span>dhein sé taoiseach airm de, agus tháinig ana bháidh ag</span>
<lb n="9858"/><span>an lucht airm go léir leis, agus do shnamuigh sé féin</span>
<lb n="9859"/><span>agus Iónatan caradas ana dhílis, ana dhlúth, le n-a</span>
<lb n="9860"/><span>chéile, agus do lean an caradas san eatartha.  Níor</span>
<lb n="9861"/><span>bhfada go bhfeacathas gur bh'fhear ana stuama Dáibhid</span>
<lb n="9862"/><span>agus pé gnóthaí a thug an rí le déanamh dó gur dhein</span>
<lb n="9863"/><span>sé iad le stuaim agus le tuisgint agus le breitheamh-</span>
<lb n="9864"/><span>antas thar barr.</span></p>
<lb n="9865"/>
<lb n="9866"/><p><span>Ach nuair a bhí an tsluagh ag teacht abhaile ó'n gcogadh,</span>
<lb n="9867"/><span>agus an cogadh críochnuighthe, agus nuair a bhídís ag</span>
<lb n="9868"/><span>teacht chun na gcatharach théidheadh na mná, as gach cathair,</span>
<lb n="9869"/><span>amach 'n-a gcoinnibh agus iad ag cantainn, agus úirlisí</span>
<lb n="9870"/><span>ceóil acu agus iad ag seinnt agus ag déanamh sgléipe,</span>
<lb n="9871"/><span>ag moladh an rí agus ag moladh na slógh go léir,</span>
<lb n="9872"/><span>agus:—  “Do leag Saul míle, ach do leag Dáibhid deich</span>
<lb n="9873"/><span>míle!” adeiridís.</span></p>
<lb n="9874"/>
<lb n="9875"/><p><span>D'airigh Saul an focal san, agus má airigh do</span>
<lb n="9876"/><span>dhúbhaigh a chroide le h-éad agus le feirg agus le fíoch</span>
<lb n="9877"/><span>nímhneach.</span></p>
<lb n="9878"/>
<lb n="9879"/><p><span>“Tá deich míle tabhartha acu do Dháibhid,” ar seisean,</span>
<lb n="9880"/><span>i n'aigne, “agus ní thugaid siad domh-sa ach míle.  Cad</span>
<lb n="9881"/><span>tá i n-easnamh air feasta ach an choróinn?  Tháinig</span>
<lb n="9882"/><span>fuath marbhuightheach ag Saul do Dháibhid an uair sin</span>
<lb n="9883"/><span>agus do lean an fuath aige dhó.  Chimeád sé an fuath</span>
<lb n="9884"/><span>istigh 'n-a chroidhe féin, ámhthach.  Ach bhíodh Dáibhid ag</span>
<lb n="9885"/><span>déanamh an cheóil dó, ar an gcruit, mar ba ghnáth.  Lá</span>
<lb n="9886"/><span>áirithe, tamal i ndiaidh an chatha 'n-ar mhairbh Dáibhid</span>
<lb n="9887"/><span>an fear mór, bhí sé ag déanamh an cheóil ar an gcruit</span>
<lb n="9888"/><span>do'n rí.  Do spriuc an mac mallachtain an rí.  Do</span>
<lb n="9889"/><span>rug sé ar a shleagh agus chaith i n-urchar í le Dáibhid.</span>
<lb n="9890"/><span>Thug Dia do Dháibhid gur léim sé i leithtaoibh i dtreó</span>
<lb n="9891"/><span>nár dhein an tsleagh ach í féin do shádh isteach i n-adhmad</span>
<lb n="9892"/><span>an fhalla.  Do chonaic Saul gur le leamhnú Dé a chuaidh</span>
<lb n="9893"/><span>Dáibhid saor ó'n urchar san agus tháinig eagla aige</span>
<lb n="9894"/><span>roimh Dháibhid toisg lámh an Tighearna bheith leis, agus</span>
<lb n="9895"/><span>lámh an Tighearna bheith 'n-a choinnibh féin.  Isé rud a</span></p>
</div>
<pb n="377"/>
<div><lb n="9896"/><p><span>dhein sé ansan 'ná Dáibhid do chur i ngnó éigin a chimeád</span>
<lb n="9897"/><span>abhfad uaidh é.  Chuir sé 'n-a chaptaein ar mhíle fear é</span>
<lb n="9898"/><span>chun bheith ag dul amach i gcoinnibh na namhad agus</span>
<lb n="9899"/><span>ag stiúrú gnóthaí cogaidh.  Dhein Dáibhid an gnó san</span>
<lb n="9900"/><span>chómh ciallmhar, chómh gasta, chómh stuama san go raibh</span>
<lb n="9901"/><span>sórd eagla ag Saul roimis agus go raibh sé 'ghá</span>
<lb n="9902"/><span>sheachaint féin air.  Ach d'á mhéid aithne chuir na daoine</span>
<lb n="9903"/><span>air iseadh ba mhó a tháinig breis ghrádha agus breis</span>
<lb n="9904"/><span>annsachta acu dhó, agus iseadh ba dhuibhe agus ba</span>
<lb n="9905"/><span>mhalluighthe do neartuigh ar éad an rí.</span></p>
<lb n="9906"/>
<lb n="9907"/><p><span>“Seadh,” arsan rí, i n'aigne féin, fé dheire, “Ní</span>
<lb n="9908"/><span>gádh dhomh-sa lámh do shíne leis.  Ní'l agam ach leogaint</span>
<lb n="9909"/><span>do sna Philistínigh an nídh sín a dhéanamh dom.  Cuireadh</span>
<lb n="9910"/><span>na Philistínigh as mo shlighe é.”</span></p>
<lb n="9911"/>
<lb n="9912"/><p><span>Nuair a bhí an machtnamh san déanta aige do labhair</span>
<lb n="9913"/><span>sé le Dáibhid:—</span></p>
<lb n="9914"/>
<lb n="9915"/><p><span>“Feuch, a mhic,” ar seisean leis, “fear cródha</span>
<lb n="9916"/><span>iseadh thu.  Is ceart san d'admháil.  Is ceart tuar-</span>
<lb n="9917"/><span>astal fir chródha do thabhairt duit.  Lean ag déanamh</span>
<lb n="9918"/><span>do ghníomhartha gaile agus gaisge i n-aghaidh na bhPhilistí-</span>
<lb n="9919"/><span>neach agus tabharfad duit le pósadh Merob, an inghean</span>
<lb n="9920"/><span>chríona so agam.”</span></p>
<lb n="9921"/>
<lb n="9922"/><p><span>“Ach! a rí,” arsa Dáibhid leis, “cé h-é mise, nú</span>
<lb n="9923"/><span>cé h-iad mo mhuinntir, nú ce h-é m'athair, nú ca bhfuil</span>
<lb n="9924"/><span>aon chreideamhaint againn i n-Israél chun a rádh go</span>
<lb n="9925"/><span>mbeinn-se am' chleamhain ag an rí!”</span></p>
<lb n="9926"/>
<lb n="9927"/><p><span>Níor ghádh dhó an umhluidheacht san.  Ní dáiríribh a bhí</span>
<lb n="9928"/><span>an rí.  Tháinig an t-am chun Meroib do phósadh agus</span>
<lb n="9929"/><span>ní do Dháibhid a tugadh í ach d'fhear eile.  Is dócha gur</span>
<lb n="9930"/><span>mheas an rí go mbeadh Dáibhid as an slighe ag na</span>
<lb n="9931"/><span>Philistínigh sar a dtiocfadh an t-am chun na geallamhna</span>
<lb n="9932"/><span>do chómhlíonadh.</span>
<lb n="9933"/></p>
</div>
<pb n="379"/>
<div><lb n="9934"/><p><span>(Cuid a ceathar)</span></p>
<lb n="9935"/>
<lb n="9936"/><p><span>FUATH.</span></p>
<lb n="9937"/>
<lb n="9938"/><p><span>Thug Saul d'fhear eile an bhean a gheall sé do Dháibhid.</span>
<lb n="9939"/><span>Ba ghrána an rud le déanamh é.  Níor chuir an feall</span>
<lb n="9940"/><span>san puinn buartha ar Dháibhid, ámhthach.  Bhí inghean eile</span>
<lb n="9941"/><span>ag Saul agus Michol ab ainm di.  Do thaithn sí sin</span>
<lb n="9942"/><span>go mór le Dáibhid agus thug sé grádh dhi ó chroidhe,</span>
<lb n="9943"/><span>agus thug sisi grádh dhó san chómh maith.  D'airigh an rí</span>
<lb n="9944"/><span>san do bheith amhlaidh.  Bhí áthas air, ach níor bh'áthas ar</span>
<lb n="9945"/><span>mhaithe le Dáibhid an t-áthas san.  “Tabharfidh mé dhó í.”</span>
<lb n="9946"/><span>ar seisean i n'aigne féin, “agus mara ndeinidh sí</span>
<lb n="9947"/><span>aimhleas dó ná bíodh a bhuidheachas san aige orm-sa.</span>
<lb n="9948"/><span>Tabharfidh mé dhó í agus tabharfidh mé na Philistínigh</span>
<lb n="9949"/><span>dó mar aon léi.”  Do labhair sé le Dáibhid:</span></p>
<lb n="9950"/>
<lb n="9951"/><p><span>“Beidh tusa ad' chleamhain agam-sa, a Dháibhid,”</span>
<lb n="9952"/><span>ar seisean, “ar dhá shlighe.”</span></p>
<lb n="9953"/>
<lb n="9954"/><p><span>Ansan do labhair sé le cuid d'á mhuinntir, “Labhraidh</span>
<lb n="9955"/><span>le Dáibhid,” ar seisean, “agus abraidh leis mar seo,</span>
<lb n="9956"/><span>‘Taithnean tusa leis an rí agus tá gradh agá mhuinntir</span>
<lb n="9957"/><span>go léir duit.  Toiligh anois, d'á bhrígh sin, chun bheith</span>
<lb n="9958"/><span>ad' chleamhain ag an rí.’”</span></p>
<lb n="9959"/>
<lb n="9960"/><p><span>Do labhradar san an chainnt sin le Dáibhid, fé mar</span>
<lb n="9961"/><span>adubhradh leó.  Dubhairt Dáibhid leó 'á bhfreagra,</span>
<lb n="9962"/><span>“B'fhéidir gur beag agaibh-se duine bheith 'n-a chleamhain</span>
<lb n="9963"/><span>ag an rí.  Duine bocht suarach iseadh mise, ámhthach.”</span></p>
<lb n="9964"/>
<lb n="9965"/><p><span>D'innseadar san an freagra san do'n rí.  Thug an</span></p>
</div>
<pb n="380"/>
<div><lb n="9966"/><p><span>rí teachtaireacht eile dhóibh ansan.  “Abraidh leis,”</span>
<lb n="9967"/><span>ar seisean, “go mbeidh sé mór a dhóithin, maith a dhóithin,</span>
<lb n="9968"/><span>uasal a dhóithin, chun bheith 'n-a chleamhain ag an rí má</span>
<lb n="9969"/><span>imthighean sé agus céad fear de sna Philistínigh do</span>
<lb n="9970"/><span>mharbhú agus comhartha sofheicse thabhairt chugham a</span>
<lb n="9971"/><span>thaisbeánfidh an gníomh san a bheith déanta aige ar</span>
<lb n="9972"/><span>mo namhaid.”</span></p>
<lb n="9973"/>
<lb n="9974"/><p><span>Dubhairt Saul an focal san le h-ionachas go dtabhar-</span>
<lb n="9975"/><span>fadh Dáibhid fé'n ngníomh a dhéanamh agus go marbhófí é</span>
<lb n="9976"/><span>féin sa n-iarracht.  Do h-innseadh an chainnt do Dháibhid.</span>
<lb n="9977"/><span>I gcionn rainnt laethanta do ghleus sé buidhean de</span>
<lb n="9978"/><span>sna fearaibh a bhí fé n-a láimh agus d'imthigh sé isteach</span>
<lb n="9979"/><span>i dtír na bhPhilistíneach agus mhairbh sé dhá chéad fear</span>
<lb n="9980"/><span>acu agus thug sé leis an dá chéad cómhartha do</span>
<lb n="9981"/><span>theastuigh ó'n rí agus thaisbeáin sé dhó iad.  Ansan</span>
<lb n="9982"/><span>do tugadh Michol, inghean an rí, le pósadh dhó.  Do</span>
<lb n="9983"/><span>thaithn san go mór le Michol agus le Dáibhid mar bhí</span>
<lb n="9984"/><span>grádh ana mhór acu d'á chéile.  Ach do mhéaduigh an</span>
<lb n="9985"/><span>t-eagla ar an rí roime Dháibhid mar do thuig sé i n'aigne</span>
<lb n="9986"/><span>go raibh lámh an Tighearna le Dáibhid sa ghnó san, fé</span>
<lb n="9987"/><span>mar a bhí ins gach gnó eile, agus mara mbeadh go raibh</span>
<lb n="9988"/><span>nár bh'fhéidir dó a leithéid de ghníomh a dhéanamh agus</span>
<lb n="9989"/><span>teacht slán.  Agus fé mar a mhéaduigh an t-eagla air</span>
<lb n="9990"/><span>roime Dháibhid do mhéaduigh an fuath a bhí aige dhó.</span></p>
<lb n="9991"/>
<lb n="9992"/><p><span>Do chuir an gníomh, .i. marbhú an dá chéad fear,</span>
<lb n="9993"/><span>buile feirge ar na Philistínigh.  Thánadar, airís agus</span>
<lb n="9994"/><span>airís eile, ag cur cogaidh ar chlainn Israéil, ach d'oibrigh</span>
<lb n="9995"/><span>Dáibhid gnóthaí an chogaidh 'n-a gcoinnibh ní b'fhearr</span>
<lb n="9996"/><span>agus ní b'oilte 'ná mar a dhein aoinne eile de thaoiseach-</span>
<lb n="9997"/><span>aibh an rí, i dtreó go raibh a cháil i mbéalaibh daoine, go</span>
<lb n="9998"/><span>h-árd agus go h-oirdheirc, ní h-amháin ameasg chlainne</span>
<lb n="9999"/><span>Israéil ach ameasg na bhPhilistíneach chómh maith.  Níor</span>
<lb n="10000"/><span>dhein san go léir, ámhthach, ach an fuath a bhí ag an</span>
<lb n="10001"/><span>rí dhó do mhéadú agus do chur i malluightheacht níba</span>
<lb n="10002"/><span>mhó.  Fé dheire bhí an fuath chómh malluighthe sin nár</span>
<lb n="10003"/><span>fhéad Saul gan bheith ag labhairt leis an gcuid d'á</span></p>
</div>
<pb n="381"/>
<div><lb n="10004"/><p><span>mhuinntir go raibh iontaoibh aige asta, 'ghá iarraidh ortha</span>
<lb n="10005"/><span>Dáibhid do mharbhú.  Do labhair sé le n-a mhac, le</span>
<lb n="10006"/><span>Iónatan, agus d'iarr sé air Dáibhid do mharbhú.  Bhí an</span>
<lb n="10007"/><span>aigne ró uasal ag Iónatan.  Bhí grádh mór aige d'á</span>
<lb n="10008"/><span>athair agus agá athair dó san, ach má bhí féin is amhlaidh</span>
<lb n="10009"/><span>a chrom sé ar a athair do chómhairliú i gcoinnibh an droch</span>
<lb n="10010"/><span>ghnímh, 'ghá chur n-a luighe air nách fuath a bhí tuillte</span>
<lb n="10011"/><span>ag Dáibhid uaidh ach buidheachas.  Bhí an cion, leis, ag</span>
<lb n="10012"/><span>Iónatan ar Dháibhid, mar adubradh cheana, agus tháinig</span>
<lb n="10013"/><span>sé ag triall ar Dháibhid agus d'innis sé dhó go raibh an</span>
<lb n="10014"/><span>rí ceapaithe ar é chur chun báis.  “Tabhair aire mhaith</span>
<lb n="10015"/><span>dhuit féin,” ar seisean le Dáibhid.  “Fan-se i bhfolach</span>
<lb n="10016"/><span>ar maidin amáireach,” ar seisean leis, “agus fan-</span>
<lb n="10017"/><span>fad-sa, amuich ar an machaire, i bhfochair m'athar agus</span>
<lb n="10018"/><span>beidh mé ag cainnt leis ad' thaobh-sa agus 'neósfad</span>
<lb n="10019"/><span>duit 'n-a dhiaidh san conus a ghlachfidh sé an chainnt</span>
<lb n="10020"/><span>agus cad déarfidh sé.”</span></p>
<lb n="10021"/>
<lb n="10022"/><p><span>Deintear iongna ana mhór de'n charadas san a bhí ag</span>
<lb n="10023"/><span>Iónatan do Dháibhid, agus a fhios aige an uair sin go</span>
<lb n="10024"/><span>raibh Dáibhid le teacht idir é agus rígheacht a athar.</span></p>
<lb n="10025"/>
<lb n="10026"/><p><span>DROCH IARRACHT.</span></p>
<lb n="10027"/>
<lb n="10028"/><p><span>An fhaid a bhí Dáibhid i bhfolach do dhein Iónatan mar</span>
<lb n="10029"/><span>a gheall sé do Dháibhid.  Do lean sé ag cainnt le n-a</span>
<lb n="10030"/><span>athair agus 'ghá chur 'n-a luighe air go raibh eugcóir aige</span>
<lb n="10031"/><span>'á dhéanamh agus go raibh peaca mór aige 'á dhéanamh</span>
<lb n="10032"/><span>leis na h-iarrachtaíbh a bhí aige 'á dhéanamh ar Dháibhid do</span>
<lb n="10033"/><span>chur chun báis.  Chuaidh a chainnt i bhfeidhm i dtreó gur</span>
<lb n="10034"/><span>gheall an t-athair dó ná déanfadh sé aon iarracht eile i</span>
<lb n="10035"/><span>gcoinnibh Dháibhid, agus gur dhearbhuigh sé i láthair Dé</span>
<lb n="10036"/><span>ná déanfadh.  Ansan d'imthigh Iónatan agus d'innis</span>
<lb n="10037"/><span>sé do Dháibhid an gheallamhaint agus an dearbhú a dhein</span></p>
</div>
<pb n="382"/>
<div><lb n="10038"/><p><span>an rí, agus thug sé leis isteach Dáibhid as an áit 'n-a</span>
<lb n="10039"/><span>raibh sé i bhfolach agus bhí Dáibhid ag déanamh an cheóil</span>
<lb n="10040"/><span>airís do'n rí mar ba ghnáth.</span></p>
<lb n="10041"/>
<lb n="10042"/><p><span>Ach bhí an fhearg agus an bhuile ar na Philistínigh</span>
<lb n="10043"/><span>mar gheall ar mharbhú an dá chéad fear úd agus mar</span>
<lb n="10044"/><span>gheall ar an gcúis a bhí le h-iad a mharbhú agus mar</span>
<lb n="10045"/><span>gheall ar an easonóir a tugadh dóibh nuair a bhíodar</span>
<lb n="10046"/><span>marbh.  Chruinnigh na Philistínigh slóighte móra chun</span>
<lb n="10047"/><span>díoltais a dhéanamh.  Do ghleus Dáibhid slóighte Israéil</span>
<lb n="10048"/><span>agus chuaidh sé amach 'n-a gcoinnibh agus thug sé cath</span>
<lb n="10049"/><span>dhóibh agus bhuaidh sé ortha sa chath agus chuir sé ár agus</span>
<lb n="10050"/><span>dearg-ruathar ortha nár cuireadh a leithéid ortha riamh</span>
<lb n="10051"/><span>roimis sin.  Do las san an fhearg agus an fuath go</span>
<lb n="10052"/><span>léir i gcroidhe an rí níba ghéire 'ná mar a bhíodar riamh.</span>
<lb n="10053"/><span>Bhí an mór chath curtha ar na Philistínigh agus bhí áthas ar</span>
<lb n="10054"/><span>chlainn Israéil ó cheann ceann de'n tír; agus bhí Dáibhid</span>
<lb n="10055"/><span>ag déanamh an cheóil do'n rí mar ba ghnáth.  Bhí an rí ag</span>
<lb n="10056"/><span>feuchaint air agus ag éisteacht leis an gceól.  Thóg sé</span>
<lb n="10057"/><span>an chraoiseach a bhí i n'aice agus chaith sé í i n-urchar le</span>
<lb n="10058"/><span>Dáibhidh.  Thug Dia do Dháibhid gur léim sé i</span>
<lb n="10059"/><span>leithtaoibh mar a dhein sé an chéad uair úd.  Chuaidh</span>
<lb n="10060"/><span>sé saor, ach do chuaidh an chraoiseach isteach go doimhinn</span>
<lb n="10061"/><span>agus go daingean i n-adhmad an fhalla agus d'fhan</span>
<lb n="10062"/><span>sí n-a seasamh ann, agus d'imthigh Dáibhid.  Níor stad</span>
<lb n="10063"/><span>fearg an rí ansan.  Chuir sé lucht cimeádta go tigh</span>
<lb n="10064"/><span>Dháibhid chun gan leogaint dó imtheacht as.  Do thuig</span>
<lb n="10065"/><span>Michol an droch fhuadar a bhí fé n-a h-athair.  Do</span>
<lb n="10066"/><span>labhair sí le Dáibhidh.</span></p>
<lb n="10067"/>
<lb n="10068"/><p><span>“Mara n-éaluighir as so anocht,” ar sise, “cuir-</span>
<lb n="10069"/><span>far chun báis tu ar maidin.”</span></p>
<lb n="10070"/>
<lb n="10071"/><p><span>Ansan do leog sí síos ó fhinneóig é ar an dtaobh eile</span>
<lb n="10072"/><span>de'n tigh, a gan fhios do'n lucht faire.  Nuair a bhí sé</span>
<lb n="10073"/><span>imthighthe do theastuigh uaithi uain a thabhairt dó ar dhul</span>
<lb n="10074"/><span>chómh fada agus do b'fhéidir é as an áit.  D'aimsigh sí</span>
<lb n="10075"/><span>íomhágh éigin a bhí sa tigh agus chuir sí cuid d'éadach</span>
<lb n="10076"/><span>Dháibhid ar an íomhágh agus shín sí an iomhágh san ar an</span></p>
</div>
<pb n="383"/>
<div><lb n="10077"/><p><span>leabaidh agus chuir sí croicean gabhair ar an gceann,</span>
<lb n="10078"/><span>i dtreó go bhfeuchfadh an meigiol agus an clúmh mar</span>
<lb n="10079"/><span>fheuchfadh féasóg agus gruaig ar cheann duine.  I</span>
<lb n="10080"/><span>gcaitheamh na h-oidhche tháinig lucht airm ó'n rí chun</span>
<lb n="10081"/><span>Dáibhid do bhreith go tigh an rí.  “Ca bhfuil Dáibhid?”</span>
<lb n="10082"/><span>ar siad nuair a thánadar.</span></p>
<lb n="10083"/>
<lb n="10084"/><p><span>“Tá sé 'n-a luighe ar a leabaidh le breóiteacht,”</span>
<lb n="10085"/><span>arsa Michol.</span></p>
<lb n="10086"/>
<lb n="10087"/><p><span>D'imthigh an lucht airm sin agus d'innseadar do'n</span>
<lb n="10088"/><span>rí go raibh Dáibhid 'n-a luighe ar a leabaidh agus é</span>
<lb n="10089"/><span>breóite.</span></p>
<lb n="10090"/>
<lb n="10091"/><p><span>“Imthighidh,” arsan rí go feargach, “agus tugaidh</span>
<lb n="10092"/><span>chugham anso é féin agus an leabaidh!”</span></p>
<lb n="10093"/>
<lb n="10094"/><p><span>Thánadar an tarna h-uair, agus ní dheabhruighean</span>
<lb n="10095"/><span>an sgéal go raibh aon fhonn ró mhór ortha chun na h-oibre</span>
<lb n="10096"/><span>a bhí le déanamh acu.  Fuaradar nár bh'é Dáibhid a bhí</span>
<lb n="10097"/><span>sa leabaidh ach smalla adhmaid agus croicean gabhair</span>
<lb n="10098"/><span>casta air agus meigiol an ghabhair mar fheusóig air.</span></p>
<lb n="10099"/>
<lb n="10100"/><p><span>“Cad chuige dhuit an feall san do dhéanamh orm?</span>
<lb n="10101"/><span>arsa Saul le Michol.  “B'éigean dom é dhéanamh,”</span>
<lb n="10102"/><span>arsa Michol, “mar dubhairt Dáibhid go marbhóchadh sé</span>
<lb n="10103"/><span>me mara ndeininn é.”</span></p>
<lb n="10104"/>
<lb n="10105"/><p><span>An fhaid a bhí an méid sin gnótha 'á dhéanamh bhí uain</span>
<lb n="10106"/><span>ag Dáibhid ar dhul ó bhaoghal.  Chuaidh sé go Ramata</span>
<lb n="10107"/><span>ag triall ar Shamuel agus d'innis sé a sgéal dó.</span>
<lb n="10108"/><span>D'innis sé dhó gach nídh d'á raibh déanta ag Saul 'n-a</span>
<lb n="10109"/><span>choinnibh agus conus mar a bhí sé lán cheapaithe ar</span>
<lb n="10110"/><span>é chur chun báis.  Ansan d'imthigh Dáibhid agus Samuel</span>
<lb n="10111"/><span>le cois a chéile go dtí Naiot agus d'fhanadar ann.</span>
<lb n="10112"/><span>Deirtear go raibh coláiste, nú sgoil éigin fáigeadóir-</span>
<lb n="10113"/><span>eachta sa n-áit sin, fé láimh Shamuel.</span>
<lb n="10114"/></p>
</div>
<pb n="384"/>
<div><lb n="10115"/><p><span>CARADAS.</span></p>
<lb n="10116"/>
<lb n="10117"/><p><span>Do h-innseadh do'n rí go raibh Dáibhid i bhfochair</span>
<lb n="10118"/><span>Shamuel i Ramata.  Chuir an rí lucht airm uaidh go</span>
<lb n="10119"/><span>Ramata chun go mbéarfidís ar Dháibhid agus go dtabhar-</span>
<lb n="10120"/><span>fidís leó 'n-a phríosúnach é, i dtreó go gcuirfí chun</span>
<lb n="10121"/><span>báis é.  Thánadar go Ramata.  Chuadar as san go</span>
<lb n="10122"/><span>Naiot mar a raibh sgoil fáigeadóireachta.  Chonacadar</span>
<lb n="10123"/><span>an sgoil agus chonacadar cualacht fáigí agus iad ag</span>
<lb n="10124"/><span>fáigeadóireacht agus Samuel 'n-a sheasamh ós a gcionn.</span>
<lb n="10125"/><span>Chómh luath agus do chonacadar san chuaidh meanamna na</span>
<lb n="10126"/><span>fáigeadóireachta fútha féin agus do luighdar isteach</span>
<lb n="10127"/><span>i dteannta na bhfáigí eile agus chromadar ar fháigead-</span>
<lb n="10128"/><span>óireacht, i dteannta na cod' eile, fé láimh Shamuel.</span>
<lb n="10129"/><span>Do h-innseadh an nídh sin do'n rí.  Chomáin sé uaidh</span>
<lb n="10130"/><span>buidhean eile lucht airm agus dubhairt sé leó Dáibhid</span>
<lb n="10131"/><span>a thabhairt chuige 'n-a phríosúnach.  Thánadar san go</span>
<lb n="10132"/><span>Naict.  Chonacadar an fháigeadóireacht ar siubhal.</span>
<lb n="10133"/><span>Chuaidh meanamna na fáigeadóireachta fútha san, leis,</span>
<lb n="10134"/><span>agus do luighdar isteach i dteannta na cod' eile ag</span>
<lb n="10135"/><span>fáigeadóireacht i n-aonfheacht leó.  D'airigh Saul é.</span>
<lb n="10136"/><span>Chuir sé an trímhadh buidhean uaidh.  D'imthigh an rud</span>
<lb n="10137"/><span>céadna ar an dtrímhadh buidhin.  Ansan d'eirigh Saul</span>
<lb n="10138"/><span>ar buile agus tháinig sé féin agus é lán cheapaithe ar</span>
<lb n="10139"/><span>Dháibhid do chur chun báis chómh luath agus thiocfadh sé</span>
<lb n="10140"/><span>suas leis.  Nuair a tháinig sé go Sochó, áit ná raibh</span>
<lb n="10141"/><span>abhfad ó Naiot, do labhair sé le daoine a bhuail uime</span>
<lb n="10142"/><span>ann.</span></p>
<lb n="10143"/>
<lb n="10144"/><p><span>“Ca bhfuil Dáibhid agus Samuel?” ar seisean.</span></p>
<lb n="10145"/>
<lb n="10146"/><p><span>“Táid siad i Naiot, i Ramata,” ar siad san.  Ansan</span>
<lb n="10147"/><span>b'é toil an Tighearna go ndeighidh meanamna na fáigead-</span>
<lb n="10148"/><span>óireachta fé Shaul féin agus gur chaith sé dhe a bhrat</span>
<lb n="10149"/><span>agus gur chrom ar fháigeadóireacht agus gur lean sé</span></p>
</div>
<pb n="385"/>
<div><lb n="10150"/><p><span>de'n fháigeadóireacht, agus é ag cur na slighe dhe, as</span>
<lb n="10151"/><span>san gur shrois sé Naiot.  An fhaid a bhí meanamna na</span>
<lb n="10152"/><span>fáigeadóireacht faoi ar an gcuma san níor chuimhnigh</span>
<lb n="10153"/><span>sé in aon chor ar Dháibhid ná ar an éad a bhí aige chuige.</span></p>
<lb n="10154"/>
<lb n="10155"/><p><span>Do thuig Dáibhid, ámhthach, i n'aigne féin nár bh'ion-</span>
<lb n="10156"/><span>taoib dó fanmhaint sa n-áit.  D'éaluigh sé agus</span>
<lb n="10157"/><span>tháinig sé abhaile go Gabaa, mar a raibh Iónatan, agus</span>
<lb n="10158"/><span>do labhair sé leis.</span></p>
<lb n="10159"/>
<lb n="10160"/><p><span>“Cad tá déanta agam as an slighe, a rí!” ar sei-</span>
<lb n="10161"/><span>sean, “nú cad í an choir atá déanta agam i gcoinnibh</span>
<lb n="10162"/><span>t-athar, go bhfuil sé chómh dian ar tí an anama bhaint</span>
<lb n="10163"/><span>asam?”</span></p>
<lb n="10164"/>
<lb n="10165"/><p><span>Ní baoghal duit, a chara ionmhuin,” arsa Iónatan.</span>
<lb n="10166"/><span>“Ní curfar chun báis thu!  Ní déanfar a leithéid.  Ní</span>
<lb n="10167"/><span>dhéanfidh m'athair aon rud, beag ná mór, gan é chur</span>
<lb n="10168"/><span>am, chomhairle-se ar dtúis.  An amhlaidh is dóich leat</span>
<lb n="10169"/><span>go gceilfadh sé orm é dá mbeadh sé ar aigne tusa</span>
<lb n="10170"/><span>chur chun báis?  Tugaim an Tighearna mar uradh dhuit</span>
<lb n="10171"/><span>ann nách baoghal duit.”</span></p>
<lb n="10172"/>
<lb n="10173"/><p><span>“Á! a rí,” arsa Dáibhid, “tá fhios agat' athair gur</span>
<lb n="10174"/><span>ró ionmhuin leat-sa mise.  Chimeád sé uait an droch</span>
<lb n="10175"/><span>nídh seo atá beartuighthe aige am' choinnibh-se i dtreó</span>
<lb n="10176"/><span>ná cuirfí buaireamh aigne ort.  Deirim leat, i láthair</span>
<lb n="10177"/><span>Dé, a rí, ná fuil ach ciscéim idir mise agus an bás.”</span></p>
<lb n="10178"/>
<lb n="10179"/><p><span>“Má tá an sgéal chómh h-olc san,” arsa Iónatan,</span>
<lb n="10180"/><span>“agus má taoin tú chómh deimhnightheach san go bhfuil,</span>
<lb n="10181"/><span>ní foláir duit tu féin do chosaint chómh maith agus is</span>
<lb n="10182"/><span>féidir é.  Déanfad-sa aon rud is maith leat a dh'iarr-</span>
<lb n="10183"/><span>aidh orm.”</span></p>
<lb n="10184"/>
<lb n="10185"/><p><span>“Dein an méid seo dhom, a rí,” arsa Dáibhid.  “Tá,</span>
<lb n="10186"/><span>mar is eól duit, an fhéile seo na gcaland ann amáireach.</span>
<lb n="10187"/><span>Is gnáth mise do shuidhe chun búird i n-aice an rí.  Leog</span>
<lb n="10188"/><span>dom anois dul i bhfolach lasmuich anso go ceann tri</span>
<lb n="10189"/><span>lá.  Nuair a chífidh t-athair, amáireach, gan mé bheith</span>
<lb n="10190"/><span>am' shuidhe i n'aice, fiafróchaidh sé dhíot-sa, b'fhéidir, ca</span>
<lb n="10191"/><span>bhfuilim.  Abair-se leis mar seo:—</span></p>
<lb n="10192"/>
<lb n="10193"/><p><span>“D'iarr Dáibhid orm leogaint dó dul go Betlehem,</span></p>
</div>
<pb n="386"/>
<div><lb n="10194"/><p><span>a chathair dúchais, mar go bhfuil ídhbirt sholmanta le</span>
<lb n="10195"/><span>déanamh agá ghaoltaibh go léir.  Agus b'éigean dó</span>
<lb n="10196"/><span>imtheacht gan aon ríghneas.  Má deir sé, ‘tá go maith,’</span>
<lb n="10197"/><span>ní baoghal dom; ach má thagan fearg air dein-se deimhin</span>
<lb n="10198"/><span>de go bhfuil an droch fhuadar féi go críochnuighthe.  Tá</span>
<lb n="10199"/><span>ceangal caradais idir mise agus tusa, a rí, i láthair</span>
<lb n="10200"/><span>an Tighearna.  As ucht an cheangail sin dein-se an</span>
<lb n="10201"/><span>méid sin domh-sa anois chun mé chosaint ar t'athair.  Nú</span>
<lb n="10202"/><span>má's léir duit go bhfuil coir déanta agam a thuillean</span>
<lb n="10203"/><span>bás dein-se féin mé chur chun báis anois agus ná beir</span>
<lb n="10204"/><span>i láthair t'athar me.”</span></p>
<lb n="10205"/>
<lb n="10206"/><p><span>“Nár leogaidh Dia go ndéanfinn a leithéid!” arsa</span>
<lb n="10207"/><span>Iónatan.  “Ní h-eadh ach má taisbeántar dom go</span>
<lb n="10208"/><span>soiléir an droch nídh seo bheith beartuighthe agam' athair</span>
<lb n="10209"/><span>ad' choinnibh is deimhin go gcuirfad i n-iúil duit é.  Ní</span>
<lb n="10210"/><span>féidir dom a mhalairt a dhéanamh agus an ceangal</span>
<lb n="10211"/><span>caradais chómh dian eadrainn i láthair Dé.  Ná bíodh</span>
<lb n="10212"/><span>aon mhearathal ort ná go ndéanfad-sa mo dhítheal</span>
<lb n="10213"/><span>duit.”</span></p>
<lb n="10214"/>
<lb n="10215"/><p><span>DO SOCARUIGHEADH AR CHLEAS.</span></p>
<lb n="10216"/>
<lb n="10217"/><p><span>“Agus má labhran t'athair i bhfeirg am' choinnibh,”</span>
<lb n="10218"/><span>arsa Dáibhid, “conus a curfar san i n-iúil domh-sa?”</span></p>
<lb n="10219"/>
<lb n="10220"/><p><span>“Tar liom amach anso,” arsa Iónatan.  D'imthigh</span>
<lb n="10221"/><span>an bheirt amach agus do labhair Iónatan.  “Geallaim-</span>
<lb n="10222"/><span>se dhuit anois” ar seisean, “i láthair Dé, má labhran</span>
<lb n="10223"/><span>m'athair go feargach ad' choinnibh go gcuirfad i n-iúil</span>
<lb n="10224"/><span>duit é.  Má thuigim ó n-a chainnt go bhfuil droch nídh</span>
<lb n="10225"/><span>beartuighthe aige ad' choinnibh agus go bhfuil sé lán</span>
<lb n="10226"/><span>cheapaithe ar a dhroch aigne do chur i bhfeidhm ort tabhar-</span>
<lb n="10227"/><span>fad duit gach eólus a gheóbhad agus tabharfad caoi</span>
<lb n="10228"/><span>dhuit ar theiche ó fheirg m'athar.  Ansan ní'l agam le</span>
<lb n="10229"/><span>rádh leat ach go raibh Dia leat, fé mar a bhí lem' athair!</span></p>
</div>
<pb n="387"/>
<div><lb n="10230"/><p><span>'N-a dhiaidh san, ma bhím-se beó bí-se cneasta liom,</span>
<lb n="10231"/><span>agus má bhím marbh, agus má 'sé toil an Tighearna do</span>
<lb n="10232"/><span>namhaid go léir do chur ar neamhnídh, ná sgaradh do</span>
<lb n="10233"/><span>charadas lem' shliocht go deó.”</span></p>
<lb n="10234"/>
<lb n="10235"/><p><span>Ansan do gheall Dáibhid go ndéanfadh sé an nídh</span>
<lb n="10236"/><span>sin agus chuir sé dearbhú ana dhian air féin i láthair an</span>
<lb n="10237"/><span>Tighearna go ndéanfadh.</span></p>
<lb n="10238"/>
<lb n="10239"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Iónatan.  “Seo mar atá le</span>
<lb n="10240"/><span>déanamh agat-sa anois.  Imthigh láithreach agus eirigh</span>
<lb n="10241"/><span>i bhfolach sa n-áit atá ceapaithe agat, i n-aice na cloiche</span>
<lb n="10242"/><span>ar a dtugtar Esel.  Nuair a chífidh m'athair ná beidh</span>
<lb n="10243"/><span>tú ag an mbórd labharfidh sé agus fiafróchaidh sé</span>
<lb n="10244"/><span>ca bhfuilir.  Labharfad-sa 'ghá fhreagra agus déar-</span>
<lb n="10245"/><span>fad gur iarrais cead orm féin dul abhaile chun do</span>
<lb n="10246"/><span>mhuinntire mar go bhfuil ídhbirt sholmanta le déanamh</span>
<lb n="10247"/><span>ann acu agus nár bhfoláir duit bheith 'n-a measg.  Ansan</span>
<lb n="10248"/><span>má ghlacan sé an freagra go réidh beidh 'fhios agam</span>
<lb n="10249"/><span>nách baoghal duit agus tiocfad amach anso chun mo</span>
<lb n="10250"/><span>sgéil do chur i n-iúil duit.  Nuair a bheidh mo fhreagra</span>
<lb n="10251"/><span>tabhartha ar an rí agam beidh sé i n-aigne na ndaoine</span>
<lb n="10252"/><span>a bheidh láithreach tú bheith i mBetlehem.  D'á bhrígh sin</span>
<lb n="10253"/><span>caithfir fanmhaint i bhfolach pé 'cu bheidh sgéal fóghanta</span>
<lb n="10254"/><span>agam nú droch sgéal.  Ach tabharfad an t-eólus duit</span>
<lb n="10255"/><span>ar an gcuma so.  Tabharfad liom amach mo bhogha</span>
<lb n="10256"/><span>agus rainnt saighead agus beidh mé ag lámhach na saigh</span>
<lb n="10257"/><span>ead, ag déanamh taithighe mar dh'eadh.  Beidh buachaill</span>
<lb n="10258"/><span>beag lem' chois agam chun na saighead do thabhairt thar</span>
<lb n="10259"/><span>n-ais chugham.  Lámhfad trí saigheada i dtreó na cloiche</span>
<lb n="10260"/><span>sin agus déarfad leis an mbuachaill imtheacht agus</span>
<lb n="10261"/><span>iad do thabhairt thar n-ais chugham.  Nuair a rithfidh sé</span>
<lb n="10262"/><span>chun iad a thabhairt leis lámhfad saighead eile thairis</span>
<lb n="10263"/><span>amach.  Ansan labharfad go h-árd leis an mbuachaill</span>
<lb n="10264"/><span>agus má deirim leis, “Táid na saigheada ar an dtaobh</span>
<lb n="10265"/><span>abhus díot,' féadfir-se eírighe agus teacht chugham</span>
<lb n="10266"/><span>mar 'neósfidh an focal san gur sgéal fóghanta a bheidh</span>
<lb n="10267"/><span>agam duit.  Ach má deirim, ‘táid na saigheada lasmuich</span></p>
</div>
<pb n="388"/>
<div><lb n="10268"/><p><span>dhíot,’ tabharfidh san le tuisgint duit gur droch sgéal</span>
<lb n="10269"/><span>a bheidh agam duit.”</span></p>
<lb n="10270"/>
<lb n="10271"/><p><span>D' imthigh Dáibhid agus chuaidh sé i bhfolach fé mar a</span>
<lb n="10272"/><span>socaruigheadh eatartha.  Tháinig am an dínnéir mhóir.</span>
<lb n="10273"/><span>Tháinig Saul chun na h-áite 'n-ar ghnáth leis suidhe.  Bhí</span>
<lb n="10274"/><span>Iónatan ar dheis ar rí.  Bhíodh Dáibhid ar an dtaobh</span>
<lb n="10275"/><span>eile, ach ní raibh Dáibhid ann an uair sin agus bhí an</span>
<lb n="10276"/><span>áit folamh.  Do shuidh Abner ann.  B'é Abner an rígh-</span>
<lb n="10277"/><span>féinne.  Thug Saul fé ndeara ná raibh Dáibhid ann</span>
<lb n="10278"/><span>ach níor labhair sé.  Do thuig sé go mbfhéidir go</span>
<lb n="10279"/><span>mbeadh sé ann an lá 'n-a dhiaidh san.  Bhí an fhéile le</span>
<lb n="10280"/><span>bheith ar feadh an dá lá.  Tháinig an tarna lá.  Chonaic</span>
<lb n="10281"/><span>Saul airís ná raibh Dáibhid ann.  Do labhair sé le</span>
<lb n="10282"/><span>Iónatan.</span></p>
<lb n="10283"/>
<lb n="10284"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh do mhac Isai gan bheith anso indiu</span>
<lb n="10285"/><span>ná indé?” ar seisean.</span></p>
<lb n="10286"/>
<lb n="10287"/><p><span>“D'iarr sé go cruaidh orm-sa a rí,” arsa Iónatan,</span>
<lb n="10288"/><span>“leogaint dó dul go Betlehem.  Dubhairt sé go</span>
<lb n="10289"/><span>dtáinig duine d'á mhuinntir chuige 'ghá rádh leis go</span>
<lb n="10290"/><span>raibh ídhbirt sholmanta le bheith ann agus go mbeadh sé</span>
<lb n="10291"/><span>ana bhuidheach díom ach leogaint dó dul ag triall ar a</span>
<lb n="10292"/><span>mhuinntir i gcóir na h-ídhbirte sin.”</span></p>
<lb n="10293"/>
<lb n="10294"/><p><span>Do las fearg an rí nuair airigh sé an chainnt sin.</span>
<lb n="10295"/><span>Thug sé aghaidh ar Iónatan agus do labhair sé go fear-</span>
<lb n="10296"/><span>gach agus go h-ana tharcuisneach leis.  “An amhlaidh</span>
<lb n="10297"/><span>is dóich leat,” ar seisean.  “Nách eól dom an caradas</span>
<lb n="10298"/><span>gan chiall atá agat-sa do'n fhear san?  Ná fuil fhios</span>
<lb n="10299"/><span>agat ná fuil aon bhreith agat ar bheith ad' rí am' dhiaidh-se</span>
<lb n="10300"/><span>an fhaid a bheidh an fear san beó?  Imthigh agus tabhair</span>
<lb n="10301"/><span>chugham anso é go gcurfar chun báis láithreach é!”</span></p>
<lb n="10302"/>
<lb n="10303"/><p><span>“Cad chuige go gcurfí chun báis é?” arsa Iónatan.</span>
<lb n="10304"/><span>“Cad tá déanta as an slighe aige?”</span></p>
<lb n="10305"/>
<lb n="10306"/><p><span>Níor dhein Saul ach breith ar a shleagh chun í chur tré</span>
<lb n="10307"/><span>chroidhe Iónatain.</span>
<lb n="10308"/></p>
</div>
<pb n="389"/>
<div><lb n="10309"/><p><span>LÁMHACH NA SAIGHEAD.</span></p>
<lb n="10310"/>
<lb n="10311"/><p><span>Nuair a chonaic Iónatan an rabharta feirge a tháinig</span>
<lb n="10312"/><span>ar an rí bhí fhios aige go raibh sé lán cheapaithe ar</span>
<lb n="10313"/><span>Dháibhid do chur chun báis chómh luath agus gheóbhadh sé</span>
<lb n="10314"/><span>greim air.  Tháinig buile feirge ar Iónatan féin</span>
<lb n="10315"/><span>nuair a thuig sé go raibh a athair ceapaithe ar a</span>
<lb n="10316"/><span>leithéid d'eugcóir a dhéanamh.  Do phreab sé ó'n</span>
<lb n="10317"/><span>mbórd gan bia do bhlaise agus d'imthigh sé amach.</span>
<lb n="10318"/><span>Ar eirighe lae ar maidin amáireach a bhí chughainn</span>
<lb n="10319"/><span>do ghlaoidh sé ar bhuachaill a bhí aige.</span></p>
<lb n="10320"/>
<lb n="10321"/><p><span>“Téanam a ghiolla,” ar seisean, “agus téimís</span>
<lb n="10322"/><span>amach ar an machaire go ndeinead rainnt lámhaigh lem'</span>
<lb n="10323"/><span>bogha, mar thaithighe.”</span></p>
<lb n="10324"/>
<lb n="10325"/><p><span>Thug an buachaill leis an bogha agus na saigheada</span>
<lb n="10326"/><span>agus chuaidh an bheirt amach ar an machaire.  Do rug</span>
<lb n="10327"/><span>Iónatan ar an mbogha agus ar shaighead agus chaith sé</span>
<lb n="10328"/><span>urchar i dtreó an bhaill 'n-a raibh fhios aige Dáibid</span>
<lb n="10329"/><span>a bheith i bhfolach.</span></p>
<lb n="10330"/>
<lb n="10331"/><p><span>“Imthigh a ghiolla,” ar seisean leis an mbuachaill,</span>
<lb n="10332"/><span>“agus tabhair chugham thar n-ais an saighead úd.”</span></p>
<lb n="10333"/>
<lb n="10334"/><p><span>Do rith an buachaill sa treó 'n-a raibh an saighead</span>
<lb n="10335"/><span>imthighthe.  Chómh luath agus bhí sé imthighthe do sgaoil</span>
<lb n="10336"/><span>Iónatan saighead eile 'n-a dhiaidh agus thar mhullach a</span>
<lb n="10337"/><span>chinn amach.  Ansan do ghlaoidh sé 'n-a dhiaidh:—</span></p>
<lb n="10338"/>
<lb n="10339"/><p><span>“Tá saighead eile imthighthe amach lasmuich dhíot,</span>
<lb n="10340"/><span>a ghiolla!” ar seisean agus dhein sé an ghlaodh chóm</span>
<lb n="10341"/><span>h-árd san gur airigh Dáibhid í.  D'airigh Dáibhid an</span>
<lb n="10342"/><span>ghlaodh agus thuig sé an brígh a bhí léi, do réir mar a bhí</span>
<lb n="10343"/><span>socair eatartha.  Tháinig an buachaill thar n-ais agus</span>
<lb n="10344"/><span>na saigheada aige.</span></p>
<lb n="10345"/>
<lb n="10346"/><p><span>“Seo, a ghiolla,” arsa Iónatan, “tóg leat isteach</span>
<lb n="10347"/><span>an bogha agus na saigheada so.  Ní beag liom díobh</span>
<lb n="10348"/><span>an turus so.”</span>
<lb n="10349"/></p>
</div>
<pb n="390"/>
<div><lb n="10350"/><p><span>D'imthigh an buachaill agus do rugh sé leis isteach an</span>
<lb n="10351"/><span>bogha agus na saigheada.</span></p>
<lb n="10352"/>
<lb n="10353"/><p><span>B'fhéidir go bhfiafróchadh duinne cad ba ghádh do</span>
<lb n="10354"/><span>Iónatan an méid sin gnótha i dtaobh an lámhaigh.  Bhí</span>
<lb n="10355"/><span>gádh mór leis; mara mbeadh an lámhach san níor</span>
<lb n="10356"/><span>bh'fhéidir dó teacht i dtreó na h-áite 'n-a raibh</span>
<lb n="10357"/><span>Dáibhid i bhfolach.  Bheadh muinntir an rí ag faire air</span>
<lb n="10358"/><span>agus ba bhaoghal go bhfaighdís eólus éigin ar an áit</span>
<lb n="10359"/><span>'n-a raibh Dáibhid agus go 'neósfidís do'n rí é, ansan</span>
<lb n="10360"/><span>do cuirfí chun báis an bheirt, Dáibhid agus Iónatan,</span>
<lb n="10361"/><span>i n-aonfheacht.  Ach nuair a conacthas Iónatan ag</span>
<lb n="10362"/><span>déanamh an lámhaigh agus a ghiolla ag tabhairt na</span>
<lb n="10363"/><span>saighead chuige níor chuimhnigh aoinne ar aon ghnó</span>
<lb n="10364"/><span>eile bheith amuich ar an machaire aige.  Dá mb'é an</span>
<lb n="10365"/><span>giolla féin é dá gceistithí é ní raibh aon nídh le</span>
<lb n="10366"/><span>h-innsint aige ach an rud a chonaic sé agus an ghlaodh a</span>
<lb n="10367"/><span>dh'airigh sé.  Ní fhéadfadh aoinne a chuimhneamh go raibh</span>
<lb n="10368"/><span>aon bhaint ag an lámhach ná ag an nglaodh le Dáibhíd.</span></p>
<lb n="10369"/>
<lb n="10370"/><p><span>D'imthigh an giolla fé mar adubhradh leis.  Nuair</span>
<lb n="10371"/><span>a bhí sé imthighthe tháinig Dáibhid as an bhfolach agus bhí</span>
<lb n="10372"/><span>an bheirt i bhfochair a chéile.  Do rugadar baróg ar</span>
<lb n="10373"/><span>a chéile agus iad araon ag sile na ndeór go fuigheach.</span>
<lb n="10374"/><span>Nuair a bhí an tocht san curtha dhíobh acu do labhair</span>
<lb n="10375"/><span>Iónatan.</span></p>
<lb n="10376"/>
<lb n="10377"/><p><span>“Imthigh leat anois, a chara dhil,” ar seisean, “agus</span>
<lb n="10378"/><span>síothcháin Dé ort! agus an gheallamhaint úd a dheinea-</span>
<lb n="10379"/><span>mair d'á chéile, fé dhearbhú i láthair an Tighearna, nuair</span>
<lb n="10380"/><span>adubhramair; ‘bíodh an Tighearna idir mise agus idir</span>
<lb n="10381"/><span>mo shliocht-sa agus do shliocht-sa go deó!’ bíodh an</span>
<lb n="10382"/><span>gheallamhaint sin buan eadrainn.”</span></p>
<lb n="10383"/>
<lb n="10384"/><p><span>Ansan d'eirigh Dáibhid agus d'imthigh sé a bhóthar</span>
<lb n="10385"/><span>féin, agus d'imthigh Iónatan isteach sa chathair.</span></p>
<lb n="10386"/>
<lb n="10387"/><p><span>Ní raibh aon chuimhneamh ag aoinne de mhuinntir na</span>
<lb n="10388"/><span>catharach ná gur imthighthe go Betlehem a bhí Dáibhid.</span>
<lb n="10389"/><span>D'á bhrígh sin níor dhein an rí ná aoinne eile aon iarracht</span>
<lb n="10390"/><span>ar theacht suas leis i n-aon áit eile.  Thug Iónatan an</span></p>
</div>
<pb n="391"/>
<div><lb n="10391"/><p><span>chaoi sin do Dháibhid ar dhul saor ó fheirg an rí bíodh</span>
<lb n="10392"/><span>go raibh fhios aige gur bh'fhíor an focal úd adubhairt</span>
<lb n="10393"/><span>an rí, ná raibh aon bhreith aige féin ar bheith 'n-a rí i</span>
<lb n="10394"/><span>ndiaidh a athar an fhaid a bheadh Dáibhid beó.  Deir-</span>
<lb n="10395"/><span>tear, mar gheall air sin, gur beag má conacthas</span>
<lb n="10396"/><span>riamh caradas chómh dílis leis an gcaradas san a bhí</span>
<lb n="10397"/><span>ag Iónatan do Dháibhid.</span></p>
<lb n="10398"/>
<lb n="10399"/><p><span>DUINE BUILE MAR DH'EADH.</span></p>
<lb n="10400"/>
<lb n="10401"/><p><span>D'imthigh Dáibhid a bhóthar féin.  Tháinig sé chun na</span>
<lb n="10402"/><span>h-áite ar a dtugtí Nóbé, ag triall ar shagart d'ár</span>
<lb n="10403"/><span>bh'ainm Acimelec.  Tháinig iongna agus alltacht ar</span>
<lb n="10404"/><span>Acimelec nuair a chonaic sé é.</span></p>
<lb n="10405"/>
<lb n="10406"/><p><span>“Ó,” ar seisean, “cad fé ndeara dhuit bheith at'</span>
<lb n="10407"/><span>aonar gan aon duine at' fhochair?”</span></p>
<lb n="10408"/>
<lb n="10409"/><p><span>‘Do thug an rí órdú áirithe dhom,’ arsa Dáibhid,</span>
<lb n="10410"/><span>“agus dubhairt sé liom gan fios mo ghnótha bheith ag</span>
<lb n="10411"/><span>aoinne beó.  Táid cualachta fear agam i n-áiteanaibh</span>
<lb n="10412"/><span>áirithe.  Má tá aon nídh agat a thabharfá le n-ithe</span>
<lb n="10413"/><span>dhúinn tabhair dúinn é.”</span></p>
<lb n="10414"/>
<lb n="10415"/><p><span>“Ní'l aon arán agam,” arsa Acimelec, “ach an</span>
<lb n="10416"/><span>t-arán beannuigthe, na chúig bhulóga atá i láthair an</span>
<lb n="10417"/><span>Tighearna.  Tabharfád daoibh iad san má táthaoi ar an</span>
<lb n="10418"/><span>staid cheart chun iad do chaitheamh.”</span></p>
<lb n="10419"/>
<lb n="10420"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Dáibhid.  Do thug Acimelec</span>
<lb n="10421"/><span>dó na chúig bhulóga.</span></p>
<lb n="10422"/>
<lb n="10423"/><p><span>Do thárla go raibh sa n-áit an uair sin fear d'ár</span>
<lb n="10424"/><span>bh'ainm Dóég, Iduméach ab eadh é, agus isé a bhí 'n-a</span>
<lb n="10425"/><span>chaptaéin ar aodhairíbh Shaul.  Chonaic sé Dáibhid agus</span>
<lb n="10426"/><span>chonaic Dáibhid eisean, agus bhí fhios ag Dáibhid gur</span>
<lb n="10427"/><span>bhaoghal go ndéanfadh sé díobháil.</span></p>
<lb n="10428"/>
<lb n="10429"/><p><span>“An bhfuil sleagh, nú claidheamh, nú aon arm de'n</span>
<lb n="10430"/><span>tsórd san agat a thabharfá dhom?” arsa Daibhid le</span></p>
</div>
<pb n="392"/>
<div><lb n="10431"/><p><span>h-Acimelec.  “Níor thugas liom mo chlaidheamh ná</span>
<lb n="10432"/><span>m'arm féin mar bhí órdú an rí ró dhian,” ar seisean.</span>
<lb n="10433"/><span>“Ní'l aon chlaidheamh anso,” ars an sagart, “ach an</span>
<lb n="10434"/><span>claidheamh a bhí ag Goliah, an fear mór úd a mharbhuighis</span>
<lb n="10435"/><span>i ngleann na Teiribinte.  Tóg leat é má's maith</span>
<lb n="10436"/><span>leat é.”</span></p>
<lb n="10437"/>
<lb n="10438"/><p><span>“Tabhair chugham é,” arsa Dáibhid.  “Ní'l claidheamh</span>
<lb n="10439"/><span>eile chómh maith leis le fághail.”</span></p>
<lb n="10440"/>
<lb n="10441"/><p><span>Do thóg Dáibhid an claidheamh san agus d'imthigh sé.</span>
<lb n="10442"/><span>Bhí fhios aige go mbeadh Saul ar a thóir láithreach agus</span>
<lb n="10443"/><span>ní fheidir sé cá dtabharfadh sé aghaidh chun dul uaidh.</span>
<lb n="10444"/><span>D'imthigh sé ag triall ar Achis, rí Ghet.  Cheap sé go</span>
<lb n="10445"/><span>mb'fhéidir go mbeadh áthas ar mhuinntir na catharach</span>
<lb n="10446"/><span>san é bheith 'n-a charaid acu i n-inead é bheith 'n-a</span>
<lb n="10447"/><span>namhaid acu, mar Philistínigh ab eadh iad.</span></p>
<lb n="10448"/>
<lb n="10449"/><p><span>Nuair a chonaic muinntir an rí sin é do liúghdar le</span>
<lb n="10450"/><span>h-iongna agus le h-áthas.</span></p>
<lb n="10451"/>
<lb n="10452"/><p><span>“Ó!” ar siad, “nách é seo Dáibhid, rí na tíre?</span>
<lb n="10453"/><span>Nách é seo an fear a bhíodh acu 'á mholadh le cantainnibh</span>
<lb n="10454"/><span>agus le ceól agus go ndeiridis leis,</span></p>
<lb n="10455"/>
<lb n="10456"/><p><span>“Do leag Saul míle fear,</span>
<lb n="10457"/><span>Ach do leag Dáibhid deich míle!”</span></p>
<lb n="10458"/>
<lb n="10459"/><p><span>Nuair airigh Dáibhid an saghas san cainnte acu do</span>
<lb n="10460"/><span>thuig sé i n'aigne gur bhaoghal dó iad, go mb'fhéidir</span>
<lb n="10461"/><span>nár mheasa dhó Saul féin chuige 'ná iad.  Isé rud a</span>
<lb n="10462"/><span>dhein sé láithreach 'ná a leogaint air gur dhuine é a bhí</span>
<lb n="10463"/><span>as a mheabhair.  Do thuit sé idir a lámhaibh agus d'atha-</span>
<lb n="10464"/><span>ruigh a ghnúis agus do ghluais sprioslaí le n-a bhéal</span>
<lb n="10465"/><span>agus síos ar a chuid féasóige.  Chonaic Aichis é.</span></p>
<lb n="10466"/>
<lb n="10467"/><p><span>“Tá an duine sin as a mheabhair!” ar seisean, “Cad</span>
<lb n="10468"/><span>chuige dhíbh é thabhairt anso?  An amhlaidh ná fuil ár</span>
<lb n="10469"/><span>ndóithin daoine buile againn féin?  Is deas na</span>
<lb n="10470"/><span>seirbhisigh sibh!”</span></p>
<lb n="10471"/>
<lb n="10472"/><p><span>Do sgaoileadar uatha Dáibhid agus d'imthigh sé.  Bhí</span>
<lb n="10473"/><span>uaimh ar a dtugtí Odollam tímpal siubhal lae ó</span>
<lb n="10474"/><span>chathair Ghet.  D'imthigh Dáibhid agus chuaidh sé isteach</span></p>
</div>
<pb n="393"/>
<div><lb n="10475"/><p><span>sa n-uaimh sin agus d'fhan sé ann.  D'airigh a</span>
<lb n="10476"/><span>dhritháracha agus a ghaolta go raibh sé sa n-uaimh.</span>
<lb n="10477"/><span>Thánadar ag triall air.  Tháinig ag triall air mar</span>
<lb n="10478"/><span>an gcéadna a lán daoine a bhí ag teiche ó fhiachaibh</span>
<lb n="10479"/><span>agus ó thrioblóidíbh eile, agus a lán buachaillí</span>
<lb n="10480"/><span>díomhaoine, agus chuireadar iad féin fé n-a láimh.</span>
<lb n="10481"/><span>Fé dheire bhí tímpal cheithre chéad fear aige.  Tháinig</span>
<lb n="10482"/><span>a athair agus a mháthair ag triall air.  Níor bh'fhéidir</span>
<lb n="10483"/><span>dóibh fanmhaint sa bhaile le h-eagla go n-imireóchadh</span>
<lb n="10484"/><span>an rí ortha an fhearg a bhí air chun Dáibhid.</span></p>
<lb n="10485"/>
<lb n="10486"/><p><span>Níor thaithn le Dáibhid a athair agus a mháthair a bheith</span>
<lb n="10487"/><span>sa chruadhtan a bheadh le folag acu dá bhfanaidís i</span>
<lb n="10488"/><span>n'fhochair féin.  Dhein sé caradas le rí Mhóab agus</span>
<lb n="10489"/><span>d'iarr sé air áit chómhnuighthe thabhairt dóibh go dtí go</span>
<lb n="10490"/><span>gcuirfadh Dia ar a chumas féin an nídh sin do dhéanamh.</span>
<lb n="10491"/><span>Dhein rí Mhóab san.</span></p>
<lb n="10492"/>
<lb n="10493"/><p><span>ÉIRLEACH AR NA SAGAIRT.</span></p>
<lb n="10494"/>
<lb n="10495"/><p><span>Bhí Dáibhid i n-uaimh Odollaim agus an cheithre chéad</span>
<lb n="10496"/><span>fear i n'fhochair, agus deirtear nár bh'fhada go raibh sé</span>
<lb n="10497"/><span>chéad fear aige.  Do cómhairligheadh dó gan fanmhaint</span>
<lb n="10498"/><span>sa n-uaimh sin ach dul isteach i dtír Iúda' agus do</span>
<lb n="10499"/><span>chuaidh.  Do stad sé i n-áit ar a dtugtí Harat.</span>
<lb n="10500"/><span>D'airigh Saul an méid sin agus é i nGabaa.  Bí a</span>
<lb n="10501"/><span>shleagh 'n-a láimh aige agus a sheirbhísigh 'n-a thímpal.</span>
<lb n="10502"/><span>Do labhair sé leó.</span></p>
<lb n="10503"/>
<lb n="10504"/><p><span>“Innsidh an méid seo dhom,” ar seisean leó, “an</span>
<lb n="10505"/><span>dtabharfidh mac Isai talam agus fíonghuirt daoibh-se</span>
<lb n="10506"/><span>go léir, nú an ndéanfidh sé tribiúin agus taoiseacha</span>
<lb n="10507"/><span>céad díbh toisg páirt a bheith gabhtha agaibh leis am</span>
<lb n="10508"/><span>choinnibh-se agus gan aoinne bheith agam do 'neósfadh</span>
<lb n="10509"/><span>aon rud dom 'n-a thaobh?  Siné mo mhac féin páirteach</span>
<lb n="10510"/><span>leis am' choinnibh!  Ní'l aon truagh ag aoinne agaibh</span></p>
</div>
<pb n="394"/>
<div><lb n="10511"/><p><span>dom agus mé i n-a leithéid de chás.  Mo mhac féin ag</span>
<lb n="10512"/><span>gabháil pháirte mo sheirbhísigh am' choinnibh agus an feall</span>
<lb n="10513"/><span>acu araon 'á dhéanamh orm coitchianta!”</span></p>
<lb n="10514"/>
<lb n="10515"/><p><span>Bhí Dóég ag éisteacht leis an gcainnt sin.  B'é</span>
<lb n="10516"/><span>ceann uraid na seirbhíseach é.  “Do chonac-sa mac</span>
<lb n="10517"/><span>Isai i Nóbé,” ar seisean, “i bhfochair an tsagairt Ac-</span>
<lb n="10518"/><span>imelec, agus do labhair Acimelec leis an dTighearna</span>
<lb n="10519"/><span>ar a shon, agus thug sé bia dhó, agus thug sé claidheamh</span>
<lb n="10520"/><span>Gholiah dhó.”</span></p>
<lb n="10521"/>
<lb n="10522"/><p><span>Chomáin Saul teachtaireacht go Nóbé láithreach 'ghá</span>
<lb n="10523"/><span>rádh le h-Acimelec agus le n-a raibh de sna sagartaibh</span>
<lb n="10524"/><span>ann teacht chuige.  Thánadar.  Do labhair an rí le</span>
<lb n="10525"/><span>h-Acimelec.</span></p>
<lb n="10526"/>
<lb n="10527"/><p><span>“An airighean tú leat me, a mhic Achitoib?” ars</span>
<lb n="10528"/><span>an rí.</span></p>
<lb n="10529"/>
<lb n="10530"/><p><span>“Airighim, a rí,” ars an sagart.</span></p>
<lb n="10531"/>
<lb n="10532"/><p><span>“Cad chuige dhaoibh ceilg a dhéanamh am' choinnibh, tú</span>
<lb n="10533"/><span>féin agus mac Isai?  Thugais bia dhó, agus thugais</span>
<lb n="10534"/><span>claidheamh dó, agus do labhrais leis an dTighearna ar</span>
<lb n="10535"/><span>a shon, agus thugais gach aon chongnamh dó i dtreó go</span>
<lb n="10536"/><span>bhféadfadh sé eirighe amach am' choinnibh, an feallaire!”</span></p>
<lb n="10537"/>
<lb n="10538"/><p><span>“Agus, a rí,” arsa Acimelec, “ca bhfuil an fear</span>
<lb n="10539"/><span>ameasg do sheirbhíseach go léir atá chómh dílís duit agus</span>
<lb n="10540"/><span>atá Dáibhid?  Is cleamhain do'n rí é.  Tá sé umhal duit.</span>
<lb n="10541"/><span>Cómhlíonan sé gach órdú d'á dtugan do Shoillse dhó.  Is</span>
<lb n="10542"/><span>mór-chlú doeaghlach an rí é.  Má labhras leis an</span>
<lb n="10543"/><span>dTighearna ar a shon, ar bh'é an chéad uair agam 'á</span>
<lb n="10544"/><span>dhéanamh é.  Ach i dtaobh an ruda so atá agat' Shoillse</span>
<lb n="10545"/><span>'á chur am' leith, a rí .i. gur dheineas ceilg ad' choinnibh,</span>
<lb n="10546"/><span>níor dheineas a leithéid.  Ní raibh aon phioc d'á fhios</span>
<lb n="10547"/><span>agam, a rí, cad fé ndeara dhó dul go Nóbé, aon phioc</span>
<lb n="10548"/><span>i n-aon chor d'á fhios.”</span></p>
<lb n="10549"/>
<lb n="10550"/><p><span>“Cuirfar chun báis anois tu, a Acimelec,” arsan</span>
<lb n="10551"/><span>rí, “tú féin agus an uile dhuine de theaghlach t'athar.”</span>
<lb n="10552"/><span>Ansan d'iompuigh sé chun na bhfear a bhí láithreach.</span>
<lb n="10553"/><span>“Iompuighidh,” ar seisean, “ar na sagairt sin agus</span></p>
</div>
<pb n="395"/>
<div><lb n="10554"/><p><span>cuiridh chun báis iad mar tá páirt gabhtha acu le</span>
<lb n="10555"/><span>Dáibhid.”  Níor chorruigh aoinne.  D'fheuch sé ar Dhóég</span>
<lb n="10556"/><span>“Iompuigh-se ortha,” ar seisean, “agus mairbh iad!”</span>
<lb n="10557"/><span>D'iompuigh Dóég ortha agus mhairbh sé iad go léir.  Bi</span>
<lb n="10558"/><span>cúigear agus cheithre fichid acu ann agus an t-ephod</span>
<lb n="10559"/><span>línéadaigh ar gach duine acu agus do mhairb Dóég iad</span>
<lb n="10560"/><span>go léir.  Annsan d'imthigh an rí agus chuir sé chun báis</span>
<lb n="10561"/><span>a raibh de dhaoine, óg agus aosta, i gcathair Nóbé,</span>
<lb n="10562"/><span>cathair na sagart.  Níor fhág sé fear bean ná leanbh</span>
<lb n="10563"/><span>beó ann, ná fiú beithidheach allta, bó caoira ná capall.</span></p>
<lb n="10564"/>
<lb n="10565"/><p><span>D'éaluigh, ámhthach, aon mhac amháin de mhacaibh, Aci-</span>
<lb n="10566"/><span>melec ó'n marbhú agus chuaidh sé saor agus d'imthigh</span>
<lb n="10567"/><span>sé ag triall ar Dháibhid.  Abiatar ab ainm dó.</span>
<lb n="10568"/><span>D'innis sé do Dháibhid an t-éirleach a bhí déanta ag</span>
<lb n="10569"/><span>an rí ar na sagartaibh, conus mar a cuireadh a athair</span>
<lb n="10570"/><span>agus a mhuinntir go léir chun báis agus nár chuaidh</span>
<lb n="10571"/><span>saor ach é féin.  Chuir an sgéal san brón mór agus</span>
<lb n="10572"/><span>buairt an Dháibhid.</span></p>
<lb n="10573"/>
<lb n="10574"/><p><span>“Bhí fhios agam,” arsa Dáibhid le h-Abiatar, “nuair</span>
<lb n="10575"/><span>a chonac Dóég ann go 'neósfadh sé an sgéal do Shaul.</span>
<lb n="10576"/><span>Is mise fé ndeár bás t'athar-sa agus do mhuinntire</span>
<lb n="10577"/><span>go leir.  Ach fan agam anso anois agus ní baoghal</span>
<lb n="10578"/><span>duit.  Má thagan aon duine ar tí m'anama-sa anso</span>
<lb n="10579"/><span>tiocfidh sé ar tí t'anama-sa agus saorfar thusa i</span>
<lb n="10580"/><span>n-aonfheacht liom-sa.”</span></p>
<lb n="10581"/>
<lb n="10582"/><p><span>Is léir gur chun Acimelec do chimeád ó fheirg an rí</span>
<lb n="10583"/><span>nar innis Daibhid dó gur ag teiche le n'anam a bhí sé</span>
<lb n="10584"/><span>nuair a tháinig sé go Nóbé gan arm gan chualacht.</span>
<lb n="10585"/><span>Ach níor dhein san aon tairbhthe d'Acimelec ná d'á</span>
<lb n="10586"/><span>mhuinntir.  “Mo thruagh an ceart nuair a bhíon sé</span>
<lb n="10587"/><span>gan neart!”</span>
<lb n="10588"/></p>
</div>
<pb n="396"/>
<div><lb n="10589"/><p><span>DÁIBHID I BPLUAIS.</span></p>
<lb n="10590"/>
<lb n="10591"/><p><span>An fhaid a bhí Dáibhid i Harat tháinig sgéala chuige</span>
<lb n="10592"/><span>ó Cheila, baile beag a bhí tímpal seacht míle ó Hebron,</span>
<lb n="10593"/><span>'ghá innsint dó go raibh na Philistínigh ag ionsuidhe an</span>
<lb n="10594"/><span>bhaile bhig, agus 'ghá iarraidh air teacht le cabhair chun</span>
<lb n="10595"/><span>na h-áite.  Chuir Dáibhid an sgéal i gcómhairle an</span>
<lb n="10596"/><span>Tighearna mar seo:  “A Thighearna, an toil leat go</span>
<lb n="10597"/><span>raghainn agus go mbuadhfinn ar na Philistíneaeaibh</span>
<lb n="10598"/><span>úd?”  Agus dubhairt an Tighearna leis:  “Imthigh;</span>
<lb n="10599"/><span>agus buadhfir ortha, agus saorfir Ceila.”  Ansan</span>
<lb n="10600"/><span>d'imthigh Dáibhid agus a chualacht agus chuir sé cath ar</span>
<lb n="10601"/><span>na Philistínigh agus do bhuaidh sé ortha agus chuir sé</span>
<lb n="10602"/><span>ár agus dearg ruathar ortha agus bhain sé dhíobh a</span>
<lb n="10603"/><span>raibh d'ollmhaitheas acu agus chosain sé Ceila ortha.</span></p>
<lb n="10604"/>
<lb n="10605"/><p><span>D'airigh Saul an sgéal san.  “Seadh!” ar seisean,</span>
<lb n="10606"/><span>“tá greim agam air fé dheire!  Baile dúnta dain-</span>
<lb n="10607"/><span>gean iseadh Ceila.  Ó tá sé istigh sa bhaile sin agus</span>
<lb n="10608"/><span>na geataí dúnta ní'l aon bhreith aige ar dhul uaim.”</span></p>
<lb n="10609"/>
<lb n="10610"/><p><span>Chomáin sé teachtaireacht amach chun a shlóighte do</span>
<lb n="10611"/><span>chruinniú chun Ceila do thógaint agus Dáibhid agus a</span>
<lb n="10612"/><span>chualacht do chur chun báis.  Do h-innseadh san do</span>
<lb n="10613"/><span>Dháibhid.  Do labhair sé leis an dTighearna.  “A Thigh-</span>
<lb n="10614"/><span>earna,” ar seisean, “nuair a thiocfidh Saul annso a'</span>
<lb n="10615"/><span>dtabharfidh muinntir an bhaile seo mise agus mo</span>
<lb n="10616"/><span>chualacht suas dó?” agus dubhairt an Tighearna leis:</span>
<lb n="10617"/><span>“Tabharfid.”  D'eirigh Dáibhid agus a chualacht láith-</span>
<lb n="10618"/><span>reach agus d'imthighdar as an mbaile.  D'airigh Saul</span>
<lb n="10619"/><span>go rabhadar imthighthe as an mbaile agus ansan níor</span>
<lb n="10620"/><span>tháinig sé i n-aon chor.</span></p>
<lb n="10621"/>
<lb n="10622"/><p><span>Nuair imthigh Dáibhid a' Ceila thug sé féin agus a</span>
<lb n="10623"/><span>chualacht aghaidh ar na cnocaibh daingeana uaigneacha ar</span>
<lb n="10624"/><span>a dtugtí Ziph.  Shocaruighdar iad féin i bpluais a bhí i</span></p>
</div>
<pb n="397"/>
<div><lb n="10625"/><p><span>gcnoc ana dhaingean.  Ach do lean Saul ar a dtóir</span>
<lb n="10626"/><span>tríd an uaigneas, ach níor leog an Tighearna dhó teacht</span>
<lb n="10627"/><span>suas leó.  Bhí coill dhiamhar dhorcha mórthímpal an</span>
<lb n="10628"/><span>chnuic mar a raibh Dáibhid agus a chualacht sa phluais</span>
<lb n="10629"/><span>agus do theip ar Shaul aon eólus d'fhághail ar an</span>
<lb n="10630"/><span>bpluais ná ar cad é an treó baill 'n-a raibh sí.</span></p>
<lb n="10631"/>
<lb n="10632"/><p><span>Bhí fhios ag Iónatan an fiadhach a bhí agá athair 'á</span>
<lb n="10633"/><span>dhéanamh a d'iarraidh teacht suas le Dáibhid agus bhí</span>
<lb n="10634"/><span>truagh aige do Dháibhid.  Tháinig sé ag triall air</span>
<lb n="10635"/><span>chun misnigh do chur air.</span></p>
<lb n="10636"/>
<lb n="10637"/><p><span>“Ná biodh aon cheist ort, a chara ionmhuin,” ar</span>
<lb n="10638"/><span>seisean leis, “ní fhéadfidh m'athair teacht suas leat.</span>
<lb n="10639"/><span>Beidh tusa ad' rí ar Israél agus mise ad' thainiste.</span>
<lb n="10640"/><span>Tá fios an méid sin ag m'athair.  Ní'l aon phioc d'á</span>
<lb n="10641"/><span>mhearthal air.”  Ansan do dhein an bheirt an ceangal</span>
<lb n="10642"/><span>caradais d'athnuachaint eatartha agus chuaidh Iónatan</span>
<lb n="10643"/><span>abhaile agus d'fhan Dáibhid sa choill.</span></p>
<lb n="10644"/>
<lb n="10645"/><p><span>Bhí fhios ag muinntir na tíre mórthímpal Dáibhid a</span>
<lb n="10646"/><span>bheith i bhfolach i n-áit éigin sa choill agus an rí bheith a</span>
<lb n="10647"/><span>d'iarraidh teacht suas leis ar a dhítheal.  Mar is gnáth,</span>
<lb n="10648"/><span>do cheapadar gur bh'é a mbuach páirt do ghabháil leis</span>
<lb n="10649"/><span>an bhfear láidir dar leó.  Tháinig rainnt acu ag triall</span>
<lb n="10650"/><span>ar an rí go Gabaa agus d'innseadar dó go raibh Dáibhid</span>
<lb n="10651"/><span>i bhfolach 'n-a dtír féin istigh i lár coille, ar chnoc</span>
<lb n="10652"/><span>Hachila, ar thaobh na lámha deise de'n ghainmheach.  Bhí</span>
<lb n="10653"/><span>sé ana bhuidheach díobh.  “Beannacht ó'n dTighearna</span>
<lb n="10654"/><span>oraibh,” ar seisean leó, “mar gheall ar an gcomhaoine</span>
<lb n="10655"/><span>seo atá curtha agaibh orm; agus mar gheall ar an</span>
<lb n="10656"/><span>dtruagh atá taisbeánta agaibh dom sa chás 'n-a</span>
<lb n="10657"/><span>bhfuilim.  Téidhidh abhaile anois agus deinidh faire go</span>
<lb n="10658"/><span>maith air agus cuiridh eólus cruinn ar gach aon áit</span>
<lb n="10659"/><span>n-ar gnáth leis bheit i bhfolach ann, agus nuair a</span>
<lb n="10660"/><span>bheidh fhios go cruinn agaibh cá mbeidh sé tagaidh agus</span>
<lb n="10661"/><span>innsidh dom é agus raighmíd agus béarfimíd air.”</span>
<lb n="10662"/><span>Thánadar abhaile go dtí Ziph agus Saul 'n-a ndiaidh.</span></p>
<lb n="10663"/>
<lb n="10664"/><p><span>Bhí Dáibhid an uair sin thíos ar mhachaire Mhaon, ar</span></p>
</div>
<pb n="398"/>
<div><lb n="10665"/><p><span>dheis na h-áite ar a dtugtí Iremom.  Do ghluais</span>
<lb n="10666"/><span>Saul agus a chualacht síos 'n-a dhiaidh go géar agus</span>
<lb n="10667"/><span>cheap sé go mbeadh greim aige láithreach air.  Do</span>
<lb n="10668"/><span>h-innseadh do Dháibhid é bheith ag teacht go géar agus</span>
<lb n="10669"/><span>d'imthigh sé síos go dtí caraig a bhí i ngainmheach Mhaon.</span>
<lb n="10670"/><span>Do lean Saul é.  Bhí cnoc ann agus bhí Saul agus a chual-</span>
<lb n="10671"/><span>acht ar thaobh de'n chnoc agus Dáibhid agus a</span>
<lb n="10672"/><span>chualacht ar an dtaobh eile.  Toisg an chualacht mhór a bheith</span>
<lb n="10673"/><span>ag Saul d'fhéad sé fáinne dhéanamh díobh mórtímpal</span>
<lb n="10674"/><span>ar Dháibhid agus ar a chualacht bheag.  “Anois nú riamh,”</span>
<lb n="10675"/><span>arsa Saul i n'aigne féin, “tá greim agam air.  Tá</span>
<lb n="10676"/><span>sé anso istigh agam agus ní'l agam le déanamh ach</span>
<lb n="10677"/><span>dúnadh isteach air.”  Thosnuigh sé ar dhúnadh isteach</span>
<lb n="10678"/><span>air go breágh réidh stuama, aire mhaith aige 'á thabhairt</span>
<lb n="10679"/><span>ná sleamhnóchadh sé as an bhfáinne ar aon taobh.  Le n-a</span>
<lb n="10680"/><span>linn sin siúd teachtairí ó'n mbaile ag triall ar Shaul.</span>
<lb n="10681"/><span>“O! a rí,” ar siad, “tar abhaile láithreach.  Tá an</span>
<lb n="10682"/><span>tír lán de shlóightibh na bhPhilistíneach.”</span></p>
<lb n="10683"/>
<lb n="10684"/><p><span>B'éigean dó féin agus d'á chualacht imtheacht</span>
<lb n="10685"/><span>láithreach agus Dáibhid d'fhágáilt 'n-a ndiaidh.</span></p>
<lb n="10686"/>
<lb n="10687"/><p><span>GNÍOMH UASAL.</span></p>
<lb n="10688"/>
<lb n="10689"/><p><span>Chómh luath agus bhí Saul agus a chualacht imthighthe</span>
<lb n="10690"/><span>d'imthigh Dáibhid agus a chualacht as an áit osgailte sin</span>
<lb n="10691"/><span>agus chuadar isteach ameasg na gcnoc ar a dtugtí</span>
<lb n="10692"/><span>Engaddi agus d'fhanadar ann, áit nár bh'fhéidir do</span>
<lb n="10693"/><span>Shaul, dá dtagadh sé airís, fáinne fear a dhéanamh 'n-a</span>
<lb n="10694"/><span>dtímpal ann.</span></p>
<lb n="10695"/>
<lb n="10696"/><p><span>Do chuaidh Saul abhaile agus ba ró ghearr an mhoill air</span>
<lb n="10697"/><span>na Philistínigh do chur amach as a thír agus díthineas</span>
<lb n="10698"/><span>ortha.  Nuair a bhí an méid sin déanta aige tháinig sé</span>
<lb n="10699"/><span>thar n-ais airís ar thóir Dháibhid.  Do h-innseadh dó</span></p>
</div>
<pb n="399"/>
<div><lb n="10700"/><p><span>go raibh Dáibhid imthighthe isteach ameasg na gcnoc.</span>
<lb n="10701"/><span>Níor dhein san aon atharú aigne air.  Do thoibh sé amach</span>
<lb n="10702"/><span>trí mhíle fear de sna fearaibh ab fhearr a bhí ar a shluagh</span>
<lb n="10703"/><span>agus thóg sé leis iad isteach ameasg na gcnoc, isteach</span>
<lb n="10704"/><span>ameasg caraigreach gur dhóich le duine ná féadfadh</span>
<lb n="10705"/><span>an gabhar fiain ar a dtugtar an t-íbecs gabháil 'n-a</span>
<lb n="10706"/><span>measg gan a chnámha do bhrise.  Bhí sé féin agus a thrí</span>
<lb n="10707"/><span>mhíle fear ag cuardach ins gach aon treó baill feuchaint</span>
<lb n="10708"/><span>a' bhféadfidís a dhéanamh amach cá raibh Dáibhid agus a</span>
<lb n="10709"/><span>chualacht bheag.  Sa chuardach do Shaul tháinig sé go</span>
<lb n="10710"/><span>béal pluaise móire.  Ar ádhmharaighe an tsaoghail cé</span>
<lb n="10711"/><span>bheadh laistigh de sa pluais ach Dáibhid agus a chualacht!</span>
<lb n="10712"/><span>Nuair a chonaic cualacht Dháibhid an rí do labhradar</span>
<lb n="10713"/><span>i gcogar go h-íseal, “Anois an t-am agat,” ar siad</span>
<lb n="10714"/><span>le Dáibhid.  Do nocht Dáibhid a chlaidheamh agus d'eul-</span>
<lb n="10715"/><span>uigh sé i n-aice le Saul, laistiar de.  Níor mhothuigh Saul</span>
<lb n="10716"/><span>é.  I n-inead an chlaidhimh do shádh tré chorp an rí,</span>
<lb n="10717"/><span>ámhthach, níor dhein sé ach smuit d'iochtar an bhrait a bhí</span>
<lb n="10718"/><span>ar an rí do ghearradh dhe agus do thabhairt leis.  Bhí an</span>
<lb n="10719"/><span>chualacht ar buile nuair nár mhairbh sé an namhaid a bhí</span>
<lb n="10720"/><span>ag déanamh an díthil go léir chun eisean do mharbhú.</span></p>
<lb n="10721"/>
<lb n="10722"/><p><span>“Ní leogfadh eagla an Tighearna dhom an gníomh</span>
<lb n="10723"/><span>san do dhéanamh,” arsa Daibhid leó.  “Isé mo rí é.</span>
<lb n="10724"/><span>Tá ola an Tighearna air.  Bheadh peaca mór déanta</span>
<lb n="10725"/><span>agam dá dtógainn mo lámh 'n-a choinnibh.”</span></p>
<lb n="10726"/>
<lb n="10727"/><p><span>“Déanfimíd-se an gníomh,” ar siad-san.</span></p>
<lb n="10728"/>
<lb n="10729"/><p><span>“Ní dhéanfidh sibh aon nídh dh'á shórd.” arsa Dáibhid</span>
<lb n="10730"/><span>leó.  “Má chuirean sibh chuige,” ar seisean, “déanfidh</span>
<lb n="10731"/><span>sibh an gníomh orm-sa ar dtúis.”</span></p>
<lb n="10732"/>
<lb n="10733"/><p><span>B'éigean dóibh leogaint dó.  Ar ball d'eirigh Saul</span>
<lb n="10734"/><span>agus bhí sé ag imtheacht amach as an bpluais.  Do phreab</span>
<lb n="10735"/><span>Dáibhid amach 'n-a dhiaidh agus ghlaoidh sé air.</span></p>
<lb n="10736"/>
<lb n="10737"/><p><span>“A rí! a rí!” ar seisean.  D'feuch Saul laistiar</span>
<lb n="10738"/><span>de agus chonaic sé Dáibhid.  “Á! a rí uasail,” arsa</span>
<lb n="10739"/><span>Dáibhid, “is mairg duit a dh'éistean le cómhrádh droch</span>
<lb n="10740"/><span>dhaoine a bhíon 'ghá chur 'n-a luighe ar do Shoillse go</span></p>
</div>
<pb n="400"/>
<div><lb n="10741"/><p><span>bhfuil droch aigne agam-sa chughat agus go mbím ar tí</span>
<lb n="10742"/><span>díobhála dhéanamh duit.”  Le n-a linn sin d'umhluigh</span>
<lb n="10743"/><span>sé é féin síos go talamh i láthair an rí.</span></p>
<lb n="10744"/>
<lb n="10745"/><p><span>“An é seo glór mo mhic a dh'airighim?” arsan rí,</span>
<lb n="10746"/><span>“glór Dháibhid?”</span></p>
<lb n="10747"/>
<lb n="10748"/><p><span>“Isé, a rí,” arsa Dáibhid, “agus feuch, a rí,” ar</span>
<lb n="10749"/><span>seisean, “dá mbeinn-se ar tí díobhála dhéanamh dod'</span>
<lb n="10750"/><span>Shoillse ní raibh bac orm an díobháil sin do dhéanamh</span>
<lb n="10751"/><span>anois.”</span></p>
<lb n="10752"/>
<lb n="10753"/><p><span>Ansan thaisbeáin sé dhó an stráice d'á bhrat a bhí</span>
<lb n="10754"/><span>'n-a láimh aige.  Do stad Saul agus iongna a chroidhe</span>
<lb n="10755"/><span>air.  “Is macánta d'fhear tu 'ná mise go mór,” ar</span>
<lb n="10756"/><span>seisean.  “Maith i n-aghaidh an uilc atá déanta agat</span>
<lb n="10757"/><span>dom.  Ní'l agam le h-iarraidh ort anois ach aon nídh</span>
<lb n="10758"/><span>amháin.  Tá fhíos agam go mbeidh tú ad' rí ar Israél</span>
<lb n="10759"/><span>am' dhiaidh.  Dearbhuigh dom anois i láthair Dé ná</span>
<lb n="10760"/><span>déanfir íde ar mo shliocht.”</span></p>
<lb n="10761"/>
<lb n="10762"/><p><span>Dhein Dáibhid an dearbhú san agus do sgaradar.</span></p>
<lb n="10763"/>
<lb n="10764"/><p><span>NABAL.</span></p>
<lb n="10765"/>
<lb n="10766"/><p><span>Nuair a chonaic Saul conus mar ab é toil an</span>
<lb n="10767"/><span>Tigherana é chur ar chumas Dháibhid agus nár dhein Dáibhid</span>
<lb n="10768"/><span>air an t-olc a bhí tuillte aige uaidh, tháinig maoineachas</span>
<lb n="10769"/><span>thar barr air agus bhí sé ag gol go h-árd.  Ansan,</span>
<lb n="10770"/><span>nuair a thug Dáibhid an gheallamhaint dó, fé dhearbhú</span>
<lb n="10771"/><span>i láthair Dé, ná déanfadh sé aon droch nídh i gcoinnibh</span>
<lb n="10772"/><span>a shleachta, shocaruigh sé a aigne ar dhul abhaile agus</span>
<lb n="10773"/><span>ar gan a thuille cur isteach a dhéanamh ar Dháibhid.</span>
<lb n="10774"/><span>D'iompuigh sé abhaile, é féin agus a thrí mhíle fear, agus</span>
<lb n="10775"/><span>d'imthigh Dáibhid agus a chualacht suas i n-áit níba</span>
<lb n="10776"/><span>dhaingine ameasg na gcnoc.  Ansan tháinig an t-am</span>
<lb n="10777"/><span>do Shamuel, am a bháis, agus fuair sé bás agus do</span>
<lb n="10778"/><span>dhein clann Israéil é thóramh, agus é chaoine go dúbhach,</span></p>
</div>
<pb n="401"/>
<div><lb n="10779"/><p><span>agus d'adhlacadar é 'n-a thigh féin, .i. ameasg a dhaoine</span>
<lb n="10780"/><span>féin.  Ansan do chuaidh Dáibhid síos isteach sa tír</span>
<lb n="10781"/><span>uaigneach ar a dtugtí Pharan agus do chómhnuigh sé ann.</span></p>
<lb n="10782"/>
<lb n="10783"/><p><span>Do thárla go raibh an uair sin, fear áirithe n-a</span>
<lb n="10784"/><span>chómhnuidhe i n-áit uaigneach eile ar a dtugtí Maon,</span>
<lb n="10785"/><span>agus ní raibh an dá áit ró fhada ó chéile.  Nabal ab</span>
<lb n="10786"/><span>ainm do'n fhear san agus fear ana shaidhbhir ab eadh é</span>
<lb n="10787"/><span>agus fear ana dhothighsach.  Bhí an áit ar a dtugti</span>
<lb n="10788"/><span>Cármel 'n-a sheilbh agus bhí mórán caereach aige, trí</span>
<lb n="10789"/><span>mhíle caoira, agus míle gabhar.  Fear goirgeach, cas,</span>
<lb n="10790"/><span>doicheallach, droch aigeanta, ab eadh é.  Bhí bean pósta</span>
<lb n="10791"/><span>aige agus bean ghasta chiallmhar thuisgeanach ab eadh í,</span>
<lb n="10792"/><span>agus bean bhreágh dhathamhail ab eadh í, leis.  De shliocht</span>
<lb n="10793"/><span>Chaleb ab eadh an fear.</span></p>
<lb n="10794"/>
<lb n="10795"/><p><span>Do thárla go raibh na caoire d'á mbearradh do Nabal</span>
<lb n="10796"/><span>agus gur airigh Dáibhid go rabhadar, agus go raibh fios</span>
<lb n="10797"/><span>na h-áite aige.</span></p>
<lb n="10798"/>
<lb n="10799"/><p><span>Ba ró dheacair do Dháibhid an cheithre chéad fear a bhí</span>
<lb n="10800"/><span>aige, nú an sé chéad fear, do chothú agus do chimeád</span>
<lb n="10801"/><span>suas sa dúthaigh a bhí chómh fiain chómh h-uaigneach.</span>
<lb n="10802"/><span>Mara mbeadh Dáibhid ní bheadh aon bhreith ag an</span>
<lb n="10803"/><span>bhfear saidhbhir ar a chuid saidhbhris do chosaint ar</span>
<lb n="10804"/><span>na foghluidhthibh.  Do thuig Dáibhid, d'á bhrígh sin, gur</span>
<lb n="10805"/><span>bh'é ba lugha ba ghann do'n fhear a bhí chómh saidhbhir</span>
<lb n="10806"/><span>congnamh éigin cothuighthe thabhairt do sna fearaibh a</span>
<lb n="10807"/><span>bhí ag cosaint an tsaidhbhris dó.  Chuir sé teachtairí</span>
<lb n="10808"/><span>ag triall air agus d'órduigh sé dhóibh a rádh leis mar</span>
<lb n="10809"/><span>“Síothcháin ort, a Nabail, agus ar do theaghlach;</span>
<lb n="10810"/><span>agus a leithéid seo:  D'órduigh Dáibhid dúinn a rádh</span>
<lb n="10811"/><span>leat gur airigh sé go raibh do thréadta caereach d'a</span>
<lb n="10812"/><span>mbearradh agat.  Go mbíodh na caoire sin ag fosai-</span>
<lb n="10813"/><span>dheacht i n-ár n-aice sa bhfásach agus nár dheineamair</span>
<lb n="10814"/><span>riamh aon díobháil dóibh agus nár leogamair d'aoinne</span>
<lb n="10815"/><span>eile aon díobháil a dhéanamh dóibh ach chómh beag; gur</span>
<lb n="10816"/><span>maith leis, d'á bhrígh sin go dtabharfá díolfiach éigin</span></p>
</div>
<pb n="402"/>
<div><lb n="10817"/><p><span>dó féin agus d'á chualacht as a bhfuil de thairbhthe</span>
<lb n="10818"/><span>déanta acu dhuit.  Aon nídh is toil leat féin a thabhairt</span>
<lb n="10819"/><span>beifar sásta leis.”</span></p>
<lb n="10820"/>
<lb n="10821"/><p><span>“Agus cé h-é an Dáibhid sin?” arsa Nabal go</span>
<lb n="10822"/><span>dothighsach.  “Ca bh'fhios domh-sa cé h-é féin.  Tá an</span>
<lb n="10823"/><span>dúthaigh lán de bhuachaillíbh díomhaoine do theich ó n-a</span>
<lb n="10824"/><span>máighistiríbh i n-inead fanmhaint ag obair go macánta;</span>
<lb n="10825"/><span>agus an amhlaidh a mheasaid siad anois go dtabharfad-sa</span>
<lb n="10826"/><span>dhóibh an t-arán agus an t-uisge agus an fheóil atá agam</span>
<lb n="10827"/><span>le tabhairt dom' lucht oibre atá ag bearradh na gcae-</span>
<lb n="10828"/><span>reach so dhom.  B'fhearr liom breall ortha.”</span></p>
<lb n="10829"/>
<lb n="10830"/><p><span>Tháinig na teachtairí thar n-ais ag triall ar Dháibhid</span>
<lb n="10831"/><span>agus d'innseadar dó cad dubhairt an fear dothighsach.</span>
<lb n="10832"/><span>“Cuireadh gach fear a chlaidheamh 'n-a chrios chuige.”</span>
<lb n="10833"/><span>arsa Dáibhid.  Do chuir gach fear a chlaidheamh 'n-a</span>
<lb n="10834"/><span>chrios chuige.  Chuir Dáibhid féin a chlaidheamh 'n-a chrios</span>
<lb n="10835"/><span>chuige.  Do ghluais cheithre chéad fear i n-aonfheacht le</span>
<lb n="10836"/><span>Dáibhid agus d'fhan dhá chéad fear ag tabhairt aire d'á</span>
<lb n="10837"/><span>gcuid.</span></p>
<lb n="10838"/>
<lb n="10839"/><p><span>D'airigh duine de sheirbhíseachaibh Nabail an chainnt</span>
<lb n="10840"/><span>a bhí idir é féin agus na teachtairí agus d'innis sé an</span>
<lb n="10841"/><span>chainnt do mhnaoi Nabail.  “Chuir Dáibhid teachtairí</span>
<lb n="10842"/><span>indiu,” ar seisean, “ag triall ar ár máighistir agus</span>
<lb n="10843"/><span>thug an máighistir an t-eiteachas dóibh.  Fear maith</span>
<lb n="10844"/><span>iseadh Dáibhid agus fir mhaithe iseadh na fir atá aige.</span>
<lb n="10845"/><span>Tá mórán tairbhthe déanta acu dhúinn-na agus níor</span>
<lb n="10846"/><span>dhein aoinne acu aon díobháil riamh dúinn.  Níor</span>
<lb n="10847"/><span>chailleamair oiread agus uan caereach ó thánadar sa</span>
<lb n="10848"/><span>chómharsanacht.  Ba chosaint láidir dúinn iad i gcómh-</span>
<lb n="10849"/><span>nuidhe, do ló agus d'oidhche, nuair a bhímís ag aodhai-</span>
<lb n="10850"/><span>reacht na gcaereach sa bhfásach.  Tá eagla orm go</span>
<lb n="10851"/><span>dtiocfidh droch obair as an eiteachas agus gur droch</span>
<lb n="10852"/><span>obair thiobaisteach a thiocfidh as.  Cuimhnigh ar rud</span>
<lb n="10853"/><span>éigin a choisgfadh an íde atá i n-ár gcóir.  Má thagan</span>
<lb n="10854"/><span>Dáibhid agus na fir úd i bhfeirg chughat ní fágfar duine</span>
<lb n="10855"/><span>ded' theaghlach beó.”</span>
<lb n="10856"/></p>
</div>
<pb n="403"/>
<div><lb n="10857"/><p><span>Abigail ab ainm do'n mhnaoi.  Chuir sí le chéile</span>
<lb n="10858"/><span>láithreach dhá chéad bollóg aráin agus dhá árthach mhóra</span>
<lb n="10859"/><span>fíona agus chúig cinn de chaoiribh ramhra agus mórán</span>
<lb n="10860"/><span>eile bídh, agus chuir sí i n-ualaíbh ar asalaibh an bia sin</span>
<lb n="10861"/><span>agus thóg sí léi é agus ghluais sí i dtreó na h-aite 'n-a</span>
<lb n="10862"/><span>raibh Dáibhid ag teacht.</span></p>
<lb n="10863"/>
<lb n="10864"/><p><span>ABIGAIL.</span></p>
<lb n="10865"/>
<lb n="10866"/><p><span>Nuair a bhí Abigail agus na h-ualaí bídh agus na</span>
<lb n="10867"/><span>caoire ramhra ag imtheacht ó'n mbaile bhí Dáibhid agus</span>
<lb n="10868"/><span>a cheithre chéad fear armtha ag gluaiseacht ó n-a n-áit</span>
<lb n="10869"/><span>chómhnuighthe féin chun díoltais a dhéanamh ar fhear an</span>
<lb n="10870"/><span>dothil, an fear ná tabharfadh béile bídh do'n mhuinntir</span>
<lb n="10871"/><span>a bhí 'ghá chosaint ar na foghluidhthibh, agus ná beadh</span>
<lb n="10872"/><span>oiread agus beithidheach cheithre gcos aige mara mbeadh</span>
<lb n="10873"/><span>iad.  Bhí gleann tímpal lár slighe idir an dá áit.</span>
<lb n="10874"/><span>Díreach nuair a bhí Abigail agus na h-ualaí bídh agus</span>
<lb n="10875"/><span>na caoire ramhra ag teacht le fánaidh an chnuic isteach</span>
<lb n="10876"/><span>sa ghleann, ó thaobh, bhí Dáibhid agus an cheithre chéad</span>
<lb n="10877"/><span>fear ag teacht anuas le fánaidh an chnuic isteach sa</span>
<lb n="10878"/><span>ghleann, ó'n dtaobh eile.  Chómh luath agus chonaic</span>
<lb n="10879"/><span>Abigail Dáibhid do thúirling sí de'n asal a bhí fúithi</span>
<lb n="10880"/><span>agus tháinig sí i láthair Dháibhid agus d'umhluigh sí dhó</span>
<lb n="10881"/><span>go h-íseal.</span></p>
<lb n="10882"/>
<lb n="10883"/><p><span>“An droch ghníomh so a deineadh, a rí,” ar sisi, “bíodh</span>
<lb n="10884"/><span>sé orm-sa, agus leog dom labhairt le t'onóir.  Ná</span>
<lb n="10885"/><span>bac an fear aimhleasta san, Nabal, a rí.  Fear droch</span>
<lb n="10886"/><span>aigeanta iseadh é, agus amadán iseadh é; na teachtairí</span>
<lb n="10887"/><span>a chuir do Shoillse ag triall air ní bhfuaras-sa aon</span>
<lb n="10888"/><span>radharc ortha.  Dá bhfaighinn ní leogfí chun siubhail iad</span>
<lb n="10889"/><span>mar a leogadh.  Ach anois, a rí, bheirim a bhuidheachas leis</span>
<lb n="10890"/><span>an dTighearna nár leogadh dod' láimh aon fhuil do</span>
<lb n="10891"/><span>dhortadh, agus iarraim ort an fághaltas bídh seo do</span>
<lb n="10892"/><span>ghlacadh uaim agus é thabhairt do sna fearaibh fóghanta</span></p>
</div>
<pb n="404"/>
<div><lb n="10893"/><p><span>atá at' fhochair, óir isiad is fearr ceart chuige, de</span>
<lb n="10894"/><span>bhrígh gur b'iad a bhíodh i gcómhnuidhe 'ghá chosaint</span>
<lb n="10895"/><span>dúinn, agus mara mbeadh iad ná beadh sé ann chun é</span>
<lb n="10896"/><span>thabhairt d'aoinne.  Maith dhomh-sa, a rí, an tuathal so</span>
<lb n="10897"/><span>a deineadh, agus nuair a dhéanfidh an Tighearna rí</span>
<lb n="10898"/><span>dhíot ar a phobul Israél ní bheidh cuimhne an lae indiu</span>
<lb n="10899"/><span>ag baint osna ód' chroidhe, mar a bheadh dá mbeifá tar</span>
<lb n="10900"/><span>éis fola a bhí neamhchionntach do dhortadh.  Nuair a</span>
<lb n="10901"/><span>thiocfidh an t-am san, a rí uasail, ná dearmhaid mise.</span></p>
<lb n="10902"/>
<lb n="10903"/><p><span>“Agus bheirim-se buidheachas ó chroidhe leis an dTigh-</span>
<lb n="10904"/><span>earna,” arsa Dáibhid léi, “toisg gur cuireadh tusa</span>
<lb n="10905"/><span>am' choinnibh anso indiu.  Mo bheannacht ort agus ar</span>
<lb n="10906"/><span>do chainnt atá tar éis mé chosg ar dhortadh fola agus</span>
<lb n="10907"/><span>ar dhíoltas indiu.  Mara mbeadh tu theacht, agus do</span>
<lb n="10908"/><span>theacht a bheith chómh tapaidh, ní bheadh duine beó i dteagh-</span>
<lb n="10909"/><span>lach Nabail ar maidin amáireach.”</span></p>
<lb n="10910"/>
<lb n="10911"/><p><span>Ansan do ghlac Dáibhid an bia agus dubhairt sé léi,</span>
<lb n="10912"/><span>“Síothcháin Dé ort anois agus imthigh ort abhaile.  Táim</span>
<lb n="10913"/><span>sásta.  Déanfad an nídh atá iarrtha agat orm, agus</span>
<lb n="10914"/><span>tá uraim ana mhór agam duit.”</span></p>
<lb n="10915"/>
<lb n="10916"/><p><span>Tháinig Abigail abhaile.  Bhí gleó mór sa bhaile</span>
<lb n="10917"/><span>roímpi.  Bhí féasta mór ag Nabal sa tigh agus cuid-</span>
<lb n="10918"/><span>eachta mhór cruinnighthe aige, agus é ar meisge.  Nuair</span>
<lb n="10919"/><span>a tháinig an mhaidean agus bhí an mheisge curtha dhe aige</span>
<lb n="10920"/><span>tháinig sí i dtosach an sgéil agus d'innis sí dhó é ó</span>
<lb n="10921"/><span>thosach go deire.  Nuair airigh sé an sgéal agus nuair</span>
<lb n="10922"/><span>a thuig sé an íde a bhí le teacht air féin agus ar a theagh-</span>
<lb n="10923"/><span>lach, chómh h-oban, mara mbeadh an chuma 'n-ar shábháil</span>
<lb n="10924"/><span>Abigail é, tháinig tocht ar a chroidhe istigh 'n-a chliabh i</span>
<lb n="10925"/><span>dtreó go raibh a chroidhe mar a bheadh cloch.  Níor</span>
<lb n="10926"/><span>mhair sé ach deich lá 'n-a dhiaidh san.  Tháinig an bás</span>
<lb n="10927"/><span>air le leamhnú Dé.</span></p>
<lb n="10928"/>
<lb n="10929"/><p><span>Bhí Abigail 'n-a baintrigh ansan agus níor bh'fada</span>
<lb n="10930"/><span>'n-a dhiaidh san gur rug Dáibhidh leis í agus gur phós</span>
<lb n="10931"/><span>sé í.  Bhí sí maiseamhail áluinn chómh maith le bheith</span>
<lb n="10932"/><span>ciallmhar, tuisgionach, deagh chroidheach.</span>
<lb n="10933"/></p>
</div>
<pb n="405"/>
<div><lb n="10934"/><p><span>Níor chimeád Saul cuimhne abhfad ar an “maith i</span>
<lb n="10935"/><span>n-aghaidh an uilc” úd a dhein Dáibhid air nuair ab é</span>
<lb n="10936"/><span>toil an Tighearna an chaoi thabhairt do Dháibhid ar é bhású,</span>
<lb n="10937"/><span>an lá úd a bhí sé istigh sa phluais agus Dáibhid agus a</span>
<lb n="10938"/><span>chualacht níba shia isteach sa phluais 'ná é, an lá úd nár</span>
<lb n="10939"/><span>dhein Dáibhid ach stiall a bhaint d'iochtar a bhrait i</span>
<lb n="10940"/><span>n-inead an chlaidhimh do chur tré n-a chroidhe, an rud a</span>
<lb n="10941"/><span>bhí tuillte go maith aige.  Tháinig cuid de mhuinntir</span>
<lb n="10942"/><span>Ziph ag triall ar Shaul agus do labhradar leis.</span></p>
<lb n="10943"/>
<lb n="10944"/><p><span>“Feuch, a rí,” ar siad, “tá Dáibhid i bhfolach i gcnoc</span>
<lb n="10945"/><span>Hachila.”</span></p>
<lb n="10946"/>
<lb n="10947"/><p><span>D'eirigh Saul agus ghlaoidh sé chuige a thrí mhíle fear</span>
<lb n="10948"/><span>agus siúd chun siubhail é chun na h-áite 'n-a ndubhradh</span>
<lb n="10949"/><span>leis Dáibhid a bheith i bhfolach.  Dhein sé féin agus a</span>
<lb n="10950"/><span>chualacht longphort i Hachila.  D'airigh Dáibhid an</span>
<lb n="10951"/><span>méid sin.  Tháinig Dáibhid chun na n-áite sin a gan fhios.</span>
<lb n="10952"/><span>Chonaic sé an rí 'n-a chodladh istigh 'n-a chábán agus an</span>
<lb n="10953"/><span>chualacht go léir 'n-a gcodladh mórthímpal ar chábán</span>
<lb n="10954"/><span>an rí.  Abner, ceann airim an rí, agus na h-uaisle</span>
<lb n="10955"/><span>móra go léir, na fir go raibh iontaoibh fé leith ag an</span>
<lb n="10956"/><span>rí asta, bhíodar go léir ansúd sínte 'n-a sámh chodladh.</span>
<lb n="10957"/><span>Bhí Dáibhid agus cuid d'á chualacht thuas ar bara faille</span>
<lb n="10958"/><span>nuair a chonaic sé an radharc san.  Bhí radharc acu</span>
<lb n="10959"/><span>ar cheann an rí agus é sínte istigh 'n-a chábán agus a</span>
<lb n="10960"/><span>shleagh 'n-a seasamh sa talamh agá cheann agus crúsga</span>
<lb n="10961"/><span>uisge ansúd agá ghualainn i dtreó go bhféadfadh sé</span>
<lb n="10962"/><span>deoch a dh'ól as dá mbeadh tart air.</span></p>
<lb n="10963"/>
<lb n="10964"/><p><span>“Feuch,” arsa Dáibhid leis an muinntir a bhí i n'</span>
<lb n="10965"/><span>fhocair, “nách deas an faire é sin atá acu súd 'á dhéa-</span>
<lb n="10966"/><span>namh ar an rí!  Cé raghaidh liom-sa síos chun na h-áite</span>
<lb n="10967"/><span>'n-a bhfuil Saul go bhfeiceam cad é an saghas faire atá</span>
<lb n="10968"/><span>ag Abner 'á dhéanamh?”</span>
<lb n="10969"/></p>
</div>
<pb n="406"/>
<div><lb n="10970"/><p><span>“Raghad-sa leat, a rí,” arsan Abisai.  Bhí con-</span>
<lb n="10971"/><span>tabhairt ana mhór ann ach do ghluais an bheirt síos.</span>
<lb n="10972"/><span>Thánadar chun na h-áite 'n-a raibh an rí 'n-a chodladh.</span>
<lb n="10973"/><span>Níor dhúisigh Abner ná aoinne eile de ghárda an rí.</span></p>
<lb n="10974"/>
<lb n="10975"/><p><span>“Feuch,” arsa Abisai, “tá do namhaid féd' láimh</span>
<lb n="10976"/><span>agat.  Abair an focal agus cuirfad-sa mo shleagh</span>
<lb n="10977"/><span>féin síos tré n-a chorp agus tríd an dtalamh agus ní</span>
<lb n="10978"/><span>bheidh gádh leis an tarna sádha”</span></p>
<lb n="10979"/>
<lb n="10980"/><p><span>“Ná bain le n-a leithéid de ghníomh a dhéanamh.”</span>
<lb n="10981"/><span>arsa Dáibhid.  “Tá ola an Tighearna air.  Peaca i</span>
<lb n="10982"/><span>n-aghaidh an Tighearna a bheadh déanta agat dá mar-</span>
<lb n="10983"/><span>bhuighthá é, agus agam-sa dá dtoilighinn chun tu 'ghá</span>
<lb n="10984"/><span>mharbhú.  Geallaim anois i láthair an Tighearna atá</span>
<lb n="10985"/><span>beó ná bainfidh mo lámh leis choidhchea Tagadh an bás</span>
<lb n="10986"/><span>air le leamhnú Dé, má's toil le Dia san, nú tagadh</span>
<lb n="10987"/><span>an bás air ó láimh a namhad i gcath.  Ach go gcoisgidh</span>
<lb n="10988"/><span>an Tighearna mo lámh-sa ó aon bhaint a bheith agam</span>
<lb n="10989"/><span>leis!  Tá ola an Tighearna aira Ach tabhair-se leat</span>
<lb n="10990"/><span>an tsleagh san agá cheann agus an crúsga uisge</span>
<lb n="10991"/><span>sin agá ghualainn agus cífar cad é an saghas faire</span>
<lb n="10992"/><span>é seo atá déanta ag Abner air.”</span></p>
<lb n="10993"/>
<lb n="10994"/><p><span>Thógadar leó an tsleagh agus an crúsga.  Níor</span>
<lb n="10995"/><span>dhúisigh aoinne.  Níor airigh aoinne iad ag teacht ná</span>
<lb n="10996"/><span>ag imtheacht.  Deir an Bíobla gur le leamhnú Dé do</span>
<lb n="10997"/><span>thárla an codhla bheith chómh trom ortha.  D'imthigh an</span>
<lb n="10998"/><span>bheirt, Dáibhid agus Abisai, suas airís go dtí go</span>
<lb n="10999"/><span>rabhadar ar bhara na faille, abhfad ó bhaoghal.  Ansan</span>
<lb n="11000"/><span>do ghlaoidh Dáibhid go h-árd ar Abner agus ar shluagh</span>
<lb n="11001"/><span>an ría “A Abneir! a mhic Neir!” ar seisean, “an ad'</span>
<lb n="11002"/><span>chodladh ataoi?  Ná h-airighean tú me ag glaodhach</span>
<lb n="11003"/><span>ort?  Cad 'n-a thaobh ná tugan tú freagra orm?”</span></p>
<lb n="11004"/>
<lb n="11005"/><p><span>“Cé h-é thusa” arsa Abner, ag dúiseacht as a</span>
<lb n="11006"/><span>chodladh dhó, “ná dúisigh an rí led' chollóid, adeirim</span>
<lb n="11007"/><span>leat.”</span></p>
<lb n="11008"/>
<lb n="11009"/><p><span>“Ba ró fhuiriste, ní h-é amháin an rí do dhúiseacht ach</span>
<lb n="11010"/><span>an rí do mharbhú, a gan fhios duit-se, bíodh gur tu an</span></p>
</div>
<pb n="407"/>
<div><lb n="11011"/><p><span>fear is mó le rádh i n-Israél anois.  Tháinig namhaid</span>
<lb n="11012"/><span>ar tí an rí do mharbhú agus níor mhothuighis-se an namhaid</span>
<lb n="11013"/><span>ag teacht.  Is deas an fear-faire thu, a mhic Néir!  Ca</span>
<lb n="11014"/><span>bhfuil sleagh an rí?  Cá bhfuil an crúsga uisge a bhí</span>
<lb n="11015"/><span>agá ghualainn?  Táid siad imthighthe a gan fhios daoibh.</span>
<lb n="11016"/><span>An té do rug an tsleagh agus an crúsga leis a gan</span>
<lb n="11017"/><span>fhios daoibh cad é an bac a bhí air an rí do mharbhú a gan</span>
<lb n="11018"/><span>fhios daoibh?  Ní maith an lucht faire sibh.”</span></p>
<lb n="11019"/>
<lb n="11020"/><p><span>CAINNT CHNEASTA.</span></p>
<lb n="11021"/>
<lb n="11022"/><p><span>Do dhúisig Saul as a chodladh agus d'airigh sé an</span>
<lb n="11023"/><span>chainnt agus an chollóid, agus d'aithin sé glór Dháibhid.</span></p>
<lb n="11024"/>
<lb n="11025"/><p><span>“An é seo mo mhac Dáibhid go n-aithnighim a ghlór?”</span>
<lb n="11026"/><span>ar seisean.</span></p>
<lb n="11027"/>
<lb n="11028"/><p><span>“Isé, a rí,” arsa Dáibhid, “agus cad 'n-a thaobh dod'</span>
<lb n="11029"/><span>Shoillse bheith ar mo thóir, a rí?” ar seisean.  “Cad</span>
<lb n="11030"/><span>tá déanta as an slighe agam?  Cad í an choir atá</span>
<lb n="11031"/><span>déanta agam?  Éist liom, a rí.  Má 'sé an Tigh-</span>
<lb n="11032"/><span>earna atá ad' spriocadh am' choinnibh-se deintear</span>
<lb n="11033"/><span>ídhbirt chun an Tighearna.  Ach má's daoine atá 'ghá</span>
<lb n="11034"/><span>dhéanamh is daoine malluighthe iad, i láthair an Tigh-</span>
<lb n="11035"/><span>earna, mar táim díbeartha acu a' h-oighreacht an Tigh-</span>
<lb n="11036"/><span>earna.  Deirid siad liom imtheacht ag triall ar dhéithibh</span>
<lb n="11037"/><span>iasachta.  Agus anois, a rí, ná leog-se mo chuid fola</span>
<lb n="11038"/><span>do dhortadh ar an dtalamh os cómhair an Tighearna.  Ní</span>
<lb n="11039"/><span>fiú dod' Shoillse é.  Níl ionam-sa ach duine suarach,</span>
<lb n="11040"/><span>duine ana shuarach, a rí onóraigh.”</span></p>
<lb n="11041"/>
<lb n="11042"/><p><span>“Tá peaca déanta agam, a Dháibhid a mhic,” arsa</span>
<lb n="11043"/><span>Saul, “Ní dhéanfad a thuille uilc ad' choinnibh, óir do</span>
<lb n="11044"/><span>staonais indiu ó bhás a dh'imirt orm agus ar do chumas</span>
<lb n="11045"/><span>san do dhéanamh.  Is léir gur fear gan chiall me agus</span>
<lb n="11046"/><span>go bhfuil a lán neithe ná tuigim.”</span>
<lb n="11047"/></p>
</div>
<pb n="408"/>
<div><lb n="11048"/><p><span>“Sidí anso sleagh an rí,” arsa Dáibhid.  “Tagadh</span>
<lb n="11049"/><span>duine de bhuachaillíbh an rí agus tógadh sé leis í, agus</span>
<lb n="11050"/><span>deineadh an Tighearna cúiteamh le gach duine do réir</span>
<lb n="11051"/><span>mar is ceart agus mar a bheidh tuillte ag an nduine.</span>
<lb n="11052"/><span>Do chuir an Tighearna thusa ar mo chumas-sa indiu</span>
<lb n="11053"/><span>agus níor thoil liom mo lámh do shíne i gcoinnibh an té</span>
<lb n="11054"/><span>go bhfuil ola an Tighearna air.  Agus mar a móradh</span>
<lb n="11055"/><span>t'anam-sa indiu am' aigne-se go mórthar m'anam-sa</span>
<lb n="11056"/><span>féin i láthair an Tighearna, agus go saoraidh Dia me as</span>
<lb n="11057"/><span>gach cruadhchás.”</span></p>
<lb n="11058"/>
<lb n="11059"/><p><span>“Mo bheannacht ort, a Dháibhid, a mhic!” arsa Saul.</span>
<lb n="11060"/><span>“Go n-eirighidh leat, agus go mbuaidh an Tighearna</span>
<lb n="11061"/><span>leat!”</span></p>
<lb n="11062"/>
<lb n="11063"/><p><span>Ansan do sgaradar.  D'imthigh Dáibhid suas in sna</span>
<lb n="11064"/><span>daingeanaibh agus chuaidh Saul abhaile chun a thighe féin.</span></p>
<lb n="11065"/>
<lb n="11066"/><p><span>Nuair a bhí Dáibhid sa bhaile ameasg na gcnoc agus</span>
<lb n="11067"/><span>an rí imthighthe chun a thighe féin do chrom Dáibhid ar</span>
<lb n="11068"/><span>mhachtnamh.</span></p>
<lb n="11069"/>
<lb n="11070"/><p><span>“Ní'lim ó bhaoghal i n-aon chor,” ar seisean i n'aigne.</span>
<lb n="11071"/><span>“An rud a gheallan an rí seo indiu ní chuimhneóchaidh</span>
<lb n="11072"/><span>sé air amáireach.  Ní bhead ó bhaoghal an fhaid a bhead i</span>
<lb n="11073"/><span>n-aon dúthaigh leis.  Is fearra dhom imtheacht agus dul</span>
<lb n="11074"/><span>chun comhnuighthe i ndúthaigh iasachta, lasmuich d'á chómhacht,</span>
<lb n="11075"/><span>i n-áit ná beidh ar a chumas me leanmhaint gan dul</span>
<lb n="11076"/><span>isteach i dtír nác leis.  Ní leanfidh sé me isteach i</span>
<lb n="11077"/><span>dtír nách leis agus ansan b'fhéidir go n-imtheóchainn</span>
<lb n="11078"/><span>as a chuimhne.”</span></p>
<lb n="11079"/>
<lb n="11080"/><p><span>Bhí rí gur bh'ainm dó Achis ar chathair leis na Philis-</span>
<lb n="11081"/><span>tínigh agus Get ainm na catharach.  Thug Dáibhid agus</span>
<lb n="11082"/><span>a theaghlach, agus an sé chéad fear a bhí aige, aghaidh</span>
<lb n="11083"/><span>ar an gcathair sin agus ar an rí sin.  Bhí sean aithne</span>
<lb n="11084"/><span>aige ar Achis agus thuig sé i n'-aigne nár mhiste dhó</span>
<lb n="11085"/><span>iontaoibh a bheith aige as.  Tháinig sé chun na catharach.</span>
<lb n="11086"/><span>Do chuir an rí fáilte roimis agus do cuireadh cóir chómh</span>
<lb n="11087"/><span>nuighthe air féin agus ar a theaghlach agus ar a chualacht.</span></p>
<lb n="11088"/>
<lb n="11089"/><p><span>Tar éis rainnt laethanta do labhair sé le h-Achis.</span></p>
</div>
<pb n="409"/>
<div><lb n="11090"/><p><span>“Is eagal liom, a rí,” ar seisean, “gur cur</span>
<lb n="11091"/><span>isteach ró mhór ar do dhaoine-se, sa chathair seo, mise</span>
<lb n="11092"/><span>agus mo chualacht a bheith anso.  Táimíd sa tslighe.</span>
<lb n="11093"/><span>Dá mbeadh baile beag éigin sa chómharsanacht agat</span>
<lb n="11094"/><span>agus go leogfá dhúinn dul agus cómhnuidhe dhéanamh</span>
<lb n="11095"/><span>ann do bheimís as an slighe agus d'fhéadfimís ár</span>
<lb n="11096"/><span>ngnóthaí féin do dhéanamh ann agus b'fhéidir seirbhís</span>
<lb n="11097"/><span>chogaidh a dhéanam duit-se dá mbeadh gádh agat leis</span>
<lb n="11098"/><span>agus go nglaodhfá orainn chuige.”  “Tá go maith,”</span>
<lb n="11099"/><span>ars an rí, agus thug sé do Dháibhid baile beag ar a</span>
<lb n="11100"/><span>dtugtí Siceleg.  Chuaidh Dáibhid agus a chualacht isteach</span>
<lb n="11101"/><span>sa bhaile bheag san agus chómhnuighdar ann ar a</span>
<lb n="11102"/><span>suaineas.</span></p>
<lb n="11103"/>
<lb n="11104"/><p><span>BEAN FEASA.</span></p>
<lb n="11105"/>
<lb n="11106"/><p><span>An fhaid a bhí Dáibhid agus a chualacht 'n-a gcómhnuidhe</span>
<lb n="11107"/><span>i Siceleg do thug Achis fé ndeara go raibh sé dílis</span>
<lb n="11108"/><span>dó agus bhí an iontaoibh a bhí aige as ag dul i méid i</span>
<lb n="11109"/><span>n-aghaidh an lae.  Chimeád sé i n'aigne, go mór mór,</span>
<lb n="11110"/><span>an focal úd adubhairt Dáibhid leis nuair adubhairt sé</span>
<lb n="11111"/><span>“b'fhéidir go bhféadfimís seirbhís chogaidh a dhéanamh</span>
<lb n="11112"/><span>duit dá mbeadh gádh leis agus go nglaodhfá orainn</span>
<lb n="11113"/><span>chuige.”  Bhí Achis ana shásta i n'aigne mar gheall air</span>
<lb n="11114"/><span>sin, agus do ghluais rainnt aimsire.</span></p>
<lb n="11115"/>
<lb n="11116"/><p><span>Bhí an tseana mhioscais i n-aigne na bhPhilistíneach i</span>
<lb n="11117"/><span>gcoinnibh chlainne Israéil.  Chromadar ar iad féin</span>
<lb n="11118"/><span>d'ullmhú agus do chur i dtreó chun aon iarracht amháin</span>
<lb n="11119"/><span>eile thabhairt fútha agus buille tiobaisteach do bhualadh</span>
<lb n="11120"/><span>ortha.  Chruinnighdar a slóighte as gach áird d'á ndúthaíbh</span>
<lb n="11121"/><span>agus ghleusadar a n-airm agus chuireadar le chéile</span>
<lb n="11122"/><span>gach cóir chogaidh agus thánadar agus dheineadar</span>
<lb n="11123"/><span>longphort i n-áit ar a dtugtí Sunam.  Chruinnigh Saul</span>
<lb n="11124"/><span>slóighte Israéil agus tháinig sé féin agus a shlóigh-</span></p>
</div>
<pb n="410"/>
<div><lb n="11125"/><p><span>te go Gelbóé.  D'fheuch sé ar shlóightibh na bhPhilistíneach</span>
<lb n="11126"/><span>agus nuair a chonaic sé iad do chaill ar a mhisneach.</span>
<lb n="11127"/><span>Do lagadh a chroidhe 'n-a chliabh.  Do chuir sé é féin i</span>
<lb n="11128"/><span>gcómhairle an Tighearna.  Ní bhfuair sé aon fhreagra.</span>
<lb n="11129"/><span>Do labhair sé le n-a sheirbhísigh.  “Cuarduighidh dom,”</span>
<lb n="11130"/><span>ar seisean, “bean phútónach, bean feasa.”  “Tá a</span>
<lb n="11131"/><span>leithéid,” ar siadsan, “'n-a cómhnuidhe i n-Endor.”</span></p>
<lb n="11132"/>
<lb n="11133"/><p><span>Bhí Saul tar éis lucht feasa do dhíbirt as an dtír</span>
<lb n="11134"/><span>agus tar éis dlighthe diana dhéanamh 'n-a gcoinnibh agus</span>
<lb n="11135"/><span>tar éis pionoisí cruadha do chur ortha.  Theastuigh uaidh</span>
<lb n="11136"/><span>labhairt leis an mnaoi i n-Endor, ach bhí eagla air dá</span>
<lb n="11137"/><span>mbeadh fhios aici é bheith ag teacht gur bh' amhlaidh a cheap-</span>
<lb n="11138"/><span>fadh sí gur chun í chur chun báis a bheadh sé.  Bhain sé dhe</span>
<lb n="11139"/><span>a chuid éadaigh féin, d'á bhrígh sin, agus chuir sé éadach</span>
<lb n="11140"/><span>eile uime, i dtreó ná h-aithneóchadh sí é.  Ansan</span>
<lb n="11141"/><span>chuaidh sé féin agus beirt eile ag triall uirthi agus</span>
<lb n="11142"/><span>do labhair sé léi.</span></p>
<lb n="11143"/>
<lb n="11144"/><p><span>“Oibrigh fios pútónach dom,” ar seisean, “agus</span>
<lb n="11145"/><span>tabhair chugham ó'n saoghal eile an té ar a nglaodhfad.”</span></p>
<lb n="11146"/>
<lb n="11147"/><p><span>“Feuch,” ar sisi, “is eól duit-se an sgrios atá</span>
<lb n="11148"/><span>déanta ag Saul orainn, cad chuige dhuit, d'á bhrígh</span>
<lb n="11149"/><span>sin, teacht anso ag déanamh fill orm chun mé chur</span>
<lb n="11150"/><span>chun báis?  Ansan do dhearbhuigh Saul i láthair an</span>
<lb n="11151"/><span>Tighearna ná déanfí aon rud 'n-a coinnibh.  “Dar</span>
<lb n="11152"/><span>an Tighearna atá beó,” ar seisean, “ní thiocfidh aon</span>
<lb n="11153"/><span>droch nídh ort mar gheall ar an méid seo oibre.”</span>
<lb n="11154"/><span>bhean.</span></p>
<lb n="11155"/>
<lb n="11156"/><p><span>Cé thabharfad chughat ó'n saoghal eile?” ars an</span>
<lb n="11157"/><span>bhean.</span></p>
<lb n="11158"/>
<lb n="11159"/><p><span>“Glaoidh chugham Samuel,” arsa Saul.</span></p>
<lb n="11160"/>
<lb n="11161"/><p><span>Do dhein.  Ach nuair a chonaic sí Samuel do liúigh</span>
<lb n="11162"/><span>sí.  “Ó!” ar sisi, “cad chuige dhuit feall a dhéanamh</span>
<lb n="11163"/><span>orm?  Is tu Saul.”</span></p>
<lb n="11164"/>
<lb n="11165"/><p><span>“Ná bíodh eagla ort, ní baoghal duit.” arsa Saul,</span>
<lb n="11166"/><span>“cad a chíon tú?”</span></p>
<lb n="11167"/>
<lb n="11168"/><p><span>“Chím,” ar sisi, “mar a bheadh déithe ag teacht</span>
<lb n="11169"/><span>aníos as an dtalamh.”</span></p>
</div>
<pb n="411"/>
<div><lb n="11170"/><p><span>“Cuir a shamhail ar an té a chíon tú,” arsa Saul.</span></p>
<lb n="11171"/>
<lb n="11172"/><p><span>“Duine aosta ag teacht aníos,” ar sisi, “agus</span>
<lb n="11173"/><span>fallaing uime.”</span></p>
<lb n="11174"/>
<lb n="11175"/><p><span>Do thuig Saul gur bh'é Samuel a bhí ann agus do</span>
<lb n="11176"/><span>shléacht sé dhó agus chuir sé a aghaidh ar an dtalamh ós a</span>
<lb n="11177"/><span>chómhair.  Do labhair Samuel.</span></p>
<lb n="11178"/>
<lb n="11179"/><p><span>“Cad chuige dhuit buaireamh do chur orm,” ar seisean,</span>
<lb n="11180"/><span>“agus me thabhairt aníos?”</span></p>
<lb n="11181"/>
<lb n="11182"/><p><span>“Mé bheith i gcruadhchás go mór,” arsa Saul, “táid</span>
<lb n="11183"/><span>na Philistínigh ag cur orm agus tá an Tighearna iom-</span>
<lb n="11184"/><span>puighthe uaim agus ní éistean sé liom ó láimh fáige</span>
<lb n="11185"/><span>ná i n-aisling.  Do ghlaodhas tusa chugham chun go</span>
<lb n="11186"/><span>'neósfá dhom cad tá le déanamh agam.”</span></p>
<lb n="11187"/>
<lb n="11188"/><p><span>Agus dubhairt Samuel:  “Cad chuige dhuit bheith</span>
<lb n="11189"/><span>am' cheistiú-sa, ó tá an Tighearna iompuighthe uait chun</span>
<lb n="11190"/><span>an fhir atá i gcomórtas ad' choinnibh?  Déanfidh an</span>
<lb n="11191"/><span>Tighearna leat fé mar adubhairt sé tríom' béal-sa</span>
<lb n="11192"/><span>leat a dhéanfadh sé.  Sgarfidh sé do rígheacht as do</span>
<lb n="11193"/><span>láimh agus tabharfidh sé dod' chómharsain í, do Dháibhid,</span>
<lb n="11194"/><span>mar ní rabhais umhal do ghuth an Tighearna agus níor</span>
<lb n="11195"/><span>imiris fearg an Tighearna ar Amelec.  Uime sin</span>
<lb n="11196"/><span>iseadh chuir an Tighearna ort a bhfuil agat d'á fholag</span>
<lb n="11197"/><span>indiu.  Agus tabharfidh an Tighearna indiu tusa agus</span>
<lb n="11198"/><span>Israél i láimh na bhPhilistíneach, agus beidh tú féin</span>
<lb n="11199"/><span>agus do chlann mhac am' fhochair-se amáireach agus</span>
<lb n="11200"/><span>tabharfidh an Tighearna longphort Israéil suas do</span>
<lb n="11201"/><span>sna Philistínigh.”</span></p>
<lb n="11202"/>
<lb n="11203"/><p><span>Nuair airigh Saul an chainnt sin do thuit sé ar an</span>
<lb n="11204"/><span>dtalamh sínte.  Do sgannruigh cainnt Shamuel é, agus</span>
<lb n="11205"/><span>ní raibh aon neart ann mar ní raibh aon bhia ithte an lá</span>
<lb n="11206"/><span>san aige.  Tháinig an bhean chuige agus do labhair sí</span>
<lb n="11207"/><span>leis.  “Feuch, a rí,” ar sisi, “do dheineas-sa an rud</span>
<lb n="11208"/><span>a dh'iarrais orm, bíodh gur chontabhairt anama dhom é,</span>
<lb n="11209"/><span>d'á bhrígh sin dein-se anois, a rí, an rud atá agam-sa</span>
<lb n="11210"/><span>d'á iarraidh ort.  Eirigh agus glac bia uaim a chuirfidh</span>
<lb n="11211"/><span>neart ionat.”</span>
<lb n="11212"/></p>
</div>
<pb n="412"/>
<div><lb n="11213"/><p><span>SICELEG 'N-A LUAITHRIGH.</span></p>
<lb n="11214"/>
<lb n="11215"/><p><span>“Ní bhlaisfad aon bhia,” arsa Saul.  Ach bhí gamhain</span>
<lb n="11216"/><span>ramhar ag an mnaoi, gamhain Cásga, agus mhairbh sí an</span>
<lb n="11217"/><span>gamhain agus bheirbh sí an fheóil agus chuir sí os cómhair</span>
<lb n="11218"/><span>an rí í agus bhí sí ag tathant air go dtí gur ith sé cuid</span>
<lb n="11219"/><span>de'n fheóil uaithe.  Ansan d'ith na fir a bhí i n-aonfheacht</span>
<lb n="11220"/><span>leis cuid di.  Chuir san spionadh ionta féin agus sa</span>
<lb n="11221"/><span>rí agus d'eirighdar agus thugadar aghaidh ar an mbaile</span>
<lb n="11222"/><span>agus thugadar an oidhche ar an mbóthar mar bhí an baile</span>
<lb n="11223"/><span>abhfad uatha.</span></p>
<lb n="11224"/>
<lb n="11225"/><p><span>Ach bhí slóighte na bhPhilistíneach, 'n-a mbuidhnibh líon-</span>
<lb n="11226"/><span>mhara, fé n-a dtaoiseachaibh céad agus fé n-a dtaoise-</span>
<lb n="11227"/><span>achaibh míle, sa n-áit ar a dtugtí Aphec, agus bhí slóighte</span>
<lb n="11228"/><span>Israéil ag an dtobar, sa n-áit ar a dtugtí Sesrael.</span>
<lb n="11229"/><span>Do ghluais slóighte na bPhilistíneach, fé n-a dtaoise-</span>
<lb n="11230"/><span>achaibh, chun an chatha do thabhairt, agus bhí Dáibhid agus</span>
<lb n="11231"/><span>a chúmplacht féin sa líne deirineach díobh.  Chonaic</span>
<lb n="11232"/><span>ríogra na bhPhilistíneach Dáibhid agus a chúmplacht.</span>
<lb n="11233"/><span>Do labhradar le h-Aichis:—</span></p>
<lb n="11234"/>
<lb n="11235"/><p><span>“Cad a bheir iad súd a theacht i n-aonfheacht</span>
<lb n="11236"/><span>linn-na?” ar siad.</span></p>
<lb n="11237"/>
<lb n="11238"/><p><span>“An amhlaidh ná h-aithnighean sibh an fear san?”</span>
<lb n="11239"/><span>arsa Achis.  “Ná h-aithnighean sibh Dáibhid?  Bhí sé</span>
<lb n="11240"/><span>n-a sheirbhíseach ag Saul, rí Israéil, ar dtúis, agus</span>
<lb n="11241"/><span>ansan tháinig sé ag triall orm-sa.  Tá sé am' fhochair-se.</span>
<lb n="11242"/><span>anois le fada dh'aimsir agus ó tháinig sé chugham ní</span>
<lb n="11243"/><span>fheaca uaidh ach fírinne agus ionracas.  Duine dílis</span>
<lb n="11244"/><span>iseadh é.”</span></p>
<lb n="11245"/>
<lb n="11246"/><p><span>Ach d'eirigheadar ar buile agus dubhradar:  “Iom-</span>
<lb n="11247"/><span>puigheadh an fear san thar n-ais agus fanadh sé sa</span>
<lb n="11248"/><span>n-áit 'n-ar chuiris féin chun cómhnuighthe é.  Ní raghaidh</span>
<lb n="11249"/><span>sé sa chat i n-aonfheacht linn-na.  B'fhéidir gur iompáil</span></p>
</div>
<pb n="413"/>
<div><lb n="11250"/><p><span>i n-ár gcoinnibh a dhéanfadh sé i lár an chatha.  Ní</span>
<lb n="11251"/><span>féidir dó beart níos fearr a dhéanamh d'á mháighistir</span>
<lb n="11252"/><span>féin 'ná iompáil orainn i lár an chatha.  Nách é sin an</span>
<lb n="11253"/><span>fear úd go ndeirtí leis sa chantainn:</span></p>
<lb n="11254"/>
<lb n="11255"/><p><span>“Do leag Saul na mílte,</span>
<lb n="11256"/><span>Agus Dáibhid na mílte fó dheich?”</span></p>
<lb n="11257"/>
<lb n="11258"/><p><span>Ansan do ghlaoidh Achis chuige Dáibhid agus do</span>
<lb n="11259"/><span>labhair sé leis:</span></p>
<lb n="11260"/>
<lb n="11261"/><p><span>“Admhuighim i láthair an Tighearna,” ar seisean,</span>
<lb n="11262"/><span>“ná fuil aon locht agam le fághail ort agus ná fuil</span>
<lb n="11263"/><span>aon droch amhras agam ort.  Is cuma thu am' aigne-se</span>
<lb n="11264"/><span>nú aingeal ó'n dTighearna, ach tá an ríogra go léir ad</span>
<lb n="11265"/><span>choinnibh, agus ní h-áil leó tu féin agus do chualacht</span>
<lb n="11266"/><span>do dhul leó isteach sa chath.  Eirighidh, d'á bhrígh sin,</span>
<lb n="11267"/><span>tu féin agus do chualacht, ar maidin, tamal roim lá,</span>
<lb n="11268"/><span>agus téidhidh thar n-ais abhaile.”</span></p>
<lb n="11269"/>
<lb n="11270"/><p><span>Do dhein Dáibhid agus a chualacht an nídh sin.</span></p>
<lb n="11271"/>
<lb n="11272"/><p><span>Nuair a thánadar abhaile go Siceleg is amhlaidh a</span>
<lb n="11273"/><span>fuaradar an baile beag 'n-a luaithrigh rómpa.  Bí</span>
<lb n="11274"/><span>na h-Amalecítigh tar éis teacht agus an áit do robáil</span>
<lb n="11275"/><span>agus do losgadh agus na daoine bhreith leó i mbraigh-</span>
<lb n="11276"/><span>dineas.  Bhí buairt mhór ar Dháibhid nuair a chonaic sé</span>
<lb n="11277"/><span>an léirsgrios.  Bhí an uile dhuine d'á theaghlach féin</span>
<lb n="11278"/><span>imthighthe agus an uile dhuine de theaghlach gach aoinne</span>
<lb n="11279"/><span>d'á chualacht.  Bhí an chualacht go léir ag gol go h-árd</span>
<lb n="11280"/><span>go dtí ná raibh a thuille deór acu le sile ná a thuille</span>
<lb n="11281"/><span>glóir 'n-a n-uchtaibh acu.  Bhí a leithéid sin de bhuile</span>
<lb n="11282"/><span>ortha gur dhóbair go gcuirfidís Dáibhid chun báis leis</span>
<lb n="11283"/><span>na clochaibh mar gheall ar iad do bhreith ó'n mbaile leis.</span>
<lb n="11284"/><span>Ach do chuir Dáibhid an sgéal i láthair an Tighearna.</span>
<lb n="11285"/><span>Thug an Tighearna le tuisgint dó, dá leanadh sé na</span>
<lb n="11286"/><span>foghluidhthe go dtiocfadh sé suas leó agus go</span>
<lb n="11287"/><span>mbuadhfadh sé ortha.  Do ghluais sé láithreach, é féin agus an</span>
<lb n="11288"/><span>sé chéad fear, chómh mear agus d'fhéadadar gluaiseacht,</span>
<lb n="11289"/><span>agus thánadar go dtí an sruth ar a dtugtí Besor.</span>
<lb n="11290"/></p>
</div>
<pb n="414"/>
<div><lb n="11291"/><p><span>Bhí dhá chéad fear as an sé chéad chómh buailte amach san</span>
<lb n="11292"/><span>an uair sin nár fhéadadar dul a thuille.  Do stadadar</span>
<lb n="11293"/><span>agus do ghluais Dáibhid agus an cheithre chéad eile sa</span>
<lb n="11294"/><span>tóir.  Thánadar ar fhear Éigipteach sa tslighe agus é</span>
<lb n="11295"/><span>leath mharbh.  Tugadar bia agus deoch dó agus tháinig</span>
<lb n="11296"/><span>sé chuige féin.</span></p>
<lb n="11297"/>
<lb n="11298"/><p><span>“Cé h-é thusa?” arsa Dáibhid leis.</span></p>
<lb n="11299"/>
<lb n="11300"/><p><span>“Buachaill Éigipteach iseadh me, a rí,” ar seisean,</span>
<lb n="11301"/><span>“seirbhíseach do dhuine de sna h-Amelecíteachaibh.  Do</span>
<lb n="11302"/><span>buailead breóite me arú indé agus do fágadh anso</span>
<lb n="11303"/><span>me.  D'eirighmair amach agus i n-ár gcuardaibh do</span>
<lb n="11304"/><span>loisgeamair Siceleg.”</span></p>
<lb n="11305"/>
<lb n="11306"/><p><span>“An bféadfá sinn a stiúrú chun na h-áite 'n-a</span>
<lb n="11307"/><span>bhfuilid siad súd anois?” arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="11308"/>
<lb n="11309"/><p><span>“Déanfad,” arsan buachaill, “ach go ndéanfir a</span>
<lb n="11310"/><span>dhearbhú ná cuirfir chun báis me agus ná tabharfir</span>
<lb n="11311"/><span>suas dom' mháighistir me.”  Do dhearbhuigh Dáibhid.</span></p>
<lb n="11312"/>
<lb n="11313"/><p><span>TEASARGAN.</span></p>
<lb n="11314"/>
<lb n="11315"/><p><span>Dhein Dáibhid an dearbhú do'n bhuachaill, ná curfí</span>
<lb n="11316"/><span>chun báis é agus ná tabharfí suas d'á mháighistir é.  An-</span>
<lb n="11317"/><span>san do sheól an buachaill an cheithre chéad fear agus</span>
<lb n="11318"/><span>Dáibhid chun na h-áite 'n-a raibh na foghluidhthe cruin-</span>
<lb n="11319"/><span>nighthe.  Bíodar ansúd agus iad leathta amach ar an</span>
<lb n="11320"/><span>dtalamh agus iad ag ithe agus ag ól ar a suaineas,</span>
<lb n="11321"/><span>agus gan aon choinne acu go raibh namhaid chómh h-acha-</span>
<lb n="11322"/><span>mair dóibh.  Do rith an cheithre chéad chucha go h-oban.</span>
<lb n="11323"/><span>Ní raibh ar a gcumas puinn cosanta dhéanamh ortha</span>
<lb n="11324"/><span>féin.  Do marbhuigheadh iad go léir ach amháin tímpal</span>
<lb n="11325"/><span>cheithre chéad de sna fearaibh ab óige acu.  Nuair a</span>
<lb n="11326"/><span>thosnuigh an t-éirleach do léimeadar an cheithre chéad san</span></p>
</div>
<pb n="415"/>
<div><lb n="11327"/><p><span>anáirde ar chamalaibh agus theicheadar le n-a n-anam as</span>
<lb n="11328"/><span>an áit.  Do marbhuigheadh an chuid eile go léir.  Do</span>
<lb n="11329"/><span>fuaradh sa n-áit an uile bhlúire de'n fhoghail a bhí beirtha</span>
<lb n="11330"/><span>leó ag na foghluidhthibh ó Shiceleg agus mórán eile</span>
<lb n="11331"/><span>ollmhathais a bhí tabhartha leó acu ó thír chlainne Israéil</span>
<lb n="11332"/><span>agus ó thír na bhPhilistíneach, mórthímpal.  Do fuaradh</span>
<lb n="11333"/><span>ann, leis' na fir agus na mná agus na daoine óga do</span>
<lb n="11334"/><span>fuadaidheadh a' Siceleg, agus ní raibh fear bean ná</span>
<lb n="11335"/><span>leanbh i n-easnamh ortha.  Bhí a lán beithidheach ann, na</span>
<lb n="11336"/><span>creacha a bhí tabhartha leó ag na foghluidhthibh as na triú-</span>
<lb n="11337"/><span>chaibh a sgriosadar.  Do chomáin Dáibhid agus an</span>
<lb n="11338"/><span>cheithre chéad -fear, rómpa amach, na creacha san</span>
<lb n="11339"/><span>agus thugadar leó iad go Siceleg.  Bhailighdar suas,</span>
<lb n="11340"/><span>leis, an uile shaghas eile saidhbhris d'á raibh ann agus</span>
<lb n="11341"/><span>thugadar leó abhaile é.</span></p>
<lb n="11342"/>
<lb n="11343"/><p><span>Thánadar chun na h-áite 'n-ar fhágadar an dá chéad</span>
<lb n="11344"/><span>fear a tuirsigheadh.  Chonacadar san Dáibhid agus an</span>
<lb n="11345"/><span>cheithre chéad ag teacht agus chuadar amach 'n-a gcoinnibh</span>
<lb n="11346"/><span>ag cur fáilte rómpa.  Do labhair Dáibhid leó go</span>
<lb n="11347"/><span>cneasta.  Ach bhí rainnt daoine a bhí droch aigeanta</span>
<lb n="11348"/><span>ar an cheithre chéad a lean sa tóir, agus do labhradar</span>
<lb n="11349"/><span>i gcoinnibh an dá chéad.</span></p>
<lb n="11350"/>
<lb n="11351"/><p><span>“Ní ceart,” ar siad, “aon chuid de'n tsaidh</span>
<lb n="11352"/><span>bhreas so thabhairt dóibh seo.  Níor thuilleadar é.</span>
<lb n="11353"/><span>D'fhanadar anso díomhaoin agus do leogadar</span>
<lb n="11354"/><span>dúinn-na an teasargan do dhéanamh agus a dhuadh</span>
<lb n="11355"/><span>fhághail.  Bíodh a mná agus a gclann acu.  Ní beag</span>
<lb n="11356"/><span>dóibh é.”</span></p>
<lb n="11357"/>
<lb n="11358"/><p><span>“Ní mar sin a bheidh, a bhráithre,” arsa Dáibhid.</span>
<lb n="11359"/><span>“Isé an Tighearna do thug na foghluidhthe úd i n-ár</span>
<lb n="11360"/><span>lámhaibh dúinn agus do thug an buadh dhúinn ortha agus</span>
<lb n="11361"/><span>do thug dúinn an saidhbhreas so go léir.  D'á bhrígh</span>
<lb n="11362"/><span>sin is cómhrainnt a gheóbhaidh gach fear d'ár chuaidh sa</span>
<lb n="11363"/><span>chath agus gach fear d'ár fhan ag faire na h-áirnéise.</span></p>
<lb n="11364"/>
<lb n="11365"/><p><span>Do deineadh an rainnt ar an gcuma san, agus do</span>
<lb n="11366"/><span>lean an focal san as san amach, mar a bhebh dlighe</span></p>
</div>
<pb n="416"/>
<div><lb n="11367"/><p><span>i n-Israél, .i. “Is cómhrainnt a gheóbhaidh an fear a</span>
<lb n="11368"/><span>raghaidh isteach sa chath agus an fear a fágfar ag faire</span>
<lb n="11369"/><span>na h-áirnéise.”</span></p>
<lb n="11370"/>
<lb n="11371"/><p><span>An fhaid a bhí Dáibhid agus a chualacht ag déanamh na</span>
<lb n="11372"/><span>h-oibre sin bhí neithe móra ag tuitim amach idir shlóightibh</span>
<lb n="11373"/><span>Israéil agus slóighte na bhPhilistíneach.  Do buaileadh</span>
<lb n="11374"/><span>an mór chath idir an dá shluagh agus do buadhadh ar shlóigh-</span>
<lb n="11375"/><span>tibh Israéil agus do cuireadh ár agus dearg ruathar</span>
<lb n="11376"/><span>ortha.  Do thuit Iónatan sa chath agus an chuid eile de</span>
<lb n="11377"/><span>mhacaibh an rí.  Do thuiteadar i bhfriothghoin an chatha</span>
<lb n="11378"/><span>agus ansan bhí Saul i n'aonar agus aghaidh a namhad</span>
<lb n="11379"/><span>go léir air.  Bhí sé créachtnuighthe go mór agus a lán</span>
<lb n="11380"/><span>d'á chuid fola imthighthe uaidh.  Do labhair sé le n-a</span>
<lb n="11381"/><span>ghiolla, an fear arm a dh'iompar a bhí aige.</span></p>
<lb n="11382"/>
<lb n="11383"/><p><span>“Tarraig do chlaidheamh,” ar seisean, “agus mairbh</span>
<lb n="11384"/><span>me le h-eagla go marbhóchadh mo namhaid me agus go</span>
<lb n="11385"/><span>dtabharfidís easonóir dom.”  Ní dhéanfadh an giolla an</span>
<lb n="11386"/><span>gníomh.  Do rug Saul ar chlaidheamh agus chuir sé an</span>
<lb n="11387"/><span>dornchlann ar an dtalamh agus an puínte suas le</span>
<lb n="11388"/><span>n'ucht agus chaith sé é féin anuas air i dtreó gur chuaidh</span>
<lb n="11389"/><span>an claidheamh tré n-a chroidhe agus gur thuit sé marbh</span>
<lb n="11390"/><span>ar an bhfód.  Ansan do thug an giolla an cor céadna</span>
<lb n="11391"/><span>dhó féin agus bhí an bheirt marbh i n-aice chéile.</span></p>
<lb n="11392"/>
<lb n="11393"/><p><span>Níor fhan aon chuid de mhór shluagh Israéil gan sgaipe</span>
<lb n="11394"/><span>agus ídiú an lá san.</span></p>
<lb n="11395"/>
<lb n="11396"/><p><span>D'ADHLACADH SAUL.</span></p>
<lb n="11397"/>
<lb n="11398"/><p><span>Na daoine a bhí sa ghleann, lastoir de chnoc Ghelbóé,</span>
<lb n="11399"/><span>chonacadar an cath.  Chonacadar an ruag d'á chur ar</span>
<lb n="11400"/><span>chlainn Israeil agus an buadh ag na Philistínigh, agus an</span>
<lb n="11401"/><span>rí agus a chlann mhac ar lár.  Nuair a chonacadar an</span>
<lb n="11402"/><span>radharc san d'eirighdar agus bhailighdar chucha pé fághal-</span>
<lb n="11403"/><span>tas coda a bhí acu agus chuadar thar Iórdan soir chun</span></p>
</div>
<pb n="417"/>
<div><lb n="11404"/><p><span>cómhnuighthe.  Níor fhan an áit a dh'fhágadar folamh</span>
<lb n="11405"/><span>abhfad.  Tháinig na Philistínigh chun cómhnuighthe sa</span>
<lb n="11406"/><span>n-áit.</span></p>
<lb n="11407"/>
<lb n="11408"/><p><span>Bhí Dáibhid sa bhaile i Siceleg cúpla lá, tar éis na</span>
<lb n="11409"/><span>bhfoghluidhthe úd do leanmhaint agus an éirligh a dhéanamh</span>
<lb n="11410"/><span>ortha.  Do bhuail chuige isteach fear a tháinig ó long-</span>
<lb n="11411"/><span>phort Shaul.  Bhí sé go suaithte sáruighthe agus a chuid</span>
<lb n="11412"/><span>éadaigh stracaithe agus ceó an bhóthair go trom air.</span>
<lb n="11413"/><span>Nuair a tháinig sé i láthair Dháibhid do shléacht sé go</span>
<lb n="11414"/><span>talamh dó.</span></p>
<lb n="11415"/>
<lb n="11416"/><p><span>“Cad as duit-se?” arsa Dáibhid leis.</span></p>
<lb n="11417"/>
<lb n="11418"/><p><span>“Ó longphort Israéil a thánag, ar teiche,” ar seisean.</span></p>
<lb n="11419"/>
<lb n="11420"/><p><span>“Cad tá-tuitithe amach?” arsa Dáibhid.  “Innis an</span>
<lb n="11421"/><span>sgéal dom.”</span></p>
<lb n="11422"/>
<lb n="11423"/><p><span>“Do cuireadh ruag ar shlóightibh Israéil,” ar seisean.</span>
<lb n="11424"/><span>“do theicheadar roimis an namhaid agus do marbhuigh-</span>
<lb n="11425"/><span>eadh iad sa teiche.  Do thuit Saul agus a mhac Iónatan.”</span></p>
<lb n="11426"/>
<lb n="11427"/><p><span>“Conus is eól duit,” arsa Dáibhid, “gur thuit Saul</span>
<lb n="11428"/><span>agus Iónatan?”</span></p>
<lb n="11429"/>
<lb n="11430"/><p><span>“Do thárla,” ars an fear, “go dtánag féin go</span>
<lb n="11431"/><span>sliabh Ghelbóé agus go bhfeaca Saul agus a shleagh mar</span>
<lb n="11432"/><span>theannta aige.  Bhí a charbad agus a eachra ag teacht</span>
<lb n="11433"/><span>'n-a threó, d'fheuch sé laistiar de agus chonaic sé me</span>
<lb n="11434"/><span>agus ghlaoidh sé chuige me.  “Ce h-é thusa?” ar seisean.</span>
<lb n="11435"/><span>“Amalecíteach mise, chun do sheirbhíse, a rí,” arsa mise.</span>
<lb n="11436"/><span>“Seasaimh anso ós mo chionn agus mairbh me,” ar seisean,</span>
<lb n="11437"/><span>“óir tá árd-ghuais tagaithe orm agus táim am' lán-</span>
<lb n="11438"/><span>bheathaidh fós.”  Agus do sheasuigheas ós a chionn agus</span>
<lb n="11439"/><span>mharbhuigheas é, mar bhí fhios agam nár bh'fhéidir dó fan-</span>
<lb n="11440"/><span>mhaint 'n-a bheathaidh agus a leithéid de thiobaiste tagaithe</span>
<lb n="11441"/><span>air, agus thugas liom anso chughat-sa, a rí, an mionn</span>
<lb n="11442"/><span>a bhí ar a cheann agus an práisléad a bhí ar a</span>
<lb n="11443"/><span>chuislinn.”</span></p>
<lb n="11444"/>
<lb n="11445"/><p><span>Ansan do chaoin Dáibhid agus a chualacht bás Shaul</span>
<lb n="11446"/><span>agus bás Iónatain agus dheineadar buairt go dúbhach</span>
<lb n="11447"/><span>mar gheall ar an léirsgrios a bhí tagaithe ar chlainn</span></p>
</div>
<pb n="418"/>
<div><lb n="11448"/><p><span>Israéil sa chath mhífhoirtiúnach san.  Agus tré mhéid a</span>
<lb n="11449"/><span>mbuartha dheineadar trosgadh go tráthnóna.</span></p>
<lb n="11450"/>
<lb n="11451"/><p><span>Ansan do labhair Dáibhid arís leis an Amelecíteach.</span></p>
<lb n="11452"/>
<lb n="11453"/><p><span>“Cad as duit-se?” ar seisean.</span></p>
<lb n="11454"/>
<lb n="11455"/><p><span>“Mac d'Amalecíteach iasachta iseadh me,” arsan</span>
<lb n="11456"/><span>fear.</span></p>
<lb n="11457"/>
<lb n="11458"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh,” arsa Dáibhid leis, “ná raibh eagla</span>
<lb n="11459"/><span>ort do lámh a thógaint i n-aghaidh an té n-a raibh ola an</span>
<lb n="11460"/><span>Tighearna air?”</span></p>
<lb n="11461"/>
<lb n="11462"/><p><span>“Mairbh é sin,” arsa Dáibhid le duine d'á ógaibh.</span>
<lb n="11463"/><span>Do bhuail an fear óg é agus thug sé goin bháis dó.</span></p>
<lb n="11464"/>
<lb n="11465"/><p><span>“Bíodh do bhás ort féin,” arsa Dáibhid leis.  “Thug</span>
<lb n="11466"/><span>do bheul féin breith ort nuair adubhraís an focal ‘do</span>
<lb n="11467"/><span>mharbhuigheas an té ar a raibh ola an Tighearna.’”</span></p>
<lb n="11468"/>
<lb n="11469"/><p><span>Ansan do dhein Dáibhid dán áluinn ag caoine Shaul</span>
<lb n="11470"/><span>agus ag caoine Iónatain agus ag caoine na slógh de</span>
<lb n="11471"/><span>chlainn Israéil a thuit sa mhór chath ar shléibhtibh Ghelbóé,</span>
<lb n="11472"/><span>agus d'órduigh sé a mhúine do chlainn Israéil conus an</span>
<lb n="11473"/><span>bogha do láimhseáil i gcath.  Do thaisbeánfadh san gur</span>
<lb n="11474"/><span>bh'fhearr an t-eólus a bhí ag na Philistínigh ar an mbogha</span>
<lb n="11475"/><span>'ná mar a bhí ag clainn Israéil air.  Ach tá curtha i</span>
<lb n="11476"/><span>n-iúil dúinn go raibh Iónatan oilte go maith ar an arm</span>
<lb n="11477"/><span>san agus nár chuaidh namhaid riamh saor ó n'urchar.</span></p>
<lb n="11478"/>
<lb n="11479"/><p><span>Nuair a bhí an caoine déanta agus an onóir cheart</span>
<lb n="11480"/><span>tabhartha do sna daoine a thuit sa chath, chuir Dáibhid é</span>
<lb n="11481"/><span>féin agus a ghnóthaí i gcómhairle an Tighearna.  Thug an</span>
<lb n="11482"/><span>Tighearna le tuisgint dó gur cheart dó dul suas go</span>
<lb n="11483"/><span>Hebron.  Do chuaidh.  D'imthigh sé féin agus a theaghlach,</span>
<lb n="11484"/><span>agus muinntir gach fir d'á theaghlach, suas go Hebron</span>
<lb n="11485"/><span>agus chuireadar fútha ann.</span></p>
<lb n="11486"/>
<lb n="11487"/><p><span>Tar éis an chatha do rug na Philistínigh leó corp Shaul</span>
<lb n="11488"/><span>agus ní h-onóir a thugadar do'n chórp ach easonóir.</span>
<lb n="11489"/><span>Tháinig fir ó Iabes Gallad agus ghoideadar an corp</span>
<lb n="11490"/><span>ó sna Philistínigh sa n-oidhche, agus corp Iónatain, agus</span>
<lb n="11491"/><span>do rugadar leó iad agus d'adhlacadar iad mar ba</span>
<lb n="11492"/><span>cheart, agus d'airigh Dáibhid an sgéal san agus bhí sé</span>
<lb n="11493"/><span>ana bhuidheach díobh.</span>
<lb n="11494"/></p>
</div>
<pb n="419"/>
<div><lb n="11495"/><p><span>GNÍOM FILL.</span></p>
<lb n="11496"/>
<lb n="11497"/><p><span>Nuair a bhí Saul tar éis bháis do ghaibh a rí féinne,</span>
<lb n="11498"/><span>Abner, páirt le Isboset, mac Shaul, agus do ghaibh</span>
<lb n="11499"/><span>treibh Iúda páirt le Dáibhid.  Ar an gcuma san d'eirigh</span>
<lb n="11500"/><span>cogadh idir threibh Iúda agus an chuid eile de chlainn</span>
<lb n="11501"/><span>Israéil.  An fhaid a lean an cogadh san d'fhan Dáibhid</span>
<lb n="11502"/><span>'n-a chómhnuidhe i Hebron.  An fhaid a bhí sé 'n-a chómh-</span>
<lb n="11503"/><span>nuidhe i Hebron agus an cogadh ar siubhal bhí a chómhacht</span>
<lb n="11504"/><span>ag neartú leis an aimsir, agus bhí cómhacht an taoibh</span>
<lb n="11505"/><span>eile ag lagú.  B'é Abner mac Neir, an rí féinne</span>
<lb n="11506"/><span>a bhí ag Saul, an fear ba chreideamhnaighe agus ba mhó</span>
<lb n="11507"/><span>cumas, ar thaobh Isboseit, agus b'é Ióab, an rí féinne</span>
<lb n="11508"/><span>a bhí ag Dáibhid, an fear ba mhó cumas ar an dtaobh</span>
<lb n="11509"/><span>eile.  Bhí an dá rí féinne sin ag faire ar a chéile go</span>
<lb n="11510"/><span>géar, duine acu ag déanamh a dhíthil chun cómhacht</span>
<lb n="11511"/><span>Isboseit do chur chun cinn agus an duine eile ag</span>
<lb n="11512"/><span>déanamh a dhíthil chun cómhacht Dháibhid do chur chun</span>
<lb n="11513"/><span>cinn.  Bhí Abner dílis go maith d'Isboset go dtí gur</span>
<lb n="11514"/><span>dhein Isboset rud éigin a chuir fearg air.  Ansan</span>
<lb n="11515"/><span>do thuit sé amach le h-Isboset agus ghaibh sé páirt</span>
<lb n="11516"/><span>Dháibhid.  Chuir sé teachtaireacht go Hebron ag</span>
<lb n="11517"/><span>triall ar Dháibhid chun a rádh leis:—</span></p>
<lb n="11518"/>
<lb n="11519"/><p><span>“Cé leis an tír?  Má dheinean tú connradh liom-</span>
<lb n="11520"/><span>sa tabharfad Israél go léir féd' smacht.”</span></p>
<lb n="11521"/>
<lb n="11522"/><p><span>Do dhein Dáibhid an connradh, ar aon choinghíll amháin.</span>
<lb n="11523"/><span>Do cómhlíonadh an coingheal san.  Tháinig Abner</span>
<lb n="11524"/><span>go Hebron.  Dhein Dáibhid féasta mór chun onóra</span>
<lb n="11525"/><span>thabhairt dó.  Bhí Dáibhid agus Abner go h-ana</span>
<lb n="11526"/><span>mhuinnteartha le n-a chéile.  Bhí gach aon deabhramh go</span>
<lb n="11527"/><span>raibh an tsíothcháin déanta agus go mbeadh sí buan.</span>
<lb n="11528"/><span>Nuair a bhí an féasta críochnuighthe do ghluais Abner</span>
<lb n="11529"/><span>agus a chualacht chun dul abhaile agus é lán tsásta</span>
<lb n="11530"/><span>i n'aigne.</span>
<lb n="11531"/></p>
</div>
<pb n="420"/>
<div><lb n="11532"/><p><span>Ní raibh Ióab ag an bhféasta.  Bhí sé féin agus cual-</span>
<lb n="11533"/><span>acht armála le Dáibhid amuich ag cur smachta ar namhaid</span>
<lb n="11534"/><span>éigin nár bhain le h-aon taobh de'n chogadh.  Nuair a bhí</span>
<lb n="11535"/><span>Abner imthighthe do thárla go dtáinig Ióab.  Do h-inn-</span>
<lb n="11536"/><span>seadh dó cad a bhí tuitithe amach, go raibh Abner tar éis</span>
<lb n="11537"/><span>teacht agus síothcháin a dhéanamh le Dáibhid agus go</span>
<lb n="11538"/><span>raibh sé imthighthe airís abhaile.  Tháinig Ióab i láthair</span>
<lb n="11539"/><span>Dháibhid:—</span></p>
<lb n="11540"/>
<lb n="11541"/><p><span>“Cad é seo atá déanta agat, a rí?” ar seisean.</span>
<lb n="11542"/><span>“Bhí do namhaid, Abner, anso agat agus do sgaoilis</span>
<lb n="11543"/><span>uait é.  Ná fuil fhios agat gur ad' bhraith a tháinig an</span>
<lb n="11544"/><span>fear san anso chughat?  Tháinig sé ag feuchaint ar an</span>
<lb n="11545"/><span>áit, chun go bhféadfadh sé ár neart do bhreithniú.  An</span>
<lb n="11546"/><span>t-eólus a bhí uaidh tá sé aige anois agus tá sé imthighthe</span>
<lb n="11547"/><span>agus ní'l bac air anois pé úsáid is maith leis a dhéanamh</span>
<lb n="11548"/><span>de'n eólus.”</span></p>
<lb n="11549"/>
<lb n="11550"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin ráidhte aige d'imthigh sé amach</span>
<lb n="11551"/><span>gan fanmhaint le freagra.  Chomáin sé teachtaire</span>
<lb n="11552"/><span>i ndiaidh Abneir 'ghá iarraidh air fille thar n-ais go dtí</span>
<lb n="11553"/><span>áit áirithe.  Do fuair Abner an teachtaireacht.  D'iom-</span>
<lb n="11554"/><span>puigh sé thar n-ais.  Ní raibh aon choinne aige ná gur</span>
<lb n="11555"/><span>chun na síotchána a bhí déanta do neartú a bhí Ióab.</span>
<lb n="11556"/><span>Tháinig an bheirt chun cainnte le n-a chéile.  “Buail</span>
<lb n="11557"/><span>mar seo go fóil,” arsa Ióab le h-Abner, fé mar a</span>
<lb n="11558"/><span>bheadh sé chun labhartha leis i gcogar.  Bhí Abner ag</span>
<lb n="11559"/><span>feitheamh leis an gcogar.  Le n-a linn sin do rop</span>
<lb n="11560"/><span>Ióab le n-a sgiain é agus do thuit sé marbh.</span></p>
<lb n="11561"/>
<lb n="11562"/><p><span>Nuair airigh Dáibhid gur deineadh an feall san bhí</span>
<lb n="11563"/><span>fearg air agus bhí buairt air, agus dubhairt sé:—</span></p>
<lb n="11564"/>
<lb n="11565"/><p><span>“Ní h-orm-sa ná ar mo rígheacht a thiocfidh díbhfeirg</span>
<lb n="11566"/><span>an ghnímh sin.  Ní sinn atá cionntach ann.  Ach tiocfidh</span>
<lb n="11567"/><span>an díbhfeirg ar Ióab agus ar a shliocht, ar gach duine</span>
<lb n="11568"/><span>de theaghlach a athar.  Ná raibh sliocht Ióab choidhche</span>
<lb n="11569"/><span>gan lobhair, ná gan lucht droch ghalar, ná gan lucht</span>
<lb n="11570"/><span>tuitim le faobhar, ná gan lucht báis d'fhághail do'n</span>
<lb n="11571"/><span>ghorta.”</span>
<lb n="11572"/></p>
</div>
<pb n="421"/>
<div><lb n="11573"/><p><span>DÁIBHID I HEBRON.</span></p>
<lb n="11574"/>
<lb n="11575"/><p><span>Chonaic na daoine go léir a bhí i bhfochair Dháibhid i</span>
<lb n="11576"/><span>Hebron, an bhuairt a bhí air mar gheall ar bhás Abneir,</span>
<lb n="11577"/><span>agus mar gheall ar an bhfeall a dhein Ióab air.  Chonac-</span>
<lb n="11578"/><span>adar, leis, an onóir a thaisbeáin sé d'Abner agus an</span>
<lb n="11579"/><span>moladh mór a dhein sé ar an gcuma 'n-ar chaith Abner</span>
<lb n="11580"/><span>a bheatha, agus ar a dhílse do Shaul, an fhaid a mhair Saul,</span>
<lb n="11581"/><span>agus d'airighdar an chainnt chruaidh a labhair sé ar an</span>
<lb n="11582"/><span>ngníomh a dhein Ióab.  Do thaithn san go mór leó go</span>
<lb n="11583"/><span>léir agus do leath tuairisg na neithe sin ar fuaid na</span>
<lb n="11584"/><span>tíre, i dtreó gur airigh na daoine a bhí fé smacht Shaul</span>
<lb n="11585"/><span>an tuairisg.</span></p>
<lb n="11586"/>
<lb n="11587"/><p><span>Do h-airigeadh, leis, ar fuaid na tíre an tuitim</span>
<lb n="11588"/><span>amach a bhí idir Isboset agus Abner agus an chómhairle</span>
<lb n="11589"/><span>a bhí tabhartha ag Abner do chlainn Israéil go léir, sar</span>
<lb n="11590"/><span>ar chuaidh sé ar an gcuaird úd go Hebron.  Bhí ráidhte</span>
<lb n="11591"/><span>aige leó go léir gur bh'é Dáibhid an rí a bhí ceapaithe</span>
<lb n="11592"/><span>ag an dTighearna chun iad do shaoradh ó sna Philistínigh</span>
<lb n="11593"/><span>agus gur cheart dóibh go léir luighe isteach láithreach</span>
<lb n="11594"/><span>fé n-a smacht.  Dhein an chainnt sin, agus an onóir</span>
<lb n="11595"/><span>a bhí tabhartha ag Dáibhid d'Abner, tar éis a bháis,</span>
<lb n="11596"/><span>bogadh ana mhór ar aigne na ndaoine agus tháinig</span>
<lb n="11597"/><span>báidh acu le Dáibhid.</span></p>
<lb n="11598"/>
<lb n="11599"/><p><span>Bhí beirt fhear de threibh Bheniamin agus thuigeadar,</span>
<lb n="11600"/><span>dar leó, rud a dhéanfadh ana thairbhthe dhóibh.  Thuig-</span>
<lb n="11601"/><span>eadar go raibh slighe ana mhaith acu chun comaoine do</span>
<lb n="11602"/><span>chur ar Dháibhid, comaoine do thuillfadh tuarastal maith</span>
<lb n="11603"/><span>dhóibh féin.  Thuigeadar dá mbeadh Isboset as an slighe</span>
<lb n="11604"/><span>ná raibh aon duine beó chun teacht idir Dháibhid agus</span>
<lb n="11605"/><span>bheith 'n-a rí ar chlainn Israéil go léir, fé mar a bhí</span>
<lb n="11606"/><span>Saul.  Baana b'ainm do dhuine acu agus Rechab ab</span>
<lb n="11607"/><span>ainm do'n duine eile, agus beirt drithár ab cadh iad.</span>
<lb n="11608"/><span>Ba ghnáth an uair sin, agus is gnáth fós, i</span></p>
</div>
<pb n="422"/>
<div><lb n="11609"/><p><span>dtíorthaibh teó, daoine do dhul isteach ó theas na</span>
<lb n="11610"/><span>gréine agus greas codlata dhéanamh, i lár an lae,</span>
<lb n="11611"/><span>istigh 'n-a dtighthibh.  Dhein Isboset an nídh sin lá</span>
<lb n="11612"/><span>áirithe.  Chuaidh sé isteach 'n-a thigh féin agus shín sé ar</span>
<lb n="11613"/><span>leabaidh agus thuit a chodhladh air.  Bhí an bheirt,</span>
<lb n="11614"/><span>Rechab agus Baana, ag faire air.  Nuair a bhí fhios</span>
<lb n="11615"/><span>acu é bheith 'n-a chodhladh bhuaileadar chun an tighe</span>
<lb n="11616"/><span>agus cúpla punan arbhair ar a bhaclainn ag gach</span>
<lb n="11617"/><span>duine acu, 'ghá leogaint ortha gur chuid de mhuinntir</span>
<lb n="11618"/><span>an tighe iad.  Bhí Isboset 'n-a shámhchodladh.  Mhar-</span>
<lb n="11619"/><span>bhuighdar é agus bhaineadar an ceann de.  Chuireadar</span>
<lb n="11620"/><span>chucha an ceann agus bhuaileadar amach go breágh</span>
<lb n="11621"/><span>réidh neamh-iongantach.  Níor cuireadh aon tsuim ionta.</span>
<lb n="11622"/><span>Nuair a bhíodar tamal ó'n dtigh thugadar aghaid</span>
<lb n="11623"/><span>ar an dtreó do b'uaiginighe agus chuireadar an</span>
<lb n="11624"/><span>talamh díobh i dtreó Hebroin.  Thugadar an oidhche</span>
<lb n="11625"/><span>ag siubhal.  Do shroiseadar Hebron.  Do tugadh</span>
<lb n="11626"/><span>i láthair Dháibhid iad.  Thaisbeánadar an ceann dó.</span>
<lb n="11627"/><span>“Seo, a rí,” ar siad, “ceann mhic Shaul, ceann</span>
<lb n="11628"/><span>mhic do namhad a bhíodh a d'iarraidh an anama bhaint</span>
<lb n="11629"/><span>asat.  Tá tabhartha agam' Thighearna dhuit-se indiu,</span>
<lb n="11630"/><span>a rí, díoltas a dhéanamh ar Shaul agus ar a shliocht.”</span></p>
<lb n="11631"/>
<lb n="11632"/><p><span>Do labhair Dáibhid leó:  “Tá an Tighearna beó,”</span>
<lb n="11633"/><span>ar seisean, “agus isé thug saor me as gach guais.</span>
<lb n="11634"/><span>Agus nuair a tháinig fear chugham 'ghá innsint dom</span>
<lb n="11635"/><span>go raibh Saul marbh, agus mheas sé gur tuarastal a bhí</span>
<lb n="11636"/><span>le fághail aige mar gheall ar sgéala maithe thabhairt</span>
<lb n="11637"/><span>chugham, do thugas breith a bhéil féin air agus chuireas</span>
<lb n="11638"/><span>chun báis é.  Ach nách mó go mór an chúis atá agam</span>
<lb n="11639"/><span>chun sibh-se chur chun báis anois.  Chuaidh an bheirt chuirp-</span>
<lb n="11640"/><span>theach agaibh isteach i dtigh duine macánta agus marabhair</span>
<lb n="11641"/><span>é istigh 'n-a thigh féin.  Agus é 'n-a chodladh ar a</span>
<lb n="11642"/><span>leabaidh féin!  Tá ceangailte orm a chuid fola</span>
<lb n="11643"/><span>d'agairt oraibh agus sibh a chur as an saoghal.”</span></p>
<lb n="11644"/>
<lb n="11645"/><p><span>Do thug Dáibhid an t-órdú d'á fhearaibh óga agus</span>
<lb n="11646"/><span>chuireadar an bheirt chun báis.  Bhaineadar na lámha</span></p>
</div>
<pb n="423"/>
<div><lb n="11647"/><p><span>agus na cosa dhíobh agus chrochadar iad os cionn uisge</span>
<lb n="11648"/><span>an locha i Hebron, agus do h-adhlacadh ceann Isboset</span>
<lb n="11649"/><span>le h-onóir.</span></p>
<lb n="11650"/>
<lb n="11651"/><p><span>Do bhrostuigh na neithe sin go léir na daoine, ó gach</span>
<lb n="11652"/><span>áird, chun teacht ag triall ar Dháibhid, go Hebron,</span>
<lb n="11653"/><span>agus é ghlacadh 'n-a rí ós a gcionn, “gan freasabra,”</span>
<lb n="11654"/><span>mar a deirtí fadó i n-Éirinn nuair a glactí rí gan</span>
<lb n="11655"/><span>focal ag aoinne dh'á rádh 'n-a choinnibh.</span></p>
<lb n="11656"/>
<lb n="11657"/><p><span>DÁIBHID I N-IERÚSALEM.</span></p>
<lb n="11658"/>
<lb n="11659"/><p><span>Nuair a bhí ceann Isboset adhlactha le h-onóir, agus</span>
<lb n="11660"/><span>a bhás agartha go cruaidh ar an mbeirt a mhairbh é, do</span>
<lb n="11661"/><span>thuig clann Israéil go léir gur labhair Abner an fhírin-</span>
<lb n="11662"/><span>ne leó nuair adubhairt sé leó gur bh'é Dáibhid an rí</span>
<lb n="11663"/><span>a bhí ceapaithe ag an dTighearna dhóibh.</span></p>
<lb n="11664"/>
<lb n="11665"/><p><span>Tháinig pobul Israéil go léir ag triall air go</span>
<lb n="11666"/><span>Hebron 'ghá iarraidh air iad do ghlacadh fé n-a smacht</span>
<lb n="11667"/><span>agus bheith 'n-a rí ós a gcionn.</span></p>
<lb n="11668"/>
<lb n="11669"/><p><span>“Is sinn do chuid fola agus feóla féin,” ar siad</span>
<lb n="11670"/><span>leis, “agus, indé agus arú 'ndé, nuair a bhí Saul</span>
<lb n="11671"/><span>'n-a rí ós ár gcionn is tusa bhíodh ag seóladh Israéil</span>
<lb n="11672"/><span>amach chun cogaidh agus isteach thar n-ais; is leat-sa</span>
<lb n="11673"/><span>adubhairt an Tighearna: “is tusa dhéanfidh mo phobul</span>
<lb n="11674"/><span>Israél do chothú agus is tusa bheidh mar cheannuraid</span>
<lb n="11675"/><span>ar Israél.”</span></p>
<lb n="11676"/>
<lb n="11677"/><p><span>Ansan tháinig seanóirí an phobuil i láthair an rí</span>
<lb n="11678"/><span>agus dhein an rí connradh leó i Hebron, i láthair an</span>
<lb n="11679"/><span>Tighearna, agus d'úngadar Dáibhid 'n-a rí ar chlainn</span>
<lb n="11680"/><span>Israéil go léir.</span></p>
<lb n="11681"/>
<lb n="11682"/><p><span>Bhí Dáibhid tríochad blian nuair a thosnuigh sé ar</span>
<lb n="11683"/><span>bheith 'n-a rí, agus thug sé dachad blian 'n-a rí, seacht</span>
<lb n="11684"/><span>mbliana go leith i Hebron 'n-a rí ar threibh Iúda, agus</span>
<lb n="11685"/><span>trí bliana agus tríochad, i Ierúsalem, 'n-a rí ar chlainn</span>
<lb n="11686"/><span>Israéil go léir.</span>
<lb n="11687"/></p>
</div>
<pb n="424"/>
<div><lb n="11688"/><p><span>Ó tháinig clann Israéil treasna abhan Iórdain isteach</span>
<lb n="11689"/><span>sa tír sin a bhí geallta dhóibh níor ghlacadar seilbh i</span>
<lb n="11690"/><span>gcathair Ierúsalem.  Thógadar an chathair go luath tar</span>
<lb n="11691"/><span>éis teacht dóibh, agus do loisgeadar í.  Treabhchas</span>
<lb n="11692"/><span>daoine ar a dtugtí na Iebusítigh a bhí sa chathair nuair</span>
<lb n="11693"/><span>a loisgeadh an chathair ortha, ach níor chimeád clann</span>
<lb n="11694"/><span>Israéil aon ghreim uirthi agus tháinig na Iebusítigh</span>
<lb n="11695"/><span>agus chuireadar suas airís í agus dhainginighdar go</span>
<lb n="11696"/><span>maith í agus chimeádadar seilbh innti go dtí aimsir</span>
<lb n="11697"/><span>Dháibhid.  Nuair a fuair Dáibhid é féin socair 'n-a rí</span>
<lb n="11698"/><span>ar chlainn Israéil go léir do thuig sé i n' aigne gur</span>
<lb n="11699"/><span>bh'í an chathair sin Ierúsalem ba cheart dó a bheith aige</span>
<lb n="11700"/><span>mar phríomh chathair.</span></p>
<lb n="11701"/>
<lb n="11702"/><p><span>Do chruinnigh sé na slóighte a bhí aige, i Hebron,</span>
<lb n="11703"/><span>d'fhearaibh Iúda agus d'fhearaibh Israéil, agus thug sé</span>
<lb n="11704"/><span>aghaidh ar chathair Ierúsalem.  Tháinig sé féin agus a</span>
<lb n="11705"/><span>shluagh os cómhair na catharach agus d'éilimh sé seilbh.</span></p>
<lb n="11706"/>
<lb n="11707"/><p><span>“Ní thiocfir isteach sa chathair seo,” arsa na Iebusí-</span>
<lb n="11708"/><span>tigh leis, “mara gcuirir amach na daill agus na ba-</span>
<lb n="11709"/><span>caigh.”  B'é sin le rádh, do réir mar a thuigid lucht</span>
<lb n="11710"/><span>eóluis an chainnt, “tá an chathair seo chómh daingean</span>
<lb n="11711"/><span>chómh láidir sin ná beadh aon bhreith agat ar í</span>
<lb n="11712"/><span>thógaint dá mba ná beadh istigh chun í chosaint ort ach</span>
<lb n="11713"/><span>na daill agus na bacaigh, atá innti.”</span></p>
<lb n="11714"/>
<lb n="11715"/><p><span>Bhí an chathair ana dhaingean.  Ní maoidheamh gan</span>
<lb n="11716"/><span>adhbhar a dhein na Iebusítigh nuair adubhradar go</span>
<lb n="11717"/><span>bhféadfadh a raibh de dhallaibh agus de bhacachaibh innti</span>
<lb n="11718"/><span>í chosaint.</span></p>
<lb n="11719"/>
<lb n="11720"/><p><span>Do chruinnigh Dáibhid uaisle a shlógh agus do labhair</span>
<lb n="11721"/><span>sé leó.  Dubhairt sé leó, an duine acu do thógadh an</span>
<lb n="11722"/><span>chathair sin ó sna Iebúsítigh go mbeadh sé 'n-a cheann-</span>
<lb n="11723"/><span>uraid ar shlóightibh Dháibhid an fhaid a mhairfadh sé.  Bhí</span>
<lb n="11724"/><span>Ióab ag éisteacht leis an gcainnt sin.  Bhí fhios ag</span>
<lb n="11725"/><span>Dáibhid, agus ag an sluagh go léir, go raibh uisge ag</span>
<lb n="11726"/><span>dul isteach sa chathair tré líntéireachaibh éigin fé</span>
<lb n="11727"/><span>thalamh.  Bí na fallaí ró árd ró láidir.  Ní raibh</span></p>
</div>
<pb n="425"/>
<div><lb n="11728"/><p><span>aon tslighe ar dhul isteach maras bhféadfí dul isteach</span>
<lb n="11729"/><span>tré sna líntéireachaibh sin mar a raibh an t-uisge</span>
<lb n="11730"/><span>ag dul isteach.  Dhein Iósab an gníomh san.  Chuaidh</span>
<lb n="11731"/><span>sé féin agus pé cualacht a lean é, chuadar isteach</span>
<lb n="11732"/><span>mar a dtéidhadh an t-uisge isteach agus thógadar an</span>
<lb n="11733"/><span>chathair.</span></p>
<lb n="11734"/>
<lb n="11735"/><p><span>Meastar go mb'fhéidir go raibh súil ag Dáibhid gur</span>
<lb n="11736"/><span>duine éigin eile de sna h-uaislibh a dhéanfadh an gníomh</span>
<lb n="11737"/><span>agus go dtabharfadh san caoi dhó ar Ióab do chur as</span>
<lb n="11738"/><span>an uachtaránacht gan trácht ar an gcúis a bhí aige chuige.</span>
<lb n="11739"/><span>Ní raibh aon ghrádh aige do Ióab ó mhairbh sé Abner chómh</span>
<lb n="11740"/><span>fealltach.  Ach do thóg Ióab an chathair agus b'éigean</span>
<lb n="11741"/><span>do Dháibhid a gheallamhaint do sheasamh.  Nuair a bhí</span>
<lb n="11742"/><span>an chathair tógtha chuaidh Dáibhid isteach sa dún, sa n-áit</span>
<lb n="11743"/><span>ba threise agus ba dhaingine de'n chathair, agus do chómh-</span>
<lb n="11744"/><span>nuigh sé ann agus thug sé mar ainm ar an ndún san</span>
<lb n="11745"/><span>Cathair Dháibhid.</span></p>
<lb n="11746"/>
<lb n="11747"/><p><span>Deir an Bíobla gur dhein sé fallaí móra láidire</span>
<lb n="11748"/><span>eile, ag dainginiú an dúna san i dtreó go raibh sé</span>
<lb n="11749"/><span>níba dhaingine go mór 'ná mar a bhí sé ag na Iebusí-</span>
<lb n="11750"/><span>teachaibh.</span></p>
<lb n="11751"/>
<lb n="11752"/><p><span>DÍBHFEIRG AR OSA.</span></p>
<lb n="11753"/>
<lb n="11754"/><p><span>Chómh luath agus bhí Dáibhid socair sa chathair sin</span>
<lb n="11755"/><span>Ierúsalem agus clann Israéil go léir umhal dó do</span>
<lb n="11756"/><span>thosnuigh an t-ádh ar eirighe leis istigh agus amuich, agus</span>
<lb n="11757"/><span>bhí lámh an Tighearna leis ins gach cor d'á gcuireadh sé</span>
<lb n="11758"/><span>dhe.</span></p>
<lb n="11759"/>
<lb n="11760"/><p><span>Bhí rí sa chómharsanacht, Híram ab ainm dó, rí Tuire.</span>
<lb n="11761"/><span>D'airigh sé conus mar a bhí Dáibhid 'n-a rí ar Israél</span>
<lb n="11762"/><span>go léir agus go raibh sé tar éis dul chun cómhnuighthe</span>
<lb n="11763"/><span>sa chathair a thóg sé ó sna Iebusítigh.  Do thuig sé go</span>
<lb n="11764"/><span>raibh Dáibhid chun ríghthighe dhéanamh dó féin sa chathair</span></p>
</div>
<pb n="426"/>
<div><lb n="11765"/><p><span>sin.  Bhí adhmad i dtir Híraim nár bh'fhéidir a leithéid</span>
<lb n="11766"/><span>d'fhághail an uair sin i n-aon tír eile, le feabhas, agus</span>
<lb n="11767"/><span>bhí ceárduidhthe aige, chun an adhmhaid sin d'oibriú, nár</span>
<lb n="11768"/><span>bh'fhéidir a leithéidí dh'fhághail i n-aon bhall eile, le</span>
<lb n="11769"/><span>feabhas agus le h-eólus agus le tuisgionaighe.  Do</span>
<lb n="11770"/><span>chomáin Híram an t-adhmad agus na ceárduidhthe go</span>
<lb n="11771"/><span>Ierúsalem, ag triall ar Dháibhid, agus do chuir Dáibhid</span>
<lb n="11772"/><span>suas a thigh breágh nua.  Agus do thuig sé i n'aigne</span>
<lb n="11773"/><span>go raibh Dia ag cabhrú leis ins gach nídh.</span></p>
<lb n="11774"/>
<lb n="11775"/><p><span>Do chonacadar na Philistínigh, ámhthach, cad a bhí déan-</span>
<lb n="11776"/><span>ta ag Dáibhid, agus cad a bhí aige 'á dhéanamh, agus an</span>
<lb n="11777"/><span>fuadar a bhí fé, agus thuigeadar 'n a n-aigne, má bhí</span>
<lb n="11778"/><span>Saul marbh gur bhaoghal go raibh fear eirighthe i n-inead</span>
<lb n="11779"/><span>Shaul a bheadh níba mheasa go mór 'ná é.  Do chruin-</span>
<lb n="11780"/><span>nighdar a slóighte.  Níor fhágadar fear a bhí ábalta</span>
<lb n="11781"/><span>ar arm do láimhseáil nár chuireadar arm 'n-á láimh.</span>
<lb n="11782"/><span>Do ghluais mór shluagh líonmhar acu amach agus do</span>
<lb n="11783"/><span>leathadar iad féin ar fuaid an ghleanna ar a dtugtí</span>
<lb n="11784"/><span>Raphaim.  Chuir Dáibhid é féin fé chomairce an Tigh-</span>
<lb n="11785"/><span>earna.  Le h-órdú an Tighearna chuaid sé féin agus</span>
<lb n="11786"/><span>a shluagh amach chun catha thabhairt dóibh.  Do buaileadh</span>
<lb n="11787"/><span>an cath agus do cuireadh ár agus dearg ruathar ar</span>
<lb n="11788"/><span>na Philistínigh.  Do chruinnighdar a neart airís agus</span>
<lb n="11789"/><span>do buaileadh an tarna cath.  Do cuireadh an tarna</span>
<lb n="11790"/><span>cath ortha agus ba thiobaistighe ortha é 'ná an chéad</span>
<lb n="11791"/><span>chath.  D'fhág san Dáibhid 'n-a mháighistir ortha go</span>
<lb n="11792"/><span>críochnuighthe.</span></p>
<lb n="11793"/>
<lb n="11794"/><p><span>Ach bhí Airc an Chonnartha i dtigh Abinadaib i</span>
<lb n="11795"/><span>gcaitheamh na h-aimsire sin.  Do thuig Dáibhid go</span>
<lb n="11796"/><span>raibh an t-am tagaithe 'n-ar cheart dó an Airc do</span>
<lb n="11797"/><span>thabhairt leis isteach sa phríomh chathair sin a bhí curtha</span>
<lb n="11798"/><span>suas chómh daingean an uair sin aige.  Do chruinnigh</span>
<lb n="11799"/><span>sé sluagh mhór, deich míle fhichead fear, agus do ghluais</span>
<lb n="11800"/><span>sé féin agus an mhór shluagh san go Gabaa chun na</span>
<lb n="11801"/><span>príomh chatharach.  Do tógadh an Airc a' tigh Abinadaib</span>
<lb n="11802"/><span>agus do cuireadh ar chara, nú ar thrucail, nua</span></p>
</div>
<pb n="427"/>
<div><lb n="11803"/><p><span>í, agus beithidhigh ag tarrac na trucaileach.  Bhí</span>
<lb n="11804"/><span>beirt mhac d'Abinadab ag tabhairt aire do'n Airc,</span>
<lb n="11805"/><span>agus Ahio agus Osa a n-ainmneacha.  Nuair a ghluais</span>
<lb n="11806"/><span>na beithidhigh bhí Ahio roimis an Airc agus Osa 'n-a</span>
<lb n="11807"/><span>diaidh, agus Dáibhid agus an mhór shluagh ag siubhal</span>
<lb n="11808"/><span>'n-a diaidh agus ceól agus cantainn acu 'á dhéanamh</span>
<lb n="11809"/><span>i n-onóir do'n airc naomhtha.  Nuair a tánathas go</span>
<lb n="11810"/><span>dtí an áit ar a dtugtí úrlár Nachon do thosnuigh</span>
<lb n="11811"/><span>na beithidhigh ar spriúchadh.  Bhí Osa 'n-a sheasamh</span>
<lb n="11812"/><span>i n-aice na h-Airce.  Leis an spriúchadh a bhí ag na</span>
<lb n="11813"/><span>beithidhigh 'á dhéanamh bhí an cara ag iompáil i leithtaoibh</span>
<lb n="11814"/><span>agus bhí, nú mheas Osa go raibh, an Airc i riocht</span>
<lb n="11815"/><span>tuitim.  Chuir Osa suas a lámh agus go rug sé</span>
<lb n="11816"/><span>greim ar an Airc chun í chimeád gan tuitim.  An</span>
<lb n="11817"/><span>túisge n-ar dhein b'é toil Dé gur thuit an t-anam as</span>
<lb n="11818"/><span>mar gheall ar a dhánaidheacht.  Nuair a chonaic Dáibhid</span>
<lb n="11819"/><span>cad a bhí imthighthe ar Osa tháinig sgannra air agus</span>
<lb n="11820"/><span>ní leogfadh eagla dhó an Airc do bhreith isteach sa</span>
<lb n="11821"/><span>phríomh chathair go dtí go mbeadh fhios aige ar bh'é</span>
<lb n="11822"/><span>toil an Tighearua dhó é.  D'iompuigh sé i leithtaoibh</span>
<lb n="11823"/><span>agus chuir sé an Airc isteach i dtigh dhuine d'ár bh'ainm</span>
<lb n="11824"/><span>Obededom agus d'fhan an Airc sa tigh sin ar feadh</span>
<lb n="11825"/><span>trí mhí.</span></p>
<lb n="11826"/>
<lb n="11827"/><p><span>B'fhéidir go ndéarfí gur bh'uathbhásach an díbhfeirg</span>
<lb n="11828"/><span>a deineadh ar Osa mar gheall ar ghníomh chómh suarach,</span>
<lb n="11829"/><span>go mór mór ó bhí an gádh le h-é dhéanamh toisg na</span>
<lb n="11830"/><span>bethidhigh a bheith ag spriúchadh.</span></p>
<lb n="11831"/>
<lb n="11832"/><p><span>Ní'l ach aon fhreagra amháin le tabhairt ar chainnt</span>
<lb n="11833"/><span>de'n tsórd san.  Ca bh'fhios duit se ná dhomh-sa ná</span>
<lb n="11834"/><span>d'aon duine eile cad a bhí idir Osa agus an Tighearna</span>
<lb n="11835"/><span>an neóma san?  Ní'l aon phioc d'á fhios againn.</span>
<lb n="11836"/><span>Cad é mar obair dúinn, d'á bhrígh sin, bheith ag tabhairt</span>
<lb n="11837"/><span>fé bhreitheamhantas do leagadh air!</span>
<lb n="11838"/></p>
</div>
<pb n="428"/>
<div><lb n="11839"/><p><span>MICHOL.</span></p>
<lb n="11840"/>
<lb n="11841"/><p><span>D'fhan an Airc ar feadh trí mhí i dtigh an duine úd</span>
<lb n="11842"/><span>gur bh'ainm dó Obededom.  Ansan do h-innseadh</span>
<lb n="11843"/><span>do Dháibhid go raibh rath agus séan curtha ag an dTigh-</span>
<lb n="11844"/><span>earna ar Obededom agus ar a thigh, mar gheall ar</span>
<lb n="11845"/><span>an Airc.  Nuair airigh Dáibhid an méid sin do thuig</span>
<lb n="11846"/><span>sé nár mhiste dhó an Airc do thabhairt leis isteach 'n-a</span>
<lb n="11847"/><span>phríomh chathair.  D'imthigh sé féin agus slóighte móra</span>
<lb n="11848"/><span>de chlainn Israéil agus thugadar leó an Airc isteach</span>
<lb n="11849"/><span>sa chathair, agus ar an slighe dhóibh bhíodar ag déanamh</span>
<lb n="11850"/><span>ceóil agus ag cantainn sailm, agus ag déanamh ídh-</span>
<lb n="11851"/><span>birtí, agus ag rinnce, ag tabhairt onóra d'Airc na</span>
<lb n="11852"/><span>Connartha.  Bhí Dáibhid féin ag déanamh an cheóil</span>
<lb n="11853"/><span>ar a dhítheal agus a bhrat bainte dhe aige mar gheall</span>
<lb n="11854"/><span>ar an saothar.</span></p>
<lb n="11855"/>
<lb n="11856"/><p><span>Nuair a thánadar isteach sa chathair do thárla go raibh</span>
<lb n="11857"/><span>an ríogan, Michol, an inghean úd le Saul a phós</span>
<lb n="11858"/><span>Dáibhid, go raibh sí thuas i bhfinneóig de'n ríghtheach nua</span>
<lb n="11859"/><span>agus í ag feuchaint amach ar an ngluaiseacht agus ar</span>
<lb n="11860"/><span>an saothar agus ar an rinnce.  Chonaic sí Dáibhid agus</span>
<lb n="11861"/><span>é ag rinnce ar a dhítheal.  Tháinig fearg uirthi.  Tháinig</span>
<lb n="11862"/><span>droch mheas aici air.  Dar léi do b'fhada ó stuaim rí</span>
<lb n="11863"/><span>an rud a bhí aige 'á déanamh.  Bhí, dar léi, amadán</span>
<lb n="11864"/><span>aige 'á dhéanamh de féin.  Nuair a bhí an gnó déanta</span>
<lb n="11865"/><span>agus an Airc curtha 'n-a h-inead féin do chuir</span>
<lb n="11866"/><span>Dáibhid a bheannacht ar na daoine agus do leog sé</span>
<lb n="11867"/><span>chun siubhail iad.  Ansan tháinig sé isteach 'n-a thigh</span>
<lb n="11868"/><span>féin chun a bheannacht do chur ar an dtigh agus ar</span>
<lb n="11869"/><span>mhuinntir an tighe.  Bhí an ríogan, Michol, sa dorus</span>
<lb n="11870"/><span>'n-a choinnibh agus fearg 'n-a gnúis.  “Ó,” ar sise,</span>
<lb n="11871"/><span>“nách áluinn fheuch rí Israéil indiu!  A bhrat caithte</span>
<lb n="11872"/><span>dhe aige os cómhair na seirbhíseach agus é ag déanamh</span>
<lb n="11873"/><span>cleas mar a bheadh cleasaidhe.!”</span></p>
<lb n="11874"/>
<lb n="11875"/><p><span>“Os cómhair an Tighearna, ó thoibh sé me i n-inead</span></p>
</div>
<pb n="429"/>
<div><lb n="11876"/><p><span>t-athar-sa agus i n-inead sleachta t'athar, chun bheith</span>
<lb n="11877"/><span>am' rí ar a phobul féin, ar Israél, déanfad-sa súg-</span>
<lb n="11878"/><span>radh, agus bead níos úirísle 'ná mar a bhíos indiu,</span>
<lb n="11879"/><span>agus beidh mé umhal am' shúilibh féin, agus is amhlaidh</span>
<lb n="11880"/><span>fheuchfad níos uaisle i súilibh na seirbhíseach so</span>
<lb n="11881"/><span>adeirir.” arsa Dáibhidh léi.</span></p>
<lb n="11882"/>
<lb n="11883"/><p><span>Deirtear gur cuid de mhórchúis a h-athar a thais-</span>
<lb n="11884"/><span>beáin Michol an uair sin, agus deir an Bíobla gur</span>
<lb n="11885"/><span>mar gheall ar an rud a dhein sí an lá san nár bh'é</span>
<lb n="11886"/><span>toil an Tighearna dhi aon leanbh mic a bheith aici an</span>
<lb n="11887"/><span>chuid eile d'á saoghal.  Do h-ainimnigheadh cúigear</span>
<lb n="11888"/><span>mac di ach níor bh'í féin ba mháthair d'aon mhac acu.</span>
<lb n="11889"/><span>Uchtmhaca dhi ab eadh iad.</span></p>
<lb n="11890"/>
<lb n="11891"/><p><span>Nuair a bhí an Airc istigh sa chathair ag Dáibhid,</span>
<lb n="11892"/><span>agus a namhaid go léir curtha fé chois aige</span>
<lb n="11893"/><span>mórthímpal, agus é 'n-a shuidhe ar a shuaineas istigh</span>
<lb n="11894"/><span>'n-a thig nua, agus gach aon rud ar a thoil aige, do</span>
<lb n="11895"/><span>chuimhnigh sé ar rud.  Chuir sé fios ar Natan Fáig</span>
<lb n="11896"/><span>agus do labhair sé leis.</span></p>
<lb n="11897"/>
<lb n="11898"/><p><span>“Feuch,” ar seisean leis, “chíon tú mise anso agus</span>
<lb n="11899"/><span>mé am' chomhnuidhe i dtigh áluinn céadair, agus Airc</span>
<lb n="11900"/><span>Dé suidhte i lár seithí.”</span></p>
<lb n="11901"/>
<lb n="11902"/><p><span>“Gach nídh d'á bhfuil at' aigne,” arsa Natan,</span>
<lb n="11903"/><span>“imthigh agus dein é, óir tá an Tighearna leat.”</span></p>
<lb n="11904"/>
<lb n="11905"/><p><span>Do thárla ámhthach, an oidhche chéadna, gur labhair an</span>
<lb n="11906"/><span>Tighearna le Natan mar seo:—</span></p>
<lb n="11907"/>
<lb n="11908"/><p><span>“Imthigh agus abair lem' sheirbhíseach Dáibhid:  Seo</span>
<lb n="11909"/><span>mar adeir an Tighearna.  An amhlaidh a chuirfir-se</span>
<lb n="11910"/><span>tigh suas domh-sa chun cómhnuighthe?  Níor chómhnuigheas-sa</span>
<lb n="11911"/><span>i n-aon tigh ó'n lá thugas clann Israéil amach as an</span>
<lb n="11912"/><span>Éigipt go dtí an lá atá indiu ann, ach mé ag gluais-</span>
<lb n="11913"/><span>eact i dtabernacul agus i gcábán.  Tré sna h-áitea-</span>
<lb n="11914"/><span>naibh go léir n-ar ghabhas trítha le clainn Israéil, ar</span>
<lb n="11915"/><span>labhras riamh le h-aon treibh acu 'ghá fhiafraighe dhíobh:</span>
<lb n="11916"/><span>Cad 'n-a thaobh ná cuirean sibh suas dom tigh céadair?</span>
<lb n="11917"/><span>Agus anois abair an chainnt seo lem' sheirbhíseach</span></p>
</div>
<pb n="430"/>
<div><lb n="11918"/><p><span>Dáibhid:  Sid é adeir Tigheanna na slógh:  Thugas liom</span>
<lb n="11919"/><span>tu as na fosaidheachtaibh, ó bheith ag leanmhaint na</span>
<lb n="11920"/><span>dtréad, chun go mbeithá ad' rí ar mo phobul Israél,</span>
<lb n="11921"/><span>agus bhíos leat ins gach áit n-ar ghabhais, agus do</span>
<lb n="11922"/><span>leagas do namhaid go léir os cómhair do shúl, agus</span>
<lb n="11923"/><span>dheineas duit ainm oirdheirc, ar nós ainme na ndaoine</span>
<lb n="11924"/><span>móra atá ar an saoghal.  Agus socaróchad inead dom'</span>
<lb n="11925"/><span>pobul Israél agus cuirfad ann iad, agus déanfid</span>
<lb n="11926"/><span>siad cómhnuidhe ann, agus ní curfar buaireamh a thuille</span>
<lb n="11927"/><span>ortha, ná ní dhéanfid clann na malluightheachta cur</span>
<lb n="11928"/><span>isteach airís ortha mar a dheinidís roimis seo, ó'n lá</span>
<lb n="11929"/><span>a cheapas breitheamhain ar mo phobul Israél.  Agus</span>
<lb n="11930"/><span>tabharfad suaineas duit-se ód' namhdaibh go léir.</span>
<lb n="11931"/><span>Agus targairean an Tighearna dhuit-se go ndéanfidh</span>
<lb n="11932"/><span>an Tighearna tigh duit.”</span></p>
<lb n="11933"/>
<lb n="11934"/><p><span>“Agus nuair a bheidh do shaoghal-sa caithte tógfad</span>
<lb n="11935"/><span>ar láimh do mhac agus déanfad rí dhe ad' dhiaidh agus</span>
<lb n="11936"/><span>neartóchad a rígheacht-san.  Cuirfidh sé sin tigh suas</span>
<lb n="11937"/><span>do m'ainm-se agus cuirfad-sa a rígheacht san ar</span>
<lb n="11938"/><span>a bunaibh agus seasóchaidh an rígheacht san ar feadh na</span>
<lb n="11939"/><span>síoruidheachta.  Bead-sa mar athair aige sin agus</span>
<lb n="11940"/><span>beidh seisean 'n-a mhac agam-sa, agus má dheinean sé</span>
<lb n="11941"/><span>beart as an slighe smachtóchad é le slait agus le</span>
<lb n="11942"/><span>sgiúirsíbh.  Ach ní thógfad uaidh mo thrócaire mar thógas</span>
<lb n="11943"/><span>ó Shaul.  Agus beidh do theaghlach-sa dílis agus beidh do</span>
<lb n="11944"/><span>rígheacht síoruidhe ós do chómhair, agus beidh do chathaoir</span>
<lb n="11945"/><span>ríoga daingean, buan.”</span></p>
<lb n="11946"/>
<lb n="11947"/><p><span>MOLADH LE DIA.</span></p>
<lb n="11948"/>
<lb n="11949"/><p><span>Do labhair Natan an chainnt sin go léir le Dáibhid</span>
<lb n="11950"/><span>mar a labhradh leis féinig í.</span></p>
<lb n="11951"/>
<lb n="11952"/><p><span>Ansan do chuir Dáibhid é féin i láthair an Tighearna.</span>
<lb n="11953"/><span>agus ghaibh sé a bhuidheachas ó chroidhe le Dia mar gheall</span></p>
</div>
<pb n="431"/>
<div><lb n="11954"/><p><span>ar na tabharthaistíbh agus ar na tairbhthíbh a bhí fághalta</span>
<lb n="11955"/><span>aige, agus seo mar a labhair sé le Dia:—</span></p>
<lb n="11956"/>
<lb n="11957"/><p><span>“Cé h-é mise, a Thighearna Dia, agus cad is fiú mo</span>
<lb n="11958"/><span>theaghlach gur thugais leat chómh fada so me?  Agus</span>
<lb n="11959"/><span>gur suarach leat le rádh an méid seo féin, a Thighearna</span>
<lb n="11960"/><span>Dia, gan tú thrácht, leis, ar theaghlach do sheirbhísigh</span>
<lb n="11961"/><span>i gcóir na h aimsire fada atá le teacht; óir siné</span>
<lb n="11962"/><span>dlighe Adaim, a Thighearna Dia.  Agus cad eile atá ag</span>
<lb n="11963"/><span>Dáibhid le rádh leat?  Óir tá aithne agat ar do sheirbh-</span>
<lb n="11964"/><span>íseach, a Thighearna Dia.  Mar gheall ar do bhriathar</span>
<lb n="11965"/><span>féin agus do réir do chroidhe féin táid na neithe móra</span>
<lb n="11966"/><span>so go léir déanta agat, i dtreó go gcurfá i n-iúil</span>
<lb n="11967"/><span>é dod' sheirbhíseach.  D'á bhrígh sin is dual moladh dhuit,</span>
<lb n="11968"/><span>a Thighearna Dia, mar ní'l do shamhail le fághail agus</span>
<lb n="11969"/><span>ní'l aon Dia ach tú, in sna neithibh go léir do chlois-</span>
<lb n="11970"/><span>amair le n-ár gcluaisaibh.  Ca bhfuil an náisiún ar</span>
<lb n="11971"/><span>talamh, ámhthach, mar do phobul Israél, gur imthigh Dia</span>
<lb n="11972"/><span>féin agus gur fhuasgail sé iad chun go mbeidís mar</span>
<lb n="11973"/><span>phobul aige féin, agus go mórfadh sé a ainm, agus</span>
<lb n="11974"/><span>go ndéanfadh sé neithe móra dhóibh, agus neithe sgann-</span>
<lb n="11975"/><span>ramhla, ar talamh, os cómhair do phobuil, an pobul a</span>
<lb n="11976"/><span>dh'fhuasgalais duit féin as an Éigipt, ó sna geintibh</span>
<lb n="11977"/><span>agus ó n-a ndéithibh?  Óir tá do phobul Israél socair</span>
<lb n="11978"/><span>go daingean agat duit féin mar phobul síoruidhe,</span>
<lb n="11979"/><span>agus taoi-se, a Thighearna Dia, socair go daingean ad</span>
<lb n="11980"/><span>Dhia dhóibh.  Agus anois, a Thigheanna Dia, an focal</span>
<lb n="11981"/><span>so atá ráidhte agat i dtaobh do sheirbhísigh agus i dtaobh</span>
<lb n="11982"/><span>a theaghlaigh, dein an focal san beó ar feadh na síoruidh-</span>
<lb n="11983"/><span>eachta, agus dein, mar adubhraís, t'ainm a bheith dh'á</span>
<lb n="11984"/><span>onórú ar feadh na síoruidheacta, ionus go mbeidh dh á</span>
<lb n="11985"/><span>rádh:  Dia na slógh is Dia os cionn Israéil; agus</span>
<lb n="11986"/><span>beidh teaghlach do sheirbhisigh Dáibhid ar a bhunaibh i láthair</span>
<lb n="11987"/><span>an Tighearna.  Óir is tusa, a Thighearna na slógh,</span>
<lb n="11988"/><span>a Dhia Israéil, do shoillsigh do chluais do sheirbhísigh</span>
<lb n="11989"/><span>nuair adubhraís:  Cuirfad suas teaghlach duit.  Mar</span>
<lb n="11990"/><span>gheall air sin iseadh fuair do sheirbhíseach 'n-a chroidhe</span></p>
</div>
<pb n="432"/>
<div><lb n="11991"/><p><span>a ghuidhe a chur chughat ar an gcuma so.  Anois, d'á</span>
<lb n="11992"/><span>bhrígh sin, a Thighearna Dia, is tu Dia agus beid do</span>
<lb n="11993"/><span>bhréithre fíor, óir táid na neithe fóghanta so labhartha</span>
<lb n="11994"/><span>agat led' sheirbhíseach.  Tosnuigh, d'á bhrígh sin, agus</span>
<lb n="11995"/><span>cuir do bheannacht ar theaghlach do sheirbhísigh ionus go</span>
<lb n="11996"/><span>mbeadh sé síoruidhe ós do chómhair, óir is tusa, a</span>
<lb n="11997"/><span>Thighearna Dia, do labhair é agus go raibh do bheannacht</span>
<lb n="11998"/><span>ar theaghlach do sheirbhísigh ar feadh na síoruidheachta.”</span></p>
<lb n="11999"/>
<lb n="12000"/><p><span>Nuair a bhí an ghuidhe sin déanta i láthair Dé ag</span>
<lb n="12001"/><span>Dáibhid do chuir sé as a aigne, nídh nár bh'iongna,</span>
<lb n="12002"/><span>déanamh an teampuil mhóir do'n Airc, agus thug sé</span>
<lb n="12003"/><span>aghaid ar na gnóthaíbh eile do bhain le n-a rígheacht.</span></p>
<lb n="12004"/>
<lb n="12005"/><p><span>Do chruinnigh sé mór shluagh agus chuir sé cogadh</span>
<lb n="12006"/><span>ar na Philistínigh agus d'umhluigh sé iad go talamh</span>
<lb n="12007"/><span>agus chuir sé a chíos ortha go trom agus go daingean.</span></p>
<lb n="12008"/>
<lb n="12009"/><p><span>Ansan chuir sé cogadh ar chlainn Mhóab agus thug</span>
<lb n="12010"/><span>sé an treasgairt chéadna dhóibh.  Chuir sé fé smacht</span>
<lb n="12011"/><span>agus fé chíos iad, an méid nár marbhuigheadh sa chogadh</span>
<lb n="12012"/><span>dhíobh.</span></p>
<lb n="12013"/>
<lb n="12014"/><p><span>Bhí rí ar Shóba agus Adadreser ab ainm dó.  Chuir</span>
<lb n="12015"/><span>sé cogadh ar Dháibhid nuair a chonaic sé Dáibhid ag</span>
<lb n="12016"/><span>neartú.  Do rug Dáibhid buadh air i gcathanaibh fuil-</span>
<lb n="12017"/><span>teacha.  Tháinig muinntir Dhamascus agus Shuíria ag</span>
<lb n="12018"/><span>cabhrú le h-Adadreser.  Thug Dáibhid cath dhóibh go</span>
<lb n="12019"/><span>léir agus bhuaidh sé ortha agus do thuit sa chath san</span>
<lb n="12020"/><span>os cionn fiche míle fear acu, agus do thóg Dáibhid an</span>
<lb n="12021"/><span>chathair agus chuir sé lucht cimeádta innti agus chuir</span>
<lb n="12022"/><span>sé an tír sin fé n-a smacht féin, fé chíos.  Thug sé</span>
<lb n="12023"/><span>leis abhaile go cathair Ierúsalem éacht d'ór agus de</span>
<lb n="12024"/><span>gach saghas eile saidhbhris agus ollmhathais.</span></p>
<lb n="12025"/>
<lb n="12026"/><p><span>Nuair a chonaic na righthe eile sa tímpal cad a bhí</span>
<lb n="12027"/><span>imthighthe ar na righthibh a throid le Dáibhid cheapadar</span>
<lb n="12028"/><span>nár bh'ealadha dhóibh féin gan ciall a bheith acu.  Chuir-</span>
<lb n="12029"/><span>eadar teachtaireachtaí agus bronntaisí ag triall ar</span>
<lb n="12030"/><span>Dháibhid agus dheineadar síothcháin leis.</span></p>
<lb n="12031"/>
<lb n="12032"/><p><span>Nuair a tháinig Dáibhid abhaile agus na tíortha san</span></p>
</div>
<pb n="433"/>
<div><lb n="12033"/><p><span>go léir lastoir thuaidh curtha fé smacht agus fé chíos</span>
<lb n="12034"/><span>aige, thug sé aghaidh ar Edom.  Chuir sé cath ar a</span>
<lb n="12035"/><span>namhaid in sna tíorthaibh sin agus do thuit ocht míle</span>
<lb n="12036"/><span>dhéag d'á namhdaibh sa chath san, agus chuir sé na</span>
<lb n="12037"/><span>h-áiteana san go léir fé smacht agus fé chíos.  Agus</span>
<lb n="12038"/><span>seo mar adeir an Bíobla i dtaobh Dáibhid:</span></p>
<lb n="12039"/>
<lb n="12040"/><p><span>“Agus do thug an Tighearna Dáibhid saor ó gach</span>
<lb n="12041"/><span>cuaird chogaidh díobh san go léir.”</span></p>
<lb n="12042"/>
<lb n="12043"/><p><span>EASONÓIR.</span></p>
<lb n="12044"/>
<lb n="12045"/><p><span>Chómh luath agus bhí Dáibhid socair 'n-a rígheacht do</span>
<lb n="12046"/><span>chuimhnigh sé ar Iónatan.  Chuir sé fiafraighe amach ag</span>
<lb n="12047"/><span>lorg feasa ar a raibh beó de chlainn Shaul.  Fuair sé</span>
<lb n="12048"/><span>go raibh duine de sheirbhíseachaibh Shaul le fághail.  Chuir</span>
<lb n="12049"/><span>sé fios air.  Tháinig an seirbhíseach.  Síba ab ainm dó.</span></p>
<lb n="12050"/>
<lb n="12051"/><p><span>“An tusa Síba?” arsa Dáibhid leis.</span></p>
<lb n="12052"/>
<lb n="12053"/><p><span>“Is me, chun do sheirbhíse, a rí,” arsa Síba.</span></p>
<lb n="12054"/>
<lb n="12055"/><p><span>“An bhfuil aoinne de theaghlach Shaul beó,” arsa</span>
<lb n="12056"/><span>Dáibhid,” ionus go ndéanfinn trócaire Dé thais-</span>
<lb n="12057"/><span>beáint dó?”</span></p>
<lb n="12058"/>
<lb n="12059"/><p><span>“Tá, a rí,” arsa Síba, “mac do Iónatan beó agus</span>
<lb n="12060"/><span>tá sé gan lúth a chos.”</span></p>
<lb n="12061"/>
<lb n="12062"/><p><span>“Ca bhfuil sé anois?” arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="12063"/>
<lb n="12064"/><p><span>“Tá sé i dtigh Mhahir, mhic Ammiel, i Lodabar, a</span>
<lb n="12065"/><span>rí,” arsa Síba.</span></p>
<lb n="12066"/>
<lb n="12067"/><p><span>Chomáin Dáibhid teachtairí chun siubhail láithreach agus</span>
<lb n="12068"/><span>thugadar leó mac Iónatain ag triall ar Dháibhid.</span>
<lb n="12069"/><span>Miphiboset ab ainm dó.  Do tugadh i láthair Dháibhid</span>
<lb n="12070"/><span>é agus do shléacht sé.</span></p>
<lb n="12071"/>
<lb n="12072"/><p><span>“A Mhiphiboset!” arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="12073"/>
<lb n="12074"/><p><span>“Táim anso, chun do sheirbhíse, a rí,” ar seisean.</span></p>
<lb n="12075"/>
<lb n="12076"/><p><span>“Ná bíodh aon eagla ort,” arsa Dáibhid.  “Déan-</span>
<lb n="12077"/><span>fad-sa, agus ní go suarach é, rud maith dhuit-se, ar</span></p>
</div>
<pb n="434"/>
<div><lb n="12078"/><p><span>son t'athar.  Tabharfad duit thar n-ais an talamh a bhí</span>
<lb n="12079"/><span>ag Saul agus caithfir do chuid bídh agam' bórd féin.”</span></p>
<lb n="12080"/>
<lb n="12081"/><p><span>Ansan do ghlaoidh Dáibhid ar Shíba, seirbhíseach Shaul,</span>
<lb n="12082"/><span>agus dubhairt sé leis mar seo:—  “Is le Miphiboset</span>
<lb n="12083"/><span>anois an uile bhlúire de'n talamh a bhí ag Saul.</span>
<lb n="12084"/><span>Tabhair-se aire do'n talamh agus do dhoradh an tailimh</span>
<lb n="12085"/><span>agus saothruigh an talamh agus tabhair sochar an tailimh</span>
<lb n="12086"/><span>ag triall ar Mhiphiboset, óir is leis féin anois é.”</span></p>
<lb n="12087"/>
<lb n="12088"/><p><span>Do deineadh san.</span></p>
<lb n="12089"/>
<lb n="12090"/><p><span>Sin mar a dhein Dáibhid é le mac an fhir a bhí chómh</span>
<lb n="12091"/><span>dílis dó nuair a bhí athair an fhir chéadna ag déanamh</span>
<lb n="12092"/><span>gach díthil chun é chur chun báis.  Do chuimhnigh Dáibhid ar</span>
<lb n="12093"/><span>fhear eile, leis, a chuir comaoine mhór air i gcaitheamh</span>
<lb n="12094"/><span>na h-aimsire sin nuair a bhí sé ar a theiche ó Shaul.</span>
<lb n="12095"/><span>B'é fear é sin 'ná Naas, rí clainne Ammoin.  Bí</span>
<lb n="12096"/><span>coghadh idir Naas agus Saul agus do thug Naas díon</span>
<lb n="12097"/><span>agus caradas do Dháibhid san uairs sin agus bhronn sé</span>
<lb n="12098"/><span>mórán tabharthaistí air, díreach sar ar chuaidh Dáibhid</span>
<lb n="12099"/><span>agus a chualacht isteach i n-uaimh Odollaim.  Nuair</span>
<lb n="12100"/><span>a bhí Dáibhid 'n-a rí ar chlainn Israéil bhí Naas tar</span>
<lb n="12101"/><span>éis bháis agus bhí a mhac, Hanon, 'n-a rí ar chlainn</span>
<lb n="12102"/><span>Ammoin.</span></p>
<lb n="12103"/>
<lb n="12104"/><p><span>“Ní mór dom,” arsa Dáibhid, “a thaisbeáint do</span>
<lb n="12105"/><span>Hanon gur cuimhin liom an tairbhthe a dhein a athair</span>
<lb n="12106"/><span>dom nuair a bhí gádh agam le tairbhthe.”</span></p>
<lb n="12107"/>
<lb n="12108"/><p><span>Chomáin sé teachtairí chun siubhail ag triall ar Hanon</span>
<lb n="12109"/><span>chun a dh'innsint dó cad é an buidheachas a bhí aige ar</span>
<lb n="12110"/><span>a athair agus cad í an bhuairt a bhí air nuair airigh sé</span>
<lb n="12111"/><span>tásg a bháis.</span></p>
<lb n="12112"/>
<lb n="12113"/><p><span>Tháinig na teachtairí isteach i dtír Ammoin.  Chómh</span>
<lb n="12114"/><span>luath agus chonaic ríogra na tíre sin iad do labhradar</span>
<lb n="12115"/><span>le Hanon.  “An dóich leat-sa,” ar siad, “an le</span>
<lb n="12116"/><span>h-uraim dot' athair a chuir Dáibhid chughat na teachtairí</span>
<lb n="12117"/><span>seo?  Ní h-eadh i n-aon chor.  Chuir sé na fir seo</span>
<lb n="12118"/><span>anso isteach i n-ár gcathair ag braith ár nirt.  Béar-</span>
<lb n="12119"/><span>fidh siad chuige abhaile an t-eól-us atá uaidh, agus</span></p>
</div>
<pb n="435"/>
<div><lb n="12120"/><p><span>ansan tiocfidh sé féin agus mór shluagh aige agus</span>
<lb n="12121"/><span>tógfidh sé an chathair, dar leis.”</span></p>
<lb n="12122"/>
<lb n="12123"/><p><span>Do chreid Hanon an chainnt sins D'órduigh sé na</span>
<lb n="12124"/><span>teachtairí do thógaint agus leath na feasóige bhaint de</span>
<lb n="12125"/><span>gach fear acu agus an t-éadach do ghearradh ó'n dá</span>
<lb n="12126"/><span>chromán síos de, agus iad do sgaoile abhaile ar an</span>
<lb n="12127"/><span>gcuma san.  Chómh luath agus thánadar thar n-ais</span>
<lb n="12128"/><span>isteach 'n-a dtír féin d'fhanadar i bhfolach agus</span>
<lb n="12129"/><span>chuireadar sgéala ag triall ar Dháibhid 'ghá innsint</span>
<lb n="12130"/><span>dó cad a bhí imthighthe ortha.  Chuir Dáibhid órdú thar</span>
<lb n="12131"/><span>n-ais chucha 'ghá rádh leó fanmhaint is Iericó go dtí</span>
<lb n="12132"/><span>go mbeadh a gcuid féasóige fásta airís.</span></p>
<lb n="12133"/>
<lb n="12134"/><p><span>Nuair a thuig clann Ammoin i gceart an rud a</span>
<lb n="12135"/><span>deineadh le teachtairíbh Dháibhid tháinig eagla ortha go</span>
<lb n="12136"/><span>mb'fhéidir go ndéanfadh Dáibhid díoltas ortha mar</span>
<lb n="12137"/><span>gheall ar an easonóir.  B'é sin eagla na h-áirithe</span>
<lb n="12138"/><span>dhóibh.  Thuigeadar féin gur bh'é.  Chruinnighdar a slóighte</span>
<lb n="12139"/><span>féin.  Thugadar leó ar thuarastal Suíriaigh Rohob</span>
<lb n="12140"/><span>agus Shóba, fiche míle troightheach, agus ó rí Mhaacha</span>
<lb n="12141"/><span>míle fear, agus ó Istob dhá mhíle dhéag fear.</span></p>
<lb n="12142"/>
<lb n="12143"/><p><span>D'airigh Dáibhid an córú mór san a bheith déanta.</span>
<lb n="12144"/><span>Chomáin sé chun siubhail láithreach Ióab agus mór shluagh</span>
<lb n="12145"/><span>Israéil i gcoinnibh Hanoin agus chlainne Ammoin.</span>
<lb n="12146"/><span>Nuair a tháinig Ióab isteach i dtír Ammoin fuair sé</span>
<lb n="12147"/><span>go raibh an armáil thuarastail ag teacht isteach 'n-a</span>
<lb n="12148"/><span>dhiaidh, i dtreó go raibh sé idir dhá shluagh.  Dhein sé</span>
<lb n="12149"/><span>dhá chuid d'á shluagh féin.  Thug sé leath d'á dhritháir,</span>
<lb n="12150"/><span>agus dubhairt sé leis aghaidh a thabhairt ar na Suíriaigh,</span>
<lb n="12151"/><span>“agus,” ar seisean, “má bhíd siad san ró láidir</span>
<lb n="12152"/><span>duit-se tiocfad-sa le congnamh chughath, agus má bhíd</span>
<lb n="12153"/><span>clann Animoin ró láidir domh-sa tar-sa le congnamh</span>
<lb n="12154"/><span>chugham.”  Do thosnuigh an cath.  Do theich na Suíriacha.</span>
<lb n="12155"/><span>Nuair a chonaic clann Ammoin iad san ag teiche do</span>
<lb n="12156"/><span>theicheadar féin isteach sa chathair.  Tháinig Ióab abhaile</span>
<lb n="12157"/><span>agus an buadh aige.</span>
<lb n="12158"/></p>
</div>
<pb n="436"/>
<div><lb n="12159"/><p><span>DHEIN DÁIBHID PEACA.</span></p>
<lb n="12160"/>
<lb n="12161"/><p><span>Tháinig Ióab abhaile agus buaidhte aige ar chlainn</span>
<lb n="12162"/><span>Ammoin agus ar an lucht conganta go léir a tháinig</span>
<lb n="12163"/><span>ag cabhrú leó ó dhúthaíbh Suíria anoir.  Ach do chruinnigh</span>
<lb n="12164"/><span>an mhuinntir thoir a neart go léir fé rí d'ár bh'ainm</span>
<lb n="12165"/><span>Adereser agus shocaruighdar ar iarracht chuthaigh thar</span>
<lb n="12166"/><span>na beartaibh do dhéanamh i gcoinnibh Dháibhid.  Chómh</span>
<lb n="12167"/><span>luath agus a h-innseadh do Dháibhid an mhór shluagh san</span>
<lb n="12168"/><span>a bheith cruinnighthe ar an dtaobh thoir de'n Iórdan do</span>
<lb n="12169"/><span>chruinnigh sé slóighte Israéil agus d'imthigh sé soir.</span>
<lb n="12170"/><span>Níor fhan sé le h-iad do theacht tar Iórdan anoir.</span>
<lb n="12171"/><span>D'imthigh sé féin agus a mhór-shluagh thar abhainn soir</span>
<lb n="12172"/><span>ag triall ortha.  Ní raibh aon choinne acu le h-é bheith</span>
<lb n="12173"/><span>ábalta ar dhul soir chómh tapaidh, ach nuair a fuair-</span>
<lb n="12174"/><span>eadar ag teacht é, do ghleusadar iad féin i dtreó</span>
<lb n="12175"/><span>chun catha chómh maith agus d'fhéadadar é.  Do buail-</span>
<lb n="12176"/><span>eadh an cath.  Do cuireadh ár agus dearg-ruathar ar</span>
<lb n="12177"/><span>an muinntir thoir.  Do thuit a raibh d'fhearaibh i</span>
<lb n="12178"/><span>seacht gcéad carbad cogaidh acu agus do thuit dachad</span>
<lb n="12179"/><span>míle marcach acu.</span></p>
<lb n="12180"/>
<lb n="12181"/><p><span>Tar éis an chatha san tháinig na righthe go léir a bhí ar</span>
<lb n="12182"/><span>na tíorthaibh sin lastoir agus dheineadar síothcháin le</span>
<lb n="12183"/><span>Dáibhid agus do luighdar isteach fé smacht Israéil,</span>
<lb n="12184"/><span>agus as san amach níor leog eagla dhóibh aon chong-</span>
<lb n="12185"/><span>namh a thabhairt do chlainn Ammoin i gcoinnibh Dháibhid</span>
<lb n="12186"/><span>agus chlainne Israéil.  D'fhanadar sa bhaile agus thug-</span>
<lb n="12187"/><span>adar aire d'á ngnó féin agus d'fhág san clann</span>
<lb n="12188"/><span>Ammoin gan aoinne chun iad do chosaint ar chómhacht</span>
<lb n="12189"/><span>Dháibhid agus chlainne Israéil.  Do dísgigheadh iad</span>
<lb n="12190"/><span>ar fad.</span></p>
<lb n="12191"/>
<lb n="12192"/><p><span>An uair sin iseadh do thuit Dáibhid sa dá pheaca</span></p>
</div>
<pb n="437"/>
<div><lb n="12193"/><p><span>uathbhásacha úd a dhein sé.  Ní gádh dhomh-sa cúntas</span>
<lb n="12194"/><span>do thabhairt anso ar an dá pheaca san.  Ní déarfad</span>
<lb n="12195"/><span>'n-a dtaobh ach aon fhocal amháin.</span></p>
<lb n="12196"/>
<lb n="12197"/><p><span>Is gnáth le daoine, uaireanta, nuair a dheinid siad</span>
<lb n="12198"/><span>féin peaca agus nuair a castar i n-asachán leó é, a</span>
<lb n="12199"/><span>rádh:  “Nár dhein an duine naomhtha úd, Dáibhid, peaca</span>
<lb n="12200"/><span>ba mheasa 'ná mo pheaca-sa?  D'á bhrígh sin, cad é an</span>
<lb n="12201"/><span>iongna mise 'ghá dhéanamh súd a dheineas féin?”</span></p>
<lb n="12202"/>
<lb n="12203"/><p><span>Sa bhliain d'aois an Tighearna trí chéad ocht ndeich</span>
<lb n="12204"/><span>a seacht, (387), bhí ímpire ar ímpireacht na Rómha agus</span>
<lb n="12205"/><span>Teodósius ab ainm dó.  Fear fóghanta ab eadh é.</span>
<lb n="12206"/><span>Bhí duine naomhtha i n'easbog ar chathair Mhilan sa</span>
<lb n="12207"/><span>n-aimsir chéadna, agus Ambrós ab ainm dó, Naomh</span>
<lb n="12208"/><span>Ambrós.  Bhí an t-Easbog agus Teodósius ana mhór</span>
<lb n="12209"/><span>le n-a chéile.  Bhí uraim ana mhór ag gach duine acu</span>
<lb n="12210"/><span>do dheagh-thréithibh an duine eile.  Thug muinntir cath-</span>
<lb n="12211"/><span>arach Antioch thoir easonóir ghrána éigin do Theodósius.</span>
<lb n="12212"/><span>Dhein Teodósius dlighthe cruadha díoltuis 'n-a gcoin-</span>
<lb n="12213"/><span>nibh agus bhí na dlighthe le cur i bhfeidhm ortha.  D'umh-</span>
<lb n="12214"/><span>luighdar iad féin dó agus d'iarradar air maitheamh</span>
<lb n="12215"/><span>dóibh.  Do mhaith sé dhóibh agus thóg sé dhíobh an</span>
<lb n="12216"/><span>díbhfeirg.  Dhá bhliain 'n-a dhiaidh san dheineadar</span>
<lb n="12217"/><span>beart ba mheasa 'ná an chéad bheart, 'ná an bheart</span>
<lb n="12218"/><span>a maitheadh dóibh.  Tháinig fearg ar Theodósius.  Chruin-</span>
<lb n="12219"/><span>nigh sé a shlóighte agus d'imthigh sé soir go h-Antioch</span>
<lb n="12220"/><span>agus mhairbh sé breis agus seacht míle duine de mhuinn-</span>
<lb n="12221"/><span>tir na catharach san.  Nuair airigh Naomh Ambrós an</span>
<lb n="12222"/><span>gníomh uathbhásach a bhí déanta ag an ímpire do sgríbh</span>
<lb n="12223"/><span>sé leitir chuige, leitir ana chruaidh, ag tabhairt</span>
<lb n="12224"/><span>milleáin dó mar gheall ar an ngníomh.  Tamal éigin</span>
<lb n="12225"/><span>n-a dhiaidh san tháinig Teodósius go Milan agus thug</span>
<lb n="12226"/><span>sé aghaidh ar an eaglais chun dul isteach, chun an</span>
<lb n="12227"/><span>Aifrinn nú chun pé gnó diadha a bhí ar siubhal.  Do</span>
<lb n="12228"/><span>sheasaimh Naomh Ambrós sa dosas agus:</span></p>
<lb n="12229"/>
<lb n="12230"/><p><span>“Ní thiocfir isteach i dtigh Dé,” ar seisean, “tar</span>
<lb n="12231"/><span>éis na fola go léir do dhoirtis i n-Antioch.”</span>
<lb n="12232"/></p>
</div>
<pb n="438"/>
<div><lb n="12233"/><p><span>“Dhein Dáibhid Naomhtha gníomh ba mheasa ná mo</span>
<lb n="12234"/><span>ghníomh-sa,” arsan t-Ímpire.</span></p>
<lb n="12235"/>
<lb n="12236"/><p><span>“Má dhein,” ars an Naomh, “do dhein Dáibhid aith-</span>
<lb n="12237"/><span>righe mhór.  Ó dheinis-se aithris ar Dháibhid sa pheaca</span>
<lb n="12238"/><span>imthigh agus dein aithris air sa n-aithrighe.”</span></p>
<lb n="12239"/>
<lb n="12240"/><p><span>Agus do dhein.  B'éigean dó aithrighe phoiblidhe</span>
<lb n="12241"/><span>dhéanamh sar ar leog Ambrós Naomhtha dhó dul isteach</span>
<lb n="12242"/><span>sa teampul.</span></p>
<lb n="12243"/>
<lb n="12244"/><p><span>Aoinne do thráchtan ar an bpeaca a dhein Dáibhid,</span>
<lb n="12245"/><span>mar leathsgéal 'n-a pheaca féin, ní'l le rádh leis ach,</span>
<lb n="12246"/><span>“Ó dheinis aithris air sa pheaca, dein aithris air sa</span>
<lb n="12247"/><span>n-aithrighe.”</span></p>
<lb n="12248"/>
<lb n="12249"/><p><span>ABSALOM.</span></p>
<lb n="12250"/>
<lb n="12251"/><p><span>Nuair a bhí an dá pheaca déanta ag Dáibhid do chuir</span>
<lb n="12252"/><span>Dia an fáig Nátan chuige 'ghá spriocadh chun aithrighe</span>
<lb n="12253"/><span>dhéanamh.</span></p>
<lb n="12254"/>
<lb n="12255"/><p><span>Nuair a dheinean rí droch ghníomh ní h-uiriste</span>
<lb n="12256"/><span>d'aoinne labhairt leis agus a rádh leis go bhfuil an</span>
<lb n="12257"/><span>droch ghníomh déanta aige agus gur ceart dó aithrighe</span>
<lb n="12258"/><span>dhéanamh agus leórghníomh.  Tá cúntas i seanachas</span>
<lb n="12259"/><span>an domhain againn ar righthibh, a lán acu, do dhein</span>
<lb n="12260"/><span>droch ghníomhartha caillte agus ba ró olc an dóich</span>
<lb n="12261"/><span>iad do dhuine de shaghas Nátain chun teacht agus an</span>
<lb n="12262"/><span>droch ghníomh a chasadh leó.  Ach níor bh'ionan Dáibhid</span>
<lb n="12263"/><span>agus iad san.  Chómh luath agus do labhair Nátan le</span>
<lb n="12264"/><span>Dáibhid do dhein Dáibhid an aithrighe.  D'admhuigh sé a</span>
<lb n="12265"/><span>pheacaí láithreach agus do maitheadh dó iad láithreach.</span>
<lb n="12266"/><span>Ach dubhairt Nátan leis, bíodh go raibh na peacaí</span>
<lb n="12267"/><span>maithte dhó, go raibh pionóisí cruadha 'n-a chóir ar an</span>
<lb n="12268"/><span>saoghal so mar gheall ortha.</span>
<lb n="12269"/></p>
</div>
<pb n="439"/>
<div><lb n="12270"/><p><span>Níor bh'fhada gur thosnuigh na pionóisí sin ar theacht.</span>
<lb n="12271"/><span>Thosnuigh cuid d'á chlainn ar iompáil amach go h-olc.</span>
<lb n="12272"/><span>Amnon ab ainm do'n mhac ba shine a bhí ag Dáibhid.</span>
<lb n="12273"/><span>Dhein Amnon rud éigin a chuir fearg uathbhásach ar</span>
<lb n="12274"/><span>dhuine eile de mhacaibh an rí.  Absalom ab ainm do'n</span>
<lb n="12275"/><span>mhac eile sin.  Tháinig fuath fíochmhar ag Absalom</span>
<lb n="12276"/><span>d'Amnon, ach chímeád sé an fuath istigh i n'aigne féin.</span>
<lb n="12277"/><span>Fuair sé an chaoi, nú do dhein sé an chaoi dhó féin, agus</span>
<lb n="12278"/><span>mhairbh sé Amnon.  Bhí cion thar barr ag Dáibhid ar an</span>
<lb n="12279"/><span>mbeirt agus do b'uathbhásach an brise croidhe dhó</span>
<lb n="12280"/><span>a leithéid de mhíriaghaltacht do thuitim amach 'n-a</span>
<lb n="12281"/><span>theaghlach.  Ach níor bh'fhada gur dhein Absalom gníomh</span>
<lb n="12282"/><span>ba mheasa ná an gníomh san féin, d'á olcas é.</span></p>
<lb n="12283"/>
<lb n="12284"/><p><span>Chómh luath agus bhí an gníomh déanta aige do theich</span>
<lb n="12285"/><span>sé as an gcathair agus as an dtír.  Níor chuir</span>
<lb n="12286"/><span>Dáibhid aon tóir 'n-a dhiaidh, bíod go raibh an chroch</span>
<lb n="12287"/><span>tuillte ige.  Bhí an iomad ceana ag Dáibhid air agus</span>
<lb n="12288"/><span>níor bh'fhearr leis rud a dhein sé 'ná teiche.  Bhí cion</span>
<lb n="12289"/><span>thar barr aige ar an mbeirt.  B'fhéidir dá mba ná</span>
<lb n="12290"/><span>beadh oiread san ceana aige ortha go gcuirfadh sé</span>
<lb n="12291"/><span>smacht níb'fhearr ortha agus gur dhóichighde dhóibh a leas</span>
<lb n="12292"/><span>a dhéanamh é.</span></p>
<lb n="12293"/>
<lb n="12294"/><p><span>Óthuaidh go tír Ghesur, i n-aice Dhamascus, iseadh</span>
<lb n="12295"/><span>chuaidh Absalom, ag triall ar rí d'ár bh'ainm</span>
<lb n="12296"/><span>Talomai, agus bhí sé ann ar feadh trí mblian.  Ansan</span>
<lb n="12297"/><span>do thuig Ióab go raibh uaigneas ar an rí agus go</span>
<lb n="12298"/><span>raibh fonn air maitheamh d'Absalom.  Dhein Ióab</span>
<lb n="12299"/><span>bainistighe ar an sgéal, gasta go maith, agus b'é</span>
<lb n="12300"/><span>deire na gastachta aige go bhfuair sé cead ó'n rí</span>
<lb n="12301"/><span>Absalom do thabhairt abhaile.  D'imthigh sé agus thug</span>
<lb n="12302"/><span>sé leis abhaile é.  Nuair a bhí sé tagaithe thar n-ais go</span>
<lb n="12303"/><span>Ierúsalem:  “Téidhadh sé chun a thighe féin,” arsa</span>
<lb n="12304"/><span>Dáibhid, “agus ná tagadh sé am' radharc.”  B'fhearra</span>
<lb n="12305"/><span>dhó go mór gur thuaidh i nGesur fhágfadh sé é.</span></p>
<lb n="12306"/>
<lb n="12307"/><p><span>Bhí sé dhá bhliain sa bhaile gan dul i radharc an rí.</span>
<lb n="12308"/><span>Ansan bhí sé ag tathant ar Ióab coitchianta go dtí go</span></p>
</div>
<pb n="440"/>
<div><lb n="12309"/><p><span>bhfuair Ióab cead ó'n rí dhó teacht 'n-a radharc.</span>
<lb n="12310"/><span>Fuaradh an cead.  Tháinig Absalom isteach i láthair</span>
<lb n="12311"/><span>an rí agus do shléacht sé dhó.  Do thóg an rí suas</span>
<lb n="12312"/><span>ó'n dtalamh é agus thug sé póg dó.  Bhí an tsíothcháin</span>
<lb n="12313"/><span>déanta eatartha.  B'í sin an tsíothcháin theinn do'n</span>
<lb n="12314"/><span>rí.</span></p>
<lb n="12315"/>
<lb n="12316"/><p><span>Bhí Absalom ar a thoil ansan.  Chruinnigh é 'n-a</span>
<lb n="12317"/><span>thimpal gárda fear, mar a bheadh ag rí,'n-a thimpal,</span>
<lb n="12318"/><span>agus carbaid agus marcaigh.  Bhí deichneabhar agus</span>
<lb n="12319"/><span>dachad fear aige 'n-a ghárda, ag imtheacht amach ar</span>
<lb n="12320"/><span>fuaid na tíre mar chaitheamh aimsire dhó féin.</span></p>
<lb n="12321"/>
<lb n="12322"/><p><span>Ansan do chrom sé ar bheart eile dhéanamh.  D'eiri-</span>
<lb n="12323"/><span>gheadh sé go moch ar maidin agus thagadh sé ag geata na</span>
<lb n="12324"/><span>catharach agus gach aon duine a bhíodh ag teacht isteach</span>
<lb n="12325"/><span>agus gnó le cur i láthair an rí aige, do labhradh Absa-</span>
<lb n="12326"/><span>lom leis.</span></p>
<lb n="12327"/>
<lb n="12328"/><p><span>“Cad as duit-se, a fhir mhaith?” adeireadh sé; do</span>
<lb n="12329"/><span>h-innstí dhó, agus do h-innstí an gnó dhó, ní nár</span>
<lb n="12330"/><span>bh'iongna, b'é mac an rí é.  D'éisteadh sé leis an</span>
<lb n="12331"/><span>sgéal.  Ansan do labhradh sé leis an nduine:—</span></p>
<lb n="12332"/>
<lb n="12333"/><p><span>“Measaim-se,” adeireadh sé, “go bhfuil ciall</span>
<lb n="12334"/><span>led' chainnt agus go bhfuil ceart na dlighe ar do</span>
<lb n="12335"/><span>thaobh, ach foraoír, ní'l aon duine ceapaithe ag an rí</span>
<lb n="12336"/><span>chun éisteacht led' sgéal agus do ghnó bhreithniú.  Is</span>
<lb n="12337"/><span>truagh gan mise ceapaithe chun oibre de'n tsórd san.</span>
<lb n="12338"/><span>D'éistfinn le cúis gach duine agus thabharfinn breith</span>
<lb n="12339"/><span>do réir chirt.”  Ansan, nuair a thagadh an duine i n-</span>
<lb n="12340"/><span>aice, 'ghá onórú, do bheireadh sé baróg air agus</span>
<lb n="12341"/><span>phógadh sé é.  Do lean sé ag déanamh na h-oibre</span>
<lb n="12342"/><span>sin agus isé focal adeir an Bíobla 'n-a thaobh 'ná</span>
<lb n="12343"/><span>“go raibh croidhthe fear Israéil aige 'á mhealladh</span>
<lb n="12344"/><span>chuige.”</span>
<lb n="12345"/></p>
</div>
<pb n="441"/>
<div><lb n="12346"/><p><span>FEALL AR ATHAIR.</span></p>
<lb n="12347"/>
<lb n="12348"/><p><span>Do lean an sgéal ar an gcuma san ar fheadh rainnt</span>
<lb n="12349"/><span>blianta;  Absolom “ag mealladh croidhthe fear Israéil</span>
<lb n="12350"/><span>chuige,” agus gan aon tsuim ag Dáibhid 'á chur 'n-a ghnó-</span>
<lb n="12351"/><span>thaíbh, toisg gan aon chuimhneamh a bheith aige go raibh aon</span>
<lb n="12352"/><span>droch fhuadar fé.  Fé dheire, nuair a cheap Absalom</span>
<lb n="12353"/><span>go raibh croidhthe fear Israéil meallta chuige aige agus</span>
<lb n="12354"/><span>go raibh gach aon rud curtha i dtreó aige chun a athar</span>
<lb n="12355"/><span>do chur as an rígheacht agus rí dhéanamh de féin, tháinig</span>
<lb n="12356"/><span>sé agus do labhair sé le n'athair.</span></p>
<lb n="12357"/>
<lb n="12358"/><p><span>“A leithéid seo, a rí,” ar seisean.  “Nuair a</span>
<lb n="12359"/><span>bhíos-sa thuaidh i nGesur agus uaigneas mór orm agus</span>
<lb n="12360"/><span>ana dhúil agam teacht abhaile, gheallas do'n Tighearna,</span>
<lb n="12361"/><span>dá mb'é a thoil naomhta caoi dhéanamh dom ar theacht</span>
<lb n="12362"/><span>abhaile anso go Ierúsalem, go raghainn agus go ndéan-</span>
<lb n="12363"/><span>finn ídhbirt chun an Tighearna i Hebron, ag gabháil mo</span>
<lb n="12364"/><span>bhuidheachais leis an dTighearna.  Táim ag dul anois,</span>
<lb n="12365"/><span>le toil do Shoillse, chun na h-ídhbirte sin a dhéanamh</span>
<lb n="12366"/><span>i Hebron agus thánag chun cead imthighthe dh'fhághail ód'</span>
<lb n="12367"/><span>Shoillse.”</span></p>
<lb n="12368"/>
<lb n="12369"/><p><span>“Imthigh leat, a mhic, agus síothcháin Dé ort,” arsa</span>
<lb n="12370"/><span>Dáibhid leis.</span></p>
<lb n="12371"/>
<lb n="12372"/><p><span>D'imthigh sé go Hebron, agus i n-inead ídhbirte</span>
<lb n="12373"/><span>dhéanamh is amhlaidh a chomáin sé teachtairí ins gach aon</span>
<lb n="12374"/><span>treó baill ar fuaid na tíre 'ghá rádh leis na fearaibh</span>
<lb n="12375"/><span>go raibh a gcroidhthe meallta chuige aige teacht ag triall</span>
<lb n="12376"/><span>air go Hebron d'urachar.  Dubhairt sé leis na teacht-</span>
<lb n="12377"/><span>airíbh cómhartha thabhairt do'n phoibilidheacht agus a rádh</span>
<lb n="12378"/><span>leó:  “Nuair aireóchaidh sibh fuaim na h-adhairce</span>
<lb n="12379"/><span>abraidh láithreach eadaraibh féin agus le gach duine</span>
<lb n="12380"/><span>a bhuailfidh umaibh ‘Tá Absalom 'n-a rí i Hebron.’”</span></p>
<lb n="12381"/>
<lb n="12382"/><p><span>Do ghluais na daoine chuige as gach áird.  Níor</span>
<lb n="12383"/><span>bh'fhada go raibh mórshluagh láidir líonmhar aige.  Ní</span></p>
</div>
<pb n="442"/>
<div><lb n="12384"/><p><span>raibh aon choinne agá lán de'n mhuinntir a tháinig ná</span>
<lb n="12385"/><span>gur le toil Dháibhid a bhí Absalom “'n-a rí i Hebron.”</span>
<lb n="12386"/><span>Bhí Dáibhid ag dul sa n-aois agus níor bh'aon iongna</span>
<lb n="12387"/><span>le h-aoinne go dtabharfadh sé an rígheacht do dhuine</span>
<lb n="12388"/><span>d'á mhacaibh agus go nglacfadh sé féin a shuaineas</span>
<lb n="12389"/><span>i ndeire a shaoghail.  Do mealladh a lán acu isteach sa</span>
<lb n="12390"/><span>droch obair leis an ndearmhad san.  Nuair a bhíodar</span>
<lb n="12391"/><span>sáidhte ann níor bh'fhuiriste tarrac as.</span></p>
<lb n="12392"/>
<lb n="12393"/><p><span>I n-éaghmais an dearmhaid bhí cúis eile le h-iad go</span>
<lb n="12394"/><span>léir a bheith chómh fonnmhar chun Absaloim do leanmhaint.</span>
<lb n="12395"/><span>Thug sé le feisgint dóibh, nuair a bhí sé 'ghá mealladh</span>
<lb n="12396"/><span>chuige, gur bh'fhear ana ghrádhmhar é, go mbeadh saoghal</span>
<lb n="12397"/><span>ana shuairc acu fé n-a láimh dá mbeadh sé 'n-a rí ós</span>
<lb n="12398"/><span>a gcoinn.  D'á éaghmuis sin airís, fear ana bhreágh ab</span>
<lb n="12399"/><span>eadh é.  Ní raibh aon fhear ar chlainn Israéil le n-a</span>
<lb n="12400"/><span>linn a bhí i n-aon ghaor do bheith chómh breágh d'fhear leis.</span>
<lb n="12401"/><span>Do mheall sé chuige na daoine le n-a shíbhialtacht, agus</span>
<lb n="12402"/><span>do mheall sé chuige iad le h-áilneacht a phearsan, agus</span>
<lb n="12403"/><span>ba ró dheacair dóibh dul ó'n dá mhealladh san.  Bhí</span>
<lb n="12404"/><span>a rian air; níor bh'fhada go raibh mórshluagh láidir</span>
<lb n="12405"/><span>líonmhar aige.</span></p>
<lb n="12406"/>
<lb n="12407"/><p><span>Bhí cómhairleach aige, cómhairleach nár thug cómhairle</span>
<lb n="12408"/><span>a leasa dhó, seanduine d'ár bh'ainm Acitophel;</span>
<lb n="12409"/><span>seanathair Bhetsabé; an bhean ba thrúig pheaca do</span>
<lb n="12410"/><span>Dháibhid.  Fear ana dhoimhinn, ana ghasta ab eadh</span>
<lb n="12411"/><span>Acitophel agus deir cuid de lucht an eóluis gur bh'í</span>
<lb n="12412"/><span>a chómharle sin do sprioc Absalom chun a dhroch</span>
<lb n="12413"/><span>ghnímh i gcoinnibh a athar, mar theastuigh ó Acitophel</span>
<lb n="12414"/><span>díoltas a dhéanamh ar Dháibhid mar gheall ar Bhetsabé.</span></p>
<lb n="12415"/>
<lb n="12416"/><p><span>Nuair a bhí an mhórshluagh cruinnighthe i Hebron do</span>
<lb n="12417"/><span>deineadh ídhbhirt, agus do cuiread fhiachaint ar na fear-</span>
<lb n="12418"/><span>aibh go léir dearbhú géillsine dhéanamh d'Absalom.</span>
<lb n="12419"/><span>Fé dheire do rith daoine óthuaidh go cathair Ierú-</span>
<lb n="12420"/><span>salem ag triall ar Dháibhid:—</span></p>
<lb n="12421"/>
<lb n="12422"/><p><span>“Ó,” ar siad, “tá Absalom 'n-a rí thíos i Hebron</span>
<lb n="12423"/><span>agus tá clann Israéil go léir tar éis gabháil leis.”</span>
<lb n="12424"/></p>
</div>
<pb n="443"/>
<div><lb n="12425"/><p><span>“Eirighidh,” arsa Dáibhid leis an méid nirt airm</span>
<lb n="12426"/><span>a bhí aige sa chathair.  “Eirighidh,” ar seisean, “agus</span>
<lb n="12427"/><span>teichimís as an gcathair.  Tiocfidh Absalom agus má</span>
<lb n="12428"/><span>fhanimíd anso déanfidh sé éirleach ar dhaoine na</span>
<lb n="12429"/><span>catharach.  Má chíon sé sinn a bheith imthighthe ní curfar</span>
<lb n="12430"/><span>aoinne chun báis sa chathair.”</span></p>
<lb n="12431"/>
<lb n="12432"/><p><span>“Déanfimíd-na pé rud is toil leat-sa, a rí,” ar</span>
<lb n="12433"/><span>siad san.</span></p>
<lb n="12434"/>
<lb n="12435"/><p><span>D'eirigh sé féin agus sé chéad fear a bhíodh i n'fhochair</span>
<lb n="12436"/><span>i gcómhnuidhe, na fir ba threise agus ba thréine i gcath,</span>
<lb n="12437"/><span>d'á raibh ar a shluagh go léir.  D'fhanadar dílis dó</span>
<lb n="12438"/><span>agus do ghluais sé féin agus iad amach as an gcathair</span>
<lb n="12439"/><span>an lá san, ag teiche ó Absalom.</span></p>
<lb n="12440"/>
<lb n="12441"/><p><span>SPÍDIÚCHÁN.</span></p>
<lb n="12442"/>
<lb n="12443"/><p><span>Ní deacair a thuisgint nár bh'fhéidir gan a bheith i</span>
<lb n="12444"/><span>gcathair Ierúsalem agus i dtír Israéil mórthimpal,</span>
<lb n="12445"/><span>rainnt daoine gur dhein Saul tairbhthe dhóibh an fhaid</span>
<lb n="12446"/><span>a bhí sé 'n-a rí agus go raibh cuimhne acu air féin agus</span>
<lb n="12447"/><span>ar an dtairbhthe sin, agus b'fhéidir fuath acu, a gan</span>
<lb n="12448"/><span>fhios, do'n fhear a fuair an rígheacht 'n-a dhiaidh.  Bhí</span>
<lb n="12449"/><span>aon fhear amháin de'n tsaghas san ann, pé'r domhan é,</span>
<lb n="12450"/><span>agus Semei abh ainm dó, agus de mhuinntir theaghlaigh</span>
<lb n="12451"/><span>Shaul ab eadh é.  Nuair a bhí Dáibhid ag imtheacht amach</span>
<lb n="12452"/><span>as an gcathair agus é ag gol h-árd, agus an chualacht</span>
<lb n="12453"/><span>a bhí i n-aonfheacht leis ag gol h-árd, agus iad 'n-a</span>
<lb n="12454"/><span>gcuis, agus an rí 'n-a chuis ag déanamh aithrighe 'n-a</span>
<lb n="12455"/><span>pheacaíbh, tháinig Semei rómpa ar an slighe agus chrom</span>
<lb n="12456"/><span>sé ar spídiúchán agus ar easgainí ar an rí, agus ar</span>
<lb n="12457"/><span>bheith ag raide na gcloch leis féin agus le n-a chualacht.</span></p>
<lb n="12458"/>
<lb n="12459"/><p><span>“Amach leat! amach leat!” adeireadh sé, “a fhir</span>
<lb n="12460"/><span>na fola! a fhir Bhelial!  Tá díoltas ag an dTighearna</span></p>
</div>
<pb n="444"/>
<div><lb n="12461"/><p><span>'á dhéanamh ort fé dheire mar gheall ar ar dhoirtis</span>
<lb n="12462"/><span>d'fhuil theaghlaigh Shaul.  Do thógais an rígheacht ó Shaul</span>
<lb n="12463"/><span>go h-eugcórtha.  Tá an rígheact bainte dhíot féin</span>
<lb n="12464"/><span>anois ag an dTighearna agus tá sí agat' mhac Absalom.</span>
<lb n="12465"/><span>An mí-ádh atá tuillte agat tá sé tagaithe ort mar</span>
<lb n="12466"/><span>is cuiripeach fola thu.  Amach leat anois!”</span></p>
<lb n="12467"/>
<lb n="12468"/><p><span>Do labhair duine de sna fearaibh, “leog dom, a rí,”</span>
<lb n="12469"/><span>ar seisean, “dul agus an ceann do chaitheamh de'n</span>
<lb n="12470"/><span>mhadra san.”</span></p>
<lb n="12471"/>
<lb n="12472"/><p><span>“Ná dein aon nídh dh'á shórd,” arsa Dáibhid.</span>
<lb n="12473"/><span>“Sgaoil leis.  Leog dó na h-easgainí dhéanamh orm;</span>
<lb n="12474"/><span>isé toil an Tighearna é.  Fuiligeóchad é.  Nách shiné</span>
<lb n="12475"/><span>mo mhac féin ar mo thóir chun mo mharbhuighthe.  Cad é</span>
<lb n="12476"/><span>bhrígh easgainí an fhir sin seachas gníomh mo mhic féin?</span>
<lb n="12477"/><span>Sgaoilidh leis.  Is le toil an Tighearna é, agus b'fhéidir</span>
<lb n="12478"/><span>go dtabharfadh an Tighearna dhom maith i n-aghaidh uilc</span>
<lb n="12479"/><span>na n-easaginí sin atá ag an bhfear san 'á dhéanamh orm</span>
<lb n="12480"/><span>anois.  Sgaoilidh leis.”</span></p>
<lb n="12481"/>
<lb n="12482"/><p><span>Chomáineadar leó ar an gcuma san, Dáibhid agus a</span>
<lb n="12483"/><span>chualacht ag gluaiseacht fan na slighe agus Semei ag</span>
<lb n="12484"/><span>gluaiseacht fan chliatháin an chnuic lastuas díobh agus</span>
<lb n="12485"/><span>é ag spídiúchán agus ag easgainí agus ag caitheamh na</span>
<lb n="12486"/><span>gcloch leó.</span></p>
<lb n="12487"/>
<lb n="12488"/><p><span>Ní ró fhada a bhí Dáibhid agus a chualacht imthighthe a'</span>
<lb n="12489"/><span>cathair Ierúsalem nuair a tháinig Absalom agus a mhór</span>
<lb n="12490"/><span>shluagh isteach sa chathair, agus bhí Acitophol i n'fhochair.</span>
<lb n="12491"/><span>Tháinig duine eile isteach sa chathair an uair chéadna</span>
<lb n="12492"/><span>díreach.  Chusaí abh ainm do'n fhear eile sin.  Cara</span>
<lb n="12493"/><span>dílis do Dháibhid ab eadh Chusaí.  Nuair a fuair sé go</span>
<lb n="12494"/><span>raibh Dáibhid agus a chualacht imthighthe as an gcathair do</span>
<lb n="12495"/><span>lean sé iad agus tháinig sé suas leó.  Chómh luath agus</span>
<lb n="12496"/><span>táinig, do labhair Dáibhid leis:</span></p>
<lb n="12497"/>
<lb n="12498"/><p><span>“A Chusaí, a chara.” arsa Dáibhid leis, “ní'l aon</span>
<lb n="12499"/><span>mhaith agat le déanamh domh-sa anso ach b'fhéidir go</span>
<lb n="12500"/><span>mbeadh ar do chumas maitheas mór a dhéanamh dom sa</span>
<lb n="12501"/><span>chathair.”</span>
<lb n="12502"/></p>
</div>
<pb n="445"/>
<div><lb n="12503"/><p><span>“Ní dóich liom go bhféadfinn aon tairbhthe dhéanamh</span>
<lb n="12504"/><span>duit sa chathair, a rí,” arsa Chusaí, “táid na daoine</span>
<lb n="12505"/><span>go léir iompuighthe chun Absaloim.”</span></p>
<lb n="12506"/>
<lb n="12507"/><p><span>“Imthigh-se thar n-ais,” arsa Dáibhid, “agus iompuigh</span>
<lb n="12508"/><span>chuige leis agus abair leis mar seo:  ‘Táim am'</span>
<lb n="12509"/><span>sheirbhíseach agat-sa, a rí, mar a bhíos agat' athair.’</span>
<lb n="12510"/><span>Ansan beidh caoi agat b'fhéidir ar chómhairle Acitophel</span>
<lb n="12511"/><span>do chur ar neamhnídh.”</span></p>
<lb n="12512"/>
<lb n="12513"/><p><span>D'fhill Chusaí thar n-ais agus do thárla go raibh</span>
<lb n="12514"/><span>sé ag dul isteach sa chathair díreach nuair a bhí</span>
<lb n="12515"/><span>Absalom agus a mhórshluagh ag teacht isteach ann</span>
<lb n="12516"/><span>agus na daoine go léir ag rith ag triall ar Absalom</span>
<lb n="12517"/><span>chun é dh'admháil 'n-a rí ós a gcionn.  Do rith Chusaí</span>
<lb n="12518"/><span>ag triall air chómh maith le cách.  Tháinig sé 'n-a láthair</span>
<lb n="12519"/><span>agus shléacht sé dhó.</span></p>
<lb n="12520"/>
<lb n="12521"/><p><span>“Fáilte, a rí!  Fáilte a rí!” arsa Chusaí.  “An é</span>
<lb n="12522"/><span>sin grádh atá agat dod' chara féin?  Cad 'n-a thaobh nár</span>
<lb n="12523"/><span>imthighis i n-aonfheacht led' chara?” arsa Absalom leis.</span></p>
<lb n="12524"/>
<lb n="12525"/><p><span>“Is leis an rí me,” arsa Chusaí, “leis an rí atá</span>
<lb n="12526"/><span>toghtha ag an dTighearna agus ag an bpobul so go</span>
<lb n="12527"/><span>léir, agus ag clainn Israéil go léir.  Is leis an rí</span>
<lb n="12528"/><span>sin me agus is aige fhanfad.  D'á éagmais sin, cé</span>
<lb n="12529"/><span>dhó go bhfuilim ag tabhairt mo sheirbhíse anois?  Nách</span>
<lb n="12530"/><span>do mhac an rí, mar a dheineas dot' athair rómhat.”</span></p>
<lb n="12531"/>
<lb n="12532"/><p><span>Bhí Absalom sásta.  Bhí fhios aige gur bh'fhear ana</span>
<lb n="12533"/><span>dhoimhinn ana ghéarchúiseach Chusaí, agus bhí áthas air</span>
<lb n="12534"/><span>cómhairle an fhir sin a bheith imthighthe ó n'athair agus</span>
<lb n="12535"/><span>tagaithe chuige féin.</span></p>
<lb n="12536"/>
<lb n="12537"/><p><span>CÓMHAIRLE.</span></p>
<lb n="12538"/>
<lb n="12539"/><p><span>Do ghlaoidh Absalom chuige a lucht cómhairle.  Nuair</span>
<lb n="12540"/><span>a bhíodar 'n-a láthair chuir sé fios ar Acitophel.  Tháinig</span>
<lb n="12541"/><span>Acitophel.</span></p>
<lb n="12542"/>
<lb n="12543"/><p><span>“Tabhair do chómhairle dhúinn, a uasail,” arsa</span></p>
</div>
<pb n="446"/>
<div><lb n="12544"/><p><span>Absalom leis.  Ní raibh aon teóra leis an meas a bhí</span>
<lb n="12545"/><span>ag gach aoinne ar Acitophel an uair sin i dtaobh ghéire</span>
<lb n="12546"/><span>a aigne agus i dtaobh chruinnis a chómhairle.  Bhí an</span>
<lb n="12547"/><span>meas san air an fhaid a bhí sé i n'fear cómhairle ag</span>
<lb n="12548"/><span>Dáibhid agus bhí an meas san air nuair iompuigh sé</span>
<lb n="12549"/><span>chun Absaloim.</span></p>
<lb n="12550"/>
<lb n="12551"/><p><span>“Tabharfad, a rí,” ar seisean le h-Absalom, “mo</span>
<lb n="12552"/><span>chómhairle dhaoibh.  Leog domh-sa anocht dhá mhíle dhéag</span>
<lb n="12553"/><span>fear do thoghadh dhom féin agus leanfad Dáibhid láit-</span>
<lb n="12554"/><span>reach agus tiocfad suas leis.  Beidh sé féin agus an</span>
<lb n="12555"/><span>sé chéad fear atá aige buailte amach le tuirse um</span>
<lb n="12556"/><span>an dtaca san.  Teichfid an sé chéad san, nú tuitfid</span>
<lb n="12557"/><span>siad.  Beidh Dáibhid i n'aonar agus marbhófar é.</span>
<lb n="12558"/><span>Ansan iompóchaidh an pobul go léir chughat-sa, a rí.</span>
<lb n="12559"/><span>Ní bheidh aon rud chun iad do chimeád uait nuair a bheidh</span>
<lb n="12560"/><span>Dáibhid as an slighe.  Nuair a cloisfar mise bheith ar a</span>
<lb n="12561"/><span>thóir tuigfar ná fuil uaim ach an t-aon duine amháin</span>
<lb n="12562"/><span>agus ná fuilim ar tí aoinne eile.  Cuirfidh san 'n-a</span>
<lb n="12563"/><span>luighe ar aigne na ndaoine go léir gur b'é a leas gan</span>
<lb n="12564"/><span>bheith ró dhian ag cosanit an aoinne amháin sin: gur</span>
<lb n="12565"/><span>fearr leogaint do'n aoinne amháin tuitim 'ná na</span>
<lb n="12566"/><span>slóighte do thuitim gan ghádh gan riachtanas.  D'á</span>
<lb n="12567"/><span>luathacht a bhead féin agus mo dhá mhíle dhéag ar an</span>
<lb n="12568"/><span>dtóir iseadh is fearr é, i dtreó go mbeidh an gnó go</span>
<lb n="12569"/><span>léir críochnuighthe sar a mbeidh uain ag cách ar chuimh-</span>
<lb n="12570"/><span>neamh i gceart ar cad tá ar siubhal.</span></p>
<lb n="12571"/>
<lb n="12572"/><p><span>“Is maith an chómhairle í,” arsa Absalom.  “Curtar</span>
<lb n="12573"/><span>chughainn anso Chusaí,” ar seisean, “go n-innsidh sé</span>
<lb n="12574"/><span>dhúinn cad é a mheas ar an gcómhairle sin, nú an bhfuil</span>
<lb n="12575"/><span>cómhairle is fearr 'ná í aige le tabhairt dúinn.</span></p>
<lb n="12576"/>
<lb n="12577"/><p><span>Do cuireadh fios ar Chusaí.  Bhí Dáibhid an uair sin</span>
<lb n="12578"/><span>ar chnoc na gcrann ola agus é ag guidhe go cruaidh</span>
<lb n="12579"/><span>chun Dé 'ghá iarraidh air cómhairle Acitophel do chosg.</span>
<lb n="12580"/><span>Níor tháinig eagla i gceart air go dtí gur airigh sé</span>
<lb n="12581"/><span>go raibh Acitophel iompuighthe chun Absaloim.  Nuair</span>
<lb n="12582"/><span>airigh sé go raibh, do chrom sé ar a rádh leis an</span></p>
</div>
<pb n="447"/>
<div><lb n="12583"/><p><span>dTighearna:  “A Thighearna, cuir cómhairle Aeitophel</span>
<lb n="12584"/><span>ar mearaidhe.”  Agus do lean sé ar an nguidhe sin,</span>
<lb n="12585"/><span>agus é ag gol mar gheall ar a pheacaíbh, mar bhí fhios</span>
<lb n="12586"/><span>aige gur bh'iad a pheacaí do thug an mí-fhoirtiún go</span>
<lb n="12587"/><span>léir air.</span></p>
<lb n="12588"/>
<lb n="12589"/><p><span>Do tháinig Chusaí i láthair Absaloim agus Acitophel</span>
<lb n="12590"/><span>agus na n-uasal a bhí sa chómhairle.</span></p>
<lb n="12591"/>
<lb n="12592"/><p><span>“Sidí cómhairle, a Chhusaí,” arsa Absalom, “atá</span>
<lb n="12593"/><span>tabhartha dhúinn ag Acitophel,” agus d'innis sé an</span>
<lb n="12594"/><span>chómhairle dhó.  “Cad deirir-se leis an gcómhairle sin</span>
<lb n="12595"/><span>a Chusaí?” ar seisean.</span></p>
<lb n="12596"/>
<lb n="12597"/><p><span>“Ag machtnamh dom, a rí, ar bhunús an sgeil,” arsa</span>
<lb n="12598"/><span>Chusaí, “measaim nách maith an chómhairle í.  Na fir</span>
<lb n="12599"/><span>armtha atá imthighthe as an gcathair i n-aonfheacht le</span>
<lb n="12600"/><span>Dáibhid fir chródha thar barr iseadh iad.  Fir iseadh</span>
<lb n="12601"/><span>iad nár thug riamh, agus ná tabharfadh anois, cúl le cath,</span>
<lb n="12602"/><span>pé neart slógh a bheadh 'n-a gcoinnibh.  Chuirfidís ár</span>
<lb n="12603"/><span>trom ar pé neart fear a thabharfadh aghaidh ortha.  Do</span>
<lb n="12604"/><span>throidfadh gach fear acu mar a throidfadh beithir go</span>
<lb n="12605"/><span>mbéarfí a coileáin uaithi.  Ní thuitfidís go dtí go</span>
<lb n="12606"/><span>mbeadh a namhaid teinn go maith.  Ní féidir fir do</span>
<lb n="12607"/><span>chur amach 'n-a gcoinnibh do throidfadh leath chómh maith.</span>
<lb n="12608"/><span>Tá an aithne ró mhaith ortha ag na fir a raghadh amach</span>
<lb n="12609"/><span>chun troda leó.  Is amhlaidh a tharraiceóchaidís siar</span>
<lb n="12610"/><span>uatha agus ansan do leathfadh an ráfla gur bhuaidh fir</span>
<lb n="12611"/><span>t-athar ar t'fhearaibh-se, a rí.  Ní fios cad é an</span>
<lb n="12612"/><span>t-aimhleas a chuirfadh ráfla de'n tsórd san ar do</span>
<lb n="12613"/><span>shlóightibh-se, a rí, agus gan iad ró dhaingean fós ar do</span>
<lb n="12614"/><span>thaobh; agus an seana bháidh acu, b'fhéidir, leis an seana</span>
<lb n="12615"/><span>ghéillsine.  Agus t'athair féin, a rí, tá fhios againn go</span>
<lb n="12616"/><span>léir cad é an saghas é i bhfriothghoin catha.  Tá eólus</span>
<lb n="12617"/><span>aige ar chogaíbh, eólus ná fuil ag aoinne eile atá suas</span>
<lb n="12618"/><span>anois ar chlainn Israéil.  Ní baoghal go leogfidh an</span>
<lb n="12619"/><span>t-eólus san dó fanmhaint go h-osgailte ameasg na</span>
<lb n="12620"/><span>bhfear atá i n'fhochair anois.  I gcás má théidhean sluagh</span>
<lb n="12621"/><span>amach anois chun troda leis agus má dheinid siad</span></p>
</div>
<pb n="448"/>
<div><lb n="12622"/><p><span>an troid, agus má bheirid siad buadh tré throime</span>
<lb n="12623"/><span>nirt, is buadh fuilteach a bheidh acu agus ansan ní</span>
<lb n="12624"/><span>bheidh Dáibhid acu mar ní bheidh sé ann.  Beidh sé i</span>
<lb n="12625"/><span>bhfolach i n-áit éigin ná beidh a fhios ag aoinne, agus</span>
<lb n="12626"/><span>caithfar sluagh eile do chur amach 'ghá chuardach.  Agus</span>
<lb n="12627"/><span>ní fios cad é an deire bheidh ar an gcuardach san.”</span></p>
<lb n="12628"/>
<lb n="12629"/><p><span>“Ach sidí mo chómhairle-se.  Cruinnightear chughat-sa</span>
<lb n="12630"/><span>clann Israéil go léir, a bhfuil d'fhearaibh ó Dhan go</span>
<lb n="12631"/><span>Bersabé.  Bídís go léir anso ad'thímpal agus tú</span>
<lb n="12632"/><span>féin i n-a lár.  Chífid siad a chéile, agus tuigfid siad</span>
<lb n="12633"/><span>nách féidir puinn fear a bheith agat' athair.</span></p>
<lb n="12634"/>
<lb n="12635"/><p><span>DHÁ SHLUAGH.</span></p>
<lb n="12636"/>
<lb n="12637"/><p><span>“Nuair a bheid clann Israéil go léir anso agat-sa,</span>
<lb n="12638"/><span>a rí, chífidh an saoghal mór nách féidir dot' athair puinn</span>
<lb n="12639"/><span>fear a bheith aige.”</span></p>
<lb n="12640"/>
<lb n="12641"/><p><span>Do mhol na cómhairligh go léir an chómhairle a thug</span>
<lb n="12642"/><span>Chusaí uaidh.  D'eirigh buile euda ar Acitophel nuair</span>
<lb n="12643"/><span>airigh sé a chómhairle féin dh'á cáine agus cómhairle</span>
<lb n="12644"/><span>Chusaí dh'á moladha.  D'imthigh sé as an áit agus chuaidh</span>
<lb n="12645"/><span>sé abhaile agus chuir sé a ghnó chun taisge agus d'aimsigh</span>
<lb n="12646"/><span>sé téad agus chroch sé é féin.</span></p>
<lb n="12647"/>
<lb n="12648"/><p><span>Ní h-innstear cad a deineadh i dtaobh na cómhairle</span>
<lb n="12649"/><span>a thug Chusaí uaidh.  Ach innstear go bhfuair sé caoi</span>
<lb n="12650"/><span>ar theachtaireacht do chur ag triall ar Dháibhid 'ghá innsint</span>
<lb n="12651"/><span>dó cad í an chómhairle a thug Acitophel uaidh agus cad</span>
<lb n="12652"/><span>í an chómhairle a thug sé féin uaidh.  Seo mar a fuair sé</span>
<lb n="12653"/><span>an chaoi ar an dteachtaireacht do chur chun Dáibhid.  Bhí</span>
<lb n="12654"/><span>beirt de mhuinntir Dháibhid, Iónatas agus Achimaas a</span>
<lb n="12655"/><span>n-ainimneacha, lasmuich de chathair Ierúsalem ag feith-</span>
<lb n="12656"/><span>eamh.  Níor leog eagla dhóibh teacht isteach sa chathair</span>
<lb n="12657"/><span>mar bhí aithne ró mhaith ortha.  Tháinig cailín as an gcathair</span>
<lb n="12658"/><span>chun na h-áite 'n-a rabhadar ag feitheam agus thug sí an</span></p>
</div>
<pb n="449"/>
<div><lb n="12659"/><p><span>teachtaireacht dóibha.  Do ghluaiseadar láithreach fé</span>
<lb n="12660"/><span>dhéin na h-áite 'n-a raibh Dáibhid agus a mhuinntir féin.</span>
<lb n="12661"/><span>Do thárla, ámhthach, go bhfeacaidh buachaill iad ag imtheacht</span>
<lb n="12662"/><span>ó'n áit 'n-a rabhadar ag feitheamh.  Bhí fhios acu go</span>
<lb n="12663"/><span>'neósfadh an buachaill do mhuinntir Absaloim go</span>
<lb n="12664"/><span>bhfeacaidh sé iad, agus go mbeifí ar a dtóir.  Do</span>
<lb n="12665"/><span>ritheadar agus chuadar isteach i dtigh fir a bhí 'n-a</span>
<lb n="12666"/><span>chómhnuidhe i mBahúrim.  Bhí tobar i n-aice an tighe</span>
<lb n="12667"/><span>sin.  Chuadar síos sa tobar.  Tháinig bean an tighe agus</span>
<lb n="12668"/><span>dhún sí cómhla an tobair ós a gcionn agus do leath sí</span>
<lb n="12669"/><span>bairlín anuas ar an gcómhlainn agus chuir sí cruach</span>
<lb n="12670"/><span>arbhair ar an mbairlín, mar dh'eadh go raibh sí ag glanadh</span>
<lb n="12671"/><span>an arbhair.  Ní ró fhada a bhí sí ag glanadh an arbhair,</span>
<lb n="12672"/><span>mar dh'eadh, nuair siúd chúichi cuid d'fhearaibh Absaloim.</span></p>
<lb n="12673"/>
<lb n="12674"/><p><span>“Ca bhfuil an bheirt úd, Acimaas agus Iónatas a</span>
<lb n="12675"/><span>tháinig anso chun an tighe seo?” ar siad.</span></p>
<lb n="12676"/>
<lb n="12677"/><p><span>“Do thánadar,” ar sisi, “agus saothar ortha agus tart</span>
<lb n="12678"/><span>ortha.  Níor fhanadar ach le deoch uisge dh'ól, bhí a leithéid</span>
<lb n="12679"/><span>sin de dhíthineas ortha.  Táid siad imthighthe an bóthar</span>
<lb n="12680"/><span>san soir óthuaidh.  Má leanadar an bóthar ní'l aon</span>
<lb n="12681"/><span>bhreith acu ar dhul uaibh, tiocfidh sibh suas leó go luath.”</span>
<lb n="12682"/><span>D'imthighdar ag ritha.  Chómh luath agus bhíodar imthighthe</span>
<lb n="12683"/><span>tháinig an bheirt aníos as an dtobar agus ghluais-</span>
<lb n="12684"/><span>eadar a mbóthar féin ag triall ar Dháibhid.  D'innsea-</span>
<lb n="12685"/><span>dar an dá chómhairle dhó, agus go ndubhairt Chusaí</span>
<lb n="12686"/><span>leis imtheacht gan mhoill thar Iórdan soir.</span></p>
<lb n="12687"/>
<lb n="12688"/><p><span>D'eirigh Dáibhid agus a chualacht láithreach agus</span>
<lb n="12689"/><span>d'imthighdar thar Iórdan soir agus bhí an uile dhuine</span>
<lb n="12690"/><span>acu imthighthe thar abhainn sar a dtáinig solus an lae</span>
<lb n="12691"/><span>amáireach a bhí chughainn.  Níor mhór dóibh an díthineas.</span>
<lb n="12692"/><span>Bhí Absalom chucha agus mórshluagh aige.  Chuaidh sé</span>
<lb n="12693"/><span>féin agus a mhórshluagh thar Iórdan soir, leis, ar thóir</span>
<lb n="12694"/><span>a athar.  Chuaidh Dáibhid agus a chualacht óthuaidh go</span>
<lb n="12695"/><span>dtí cathair ar a dtugtí an Dún.  Mahanaim a tugtar</span>
<lb n="12696"/><span>sa n-Eabhrais ar an gcathair agus cialluighean an</span>
<lb n="12697"/><span>focal “Mahanaim” an dún.</span>
<lb n="12698"/></p>
</div>
<pb n="450"/>
<div><lb n="12699"/><p><span>Do dheabhrochadh an sgéal, bíodh ná deirtear é sa</span>
<lb n="12700"/><span>Bhíobla, nách ag triall ar Absalom a chuaidh na daoine</span>
<lb n="12701"/><span>go léir.  Nuair a bhí Dáibhid istigh sa dún bhí sluagh</span>
<lb n="12702"/><span>mhaith mhór aige, mar deirtear gur ghleus sé iad agus</span>
<lb n="12703"/><span>gur fheuch sé iad, agus gur dhein sé trí coda dhíobh,</span>
<lb n="12704"/><span>agus gur chuir sé trian díobh fé láimh Ióab agus trian</span>
<lb n="12705"/><span>fé láimh Abisai agus trian fé láimh Etai.  Do thais-</span>
<lb n="12706"/><span>beánfadh san go raibh mórshluagh líonmhar aige.</span></p>
<lb n="12707"/>
<lb n="12708"/><p><span>Nuair a bhí an riaradh déanta aige do labhair sé leis</span>
<lb n="12709"/><span>an sluagh.</span></p>
<lb n="12710"/>
<lb n="12711"/><p><span>“Raghad-sa libh sa chath,” ar seisean.</span></p>
<lb n="12712"/>
<lb n="12713"/><p><span>“Ní raghair, a rí,” ar siad san.  “Má theichimíd-ne</span>
<lb n="12714"/><span>rómpa súd ní mheásfid siad go mbeidh puinn buaidhte</span>
<lb n="12715"/><span>acu leis sin, agus má thuitean ár leath ní chuirfid siad</span>
<lb n="12716"/><span>puinn suime ann.  Is tusa amháin, a rí, atá uatha.  Is</span>
<lb n="12717"/><span>mó acu thusa 'ná deich míle fear.  Is fearr d'á bhrígh sin</span>
<lb n="12718"/><span>tusa bheith istigh sa chathair chun cabhruighthe linn”</span></p>
<lb n="12719"/>
<lb n="12720"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Dáibhid, “déanfad an rud</span>
<lb n="12721"/><span>adeirtí-se is ceart.”</span></p>
<lb n="12722"/>
<lb n="12723"/><p><span>Ansan do sheasaimh Dáibhid ag geata na catharach</span>
<lb n="12724"/><span>agus do ghluais an tsluagh thairis amach 'n-a bhfuirean-</span>
<lb n="12725"/><span>aibh céad agus 'n-a bhfuireanaibh míle.  Nuair a bhíodar</span>
<lb n="12726"/><span>ag gabháil thairis amach do labhair sé le Ióab agus le</span>
<lb n="12727"/><span>h-Etai:  “Tugaidh chugham slán an buachaill sin Absa-</span>
<lb n="12728"/><span>lom,” ar seisean.  Agus d'airigh an tsluagh go léir</span>
<lb n="12729"/><span>an t-órdú san ó'n rí.</span></p>
<lb n="12730"/>
<lb n="12731"/><p><span>Do ghluais slóighte Dháibhid amach agus thug an dá</span>
<lb n="12732"/><span>shluagh aghaidh ar a chéile.  Do buaileadh an cath sa n-áit</span>
<lb n="12733"/><span>ar a dtugtí “Coillte Ephraim.”  Agus isé cúis go</span>
<lb n="12734"/><span>dtugtí an ainm sin ar an áit, mar is ar an áit sin a</span>
<lb n="12735"/><span>dhein treibh Ephraim éirleach abhfad roimis sin ar na</span>
<lb n="12736"/><span>Madianíteachaibh sa chogadh a chuir Gedeon ortha.  Bhí</span>
<lb n="12737"/><span>an áit lán de choilltibh agus ba ró dheacair mór-</span>
<lb n="12738"/><span>shluagh do láimhseáil agus do stiúrú i n-a leithéid</span>
<lb n="12739"/><span>d'áit.</span>
<lb n="12740"/></p>
</div>
<pb n="451"/>
<div><lb n="12741"/><p><span>ABSALOM MARBH.</span></p>
<lb n="12742"/>
<lb n="12743"/><p><span>Do ghluais sluagh Dháibhid amach fé'n dtriúr féinni-</span>
<lb n="12744"/><span>dheachta úd, Ióab agus Abisai agus Etai, agus do thos-</span>
<lb n="12745"/><span>nuigh an cath.  Ní dócha go raibh triúr eile féinnidheachta</span>
<lb n="12746"/><span>le fághail an lá san, ar shluagh Dháibhid ná i n-aon áit</span>
<lb n="12747"/><span>eile, ba chródha 'ná an triúr san.  Bhí fhios ag an dá</span>
<lb n="12748"/><span>mhór shluagh ná raibh aoinne de'n triúr san nár thug</span>
<lb n="12749"/><span>aghaidh go minic i gcath, ní h-ar bheirt namhad ná ar thriúr</span>
<lb n="12750"/><span>namhad, ach ar dheichneabhraibh agus ar fhichidíbh, agus ar</span>
<lb n="12751"/><span>bhreis.  Nuair a chuadar sa chath an lá san do fíoradh</span>
<lb n="12752"/><span>an focal úd adubhairt Chusaí sa chomhairle, le</span>
<lb n="12753"/><span>h-Absalom, .i. nuair a chífadh an dá mhíle dhéag a bhéar-</span>
<lb n="12754"/><span>fadh Acitophel amach leis an triúr san 'n-a gcoinnibh ná</span>
<lb n="12755"/><span>troidfidís ach go h-olc.  Nuair a chonaic mór shluagh</span>
<lb n="12756"/><span>Absaloim ag teacht 'n-a gcoinnibh iad i gcoilltibh</span>
<lb n="12757"/><span>Ephraim níor throideadar ach go h-olc.  Áit ab eadh é</span>
<lb n="12758"/><span>nár bh'fhéidir mór shluagh do riaradh i n-aon chor ann</span>
<lb n="12759"/><span>agus nár bh'fhéidir troid a dhéanamh ann do réir riagh-</span>
<lb n="12760"/><span>alta cogaidh.  Is amhlaidh a chaith gach fear a throid do</span>
<lb n="12761"/><span>dhéanamh agus a bhuille do bhualadh, fé mar fhéad sé.</span>
<lb n="12762"/><span>D'fhág san an bhuntáiste ag na fearaibh cródha aonair,</span>
<lb n="12763"/><span>agus gan aon chaoi ar úsáid a dhéanamh de throime slógh.</span>
<lb n="12764"/><span>Ba ghearr go dtáinig as san an nídh nár bh'féidir gan a</span>
<lb n="12765"/><span>theacht as, ba ghearr go raibh slóighte Absaloim 'n-a</span>
<lb n="12766"/><span>mbuidhnibh móra ag imtheacht ar buile ag teiche agus</span>
<lb n="12767"/><span>ag dul amú ameasg na gcoillte agus ná feidir aoinne</span>
<lb n="12768"/><span>ce 'cu soir nú siar, óthuaidh nú ódheas, a bhí sé ag rith.</span>
<lb n="12769"/><span>Do thuiteadar 'n-a gcéadtaibh agus 'n-a míltibh.  Bhí</span>
<lb n="12770"/><span>an áit lán do phollaibh doimhne uisge agus do thuit na</span>
<lb n="12771"/><span>fir isteach in sna pollaibh sin agus do bádhadh iad.</span></p>
<lb n="12772"/>
<lb n="12773"/><p><span>Bhí Absalom féin ar muin miúile agus é ag dul amú</span></p>
</div>
<pb n="452"/>
<div><lb n="12774"/><p><span>chómh maith le cách.  Do ghluais an mhiúil fé ghéagaibh</span>
<lb n="12775"/><span>crainn daraighe.  Bhí gruaig bhreágh throm fhada ar</span>
<lb n="12776"/><span>Absalom agus í anuas ar a dhá shlinneán agus siar</span>
<lb n="12777"/><span>síos ar dhrom na miúile.  Le linn gabháil fé'n gcrann</span>
<lb n="12778"/><span>do'n mhiúil do shéid an ghaoth an ghruaig suas ar</span>
<lb n="12779"/><span>ghéagaibh an chrainn.  Do cheangail an ghruaig in</span>
<lb n="12780"/><span>sna géagaibh.  Do ghluais an mhiúil agus do chimeád</span>
<lb n="12781"/><span>an crann a ghreim.  D'fhan Absalom ar crochadh as an</span>
<lb n="12782"/><span>gcrann.  Do chonaic fear de mhuinntir Ióab é.  Ní</span>
<lb n="12783"/><span>raibh Ióab abhfad ó'n áit.  Do rith an fear ag triall</span>
<lb n="12784"/><span>ar Ióab.</span></p>
<lb n="12785"/>
<lb n="12786"/><p><span>Ó, a rí, ar seisean, do chonac Absalom agus é</span>
<lb n="12787"/><span>ar crochadh a' crann daraighe!”</span></p>
<lb n="12788"/>
<lb n="12789"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh,” arsa Ioab, “nár chuiris sleagh</span>
<lb n="12790"/><span>tré n-a chroidhe agus thabharfinn-se deich sicluis air-</span>
<lb n="12791"/><span>gid duit agus crios?”</span></p>
<lb n="12792"/>
<lb n="12793"/><p><span>“Dá gcurthá isteach am' láimh chugham míle siclus</span>
<lb n="12794"/><span>airgid,” ars an fear, “ní shínfinn mo lámh chun mac</span>
<lb n="12795"/><span>an rí!  D'airighmair go léir an rí 'ghá rádh leat-sa</span>
<lb n="12796"/><span>agus le h-Abisai agus le h-Etai “tugaidh slán chugham</span>
<lb n="12797"/><span>an fear óg san Absalom,” agus dá ndeininn an gníomh</span>
<lb n="12798"/><span>ní baoghal go raghadh sé gan innsint do'n rí.  Ansan</span>
<lb n="12799"/><span>an ngeóbhfá-sa mo pháirt?”</span></p>
<lb n="12800"/>
<lb n="12801"/><p><span>“Ní mar is toil leat-sa a déanfar,” arsa Ióab,</span>
<lb n="12802"/><span>“déanfad féin an gníomh ós do chómhair.”</span></p>
<lb n="12803"/>
<lb n="12804"/><p><span>Do rug sé ar thrí craoiseachaibh agus tháinig sé chun</span>
<lb n="12805"/><span>an chrainn mar a raibh Absalom ar crochadh.  Chuir sé</span>
<lb n="12806"/><span>na trí craoiseacha tré n-a chroidhe.  Ansan tháinig</span>
<lb n="12807"/><span>deichneabhar d'á óigfhearaibh agus pé méid de'n anam</span>
<lb n="12808"/><span>a bhí ann bhaineadar as é.</span></p>
<lb n="12809"/>
<lb n="12810"/><p><span>Do shéid Ióab an adharc láithreach agus do stop</span>
<lb n="12811"/><span>sé an t-ár a bhí 'á dhéanamh ar shluagh Absaloim.  Do</span>
<lb n="12812"/><span>stad an t-éirleach agus rith gach fear de shluagh Ab-</span>
<lb n="12813"/><span>saloim abhaile chun a thighe féin.  Do thóg muinntir</span>
<lb n="12814"/><span>Ióab corp Absaloim agus chaitheadar i bpoll é agus</span>
<lb n="12815"/><span>chuireadar ana chárnán cloch ós a chionn.</span>
<lb n="12816"/></p>
</div>
<pb n="453"/>
<div><lb n="12817"/><p><span>BRON AR DAIBID.</span></p>
<lb n="12818"/>
<lb n="12819"/><p><span>Chómh luath agus a bhí Absalom marbh agus an buadh</span>
<lb n="12820"/><span>ag muinntir Dháibhid, siúd chun Ióab Achimaas, duine</span>
<lb n="12821"/><span>de'n bheirt úd a chuaidh síos i bhfolach sa tobar.</span></p>
<lb n="12822"/>
<lb n="12823"/><p><span>“Rithfad-sa ag triall ar an rí,” ar seisean, “agus</span>
<lb n="12824"/><span>'neósfad dó go bhfuil buadh an lae seo aige agus go</span>
<lb n="12825"/><span>bhfuil an Tighearna tar éis a namhad do sgaipe.”</span></p>
<lb n="12826"/>
<lb n="12827"/><p><span>“Ní raghair le h-aon sgéala chuige indiu,” arsa</span>
<lb n="12828"/><span>Ióab.  “Féadfir dul lá eile.  Ní h-áil liom tusa</span>
<lb n="12829"/><span>do dhul indiu, óir tá mac an rí marbh.”  Ach do labhair</span>
<lb n="12830"/><span>Ióab le Chusaí, “Imthigh-se,” ar seisean, “agus innis</span>
<lb n="12831"/><span>do'n rí na neithe a chonaicís.”  Do shléacht Chusaí do</span>
<lb n="12832"/><span>Ióab agus do rith sé.</span></p>
<lb n="12833"/>
<lb n="12834"/><p><span>“Cad é an díobháil domh-sa rith, leis?” arsa</span>
<lb n="12835"/><span>Achimaas.</span></p>
<lb n="12836"/>
<lb n="12837"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh duit an fonn san a bheith ort, a mhic?”</span>
<lb n="12838"/><span>arsa Ióab leis.  “Ní sgéala maithe atá agat le breith</span>
<lb n="12839"/><span>ag triall ar an rí.”</span></p>
<lb n="12840"/>
<lb n="12841"/><p><span>“Ach cad é an díobháil dom rith i dteannta Chusaí?”</span>
<lb n="12842"/><span>ar seisean.</span></p>
<lb n="12843"/>
<lb n="12844"/><p><span>“Rith leat má 'seadh,” arsa Ióab.</span></p>
<lb n="12845"/>
<lb n="12846"/><p><span>Do rith Achimaas agus ghaibh sé cómhgar agus</span>
<lb n="12847"/><span>sháruigh sé Chusaí.</span></p>
<lb n="12848"/>
<lb n="12849"/><p><span>Bhí Dáibhid idir dhá gheata na catharach ag feitheamh.</span>
<lb n="12850"/><span>Bhí fear faire thuas ar an bhfalla.  Chonaic an fear</span>
<lb n="12851"/><span>faire an t-aon reathaidhe ag teacht ar saothar.</span></p>
<lb n="12852"/>
<lb n="12853"/><p><span>“Tá duine ag teacht agus é ag rith,” ar seisean</span>
<lb n="12854"/><span>leis an rí.</span></p>
<lb n="12855"/>
<lb n="12856"/><p><span>“Má's i n-aonar atá sé is sgéala maithe atá aige,”</span>
<lb n="12857"/><span>arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="12858"/>
<lb n="12859"/><p><span>Bhí an reathaidhe ag fasgadh agus ag teacht i n-acha-</span></p>
</div>
<pb n="454"/>
<div><lb n="12860"/><p><span>maireacht.  Do chonaic an fear faire an tarna duine</span>
<lb n="12861"/><span>ag teacht, “chím reathaidhe aonair eile ag teacht!”</span>
<lb n="12862"/><span>ar seisean.</span></p>
<lb n="12863"/>
<lb n="12864"/><p><span>“Tá sgéala maithe aige sin, leis,” ars an rí.</span></p>
<lb n="12865"/>
<lb n="12866"/><p><span>“Measaim gur b'é Achimaas mac Sadoic an fear</span>
<lb n="12867"/><span>atá ar tosach,” arsan fear anáirde.  “Fear maith</span>
<lb n="12868"/><span>iseadh é sin,” assa Dáibhid, “agus tá sgéala maithe</span>
<lb n="12869"/><span>aige.”  Le n-a linn sin tháinig Achimaas i raon gutha</span>
<lb n="12870"/><span>agus do labhair sé do ghuth árd, “Slán duit, a rí!”</span>
<lb n="12871"/><span>ar seisean, agus do shléacht sé go talamh, “moladh</span>
<lb n="12872"/><span>dod' Thighearna Dia!” ar seisean, “óir tá deire</span>
<lb n="12873"/><span>curtha aige leis na fearaibh úd a thóg a lámha i gcoinnibh</span>
<lb n="12874"/><span>mo rí!”</span></p>
<lb n="12875"/>
<lb n="12876"/><p><span>“An bhfuil an t-óigfhear Absalom saor slán!”</span>
<lb n="12877"/><span>arsa Dáibhíd.</span></p>
<lb n="12878"/>
<lb n="12879"/><p><span>“Chonaic do sheirbhíseach éirleach mór agus caismirt</span>
<lb n="12880"/><span>mhór ar siubhal, a rí,” arsa Achimaas, “agus chuir</span>
<lb n="12881"/><span>an t-uasal, Ióab, chughat me 'ghá innsint go bhfuil</span>
<lb n="12882"/><span>buaidhte ar do namhaid.  Sin a bhfuil fhios agam.”</span></p>
<lb n="12883"/>
<lb n="12884"/><p><span>“Seasaimh i leithtaoibh ansan,” arsa Dáibhid.  Do</span>
<lb n="12885"/><span>sheasaimh.  Le n-a linn sin tháinig Chusaí suas.  “Tá</span>
<lb n="12886"/><span>sgéala maithe agam dod' Shoillse, a rí,” ar seisean.</span>
<lb n="12887"/><span>“Tá breith an Tighearna tar éis do Shoillse dh'fhuas-</span>
<lb n="12888"/><span>gailt indiu a' lámhaibh na namhad go léir a dh'eirigh</span>
<lb n="12889"/><span>i gcoinnibh do Shoillse.”</span></p>
<lb n="12890"/>
<lb n="12891"/><p><span>“An bhfuil an t-óigfhear, Absalom, saor slán?”</span>
<lb n="12892"/><span>arsa Dáibhid.</span></p>
<lb n="12893"/>
<lb n="12894"/><p><span>“Mar atá Absalom gurab eadh a bheidh gach namhaid</span>
<lb n="12895"/><span>d'á bhfuil agat, Shoillse indiu, a rí!” arsa Chusaí.</span></p>
<lb n="12896"/>
<lb n="12897"/><p><span>Nuair airigh Dáibhid an chainnt sin tháinig árd bhuairt</span>
<lb n="12898"/><span>air.  D'imthigh sé suas chun a sheómra féin agus “Ó, a</span>
<lb n="12899"/><span>Absaloim, a mhic! a Absaloim, a mhic!” adeireadh sé,</span>
<lb n="12900"/><span>“nách truagh ná fuil ar mo chumas-sa bás d'fhághail thar</span>
<lb n="12901"/><span>do cheann-sa!”</span></p>
<lb n="12902"/>
<lb n="12903"/><p><span>Bheadh fonn ar dhuine a rádh gur bh'amadán Dáibhid</span>
<lb n="12904"/><span>agus a leithéid de bhuairt a bheith air mar gheall ar bhás</span></p>
</div>
<pb n="455"/>
<div><lb n="12905"/><p><span>an mhic sin a dhein an feall chómh grána san air.  Ach</span>
<lb n="12906"/><span>bhí taobh eile ar an sgéal.  Duine ana naomhtha ab eadh</span>
<lb n="12907"/><span>Dáibhid.  Bhí fhios aige an feall a bheith déanta ag</span>
<lb n="12908"/><span>an mac san agus gur pheaca ana mhalluighthe i n-aghaidh</span>
<lb n="12909"/><span>Dé an feall san.  Agus deir Naomh Aguistin gur</span>
<lb n="12910"/><span>bh'é rud a bhí ag brise croidhe an athar 'ná gan aon</span>
<lb n="12911"/><span>uain a bheith fághalta ag an mac chun aithrighe dhéanamh</span>
<lb n="12912"/><span>sa pheaca san.  Thaisbeánfadh san ná raibh aon amadán-</span>
<lb n="12913"/><span>tacht sa bhuairt a bhí ar an athair.</span></p>
<lb n="12914"/>
<lb n="12915"/><p><span>Ach do lean an bhuairt ar an rí.  Bhí sé thuas 'n-a</span>
<lb n="12916"/><span>sheómsa féin agus é ag gol go h-árd agus ná féadfadh</span>
<lb n="12917"/><span>aoinne dul 'n-a ghoire ach gach aon ologón aige agus,</span>
<lb n="12918"/><span>“Ó, a Absaloim a mhic mo chroidhe! a Absaloim a mhic</span>
<lb n="12919"/><span>mo chroidhe!” adeireadh sé.  D'airigh na daoine</span>
<lb n="12920"/><span>go léir é, agus d'airigh an tsluagh a bhí tar éis an chatha</span>
<lb n="12921"/><span>chur díobh é, agus bhíodar go léir go troma-chroidheach</span>
<lb n="12922"/><span>agus go dúbhach agus go dubrónach, i dtreó gur dhóich</span>
<lb n="12923"/><span>le duine ortha, i n-inead an chatha mhóir a bheith buaidhte</span>
<lb n="12924"/><span>acu do'n rí, gur bh'amhlaidh a bhí inór-chath caillte acu</span>
<lb n="12925"/><span>air.  Dhiúltuighdar do dhul isteach i n-aon chor sa</span>
<lb n="12926"/><span>chathair.</span></p>
<lb n="12927"/>
<lb n="12928"/><p><span>NÁISIÚN 'N-A DHÁ CHUID.</span></p>
<lb n="12929"/>
<lb n="12930"/><p><span>Chonaic Ióab an tocht agus an bhuairt agus an diom-</span>
<lb n="12931"/><span>bádh ar an sluagh agus iad ag diúltú do dhul isteach</span>
<lb n="12932"/><span>sa chathair, agus Dáibhid thuas 'n-a sheómra agus é</span>
<lb n="12933"/><span>ag lógóireacht i ndiaidh Absaloim.  Chuaidh sé suas ag</span>
<lb n="12934"/><span>triall air agus do labhair sé leis.</span></p>
<lb n="12935"/>
<lb n="12936"/><p><span>“Tá diombádh curtha indiu agat ar do cháirdibh go</span>
<lb n="12937"/><span>léir,” ar seisean.  “Tá sé buailte isteach 'n-a n-aigne</span>
<lb n="12938"/><span>agat gur chuma leat sínte marbh iad go léir ach go</span>
<lb n="12939"/><span>mbeadh.  Absalom beó agat.  Do throideadar cath</span></p>
</div>
<pb n="456"/>
<div><lb n="12940"/><p><span>dhuit agus do rugadar buadh dhuit agus siné buidheachas</span>
<lb n="12941"/><span>atá agat ortha.  Ní h-é ar thuit díobh féin atá ag</span>
<lb n="12942"/><span>déanamh aon bhuartha dhuit ach an fear fé ndeár an</span>
<lb n="12943"/><span>toirmeasg go léir isé atá ag déanamh buartha</span>
<lb n="12944"/><span>dhuit.  Deirim an méid seo leat, a rí.  Eirigh as san</span>
<lb n="12945"/><span>agus imthig amach agus labhair leis an sluagh.  Labhair</span>
<lb n="12946"/><span>leis na fearaibh a throid ar do shon agus a thug saor tu</span>
<lb n="12947"/><span>ó lámhaibh do namhad.  Cuir áthas aigne ortha.  Tabhair</span>
<lb n="12948"/><span>le tuisgint dóibh gurab ionmhuin leat iad agus gur</span>
<lb n="12949"/><span>mór agat iad, agus gur mór agat an gníomh atá déanta</span>
<lb n="12950"/><span>acu ar do shon.  Tabhair an méid sin sásaimh aigne</span>
<lb n="12951"/><span>dhóibh, nú mara ndeinir, deimhnighim-se dhuit, i láthair</span>
<lb n="12952"/><span>an Tighearna, ná beidh oiread agus aon fhear amháin</span>
<lb n="12953"/><span>acu anso agat ar maidin amáireach.  Ní fhanfidh</span>
<lb n="12954"/><span>oiread agus duine acu agat anso, agus ansan beidh</span>
<lb n="12955"/><span>an sgéal níosa mheasa agat ná mar a bhí an lá ba</span>
<lb n="12956"/><span>chruadha d'ár tháinig riamh ort ó thosach do shaoghail!”</span></p>
<lb n="12957"/>
<lb n="12958"/><p><span>Do dhein Dáibhid rud air.  Tháinig sé anuas as an</span>
<lb n="12959"/><span>seómra agus chuaidh sé amach go geata na catharach</span>
<lb n="12960"/><span>chun cainnte leis an sluagh.  Do chruinnigh na daoine</span>
<lb n="12961"/><span>chuige láithreach agus do labhair sé leó mar ba chóir.</span></p>
<lb n="12962"/>
<lb n="12963"/><p><span>Taisbeánan an tuairisg atá sa Bhíobla, sa n-áit sin,</span>
<lb n="12964"/><span>go raibh an náisiún 'n-a dhá chuid.  Tugtar “Israél”</span>
<lb n="12965"/><span>ar an gcuid de'n náisiún a chuaidh le h-Absalom agus</span>
<lb n="12966"/><span>tugtar “Iúda” ar an gcuid a dh'fhan dílis do Dháibhid</span>
<lb n="12967"/><span>agus do tháinig ag triall air nuair a bhí sé ar a theiche,</span>
<lb n="12968"/><span>agus do throid an mór chath dhó i gcoilltibh Ephraim.</span>
<lb n="12969"/><span>Tar éis an chatha d'imthigh “Israél” abhaile agus d'fhan</span>
<lb n="12970"/><span>“Iúda” lastoir d'abhainn i bh'fhochair Dháibhid.  Ach</span>
<lb n="12971"/><span>bíodh go dtugtar an dá ainm sin ar an dá shluagh bhí</span>
<lb n="12972"/><span>daoine as gach treibh de'n dá threibh déag ins gach</span>
<lb n="12973"/><span>sluagh acu.</span></p>
<lb n="12974"/>
<lb n="12975"/><p><span>Nuair a chuir Dáibhid an bhuairt de agus tháinig sé</span>
<lb n="12976"/><span>go geata na catharach agus do labhair sé le n-a mhuinntir</span>
<lb n="12977"/><span>féin bhíodar ana shásta agus ana mhórchroidheach agus</span>
<lb n="12978"/><span>d'fhanadar go léir i n'fhochair.</span>
<lb n="12979"/></p>
</div>
<pb n="457"/>
<div><lb n="12980"/><p><span>Ach i dtaobh na muinntire eile, i. Israél, .i. muinn-</span>
<lb n="12981"/><span>tire Absaloim, na daoine a bhí imthighthe abhaile tar</span>
<lb n="12982"/><span>éis an chatha, gach duine acu chun a thighe féin, bhí an</span>
<lb n="12983"/><span>sgéal go h-ait acu.  Bhí Absalom marbh.  Ní raibh</span>
<lb n="12984"/><span>rí ós a gcionn.  Bhí gach aon rud 'gha chur 'n-a luighe</span>
<lb n="12985"/><span>ortha gur ró mhaith an rud dóibh dá mbeadh síothcháin</span>
<lb n="12986"/><span>déanta airís acu le Dáibhid agus iad thar n-ais fé n-a</span>
<lb n="12987"/><span>láimh.  Bhí cainnt agus aighneas agus cur thré chéile</span>
<lb n="12988"/><span>ar siubhal ins gach treibh de'n dá threibh déag.  An</span>
<lb n="12989"/><span>chuid do gach treibh a dh'fhan dílis do Dháibhid 'ghá rádh</span>
<lb n="12990"/><span>leis an gcuid eile nár bh'fhearra dhóibh rud a dhéanfidís</span>
<lb n="12991"/><span>'ná iad féin do chaitheamh suas ar an rí agus síothchain</span>
<lb n="12992"/><span>do dhéanamh leis.  Sa chainnt agus sa n-aighneas eatartha</span>
<lb n="12993"/><span>ní raibh gníomh fóghanta d'ár dhein Dáibhid riamh nár</span>
<lb n="12994"/><span>tarraigeadh anuas agus nár moladh.  Do cuimhnigheadh</span>
<lb n="12995"/><span>conus mar a dh'fhuasgail sé clann Israéil, airís agus</span>
<lb n="12996"/><span>airís, ó n-a namhdaibh.</span></p>
<lb n="12997"/>
<lb n="12998"/><p><span>Bhí cúntas ag dul ag triall ar Dháibhid i dtaobh na</span>
<lb n="12999"/><span>cainnte agus i dtaobh an aighnis a bhí ar siubhal.  Ní</span>
<lb n="13000"/><span>baoghal ná gur leog sé do'n uile shaghas ráflaí dul</span>
<lb n="13001"/><span>amach 'ghá chur i n-iúil, aon duine do thiocfadh ag triall</span>
<lb n="13002"/><span>air féin ag lorg síothchána go raibh an tsíothcháin le</span>
<lb n="13003"/><span>fághail aige.  Níor bh'fhada go rabhadar ag teacht</span>
<lb n="13004"/><span>ar shálaibh a chéile.  Níor bh'fhada go raibh an náisiún</span>
<lb n="13005"/><span>go léir ag glaodhach air 'ghá iarraidh air teacht abhaile</span>
<lb n="13006"/><span>go Ierúsalem chucha, abhaile chun a thighe féin.</span></p>
<lb n="13007"/>
<lb n="13008"/><p><span>Bhí a theachtairí go tiugh ag dul uaidh go Ierúsalem</span>
<lb n="13009"/><span>agus ag tabhairt gach tuairisge ag triall air.  Agus</span>
<lb n="13010"/><span>bhí a cháirde féin, leis, aige i gcathair Ierúsalem, agus</span>
<lb n="13011"/><span>iad ag labhairt go gasta leis na daoine agus ag</span>
<lb n="13012"/><span>déanamh gach aon tsaghas tairbhthe dhó.  Chómh luath agus</span>
<lb n="13013"/><span>thuig sé go raibh an t-am tagaithe chun gluaiste d'fhág</span>
<lb n="13014"/><span>sé an Dún agus tháinig sé féin agus a mhuinntir go</span>
<lb n="13015"/><span>bruach abhan Iórdain.</span>
<lb n="13016"/></p>
</div>
<pb n="458"/>
<div><lb n="13017"/><p><span>MEPHIBOSET.</span></p>
<lb n="13018"/>
<lb n="13019"/><p><span>Tháinig Dáibhid agus an méid fear a bhí i n' fhochair</span>
<lb n="13020"/><span>thánadar go bruach na h-abhan, ar aghaidh Ghalgala soir,</span>
<lb n="13021"/><span>díreach sa n-áit 'n-ar h-osgaladh le mírbhúilt an tslighe</span>
<lb n="13022"/><span>tríd an abhainn sin abhfad roimis sin, do chlainn Israéil</span>
<lb n="13023"/><span>nuair a bhí Iósue 'ghá dtabhairt isteach sa Talamh</span>
<lb n="13024"/><span>Naomhtha.  Um an dtaca 'n-a raibh Dáibhid agus a</span>
<lb n="13025"/><span>chualacht ar bruach na h-abhan bhí a raibh laistiar, de</span>
<lb n="13026"/><span>threibh Iúda, tagaithe chómh fada le Galgala, chun fáilte</span>
<lb n="13027"/><span>chur roimis an rí agus é bhreith leó abaile go cathair</span>
<lb n="13028"/><span>Ierúsalem.  Nuair a fuaradar go raibh an rí ar bruach</span>
<lb n="13029"/><span>na h-abhan, ar an dtaobh thoir, do ritheadar isteach sa</span>
<lb n="13030"/><span>n-uisge chun dul ag triall ar an rí.</span></p>
<lb n="13031"/>
<lb n="13032"/><p><span>Gach aoinne a bhí tar éis gabháil le h-Absalom, agus</span>
<lb n="13033"/><span>a mheas go raibh fearg an rí tuillte aige, agus d'airigh</span>
<lb n="13034"/><span>go raibh an rí chun na ndroch ghníomh do mhaitheamh, do</span>
<lb n="13035"/><span>bhrostuighdar go léir chun iad féin do chaitheamh suas</span>
<lb n="13036"/><span>air agus maitheamhnachas a dh'iarraidh air.  Agus feuch!</span>
<lb n="13037"/><span>cé bhí ar an gcéad fhear de'n aicme sin ach Semei! an</span>
<lb n="13038"/><span>fear céadna úd a thug an masla go léir do'n rí nuair</span>
<lb n="13039"/><span>a bhí sé ag imtheacht a' cathair Ierúsalem ag teiche ó</span>
<lb n="13040"/><span>Absalom!  Do chaith sé é féin ar an dtalamh i láthair</span>
<lb n="13041"/><span>an rí, “Ó, a rí,” ar seisean, “ná h-agair orm an</span>
<lb n="13042"/><span>easonóir úd a thugas duit nuair a bhís ag teacht amach</span>
<lb n="13043"/><span>a' Ierúsalem.  Admhuighim gur dheineas go h-olc é,</span>
<lb n="13044"/><span>gur dheineas go caillte é, agus is me an chéad duine</span>
<lb n="13045"/><span>a tháinig anso indiu, de threibh Ióseph, chun maitheamh-</span>
<lb n="13046"/><span>nachais a dh'iarraidh ort, a rí chómhachtaigh!  “Bhí Abisai,</span>
<lb n="13047"/><span>an fear úd a dh'iarr cead ar an rí chun an chinn do</span>
<lb n="13048"/><span>sguabadh le buille 'chlaidheamh de'n Semei céadna</span>
<lb n="13049"/><span>nuair a bhí sé ag spídiúchán ar an rí, bhí sé láithreach an</span>
<lb n="13050"/><span>uair sin nuair a bhí Semei sínte ar an dtalamh a</span>
<lb n="13051"/><span>d'iarraidh maitheamhnachais.  Do labhair sé.</span></p>
<lb n="13052"/>
<lb n="13053"/><p><span>“An amhlaidh a maithfar do Shemei seo anois,” ar</span></p>
</div>
<pb n="459"/>
<div><lb n="13054"/><p><span>seisean, “an chainnt mhasluightheach úd go léir a labhair</span>
<lb n="13055"/><span>sé i gcoinnibh an té go bhfuil ola an Tighearna air!”</span>
<lb n="13056"/><span>“Ná bídhidh liom, a chlann Sarbhia,” arsa Dáibhid.</span>
<lb n="13057"/><span>“Cad chuige dhaoibh bheith ag cur am' choinnibh indiu?</span>
<lb n="13058"/><span>An amhlaidh a curfar aon duine chun báis i n-Israél</span>
<lb n="13059"/><span>indiu mar gheall oraibh?  Ná fuil fhios agam go bhfuilim</span>
<lb n="13060"/><span>am' rí ar Israél indiu?  Ní curfar chun báis tu,” ar</span>
<lb n="13061"/><span>seisean le Semei, agus do dhearbhuigh sé ná curfí.</span></p>
<lb n="13062"/>
<lb n="13063"/><p><span>An fear úd, Síba, seirbhíseach Shaul, n-ar órduigh</span>
<lb n="13064"/><span>Dáibhid dó saoghaltas Shaul do chur chun taisge do</span>
<lb n="13065"/><span>Mhephiboset, mac Iónatain, ní raibh Dáibhid abhfad</span>
<lb n="13066"/><span>imthighthe as an gcathair nuair a lean an Síba san é agus</span>
<lb n="13067"/><span>a tháinig sé suas leis.</span></p>
<lb n="13068"/>
<lb n="13069"/><p><span>“Cár fhágais Mephiboset?” arsa Dáibhid leis.</span></p>
<lb n="13070"/>
<lb n="13071"/><p><span>“D'fhan sé ag muinntir Absaloim, a rí,” arsa Síba.</span></p>
<lb n="13072"/>
<lb n="13073"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Dáibhid, “Bíodh an estát agat-</span>
<lb n="13074"/><span>sa.”</span></p>
<lb n="13075"/>
<lb n="13076"/><p><span>“Nuair a tháinig Dáibhid abhaile go Ierúsalem</span>
<lb n="13077"/><span>tháinig Miphiboset chuige agus é ag feuchaint go dúbhach,</span>
<lb n="13078"/><span>gan nighe gan bearradh.</span></p>
<lb n="13079"/>
<lb n="13080"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh duit fanmhaint am' dhiaidh?” arsa</span>
<lb n="13081"/><span>Dáibhid leis.</span></p>
<lb n="13082"/>
<lb n="13083"/><p><span>“Ní fhanfinn ad' dhiaidh, a rí,” arsa Mephiboset, “dá</span>
<lb n="13084"/><span>mbead an chuisidheacht agam; d'iarras ar Shíba an t-asal</span>
<lb n="13085"/><span>a ghabháil dom agus é chur i dtreó chun marcaidheachta.</span>
<lb n="13086"/><span>D'eitigh sé me agus d'fhág sé 'n-a dhiaidh me.  Ansan,</span>
<lb n="13087"/><span>a rí, do dhaor sé me ad' láthair-se.  Ach is eól dom,</span>
<lb n="13088"/><span>a rí, ná raibh tuillte ag teaghlach m'athar uait ach bás,</span>
<lb n="13089"/><span>agus do thógais chughat mise agus chuiris am' shuidhe</span>
<lb n="13090"/><span>me chun do bhúird féin.  Ní'l aon chúis ghearáin agam,</span>
<lb n="13091"/><span>a rí, agus ní'l a thuille le rádh agam.”</span></p>
<lb n="13092"/>
<lb n="13093"/><p><span>“Ná h-abair a thuille,” arsa Dáibhid.  “Dein</span>
<lb n="13094"/><span>féin agus Síba an estát do roinnt eadaraibh.”</span></p>
<lb n="13095"/>
<lb n="13096"/><p><span>“Bíodh an estát go léir aige, a rí,” arsa Mephiboset.</span>
<lb n="13097"/><span>“is cuma liom-sa cad a dhéanfidh an estát ó tá mo</span>
<lb n="13098"/><span>rí sa bhaile slán airís 'n-a thigh féin.”</span>
<lb n="13099"/></p>
</div>
<pb n="460"/>
<div><lb n="13100"/><p><span>Deir lucht eóluis gur dhein Dáibhid an méid sin go</span>
<lb n="13101"/><span>h-eugcórtha.  Tuigtear gur dhein Síba beart ghasta;</span>
<lb n="13102"/><span>go raibh fhios aige, sar ar lean sé Dáibhid, go mbeadh</span>
<lb n="13103"/><span>an buadh ag Dáibhid sa deire.  Ansan gur dhein sé an</span>
<lb n="13104"/><span>feall ar Mhephiboset agus gur chuir sé an bhréag air</span>
<lb n="13105"/><span>chun Dáibhid, gur chreid Dáibhid an bhréag, gan fanmhaint</span>
<lb n="13106"/><span>leis “an tarna sgéal,” gur thug sé a bhreith chómh luath</span>
<lb n="13107"/><span>agus d'airigh sé an chéad sgéal.  Annsan airís, nuair</span>
<lb n="13108"/><span>airigh sé an méid a bhí le rádh ag Mephiboset go raibh</span>
<lb n="13109"/><span>aige an estát do thabhairt thar n-ais dó.  D'á bhrígh sin,</span>
<lb n="13110"/><span>gur dhein sé eugcóir ar dtúis nuair a chreid sé an</span>
<lb n="13111"/><span>bhréag chómh tapaidh, agus gur dhein sé eugcóir eile</span>
<lb n="13112"/><span>nuair nár thug sé an estát go léir do Mhephiboset.</span></p>
<lb n="13113"/>
<lb n="13114"/><p><span>Bhí duin'uasal aosta 'n-a chómhnuidhe i nGalaad nuair</span>
<lb n="13115"/><span>a chuaidh Dáibhid agus a chualacht isteach sa Dún.  Ber-</span>
<lb n="13116"/><span>sellai ab ainm do'n duin'uasal san.  Fear ana</span>
<lb n="13117"/><span>shaidhbhir ab eadh é agus fear fóghanta ab eadh é.  Chómh</span>
<lb n="13118"/><span>luath agus fuair sé go raibh Dáibhid agus a chualacht</span>
<lb n="13119"/><span>tagaithe isteach sa Dún chuir sé a ndóithin bídh ag triall</span>
<lb n="13120"/><span>ortha agus a ndóithin dighe agus a ndóithin de gach aon</span>
<lb n="13121"/><span>chóir eile do thuig sé a dh'fhéadfadh bheith i n-easnamh</span>
<lb n="13122"/><span>ortha.  Nuair a h-innseadh dó go raibh Dáibhid ar</span>
<lb n="13123"/><span>bruach na h-aban agus go raibh a mhuinntir féin, clann</span>
<lb n="13124"/><span>Israéil, ar an dtaobh thiar de'n abhainn agus iad 'ghá</span>
<lb n="13125"/><span>bhreith leó abhaile go Ierúsalein airís, tháinig sé</span>
<lb n="13126"/><span>agus do rug sé Dáibhid agus a chualacht treasna na</span>
<lb n="13127"/><span>h-abhan siar.</span></p>
<lb n="13128"/>
<lb n="13129"/><p><span>“Tá sé chómh maith agat teacht liom go Ierúsalem,”</span>
<lb n="13130"/><span>arsa Dáibhid leis, “agus tabharfad-sa saoghal sámh</span>
<lb n="13131"/><span>suaineasach duit, tá sé tuillte agat uaim.”</span></p>
<lb n="13132"/>
<lb n="13133"/><p><span>Bhí Bersellaí cheithre fichid an uair sin.  “Ní fiú</span></p>
</div>
<pb n="461"/>
<div><lb n="13134"/><p><span>dhomh-sa anois, a rí,” ar seisean le Dáibhid, “dul i</span>
<lb n="13135"/><span>n-aon bhall ó'n mbaile.  Tá mo thréimhse caithte.  Ní'l</span>
<lb n="13136"/><span>ionam feasta suim do chur i sódhluistíbh ná i mbia a</span>
<lb n="13137"/><span>bheadh milis seachas a mhalairt.  Táim spaidchluasach</span>
<lb n="13138"/><span>leis an aois agus ní féidir dom suim do chur i</span>
<lb n="13139"/><span>gceóltaibh binne ná i suairceas guthana cantainne.</span>
<lb n="13140"/><span>Raghad leat tamal de'n tslighe, a rí, siar ó'n abhainn</span>
<lb n="13141"/><span>seo agus ansan leog dom dul thar n-ais abhaile chun</span>
<lb n="13142"/><span>mo chatharach féin i dtreó go n-adhlacfar me i</span>
<lb n="13143"/><span>n-aice m'athar agus mo mháthar.  Ach siné Chamaam,</span>
<lb n="13144"/><span>a rí, téidheadh sé led' Shoillse agus dein dó mar</span>
<lb n="13145"/><span>is áil led' Shoillse, a rí.”</span></p>
<lb n="13146"/>
<lb n="13147"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Dáibhid, “tagadh Chamaam</span>
<lb n="13148"/><span>liom agus déanfad dó-san an nídh a thaithnfidh leat.”</span></p>
<lb n="13149"/>
<lb n="13150"/><p><span>Deir lucht eóluis gur mhac do'n tseanduine gur</span>
<lb n="13151"/><span>bh'eadh Chamaam.</span></p>
<lb n="13152"/>
<lb n="13153"/><p><span>Nuair a bhí an rí agus a chualacht go léir ar an dtaobh</span>
<lb n="13154"/><span>thiar de'n abhainn thug an rí póg do Bhersellai agus</span>
<lb n="13155"/><span>do leog sé uaidh abhaile é chun a thighe féin.</span></p>
<lb n="13156"/>
<lb n="13157"/><p><span>Tháinig an rí, agus Chamaam 'n-a theannta, isteach</span>
<lb n="13158"/><span>i nGalgala, agus pobul Iúda, óir isiad a bhí tar éis</span>
<lb n="13159"/><span>é thabhairt thar abainn anoir.  Ní raibh ach leath phobuil</span>
<lb n="13160"/><span>Israéil 'ghá thabhairt thar abhainn i dteannta phobuil</span>
<lb n="13161"/><span>Iúda.  Nuair a tháinig sé isteach i nGalgala do rith</span>
<lb n="13162"/><span>an chuid eile de phobul Israéil chuige.</span></p>
<lb n="13163"/>
<lb n="13164"/><p><span>“Feuch, a rí,” ar siad “tá eugcóir déanta ag</span>
<lb n="13165"/><span>pobul Iúda orainn.  Do ghuideadar an rí uainn.</span>
<lb n="13166"/><span>Do thugadar féin thar abhainn an rí.  Bhí sé chómh ceart</span>
<lb n="13167"/><span>againn-na bheith 'ghá thabhairt thar abhainn agus a bhí sé</span>
<lb n="13168"/><span>ag pobul Iúda.”</span></p>
<lb n="13169"/>
<lb n="13170"/><p><span>“Is giorra dhúinn-na é 'ná dhaoibh-se!” arsa pobul</span>
<lb n="13171"/><span>Iúda.  “Cad is gádh an fhearg?  Ar itheamair aon</span>
<lb n="13172"/><span>phioc de'n rí?</span></p>
<lb n="13173"/>
<lb n="13174"/><p><span>“Is mó sinn-na fó dheich 'ná sibh-se,” arsa pobul</span>
<lb n="13175"/><span>Israéil.  “Tá ár gceart chun an rí deich n-uaire chómh</span>
<lb n="13176"/><span>maith leis an gceart atá agaibh-se chuige.  Cad chuige</span></p>
</div>
<pb n="462"/>
<div><lb n="13177"/><p><span>dhaoibh an eugcóir seo dhéanamh orainn?  Cad 'n-a</span>
<lb n="13178"/><span>thaobh nár innseabhair dúinn go rabhabhair ag dul</span>
<lb n="13179"/><span>chun an rí thabhairt abhaile agus leogaint dúinn bheith</span>
<lb n="13180"/><span>sa n-obair chómh maith libh?  Níor dheineabhair, mar</span>
<lb n="13181"/><span>theastuigh uaibh an eugcóir do dhéanamh orainn agus</span>
<lb n="13182"/><span>sinn do chimeád amach as an obair.  Tá eugcóir throm</span>
<lb n="13183"/><span>déanta agaibh orainn.”</span></p>
<lb n="13184"/>
<lb n="13185"/><p><span>Do lean an t-aighneas ar an gcuma san ar feadh</span>
<lb n="13186"/><span>tamail idir an dá phobul agus an fhearg ag lasadh acu</span>
<lb n="13187"/><span>chun a chéile.  Fé dheire do labhair fear de phobul</span>
<lb n="13188"/><span>Israéil, Seba ab ainm dó.  Droch dhuine ab eadh é.</span>
<lb n="13189"/><span>Nuair a fuair sé an t-aighneas ag dul i ngéire do</span>
<lb n="13190"/><span>shéid sé adharc agus ghlaoidh sé chuige pobul Israéil</span>
<lb n="13191"/><span>agus do labhair sé leó.  “A phobul Israéil,” ar</span>
<lb n="13192"/><span>seisean, “cad é an chuid atá againn-na de Dháibhid?</span>
<lb n="13193"/><span>Cad í an oighreacht atá againn i mac Isai?  Téidhidh</span>
<lb n="13194"/><span>go léir abhaile, gach aoinne chun a thighe féin.”</span></p>
<lb n="13195"/>
<lb n="13196"/><p><span>D'imthigh pobul Israéil go léir abhaile agus d'fhágadar</span>
<lb n="13197"/><span>ansan Dáibhid agus pobul Iúda.  Thug pobul Iúda an</span>
<lb n="13198"/><span>rí abhaile leó go dtí cathair Ierúsalem.</span></p>
<lb n="13199"/>
<lb n="13200"/><p><span>Nuair a bhí Dáibhid sa bhaile do chuimhnigh sé ar Sheba.</span>
<lb n="13201"/><span>Do labhair sé le h-Amasa, taoiseach uasal airm a bhí</span>
<lb n="13202"/><span>aige, fear ana chródha.</span></p>
<lb n="13203"/>
<lb n="13204"/><p><span>“Cruinnigh chugham fir Iúda, a Amasa,” ar seisean,</span>
<lb n="13205"/><span>“agus bídís cruinnighthe anso agat amanarthar.</span></p>
<lb n="13206"/>
<lb n="13207"/><p><span>D'imtigh Amasa chun na bhfear do chruinniú ach ní</span>
<lb n="13208"/><span>raibh sé chómh tapaidh leis an obair agus do thaithn leis</span>
<lb n="13209"/><span>an rí.  Do ghlaoidh an rí ar Abisai.</span></p>
<lb n="13210"/>
<lb n="13211"/><p><span>“Feuch,” ar seisean, “má sgaoiltear leis an</span>
<lb n="13212"/><span>Seba úd beidh sé níosa mheasa dhúinn 'ná mar a bhí</span>
<lb n="13213"/><span>Absalom.  Imthigh agus tóg leat fir do thighearna Ióab</span>
<lb n="13214"/><span>agus lean é siúd sar a bhfaghadh sé cathair, dhaingean</span>
<lb n="13215"/><span>éigin agus go raghadh sé isteach innti uainn.</span></p>
<lb n="13216"/>
<lb n="13217"/><p><span>D'imthigh Abisai agus thóg sé leis na fir ba chródha a</span>
<lb n="13218"/><span>bhí ag Ióab, na Ceretí agus na Pheletí, agus na fir</span>
<lb n="13219"/><span>chródha eile go léir agus d'imthighdar ar thóir Sheba.</span>
<lb n="13220"/></p>
</div>
<pb n="463"/>
<div><lb n="13221"/><p><span>IÓAB.</span></p>
<lb n="13222"/>
<lb n="13223"/><p><span>Deirtear go ndeigh na fir chródha a bhí ag Ióab go</span>
<lb n="13224"/><span>ndeighdar go léir ar thóir Sheba, ach is léir ó'n gcuma</span>
<lb n="13225"/><span>'n-a n-innstear an sgéal nár fhan Ióab sa bhaile 'n-a</span>
<lb n="13226"/><span>ndiaidh ach gur ghluais sé i n-aonfheacht leó.</span></p>
<lb n="13227"/>
<lb n="13228"/><p><span>Is léir, leis, ó innsint an sgéil agus ó n-a lán</span>
<lb n="13229"/><span>neithe d'ár thuit amach, ná raibh Ióab geal d'Amasa.</span>
<lb n="13230"/><span>Bhí aigne Dháibhid dorcha do Ióab ó'n lá a mhairbh sé</span>
<lb n="13231"/><span>Abner, agus do thuig Ióab gur bh'annsa le Dáibhid</span>
<lb n="13232"/><span>Amasa 'ná é féin agus bhí amhras aige go gcuirfadh</span>
<lb n="13233"/><span>Dáibhid as an rí-fhéinnidheacht é féin lá éigin agus</span>
<lb n="13234"/><span>go ndéanfadh sé rí féinne d'Amasa.  Bhí an ceart</span>
<lb n="13235"/><span>aige sa méid sin.  Bheadh an t-atharú san abhfad roimhe</span>
<lb n="13236"/><span>sin ach Ióab a bheith ró thréan, ró ábalta, ró ghasta,</span>
<lb n="13237"/><span>agus an bháidh ró mhór a bheith ag an sluagh leis.</span></p>
<lb n="13238"/>
<lb n="13239"/><p><span>An lá san féin, nuair a chonaic Ióab gur d'Amasa</span>
<lb n="13240"/><span>a thug Dáibhid órdú dul ar thóir Sheba do thuig sé gur</span>
<lb n="13241"/><span>tugadh d'Amasa an t-órdú ba cheart a thabhairt dó féin,</span>
<lb n="13242"/><span>agus tháinig buile feirge air chun Amasa.  Nuair a</span>
<lb n="13243"/><span>dhein Amasa an ríghneas agus do tugadh an t-órdú</span>
<lb n="13244"/><span>d'Abisai do thuig Ióab gur bh'shin eugcóir eile air féin.</span>
<lb n="13245"/><span>Ach, dar leis, ní raibh an eugcóir sin chómh h-olc leis</span>
<lb n="13246"/><span>an gcéad eugcóir, mar beirt drithár ab eadh é féin</span>
<lb n="13247"/><span>agus Abisa'.</span></p>
<lb n="13248"/>
<lb n="13249"/><p><span>Chomáin Ióab agus Abisai leó ar thóir Sheba.  Nuair</span>
<lb n="13250"/><span>a shroiseadar an chloch mhór ag Gabaon tháinig</span>
<lb n="13251"/><span>Amasa suas leó agus tuille slógh aige.  Tháinig Ióab</span>
<lb n="13252"/><span>chuige ag cur fáilte roimis.  Do rug sé ar smeigín</span>
<lb n="13253"/><span>ar Amasa chun póige thabhairt dó.  Bhí claidheamh i</span>
<lb n="13254"/><span>bhfolach aige.  Nuair a rug sé ar smeigín air le n-a</span>
<lb n="13255"/><span>láimh dheis do sháidh sé an claidheam tré n-a thaobh leis</span>
<lb n="13256"/><span>an láimh chlé.  Do thuit Amasa marbh ar an láthair</span></p>
</div>
<pb n="464"/>
<div><lb n="13257"/><p><span>sin.  Do fágadh ansan é agus do ghluais an bheirt</span>
<lb n="13258"/><span>drithár ar an dtóir.</span></p>
<lb n="13259"/>
<lb n="13260"/><p><span>Bhí cuid de mhuinntir Ióab ag teacht 'n-a dhiaidh.</span>
<lb n="13261"/><span>Chonacadar an duine marbh ar an mbóthar.</span></p>
<lb n="13262"/>
<lb n="13263"/><p><span>“Feuch!” ar siad, “mar a bhfuil an fear úd a</span>
<lb n="13264"/><span>cheap bheith 'n-a rí féinne ós ár gcionn i n-inead Ióab.</span></p>
<lb n="13265"/>
<lb n="13266"/><p><span>Do stadadh gach buidhean fé mar a thagadh.  Fé</span>
<lb n="13267"/><span>dheire tháinig duine muinnteartha d'Amasa agus thóg</span>
<lb n="13268"/><span>sé an corp agus do rug sé i leithtaoibh ó'n mbóthar é</span>
<lb n="13269"/><span>agus chlúduigh sé é, i dtreó ná feachaidh a thuille de'n</span>
<lb n="13270"/><span>tsluagh é, agus gur leanadar ar an dtóir gan aon</span>
<lb n="13271"/><span>stad a dhéanamh.</span></p>
<lb n="13272"/>
<lb n="13273"/><p><span>Bhí Seba tar éis mórán daoine do bhailiú chuige agus</span>
<lb n="13274"/><span>dul isteach i gcathair láidir i dtreibh Nephtalí, cathair</span>
<lb n="13275"/><span>Abéla.  Tháinig Ióab agus a shluagh chun na catharach san</span>
<lb n="13276"/><span>agus thímpaladar í agus thosnuighdar ar na fallaíbh</span>
<lb n="13277"/><span>do leagadh, agus ar chlaidhe do chur suas mórthímpal</span>
<lb n="13278"/><span>ar an gcathair lasmuich chun na ndaoine do dhúnadh</span>
<lb n="13279"/><span>isteach go daingean.  Bhí bean eagnaidhe sa chathair.</span>
<lb n="13280"/><span>Tháinig sí go dtí falla na catharach agus chuir sí</span>
<lb n="13281"/><span>glaodh aisti:—</span></p>
<lb n="13282"/>
<lb n="13283"/><p><span>“An bhfuil an rí féinne, Ióab, ansan?” ar sisi.</span></p>
<lb n="13284"/>
<lb n="13285"/><p><span>“Tá sé le fághail,” arsan fear amuich.</span></p>
<lb n="13286"/>
<lb n="13287"/><p><span>“Curtar anso chugham é,” ar sisi.  “Oirean dom</span>
<lb n="13288"/><span>cainnt a dhéanamh leis.”</span></p>
<lb n="13289"/>
<lb n="13290"/><p><span>Tháinig Ióab.  “Cad 'tá uait, a bhean?” ar seisean.</span></p>
<lb n="13291"/>
<lb n="13292"/><p><span>“An tusa Ióab?” ar sisi.</span></p>
<lb n="13293"/>
<lb n="13294"/><p><span>“Is me,” ar seisean.</span></p>
<lb n="13295"/>
<lb n="13296"/><p><span>“Is seanfhochal é,” ar sisi; “dein t'fhiafraighe i</span>
<lb n="13297"/><span>n-Abéla agus beidh deire leis.”  Táthaoi chun muinn-</span>
<lb n="13298"/><span>tire an Tighearna do chur chun báis, agus measan sibh</span>
<lb n="13299"/><span>léirsgrios do dhéanamh orainn, agus ní h-eól dúinn</span>
<lb n="13300"/><span>cad é an chúis atá orainn.  Níor cuireadh aon cheist</span>
<lb n="13301"/><span>chughainn.</span></p>
<lb n="13302"/>
<lb n="13303"/><p><span>“Nár leogaidh Dia go ndéanfimís lot ná léir-</span>
<lb n="13304"/><span>sgrios gan chúis, a bhean!” arsa Ióab, “ach tá istigh</span></p>
</div>
<pb n="465"/>
<div><lb n="13305"/><p><span>sa chathair sin agaibh fear gur b'ainm dó Seba.  Do</span>
<lb n="13306"/><span>thóg an fear san a lámh i n-aghaidh an rí.  Cuir chughainn</span>
<lb n="13307"/><span>amach an fear san agus imtheóchaimíd uaibh.”</span></p>
<lb n="13308"/>
<lb n="13309"/><p><span>“Curfar a cheann thar falla amach chughaibh,” ars an</span>
<lb n="13310"/><span>bhean.</span></p>
<lb n="13311"/>
<lb n="13312"/><p><span>D'imthigh sí ó'n bhfalla isteach sa chathair.  Do</span>
<lb n="13313"/><span>chruinnigh sí fir na catharach agus do labhair sí leó.</span>
<lb n="13314"/><span>Thug sí cómhairle a leasa dhóibh.  Do rugadh ar</span>
<lb n="13315"/><span>Sheba agus baineadh an ceann de agus do caitheadh</span>
<lb n="13316"/><span>an ceann thar falla amach.  Chómh luath agus chonaic</span>
<lb n="13317"/><span>an mhuinntir amuich an ceann bhíodar sásta.  D'imthigh-</span>
<lb n="13318"/><span>dar abhaile, gach duine chun a thighe féin.  As san</span>
<lb n="13319"/><span>amach bhí Ióab 'n-a rí-féinne ar shlóightibh Israéil</span>
<lb n="13320"/><span>go léir.  Ach bhí aimsir roimis.</span></p>
<lb n="13321"/>
<lb n="13322"/><p><span>AN TRIÚR BA CHRÓDHA.</span></p>
<lb n="13323"/>
<lb n="13324"/><p><span>Tar éis bháis an fhir sin, Seba, bhí an saoghal suainea-</span>
<lb n="13325"/><span>sach go leór ag Dáibhid.  D'eirigh na Philistínigh 'n-a</span>
<lb n="13326"/><span>choinnibh trí nú ceathair d'uairibh ach do bhuaidh sé ortha</span>
<lb n="13327"/><span>gach uair díobh.  I gcath dhíobh san ba dhóbair go mar-</span>
<lb n="13328"/><span>bhuightí é, ach do chosain Abisai é agus mhairbh sé an fear</span>
<lb n="13329"/><span>a bhí ag cómhrac leis.</span></p>
<lb n="13330"/>
<lb n="13331"/><p><span>Taisbeánan an cúntas atá againn ar na cathanaibh</span>
<lb n="13332"/><span>sin gur thug an Tighearna fir ana eagnaighe agus fir</span>
<lb n="13333"/><span>ana láidire, ana chródha, do Dháibhid, chun a ghnóthaí</span>
<lb n="13334"/><span>stáit agus a ghnóthaí cogaidh do chur chun cinn dó.</span>
<lb n="13335"/><span>Áirimhtear a n-ainimneacha dhúinn.  Curtar ar tosach</span>
<lb n="13336"/><span>fear gur bh'ainm dó Iesbaham.  Fear ana ghéar-</span>
<lb n="13337"/><span>chúiseach ab eadh é, ana dhoimhinn, agus bhíodh a stiúrú</span>
<lb n="13338"/><span>ana thairbhtheach nuair a bhíodh gádh le cómhairle.  Fear</span>
<lb n="13339"/><span>leicthe ab eadh é i n'fheuchaint ach má bhí sé lom bhí sé</span>
<lb n="13340"/><span>láidir thar barr.  I bhfogha d'ár thug sé, i gcath de sna</span></p>
</div>
<pb n="466"/>
<div><lb n="13341"/><p><span>cathanaibh úd, do mhairbh sé ocht gcéad fear le n-a láimh</span>
<lb n="13342"/><span>féin.</span></p>
<lb n="13343"/>
<lb n="13344"/><p><span>Curtar i n-aice leis an bhfear san fear gur bh'ainm</span>
<lb n="13345"/><span>dó Eleásar.  Bhí sé i gceann de sna cathanaibh céadna.</span>
<lb n="13346"/><span>D'imthigh an chuid de chlann Israéil a bhí i n'aice agus</span>
<lb n="13347"/><span>fágadh i n'aonar é ar aghaidh na namhad.  Do sheasaimh</span>
<lb n="13348"/><span>sé an fód i n' aonar agus bhí an namhaid ag tuitim fé</span>
<lb n="13349"/><span>n-a láimh go dtí gur iompuigh an méid a bhí beó acu</span>
<lb n="13350"/><span>uaidh.  Le n-a linn sin tháinig cabhair d'á mhuinntir</span>
<lb n="13351"/><span>féin chuige agus cuireadh an ruag ar fad ar an namhaid.</span>
<lb n="13352"/><span>Do fuaradh ansan go raibh lámh Eleásair teinn, ataithe</span>
<lb n="13353"/><span>ó oibriú an chlaidhimh agus do tógadh mórán saidhbhris</span>
<lb n="13354"/><span>ó sna corpaibh a bhí ar lár 'n-a thímpal.</span></p>
<lb n="13355"/>
<lb n="13356"/><p><span>Curtar i n-aice sin, ar an dtrímhadh fear, an fear</span>
<lb n="13357"/><span>láidir, Semma.  Do thárla, i gcath de sna cathanaibh</span>
<lb n="13358"/><span>úd adubhradh, gur fágadh i n'aonar é, ar aghaidh na</span>
<lb n="13359"/><span>bhPhilistíneach, istigh i bpáirc phiseánach.  Do sheasaimh</span>
<lb n="13360"/><span>sé agus do throid sé i n'aonar agus bhí na Philistínigh</span>
<lb n="13361"/><span>ag tuitim fé n-a chlaidheamh go dtí gur bhuaidh sé ortha</span>
<lb n="13362"/><span>agus gur chuir sé as an bpáirc amach iad.</span></p>
<lb n="13363"/>
<lb n="13364"/><p><span>B'shin iad an triúr fear ba threise a bhí ag Dáibhid,</span>
<lb n="13365"/><span>agus tá rainnt neithe do chuirfadh 'n-a luighe ar dhuine</span>
<lb n="13366"/><span>go raibh Dáibhid féin chómh láidir d'fhear le h-aoinne</span>
<lb n="13367"/><span>de'n triúr, nú b'féidir ní ba threise.  Nuair d'iarr sé</span>
<lb n="13368"/><span>ar Shaul cead a thabhairt dó dul agus cómhrac aonair a</span>
<lb n="13369"/><span>dhéanamh le Goliah agus nuair a bhí Saul ag diúltú,</span>
<lb n="13370"/><span>d'innis sé dhó conus mar a mhairbh sé féin león a tháinig</span>
<lb n="13371"/><span>agus do rug reithe uaidh as an dtréad.  Do lean sé</span>
<lb n="13372"/><span>an león agus do rug sé ar fhéasóig air agus thacht sé</span>
<lb n="13373"/><span>é.  Dhein sé an rud céadna uair eile, le beithir.  'N-a</span>
<lb n="13374"/><span>dhiaidh san, nuair a bhí sé ag teiche le n'anam ó Shaul</span>
<lb n="13375"/><span>tháinig sé ag triall ar an sagart, Acimelec, agus</span>
<lb n="13376"/><span>d'iarr sé air sleagh nú claidheamh a thabhairt dó, “Ní'l</span>
<lb n="13377"/><span>aon chlaidheamh anso agam,” arsa Acimelec, “ach</span>
<lb n="13378"/><span>claidheamh Gholiah, an fear mór úd a mharbhuighis féin</span>
<lb n="13379"/><span>i ngleann na terebínte.”</span>
<lb n="13380"/></p>
</div>
<pb n="467"/>
<div><lb n="13381"/><p><span>“Tabhair dom é,” arsa Dáibhid, “ní'l claidheam eile</span>
<lb n="13382"/><span>le fághail atá i n-aon ghaor do bheith chómh maith leis.”</span>
<lb n="13383"/><span>Do fuair sé an claidheam, agus siné an claidheamh a bhí</span>
<lb n="13384"/><span>aige ag troid i n-aghaidh a namhad in sna cathanaibh go</span>
<lb n="13385"/><span>léir a throid sé 'n-a dhiaidh san.  Thaisbeánfadh san go</span>
<lb n="13386"/><span>raibh Dáibhid ábalta ar an gclaidheamh san do láimh-</span>
<lb n="13387"/><span>seáil agus do bheartú chómh maith le Goliah féin.  D'á</span>
<lb n="13388"/><span>bhrígh sin measaim go raibh Dáibhid féin chómh láidir</span>
<lb n="13389"/><span>chómh cródha d'fhear le h-aoinne de'n triúr úd.  Pé</span>
<lb n="13390"/><span>sgéal é, bhí an ceathrar, gualainn le gualainn, ábalta</span>
<lb n="13391"/><span>ar aghaidh a thabhairt ar aon tsluagh a thiocfadh 'n-a gcoin-</span>
<lb n="13392"/><span>nibh, agus ar rian a lámh do chur ortha go daingean.</span>
<lb n="13393"/><span>Thug Dáibhid agus an triúr san rainnt mhaith aimsire</span>
<lb n="13394"/><span>i bhfochair a chéile.  Tháinig an triúr san chuige nuair a</span>
<lb n="13395"/><span>bí sé i n-uaimh Odallaim agus d'fhanadar i n'fhochair</span>
<lb n="13396"/><span>i gcómhnuidhe.</span></p>
<lb n="13397"/>
<lb n="13398"/><p><span>Do thárla, uair, go raibh Dáibhid agus a chualacht i</span>
<lb n="13399"/><span>ndún éigin lasmuich de Bhetlehem.  Bhí na Philistínigh</span>
<lb n="13400"/><span>istigh sa chathair sin Betlehem agus neart slógh acu.</span>
<lb n="13401"/><span>Bhí aithne ag Dáibhid ar an gcathair, mar do chaith sé a</span>
<lb n="13402"/><span>lán d'á óige ann.  Tháinig tart ana mhór air.  Chuimhnigh</span>
<lb n="13403"/><span>sé ar an umar áluinn uisge ghlain a bhí ag geata na</span>
<lb n="13404"/><span>catharach go bhféadadh gach aoinne deoch a bhaint as.</span></p>
<lb n="13405"/>
<lb n="13406"/><p><span>“Ó,” assa Dáibhid, “nách truagh gan deoch agam as</span>
<lb n="13407"/><span>an umar úd ag geata na catharach!”</span></p>
<lb n="13408"/>
<lb n="13409"/><p><span>D'airigh an triúr an focal.  Siúd fé dhéin na catharach</span>
<lb n="13410"/><span>iad.  D'osgaladar slighe dhóibh féin tré chorp slógh na</span>
<lb n="13411"/><span>bhPhilistíneach agus thugadar leó an t-uisge.  Nuair</span>
<lb n="13412"/><span>a chonaic Dáibhid an gníomh a bhí déanta acu agus an</span>
<lb n="13413"/><span>chontabhairt i n-ar chuireadar iad féin tháinig aithreachas</span>
<lb n="13414"/><span>air.  Ní ólfadh sé an t-uisge d'á mhéid tart a bhí air.</span></p>
<lb n="13415"/>
<lb n="13416"/><p><span>“Ní fhéadfainn é bhlaise!” ar seisean.  “Ba</span>
<lb n="13417"/><span>mhar a chéile dhom é dh'ól agus bhúr gcuid fola</span>
<lb n="13418"/><span>d'ól!”</span>
<lb n="13419"/></p>
</div>
<pb n="468"/>
<div><lb n="13420"/><p><span>TRIÚR EILE.</span></p>
<lb n="13421"/>
<lb n="13422"/><p><span>Bhí triúr eile i ndiaidh an trír úd adubhradh.  Ní</span>
<lb n="13423"/><span>rabhadar chómh maith leis an gcéad triúr ach fir ana</span>
<lb n="13424"/><span>láidire, ana chródha, ab eadh iad, agus Abisai, dritháir</span>
<lb n="13425"/><span>do Ióab, an fear ba threise dhíobh, an fear a chosain</span>
<lb n="13426"/><span>Dáibhid sa chath úd, agus a mhairbh an fear a bhí ag cómhrac</span>
<lb n="13427"/><span>leis.  Innstear gur thug sé aghaidh i gcath, uair, ar thrí</span>
<lb n="13428"/><span>céad namhad agus gur mhairbh sé iad go léir.  Chuir-</span>
<lb n="13429"/><span>fadh san i gcuimhne do dhuine rí a bhí againn i n-Éirinn</span>
<lb n="13430"/><span>fadó.  “Conn Céadchathach” an ainm a bhí air.  Deir-</span>
<lb n="13431"/><span>tear linn in sna leabhraibh, nú i gcuid acu, gur tugadh</span>
<lb n="13432"/><span>an ainm sin ar an rí sin mar gheall ar na cathanaibh a</span>
<lb n="13433"/><span>throid sé, .i. gur tugadh Conn Céadchathach air, .i. “Con</span>
<lb n="13434"/><span>of the Hundred Battles.”  Tá dearmhad sa mhíniú san.</span>
<lb n="13435"/><span>Isé cúis gur tugadh “Céadchathach” air 'ná so, bhí sé</span>
<lb n="13436"/><span>chómh láidir cródha san go dtugadh sé aghaidh i gcath ar</span>
<lb n="13437"/><span>chéad fear agus go mbuadhadh sé é ar an gcéad fear</span>
<lb n="13438"/><span>san, .i. go gcuireadh sé cath ar chéad, .i. gur “chéad-</span>
<lb n="13439"/><span>chathach” é.  Do bhuaidh an t-Eabhrac úd, Abisai, air</span>
<lb n="13440"/><span>mar do chuir sé cath ar thrí chéad agus mhairbh sé iad.</span></p>
<lb n="13441"/>
<lb n="13442"/><p><span>Banaias, mac Ióiada, an tarna fear de'n tarna</span>
<lb n="13443"/><span>triúr, agus fear ana thréan ab eadh é.  Innstear gur</span>
<lb n="13444"/><span>mhairbh sé “dhá león” Mhóab.  Deir cuid de' lucht</span>
<lb n="13445"/><span>eóluis gur bheirt ghaisgidheach iad agus gur tuga “dhá</span>
<lb n="13446"/><span>león” ortha mar gheall ar a neart agus ar a dtréine.</span>
<lb n="13447"/><span>Do mhairbh Banaias an bheirt.  Bhí león éigin i bpoll,</span>
<lb n="13448"/><span>nú i bpluais, i n-aimsire shneachtaigh.  Chuaidh Bana</span>
<lb n="13449"/><span>síos sa pholl, nú sa phluais, agus throid sé an león</span>
<lb n="13450"/><span>agus mhairbh sé é.  Uair eile tháinig Éigipteach 'n-a</span>
<lb n="13451"/><span>choinnibh.  Fear ana mhór ab eadh an t-Éigipteach san.</span>
<lb n="13452"/><span>Níor bheag de radharc é le méid.  Bhí a shleagh 'n-a láimh</span>
<lb n="13453"/><span>aige.  Ní raibh 'n-a láimh ag Banaias ach bata.  Thuga-</span>
<lb n="13454"/><span>dar aghaidh ar a chéile.  Chuir Banaias an tsleagh a'</span></p>
</div>
<pb n="469"/>
<div><lb n="13455"/><p><span>láimh an fhir mhóir leis an mbata, ansan do mhairbh sé</span>
<lb n="13456"/><span>an fear mór le sleagh an fhir mhóir féin díreach mar</span>
<lb n="13457"/><span>a mhairbh Dáibhid Goliah le claidheamh Gholiah féin.</span></p>
<lb n="13458"/>
<lb n="13459"/><p><span>Do réir mar adeir cuid de'n chúntas do b'é</span>
<lb n="13460"/><span>Asael, dritháir eile do Ióab, an trímhadh fear de'n</span>
<lb n="13461"/><span>tarna triúr.  Fear ana thréan ab eadh é agus bhí rith</span>
<lb n="13462"/><span>uathbhásach aige.  Deirtí go raibh rith aige mar a bheadh</span>
<lb n="13463"/><span>ag fiadh.  Ba shiade a shaoghal é dá mba ná beadh an</span>
<lb n="13464"/><span>chuisidheacht chómh tréan aige.</span></p>
<lb n="13465"/>
<lb n="13466"/><p><span>Bhí sé féin agus Ióab agus Abisai i bhfochair Dháibhid</span>
<lb n="13467"/><span>ar teiche ó Shaul.  Tar éis an chatha ar shléibhtibh Gelbóé</span>
<lb n="13468"/><span>dhein muinntir Iúda rí de Dháibhid.  Dhein an chuid</span>
<lb n="13469"/><span>eile de chlainn Israéil rí de mhac Shaul, .i. d'Isboset.</span>
<lb n="13470"/><span>Bhí Ióab 'n-a cheann ar shluagh Isboseit.  Do buaileadh</span>
<lb n="13471"/><span>cath idir an dá shluagh ag an loch ar a dtugtí Gabaon.</span>
<lb n="13472"/><span>Do bhuaidh muinntir Dháibhid.  Do theich an mhuinntir</span>
<lb n="13473"/><span>eile.  Do leanadh iad.  Bhí Asael ar tosach sa tóir</span>
<lb n="13474"/><span>agus é ag teacht suas le h-Abner.  D'fhéach Abner</span>
<lb n="13475"/><span>laistiar de agus chonaic sé Asael, “Iompuigh uaim,”</span>
<lb n="13476"/><span>ar seisean, “agus bíodh duine de sna fearaibh óga</span>
<lb n="13477"/><span>san agat!”  Níor iompuigh.  “Iompuigh uaim!” arsa</span>
<lb n="13478"/><span>Abner airís, “agus ná cuir fhiachaint orm thu mharbhú!</span>
<lb n="13479"/><span>Má mharbuighim thu conus a thabharfad aghaidh ar do</span>
<lb n="13480"/><span>dhritháir Ióab:”  Níor iompuigh.  Ansan do chaith</span>
<lb n="13481"/><span>Abner a shleagh uaidh siar agus chuaidh an tsleagh tré</span>
<lb n="13482"/><span>chorp Asael agus thuit sé marbh ar an láthair sin.  Bhí</span>
<lb n="13483"/><span>san de chúis ag Ióab, 'n-a dhiaidh san, chun Abneir</span>
<lb n="13484"/><span>do mharbhú, i dteannta gach cúise eile d'á raibh</span>
<lb n="13485"/><span>aige chuige.</span></p>
<lb n="13486"/>
<lb n="13487"/><p><span>I n-éaghmuis an dá thriúr san áirimhtear deich nduine</span>
<lb n="13488"/><span>fhichead eile d'fhearaibh láidire cródha tréana a bhí 'n-a</span>
<lb n="13489"/><span>shluagh ag Dáibhid agus labhartar go h-árd ortha, bhíodar</span>
<lb n="13490"/><span>chómh tréan san.  I gcás go dtugtar le tuisgint nár</span>
<lb n="13491"/><span>bh'aon iongna an buadh bheith ag Dáibhid in sna cathanaibh</span>
<lb n="13492"/><span>a throid sé, mar gur thug Dia dhó na fir chródha san go</span>
<lb n="13493"/><span>léir.  Fir ana chródha ab eadh an deichneabhar ar fhichid</span></p>
</div>
<pb n="470"/>
<div><lb n="13494"/><p><span>ach ní raibh aon bhreith acu ar an dtarna triúr a bhí</span>
<lb n="13495"/><span>lastuas díobh, agus ní raibh aon bhreith ag an dtriúr</span>
<lb n="13496"/><span>san ar an gcéad triúr.  Nuair a bhíodh an dá thriúr</span>
<lb n="13497"/><span>agus an deich nduine fhichead san i dtosach slógh ag</span>
<lb n="13498"/><span>tabhairt aghaidh ar namhaid níor bh'aon iongna ná féadadh</span>
<lb n="13499"/><span>an namhaid an fód do sheasamh abhfad.</span></p>
<lb n="13500"/>
<lb n="13501"/><p><span>ÁIREAMH.</span></p>
<lb n="13502"/>
<lb n="13503"/><p><span>Bhí na fir láidire sin go léir ag Dáibhid ag dul in sna</span>
<lb n="13504"/><span>cogaíbh agus in sna cathanaibh i n-aghaidh na bhPhilistíneach</span>
<lb n="13505"/><span>agus i n-aghaidh gach namhad eile d'ár eirigh 'n-a</span>
<lb n="13506"/><span>choinnibh, agus do bhuaidh sé ar a namhaid go léir.</span>
<lb n="13507"/><span>Ansan bhí síothcháin aige agus ag clainn Israéil,</span>
<lb n="13508"/><span>ó thaobh taobh de'n tír.  Thugadar aire d'á ngnóthaíbh</span>
<lb n="13509"/><span>agus bhí an rath ortha agus chuadar i líonmhaireacht</span>
<lb n="13510"/><span>tar meón.  Do thuig an rí go rabhadar ana líonmhar</span>
<lb n="13511"/><span>agus tháinig mór-is-fiú air agus móráil agus do</span>
<lb n="13512"/><span>sprioc an t-ubhar é chun na ndaoine dh'áireamh i</span>
<lb n="13513"/><span>dtreó go mbeadh fhios aige an mó duine a bhí ann.</span></p>
<lb n="13514"/>
<lb n="13515"/><p><span>Do labhair sé le Ióab, an ríféinne.  “Imthigh,” ar</span>
<lb n="13516"/><span>seisean, “agus cuir áireamh dh'á dhéanamh ar Israél</span>
<lb n="13517"/><span>agus ar Iúda, ó Dhan go Bersabé.  Deintear an</span>
<lb n="13518"/><span>t-áireamh ar gach treibh fé leith agus ná fágtar aon</span>
<lb n="13519"/><span>duine gan cur síos sa n-áireamh i dtreó go mbeidh</span>
<lb n="13520"/><span>fhios agam an mó duine atá ann.”</span></p>
<lb n="13521"/>
<lb n="13522"/><p><span>Níor thaithn an nídh sin le Ióab.  Do labhair sé leis</span>
<lb n="13523"/><span>an rí:—</span></p>
<lb n="13524"/>
<lb n="13525"/><p><span>“Go gcuiridh an Tighearna an rath ar do dhaoine, a</span>
<lb n="13526"/><span>rí,” ar seisean, “agus go gcuiridh sé a n-uimhir i méid</span>
<lb n="13527"/><span>go dtí go mbeid siad níos líonmhaire fó chéad 'ná</span>
<lb n="13528"/><span>mar atáid siad!  Ach ní fheicim féin, a rí, cad é an</span>
<lb n="13529"/><span>tairbhthe a dhéanfidh an cómhaireamh so.”</span>
<lb n="13530"/></p>
</div>
<pb n="471"/>
<div><lb n="13531"/><p><span>Níor bh'aon mhaith dhó bheith ag cainnt ná ag cómhairliú.</span>
<lb n="13532"/><span>Bí aigne an rí ceapaithe, socair, agus b'éigean do</span>
<lb n="13533"/><span>Ióab an obair a dhéanamh.</span></p>
<lb n="13534"/>
<lb n="13535"/><p><span>Do ghluais Ióab agus taoiseacha an airm agus chua-</span>
<lb n="13536"/><span>dar mórthímpal tríd an rígheacht go léir, ó Dhan go</span>
<lb n="13537"/><span>Bersabé, agus dheineadar an cómhaireamh agus chuir-</span>
<lb n="13538"/><span>eadar na h-uimhreacha go léir le chéile agus thugadar</span>
<lb n="13539"/><span>i láimh an rí iad.  Do fuair an rí ansan go raibh ocht</span>
<lb n="13540"/><span>gcéad míle fear d'fhearaibh Israéil a bhí láidir cródha,</span>
<lb n="13541"/><span>ábalta ar chlaidheamh do bheartú, agus chúig céad míle</span>
<lb n="13542"/><span>fear d'fhearaibh Iúda.  D'fhág san Dáibhid 'n-a rí ar</span>
<lb n="13543"/><span>thrí chéad déag de mhíltibh fear a bhí 'n-a lán neart</span>
<lb n="13544"/><span>agus oilte ar gach gnó d'ár bhain le gnóthaíbh cogaidh,</span>
<lb n="13545"/><span>agus iad go léir cródha, dána, seasamhach i gcath, gan</span>
<lb n="13546"/><span>eagla roim namhaid, gan eagla roim bás.  Do thuig</span>
<lb n="13547"/><span>Dáibhid gur chómhacht uathbhásach an chomhacht san ag</span>
<lb n="13548"/><span>aon rí, agus tháinig meas ana mhór aige air féin</span>
<lb n="13549"/><span>nuair a thuig sé i n'aigne go raibh sé 'n-a rí ar an mór</span>
<lb n="13550"/><span>shluagh san.</span></p>
<lb n="13551"/>
<lb n="13552"/><p><span>Ní túisge a bhí toil tabhartha i gceart aige do'n</span>
<lb n="13553"/><span>mhachtnamh san 'ná mar a phreab machtnamh eile suas</span>
<lb n="13554"/><span>i n'aigne.  Thuig sé go raibh peaca uabhair déanta</span>
<lb n="13555"/><span>aige i n-aghaidh Dé.  Thuig sé gur bh'é Dia a thug dó</span>
<lb n="13556"/><span>an chómhacht mhór agus gur ag breith bhuidheachais le Dia</span>
<lb n="13557"/><span>ba cheart dó bheith i n-inead bheith ag déanamh maoidhimh</span>
<lb n="13558"/><span>agus mórála.  D'umhluigh sé é féin os comhair an</span>
<lb n="13559"/><span>Tighearna agus d'iarr sé ar an dTighearna an peaca</span>
<lb n="13560"/><span>uabhair a bhí déanta aige do mhaitheamh dó.  Le n-a linn</span>
<lb n="13561"/><span>sin tháinig chuige an fáig gur bh'ainm dó Gad agus</span>
<lb n="13562"/><span>dubhairt sé leis go raibh Dia chun pionóis do chur air</span>
<lb n="13563"/><span>féin agus ar na daoine mar gheall ar an bpeaca a bhí</span>
<lb n="13564"/><span>déanta aige.  Dubhairt an fáig leis go raibh cead ó</span>
<lb n="13565"/><span>Dhia aige a rogha de thrí pionósaíbh do ghlacadh, .i. gorta</span>
<lb n="13566"/><span>do theacht sa tír ar feadh seacht mblian, nú cogadh ar</span>
<lb n="13567"/><span>feadh trí mhí agus a namhaid ag buachtaintair i gcaitheamh</span>
<lb n="13568"/><span>an trí mhí sin; nú pláig do theacht ar a dhaoine ar</span>
<lb n="13569"/><span>feadh trí lá.</span>
<lb n="13570"/></p>
</div>
<pb n="472"/>
<div><lb n="13571"/><p><span>“Breithnigh anois agus innis dom cia 'cu de sna</span>
<lb n="13572"/><span>trí pionósaíbh sin adéarfad leis an té a chuir chughat</span>
<lb n="13573"/><span>me is rogha leat.”</span></p>
<lb n="13574"/>
<lb n="13575"/><p><span>Dhein an rí a mhachtnamh.  Ansan do labhair sé:—</span></p>
<lb n="13576"/>
<lb n="13577"/><p><span>“Is cruaidh an cás é!” ar seisean.  “Táim i</span>
<lb n="13578"/><span>bpúnc!  Ach tá an Tighearna mórthrócaireach.  Is</span>
<lb n="13579"/><span>fearr an pionós do theacht orainn ó láimh an Tighearna</span>
<lb n="13580"/><span>'ná ó láimh aon duine.”</span></p>
<lb n="13581"/>
<lb n="13582"/><p><span>Ansan tháinig an phláig agus do mhairbh sí, tríd an</span>
<lb n="13583"/><span>ndúthaigh, ó Dhan go Bersabé, seacht ndeich de mhíltibh</span>
<lb n="13584"/><span>daoine.  I gcaitheamh na h-aimsire bhí an rí coitchianta</span>
<lb n="13585"/><span>ag sgreadaigh ar an dTighearna, “a Thighearna,” adeir-</span>
<lb n="13586"/><span>eadh sé, “cuir orm-sa an pionós agus leog do sna</span>
<lb n="13587"/><span>daoine!  Is mise a dhein an peaca!  Cuir an pionós</span>
<lb n="13588"/><span>orm-sa!”  Níor chuaidh a ghuidhe gan tairbhthe.  Do</span>
<lb n="13589"/><span>stad an phláig sar a raibh an trí lá caithte.  Deir</span>
<lb n="13590"/><span>cuid de'n chúntas nár lean an phláig ach cheithre h-uaire</span>
<lb n="13591"/><span>fichead.</span></p>
<lb n="13592"/>
<lb n="13593"/><p><span>Deir tuille nár lean sí an fhaid sin féin.  Bhí an</span>
<lb n="13594"/><span>t-aingeal a bhí ag marbhú na ndaoine, bhí sé díreach ag</span>
<lb n="13595"/><span>teacht isteach i gcathair Ierúsalem nuair adubhradh</span>
<lb n="13596"/><span>leis stad.</span></p>
<lb n="13597"/>
<lb n="13598"/><p><span>ADONIAS.</span></p>
<lb n="13599"/>
<lb n="13600"/><p><span>Bhí an t-aos an druidim le Dáibhid.  Ní raibh an</span>
<lb n="13601"/><span>tsuim aige, i ngnóthaíbh stáit, a bhíodh aige ionta nuair</span>
<lb n="13602"/><span>a bhí sé óg láidir.  Bhí mac aige gur bh'ainm dó Adon-</span>
<lb n="13603"/><span>ias.  Fear ana bhreágh ab eadh é, chómh breágh agus a bhí</span>
<lb n="13604"/><span>Absalom nú geall leis.  Do thuig an mac go raibh</span>
<lb n="13605"/><span>báidh ana mhór ag na daoine leis.  Chrom se ar chóir</span>
<lb n="13606"/><span>ríoga do chur air féin.  Do ghleus sé carbaid agus</span>
<lb n="13607"/><span>eachra agus marcra dhó féin agus gárda fear chun</span>
<lb n="13608"/><span>bheith ag gluaiseacht roimis ar an slighe ar nós gárda</span></p>
</div>
<pb n="473"/>
<div><lb n="13609"/><p><span>rí.  Do labhair sé le Ióab.  Do ghaibh Ióab a pháirt,</span>
<lb n="13610"/><span>agus do ghaibh an sagart, Abiatar, a pháirt.  Ní dubh-</span>
<lb n="13611"/><span>airt Dáibhid aon fhocal 'n-a choinnibh ná níor dhein sé</span>
<lb n="13612"/><span>aon smachtú air.  Chonaic Nátan fáig agus Banaias</span>
<lb n="13613"/><span>agus an chuid eile de sna fearaibh láidire, agus neart</span>
<lb n="13614"/><span>slógh Dháibhid, chonacadar cad a bhí ar siubhal agus</span>
<lb n="13615"/><span>an fuadar a bhí fé Adonias.  Ba chuimhin leó cad a</span>
<lb n="13616"/><span>dhein an fear breágh eile úd, Absalom, agus bhí eagla</span>
<lb n="13617"/><span>ortha go dtiocfadh droch obair.  Bhí fhios acu go raibh</span>
<lb n="13618"/><span>geallta ag Dáibhid gur bh'é Solomon a bheadh 'n-a rí</span>
<lb n="13619"/><span>'n-a dhiaidh féin.  Chonacadar go soiléir go raibh Ióab</span>
<lb n="13620"/><span>ceapaithe ar an ngeallamhaint sin do chur ar neamhnídh</span>
<lb n="13621"/><span>agus ar rí dhéanamh d'Adonias.  Thuigeadar go raibh</span>
<lb n="13622"/><span>a chúis féin ag Ióab leis sin.  Bhí fhios acu ná raibh</span>
<lb n="13623"/><span>Dáibhid geal do Ióab, agus bhí fhios acu go raibh eagla</span>
<lb n="13624"/><span>ar Ióab ná beadh Solomon geal dó ach chómh beag; go</span>
<lb n="13625"/><span>ndéanfadh Solomon an rud adéarfadh Dáibhid leis,</span>
<lb n="13626"/><span>agus go ndéanfadh sé marbhú Abneir agus marbhú</span>
<lb n="13627"/><span>Amasa do dhíogailt.  Bhí fhios acu, d'á bhrígh sin go</span>
<lb n="13628"/><span>ndéanfadh Ióab Solomon do chimeád as an rígheacht</span>
<lb n="13629"/><span>dá bhféadadh sé é.  Bhí creideamhaint ana mhór ag</span>
<lb n="13630"/><span>Ióab ameasg na ndaoine.  Agus bhí creideamhaint</span>
<lb n="13631"/><span>ana mhór ag Abiatar chómh maith.  Beirt nár dhóich ab</span>
<lb n="13632"/><span>eadh iad.  Níor mhór do Sholomon feuchaint chuige</span>
<lb n="13633"/><span>féin i n-am.</span></p>
<lb n="13634"/>
<lb n="13635"/><p><span>Tháinig Nátan fáig ag triall ar Bhetsabé, máthair</span>
<lb n="13636"/><span>Sholomoin, agus do labhair sé léi:—</span></p>
<lb n="13637"/>
<lb n="13638"/><p><span>“Ar airighis, a Ríogan,” ar seisean, “an obair</span>
<lb n="13639"/><span>seo atá ag Adonias 'á dhéanamh?”  “Níor airigheas,”</span>
<lb n="13640"/><span>ar sisi, “cad í an obair?”  “Tá féasta mór déanta</span>
<lb n="13641"/><span>aige thíos i Sobolet,” arsa Nátan, “agus tá cuid-</span>
<lb n="13642"/><span>eachta uasal ann, an rí-féinne Ióab mac Sharbhia, agus</span>
<lb n="13643"/><span>an t-árdshagart Abiatar, agus na h-uaisle móra go</span>
<lb n="13644"/><span>léir a bhainean leó agus tá sé dh'á admháil 'n-a rí acu</span>
<lb n="13645"/><span>go léir.  Ach ní bhfuaras-sa ná Banaias ná aoinne</span>
<lb n="13646"/><span>d'ár muinntir cuire chun an fhéasta san.  Táid siad</span></p>
</div>
<pb n="474"/>
<div><lb n="13647"/><p><span>go léir 'ghá admháil 'n-a rí agus ní'l aon phioc d'á fhios</span>
<lb n="13648"/><span>san ag ár dTighearna Dáibhid.  Tá fhios againn go</span>
<lb n="13649"/><span>léir go bhfuil geallta fé dhearbhú ag Dáibhid an rígheacht</span>
<lb n="13650"/><span>d'fhágaint, 'n-a dhiaidh féin, ag Solomon, agat' mhac-sa.</span>
<lb n="13651"/><span>Imthigh anois, a Ríogan, agus labhair le Dáibhid agus</span>
<lb n="13652"/><span>fiafraigh de cad tá le déanamh.  Má sgaoiltear le</span>
<lb n="13653"/><span>h-Adonias cuirfidh sé deire le saoghal do mhic-se</span>
<lb n="13654"/><span>agus led' shaoghal féin.”</span></p>
<lb n="13655"/>
<lb n="13656"/><p><span>D'imthigh sí isteach ag triall ar an rí agus d'innis</span>
<lb n="13657"/><span>sí dhó, tríd síos, an sgéal a dh'innis Nátan di.  Ar</span>
<lb n="13658"/><span>éigin a bhí an sgéal críochnuighthe aici nuair a tháinig</span>
<lb n="13659"/><span>Nátan isteach 'n-a diaidh.  Do h-innseadh do Dháibhid</span>
<lb n="13660"/><span>go raibh Nátan tagaithe.  Do glaodhadh isteach i látair</span>
<lb n="13661"/><span>an rí é.</span></p>
<lb n="13662"/>
<lb n="13663"/><p><span>“Tugtar chugham anso,” arsan rí, “Sadoc an sa-</span>
<lb n="13664"/><span>gart agus Banaias.”  Do tugadh.</span></p>
<lb n="13665"/>
<lb n="13666"/><p><span>“Tógaidh libh,” ars an rí, “mo mhac Solomon agus</span>
<lb n="13667"/><span>cuiridh ar mo mhiúil féin é agus beiridh libh go Gihon é</span>
<lb n="13668"/><span>agus cuiridh ola an Tighearna air, ó láimh Shadoic,</span>
<lb n="13669"/><span>agus deinidh é órdnú 'n-a rí ar Israél agus ar Iúda.</span>
<lb n="13670"/><span>Ansan séidtear an trúmpa agus abradh na daoine</span>
<lb n="13671"/><span>go léir, “go mbuaidh Dia leis an rí Solomon!”  An-</span>
<lb n="13672"/><span>san tagadh sé anso aníos, agus sibh-se 'n-a dhiaidh,</span>
<lb n="13673"/><span>agus cuirtear 'n-a shuidhe é am' chathaoir ríoga féin</span>
<lb n="13674"/><span>agus beidh sé 'n-a rí am' inead, agus ceapfad 'n-a rí</span>
<lb n="13675"/><span>é ar Israél agus ar Iúda.”</span></p>
<lb n="13676"/>
<lb n="13677"/><p><span>Do deineadh gach nídh ar an gcuma san.  Chonaic na</span>
<lb n="13678"/><span>daoine an obair a bhí ar siubhal.  Do chruinnighdar go</span>
<lb n="13679"/><span>léir agus bhí ceól agus liúireach sa chathair.</span></p>
<lb n="13680"/>
<lb n="13681"/><p><span>SOLOMON 'N-A RÍ.</span></p>
<lb n="13682"/>
<lb n="13683"/><p><span>Bhí an ceól agus an liúireach sa chathair.  Bhí an ceól</span>
<lb n="13684"/><span>agus an liúireach chómh h-árd san go raibh an talamh</span></p>
</div>
<pb n="475"/>
<div><lb n="13685"/><p><span>agus an t-aer ag crith.  D'airigh an chuideachta i Sobo-</span>
<lb n="13686"/><span>let an fothram uathbhásach.  Tháinig iongna a gcroidhe</span>
<lb n="13687"/><span>ortha.  D'airighdar an trúmpa dh'á shéide.</span></p>
<lb n="13688"/>
<lb n="13689"/><p><span>“Cad é seo ar siubhal sa chathair!” arsa Ióab,” nú</span>
<lb n="13690"/><span>cad fé ndeár an fothram go léir?”</span></p>
<lb n="13691"/>
<lb n="13692"/><p><span>Níor fhéad aoinne freagra thabhairt.  Le n-a linn</span>
<lb n="13693"/><span>sin do phreab chucha isteach fear d'ár bh'ainm Iónatas,</span>
<lb n="13694"/><span>mac d'Abiatar.</span></p>
<lb n="13695"/>
<lb n="13696"/><p><span>“Fear cródha iseadh thusa,” arsa Adonias leis,</span>
<lb n="13697"/><span>“agus gabhaim-se orm go bhfuil sgéala maithe agat.”</span>
<lb n="13698"/><span>“Ní sgéala maithe atá agam, a rí,” arsa Iónatas,</span>
<lb n="13699"/><span>“ach togha an droch sgéil!  Tá ár dTighearna Dáibhid</span>
<lb n="13700"/><span>tar éis Solomon do cheapadh 'n-a rí, agus tá Sadoc</span>
<lb n="13701"/><span>an sagart agus Nátan fáig agus Banaias mac Ióada,</span>
<lb n="13702"/><span>agus na Cerití agus na Pheletí, tar éis Solomon do</span>
<lb n="13703"/><span>chur ar mhiúil an rí agus é bhreith leó go Gihon agus</span>
<lb n="13704"/><span>ola an Tighearna do chur air agus é dh'órdnú 'n-a rí,</span>
<lb n="13705"/><span>agus tá Solomon anois 'n-a shuidhe i gcathaoir na rí-</span>
<lb n="13706"/><span>gheachta.  Tá a fhios san go léir ag an bpoibilidheacht</span>
<lb n="13707"/><span>agus táid siad ag déanamh áthais agus aoibhnis agus</span>
<lb n="13708"/><span>gáirdeachais, agus siné an fothram agus an liúireach</span>
<lb n="13709"/><span>atá dh'á dhéanam.  Nuair a cuireadh Solomon sa</span>
<lb n="13710"/><span>chathaoir ríoga d'umhluigh teaghlach an rí dhó agus d'umh-</span>
<lb n="13711"/><span>luigh Dáibhid féin, ar a leabaidh, dó, agus dubhairt sé;</span>
<lb n="13712"/><span>“moladh leis an dTighearna Dia Israéil a thug dom, an</span>
<lb n="13713"/><span>lá so, duine dh'fheisgint am' chathaoir ríoga féin os</span>
<lb n="13714"/><span>cómhair mo shúl!””</span></p>
<lb n="13715"/>
<lb n="13716"/><p><span>Nuair d'airigh an chuideachta an chainnt sin tháinig</span>
<lb n="13717"/><span>crith eagla ortha.  Shleamhnuighdar chun siubhail 'n-a</span>
<lb n="13718"/><span>nduine 's 'n-a nduine agus chuadar abhaile, gach</span>
<lb n="13719"/><span>aoinne acu chun a thighe féin.</span></p>
<lb n="13720"/>
<lb n="13721"/><p><span>Bhí fhios ag Adonias go raibh an droch ghníomh déanta</span>
<lb n="13722"/><span>aige.  Do rith sé chun na h-altórach agus do rug sé</span>
<lb n="13723"/><span>greim ar a cúinne.</span></p>
<lb n="13724"/>
<lb n="13725"/><p><span>“Gealladh an rí Solomon dom, fé dhearbhú, ná</span>
<lb n="13726"/><span>cuirfidh sé chun báis me!” ar seisean.  Do h-innseadh</span></p>
</div>
<pb n="476"/>
<div><lb n="13727"/><p><span>an chainnt sin do Sholomon.  “Má's duine fóghanta</span>
<lb n="13728"/><span>é,” arsa Solomon, “ní thuitfidh ruibe d'á ghruaig chun</span>
<lb n="13729"/><span>tailimh, ach má gheibhtear an t-olc ann curfar chun</span>
<lb n="13730"/><span>báis é.”</span></p>
<lb n="13731"/>
<lb n="13732"/><p><span>Ansan d'órduigh Solomon é thabhairt amach ó'n</span>
<lb n="13733"/><span>altóir, agus tháinig sé i láthair Sholomoin agus do</span>
<lb n="13734"/><span>shléacht sé dhó, agus ní dubhairt Solomón leis ach,</span>
<lb n="13735"/><span>“Imthigh chun do thighe.”</span></p>
<lb n="13736"/>
<lb n="13737"/><p><span>D'imthigh sé chun a thighe ach níor fhan sé socair.  Ba</span>
<lb n="13738"/><span>shine é 'ná Solomon agus thuig sé, d'á bhrígh sin, gur</span>
<lb n="13739"/><span>threise a cheart chun na rígheachta 'ná ceart Sholomoin.</span>
<lb n="13740"/><span>Níor bh'fhada go bhfuair Solomon amach go raibh uisge-</span>
<lb n="13741"/><span>fé-thalamh aige 'á dhéanamh agus go raibh Ióab 'n-a</span>
<lb n="13742"/><span>chongnamh aige chuige.  Do cuireadh chun báis é mar gheall</span>
<lb n="13743"/><span>air sin.</span></p>
<lb n="13744"/>
<lb n="13745"/><p><span>Nuair a bhí Dáibhid ag dul chun báis do labhair sé le</span>
<lb n="13746"/><span>Solomon agus thug sé mórán cómhairle dhó i dtaobh</span>
<lb n="13747"/><span>conus ba cheart dó gnóthaí na rígheachta do dhéanamh.  I</span>
<lb n="13748"/><span>dteannta gach cómhairle eile d'ár thug sé dhó do</span>
<lb n="13749"/><span>labhair sé leis mar seo:—</span></p>
<lb n="13750"/>
<lb n="13751"/><p><span>“Agus feuch, a mhic,” ar seisean.  “Ní féidir</span>
<lb n="13752"/><span>rígheacht do bhainistighe i gceart gan dlighe na rígheachta</span>
<lb n="13753"/><span>do chur i bhfeidhm.  Má dheinean duine droch ghníomh</span>
<lb n="13754"/><span>i gcoinnibh na dlighe agus má leogtar an gníomh san</span>
<lb n="13755"/><span>i n-aisge leis déanfaidh duine eile an gníomh céadna,</span>
<lb n="13756"/><span>agus ansan duine eile, agus ar ball ní bheidh meas ar</span>
<lb n="13757"/><span>an ndlighe ná eagla roimis an ndlighe ag aoinne.  Do</span>
<lb n="13758"/><span>dhein Ióab gníomh caillte nuair a mhairbh sé Abner.</span>
<lb n="13759"/><span>Ní'l duine ó Dhan go Bersabé ná fuil fhios aige gur</span>
<lb n="13760"/><span>dhein Ióab an gníomh fill sin.  Ní raibh ar mo chumas-</span>
<lb n="13761"/><span>sa an uair sin an gníomh san d'agairt ar Ióab.  Dein-</span>
<lb n="13762"/><span>se an gníomh san d'agairt air agus an gníomh eile úd</span>
<lb n="13763"/><span>a dhein sé nuair a mhairbh sé Amasa, agus feiceadh</span>
<lb n="13764"/><span>Israél agus Iúda nár chuaidh a dhroch ghníomhartha i</span>
<lb n="13765"/><span>n-aisge leis.  Agus an fear eile sin, Semei; thug sé</span>
<lb n="13766"/><span>masla agus tarcuisne ghrána dhom nuair a bhíos ag</span></p>
</div>
<pb n="477"/>
<div><lb n="13767"/><p><span>teiche ód' dhritháir Absalom.  Níor agaras-sa an rí-</span>
<lb n="13768"/><span>mhasla san air mar do dhearbhuigheas ná déanfinn.</span>
<lb n="13769"/><span>Feiceadh na daoine ná lcogfir-se i n-aisge leis é.”</span></p>
<lb n="13770"/>
<lb n="13771"/><p><span>Do ghlac Solomon an chómhairle sin, leis, chómh maith</span>
<lb n="13772"/><span>le gach cómhairle eile d'ár thug a athair dó, agus do</span>
<lb n="13773"/><span>cuireadh Ióab agus Semei chun báis, agus do thuig</span>
<lb n="13774"/><span>Israél agus Iúda go gcurfí an dlighe i bhfeidhm ar an</span>
<lb n="13775"/><span>té a bhrisfadh í.</span></p>
<lb n="13776"/>
<lb n="13777"/><p><span>CROIDHE TUISGIONAC.</span></p>
<lb n="13778"/>
<lb n="13779"/><p><span>Tháinig an t-am do Dháibhid agus fuair sé bás, tar</span>
<lb n="13780"/><span>éis é bheith dachad blian 'n-a rí, seacht mbliana i Hebron</span>
<lb n="13781"/><span>agus trí bliana déag ar fhichid i Ierúsalem.  Ansan bhí</span>
<lb n="13782"/><span>Solomon 'n-a rí gan freasabhra ar Israél agus ar</span>
<lb n="13783"/><span>Iúda.</span></p>
<lb n="13784"/>
<lb n="13785"/><p><span>Deir an Bíobla go raibh Solomon dílis do'n Tigh-</span>
<lb n="13786"/><span>earna an uair sin.  Bhí sé lá tar éis ídhbirte dhéanamh</span>
<lb n="13787"/><span>chun an Tighearna agus chuir sé a ghuidhe suas chun</span>
<lb n="13788"/><span>an Tighearna 'ghá iarraidh go gcómhlíonfí dhó na</span>
<lb n="13789"/><span>geallamhna a thug an Tighearna do Dháibhid 'n-a thaobh.</span>
<lb n="13790"/><span>Thaisbeáin an Tighearna é féin dó i n-aisling agus</span>
<lb n="13791"/><span>dubhairt sé leis:—</span></p>
<lb n="13792"/>
<lb n="13793"/><p><span>“Iarr orm an nídh is maith leat a thabharfinn duit.”</span>
<lb n="13794"/><span>Agus dubairt Solomon, sa n-aisling:—</span></p>
<lb n="13795"/>
<lb n="13796"/><p><span>“Do dheinis mór-thrócaire, a Thighearna, ar m'athair,</span>
<lb n="13797"/><span>ar Dháibhid, do réir mar a shiubhluigh sé ós do chómhair i</span>
<lb n="13798"/><span>bhfírinne agus i bhfíoraontacht agus i macántacht</span>
<lb n="13799"/><span>croidhe, agus chimeádais do mhór-thrócaire dhó, agus</span>
<lb n="13800"/><span>tá mac leis curtha agat 'n-a shuidhe 'n-a chathaoir ríoga</span>
<lb n="13801"/><span>indiu.  Agus anois, a Thighearna, tá rí déanta agat</span>
<lb n="13802"/><span>díom-sa i n-inead m'athar.  Ní'l ionam-sa, ámhthach,</span>
<lb n="13803"/><span>ach leanbh, gan eólus agam ar dhul amach ná ar theacht</span></p>
</div>
<pb n="478"/>
<div><lb n="13804"/><p><span>isteach, agus siné mé anso i lár do phobuil thoghtha</span>
<lb n="13805"/><span>féin, suathantas daoine nách féidir iad d'áireamh,</span>
<lb n="13806"/><span>táid siad chómh líonmhar san.  Tabhair, d'á bhrígh sin,</span>
<lb n="13807"/><span>dod' sheirbhíseach croidhe tuisgionach i dtreó go mbead</span>
<lb n="13808"/><span>am' breitheamh ceart ar an bpobul so leat atá chómh</span>
<lb n="13809"/><span>líonmhar.”</span></p>
<lb n="13810"/>
<lb n="13811"/><p><span>Do thaithn leis an dTighearna Solomon 'ghá iarraidh</span>
<lb n="13812"/><span>sin agus dubhairt sé leis:—</span></p>
<lb n="13813"/>
<lb n="13814"/><p><span>“Ó isé sin nídh atá agat dh'á iarraidh orm, agus</span>
<lb n="13815"/><span>nách saoghal fada dhuit féin ná saidhbhreas ná bás do</span>
<lb n="13816"/><span>namhad, ach gur tuisgint atá agat dh'á iarraidh chun</span>
<lb n="13817"/><span>fíor bhreitheamhntais a thabhairt, tá an tabharthas</span>
<lb n="13818"/><span>san agam 'á thabhairt duit do réir fhocail do bhéil féin.</span>
<lb n="13819"/><span>Tá eagná agus tuisgint croidhe agam 'á thabhairt duit</span>
<lb n="13820"/><span>thar a dtáinig de dhaoinibh rómhat agus thar a dtiocfidh</span>
<lb n="13821"/><span>de dhaoinibh ad' dhiaidh.  Agus feuch; na neithe úd nár</span>
<lb n="13822"/><span>iarrais féin táid siad le fághail agat chómh maith, .i.</span>
<lb n="13823"/><span>saidhbhreas agus gradam thar a dtáinig de righthibh</span>
<lb n="13824"/><span>rómhat sa domhan.  Agus má shiubhlan tú am' shlighe-</span>
<lb n="13825"/><span>se agus má chimeádan tú mo dhlighthe mar a dhein t-athair</span>
<lb n="13826"/><span>tabharfad saoghal fada dhuit.”</span></p>
<lb n="13827"/>
<lb n="13828"/><p><span>Ansan do dhúisigh Solomon as a chodladh agus thuig</span>
<lb n="13829"/><span>sé gur aisling a taisbeánadh dó, agus chuaidh sé go</span>
<lb n="13830"/><span>Ierúsalem agus dhein sé ídhbirtí lán-loisgithe agus</span>
<lb n="13831"/><span>ídhbirtí síothchána chun an Tighearna agus dhein sé</span>
<lb n="13832"/><span>féasta mór d'á mhuinntir go léir agus d'á theaghlach.</span></p>
<lb n="13833"/>
<lb n="13834"/><p><span>Níor bh'fhada gur thuit rud amach a thaisbeáin</span>
<lb n="13835"/><span>géire a inntileachta agus cruinneas a bhreitheamhntais.</span>
<lb n="13836"/><span>Do tugadh ós a chómhair beirt bhan go raibh aighneas</span>
<lb n="13837"/><span>eatartha.  Do labhair bean acu:—</span></p>
<lb n="13838"/>
<lb n="13839"/><p><span>“Iarraim ceart ort go h-umhal, a rí,” ar sisi.  “Bhí</span>
<lb n="13840"/><span>an bhean so agus mise i n-aon tigh.  Do thárla gur</span>
<lb n="13841"/><span>chuireas-sa leanbh mic díom agus isi i n-aon tseómra</span>
<lb n="13842"/><span>liom.  Trí lá 'n-a dhiaidh san do rug sisi leanbh mic.</span>
<lb n="13843"/><span>Ní raibh aoinne ann ach an bheirt againn.  Do fuair</span>
<lb n="13844"/><span>a leanbh san bás i gcaitheamh na h-oidhche mar do throm-</span></p>
</div>
<pb n="479"/>
<div><lb n="13845"/><p><span>luigh sí air agus í 'n-a codladh.  Ansan d'eirigh sí</span>
<lb n="13846"/><span>i n-am mhairbh na h-oidhche agus tháinig sí agus thóg sí</span>
<lb n="13847"/><span>uaim-se mo leanbh agus mé am' chodladh agus chuir sí</span>
<lb n="13848"/><span>an leanbh marbh am' ucht chugham a gan fhios dom.  Nuair</span>
<lb n="13849"/><span>a dhúisigheas ar maidin bhíos chun cín a thabhairt do'n</span>
<lb n="13850"/><span>leanbh ach bhí sé marbh.  Nuair fheuchas níba ghéire air</span>
<lb n="13851"/><span>le solus an lae chonac nár bh'é mo leanbh féin é.”</span></p>
<lb n="13852"/>
<lb n="13853"/><p><span>“Tá an t-éitheach aici, a rí!” ars an bhean eile.  “Bhí</span>
<lb n="13854"/><span>an codladh ró throm uirthi agus do luigh sí ar a mac</span>
<lb n="13855"/><span>féin agus mhúch sí é agus anois ní foláir léi go dtabh-</span>
<lb n="13856"/><span>arfí mo mhac-sa dhi!”</span></p>
<lb n="13857"/>
<lb n="13858"/><p><span>“Ná creid í, a rí,” ars an chéad bhean.  “Tá fhios</span>
<lb n="13859"/><span>aici go maith gur b'é mo mhac-sa atá beó ansan</span>
<lb n="13860"/><span>ar a baclainn aici.  Do ghoid sí uaim é i lár na</span>
<lb n="13861"/><span>h-oidhche.”</span></p>
<lb n="13862"/>
<lb n="13863"/><p><span>“Thugais d'éitheach!” ars an tarna bean.</span></p>
<lb n="13864"/>
<lb n="13865"/><p><span>“Sín chugham an leanbh san,” arsan rí.  Do síneadh.</span>
<lb n="13866"/><span>“Tugtar claidheamh chugham,” ar seisean.  Do tugadh.</span>
<lb n="13867"/><span>“Ní fios ce'cu agaibh atá ag innsint na fírinne,” ar</span>
<lb n="13868"/><span>seisean.  “Déanfad dhá leath de'n leanbh so agus</span>
<lb n="13869"/><span>tabharfad leath do'n duine agaibh.”</span></p>
<lb n="13870"/>
<lb n="13871"/><p><span>“Ó, a rí,” ars an chéad bhean agus í ag sgreadaigh,</span>
<lb n="13872"/><span>“Ná mairbh an leanbh! tabhair di é!”  “Ná tabhair,”</span>
<lb n="13873"/><span>arsan tarna bean.  “Dein dhá leath dhe agus ná bíodh</span>
<lb n="13874"/><span>sé ag aoinne againn.”  “Seo,” arsan rí leis an</span>
<lb n="13875"/><span>gcéad mhnaoi, “Is leat-sa an leanbh.”</span></p>
<lb n="13876"/>
<lb n="13877"/><p><span>FÍOR-BHREITH.</span></p>
<lb n="13878"/>
<lb n="13879"/><p><span>An fhaid a bhí an bheirt bhan, ag aighneas agus ag tabh-</span>
<lb n="13880"/><span>aist an éithigh d'á chéile, agus gan aon fhínné ag aoinne</span>
<lb n="13881"/><span>acu chun a chur i n-iúil gur aici a bhí an fhírinne, agus</span>
<lb n="13882"/><span>an rí ag éisteacht leis an aighneas agus ag faire ar an</span></p>
</div>
<pb n="480"/>
<div><lb n="13883"/><p><span>mbeirt feuchaint an bhféadfadh sé a dhéanam amach</span>
<lb n="13884"/><span>ó'n gcainnt cé r' bh'í máthair an leinbh, bhí a raibh láith-</span>
<lb n="13885"/><span>reach ag faire ar an rí feuchaint cad í an bhreith a</span>
<lb n="13886"/><span>thabharfadh sé eatartha.  Do thuig gach aoinne nár</span>
<lb n="13887"/><span>bh'fhéidir iontaoibh a bheith ag duine as aoinne de'n</span>
<lb n="13888"/><span>bheirt i dtaobh fírinne dh'innsint.  Ní raibh clú ná</span>
<lb n="13889"/><span>creideamhaint ag aoinne acu.  Bhí an t-éitheach acu 'á</span>
<lb n="13890"/><span>chur i leith a chéile go tur agus go teith.  Bhí</span>
<lb n="13891"/><span>crot an éithigh ar chainnt na beirte, mar a chéile</span>
<lb n="13892"/><span>díreach.  Ba léir, ámhthach, go mba le mnaoi éigin</span>
<lb n="13893"/><span>acu an leanbh; ach ce 'cu?</span></p>
<lb n="13894"/>
<lb n="13895"/><p><span>Nuair a dhoirchigh gnúis an rí agus nuair a rug sé ar</span>
<lb n="13896"/><span>an gclaidheamh chun dhá leath a dhéanamh de'n leanbh do</span>
<lb n="13897"/><span>chrithnigh gach aoinne.  Bhí an claidheamh anáirde aige</span>
<lb n="13898"/><span>'n-a láimh dheis agus an leanbh 'n-a láimh chlé aige.  Do</span>
<lb n="13899"/><span>labhair gach bean do réir a croidhe agus a h-aigne féin.</span>
<lb n="13900"/><span>Do thaisbeáin an chainnt cé r' bh'í an mháthair.  Níor</span>
<lb n="13901"/><span>chuimhnigh aoinne d'á raibh láithreach, ná níor chuimhnigh</span>
<lb n="13902"/><span>aoinne de'n bheirt bhan, ar an gcleas a bhí ag an rí 'á</span>
<lb n="13903"/><span>dhéanamh chun teacht ar an bhfírinne, go dtí gur</span>
<lb n="13904"/><span>shín sé an leanbh chun na mná do sgread air gan an</span>
<lb n="13905"/><span>leanbh do mharbhú ach é thabhairt do'n mhnaoi eile.  Ansan</span>
<lb n="13906"/><span>iseadh thuig gach aoinne an cleas a bhí déanta ag an rí</span>
<lb n="13907"/><span>agus fírinne na breithe a bhí tabhartha aige, agus tháinig</span>
<lb n="13908"/><span>uraim ana mhór ag gach aoinne dhó agus eagla ag gach</span>
<lb n="13909"/><span>aoinne roimis.</span></p>
<lb n="13910"/>
<lb n="13911"/><p><span>Ní h-é Solomon an t-aon rí amháin a thug breith de'n</span>
<lb n="13912"/><span>tsaghas san uaidh.  Tá cúntas seanachais againn ar rí</span>
<lb n="13913"/><span>a bhí os cionn na tíre úd lastoir ar a dtugtí Trácia.</span>
<lb n="13914"/><span>Bhí rí sa chómharsanacht agus fuair sé bás.  Is ag rí</span>
<lb n="13915"/><span>na Trácia a bhí oighre d'ainimniú do'n rí a bhí tar éis</span>
<lb n="13916"/><span>bháis.  Tháinig i láthair rí na Trácia triúr ógánach</span>
<lb n="13917"/><span>uasal agus dubhairt gach ógánach acu gur bh'é féin an</span>
<lb n="13918"/><span>t-oighre ceart.  Bhíodar ag tabhairt an éithigh d'á</span>
<lb n="13919"/><span>chéile, agus dálta na beirte ban úd, níor bh'fhéidir a</span>
<lb n="13920"/><span>dh'Innsint ce 'cu an fear go raibh an fhírinne aige.</span>
<lb n="13921"/></p>
</div>
<pb n="481"/>
<div><lb n="13922"/><p><span>“Socaróchad an sgéal ar an gcuma so,” arsa rí</span>
<lb n="13923"/><span>na Trácia, “boghadóir maith ab eadh an rí seo atá</span>
<lb n="13924"/><span>marbh.  Is dócha gur thug a mhac an dúchas leis.</span>
<lb n="13925"/><span>Cuirfimíd corp an rí seo 'n-a sheasamh ansan amuich</span>
<lb n="13926"/><span>ar an machaire agus caitheadh gach duine agaibh urchar</span>
<lb n="13927"/><span>saighid leis an gcorp agus an té agaibh chuirfidh tré</span>
<lb n="13928"/><span>chroidhe an chuirp, nú an té agaibh is giorra thiocfidh</span>
<lb n="13929"/><span>do lár an chroidhe leis an urchar, bíodh an rígheacht aige.”</span></p>
<lb n="13930"/>
<lb n="13931"/><p><span>Do cuireadh an corp 'n-a sheasamh ar an machaire.</span>
<lb n="13932"/><span>Do cuireadh an triúr 'n-a seasamh tamal uaidh amach.</span>
<lb n="13933"/><span>Do chaith duine de'n triúr.  Do chuir sé an saighead</span>
<lb n="13934"/><span>sa chorp ach níor chuir sé tríd an gcroidhe é.  Do chaith</span>
<lb n="13935"/><span>an tarna fear agus sa cheann iseadh bhuail sé an corp.</span>
<lb n="13936"/><span>Do tharraig an trímhadh fear siar.  “Bíodh an rígheacht</span>
<lb n="13937"/><span>ag duine agaibh-se!” ar seisean.  “Ní fhéadfainn</span>
<lb n="13938"/><span>go deó urchar saighid do chaitheamh le corp m'athar!”</span></p>
<lb n="13939"/>
<lb n="13940"/><p><span>“Is tusa an t-oighre!” arsa rí na Trácia agus</span>
<lb n="13941"/><span>thug sé an rígheacht dó.</span></p>
<lb n="13942"/>
<lb n="13943"/><p><span>Bhí Spáinneach thiar i Meicsico agus bhí sé 'ghá rádh</span>
<lb n="13944"/><span>go mba leis féin capal áirithe a bhí ag fear Mheicsi-</span>
<lb n="13945"/><span>cánach.  Bí an bheirt ag tabhairt an éithigh d'á chéile.</span>
<lb n="13946"/><span>Bí ag teip ar an mbreitheamh teacht ar an bhfírinne.</span>
<lb n="13947"/><span>Do chaith an Meicsicánach de a chasóg agus chas sé an</span>
<lb n="13948"/><span>chasóg ar cheann an chapail.  “Seo!” ar seisean</span>
<lb n="13949"/><span>leis an Spáinneach, “má's leat an capal féadfir a</span>
<lb n="13950"/><span>dh'innsint ce 'cú súil leis atá caoch?”  “An tsúil</span>
<lb n="13951"/><span>dheas!” ansan Spáinneach.</span></p>
<lb n="13952"/>
<lb n="13953"/><p><span>Do sgiob an fear eile an chasóg de cheann an chapail.</span>
<lb n="13954"/><span>“Feuch!” ar seisean leis an mbreitheamh, “tá dhá</span>
<lb n="13955"/><span>shúil mhaithe ag an gcapal!”</span>
<lb n="13956"/></p>
</div>
<pb n="482"/>
<div><lb n="13957"/><p><span>HÍRAM.</span></p>
<lb n="13958"/>
<lb n="13959"/><p><span>Nuair a bhí Solomon socair i seilbh na rígheachta,</span>
<lb n="13960"/><span>agus síothcháin idir chlainn Israéil agus na náisiúin a</span>
<lb n="13961"/><span>bhí 'n-a dtimpal, do chuimhnigh Solomon ar an obair</span>
<lb n="13962"/><span>mhór a bhí ceapaithe ag an dTighearna dhó le déanamh, .i.</span>
<lb n="13963"/><span>an teampul do chur suas.  Dhein sé cleamhnas le rí</span>
<lb n="13964"/><span>na h-Éigipte.  Do phós sé inghean an rí sin agus thug</span>
<lb n="13965"/><span>sé leis í go Ierúsalem.  Timpal cheithre chéad agus</span>
<lb n="13966"/><span>cheithre fichid blian ó thug Maois clann Israéil as an</span>
<lb n="13967"/><span>Éigipt leis iseadh thug Solomon an ríogan san leis as</span>
<lb n="13968"/><span>an Éigipt.  Dhein san síothcháin idir Israél agus an</span>
<lb n="13969"/><span>Éigipt.  Bhí an tseana namhaid, na Philistínigh, fé</span>
<lb n="13970"/><span>smacht chómh daingean nár bh'fhéidir dóibh aon toir-</span>
<lb n="13971"/><span>measg a dhéanamh.  Na namhaid eile a bhí sa timpal</span>
<lb n="13972"/><span>thug Dáibhid a leithéid de smachtú dhóibh ná raibh aon</span>
<lb n="13973"/><span>fhonn ostha a thuille comhraic do dhéanamh.  Ní raibh</span>
<lb n="13974"/><span>uatha feasta ach go leogfí dhóibh maireachtaint ar a</span>
<lb n="13975"/><span>suaineas agus an cháin a bhí ortha do dhíol le Solomon.</span>
<lb n="13976"/><span>Bhí áit lastuaidh de thír clainne Israéil agus Turus</span>
<lb n="13977"/><span>an ainm a bhí ar an áit sin, agus Híram ainm an rí</span>
<lb n="13978"/><span>a bhí ar an áit, agus rí ab eadh é a bhí ana mhuinnteartha</span>
<lb n="13979"/><span>le Solomon.  Nuair airigh Híram go raibh Solomon</span>
<lb n="13980"/><span>'n-a rí ar Israél chuir sé teachtaireacht ag triall air</span>
<lb n="13981"/><span>'ghá innsint dó cad é an t-áthas a bhí air mar gheall ar</span>
<lb n="13982"/><span>Sholomon a bheith 'n-a rí.</span></p>
<lb n="13983"/>
<lb n="13984"/><p><span>Chuir Solomon teachtaireacht, ag freagairt, ag</span>
<lb n="13985"/><span>triall ar Híram, ag gabháil a bhuidheachais leis, agus</span>
<lb n="13986"/><span>ag labhairt leis ar an gcuma so:—</span></p>
<lb n="13987"/>
<lb n="13988"/><p><span>“Is eól duit, a rí, an nídh a bhí ar aigne ag m'athair-</span>
<lb n="13989"/><span>se; conus mar nár fhéad sé teampul mór a dhéanamh</span>
<lb n="13990"/><span>i n-onóir do'n Tighearna Dia, toisg na cogaí go léir</span>
<lb n="13991"/><span>a bheith 'n-a thimpal ins gach treó baill go dtí gur</span></p>
</div>
<pb n="483"/>
<div><lb n="13992"/><p><span>chuir an Tighearna a namhaid fé bhunaibh a chos.  Ach</span>
<lb n="13993"/><span>anois tá síothcháin tabhartha ag mo Thighearna Dia</span>
<lb n="13994"/><span>dhomh-sa.  Ní'l aoinne ag cur am' choinnibh ná ag</span>
<lb n="13995"/><span>déanamh aon toirmisg dom.  D'á bhrígh sin táim-se</span>
<lb n="13996"/><span>ceapaithe ar an dteampul mór do chur suas i</span>
<lb n="13997"/><span>n-onóir d'ainm mo Thighearna Dia, do réir an fhocail</span>
<lb n="13998"/><span>adubhairt an Tighearna lem' athair, Dáibhid, nuair</span>
<lb n="13999"/><span>adubhairt sé:—  “Do mhac a bheidh 'n-a rí ad' dhiaidh</span>
<lb n="14000"/><span>isé chuirfidh suas tigh i n-onóir dom' ainm-se.'</span></p>
<lb n="14001"/>
<lb n="14002"/><p><span>“Tabhair-se, a rí, d'á bhríg sin, órdú dod' lucht oibre</span>
<lb n="14003"/><span>crainn cédair a' Libanus do leagadh, agus bíodh mo</span>
<lb n="14004"/><span>lucht oibre-se i n-aonfheacht leó, agus tabharfad-sa</span>
<lb n="14005"/><span>dod' lucht oibre-se pé tuarastal is dóich leat is ceart</span>
<lb n="14006"/><span>dom a thabhairt dóibh.  Is eól duit ná fuil ar mo</span>
<lb n="14007"/><span>dhaoine-se aon fhear atá chómh h-oilte ar conus adhmad</span>
<lb n="14008"/><span>do ghearradh agus atáid muinntir Shidon.”</span></p>
<lb n="14009"/>
<lb n="14010"/><p><span>Nuair airig Híram an chainnt sin ó Sholomon bhí</span>
<lb n="14011"/><span>áthas ana mhór air.  “Moladh leis an dTighearna Dia</span>
<lb n="14012"/><span>índiu!” ar seisean, “óir tá mac ana eagnaidhe tabh-</span>
<lb n="14013"/><span>artha aige do Dháibhid chun bheith 'n-a rí ar an náisiún ró</span>
<lb n="14014"/><span>líonmhar san.”  Chuir sé freagra ag triall ar Sholo-</span>
<lb n="14015"/><span>mon agus dubhairt sé leis, “Déanfad-sa, a rí, gach</span>
<lb n="14016"/><span>nídh d'á bhfuil iarrtha agat orm i dtaobh na gcrann</span>
<lb n="14017"/><span>cédair agus na gcrann giúise.  Tabharfid mo lucht</span>
<lb n="14018"/><span>oibre anuas iad ó Libanus go dtí an fharaige agus</span>
<lb n="14019"/><span>ceangalóchaid siad 'n-a snámhánaibh iad ar bharr uisge</span>
<lb n="14020"/><span>agus stiúróchaid siad iad chun na h-áite a bheidh ceap-</span>
<lb n="14021"/><span>aithe agat dóibh chun iad do chur i dtír, agus gheóbhair</span>
<lb n="14022"/><span>sa n-áit sin iad, agus ansan tabharfir-se dhom an</span>
<lb n="14023"/><span>chóir bídh a dhéanfidh mo lucht oibre do chothú.”</span></p>
<lb n="14024"/>
<lb n="14025"/><p><span>Ar an gcuma san thug Híram do Sholomon crainn</span>
<lb n="14026"/><span>cédair agus crainn giúise, an méid ba mhó a theas-</span>
<lb n="14027"/><span>tuigh uaidh díobh.  Agus thug Solomon do Híram fiche</span>
<lb n="14028"/><span>míle tómhas cruithneachtan, chun bídh d'á theaghlach, agus</span>
<lb n="14029"/><span>fiche tómhas d'oíle fhíor ghlan, gach aon bhliain.  Agus</span>
<lb n="14030"/><span>thug an Tighearna eagna do Sholomon, fé ar a bhí</span></p>
</div>
<pb n="484"/>
<div><lb n="14031"/><p><span>geallta aige dhó; agus bhí síothcháin agus caradas idir</span>
<lb n="14032"/><span>é agus Híram.</span></p>
<lb n="14033"/>
<lb n="14034"/><p><span>Ansan do chruinnigh Solomon lucht oibre agus</span>
<lb n="14035"/><span>ceárdaidhthe a' tír Israéil go léir, agus isé méid a bhí</span>
<lb n="14036"/><span>aige dhíobh 'ná deich míle fhichead fear; agus is amhlaidh</span>
<lb n="14037"/><span>a chuireadh sé deich míle fear acu go Libanus gach aon</span>
<lb n="14038"/><span>mhí, do réir uanuidheachta, i dtreo go mbídís mí amuich</span>
<lb n="14039"/><span>agus dhá mhí sa bhaile.  Agus bhí seacht ndeich de mhíltibh</span>
<lb n="14040"/><span>fear aige mar lucht ualaí dh'iompar, agus ocht ndeich</span>
<lb n="14041"/><span>de mhíltibh fear ag gearradh cloch in sna cnocaibh, agus</span>
<lb n="14042"/><span>trí mhíle aige de stíbhardaíbh ag feuchaint i ndiaidh na</span>
<lb n="14043"/><span>h-oibre go léir.  Agus d'órduigh an rí clocha móra</span>
<lb n="14044"/><span>ceárnacha do thabhairt le cur i mbuinn an teampuil.</span>
<lb n="14045"/><span>Agus dhein saoir an rí agus saoir Híraim na clocha</span>
<lb n="14046"/><span>móra san do ghearradh agus do cheárnú.</span></p>
<lb n="14047"/>
<lb n="14048"/><p><span>AN TEAMPUL.</span></p>
<lb n="14049"/>
<lb n="14050"/><p><span>Bhí na fir sin go léir ag obair ag Solomon agus bhí</span>
<lb n="14051"/><span>trí tighthe breághtha móra costasamhla aige 'á chur suas</span>
<lb n="14052"/><span>i n-aonfheacht; pálás dó féin agus pálás do'n río-</span>
<lb n="14053"/><span>gain, d'inghean rí na h-Éigpte, agus an teampul</span>
<lb n="14054"/><span>mór i n-onóir do'n Tighearna.  Do ghluais a lán aimsire</span>
<lb n="14055"/><span>sar a raibh an obair sin go léir críochnuighthe.  Ach do</span>
<lb n="14056"/><span>críochnuigheadh an obair fé dheire agus níor bheag</span>
<lb n="14057"/><span>d'iongna le breághthacht an dá phálás agus an teampul</span>
<lb n="14058"/><span>mór nuair a bhíodar críochnuighthe.  Ansan, nuair a bhí</span>
<lb n="14059"/><span>an teampul mór críochnuighthe do chruinnigh Solomon</span>
<lb n="14060"/><span>chuige clann Israéil go léir agus nuair a bhíodar</span>
<lb n="14061"/><span>cruinnighthe tháinig na seanóirí go léir, agus na sagairt,</span>
<lb n="14062"/><span>chun na h-áite, i gcathair Dháibhid, mar a raibh Airc na</span>
<lb n="14063"/><span>Connartha ar cimeád go dtí san.  Do thóg na sagairt</span></p>
</div>
<pb n="485"/>
<div><lb n="14064"/><p><span>an Airc agus thugadar leó í chun an teampuil mhóir</span>
<lb n="14065"/><span>agus chuireadar isteach í sa n-áit bheannuighthe a bhí</span>
<lb n="14066"/><span>ceapaithe dhi ann, sa sanctum sanctórum, í féin agus</span>
<lb n="14067"/><span>na h-árthaí agus na córacha a bhí i n-aonfheacht léi sa</span>
<lb n="14068"/><span>tabernacul.  An fhaid a bhí an t-aistriú san dh'á dhéan-</span>
<lb n="14069"/><span>amh bhí an rí agus an pobul ag siubhal roimis an Airc</span>
<lb n="14070"/><span>agus ídhbearta líonmhara dh'á ndéanamh i gcaitheamh na</span>
<lb n="14071"/><span>h-aimsire a bhíthas ar an slighe.  Nuair a bhí an t-aistriú</span>
<lb n="14072"/><span>déanta agus an Airc socair istigh sa teampul nua,</span>
<lb n="14073"/><span>'n-a h-inead féin, do tháinig na sagairt amach as an</span>
<lb n="14074"/><span>sanctuarium, an áit ró naomhtha, agus b'é toil an</span>
<lb n="14075"/><span>Tighearna mírbhúilt mhór a dhéanamh.  Chómh luath agus</span>
<lb n="14076"/><span>bhí na sagairt tagaithe amach do líon sgamal dorcha an</span>
<lb n="14077"/><span>teampul i dtreó nár bh'fhéidir d'aoinne dul isteach</span>
<lb n="14078"/><span>ann.  Do thuig an rí agus na daoine go léir gur bh'é</span>
<lb n="14079"/><span>brígh a bhí leis an sgamal san 'ná 'ghá thaisbeáint gur</span>
<lb n="14080"/><span>bh'é toil an Tighearna seilbh do ghlacadh sa tigh sin a bhí</span>
<lb n="14081"/><span>curtha suas i n-onóir dó ag an rí agus ag clainn</span>
<lb n="14082"/><span>Israéil.  Chonaic na daoine go léir an sgamal agus</span>
<lb n="14083"/><span>thuigeadar a bhrígh agus d'umhluighdar iad féin go</span>
<lb n="14084"/><span>h-imeaglach i láthair an Tighearna.  Ansan do leog</span>
<lb n="14085"/><span>an rí é féin ar a ghlúinibh agus chuir sé a ghuidhe go</span>
<lb n="14086"/><span>dúthrachtach suas chun an Tighearna 'ghá iarraidh air gach</span>
<lb n="14087"/><span>grásta agus gach trócaire agus gach maitheamhnachas</span>
<lb n="14088"/><span>peacaí thabhairt do sna daoine gach aon uair a bheadh</span>
<lb n="14089"/><span>gádh leis agus go n-umhlóchaidís iad féin 'ghá iarraidh</span>
<lb n="14090"/><span>air grásta agus trócaire agus maitheamhnachas a</span>
<lb n="14091"/><span>thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="14092"/>
<lb n="14093"/><p><span>Ansan do dhein an rí féasta mór, go fial agus go</span>
<lb n="14094"/><span>fairsing agus go flathamhail, do sna daoine go léir</span>
<lb n="14095"/><span>agus do lean an féasta san cheithre lá dhéag.  Ansan</span>
<lb n="14096"/><span>do chuir an rí a bheannacht agus beannacht an Tighearna</span>
<lb n="14097"/><span>ar an bpobul agus do sgaoil sé uaidh abhaile iad</span>
<lb n="14098"/><span>chun a dtighthe féin, agus bhí áthas mór croidhe ortha go</span>
<lb n="14099"/><span>léir ag imtheacht abhaile dhóibh.</span></p>
<lb n="14100"/>
<lb n="14101"/><p><span>Nuair a bhí an gnó san go léir déanta do thaisbeáin</span></p>
</div>
<pb n="486"/>
<div><lb n="14102"/><p><span>an Tighearna é féin do Sholomon airís, mar a thaisbeáin</span>
<lb n="14103"/><span>sé é féin dó i nGabaon, agus dubhairt sé leis:—</span></p>
<lb n="14104"/>
<lb n="14105"/><p><span>“Tá éistithe agam led' ghuidhe agus leis an ath-</span>
<lb n="14106"/><span>chuinighe a chuiris chugham, agus tá mo bheannacht curtha</span>
<lb n="14107"/><span>agam ar an dtigh seo atá curtha suas agat dom</span>
<lb n="14108"/><span>chun m'ainme bheith ann choidhche, agus beidh mo shúil</span>
<lb n="14109"/><span>ann i gcómhnuidhe, agus mo chroidhe.  Má shiubhlan</span>
<lb n="14110"/><span>tusa macánta díreach ós mo chómhair mar a shiubhluigh</span>
<lb n="14111"/><span>t'athair, agus má dheinean tú gach nídh atá órduighthe</span>
<lb n="14112"/><span>agam duit a dhéanamh, agus má chimeádan tú</span>
<lb n="14113"/><span>m'aitheanta agus mo bhreitheana déanfad-sa cathaoir</span>
<lb n="14114"/><span>do rígheachta daingean ar chlainn Israéil go síoruidhe,</span>
<lb n="14115"/><span>fé mar a gheallas dot' athair Dáibhid nuair adubhart</span>
<lb n="14116"/><span>leis, “ní bheidh cathaoir ríoga Israéil go deó gan duine</span>
<lb n="14117"/><span>ded' shliocht innti.”  Ach má iompuighean tusa agus do</span>
<lb n="14118"/><span>chlann uaim agus ná cimeádfidh sibh m'aitheanta ná mo</span>
<lb n="14119"/><span>reachta, ach imtheacht i ndiaidh déithe bréige agus iad</span>
<lb n="14120"/><span>d'adhradh, sgriosfad-sa Israél amach as an dtalamh</span>
<lb n="14121"/><span>so a thugas dóibh, agus sguabfad as mo radharc an</span>
<lb n="14122"/><span>teampul so go bhfuil mo bheannacht curtha indiu agam</span>
<lb n="14123"/><span>air, i dtreó go mbeidh Israél 'n-a ghuith agus 'n-a mhasla</span>
<lb n="14124"/><span>i mbéalaibh daoine agus go mbeidh an tigh seo 'n-a</span>
<lb n="14125"/><span>shampla shaoghalta, agus go ndéarfid daoine, “Cad fá</span>
<lb n="14126"/><span>gur dhein an Tighearna a leithéid!” agus go bhfreagró-</span>
<lb n="14127"/><span>far, “Toisg gur thréigeadar an Tighearna Dia.””</span></p>
<lb n="14128"/>
<lb n="14129"/><p><span>ROBÓAM.</span></p>
<lb n="14130"/>
<lb n="14131"/><p><span>Nuair a bhí an teampul mór agus na pálásaí agus</span>
<lb n="14132"/><span>na gnóthaí a bhain leó go léir críochnuighthe ag Solomon</span>
<lb n="14133"/><span>bhí sé díreach i mbarr a ghradaim.  Ansan do thosnuigh</span>
<lb n="14134"/><span>sé, go mall ar dtúis, ar dhul le fánaidh.  Bhí sé ag</span>
<lb n="14135"/><span>druidim, i ndiaidh ar ndiaid, ó ghrásta Dé go dtí</span>
<lb n="14136"/><span>fé dheire gur dhein sé an nídh adubhradh leis do thabhar-</span></p>
</div>
<pb n="487"/>
<div><lb n="14137"/><p><span>fadh díbhfeirg an Tighearna air féin agus ar ar bhain</span>
<lb n="14138"/><span>leis.  Dhein sé déithe bréige d'adhradh.  Nuair a dhein</span>
<lb n="14139"/><span>sé an nídh sin do thosnuigh an easgaine a bhí geallta dhó</span>
<lb n="14140"/><span>ar theacht air.  Do cheaduigh an Tighearna a lán namhad</span>
<lb n="14141"/><span>d'eirighe 'n-a choinnibh ó'n uile thaobh.  D'eirigh namhaid</span>
<lb n="14142"/><span>'n-a choinnibh theas sa n-Éigipt agus d'eirigh namhaid</span>
<lb n="14143"/><span>'n-a choinnibh thuaidh i gcathair Damascuis agus d'eirigh</span>
<lb n="14144"/><span>namhaid 'n-a choinnibh istigh i gcathair Ierúsaleim féin.</span>
<lb n="14145"/><span>Bhíodar go léir ag cur 'n-a choinnibh agus ag cur air,</span>
<lb n="14146"/><span>ach do gheall an Tighearna dhó ná leogfí dhóib é chur</span>
<lb n="14147"/><span>a' seilbh na rígheachta an fhaid a mhairfadh sé féin.  Ar</span>
<lb n="14148"/><span>son a athar, Dáibhid, iseadh a tugadh an gheallamhaint sin</span>
<lb n="14149"/><span>dó.  Do gealladh dó, ámhthach, ná fágfí agá mhac ach</span>
<lb n="14150"/><span>aon treibh amháin as an dá threibh déag.</span></p>
<lb n="14151"/>
<lb n="14152"/><p><span>Tháinig an t-am do Sholomon agus fuair sé bás.  Bhí</span>
<lb n="14153"/><span>sé dachad blian 'n-a rí ar Israél.  Dhein sé obair mhór</span>
<lb n="14154"/><span>nuair a chuir sé suas an teampul i n-onóir do'n Tigh-</span>
<lb n="14155"/><span>earna.  Ach sa n-aimsir dheirineach d'á shaoghal do loit</span>
<lb n="14156"/><span>sé an obair mhór mhaith san, mar do chuir sé suas</span>
<lb n="14157"/><span>teampuil chun na ndéithe fallsa agus thug sé do sna</span>
<lb n="14158"/><span>déithibh fallsa an onóir agus an t-adhradh a bhí cean-</span>
<lb n="14159"/><span>gailte air a thabhairt do'n Tighearna.</span></p>
<lb n="14160"/>
<lb n="14161"/><p><span>Bhí mac aige agus Robóam ab ainm dó agus isé</span>
<lb n="14162"/><span>a bhí chun na rígheachta dh'fhághail 'n-a dhiaidh.  Tháinig sé</span>
<lb n="14163"/><span>chun na h-áite ar a dtugtí Sicem, mar bhí na daoine</span>
<lb n="14164"/><span>go léir cruinnighthe ann chun go nglacfidís é 'n-a rí</span>
<lb n="14165"/><span>ós a gcionn.  Do labhair na daoine leis:—</span></p>
<lb n="14166"/>
<lb n="14167"/><p><span>“Bhí lámh t-athar ana throm orainn,” ar siad.</span>
<lb n="14168"/><span>“Dein-se anois cuid de'n ualach a chuir t-athair</span>
<lb n="14169"/><span>orainn do bhogadh dhinn agus beimíd dílis duit.”</span></p>
<lb n="14170"/>
<lb n="14171"/><p><span>“Imthighidh go ceann trí lá agus ansan tagaidh</span>
<lb n="14172"/><span>chugham airís,” ar seisean.</span></p>
<lb n="14173"/>
<lb n="14174"/><p><span>D'imthighdar.  Do ghlaoidh Robóam chuige i gcómhairle</span>
<lb n="14175"/><span>na seanóirí uaisle a bhíodh i bhfochair Sholomoin.</span></p>
<lb n="14176"/>
<lb n="14177"/><p><span>“Cad í bhúr gcómhairle dhom?” ar seisean,</span></p>
<lb n="14178"/>
<lb n="14179"/><p><span>“Cad is ceart dom a rádh leis na daoine seo?”</span></p>
</div>
<pb n="488"/>
<div><lb n="14180"/><p><span>“Má éistean tú go cneasta leis na daoine sin,”</span>
<lb n="14181"/><span>ar siad san, “agus an bogadh atá acu dh'á iarraidh do</span>
<lb n="14182"/><span>thabhairt dóibh, beid siad dílis duit go deó.”</span></p>
<lb n="14183"/>
<lb n="14184"/><p><span>Chuir sé uaidh na seanóirí agus ghlaoidh sé chuige na</span>
<lb n="14185"/><span>h-uaisle óga a bhíodh 'n-a chómhluadar féin do ghnáth.</span></p>
<lb n="14186"/>
<lb n="14187"/><p><span>“Cad í bhúr gcómhairle-se dhom i dtaobh na ndaoine</span>
<lb n="14188"/><span>seo?” ar seisean leó.</span></p>
<lb n="14189"/>
<lb n="14190"/><p><span>“Abair leó mar seo, a rí,” ar siad san.  “Tá mo</span>
<lb n="14191"/><span>lúidín-se níos téagartha 'ná mar a bhí cnámh droma</span>
<lb n="14192"/><span>m'athar.  Chuir m'athair ualach trom oraibh.</span>
<lb n="14193"/><span>Cuirfad-sa ualach is truime 'ná é oraibh.  Do ghabhadh m'athair</span>
<lb n="14194"/><span>d'fhuipeanaibh oraibh.  De scorpiónaibh iseadh gheóbhad-</span>
<lb n="14195"/><span>sa oraibh.””</span></p>
<lb n="14196"/>
<lb n="14197"/><p><span>Tháinig na daoine an trímhad lá mar adubhradh leó.</span>
<lb n="14198"/><span>Do labhair an rí leó díreach mar a chómhairligh na</span>
<lb n="14199"/><span>h-uaisle óga dhó labhairt leó.  Nuair airighdar an</span>
<lb n="14200"/><span>chainnt sin thugadar cúl le Robóam agus ghabhadar le</span>
<lb n="14201"/><span>Ierobóam, an fear a bhí tagaithe aníos as an Éigipt.</span>
<lb n="14202"/><span>Ansan do ghaibh, fé mar a bhí geallta, aon treibh</span>
<lb n="14203"/><span>amháin le Robóam agus an chuid eile le Ierobóam.</span>
<lb n="14204"/><span>Do ghaibh treibh Bheniamin le Robóam, ámhthach, i</span>
<lb n="14205"/><span>n-aonfheacht le treibh Iúda.  D'fhág san clann Israéil</span>
<lb n="14206"/><span>deighilte 'n-a dhá gcuid agus do dhísgeóchaidís a</span>
<lb n="14207"/><span>chéile mara mbeadh gur chuir an Tighearna an fáig</span>
<lb n="14208"/><span>Semeias chucha 'ghá rádh le gach taobh acu fanmhaint</span>
<lb n="14209"/><span>socair.</span></p>
<lb n="14210"/>
<lb n="14211"/><p><span>Ansan do thuit nídh tiobaisteach amach.  Bhí eagla</span>
<lb n="14212"/><span>ar Ierobóam dá dtéidheadh clann Israéil go Ierúsalem</span>
<lb n="14213"/><span>chun ídhbirte do dhéanamh go mb'fhéidir go ndéanfidís</span>
<lb n="14214"/><span>síothcháin le Robóam agus go n-iompóchaidís uaidh</span>
<lb n="14215"/><span>féin agus go marbhóchaidís é.  Isé rud a dhein sé 'ná</span>
<lb n="14216"/><span>creideamh bréige do cheapadh.  Do chúm sé dhá ghamhain</span>
<lb n="14217"/><span>óir agus chuir sé ar altóraibh iad agus do mheall sé</span>
<lb n="14218"/><span>clann Israéil chun iad d'adhradh agus gan dul a thuille</span>
<lb n="14219"/><span>go Ierúsalem chun aon ghnóthaí ídhbirte dhéanam chun</span>
<lb n="14220"/><span>an Tighearna.</span>
<lb n="14221"/></p>
</div>
<pb n="489"/>
<div><lb n="14222"/><p><span>IEROBÓAM.</span></p>
<lb n="14223"/>
<lb n="14224"/><p><span>Nuair a bhí an dá ghamhain óir ag Ierobóam 'á chur</span>
<lb n="14225"/><span>ar an dá altóir do chlainn Israéil, chun iad d'adhradh,</span>
<lb n="14226"/><span>sidiad na focail adubhairt sé:—</span></p>
<lb n="14227"/>
<lb n="14228"/><p><span>“Feuchaidh, a chlann Israéil, bhúr ndéithe, na déithe</span>
<lb n="14229"/><span>do thug amach sibh a' talamh na h-Éigipte.”</span></p>
<lb n="14230"/>
<lb n="14231"/><p><span>Is fiú stad ar an gcainnt sin agus í bhraith.  Ba</span>
<lb n="14232"/><span>dhána an bhréag í! Bhí fhios ag Ierobóam agus bhí fhios</span>
<lb n="14233"/><span>ag an muinntir a bhí ag éisteacht leis gur bhréag an</span>
<lb n="14234"/><span>chainnt.  Ní raibh aon phioc d'á mhearathal ortha.  Bhí</span>
<lb n="14235"/><span>fhios acu gur labhradh an bhréag chéadna nuair a bhí</span>
<lb n="14236"/><span>clann Israéil díreach tagaithe amach as an Muir Ruaidh,</span>
<lb n="14237"/><span>ar an dtaobh thoir, agus rí na h-Éigipte agus a mhór</span>
<lb n="14238"/><span>shluagh istigh sa bhfaraige 'n-a ndiaidh, báidhte, agus</span>
<lb n="14239"/><span>Maois imthighthe suas ar an gcnoc ag glacadh na n-aith-</span>
<lb n="14240"/><span>eanta ó Dhia.  Bhí fhios acu go maith gur bh'iad clann</span>
<lb n="14241"/><span>Israéil féin, an uair sin, do chuir fhiachaint ar Aaron</span>
<lb n="14242"/><span>gamhain óir do chúmadh dhóibh agus nuair a bhí an gamhain</span>
<lb n="14243"/><span>óir déanta gur cuireadh suas ar altóir é 'n-a láthair</span>
<lb n="14244"/><span>agus gur labhradar féin an bhréag, go ndubhradar</span>
<lb n="14245"/><span>d'aon ghuth na focail, “Sidiad bhúr ndéithe, a chlann</span>
<lb n="14246"/><span>Israéil, na déithe do thug amach sibh a' talamh na</span>
<lb n="14247"/><span>h-Éigipte.”  Bhí fhios acu go dian mhait, leis, cad í</span>
<lb n="14248"/><span>an díbhfeirg a tháinig ar a sínsear, i n-aice na Mara</span>
<lb n="14249"/><span>Ruadha, mar gheall ar an mbréig sin nuair a labhradh</span>
<lb n="14250"/><span>ar dtúis í.  Agus i n-aindeóin an eóluis, do glacadh</span>
<lb n="14251"/><span>an bhréag airís ó Ierobóam tar éis breis agus cheithre</span>
<lb n="14252"/><span>chéad blian!  Agus feuch, gamhain óir a cuireadh suas</span>
<lb n="14253"/><span>n-a dhia nuair a labhradh an bhréag an chéad uair, ach do</span>
<lb n="14254"/><span>cuireadh dhá ghamhain óir suas nuair a labhradh an bhréag</span>
<lb n="14255"/><span>an tarna h-uair.  Bí an bhréag níba threise an tarna</span>
<lb n="14256"/><span>h-uair.</span>
<lb n="14257"/></p>
</div>
<pb n="490"/>
<div><lb n="14258"/><p><span>Do labhradh an bhréag chéadna go minic ó shin, agus</span>
<lb n="14259"/><span>bhíodh an chúis chéadna le h-í labhairt.  An rud a dhein</span>
<lb n="14260"/><span>Ierobóam chun clainne Israéil do chimeád dílis dó</span>
<lb n="14261"/><span>féin táid righthe claona 'ghá dhéanamh riamh ó shin chun</span>
<lb n="14262"/><span>aigne na ndaoine do shásamh agus iad do chimeád fé</span>
<lb n="14263"/><span>n-a smacht.  Ní deacair aigne na ndaoine do shásamh</span>
<lb n="14264"/><span>leis an mbréig uaireanta.  Is minic gur fearr leó</span>
<lb n="14265"/><span>an bhréag 'ná an fhírinne.  Cuirean an fhírinne srian</span>
<lb n="14266"/><span>na fírinne leis an nduine, ach sgaoilean an</span>
<lb n="14267"/><span>creideamh bréagach a shrian féin leis an nduine.  Ba</span>
<lb n="14268"/><span>shaoráidighe go mór le clainn Israéil an dá ghamhain</span>
<lb n="14269"/><span>óir d'adhradh agus bheith ag déanamh ídhbirtí chucha 'ná</span>
<lb n="14270"/><span>bheith ag dul go Ierúsalem agus bheith ag déanamh</span>
<lb n="14271"/><span>ídhbirtí do réir dlighe Mhaoise.  Bhí dlighe Mhaoise</span>
<lb n="14272"/><span>níba dhéine go mór 'ná dlighe na ngamhan.</span></p>
<lb n="14273"/>
<lb n="14274"/><p><span>Ar an gcuma gcéadna, riamh ó shin, agus anois, is</span>
<lb n="14275"/><span>saoráidighe do'n eiriceach dlighe na h-eiriceachta do</span>
<lb n="14276"/><span>chómhlíonadh 'ná dlighthe na h-Eagailse do chómhlíonadh,</span>
<lb n="14277"/><span>go mór mór nuair isiad na gamhna óir déithe na</span>
<lb n="14278"/><span>h-eiriceachta.</span></p>
<lb n="14279"/>
<lb n="14280"/><p><span>Ach ní leogan an Tighearna srian leis an eiriceacht</span>
<lb n="14281"/><span>i gcómhnuidhe.  Do chuir Ierobóam ceann de sna gamh-</span>
<lb n="14282"/><span>naibh óir ar altóir i mBetel agus d'fhógair sé féasta</span>
<lb n="14283"/><span>mór ann do chlainn Israéil, agus chuaidh sé féin</span>
<lb n="14284"/><span>anáirde ar an altóir ag adhradh an ghamhna óir</span>
<lb n="14285"/><span>agus ag losgadh túise i n-onóir dó.  Agus é</span>
<lb n="14286"/><span>ag déanamh na h-oibre sin tháinig duine naomtha, le</span>
<lb n="14287"/><span>h-órdú Dé, ó Iúda agus sheasaimh sé ar aghaidh na</span>
<lb n="14288"/><span>h-altórach amach agus do labhair sé leis an altóir</span>
<lb n="14289"/><span>mar seo:—</span></p>
<lb n="14290"/>
<lb n="14291"/><p><span>“A altóir, a altóir,” ar seisean, “tá le teacht ar</span>
<lb n="14292"/><span>an saoghal leanbh de shliocht Dáibhid agus Iósias an</span>
<lb n="14293"/><span>ainm a bheidh air, agus ídhbireóchaidh sé, ansan anáirde</span>
<lb n="14294"/><span>ort-sa, na sagairt seo féin atá ag déanamh ídhbirte</span>
<lb n="14295"/><span>anois ort agus ag losgadh túise ort.  Loisgfidh sé</span>
<lb n="14296"/><span>siúd cnámha daoine ort-sa, a altóir.”</span>
<lb n="14297"/></p>
</div>
<pb n="491"/>
<div><lb n="14298"/><p><span>D'airigh Ierebóam an chainnt.  Do shín sé a lámh i</span>
<lb n="14299"/><span>dtreó an fhir naomhtha do labhair an chainnt, “Beiridh</span>
<lb n="14300"/><span>air sin!” ar seisean, “agus cimeádaidh é!”  B'é</span>
<lb n="14301"/><span>toil an Tighearna gur fhan an lámh sínte amach agus</span>
<lb n="14302"/><span>nár fhéad sé í tharrac chuige isteach.  “Beidh so mar</span>
<lb n="14303"/><span>chómhartha agaibh ar fhírinne mo chainnte anois,” ars an</span>
<lb n="14304"/><span>duine naomtha.  “Raobfar an altóir seo anois agus</span>
<lb n="14305"/><span>sgaipfar a luaithreach.”  Tháinig mar a bheadh sidhe</span>
<lb n="14306"/><span>gaoithe agus do raob sí an altóir agus do sgaip sí</span>
<lb n="14307"/><span>an luaithreach.</span></p>
<lb n="14308"/>
<lb n="14309"/><p><span>DUINE Ó DHIA.</span></p>
<lb n="14310"/>
<lb n="14311"/><p><span>Nuair a chonaic Ierobóam an altóir dh'á raobadh</span>
<lb n="14312"/><span>agus an luaith dh'á sgaipe agus a lámh féin 'n-a stalca</span>
<lb n="14313"/><span>gan anam gan lúth, sínte uaidh amach agus gan ar</span>
<lb n="14314"/><span>a chumas í lúbadh chuige isteach, tháinig sgannra air.</span>
<lb n="14315"/><span>Do sgread sé ar an nduine naomhtha:—</span></p>
<lb n="14316"/>
<lb n="14317"/><p><span>“Ó,” ar seisean, “a dhuine ó Dhia, guidh orm!  Iarr</span>
<lb n="14318"/><span>ar do Thighearna Dia lúth mo láimhe do thabhairt thar</span>
<lb n="14319"/><span>n-ais dom!”  Do dhein an duine naomhtha an nídh sin.</span>
<lb n="14320"/><span>D'iarr sé ar an dTighearna lúth a láimhe do thabhairt</span>
<lb n="14321"/><span>thar n-ais do'n rí.  D'éist an Tighearna leis an nguidhe</span>
<lb n="14322"/><span>agus b'é toil Dé go bhfuair an rí lúth na láimhe airís,</span>
<lb n="14323"/><span>direach mar a bhí aige cheana.  Ansan bhí sé chómh buidh-</span>
<lb n="14324"/><span>each san gur chrom sé ar thathant ar an nduine naomtha</span>
<lb n="14325"/><span>dul leis abhaile chun bídh do chaitheamh agus chun tabhar-</span>
<lb n="14326"/><span>thaistí fhághail uaidh.</span></p>
<lb n="14327"/>
<lb n="14328"/><p><span>“Dá dtugthá leath a bhfuil an tsaoghal agat dom,”</span>
<lb n="14329"/><span>arsan duine naomhtha, “ní raghainn abhaile leat ná ní</span>
<lb n="14330"/><span>bhlaisfinn bia uait ná oiread agus deoch uisge.  Dubh-</span>
<lb n="14331"/><span>airt an Tighearna liom nuair a bhí sé 'am' chur anso</span>
<lb n="14332"/><span>chughat, gan arán a dh'ithe ná uisge dh'ól sa n-áit seo</span></p>
</div>
<pb n="492"/>
<div><lb n="14333"/><p><span>agus gan dul thar n-ais an bóthar céadna do thánag.”</span></p>
<lb n="14334"/>
<lb n="14335"/><p><span>Ansan d'imthigh an duine naomhtha, agus níor bh'é an</span>
<lb n="14336"/><span>bóthar a tháinig sé a dh'imthigh sé.</span></p>
<lb n="14337"/>
<lb n="14338"/><p><span>Do thárla go raibh fáig eile sa n-áit sin an uair</span>
<lb n="14339"/><span>chéadna san agus go raibh clann mhac aige.  Bí an</span>
<lb n="14340"/><span>chlann mhac amuich i gcaitheamh an lae agus d'airighdar</span>
<lb n="14341"/><span>an chainnt adubhairt an fáig iasachta leis an altóir</span>
<lb n="14342"/><span>agus chonacadar an mhírbhúilt a deineadh ar láimh an</span>
<lb n="14343"/><span>rí agus an raobadh a deineadh ar an altóir, agus</span>
<lb n="14344"/><span>nuair a thánadar abhaile d'innseadar an sgéal go</span>
<lb n="14345"/><span>léir d'á n-athair.  D'innseadar dó, leis, conus mar</span>
<lb n="14346"/><span>a dh'iarr an rí ar an bhfáig iasachta dul leis</span>
<lb n="14347"/><span>abhaile agus bia chaitheamh agus conus mar adubhairt</span>
<lb n="14348"/><span>an fáig iasachta go raibh órduighthe ag an dTighearna</span>
<lb n="14349"/><span>dhó féin gan bia ná deoch do chaitheamh sa n-áit.</span></p>
<lb n="14350"/>
<lb n="14351"/><p><span>“Agus ca bhfuil an fáig iasachta anois?” arsan</span>
<lb n="14352"/><span>t-athair.</span></p>
<lb n="14353"/>
<lb n="14354"/><p><span>“Tá sé imthighthe abhaile chun a thíre féin,” ar siad</span>
<lb n="14355"/><span>san.</span></p>
<lb n="14356"/>
<lb n="14357"/><p><span>“Cad é an bóthar a dh'imthigh sé?” arsan t-athair.</span>
<lb n="14358"/><span>D'innseadar dó.</span></p>
<lb n="14359"/>
<lb n="14360"/><p><span>“Cuiridh an iallait ar an asal dom,” ar seisean.</span>
<lb n="14361"/><span>Do chuireadar.  Chuaidh sé ar muin an asail agus do</span>
<lb n="14362"/><span>lean sé an fáig iasachta.  Tháinig sé suas leis agus é</span>
<lb n="14363"/><span>'n-a shuidhe fé sgáth crainn giúise.  “An tusa an duine</span>
<lb n="14364"/><span>ó Dhia do tháinig anso ó Iúda?”</span></p>
<lb n="14365"/>
<lb n="14366"/><p><span>“Is me,” arsan fear eile.</span></p>
<lb n="14367"/>
<lb n="14368"/><p><span>“Tar liom-sa abhaile anois,” ar seisean, “agus</span>
<lb n="14369"/><span>caith bia am' fhochair.”</span></p>
<lb n="14370"/>
<lb n="14371"/><p><span>“Ní féidir dom san a dhéanamh,” ars an fear eile,</span>
<lb n="14372"/><span>“ná ní féidir dom bia ná deoch do chaitheamh sa n-áit</span>
<lb n="14373"/><span>seo.  Tá órduighthe ag an dTighearna dhom gan bia</span>
<lb n="14374"/><span>ná deoch do chaitheamh sa n-áit seo agus gan dul abhaile</span>
<lb n="14375"/><span>an bóthar a thánag, ach dul abhaile bóthar eile.”</span></p>
<lb n="14376"/>
<lb n="14377"/><p><span>“Caithfir teacht liom-sa anois,” arsan fear do</span>
<lb n="14378"/><span>lean é.  “Fáig iseadh mise, leis, agus do labhais</span></p>
</div>
<pb n="493"/>
<div><lb n="14379"/><p><span>Tighearna liom agus dubhairt sé liom thu</span>
<lb n="14380"/><span>do leanmhuint agus do thabhairt liom abhaile agus</span>
<lb n="14381"/><span>bia agus deoch a thabhairt duit.”</span></p>
<lb n="14382"/>
<lb n="14383"/><p><span>Bréag do'n fháig sin ab eadh an chainnt sin, ach do</span>
<lb n="14384"/><span>chreid an fear eile í agus do tháinig sé leis chun a thighe</span>
<lb n="14385"/><span>agus chaith sé bia agus deoch 'n-a theannta.</span></p>
<lb n="14386"/>
<lb n="14387"/><p><span>Bhíodar 'n-a suidhe ag an mbórd agus iad ag ithe</span>
<lb n="14388"/><span>agus ag ól.  Ansan do thuit rud iongantac amach.</span>
<lb n="14389"/><span>Do chuir an Tighearna fhiachaint ar fhear an tighe labhairt</span>
<lb n="14390"/><span>agus an fhírinne dh'innsint.</span></p>
<lb n="14391"/>
<lb n="14392"/><p><span>“Ó!” ar seisean, “dheineas go h-olc ort é!</span>
<lb n="14393"/><span>D'innseas bréag duit agus do chuireas fhiachaint ort</span>
<lb n="14394"/><span>órdú an Tighearna do bhrise.  Agus seo mar adeir</span>
<lb n="14395"/><span>an Tighearna anois ad' thaobh:  “Toisg nár dheinis mar</span>
<lb n="14396"/><span>adubhairt an Tighearna leat, agus nár chimeádais an</span>
<lb n="14397"/><span>aithne do thug an Tighearna dhuit agus gur fhillis thar</span>
<lb n="14398"/><span>n-ais agus gur ithis bia sa n-áit 'n-a ndubhradh leat</span>
<lb n="14399"/><span>gan bia a dh'ithe, ní chun roilge do shínsear a béarfar</span>
<lb n="14400"/><span>do chorp marbh.””</span></p>
<lb n="14401"/>
<lb n="14402"/><p><span>D'eirigh an fáig iasachta ó'n mbórd láithreach agus</span>
<lb n="14403"/><span>d'imthigh sé.  Níor chuaidh sé abhfad nuair a léim león</span>
<lb n="14404"/><span>amach ar an mbóthar chuige.  Do mhairbh an león é.  Bhí</span>
<lb n="14405"/><span>sé, ansan, sínte marbh ar an mbóthar agus an león</span>
<lb n="14406"/><span>agus an t-asal 'n-a seasamh ós a chionn, agus níor</span>
<lb n="14407"/><span>dhein an león aon nídh leis an asal ná leis an gcorp.</span></p>
<lb n="14408"/>
<lb n="14409"/><p><span>AG DUL I N-OLCAS.</span></p>
<lb n="14410"/>
<lb n="14411"/><p><span>Bhí corp an dune naomhtha sínte ar an mbóthar agus</span>
<lb n="14412"/><span>bhí an león agus an t-asal 'n-a seasamh os cionn an</span>
<lb n="14413"/><span>chuirp, fé mar a bheidís ag faire air chun gan leogaint</span>
<lb n="14414"/><span>d'aon ainimhidhe eile aon díobháil a dhéanamh dó.</span>
<lb n="14415"/><span>Chonaic na daoine an nídh sin agus ba mhór an mhírbhúilt</span></p>
</div>
<pb n="494"/>
<div><lb n="14416"/><p><span>é dar le gach aoinne.  Bhí fhios ag gach aoinne an dúil</span>
<lb n="14417"/><span>a bheith ag león i bhfeóil asail nú i bhfeóil duine agus</span>
<lb n="14418"/><span>ba mhór an mhírbhúilt ó Dhia gan aon bhaint a bheith ag</span>
<lb n="14419"/><span>an león úd 'á dhéanamh leis an asal úd ná leis an</span>
<lb n="14420"/><span>gcorp.</span></p>
<lb n="14421"/>
<lb n="14422"/><p><span>Do h-innseadh an sgéal do'n fháig a dhein an bhréag.</span>
<lb n="14423"/><span>Tháinig aithreachas air.</span></p>
<lb n="14424"/>
<lb n="14425"/><p><span>Do thuig sé i n'aigne gur bh'í an bhréag a dhein sé</span>
<lb n="14426"/><span>féin fé ndeár do'n fháig eile iompáil thar n-ais agus</span>
<lb n="14427"/><span>bia agus deoch do chaitheamh sa n-áit, bun os cionn</span>
<lb n="14428"/><span>leis an órdú a bhí fághalta aige ó'n dTighearna.</span></p>
<lb n="14429"/>
<lb n="14430"/><p><span>“Cuir an iallait ar m'asal dom,” ar seisean le</span>
<lb n="14431"/><span>duine d'á chlainn mhac.  Do chuir.  Chuaidh sé ar muin</span>
<lb n="14432"/><span>an asail agus d'imthigh sé chun na h-áite 'n-a raibh an</span>
<lb n="14433"/><span>corp.  D'imthigh an león nuair a chonaic sé ag teacht</span>
<lb n="14434"/><span>é.  Thóg sé an corp agus chuir sé chuige ar a bhéalaibh</span>
<lb n="14435"/><span>é agus thug sé leis abhaile é agus dhein sé é thóramh</span>
<lb n="14436"/><span>mar ba cheart agus é chaoine.  Ansan d'adhlaic sé</span>
<lb n="14437"/><span>é sa n-uaigh a bhí ceapaithe aige dhó féin nuair a</span>
<lb n="14438"/><span>gheóbhadh sé bás, “agus;” ar seisean le n-a</span>
<lb n="14439"/><span>chlainn mhac:—  “Nuair a gheóbhad-sa bás cuiridh mo</span>
<lb n="14440"/><span>chorp sa n-uaigh seo i n-aice an chuirp seo.  Duine ana</span>
<lb n="14441"/><span>naomhtha ab eadh an duine seo agus ní'l focal d'á</span>
<lb n="14442"/><span>ndubhairt sé, leis an altóir úd agus leis an rí, ná</span>
<lb n="14443"/><span>toicfidh chun cinn.”</span></p>
<lb n="14444"/>
<lb n="14445"/><p><span>Creidid daoine naomhtha nár dhein an fáig sin a</span>
<lb n="14446"/><span>marbhuigheadh peaca marbhuightheach, nár dhein sé ach</span>
<lb n="14447"/><span>peaca soluightheach, agus nár dhein an Tighearna, nuair</span>
<lb n="14448"/><span>a leog sé do'n león é mharbhú, ach pionós saoghalta do</span>
<lb n="14449"/><span>chur air i dtreó ná beadh aon phionós aige le cur air ar</span>
<lb n="14450"/><span>an saoghal eile, mar gheall ar an bpeaca soluightheach.</span>
<lb n="14451"/><span>Is mór ag daoine, ó thaobh an tsaoghail seo, anam</span>
<lb n="14452"/><span>duine, ach i láthair Dé agus ó thaobh an tsaoghail eile</span>
<lb n="14453"/><span>olc ana shuarach iseadh bás.  Ní h-eadh ach má bhíon an</span>
<lb n="14454"/><span>duine ar staid na ngrást agus gan aon rud le frea-</span>
<lb n="14455"/><span>gairt aige i láthair Dé, tabharthas mór maith iseadh bás;</span></p>
</div>
<pb n="495"/>
<div><lb n="14456"/><p><span>tabharthas le n-a mbeirtear an duine isteach i n-aoibh-</span>
<lb n="14457"/><span>neas na bhflathas.  D'á bhrígh sin, má dhein an duine</span>
<lb n="14458"/><span>naomhtha úd peaca soluightheach agus má ghlan a bhás</span>
<lb n="14459"/><span>an peaca soluightheach san d'á anam, fuair sé suaineas</span>
<lb n="14460"/><span>ameasg na bhfíoraon chómh luath agus mhairbh an león é.</span>
<lb n="14461"/><span>B'fhearra dhó an bás san do theacht air 'ná é fhágaint</span>
<lb n="14462"/><span>beó agus é bheith ag feuchaint ar an ndroch obair a bhí</span>
<lb n="14463"/><span>ag Ierobóam 'á dhéanamh agus ar na díbhfeirgíbh uath-</span>
<lb n="14464"/><span>bhásacha a bhí le teacht mar gheall ar an ndroch obair sin.</span>
<lb n="14465"/><span>“Cnámha daoine,” mar adubhairt sé féin, “dh'á losgadh</span>
<lb n="14466"/><span>le teine ar na h-altórachaibh malluighthe úd.”</span></p>
<lb n="14467"/>
<lb n="14468"/><p><span>I n-aindeóin gach foláraimh d'ár tugadh dó, raobadh</span>
<lb n="14469"/><span>na h-altórach agus sgaipe na luaithrighe agus milleadh</span>
<lb n="14470"/><span>a láimhe féin agus a leigheas airís ar ghuidhe an fháig do</span>
<lb n="14471"/><span>lean Robóam ar a dhroch obair.  Ní h-eadh ach i n-inead</span>
<lb n="14472"/><span>aon mhaolú do theacht ar an olc aige is amhlaidh a</span>
<lb n="14473"/><span>ghéaruigh air.  Ní h-amháin gur chuir sé suas na</span>
<lb n="14474"/><span>h-altóracha chun na ndéithe fallsa ach gur chuir sé</span>
<lb n="14475"/><span>fhiachaint ar na daoine na gníomhartha gráineamhla</span>
<lb n="14476"/><span>dhéanamh a dheineadh na págánaigh.</span></p>
<lb n="14477"/>
<lb n="14478"/><p><span>Má bhí an sgéal go h-olc ag Ierobóam agus ag an</span>
<lb n="14479"/><span>gcuid de chlainn Israéil a bhí fé n-a smacht níor shos</span>
<lb n="14480"/><span>do threibh Iúda é, fé Robóam.  Bhí an dá bhuidhean, ach</span>
<lb n="14481"/><span>amháin fíor bheagán, ag adhradh na ndéithe fallsa agus</span>
<lb n="14482"/><span>ag déanamh droch ghníomhartha na bpágánach, agus bhí</span>
<lb n="14483"/><span>an dá bhuidhean i gcogadh le n-a chéile coitchianta, ag</span>
<lb n="14484"/><span>marbhú a chéile agus ag dísgiú a chéile, an fhaid a mhair</span>
<lb n="14485"/><span>Robóam agus Ierobóam.</span></p>
<lb n="14486"/>
<lb n="14487"/><p><span>AHIAS.</span></p>
<lb n="14488"/>
<lb n="14489"/><p><span>Do lean Ierobóam ag déanamh na droch oibre.  Bhí</span>
<lb n="14490"/><span>fáig i Silo agus Ahias ab ainm dó.  B'shiné an fáig</span>
<lb n="14491"/><span>a chuir ola an Tighearna ar Ierobóam nuair ab é toil</span></p>
</div>
<pb n="496"/>
<div><lb n="14492"/><p><span>an Tighearna rí dhéanam de os cionn Israéil.  Bhí</span>
<lb n="14493"/><span>leanbh mic ag Ierobóam agus do buaileadh breóite é.</span>
<lb n="14494"/><span>Do thruimigh an bhreóiteacht air i dtreó go raibh sé</span>
<lb n="14495"/><span>i gcontabhairt bháis.  Do labhair Ierobóam le n-a</span>
<lb n="14496"/><span>mhnaoi, le máthair an mhic.</span></p>
<lb n="14497"/>
<lb n="14498"/><p><span>“Tá, a bhean,” ar seisean, “fáig i Sílo agus Ahias</span>
<lb n="14499"/><span>is ainm dó.  Isé chuir ola an Tighearna orm-sa agus</span>
<lb n="14500"/><span>do dhein rí ar Israél díom.  Cuir-se anois éadach eile</span>
<lb n="14501"/><span>umat i dtreó ná h-aithneóchaidh sé thu agus beir leat</span>
<lb n="14502"/><span>deich mbollóga aráin agus deich mbiosgóidí agus</span>
<lb n="14503"/><span>próca meala agus eirigh ag triall ar an bhfáig sin</span>
<lb n="14504"/><span>agus 'neósfidh sé dhuit cad tá le h-imtheacht ar an mac</span>
<lb n="14505"/><span>so, nú an bhfuil sé chun báis a dh'fhághail.”</span></p>
<lb n="14506"/>
<lb n="14507"/><p><span>Do dhein an bhean an rud adubhradh léi.  D'atharuigh</span>
<lb n="14508"/><span>sí a cuid éadaigh i dtreó ná h-aithneófí í agus chuaidh</span>
<lb n="14509"/><span>sí go Sílo.  Tháinig sí go dtí an fáig.  Bhí an fáig</span>
<lb n="14510"/><span>ana aosta agus an radharc nách mór imthighthe as a</span>
<lb n="14511"/><span>shúilibh i dtreó ná raibh sé ábalta ar aoinne dh'fheisgint</span>
<lb n="14512"/><span>ná ar aoinne dh'aithint.  Do labhair an Tighearna leis,</span>
<lb n="14513"/><span>ámhthach, agus dubhairt sé leis:—</span></p>
<lb n="14514"/>
<lb n="14515"/><p><span>“Feuch, tá an bhanrighin, bean Ierobóam, ag teacht</span>
<lb n="14516"/><span>isteach anso chughat chun a dh'fhiafraighe dhíot cad 'tá le</span>
<lb n="14517"/><span>h-imtheacht ar a mac atá breóite, agus seo mar a</span>
<lb n="14518"/><span>labharfir léi.”  Agus do h-innseadh dó cad a bhí</span>
<lb n="14519"/><span>aige le rádh léi.  Le n-a linn sin d'airigh Ahias ciscéim</span>
<lb n="14520"/><span>duine ag teacht thar an dtairsigh.  “Tar isteach,” ar</span>
<lb n="14521"/><span>seisean, “a bhean Ierobóam.  Cad chuige dhuit bheith</span>
<lb n="14522"/><span>'á leogaint ort gur bean eile thu?  Táim-se am'</span>
<lb n="14523"/><span>chur chughat-sa, ámhthach, le sgéala nách fóghanta.  Imthigh</span>
<lb n="14524"/><span>agus abair le Ierobóam:  “Seo mar adeir an Tigh-</span>
<lb n="14525"/><span>earna:  Do thógas tu as na daoine agus dheineas rí</span>
<lb n="14526"/><span>dhíot ar Israél.  Bhaineas an rígheacht de shliocht Dáibhid</span>
<lb n="14527"/><span>agus thugas duit-se í agus ní'l déanta agat mar a dhein</span>
<lb n="14528"/><span>mo sheirbhíseach, Dáibhid.  Do chimeád sé sin m'aitheanta</span>
<lb n="14529"/><span>agus dhein sé mo réir ó chroidhe.  Dhein sé na neithe</span>
<lb n="14530"/><span>a bhí taithneamhach os cómhair mo shúl.  Ach tá buaidhte</span></p>
</div>
<pb n="497"/>
<div><lb n="14531"/><p><span>agat-sa ar ar tháinig rómhat riamh i ndéanamh an uilc,</span>
<lb n="14532"/><span>dheinis déithe bréige dhuit féin, déithe leaghtha, agus</span>
<lb n="14533"/><span>chaithis mise laistiar díot.  D'á bhrígh sin cuirfad-sa</span>
<lb n="14534"/><span>olca tiobaisteacha ar theaghlach Ierobóam.  Déan-</span>
<lb n="14535"/><span>fad íde ar an dteaghlach san i dtreó ná fágfar firea-</span>
<lb n="14536"/><span>nach beó ann.  Sgriosfad amach dríodar an teaghlaigh</span>
<lb n="14537"/><span>sin mar a sgriostar aoileach amach chun go mbíon</span>
<lb n="14538"/><span>gach nídh glan.  An méid de theaghlach Ierobóam a</span>
<lb n="14539"/><span>gheóbhaidh bás sa chathair íosfid na gadhair iad, agus an</span>
<lb n="14540"/><span>méid díobh a gheóbhaidh bás amuich sa pháirc iosfid éan-</span>
<lb n="14541"/><span>laithe an aeir iad.  Isé an Tighearna adeir é.  Eirigh-se</span>
<lb n="14542"/><span>abhaile anois chun do thighe, agus le linn do chos a bheith</span>
<lb n="14543"/><span>ag dul isteach sa chathair gheóbhaidh do mhac bás.  Caoin-</span>
<lb n="14544"/><span>fidh Israél go léir an mac san agus adhlacfar é, óir</span>
<lb n="14545"/><span>tá focal fóghanta ó'n dTighearna i dtaobh an mhic sin,</span>
<lb n="14546"/><span>agus isé an t-aoinne amháin é de theaghlach Ierobóam</span>
<lb n="14547"/><span>a h-adhlacfar.  Buailfidh an Tighearna Israél mar</span>
<lb n="14548"/><span>a suaithtear slat sa n-uisge; agus stracfidh sé Israél,</span>
<lb n="14549"/><span>as a phréamhchaibh, amach as an dtalamh fóghanta so a thug</span>
<lb n="14550"/><span>sé d'á n-aithreachaibh.  Óir isé an Tighearna féin is rí</span>
<lb n="14551"/><span>ar Israél feasta agus ídeóchaidh sé teaghlach Ierobóam</span>
<lb n="14552"/><span>an lá so féin anois.  Díbireóchaidh sé Israél thar</span>
<lb n="14553"/><span>abhainn' óir do dheineadar dóibh féin coillte beaga</span>
<lb n="14554"/><span>chun feirge an Tighearna do ghríosadh.  Tabharfidh an</span>
<lb n="14555"/><span>Tighearna druim lámha le h-Israél mar gheall ar na</span>
<lb n="14556"/><span>peacaíbh atá déanta ag Ierobóam agus gur chuir sé</span>
<lb n="14557"/><span>fhiachaint ar Israél peacaí dhéanamh.”</span></p>
<lb n="14558"/>
<lb n="14559"/><p><span>Ansan d'eirigh bean Ierobóam agus d'imthigh sí</span>
<lb n="14560"/><span>abhaile agus nuair a bhí a cos ar thairsigh a tighe féin</span>
<lb n="14561"/><span>fuair an mac bás.  Do h-adhlacadh é agus dhein Israél</span>
<lb n="14562"/><span>go léir é chaoine go dúbhach, do réir an fhocail adubhairt</span>
<lb n="14563"/><span>an Tighearna tré bhéal an fháig Ahias.</span></p>
<lb n="14564"/>
<lb n="14565"/><p><span>Bhí Robóam, mac Sholomoin, n-a rí ar Iúda agus bhí</span>
<lb n="14566"/><span>ré chómh h-olc díreach le Ierobóam, agus mar a bhí an</span>
<lb n="14567"/><span>rí iseadh bhí na daoine.  Chuireadar suas na h-altó-</span>
<lb n="14568"/><span>racha dhóibh féin, in sna coilltibh beaga ar bharaíbh na</span></p>
</div>
<pb n="498"/>
<div><lb n="14569"/><p><span>gcnocán agus bhídís ag adhradh na ndéithe fallsa agus</span>
<lb n="14570"/><span>do dheinidís na gníomhartha gráineamhla céadna,</span>
<lb n="14571"/><span>i dtreó go raibh clann Israéil go léir, muinntir</span>
<lb n="14572"/><span>Robóam agus muinntir Ierobóam i n-aonfheacht chómh</span>
<lb n="14573"/><span>h-olc díreach leis na págánaigh a bhí sa tír sin rómpa</span>
<lb n="14574"/><span>agus gur dísgigheadh iad chun na tíre thabhairt do</span>
<lb n="14575"/><span>chlainn Israéil.</span></p>
<lb n="14576"/>
<lb n="14577"/><p><span>ACHAB.</span></p>
<lb n="14578"/>
<lb n="14579"/><p><span>Bíodh gur bhagair an Tighearna an díbhfeirg uathbhásach</span>
<lb n="14580"/><span>ar chlainn Israéil níor tháinig an díbhfeirg láithreach.</span>
<lb n="14581"/><span>Tugan an Tighearna ré aithrighe do'n pheacach is measa,</span>
<lb n="14582"/><span>agus mara ndeinidh an peacach an aithrighe is air féin</span>
<lb n="14583"/><span>a chaithfidh sé an milleán a bheith aige.</span></p>
<lb n="14584"/>
<lb n="14585"/><p><span>Fuair Robóam, rí Iúda, bás agus bhí a mhac Abiam</span>
<lb n="14586"/><span>'n-a rí 'n-a dhiaidh.  Bhí Abiam chómh h-olc díreach agus</span>
<lb n="14587"/><span>ba dhual athar dó a bheith.  Níor mhair sé, 'n-a rí, ach</span>
<lb n="14588"/><span>trí bliana.  Bhí mac aige d'ár bh'ainm Asa agus bhí</span>
<lb n="14589"/><span>sé 'n-a rí ar Iúda 'n-a dhiaidh.  Rí fóghanta ab eadh</span>
<lb n="14590"/><span>Asa.  Do dhein sé an rud a bhí taithneamhach i láthair an</span>
<lb n="14591"/><span>Tighearna.  Do leag sé na h-altóracha págánacha</span>
<lb n="14592"/><span>agus do bhris sé na h-íodail agus chuir sé cosg leis</span>
<lb n="14593"/><span>an ngráineamhlacht.  Ach níor raob sé na coillte</span>
<lb n="14594"/><span>beaga mar a ndeintí an ghráineamhlacht, ar bharaíbh</span>
<lb n="14595"/><span>na gcnocán.  Ach deir an Sgríbhinn Diadha go raibh a</span>
<lb n="14596"/><span>chroidhe ar deagh staid i láthair an Tighearna.  Bhí sé</span>
<lb n="14597"/><span>'n-a rí bliain agus dachad.  I gcaitheamh na h-aimsire</span>
<lb n="14598"/><span>sin go léir bhí cogadh idir é féin agus Ierobóam, an</span>
<lb n="14599"/><span>fhaid a mhair Ierobóam, agus idir é féin agus Nadab,</span>
<lb n="14600"/><span>mac Ierobóam, a tháinig i rígheacht nuair a fuair</span>
<lb n="14601"/><span>Ierobóam bás.</span></p>
<lb n="14602"/>
<lb n="14603"/><p><span>Bhí Nadab díreach mar ba dhual athar dó bheith, go</span>
<lb n="14604"/><span>h-olc.  Níor mhair sé, ámhthach, 'n-a rí ach dhá bhliain.</span>
<lb n="14605"/><span>D'eirigh 'n-a choinnibh fear d'ár bh'ainm Baasa agus</span></p>
</div>
<pb n="499"/>
<div><lb n="14606"/><p><span>mhairbh sé é agus dhein sé rí dhe féin ar Israél.  Nuair a</span>
<lb n="14607"/><span>bhí sé 'n-a rí do mhairbh sé an uile dhuine riamh, óg agus</span>
<lb n="14608"/><span>aosta, de mhuinntir Ierobóam gan oiread agus aoinne</span>
<lb n="14609"/><span>amháin acu d'fhágaint beó, i dtreó gur fíoradh an focal</span>
<lb n="14610"/><span>úd adubhairt Ahias fáig, i dtaobh sleachta Ierobóam.</span>
<lb n="14611"/><span>Ach bhí Baasa féin chómh h-olc díreach le Ierobóam nú</span>
<lb n="14612"/><span>le Nadab.  Dhein sé an t-olc os cómhair an Tighearna</span>
<lb n="14613"/><span>agus deirtear 'n-a thaobh an focal céadna adeirtear</span>
<lb n="14614"/><span>i dtaobh Ierobóam, 'sé sin, gur chuir sé suas na daoine</span>
<lb n="14615"/><span>chun na breacaí dhéanamh.  Do mhair sé 'n-a rí ar feadh</span>
<lb n="14616"/><span>cheithre bliana fichead agus bhí síor chogadh idir é agus</span>
<lb n="14617"/><span>Asa, rí Iúda.  Tháinig an bás air agus bhí a mhac, Ela,</span>
<lb n="14618"/><span>'n-a rí ar Israél 'n-a dhiaidh.  Ansan d'eirigh fear</span>
<lb n="14619"/><span>d'ár bh'ainm Sambrí i gcoinnibh Ela agus mhairbh sé</span>
<lb n="14620"/><span>é agus ghaibh sé chuige féin an rígheacht agus chómh luath</span>
<lb n="14621"/><span>agus bhí sé 'n-a rí do dhein an íde chéadna ar shliocht</span>
<lb n="14622"/><span>Bhaasa a dhein Baasa ar shliocht Ierobóam.  Níor fhág</span>
<lb n="14623"/><span>sé mac máthar acu gan marbhú.  Ní raibh sé ach seacht</span>
<lb n="14624"/><span>lá 'n-a rí, ámhthach, nuair eirigh fear d'ár bh'ainm Amrí</span>
<lb n="14625"/><span>'n-a choinnibh féin agus mhairbh sé é.  Isé an t-Amrí</span>
<lb n="14626"/><span>sin a cheannaigh cnocán áirithe a bhí ag fear d'ár</span>
<lb n="14627"/><span>bh'ainm Semer.  Chuir sé suas cathair ar an gcnocán</span>
<lb n="14628"/><span>agus thug sé “Samaría” mar ainm ar an gcathair.</span>
<lb n="14629"/><span>Sin mar a thosnuigh cathair Samaría.  Deir an Sgríbhinn</span>
<lb n="14630"/><span>Diadha gur bhuaidh an t-Amrí sin ar a dtáinig de righ-</span>
<lb n="14631"/><span>thibh roimis i n-olcas a ghníomhartha.  Fuair sé bás</span>
<lb n="14632"/><span>agus tháinig mac dó d'ár bh'ainm Achab agus do ghaibh</span>
<lb n="14633"/><span>sé an rígheacht 'n-a dhiaidh.</span></p>
<lb n="14634"/>
<lb n="14635"/><p><span>Bhí na righthe sin go léir, ó Ierobóam anuas, ag</span>
<lb n="14636"/><span>buachtaint ar a chéile i n-olcas fé mar a thagaidís,</span>
<lb n="14637"/><span>go dtí go dtáinig Achab, agus deir an Sgríbhinn Diadha</span>
<lb n="14638"/><span>gur bhuaidh Achab, amuich 's amach, ortha uile go léir</span>
<lb n="14639"/><span>i n-olcas agus i malluightheacht.  Bhí sé 'n-a rí ar</span>
<lb n="14640"/><span>Israél i gcathair Samaría, ar feadh fiche blian.  Chuir</span>
<lb n="14641"/><span>sé suas teampul sa chathair sin, agus altóir, chun</span>
<lb n="14642"/><span>Baal, agus d'adhar sé an dia bréige sin.  Dhein sé</span></p>
</div>
<pb n="500"/>
<div><lb n="14643"/><p><span>níos mó chun feirge do chur ar an dTighearna 'ná</span>
<lb n="14644"/><span>mar a dhein na righthe go léir a chuaidh roimis.  Fé</span>
<lb n="14645"/><span>mar a bhí na righthe go h-Achab anuas ag dul i</span>
<lb n="14646"/><span>n-olcas agus i malluightheacht, bhí na daoine a bhí fútha</span>
<lb n="14647"/><span>ag dul i n-olcas agus i malluightheacht, go dtí, fé</span>
<lb n="14648"/><span>mar a bhuaidh Achab i n-olcas ar a dtáinig de righthibh</span>
<lb n="14649"/><span>roimis, gur bhuaidh na daoine a bhí faoi ar a sínsear</span>
<lb n="14650"/><span>go léir i n-olcas.  Fé dheire do tháinig an díbhfeirg.</span>
<lb n="14651"/><span>Do chuir an Tighearna Elias fáig ag triall ar Achab</span>
<lb n="14652"/><span>chun labhartha leis.  Do labhair an fáig na focail</span>
<lb n="14653"/><span>seo le h-Achab:—</span></p>
<lb n="14654"/>
<lb n="14655"/><p><span>“Chómh deimhnightheach agus go bhfuil an Tighearna Dia</span>
<lb n="14656"/><span>Isaéil beó agus go bhfuilim-se am' sheasamh 'n-a láthair</span>
<lb n="14657"/><span>ní bheidh fearthainn ná drúcht ann go ceann trí mblian</span>
<lb n="14658"/><span>ach do réir fhocail mo bhéil-se.”</span></p>
<lb n="14659"/>
<lb n="14660"/><p><span>Ansan dubhairt an Tighearna le Elias:—</span></p>
<lb n="14661"/>
<lb n="14662"/><p><span>“Imthigh leat as an áit seo soir go sruth Charrit</span>
<lb n="14663"/><span>agus eirigh i bhfolach ann, agus bí ag ól uisge an tsrotha,</span>
<lb n="14664"/><span>agus tá órduighthe agam-sa do sna fiachaibh dubha bia</span>
<lb n="14665"/><span>thabhairt duit.”  D'imthigh Elias agus dhein sé mar sin.</span></p>
<lb n="14666"/>
<lb n="14667"/><p><span>Elias.</span></p>
<lb n="14668"/>
<lb n="14669"/><p><span>D'imthigh Elias air, fé mar adubhradh leis, go dtí an</span>
<lb n="14670"/><span>sruth i n-aice abhan Iórdain agus chuaidh sé i bhfolach.</span>
<lb n="14671"/><span>Ansan dó thosnuigh na fiacha dubha ar an mbia thabhairt</span>
<lb n="14672"/><span>chuige.  Thugaidís rainnt aráin agus rainnt feóla</span>
<lb n="14673"/><span>chuige gach aon mhaidean agus an oiread chéadna aráin</span>
<lb n="14674"/><span>agus feóla gach aon tráthnóna agus bhíodh uisge na</span>
<lb n="14675"/><span>h-abhan aige mar dhigh.</span></p>
<lb n="14676"/>
<lb n="14677"/><p><span>Tar éis rainnt aimrire chuaidh an sruth i ndísg mar</span>
<lb n="14678"/><span>ní raibh aon fhearthainn ag tuitim.  Bhí an díbhfeirg</span>
<lb n="14679"/><span>tagaithe ar an dtír.  Díbhfeirg ana dhian ar an dtír úd</span>
<lb n="14680"/><span>ab eadh easba fearthana.  Bhí focal Eliais ag dul i</span></p>
</div>
<pb n="501"/>
<div><lb n="14681"/><p><span>bhfeidhm, 'sé sin, ná tuitfadh aon bhraon fearthana go</span>
<lb n="14682"/><span>ceann trí mblian.  Bhí an sruthán i ndísg agus ní raibh</span>
<lb n="14683"/><span>aon bhraon uisge ag Elias le n-ól.  Do labhair an</span>
<lb n="14684"/><span>Tighearna leis.</span></p>
<lb n="14685"/>
<lb n="14686"/><p><span>“Eirigh,” arsan Tighearna leis, “agus imthigh go dtí</span>
<lb n="14687"/><span>Sarephta na Sidonach agus fan ann, óir tá órduighthe</span>
<lb n="14688"/><span>agam-sa do bhaintrigh áirithe atá sa n-áit sin tusa</span>
<lb n="14689"/><span>do chothú.”</span></p>
<lb n="14690"/>
<lb n="14691"/><p><span>D'eirigh sé agus chuaidh sé go Sarephta.  Nuair a</span>
<lb n="14692"/><span>bhí sé ag teacht chun geata na catharach chonaic sé an</span>
<lb n="14693"/><span>bhaintreach agus í ag bailiú adhmaid.  Do ghlaoidh sé</span>
<lb n="14694"/><span>uirthi.</span></p>
<lb n="14695"/>
<lb n="14696"/><p><span>“Tabhair deoch uisge chugham,” ar seisean léi.  Bhí</span>
<lb n="14697"/><span>sí ag imtheacht a d'iarraidh an uisge.  Do ghlaoidh sé</span>
<lb n="14698"/><span>'n-a diaidh:  “Tabhair leat blúire aráin chugham, leis,”</span>
<lb n="14699"/><span>ar seisean, “má 'sé do thoil é.”</span></p>
<lb n="14700"/>
<lb n="14701"/><p><span>“I láthair do Thigearna Dia,” ar sisi leis, “ní'l de</span>
<lb n="14702"/><span>bhia am' thigh ach lán duruinn de mhin atá i gcorcán agam</span>
<lb n="14703"/><span>agus braon beag oíle atá i gcrúisgín.  Thánag amach</span>
<lb n="14704"/><span>anso a d'iarraidh an bhrosnaidh seo chun an méid sin</span>
<lb n="14705"/><span>d'ullmhú dom féin agus dom' mhac.  Nuair a bheidh</span>
<lb n="14706"/><span>an méid sin ithte againn ní bheidh againn le déanamh</span>
<lb n="14707"/><span>ach síne siar agus bás d'fhághail.”</span></p>
<lb n="14708"/>
<lb n="14709"/><p><span>“Ná bíodh ceist ort anois,” ar seisean léi, “ach</span>
<lb n="14710"/><span>imthigh agus dein an rud adeirir; ach dein ar dtúis</span>
<lb n="14711"/><span>císte beag gríosaigh domh-sa agus tabhair chugham é agus</span>
<lb n="14712"/><span>ansan dein ceann duit féin agus dod' mhac.  Óir,</span>
<lb n="14713"/><span>seo mar adeir an Tighearna, Dia Israéil:  Ní ídeófar</span>
<lb n="14714"/><span>an mhin atá sa chorcán agat ná ní raghaidh luighead</span>
<lb n="14715"/><span>ar an oíle sin atá sa chrúsga agat go dtí an lá a</span>
<lb n="14716"/><span>chuirfidh an Tighearna fearthainn ar an dtalamh</span>
<lb n="14717"/><span>chughainn.”</span></p>
<lb n="14718"/>
<lb n="14719"/><p><span>D'imthigh an bhean agus dhein sí mar adubhairt Elias</span>
<lb n="14720"/><span>léi a dhéanamh, agus do chaith Elias an bia agus do chaith</span>
<lb n="14721"/><span>sisi agus muinntir a tighe bia; agus ó'n lá san amach,</span>
<lb n="14722"/><span>do réir an fhocail a labhair an Tighearna tré bhéal</span></p>
</div>
<pb n="502"/>
<div><lb n="14723"/><p><span>Eliais níor chuaidh ídiú ar an min ná luigheadú ar</span>
<lb n="14724"/><span>an oíle, bíodh gur tugadh a ndóithin bídh d'Elias agus</span>
<lb n="14725"/><span>do mhuinntir an tighe sin.</span></p>
<lb n="14726"/>
<lb n="14727"/><p><span>Tar éis rainnt aimsire do buaileadh mac na mná</span>
<lb n="14728"/><span>san breóite, agus do thruimigh ar an mbreóiteacht go</span>
<lb n="14729"/><span>dtí gur tharraig sé an anál.  Ansan do labhair an</span>
<lb n="14730"/><span>bhean le h-Elias:—</span></p>
<lb n="14731"/>
<lb n="14732"/><p><span>“Cad é an bhaint atá agam-sa leat-sa, a fhir Dé?”</span>
<lb n="14733"/><span>ar sisi.  “An chun go gcuimhneófí ar mo pheacaíbh a</span>
<lb n="14734"/><span>tháinís agus chun mo mhic do chur chun báis!”</span></p>
<lb n="14735"/>
<lb n="14736"/><p><span>“Tabhair dom do mhac,” ar seisean léi.  Do thug.</span>
<lb n="14737"/><span>Do thóg sé an corp as a h-ucht agus do rug sé leis</span>
<lb n="14738"/><span>suas é go dtí an seómra uachtarach, i mbara an tighe.</span>
<lb n="14739"/><span>Ansan do shín sé an corp ar a leabaidh féin.  Ansan</span>
<lb n="14740"/><span>do shín sé é féin anuas ar an gcorp agus do labhair</span>
<lb n="14741"/><span>sé leis an dTighearna:—</span></p>
<lb n="14742"/>
<lb n="14743"/><p><span>“A Thighearna Dia,” ar seisean, “táim 'á iarraidh ort</span>
<lb n="14744"/><span>anam an mhic seo do chur thar n-ais isteach sa chorp so.”</span></p>
<lb n="14745"/>
<lb n="14746"/><p><span>Dhein sé an nídh sin agus do labhair sé an chainnt</span>
<lb n="14747"/><span>sin leis an dTighearna trí h-uaire.  Ansan b'é toil</span>
<lb n="14748"/><span>an Tighearna an t-anam do chur thar n-ais sa chorp:</span>
<lb n="14749"/><span>bhí an mac 'n-a bheathaidh airís.  Ansan do rug Elias an</span>
<lb n="14750"/><span>mac leis síos agus thug do'n mháthair é.  “Feuch, a</span>
<lb n="14751"/><span>bhean,” ar seisean léi, “siné do mhac 'n-a bheathaidh</span>
<lb n="14752"/><span>agat.”  Bhí iongna ar an mnaoi.  Do labhair sí:—</span></p>
<lb n="14753"/>
<lb n="14754"/><p><span>“Seadh!” ar sise, “tuigim anois gur duine ó Dhia</span>
<lb n="14755"/><span>thusa, agus go bhfuil briathar an Tighearna fíor ad'</span>
<lb n="14756"/><span>bhéal.”</span>
<lb n="14757"/></p>
</div>
<pb n="503"/>
<div><lb n="14758"/><p><span>(Cuid a cúig)</span></p>
<lb n="14759"/>
<lb n="14760"/><p><span>SGÉALAIDHEACHTA AS AN mBÍOBLA</span>
<lb n="14761"/><span>NAOMHTHA.</span></p>
<lb n="14762"/>
<lb n="14763"/><p><span>CCXIII.</span></p>
<lb n="14764"/>
<lb n="14765"/><p><span>GORTA.</span></p>
<lb n="14766"/>
<lb n="14767"/><p><span>Do ghluais an aimsir.  Bhí na trí bliana tiorma</span>
<lb n="14768"/><span>geall le bheith caithte.  Bhí a rian fágtha acu go dain-</span>
<lb n="14769"/><span>gean ar an dtír agus ar na daoine.  Bhí na daoine</span>
<lb n="14770"/><span>agus na h-ainmhidhthe ag fághail bháis de'n ghorta.</span></p>
<lb n="14771"/>
<lb n="14772"/><p><span>Iesabel ab ainm do'n mhnaoi a bhí pósta ag Achab.</span>
<lb n="14773"/><span>Bhí Achab go h-olc, ach diabhal i riocht mná ab eadh Iesabel,</span>
<lb n="14774"/><span>bhí sí chómh h-olc san.  Bhí sí ag marbhú na bhfáigí go</span>
<lb n="14775"/><span>léir fé mar fhéadadh a lucht airm teacht suas leó.</span></p>
<lb n="14776"/>
<lb n="14777"/><p><span>Abdias ab ainm d'fhear tighis an rí agus fear fógh-</span>
<lb n="14778"/><span>anta diadha ab eadh é.  Bhí céad duine de sna fáigíbh i</span>
<lb n="14779"/><span>bhfolach aige ó Iesabel agus é 'ghá gcothú a gan fhios di.</span></p>
<lb n="14780"/>
<lb n="14781"/><p><span>Bhí an gorta go truaghbhéileach agus idir dhaoine</span>
<lb n="14782"/><span>agus beithidhigh ag tuitim leis.  Do labhair Achab le</span>
<lb n="14783"/><span>n'fhear tighis, le h-Abdias.</span></p>
<lb n="14784"/>
<lb n="14785"/><p><span>“Imthigh-se tríd an ndúthaigh,” ar seisean, “tré gach</span>
<lb n="14786"/><span>gleann agus cumar, ins gach áit 'n-ar ceart tobar</span>
<lb n="14787"/><span>nú sruthán uisge bheith, faon feuchaint an bhféadfimís uisge</span>
<lb n="14788"/><span>nú féar glas fhághail i n-aon bhall agus go bhféadfimís</span>
<lb n="14789"/><span>ár n-eachra do chimeád beó.  Imthigh-se treó agus</span>
<lb n="14790"/><span>imtheóchad-sa treó eile agus déanfad an cuardach</span>
<lb n="14791"/><span>céadna.”</span></p>
<lb n="14792"/>
<lb n="14793"/><p><span>D'imthigheadar, duine acu treó agus an duine eile</span>
<lb n="14794"/><span>treó eile.</span></p>
<lb n="14795"/>
<lb n="14796"/><p><span>Díreach agus an socarú san déanta ag an mbeirt</span>
<lb n="14797"/><span>sin, agus iad ag cuardach, do labhair an Tighearna le</span>
<lb n="14798"/><span>h-Elias:—</span>
<lb n="14799"/></p>
</div>
<pb n="504"/>
<div><lb n="14800"/><p><span>“Imthigh,” arsan Tighearna, “agus taisbeáin thu féin</span>
<lb n="14801"/><span>d'Achab i dtreó go gcuirfad-sa fearthainn ar an dtír</span>
<lb n="14802"/><span>seo.”</span></p>
<lb n="14803"/>
<lb n="14804"/><p><span>Do ghluais Elias chun é féin a thaisbeáint do'n rí.</span>
<lb n="14805"/><span>Do thárla, le leamhnu Dé, gur sa treó 'n-a raibh Elias</span>
<lb n="14806"/><span>ag teacht a bhí Abdias ag déanamh an chuardaigh.  Bhuail-</span>
<lb n="14807"/><span>eadar um á chéile.  D'aithin Abdias Elias.  Do shléacht</span>
<lb n="14808"/><span>sé go talamh dó.  “Nách tu mo Thighearna Elias?”</span></p>
<lb n="14809"/>
<lb n="14810"/><p><span>“Is me,” arsa Elias, “agus imthigh-se anois agus</span>
<lb n="14811"/><span>abair led' mháighistir go bhfuil Elias anso.”</span></p>
<lb n="14812"/>
<lb n="14813"/><p><span>“Ochón, a Uasail,” arsa Abdias, “cad 'tá déanta</span>
<lb n="14814"/><span>as an slighe agam go dtabharfá suas d'Achab me chun</span>
<lb n="14815"/><span>mé chur chun báis.  Tá fhios ag an dTighearna ná fuil</span>
<lb n="14816"/><span>tír ná talamh ná fuil cuardaidhthe ag Achab duit-se,</span>
<lb n="14817"/><span>agus b'éigean do gach náisiún d'ár chuardaigh sé a</span>
<lb n="14818"/><span>dhearbhú i láthair an Tighearna ná raibh aon eólus acu ar</span>
<lb n="14819"/><span>cá rabhais.  Má théidhim-se anois ag triall air agus má</span>
<lb n="14820"/><span>deirim leis go bhfuilir anso tiocfidh sé anso at' lorg.</span>
<lb n="14821"/><span>Ansan beidh aingeal an Tighearna tar éis thusa bhreith</span>
<lb n="14822"/><span>chun siubhail agus ní bheidh aon tuairisg ort.  Ansan</span>
<lb n="14823"/><span>cuirfidh Achab mise chun báis mar gheall ar an mbréig</span>
<lb n="14824"/><span>a bheidh innste agam dó, dar leis.  Ní h-é sin atá</span>
<lb n="14825"/><span>tuillte agam-sa, a Uasail.  Tá eagla an Tighearna</span>
<lb n="14826"/><span>riamh orm agus dheineas seirbhís an Tighearna i n-a</span>
<lb n="14827"/><span>bhfuil tagaithe dem' shaoghal.  Ní h-éidir, a Uasail,</span>
<lb n="14828"/><span>nár h-innseadh duit cad a dheineas-sa nuair a bhí</span>
<lb n="14829"/><span>Iesebel ag marbhú na bhfáigí?  Chuireas céad duine</span>
<lb n="14830"/><span>acu i bhfolach, 'n-a gcaogad agus 'n-a gcaogad, i</span>
<lb n="14831"/><span>bpluaisibh, agus do chothuigheas iad le h-arán agus</span>
<lb n="14832"/><span>le h-uisge, agus anois, a Uasail, deirir-se liom dul</span>
<lb n="14833"/><span>agus a rádh le h-Achab go bhfuilir anso, i dtreó go</span>
<lb n="14834"/><span>gcuirfidh sé chun bháis me!”</span></p>
<lb n="14835"/>
<lb n="14836"/><p><span>“Ní baoghal duit!” arsa Elias.  “Táim 'ghá dhearbhú</span>
<lb n="14837"/><span>dhuit anois, i láthair an Tighearna atá ag feuchaint</span>
<lb n="14838"/><span>orainn, go dtaisbeánfad-sa me féin d'Achab an lá</span>
<lb n="14839"/><span>so.”</span>
<lb n="14840"/></p>
</div>
<pb n="505"/>
<div><lb n="14841"/><p><span>D'imthigh Abdias agus thug sé an teachtaireacht</span>
<lb n="14842"/><span>d'Achab.  Tháinig Achab.  Chonaic sé Elias:—</span></p>
<lb n="14843"/>
<lb n="14844"/><p><span>“An tusa an fear,” arsa Achab, “atá tar éis an</span>
<lb n="14845"/><span>uilc go léir do chur ar Israél?”</span></p>
<lb n="14846"/>
<lb n="14847"/><p><span>“Ní mise atá tar éis uilc do chur ar Israél,” arsa</span>
<lb n="14848"/><span>Elias, “ach tusa agus do shínsear rómhat atá tar éis</span>
<lb n="14849"/><span>a dhéanta, mar tá druim lámha tabhartha agaibh le</span>
<lb n="14850"/><span>h-aitheantaibh an Tighearna agus sibh iompuighthe chun</span>
<lb n="14851"/><span>Baalim.  Ach mar sin féin, cuir-se teachtaireacht</span>
<lb n="14852"/><span>mórthímpal agus cruinnigh chugham-sa ar chnoc Chármeil</span>
<lb n="14853"/><span>an cheithre chéad agus caogad fáigí atá ag Baal agus</span>
<lb n="14854"/><span>an cheithre chéad fáigí a bhainean leis na coilltibh beaga</span>
<lb n="14855"/><span>agus a bhíon ag ithe agus ag ól ag bórdaibh Iesebel.”</span></p>
<lb n="14856"/>
<lb n="14857"/><p><span>Dhein Achab an nídh sin.</span></p>
<lb n="14858"/>
<lb n="14859"/><p><span>CCXIV.</span></p>
<lb n="14860"/>
<lb n="14861"/><p><span>TEINE AS NA FLATHAIS.</span></p>
<lb n="14862"/>
<lb n="14863"/><p><span>Chomáin Achab na teachtairí mórthímpal tríd an</span>
<lb n="14864"/><span>ndúthaigh ag triall ar chlainn Israéil agus chruinnigh</span>
<lb n="14865"/><span>sé na fáigí go léir go cnoc Chármeil.  Tháinig na</span>
<lb n="14866"/><span>daoine 'n-a slóightibh chómh maith leis na fáigíbh.  Do</span>
<lb n="14867"/><span>labhair Elias leis an bpobul mar seo:—</span></p>
<lb n="14868"/>
<lb n="14869"/><p><span>“Cad é an fhaid a mheasan sibh fanmhaint i gcás</span>
<lb n="14870"/><span>'dir dhá chómhairle?  Má 'sé an Tighearna is Dia ann</span>
<lb n="14871"/><span>iompuighidh agus leanaidh é, nú má 'sé Baal is Dia</span>
<lb n="14872"/><span>ann leanaidh é.”</span></p>
<lb n="14873"/>
<lb n="14874"/><p><span>Níor thug na daoine aon fhreagra air.  Do labhair</span>
<lb n="14875"/><span>sé airís leó:—</span></p>
<lb n="14876"/>
<lb n="14877"/><p><span>“Mise an t-aoinne amháin d'fháigíbh an Tighearna</span>
<lb n="14878"/><span>atá fágtha anois.  Tá cheithre chéad fear agus caogad</span>
<lb n="14879"/><span>d'fháigíbh Bhaal anso.  Tugtar dúinn dhá tharbh.  Tó-</span>
<lb n="14880"/><span>gaidís sin a rogha tarbh acu agus gearraidís é agus</span>
<lb n="14881"/><span>cuiridís ar adhmad é ach gan aon teine do chur fé'n</span></p>
</div>
<pb n="506"/>
<div><lb n="14882"/><p><span>adhmad.  Ansan gearrfad-sa an tarbh eile agus cuir-</span>
<lb n="14883"/><span>fad ar adhmad é agus ní chuirfad aon teine</span>
<lb n="14884"/><span>fé'n adhmad.  Ansan glaodís seo ar Bhaal agus</span>
<lb n="14885"/><span>glaodhfad-sa ar mo Thighearna Dia.  Ansan, an</span>
<lb n="14886"/><span>Dia d'fhreagaróchaidh agus do chuirfidh teine fé'n</span>
<lb n="14887"/><span>adhmad agus do loisgfidh an ídhbirt bíodh sé 'n-a</span>
<lb n="14888"/><span>Dhia agaibh.”</span></p>
<lb n="14889"/>
<lb n="14890"/><p><span>“Is maith é sin!  Is maith é sin!” arsan pobul</span>
<lb n="14891"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="14892"/>
<lb n="14893"/><p><span>“Tógaidh-se bhúr rogha anois de'n dá tharbh,” arsa</span>
<lb n="14894"/><span>Elias le fáigíbh Bhaal, “mar is sibh atá líonmhar, agus</span>
<lb n="14895"/><span>glaodhidh ar bhúr ndéithibh, ach ná cuiridh aon teine fé'n</span>
<lb n="14896"/><span>ídhbirt.”</span></p>
<lb n="14897"/>
<lb n="14898"/><p><span>Thógadar an tarbh agus do ghearradar é agus shocar-</span>
<lb n="14899"/><span>uighdar ar an adhmad é.  Ansan thosnuighdar ar</span>
<lb n="14900"/><span>ghlaodhach ar Bhaal.  Bhíodar ag glaodhach air an lá</span>
<lb n="14901"/><span>go léir ó mhaidin go dtí lár an lae.  “Ó,” adeiridís,</span>
<lb n="14902"/><span>“a Bhaal, éist linn! a Bhaal, éist linn agus frea-</span>
<lb n="14903"/><span>gair sinn!”  Ach níor tháinig aon ghuth ná aon fhreagra</span>
<lb n="14904"/><span>ó Bhaal.  An fhaid a bhíodar ag glaodhach bhídís ag</span>
<lb n="14905"/><span>léimrigh de dhruim na h-altórach a bhí déanta acu.</span>
<lb n="14906"/><span>Nuair a tháinig meadhon an lae do chrom Elias ar bheith</span>
<lb n="14907"/><span>ag magadh fútha.</span></p>
<lb n="14908"/>
<lb n="14909"/><p><span>“Glaodhidh níos aoirde!” adeiread sé, “b'fhéidir</span>
<lb n="14910"/><span>go bhfuil Baal ag cainnt le dia éigin eile, nú b'féidir</span>
<lb n="14911"/><span>gur i dtigh ósta atá sé, nú as baile, nú 'n-a chodladh</span>
<lb n="14912"/><span>b'fhéidir.  Labhraidh níos aoisde feuchaint an bhféadfadh</span>
<lb n="14913"/><span>sibh é dhúiseacht.”</span></p>
<lb n="14914"/>
<lb n="14915"/><p><span>Chromadar ar ghlaodhach ní b'aoirde agus ar bheith 'ghá</span>
<lb n="14916"/><span>ngearradh féin le sgeanaibh agus le lansaibh mar ba</span>
<lb n="14917"/><span>gnáth leó, go dtí go rabhadar clúdaithe le fuil.  Fé</span>
<lb n="14918"/><span>dheire bhí an t-am chun na h-ídhbirte d'ofráil agus ní</span>
<lb n="14919"/><span>raibh aon fhreagra ag teacht ó Bhaal, bíodh go raibh na</span>
<lb n="14920"/><span>fáigí leath-thachtaithe ó bheith ag glaodhach agus laguighthe</span>
<lb n="14921"/><span>ó bheith ag cailleamhaint a gcod' fola.  Ansan do</span>
<lb n="14922"/><span>ghlaoidh Elias na daoine chuige.</span>
<lb n="14923"/></p>
</div>
<pb n="507"/>
<div><lb n="14924"/><p><span>“Tagaidh anso chugham, a phubul,” ar seisean.  Thána</span>
<lb n="14925"/><span>dar chuige.  Bhí sean altóir ann, a cuireadh suas tráth</span>
<lb n="14926"/><span>éigin abhfad roime sin i n-onóir do'n Tighearna.  Bhí</span>
<lb n="14927"/><span>an tsean altóir sin briste, ag tuitim as a chéile.</span>
<lb n="14928"/><span>“Deinimís suas airís an altóir seo,” arsa Elias.</span>
<lb n="14929"/><span>Dheineadar suas í.  Ansan do thóg Elias dhá chloich</span>
<lb n="14930"/><span>dhéag, cloch do gach treibh de dhá threibh déag clainne</span>
<lb n="14931"/><span>Israéil, agus chuir sé sa n-altóir iad.  Ansan dhein</span>
<lb n="14932"/><span>sé díg mórthímpal ar an altóir.  Ansan do chuir sé</span>
<lb n="14933"/><span>an t-adhmad ar an altóir agus chuir sé feóil an tairbh</span>
<lb n="14934"/><span>'n-a spalaíbh anuas ar an adhmad.</span></p>
<lb n="14935"/>
<lb n="14936"/><p><span>'Tugtar anso chugham anois,” arsa Elias, “cheithre</span>
<lb n="14937"/><span>árthacha lán d'uisge.”  Do tugadh.</span></p>
<lb n="14938"/>
<lb n="14939"/><p><span>“Doirtthear an t-uisge sin,” ar seisean, “anuas</span>
<lb n="14940"/><span>ar an ídhbirt agus ar an adhmad.”  Do doirteadh.</span>
<lb n="14941"/><span>“Tugtar chugham cheithre cinn eile agus doirtthear,</span>
<lb n="14942"/><span>ar an gcuma gcéadna, an t-uisge anuas ar an ídhbirt</span>
<lb n="14943"/><span>agus ar an adhmad.”  Do deineadh.  “Deintear an</span>
<lb n="14944"/><span>rud céadna an trímhadh h-uair,” ar seisean.  Do</span>
<lb n="14945"/><span>deineadh.  Ansan bhí an fheóil agus an t-adhmad fliuch</span>
<lb n="14946"/><span>go maith agus bhí an díg lán d'uisge mórthímpal ar an</span>
<lb n="14947"/><span>altóir.  Ansan do labhair Elias leis an dTighearna:—</span></p>
<lb n="14948"/>
<lb n="14949"/><p><span>“A Thighearna Dia!” ar seisean, “A Dhia Ábrahaim</span>
<lb n="14950"/><span>agus Isaaic agus Israéil, tabhair le feisgint an lá so</span>
<lb n="14951"/><span>gur tu Dia Israéil agus gur mise do sheirbhíseach agus</span>
<lb n="14952"/><span>gur le h-órdú uait-se atá an obair seo déanta</span>
<lb n="14953"/><span>agam.”  Le n-a linn sin do thuit teine anuas as na</span>
<lb n="14954"/><span>flathais agus do dóghadh an ídhbhirt agus an t-adhmad</span>
<lb n="14955"/><span>agus na clocha agus an altóir an fad.</span></p>
<lb n="14956"/>
<lb n="14957"/><p><span>CCXV.</span></p>
<lb n="14958"/>
<lb n="14959"/><p><span>CÍSTE GRÍOSAIGH.</span></p>
<lb n="14960"/>
<lb n="14961"/><p><span>Do thuit an teine as an spéir anuas ar an altóir,</span>
<lb n="14962"/><span>os cómhair na ndaoine go léir, agus do loisg sí an</span></p>
</div>
<pb n="508"/>
<div><lb n="14963"/><p><span>ídhbirt a bhí ar an altóir, agus do loisg sí an</span>
<lb n="14964"/><span>t-adhmad agus do loisg sí na clocha, an dá chloich</span>
<lb n="14965"/><span>dhéag úd, agus do loisg sí an tsean altóir go talamh</span>
<lb n="14966"/><span>gan oiread agus a luithreach d'fhágaint gan losgadh,</span>
<lb n="14967"/><span>agus do thriomuigh sí suas an uile bhraon de'n uisge a</span>
<lb n="14968"/><span>bhí timpal na h-altórach sa díg.  Nuair a chonaic na</span>
<lb n="14969"/><span>daoine an teine agus an losgadh san chaitheadar go</span>
<lb n="14970"/><span>léir iad féin ar an dtalamh ar a mbéal a's ar a</span>
<lb n="14971"/><span>n-aghaidh agus “Ó!” ar siad go léir d'aon ghuth, “Isé</span>
<lb n="14972"/><span>an Tighearna is Dia ann!  Isé an Tighearna is Dia</span>
<lb n="14973"/><span>ann!”</span></p>
<lb n="14974"/>
<lb n="14975"/><p><span>“Má 'sé,” arsa Elias, “beiridh ar na fáigíbh sin</span>
<lb n="14976"/><span>Bhaal agus ná leogaidh d'aon duine acu imtheacht.”</span></p>
<lb n="14977"/>
<lb n="14978"/><p><span>Do rugadh ortha go léir agus do cuireadh chun báis</span>
<lb n="14979"/><span>an uile dhuine acu.</span></p>
<lb n="14980"/>
<lb n="14981"/><p><span>“Imthigh anois agus caith do chuid bídh,” arsa Elias</span>
<lb n="14982"/><span>le h-Achab, “mar tá fuaim fearthana ann.”</span></p>
<lb n="14983"/>
<lb n="14984"/><p><span>D'imhthigh Achab chun an bhídh do chaitheamh agus d'imthigh</span>
<lb n="14985"/><span>Elias suas go bara cnuic Chármeil.  Do shuidh sé ar</span>
<lb n="14986"/><span>an dtalamh ar mhullach an chnuic agus chrom sé a cheann</span>
<lb n="14987"/><span>agus chuir sé a aghaidh idir a dhá ghlúin.</span></p>
<lb n="14988"/>
<lb n="14989"/><p><span>“Eirigh agus feuch i dtreó na faraige,” ar seisean</span>
<lb n="14990"/><span>le n-a ghiolla.</span></p>
<lb n="14991"/>
<lb n="14992"/><p><span>“Ní fheicim aon nídh,” ars an giolla.</span></p>
<lb n="14993"/>
<lb n="14994"/><p><span>“Eirigh agus feuch seacht n-uaire,” arsa Elias leis.</span></p>
<lb n="14995"/>
<lb n="14996"/><p><span>D'fheuch sé i dtreó na faraige seacht n-uaire as a</span>
<lb n="14997"/><span>chéile.  Ansan do labhair sé.  “Chím,” ar seisean,</span>
<lb n="14998"/><span>“sgamal beag ag eirighe as an bhfaraige, sgamal</span>
<lb n="14999"/><span>beag chómh mór le troigh duine.”</span></p>
<lb n="15000"/>
<lb n="15001"/><p><span>“Imthigh,” arsa Elias leis, “agus abair leis an</span>
<lb n="15002"/><span>rí brostú abhaile nú go mbéarfidh an fhearthainn air.”</span></p>
<lb n="15003"/>
<lb n="15004"/><p><span>D'eirigh an sgamal beag agus do leath sé mórthímpal,</span>
<lb n="15005"/><span>agus ba ró ghearr go raibh an spéir go léir dorcha dubh,</span>
<lb n="15006"/><span>agus an ghaoth ag séide go tréan, agus an fhearthainn</span>
<lb n="15007"/><span>ag tuitim 'n-a caisíbh.</span></p>
<lb n="15008"/>
<lb n="15009"/><p><span>Bhí uisge a ndóithin ansan ag capallaibh an rí agus</span></p>
</div>
<pb n="509"/>
<div><lb n="15010"/><p><span>ag an rí féin agus ag na daoine go léir, agus do</span>
<lb n="15011"/><span>fliuchadh go maith an talamh ná fliuchadh le fearthainn</span>
<lb n="15012"/><span>ná le drúcht i gcaitheamh na dtrí mblian a bhí imthighthe.</span></p>
<lb n="15013"/>
<lb n="15014"/><p><span>Nuair a chuaidh an rí abhaile d'innis sé do Iesabel</span>
<lb n="15015"/><span>an sgéal go léir agus conus mar a mhairbh Elias na</span>
<lb n="15016"/><span>fáigí fallsa, fáigí Iesabeil féin.  D'eirigh sí ar buile.</span>
<lb n="15017"/><span>Chomáin sí teachtaire ag triall ar Elias, 'ghá rádh leis:</span>
<lb n="15018"/><span>“So agus súd, agus tuille nách é, go ndeinid na déithe</span>
<lb n="15019"/><span>liom-sa mara dtugad-sa ort-sa an cor céadna do</span>
<lb n="15020"/><span>thugais-se ar m'fháigíbh, sar a mbeiridh an taca so</span>
<lb n="15021"/><span>amáireach ort!”</span></p>
<lb n="15022"/>
<lb n="15023"/><p><span>D'imthigh Elias ag teiche le n-anam uaithe.  Thug sé</span>
<lb n="15024"/><span>aghaidh amach fé'n bhfásach.  Bhí sé ag cur de ag siubhal</span>
<lb n="15025"/><span>tríd an bhfásach go dtí go raibh sé ag tuitim ar a chosaibh</span>
<lb n="15026"/><span>le tuirse agus leis an ocaras.  Fé dheire tháinig sé go</span>
<lb n="15027"/><span>dtí crann iúbhair.  Do luigh sé fé sgáth an chrainn</span>
<lb n="15028"/><span>iúbhair.  Bhí sé chómh buailte amach san gur iarr sé ar</span>
<lb n="15029"/><span>an dTighearna é thógaint as an saoghal dá mb'é a</span>
<lb n="15030"/><span>thoil naomhtha é.  Do thuit a chodladh air.  Tháinig</span>
<lb n="15031"/><span>aingeal ó'n dTighearna chuige agus do dhúisigh as a</span>
<lb n="15032"/><span>chodladh é.</span></p>
<lb n="15033"/>
<lb n="15034"/><p><span>“Eirigh,” arsan t-aingeal, “agus caith an bia seo.”</span></p>
<lb n="15035"/>
<lb n="15036"/><p><span>D'osgail sé a shúil.  Chonaic sé ansúd agá cheann</span>
<lb n="15037"/><span>císte gríosaigh agus crúisgín uisge.  D'ith sé an bia</span>
<lb n="15038"/><span>agus d'ól sé an t-uisge.  Ansan do shín sé agus</span>
<lb n="15039"/><span>thuit a chodladh air airís.  Nuair a bhí greas maith eile</span>
<lb n="15040"/><span>codlata aige tháinig an t-aingeal airís agus dhúisigh</span>
<lb n="15041"/><span>sé é.  “Eirigh,” arsan t-aingeal, “agus caith an bia</span>
<lb n="15042"/><span>seo.  Beidh gádh agat leis an mbia, mar tá ort dul</span>
<lb n="15043"/><span>abhfad.”  D'eirigh Elias agus d'ith sé an bia.  Nuair</span>
<lb n="15044"/><span>a bhí an bia ithte aige do ghluais sé chun bóthair agus</span>
<lb n="15045"/><span>thug sé dachad lá agus dachad oidhche ag siubhal gan a</span>
<lb n="15046"/><span>thuille bídh.  Do mhair sé ar neart an bhídh sin i gcaith-</span>
<lb n="15047"/><span>eamh na h-aimsire go léir go dtí gur shrois sé cnoc</span>
<lb n="15048"/><span>Dé, 'sé sin, cnoc Hóreb.</span>
<lb n="15049"/></p>
</div>
<pb n="510"/>
<div><lb n="15050"/><p><span>CCXVI.</span></p>
<lb n="15051"/>
<lb n="15052"/><p><span>PUTHARNACH GAOITHE.</span></p>
<lb n="15053"/>
<lb n="15054"/><p><span>Nuair a shrois Elias cnoc Hóreb do chuaidh sé</span>
<lb n="15055"/><span>isteach i bpluais a bhí ann agus d'fhan sé sa phluais.</span>
<lb n="15056"/><span>Thug an Tighearna mórán sóláis dó an fhaid a bhí sé 'n-a</span>
<lb n="15057"/><span>chómhnuidhe sa phluais sin.  Do taisbeánadh mórán</span>
<lb n="15058"/><span>neithe diamhara dhó agus do h-innseadh dó an brígh a bhí</span>
<lb n="15059"/><span>leó.  Do cuireadh mórán sóláis aigne air, ach tríd</span>
<lb n="15060"/><span>an sólás go léir bhí aon bhuairt amháin ar a aigne agus</span>
<lb n="15061"/><span>bhí aon ghearán amháin aige 'á dhéanamh coitchianta le</span>
<lb n="15062"/><span>Dia.  Bhí sé ag gearán clainne Israéil le Dia, 'ghá</span>
<lb n="15063"/><span>rádh go raibh druim lámha tabhartha acu leis an dTigh-</span>
<lb n="15064"/><span>earna agus le n-a chonnradh, gur leagadar na h-al-</span>
<lb n="15065"/><span>tóracha, gur mharbhuighdar na fáigí go léir, agus ná</span>
<lb n="15066"/><span>raibh fágtha ach é féin, agus go rabhadar 'ghá fhiach féin</span>
<lb n="15067"/><span>chun a mharbhuighthe.</span></p>
<lb n="15068"/>
<lb n="15069"/><p><span>Nuair a bhí an gearán san aige 'á dhéanamh ar feadh</span>
<lb n="15070"/><span>tamail do labhair guth leis.</span></p>
<lb n="15071"/>
<lb n="15072"/><p><span>“Eirigh amach,” ars an guth, “agus seasaimh ar an</span>
<lb n="15073"/><span>gcnoc os cómhair an Tighearna; agus feuch, an Tigh-</span>
<lb n="15074"/><span>earna ag gabháil thart, agus gaoth mhór láidir os cómhair</span>
<lb n="15075"/><span>an Tighearna, agus í ag raobadh na gcnoc agus ag</span>
<lb n="15076"/><span>brise na gcaraigreach; ní'l an Tighearna sa ghaoith</span>
<lb n="15077"/><span>sin, agus tar éis na gaoithe luasgadh talmhan; ní'l</span>
<lb n="15078"/><span>an Tighearna sa luasgadh talmhan agus tar éis an</span>
<lb n="15079"/><span>luasgadh talmhan teine; ní'l an Tighearna sa teine</span>
<lb n="15080"/><span>agus tar éis na teine, putharnach gaoithe ana réidh, ana</span>
<lb n="15081"/><span>chneasta.”  Nuair airigh Elias an ghaoth chneasta réidh sin</span>
<lb n="15082"/><span>do thuig sé go raibh an Tighearna sa ghaoith sin agus</span>
<lb n="15083"/><span>chlúdaigh sé a aghaidh le n-a bhrat agus tháinig sé amach</span>
<lb n="15084"/><span>go doras na pluaise agus do stad sé.  Do labhair an</span>
<lb n="15085"/><span>guth leis:—</span></p>
<lb n="15086"/>
<lb n="15087"/><p><span>“Cad tá agat 'á dhéanamh anso, a Eliais?” arsan</span>
<lb n="15088"/><span>guth leis.  Dhein Elias a ghearán airís.  “Táim lán</span></p>
</div>
<pb n="511"/>
<div><lb n="15089"/><p><span>de dhíogras riamh,” ar seisean, “dom' Thighearna,</span>
<lb n="15090"/><span>Dia na slógh, óir táid clann Israéil tar éis druim</span>
<lb n="15091"/><span>lámha thabhairt dod' chonnradh, táid t'altóracha leagaithe</span>
<lb n="15092"/><span>ar lár acu agus mharbhuighdar t'fháigí leis an gclaidheamh</span>
<lb n="15093"/><span>agus ní'l fágtha ach mise agus táid siad ar mo thóir-se</span>
<lb n="15094"/><span>chun mo mharbhuighthe.”</span></p>
<lb n="15095"/>
<lb n="15096"/><p><span>“Imthigh,” arsan Tighearna, “tríd an bhfásach, an</span>
<lb n="15097"/><span>tslighe chéadna do tháinís, agus eirigh go dtí Damascus,</span>
<lb n="15098"/><span>agus nuair a shroisfir an áit sin cuir ola an Tighearna</span>
<lb n="15099"/><span>ar Hasael agus dein rí dhe ar Shuíria.  Agus cuir ola</span>
<lb n="15100"/><span>an Tighearna ar Iehú, mac Namsí, agus dein rí dhe ar</span>
<lb n="15101"/><span>Israél.  Agus cuir ola an Tighearna ar Eliséus,</span>
<lb n="15102"/><span>mac Saphait, chun é bheith i n'fháig at' inead féin.  Agus</span>
<lb n="15103"/><span>seo mar a thuitfidh amach, an té do raghaidh saor</span>
<lb n="15104"/><span>ó chlaidheamh Hasael marbhóchaidh Iehú é, agus an té do</span>
<lb n="15105"/><span>raghaidh saor ó chlaidheamh Iehú marbhóchaidh Eliséus é.</span>
<lb n="15106"/><span>Agus fágfad-sa agam féin i n-Israél seacht míle</span>
<lb n="15107"/><span>nár chrom glúin do Bhaal.”</span></p>
<lb n="15108"/>
<lb n="15109"/><p><span>D'imthigh Elias agus dhein sé na neithe sin.</span></p>
<lb n="15110"/>
<lb n="15111"/><p><span>Bhí Achab go h-olc, ach má bhí féin níor rug Dia</span>
<lb n="15112"/><span>gairid air.  Grásta ana mhór ó Dhia d'Achab ab eadh</span>
<lb n="15113"/><span>an mhírbhúilt úd a dhein an Tighearna nuair a tháinig an</span>
<lb n="15114"/><span>teine anuas ó neamh agus do loisg sí an ídhbirt agus</span>
<lb n="15115"/><span>an altóir os cómhair a shúl.  Níor chuir an mhírbhúilt sin</span>
<lb n="15116"/><span>fhiachaint air iompáil ar Dhia agus aithrighe dhéanamh.</span>
<lb n="15117"/><span>Ansan d'eirigh na Suíriánaigh, sa dúthaigh lastoir, agus</span>
<lb n="15118"/><span>chuireadar cogadh air.  Bhí rí ortha d'ár b'ainm Bena-</span>
<lb n="15119"/><span>dad agus bhí deichneabhar ar fhichid righthe ag cabhrú leis</span>
<lb n="15120"/><span>agus bhí na mílte gan áireamh slógh aige.  Thánadar</span>
<lb n="15121"/><span>agus do thímpaladar cathair Shamaría, agus ní raibh</span>
<lb n="15122"/><span>aon bhreith ag Achab ar an gcathair do chosaint.  Ach</span>
<lb n="15123"/><span>do chuir Dia fáig chuige 'ghá innsint dó go dtabharfí</span>
<lb n="15124"/><span>an buadh dhó ar na slóightibh sin go léir, “I dtreó,”</span>
<lb n="15125"/><span>ars an Tighearna, “go bhfeicfir gur mise an Tighearna.”</span>
<lb n="15126"/><span>Thug Achab cath do'n mhórshluagh san agus chuir sé ár</span>
<lb n="15127"/><span>agus dearg ruathar ortha.</span>
<lb n="15128"/></p>
</div>
<pb n="512"/>
<div><lb n="15129"/><p><span>CCXVII.</span></p>
<lb n="15130"/>
<lb n="15131"/><p><span>NABOT.</span></p>
<lb n="15132"/>
<lb n="15133"/><p><span>Ach bíodh gur thug an Tighearna an buadh do rí Israéil</span>
<lb n="15134"/><span>ar Bhenadad, níor dhein rí Israéil toil an Tighearna.</span>
<lb n="15135"/><span>Do dhein sé a thoil féin agus dhein sé neamhshuim de</span>
<lb n="15136"/><span>thoil an Tighearna.  Nuair a bhí an cogadh idir é féin</span>
<lb n="15137"/><span>agus Benadad críochnuighthe tháinig sé abhaile go</span>
<lb n="15138"/><span>Samaría ó'n gcogadh.</span></p>
<lb n="15139"/>
<lb n="15140"/><p><span>Bhí fíonghort ag fear d'ár bh'ainm Nabot agus bhí</span>
<lb n="15141"/><span>an fíonghort i n-aice le pálás Achaib, rí Shamaría, Do</span>
<lb n="15142"/><span>thuig Achab, dá mbeadh an fíonghort san aige féin go</span>
<lb n="15143"/><span>bhféadfad sé gáirdín ana dheas a dhéanamh de, bhí sé</span>
<lb n="15144"/><span>chómh caothamhail chómh cómhgarach san d'á ríghtheaghlach.</span>
<lb n="15145"/><span>Do labhair sé le Nabot.</span></p>
<lb n="15146"/>
<lb n="15147"/><p><span>“Tabhair domh-sa an fíonghort san,” ar seisean,</span>
<lb n="15148"/><span>“agus tabharfad a luach go maith dhuit, nú tabharfad</span>
<lb n="15149"/><span>fíonghort eile dhuit i n'inead, fíonghort is fearr 'ná</span>
<lb n="15150"/><span>é, má 'sé sin is fearr leat.”</span></p>
<lb n="15151"/>
<lb n="15152"/><p><span>“Nár leogaidh an Tighearna,” arsa Nabot, “go</span>
<lb n="15153"/><span>dtabharfinn-se dhuit-se an oighreacht so do tháinig</span>
<lb n="15154"/><span>chugham óm' shínsear!”</span></p>
<lb n="15155"/>
<lb n="15156"/><p><span>Nuair a fuair Achab an freagra san chuaidh sé isteach</span>
<lb n="15157"/><span>abhaile agus fearg air agus gruaim agus ceann-fé.</span>
<lb n="15158"/><span>Chaith sé é féin ar a leabaidh agus thug sé aghaidh ar an</span>
<lb n="15159"/><span>bhfalla agus ní íosfadh sé bia ná ní olfadh sé deoch.</span></p>
<lb n="15160"/>
<lb n="15161"/><p><span>“Cad í an ghruaim seo ort, a rí?” arsa Iesabel</span>
<lb n="15162"/><span>leis.  D'innis sé dhi.</span></p>
<lb n="15163"/>
<lb n="15164"/><p><span>“Go deimhin,” ar sisi leis, “is áiféiseach an rí thu!</span>
<lb n="15165"/><span>Ní miste rígheacht Israéil a bheith ag braith ort.  Eirigh</span>
<lb n="15166"/><span>as san agus caith do chuid bídh.  Tabharfad-sa an fíon-</span>
<lb n="15167"/><span>ghort san duit, ó chuiris do dhúil ann chómh mór.”</span></p>
<lb n="15168"/>
<lb n="15169"/><p><span>Duin'uasal ab eadh Nabot.  Fear creideamhnach ab</span>
<lb n="15170"/><span>eadh é agus bhí sé saidhbhir do réir a chreideamhna.  Ní</span></p>
</div>
<pb n="513"/>
<div><lb n="15171"/><p><span>raibh aon ghádh le h-airgead aige.  Ní deirim 'ná go</span>
<lb n="15172"/><span>bhfuil sé 'n-a n-aigne agá lán daoine a dh'airigh an</span>
<lb n="15173"/><span>sgéal gur dhuine bocht é agus gur bh'é cúis go raibh</span>
<lb n="15174"/><span>gníomh Achaib chómh h-olc mar gur chuir sé a dhúil i</span>
<lb n="15175"/><span>bhfíonghort an duine bhoicht.  Ní mar sin a bhí.  Ies-</span>
<lb n="15176"/><span>raélíteach ab eadh Nabot ach bhí an fíonghort san aige</span>
<lb n="15177"/><span>i Samaría i n-aice an ríghtheaghlaigh.  Ansan déarfadh</span>
<lb n="15178"/><span>duine, b'fhéidir, nár bh'aon iongna go mbronnfadh sé</span>
<lb n="15179"/><span>an blúire beag talmhan san ar an rí, ó chuir an rí a</span>
<lb n="15180"/><span>leithéid de dhúil ann.  Gan amhras do bhronnfadh, ach bhí</span>
<lb n="15181"/><span>taobh eile ar an sgéal.  Bhí dlighe Mhaoise ana dhian</span>
<lb n="15182"/><span>i dtaobh talmhan.  Ní raibh ceaduighthe do dhuine sgar-</span>
<lb n="15183"/><span>mhaint le h-aon chuid de'n talamh a tháinig i n-oighreacht</span>
<lb n="15184"/><span>chuige ó n-a shínsear.  Dá dtagadh cruadhtan ar dhuine</span>
<lb n="15185"/><span>agus go gcaithfadh sé an oighreacht do dhíol, do bhí</span>
<lb n="15186"/><span>fhios ag an té cheannóchadh an oighreacht nár bh'fhéidir</span>
<lb n="15187"/><span>dó í cimeád ach go dtí go dtiocfadh bliain an iúbilé.</span>
<lb n="15188"/><span>Chómh luath agus thiochfadh an bhliain sin go gcaithfadh</span>
<lb n="15189"/><span>an uile fhód de'n talamh dul thar n-ais chun an té go</span>
<lb n="15190"/><span>mba leis é ó dhúchas.  Bheadh an dlighe sin briste ag</span>
<lb n="15191"/><span>Nabot dá dtugadh fé an fíonghort do'n rí.  Siné</span>
<lb n="15192"/><span>cúis n-a ndubhairt sé an focal, “Nár leogaidh Dia</span>
<lb n="15193"/><span>go ndéanfinn a leithéid.”  Bhí fhios ag Achab go raibh</span>
<lb n="15194"/><span>sé féin tar éis a iarraidh ar Nabot rud a dhéanamh</span>
<lb n="15195"/><span>a bhí i gcoinnibh na dlighe.  Do ghéaruigh san an ghruaim</span>
<lb n="15196"/><span>air.</span></p>
<lb n="15197"/>
<lb n="15198"/><p><span>Ní raibh aon sgáth ar Iesabel, ámhthach, i dtaobh dlighe</span>
<lb n="15199"/><span>Mhaoise ná i dtaobh aon dlighe eile.  Do shuidh sí síos</span>
<lb n="15200"/><span>agus do sgríbh sí leitir, a gan fhios do'n rí, agus chuir</span>
<lb n="15201"/><span>sí séala an rí ar an leitir.  Annsan do thug sí breab</span>
<lb n="15202"/><span>mhaith do bheirt fhínnithe bréige agus dubhairt sí leó dul</span>
<lb n="15203"/><span>agus a dhearbhú ar Nabot gur dhein sé diamhasla agus</span>
<lb n="15204"/><span>ríghmhasla.  Do deineadh an dearbhú os cómhair cómh-</span>
<lb n="15205"/><span>uaisle Naboit.  Ansan do tugadh an leitir dóibh,</span>
<lb n="15206"/><span>agus séala an rí uirthi, 'ghá órdú dhóibh Nabot do chur</span>
<lb n="15207"/><span>chun báis le gabháil do chlochaibh ann.  Do cuireadh</span></p>
</div>
<pb n="514"/>
<div><lb n="15208"/><p><span>Nabot chun báis ar an gcuma san.  Nuair a bhí sé</span>
<lb n="15209"/><span>marbh do cuireadh sgéala chun Iesebel 'ghá innsint di</span>
<lb n="15210"/><span>go raibh an gníomh déanta.  Siúd ag triall ar</span>
<lb n="15211"/><span>Achab í:  “Seadh!” ar sisi, “Eirigh anois agus imthigh</span>
<lb n="15212"/><span>agus glac seilbh sa bhfíonghort úd.  Tá Nabot as do</span>
<lb n="15213"/><span>shlighe.  Tá sé marbh.  Ní chuirfidh sé a thuille buartha</span>
<lb n="15214"/><span>ort.”</span></p>
<lb n="15215"/>
<lb n="15216"/><p><span>CCXVIII.</span></p>
<lb n="15217"/>
<lb n="15218"/><p><span>MICHÉAS.</span></p>
<lb n="15219"/>
<lb n="15220"/><p><span>Do ghluais Achab amach láithreach agus siúd síos é</span>
<lb n="15221"/><span>chun an fhíonghuirt chun sealbha do ghlacadh ann.  Ach do</span>
<lb n="15222"/><span>bhuail Elias uime, le h-órdú an Tighearna, agus do</span>
<lb n="15223"/><span>labhair sé leis an chainnt seo, fé mar a dh'órduigh an</span>
<lb n="15224"/><span>Tighearna dhó labhairt:—</span></p>
<lb n="15225"/>
<lb n="15226"/><p><span>“Tá an marbhú déanta agat, agus tá seilbh glacaithe</span>
<lb n="15227"/><span>agat; agus seo mar adeir an Tighearna:  Sa n-áit</span>
<lb n="15228"/><span>seo, mar ar líoghracadar na gadhair fuil Naboit líogh-</span>
<lb n="15229"/><span>raicfid siad do chuid fola-sa, leis.  Tabharfad-sa</span>
<lb n="15230"/><span>olc ort agus déanfad íde ar do shliocht.  Ní fágfar</span>
<lb n="15231"/><span>mac máthar acu beó.  Déanfad do theaghlach ar nós</span>
<lb n="15232"/><span>teaghlaigh Ierobóaim mhic Nabait, agus ar nós teagh-</span>
<lb n="15233"/><span>laigh Baasa mhic Ahias, mar gheall ar a bhfuil déanta</span>
<lb n="15234"/><span>agat, ag gríosadh m'fheirge agus ag cur Israéil suas</span>
<lb n="15235"/><span>chun an pheaca dhéanamh.  Agus i dtaobh Iesabel, íosfid</span>
<lb n="15236"/><span>na gadhair Iesabel sa pháirc sin Iesraheil.</span></p>
<lb n="15237"/>
<lb n="15238"/><p><span>Nuair airigh Achab an chainnt sin tháinig sgannra air.</span>
<lb n="15239"/><span>D'umhluigh sé é féin i láthair an Tighearna.  Chuir sé</span>
<lb n="15240"/><span>éadach ruainneach le n-a chroicean agus chrom sé ar</span>
<lb n="15241"/><span>throsgadh dhéanamh, agus ar a thaisbeáint go raibh ana</span>
<lb n="15242"/><span>bhuairt air mar gheall ar a pheacaíbh.  Do dheabhróchadh</span>
<lb n="15243"/><span>an sgéal go raibh sé dáiríribh sa n-aithrighe, mar do</span>
<lb n="15244"/><span>labhair an Tighearna le h-Elias 'n-a thaobh:  “An</span></p>
</div>
<pb n="515"/>
<div><lb n="15245"/><p><span>bhfeicean tú,” arsan Tighearna le h-Elias, “an</span>
<lb n="15246"/><span>aithrighe atá ag Achab 'á dhéanamh; agus conus mar a</span>
<lb n="15247"/><span>dh'umhluigh sé é féin ar mo shon.  D'á bhrígh sin, ní</span>
<lb n="15248"/><span>thabharfad-sa an díbhfeirg air le n-a ré féin.  Ach i</span>
<lb n="15249"/><span>n-aimsir a mhic tabharfad an t-olc ar a theaghlach.”</span></p>
<lb n="15250"/>
<lb n="15251"/><p><span>Do ghluais trí bliana gan aon chogadh idir Israél</span>
<lb n="15252"/><span>agus Suíria.  Ansan do labhair Achab le Iósaphat rí</span>
<lb n="15253"/><span>Iúda.  “Is eól duit,” ar seisean, “gur linn-na, le</span>
<lb n="15254"/><span>ceart, an tír sin ar a dtugtar Ramot Galaad.  Ní</span>
<lb n="15255"/><span>ceart dúinn an tír sin d'fhágáilt a thuille ag rí Suíria.</span>
<lb n="15256"/><span>An dtiocfir-se liom agus bainfimíd de an tír?</span></p>
<lb n="15257"/>
<lb n="15258"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Iósaphat, “ach cuir an sgéal</span>
<lb n="15259"/><span>i gcómhairle an Tighearna tré bhéalaibh na bhfáigí.”</span></p>
<lb n="15260"/>
<lb n="15261"/><p><span>Do chruinnigh Achab na fáigí a bhí aige féin, na fáigí</span>
<lb n="15262"/><span>fallsa, fáigí Iesabel; bhí cheithre chéad duine acu ann.</span></p>
<lb n="15263"/>
<lb n="15264"/><p><span>“An raghad-sa go Ramot Galaad chun cogaidh?”</span>
<lb n="15265"/><span>arsa Achab leó.</span></p>
<lb n="15266"/>
<lb n="15267"/><p><span>“Eirigh,” ar siad go léir, “agus tabharfidh an</span>
<lb n="15268"/><span>Tighearna buadh dhuit agus seilbh na tíre sin.”</span></p>
<lb n="15269"/>
<lb n="15270"/><p><span>“An bhfuil aoinne d'fáigíbh an Tighearna anso,”</span>
<lb n="15271"/><span>arsa Iósaphat, “go bhféadfimís labhairt leis?”</span></p>
<lb n="15272"/>
<lb n="15273"/><p><span>“Tá,” arsa Achab, “aoinne amháin, ach ní thaithnean</span>
<lb n="15274"/><span>sé liom.  Michéas is ainm dó, agus ní thugan sé dhom</span>
<lb n="15275"/><span>choidhche ach targaireacht uilc.”</span></p>
<lb n="15276"/>
<lb n="15277"/><p><span>“Ná labhair ar an gcuma san, a rí,” arsa Iósaphat.</span></p>
<lb n="15278"/>
<lb n="15279"/><p><span>Do cuireadh fios ar Mhichéas agus tháinig sé.  Do</span>
<lb n="15280"/><span>shuidh Achab agus Iósaphat, gach duine acu 'n-a chathaoir</span>
<lb n="15281"/><span>ríoga féin agus a éide rí uime, ag geata na catharach,</span>
<lb n="15282"/><span>agus na fáigí go léir ag fáigeadóireacht os a cómhair,</span>
<lb n="15283"/><span>agus gan 'n-a mbéalaibh go léir ach:  “Imthigh suas, a</span>
<lb n="15284"/><span>rí, go Ramot Galaad fé bhuadh agus tabharfidh an</span>
<lb n="15285"/><span>Tighearna an tír sin isteach ad' láimh duit.”</span></p>
<lb n="15286"/>
<lb n="15287"/><p><span>“Labhair-se an focal fóghanta leis an rí,” arsan</span>
<lb n="15288"/><span>teachtaire a chuaidh 'ghá iarraidh, le Michéas, “mar,</span>
<lb n="15289"/><span>feuch, tá an focal fóghanta acu go léir 'á thabhairt</span>
<lb n="15290"/><span>dó.”</span>
<lb n="15291"/></p>
</div>
<pb n="516"/>
<div><lb n="15292"/><p><span>“Labharfad-sa an focal a chuirfidh an Tighearna am'</span>
<lb n="15293"/><span>béal chugham,” arsa Michéas.</span></p>
<lb n="15294"/>
<lb n="15295"/><p><span>Do tughadh i láthair an rí é.</span></p>
<lb n="15296"/>
<lb n="15297"/><p><span>“A Mhichéais,” arsa Achab leis, “an raighmíd suas go</span>
<lb n="15298"/><span>Rámot Galaad nú an bhfanfimíd gan dul suas?”</span></p>
<lb n="15299"/>
<lb n="15300"/><p><span>“Eirigh suas le buadh,” arsa Michéas, “agus tabhar-</span>
<lb n="15301"/><span>fidh an Tighearna i láimh an rí é.”</span></p>
<lb n="15302"/>
<lb n="15303"/><p><span>Pé cúis a bhí ag an rí leis dubhairt sé an chainnt seo</span>
<lb n="15304"/><span>'ghá fhreagra, “Iarraim ort i láthair an Tighearna gan</span>
<lb n="15305"/><span>aon nídh do rádh liom ach an nídh is fíor i n-ainm an</span>
<lb n="15306"/><span>Tighearna.”</span></p>
<lb n="15307"/>
<lb n="15308"/><p><span>“Do chonac,” arsa Michéas, “Israél go léir</span>
<lb n="15309"/><span>sgaipithe ar na cnocaibh mar a bheadh caoire gan aodh-</span>
<lb n="15310"/><span>aire: agus dubhairt an Tighearna:  Ní'l aon mháighistir</span>
<lb n="15311"/><span>ortha so.  Téidheadh gach duine abhaile chun a thighe féin</span>
<lb n="15312"/><span>i síothcháin.”</span></p>
<lb n="15313"/>
<lb n="15314"/><p><span>“Feuch cad dubhairt leat!” arsa Achab le Iósaphat.</span></p>
<lb n="15315"/>
<lb n="15316"/><p><span>“Ní'l aon fhocal fóghanta aige dhom.”</span></p>
<lb n="15317"/>
<lb n="15318"/><p><span>CCXIX.</span></p>
<lb n="15319"/>
<lb n="15320"/><p><span>ACHAB BEÓ-GHONTA.</span></p>
<lb n="15321"/>
<lb n="15322"/><p><span>Nuair adubhairt Achab an focal san, “Ní'l aon</span>
<lb n="15323"/><span>fhocal fóghanta aige dhom,” dubhairt Michéas an chainnt</span>
<lb n="15324"/><span>eile seo:  “Tá spirid éithigh i mbéalaibh na bhfáigí seo</span>
<lb n="15325"/><span>agat-sa agus táid siad at' sheóladh ar t'aimhleas.”</span></p>
<lb n="15326"/>
<lb n="15327"/><p><span>“Tógtar Michéas,” arsa Achab, “agus curtar</span>
<lb n="15328"/><span>i mbraighdineas é agus ná tugtar le n-ithe agus le</span>
<lb n="15329"/><span>n-ól dó ach arán garbh agus uisge, go dtagad-sa</span>
<lb n="15330"/><span>abhaile i síothcháin ó'n gcogadh so.”</span></p>
<lb n="15331"/>
<lb n="15332"/><p><span>“Má thagan tusa abhaile i síothcháin ó'n gcogadh san,”</span>
<lb n="15333"/><span>arsa Michéas, “ní'l labhartha ag an dTighearna trém'</span>
<lb n="15334"/><span>béal-sa.  Tugaidh go léir fé ndeara an méid sin, a</span>
<lb n="15335"/><span>dhaoine!” ar seisean.</span>
<lb n="15336"/></p>
</div>
<pb n="517"/>
<div><lb n="15337"/><p><span>Do ghluais an dá rí agus a slóighte go Rámot Galaad</span>
<lb n="15338"/><span>chun an chogaidh.</span></p>
<lb n="15339"/>
<lb n="15340"/><p><span>Nuair a bhíodar ag dul isteach sa chat do dhein Achab</span>
<lb n="15341"/><span>feall ar Iósaphat.  “Cuir umat dó chorú ríoga,” ar</span>
<lb n="15342"/><span>seisean leis.  Do chuir Iósaphat a éide ríoga uime.</span>
<lb n="15343"/><span>Ansan d'imhthigh Achab agus chaith sé dhe a chórú rí agus</span>
<lb n="15344"/><span>chuir sé a mhalairt de chórú uime i dtreó ná</span>
<lb n="15345"/><span>h-aithneochadh aoinne gur bh'é rí Israéil é.</span></p>
<lb n="15346"/>
<lb n="15347"/><p><span>Bhí órdú, ámhthach, tabhartha ag rí Suíria d'á thaoise-</span>
<lb n="15348"/><span>achaibh airm gan cómhrac a dhéanamh le h-aoinne ach</span>
<lb n="15349"/><span>le rí Israéil.  Thosnuigh an cath.  Chonaic taoiseacha rí</span>
<lb n="15350"/><span>Suíria Iósaphat agus a éide rí uime.  Mheasadar gur</span>
<lb n="15351"/><span>bh'é Achab a bhí ann agus thugadar go léir aghaidh air.</span>
<lb n="15352"/><span>Chuir sé liúgh as nuair a fuair sé iad ag déanamh air.</span>
<lb n="15353"/><span>Nuair a liúigh sé d'aithnighdar é agus tharaigeadar siar</span>
<lb n="15354"/><span>uaidh agus thugadar a n-aghaidh i dtaobh éigin eile, agus</span>
<lb n="15355"/><span>do ghluais an cath.</span></p>
<lb n="15356"/>
<lb n="15357"/><p><span>D'á ghastacht a dhein Achab an feall níor dhein an</span>
<lb n="15358"/><span>feall aon tairbhthe dhó.  Do lúb fear a bhogha agus do</span>
<lb n="15359"/><span>chaith sé saighead gan amus.  Bhí Achab 'n-a shuidhe 'n-a</span>
<lb n="15360"/><span>charbad.  Do bhuail an tsaighead san é díreach fé</span>
<lb n="15361"/><span>chléithín a uchta agus thug sí goin bháis dó.</span></p>
<lb n="15362"/>
<lb n="15363"/><p><span>“Beir amach as an gcath me,” ar seisean le n-a</span>
<lb n="15364"/><span>ghiolla, “táim beó-ghonta.”  Do rith a chuid fola síos</span>
<lb n="15365"/><span>sa charbhad 'n-a sruth.  Chómh luath agus do tuigeadh go</span>
<lb n="15366"/><span>raibh Achab beó-ghonta do cuireadh deire leis an gcath</span>
<lb n="15367"/><span>agus dubhradh leis na slóighte go léir imtheacht abhaile,</span>
<lb n="15368"/><span>gach aoinne chun a thighe féin.  Fuair Achab bás an tráth-</span>
<lb n="15369"/><span>nóna san agus do tugadh a chorp abhaile go Samaría.</span>
<lb n="15370"/><span>Do nigheadh an carbad sa lochán ag Samaría agus do</span>
<lb n="15371"/><span>líoghracadar na gadhair an fhuil, agus mar sin do</span>
<lb n="15372"/><span>fíoradh focal an Tighearna 'n-a thaobh.</span></p>
<lb n="15373"/>
<lb n="15374"/><p><span>Bhí mac aige agus Ochosias ab ainm dó.  Do deineadh</span>
<lb n="15375"/><span>rí dhe i n-inead a athar.  D'iompuigh sé amach chómh</span>
<lb n="15376"/><span>h-olc díreach agus ba dhual dó a bheith, ó n'athair agus</span>
<lb n="15377"/><span>ó n-a mháthair.  Dhein sé an t-olc os cómhair an</span></p>
</div>
<pb n="518"/>
<div><lb n="15378"/><p><span>Tighearna fé mar a dheineadh a shínsear, agus d'adhair sé</span>
<lb n="15379"/><span>Baal, agus do ghríos sé fearg an Tighearna, agus chuir</span>
<lb n="15380"/><span>sé suas na daoine chun na bpeacaí dhéanamh.  Níor</span>
<lb n="15381"/><span>mhair sé, ámhthach, 'n-a rí, ach dhá bhliain.  Do thárla dhó</span>
<lb n="15382"/><span>bheith i seómra uachtarach éigin d'á thigh agus do thuit sé</span>
<lb n="15383"/><span>amach tré fhinneóig an tseómra agus do gortuigheadh é</span>
<lb n="15384"/><span>i dtreó go raibh sé i n-uacht bháis.  Chomáin sé teach-</span>
<lb n="15385"/><span>taireacht go h-Accaron chun a fhiafraighe de Bheelsebub</span>
<lb n="15386"/><span>an dtiocfadh sé chuige féin ó'n mbreóiteacht a chuir an</span>
<lb n="15387"/><span>gortú air.  Le h-órdú an Tighearna bhí Elias ar an</span>
<lb n="15388"/><span>slighe roimis na teachtairí.  Chómh luath agus thánadar</span>
<lb n="15389"/><span>mar a raibh sé do labhair sé leó:—</span></p>
<lb n="15390"/>
<lb n="15391"/><p><span>“An amhlaidh ná fuil aon Dia i n-Israél,” ar seisean,</span>
<lb n="15392"/><span>“treás go bhfuiltí ag dul chun labhartha le Beelsebub,</span>
<lb n="15393"/><span>dia Accaroin?  Iompuighidh thar n-ais agus abraidh</span>
<lb n="15394"/><span>le rí Israéil:  Seo mar adeir an Tighearna:  An</span>
<lb n="15395"/><span>leabaidh sin ar a bhfuilir sínte ní eiréochair choidhche</span>
<lb n="15396"/><span>aisti, ach gheóbhair bás ar an leabaidh sin go deimhin.”</span></p>
<lb n="15397"/>
<lb n="15398"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin ráidhte aige d'iompuigh sé</span>
<lb n="15399"/><span>uatha agus d'imhthigh sé.</span></p>
<lb n="15400"/>
<lb n="15401"/><p><span>CCXX.</span></p>
<lb n="15402"/>
<lb n="15403"/><p><span>FEAR CLÚMHACH.</span></p>
<lb n="15404"/>
<lb n="15405"/><p><span>Tháinig na teachtairí thar n-ais ag triall ar Ochosias.</span></p>
<lb n="15406"/>
<lb n="15407"/><p><span>“Cad a thug thar n-ais sibh?” ar seisean.</span></p>
<lb n="15408"/>
<lb n="15409"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh nár dheineabhair an rud adubhart</span>
<lb n="15410"/><span>libh?”</span></p>
<lb n="15411"/>
<lb n="15412"/><p><span>“Do bhuail fear umainn,” ar siad san, “agus</span>
<lb n="15413"/><span>dubhairt sé linn, an amhlaidh ná raibh aon Dia i n-Israél</span>
<lb n="15414"/><span>treás go rabhamair ag dul chun labhartha le Beelsebub</span>
<lb n="15415"/><span>dia Accaroin.  ‘Téidhidh thar n-ais,’ ar seisean, ‘agus</span>
<lb n="15416"/><span>abraidh leis an rí sin ná h-eireóchaidh sé as an leabaidh</span>
<lb n="15417"/><span>sin ar a bhfuil sé sínte anois, ach go bhfaghaidh sé bás</span>
<lb n="15418"/><span>go deimhnightheach.’”</span>
<lb n="15419"/></p>
</div>
<pb n="519"/>
<div><lb n="15420"/><p><span>“Cad é an saghas fir é?” ansan rí.</span></p>
<lb n="15421"/>
<lb n="15422"/><p><span>“Fear clúmhach, a rí,” ar siad san, “agus crios</span>
<lb n="15423"/><span>leathair fan chuim air.”</span></p>
<lb n="15424"/>
<lb n="15425"/><p><span>“Tuigim,” arsan rí, “Elias an Teisbíteach an</span>
<lb n="15426"/><span>fear san.”</span></p>
<lb n="15427"/>
<lb n="15428"/><p><span>Do ghlaoidh an rí taoiseach airm chuige.  Tháinig</span>
<lb n="15429"/><span>an taoiseach.  “Tóg leat caogad fear,” arsan rí,</span>
<lb n="15430"/><span>“agus tabhair anso chugham an fear san, Elias an</span>
<lb n="15431"/><span>Teisbíteach.”</span></p>
<lb n="15432"/>
<lb n="15433"/><p><span>De ghluais an taoiseach agus a chaogad fear.  Thán-</span>
<lb n="15434"/><span>adar chun na h-áite 'n-a raibh Elias.  Bhí sé 'n-a shuidhe</span>
<lb n="15435"/><span>ar mhullach cnuic.</span></p>
<lb n="15436"/>
<lb n="15437"/><p><span>“A fhir Dé,” arsan taoiseach, “tá órduighthe ag an</span>
<lb n="15438"/><span>rí dhuit teacht ag triall air láithreach.”</span></p>
<lb n="15439"/>
<lb n="15440"/><p><span>“Má's fear le Dia mise,” arsa Elias, “tagadh</span>
<lb n="15441"/><span>teine as na flathais anois agus loisgeadh sí thusa agus</span>
<lb n="15442"/><span>do chaogad fear.”</span></p>
<lb n="15443"/>
<lb n="15444"/><p><span>Do thuit an teine láithreach anuas as na flathais</span>
<lb n="15445"/><span>agus do loisg sí 'n-a luathrigh an taoiseach agus an</span>
<lb n="15446"/><span>caogad fear a bhí le n-a chois.</span></p>
<lb n="15447"/>
<lb n="15448"/><p><span>Do chuir an rí taoiseach eile agus caogad eile uaidh.</span>
<lb n="15449"/><span>Thánadar go bun an chnuic.  “A fhir Dé,” arsan taoi-</span>
<lb n="15450"/><span>seach, “seo mar adeir an rí leat: “tar anuas as san</span>
<lb n="15451"/><span>chugham láithreach.'“</span></p>
<lb n="15452"/>
<lb n="15453"/><p><span>“Má's fear le Dia mise,” arsa Elias, “tagadh</span>
<lb n="15454"/><span>teine anuas as na flathais agus loisgeadh sí thusa agus</span>
<lb n="15455"/><span>do chaogad fear.”  Agus do tháinig an teine anuas</span>
<lb n="15456"/><span>agus do loisg sí an taoiseach san agus a chaogad fear</span>
<lb n="15457"/><span>díreach mar a loisg sé an chéad thaoiseach agus a chaogad</span>
<lb n="15458"/><span>fear.</span></p>
<lb n="15459"/>
<lb n="15460"/><p><span>Ach do chuir an rí uaidh an trímhadh taoiseach agus an</span>
<lb n="15461"/><span>trímhadh caogad.</span></p>
<lb n="15462"/>
<lb n="15463"/><p><span>Nuair a tháinig an taoiseach san i láthair Eliais isé</span>
<lb n="15464"/><span>rud a dhein sé 'ná é féin do chaitheamh ar a dhá ghlúin os</span>
<lb n="15465"/><span>a chómhair.  “Ó,” ar seisean,” a fhir Dé, comaraighe</span>
<lb n="15466"/><span>mh'anama ort!  Agus comaraighe anam na bhfear so</span></p>
</div>
<pb n="520"/>
<div><lb n="15467"/><p><span>atá lem' chois ort!  Tháinig an teine as na flathais</span>
<lb n="15468"/><span>agus do loisg sí an chéad chaogad agus an taoiseach</span>
<lb n="15469"/><span>a bhí os a gcionn.  Ansan tháinig an teine anuas agus</span>
<lb n="15470"/><span>do loisg sí an tarna caogad agus an taoiseach a bhí os</span>
<lb n="15471"/><span>a gcionn.  Aithcim ort, a fhir Dé, gan mise agus mo</span>
<lb n="15472"/><span>chaogad do chur chun báis.”</span></p>
<lb n="15473"/>
<lb n="15474"/><p><span>Do labhair an t-aingeal le h-Elias.</span></p>
<lb n="15475"/>
<lb n="15476"/><p><span>“Imthigh síos,” arsan t-aingeal, “ná bíodh aon eagla</span>
<lb n="15477"/><span>ort.”  D'eirigh Elias agus d'imthigh sé leó síos ag</span>
<lb n="15478"/><span>triall ar an rí agus do labhair sé an chainnt chéadna</span>
<lb n="15479"/><span>leis an rí do labhair sé leis na teachtairíbh úd.  “Seo</span>
<lb n="15480"/><span>mar adeir an Tighearna,” ar seisean,</span></p>
<lb n="15481"/>
<lb n="15482"/><p><span>“Do chuiris teachtairí chun labhartha le Beelsebub,</span>
<lb n="15483"/><span>chómh maith agus dá mba ná beadh aon Dia i n-Isráel.</span>
<lb n="15484"/><span>Mar gheall air sin ní eireóchair as an leabaidh sin ach</span>
<lb n="15485"/><span>gheóbhair bás innti go deimhnightheach.”</span></p>
<lb n="15486"/>
<lb n="15487"/><p><span>Agus do fuair sé bás, do réir mar adubhairt Elias.</span></p>
<lb n="15488"/>
<lb n="15489"/><p><span>Ní raibh aon mhac aige, agus d'á bhrígh sin do deineadh</span>
<lb n="15490"/><span>rí i n'inead d'á dhritháir Ióram.</span></p>
<lb n="15491"/>
<lb n="15492"/><p><span>Bhí Ióram eile 'n-a rí ar Iúda an uair sin.  B'é sin</span>
<lb n="15493"/><span>Ióram mac Iósaphait.  Bhí an Ióram san dhá bhliain</span>
<lb n="15494"/><span>'n-a rí ar Iúda nuair a deineadh rí ar Israél de Ióram</span>
<lb n="15495"/><span>mac Ochosiais.</span></p>
<lb n="15496"/>
<lb n="15497"/><p><span>Bhí na Móabítigh agus na cineacha eile sa timpal ag</span>
<lb n="15498"/><span>eirighe go stuacach i gcoinnibh Israéil an uair sin agus</span>
<lb n="15499"/><span>a smacht acu 'á chaitheamh díobh.</span></p>
<lb n="15500"/>
<lb n="15501"/><p><span>CCXXI.</span></p>
<lb n="15502"/>
<lb n="15503"/><p><span>CARBAD TEINE.</span></p>
<lb n="15504"/>
<lb n="15505"/><p><span>Bhí an t-am tagaithe 'n-a raibh ceapaithe ag an dTigh-</span>
<lb n="15506"/><span>earna Elias do bhreith leis as an saoghal so agus an</span>
<lb n="15507"/><span>gnó a bhí ag Elias 'á dhéanamh do chur ar Eliséus.  Do</span></p>
</div>
<pb n="521"/>
<div><lb n="15508"/><p><span>thárla, an uair sin, go raibh Elias agus Eliséus ag</span>
<lb n="15509"/><span>dul i n-aonfheacht go Galgal.</span></p>
<lb n="15510"/>
<lb n="15511"/><p><span>“Fan-se anso,” arsa Elias, “óir tá órduighthe ag</span>
<lb n="15512"/><span>an dTighearna dhomh-sa dul chómh fada le Betel.”</span></p>
<lb n="15513"/>
<lb n="15514"/><p><span>“Deirim leat,” arsa Eliséus, “i láthair an Tighearna</span>
<lb n="15515"/><span>atá beó, agus i láthair t'anama féin atá beó, ná sgar-</span>
<lb n="15516"/><span>fad leat!”</span></p>
<lb n="15517"/>
<lb n="15518"/><p><span>Chomáineadar leó go dtánadar chómh fada le Betel.</span>
<lb n="15519"/><span>Bhí cualacht fáigí sa n-áit sin agus thánadar ag triall</span>
<lb n="15520"/><span>ar Eliséus.  “Nách eól duit,” ar siad leis, “go bhfuil</span>
<lb n="15521"/><span>an Tighearna chun do mháighistir a thógaint uait indiu?”</span></p>
<lb n="15522"/>
<lb n="15523"/><p><span>“Is eól dom san,” arsa Eliséus.  “Ná h-abraidh</span>
<lb n="15524"/><span>aon fhocal.”</span></p>
<lb n="15525"/>
<lb n="15526"/><p><span>“Tá sé chómh maith agat-sa fanmhaint anso i mBetel,”</span>
<lb n="15527"/><span>arsa Elias le h-Eliséus, “óir tá órduighthe ag an</span>
<lb n="15528"/><span>dTighearna dhomh-sa dul chómh fada le Iericó.”</span></p>
<lb n="15529"/>
<lb n="15530"/><p><span>“Deirim,” arsa Eliséus, “i láthair an Tighearna</span>
<lb n="15531"/><span>atá beó agus i láthair t'anama-sa féin atá beó, ná</span>
<lb n="15532"/><span>sgarfad-sa leat-sa!”</span></p>
<lb n="15533"/>
<lb n="15534"/><p><span>Chomáineadar leó le cois a chéile go dtánadar go</span>
<lb n="15535"/><span>Iericó.  Bhí cualacht fáigí san áit sin agus thánadar</span>
<lb n="15536"/><span>ag triall ar Eliséus, díreach mar tháinig an chualacht</span>
<lb n="15537"/><span>i mBetel, agus dubhradar:  “An bhfuil fhios agat go</span>
<lb n="15538"/><span>bhfuil an Tighearna chun do mháighistir do thógaint uait</span>
<lb n="15539"/><span>indiu?”  “Tá fhios agam féin é sin,” arsa Eliséus</span>
<lb n="15540"/><span>leó, “Ná h-abraidh-se aon rud.”</span></p>
<lb n="15541"/>
<lb n="15542"/><p><span>“Fan-se anso,” arsa Elias le h-Eliséus, “óir tá</span>
<lb n="15543"/><span>órduighthe ag an dTighearna dhomh-sa dul chómh fada le</span>
<lb n="15544"/><span>h-abhainn Iórdain.”</span></p>
<lb n="15545"/>
<lb n="15546"/><p><span>“Deirim leat,” arsa Eliséus, “i láthair an Tighearna</span>
<lb n="15547"/><span>atá beó agus i láthair t'anama-sa féin atá beó, ná</span>
<lb n="15548"/><span>sgarfad leat!”</span></p>
<lb n="15549"/>
<lb n="15550"/><p><span>Chomáineadar leó le cois a chéile.  Do ghluais</span>
<lb n="15551"/><span>caogad fear de sna fáigíbh agus do leanadar iad.</span>
<lb n="15552"/><span>Níor thánadar suas leó, ámhthach.  Níor dheineadar ach</span>
<lb n="15553"/><span>cimeád i radharc na beirte.  Tháinig an bheirt go</span></p>
</div>
<pb n="522"/>
<div><lb n="15554"/><p><span>bruach na h-abhan.  Nuair a bhíodar ar bhruach na h-abhan</span>
<lb n="15555"/><span>do bhain Elias de a bhrat agus d'fhill sé an brat ar</span>
<lb n="15556"/><span>a chéile agus do bhuail sé uisge na h-abhan leis an</span>
<lb n="15557"/><span>mbrat.  Nuair a buaileadh an buille ar an uisge</span>
<lb n="15558"/><span>d'osgail an t-uisge ó n-a chéile i dtreó gur fágadh</span>
<lb n="15559"/><span>bóthar tirim anonn idir an dá uisge.  D'imthigh an</span>
<lb n="15560"/><span>bheirt anonn tríd an mbóthar san a bhí idir an dá</span>
<lb n="15561"/><span>uisge, agus an caogad fear ag feuchaint ortha!</span></p>
<lb n="15562"/>
<lb n="15563"/><p><span>Nuair a bhíodar ar an dtaobh thoir de'n abhainn do</span>
<lb n="15564"/><span>labhair Elias.</span></p>
<lb n="15565"/>
<lb n="15566"/><p><span>“Cad ba mhaith leat a dhéanfinn duit?” ar seisean</span>
<lb n="15567"/><span>le h-Eliséus.</span></p>
<lb n="15568"/>
<lb n="15569"/><p><span>“Aithcim ort,” arsa Eliséus, “an spirid sin atá</span>
<lb n="15570"/><span>ionat-sa, é bheith ionam-sa ar dúbailt.”</span></p>
<lb n="15571"/>
<lb n="15572"/><p><span>“Tá nídh ana dheacair iarrtha agat,” arsa Elias,</span>
<lb n="15573"/><span>“ach mar sin féin, má bhíon radharc agat orm agus mé</span>
<lb n="15574"/><span>am' thógáilt uait beidh do mhian agat; mara mbeidh</span>
<lb n="15575"/><span>an radharc san agat orm le linn imtheacht dom ní</span>
<lb n="15576"/><span>bheidh.”</span></p>
<lb n="15577"/>
<lb n="15578"/><p><span>Do ghluaiseadar ag siubhal le cois a chéile ar bruach</span>
<lb n="15579"/><span>na h-abhan agus iad ag cainnt le n-a chéile.  I lár</span>
<lb n="15580"/><span>na cainnte dhóibh do tháinig chucha mar a bheadh carbad</span>
<lb n="15581"/><span>teine agus eachra teine agus do sgaradh an bheirt ó</span>
<lb n="15582"/><span>n-a chéile, agus tháinig mar a bheadh sídhe gaoithe agus</span>
<lb n="15583"/><span>thóg sí Elias ruas in sna flathais.  Nuair a chonaic</span>
<lb n="15584"/><span>Eliséus ag imtheacht suas é sa tsídhe gaoithe do liúigh</span>
<lb n="15585"/><span>sé, “Ó! A Athair! A Athair!” ar seisean, “Carbad</span>
<lb n="15586"/><span>Israéil agus a ara!”  Ansan ní raibh radharc aige</span>
<lb n="15587"/><span>air a thuille.</span></p>
<lb n="15588"/>
<lb n="15589"/><p><span>Nuair a chuir sé dhe an sgannra d'fheuch sé ar an</span>
<lb n="15590"/><span>dtalamh agus chonaic sé ann an brat a bhíodh ar Elias.</span>
<lb n="15591"/><span>Do leog Elias uaidh an brat nuair a bhí sé ag imtheacht</span>
<lb n="15592"/><span>suas sa tsídhe gaoithe.</span></p>
<lb n="15593"/>
<lb n="15594"/><p><span>Do thóg Eliséus an brat.  Tháinig sé thar n-ais go</span>
<lb n="15595"/><span>bruach na h-abhan.  Do bhuail sé buille de'n bhrat ar</span>
<lb n="15596"/><span>an uisge, mar a dhein Elias roimis sin.  Níor osgail</span></p>
</div>
<pb n="523"/>
<div><lb n="15597"/><p><span>an t-uisge.  Ansan do ghlaoidh sé ar Dhia Eliais agus</span>
<lb n="15598"/><span>bhuail sé an t-uisge airís.  Ansan d'osgail an t-uisge,</span>
<lb n="15599"/><span>díreach mar a dhein sé nuair a bhuail Elias é, agus</span>
<lb n="15600"/><span>tháinig sé anall do chosaibh tiorma, agus an caogad</span>
<lb n="15601"/><span>fear úd de sna fáigíbh ag feuchaint air.</span></p>
<lb n="15602"/>
<lb n="15603"/><p><span>Nuair a chonacadar an t-uisge ag osgailt agus</span>
<lb n="15604"/><span>Eliséus ag teacht anoir thar an abhainn do liúghdar,</span>
<lb n="15605"/><span>“Ó,” ar siad, “tá spirid Eliais i n-Eliséus!” agus</span>
<lb n="15606"/><span>thánadar agus d'umhluighdar go talamh.</span></p>
<lb n="15607"/>
<lb n="15608"/><p><span>CCXXII.</span></p>
<lb n="15609"/>
<lb n="15610"/><p><span>A PHLAITINN MAOL.</span></p>
<lb n="15611"/>
<lb n="15612"/><p><span>Nuair a chonaic na fáigí a bhí ag feuchaint ar Eliséus</span>
<lb n="15613"/><span>ag teacht anall thar abhainn é tríd an osgailt a bhí idir</span>
<lb n="15614"/><span>an dá uisge, agus é i n'aonar, do labhradar leis.</span></p>
<lb n="15615"/>
<lb n="15616"/><p><span>“Do thóg angeal an Tighearna uait do mháighistir,”</span>
<lb n="15617"/><span>ar siad, “ach b'fhéidir gur leog an t-aingeal anuas é</span>
<lb n="15618"/><span>i ngleann éigin nú ar chnoc éigin.  Tá anso,” ar siad,</span>
<lb n="15619"/><span>“againn-na caogad d'fhearaibh luatha láidre.  Féadfid</span>
<lb n="15620"/><span>siad dul agus an dúthaigh, idir chnuic agus gleannta,</span>
<lb n="15621"/><span>do chuardach agus b'fhéidir go bhfaighdís é agus go</span>
<lb n="15622"/><span>dtabharfidís chughat thar n-ais é.”</span></p>
<lb n="15623"/>
<lb n="15624"/><p><span>“Ná bacaidh é,” arsa Eliséus leó.</span></p>
<lb n="15625"/>
<lb n="15626"/><p><span>Do leanadar ag tathant air, go leogfadh sé dhóib</span>
<lb n="15627"/><span>dul agus an cuardach a dhéanamh go dtí gur thoiligh sé</span>
<lb n="15628"/><span>chuige.</span></p>
<lb n="15629"/>
<lb n="15630"/><p><span>Chuireadar uatha an caogad fear chun an chuardaigh</span>
<lb n="15631"/><span>a dhéanamh.  D'imthighdar agus bhíodar ag cuardach ar</span>
<lb n="15632"/><span>feadh trí lá agus ní bhfuaradar Elias, nídh nár bh'iongna.</span>
<lb n="15633"/><span>Bhí Eliséus imthighthe go dtí Iericó um an dtaca 'n-a</span>
<lb n="15634"/><span>raibh an lucht cuardaigh tagaithe thar n-ais.  Do</span>
<lb n="15635"/><span>leanadar é.</span></p>
<lb n="15636"/>
<lb n="15637"/><p><span>“Ní bhfuaramair aon tuairisg air,” ar siad.</span></p>
<lb n="15638"/>
<lb n="15639"/><p><span>“Ná dubhart libh gan é bhac?” arsa Eliséus leó.</span>
<lb n="15640"/></p>
</div>
<pb n="524"/>
<div><lb n="15641"/><p><span>Nuair a fuair muinntir na catharach go raibh Eliséus</span>
<lb n="15642"/><span>sa chathair thánadar chuige agus dheineadar gearán</span>
<lb n="15643"/><span>leis.  “Feuch, a Uasail,” ar siad, “tá an chathair seo</span>
<lb n="15644"/><span>suidhte i n-inead áluinn, ach tá uisge na h-áite go dian</span>
<lb n="15645"/><span>olc agus tá an talamh mórthímpal go h-olc agus go</span>
<lb n="15646"/><span>neamhthorthamhail.”</span></p>
<lb n="15647"/>
<lb n="15648"/><p><span>“Tugaidh chughamh árthach nuadh agus rainnt salainn</span>
<lb n="15649"/><span>ann,” arsa Eliséus leó.</span></p>
<lb n="15650"/>
<lb n="15651"/><p><span>Thugadar chuige an t-árthach nua agus an salan ann.</span>
<lb n="15652"/><span>Thóg sé leis an t-árthach agus an salan ann agus chuaidh</span>
<lb n="15653"/><span>sé suas go dtí an tobar mar a raibh an t-uisge ag</span>
<lb n="15654"/><span>teacht aníos as an dtalamh.  Do chaith sé an salan</span>
<lb n="15655"/><span>isteach sa tobar agus le n-a linn sin dubhairt sé, “Seo</span>
<lb n="15656"/><span>mar adeir an Tighearna:  Táid na h-uisgidheacha so</span>
<lb n="15657"/><span>leighiste agam, agus ní bheidh bás ná neamhthorthamhlacht</span>
<lb n="15658"/><span>ionta feasta;” agus uisge fóghanta ab eadh an t-uisge</span>
<lb n="15659"/><span>sin as san amach.</span></p>
<lb n="15660"/>
<lb n="15661"/><p><span>D'fhág Eliséus an chathair sin agus tháinig sé go</span>
<lb n="15662"/><span>Betel.  Bhí a lán droch dhaoine i mBetel.  Is ann is</span>
<lb n="15663"/><span>mó a bhíodh daoine ag adhradh na ngamhan, .i. ag adhradh</span>
<lb n="15664"/><span>na ndéithe fallsa i riocht gamhan.  Níor leór leis na</span>
<lb n="15665"/><span>daoinibh sin iad féin a bheith go h-olc ach bhídís ag</span>
<lb n="15666"/><span>múine an uilc d'aos óg na catharach.  Bhídís 'á mhúine</span>
<lb n="15667"/><span>do'n aos óg conus tarcuisne thabhairt d'fháig bh an</span>
<lb n="15668"/><span>Tighearna.</span></p>
<lb n="15669"/>
<lb n="15670"/><p><span>Nuair a bhí Eliséus ag dul suas go dtí Betel do</span>
<lb n="15671"/><span>ghluais 'n-a dhiaidh sguaithne garsún ó'n gcathair agus</span>
<lb n="15672"/><span>iad ag liúirigh, agus, “Imthigh suas!  Imthig suas,</span>
<lb n="15673"/><span>a fhir na plaitinne maoile,” adeiridís.  “A phlaitinn</span>
<lb n="15674"/><span>maol!  A phlaitinn maol!” adeiridís.  Do thug sé</span>
<lb n="15675"/><span>aghaidh siar ortha.  Do thuig sé an easonóir a bhí acu 'á</span>
<lb n="15676"/><span>thabhairt do'n Tighearna.  Do chuir sé mallacht ortha.</span>
<lb n="15677"/><span>An túisge 'n-ar chuir do tháinig dhá bheithidheach allta, dhá</span>
<lb n="15678"/><span>bheithir, amach a' coill a bhí i n-aice na h-áite agus do</span>
<lb n="15679"/><span>stracadar as a chéile beirt agus dachad de'n aos óg</span>
<lb n="15680"/><span>mhalluighthe sin.</span>
<lb n="15681"/></p>
</div>
<pb n="525"/>
<div><lb n="15682"/><p><span>D'imhthigh Eliséus ó'n áit sin agus chuaidh sé go cnoc</span>
<lb n="15683"/><span>Chármel agus as san go Samaría.</span></p>
<lb n="15684"/>
<lb n="15685"/><p><span>Innsid lucht eóluis dúinn nác i bhfeirg dhaona, ná</span>
<lb n="15686"/><span>le miosgais, ná le dúil i ndíoltas, do chuir Eliséus</span>
<lb n="15687"/><span>an mhallacht san ar an aos óg san, ach gur b'é an</span>
<lb n="15688"/><span>Tighearna féin adubhairt leis an mhallacht san do</span>
<lb n="15689"/><span>chur ortha, i dtreó go gcurfí an díbhfeirg ortha agus</span>
<lb n="15690"/><span>go mb'fhéidir go gcuirfadh an díbhfeirg sgannra ar</span>
<lb n="15691"/><span>an muinntir a bhí 'á mhúine dhóibh conus tarcuisne</span>
<lb n="15692"/><span>agus easonóir a thabhairt do sheirbhíseach an Tighearna,</span>
<lb n="15693"/><span>agus tré n-a sheirbhíseach, do'n Tighearna féin.  Ní</span>
<lb n="15694"/><span>baoghal go ndéanfadh Eliséus é mara mbeadh gur</span>
<lb n="15695"/><span>órduigh an Tighearna dhó é dhéanamh.</span></p>
<lb n="15696"/>
<lb n="15697"/><p><span>CCXXIII.</span></p>
<lb n="15698"/>
<lb n="15699"/><p><span>TRIÚR RIGHTHE.</span></p>
<lb n="15700"/>
<lb n="15701"/><p><span>An fhaid a mhair Achab, rí Israéil, i Samaría, bhí Mesa,</span>
<lb n="15702"/><span>rí Mhóab, fé chíos aige.  Bhíodh a lán caereach ag Mesa</span>
<lb n="15703"/><span>agus do dhíoladh sé le h-Achab céad míle uan agus</span>
<lb n="15704"/><span>céad míle reithe mar aon leis na lomraíbh olna a</span>
<lb n="15705"/><span>bhíodh ortha.  Tar éis bháis d'Achab do dhiúltuigh Mesa</span>
<lb n="15706"/><span>do'n chíos san a dhíol.  Do chruinnigh Ióram, rí Israéil,</span>
<lb n="15707"/><span>mór shluagh d'fhearaibh Israéil.  Ansan chuir sé teach-</span>
<lb n="15708"/><span>taireacht ag triall ar rí Iúda agus d'innis sé dhó conus</span>
<lb n="15709"/><span>mar a bhí rí Mhóab ag diúltú do'n tsocarú a bhí idir</span>
<lb n="15710"/><span>é féin agus rí Israéil, “Agus,” ar seisean, “táim</span>
<lb n="15711"/><span>anois 'ghá iarraidh ort-sa, a rí, teacht liom go</span>
<lb n="15712"/><span>gcuirimíd cogadh air.”  “Tá go maith,” arsa rí</span>
<lb n="15713"/><span>Iúda, “Raghad-sa leat.  Gach a bhfuil agam-sa is leat-</span>
<lb n="15714"/><span>sa é i gcóir an chogaidh sin, mo dhaoine agus mo</span>
<lb n="15715"/><span>chapail.  Ach cad é an tslighe a gheóbhmíd?”</span></p>
<lb n="15716"/>
<lb n="15717"/><p><span>“Geóbhmíd mórthímpal tré ghainmheach Edoim,” arsa</span>
<lb n="15718"/><span>rí Israéil.  Ansan do ghluais rí Israéil agus rí Iúda</span></p>
</div>
<pb n="526"/>
<div><lb n="15719"/><p><span>agus rí Edoim, triúr righthe, mórthímpal tríd an</span>
<lb n="15720"/><span>ngainmheach, iad féin agus a slóighte.  Bhí siubhal seacht-</span>
<lb n="15721"/><span>mhaine sa chuaird sin, agus ní raibh aon bhraon uisge ann</span>
<lb n="15722"/><span>do sna slóightibh ná do sna beithidhigh a bhí acu.</span></p>
<lb n="15723"/>
<lb n="15724"/><p><span>“Ochón! ochón! ochón!” arsa rí Israéil, “cad a</span>
<lb n="15725"/><span>dhéanfimíd?  Do chruinnigh an Tighearna an triúr righthe</span>
<lb n="15726"/><span>againn anso sa ghainmheach, chun sinn a thabhairt suas do</span>
<lb n="15727"/><span>shliocht Mhóab!”</span></p>
<lb n="15728"/>
<lb n="15729"/><p><span>“Ná fuil aon fháig leis an dTighearna anso,” arsa</span>
<lb n="15730"/><span>rí Iúda, “i dtreó go n-iarrfimís trócaire ar an</span>
<lb n="15731"/><span>dTighearna tríd?”</span></p>
<lb n="15732"/>
<lb n="15733"/><p><span>“Tá anso,” arsa duine de sheirbhíseachaibh rí Israéil,</span>
<lb n="15734"/><span>“Eliséus mac Saphait, agus isé a chuireadh uisge ar</span>
<lb n="15735"/><span>lámhaibh Eliais.”</span></p>
<lb n="15736"/>
<lb n="15737"/><p><span>“Tá briathar an Tighearna ag an bhfear san,” arsa</span>
<lb n="15738"/><span>rí Iúda.</span></p>
<lb n="15739"/>
<lb n="15740"/><p><span>Do ghluais an triúr righthe agus thánadar i láthair</span>
<lb n="15741"/><span>Eliséuis.  Nuair a bhíodar 'n-a láthair do labhair Eliséus</span>
<lb n="15742"/><span>le rí Israéil:—</span></p>
<lb n="15743"/>
<lb n="15744"/><p><span>“Cad ab áil leat-sa dhíom-sa?” ar seisean.</span></p>
<lb n="15745"/>
<lb n="15746"/><p><span>“Imthigh ag triall ar fháigíbh t'athar agus do mháthar.”</span></p>
<lb n="15747"/>
<lb n="15748"/><p><span>“Ó!” arsa rí Israéil, “cad chuige gur chruinnigh</span>
<lb n="15749"/><span>an Tighearna an triúr righthe seo anso chun iad féin</span>
<lb n="15750"/><span>agus a slóighthe thabhairt suas do chlainn Mhóab!”</span></p>
<lb n="15751"/>
<lb n="15752"/><p><span>“Deirim an méid seo leat,” arsa Eliséus, “i lá-</span>
<lb n="15753"/><span>thair Tighearna na slógh.  Mara mbeadh an uraim atá</span>
<lb n="15754"/><span>agam do rí Iúda, ní éistfinn leat-sa ná ní fheuchfinn</span>
<lb n="15755"/><span>ort.  Ach tugtar chugham anso fear ceóil.”</span></p>
<lb n="15756"/>
<lb n="15757"/><p><span>Tháinig an fear ceóil agus do sheinn sé ceól.  Nuair</span>
<lb n="15758"/><span>a bhí an ceól d'á sheinnt tháinig lámh an Tighearna ar</span>
<lb n="15759"/><span>Eliséus agus do labhair sé.  “Seo mar adeir an</span>
<lb n="15760"/><span>Tighearna,” ar seisean.  “Tagaidh ar an gcaidhséar</span>
<lb n="15761"/><span>san atá tirm anois, agus deinidh poill mhóra dhoimhne</span>
<lb n="15762"/><span>ann, i n-diaidh chéile; agus seo mar adeir an Tighearna;</span>
<lb n="15763"/><span>Ní fheicfidh sibh fearthainn, ná gaoth ach beidh caise uisge</span>
<lb n="15764"/><span>ag gluaiseacht tríd an gcaidhséar san agus beidh na</span></p>
</div>
<pb n="527"/>
<div><lb n="15765"/><p><span>poill mhóra a dhéanfidh sibh, beid siad lán suas de'n</span>
<lb n="15766"/><span>uisge agus beidh bhúr ndóithin le n-ól agaibh féin agus</span>
<lb n="15767"/><span>ag bhúr ndaoine agus ag bhúr mbeithidhigh.  Agus is</span>
<lb n="15768"/><span>beag ag an dTighearna an méid sin.  Tabharfidh sé na</span>
<lb n="15769"/><span>Moabítigh isteach i nbhúr lámhaibh daoibh, agus leagfidh sibh</span>
<lb n="15770"/><span>gach dún daingean ortha agus gach cathair uasal, agus</span>
<lb n="15771"/><span>gearrfidh sibh gach crann torthamhail, agus coisgfidh</span>
<lb n="15772"/><span>sibh na toibreacha uisge go léir, agus cuirfidh sibh brat</span>
<lb n="15773"/><span>cloch anuas ar gach páirc fhóghanta.”</span></p>
<lb n="15774"/>
<lb n="15775"/><p><span>Agus do thárla ar maidin, i dtráth na n-ídhbirtí do</span>
<lb n="15776"/><span>dhéanamh, gur ghluais an t-uisge 'n-a thuile tríd an</span>
<lb n="15777"/><span>gcaidhséar, tré chrích Edoim, agus go raibh an dúthaigh</span>
<lb n="15778"/><span>go léir lán d'uisge.</span></p>
<lb n="15779"/>
<lb n="15780"/><p><span>Agus d'airigh na Móabítigh na righthe bheith tagaithe</span>
<lb n="15781"/><span>chun catha agus cruadh chómhraic do chur ortha agus do</span>
<lb n="15782"/><span>chruinnighdar a neart slógh go léir agus sheasuighdar</span>
<lb n="15783"/><span>ullamh chun cómhraic.  Bhí an ghrian díreach ag eirighe</span>
<lb n="15784"/><span>agus bhí solus na gréine dearg agus an solus dearg</span>
<lb n="15785"/><span>ag taithneamh ar an uisge.  Ní raibh aon choinne ag na</span>
<lb n="15786"/><span>Móabítigh ar uisge bheith sa n-áit, nídh nár bh'iongna.</span>
<lb n="15787"/><span>Do buaileadh isteach 'n-a n-aigne gur fuil a bhí ann.</span>
<lb n="15788"/><span>“Ó,” ar siad le n-a chéile, “feuch an fhuil go léir!</span>
<lb n="15789"/><span>Is amhlaidh atáid na righthe seo tar éis iompáil ar a</span>
<lb n="15790"/><span>chéile agus a chéile mharbhú!  Siné thug an fhuil ann.</span>
<lb n="15791"/><span>Téanaidh anois agus beidh an fhoghail againn!”</span></p>
<lb n="15792"/>
<lb n="15793"/><p><span>Siúd isteach iad i longphort Israéil.  Do léim</span>
<lb n="15794"/><span>Israél suas agus bhuaileadar an mhuinntir a tháinig</span>
<lb n="15795"/><span>agus cuireadh an teiche ortha láithreach.  Do leanadar</span>
<lb n="15796"/><span>iad go tapaidh agus chuireadar ár agus dearg ruathar</span>
<lb n="15797"/><span>ar na Móabítigh, mar adubhairt Eliséus.  Do leaga</span>
<lb n="15798"/><span>dar na catharacha agus do stopadar na toibreacha</span>
<lb n="15799"/><span>uisge, agus do ghearradar na crainn a bhí torthamhail,</span>
<lb n="15800"/><span>agus thug gach fear ualach cloch leis agus chuireadar</span>
<lb n="15801"/><span>brat cloch ar gach páirc fhóghanta.  Nuair a chonaic rí</span>
<lb n="15802"/><span>Mhóab an méid sin thóg sé chuige seacht gcéad fear</span>
<lb n="15803"/><span>d'fhearaibh toghtha, agus a chlaidheamh i láimh gach fir acu,</span></p>
</div>
<pb n="528"/>
<div><lb n="15804"/><p><span>agus thugadar fogha sanntach fé rí Edoim, ach do theip</span>
<lb n="15805"/><span>air aon bhrise isteach a dhéanamh air féin agus ar a</span>
<lb n="15806"/><span>shluagh.  Nuair a bhí an sgrios san déanta ag an</span>
<lb n="15807"/><span>dtriúr righthe do chas gach rí acu abhaile chun a thíre</span>
<lb n="15808"/><span>féin.</span></p>
<lb n="15809"/>
<lb n="15810"/><p><span>CCXXIV.</span></p>
<lb n="15811"/>
<lb n="15812"/><p><span>CÓIR ANA MHAITH.</span></p>
<lb n="15813"/>
<lb n="15814"/><p><span>Tháinig bean ag triall ar Eliséus.  Bean ab eadh í</span>
<lb n="15815"/><span>a bhí pósta ag duine de sna fáigíbh agus a fear tar</span>
<lb n="15816"/><span>éis bháis agus bhí beirt mhac aici.  Bhí éilteóir éigin</span>
<lb n="15817"/><span>ag cur uirthi ag éileamh fiach uirthi agus ní raibh aon</span>
<lb n="15818"/><span>rud aici chun na bhfiach a dhíol.  “Tá m'fhear tar éis</span>
<lb n="15819"/><span>bháis, a uasail,” ar sisi le h-Eliséus, 'agus mar is</span>
<lb n="15820"/><span>eól dot' onóir, fear ab eadh é go raibh eagla Dé air.</span>
<lb n="15821"/><span>Tá éilteóir anois ag éileamh fiach orm, agus ní'l aon</span>
<lb n="15822"/><span>rud agam chun na bhfiach a dhíol, agus tá sé chun mo</span>
<lb n="15823"/><span>bheirt mhac a bhreith leis 'n-a sclábhuidhthe ag obair dó,</span>
<lb n="15824"/><span>agus cad a dhéanfad!”</span></p>
<lb n="15825"/>
<lb n="15826"/><p><span>“Agus cad ba mhaith leat a dhéanfinn-se dhuit?”</span>
<lb n="15827"/><span>arsa Eliséus léi.  Níor fhreagair sí an cheist sin.</span>
<lb n="15828"/><span>Do labhair Eliséus airís.</span></p>
<lb n="15829"/>
<lb n="15830"/><p><span>“Cad tá sa tigh agat?” ar seisean léi.</span></p>
<lb n="15831"/>
<lb n="15832"/><p><span>“Ní'l aon nídh sa tigh agam, a uasail,” ar sisi,</span>
<lb n="15833"/><span>“ach beagán oíle.</span></p>
<lb n="15834"/>
<lb n="15835"/><p><span>“Imthig,” ar seisean léi, “agus tabhair leat ar iasacht</span>
<lb n="15836"/><span>oiread árthaí folamha ó sna cómharsain agus is féidir</span>
<lb n="15837"/><span>leat fhághail uatha.  Ansan imthigh féin agus do bheirt</span>
<lb n="15838"/><span>mhac isteach sa tigh agus dún an dorus agus doirt an</span>
<lb n="15839"/><span>oíle isteach in sna h-árthaíbh sin go dtí go mbeid</span>
<lb n="15840"/><span>siad lán.”</span></p>
<lb n="15841"/>
<lb n="15842"/><p><span>D'imthigh sí agus thug sí léi na h-árthaí ar iasacht,</span>
<lb n="15843"/><span>agus chuaidh sí isteach agus chrom sí ar an oíle do chur</span></p>
</div>
<pb n="529"/>
<div><lb n="15844"/><p><span>isteach ionta.  Do lean an oíle ag rith amach as an</span>
<lb n="15845"/><span>árthach 'n-a raibh sé go dtí go raibh na h-árthaí eile go</span>
<lb n="15846"/><span>léir lán.  Nuair a bhí an t-árthach deirineach lán aici,</span>
<lb n="15847"/><span>“Tabhair chugham árthach eile,” ar sisi.  “Ní'l aon árthach</span>
<lb n="15848"/><span>eile againn,” ars an chlann.  Ansan do stad an oíle</span>
<lb n="15849"/><span>Tháinig sí agus d'innis sí d'Eliséus an sgéal.</span></p>
<lb n="15850"/>
<lb n="15851"/><p><span>“Imthigh anois,” arsa Eliséus léi, “agus díol oiread</span>
<lb n="15852"/><span>de'n oíle sin agus dhéanfidh t-éilteóir do shásamh agus</span>
<lb n="15853"/><span>bíodh an chuid eile agat duit féin agus dod' bheirt</span>
<lb n="15854"/><span>mhac.”</span></p>
<lb n="15855"/>
<lb n="15856"/><p><span>Do ghabhadh Eliséus go minic, 'n-a chuardaibh, tré</span>
<lb n="15857"/><span>áit ar a dtugtí Sunam.  Bhí 'n-a cómhnuidhe sa n-áit</span>
<lb n="15858"/><span>sin bean uasal a bhí ana chreideamhnach.  Nuair a bhíodh</span>
<lb n="15859"/><span>Eliséus ag gabháil an treó ba ghnáth leis an mnaoi</span>
<lb n="15860"/><span>uasail sin óstaidheacht a thabhairt dó agus cóir mhaith</span>
<lb n="15861"/><span>do chur air.  Nuair a fuair sí go ngabhadh sé an treó</span>
<lb n="15862"/><span>go minic do labhair sí le n-a fear —</span></p>
<lb n="15863"/>
<lb n="15864"/><p><span>“Tá sé chómh maith againn,” ar sisi, “seómra beag</span>
<lb n="15865"/><span>deas compórdamhail a dhéanamh do'n duine naomhtha</span>
<lb n="15866"/><span>san agus leabaidh do shocarú ann dó agus cathaoir agus</span>
<lb n="15867"/><span>bórd agus coinnleóir, i dtreó, nuair a thiocfidh sé</span>
<lb n="15868"/><span>chughainn go bhféadfidh sé fanmhaint ann ar a shuaineas</span>
<lb n="15869"/><span>pé faid is maith leis.”</span></p>
<lb n="15870"/>
<lb n="15871"/><p><span>Do deineadh an seómra.  Tháinig Eliséus.  Do cuireadh</span>
<lb n="15872"/><span>isteach sa tseómra é agus tugadh le tuisgint dó go</span>
<lb n="15873"/><span>mba leis féin an seómra san chun fanmhaint ann ar</span>
<lb n="15874"/><span>a shuaineas pé faid ba mhaith leis, gach aon uair a</span>
<lb n="15875"/><span>bheadh sé ag gabháil an treó.  Do stad sé sa tseómra</span>
<lb n="15876"/><span>agus chuir sé a thuirse dhe agus bhí sé buidheach.  Bhí</span>
<lb n="15877"/><span>giolla aige agus Giési ab ainm do'n ghiolla.  Nuair</span>
<lb n="15878"/><span>a bhí a thuirse curtha dhe ag Eliséus do ghlaoidh sé</span>
<lb n="15879"/><span>chuige a ghiolla.</span></p>
<lb n="15880"/>
<lb n="15881"/><p><span>“Glaoidh chugham an bhean uasal Shunamíteach úd,”</span>
<lb n="15882"/><span>ar seisean leis an ngiolla.  Do ghlaoidh.  Tháinig sí.</span>
<lb n="15883"/><span>Nuair a bhí sí 'n-a láthair:—</span></p>
<lb n="15884"/>
<lb n="15885"/><p><span>‘Abair léi mar seo,” ar seisean leis an ngiolla,</span></p>
</div>
<pb n="530"/>
<div><lb n="15886"/><p><span>“Tá cúram mór déanta agat dínn agus tá cóir ana</span>
<lb n="15887"/><span>mhaith curtha agat orainn ins gach nídh.  Cad ba mhaith</span>
<lb n="15888"/><span>leat a dhéanfinn-se dhuit.  An bhfuil aon ghnó idir</span>
<lb n="15889"/><span>lámhaibh agat go bhféadfinn aon tairbhthe dhéanamh duit</span>
<lb n="15890"/><span>ann dá labhrainn leis an rí ar do shon nú le ceann</span>
<lb n="15891"/><span>uraid an airm?”</span></p>
<lb n="15892"/>
<lb n="15893"/><p><span>“Táim am' chomhnuidhe anso,” ar sisi, “i lár mo</span>
<lb n="15894"/><span>mhuinntire féin.”</span></p>
<lb n="15895"/>
<lb n="15896"/><p><span>“Má 'seadh,” ar seisean le Giési, “cad ba mhaith</span>
<lb n="15897"/><span>léi a dhéanfinn di?”</span></p>
<lb n="15898"/>
<lb n="15899"/><p><span>“Ná fiafraigh san di,” arsa Giési.  “Ní'l aon mhac</span>
<lb n="15900"/><span>aici agus tá a fear aosta.”  Bhí an bhean tar éis imthighthe</span>
<lb n="15901"/><span>amach an uair sin.</span></p>
<lb n="15902"/>
<lb n="15903"/><p><span>“Glaoidh isteach uirthi,” arsa Eliséus.  Do ghlaoidh</span>
<lb n="15904"/><span>agus tháinig sí.  Dubhairt sé an chainnt seo léi:</span></p>
<lb n="15905"/>
<lb n="15906"/><p><span>“Um an dtaca so an bhliain seo chughainn, má's</span>
<lb n="15907"/><span>slán beó, beidh mac ar iompar agat ad' bhroinn.”</span></p>
<lb n="15908"/>
<lb n="15909"/><p><span>“Aithcím ort, a uasail, a fhir Dé,” ar sisi, “agus</span>
<lb n="15910"/><span>ná h-abair bréag led' sheirbhíseach!”</span></p>
<lb n="15911"/>
<lb n="15912"/><p><span>Tháinig an t-am agus bhí an mac ag an mnaoi sin do</span>
<lb n="15913"/><span>réir mar adubhairt Eliséus a bheadh.</span></p>
<lb n="15914"/>
<lb n="15915"/><p><span>CCXXV.</span></p>
<lb n="15916"/>
<lb n="15917"/><p><span>LEANBH 'Á THÓGAINT Ó'N MBÁS.</span></p>
<lb n="15918"/>
<lb n="15919"/><p><span>Bhí an mac ag eirighe suas.  Bhí sé lá amuich sa pháirc</span>
<lb n="15920"/><span>i n-aonfheacht le n'athair, i dteannta na mbuanaidhthe.</span>
<lb n="15921"/><span>Do liúigh sé go h-oban, “Ó! a athair,” ar seisean, “tá</span>
<lb n="15922"/><span>teinneas am' cheann!  Tá teinneas am' cheann!”</span>
<lb n="15923"/><span>“Tóg isteach é ag triall ar a mháthair,” ars an t-athair.</span>
<lb n="15924"/><span>Do tógadh isteach é agus do tugadh d'á mháthair é.</span>
<lb n="15925"/><span>Chuir sí chúichi ar a glúinibh é.  Bhí sé ar a glúinibh aici</span>
<lb n="15926"/><span>go dtí meadhon lae.  Ansan fuair sé bás.  Do thóg</span>
<lb n="15927"/><span>sí léi suas é agus isteach sa tseómra úd a deineadh</span></p>
</div>
<pb n="531"/>
<div><lb n="15928"/><p><span>d'Eliséus, agus shín sí an corp beag ar leabaidh</span>
<lb n="15929"/><span>Eliséuis agus d'fhág sí ansan é agus d'imthigh sí</span>
<lb n="15930"/><span>amach agus dhún sí an dorus 'n-a diaidh.  Ansan do</span>
<lb n="15931"/><span>ghlaoidh sí ar a fear:—</span></p>
<lb n="15932"/>
<lb n="15933"/><p><span>“Aithcim ort,” ar sisi, “giolla thabhairt dom agus</span>
<lb n="15934"/><span>asal, go dtéidhead chun cainnte leis an nduine naomhtha</span>
<lb n="15935"/><span>úd.”</span></p>
<lb n="15936"/>
<lb n="15937"/><p><span>“Cad ab áil leat ag dul chun cainnte leis indiu?”</span>
<lb n="15938"/><span>arsan fear.  “Ní lá sabbóide an lá indiu agus ní'l</span>
<lb n="15939"/><span>ré nuadh ann.”</span></p>
<lb n="15940"/>
<lb n="15941"/><p><span>“Is cuma san,” ar sisi, “caithfad dul ag triall air.”</span></p>
<lb n="15942"/>
<lb n="15943"/><p><span>Tháinig an t-asal agus an giolla.  Do cuireadh iallait</span>
<lb n="15944"/><span>ar an asal agus chuaidh sí ar a mhuin.  “Comáin leat</span>
<lb n="15945"/><span>anois,” ar sisi, “chómh géar agus is féidir leat é,</span>
<lb n="15946"/><span>agus dein an rud adeirim leat!”</span></p>
<lb n="15947"/>
<lb n="15948"/><p><span>Níor bh'fhada go bhfeacaidh Eliséus ag teacht í.</span></p>
<lb n="15949"/>
<lb n="15950"/><p><span>“Tá an Sunamíteach uasal úd ag teacht,” ar seisean</span>
<lb n="15951"/><span>le Giési, a ghiolla, “Imthigh agus fiafraigh di an bhfuil</span>
<lb n="15952"/><span>gach nídh go maith aici féin agus agá fear agus agá</span>
<lb n="15953"/><span>mac.”  Do dhein.  “Tá gach nídh go maith,” ar sisi.</span>
<lb n="15954"/><span>Ach nuair a tháinig sí i láthair Eliséuis do chaith sí í</span>
<lb n="15955"/><span>féin agá chosaibh agus do rug sí greim ar chosaibh air.</span>
<lb n="15956"/><span>Do mheas Giési í thógaint uaidh.</span></p>
<lb n="15957"/>
<lb n="15958"/><p><span>“Sgaoil léi,” arsa Eliséus.  “Tá brón uathbhásach</span>
<lb n="15959"/><span>uirthi agus do cheil an Tighearna orm é.”  Do labhair sisi.</span></p>
<lb n="15960"/>
<lb n="15961"/><p><span>“Ar iarras-sa ort mac a thabhairt dom, a uasail?”</span>
<lb n="15962"/><span>ar sisi.  “Ná dubhart led' shoillse an focal ‘ná h-abair</span>
<lb n="15963"/><span>bréag liom?’”</span></p>
<lb n="15964"/>
<lb n="15965"/><p><span>“Fáisg-se suas thu féin,” ar seisean le Giési,</span>
<lb n="15966"/><span>“agus tóg leat an bachal so, agus má bhuailean aoinne</span>
<lb n="15967"/><span>umat ná beannuigh dó, agus má bheannuighean aoinne</span>
<lb n="15968"/><span>dhuit ná freagair é.  Eirigh isteach mar a bhfuil an corp</span>
<lb n="15969"/><span>agus cuir an bachal san anuas ar ghnúis an leinbh.”</span></p>
<lb n="15970"/>
<lb n="15971"/><p><span>Ach do labhair máthair an leinbh, “I láthair Dé atá</span>
<lb n="15972"/><span>beó agus i láthair t'anama-sa féin atá beó ní sgarfad</span>
<lb n="15973"/><span>leat!”</span>
<lb n="15974"/></p>
</div>
<pb n="532"/>
<div><lb n="15975"/><p><span>Ansan d'eirigh sé agus do lean sé í.</span></p>
<lb n="15976"/>
<lb n="15977"/><p><span>Bhí Giési imthighthe rómpa.  Tháinig sé mar a raibh corp</span>
<lb n="15978"/><span>an leinbh agus chuir sé an bachal ar ghnúis an chuirp.</span>
<lb n="15979"/><span>Ach má chuir níor tháinig aon anam sa chorp.  D'imthigh</span>
<lb n="15980"/><span>sé thar n-ais ag triall ortha-san agus bhuail sé</span>
<lb n="15981"/><span>úmpa.</span></p>
<lb n="15982"/>
<lb n="15983"/><p><span>“Níor eirigh an leanbh,” ar seisean leó.  Ansan</span>
<lb n="15984"/><span>chuaidh Eliséus isteach, agus suas chun an tseómra,</span>
<lb n="15985"/><span>agus chonaic sé an leanbh sínte marbh ar an leabaidh.</span>
<lb n="15986"/><span>Do dhún sé an dorus agus chrom sé ar a ghuidhe do chur</span>
<lb n="15987"/><span>suas chun Dé go láidir.  Ansan do shín sé é féin anuas</span>
<lb n="15988"/><span>ar an gcorp i dtreó go raibh a bhéal ar bhéal an chuirp</span>
<lb n="15989"/><span>agus a shúile ar shúilibh an chuirp agus a dhá láimh ar dhá</span>
<lb n="15990"/><span>láimh an chuirp agus a chabhail ar chabhail an chuirp.  Ba</span>
<lb n="15991"/><span>ghearr gur thosnuigh teas ar theacht sa chorpán.  Ansan</span>
<lb n="15992"/><span>d'eirigh Eliséus agus shiubhluigh sé aon uair amháin</span>
<lb n="15993"/><span>treasna an tseómra.  Ansan do shín sé é féin airís</span>
<lb n="15994"/><span>anuas ar an gcorpán ar an gcuma gcéadna.  Ba</span>
<lb n="15995"/><span>ghearr gur leath an leanbh a bhéal.  Do leath sé a</span>
<lb n="15996"/><span>bhéal seacht n-uaire as a chéile.  Ansan d'osgail</span>
<lb n="15997"/><span>sé a shúile.  Ansan do ghlaoidh Eliséus ar a</span>
<lb n="15998"/><span>ghiolla, ar Ghiési.  “Glaoidh chugham an tSunamíteach</span>
<lb n="15999"/><span>úd,” ar seisean.  Do ghlaoidh.  Do tháinig sí.  “Tóg</span>
<lb n="16000"/><span>leat do mhac anois,” arsa Eliséus léi.  Do chaith</span>
<lb n="16001"/><span>sí í féin agá chosaibh ag tabhairt onóra agus</span>
<lb n="16002"/><span>buidheachais dó.  Ansan do thóg sí léi an leanbh</span>
<lb n="16003"/><span>agus d'imthigh sí.</span></p>
<lb n="16004"/>
<lb n="16005"/><p><span>Deir Auguistín Naomhtha go bhfuil brígh ana dhoimhinn</span>
<lb n="16006"/><span>leis an mírbhúilt sin a dhein Eliséus an uair sin.  An</span>
<lb n="16007"/><span>bachal úd a rug an giolla leis ar dtúis, b'shiné slat</span>
<lb n="16008"/><span>Mhaoise, nú an tseandlighe.  Níor fhéad an tseandlighe</span>
<lb n="16009"/><span>sin an chine daona do thógaint ó bhás an pheaca.  Eliséus</span>
<lb n="16010"/><span>'ghá shíne féin ar an gcorpán, soluíd ab eadh é sin ar</span>
<lb n="16011"/><span>an Slánuightheóir, moladh agus buidheachas leis, ag</span>
<lb n="16012"/><span>glacadh nádúir an duine air féin agus ansan ag tógáilt</span>
<lb n="16013"/><span>an duine ó bhás an pheaca chun beatha na ngrást.</span>
<lb n="16014"/></p>
</div>
<pb n="533"/>
<div><lb n="16015"/><p><span>Agus an mháthair, soluíd í sin ar an Eagluis, go dtugan</span>
<lb n="16016"/><span>an Slánuightheóir a clann beó ó'n mbás di coitchianta,</span>
<lb n="16017"/><span>i sácramínt na h-aithrighe, tré neart páise an tSlán-</span>
<lb n="16018"/><span>uightheóra féin.</span></p>
<lb n="16019"/>
<lb n="16020"/><p><span>CCXXVI.</span></p>
<lb n="16021"/>
<lb n="16022"/><p><span>NAAMAN.</span></p>
<lb n="16023"/>
<lb n="16024"/><p><span>Bhí Eliséus i nGalgal agus bhí gorta mór sa tír,</span>
<lb n="16025"/><span>agus bhí clann na bhfáigí i bhfochair Eliséuis.  Do labhair</span>
<lb n="16026"/><span>Eliséus le duine d'á sheirbhíseachaibh:—</span></p>
<lb n="16027"/>
<lb n="16028"/><p><span>“Cuir an corcán mór ar an dteine,” ar seisean,</span>
<lb n="16029"/><span>“go mbeirbhightear leite do chlainn na bhfáigí.”</span></p>
<lb n="16030"/>
<lb n="16031"/><p><span>D'imthigh duine amach chun glasaraí do sholáthar</span>
<lb n="16032"/><span>le cur sa leitin.  Fuair sé saghas éigin glasaraí agus</span>
<lb n="16033"/><span>mheas sé gur bh'fhíneamhna fiaine iad.  Thug sé leis lán</span>
<lb n="16034"/><span>a bhrait díobh agus do mhionuigh sé iad agus chuir sé sa</span>
<lb n="16035"/><span>leitin iad.  Níor bh'fhíneamhna iad, ámhthach, ach gourdana</span>
<lb n="16036"/><span>fiaine, rudaí ana shearbha agus nimh ionta.  Nuair a</span>
<lb n="16037"/><span>bhí an leite ullamh do cuireadh amach í agus do cuireadh</span>
<lb n="16038"/><span>i láthair na cuideachtan í le n-ithe.  Chómh luath agus do</span>
<lb n="16039"/><span>bhlaiseadar í do liúghdar:—</span></p>
<lb n="16040"/>
<lb n="16041"/><p><span>“Ó!” ar siad, “a fhir Dé!  Tá bás sa chorcán!</span>
<lb n="16042"/><span>Ní féidir an leite seo dh'ithe!”</span></p>
<lb n="16043"/>
<lb n="16044"/><p><span>“Tugaidh chugham rainnt mine,” arsa Eliséus.</span>
<lb n="16045"/><span>Do tugadh.  Do chuir sé an mhin sa chorcán.  Ansan bhí</span>
<lb n="16046"/><span>an searbhas agus an nimh imthighthe agus d'itheadar go</span>
<lb n="16047"/><span>léir a ndóithin de'n leitin.</span></p>
<lb n="16048"/>
<lb n="16049"/><p><span>I gcaitheamh aimsire an ghorta tháinig fear ó áit</span>
<lb n="16050"/><span>ar a dtugtí Baal-Salisa agus rainnt aráin aige</span>
<lb n="16051"/><span>d'Eliséus, fiche bológ aráin, agus rainnt arbhair:—</span></p>
<lb n="16052"/>
<lb n="16053"/><p><span>“Cuir an bia sin os cómhair na ndaoine le n-ithe,”</span>
<lb n="16054"/><span>arsa Eliséus le n-a sheirbhíseach.</span></p>
<lb n="16055"/>
<lb n="16056"/><p><span>“Cad é an fhaid le dul an méid seo ar chéad fear!”</span>
<lb n="16057"/><span>arsan seirbhíseach.</span>
<lb n="16058"/></p>
</div>
<pb n="534"/>
<div><lb n="16059"/><p><span>“Cuir an bia os cómhair na ndaoine go n-ithid siad</span>
<lb n="16060"/><span>é,” arsa Eliséus, “óir seo mar adeir an Tighearna:</span>
<lb n="16061"/><span>Íosfid siad a ndóithin agus fágfid siad fuighlach.”</span></p>
<lb n="16062"/>
<lb n="16063"/><p><span>Do cuireadh an bia os a gcómhair agus d'itheadar a</span>
<lb n="16064"/><span>ndóithin agus d'fhágadar fuighlach, do réir mar</span>
<lb n="16065"/><span>adubhairt an Tighearna.  Mórán aimsire 'n-a dhiaidh san</span>
<lb n="16066"/><span>d'oibrigh ár Slánuightheóir, moladh go deó leis, dhá</span>
<lb n="16067"/><span>mhírbhúilt mhóra de'n tsaghas céadna, mar is eól do</span>
<lb n="16068"/><span>chách.</span></p>
<lb n="16069"/>
<lb n="16070"/><p><span>Bhí i n-aimsir Eliséuis, fear d'ár bh'ainm Naaman</span>
<lb n="16071"/><span>'n-a cheann airm ar armáil rí na Suíria.  Fear ana</span>
<lb n="16072"/><span>chreideamhnach ab eadh é agus bhí árd mheas ag an rí</span>
<lb n="16073"/><span>air, mar fear ana chródha ab eadh é agus d'fhuasgail</span>
<lb n="16074"/><span>sé Suíria a' cruadhtan mór.  Fear ana shaidhbhir abh eadh</span>
<lb n="16075"/><span>é.  Ach bhí galar air a bhain an sólás go léir as an</span>
<lb n="16076"/><span>saidhbhreas agus as an gcreideamhaint agus a' mór-</span>
<lb n="16077"/><span>mheas an rí; lobhar ab eadh é.</span></p>
<lb n="16078"/>
<lb n="16079"/><p><span>Do thárla go dtáinig lucht foghla anoir a' Suíria,</span>
<lb n="16080"/><span>isteach i dtír Israéil, agus gur rugadar leó i mbraigh-</span>
<lb n="16081"/><span>dineas cailín beag de mhuinntir Israéil.  Bhí an cailín</span>
<lb n="16082"/><span>beag san i dteaghlach Naamain agus í ag frithálamh ar</span>
<lb n="16083"/><span>a mhnaoi.  Do labhair sí le n-a máighistreás.</span></p>
<lb n="16084"/>
<lb n="16085"/><p><span>“Is truagh chráidhte,” ar sisi, “gan mo mháighistir</span>
<lb n="16086"/><span>a dhul ag triall ar an bhfáig atá i Samaría.  Táim</span>
<lb n="16087"/><span>deimhnightheach go leighisfadh an fáig sin é ó'n lobhra.”</span></p>
<lb n="16088"/>
<lb n="16089"/><p><span>Do h-innseadh an chainnt sin do Naaman.  D'imthigh</span>
<lb n="16090"/><span>Naaman ag triall ar a mháighistir féin, ar rí na Suíria,</span>
<lb n="16091"/><span>agus d'innis sé dhó an chainnt adubhairt an cailín</span>
<lb n="16092"/><span>beag.</span></p>
<lb n="16093"/>
<lb n="16094"/><p><span>“Imthigh leat,” ars an rí sin, “agus tabharfad-sa</span>
<lb n="16095"/><span>leitir duit chun rí Israéil.”  Do thug, agus d'imthigh</span>
<lb n="16096"/><span>Naaman agus do rug sé leis deich dtalaint airgid</span>
<lb n="16097"/><span>agus sé mhíle píosa óir agus deich gcinn de chulaithibh</span>
<lb n="16098"/><span>éadaigh.  Thug sé an leitir do rí Israéil.  Sidí an</span>
<lb n="16099"/><span>chainnt a bhí sa leitir:—</span></p>
<lb n="16100"/>
<lb n="16101"/><p><span>“Nuair a gheóbhair an leitir seo bíodh fhios agat go</span></p>
</div>
<pb n="535"/>
<div><lb n="16102"/><p><span>bhfuil mo sheirbhíseach, Naaman, agam 'á chur ag triall</span>
<lb n="16103"/><span>ort chun go leighisfá é ó'n lobhra atá air.”</span></p>
<lb n="16104"/>
<lb n="16105"/><p><span>Nuair a léigh rí Israéil an leitir sin tháinig buairt</span>
<lb n="16106"/><span>mhór air agus eagla.</span></p>
<lb n="16107"/>
<lb n="16108"/><p><span>“Ó!” ar seisean, “an dóich leis go bhfuil cómhacht</span>
<lb n="16109"/><span>ó Dhia agam, chun a rádh go bhféadfinn lobhra do</span>
<lb n="16110"/><span>leigheas!  Tá feall éigin beartuighthe aige le h-imirt</span>
<lb n="16111"/><span>orm!  Ar mo thí atá sé gan amhras.”  Do chrom sé,</span>
<lb n="16112"/><span>mar ba ghnáth an uair sin le daoine go mbíodh buairt</span>
<lb n="16113"/><span>mhór ortha, ar a chuid éadaigh do stracadh.  D'airigh</span>
<lb n="16114"/><span>Eliséus an nídh sin, .i. an bhuairt a bheith ar rí Israéil</span>
<lb n="16115"/><span>agus é bheith ag stracadh a chuid éadaigh.  Chuir sé</span>
<lb n="16116"/><span>teachtaire ag triall air chun a rádh leis:  “Cad chuige</span>
<lb n="16117"/><span>dhuit bheith ag stracadh an éadaigh díot féin.  Tagadh</span>
<lb n="16118"/><span>an fear san chugham-sa i dtreó go mbeidh fhios aige</span>
<lb n="16119"/><span>go bhfuil fáig i n-Israél.”  Tháinig Naaman, agus a</span>
<lb n="16120"/><span>eachra agus a charbaid aige, agus do sheasaimh sé</span>
<lb n="16121"/><span>ag dorus tighe Eliséuis.  Níor tháinig Eliséus chun</span>
<lb n="16122"/><span>cainnte leis.  Níor dhein sé ach teachtaireacht, agus</span>
<lb n="16123"/><span>san go tur, do chur chuige amach.  B'shidí an</span>
<lb n="16124"/><span>teachtaireacht:—</span></p>
<lb n="16125"/>
<lb n="16126"/><p><span>“Imthigh agus nigh tu féin seacht n-uaire sa Iórdan</span>
<lb n="16127"/><span>agus beidh sláinte ad' chuid feóla agus beidh tú glan.”</span></p>
<lb n="16128"/>
<lb n="16129"/><p><span>Tháinig fearg ar Naaman agus d'imthigh sé.</span></p>
<lb n="16130"/>
<lb n="16131"/><p><span>CCXXVII.</span></p>
<lb n="16132"/>
<lb n="16133"/><p><span>GIÉSI.</span></p>
<lb n="16134"/>
<lb n="16135"/><p><span>Nuair a bhí Naaman ag imtheacht, agus an fhearg air,</span>
<lb n="16136"/><span>ó dhorus tighe Eliséuis bhí sé ag cainnt agus a sheirbhísigh</span>
<lb n="16137"/><span>ag éisteacht leis.</span></p>
<lb n="16138"/>
<lb n="16139"/><p><span>“Mheasas,” ar seisean, “go dtiocfadh sé amach</span>
<lb n="16140"/><span>chugham, agus go gcuirfadh sé a lámh ar an áit 'n-a</span>
<lb n="16141"/><span>bhfuil an lobhra orm, agus go nglaodhfadh sé ar ainm a</span></p>
</div>
<pb n="536"/>
<div><lb n="16142"/><p><span>Thighearna Dia; ach a rádh liom dul agus mé féin do</span>
<lb n="16143"/><span>nighe sa Iórdan!  Ná fuil aibhní lastoir againn; an</span>
<lb n="16144"/><span>Abana agus an Pharphar; aibhní Dhamascuis; agus gur</span>
<lb n="16145"/><span>fearr go mór iad 'ná a bhfuil d'aibhníbh i n-Israél ar</span>
<lb n="16146"/><span>fad.  Cad é an bac atá orm mé féin do níghe ionta súd</span>
<lb n="16147"/><span>agus mé féin do ghlanadh?”</span></p>
<lb n="16148"/>
<lb n="16149"/><p><span>Bhí a sheirbhísigh ag éisteacht leis.  Thánadar agus do</span>
<lb n="16150"/><span>labhradar leis.</span></p>
<lb n="16151"/>
<lb n="16152"/><p><span>“A mháighistir,” ar siad leis, “dá n-abradh an</span>
<lb n="16153"/><span>fáig leat dul agus gníomh éigin neamhchoitchianta do</span>
<lb n="16154"/><span>dhéanamh dhéanfá é.  Nách saoráidighe go mór duit an</span>
<lb n="16155"/><span>rud adubhairt sé do dhéanamh, ‘Nigh thu féin agus</span>
<lb n="16156"/><span>beidh thu glan?’”</span></p>
<lb n="16157"/>
<lb n="16158"/><p><span>Thuig sé go raibh an ceart acu.  Do dhein sé an rud</span>
<lb n="16159"/><span>adubhairt Eliséus leis a dhéanamh.  Chuaidh sé isteach</span>
<lb n="16160"/><span>sa Iórdan agus do nigh sé é féin ann seacht n-uaire</span>
<lb n="16161"/><span>as a chéile.  Nuair a bhí an nighe deirineach déanta</span>
<lb n="16162"/><span>aige air féin chonaic sé go raibh an lobhra imthighthe</span>
<lb n="16163"/><span>dhe glan!  Bhí a chroicean go léir chómh cneasta chómh</span>
<lb n="16164"/><span>foláin le croicean leinbh.</span></p>
<lb n="16165"/>
<lb n="16166"/><p><span>Siúd thar n-ais é ag triall ar Eliséus, é féin agus</span>
<lb n="16167"/><span>a chualacht go léir.  Tháinig sé i láthair Eliséuis agus</span>
<lb n="16168"/><span>dubhairt sé leis:  “Is fíor go bhfuil fhios agam-sa anois</span>
<lb n="16169"/><span>ná fuil aon Dia sa domhan go léir ach amháin i n-Israél.</span>
<lb n="16170"/><span>Iarraim ort, d'á bhrígh sin, anois tabharthas do ghlacadh</span>
<lb n="16171"/><span>uaim le buidheachas agus le beannacht.”</span></p>
<lb n="16172"/>
<lb n="16173"/><p><span>“I láthair Dé atá beó agus go bhfuilim am' sheasamh</span>
<lb n="16174"/><span>anois os a chómhair, deirim leat ná glacfad aon nídh</span>
<lb n="16175"/><span>uait!”</span></p>
<lb n="16176"/>
<lb n="16177"/><p><span>Do chrom Naaman ar thathant air an tabharthas do</span>
<lb n="16178"/><span>ghlacadh.  Ní raibh aon mhaith dhó ann.  Ní ghlacfadh Eliséus</span>
<lb n="16179"/><span>aon nídh uaidh.</span></p>
<lb n="16180"/>
<lb n="16181"/><p><span>“Má 'seadh,” arsa Naaman, “leog dom ualach dhá</span>
<lb n="16182"/><span>mhiúil de chré na h-áite seo do bhreith liom abhaile,</span>
<lb n="16183"/><span>óir táim ceapaithe gan holocaust ná ídhbirt d'ofráil</span>
<lb n="16184"/><span>a thuille chun aon déithe eile ach amháin chun an Tighearna.”</span>
<lb n="16185"/></p>
</div>
<pb n="537"/>
<div><lb n="16186"/><p><span>Fuair sé an chré.  Ansan do labhair sé airís.  “Tá aon</span>
<lb n="16187"/><span>nídh amháin eile, a uasail,” ar seisean.  “Nuair a théidhean</span>
<lb n="16188"/><span>mo mháighistir isteach i dteampul Reammoin ag adhradh,</span>
<lb n="16189"/><span>bíon greim aige ar mo láimh-se agus nuair a chroman</span>
<lb n="16190"/><span>sé ní foláir domh-sa cromadh i n-aonfheacht leis.  Iarr</span>
<lb n="16191"/><span>ar an dTighearna gan a thuisgint gur ag adhradh a bheidh</span>
<lb n="16192"/><span>mé nuair a chromfad ar an gcuma san.”</span></p>
<lb n="16193"/>
<lb n="16194"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Eliséus, “Imthigh leat agus</span>
<lb n="16195"/><span>síothcháin Dé ort!” agus d'imthigh sé.</span></p>
<lb n="16196"/>
<lb n="16197"/><p><span>Bhí Giési, seirbhíseach an fháig, ag éisteacht leis an</span>
<lb n="16198"/><span>gcainnt.  “Ó,” ar seisean i n-aigne féin, “ní ceart</span>
<lb n="16199"/><span>dom' mháighistir an fear iasachta san do leogaint uaidh</span>
<lb n="16200"/><span>chómh bog agus an saidhbhreas go léir aige.  Bhí sé ceart</span>
<lb n="16201"/><span>rainnt éigin de'n tsaidhbhreas do ghlacadh.  Rithfad</span>
<lb n="16202"/><span>féin 'n-a dhiaidh agus gheóbhad rud éigin uaidh.”</span></p>
<lb n="16203"/>
<lb n="16204"/><p><span>Do rith sé i ndiaidh Naamain.  Níor bh'fhada go raibh</span>
<lb n="16205"/><span>sé ag teacht suas leis.  Chonaic Naaman é ag rith 'n-a</span>
<lb n="16206"/><span>dhiaidh.  Do léim sé amach as a charbad agus do rith sé</span>
<lb n="16207"/><span>thar n-ais 'n-a choinnibh.  “Cad tá ort?” ar seisean,</span>
<lb n="16208"/><span>“nú an bhfuil gach nídh go maith agaibh?”  “Ní'l aon nídh</span>
<lb n="16209"/><span>orainn, a rí,” arsa Giési.  “Tá gach nídh go maith againn.</span>
<lb n="16210"/><span>Ach tá beirt d'fhearaibh óga, de mhacaibh na bhfáigí,</span>
<lb n="16211"/><span>tagaithe ag triall ar mo mháighistir ó chnoc Ephraim</span>
<lb n="16212"/><span>agus dubhairt sé liom a iarraidh ort, a rí, talant</span>
<lb n="16213"/><span>airgid agus dhá chulaith éadaigh a thabhairt dóibh.”</span>
<lb n="16214"/><span>“Beir leat dhá thalant airgid,” arsa Naaman, agus</span>
<lb n="16215"/><span>chuir sé fhiachaint air dhá thalant airgid do ghlacadh</span>
<lb n="16216"/><span>agus dhá chulaith éadaigh, agus chuir sé beirt d'á</span>
<lb n="16217"/><span>sheirbhíseachaibh féin chun an ualaigh do bhreith leó do</span>
<lb n="16218"/><span>Ghiési.  Nuair a bhíodar ag teacht i n-aice tighe</span>
<lb n="16219"/><span>Eliséuis do thóg Giési na h-ualaí agus chuir sé isteach</span>
<lb n="16220"/><span>iad a gan fhios agus chuir sé na fir chun siubhail.</span>
<lb n="16221"/><span>Ansan chuaidh sé isteach i láthair a mháighistir.</span></p>
<lb n="16222"/>
<lb n="16223"/><p><span>“Cá rabhais, a Ghiési?” arsa Eliséus leis.</span></p>
<lb n="16224"/>
<lb n="16225"/><p><span>“Ní rabhas i n-aon bhall, a mháighistir,” arsa Giési.</span></p>
<lb n="16226"/>
<lb n="16227"/><p><span>“Ná rabhas-sa ag feuchaint ort,” arsa Eliséus,</span></p>
</div>
<pb n="538"/>
<div><lb n="16228"/><p><span>“nuair a tháinig an duin'uasal úd thar n-ais chughat</span>
<lb n="16229"/><span>as a charbad.  Tá an t-airgead agat anois, agus an</span>
<lb n="16230"/><span>t-éadach agus ceannóchair fíonghuirt agus treudtha</span>
<lb n="16231"/><span>caereach agus ba agus seirbhísigh agus beidh tú saidhbhir.</span>
<lb n="16232"/><span>Ach an lobhra úd a bhí ar Naaman tiocfidh sé ort-</span>
<lb n="16233"/><span>sa agus fanfidh sé ort, agus ar do shliocht go deó.”</span>
<lb n="16234"/><span>Tháinig an lobhra air agus d'imthigh sé amach agus a</span>
<lb n="16235"/><span>chroicean geal leis an ngalar!</span></p>
<lb n="16236"/>
<lb n="16237"/><p><span>CCXXVIII.</span></p>
<lb n="16238"/>
<lb n="16239"/><p><span>MÍRBHÚILT EILE.</span></p>
<lb n="16240"/>
<lb n="16241"/><p><span>Seo mírbhúilt eile a dhein Eliséus.  Bhí an áit 'n-a</span>
<lb n="16242"/><span>raibh sé féin agus clann mhac na bhfáigí ró chúmhang</span>
<lb n="16243"/><span>d'á oiread daoine.  Do labhair na fir óga le</span>
<lb n="16244"/><span>h-Eliséus.  “Feuch,” ar siad leis, “tá an áit seo</span>
<lb n="16245"/><span>ró chúmhang.  Ní'l slighe againn ann.  Leog dúinn dul</span>
<lb n="16246"/><span>soir go dtí an Iórdan.  Ansan féadfidh gach fear</span>
<lb n="16247"/><span>againn píosa adhmaid a thabhairt leis as an gcoill</span>
<lb n="16248"/><span>agus féadfimíd inead cómhnuighthe do chur suas sa</span>
<lb n="16249"/><span>n-áit sin.</span></p>
<lb n="16250"/>
<lb n="16251"/><p><span>“Imthighidh oraibh,” ar seisean leó.</span></p>
<lb n="16252"/>
<lb n="16253"/><p><span>“Ach tar-sa linn, a Athair,” arsa duine acu.</span></p>
<lb n="16254"/>
<lb n="16255"/><p><span>“Tiocfad,” ar seisean.</span></p>
<lb n="16256"/>
<lb n="16257"/><p><span>D'imthighdar soir agus bhíodar ag leagadh an adhmaid.</span>
<lb n="16258"/><span>Ag déanamh na h-oibre dhóibh do liúigh duine acu:</span></p>
<lb n="16259"/>
<lb n="16260"/><p><span>“Ó, a Uasail,” ar seisean, “cad a dhéanfad?  Cad</span>
<lb n="16261"/><span>a dhéanfad?”</span></p>
<lb n="16262"/>
<lb n="16263"/><p><span>“Cad tá ort?” arsa Eliséus leis.</span></p>
<lb n="16264"/>
<lb n="16265"/><p><span>“Ó!” ar seisean, “do thuit mo thuagh d'á crann</span>
<lb n="16266"/><span>isteach sa n-abhainn, agus cad a dhéanfad?  Ní liom</span>
<lb n="16267"/><span>féinig í.  Is ar iasacht a bhí sí agam.”  Bhí an abha ró</span>
<lb n="16268"/><span>leathan, ró dhoimhinn.  Níor bh'fhéidir dul síos agus an</span>
<lb n="16269"/><span>tuagh thabhairt aníos.</span></p>
<lb n="16270"/>
<lb n="16271"/><p><span>“Cá'r thuit sí isteach?” arsa Eliséus leis.</span>
<lb n="16272"/></p>
</div>
<pb n="539"/>
<div><lb n="16273"/><p><span>Thaisbeáin sé an áit dó.  Do ghearr Eliséus píosa</span>
<lb n="16274"/><span>adhmaid agus chaith sé isteach sa n-abhainn é díreach</span>
<lb n="16275"/><span>sa n-áit 'n-ar chuaidh an tuagh síos.  Bhí an t-admhad ag</span>
<lb n="16276"/><span>snámh ar barr uisge.  Tháinig an tuagh aníos agus do</span>
<lb n="16277"/><span>snáimh sí ar barr uisge i n-aice an phíosa adhmaid,</span>
<lb n="16278"/><span>díreach mar a shnámhfadh píosa eile adhmaid.</span></p>
<lb n="16279"/>
<lb n="16280"/><p><span>“Tóg í,” arsa Eliséus.  Do chuir an fear a lámh</span>
<lb n="16281"/><span>amach agus thóg sé chuige an tuagh de bharr an uisge</span>
<lb n="16282"/><span>agus chuir sé ar a crann airís í.</span></p>
<lb n="16283"/>
<lb n="16284"/><p><span>Seo mírbhúilt eile a dhein Eliséus.  Bhí rí na Suíria</span>
<lb n="16285"/><span>ag cur chogaidh ar rí Israéil.  Do chruinnigh rí na Suíria</span>
<lb n="16286"/><span>a lucht cómhairle.  Do shocaruighdar ar luigheachán i</span>
<lb n="16287"/><span>bhfolach i n-áit áirithe do rí Israéil chun eirighe chuige</span>
<lb n="16288"/><span>agus é mharbhú nuair a bheadh sé ag gabháil an treó san.</span>
<lb n="16289"/><span>Do h-innseadh dóibh go mbeadh sé ag gabháil ann agus</span>
<lb n="16290"/><span>do luigh lucht airm ann ag faire.  Ach sar ar tháinig</span>
<lb n="16291"/><span>an t-am do rí Israéil chun gabháil ann, do chuir</span>
<lb n="16292"/><span>Eliséus teachtaireacht ag triall air 'ghá innsint dó go</span>
<lb n="16293"/><span>raibh an lucht airm ann i bhfolach agus 'ghá rádh leis</span>
<lb n="16294"/><span>gabháil treó éigin eile.  Do ghaibh sé treó eile, agus</span>
<lb n="16295"/><span>bhí a gcuid luigheacháin i n-aistear agá namhaid.  Do</span>
<lb n="16296"/><span>thuig rí na Suíria as an méid sin go raibh spiaire</span>
<lb n="16297"/><span>éigin ag tabhairt eóluis do rí Israéil ar gach nídh</span>
<lb n="16298"/><span>d'á ndeintí 'n-a choinnibh.  Chruinnigh sé a lucht</span>
<lb n="16299"/><span>tuarastail airís.</span></p>
<lb n="16300"/>
<lb n="16301"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh,” ar seisean, “ná h-innsean sibh</span>
<lb n="16302"/><span>dom cia h-é atá ag sgéidhe orm le rí Israéil?”</span></p>
<lb n="16303"/>
<lb n="16304"/><p><span>“Ní'l aoinne ag sgéidhe ort, a rí,” arsa duine acu,</span>
<lb n="16305"/><span>“ach Eliséus, fáig atá i n-Israél, siné a dh'innsean</span>
<lb n="16306"/><span>do rí Israéil an uile fhocal d'á labhran tusa, a rí,</span>
<lb n="16307"/><span>istigh ad' sheómra phríomháideach.”</span></p>
<lb n="16308"/>
<lb n="16309"/><p><span>“Imthighidh,” ars an rí, “agus faighidh amach dom</span>
<lb n="16310"/><span>ca bhfuil Eliséus anois i dtreó go gcuirfad tógáilt</span>
<lb n="16311"/><span>air.”</span></p>
<lb n="16312"/>
<lb n="16313"/><p><span>“Tá sé i nDótan anois, a rí,” ar siad san.  Chomáin</span>
<lb n="16314"/><span>sé chun siubhail eachra agus carbaid agus neart</span></p>
</div>
<pb n="540"/>
<div><lb n="16315"/><p><span>slógh agus thánadar sa n-oidhche agus do thímpaladar</span>
<lb n="16316"/><span>an chathair bheag san.  Bhí Eliséus istigh sa chathair.  Do</span>
<lb n="16317"/><span>chuaidh duine dh'á sheirbhíseachaibh amach ar eirighe lae</span>
<lb n="16318"/><span>agus chonaic sé an armáil mórthímpal ar an gcathair</span>
<lb n="16319"/><span>agus an eachra agus na carbaid.  Do rith sé isteach.</span>
<lb n="16320"/><span>“Ochón! ochón! a Uasail,” ar seisean, “táimíd réidh!</span>
<lb n="16321"/><span>Cad a dhéanfimíd!”</span></p>
<lb n="16322"/>
<lb n="16323"/><p><span>“Ná bíodh eagla ort,” arsa Eliséus.  “Tá níos</span>
<lb n="16324"/><span>mó againn-na 'ná mar atá acu san.”  Agus dubhairt</span>
<lb n="16325"/><span>Eliséus:  “Osgail a shúile sin, a Thighearna, i dtreó</span>
<lb n="16326"/><span>go bhfeicfidh sé.”  Agus d'osgail an Tighearna súile</span>
<lb n="16327"/><span>an tseirbhísigh agus chonaic sé an cnoc go léir lán</span>
<lb n="16328"/><span>d'eachra agus de charbadaibh teine, mórthimpal ar</span>
<lb n="16329"/><span>Eliséus.</span></p>
<lb n="16330"/>
<lb n="16331"/><p><span>Ansan tháinig an namhaid ag triall air chun é thóghaint</span>
<lb n="16332"/><span>agus do bhreith leó.  Do labhair Eliséus leis an</span>
<lb n="16333"/><span>dTighearna.</span></p>
<lb n="16334"/>
<lb n="16335"/><p><span>“Dún a súile sin, a Thighearna!” ar seisean.  Ansan</span>
<lb n="16336"/><span>do chuir an Tighearna mallachar radhairc éigin ortha</span>
<lb n="16337"/><span>i dtreó nár aithnighdar an áit ná an duine a bhí acu.</span>
<lb n="16338"/><span>Ansan do labhair Eliséus leó.  “Tá dearmhad oraibh,”</span>
<lb n="16339"/><span>ar seisean, “ní h-é seo an áit atá uaibh ná an chathair</span>
<lb n="16340"/><span>atá uaibh.  Leanaidh mise agus taisbheánfad daoibh an</span>
<lb n="16341"/><span>fear atá uaibh.”</span></p>
<lb n="16342"/>
<lb n="16343"/><p><span>Do ghluais sé rómpa agus do leanadar é.  Níor</span>
<lb n="16344"/><span>stad sé go dtí gur rug sé isteach iad i gcathair</span>
<lb n="16345"/><span>Shamaría.  Nuair a bhíodar istigh sa chathair mhór san</span>
<lb n="16346"/><span>aige agus geataí na catharach dúnta ortha, do labhair</span>
<lb n="16347"/><span>Eliséus leis an dTighearna, “Osgail a súilibh, a</span>
<lb n="16348"/><span>Thighearna!” ar seisean.  D'imthigh an measgán</span>
<lb n="16349"/><span>mearaidhe dhíobh agus chonacadar go raibh beirtha</span>
<lb n="16350"/><span>ortha.  Bhí rí Israéil agus a shlóighte armála 'n-a</span>
<lb n="16351"/><span>dtímpal.</span></p>
<lb n="16352"/>
<lb n="16353"/><p><span>“An gcuirfad chun báis iad, a Athair?” arsa rí</span>
<lb n="16354"/><span>Israéil.  “Ní chuirfir,” arsa Eliséus, “óir ní le h-arm</span>
<lb n="16355"/><span>a thógais iad.  Tugtar rud le n-ithe agus le n-ól dóibh</span></p>
</div>
<pb n="541"/>
<div><lb n="16356"/><p><span>agus sgaoilthear abhaile slán iad.”  Do tugadh bia</span>
<lb n="16357"/><span>agus deoch go fial dóibh agus do sgaoileadh soir</span>
<lb n="16358"/><span>abhaile iad, agus níor tháinig foghluidhthe ó Shuíria</span>
<lb n="16359"/><span>go tír Israéil a thuille.</span></p>
<lb n="16360"/>
<lb n="16361"/><p><span>CCXXIX.</span></p>
<lb n="16362"/>
<lb n="16363"/><p><span>CEATHRAR LOBHAR.</span></p>
<lb n="16364"/>
<lb n="16365"/><p><span>Ach mara dtáinig foghluidhthe a' Suíria go talamh</span>
<lb n="16366"/><span>Israéil tháinig rud ba mheasa 'ná foghluidhe.  Tháinig</span>
<lb n="16367"/><span>Benadad, rí na Suíria, agus mór shluagh aige, go</span>
<lb n="16368"/><span>Samaría, agus do imdhruid sé an chathair, 'sé sin le rádh,</span>
<lb n="16369"/><span>do chuir sé a shlóighte mórthímpal ar an gcathair chun gan</span>
<lb n="16370"/><span>aon nídh do leogaint isteach ná amach go dtí go gcaithfí</span>
<lb n="16371"/><span>an chathair a thabhairt suas dó.  Do lean an t-imdhruidim</span>
<lb n="16372"/><span>chómh fada san go raibh gorta uathbhásach sa chathair,</span>
<lb n="16373"/><span>agus go raibh mná ag marbhú a gclainne chun iad a</span>
<lb n="16374"/><span>dh'ithe.  Pé cúis a bhí ag an rí leis, is ar Eliséus a bhí</span>
<lb n="16375"/><span>a mhilleán aige a leithéid de ghorta bheith sa chathair.</span>
<lb n="16376"/><span>Nuair a chonaic sé na mná ag ithe a gclainne do dhear-</span>
<lb n="16377"/><span>bhuigh go mbainfadh sé an ceann d'Eliséus an lá san.</span>
<lb n="16378"/><span>“Go ndeinidh Dia so agus súd liom-sa,” ar seisean,</span>
<lb n="16379"/><span>“má fhanan ceann Eliséuis mhic Saphait 'n-a sheasamh</span>
<lb n="16380"/><span>air an lá so.”</span></p>
<lb n="16381"/>
<lb n="16382"/><p><span>Bhí Eliséus 'n-a shuidhe istigh 'n-a thigh féin agus na</span>
<lb n="16383"/><span>seanóirí 'n-a theannta.  Do chuir an rí teachtaire roimis</span>
<lb n="16384"/><span>féin amach, chun tighe Eliséuis.  Sar ar shrios an teachtaire</span>
<lb n="16385"/><span>an tigh dubhairt Eliséus leis na seanóiríbh:  “An bhfuil</span>
<lb n="16386"/><span>fhios agaibh,” ar seisean, “go bhfuil fear curtha uaidh</span>
<lb n="16387"/><span>ag an mac marbhuightheóra úd chun an chinn a bhaint</span>
<lb n="16388"/><span>díom-sa.  Nuair a thiocfidh sé dúnaidh an dorus agus</span>
<lb n="16389"/><span>ná leogtar isteach é, óir, feuch, tá fothram cos a</span>
<lb n="16390"/><span>mháighistir laistiar de;” le n-a linn sin tháinig an</span>
<lb n="16391"/><span>teachtaire, agus an rí féin le n-a shálaibh.  Do labhair</span>
<lb n="16392"/><span>an rí:  “Feuch,” ar seisean, “tá an t-olc mór go</span></p>
</div>
<pb n="542"/>
<div><lb n="16393"/><p><span>léir seo tagaithe ó'n dTighearna orainn.  Cad é an</span>
<lb n="16394"/><span>t-olc is mó 'ná é atá le teacht?”</span></p>
<lb n="16395"/>
<lb n="16396"/><p><span>Dheabróchadh an sgéal ná raibh sa chainnt i dtaobh</span>
<lb n="16397"/><span>an chinn a bhaint d'Eliséus ach néall feirge, toisg</span>
<lb n="16398"/><span>ná raibh iarrtha fadó ag Eliséus ar Dhia an chathair a</span>
<lb n="16399"/><span>dh'fhuasgailt.  Dubhairt Eliséus leis an rí:  “Seo</span>
<lb n="16400"/><span>mar adeir an Tighearna:  ‘Tímpal an taca so</span>
<lb n="16401"/><span>amáireach díolfar, i ngeata na catharach so, buiséal</span>
<lb n="16402"/><span>de phlúr mhín ar aon statér amháin agus díolfar dhá</span>
<lb n="16403"/><span>bhuiséal órnan ar aon statér amháin.’”  Ansan do</span>
<lb n="16404"/><span>labhair duine de sna h-uaislibh a bhí i dteannta an</span>
<lb n="16405"/><span>rí:  “Dá n-osgaladh Dia na flathais conus is féidir</span>
<lb n="16406"/><span>an nídh sin adeirir?”  Agus dubhairt Eliséus:  “Chífir-</span>
<lb n="16407"/><span>se é led' shúilibh ach ní íosfir an bia.”</span></p>
<lb n="16408"/>
<lb n="16409"/><p><span>Do thárla, ámhthach, go raibh an uair chéadna san, ag</span>
<lb n="16410"/><span>geata na catharach, lasmuich dhe, ceathrar lobhar.</span>
<lb n="16411"/><span>Dubhradar le n-a chéile:  “Cad ab áil linn-na bheith ag</span>
<lb n="16412"/><span>fanmhaint anso go dtagaidh an bás orainn?  Má</span>
<lb n="16413"/><span>théidhmíd isteach sa chathair gheóbhmíd bás do'n ghorta</span>
<lb n="16414"/><span>agus má fhanaimíd anso gheóbhmíd bás.  Téanam, d'á</span>
<lb n="16415"/><span>bhrígh sin, agus rithimís anonn go dtí longphort na</span>
<lb n="16416"/><span>Suíriánach.  Má fhágaid siad beó sinn beimíd beó.</span>
<lb n="16417"/><span>Ach má mharbhuighid siad sinn ní bheidh ann dúinn ach</span>
<lb n="16418"/><span>bás.”  D'eirighdar agus d'imthighdar anonn.  Thánadar</span>
<lb n="16419"/><span>go h-imeal an longphuirt; ní raibh aon duine le</span>
<lb n="16420"/><span>feisgint ann.  Bhí an Tighearna tar éis sgeóin do</span>
<lb n="16421"/><span>chur i sluagh na Suíriánach.  D'airighdar, dar leó, go</span>
<lb n="16422"/><span>h-oban fothram carbad agus fothram eachra agus</span>
<lb n="16423"/><span>fothram mar a dhéanfadh mór shluagh líonmhar, agus</span>
<lb n="16424"/><span>dubhradar le n-a chéile:  “Feuch, is amhlaidh atá rí</span>
<lb n="16425"/><span>Israéil tar éis righthe na Hetíteach agus na</span>
<lb n="16426"/><span>n-Éigipteach, agus a slóighte go léir, do thabhairt</span>
<lb n="16427"/><span>leis ar thuarastal i n-ár gcoinnibh, agus beid siad</span>
<lb n="16428"/><span>sa mhullach orainn láithreach.  Is fearra dhúinn teiche</span>
<lb n="16429"/><span>go ciúin as an áit seo.”  D'eirighdar agus d'imthighdar</span>
<lb n="16430"/><span>sa doircheacht agus d'fhágadar 'n-a ndiaidh a gcábáin</span></p>
</div>
<pb n="543"/>
<div><lb n="16431"/><p><span>agus a n-eachra agus gach nídh d'á raibh acu, agus do</span>
<lb n="16432"/><span>theicheadar le n-a n-anam.</span></p>
<lb n="16433"/>
<lb n="16434"/><p><span>Chuaidh an ceathrar lobhar isteach sa chéad chábán ar</span>
<lb n="16435"/><span>a dtánadar agus isé céad rud a dheineadar 'ná a</span>
<lb n="16436"/><span>ndóithin a dh'ithe agus a dh'ól.  Nuair a bhí an t-ocras</span>
<lb n="16437"/><span>agus an tart bainte dhíobh féin acu go maith, do</span>
<lb n="16438"/><span>chromadar ar ór agus airgead agus éadach daor</span>
<lb n="16439"/><span>do bhailiú chucha agus do chur i bhfolach.  Ansan</span>
<lb n="16440"/><span>do chuimhnighdar ar an muinntir a bhí 'n-a ndiaidh sa</span>
<lb n="16441"/><span>chathair.  “Ach,” ar siad le n-a chéile, “is olc an mhaise</span>
<lb n="16442"/><span>againn é!  Tá sgéala maithe againn le h-innsint.</span>
<lb n="16443"/><span>Is fearr dul agus iad d'innsint.  Má fhanaimíd go</span>
<lb n="16444"/><span>maidin curfar droch ghníomh i n-ár leith.  Téanam</span>
<lb n="16445"/><span>agus innsimís an sgéal i gcúirt an rí.”  Thánadar</span>
<lb n="16446"/><span>thar n-ais agus d'innseadar a sgéal ag geata</span>
<lb n="16447"/><span>catharac Samaría:  “Chuamair-ne,” ar siad, “anonn</span>
<lb n="16448"/><span>go dtí longphort na Suíriánach agus ní bhfuaramair</span>
<lb n="16449"/><span>aon fhear sa longphort, ach capaill agus asail agus</span>
<lb n="16450"/><span>iad ceangailte, agus na cábháin 'n-a seasamh.”</span>
<lb n="16451"/><span>D'eirigh gárdaí an gheata agus d'imthighdar agus</span>
<lb n="16452"/><span>d'innseadar an sgéal do'n rí istigh 'n-a phálás féin.</span></p>
<lb n="16453"/>
<lb n="16454"/><p><span>CCXXX.</span></p>
<lb n="16455"/>
<lb n="16456"/><p><span>NA SUÍRIÁNAIGH IMTHIGHTHE.</span></p>
<lb n="16457"/>
<lb n="16458"/><p><span>Chómh luath agus d'airigh an rí sgéal na lobhar d'eirigh</span>
<lb n="16459"/><span>sé i lár na h-oidhche agus do labhair sé leis an muinntir</span>
<lb n="16460"/><span>a bhí i n'fhochair.  “Is amhlaidh mar atá an sgéal,”</span>
<lb n="16461"/><span>ar seisean, “ní'l sa n-obair sin ach cleas.  Is amhlaidh</span>
<lb n="16462"/><span>atá beartuighthe acu bob do bhualadh orainn.  Tá fhios</span>
<lb n="16463"/><span>acu an gorta bheith sa chathair agus táid siad tar éis</span>
<lb n="16464"/><span>imtheacht amach as a longphort agus dul i bhfolach in</span>
<lb n="16465"/><span>sna páirceanaibh, agus deirid siad leó féin, ‘nuair a</span></p>
</div>
<pb n="544"/>
<div><lb n="16466"/><p><span>thiocfid muinntir na catharach amach as an gcathair</span>
<lb n="16467"/><span>tógfimíd 'n-a mbeathaidh iad agus ansan raghmíd isteach</span>
<lb n="16468"/><span>sa chathair.’”</span></p>
<lb n="16469"/>
<lb n="16470"/><p><span>“Tógaimís,” arsa duine de'n mhuinntir a bhí ag</span>
<lb n="16471"/><span>éisteacht leis, “na chúig capaill atá fós sa chathair</span>
<lb n="16472"/><span>againn gan ithe, agus imthighmís agus feicimís.”</span></p>
<lb n="16473"/>
<lb n="16474"/><p><span>Thugadar leó dhá chapall agus dubhairt an rí leó</span>
<lb n="16475"/><span>imtheacht agus a dh'fhághail amach cad é an bun a bhí le</span>
<lb n="16476"/><span>sgéal na lobhar.  D'imthighdar agus fuaradar an</span>
<lb n="16477"/><span>longphort folamh agus fuaradar rian na ndaoine a</span>
<lb n="16478"/><span>bhí imthighthe as an longphort soir i dtreó abhan</span>
<lb n="16479"/><span>Iórdain.  Do leanadar an rian agus fuaradar</span>
<lb n="16480"/><span>caithte ar an slighe go léir a lán éadaí agus</span>
<lb n="16481"/><span>árthaí, neithe a chaith na Suíriánaigh uatha nuair a</span>
<lb n="16482"/><span>bhíodar ag teiche le n-a n-anam ó'n mór shluagh</span>
<lb n="16483"/><span>Heitíteach agus Éigipteach a bhí, dar leó, ar a</span>
<lb n="16484"/><span>dtóir go dian.  Chuaidh na teachtairí 'n-a ndiaidh chómh</span>
<lb n="16485"/><span>fada le bruach na h-abhan.  Ansan do chasadar thar n-ais</span>
<lb n="16486"/><span>agus d'innseadar a sgéal do'n rí.  Chómh luath agus</span>
<lb n="16487"/><span>do thuig muinntir Shamaría go raibh longphort na Suírián-</span>
<lb n="16488"/><span>ach folamh ó dhaoine do ritheadar amach agus do bhain-</span>
<lb n="16489"/><span>eadar an t-ocras agus an tart díobh féin fé mar a</span>
<lb n="16490"/><span>dhein an ceathrar lobhar.  Ansan thugadar leó isteach</span>
<lb n="16491"/><span>sa chathair oiread plúir agus órnan agus d'fhéadadar</span>
<lb n="16492"/><span>a thabhairt leó agus bhíodar 'ghá dhíol i ngeata na</span>
<lb n="16493"/><span>catharach, buiséal plúir ar statér agus dhá bhuiséal</span>
<lb n="16494"/><span>órnan ar statér, fé mar adubhairt Eliséus a bheadh.</span>
<lb n="16495"/><span>Agus nuair a bhí na h-ualaí plúir agus órnan ag teacht,</span>
<lb n="16496"/><span>dubhairt an rí leis an nduin'uasal úd go mbíodh greim</span>
<lb n="16497"/><span>ar láimh aige air, seasamh ag an ngeata; agus tháinig</span>
<lb n="16498"/><span>a leithéid de bhrúth sa gheata gur leagadh an duine</span>
<lb n="16499"/><span>uasal agus gur gabhadh do chosaibh ann agus gur</span>
<lb n="16500"/><span>marbhuigheadh é.  Do fíoradh an focal adubhairt</span>
<lb n="16501"/><span>Eliséus leis indé roimis sin, nuair a bhí sé ag</span>
<lb n="16502"/><span>tigh Eliséuis i n-aonfheacht leis an rí agus nuair a</span>
<lb n="16503"/><span>adubhairt Eliséus, “Chífir é led' shúilibh, ach ní</span></p>
</div>
<pb n="545"/>
<div><lb n="16504"/><p><span>bhlaisfir an bia.”  Do chonaic sé le n-a shúilibh an</span>
<lb n="16505"/><span>plúr agus an órna d'á ndíol chómh saor, ach do</span>
<lb n="16506"/><span>marbhuigheadh é gan uain a thabhairt dó ar aon phioc</span>
<lb n="16507"/><span>de'n bhia do bhlaise.</span></p>
<lb n="16508"/>
<lb n="16509"/><p><span>Uair eile do labhair Eliséus leis an mnaoi úd gur</span>
<lb n="16510"/><span>thóg sé a mac ó'n mbás di.  “Eirigh,” ar seisean léi,</span>
<lb n="16511"/><span>“tú féin agus do mhuinntir agus tugaidh tréimhse</span>
<lb n="16512"/><span>i ndúthaigh éigin eile, pé áit 'n-ar féidir libh dul ann,</span>
<lb n="16513"/><span>óir tá gorta ag an dTighearna le cur ar an dtír seo,</span>
<lb n="16514"/><span>agus leanfidh an gorta ar feadh seacht mblian.”</span></p>
<lb n="16515"/>
<lb n="16516"/><p><span>D'eirigh sisi agus d'imthigh sí, fé mar adubhairt an</span>
<lb n="16517"/><span>duine naomhtha léi, agus thóg sí léi a muinntir thighe</span>
<lb n="16518"/><span>agus bhí sí 'n-a cómhnuidhe i dtír na bhPhilistíneach ar</span>
<lb n="16519"/><span>feadh mórán aimsire.  Ansan, nuair a bhí na seacht</span>
<lb n="16520"/><span>mbliana caithte, tháinig sí thar n-ais ó thalamh na</span>
<lb n="16521"/><span>bhPhilistíneach, agus bhí sí ag dul chun labhartha leis</span>
<lb n="16522"/><span>an rí, 'ghá iarraidh go dtabharfí thar n-ais di a tigh</span>
<lb n="16523"/><span>agus a cuid tailimh.  Le linn isi bheith ag teacht do</span>
<lb n="16524"/><span>thárla go raibh an rí ag cainnt le Giési, seirbhíseach</span>
<lb n="16525"/><span>Eliséuis.</span></p>
<lb n="16526"/>
<lb n="16527"/><p><span>“Innis dom,” ars an rí le Giési, “na neithe móra</span>
<lb n="16528"/><span>a dhein Eliséus.”  Bhí Giési 'ghá n-innsint dó agus</span>
<lb n="16529"/><span>do thárla go raibh sé 'ghá innsint conus mar do</span>
<lb n="16530"/><span>thóg Eliséus duine ó'n mbás.  Díreach agus an focal</span>
<lb n="16531"/><span>san ag Giési 'á rádh do tháinig an bhean agus do chaith</span>
<lb n="16532"/><span>sí í féin suas ar an rí 'ghá iarraidh go dtabharfí dhi</span>
<lb n="16533"/><span>a tigh agus a cuid tailimh.  “Ó, a rí,” arsa Giési,</span>
<lb n="16534"/><span>“sidí an bhean agus sidé a mac, an duine a thóg</span>
<lb n="16535"/><span>Eliséus ó'n mbás.”  Ansan do cheistigh an rí í, agus</span>
<lb n="16536"/><span>d'innis sí dhó an sgéal tríd síos, agus do ghlaoidh</span>
<lb n="16537"/><span>an rí ar eunuch leis agus d'órduigh sé dhó a tigh</span>
<lb n="16538"/><span>agus a cuid tailimh do thabhairt thar n-ais di, agus</span>
<lb n="16539"/><span>'n-a theannta san an uile bhlúire de shochar an</span>
<lb n="16540"/><span>tailimh, ó'n lá a dh'imthigh sí go dtí an lá a tháinig sí,</span>
<lb n="16541"/><span>do thabhairt dí.</span></p>
<lb n="16542"/>
<lb n="16543"/><p><span>Deir lucht eóluis gur sar a dtáinig an lobhra</span></p>
</div>
<pb n="546"/>
<div><lb n="16544"/><p><span>ar Ghiési do thuit san amach.  Deir cuid acu, leis, gur</span>
<lb n="16545"/><span>bh'é an rí féin a bhí tar éis an tailimh do thógaint chuige</span>
<lb n="16546"/><span>féin nuair a fuair sé go raibh an bhean imthighthe as an</span>
<lb n="16547"/><span>áit.  Agus innstear gur roimis an imdhruidim sin</span>
<lb n="16548"/><span>Shamaría do tháinig an gorta adeirtear anso.  Deir</span>
<lb n="16549"/><span>drong gur b'iad Giési féin agus a thriúr mac an ceath-</span>
<lb n="16550"/><span>rar lobhar a bhí ag an ngeata, ach deir daoine eile</span>
<lb n="16551"/><span>ná fuil aon bhun leis an sgéal san.</span></p>
<lb n="16552"/>
<lb n="16553"/><p><span>CCXXXI.</span></p>
<lb n="16554"/>
<lb n="16555"/><p><span>IEHÚ.</span></p>
<lb n="16556"/>
<lb n="16557"/><p><span>Chuaidh Eliséus go Damascus agus bhí Benadad,</span>
<lb n="16558"/><span>rí na Suíria, breóite.  D'innseadar dó go raibh Eliséus</span>
<lb n="16559"/><span>sa n-áit.  Dubhairt an rí le Hasael:  “Tóg bronntaisí</span>
<lb n="16560"/><span>leat agus imthigh ag triall ar an nduine sin ó Dhia, agus</span>
<lb n="16561"/><span>labhair leis an dTighearna tríd, agus fiafraigh de an</span>
<lb n="16562"/><span>féidir dom teacht chugham féin ó'n mbreóiteacht so.”</span>
<lb n="16563"/><span>Chuaidh Hasael ag triall ar Eliséus agus do rug</span>
<lb n="16564"/><span>sé bronntaisí leis, a' raibh de neithibh fóghanta i</span>
<lb n="16565"/><span>nDamascus, ualaí dachad camul.  Agus nuair a bhí sé</span>
<lb n="16566"/><span>'n-a sheasamh i láthair Eliséuis dubhairt sé:  “Tá do</span>
<lb n="16567"/><span>mhac Benadad, rí na Suíria, tar éis mise do chur ag</span>
<lb n="16568"/><span>triall ort-sa 'ghá fhiafraighe dhíot an dtiocfidh sé ó'n</span>
<lb n="16569"/><span>mbreóiteacht atá air?”</span></p>
<lb n="16570"/>
<lb n="16571"/><p><span>Agus dubhairt Eliséus:  “Imthigh agus abair leis:</span>
<lb n="16572"/><span>‘Tiocfir ó'n mbreóiteacht.’  Ach tá taisbeánta ag an</span>
<lb n="16573"/><span>dTighearna dhomh-sa gur deimhin go bhfaighidh sé</span>
<lb n="16574"/><span>bás.”</span></p>
<lb n="16575"/>
<lb n="16576"/><p><span>Bhí Hasael 'n-a sheasamh os a chómhair agus bhí trioblóid</span>
<lb n="16577"/><span>aigne air agus do las sé agus bhí Eliséus ag sile deór.</span>
<lb n="16578"/><span>Agus dubhairt Hasael:  “Cad 'n-a thaobh go bhfuil mo</span>
<lb n="16579"/><span>Thighearna ag sile?”  Agus dubhairt seisean:  Mar is</span>
<lb n="16580"/><span>eól dom an t-olc a dhéanfir-se do chlainn Israéil.</span>
<lb n="16581"/></p>
</div>
<pb n="547"/>
<div><lb n="16582"/><p><span>Losgfir a gcatharacha daingeana le teine, agus mar-</span>
<lb n="16583"/><span>bhóchair a bhfir óga le claidheamh, agus marbhóchair an</span>
<lb n="16584"/><span>leanbh agus an mháthair.”</span></p>
<lb n="16585"/>
<lb n="16586"/><p><span>“An madra me,” arsa Hasael, “chun a rádh go</span>
<lb n="16587"/><span>ndéanfinn a leithéidí sin de ghníomharthaibh!”</span></p>
<lb n="16588"/>
<lb n="16589"/><p><span>“Tá taisbeánta ag an dTighearna dhomh-sa,” arsa</span>
<lb n="16590"/><span>Eliséus, “go mbeidh tusa ad' rí ar Shuíria.”</span></p>
<lb n="16591"/>
<lb n="16592"/><p><span>Tháinig Hasael abhaile ag triall ar a mháighistir.</span>
<lb n="16593"/><span>“Cad dubhairt Eliséus leat?” arsan rí.  “Deir sé</span>
<lb n="16594"/><span>liom go dtiocfir ó'n mbreóiteacht so,” arsa Hasael.</span>
<lb n="16595"/><span>Amáireach a bhí chughainn, ámhthach, d'aimsigh sé plancéad</span>
<lb n="16596"/><span>agus chuir sé uisge air, agus ansan do chuir sé anuas</span>
<lb n="16597"/><span>ar aghaidh an rí é agus mhúch sé an rí agus ghlac sé féin</span>
<lb n="16598"/><span>an rígheacht 'n-a dhiaidh.</span></p>
<lb n="16599"/>
<lb n="16600"/><p><span>Chómh luath agus bhí Hasael socair sa rígheacht do</span>
<lb n="16601"/><span>chrom sé ar an gcuid eile de chainnt Eliséuis do</span>
<lb n="16602"/><span>thabhairt chun cinn.  Ramot Galaad an chúis chómhraic</span>
<lb n="16603"/><span>a bhí idir na Suíriánaigh agus Israél an uair sin.  Do</span>
<lb n="16604"/><span>chruinnigh Hasael slóighte na Suíriánach agus chuir sé</span>
<lb n="16605"/><span>cogadh ar Israél mar gheall ar Ramot Galaad.  Do</span>
<lb n="16606"/><span>ghluais rí Israeil, .i. Ióram, agus rí Iúda, .i. Ochosias,</span>
<lb n="16607"/><span>amach i gcoinnibh Hasael.  Do troideadh cath fuilteach</span>
<lb n="16608"/><span>idir an dá shluagh i Ramot Galaad.  Do gortuigheadh</span>
<lb n="16609"/><span>rí Israéil sa chath san i dtreó go mb'éigean dó teacht</span>
<lb n="16610"/><span>abhaile.  Tháinig sé abhaile agus d'fhág sé cúram an</span>
<lb n="16611"/><span>chogaidh ar thaoiseac a bhí aige gur bh'ainm dó Iehú.</span>
<lb n="16612"/><span>Fear óg láidir cródha ab eadh Iehú, fear nár mhiste</span>
<lb n="16613"/><span>cúram slógh agus cúram cogaidh d'fhágáil air.</span></p>
<lb n="16614"/>
<lb n="16615"/><p><span>Bhí an t-am ag teacht, ámhthach, i n-ar bh'é toil Dé</span>
<lb n="16616"/><span>an díoltas úd, a gheall Elias, do dhéanamh ar Iesebel</span>
<lb n="16617"/><span>agus ar theaghlach Achaib.  Do ghlaoidh Eliséus chuige</span>
<lb n="16618"/><span>duine de mhacaibh na bhfáigí agus dubhairt sé leis:</span>
<lb n="16619"/><span>“Fáisg suas do chrios ort féin agus tóg ad' láimh an</span>
<lb n="16620"/><span>buidéilín ola so agus imthigh ort go dtí Ramot Galaad.</span>
<lb n="16621"/><span>Nuair a bheir sa n-áit sin chífir Iehú mac Iósaphait</span>
<lb n="16622"/><span>mac Namsí.  Eirigh isteach agus abair leis eirighe a'</span></p>
</div>
<pb n="548"/>
<div><lb n="16623"/><p><span>lár a bhráthar agus beir leat isteach é i seómra, i</span>
<lb n="16624"/><span>n'aonar.  Ansan tóg an buidéal ola san agus doirt</span>
<lb n="16625"/><span>an ola ar a cheann agus le n-a linn sin abair:  ‘Seo</span>
<lb n="16626"/><span>mar adeir an Tighearna:  Taoi-se ungtha agam ad'</span>
<lb n="16627"/><span>rí Israéil.’  Ansan osgail an dorus agus teich leat</span>
<lb n="16628"/><span>féin.  Ná fan sa n-áit.”</span></p>
<lb n="16629"/>
<lb n="16630"/><p><span>D'imthigh an fear óg, seirbhíseach an fháig, agus chuaidh</span>
<lb n="16631"/><span>sé go Ramot Galaad.  Fuair sé taoiseacha an tslóigh</span>
<lb n="16632"/><span>'n-a suidhe:  “Tá focal agam le labhairt leat-sa, a</span>
<lb n="16633"/><span>rí,” ar seisean le Iehú:  “Le ce 'cu againn?” arsa</span>
<lb n="16634"/><span>Iehú.  “Leat-sa, a rí,” ars an fear óg.  D'eirigh Iehú</span>
<lb n="16635"/><span>agus chuaidh sé leis isteach sa tseómra.  Chómh luath</span>
<lb n="16636"/><span>agus bhíodar istigh do dhoirt an fear óg an ola ar</span>
<lb n="16637"/><span>cheann Iehú agus dubhairt sé:  “Seo mar adeir an</span>
<lb n="16638"/><span>Tighearna: Taoi-se ungtha agam ad' rí ar phobul an</span>
<lb n="16639"/><span>Tighearna agus ídeóchair teaghlach do mháighistir Achab,</span>
<lb n="16640"/><span>agus déanfad-sa díoltas mar gheall ar fhuil mo</span>
<lb n="16641"/><span>sheirbhíseach, na fáigí, agus mar gheall ar ar dhoirt</span>
<lb n="16642"/><span>Iesabel de chuid fola seirbhíseach an Tighearna.</span>
<lb n="16643"/><span>Ídeóchad teaghlach Achaib gan oiread agus aon fhear</span>
<lb n="16644"/><span>amháin acu d'fhágáilt beó.  Déanfad teaghlach Achaib</span>
<lb n="16645"/><span>mar theaghlach Ierobóaim, mac Nabait, agus mar</span>
<lb n="16646"/><span>theaghlach Bhaasa, mac Ahiais.  Agus íosfid na gadhair</span>
<lb n="16647"/><span>Iesabel i bpáirc Iesraeil, agus ní bheidh aoinne chun</span>
<lb n="16648"/><span>í dh'adhlacadh.”  Ansan d'osgail sé an dorus agus</span>
<lb n="16649"/><span>do theich sé as an áit.</span></p>
<lb n="16650"/>
<lb n="16651"/><p><span>Tháinig Iehú amach ag triall ar an muinntir eile.</span>
<lb n="16652"/><span>“An bhfuil gach nídh go maith?” ar siad.  “Cad a</span>
<lb n="16653"/><span>thug an duine buile sin ag triall ort?”  “Tá fhios</span>
<lb n="16654"/><span>agaibh cad dubhairt sé:” ar seisean.  “Innis-se</span>
<lb n="16655"/><span>dhúinn cad dubhairt sé:” ar siad san.  D'innis</span>
<lb n="16656"/><span>sé dhóibh.  Do phreabadar 'n-a suidhe agus do</span>
<lb n="16657"/><span>dheineadar ríghshuidhe d'á mbrataibh agus do shéide-</span>
<lb n="16658"/><span>adar an adharc agus d'admhuighdar 'n-a rí é.</span>
<lb n="16659"/></p>
</div>
<pb n="549"/>
<div><lb n="16660"/><p><span>CCXXXII.</span></p>
<lb n="16661"/>
<lb n="16662"/><p><span>BÁS IESABEL.</span></p>
<lb n="16663"/>
<lb n="16664"/><p><span>Chómh luath agus d'innis Iehú d'á chómhaltaíbh an rud</span>
<lb n="16665"/><span>a dhein an t-óigfhear, le h-órdú Eliséuis, agus an</span>
<lb n="16666"/><span>chainnt adubhairt sé, do phreabadar 'n-a suidhe agus</span>
<lb n="16667"/><span>dheineadar cathaoir ríoga d'á mbrataibh agus chuir-</span>
<lb n="16668"/><span>eadar Iehú 'n-a shuidhe innte agus do shléachtadar go</span>
<lb n="16669"/><span>léir dó, 'ghá admháil 'n-a rí os a gcionn, agus do</span>
<lb n="16670"/><span>shéideadar an adharc, agus d'admhuigh an tsluagh go</span>
<lb n="16671"/><span>léir é.  An túisge 'n-a raibh an méid sin déanta</span>
<lb n="16672"/><span>do labhair Iehú leis an muinntir a bhí tar éis é</span>
<lb n="16673"/><span>dh'admháil 'n-a rí.</span></p>
<lb n="16674"/>
<lb n="16675"/><p><span>“Feuch,” ar seisean, “tá Ióram i Iesrael a d'iarraidh</span>
<lb n="16676"/><span>é féin do leigheas.  Dúnaidh geataí na catharach so</span>
<lb n="16677"/><span>anois, agus ná leogtar d'aoinne imtheacht as so agus</span>
<lb n="16678"/><span>a dh'innsint do Ióram go bhfuil rí déanta agaibh</span>
<lb n="16679"/><span>díom-sa.”</span></p>
<lb n="16680"/>
<lb n="16681"/><p><span>Do deineadh san.  Chuir Iehú féin le chéile buidhean</span>
<lb n="16682"/><span>d'á chómhaltaíbh agus iad armtha go maith agus do</span>
<lb n="16683"/><span>ghluais sé chómh géar agus a bhí i gcosaibh capall</span>
<lb n="16684"/><span>gluaiseacht, i dtreó an bhaile sin Iesrael, mar a</span>
<lb n="16685"/><span>raibh Ióram.  Le géire a ghluaiseachta níor bh'fhada go</span>
<lb n="16686"/><span>raibh sé féin agus a bhuidhean i radharc an bhaile.</span>
<lb n="16687"/><span>Bhí fear anáirde os cionn geata an bhaile sin ag</span>
<lb n="16688"/><span>faire.  Chonaic sé an bhuidhean armtha ag teacht ar</span>
<lb n="16689"/><span>séide.  “Chím buidhean armtha ag teacht,” arsan</span>
<lb n="16690"/><span>fear faire.  “Tóg carbad,” arsa Ióram, “agus</span>
<lb n="16691"/><span>imthigh 'n-a gcoinnibh agus fiafraigh an síothcháin é.”</span>
<lb n="16692"/><span>D'imthigh fear i gcarbad i gcoinnibh na buidhne a bhí</span>
<lb n="16693"/><span>ag teacht.  Tháinig sé chucha.  “Seo mar adeir an</span>
<lb n="16694"/><span>rí,” ar seisean, “an bhfuil sé 'n-a shíothcháin?”  “Cad</span>
<lb n="16695"/><span>é sin duit-se sin?” arsa Iehú.  “Tar anso laistiar</span>
<lb n="16696"/><span>díom agus lean me.”  Do labhair an fear faire</span>
<lb n="16697"/><span>airís.  “Do shrois an teachtaire iad,” ar seisean, “ach</span></p>
</div>
<pb n="550"/>
<div><lb n="16698"/><p><span>ní'l sé ag teacht thar n-ais.”  Do comáineadh chun</span>
<lb n="16699"/><span>siubhail teachtaire eile i gcarbad.  Do shrois sé iad.</span>
<lb n="16700"/><span>“An bhfuil sé 'n-a shíothcháin?” ar seisean.  “Cad é</span>
<lb n="16701"/><span>sin duit-se sin?” arsa Iehú, “tar anso laistiar</span>
<lb n="16702"/><span>díom agus lean me.”  Do labhair an fear faire an</span>
<lb n="16703"/><span>trímhadh h-uair.  “Do shrois sé iad ach ní'l sé ag casadh,</span>
<lb n="16704"/><span>agus is cosmhail an chomáint le comáint Iehú mic</span>
<lb n="16705"/><span>Namsí.”  “Ullmhuightear carbad dom!” arsa Ióram.</span>
<lb n="16706"/><span>Do h-ullmhuigheadh.  Agus do ghluais Ióram rí Israéil</span>
<lb n="16707"/><span>agus Ochosias rí Iúda, amach i gcoinnibh Iehú, gach</span>
<lb n="16708"/><span>rí acu 'n-a charbad féin.  Do bhuaileadar uime, agus cá</span>
<lb n="16709"/><span>mbuailfidís uime ach ag fíonghort Naboit, an Iesrael-</span>
<lb n="16710"/><span>íteach.  'An bhfuil sé 'n-a shíothcháin, a Iehú?” arsa</span>
<lb n="16711"/><span>Ióram.  “Cad í an tsíothcháin is féidir a bheith ann,”</span>
<lb n="16712"/><span>arsa Iehú, “an fhaid atáid adhaltranaisí do mháthar,</span>
<lb n="16713"/><span>Iesebel, agus a h-easarlaidheacht iolartha 'n-a lán</span>
<lb n="16714"/><span>neart?”  D'iompuigh Ióram chun teiche.  “Feall!</span>
<lb n="16715"/><span>Feall! a Ochosiais,” ar seisean agus é ag iompáil.  Ach</span>
<lb n="16716"/><span>bhí Iehú ullamh.  Ní túisge a bhí drom Ióraim leis 'ná</span>
<lb n="16717"/><span>mar a lúib sé a bhogha agus do sgaoil sé saighead chuige.</span>
<lb n="16718"/><span>Do chuaidh an tsaighead isteach 'n-a dhrom idir a dhá</span>
<lb n="16719"/><span>shlinneán agus tré n-a chroidhe agus amach tré n-a chliabh</span>
<lb n="16720"/><span>agus thuit sé marbh amach as a charbad.  “Tóg é,” arsa</span>
<lb n="16721"/><span>Iehú le Badacer, a chaptéin, “agus caith ansan isteach</span>
<lb n="16722"/><span>é i bhfíonghort Naboit, an Iesraeilíteach.  Is cuimhin</span>
<lb n="16723"/><span>liom-sa nuair a bhíos féin agus tusa i n-ár suidhe i</span>
<lb n="16724"/><span>gcarbad ag leanmhaint Achaib, athair an fhir sin, gur</span>
<lb n="16725"/><span>chuir an Tighearna an méid seo air, agus go ndubhairt</span>
<lb n="16726"/><span>sé:  Mara ndeinead-sa cúiteamh leat-sa, sa pháirr</span>
<lb n="16727"/><span>chéadna so, mar gheall ar fhuil Naboit agus mac</span>
<lb n="16728"/><span>gheall ar fhuil a chlainne, an fhuil seo do chonac indiu. *</span>
<lb n="16729"/><span>D'á bhrígh sin tóg anois é agus caith isteach sa pháirc</span>
<lb n="16730"/><span>sin é.”</span></p>
<lb n="16731"/>
<lb n="16732"/><p><span>Ach bhí Ochosias, rí Iúda, ag teiche chómh maith agus</span>
<lb n="16733"/><span>d'fhéad sé teiche.  Ní raibh aon mhaith dhó ann.  Do</span></p>
<lb n="16734"/>
<lb n="16735"/><p><span>* Mar sin atá an chainnt sa Bhíobla.</span>
<lb n="16736"/></p>
</div>
<pb n="551"/>
<div><lb n="16737"/><p><span>leanadh é agus do marbhuigheadh é.  Do rugadh abhaile</span>
<lb n="16738"/><span>go dtí Ierúsalem a chorp san, ámhthach, agus do</span>
<lb n="16739"/><span>h-adhlacadh é i dteannta a atharach i gcathair Dháibhid.</span></p>
<lb n="16740"/>
<lb n="16741"/><p><span>Bhí Iesabel istigh i sráid Iesrael.  Bean áluinn ab</span>
<lb n="16742"/><span>eadh í.  Bhí sí, ar nós rainnt de sna mnáibh a tháinig</span>
<lb n="16743"/><span>sa tsaoghal 'n-a diaidh, go h-áluinn agus go h-olc.</span>
<lb n="16744"/><span>Cheap sí cleasaidheacht a áilneachta d'imirt ar Iehú.</span>
<lb n="16745"/><span>Níor eirigh léi.  D'airigh sí go raibh Iehú ag teacht isteach</span>
<lb n="16746"/><span>sa tsráid.  Chuir sí maise ar a h-aghaidh le cloich ar a</span>
<lb n="16747"/><span>dtugtí stibic, agus chuir sí gach órnáid d'á bhreághthacht</span>
<lb n="16748"/><span>ar a ceann agus uirthi féin, agus chuir sí a ceann amach</span>
<lb n="16749"/><span>tré fhinneóig le linn Iehú bheith ag teacht.</span></p>
<lb n="16750"/>
<lb n="16751"/><p><span>D'fheuch sé suas agus chonaic sé í.  “Cé h-í sin?”</span>
<lb n="16752"/><span>ar seisean.  Bhí beirt nú triúr eunuchaí thuas 'n-a</span>
<lb n="16753"/><span>h-aice.  D'umhluighdar do Iehú.  Ansan do thuig sé</span>
<lb n="16754"/><span>cé'r bh'í.</span></p>
<lb n="16755"/>
<lb n="16756"/><p><span>“Caithidh anuas as san í,” ar seisean.  Do rugadar</span>
<lb n="16757"/><span>uirthi agus chaitheadar an fhinneóg amach í, agus do</span>
<lb n="16758"/><span>cuireadh rian a cod' fola ar an bhfalla agus do</span>
<lb n="16759"/><span>gabhadh do chosaibh na gcapall innti.</span></p>
<lb n="16760"/>
<lb n="16761"/><p><span>CCXXXIII.</span></p>
<lb n="16762"/>
<lb n="16763"/><p><span>DEIRE LE SLIOCHT ACHAIB.</span></p>
<lb n="16764"/>
<lb n="16765"/><p><span>D'imthigh Iehú isteach i dtigh éigin chun bídh a chaitheamh</span>
<lb n="16766"/><span>agus chun dighe dh'ól; ar ball do labhair sé le cuid</span>
<lb n="16767"/><span>d'á fhearaibh, “Imthighidh,” ar seisean, “agus adhlacaidh</span>
<lb n="16768"/><span>an bhean mhalluighthe úd.  Inghean rí isead í.”  D'imthighdar</span>
<lb n="16769"/><span>chun í dh'adhlacadh agus ní bhfuaradar di ach a plaosg</span>
<lb n="16770"/><span>agus a cosa agus a dhá deárnain.  Bhí an chuid eile d'á</span>
<lb n="16771"/><span>corp ithte ag gadharaibh.  Thánadar thar n-ais agus</span>
<lb n="16772"/><span>d'innseadar do Iehú é.  “Isé focal an Tighearna é,”</span>
<lb n="16773"/><span>arsa Iehú, “an focal do labhair an Tighearna le n-a</span>
<lb n="16774"/><span>sheirbhíseach Elias an Teisbíteach, nuair adubhairt sé,</span>
<lb n="16775"/><span>‘Íosfid na gadhair feóil Iesabel i bpáirc Iesrael.’”</span>
<lb n="16776"/></p>
</div>
<pb n="552"/>
<div><lb n="16777"/><p><span>Ansan do dhein Iehú íde uathbhásach ar shliocht Achaibh.</span>
<lb n="16778"/><span>Bhí deichneabhar agus trí fichid fear de'n tsliocht san</span>
<lb n="16779"/><span>an uair chéadna san, i gcathair Samaría.  Chuir Iehú</span>
<lb n="16780"/><span>leitir ag triall ar uaislibh na catharach san.  Sidí an</span>
<lb n="16781"/><span>teachtaireacht a bhí sa leitir, “A uaisle chatharach</span>
<lb n="16782"/><span>Samaría.  Táid agaibh sa chathair sin clann mhac bhúr</span>
<lb n="16783"/><span>máighistir Achab, agus a charbaid, agus a eachra.  Tá</span>
<lb n="16784"/><span>agaibh, leis, a chatharacha daingeana eile ar fuaid na</span>
<lb n="16785"/><span>tíre, agus a raibh aige d'arm cómhraic agus cosanta.</span>
<lb n="16786"/><span>Téidhidh i gcómhairle a chéile agus deinidh fear d'á chlann</span>
<lb n="16787"/><span>mhac go thoghadh agus deinidh rí dhe i n-inead a athar,</span>
<lb n="16788"/><span>agus cuiridh 'n-a shuidhe é i gcathaoir ríoga a athar,</span>
<lb n="16789"/><span>agus ansan deinidh seasamh agus troid ar a shon</span>
<lb n="16790"/><span>agus cosanaidh orm-sa é.”</span></p>
<lb n="16791"/>
<lb n="16792"/><p><span>Nuair a fuair uaisle catharach Samaría an leitir</span>
<lb n="16793"/><span>sin tháinig sgannra ortha.  Chuadar i gcómhairle agus</span>
<lb n="16794"/><span>dubhradar le n-a chéile:  “Feuch, níor fhéad beirt righthe</span>
<lb n="16795"/><span>seasamh i gcoinnibh an fhir sin, agus conus is féidir</span>
<lb n="16796"/><span>dúinn-na seasamh 'n-a choinnibh?”  Chuireadar freagra</span>
<lb n="16797"/><span>ag triall air mar seo:</span></p>
<lb n="16798"/>
<lb n="16799"/><p><span>“Is sinn-na uaisle catharach Samaría.  Umhluighmíd</span>
<lb n="16800"/><span>duit-se, a rí.  Táimíd i n-ár seirbhíseachaibh agat.</span>
<lb n="16801"/><span>Déanfimíd pé rud adéarfir-se linn a dhéanamh.  Ní</span>
<lb n="16802"/><span>dhéanfimíd rí d'aoinne os ár gcionn.  Dein-se pé</span>
<lb n="16803"/><span>rud is toil leat i n-ár dtaobh.”</span></p>
<lb n="16804"/>
<lb n="16805"/><p><span>Ansan do chuir Iehú leitir eile chucha, “Má's</span>
<lb n="16806"/><span>liom-sa sibh,” arsan leitir eile sin, “bainidh na cinn</span>
<lb n="16807"/><span>de mhacaibh bhúr máighistir agus tugaidh na cinn sin</span>
<lb n="16808"/><span>anso chugham-sa um an dtaca so amáireach.”</span></p>
<lb n="16809"/>
<lb n="16810"/><p><span>Do dheineadar é.  Bhaineadar na cinn de'n deich-</span>
<lb n="16811"/><span>neabhar agus trí fichid fear de shliocht Achaib a bhí acu</span>
<lb n="16812"/><span>i gcathair Samaría agus chuireadar na cinn i gciseánaibh</span>
<lb n="16813"/><span>agus do rugadar leó iad go dtí Iesrael agus</span>
<lb n="16814"/><span>thugadar do Iehú iad.  Nuair a chonaic sé na cinn</span>
<lb n="16815"/><span>dubhairt sé:  “Feuch mar fíortar an chainnt adubhairt</span>
<lb n="16816"/><span>an Tighearna le h-Elias i dtaobh sleachta Achaib.”</span>
<lb n="16817"/></p>
</div>
<pb n="553"/>
<div><lb n="16818"/><p><span>Bhí cuid de mhuinntir Achaib i Iesrael.  Do rug sé</span>
<lb n="16819"/><span>ortha agus chuir sé chun báis iad.  Bhí tuille acu i</span>
<lb n="16820"/><span>n-áiteanaibh eile.  Do rug sé ortha agus chuir sé chun</span>
<lb n="16821"/><span>báis iad.  Ansan do chuir sé fógra amach ar fuaid</span>
<lb n="16822"/><span>na tíre go léir.  Sidé an fógra:—</span></p>
<lb n="16823"/>
<lb n="16824"/><p><span>“Do thug Achab rainnt bheag onóra do Bhaal.</span>
<lb n="16825"/><span>Tabharfad-sa do Bhaal níos mó onóra 'ná mar a</span>
<lb n="16826"/><span>thug Achab riamh dó.  Cruinnightear chugham anois an</span>
<lb n="16827"/><span>uile dhuine d'fháigíbh Bhaal, agus d'á sheirbhíseachaibh,</span>
<lb n="16828"/><span>agus d'á shagartaibh.  Ná fanadh aon duine acu siar,</span>
<lb n="16829"/><span>mar tá ídhbirt mhór agam le déanamh chun Baal.</span>
<lb n="16830"/><span>Aoinne dh'fhanfidh siar ní bheidh sé beó.”</span></p>
<lb n="16831"/>
<lb n="16832"/><p><span>Do cruinnigheadh iad go léir.  Thánadar ó'n uile</span>
<lb n="16833"/><span>áird.  Do ceapadh féile mhór i n-onóir do Bhaal.  Tháinig</span>
<lb n="16834"/><span>na fáigí go léir agus chuadar isteach i dteampul mór</span>
<lb n="16835"/><span>Bhaal.  Ansan dubhairt Iehú, “Tugtar amach éidí</span>
<lb n="16836"/><span>do sheirbhíseachaibh Bhaal.”  Do tugadh.  Ansan tháinig</span>
<lb n="16837"/><span>Iehú, agus rí eile a bhí ar aon aigne leis, go dtí</span>
<lb n="16838"/><span>teampul mór Bhaal agus do labhradar le fáigíbh Bhaal.</span>
<lb n="16839"/><span>“Cuarduighidh,” ar siad, “agus tugaidh aire ná beidh</span>
<lb n="16840"/><span>aoinne de sheirbhíseachaibh an Tighearna i nbúr measg,</span>
<lb n="16841"/><span>ach gur b'iad seirbhísigh Bhaal amháin a bheidh sa</span>
<lb n="16842"/><span>teampul le linn na n-ídhbirtí.”  Do deinead san.</span>
<lb n="16843"/><span>Ansan chuadar isteach chun ídhbhirtí agus holocauistí</span>
<lb n="16844"/><span>dhéanamh chun Baal.  Díreach agus é ag dul isteach</span>
<lb n="16845"/><span>do labhair Iehú le cheithre fichid fear armtha a bhí</span>
<lb n="16846"/><span>curtha mórthímpal ar an dteampul aige.  “Má</span>
<lb n="16847"/><span>théidhean aoinne acu saor,” ar seisean, “an fear a</span>
<lb n="16848"/><span>leogfidh saor é freagaróchaidh a anam féin ann!”  Do</span>
<lb n="16849"/><span>deineadh an holocaust.  Ansan chuaid na fir armtha</span>
<lb n="16850"/><span>isteach sa teampul agus mharbhuighdar an uile dhuine</span>
<lb n="16851"/><span>d'á raibh istigh de sheirbhíseachaibh Bhaal, agus do thug-</span>
<lb n="16852"/><span>adar leó amach íomhágh Bhaal agus do dhóghadar é,</span>
<lb n="16853"/><span>agus do leagadar an teampul agus chuireadar</span>
<lb n="16854"/><span>suas i n'inead fialteach do'n chathair, agus bhí an</span>
<lb n="16855"/><span>fialteach sa n-áit ar feadh mórán aimsire.</span>
<lb n="16856"/></p>
</div>
<pb n="554"/>
<div><lb n="16857"/><p><span>CCXXXIV.</span></p>
<lb n="16858"/>
<lb n="16859"/><p><span>ATALIA.</span></p>
<lb n="16860"/>
<lb n="16861"/><p><span>Ochosias, an rí eile úd a marbhuighead an lá céadna</span>
<lb n="16862"/><span>a mhairbh Iehú rí Israéil, Atalia ab ainm d'a mháthair.</span>
<lb n="16863"/><span>Nuair a fuair sí go raibh a mac marbh do mhairbh sí a</span>
<lb n="16864"/><span>chlann mhac agus do ghlac sí forlámhas na rígheachta</span>
<lb n="16865"/><span>isteach 'n-a láimh féin.  Bhí deirbhshiúr ag Ochosias,</span>
<lb n="16866"/><span>ámhthach, agus Iósaba ab ainm di, agus nuair a chonaic</span>
<lb n="16867"/><span>sí an t-éirleach 'á dhéanamh ar chlainn an rí do rith sí</span>
<lb n="16868"/><span>agus do sgiub sí chun siubhail léi amach a' seómra na</span>
<lb n="16869"/><span>leanbh, aoinne amháin de mhacaibh an rí, .i. Ióas, agus</span>
<lb n="16870"/><span>chuir sí i bhfolach é féin agus a bhuime, agus ní</span>
<lb n="16871"/><span>raibh a fhios san ag Atalia.  Istigh sa teampul</span>
<lb n="16872"/><span>iseadh chuir Iósaba an leanbh i bhfolach agus chimeád</span>
<lb n="16873"/><span>sí ann é i bhfolach ar feadh sé mblian.  I gcaitheamh</span>
<lb n="16874"/><span>na sé mblian san bhí cómhacht na rígheachta 'n-a láimh</span>
<lb n="16875"/><span>ag Atalia agus neart aici ar a toil féin do chur</span>
<lb n="16876"/><span>i bhfeidhm ins gach nídh.  Do chuir sí a toil i bhfeidhm</span>
<lb n="16877"/><span>go feilimeanta i gcoinnibh dlighe Dé agus i bhfabhar</span>
<lb n="16878"/><span>do'n phágánacht agus do Bhaal.  Bhí ceann de</span>
<lb n="16879"/><span>theampulaibh Bhaal istigh i gcathair Ierúsalem aici</span>
<lb n="16880"/><span>agus dhein sí a raibh ar a cumas chun na ndaoine do</span>
<lb n="16881"/><span>mhealladh nú do chomáint chun an teampuil phágánaigh</span>
<lb n="16882"/><span>sin.  Do réir na gcúntaisí atá againn ar a gnóthaíbh,</span>
<lb n="16883"/><span>d'á olcas a bhí Iesabel nuair a bhí sí 'n-a lán neart i</span>
<lb n="16884"/><span>Samaría, bhí Atalia níba mheasa 'ná í i gcaitheamh na sé</span>
<lb n="16885"/><span>mblian a bhí sí i gcómhacht i gcathair Ierúsalem.</span></p>
<lb n="16886"/>
<lb n="16887"/><p><span>Ach d'imthigh na sé bliana agus tháinig an seachtmhadh</span>
<lb n="16888"/><span>bliain.  Bhí fear d'ár bh'ainm Ióiada i n'árdshagart</span>
<lb n="16889"/><span>sa teampul an uair sin.  Istigh 'n-a sheómra iseadh bhí</span>
<lb n="16890"/><span>Ióas i bhfolach.  Dheabhrochadh an sgéal nách díomhaoin a</span>
<lb n="16891"/><span>bhí Ióiada i gcaitheamh na sé mblian.  Pé'r domhan é</span>
<lb n="16892"/><span>bhí armáil láidir fé n-a láimh aige sa teampul nuair a</span></p>
</div>
<pb n="555"/>
<div><lb n="16893"/><p><span>tháinig an seachtmhadh bliain.  Pé cuma 'n-ar dhein sé a</span>
<lb n="16894"/><span>ghnó ní raibh aon choinne ag Atalia go raibh aon nídh ar</span>
<lb n="16895"/><span>siubhal aige 'n-a coinnibh féin.  Nuair a tháinig an</span>
<lb n="16896"/><span>t-am thug sé leis na fir go raibh iontaoibh aige asta</span>
<lb n="16897"/><span>agus chuir sé 'n-a seasamh istigh sa teampul iad, agus</span>
<lb n="16898"/><span>chuir sé dearbhú, nú leabhar, ortha go mbeidís dílis</span>
<lb n="16899"/><span>dó, agus ansan do thaisbeáin sé dhóibh Ióas, an</span>
<lb n="16900"/><span>priúnsa óg, mac Ochasiais.  Ansan thug sé órdú</span>
<lb n="16901"/><span>dhóibh agus d'innis sé dhóibh cad a bhí le déanamh acu</span>
<lb n="16902"/><span>chun an phriúnsa óig do chosaint.</span></p>
<lb n="16903"/>
<lb n="16904"/><p><span>Bhí an uair sin istigh sa teampul, i gcimeád, ó</span>
<lb n="16905"/><span>aimsir Dháibhid, ana chruinniú d'armaibh breághtha, idir</span>
<lb n="16906"/><span>armaibh comhraic agus airm chosanta.  Do ceapadh lá</span>
<lb n="16907"/><span>chun an phriúnsa óig do chur i láthair daoine sa</span>
<lb n="16908"/><span>teampul agus an choróinn do chur air agus é</span>
<lb n="16909"/><span>d'admháil 'n-a rí.  Do cruinnigheadh sa teampul na</span>
<lb n="16910"/><span>fir a bhí dílis do'n rí óg.  Do thug Ióiada, an</span>
<lb n="16911"/><span>t-árdshagart, na h-airm amach agus chuir sé i lámhaibh</span>
<lb n="16912"/><span>na bhfear iad agus chuir sé na fir 'n-a seasamh, agus</span>
<lb n="16913"/><span>iad armtha, agus do líonadar an áit ó thaobh deas an</span>
<lb n="16914"/><span>teampuil go dtí taobh clé na h-altórach.  Ansan</span>
<lb n="16915"/><span>do tughadh amach mac an rí agus do cuireadh an</span>
<lb n="16916"/><span>choróinn ar a cheann agus an oíle bheannuighthe, agus</span>
<lb n="16917"/><span>do chuir na fir go léir liú suas agus dheineadar gáir-</span>
<lb n="16918"/><span>deachas i dtreó gur h-airigheadh mórthímpal lasmuich</span>
<lb n="16919"/><span>iad.  D'airigh Atalia an liúireach agus í istigh 'n-a tigh</span>
<lb n="16920"/><span>féin, istigh sa ríghtheaghlach a bhí i n-aice an teampuil.</span>
<lb n="16921"/><span>Siúd amach í agus siúd chun an teampuil í agus isteach</span>
<lb n="16922"/><span>ameasg na bhfear armtha.  D'fheuch sí suas i dtreó</span>
<lb n="16923"/><span>na h-altórach.  Chonaic sí an leanbh thuas 'n-a sheasamh</span>
<lb n="16924"/><span>agus an choróinn ar a cheann, agus na ceóltóirí agus</span>
<lb n="16925"/><span>na trúmpaí i n'aice, mar ba cheart a bheith le linn</span>
<lb n="16926"/><span>rí do choróinniú, agus na daoine go léir ag déanamh</span>
<lb n="16927"/><span>gáirdeachais.  “Feall! Feall!” ar sisi.  “Tógtar</span>
<lb n="16928"/><span>amach í,” arsa Ióiada, “lasmuich de'n teampul, agus</span>
<lb n="16929"/><span>aon fhear do leanfidh í, marbhuightear láithreach é, ach ná</span></p>
</div>
<pb n="556"/>
<div><lb n="16930"/><p><span>marbhuightear istigh anso í.”  Chuireadar a lámha uirthi</span>
<lb n="16931"/><span>agus do chuireadar amach í agus do marbhuigheadh í amuich.</span>
<lb n="16932"/><span>Ansan do rith na daoine go léir go dtí teampul Bhaal</span>
<lb n="16933"/><span>agus do sgartáladar é agus do briseadh an altóir a</span>
<lb n="16934"/><span>bhí ann agus íomhághtha Bhaal a bhí ann.</span></p>
<lb n="16935"/>
<lb n="16936"/><p><span>Ansan tháinig na fir armtha, na Cerití agus na Pheletí,</span>
<lb n="16937"/><span>agus thugadar leó amach as an dteampul an rí óg</span>
<lb n="16938"/><span>agus thugadar leó é go dtí an ríghtheaghlach agus chuir-</span>
<lb n="16939"/><span>eadar 'n-a shuidhe é i gcathaoir na rí, i gcathaoir ríoga</span>
<lb n="16940"/><span>Dháibhid.  Seacht mbliana dh'aois a bhí Ióas an uair sin.</span></p>
<lb n="16941"/>
<lb n="16942"/><p><span>CCXXXV.</span></p>
<lb n="16943"/>
<lb n="16944"/><p><span>IÓAS.</span></p>
<lb n="16945"/>
<lb n="16946"/><p><span>Seacht mbliana dh'aois a bhí Ióas nuair a deineadh</span>
<lb n="16947"/><span>rí dhe.  An fhaid a mhair Ióiada do dhein an rí óg a leas.</span>
<lb n="16948"/><span>Do ghlac sé cómhairle an árdshagairt Ióiada.  An fhaid</span>
<lb n="16949"/><span>a bhí an chómhacht ag Atalia do tugadh faillighe i ngnóthaíbh</span>
<lb n="16950"/><span>an teampuil mhóir.  Bhí an t-adhmad ag dreó ann</span>
<lb n="16951"/><span>agus a lán neithe ag tuitim as a chéile ann, agus gan</span>
<lb n="16952"/><span>aon duine ag déanamh aon chúraim de neithibh briste</span>
<lb n="16953"/><span>do shlánú ann ná de neithibh laga do neartú ann.</span>
<lb n="16954"/><span>Agus an t-airgead a theastóchadh chun aon deisiúcháin a</span>
<lb n="16955"/><span>dhéanamh air bhí sé imthighthe.  Bhí Atalia tar éis an</span>
<lb n="16956"/><span>airgid do leogaint amach ar íodalaibh agus ar</span>
<lb n="16957"/><span>theampul Bhaal.  Do labhair an rí óg leis na</span>
<lb n="16958"/><span>daoine agus do chuir sé ar a súilibh dóibh an gátar</span>
<lb n="16959"/><span>a bhí le h-airgead chun an teampuil do dheisiú agus</span>
<lb n="16960"/><span>do chur i dtreó agus do shlachtú.  Do chabhruigh an</span>
<lb n="16961"/><span>t-árdshagart, Ióiada, leis an rí.  Do thuig na</span>
<lb n="16962"/><span>daoine an gátar a bhí leis an obair agus do</span>
<lb n="16963"/><span>tháinig an t-airgead isteach.  Do dhein Ióiada bosga</span>
<lb n="16964"/><span>mór dúnta, agus chuir sé poll 'n-a bharr agus shocaruigh</span>
<lb n="16965"/><span>sé i n-aice an doruis é, ar láimh dheis gach duine a</span></p>
</div>
<pb n="557"/>
<div><lb n="16966"/><p><span>bheadh ag dul isteach sa teampul.  Do cuireadh isteach</span>
<lb n="16967"/><span>sa bhosga san gach ar tugadh d'airgead chun an teampuil.</span>
<lb n="16968"/><span>Nuair a fuaradh go raibh mórán airgid curtha isteach</span>
<lb n="16969"/><span>sa bhosga san tháinig an t-árdshagart agus cléireach</span>
<lb n="16970"/><span>an rí agus do h-osgaladh an bosga agus do tógadh</span>
<lb n="16971"/><span>agus do cómhairigheadh é.  Do cuireadh na ceárdaidhthe</span>
<lb n="16972"/><span>ag obair láithreach, na saoir agus na siú néirí agus</span>
<lb n="16973"/><span>lucht na gcloch do shnoighe agus na gcrann do leagadh</span>
<lb n="16974"/><span>agus do thabhairt ó sna coilltibh agus gach saghas lucht</span>
<lb n="16975"/><span>oibre d'ár oir dóibh chun cabhruighthe leó, agus do</span>
<lb n="16976"/><span>díoladh tuarastal leó as an airgead a bhí sa bhosga</span>
<lb n="16977"/><span>úd.</span></p>
<lb n="16978"/>
<lb n="16979"/><p><span>Bhí gach aon rud ag dul chun cinn go maith, ach an rí</span>
<lb n="16980"/><span>úd a bhí ar Shuíria, Hasael, do chrom sé ar an obair a</span>
<lb n="16981"/><span>dhéanamh adubairt Eliséus a dhéanfadh sé.  Do chruinnigh</span>
<lb n="16982"/><span>sé mór shluagh agus tháinig sé féin agus a mhór shluagh</span>
<lb n="16983"/><span>anoir go tír chlainne Israéil agus chrom sé ar an dtír</span>
<lb n="16984"/><span>do sgrios.  Tháinig sé go dtí cathair Get agus thóg sé an</span>
<lb n="16985"/><span>chathair sin.  Ansan thug sé aghaidh ar chathair Ierúsalem.</span>
<lb n="16986"/><span>Níor thuig Ióas go raibh ar a chumas slóighte do</span>
<lb n="16987"/><span>chruinniú agus cath do throid i gcoinnibh Hasael.  Isé</span>
<lb n="16988"/><span>rud a dhein sé 'ná na h-árthaí beannuighthe, árthaí óir</span>
<lb n="16989"/><span>agus árthaí airgid, agus neithe beannuighthe eile a bhí</span>
<lb n="16990"/><span>déanta d'ór nú d'airgead, iad go léir do chur i</span>
<lb n="16991"/><span>dteannta chéile agus iad do chur ag triall ar Hasael</span>
<lb n="16992"/><span>mar bhreib agus a iarraidh air imtheacht.  Do ghlac</span>
<lb n="16993"/><span>Hasael an bhreab agus d'imthigh sé.</span></p>
<lb n="16994"/>
<lb n="16995"/><p><span>An fhaid a mhair an t-árdshagart, Ióiada, bhí Ióas maith</span>
<lb n="16996"/><span>go leór mar rí.  Ach fuair Ióiada bás.  Ansan tháinig</span>
<lb n="16997"/><span>atharú ar Ióas.  Tháinig daoine 'n-a thímpal a thug cómhairle</span>
<lb n="16998"/><span>dhó agus ní h-ar mhaithe leis é ach ar mhaithe leó féin.</span>
<lb n="16999"/><span>Níor bh'fhada go raibh íodail curtha suas aige agus é 'ghá</span>
<lb n="17000"/><span>n-adhradh.  Bhí mac do Ióiada i n'árdshagart 'n-a dhiaidh.</span>
<lb n="17001"/><span>Chonaic sé an droch obair a bhí ag an rí 'á dhéanamh.</span>
<lb n="17002"/><span>Do labhair sé leis an rí agus le n-a lucht cómhairle</span>
<lb n="17003"/><span>agus chuir sé ar a súilibh dóibh an peaca a bhí acu 'á</span></p>
</div>
<pb n="558"/>
<div><lb n="17004"/><p><span>dhéanamh.  Do chuir cómhairle a leasa fearg ar an rí.</span>
<lb n="17005"/><span>Sacharias ab ainm do'n árdshagart.  D'órduigh an</span>
<lb n="17006"/><span>rí é chur chun báis mar gheall ar an ndeagh chómhairle.</span>
<lb n="17007"/><span>Do daoradh é chun báis.  Do gabhadh do chlochaibh ann idir</span>
<lb n="17008"/><span>an teampul agus an altóir.  Sin mar a dhein Ióas é le</span>
<lb n="17009"/><span>mac an fhir a dhein rí dhe féin.  Ach níor rith leis puinn</span>
<lb n="17010"/><span>eile aimsire.  Níor chimeád an bhreab úd Hasael sa</span>
<lb n="17011"/><span>bhaile abhfad.  Tháinig sé airís agus mór shluagh aige.</span>
<lb n="17012"/><span>Bhí na h-íodail ag Ióas.  Bhí mac Iehú 'n-a rí ar Shamaría</span>
<lb n="17013"/><span>agus é chómh h-olc le Iesabel i dtaobh na n-íodal.</span>
<lb n="17014"/><span>Bhí an phoibilidheacht chómh h-olc leis an dá rí.  Nuair a</span>
<lb n="17015"/><span>fuaradh go raibh an namhaid ag teacht anoir d'eirigh na</span>
<lb n="17016"/><span>mílte slógh de chlainn Israéil chun an namhad do throid.</span>
<lb n="17017"/><span>Do troideadh cath.  Níor sheasaimh an cath abhfad.  Do</span>
<lb n="17018"/><span>chuir beagán namhad ár agus dearg ruathar ar na mílte</span>
<lb n="17019"/><span>slógh de chlainn Israéil.  Bhí an Tighearna tar éis druim</span>
<lb n="17020"/><span>lámha thabhairt le slóightibh Israéil mar gheall ar na</span>
<lb n="17021"/><span>h-íodail agus mar gheall ar mharbhú an árdshagairt.</span></p>
<lb n="17022"/>
<lb n="17023"/><p><span>CCXXXVI.</span></p>
<lb n="17024"/>
<lb n="17025"/><p><span>IÓNAS.</span></p>
<lb n="17026"/>
<lb n="17027"/><p><span>Bhí Ióachas, mac Iehú, 'na rí ar Shamaría, agus bhí sé</span>
<lb n="17028"/><span>go h-olc agus bhí Hasael ag déanamh éirligh coitchianta</span>
<lb n="17029"/><span>ar chlainn Israéil.  Bhí Ióachas go h-olc, ach má bhí féin</span>
<lb n="17030"/><span>dhein sé an rud a dhein droch dhaoine nár bh'é uaireanta.</span>
<lb n="17031"/><span>Nuair a bhí an sgéal ag dul ró dhian air d'iarr sé</span>
<lb n="17032"/><span>cabhair ar Dhia.  Tháinig truagh ag an dTighearna dhó</span>
<lb n="17033"/><span>féin agus do'n chuid eile de chlainn Israéil a bhí d'á</span>
<lb n="17034"/><span>gcrádh agus d'á gclipe ag an namhaid.  Thug an</span>
<lb n="17035"/><span>Tighearna an buadh do Ióachas ach chómh luath agus a bhí</span>
<lb n="17036"/><span>buaidhte ar an namhaid aige d'iomphuigh sé féin agus</span>
<lb n="17037"/><span>na daoine ar na peacaíbh céadna airís.  Tá aon</span>
<lb n="17038"/><span>fhocal amháin sa Bhíobla ar na righthibh a bhí ar Israél</span></p>
</div>
<pb n="559"/>
<div><lb n="17039"/><p><span>i gcaitheamh na h-aimsire ó bhás Sholomoin anuas</span>
<lb n="17040"/><span>go dtí an braighdineas i mBaibilóin.  Deirtear</span>
<lb n="17041"/><span>i dtaobh gach rí acu, ach fothdhuine anois agus</span>
<lb n="17042"/><span>airís, “Bhí sé go h-olc.  Do shiubhluigh sé an cosán</span>
<lb n="17043"/><span>céadna a shiubhluigh Ierobóam, agus do chuir sé</span>
<lb n="17044"/><span>fhiachaint ar Israél an peaca dhéanamh, mar a</span>
<lb n="17045"/><span>dhein Ierobóam.”  Bhíodh cuid acu go maith ar feadh</span>
<lb n="17046"/><span>tamail, ach ní bhíodh sa tamal san go minic ac</span>
<lb n="17047"/><span>tamal beag.  Bhí rí acu san ar Israél nuair a bhí</span>
<lb n="17048"/><span>breóiteacht a bháis ar Eliséus.  Ióas ab ainm do'n</span>
<lb n="17049"/><span>rí sin.  D'airigh sé Eliséus a bheith breóite agus</span>
<lb n="17050"/><span>chuaidh sé 'ghá fheuchaint.  Nuair a chonaic sé Eliséus a</span>
<lb n="17051"/><span>bheith chómh lag do chrom sé ar ghol.</span></p>
<lb n="17052"/>
<lb n="17053"/><p><span>“Tabhair bogha agus saigheada anso chugham,” arsa</span>
<lb n="17054"/><span>Eliséus leis.  Do thug.  “Cuir do lámh ar an mbogha,”</span>
<lb n="17055"/><span>arsa Eliséus.  Do chuir.  Ansan do chuir Eliséus a</span>
<lb n="17056"/><span>lámh féin anuas ar láimh an rí.  “Osgail an fhinneóg a</span>
<lb n="17057"/><span>dh'fheuchan soir,” arsa Eliséus.  D'osgail.  “Lámhaigh</span>
<lb n="17058"/><span>saighead an fhinneóg san amach anois,” ars Eliséus.  Do</span>
<lb n="17059"/><span>lámhaigh.  Agus dubhairt Eliséus:  “Saighead fuasgalta</span>
<lb n="17060"/><span>an Tighearna, agus saighead fuasgalta ó Shuíria.</span>
<lb n="17061"/><span>Buailfir na Suíriánaigh i n-Aphec chun go n-ídeóchair</span>
<lb n="17062"/><span>iad.  Tóg na saigheada,” arsa Eliséus.  Do thóg.</span>
<lb n="17063"/><span>“Buail an talamh le saighid acu,” arsa Eliséus.</span>
<lb n="17064"/><span>Do bhuail sé buille ar an dtalamh.  Do bhuail</span>
<lb n="17065"/><span>sé an tarna buille.  Do bhuail sé an trímhad buille.</span>
<lb n="17066"/><span>Ansan do stad sé.  Tháinig fearg ar Eliséus.  “Ó!”</span>
<lb n="17067"/><span>ar seisean, “dá mbuailthá chúig bhuille, sé bhuille,</span>
<lb n="17068"/><span>seacht mbuillí, do bheithá ag buachtaint ar Shuíria go</span>
<lb n="17069"/><span>dtí go mbeadh sí ídighthe agat.  Anois ní bhuadhfir uirthi</span>
<lb n="17070"/><span>ach trí h-uaire.”  Níor bh'fhada 'n-a dhiaidh san go</span>
<lb n="17071"/><span>bhfuair Eliséus bás.  Do h-adhlacadh é.  Tháinig lucht</span>
<lb n="17072"/><span>foghla isteach sa tír an bhliain chéadna.  Do ráinigh</span>
<lb n="17073"/><span>go raibh daoine éigin agus corp acu le h-adhlacadh</span>
<lb n="17074"/><span>i n-aice na h-áite 'n-ar h-adhlacadh Eliséus.  Chonac-</span>
<lb n="17075"/><span>adar na foghluidhthe.  Tháinig sgannra ortha.  Do</span></p>
</div>
<pb n="560"/>
<div><lb n="17076"/><p><span>chaitheadar an corp isteach i dtuama a bhí sa n-áit.</span>
<lb n="17077"/><span>B'é sin tuama Eliséuis.  Chómh luath agus do</span>
<lb n="17078"/><span>theangmhuigh an corp le cnámhaibh Eliséuis d'eirigh an</span>
<lb n="17079"/><span>corp ó'n mbás.</span></p>
<lb n="17080"/>
<lb n="17081"/><p><span>Ní innstear aon fhocal eile dhúinn i dtaobh na</span>
<lb n="17082"/><span>mírbhúilte sin; ar mhair an duine a tógadh ó'n mbás,</span>
<lb n="17083"/><span>ar mair sé abhfad 'n-a dhiaidh san; ná cad a dhein an</span>
<lb n="17084"/><span>mhuinntir a chaith isteach i dtuama Eliséuis é; ná</span>
<lb n="17085"/><span>cad a dhein na foghluidhthe.  Ní innstear ach an mhír-</span>
<lb n="17086"/><span>bhúilt sin a dhein Eliséus tar éis a bháis féin.</span></p>
<lb n="17087"/>
<lb n="17088"/><p><span>Tímpal ocht gcéad blian agus caogad roim theacht</span>
<lb n="17089"/><span>an tSlánuightheóra iseadh do fuair Eliséus bás.  Tímpal</span>
<lb n="17090"/><span>deich mbliana fichid 'n-a dhiaidh san bhí fáig eile ann agus</span>
<lb n="17091"/><span>Iónas ab ainm dó.  Bhí cathair ana mhór an uair sin</span>
<lb n="17092"/><span>lastoir sa dúthaigh as a dtáinig Ábraham ar dtúis,</span>
<lb n="17093"/><span>agus as ar tugadh 'n-a dhiaidh san Rebecca anoir chun</span>
<lb n="17094"/><span>bheith 'n-a mnaoi ag Isaac mac Ábrahaim;  Ninebheh</span>
<lb n="17095"/><span>ab ainm di.  Bhí muinntir na catharach san go h-olc.</span>
<lb n="17096"/><span>Bhí peacaí móra leunmhara acu 'á dhéanamh i n-aghaidh</span>
<lb n="17097"/><span>dlighe Dé.  D'órduigh Dia do Iónas dul soir ar fad</span>
<lb n="17098"/><span>go dtí an chathair sin agus labhairt le muinntir na</span>
<lb n="17099"/><span>catharach agus a rádh leó go n-ídeófí an chathair tar éis</span>
<lb n="17100"/><span>dachad lá.  Ní raibh aon fhonn ar an bhfáig dul chómh</span>
<lb n="17101"/><span>fada soir.  Cheap sé go bhféadfadh sé imtheacht as a</span>
<lb n="17102"/><span>dhúthaigh féin agus go mb'fhéidir go bhféadfadh sé dul</span>
<lb n="17103"/><span>ó'n obair nár thaithn leis.  Chuaidh sé ar bórd loinge</span>
<lb n="17104"/><span>chun imthighthe.  Do ghluais an long.  D'eirigh stoirm.</span>
<lb n="17105"/><span>Bhí an long i gcontabhairt a báithte.  Bhí Iónas 'n-a</span>
<lb n="17106"/><span>chodhladh.  Do dhúisigh fuirean na loinge é.  D'innis sé</span>
<lb n="17107"/><span>dhóibh gur bh'é féin fé ndeár an stoirm, agus d'innis</span>
<lb n="17108"/><span>sé dhóibh cad a bhí déanta aige, agus d'iarr sé ortha é</span>
<lb n="17109"/><span>chaitheamh amach fé'n bpoll agus go mbeadh ciúnas acu.</span>
<lb n="17110"/><span>Do chaitheadar amach é.  Ach do shloigh míolmór é.  Do</span>
<lb n="17111"/><span>rug an míolmór leis é agus do chaith sé amach é ar</span>
<lb n="17112"/><span>thalamh tirim tar éis trí lá.  Thug sé aghaidh ar Ninebheh</span>
<lb n="17113"/><span>láithreach.  Bhí an leisge imthighthe dhe.</span>
<lb n="17114"/></p>
</div>
<pb n="561"/>
<div><lb n="17115"/><p><span>CCXXXVII.</span></p>
<lb n="17116"/>
<lb n="17117"/><p><span>NINEBHEH.</span></p>
<lb n="17118"/>
<lb n="17119"/><p><span>Nuair a dh'eirigh an stoirm tímpal ar an loing i</span>
<lb n="17120"/><span>n-a raibh Iónas bhí sé féin thíos i mbun na loinge agus</span>
<lb n="17121"/><span>é 'n-a chodladh.  Do buaileadh isteach i n-aigne na máir-</span>
<lb n="17122"/><span>néalach go raibh droch dhuine éigin ar an loing agus gur</span>
<lb n="17123"/><span>bh'é an droch dhuine sin fé ndeár an stoirm.  Do</span>
<lb n="17124"/><span>ghlaodar i láthair a chéile ar a raibh ar bórd na loinge.</span>
<lb n="17125"/><span>Ansan iseadh do fuaradar Iónas thíos agus é 'n-a</span>
<lb n="17126"/><span>chodladh.  Theastuigh uatha a dhéanamh amach cé fé ndeár</span>
<lb n="17127"/><span>an stoirm.  Chuireadar an cheist ar chrannaibh.  Do</span>
<lb n="17128"/><span>thuit an crann ar Iónas.  Ansan iseadh d'innis sé</span>
<lb n="17129"/><span>dhóibh gur bh'é féin fé ndeár an stoirm, agus d'iarr</span>
<lb n="17130"/><span>sé ortha é chaitheamh amach.  Do thuigeadar as a chainnt</span>
<lb n="17131"/><span>agus as an sgéal a dh'innis sé nár dhroch dhuine é,</span>
<lb n="17132"/><span>óir, dá mb'eadh ná beadh sé chómh tugtha chun báis a</span>
<lb n="17133"/><span>dh'fhághail i dtreó go saorfí iadsan.  Thugadar iarracht</span>
<lb n="17134"/><span>eile ar an loing d'oibriú i n-aghaidh na stoirme.  Ní</span>
<lb n="17135"/><span>raibh aon mhaith dhóibh ann; b'éigean dhóibh fé dheire a thoil</span>
<lb n="17136"/><span>a thabhairt dó agus é chaitheamh amach.  Ní túisge a chuaidh</span>
<lb n="17137"/><span>sé fé uisge 'ná mar a shloig an míolmór é.  Deir an</span>
<lb n="17138"/><span>cúntas atá againn air go raibh a chiall agus a mheabhair</span>
<lb n="17139"/><span>shaoghalta aige i gcaitheamh an trí lá a thug sé istigh i</span>
<lb n="17140"/><span>mbolg an éisg mhóir, agus d'á chómhartha san féin gur</span>
<lb n="17141"/><span>chúm sé dán breágh agus go raibh sé ag moladh Dé i</span>
<lb n="17142"/><span>gcaitheamh na h-aimsire.  Samhaltas ab eadh Iónas, i</span>
<lb n="17143"/><span>gcaitheamh na trí lá san a thug sé mar sin istigh sa</span>
<lb n="17144"/><span>n-iasg, ar ár Slánuightheóir, moladh go deó leis! agus</span>
<lb n="17145"/><span>an trí lá a thug sé sa n-uaigh, ó Aoine an Chéasta</span>
<lb n="17146"/><span>go dtí maidean Domhnaigh Chásga.</span></p>
<lb n="17147"/>
<lb n="17148"/><p><span>Tar éis trí lá do chaith an míolmór Iónas amach ar</span>
<lb n="17149"/><span>thalamh tirim éigin agus gan aon bhárthan air ach é 'n-a</span>
<lb n="17150"/><span>shaoghal agus 'n-a shláinte go láidir.  Do ghluais sé</span>
<lb n="17151"/><span>láithreach fé dhéin catharach Ninebheh.  Cathair ana mhór</span></p>
</div>
<pb n="562"/>
<div><lb n="17152"/><p><span>ab eadh í.  Bhí siubhal trí lá do dhuine de leithead innti.</span>
<lb n="17153"/><span>Do thosnuigh Iónas i dtaobh di agus bhí sé ag siubhal</span>
<lb n="17154"/><span>ar aghaidh tríthi agus i n-aghaidh gach cúpla ciscéim</span>
<lb n="17155"/><span>d'á siubhluigheadh sé deireadh sé go h-árd:  “Dachad lá</span>
<lb n="17156"/><span>eile agus dísgeófar an chathair seo Ninibheh!”  D'éist</span>
<lb n="17157"/><span>na daoine leis ar feadh tamail.  Bhídís ag cruinniú</span>
<lb n="17158"/><span>'n-a thímpal agus ag sgaipe agus ag cruinniú airís,</span>
<lb n="17159"/><span>agus eisean ag siubhal go breágh réidh tríd an gcathair</span>
<lb n="17160"/><span>agus an port céadna ar siubhal aige, go h-árd agus</span>
<lb n="17161"/><span>go ceólmhar agus go bagarthach.  Do chuir Dia fuinneamh</span>
<lb n="17162"/><span>éigin 'n-a ghlór i dtreó gur chuaidh na focail tríd an</span>
<lb n="17163"/><span>gcroidhe acu.  Tháinig sgannra ortha.  Chuimhnighdar go</span>
<lb n="17164"/><span>mb'fhéidir dá ndeinidís aithrighe go n-iompófí an íde</span>
<lb n="17165"/><span>uatha.  Ní deirtear go ndubhairt Iónas aon fhocal</span>
<lb n="17166"/><span>leó i dtaobh aithrighe.  Ní deirtear gur chuir sé aon</span>
<lb n="17167"/><span>atharú sa chainnt, ach gur lean sé ar na focalaibh</span>
<lb n="17168"/><span>céadna:  “Dachad lá eile agus dísgeófar an chathair</span>
<lb n="17169"/><span>seo Ninebheh!”  Bhí fhios acu go raibh na peacaí móra</span>
<lb n="17170"/><span>déanta acu.  Bhí fhios acu go raibh an íde tuillte acu.</span>
<lb n="17171"/><span>Bhí dachad lá de ré aithrighe 'á thabhairt dóibh.  Do</span>
<lb n="17172"/><span>buaileadh isteach 'n-a n-aigne ná raibh aon tslighe eile</span>
<lb n="17173"/><span>chun dul ó'n íde ach an aithrighe do dhéanamh.  Do</span>
<lb n="17174"/><span>buaileadh isteach i n-aigne an rí é.  Dhein sé dlighe</span>
<lb n="17175"/><span>'ghá órdú do gach aon duine, íseal agus uasal, trosgadh</span>
<lb n="17176"/><span>dhéanamh.  Do thosnuigh sé féin.  Chuir sé éadach</span>
<lb n="17177"/><span>ruainnigh uime agus chuir sé trosgadh dian air féin.</span>
<lb n="17178"/><span>Dhein na daoine go léir aithris ar an rí.  Chromadar</span>
<lb n="17179"/><span>ar an dtrosgadh dhéanamh agus ar bheith ag glaodhach</span>
<lb n="17180"/><span>go cruaidh ar an dTighearna agus 'á iarraidh air na</span>
<lb n="17181"/><span>peacaí móra a bhí déanta acu do mhaitheamh dóibh.</span>
<lb n="17182"/><span>Dheineadar an trosgadh chómh dian san agus an aithrighe</span>
<lb n="17183"/><span>chómh fírinneach san gur bh'é toil an Tighearna maitheamh</span>
<lb n="17184"/><span>dóibh.  B'é toil Dé an íde a bhí geallta do chosg</span>
<lb n="17185"/><span>agus an chathair do leogaint saor an uair sin.  Tháinig</span>
<lb n="17186"/><span>deire an dachad lá agus níor deineadh aon íde ar</span>
<lb n="17187"/><span>Ninebheh.</span>
<lb n="17188"/></p>
</div>
<pb n="563"/>
<div><lb n="17189"/><p><span>CCXXXVIII.</span></p>
<lb n="17190"/>
<lb n="17191"/><p><span>GRUAIM AR AN BHFÁIG.</span></p>
<lb n="17192"/>
<lb n="17193"/><p><span>Chonaic Iónas an t-atharú ag teacht ar mhuinntir</span>
<lb n="17194"/><span>catharach Ninebheh.  Chonaic sé an trosgadh 'á dhéanamh</span>
<lb n="17195"/><span>ag an uile dhuine, íseal agus uasal, óg agus aosta.</span>
<lb n="17196"/><span>Chonaic sé idir rí agus daoine ag gol go h-árd agus</span>
<lb n="17197"/><span>ag glaodhach ar Dhia na glóire 'ghá iarraidh air a bpeacaí</span>
<lb n="17198"/><span>do mhaitheamh dóibh, agus iad, sa n-am gcéadna, i ndeire</span>
<lb n="17199"/><span>an anama le h-easba bídh agus dighe, agus ná leogfadh</span>
<lb n="17200"/><span>an sgannra agus an dúil sa n-aithrighe dhóibh bia ná</span>
<lb n="17201"/><span>deoch do bhlaise.</span></p>
<lb n="17202"/>
<lb n="17203"/><p><span>Do thuig Iónas gur bh'é deire bheadh ar an dtrosgadh</span>
<lb n="17204"/><span>agus ar an ngol agus ar an aithrighe 'ná go maithfadh</span>
<lb n="17205"/><span>Dia dhóibh na peacaí a bhí déanta acu, pé olcas a bhí</span>
<lb n="17206"/><span>ionta.  Ní raibh aon mhearathal air i dtaobh an méid sin.</span>
<lb n="17207"/><span>Agus cad a thiocfadh as san?  Do thiocfadh go ndéarfí</span>
<lb n="17208"/><span>ins gach aon bhall gur bh'fháig gan eólus gur bh'eadh</span>
<lb n="17209"/><span>Iónas.  “Ó,” adéarfí, “fáig bréagach iseadh Iónas úd.</span>
<lb n="17210"/><span>Dubhairt sé, agus shiubhluigh sé tríd an gcathair ó thaobh</span>
<lb n="17211"/><span>taobh 'ghá dheimhniú dhúinn go dtí go raibh píoparnach i</span>
<lb n="17212"/><span>n-ár gcluasaibh ó bheith ag éisteacht leis, go ndísgeófí</span>
<lb n="17213"/><span>Ninebheh i gcionn dachadh lá.  Siniad an dachadh lá</span>
<lb n="17214"/><span>imthighthe agus gan dísgiú ná cuid de dhísgiú tagaithe</span>
<lb n="17215"/><span>ar Ninebheh!”</span></p>
<lb n="17216"/>
<lb n="17217"/><p><span>Bhí fhios aige go maith nár bh'iad na daoine a dhein an</span>
<lb n="17218"/><span>trosgadh do labharfadh ar an gcuma san, ach daoine</span>
<lb n="17219"/><span>nár bhain i n-aon chor leis an gcathair, agus nár bh'fhearr</span>
<lb n="17220"/><span>leó rud a thuitfadh amach, b'fhéidir, 'ná an dísgiú do</span>
<lb n="17221"/><span>theacht.  Bhí fhios aige go bhfaghadh sé droch ainm.  Tháinig</span>
<lb n="17222"/><span>ana ghruaim air.  Níor tháinig an dísgiú.  Bhí áthas ar</span>
<lb n="17223"/><span>mhuinntir na catharach.  Bhíodar buidheach de Dhia mar</span>
<lb n="17224"/><span>gheall air gur mhaith sé dhóibh.  Bhí ceapaithe acu gan</span>
<lb n="17225"/><span>fearg do chur airís air.  Bhíodar buidheach de'n fháig</span></p>
</div>
<pb n="564"/>
<div><lb n="17226"/><p><span>a thug an foláramh dóibh.  Ach bhí an ghruaim ar an</span>
<lb n="17227"/><span>bhfáig.  Bhí an droch ainm tagaithe air.  Bhí lucht na</span>
<lb n="17228"/><span>cúlchainnte 'ghá ghearradh cheana féin.  Iad ag magadh</span>
<lb n="17229"/><span>faoi agus ag gáirí uime, agus ag aithris ar an</span>
<lb n="17230"/><span>gcainnt uathbhásach úd a dhein sé:—  “Dachadh lá eile</span>
<lb n="17231"/><span>agus dísgeófar cathair Ninebheh,” agus iad ag cur</span>
<lb n="17232"/><span>an anama amach ag gáirí.  Bhí fhios aige go raibh</span>
<lb n="17233"/><span>masla i n-aghaidh Dé sa droch iompar san agus</span>
<lb n="17234"/><span>tháinig a leithéidh sin de ghruaim agus do bhuairt air</span>
<lb n="17235"/><span>gur iarr sé ar Dhia, dá mb'é a thoil naomhtha é, é</span>
<lb n="17236"/><span>bhreith as an saoghal.</span></p>
<lb n="17237"/>
<lb n="17238"/><p><span>D'imthigh sé amach as an gcathair agus chuaidh sé go</span>
<lb n="17239"/><span>dtí áit éigin i n-a bh'féadfadh sé bheith i n'aonar.  Fuair</span>
<lb n="17240"/><span>sé cúinne caothamhail.  Chuir sé suas rainnt ghéaga crann</span>
<lb n="17241"/><span>idir é agus an ghrian.  Bíon teas marbhuightheach sa ghréin</span>
<lb n="17242"/><span>ansúd thoir.  Ní raibh puinn cosanta in sna géagaibh.</span>
<lb n="17243"/><span>Ach i gcaitheamh na h-oidhche b'e toil an Tighearna gur</span>
<lb n="17244"/><span>fhás tor mór aidhneáin a chlúdaigh na géaga agus do</span>
<lb n="17245"/><span>choisg an ghrian go h-áluinn.  Bhí áthas mór ar an bhfáig.</span>
<lb n="17246"/><span>Ach an oidhche a bhí chughainn d'fheóch an tor aidhneáin</span>
<lb n="17247"/><span>agus bhí an sgáth imthighthe.  Tháinig an ghruaim airís</span>
<lb n="17248"/><span>ar an bhfáig agus d'iarr sé airís ar an dTighearna é</span>
<lb n="17249"/><span>bhreith leis as an saoghal.  B'é toil an Tighearna labhairt</span>
<lb n="17250"/><span>leis:— “Feuch,” ars an Tighearna leis, “tá buairt ana</span>
<lb n="17251"/><span>mhór ort-sa mar gheall air gur fheóch an tor aidhneáin.</span>
<lb n="17252"/><span>Ní tu a chuir ann an tor.  Ní bhfuarais aon phioc d'á</span>
<lb n="17253"/><span>dhuadh.  Agus tá buairt ort 'n-a dhiaidh.  Ní leogfá dhó</span>
<lb n="17254"/><span>feóchadh dá mbeadh leigheas agat air.  Nár chóir go</span>
<lb n="17255"/><span>dtuigfá gur mór agam-sa gan a bheith orm cathair</span>
<lb n="17256"/><span>mhór mar Ninebheh do dhísgiú agus go bhfuil breis</span>
<lb n="17257"/><span>agus fiche míle duine innti ná h-aithneóchadh a lámh</span>
<lb n="17258"/><span>dheas ó n-a láimh chlé.  Nách cóir dom trócaire do</span>
<lb n="17259"/><span>dhéanamh ortha san ó's féidir dom é?”</span></p>
<lb n="17260"/>
<lb n="17261"/><p><span>Níor dhein Iónas a thuille gearáin.</span>
<lb n="17262"/></p>
</div>
<pb n="565"/>
<div><lb n="17263"/><p><span>CCXXXIX.</span></p>
<lb n="17264"/>
<lb n="17265"/><p><span>SALMANASER.</span></p>
<lb n="17266"/>
<lb n="17267"/><p><span>Ó'n lá a deineadh rí ar Israél de Ierobóam, tar éis</span>
<lb n="17268"/><span>bháis do Sholomon níor dhein muinntir Shamaría, príomh</span>
<lb n="17269"/><span>chathair Israéil, aon nídh ach aimhleas dóibh féin agus d'á</span>
<lb n="17270"/><span>dtír, agus tháinig as san dóibh, ná raibh aon lá de'n</span>
<lb n="17271"/><span>rath ortha, go dtí, fé dheire, gur bh'é toil Dé go dtáinig</span>
<lb n="17272"/><span>rí cómhachtach ortha, ó'n ndúthaigh a bhí lastoir díobh, agus</span>
<lb n="17273"/><span>gur bhailigh sé i dteannta chéile iad agus thóg sé leis</span>
<lb n="17274"/><span>soir chun a thíre féin iad, agus gur chuir sé daoine ó'n</span>
<lb n="17275"/><span>áit thoir siar go dtí Samaría, agus gur ghlacadar seilbh</span>
<lb n="17276"/><span>sa chathair agus sa tír agus gur fhanadar ann.</span></p>
<lb n="17277"/>
<lb n="17278"/><p><span>An uair úd tar éis bháis Sholomoin, nuair a dhiúltuigh</span>
<lb n="17279"/><span>Robóam do chómhairle na seanóirí do ghlacadh, agus</span>
<lb n="17280"/><span>nuair a ghlac sé cómhairle na n-uasal óg, d'iompuigh</span>
<lb n="17281"/><span>deich treibh de'n dá threibh déag de chlainn Israéil 'n-a</span>
<lb n="17282"/><span>choinnibh agus dheineadar rí os a gcionn féin de Iero-</span>
<lb n="17283"/><span>bóam.  Bhí Samaría ag Ierobóam ansan mar phríomh-</span>
<lb n="17284"/><span>chathair agus bhí Ierúsalem ag Robóam mar phríomh-</span>
<lb n="17285"/><span>cathair.  Ansan iseadh dhein Ierobóam na gamhna óir</span>
<lb n="17286"/><span>mar dhéithibh, i dtreó go bhféadfadh sé a dhaoine féin do</span>
<lb n="17287"/><span>mhealladh ó dhul i n-aon chor go Ierúsalem ag déanamh</span>
<lb n="17288"/><span>gnóthaí creidimh.  As san amach Israélítigh a tugtí ar</span>
<lb n="17289"/><span>mhuinntir Shamaría, agus clann Iúda ar mhuinntir cathar-</span>
<lb n="17290"/><span>ach Ierúsalem, agus do tugtí rí Israéil ar an rí i</span>
<lb n="17291"/><span>Samaría agus rí Iúda ar an rí i Ierúsalem, chun cómh-</span>
<lb n="17292"/><span>gair cainnte.  Is mó an dúil a bhíodh ag muinntir Shamaría</span>
<lb n="17293"/><span>in sna déithibh fallsa 'ná mar a bhíodh ag muinntir Ierús-</span>
<lb n="17294"/><span>alem.  Ach do leathadh a droch shampla, agus nuair</span>
<lb n="17295"/><span>a bhíodh droch rí i Ierúsalem bhíodh na déithe fallsa</span>
<lb n="17296"/><span>ins gach cúinne sráide, agus bhídís istigh sa teampul</span>
<lb n="17297"/><span>mór féin.</span></p>
<lb n="17298"/>
<lb n="17299"/><p><span>Níor fhág san, ámhthac, gan daoine naomhtha, agus</span></p>
</div>
<pb n="566"/>
<div><lb n="17300"/><p><span>mórán acu, bheith le fághail sa dá chathair agus sa dá thír.</span>
<lb n="17301"/><span>Bhí Elias ann ar dtúis.  Ansan bhí Eliséus ann.  Agus</span>
<lb n="17302"/><span>ansan, nuair a bhí an díthchreideamh ag dul chun olcais</span>
<lb n="17303"/><span>ar fad, b'é toil Dé gur eirigh duine de sna fáigíbh ba</span>
<lb n="17304"/><span>mhó agus do b'uaisle dhíobh go léir, b'é sin Isáias.  Ar</span>
<lb n="17305"/><span>an gcuma san b'é toil an Tighearna aire mhaith a thabhairt</span>
<lb n="17306"/><span>do'n mhuinntir a bhí ag cimeád an chreidimh i n-aindeóin</span>
<lb n="17307"/><span>droch shampla agus droch chómhachta.  Agus sa n-am</span>
<lb n="17308"/><span>gcéadna, an mhuinntir ná déanfadh a leas, thug an</span>
<lb n="17309"/><span>Tighearna aire mhaith nách a gan fhios dóibh a dhéanfidís</span>
<lb n="17310"/><span>a n-aimhleas.  Bhíodh na fáigí coitchianta ag labhairt go</span>
<lb n="17311"/><span>h-árd leó 'ghá innsint dóibh cad a bhí le h-imtheacht</span>
<lb n="17312"/><span>ortha mara gcuiridís uatha an droch obair agus na</span>
<lb n="17313"/><span>déite fallsa.  D'innseadar dóibh go minic an focal</span>
<lb n="17314"/><span>deirineach adubhairt Maois le clainn Israéil, díreach</span>
<lb n="17315"/><span>nuair a bhíodar chun teacht thar Iórdan anoir, isteach</span>
<lb n="17316"/><span>sa talamh a bhí geallta dhóibh.  Dubhairt sé leó go raibh</span>
<lb n="17317"/><span>geinte líonmhara láidire cómhachtacha ag an dTighearna</span>
<lb n="17318"/><span>'á chur a' seilbh na tíre sin chun na sealbha thabhairt</span>
<lb n="17319"/><span>dóibh, agus dá n-iompuighdís ó'n dTighearna go</span>
<lb n="17320"/><span>gcuirfadh an Tighearna a' seilbh na tíre iad féin ar</span>
<lb n="17321"/><span>an gcuma gcéadna.</span></p>
<lb n="17322"/>
<lb n="17323"/><p><span>Níor bh'fhada gur thuit an nídh sin díreach amach i dtaobh</span>
<lb n="17324"/><span>na coda de chlainn Israéil a bhí i Samaría agus sa tír</span>
<lb n="17325"/><span>a bhain leis an gcathair sin.  Bhí rí d'ár bh'ainm Osé</span>
<lb n="17326"/><span>ar Israél, i Samaría.  Tháinig Salmanaser, rí Assuíria,</span>
<lb n="17327"/><span>anoir agus mór shluagh aige.  Thug sé aghaidh ar Osé</span>
<lb n="17328"/><span>agus bhuaidh sé air.  Do leog sé dhó fanmhaint 'n-a rí ach</span>
<lb n="17329"/><span>cáin do dhíol leis féin.  Do dhíol Osé an cháin ar feadh</span>
<lb n="17330"/><span>tamail; ansan d'eirigh sé i gcoinnibh Shalmanaser.</span>
<lb n="17331"/><span>Tháinig Salmanaser airís agus do imdhruid sé cathair</span>
<lb n="17332"/><span>Shamaría.  Do seashaimh an chathair 'n-a choinnibh ar feadh</span>
<lb n="17333"/><span>trí mblian.  Ansan do thóg sé an chathair.  Ansan do</span>
<lb n="17334"/><span>bhailigh sé muinntir na catharach agus muinntir na tíre</span>
<lb n="17335"/><span>i dteannta chéile agus thóg sé leis soir iad chun a thíre</span>
<lb n="17336"/><span>féin agus chuir sé uaidh anoir daoine ó'n dtír thoir chun</span></p>
</div>
<pb n="567"/>
<div><lb n="17337"/><p><span>na tíre thiar d'áitreabh.  Na daoine do rugadh soir</span>
<lb n="17338"/><span>d'fhanadar thoir.  Níor thánadar thar n-ais riamh ó shin.</span>
<lb n="17339"/><span>Do leathadar ar fuaid na tíre thoir go dtí go rabhadar</span>
<lb n="17340"/><span>imthighthe gan tuairisg.  Ní'l de thrácht ó shin ortha ach</span>
<lb n="17341"/><span>gur bh'shin iad an deich treibh atá imthighthe gan tuairisg</span>
<lb n="17342"/><span>as an dá threibh déag de chlainn Israéil.</span></p>
<lb n="17343"/>
<lb n="17344"/><p><span>CCXL.</span></p>
<lb n="17345"/>
<lb n="17346"/><p><span>TOBIAS.</span></p>
<lb n="17347"/>
<lb n="17348"/><p><span>Nuair a rug Salmanaser leis soir chun a thíre féin</span>
<lb n="17349"/><span>a raibh de chlainn Israéil i Samaría agus sa tír a bhí ag</span>
<lb n="17350"/><span>gabháil leis an gcathair sin, do rug sé leis, gan amhras,</span>
<lb n="17351"/><span>rainnt daoine fóghanta chómh maith le n-a lán droch</span>
<lb n="17352"/><span>dhaoine.  Bhí an phoibilidheacht ag adhradh na ndéithe</span>
<lb n="17353"/><span>fallsa, go h-áirithe ag adhradh na ngamhan óir úd a chuir</span>
<lb n="17354"/><span>Ierobóam suas.  Ach bhí daoine sa chathair sin nár chrom</span>
<lb n="17355"/><span>glúin riamh chun na ngamhan san ná chun aon déithe fallsa</span>
<lb n="17356"/><span>eile, ach do théidheadh ódheas go dtí cathair Ierúsalem</span>
<lb n="17357"/><span>nuair a thagadh an t-am i gcomhnuidhe, chun Dia d'adhradh</span>
<lb n="17358"/><span>mar a bhí órduighthe i ndlighe Mhaoise.</span></p>
<lb n="17359"/>
<lb n="17360"/><p><span>Bhí aoinne amháin de sna daoine fóghanta san agus</span>
<lb n="17361"/><span>Tobias ab ainm dó.  Fear macánta díreach diadha ab</span>
<lb n="17362"/><span>eadh é.  Do chómhlíonadh sé dlighe Dé go coínsiasach</span>
<lb n="17363"/><span>fé mar a thagadh an tráth chun a cómhlíonta, agus do</span>
<lb n="17364"/><span>chaitheadh sé a bheatha do réir na dlighe, ní h-amháin nuair</span>
<lb n="17365"/><span>a bhíodh sé i gcathair Ierúsalem ag déanamh gnóthaí an</span>
<lb n="17366"/><span>chreidimh ach i gcaitheamh na bliana go léir nuair a bhíodh</span>
<lb n="17367"/><span>sé sa bhaile i Samaría.</span></p>
<lb n="17368"/>
<lb n="17369"/><p><span>Do rugadh soir go h-Assuíria é i dteannta na coda</span>
<lb n="17370"/><span>eile de mhuinntir Shamaría.  Nuair a bhí sé sa dúthaigh</span>
<lb n="17371"/><span>thoir do chaith sé a bheatha díreach mar a chaith sé í laistiar,</span>
<lb n="17372"/><span>go macánta díreach.  Níor bh'fhada gur thug muinntir</span>
<lb n="17373"/><span>na tíre thoir fé ndeara é.  Chonacadar cad é an saghas</span></p>
</div>
<pb n="568"/>
<div><lb n="17374"/><p><span>é agus tháinig ana uraim acu dhó agus ana iontaoibh</span>
<lb n="17375"/><span>acu as.  Do h-innseadh do'n rí cad é an saghas é.  Gur</span>
<lb n="17376"/><span>bh'fhear é ná déanfadh eugcóir ar aon duine agus do</span>
<lb n="17377"/><span>dhéanfadh gníomh deagh chómharsanachta ar Assuíriánach</span>
<lb n="17378"/><span>chómh luath díreach agus dhéanfad sé ar Israélíteach</span>
<lb n="17379"/><span>é nuair a chífadh sé gádh leis.  Do thaithn san leis an rí</span>
<lb n="17380"/><span>agus do tháinig as gur thug an rí do Thobias cead gluais-</span>
<lb n="17381"/><span>te ar fuaid na tíre thoir pé treó 'n-ar mhaith leis é.</span>
<lb n="17382"/><span>Nuair a thuig sé go mbíodh Tobias ag déanamh tairbhthe</span>
<lb n="17383"/><span>d'aoinne de'n mhuinntir thoir a bhíodh 'n-a ghátar, chómh</span>
<lb n="17384"/><span>maith agus dhéanfadh sé do dhuine d'á mhuinntir féin,</span>
<lb n="17385"/><span>thug sé a dhóithin airgid dó, i dtreó go mbeadh ar a</span>
<lb n="17386"/><span>chumas an mhaith do dhéanamh, ó bhí an fonn air chun a</span>
<lb n="17387"/><span>dhéanta.  Shiubhluigheadh sé a lán lastoir ach i Ninebheh</span>
<lb n="17388"/><span>ba mhó a dheineadh sé cómhnuidhe.</span></p>
<lb n="17389"/>
<lb n="17390"/><p><span>'N-a shiubhaltaibh dó tríd an ndúthaigh tháinig sé go dtí</span>
<lb n="17391"/><span>baile ar a dtugtí Rages, baile i dtír na Médach.</span>
<lb n="17392"/><span>Do casadh air sa bhaile sin duine bocht gur bh'ainm dó</span>
<lb n="17393"/><span>Gabélus.  Israélíteach ab eadh é, agus de threibh Nephtalí</span>
<lb n="17394"/><span>ab eadh é.  De'n treibh chéadna san ab eadh Tobias féin.</span>
<lb n="17395"/><span>Bhí Gabélus i bpúnc cruaidh.  Bhí easba airgid air agus</span>
<lb n="17396"/><span>ní raibh aon fhághail aige ar an airgead.  Deich talaint</span>
<lb n="17397"/><span>airgid a dhéanfadh a ghnó agus ní raibh aon fhághail aige</span>
<lb n="17398"/><span>ar an oiread san.  Thug Tobias an t-airgead dó agus</span>
<lb n="17399"/><span>thug seisean admháil fé n-a láimh sa n-airgead do Thobias.</span>
<lb n="17400"/><span>Do stad an méid sin gnótha ar an áith sin an uair sin.</span></p>
<lb n="17401"/>
<lb n="17402"/><p><span>Bhí mac ag Tobias agus Tobias ab ainm do'n mhac,</span>
<lb n="17403"/><span>leis, Tobias óg.  Do mhúin an t-athair a chreideamh go</span>
<lb n="17404"/><span>maith do'n mhac agus do ghlac an mac an múine go maith.</span>
<lb n="17405"/><span>Bhí an mac chómh macánta chómh díreach leis an athair,</span>
<lb n="17406"/><span>agus fé mar a bhí sé ag eirighe suas do thug na daoine</span>
<lb n="17407"/><span>go léir fé ndeara a fheabhas, agus deiridís gur bh'é</span>
<lb n="17408"/><span>mac ab athaireamhla é d'á bhfeacadar riamh, ní h-amháin</span>
<lb n="17409"/><span>'n-a phearsain ach 'n-a mheón agus i n'aigne, leis.</span></p>
<lb n="17410"/>
<lb n="17411"/><p><span>Bhí an sgéal go maith ag an dtriúr, ag Tobias óg</span>
<lb n="17412"/><span>agus agá athair agus agá mháthair, an fhaid a mhair an rí</span></p>
</div>
<pb n="569"/>
<div><lb n="17413"/><p><span>Salmanaser.  Ach do fuair Salmanaser bás agus</span>
<lb n="17414"/><span>tháinig Sennacherib 'n-a dhiaidh 'n-a rí.  Bhí an rí sin ag</span>
<lb n="17415"/><span>cur cogaidh ar chathair Ierúsalem agus do chuir an</span>
<lb n="17416"/><span>Tighearna aingeal uaidh chun slóighte an rí d'ídiú.  Do</span>
<lb n="17417"/><span>chonaic Sennacherib, um thráthnóna, a mhór shluagh</span>
<lb n="17418"/><span>áluinn ar aghaidh catharach Ierúsalem amach agus bhí sé</span>
<lb n="17419"/><span>lán deimhnightheach ná raibh aige le déanamh ar maidin</span>
<lb n="17420"/><span>amáireach a bhí chughainn ach bualadh isteach agus an chathair</span>
<lb n="17421"/><span>do thógaint.  Bhí céad ocht ndeich a cúig de mhíltibh fear</span>
<lb n="17422"/><span>aige (185,000).  Nuair eirigh sé ar maidin agus d'fheuch</span>
<lb n="17423"/><span>sé ar a shluagh isé rud a bhí aige 'ná céad ocht ndeich a</span>
<lb n="17424"/><span>cúig de mhíltibh corp.  D'imthigh sé soir abhaile agus</span>
<lb n="17425"/><span>chrom sé ar a dhroch aigne d'imirt ar na h-Israélíteachaibh</span>
<lb n="17426"/><span>bochta a bhí thoir i mbraighdineas aige.</span></p>
<lb n="17427"/>
<lb n="17428"/><p><span>CCXLI.</span></p>
<lb n="17429"/>
<lb n="17430"/><p><span>TOBIAS 'N-A DHALL.</span></p>
<lb n="17431"/>
<lb n="17432"/><p><span>Nuair a chuaidh Sennacherib soir abhaile chun a</span>
<lb n="17433"/><span>thíre féin, tar éis céad ocht ndeich a cúig de</span>
<lb n="17434"/><span>mhíltibh corp a dh'fhágáilt 'n-a dhiaidh sínte lasmuich</span>
<lb n="17435"/><span>de chathair Ierúsalem, bhí, gan amhras, croidhe</span>
<lb n="17436"/><span>cráidhte aige.  Bhí fhios aige go maith gur le</span>
<lb n="17437"/><span>cómhacht Dé chlainne Israéil a tháinig an bás</span>
<lb n="17438"/><span>mírbhúilteach san ar a mhór shluagh i n-aon oidhche</span>
<lb n="17439"/><span>amháin.  Ach i n-inead é féin d'umhlú agus an Chómhacht</span>
<lb n="17440"/><span>d'admháil is amhlaidh a thug sé srian d'á fheirg agus d'á</span>
<lb n="17441"/><span>mhiosgais.  Tháinig fuath malluighthe aige, ní h-amháin</span>
<lb n="17442"/><span>do'n chuid de chlainn Israéil a bhí istigh i gcathair Ierús-</span>
<lb n="17443"/><span>alem nuair a deineadh an t-éirleach ar a mhórshluagh,</span>
<lb n="17444"/><span>ach do chlainn Israéil go léir, amuich agus i mbaile.</span>
<lb n="17445"/><span>Do chrom sé láithreach ar a mhiosgais a dh'imirt ar an</span>
<lb n="17446"/><span>gcuid de chlainn Israéil a bhí aige thoir i mbraighdineas.</span>
<lb n="17447"/></p>
</div>
<pb n="570"/>
<div><lb n="17448"/><p><span>Nuair is maith le droch rí tíorántacht a dhéanamh ní</span>
<lb n="17449"/><span>bhíon sé choidhche gan a dhóithin mór aige do sheirbhíseachaibh</span>
<lb n="17450"/><span>umhala chun a dhroch thoile do chur i bhfeidhm dó go fonn-</span>
<lb n="17451"/><span>mhar.  Do fuair Sennacherib iad tiugh, agus do thuig-</span>
<lb n="17452"/><span>eadar an rud a thaithn leis.  Do thuigeadar an fuath a</span>
<lb n="17453"/><span>bhí aige do sna h-Israélítigh bhochta a bhí sa tír agus do</span>
<lb n="17454"/><span>chromadar ar na h-Israélíthigh do robháil agus do</span>
<lb n="17455"/><span>mharbhú.  B'éigean do Thobias teiche a' Ninebheh le n-a</span>
<lb n="17456"/><span>anam.  Ach pé áit 'n-a mbíodh sé bhíodh sé ag déanamh a</span>
<lb n="17457"/><span>dhíthil do sna h-Israélítigh a bhíodh i gcruadhchás tré</span>
<lb n="17458"/><span>thíorántacht Sennacherib.  Do marbhuightí iad agus do</span>
<lb n="17459"/><span>fágtí a gcuirp gan adhlacadh ar na bóithribh agus ar</span>
<lb n="17460"/><span>na bántaibh.  Dheineadh Tobias na cuirp sin a dh'adhlacadh</span>
<lb n="17461"/><span>fé mar fhéadadh sé teacht ortha.  D'airigh an rí go ndein-</span>
<lb n="17462"/><span>eadh.  Thug sé órdú uaidh Tobias féin do chur chun báis</span>
<lb n="17463"/><span>agus a chuid do thógaint.  B'éigean dó é féin a chimeád</span>
<lb n="17464"/><span>i bhfolach ní b'fhearr.  Ach bhí cáirde maithe aige ameasg</span>
<lb n="17465"/><span>muinntir an rí féin.  Níor chuaidh a dheagh chómharsanacht</span>
<lb n="17466"/><span>gan a tuarastal.  Ach níor mhair an rí abhfad.  Fuair</span>
<lb n="17467"/><span>sé bás agus bhí an saoghal go maith ag Tobias airís.</span>
<lb n="17468"/><span>Do tugadh a chuid thar n-ais dó, agus a shean áit cómh-</span>
<lb n="17469"/><span>nuighthe.  Níor stad an eugcóir ar na h-Israélítigh,</span>
<lb n="17470"/><span>ámhthach.  Bhí cáirde ar dínnéar ag Tobias lá.  I lár an</span>
<lb n="17471"/><span>dínnéir do rith duine isteach agus dubhairt sé gur</span>
<lb n="17472"/><span>marbhuigheadh Israélíteach amuich ar an mbóthar an uair</span>
<lb n="17473"/><span>sin díreach.  D'eirigh Tobias ó'n mbórd agus d'imthigh</span>
<lb n="17474"/><span>sé amach agus thug sé leis isteach an duine marbh agus</span>
<lb n="17475"/><span>chuir sé i n-áit fé leith istigh é agus nuair a tháinig an</span>
<lb n="17476"/><span>oidhche do rug sé leis an corp agus d'adhlaic sé é mar</span>
<lb n="17477"/><span>ba cheart.  Dubhairt a cháirde leis go raibh eugcóir aige</span>
<lb n="17478"/><span>'á dhéanamh air féin, go raibh sé 'ghá chur féin i gcon-</span>
<lb n="17479"/><span>tabhairt agus nár cheart dó é, tar éis an anaithe a bhí</span>
<lb n="17480"/><span>fághalta aige beagán aimsire roimis sin.  Dubhairt</span>
<lb n="17481"/><span>sé leó nár cheart do dhuine géille d'eagla daoine</span>
<lb n="17482"/><span>roim eagla Dé, agus nár cheart corp a dh'fhágaint gan</span>
<lb n="17483"/><span>adhlacadh pé rud adéarfadh aoinne.</span>
<lb n="17484"/></p>
</div>
<pb n="571"/>
<div><lb n="17485"/><p><span>Do lean sé ag déanamh na maitheasa ach níor bh'fhada</span>
<lb n="17486"/><span>gur bh'é toil Dé go dtáinig mífhoirtiún mhór air.  Do</span>
<lb n="17487"/><span>shín sé lá lasmuich d'á thigh i n-aice an fhalla agus do</span>
<lb n="17488"/><span>thuit a chodladh air.  Do thárla go raibh nead déanta ag</span>
<lb n="17489"/><span>fáinleóig thuas fé sgeimhil an tighe, ag bara an fhalla,</span>
<lb n="17490"/><span>díreach ar aghaidh a chinn suas.  Do thuit cuid de shalachar</span>
<lb n="17491"/><span>an éin anuas agus é bog teith, agus ar ádhmharaighe an</span>
<lb n="17492"/><span>tsaoghail, ní h-eadh ach ar mhí-ádhmharaighe an tsaoghail,</span>
<lb n="17493"/><span>cá dtuitfadh an salachar ach ar shúilibh an duine agus é</span>
<lb n="17494"/><span>'n-a chodladh.  Chuaidh cuid d'uisge an tsalachair isteach</span>
<lb n="17495"/><span>in sna súilibh agus níor fhág sé aon léas radhairc ionta.</span>
<lb n="17496"/><span>D'eirigh Tobias agus bhí sé 'n-a dhall.  Ba mhór an tiobaist</span>
<lb n="17497"/><span>é.  Bhí an duine bocht go buartha agus go brónach.  Ach</span>
<lb n="17498"/><span>bhí sé sásta le toil Dé.  Do ghaibh sé le n-ais an cruadhtan</span>
<lb n="17499"/><span>san agus d'fhuilig sé é agus thug sé suas do Dhia é mar</span>
<lb n="17500"/><span>shásamh i bpeacaíbh a shaoghail.  Ansan, nuair nár fágadh</span>
<lb n="17501"/><span>ar a chumas bheith ag déanamh a thuille tairbhthe ar an</span>
<lb n="17502"/><span>saoghal so, bhíodh sé 'ghá iarraidh ar an dTighearna é</span>
<lb n="17503"/><span>bhreith as an saoghal, dá mb'é a thoil naomhtha é, agus</span>
<lb n="17504"/><span>suaineas an tsaoghail eile thabhairt dó.</span></p>
<lb n="17505"/>
<lb n="17506"/><p><span>Anna ab ainm d'á mhnaoi.  Bhíodar ana dhealbh an</span>
<lb n="17507"/><span>uair sin.  Le bainistighe do chuir an bhean oiread airgid</span>
<lb n="17508"/><span>le chéile agus do cheannaigh mionán gabhair.  Cheannaigh</span>
<lb n="17509"/><span>sí an mionán.  Bhí Tobias gan radharc agus do tháinig an</span>
<lb n="17510"/><span>mionán a gan fhios dó.  Ach amach sa n-oidhche d'airigh sé</span>
<lb n="17511"/><span>an mionán ag meigiolaigh.  Tháinig eagla air go</span>
<lb n="17512"/><span>mb'fhéidir gur b'amhlaidh a guideadh é.  D'fhiafraigh sé</span>
<lb n="17513"/><span>d'á mhnaoi ar bh'amhlaidh.  Tháinig fearg uirthi agus</span>
<lb n="17514"/><span>thug sí a lán droch chainnte dhó.  Ar nós Ióib do dhein</span>
<lb n="17515"/><span>sé an fhoidhne.  Ach d'iarr sé airís ar an dTighearna, dá</span>
<lb n="17516"/><span>mb'é a thoil naomhtha é, é bhreith as an saoghal.</span>
<lb n="17517"/></p>
</div>
<pb n="572"/>
<div><lb n="17518"/><p><span>CCXLII.</span></p>
<lb n="17519"/>
<lb n="17520"/><p><span>ÓGÁNACH IASACHTA.</span></p>
<lb n="17521"/>
<lb n="17522"/><p><span>Nuair a bhí Tobias bocht 'n-a dhall agus é 'ghá iarraidh</span>
<lb n="17523"/><span>ar an dTighearna é thógaint chuige féin as an saoghal</span>
<lb n="17524"/><span>dá mb'é a thoil naomhtha é, do buaileadh isteach i n' aigne</span>
<lb n="17525"/><span>go raibh gach aon deabhramh go n-éisteadh an Tighearna</span>
<lb n="17526"/><span>le n-a ghuidhe agus ná raibh puinn eile aimsire aige le</span>
<lb n="17527"/><span>caitheamh ar an saoghal so.  Ansan do chuimhnigh sé ar</span>
<lb n="17528"/><span>a mhac agus ar an airgead úd a thug sé ar iasacht do</span>
<lb n="17529"/><span>Ghabélus.  Ba mhaith leis an t-airgead san a dh'fhághail</span>
<lb n="17530"/><span>thar n-ais i dtreó go bhféadfadh sé é fhágáilt agá mhac,</span>
<lb n="17531"/><span>dá mb'é toil an Tighearna éisteacht le n-a ghuidhe agus</span>
<lb n="17532"/><span>é thógaint as an saoghal.  Ach conus a bheadh an t-airgead</span>
<lb n="17533"/><span>thar n-ais aige?  B'shiní an cheist.  Ní fhéadfadh sé féin</span>
<lb n="17534"/><span>dul go dtí Rages, an áit 'n-a raibh Gabélus 'n-a chómh-</span>
<lb n="17535"/><span>nuidhe.  Ní fhéadfadh an mac dul ann mar ní raibh eólus</span>
<lb n="17536"/><span>na slighe aige.  Ní raibh le déanamh ach dul agus a iarraidh</span>
<lb n="17537"/><span>ar chómharsain éigin go raibh eólus na slighe aige dul</span>
<lb n="17538"/><span>ann i n-aonfheacht leis an mac.  Do ghlaoidh sé chuige</span>
<lb n="17539"/><span>a mhac agus d'innis sé dhó cad a bhí ar a aigne.</span></p>
<lb n="17540"/>
<lb n="17541"/><p><span>“Isé mo thuairim láidir, a mhic,” ar seisean, “go</span>
<lb n="17542"/><span>bhfuil mo thréimhse ar an saoghal so geall le bheith caithte.</span>
<lb n="17543"/><span>Ní miste liom é bheith caithte, mar ní'l ar mo chumas</span>
<lb n="17544"/><span>a thuille tairbhthe dhéanamh ar an saoghal so.  B'fhéidir</span>
<lb n="17545"/><span>gur chun mé chur ag cuimhneamh ar an saoghal eile agus</span>
<lb n="17546"/><span>chun go n-ullmhóchainn me féin 'n-a chóir gur b'eadh do</span>
<lb n="17547"/><span>cheaduigh an Tighearna an méid úd a dh'imtheacht orm, i</span>
<lb n="17548"/><span>dtreó nuair a stadfadh radharc an tsaoghail seo dhom</span>
<lb n="17549"/><span>gur bh'fhearrde a chuimhneóchainn ar an dTighearna</span>
<lb n="17550"/><span>agus ar an saoghal eile.  Nuair a bhead-sa imthighthe</span>
<lb n="17551"/><span>tabhair-se aire mhaith dod' mháthair.  Bíodh eagla an</span>
<lb n="17552"/><span>Tighearna ort i gcómhnuidhe.  Seachain uabhar agus</span>
<lb n="17553"/><span>drúis agus gach sórd peacaí.  Tabhair déirc do</span></p>
</div>
<pb n="573"/>
<div><lb n="17554"/><p><span>sna bochtaibh.  Bí dílis ad' úrnuighthibh.  Agus a</span>
<lb n="17555"/><span>leithéid seo, a mhic,” ar seisean.  Ansan d'innis</span>
<lb n="17556"/><span>sé dhó i dtaobh an airgid a bhí aige ar Ghabélus, rud</span>
<lb n="17557"/><span>nár innis sé riamh dó go dtí san.  “Agus ba mhaith</span>
<lb n="17558"/><span>liom go mbeadh an t-airgead san agat-sa.  Tá an</span>
<lb n="17559"/><span>admháil agam anso agus tabharfad duit í agus</span>
<lb n="17560"/><span>féadfir féin dul agus an t-airgead a dh'fhághail.</span>
<lb n="17561"/><span>Ní'l eólus na slighe agat.  D'á bhrígh sin caithfir</span>
<lb n="17562"/><span>dul amach agus feuchaint a' bhféadfá aon chómharsa</span>
<lb n="17563"/><span>d'fhághail go bhfuil an t-eólus aige agus do raghadh</span>
<lb n="17564"/><span>leat.  Ní bheidh bac ort é dhíol as a thrioblóid nuair</span>
<lb n="17565"/><span>a gheóbhair an t-airgead.”</span></p>
<lb n="17566"/>
<lb n="17567"/><p><span>D'imthigh Tobias óg amach ag lorg an ghiolla.  Ní</span>
<lb n="17568"/><span>raibh sé imthighthe abhfad ó'n dtigh nuair a bhuail uime</span>
<lb n="17569"/><span>fear breágh dathamhail óg go raibh deabhramh</span>
<lb n="17570"/><span>creideamhnach air, agus é gleusta fé mar a bheadh sé</span>
<lb n="17571"/><span>ag dul ar aistear.  Chuireadar stró ar a chéile.</span>
<lb n="17572"/><span>Tar éis cúpla focal cainnte d'innis Tobias óg do'n</span>
<lb n="17573"/><span>ógánach iasachta go raibh sé féin, leis, ag dul ar</span>
<lb n="17574"/><span>aistear go tír na Médach, agus toisg gan eólus</span>
<lb n="17575"/><span>na slighe a bheith aige go raibh sé ag dul ag lorg</span>
<lb n="17576"/><span>giolla.</span></p>
<lb n="17577"/>
<lb n="17578"/><p><span>“Is chun na tíre sin na Médach atá mo thriall-sa</span>
<lb n="17579"/><span>anois,” arsan t-ógánach iasachta, “chun an bhaile</span>
<lb n="17580"/><span>ar a dtugtar Rages.”</span></p>
<lb n="17581"/>
<lb n="17582"/><p><span>“B'fhéidir go bhfuil mo ghiolla fághalta agam,”</span>
<lb n="17583"/><span>arsa Tobias óg.  “Ar mhiste leat a dh'innsint dom cé</span>
<lb n="17584"/><span>h-é thu?  Tobias is ainm domh-sa agus Tobias is</span>
<lb n="17585"/><span>ainm dom' athair.”</span></p>
<lb n="17586"/>
<lb n="17587"/><p><span>“Tá aithne agam ar t-athair,” arsan t-ógánach,</span>
<lb n="17588"/><span>“Israélíteach iseadh me,” ar seisean.  “Chonac t-athair</span>
<lb n="17589"/><span>i Rages uair.”  “Tar isteach go bhfeicir anois é, má</span>
<lb n="17590"/><span>'sé do thoil é,” arsa Tobias óg.  Chuaidh sé isteach.  Do</span>
<lb n="17591"/><span>fuaradh go raibh aithne mhaith aige ar Ghabélus agus go</span>
<lb n="17592"/><span>bhféadfadh Tobias óg dul i n-aonfheacht leis go dtí</span>
<lb n="17593"/><span>Rages.</span>
<lb n="17594"/></p>
</div>
<pb n="574"/>
<div><lb n="17595"/><p><span>CCXLIII.</span></p>
<lb n="17596"/>
<lb n="17597"/><p><span>AR BÓTHAR.</span></p>
<lb n="17598"/>
<lb n="17599"/><p><span>Thug an t-athair an admháil sa n-airgead do'n mhac.</span>
<lb n="17600"/><span>Nuair a dh'innis Tobias óg a ainm agus ainm a athar</span>
<lb n="17601"/><span>do'n ógánach iasachta d'innis seisean a ainm féin do</span>
<lb n="17602"/><span>Thobias.  Dubhairt sé gur bh'Asarias ab ainm dó agus</span>
<lb n="17603"/><span>gur dhuin'uasal é.</span></p>
<lb n="17604"/>
<lb n="17605"/><p><span>Nuair a bhí gach nídh ullamh do ghluais an bheirt le cois</span>
<lb n="17606"/><span>a chéile i dtreó tíre na Médach.  Ní innstear a n-imtheach-</span>
<lb n="17607"/><span>ta go dtí gur shroiseadar an abha mhór ar a dtugtar</span>
<lb n="17608"/><span>an Tígris.  Bhí an chuisidheacht ag goilleamhaint ar chosaibh</span>
<lb n="17609"/><span>Thobiais.  Do shuidh sé ar bhruach na h-abhan agus bhain</span>
<lb n="17610"/><span>sé a bhróga dhe agus chuir sé a chosa síos i n-uisge na</span>
<lb n="17611"/><span>h-abhan chun iad d'fhuaradh, agus bhí sé 'ghá nighe.  Siúd</span>
<lb n="17612"/><span>chuige tríd an uisge piarda d'iasg mhór.  Bhí an t-iasg</span>
<lb n="17613"/><span>ag déanamh air lom díreach fé mar a bheadh sé chun é</span>
<lb n="17614"/><span>dh'ithe i n-aon lán béil amháin.</span></p>
<lb n="17615"/>
<lb n="17616"/><p><span>“Ó, a Asariais, a chara,” ar seisean, “tá sé ag</span>
<lb n="17617"/><span>déanamh orm.  Táim réidh.”</span></p>
<lb n="17618"/>
<lb n="17619"/><p><span>“Ní baoghal duit,” arsa Asarias leis, “cuir do</span>
<lb n="17620"/><span>lámh i n-eochair an éisg sin agus tarraig as an uisge</span>
<lb n="17621"/><span>é amach ar an bport.”</span></p>
<lb n="17622"/>
<lb n="17623"/><p><span>Do dhein Tobias mar adubhradh leis.  Do tharraig</span>
<lb n="17624"/><span>sé an t-iasg mór amach ar phort na h-abhan agus bhí</span>
<lb n="17625"/><span>sé ag luaimnigh agus ag lúbharnaigh agá chosaibh.</span></p>
<lb n="17626"/>
<lb n="17627"/><p><span>“Osgail an t-iasg san,” arsa Asarias, “agus</span>
<lb n="17628"/><span>bain na h-inní as agus chuir chughat a chroide agus a</span>
<lb n="17629"/><span>dhomblas agus a ae, óir tá leigheas ionta.”</span></p>
<lb n="17630"/>
<lb n="17631"/><p><span>Do dhein Tobias mar adubhradh leis.  Ansan do</span>
<lb n="17632"/><span>dheineadar teine agus do róstadar cuid de'n iasg</span>
<lb n="17633"/><span>agus do rugadar leó é mar lón bóthair.  An méid</span>
<lb n="17634"/><span>nár róstadar de do chuireadar ar salan é agus do</span>
<lb n="17635"/><span>rugadar leó é, leis.</span>
<lb n="17636"/></p>
</div>
<pb n="575"/>
<div><lb n="17637"/><p><span>Nuair a bhíodar ar bothar airís do labhair Tobias.</span>
<lb n="17638"/><span>“A Asariais, a bhráthair,” ar seisean, “innis</span>
<lb n="17639"/><span>dom led' thoil, cad iad na maithasaí chun leighis</span>
<lb n="17640"/><span>atá in sna neithibh seo adubhraís liom a chimeád as</span>
<lb n="17641"/><span>an iasg.”</span></p>
<lb n="17642"/>
<lb n="17643"/><p><span>“Dá gcurfá,” arsa Asarias, “blúire beag de</span>
<lb n="17644"/><span>chroidhe an éisg sin ar sméaróidíbh do chuirfadh an</span>
<lb n="17645"/><span>deatach, a dh'eireóchadh as, an uile shaghas deamhan chun</span>
<lb n="17646"/><span>siubhail ó fhear nú ó mhnaoi, i dtreó ná casfidís a</span>
<lb n="17647"/><span>thuille ortha.  Agus dá mbeadh fionn ar shúil agus go</span>
<lb n="17648"/><span>gcimileófí an domblas san di do leighisfí í.”</span></p>
<lb n="17649"/>
<lb n="17650"/><p><span>Bhí an oidhche ag teacht ortha.  Do labhair Tobias.</span>
<lb n="17651"/><span>“Cá'r mhaith leat go nglacfimís lóistin na h-oidhche,</span>
<lb n="17652"/><span>a Asariais, a bhráthair?” ar seisean.</span></p>
<lb n="17653"/>
<lb n="17654"/><p><span>“Tá,” arsa Asarias, “fear 'n-a chómhnuidhe tamal</span>
<lb n="17655"/><span>beag as so, agus Raguel is ainm dó, agus tá gaol</span>
<lb n="17656"/><span>gairid aige led' threibh-se.  Tá inghean aige agus Sara</span>
<lb n="17657"/><span>is ainm di agus ní'l aon mhac aige ná aon inghean eile</span>
<lb n="17658"/><span>ach Sara.  Is duit-se atá a chuid go léir ag dul agus</span>
<lb n="17659"/><span>caithfir an inghean do phósad.  Ní'l agat ach í dh'iarraidh</span>
<lb n="17660"/><span>ar a h-athair agus tabharfidh sé dhuit í mar mhnaoi.</span></p>
<lb n="17661"/>
<lb n="17662"/><p><span>Tháinig tocht ar Thobias, ach do labhair sé.  “D'airigheas</span>
<lb n="17663"/><span>teacht tháirse sin, a bhráthair,” ar seisean.  “Do pósadh</span>
<lb n="17664"/><span>í le mórsheisear fear i ndiaidh chéile, agus pé rud fé</span>
<lb n="17665"/><span>ndeár é do fuair an uile dhuine de'n mhórsheisear fear</span>
<lb n="17666"/><span>san bás, i ndiaidh chéile, chómh luath agus do pósadh iad.</span>
<lb n="17667"/><span>Ca bh'fhios domh-sa 'ná go n-imteóchadh an íde chéadna orm</span>
<lb n="17668"/><span>féin.  Tá m'athair agus mo mháthair am' dhiaidh sa bhaile,</span>
<lb n="17669"/><span>a Asariais, a bhráthair, agus dá n-imtigheadh aon droch</span>
<lb n="17670"/><span>nídh orm-sa, nú dá dtagadh an-bhás orm isé a mbás-</span>
<lb n="17671"/><span>san do thiocfadh as.  D'airigheas gur b'amhlaidh a</span>
<lb n="17672"/><span>tháinig an diabhal agus gur mhairbh sé gach duine de'n</span>
<lb n="17673"/><span>mhórsheisear úd chómh luath agus do pósadh é.”</span></p>
<lb n="17674"/>
<lb n="17675"/><p><span>“Éist-se liom-sa, a mhic,” arsa Asarias, “agus</span>
<lb n="17676"/><span>'neósfad duit cia h-iad go mbíon cómhacht ag an</span>
<lb n="17677"/><span>ndiabhal os a gcionn nuair a bhíd siad ag cuimhneamh</span></p>
</div>
<pb n="576"/>
<div><lb n="17678"/><p><span>ar phósadh.  Na daoine ná cuimhnighean 'n-a n-aigne</span>
<lb n="17679"/><span>gur nídh naomhtha an pósadh, ná cuimhnighean ar Dhia,</span>
<lb n="17680"/><span>agus ná h-iarran beannacht Dé ortha féin agus ar pé</span>
<lb n="17681"/><span>sliocht ba thoil le Dia do chur chucha.  Daoine ná bíon</span>
<lb n="17682"/><span>ag cuimhneamh an uair sin ach ar shrian a thabhairt d'á</span>
<lb n="17683"/><span>ndroch mhian.  Daoine gur cuma iad, sa nídh sin, nú</span>
<lb n="17684"/><span>an beithidheach allta.  Siniad na daoine go mbíon cómhacht</span>
<lb n="17685"/><span>ag an ndiabhal os a gcionn.  Ní bheidh aon chómhacht aige</span>
<lb n="17686"/><span>os do chionn-sa má ghlacan tú mo chómhairle-se.  Nuair</span>
<lb n="17687"/><span>a thógfir-se an cailín seo dein trí lá agus trí oidhche</span>
<lb n="17688"/><span>do chaitheamh ad' sheómra, i ngeanmnaidheacht, gan baint</span>
<lb n="17689"/><span>léi, ach tú 'ghá iarraidh ar Dhia a bheannacht do chur oraibh</span>
<lb n="17690"/><span>araon.  Cuir, an chéad oidhche, ae an éisg ar an dteine</span>
<lb n="17691"/><span>agus díbireóchaidh an gal an annsprid as an áit;</span>
<lb n="17692"/><span>ansan, an trímhadh h-oidhche, iarr beannacht Dé agus</span>
<lb n="17693"/><span>na bpátriarc agus cuirfidh Dia an rath ort féin</span>
<lb n="17694"/><span>agus ar do mhnaoi agus ar bhúr sliocht.”</span></p>
<lb n="17695"/>
<lb n="17696"/><p><span>CCXLIV.</span></p>
<lb n="17697"/>
<lb n="17698"/><p><span>CLEAMHNAS.</span></p>
<lb n="17699"/>
<lb n="17700"/><p><span>Measaim gur ceart a dh'innsint anso nár dhuine</span>
<lb n="17701"/><span>shaoghalta Asarias.  Aingeal ab eadh é.  An</span>
<lb n="17702"/><span>t-Árdaingeal Raphael isé a bhí ann.  D'á bhrígh sin ní</span>
<lb n="17703"/><span>gádh d'aoinne aon iongna bheith air mar gheall</span>
<lb n="17704"/><span>ar dheatach ae an éisg mhóir a bheith ábalta ar an</span>
<lb n="17705"/><span>áirseóir do dhíbirt.  Do dhein Tobias an rud adubhairt</span>
<lb n="17706"/><span>Asarias leis, chuir sé blúire d'ae an éisg ar an</span>
<lb n="17707"/><span>dteine, ach le n-a linn sin do rug an t-árdaingeal</span>
<lb n="17708"/><span>féin ar an áirseóir agus do cheangail sé é go</span>
<lb n="17709"/><span>daingean sa bhfiantas uaigneach atá sa cheann teas</span>
<lb n="17710"/><span>de'n Éigipt, mar a raibh sé fada go leór ó bheith</span></p>
</div>
<pb n="577"/>
<div><lb n="17711"/><p><span>ábalta ar aon díobháil a dhéanamh d'aoinne de'n</span>
<lb n="17712"/><span>lánmhain óig.</span></p>
<lb n="17713"/>
<lb n="17714"/><p><span>Ach do chuaidh Tobias agus Asarias go tigh Raguel</span>
<lb n="17715"/><span>agus do glacadh iad go fíor fháilteach.  Chómh luath agus</span>
<lb n="17716"/><span>d'fheuch Raguel ar Thobias óg dubhairt sé le n-a mhnaoi,</span>
<lb n="17717"/><span>“Nách mór an deabhramh atá ag an bhfear óg san lem'</span>
<lb n="17718"/><span>ghaol?”  Ansan dubhairt sé leis an mbeirt, “Cad</span>
<lb n="17719"/><span>as díbh, a bhráithre óga?”  Agus dubhradar-san, “De</span>
<lb n="17720"/><span>threibh Nephtalí iseadh sinn, de bhraighdineas Ninebheh.”</span></p>
<lb n="17721"/>
<lb n="17722"/><p><span>“An bhfuil aithne agaibh ar mo bhráthair Tobias?”</span>
<lb n="17723"/><span>asra Raguel.</span></p>
<lb n="17724"/>
<lb n="17725"/><p><span>“Tá aithne againn air,” as siad san.  Annsan bhíodar</span>
<lb n="17726"/><span>ag éisteacht le Raguel ar feadh tamail agus é ag</span>
<lb n="17727"/><span>moladh a bhráthar Tobias.  Nuair a bhí cuid mhaith de'n</span>
<lb n="17728"/><span>mholadh déanta aige do labhair Asarias.</span></p>
<lb n="17729"/>
<lb n="17730"/><p><span>“An Tobias san adeirir,” ar seisean, “isé athair</span>
<lb n="17731"/><span>an fhir óig seo é.”</span></p>
<lb n="17732"/>
<lb n="17733"/><p><span>Chómh luath agus d'airigh Raguel an focal san do</span>
<lb n="17734"/><span>dhein sé suas ar Thobias óg agus do rug sé baróg</span>
<lb n="17735"/><span>tímpal an mhuiníl air agus bhí sé 'ghá phógadh go dlúth</span>
<lb n="17736"/><span>agus ag sile na ndeór go bog.  “Mo sheacht míle</span>
<lb n="17737"/><span>beannacht ort, a mhic mo chroidhe,” ar seisean, “Is</span>
<lb n="17738"/><span>mac fir fhóghanta thu.”</span></p>
<lb n="17739"/>
<lb n="17740"/><p><span>Do dhein Anna, bean Raguel, mar an gcéadna,</span>
<lb n="17741"/><span>agus dhein a n-inghean, Sara, mar an gcéadna, agus iad</span>
<lb n="17742"/><span>ag sile na ndeór go bog.</span></p>
<lb n="17743"/>
<lb n="17744"/><p><span>Ansan d'órduigh Raguel caoira do mharbhú agus</span>
<lb n="17745"/><span>féasta d'ullmhú.  Nuair a bhí an dínnéar ullamh, agus</span>
<lb n="17746"/><span>adubhairt Raguel leis an mbeirt suidhe chun dínnéir,</span>
<lb n="17747"/><span>dubhairt Tobias óg:—</span></p>
<lb n="17748"/>
<lb n="17749"/><p><span>“Ní iosfad-sa bia anso indiu, ná ní ólfad deoch,</span>
<lb n="17750"/><span>go dtugair m'athchuinighe dhom, 'sé sin, go ngeallair</span>
<lb n="17751"/><span>dom t'inghean Sara thabhairt dom.”</span></p>
<lb n="17752"/>
<lb n="17753"/><p><span>Nuair airigh Raguel an focal san tháinig sgannra</span>
<lb n="17754"/><span>air.  Bhí fhios aige cad d'imthigh ar na fearaibh a pósadh</span>
<lb n="17755"/><span>cheana le Sara agus bhí eagla air go n-imteóchadh an</span></p>
</div>
<pb n="578"/>
<div><lb n="17756"/><p><span>rud céadna ar Thobias óg.  Bhí tocht air agus níor</span>
<lb n="17757"/><span>labhair sé.  Nuair a bhí sé tamal gan labhairt do labhair</span>
<lb n="17758"/><span>Asarias:—</span></p>
<lb n="17759"/>
<lb n="17760"/><p><span>“Ná bíodh aon eagla ort t'inghean a thabhairt do'n fhear</span>
<lb n="17761"/><span>óg so,” ar seisean.  “Fear óg iseadh é go bhfuil eagla</span>
<lb n="17762"/><span>Dé air, agus is dó atá ceapaithe ag Dia t'inghean-sa</span>
<lb n="17763"/><span>thabhairt mar mhnaoi, agus is mar gheall air sin nár</span>
<lb n="17764"/><span>bh'fhéidir í bheith 'n-a mnaoi ag aon fhear eile.”</span></p>
<lb n="17765"/>
<lb n="17766"/><p><span>Do labhair Raguel ansan agus dubhairt sé:—</span></p>
<lb n="17767"/>
<lb n="17768"/><p><span>“Tá mo mhuinighin as Dia agam go mb'fhéidir go</span>
<lb n="17769"/><span>bhfuil éistighthe aige lem' ghuidhe fé dheire, tar éis mo</span>
<lb n="17770"/><span>dheór go léir agus mo bhuartha; agus gur b'é a chuir</span>
<lb n="17771"/><span>chugham sibh-se i dtreó go bpósfí an cailín seo le fear</span>
<lb n="17772"/><span>d'á daoine féin, do réir dlighe Mhaoise.  D'á bhrígh sin</span>
<lb n="17773"/><span>táim sásta agus gheóbhair í.”</span></p>
<lb n="17774"/>
<lb n="17775"/><p><span>Ansan do rug sé ar láimh dheis a inghine agus chuir</span>
<lb n="17776"/><span>sé an lámh isteach i láimh dheis Thobiais agus dubhairt</span>
<lb n="17777"/><span>sé:—</span></p>
<lb n="17778"/>
<lb n="17779"/><p><span>“Dia Ábrahaim agus Dia Isaaic agus Dia Iácoib</span>
<lb n="17780"/><span>go raibh libh agus go ndlúthuighidh sé le n-a chéile sibh</span>
<lb n="17781"/><span>agus go gcómhlíonaidh sé a bheannacht ionaibh.”</span></p>
<lb n="17782"/>
<lb n="17783"/><p><span>Ansan thóg sé páipéar agus do sgríbh sé an pósadh</span>
<lb n="17784"/><span>ar an bpáipéar.  Ansan do ghabhadar a mbuidheachas</span>
<lb n="17785"/><span>le Dia agus do shuidhdar chun bídh agus bhí sógh agus</span>
<lb n="17786"/><span>aoibhneas acu.  Ansan do labhair a máthair, Anna,</span>
<lb n="17787"/><span>le Sara:—</span></p>
<lb n="17788"/>
<lb n="17789"/><p><span>“Glac misneach, a 'nghean ó,” ar sise, “agus go dtug-</span>
<lb n="17790"/><span>aidh Rí na bflathas áthas duit tar éis a bhfuil de bhuairt</span>
<lb n="17791"/><span>curtha dhíot agat.”</span></p>
<lb n="17792"/>
<lb n="17793"/><p><span>Tar éis a suipéir a bheith caithte acu do cuireadh an</span>
<lb n="17794"/><span>lánmha phósta isteach 'n-a seómra féin.  Do chuimhnuigh</span>
<lb n="17795"/><span>Tobias ar an gcainnt adubhairt Asarias leis.  Thóg</span>
<lb n="17796"/><span>sé amach as a mhála cuid d'ae an éisg mhóir úd agus</span>
<lb n="17797"/><span>chuir sé ar an dteine é agus d'eirigh an deatach agus</span>
<lb n="17798"/><span>an baluith.  Bhí an t'áirseóir ann agus é ag feitheamh,</span>
<lb n="17799"/><span>agus é ceapaithe ar Thobias do mharbhú chómh luath agus</span></p>
</div>
<pb n="579"/>
<div><lb n="17800"/><p><span>do shínfadh sé ar an leabaidh.  Ach chómh luath agus d'eirigh</span>
<lb n="17801"/><span>an deatach as ae an éisg do rug an t-Árdaingeal ar</span>
<lb n="17802"/><span>an áirseóir agus cheangail sé é agus chuir sé, d'aon</span>
<lb n="17803"/><span>urchar amháin, é ódheas ar fad go dtí an t-uaigneas</span>
<lb n="17804"/><span>fiain atá sa cheann teas de'n Éigipt agus chaith sé</span>
<lb n="17805"/><span>fanmhaint ann.</span></p>
<lb n="17806"/>
<lb n="17807"/><p><span>Ansan do labhair Tobias leis an gcailín:—  “A</span>
<lb n="17808"/><span>Shara,” ar seisean, “ní foláir dúinn an oidhche seo</span>
<lb n="17809"/><span>do chaitheamh ag cur ár nguidhe suas chun Dé, agus an</span>
<lb n="17810"/><span>lá amáireach, leis, agus an lá 'n-a dhiaidh, óir i gcaitheamh</span>
<lb n="17811"/><span>an trí lá agus trí oidhche seo, is le Dia sinn agus</span>
<lb n="17812"/><span>táimíd dlúithte le Dia.  Is sliocht naomh sinn agus ní</span>
<lb n="17813"/><span>h-ealaidh dhúinn teacht chun a chéile ar nós na n-Eitneach</span>
<lb n="17814"/><span>atá gan aithne ar Dhia acu.”  Ansan do luighdar</span>
<lb n="17815"/><span>araon ar a nguidhe do chur suas chun Dé 'ghá iarraidh</span>
<lb n="17816"/><span>ar Dhia a ghrásta thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="17817"/>
<lb n="17818"/><p><span>CCXLV.</span></p>
<lb n="17819"/>
<lb n="17820"/><p><span>BEANNACHT Ó DHIA.</span></p>
<lb n="17821"/>
<lb n="17822"/><p><span>Ní raibh, nídh nách iongna, aon phioc d'á fhios ag</span>
<lb n="17823"/><span>Raguel go raibh an t-Árdaingeal Raphael, nú Asarias,</span>
<lb n="17824"/><span>tar éis an deamhain do cheangal agus do chur ódheas i</span>
<lb n="17825"/><span>n-uaigneas na h-Éigipte.  D'á bhrígh sin, i n-aindeóin</span>
<lb n="17826"/><span>na cainnte adubhairt Asarias, bhí gach aon eagla air</span>
<lb n="17827"/><span>go mb'fhéidir go n-imtheóchadh ar Thobias óg an íde</span>
<lb n="17828"/><span>chéadna a dh'imthigh ar an mórsheisear a pósadh le Sara</span>
<lb n="17829"/><span>roimis.  Níor chuaidh sé a chodladh.  I lár na h-oidhche</span>
<lb n="17830"/><span>do ghlaoidh sé chuige cuid d'á lucht oibre agus chuadar</span>
<lb n="17831"/><span>amach go dtí áit a bhí oireamhnach chuige agus dheineadar</span>
<lb n="17832"/><span>uaigh.  Bhí sé tímpal an chéad ghlaodh 'choileach nuair</span>
<lb n="17833"/><span>a thosnuighdar ar an uaigh do dhéanamh.  Nuair a bhí an</span>
<lb n="17834"/><span>uaigh déanta tháinig Raguel isteach agus do labhair</span>
<lb n="17835"/><span>sé le n-a mhnaoi.  “Abair,” ar seisean, “le duine</span></p>
</div>
<pb n="580"/>
<div><lb n="17836"/><p><span>éigin éalódh isteach sa tseómra feuchaint conus atá</span>
<lb n="17837"/><span>an sgéal acu nú an bhfuil sé beó fós.  Má tá sé beó</span>
<lb n="17838"/><span>go dtí so tá an buadh aige.”  Chuir an bhean cailín</span>
<lb n="17839"/><span>aimsire chun an tseómra.  Chuaidh an cailín isteach.</span>
<lb n="17840"/><span>Fuair sí an bheirt 'n-a saoghal agus 'n-a sláinte agus</span>
<lb n="17841"/><span>iad 'n-a gcodladh.  Tháinig sí agus d'innis sí an sgéal</span>
<lb n="17842"/><span>fóghanta.  Ansan iseadh bhí an t-áthas ar an athair agus</span>
<lb n="17843"/><span>ar an máthair.  Ghabhadar a mbuidheachas leis an</span>
<lb n="17844"/><span>dTighearna ó chroidhe.  “Imthighidh,” arsa Raguel leis</span>
<lb n="17845"/><span>an lucht oibre, “agus chuiridh an chré isteach airís sa</span>
<lb n="17846"/><span>pholl úd a dheineabhair, agus bíodh an poll dúnta</span>
<lb n="17847"/><span>agaibh sar a dtagaidh an lá.”  D'imthighdar go fonnmhar</span>
<lb n="17848"/><span>agus dhúnadar an poll agus is mó an fonn a bhí ortha</span>
<lb n="17849"/><span>'ghá dhúnadh 'ná mar a bhí ortha 'ghá osgailt.  Ansan</span>
<lb n="17850"/><span>do labhair Raguel le n-a mhnaoi.  “Ullmhuigh,” ar</span>
<lb n="17851"/><span>seisean léi, “gach aon tsaghas lóin a theastóchadh ó</span>
<lb n="17852"/><span>dhaoine a bheadh ag dul ar aistear.”  D'imthigh sé féin</span>
<lb n="17853"/><span>agus d'órduigh sé dhá mhart reamhra do mharbhú agus</span>
<lb n="17854"/><span>cheithre mholtacháin, agus féasta mór a dh'ullmhú d'á</span>
<lb n="17855"/><span>chómharsanaibh go léir agus d'á dhaoine muinnteartha</span>
<lb n="17856"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="17857"/>
<lb n="17858"/><p><span>Nuair eirigh Tobias ar maidin do chrom Raguel ar</span>
<lb n="17859"/><span>thathant air fanmhaint aige ar feadh coigthís.  Ansan do</span>
<lb n="17860"/><span>thug sé suas do Thobias leath a mhaoine, agus dhein sé</span>
<lb n="17861"/><span>sgríbhinn ag fágaint na cod' eile d'á mhaoin aige tar</span>
<lb n="17862"/><span>éis a bháis féin agus tar éis bháis a mhná.</span></p>
<lb n="17863"/>
<lb n="17864"/><p><span>Ach bhí an dithineas abhaile ar Thobias.  Do labhair sé</span>
<lb n="17865"/><span>le h-Asarias:—</span></p>
<lb n="17866"/>
<lb n="17867"/><p><span>“A Asariais, a bhráthair,” ar seisean, “éist liom.</span>
<lb n="17868"/><span>Dá dtugainn-se me féin suas duit ar fad chun bheith</span>
<lb n="17869"/><span>am' sheirbhíseach agat ní bheadh leórghníomh diongabhálta</span>
<lb n="17870"/><span>agam 'á dhéanamh leat as a bhfuil de thairbhthe agat 'á</span>
<lb n="17871"/><span>dhéanamh dom.  Ach dein an méid seo dhom i dteannta</span>
<lb n="17872"/><span>na cod' eile.  Tóg leat beithidhigh agus seirbhísigh agus</span>
<lb n="17873"/><span>eirigh do dtí Rages, cathair na Médach, ag triall ar</span>
<lb n="17874"/><span>Ghabélus, agus tabhair dó an sgríbhinn seo agus faigh</span></p>
</div>
<pb n="581"/>
<div><lb n="17875"/><p><span>uaidh an t-airgead agus iarr air teacht chun mo bhainise.</span>
<lb n="17876"/><span>Is eól duit go bhfuil m'athair ag cómhreamh na laethanta,</span>
<lb n="17877"/><span>agus gach lá sa mbreis a bhead gan dul abhaile gur lá</span>
<lb n="17878"/><span>buartha dhó é.  Agus chíon tú an tathant atá ag Raguel</span>
<lb n="17879"/><span>'á dhéanamh orm, agus gur ró dheacair dom cur 'n-a</span>
<lb n="17880"/><span>choinnibh.”</span></p>
<lb n="17881"/>
<lb n="17882"/><p><span>Do thóg Asarias ceathrar de sheirbhíseachaibh Raguel</span>
<lb n="17883"/><span>agus dhá chamul agus d'imthigh sé go Rages.  Fuair sé</span>
<lb n="17884"/><span>amach Gabélus agus thug sé dhó an sgríbhinn agus fuair</span>
<lb n="17885"/><span>sé an t-airgead uaidh, agus cuir sé fhiachaint air teacht</span>
<lb n="17886"/><span>chun na bainise.</span></p>
<lb n="17887"/>
<lb n="17888"/><p><span>Nuair a tháinig Gabélus isteach i dtigh Raguel fuair</span>
<lb n="17889"/><span>sé Tobias 'n-a shuidhe ag an mbórd; do léim Tobias</span>
<lb n="17890"/><span>'n-a sheasamh agus phógadar a chéile go dlúth agus bhí</span>
<lb n="17891"/><span>Gabélus ag sile deór agus chuir sé a bheannacht ar</span>
<lb n="17892"/><span>Thobias, agus dubhairt sé:—</span></p>
<lb n="17893"/>
<lb n="17894"/><p><span>“Beannacht ó Dhia Israéil ort, a mhic an fhir fhóghanta!</span>
<lb n="17895"/><span>a mhic an fhir go bhfuil eagla Dé air, agus a dheinean</span>
<lb n="17896"/><span>an déirc go fial!  Go gcuiridh Dia an rath ort féin</span>
<lb n="17897"/><span>agus ar do mhnaoi agus ar bhúr n-aithreachaibh agus ar</span>
<lb n="17898"/><span>bhúr máithreachaibh, agus go bhfeicidh sibh bhúr gclann agus</span>
<lb n="17899"/><span>clann bhúr gclainne go dtí an trímhadh glúin agus go</span>
<lb n="17900"/><span>dtí an ceathramhadh glúin.  Agus go raibh beannacht ar</span>
<lb n="17901"/><span>bhúr sliocht ó Dhia Israéil, Rí síoruidhe na bhflathas.”</span></p>
<lb n="17902"/>
<lb n="17903"/><p><span>Dubhairt gach aoinne “amen” leis sin, agus ansan</span>
<lb n="17904"/><span>do shuidhdar chun bídh.  Agus deir an Bíobla Naomhtha</span>
<lb n="17905"/><span>aon fhocal amháin eile 'n-a dtaobh, 'sé sin, gur</span>
<lb n="17906"/><span>dheineadar an bhainis sin mar a dhéanfadh daoine go</span>
<lb n="17907"/><span>raibh eagla Dé ortha agus uraim acu do dhlighe Dé.</span></p>
<lb n="17908"/>
<lb n="17909"/><p><span>Ach d'á aindeóin báis do chuir an pósadh ríghneas ar</span>
<lb n="17910"/><span>Thobias.  D'á fheabhas dithineas a dhein sé leis an ngnó</span>
<lb n="17911"/><span>do ghluais an aimsir.  Ní raibh aon chuimhneamh ag an</span>
<lb n="17912"/><span>athair ná ag an máthair sa bhaile go raibh aon rud i</span>
<lb n="17913"/><span>bhfuirm pósta ná i bhfuirm bainise ar siubhal.  D'á</span>
<lb n="17914"/><span>bhrígh sin, nuair a bhí oiread aimsire imthighthe agus go</span>
<lb n="17915"/><span>bhféadfadh an fear óg agus a ghiolla bheith i Rages</span></p>
</div>
<pb n="582"/>
<div><lb n="17916"/><p><span>agus thar n-ais ar a suaineas, agus gan iad ag teacht,</span>
<lb n="17917"/><span>ná aon tuairisg uatha, bhí tocht agus brón agus eagla</span>
<lb n="17918"/><span>ag teacht ar an mbeirt.  Iad araon aosta agus duine</span>
<lb n="17919"/><span>acu 'n-a dhall agus an t-aon mhac amháin a bhí acu, a</span>
<lb n="17920"/><span>dtaca agus a dteannta i ndeire a saoghail, imthighthe</span>
<lb n="17921"/><span>uatha.</span></p>
<lb n="17922"/>
<lb n="17923"/><p><span>CCXLVI.</span></p>
<lb n="17924"/>
<lb n="17925"/><p><span>BUAIRT AIGNE.</span></p>
<lb n="17926"/>
<lb n="17927"/><p><span>Bhí an pósadh déanta agus an chóisre ar siubhal lastoir</span>
<lb n="17928"/><span>i dtigh Raguel agus bhí Raguel agus a bhean agus muinntir</span>
<lb n="17929"/><span>a theaghlaigh ag moladh Dé go h-árd agus áthas cléib</span>
<lb n="17930"/><span>ortha, agus Raguel ag déanamh a dhíthil a d'iarraidh go</span>
<lb n="17931"/><span>bhfanfadh an lánamha óg aige ar feadh an choigthís.  Ach</span>
<lb n="17932"/><span>bhí a mhalairt sin de sgéal laistiar i Ninebheh mar a</span>
<lb n="17933"/><span>raibh an tseana lánamha, agus duine acu 'n-a dhall.  Bhí</span>
<lb n="17934"/><span>an mháthair tar éis na laethanta do chómhaireamh go</span>
<lb n="17935"/><span>cruinn ó'n lá a dh'imthigh a mac agus an giolla a bhí</span>
<lb n="17936"/><span>chun eóluis na slighe a dhéanamh.  Bhí sí buartha go leór</span>
<lb n="17937"/><span>'n-a h-aigne an fhaid a bhí na laethanta ag imtheacht nár</span>
<lb n="17938"/><span>bhfoláir a dh'imtheacht sar a bhféadfadh a mac agus a</span>
<lb n="17939"/><span>ghiolla bheith i Rages agus thar n-ais.  Ach nuair a bhí an</span>
<lb n="17940"/><span>méid sin laethanta imthighthe, agus nuair a bhí lá imthighthe</span>
<lb n="17941"/><span>'n-a dteannta, agus ansan dhá lá agus ansan trí lá,</span>
<lb n="17942"/><span>bhí ag brise ar an bhfoidhne aici.  Bhíodh sí ag rith amach</span>
<lb n="17943"/><span>ar na cnocánaibh ag feuchaint ar na bóithribh anoir,</span>
<lb n="17944"/><span>ag faire chúichi, agus nuair a chíodh sí daoine ag teacht</span>
<lb n="17945"/><span>mheasadh sí go minic gur bh'iad a beirt féin a bhíodh ann</span>
<lb n="17946"/><span>go dtí go dtagaidís i gcómhgar di agus go bhfeiceadh</span>
<lb n="17947"/><span>sí nár bh'iad.  Ansan do ritheadh sí isteach agus í ag</span>
<lb n="17948"/><span>gol go dúbhach agus go croidhe-bhriste, agus, “Ochón</span>
<lb n="17949"/><span>ó,” adeireadh sí, “is truagh chráidhte mar a bhí sé riamh</span>
<lb n="17950"/><span>ann mar airgead!  Mhairfimís i n'éaghmais ó thugais</span>
<lb n="17951"/><span>uait é, agus bheadh ár mac againn.  Tá droch nídh éigin</span></p>
</div>
<pb n="583"/>
<div><lb n="17952"/><p><span>imthighthe air.  Cad a bheadh 'ghá chimeád ach rud éigin a</span>
<lb n="17953"/><span>bheith imthighthe air sa dúthaigh iasachta san agus gan aithne</span>
<lb n="17954"/><span>ar aoinne aige?”</span></p>
<lb n="17955"/>
<lb n="17956"/><p><span>“Éist anois agus ná bí ag gol,” adeireadh Tobias</span>
<lb n="17957"/><span>léi, “ní'l baoghal air.  Tabharfidh an Tighearna thar</span>
<lb n="17958"/><span>n-ais chughainn é 'n-a shaoghal agus 'n-a shláinte.  Is 'mó</span>
<lb n="17959"/><span>rud a chuirfadh ríghneas air.  B'fhéidir ná raibh Gabélus</span>
<lb n="17960"/><span>sa bhaile roimis, agus b'fhéidir go mb'éigean do'n bheirt</span>
<lb n="17961"/><span>acu Gabélus do leanmhaint go dtí cathair éigin eile.</span>
<lb n="17962"/><span>Tá iontaoibh mhór agam as an ógánach úd, agus tá eólus</span>
<lb n="17963"/><span>maith aige ar na dúthaíbh úd lastoir.  Ní'l aon bhaoghal</span>
<lb n="17964"/><span>ar do mhac.  Tabharfidh an Tighearna abhaile chughat é.”</span></p>
<lb n="17965"/>
<lb n="17966"/><p><span>Chuir an chainnt sin rainnt suainis aigne ar an mnaoi,</span>
<lb n="17967"/><span>ach níor chimeád san í gan bheith ag rith amach ar an</span>
<lb n="17968"/><span>gcnocán agus ag feuchaint soir.</span></p>
<lb n="17969"/>
<lb n="17970"/><p><span>Bhí fhios ag Tobias óg conus a bheadh an sgéal 'n-a</span>
<lb n="17971"/><span>dhiaidh sa bhaile agus bhí ana dhithineas air chun gluaiste.</span></p>
<lb n="17972"/>
<lb n="17973"/><p><span>“Fan anso ar do shuaineas againn,” arsa Raguel,</span>
<lb n="17974"/><span>“agus cuirfad-sa teachtaire siar go dtí Ninebheh ag</span>
<lb n="17975"/><span>triall ar do mhuinntir 'ghá innsint dóibh go bhfuilir go</span>
<lb n="17976"/><span>maith agus go mbeidh tú chucha siar abhaile gan puinn</span>
<lb n="17977"/><span>ríghnis.”</span></p>
<lb n="17978"/>
<lb n="17979"/><p><span>“Ná h-iarr orm a thuille ríghnis a dhéanamh,” arsa</span>
<lb n="17980"/><span>Tobias óg.  “Is me féin an teachtaire is fearr agus</span>
<lb n="17981"/><span>is me féin atá uatha.  Sgaoil uait me i n-ainm an</span>
<lb n="17982"/><span>Tighearna.”</span></p>
<lb n="17983"/>
<lb n="17984"/><p><span>Nuair a chonaic Raguel nár bh'aon mhaith bheith leis, do</span>
<lb n="17985"/><span>chruinnigh sé i dteannta chéile leath a raibh de mhaoin</span>
<lb n="17986"/><span>shaoghalta aige, idir thréadaibh agus eallach agus airgead</span>
<lb n="17987"/><span>agus ór agus ollmhaitheas, agus thug sé dhó é agus do</span>
<lb n="17988"/><span>sgaoil sé chun bóthair é féin agus a bhean agus a ghiolla</span>
<lb n="17989"/><span>agus leath a raibh de sheirbhíseachaibh aige, idir fhearaibh</span>
<lb n="17990"/><span>agus mná agus buachaillí agus cailíní.  I gcás go raibh</span>
<lb n="17991"/><span>sé i n'fhear shaidhbhir ag imtheacht dó ó mhuinntir a chéile.</span>
<lb n="17992"/><span>Thug Raguel a bheannacht dó.  “Aingeal naomhtha an</span>
<lb n="17993"/><span>Tighearna,” ar seisean, “go raibh i n-aonfheacht leat</span></p>
</div>
<pb n="584"/>
<div><lb n="17994"/><p><span>ar an slighe, agus gura slán a gheóbhair t'athair agus</span>
<lb n="17995"/><span>do mhathair rómhat sa bhaile, agus go gcuiridh an Tighearna</span>
<lb n="17996"/><span>an rath ort féin agus ar do mhnaoi, agus go bhfeicead-</span>
<lb n="17997"/><span>sa bhúr gclann sar a dtagaidh an bás orm!”</span></p>
<lb n="17998"/>
<lb n="17999"/><p><span>Do chuir a máthair a beannacht ar Shara, leis, agus</span>
<lb n="18000"/><span>thug sí cómhairle agus teagasg di i dtaobh cúraim</span>
<lb n="18001"/><span>tighe agus muinntire.</span></p>
<lb n="18002"/>
<lb n="18003"/><p><span>CCXLVII.</span></p>
<lb n="18004"/>
<lb n="18005"/><p><span>FÉASTA SA BHAILE.</span></p>
<lb n="18006"/>
<lb n="18007"/><p><span>Bhí Tobias óg agus Asarias agus Sara agus an</span>
<lb n="18008"/><span>chualacht go léir ag teacht abhaile go dtí Ninebheh,</span>
<lb n="18009"/><span>agus toisg oiread san daoine agus beithidheach a bheith</span>
<lb n="18010"/><span>ag teacht i dteannta chéile níor bh'fhéidir dóibh teacht</span>
<lb n="18011"/><span>ach go mall, pé dítheal a dhéanfidís ar an slighe do chur</span>
<lb n="18012"/><span>díobh.  Bhíodar aon lá dhéag ar an mbóthar agus ní raibh</span>
<lb n="18013"/><span>ach leath na slighe curtha dhíobh acu.  Agus i gcaitheamh na</span>
<lb n="18014"/><span>h-aimsire sin go léir bhí an mháthair bhocht ag rith amach</span>
<lb n="18015"/><span>ar an gcnocán, thiar sa bhaile, ag faire chúichi feuchaint</span>
<lb n="18016"/><span>an bhfeicfadh sí aon radharc d'á mac agus d'á ghiolla</span>
<lb n="18017"/><span>ag teacht.  Nuair a bhíodh sí cortha de bheith ag faire</span>
<lb n="18018"/><span>do ritheadh sí isteach, ach ní fada a bhíodh sí istigh nuair</span>
<lb n="18019"/><span>a ritheadh sí amach airís.</span></p>
<lb n="18020"/>
<lb n="18021"/><p><span>Fé dheire do labhair an giolla le Tobias.  “A</span>
<lb n="18022"/><span>Thobiais, a bhráthair,” ar seisean, “is eól duit conus</span>
<lb n="18023"/><span>fhágais t'athair.  Má 'sé do thoil é, d'á bhrígh sin,</span>
<lb n="18024"/><span>imthighmís-ne ar aghaidh agus leanadh do bhean agus</span>
<lb n="18025"/><span>do mhuinntir sinn ar a suaineas, iad féin agus na</span>
<lb n="18026"/><span>beithidhigh.”  Do thaithn san le Tobias, agus ansan</span>
<lb n="18027"/><span>dubhairt an giolla leis:  “Tabhair leat cuid de</span>
<lb n="18028"/><span>dhomblas an éisg úd mar beidh gnó agat de.”  Do chuir</span>
<lb n="18029"/><span>Tobias chuige cuid de'n domblas agus ghluaiseadar</span>
<lb n="18030"/><span>go mear.  Bhí an mháthair ar mhullach an chnocáin i n-aice</span></p>
</div>
<pb n="585"/>
<div><lb n="18031"/><p><span>an bhóthair agus í ag feuchaint soir, ag faire chúichi.  Fé</span>
<lb n="18032"/><span>dheire chonaic sí an bheirt ag teacht.  Do rith sí isteach</span>
<lb n="18033"/><span>agus d'innis sí d'a fear go raibh an mac ag teacht.  “Tá</span>
<lb n="18034"/><span>do mhac ag teacht chughath abhaile,” ar sisi.  Bhí gadhar</span>
<lb n="18035"/><span>leó le cois an mhic ó fhág sé an bhaile, bhí an gadhar le</span>
<lb n="18036"/><span>n-a chois ar an gcuma gcéadna agus é ag teacht.  Nuair</span>
<lb n="18037"/><span>a bhíodar ag teacht i gcómhgar do'n bhaile do rith an</span>
<lb n="18038"/><span>gadhar rómpa amach agus do shrois sé an baile tamal</span>
<lb n="18039"/><span>sar ar shroiseadar san é.  Do rith sé isteach ag luthtáil</span>
<lb n="18040"/><span>agus ag léimrigh agus ag suathadh a eireabail le h-áthas.</span>
<lb n="18041"/><span>D'aithin an bheirt an gadhar agus siúd amach iad, an</span>
<lb n="18042"/><span>dall bocht ag gliúmáil le n-a lámhaibh, a d'iarraidh gan</span>
<lb n="18043"/><span>bualadh i gcoinnibh aon nídh do leagfadh é nú do ghortóch-</span>
<lb n="18044"/><span>adh é.</span></p>
<lb n="18045"/>
<lb n="18046"/><p><span>Do labhair an giolla le Tobias óg.  “Nuair a raghair</span>
<lb n="18047"/><span>isteach sa tigh anois,” ar seisean, “dein do Thighearna</span>
<lb n="18048"/><span>Dia d'adhradh láithreach agus buidheachas a ghabháil leis.</span>
<lb n="18049"/><span>Ansan eirigh chun t'athar agus tabhair póg dó.  Ansan</span>
<lb n="18050"/><span>cimil d'á shúilibh an domblas san an éisg atá agat,</span>
<lb n="18051"/><span>agus bí deimhnightheach de go n-osgalófar a shúile láith-</span>
<lb n="18052"/><span>reach.  Chífidh t'athair solus neimhe, agus chífidh sé thusa</span>
<lb n="18053"/><span>agus beidh áthas air.”</span></p>
<lb n="18054"/>
<lb n="18055"/><p><span>D'imthigh Tobias i dtreó an tighe roimis an ngiolla.</span>
<lb n="18056"/><span>Chonaic sé a athair ag teacht 'n-a threó agus greim ar</span>
<lb n="18057"/><span>láimh ag seirbhíseach air, toisg é bheith dall.  Do phóg an</span>
<lb n="18058"/><span>t-athair agus an mháthair an mac agus iad ag sile deór</span>
<lb n="18059"/><span>le méid a n-áthais.  Ansan d'adhradar Dia na Glóire.</span>
<lb n="18060"/><span>Ansan do shuidhdar i dteannta chéile.  Ansan do</span>
<lb n="18061"/><span>tharraig Tobias óg chuige an domblas a bhí i gcimeád</span>
<lb n="18062"/><span>aige agus chimil sé de shúilibh a athar é.  I gceann leath</span>
<lb n="18063"/><span>uair a'chluig nú mar sin do thosnuigh sganán éigin bán,</span>
<lb n="18064"/><span>rud mar an sganán a bhíon ar ubh laistigh de'n phlaosg,</span>
<lb n="18065"/><span>ar theacht amach as na súilibh.  Do rug an mac ar an</span>
<lb n="18066"/><span>sganán agus tharraig sé amach as na súilibh é.  Chómh</span>
<lb n="18067"/><span>luath ag bhí an sganán tarraigthe amach asta bhí an dá</span>
<lb n="18068"/><span>shúil chómh glan agus bhíodar riamh agus an radharc go</span></p>
</div>
<pb n="586"/>
<div><lb n="18069"/><p><span>h-áluinn ionta.  Bhí a radharc airís ag an seanduine;</span>
<lb n="18070"/><span>ansan iseadh thugadar go léir glóire agus onóir do</span>
<lb n="18071"/><span>Dhia, agus buidheachas ó chroidhe, agus moladh go h-árd,</span>
<lb n="18072"/><span>iad féin agus muinntir an tighe go léir.  Ansan do</span>
<lb n="18073"/><span>labhair an seanduine ag gabháil a bhuidheachais leis an</span>
<lb n="18074"/><span>dTighearna.</span></p>
<lb n="18075"/>
<lb n="18076"/><p><span>“Molaim thu, a Thighearna Dia Israéil,” ar seisean.</span>
<lb n="18077"/><span>“Do smachtuighis me, agus d'fhuasgalais me, agus feuch,</span>
<lb n="18078"/><span>chím mo mhac Tobias.  Moladh lem' Thighearna Dia!”</span></p>
<lb n="18079"/>
<lb n="18080"/><p><span>I gceann seacht lá 'n-a dhiaidh san tháinig Sara, bean a</span>
<lb n="18081"/><span>mhic, agus an mhuinntir go léir, agus na beithidhigh go</span>
<lb n="18082"/><span>léir, agus an t-ollmhaitheas go léir, agus an flúirse</span>
<lb n="18083"/><span>óir agus airgid, spré na mná.  Agus 'n-a theannta san</span>
<lb n="18084"/><span>an t-airgead a fuaradh ó Ghabélus.</span></p>
<lb n="18085"/>
<lb n="18086"/><p><span>Ansan thug Tobias óg d'á athair agus d'á mháthair</span>
<lb n="18087"/><span>cúntas cruinn ar gach nídh d'ár thárla dhó ó fhág sé an</span>
<lb n="18088"/><span>baile go dtí gur tháinig sé thar n-ais chucha, agus d'innis</span>
<lb n="18089"/><span>sé dhóibh cad iad na tairbhthí móra maithe a bhí déanta</span>
<lb n="18090"/><span>dhó ag an ngiolla Asarias.  Ansan tháinig Achior agus</span>
<lb n="18091"/><span>Nabat, beirt daoine muinnteartha do Thobias, 'ghá</span>
<lb n="18092"/><span>innsint dó cad é an t-áthas a bhí ortha mar gheall ar na</span>
<lb n="18093"/><span>neithibh fóghanta go léir a bhí déanta ag an dTighearna</span>
<lb n="18094"/><span>dhó.</span></p>
<lb n="18095"/>
<lb n="18096"/><p><span>Bhí cóisre eile acu ansan.  Dhein Tobias féasta mór</span>
<lb n="18097"/><span>d'á dhaoine muinnteartha go léir agus do lean an</span>
<lb n="18098"/><span>féasta san ar feadh seachtmhaine, agus bhí áthas mór</span>
<lb n="18099"/><span>ar gach aoinne.</span></p>
<lb n="18100"/>
<lb n="18101"/><p><span>CCXLVIII.</span></p>
<lb n="18102"/>
<lb n="18103"/><p><span>AN t-ÁRDAINGEAL.</span></p>
<lb n="18104"/>
<lb n="18105"/><p><span>Nuair a bhí an tarna cóisre críochnuighthe agus na</span>
<lb n="18106"/><span>daoine muinnteartha agus na cómharsain imthighthe abhaile</span>
<lb n="18107"/><span>do ghlaoidh Tobias chuige a mhac agus do labhair sé leis.</span>
<lb n="18108"/></p>
</div>
<pb n="587"/>
<div><lb n="18109"/><p><span>“Feuch, a mhic,” ar seisean, “cad is ceart dúinn a</span>
<lb n="18110"/><span>thabhairt do'n fhear óg san a chuaidh i n-aonfheacht leat-sa</span>
<lb n="18111"/><span>soir ag taisbeáint na slighe dhuit?  Fear maith iseadh é</span>
<lb n="18112"/><span>agus duine naomhtha iseadh é, agus tá mórán tairbhthe</span>
<lb n="18113"/><span>déanta aige dhúinn.  Cad is dóich leat is ceart dúinn</span>
<lb n="18114"/><span>a thabhairt dó?”</span></p>
<lb n="18115"/>
<lb n="18116"/><p><span>“Siní an cheist, a athair,” arsa Tobias óg.  “Cad é</span>
<lb n="18117"/><span>an tuarastal a dh'fhéadfimís a thabhairt dó do dhíolfadh</span>
<lb n="18118"/><span>é as a bhfuil de thairbhthe déanta aige dhúinn?  Do</span>
<lb n="18119"/><span>stiúruigh sé mise soir go dtí an dúthaigh úd thoir agus</span>
<lb n="18120"/><span>thug sé slán anoir airís me.  Do fuair sé an t-airgead</span>
<lb n="18121"/><span>ó Ghabélus dom.  Dhein sé an cleamhnas dom agus chuir</span>
<lb n="18122"/><span>sé mo bhean am' threó agus mise 'n-a treó san.  Do</span>
<lb n="18123"/><span>dhíbir sé an annsprid uaithi agus chuir sé áthas ar a</span>
<lb n="18124"/><span>h-athair agus ar a máthair.  Do thug sé me féin saor</span>
<lb n="18125"/><span>ó'n iasg úd a bhí ar tí mé shlogadh.  Thug sé radharc</span>
<lb n="18126"/><span>do shúl duit-se féin, i dtreó gur féidir duit</span>
<lb n="18127"/><span>feuchaint ad' thímpal ar an saoghal agus ar na</span>
<lb n="18128"/><span>daoine.  Tá gach aon rud d'á fheabhas déanta aige</span>
<lb n="18129"/><span>dhúinn.  Táimíd lán de shaidhbhreas tré n-a bhfuil</span>
<lb n="18130"/><span>déanta aige dhúinn.  Ní féidir dúinn aon díoluidheacht</span>
<lb n="18131"/><span>a thabhairt dó a bheadh i gcomhthrom le n-a bhfuil</span>
<lb n="18132"/><span>déanta aige dhúinn.  Ach feuch, a athair, labhair-se leis</span>
<lb n="18133"/><span>agus abair leis d'á mb'é a thoil a bhfuil againn do</span>
<lb n="18134"/><span>ghlacadh chuige féin go mbeimís buidheach de.”</span></p>
<lb n="18135"/>
<lb n="18136"/><p><span>Ansan do ghlaoidh an bheirt air agus do rugadar</span>
<lb n="18137"/><span>leó i leithtaoibh é agus chromadar ar thathant air leath a</span>
<lb n="18138"/><span>raibh de shaidhbhreas acu do ghlacadh chuige féin mar</span>
<lb n="18139"/><span>thuarastal as a raibh déanta aige dhóibh.  Ansan dubhairt</span>
<lb n="18140"/><span>sé leó, fé rún;  “Tugaidh moladh do Dhia na bhflathas,</span>
<lb n="18141"/><span>agus tugaidh glóire dhó i radharc a bhfuil beó ar an</span>
<lb n="18142"/><span>saoghal de dhaoinibh, óir tá sé tar éis a thrócaire</span>
<lb n="18143"/><span>thaisbeáint daoibh.  Óir is maith an rud rún an rí do</span>
<lb n="18144"/><span>cheilt, ach is rud áluinn uasal oibreacha Dé do nochtadh</span>
<lb n="18145"/><span>agus d'admháil.  Is mó an tairbhthe úrnuighthe agus</span>
<lb n="18146"/><span>trosgadh agus déirc 'ná stórus óir do chur i gcimeád.</span>
<lb n="18147"/></p>
</div>
<pb n="588"/>
<div><lb n="18148"/><p><span>Óir saoran déirc duine ó'n mbás, agus glanan déirc</span>
<lb n="18149"/><span>duine ó pheacaíbh agus cuirean sí i dtreó é chun na</span>
<lb n="18150"/><span>trócaire dh'fhághail, agus chun na beatha síoruidhe</span>
<lb n="18151"/><span>dh'fhághail.  Ach an mhuinntir a dheinean an peaca agus</span>
<lb n="18152"/><span>an mhalluightheacht is namhaid d'á n-anam féinig iad.</span>
<lb n="18153"/><span>Nochtfad an fhírinne dhaoibh anois, d'á bhrígh sin, agus</span>
<lb n="18154"/><span>ní cheilfad an rún oraibh feasta.  Nuair a bhíothá ag</span>
<lb n="18155"/><span>guidhe go deórach, agus ag adhlacadh na marbh, agus</span>
<lb n="18156"/><span>nuair fhágthá do chuid bídh agus nuair a churthá an corp</span>
<lb n="18157"/><span>i bhfolach ad' thigh féin i gcaitheamh an lae agus d'adhlacthá</span>
<lb n="18158"/><span>é sa n-oidhche, bhíodh do ghuidhe agam-sa dh'á bhreith suas</span>
<lb n="18159"/><span>chun an Tighearna.  Ach ó bhís taithneamhach i láthair Dé</span>
<lb n="18160"/><span>níor bh'fholáir thu thriail le fromadh agus le trioblóid-</span>
<lb n="18161"/><span>íbh.  Agus anois do chuir an Tighearna uaidh mise chun</span>
<lb n="18162"/><span>tusa do leigheas agus chun Sara, bean do mhic, d'fhuas-</span>
<lb n="18163"/><span>gailt ó'n annsprid, óir is me an t-aingeal Raphael,</span>
<lb n="18164"/><span>aon de'n mhórsheisear a bhíon i n-ár seasamh os cómhair</span>
<lb n="18165"/><span>an Tighearna.”</span></p>
<lb n="18166"/>
<lb n="18167"/><p><span>Nuair airigh an bheirt na neithe sin do tháinig sgannra</span>
<lb n="18168"/><span>agus critheagla ortha agus chaitheadar iad féin anuas ar</span>
<lb n="18169"/><span>an dtalamh ar a n-aghaidh.  Agus dubhairt an t-aingeal</span>
<lb n="18170"/><span>leó:  “Síothcháin díbh.  Ná bíodh aon eagla oraibh, óir</span>
<lb n="18171"/><span>nuair a bhíos-sa i nbhúr bhfochair is le toil Dé a bhíos</span>
<lb n="18172"/><span>ann.  Is dó san a thabharfidh sibh buidheachas agus moladh.</span>
<lb n="18173"/><span>Do shamhalabhair-se mé bheith ag ithe agus ag ól i nbhúr</span>
<lb n="18174"/><span>bhfochair, ach caithim-se bia ná feictear agus deoch nách</span>
<lb n="18175"/><span>féidir do shúil duine a dh'fheisgint.  Is mithid dom,</span>
<lb n="18176"/><span>ámhthach, dul thar n-ais ag triall ar an té do chuir uaidh</span>
<lb n="18177"/><span>me.  Ach bídhidh-sé ag moladh Dé agus ag craobhsgaoile</span>
<lb n="18178"/><span>a oibreacha mírbhúilteacha.”</span></p>
<lb n="18179"/>
<lb n="18180"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin ráidhte aige do tógadh as a</span>
<lb n="18181"/><span>radharc é agus níor fhéadadar é fheisgint a thuille.</span>
<lb n="18182"/><span>Ansan d'fhanadar sínte ar a n-aghaidh ar an dtalamh</span>
<lb n="18183"/><span>ar feadh trí n-uaire chloig agus iad ag moladh Dé agus</span>
<lb n="18184"/><span>ag breith a mbuidheachais leis.  Ansan d'eirighdar agus</span>
<lb n="18185"/><span>d'innseadar an sgéal go léir d'á gcómharsanaibh.  Do</span></p>
</div>
<pb n="589"/>
<div><lb n="18186"/><p><span>thuig na cómharsain gur bh'iongantach agus gur mhírbhúil-</span>
<lb n="18187"/><span>teach an sgéal é.  Chuir sé misneach mór ar an méid de</span>
<lb n="18188"/><span>chlainn Israéil a bhí i mbraighdineas sa n-áit sin an</span>
<lb n="18189"/><span>uair sin, agus tá sé tré ghrásta Dé, ag cur misnigh</span>
<lb n="18190"/><span>riamh ó shin ar na Críostaidhthibh a bhíon ag folag cruadhtan</span>
<lb n="18191"/><span>ar an saoghal so, ó theinneas agus ó bhreóiteacht, agus</span>
<lb n="18192"/><span>ag glaodhach ar Dhia 'ghá iarraidh air an tÁrdaingeal</span>
<lb n="18193"/><span>Raphael do chur le cabhair chucha.</span></p>
<lb n="18194"/>
<lb n="18195"/><p><span>CCXLIX.</span></p>
<lb n="18196"/>
<lb n="18197"/><p><span>FUAIR TOBIAS BÁS.</span></p>
<lb n="18198"/>
<lb n="18199"/><p><span>Bhí Tobias sé bliana déag agus dachad nuair a</span>
<lb n="18200"/><span>baineadh radharc a shúl de.  Bhí sé cheithre bliana 'n-a</span>
<lb n="18201"/><span>dhall.  Bhí sé trí fichid nuair a tháinig a mhac abhaile</span>
<lb n="18202"/><span>chuige agus a thug an t-Árdaingeal Raphael a radharc</span>
<lb n="18203"/><span>thar n-ais dó.  Bhí saoghal sámh aige i Ninebheh as san</span>
<lb n="18204"/><span>amach ar feadh dhá bhliain agus dachad.  I gcaitheamh na</span>
<lb n="18205"/><span>h-aimsire sin thug Dia de shólás dó go bhfeacaidh sé</span>
<lb n="18206"/><span>clann a mhic ag eirighe suas, 'n-a mbuachaillíbh</span>
<lb n="18207"/><span>grástamhala agus 'n-a bhfearaibh maithe creideamhnacha,</span>
<lb n="18208"/><span>mar ba dhual athar agus seanathar dóibh a bheith.  Bhí</span>
<lb n="18209"/><span>mórsheisear acu ann.  Bhí uraim acu d'á n-athair agus</span>
<lb n="18210"/><span>d'á seanathair, agus bhí árd mheas ortha agá n-athair</span>
<lb n="18211"/><span>agus agá seanathair agus agá gcómharsanaibh go léir.</span></p>
<lb n="18212"/>
<lb n="18213"/><p><span>Nuair a bhí Tobias dhá bhliain agus céad do thuig sé</span>
<lb n="18214"/><span>go raibh an t-am tagaithe dhó chun imtheacht as an saoghal</span>
<lb n="18215"/><span>so.  Do ghlaoidh sé chuige a mhac agus clann a mhic, an</span>
<lb n="18216"/><span>mhórsheisear fear óg san, agus do labhair sé leó:—</span></p>
<lb n="18217"/>
<lb n="18218"/><p><span>“Feuch,” ar seisean, “a chlann ó, tá an chathair seo</span>
<lb n="18219"/><span>Ninebheh ag dul i n-olcas agus i n-olcas i n-aghaidh an</span>
<lb n="18220"/><span>lae.  An íde atá aici 'á thuilleamh le fada tá sé</span>
<lb n="18221"/><span>buailte léi feasta: ní foláir briathar an Tighearna do</span>
<lb n="18222"/><span>chómhlíonadh.  Agus ár mbráithre atá sgaipithe i gcéin ó</span></p>
</div>
<pb n="590"/>
<div><lb n="18223"/><p><span>thalamh Israéil tiocfid siad thar n-ais airís chun a dtíre</span>
<lb n="18224"/><span>féin.  An tír sin atá anois 'n-a h-uaigneas bheidh sí lán</span>
<lb n="18225"/><span>de dhaoine, agus teampul mór an Tighearna, atá dóighte</span>
<lb n="18226"/><span>'n-a chablach, curfar suas airís é, agus na daoine go</span>
<lb n="18227"/><span>léir go bhfuil eagla Dé ortha tiocfid siad thar n-ais</span>
<lb n="18228"/><span>chuige.  Agus tréigfid na geinte a n-íodail agus tiocfid</span>
<lb n="18229"/><span>siad go dtí Ierúsalem agus déanfid siad cómhnuidhe</span>
<lb n="18230"/><span>ann.  Agus beidh righthe an domhain go léir lán d'áthas</span>
<lb n="18231"/><span>mar gheall air agus iad ag adhradh Rí Israéil.  Éistidh,</span>
<lb n="18232"/><span>d'á bhrígh sin, a chlann ó, le nbhúr n-athair.  Bídhidh dílis</span>
<lb n="18233"/><span>do'n Tighearna i bhfírinne agus deinidh dítheal ar an</span>
<lb n="18234"/><span>rud a thaithnfidh leis a dhéanamh, agus cuiridh fhiachaint</span>
<lb n="18235"/><span>ar bhúr gclainn fíoraontacht a dhéanamh agus déirc</span>
<lb n="18236"/><span>a dhéanamh, agus bheith ag cuimhneamh ar Dhia, agus bheith</span>
<lb n="18237"/><span>ag moladh Dé i gcomhnuidhe, go fírinneach, agus le lán</span>
<lb n="18238"/><span>chumas.  Agus feuch, a chlann ó, ná fanaidh sa n-áit seo.</span>
<lb n="18239"/><span>Chómh luath agus a dhéanfidh sibh mise d'adhlacadh i n-aice</span>
<lb n="18240"/><span>bhúr máthar, sinn araon, i n-aon uaigh amháin, fágaidh</span>
<lb n="18241"/><span>an áit seo gan a thuille ríghnis, mar chím go dtabharfidh</span>
<lb n="18242"/><span>malluightheacht na ndaoine íde ó Dhia ar an gcathair</span>
<lb n="18243"/><span>seo.”</span></p>
<lb n="18244"/>
<lb n="18245"/><p><span>Ansan fuair Tobias bás agus d'adhlacadar é.  Agus</span>
<lb n="18246"/><span>tamal 'n-a dhiaidh san fuair an bhean bás agus d'adhlaca-</span>
<lb n="18247"/><span>dar í, i n-aice a fir, mar a bhí órduighthe aige.  Ansan</span>
<lb n="18248"/><span>do chruinnigh Tobias óg a raibh de mhaoin shaoghalta aige</span>
<lb n="18249"/><span>agus d'imthigh sé féin agus a bhean agus a chlann soir</span>
<lb n="18250"/><span>ag triall ar mhuinntir a chéile.  Ní gádh a rádh go raibh</span>
<lb n="18251"/><span>míle fáilte rómpa thoir.  Fuair sé an tseana lánamha</span>
<lb n="18252"/><span>'n-a saoghal agus 'n-a sláinte ach iad a bheith aosta go</span>
<lb n="18253"/><span>maith.  Do tugadh a ghuidhe do Raguel.  Fuair sé ó Dhia</span>
<lb n="18254"/><span>clann a inghine dh'fheisgint sar a dtáinig an bás air.</span>
<lb n="18255"/><span>Thug Tobias óg aire mhaith do'n bheirt chríona go dtí</span>
<lb n="18256"/><span>go bhfuaradar bás.  Ansan bhí tigh Raguel aige agus a</span>
<lb n="18257"/><span>shaidhbhreas go léir fé mar a socaruigheadh nuair a</span>
<lb n="18258"/><span>deineadh an pósadh agus an sgríbhinn úd.</span></p>
<lb n="18259"/>
<lb n="18260"/><p><span>Do mhair Tobias óg féin sa n-áit thoir go dtí go raibh</span></p>
</div>
<pb n="591"/>
<div><lb n="18261"/><p><span>sé naoi mbliana déag agus cheithre fichid agus go</span>
<lb n="18262"/><span>bhfeacaidh sé clann a chlainne go dtí an cúigmhadh glúin.</span>
<lb n="18263"/><span>Fuair sé féin agus a chlann uraim agus creideamhaint</span>
<lb n="18264"/><span>ó sna cómharsanaibh go léir, mar do chonacadar conus</span>
<lb n="18265"/><span>mar a bhí a shaoghal ar fad caithte aige i bhfíoraontacht</span>
<lb n="18266"/><span>agus i n-eagla Dé.  Agus an uraim a bhí ag daoine dhó</span>
<lb n="18267"/><span>féin agus d'á athair do lean an uraim chéadna ag daoine</span>
<lb n="18268"/><span>d'á chlainn agus d'á gclainn sin airís, ar feadh mórán</span>
<lb n="18269"/><span>aimsire, i dtreó go ndeirtí go raibh Dia agus daoine</span>
<lb n="18270"/><span>buidheach díobh.</span></p>
<lb n="18271"/>
<lb n="18272"/><p><span>Tá aon fhocal amháin sa Bhíobla i dtaobh bháis Tobiais</span>
<lb n="18273"/><span>óig.  Deirtear:—</span></p>
<lb n="18274"/>
<lb n="18275"/><p><span>“Tar éis naoi mbliana déag agus cheithre fichid a</span>
<lb n="18276"/><span>bheith caithte aige i n-eagla an Tighearna is le h-áthas a</span>
<lb n="18277"/><span>dh'adhlacadar é.”</span></p>
<lb n="18278"/>
<lb n="18279"/><p><span>Ní déarfí an focal san anois i dtaobh aon duine.</span>
<lb n="18280"/><span>Déarfí go raibh buairt ortha pé olc maith an duine</span>
<lb n="18281"/><span>bheadh dh'á adhlacadh.  Ní foláir a dh'admháil go bhfeacaidh</span>
<lb n="18282"/><span>na daoine naomhtacht thar barr sa duine treás gur chuir</span>
<lb n="18283"/><span>a naomhthacht áthas ortha agus iad ag sgaramhaint leis,</span>
<lb n="18284"/><span>an bás 'ghá bhreith uatha.</span></p>
<lb n="18285"/>
<lb n="18286"/><p><span>CCL.</span></p>
<lb n="18287"/>
<lb n="18288"/><p><span>ESECIAS.</span></p>
<lb n="18289"/>
<lb n="18290"/><p><span>An fhaid a bhí an méid úd gnótha 'á dhéanamh i Ninebheh</span>
<lb n="18291"/><span>agus in sna dúthaíbh lastoir de Ninebheh bhí gnóthaí eile</span>
<lb n="18292"/><span>ar siubhal laistiar i dtíorthaibh Israéil, agus go mór mór</span>
<lb n="18293"/><span>i gcathair Ierúsalem.  Bhí righthe Ierúsalem ag dul i</span>
<lb n="18294"/><span>n-olcas fé mar a thagaidís, agus bhí na daoine ag dul</span>
<lb n="18295"/><span>i n-olcas fútha.  Tháinig, ámhthach, rí fóghanta ortha.</span>
<lb n="18296"/><span>Esecias ab ainm dó.  Deir an Bíobla 'n-a thaobh gur</span>
<lb n="18297"/><span>dhein sé an mhaith i láthair an Tighearna Chuir sé cosg,</span>
<lb n="18298"/><span>chómh maith agus d'fhéad sé é, leis an íodaladhradh.  Do</span></p>
</div>
<pb n="592"/>
<div><lb n="18299"/><p><span>raob sé na h-áiteana ar a dtugtí “áiteana árda,”</span>
<lb n="18300"/><span>mar a mbíodh na coillte beaga agus na h-altóracha</span>
<lb n="18301"/><span>págánacha, agus na gnóthaí gráineamhla dh'á ndéanamh.</span>
<lb n="18302"/><span>Do leag sé na coillte beaga agus do bhris sé na</span>
<lb n="18303"/><span>h-altóracha salacha.</span></p>
<lb n="18304"/>
<lb n="18305"/><p><span>An nathair práis úd a chuir Maois suas abhfad roimis</span>
<lb n="18306"/><span>sin, le h-órdú an Tighearna, chun na ndaoine do leigheas</span>
<lb n="18307"/><span>nuair a bheireadh na h-aithireacha nímhe ortha, do cimeádadh</span>
<lb n="18308"/><span>é sa Tabernacul i gcaitheamh na gcéadta blian go</span>
<lb n="18309"/><span>léir.  Ach nuair a bhí mórán de sna daoine imthighthe i</span>
<lb n="18310"/><span>ndiaidh na págánachta ar fad do chromadar ar an nathair</span>
<lb n="18311"/><span>práis a dh'adhradh.  Dheineadar íodal de agus bhídís ag</span>
<lb n="18312"/><span>dógh túise chuige.  An onóir ba cheart a thabhairt do</span>
<lb n="18313"/><span>Dhia bhíodar 'á tabhairt do'n nathair práis.  Chonaic an</span>
<lb n="18314"/><span>rí Esecias an droch obair sin.  Do bhris sé an nathair</span>
<lb n="18315"/><span>práis go mion agus thug sé Nohestan mar ainm air,</span>
<lb n="18316"/><span>'sé sin, an blúire práis.  Dhein sé gach nídh do réir</span>
<lb n="18317"/><span>dlighe Mhaoise agus moltar é go mór sa Bhíobla.  Ach</span>
<lb n="18318"/><span>do buaileadh breóite é agus bhí sé i n-uacht bháis, agus</span>
<lb n="18319"/><span>tháinig Isáias fáig ag triall air agus dubhairt sé leis:</span>
<lb n="18320"/><span>Seo mar adeir an Tighearna:  Dein socarú i dtaobh do</span>
<lb n="18321"/><span>theaghlaigh, mar gheóbhair bás, agus ní fhanfir beó.  D'iom-</span>
<lb n="18322"/><span>puigh Esecias a aghaidh isteach ar an bhfalla nuair airigh</span>
<lb n="18323"/><span>sé an focal san agus chrom sé ar ghuidhe chun Dé:</span>
<lb n="18324"/><span>“Ó, a Thighearna,” ar seisean, “cuimhnigh ar conus</span>
<lb n="18325"/><span>mar atá siubhalta agam os do chómhair i bhfírinne agus</span>
<lb n="18326"/><span>i bhfíoraontacht croidhe, agus gur dheineas an rud a</span>
<lb n="18327"/><span>bhí taithneamhach ad' láthair,” agus bhí sé ag sile deór go</span>
<lb n="18328"/><span>dian.  Agus sar a raibh uain ag Isáias ar dhul thar lár</span>
<lb n="18329"/><span>na cúirte amach tháinig focal an Tighearna chuige 'ghá</span>
<lb n="18330"/><span>rádh:  “Eirigh thar n-ais agus abair le h-Esecias, ceann</span>
<lb n="18331"/><span>uraid mo phobuil:  ‘Seo mar adeir Tighearna Dia t'athar</span>
<lb n="18332"/><span>Dáibhid:  Tá éistighthe agam led' ghuidhe, agus chonac do</span>
<lb n="18333"/><span>dheóra, agus feuch, táim tar éis thu do leigheas.  An</span>
<lb n="18334"/><span>trímhadh lá raghair suas chun teampuil an Tighearna.</span>
<lb n="18335"/><span>Agus cuirfad chúig bliana déag mar bhreis ar do laethibh,</span></p>
</div>
<pb n="593"/>
<div><lb n="18336"/><p><span>agus fuasgalóchad tu féin agus an chathair seo a' laímh</span>
<lb n="18337"/><span>rí na n-Assuíriánach, agus cosanóchad an chathair seo</span>
<lb n="18338"/><span>ar mo shon féin agus ar son mo sheirbhísigh Dáibid.’”</span>
<lb n="18339"/><span>Agus dubhairt Isáias:  “Tugtar chugham mám fígí.”</span>
<lb n="18340"/><span>Thugadar chuige iad agus chuir sé ar iosgóid an rí iad</span>
<lb n="18341"/><span>agus do leighiseadh an rí.  Agus ansan dubhairt Esecias</span>
<lb n="18342"/><span>le h-Isáias:  “Cad é an cómhartha a bheidh agam air go</span>
<lb n="18343"/><span>leighisfidh an Tighearna me agus go raghad suas chun</span>
<lb n="18344"/><span>an teampuil an trímhadh lá?”  Agus dubhairt Isáias:</span>
<lb n="18345"/><span>“Sidé an nídh a bheidh 'n-a chómhartha agat ó'n dTighearna</span>
<lb n="18346"/><span>go ndéanfidh an Tighearna an nídh atá ráidhte aige:</span>
<lb n="18347"/><span>An toil leat an sgáil ar an ngréinlic do dhul ar agaidh</span>
<lb n="18348"/><span>deich líne nú í dhul i ndiaidh a cúil deich líne?”  Agus</span>
<lb n="18349"/><span>dubhairt Esecias:  “Is uiriste do'n sgáil dul ar aghaidh</span>
<lb n="18350"/><span>deich líne: agus ní h-áil liom go ndéanfí an nídh sin,</span>
<lb n="18351"/><span>ach téidhadh sí i ndiaidh a cúil deich líne.”  Ansan do</span>
<lb n="18352"/><span>ghlaoidh Isáias fáig ar an dTighearna agus do chuir an</span>
<lb n="18353"/><span>Tighearna an sgáil deich ngráda i ndiaidh a cúil do réir</span>
<lb n="18354"/><span>na línteacha a bhí curtha dhi aici ar ghréinlic Achais.</span></p>
<lb n="18355"/>
<lb n="18356"/><p><span>Tháinig Esecias chuige féin agus do mhair sé na chúig</span>
<lb n="18357"/><span>bhliana déag a gealladh dó, agus chaith sé an méid sin</span>
<lb n="18358"/><span>aimsire go maith, ag déanamh a dhíthil chun na ndaoine</span>
<lb n="18359"/><span>do thabhairt thar n-ais chun na fírinne agus chun a chur</span>
<lb n="18360"/><span>fhiachaint ortha a leas do dhéanamh, ar an saoghal so agus</span>
<lb n="18361"/><span>i gcóir an tsaoghail eile.  Ba mhaith í cómhairle Isáiais</span>
<lb n="18362"/><span>dó chuige sin, agus deir an Bíobla gur lean sé an</span>
<lb n="18363"/><span>chómhairle i gcómhnuidhe.</span></p>
<lb n="18364"/>
<lb n="18365"/><p><span>CCLI.</span></p>
<lb n="18366"/>
<lb n="18367"/><p><span>MANASSES.</span></p>
<lb n="18368"/>
<lb n="18369"/><p><span>Ach do críochnuigheadh na chúig bhliana déag agus fuair</span>
<lb n="18370"/><span>Esecias bás.  Bhí mac aige ná raibh ach dhá bhliain déag an</span>
<lb n="18371"/><span>uair sin.  Manasses ab ainm dó.  Do ghaibh sé an rígheacht</span></p>
</div>
<pb n="594"/>
<div><lb n="18372"/><p><span>i ndiaidh a athar, agus do b'olc an díol air é.  Níor</span>
<lb n="18373"/><span>bh'fhada gur loit sé an uile bhlúire de'n mhaitheas a bhí</span>
<lb n="18374"/><span>déanta agá athair.  Do bhuaidh sé i ndéanamh an uilc ar</span>
<lb n="18375"/><span>ar tháinig roimis de dhroch righthibh.  Do mheall sé na</span>
<lb n="18376"/><span>daoine thar n-ais airís chun na págánachta agus chun na</span>
<lb n="18377"/><span>ngráineamhlachtaí a bhain leis an bpágánacht.  Dhein sé</span>
<lb n="18378"/><span>ídhbirt chun Baal agus chuir sé íodal suas sa teampul</span>
<lb n="18379"/><span>féin.  Aon duine do labhair focal 'n-a choinnibh chuir</span>
<lb n="18380"/><span>sé chun báis é, i dtreó go raibh fuil daoine naomhtha 'n-a</span>
<lb n="18381"/><span>caisíbh ar shráidibh catharach Ierúsalem.  Chuir sé Isáias</span>
<lb n="18382"/><span>fáig chun báis i dteannta na cod' eile de sna daoine</span>
<lb n="18383"/><span>naomhtha.</span></p>
<lb n="18384"/>
<lb n="18385"/><p><span>Ansan do tháinig ar rígheacht Iúda agus ar chathair</span>
<lb n="18386"/><span>Ierúsalem an íde chéadna a bhí tagaithe rainnt blianta</span>
<lb n="18387"/><span>roimis sin ar rígheacht Israéil agus ar chathair Shamaría.</span>
<lb n="18388"/><span>Tháinig muinntir Bhaibilóin anoir agus chuadar isteach</span>
<lb n="18389"/><span>ar thír Iúda.  Thug Manasses iarracht ar an dtír do</span>
<lb n="18390"/><span>chosaint ortha, ach bhriseadar cath air agus dheineadar</span>
<lb n="18391"/><span>príosúnach de agus cheangaladar é agus do rugadar leó</span>
<lb n="18392"/><span>soir go Baibilóin é; an fhaid a bhí sé anrúd thoir do</span>
<lb n="18393"/><span>cuireadh a lán cruadhtain air.  Nuair a bhí an cruadhtan</span>
<lb n="18394"/><span>air do dhein sé a mhachtnamh.  Ag machtnamh dó do thuig</span>
<lb n="18395"/><span>sé i n'aigne gur le toil Dé a tháinig an cruadhtan san</span>
<lb n="18396"/><span>air mar gheall ar na droch bheartaibh a bhí déanta aige i</span>
<lb n="18397"/><span>gcathair Ierúsalem.  Do chrom sé ar aithrighe dhéanamh.</span>
<lb n="18398"/><span>Do dhein sé an aithrighe chómh dúthrachtach san gur bh'e</span>
<lb n="18399"/><span>toil Dé aigne rí Bhaibilóin d'atharú 'n-a thaobh, i dtreó</span>
<lb n="18400"/><span>gur cuireadh thar n-ais go dtí Ierúsalem é agus gur</span>
<lb n="18401"/><span>cuireadh suas airís 'n-a rígheacht féin é.  Ansan dhein</span>
<lb n="18402"/><span>sé a dhítheal chun an uilc a bhí déanta aige do leigheas</span>
<lb n="18403"/><span>chómh maith agus do b'fhéidir é.  Bhí sé chúig bliana déag</span>
<lb n="18404"/><span>agus dachad 'n-a rí.  An fhaid a bhí sé thoir i mBaibilóin</span>
<lb n="18405"/><span>'n-a phríosúnach agus cruadhtan an phríosúnaigh aige dh'á</span>
<lb n="18406"/><span>fholag do chuaidh 'n-a luighe ar a aigne go daingean ná</span>
<lb n="18407"/><span>fuil sa rí is aoirde, pé órnáidí a bhíon 'n-a thímpal, ach</span>
<lb n="18408"/><span>mar aon daonaidhe bocht eile a cuireadh ar an saoghal so</span></p>
</div>
<pb n="595"/>
<div><lb n="18409"/><p><span>le cómhachtaibh Dé; nuair a deintear príosúnach de'n</span>
<lb n="18410"/><span>rí gur measa go mór an sás cruadhtain a dh'fholag é</span>
<lb n="18411"/><span>'ná duine de'n choitchiantacht, toisg gan aon taithighe</span>
<lb n="18412"/><span>bheith aige ar chruadhtan, agus an taithighe go léir a bheith</span>
<lb n="18413"/><span>aige ar a thoil féin do chur i bhfeidhm.  Nuair a chuaidh</span>
<lb n="18414"/><span>an méid sin i bhfeidhm ar a aigne d'umhluigh sé é féin i</span>
<lb n="18415"/><span>láthair Dé agus d'iarr sé ar Dhia a pheacaí do mhaitheamh.</span>
<lb n="18416"/><span>Do maitheadh na peacaí dhó agus do thuit rud ana</span>
<lb n="18417"/><span>mhírbhúilteach amach.  Mar adubhradh d'atharuigh Dia aigne</span>
<lb n="18418"/><span>rí Bhaibilóin i dtreó gur chuir sé Manasses thar n-ais</span>
<lb n="18419"/><span>go Ierúsalem chun a rígheachta féin.  Ba mhór go léir</span>
<lb n="18420"/><span>an iongna é sin.</span></p>
<lb n="18421"/>
<lb n="18422"/><p><span>Do h-innseadh cheana conus mar a deineadh an íde</span>
<lb n="18423"/><span>uathbhásach ar mhór shluagh Shennacerib, nuair a marbhuigh-</span>
<lb n="18424"/><span>eadh, i n-aon oidhche amháin, céad cheithre fichid a chúig</span>
<lb n="18425"/><span>de mhíltibh acu ar aghaidh catharach Ierúsalem amach.</span>
<lb n="18426"/><span>Tá le h-innsint againn íde eile a deineadh ar mhór</span>
<lb n="18427"/><span>shluagh eile a tháinig ar an gcuma gcéadna, fé thaoiseach</span>
<lb n="18428"/><span>d'ár bh'ainm Holofernes, chun clainne Israéil do</span>
<lb n="18429"/><span>chlaoidhe ar fad agus do bhrúgh fé chosaibh Assuíriánach.</span></p>
<lb n="18430"/>
<lb n="18431"/><p><span>Íde uathbhásach ab eadh gach íde acu ach ní mar a chéile i</span>
<lb n="18432"/><span>n-aon chor a cuireadh chun cinn iad.  Aingeal ó Dhia</span>
<lb n="18433"/><span>iseadh do mhairbh sluagh Shennacerib.  Bean fé stiúrú an</span>
<lb n="18434"/><span>Tighearna, iseadh thug an íde ar Holofernes agus ar</span>
<lb n="18435"/><span>a shluagh.</span></p>
<lb n="18436"/>
<lb n="18437"/><p><span>CCLII.</span></p>
<lb n="18438"/>
<lb n="18439"/><p><span>HOLOFERNES.</span></p>
<lb n="18440"/>
<lb n="18441"/><p><span>Le linn Manasses a bheith 'n-a rí, agus tar éis teacht</span>
<lb n="18442"/><span>anoir ó Bhaibilóin dó, as an bpríosún, tháinig mór</span>
<lb n="18443"/><span>shluagh Assuíriánach anoir ó'n ndútaigh a bhí fé'n rí ar</span>
<lb n="18444"/><span>a dtugtí Nabuchodonosor.  Níor bh'é rí Bhaibilóin é,</span>
<lb n="18445"/><span>ámhthach.  Ach do bheartuigh sé na tíortha go léir a bhí 'n-a</span></p>
</div>
<pb n="596"/>
<div><lb n="18446"/><p><span>thímpal do thabhairt sé n-a smacht.  Chuir sé a mhór shluagh</span>
<lb n="18447"/><span>fé láimh taoisigh d'ár bh'ainm Holofernes, agus dubhairt</span>
<lb n="18448"/><span>sé leis na tíortha go léir a bhí uaidh siar do thabhairt fé</span>
<lb n="18449"/><span>n-a smacht.</span></p>
<lb n="18450"/>
<lb n="18451"/><p><span>Bhí an mhór shluagh ag gluaiseacht siar ag losgadh agus</span>
<lb n="18452"/><span>ag raobadh agus ag déanamh éirligh ar gach tír fé mar</span>
<lb n="18453"/><span>a thagaidís ann.  Ansan ba ghearr go raibh teachtairí ag</span>
<lb n="18454"/><span>teacht ar shálaibh a chéile chun síothchána dhéanamh le</span>
<lb n="18455"/><span>Holofernes sar a dtiocfadh sé chucha, agus chun ceapadh</span>
<lb n="18456"/><span>coinghíolacha na síothchána d'fhágaint faoi féin.</span></p>
<lb n="18457"/>
<lb n="18458"/><p><span>Do shocaruigh na h-Eabhraigh ar iad féin a chosaint air.</span>
<lb n="18459"/><span>Ba dhána an obair dóibh é, ach bhí lámh Dé chómh minic</span>
<lb n="18460"/><span>roimis sin tar éis iad do thabhairt saor ó n-a namhaid</span>
<lb n="18461"/><span>gur shocaruighdar ar dhul i leith Dé ó Holofernes,</span>
<lb n="18462"/><span>leis.  Do h-innseadh do Holofernes an socarú san a</span>
<lb n="18463"/><span>bheith déanta.  Bhí sé ar buile.  Cheap sé ná raibh aon</span>
<lb n="18464"/><span>náisiún sa domhan a bheadh chómh dána san.  Tháinig clann</span>
<lb n="18465"/><span>Mhóab agus clann Ammoin agus dheineadar síothcháin</span>
<lb n="18466"/><span>leis ar a choinghíolachaibh féin, bíodh gur chruaidh iad.  Do</span>
<lb n="18467"/><span>ghlaoidh sé chuige cuid d'uaislibh na n-Ammoníteach agus</span>
<lb n="18468"/><span>na Móabíteach agus d'fhiafraigh sé dhíobh cé 'r bh'iad na</span>
<lb n="18469"/><span>daoine buile sin a bhí 'n-a gcómhnuidhe i gcnocaibh</span>
<lb n="18470"/><span>Ghaililí agus do mheas go bhféadfidís iad féin a</span>
<lb n="18471"/><span>chosaint air.  Bhí duin'uasal ar na h-Ammonítigh agus</span>
<lb n="18472"/><span>Achior ab ainm dó agus chrom sé ar a dh'innsint do</span>
<lb n="18473"/><span>Holofernes cé'r bh'iad na h-Eabhraigh agus cad 'n-a</span>
<lb n="18474"/><span>thaobh dóibh bheith chómh dána.  “Adharaid siad san,” ar</span>
<lb n="18475"/><span>seisean, “Dia na bhflathas, agus do dhein an Dia sin</span>
<lb n="18476"/><span>iad a thabhairt saor go minic ó sna namhdaibh ba threise</span>
<lb n="18477"/><span>agus ba chómhachtaighe.  Níor fhág an Dia sin na</span>
<lb n="18478"/><span>bhflathas riamh iad gan chosaint ach nuair a bhíodh peacaí</span>
<lb n="18479"/><span>déanta acu 'n-a choinnibh.  Agus cosanóchaidh an Dia</span>
<lb n="18480"/><span>sin na bhflathas anois iad, mara rud é go bhfuil a</span>
<lb n="18481"/><span>bpeacaí féin thar éis é d'iompáil uatha.”</span></p>
<lb n="18482"/>
<lb n="18483"/><p><span>Nuair airigh Holofernes an chainnt sin tháinig fearg</span>
<lb n="18484"/><span>air.  Bhí cathair dh'ár bh'ainm Betúlia, cathair Eabhrach,</span></p>
</div>
<pb n="597"/>
<div><lb n="18485"/><p><span>suidhte ameasg na gcnoc agus na cnuic mar chosaint</span>
<lb n="18486"/><span>uirthi i dteannta pé cosaint a bhí curtha ag daoine</span>
<lb n="18487"/><span>uirthi.  Bhí sí ana dhaingean ar an dá chuma san.  D'órduigh</span>
<lb n="18488"/><span>Holofernes Achior do cheangal go maith agus é chur</span>
<lb n="18489"/><span>isteach i mBetúlia.  “Agus,” arsa Holofernes,</span>
<lb n="18490"/><span>“féadfir a dh'innsint do mhuinntir Bhetúlia go dtais-</span>
<lb n="18491"/><span>beánfad-sa dhóibh cia 'cu is treise cómhacht an Dé sin</span>
<lb n="18492"/><span>go bhfuil a muinighin acu as nú cómhacht Nabuchodono-</span>
<lb n="18493"/><span>soir, agus ansan, nuair a thógfad-sa Betúlia gheóbhair-</span>
<lb n="18494"/><span>se agus gheóbhaid siad san an íde atá tuillte agaibh le</span>
<lb n="18495"/><span>nbhúr ndánaidheacht gan chiall.”</span></p>
<lb n="18496"/>
<lb n="18497"/><p><span>Nuair a cuireadh Achior isteach i mBetúlia d'innis</span>
<lb n="18498"/><span>sé do mhuinntir na catharach an sgéal go léir, an chainnt</span>
<lb n="18499"/><span>adubhairt sé féin le Holofernes i dtaobh Dé na</span>
<lb n="18500"/><span>n-Eabhrach agus an fhearg a chuir an chainnt sin ar</span>
<lb n="18501"/><span>Holofernes, agus an droch fhuadar a bhí fé Holo-</span>
<lb n="18502"/><span>fernes i dtaobh Betúlia agus a raibh sa chathair sin</span>
<lb n="18503"/><span>de dhaoine.  Nuair airigh muinntir Bhetúlia an méid sin</span>
<lb n="18504"/><span>bhí fhios acu cad a bhí chucha.  Mar is gnáth le daoinibh</span>
<lb n="18505"/><span>a tógtar agus a bhíon 'n-a gcómhnuidhe ameasg cnoc,</span>
<lb n="18506"/><span>daoine macánta diadha ab eadh iad.  Do ghlacadar an</span>
<lb n="18507"/><span>focal ó bhéal Holofernes féin agus chromadar ar</span>
<lb n="18508"/><span>a iarraidh ar Dhia na bhflathas a thaisbeáint do Holo-</span>
<lb n="18509"/><span>fernes cia 'cu ba mhó, cómhacht Nabuchodonosoir nú</span>
<lb n="18510"/><span>cómhacht Dé.  Agus le h-eagla go gcoisgfadh a</span>
<lb n="18511"/><span>bpeacaí féin cómhacht Dé ar theacht le cabhair chucha do</span>
<lb n="18512"/><span>chromadar ar iad féin d'umhlú i láthair Dé agus ar</span>
<lb n="18513"/><span>throsgadh dhéanamh agus ar aithrighe dhéanamh agus ar</span>
<lb n="18514"/><span>bheith ag guidhe go cruaidh agus go dúthrachtach agus go</span>
<lb n="18515"/><span>muinighineach, 'ghá iarraidh ar Dhia iad do chosaint ar</span>
<lb n="18516"/><span>Holofernes.</span>
<lb n="18517"/></p>
</div>
<pb n="598"/>
<div><lb n="18518"/><p><span>CCLIII.</span></p>
<lb n="18519"/>
<lb n="18520"/><p><span>BETÚLIA.</span></p>
<lb n="18521"/>
<lb n="18522"/><p><span>Bhí an tsluagh ana mhór ag Holofernes, céad agus</span>
<lb n="18523"/><span>fiche de mhíltibh troightheach agus dhá mhíle fhichid marcach,</span>
<lb n="18524"/><span>agus chuir sé timpal ar chathair Bhetúlia iad agus do</span>
<lb n="18525"/><span>dhún sé isteach muinntir na catharach.  Ach do chosain</span>
<lb n="18526"/><span>muinntir na catharach iad féin air, i dtreó ná raibh</span>
<lb n="18527"/><span>ar a chumas an chathair do thógaint.  Bhíodar coitchianta</span>
<lb n="18528"/><span>ag glaodhach ar an dTighearna, 'ghá iarraidh ar an dTighear-</span>
<lb n="18529"/><span>na iad a dh'fhuasgailt.  Bhí cosáin chúmhanga chun na</span>
<lb n="18530"/><span>catharach, idir na cnuic, agus níor bh'fhéidir dul isteach</span>
<lb n="18531"/><span>sa chathair ach tré sna cosánaibh sin.  Tháinig fir na</span>
<lb n="18532"/><span>catharach ar na cosánaibh sin agus chimeádadar an</span>
<lb n="18533"/><span>namhaid amach, díreach mar a chimeád trí chéad Gréagach,</span>
<lb n="18534"/><span>tímpal céad agus fiche bliain 'n-a dhiaidh san, mór</span>
<lb n="18535"/><span>shluagh de'n tsaghas céadna amach as an nGréig, ag</span>
<lb n="18536"/><span>céim Termopulae.</span></p>
<lb n="18537"/>
<lb n="18538"/><p><span>Ach bhí sruthán uisge ag teacht isteach ó sna cnuic</span>
<lb n="18539"/><span>go dtí cathair Bhetúlia, agus nuair a bhí ag teip ar</span>
<lb n="18540"/><span>Holofernes an chathair do thógaint bhí sé féin agus</span>
<lb n="18541"/><span>cuid d'á shlóightibh ag gabháil tímpal uirthi lasmuich.</span>
<lb n="18542"/><span>Sa ghabháil tímpal dóibh do thánadar ar an sruthán.</span>
<lb n="18543"/><span>D'órduigh Holofernes an chlais 'n-a raibh an t-uisge ag</span>
<lb n="18544"/><span>rith tríthi chun na catharach do bhrise agus an t-uisge do</span>
<lb n="18545"/><span>sgaoile le fánaidh an ghleanna.  Do deineadh san.  Cheap</span>
<lb n="18546"/><span>sé annsan go mbeadh an chathair aige láithreach.  Ní raibh,</span>
<lb n="18547"/><span>ámhthach.  Do thárla go raibh rainnt toibreacha fíor-uisge</span>
<lb n="18548"/><span>i n-aice na catharach, lasmuich de sna fallaíbh,</span>
<lb n="18549"/><span>agus thagadh muinntir na catharach sa n-oidhche agus</span>
<lb n="18550"/><span>tharraigidís uisge ó sna toibreachaibh sin agus chuiridís</span>
<lb n="18551"/><span>i gcimeád istigh sa chathair é i n-umaraibh.  Ach ní bhíodh</span>
<lb n="18552"/><span>sa méid sin uisge ach oiread agus a thugadh deoch</span>
<lb n="18553"/><span>beag anois agus airís do gach duine.</span>
<lb n="18554"/></p>
</div>
<pb n="599"/>
<div><lb n="18555"/><p><span>Ach bhí cuid de chlainn Ammoin agus de chlainn Mhóab</span>
<lb n="18556"/><span>tar éis síothchána dhéanamh le Holofernes agus bhíodar</span>
<lb n="18557"/><span>'n-a shluagh aige.  Bhí fhios acu i dtaobh na dtoibreacha</span>
<lb n="18558"/><span>fíor-uisge.  D'innseadar do Holofernes na toib-</span>
<lb n="18559"/><span>reacha bheith ann agus an t-uisge bheith d'á tharrac isteach</span>
<lb n="18560"/><span>sa chathair gach aon oidhche.  “Agus,” ar siad leis,</span>
<lb n="18561"/><span>“Má chuirean do Shoillse gárda fear ag gach tobar</span>
<lb n="18562"/><span>acu san ní féadfar aon bhraon uisge bhreith isteach</span>
<lb n="18563"/><span>sa chathair agus tógfir an chathair gan oiread agus</span>
<lb n="18564"/><span>claidheamh do tharrac.  Do cuireadh na gardaí ar na</span>
<lb n="18565"/><span>toibreachaibh.  Ansan níor bh'fhéidir aon bhraon uisge</span>
<lb n="18566"/><span>do bhreith isteach.  I gceann fiche lá 'n-a dhiaidh san bhí</span>
<lb n="18567"/><span>na h-umaracha folamh.  Ansan iseadh bhí an cruadhtan</span>
<lb n="18568"/><span>ann.  Osias ab ainm do'n fhear a bhí i n' uachtarán ar</span>
<lb n="18569"/><span>chathair Bhetúlia.  Bhí sé tar éis a lán cainnte dhéanamh</span>
<lb n="18570"/><span>le muinntir Bhetúlia, ag cur misnigh ortha, 'ghá innsint</span>
<lb n="18571"/><span>dóibh conus mar a bhí Holofernes ceapaithe ar theampul</span>
<lb n="18572"/><span>Dé i gcathair Ierúsalem do sgartáil agus d'ídiú,</span>
<lb n="18573"/><span>agus conus mar a bhí clann Israéil an neómat san,</span>
<lb n="18574"/><span>ar fuaid na tíre go léir, ag cosaint a gcatharacha</span>
<lb n="18575"/><span>díreach mar a bhí muinntir Bhetúlia, agus nár bhaoghal</span>
<lb n="18576"/><span>'ná go gcosanóchadh an Tighearna a mhuinntir féin,</span>
<lb n="18577"/><span>mar a chosanadh sé riamh iad nuair a dheinidís an aithrighe.</span>
<lb n="18578"/><span>Do chuireadh cainnt de'n tsórd san ana mhisneach ar</span>
<lb n="18579"/><span>mhuinntir na catharach, agus bhídís ag déanamh dúbailt</span>
<lb n="18580"/><span>aithrighe agus ag glaodhach níba dhéine i n-aghaidh an lae</span>
<lb n="18581"/><span>ar an dTighearna 'ghá iarraidh air iad do shaoradh ó</span>
<lb n="18582"/><span>shlóightibh Holofernes.  Ach nuair a bhí na h-umaracha</span>
<lb n="18583"/><span>folamh ó uisge agus gan aon bhraon le fághail, agus an</span>
<lb n="18584"/><span>tart dh'á dtraochadh do thuit a lug ar a lag acu.  Do</span>
<lb n="18585"/><span>chruinnighdar go léir tímpal ar Osias agus iad ag</span>
<lb n="18586"/><span>gol go h-árd agus chromadar ar é ghearán le Dia.</span>
<lb n="18587"/><span>“Is olc an mhaise agat é,” ar siad, “nár dhein síothcháin</span>
<lb n="18588"/><span>ar dtúis le Holofernes.  Tá olc déanta agat orainn</span>
<lb n="18589"/><span>agus cuirimíd Dia 'n-a dhiaidh ort.  Iarraimíd ort</span>
<lb n="18590"/><span>anois féin, i láthair an Tighearna atá ag déanamh an</span></p>
</div>
<pb n="600"/>
<div><lb n="18591"/><p><span>díoltais seo orainn mar gheall ar ár bpeacaíbh, sinn</span>
<lb n="18592"/><span>féin agus an chathair do thabhairt suas do Holofernes.</span>
<lb n="18593"/><span>Is fearr bás gearr le claidheamh 'ná bás fada ríghin</span>
<lb n="18594"/><span>le tart.”  Ach do labhair Osias leó go cneasta, agus</span>
<lb n="18595"/><span>é ag gol chómh maith leó.  “Deinimís foidhne, a chlann</span>
<lb n="18596"/><span>ó,” ar seisean, “ar feadh chúig lá eile, b'fhéidir go</span>
<lb n="18597"/><span>bhfuasgalóchadh an Tighearna sinn.  Mara dtagaidh</span>
<lb n="18598"/><span>fuasgailt i gceann chúig lá déanfad an rud atá agaibh</span>
<lb n="18599"/><span>'á iarraidh orm.</span></p>
<lb n="18600"/>
<lb n="18601"/><p><span>CCLIV.</span></p>
<lb n="18602"/>
<lb n="18603"/><p><span>IÚDIT.</span></p>
<lb n="18604"/>
<lb n="18605"/><p><span>Ach bhí beanuasal 'n-a cómhnuidhe i mBetúlia an uair</span>
<lb n="18606"/><span>sin agus Iúdit ab ainm di.  Bhí sí pósta ag fear d'ár</span>
<lb n="18607"/><span>bh'ainm Manasses, agus fuair sé bás, agus bhí sí 'n-a</span>
<lb n="18608"/><span>baintrigh ar feadh trí mblian le linn na h-aimsire</span>
<lb n="18609"/><span>sin i n-ar tháinig Holofernes chun na catharach a thógaint.</span>
<lb n="18610"/><span>Bean ana naomhtha ab eadh Iúdit.  Tar éis bháis a fir</span>
<lb n="18611"/><span>d'iompuigh sí a croidhe agus a h-aigne ar fad ar an</span>
<lb n="18612"/><span>dTighearna.  D'fhág a fear saidhbhreas mór aici agus</span>
<lb n="18613"/><span>mórán ollmhathais.  Ach i n-ineadh aon chuimhneamh a bheith</span>
<lb n="18614"/><span>aici ar phósadh airís, is amhlaidh a shocaruigh sí dhi féin</span>
<lb n="18615"/><span>seómra thuas i n-uachtar a tighe agus thuas sa tseómra</span>
<lb n="18616"/><span>san a chaitheadh sí a h-aimsir ag déanamh trosgaidh agus</span>
<lb n="18617"/><span>úrnuighthe agus ag cuimhneamh ar Dhia, gan aoinne 'n-a</span>
<lb n="18618"/><span>fochair ach a mná cuimhdeachta.  Bhíodh éadach ruainnigh</span>
<lb n="18619"/><span>uimpi agus do throisgeadh sí gach lá d'á saoghal ach</span>
<lb n="18620"/><span>amháin laethanta na sabbóide agus laethanta na ré</span>
<lb n="18621"/><span>nua, laethanta féile Israéil; agus bean ana bhreágh</span>
<lb n="18622"/><span>thar na beartaibh ab eadh í.  Agus bhí clú oirdheirc aici</span>
<lb n="18623"/><span>mar bhí fhios ag an saoghal í bheith ana naomhtha.</span></p>
<lb n="18624"/>
<lb n="18625"/><p><span>D'airigh sí an socarú a bhí déanta ag Osias, 'sé sin,</span>
<lb n="18626"/><span>go dtabharfí an chathair suas do Holofernes i gceann</span></p>
</div>
<pb n="601"/>
<div><lb n="18627"/><p><span>chúig lá mara dtiocfadh aon fhuasgailt ó'n dTighearna.</span>
<lb n="18628"/><span>Chuir sí fios ar na seanóiríbh, Chabrí agus Charmí.</span>
<lb n="18629"/><span>Thánadar.  “Cad é seo a dh'airighim,” ar sisi leó, “atá</span>
<lb n="18630"/><span>socair ag Osias, 'ghá rád go dtabharfar suas an chathair</span>
<lb n="18631"/><span>seo do Holofernes i gceann chúig lá mara dtagaidh</span>
<lb n="18632"/><span>fuasgailt ó'n dTighearna?  Agus cia h-iad sibh-se go</span>
<lb n="18633"/><span>mbeadh sibh ag déanamh fromtha ar an dTighearna?”</span></p>
<lb n="18634"/>
<lb n="18635"/><p><span>Dhein sí mórán cainnte leó 'ghá chur 'n-a luighe ortha go</span>
<lb n="18636"/><span>raibh beart aindleaghthach déanta acu agus 'ghá chómhair-</span>
<lb n="18637"/><span>liú dhóibh a iarraidh ar an dTighearna é mhaitheamh dóibh.</span>
<lb n="18638"/><span>“Agus anois,” ar sisi leó, “tá rud áirithe beartuighthe</span>
<lb n="18639"/><span>am' aigne agam, agus bídhidh-se 'ghá iarraidh ar Dhia an</span>
<lb n="18640"/><span>nídh atá beartuighthe agam do chur chun cinn agus m'aigne</span>
<lb n="18641"/><span>do neartú i gcóir an ghnímh atá curtha rómham agam.</span>
<lb n="18642"/><span>Seasuighidh-se ag an ngeata anocht agus raghad-sa agus</span>
<lb n="18643"/><span>mo bhean chuimhdeachta amach as an gcathair.  Iarraidh</span>
<lb n="18644"/><span>ar Dhia an socarú atá déanta agaibh do chómhlíonadh</span>
<lb n="18645"/><span>agus an chabhair do chur chughaibh i gceann chúig lá.  Ná</span>
<lb n="18646"/><span>deintear aon taighde ar an nídh atá beartuighthe agam,</span>
<lb n="18647"/><span>agus go dtí go dtabharfad sgéala chughaibh ná deinidh</span>
<lb n="18648"/><span>aon nídh ach bheith ag guidhe chun ár dTighearna Dia ar</span>
<lb n="18649"/><span>mo shon.”</span></p>
<lb n="18650"/>
<lb n="18651"/><p><span>D'imthighdar, agus d'imthigh Iúdit suas chun a seómra</span>
<lb n="18652"/><span>féin agus do shléacht sí ar an dtalamh i láthair</span>
<lb n="18653"/><span>an Tighearna agus í ag gol agus ag guidhe, 'ghá</span>
<lb n="18654"/><span>iarraidh ar Dhia cabhrú léi agus neart a thabhairt di</span>
<lb n="18655"/><span>chun an ghnímh a bhí beartuighthe aici do dhéanamh gan</span>
<lb n="18656"/><span>staonadh.  Nuair a bhí a guidhe déanta aici d'eirigh</span>
<lb n="18657"/><span>sí agus d'imthigh sí síos go dtí seómra eile</span>
<lb n="18658"/><span>de'n tigh agus ghlaoidh sí ar a mnaoi cuimhdeachta</span>
<lb n="18659"/><span>agus do nigh sí agus do ghlan sí í féin agus bhain sí</span>
<lb n="18660"/><span>dhi an t-éadach ruainnigh agus an t-éadach baintrighe,</span>
<lb n="18661"/><span>agus chuir sí uimpi an t-éadach ba bhreaghtha agus do</span>
<lb n="18662"/><span>b'órnáidighe d'á raibh aici, agus a fáinní óir agus a</span>
<lb n="18663"/><span>práisléadaí, agus a clocha loghmhara, agus d'fheuch sí</span>
<lb n="18664"/><span>go fíor áluinn agus go h-uasal.  Agus deir an</span></p>
</div>
<pb n="602"/>
<div><lb n="18665"/><p><span>sgríbhinn diadha gur chuir Dia sgéimh uaidh féin uirthi</span>
<lb n="18666"/><span>agus taithneamh soluis 'n-a gnúis, i dteannta a</span>
<lb n="18667"/><span>h-áilneachta féin.</span></p>
<lb n="18668"/>
<lb n="18669"/><p><span>Ansan thug sí d'á mnaoi cuimhdeachta buidéal fíona</span>
<lb n="18670"/><span>le breith léi, agus árthach oíle, agus rainnt arbhair</span>
<lb n="18671"/><span>loisgithe, agus fígí tiorma, agus arán, agus cáise,</span>
<lb n="18672"/><span>agus d'imthighdar amach.  Agus nuair a thánadar go</span>
<lb n="18673"/><span>dtí an geata fuaradar Osias agus na seanóirí ann</span>
<lb n="18674"/><span>rómpa.  Níor chuireadar aon cheist chúichi ach leogaint</span>
<lb n="18675"/><span>di imtheacht thórsa, ach bhí iongna agus alltacht ortha</span>
<lb n="18676"/><span>nuair a chonacadar í, bhí sí chómh h-áluinn sin.  Ach chrom-</span>
<lb n="18677"/><span>adar ar ghuidhe go cruaidh chun Dé 'ghá iarraidh air greim</span>
<lb n="18678"/><span>do bhreith ar láimh uirthi agus í thabhairt saor as pé</span>
<lb n="18679"/><span>beart a bhí curtha roimpi aici.</span></p>
<lb n="18680"/>
<lb n="18681"/><p><span>D'imthigh sí féin agus a cailín an geata amach agus</span>
<lb n="18682"/><span>síos le fánaidh an chnuic, agus í ag guidhe go cruaidh</span>
<lb n="18683"/><span>chun Dé istigh 'n-a croidhe féin.  Nuair a bhíodar imthighthe</span>
<lb n="18684"/><span>tamal síos le fánaidh an chnuic agus an lá ag teacht</span>
<lb n="18685"/><span>do bhuail lucht faire na n-Assuíriánach úmpa agus do</span>
<lb n="18686"/><span>stadadar iad:  “Cá dtáinís-se?” ar siad, “nú ca</span>
<lb n="18687"/><span>bhfuilir ag dul?”  Agus d'fhreagair sisi:  “Inghean do</span>
<lb n="18688"/><span>sna h-Eabhraigh iseadh mise agus táim tar éis teiche uatha,</span>
<lb n="18689"/><span>mar bhí fhios agam go mbeidís 'n-a bhfoghail agaibh-se,</span>
<lb n="18690"/><span>toisg gur tharcuisnighdar sibh agus ná géillfidís uatha</span>
<lb n="18691"/><span>féin daoibh i dtreó go bhfaighdís trócaire uaibh.  Uime</span>
<lb n="18692"/><span>sin dubhart liom féin:  Raghad i láthair an phriúnsa</span>
<lb n="18693"/><span>Holofernes i dtreó go bhféadfad a ndisgréadaí do</span>
<lb n="18694"/><span>nochtadh dhó, agus go dtaisbeánfad dó slighe 'n-a</span>
<lb n="18695"/><span>bhféadfidh sé iad do thógaint gan oiread agus aon</span>
<lb n="18696"/><span>fhear amháin d'á shluagh do chailleamhaint.”  Agus nuair</span>
<lb n="18697"/><span>a chonaic na fir í do chuir a h-áilneacht iongna agus</span>
<lb n="18698"/><span>alltacht ortha.</span>
<lb n="18699"/></p>
</div>
<pb n="603"/>
<div><lb n="18700"/><p><span>CCLV.</span></p>
<lb n="18701"/>
<lb n="18702"/><p><span>CÁBÁN HOLOFERNES.</span></p>
<lb n="18703"/>
<lb n="18704"/><p><span>Mar adubhradh, bhí iongna agus alltacht ar an lucht</span>
<lb n="18705"/><span>faire nuair a chonacadar Iúdit, agus dubhradar léi:</span>
<lb n="18706"/><span>“Tá t'anam féin sábhálta agat leis an nídh sin atá</span>
<lb n="18707"/><span>déanta agat.  Is ró mhaith a dheinis é, teacht anuas ag</span>
<lb n="18708"/><span>triall ar ár dTighearna.  Agus bí deimhnightheach de seo,</span>
<lb n="18709"/><span>nuair a sheasóchair os a chómhair beidh sé go maith dhuit</span>
<lb n="18710"/><span>agus beidh greann mór aige ort.”  Ansan do rugadar</span>
<lb n="18711"/><span>leó í go dtí cábán Holofernes agus d'innseadar</span>
<lb n="18712"/><span>dó, fé mar a bhí innste aici-se dhóibh-sin.  Ach nuair a</span>
<lb n="18713"/><span>sheasaimh sí os a chómhair ba bheag ná gur bhain sí radharc</span>
<lb n="18714"/><span>a shúl de!  Agus dubhairt na h-uasle a bhí 'n-a thímpal:</span>
<lb n="18715"/><span>“Cé fhéadfadh mímheas a bheith aige ar na h-Eabhraigh</span>
<lb n="18716"/><span>agus mná chómh breágh san acu?  Nách ró mhaith is fiú</span>
<lb n="18717"/><span>dhúinn troid 'n-a gcoinnibh ar son na mban san?”</span>
<lb n="18718"/><span>Agus nuair a chonaic sisi Holofernes agus é 'n-a</span>
<lb n="18719"/><span>shuidhe fé'n gconopéon, agus an conopéon fighte le</span>
<lb n="18720"/><span>corcar agus le h-ór, agus le h-emeraldibh agus le</span>
<lb n="18721"/><span>clochaibh loghmhara, d'fheuch sí sa n-aghaidh air agus ansan</span>
<lb n="18722"/><span>do shléacht sí anuas ar an dtalamh dó, agus d'órduigh</span>
<lb n="18723"/><span>seisean d'á sheirbhíseachaibh í thógaint suas, agus thóg-</span>
<lb n="18724"/><span>adar suas í.  Ansan do labhair Holofernes léi:  “Glac</span>
<lb n="18725"/><span>misneach,” ar seisean léi, “agus ná bíodh aon eagla</span>
<lb n="18726"/><span>ar do chroidhe.  Níor dheineas-sa riamh aon dochar do</span>
<lb n="18727"/><span>dhuine a bheadh ullamh ar bheith umhal do Nabuchodonosor</span>
<lb n="18728"/><span>an rí.  Ach innis dom feasta cad 'n-a thaobh duit</span>
<lb n="18729"/><span>imtheacht uatha súd, agus cad é an chúis a bhí agat le</span>
<lb n="18730"/><span>teacht ag triall orainn-na?”</span></p>
<lb n="18731"/>
<lb n="18732"/><p><span>Agus dubhairt Iúdit leis:  “Éist-se, a Shoillse, lem'</span>
<lb n="18733"/><span>chainnt-se anois, agus glac mo chainnt agus déanfidh</span>
<lb n="18734"/><span>an Tighearna gnó beacht duit, óir mar is beó Nabucho-</span>
<lb n="18735"/><span>donosor, rí an domhain, agus mar is beó a chómhacht</span>
<lb n="18736"/><span>ionat-sa, a rí, chun daoine atá ag dul amú do smachtú,</span></p>
</div>
<pb n="604"/>
<div><lb n="18737"/><p><span>ní h-amháin go bhfuilid daoine umhal dó tríot-sa ach</span>
<lb n="18738"/><span>táid na beithidhigh allta féin umhal dó.  Óir tá trácht ar</span>
<lb n="18739"/><span>ghaois t'aigne-se ar fuaid na dtíortha, agus tá sé dh'á</span>
<lb n="18740"/><span>innsint ar fuaid an domhain gur tu amháin is oirdheirc</span>
<lb n="18741"/><span>agus is cómhachtach d'á bhfuil d'fhearaibh i rígheacht</span>
<lb n="18742"/><span>Nabuchodonosoir.  Is eól dúinn leis an rud adubhairt</span>
<lb n="18743"/><span>Achior, agus is eól dúinn an nídh a dh'órduighis a</span>
<lb n="18744"/><span>dhéanamh leis.  Óir is deimhin go bhfuil ár nDia chómh</span>
<lb n="18745"/><span>mór san i bhfeirg linn mar gheall ar ár bpeacaíbh go</span>
<lb n="18746"/><span>bhfuil ráidhte aige leis na daoine tré n-a fháigíbh, go</span>
<lb n="18747"/><span>dtabharfidh sé suas chun a n-ídighthe iad mar gheall ar</span>
<lb n="18748"/><span>a bpeacaíbh.  Agus toisg a fhios a bheith ag clainn Israéil</span>
<lb n="18749"/><span>go bhfuil fearg curtha ar a nDia acu, tá sgannra ortha</span>
<lb n="18750"/><span>rómhat-sa.  D'á éaghmais sin tá gorta tagaithe ortha,</span>
<lb n="18751"/><span>agus tré easba uisge is cuma iad cheana féin nú daoine</span>
<lb n="18752"/><span>a bheadh marbh.  Agus táid siad ar aigne a h-ainmhidhthe</span>
<lb n="18753"/><span>do mharbhú agus an fhuil a dh'ól, agus neithe eile de'n</span>
<lb n="18754"/><span>tsórd san a dhéanamh atá coisgithe go dian ortha.  Agus</span>
<lb n="18755"/><span>do thuig do bhanóglach na neithe sin, agus go dtabharfar</span>
<lb n="18756"/><span>suas chun báis agus chun íde iad agus do theicheas uatha,</span>
<lb n="18757"/><span>agus do chuir an Tighearna me anso chun go 'neósfinn</span>
<lb n="18758"/><span>na neithe sin duit-se, a Shoillse.  Óir adhraim-se Dia,</span>
<lb n="18759"/><span>bíodh gur anso atáim anois.  Agus led' thoil, a rí,</span>
<lb n="18760"/><span>raghaidh do bhanóglach amach gach aon oidhche ag guidhe</span>
<lb n="18761"/><span>chun Dé agus 'neósfidh sé dhom caithin a dhéanfidh sé</span>
<lb n="18762"/><span>díoltas ortha mar gheall ar a bpeacaíbh agus tiocfad</span>
<lb n="18763"/><span>agus 'neósfad duit-se é, i dtreó go bhféadfad tú</span>
<lb n="18764"/><span>bhreith liom tré lár catharach Ierúsalem, agus go mbeidh</span>
<lb n="18765"/><span>pobul Israéil go léir agat mar a bheadh caoire gan</span>
<lb n="18766"/><span>aodhaire, agus ní bheidh oiread agus aon mhadra amháin</span>
<lb n="18767"/><span>ag amhstaraigh ort.  Isé leamhnú Dé na neithe seo a</span>
<lb n="18768"/><span>dh'innsint domh-sa.  Agus toisg fearg a bheith ar Dhia</span>
<lb n="18769"/><span>chucha do cuireadh mise chughat-sa chun go 'neósfinn</span>
<lb n="18770"/><span>na neithe seo dhuit.”</span></p>
<lb n="18771"/>
<lb n="18772"/><p><span>Agus do thaithn an chainnt sin go léir le Holofernes</span>
<lb n="18773"/><span>agus dubhairt sé léi:  “Do dhein Dia go maith é, tusa</span></p>
</div>
<pb n="605"/>
<div><lb n="18774"/><p><span>chur chughainn roimis na daoine chun go dtabharfá isteach</span>
<lb n="18775"/><span>i n-ár lámhaibh dúinn iad.”  Agus do thaithn a cainnt</span>
<lb n="18776"/><span>leis na seirbhísigh agus dheineadar iongna d'á ciall</span>
<lb n="18777"/><span>agus d'á h-eólus agus d'á tuisgint, agus deiridís</span>
<lb n="18778"/><span>le n-a chéile:  “Ní'l a leithéid eile de mhnaoi beó sa</span>
<lb n="18779"/><span>domhan, i n-áilneacht pearsan agus i n-eagnaighe</span>
<lb n="18780"/><span>cainnte.”</span></p>
<lb n="18781"/>
<lb n="18782"/><p><span>Agus dubhairt Holofernes léi:  “Is maith í do</span>
<lb n="18783"/><span>gheallamhaint, agus má dheinean do Dhia-se an méid</span>
<lb n="18784"/><span>sin domh-sa beidh sé 'n-a Dhia agam-sa leis, agus beidh</span>
<lb n="18785"/><span>tusa go mór agus go h-uasal i dteaghlach Nabucho-</span>
<lb n="18786"/><span>donosoir, agus beidh t'ainm dh'á onórú i mbéalaibh</span>
<lb n="18787"/><span>daoine ar fuaid an domhain go léir.”</span></p>
<lb n="18788"/>
<lb n="18789"/><p><span>CCLVI.</span></p>
<lb n="18790"/>
<lb n="18791"/><p><span>HOLOFERNES 'N-A CHODLADH.</span></p>
<lb n="18792"/>
<lb n="18793"/><p><span>Ansan d'órduigh Holofernes go mbéarfí Iúdit</span>
<lb n="18794"/><span>go dtí an áit 'n-a raibh a chuid saidhbhris i gcimeád aige</span>
<lb n="18795"/><span>agus go mbéarfí cóir bhídh chúichi ó n-a bhórd féin.  Ach</span>
<lb n="18796"/><span>d'fhreagair Iúdit:  “A uasail, ní féidir domh-sa an</span>
<lb n="18797"/><span>bia a dh'órduighean tú dhom a chaitheamh, le h-eagla go</span>
<lb n="18798"/><span>dtiocfadh peaca orm i láthair mo Thighearna Dia,</span>
<lb n="18799"/><span>ach íosfad na neithe a thugas liom.”  Agus dubhairt</span>
<lb n="18800"/><span>Holofernes léi:  “Má théidhan de sna neithibh sin a</span>
<lb n="18801"/><span>thugais leat cad a dhéanfimíd duit?”  Agus dubhairt</span>
<lb n="18802"/><span>Iúdit leis:  “Mar is beó t'anam, a Thighearna,</span>
<lb n="18803"/><span>déanfidh Dia trém' láimh-se an nídh atá beartuighte</span>
<lb n="18804"/><span>agam a dhéanam, sar a mbeidh ar thugas liom caithte</span>
<lb n="18805"/><span>agat' bhanóglach.”</span></p>
<lb n="18806"/>
<lb n="18807"/><p><span>Ansan do rugh na seirbhísigh leó í go dtí an cábán</span>
<lb n="18808"/><span>a órduigh Holofernes di.  Agus nuair a bhí sí ag dul</span>
<lb n="18809"/><span>isteach sa chábán san d'iarr sí go mbeadh cead aici dul</span>
<lb n="18810"/><span>amach sa n-oidhche agus roim lá chun bheith ag cur a guidhe</span></p>
</div>
<pb n="606"/>
<div><lb n="18811"/><p><span>suas chun an Tighearna agus a d'iarraidh cabhartha air.</span>
<lb n="18812"/><span>D'órduigh Holofernes d'á sheirbhísigh leogaint di dul</span>
<lb n="18813"/><span>amach agus teacht isteach chun a Dia féin d'adhradh,</span>
<lb n="18814"/><span>pé tráth ba mhaith léi é, ar feadh trí lá.  Agus théidhadh</span>
<lb n="18815"/><span>sí amach gach aon oidhche, agus isteach i ngleann Bhetúlia</span>
<lb n="18816"/><span>agus do nigheadh sí í féin i dtobar a bhí ann, agus bhíodh</span>
<lb n="18817"/><span>sí ag guidhe go cruaidh 'ghá iarraidh ar Thighearna Dia</span>
<lb n="18818"/><span>Israéil go stiúróchadh sé í sa tslighe 'n-a bhfuasgalóchadh</span>
<lb n="18819"/><span>sí a daoine féin as an gcruadhtan 'n-a rabhadar, agus</span>
<lb n="18820"/><span>nuair a thagadh sí isteach sa chábán d'fhanadh sí gan í</span>
<lb n="18821"/><span>féin do thruailliú le h-aon bhia a bhí coisgithe, go dtí</span>
<lb n="18822"/><span>go dtógadh sí an bia a bhí aici féin um thráthnóna.</span></p>
<lb n="18823"/>
<lb n="18824"/><p><span>Agus do thárla, an ceathramhadh lá gur dhein Holo-</span>
<lb n="18825"/><span>fernes suipéar mór d'á sheirbhíseachaibh.  Agus dubhairt</span>
<lb n="18826"/><span>sé le Vagao, a stíbhard:  Imthigh agus iarr ar an mnaoi</span>
<lb n="18827"/><span>Eabhrach úd teacht le n-a toil féin agus cómhnuidhe am'</span>
<lb n="18828"/><span>theannta.  D'imthigh Vagao isteach sa chábán mar a</span>
<lb n="18829"/><span>raibh Iúdit, agus dubhairt sé:  “Ná bíodh sgáth ná eagla</span>
<lb n="18830"/><span>ort, a 'nghean ó, teacht isteach ag triall ar mo Thighearna</span>
<lb n="18831"/><span>agus onóir do ghlacadh os a chómhair, agus bia dh'ithe</span>
<lb n="18832"/><span>agus fíon a dh'ól 'n-a theannta agus bheith go meidhrach.”</span>
<lb n="18833"/><span>Agus dubhairt Iúdit:  “Cé h-é mise chun a rádh go</span>
<lb n="18834"/><span>ndiúltóchainn dom' thighearna?  Déanfad gach nídh</span>
<lb n="18835"/><span>d'á fheabhas os cómhair a shúl.  Agus pé nídh a thaithnfidh</span>
<lb n="18836"/><span>leis siné an nídh a bheidh go maith dhomh-sa gach lá dem'</span>
<lb n="18837"/><span>shaoghal.”</span></p>
<lb n="18838"/>
<lb n="18839"/><p><span>Ansan d'eirigh sí agus chuir sí uimpi a h-éadaí uaisle</span>
<lb n="18840"/><span>agus chuaidh sí isteach agus do sheasaimh sí os a chómhair</span>
<lb n="18841"/><span>agus nuair a chonaic sé í do las a chroidhe le mian nár</span>
<lb n="18842"/><span>bh'fhóghanta, agus dubhairt sé léi:  “Ól anois agus</span>
<lb n="18843"/><span>suidh síos agus bíodh áthas ort, mar tá fabhar fághalta</span>
<lb n="18844"/><span>agat am' shúilibh-se.”  Agus dubhairt Iúdit:  “Ólfad,</span>
<lb n="18845"/><span>a thighearna, óir tá m'anam mórtha an lá so thar</span>
<lb n="18846"/><span>laethanta mo bheatha go léir.”  Agus d'ith sí agus</span>
<lb n="18847"/><span>d'ól sí, os a chómhair, na neithe a bhí ullamh di agá</span>
<lb n="18848"/><span>mnaoi cuimhdeachta.  Agus bhí Holofernes ana</span></p>
</div>
<pb n="607"/>
<div><lb n="18849"/><p><span>mheidhrach mar gheall uirthi, agus bhí sé ag ól an fhíona</span>
<lb n="18850"/><span>go dtí go raibh ana chuid ólta aige, oiread agus</span>
<lb n="18851"/><span>nár ól sé riamh roimis sin i gcaitheamh a bheatha.</span>
<lb n="18852"/><span>Agus nuair a bhí tamal maith de'n oidhche imthighthe</span>
<lb n="18853"/><span>thosnuigh na seirbhísigh ar shleamhnú chun a gcábán féin,</span>
<lb n="18854"/><span>agus do dhún Vagao na dóirse agus d'imthigh sé.</span>
<lb n="18855"/><span>Bhí mórán ólta acu go léir.</span></p>
<lb n="18856"/>
<lb n="18857"/><p><span>Ansan bhí Iúdit 'n-a h-aonar sa tseómra, agus bhí</span>
<lb n="18858"/><span>Holofernes sínte ar a leabaidh agus é 'n-a shámh chodladh</span>
<lb n="18859"/><span>agus an mheisge go h-ana throm air.  Do labhair Iúdit</span>
<lb n="18860"/><span>leis an gcailín agus dubhairt sí léi seasamh lasmuich</span>
<lb n="18861"/><span>de'n tseómra ag faire.  Ansan do sheasaimh Iúdit</span>
<lb n="18862"/><span>i n-aice na leapan agus í ag guidhe agus na deóracha</span>
<lb n="18863"/><span>ag teacht ó n-a súilibh, agus a beóil ag corruighe, ag</span>
<lb n="18864"/><span>guidhe, agus í ciúin.  Agus dubhairt sí:  “Neartuigh</span>
<lb n="18865"/><span>anois me, a Thighearna Dia Israéil, agus feuch an tráth</span>
<lb n="18866"/><span>so ar obair mo lámh, i dtreó, mar atá geallta agat,</span>
<lb n="18867"/><span>go n-árdófá suas Ierúsalem, do chathair féinig, agus</span>
<lb n="18868"/><span>i dtreó go dtabharfad chun cinn an nídh atá bear-</span>
<lb n="18869"/><span>tuighthe agam, mar gur chreideas go ndéanfá-sa é.”</span>
<lb n="18870"/><span>Ansan do tharraig sí claidheamh Holofernes amach</span>
<lb n="18871"/><span>as a thruaill taisge.  Ansan chuir sí a lámh chlé go dain-</span>
<lb n="18872"/><span>gean 'n-a ghruaigh agus dubhairt sí:  “Neartuigh me anois,</span>
<lb n="18873"/><span>a Thighearna Dia!”  Agus bhuail sí dhá bhuille sa mhuineál</span>
<lb n="18874"/><span>air agus ghearr sí an ceann de.  Ansan thóg sí an cono-</span>
<lb n="18875"/><span>péon de sna pollaíbh agus d'fhill sí an ceann ann.</span>
<lb n="18876"/><span>Tar éis tamail bhig chuaid sí amach agus thug sí an ceann</span>
<lb n="18877"/><span>do'n chailín agus dubhairt sí léi é chur chúichi sa mhála.</span>
<lb n="18878"/><span>Agus d'imthigh an bheirt amach mar a dheinidís gach aon</span>
<lb n="18879"/><span>oidhche eile.</span>
<lb n="18880"/></p>
</div>
<pb n="608"/>
<div><lb n="18881"/><p><span>CCLVII.</span></p>
<lb n="18882"/>
<lb n="18883"/><p><span>FUASGAILT.</span></p>
<lb n="18884"/>
<lb n="18885"/><p><span>Do bhuail an bheirt amach tré lár an longphuirt,</span>
<lb n="18886"/><span>agus an mála ag duine acu.  Chonaic an lucht faire iad.</span>
<lb n="18887"/><span>Ní raibh aon mheisge ar an lucht faire, ná ní raibh aon</span>
<lb n="18888"/><span>mhíogarnach chodlata ortha.  Bhí fhios acu dá dtuiteadh</span>
<lb n="18889"/><span>aon mhíogarnach chodlata ortha gur tapaidh a thabharfadh</span>
<lb n="18890"/><span>Holofernes suan fada dhóibh.  Chonacadar an bheirt</span>
<lb n="18891"/><span>bhan ag imtheacht amach as an longphort go breágh réidh,</span>
<lb n="18892"/><span>agus an mála ag mnaoi acu, díreach mar a chonacadar</span>
<lb n="18893"/><span>an bheirt chéadna ag imtheacht amach, agus tar éis tamail</span>
<lb n="18894"/><span>ag teacht isteach airís, gach aon oidhche de sna trí oidhche-</span>
<lb n="18895"/><span>antaibh roimis sin.  Chonacadar an mála céadna ag</span>
<lb n="18896"/><span>mnaoi acu, — Dá mbeadh fhios acu cad a bhí sa mhála</span>
<lb n="18897"/><span>an uair sin!  Ach ní raibh aon phioc d'á fhios acu, agus</span>
<lb n="18898"/><span>bhí fhios acu cead a bheith ag an mbeirt dul amach agus</span>
<lb n="18899"/><span>teacht isteach pé tráth de'n oidhche 'n-ar mhaith leó é.</span>
<lb n="18900"/><span>Do chonacadar iad go maith ach do sgaoileadar thórsa</span>
<lb n="18901"/><span>iad.  Bhí fhios acu go maith, aon fhear a dhéanfadh aon</span>
<lb n="18902"/><span>stró do chur ar an mbeirt sin go mbainfadh Holofernes</span>
<lb n="18903"/><span>an ceann de ar maidin.  Níor cuireadh aon stró ar</span>
<lb n="18904"/><span>an mbeirt agus do ghluais an bheirt rómpa go breágh</span>
<lb n="18905"/><span>réidh, síos go dtí an tobar a bhí i mbun an ghleanna.</span>
<lb n="18906"/><span>Ach i n-inead casadh thar n-ais thugadar aghaidh suas</span>
<lb n="18907"/><span>an taobh eile de'n ghleann i dtreó catharach Bhetúlia.</span>
<lb n="18908"/><span>B'é toil an Tighearna ná feacathas iad ag dul suas</span>
<lb n="18909"/><span>an taobh eile de'n ghleann.  Thánadar go dtí geata</span>
<lb n="18910"/><span>na catharach.  Do ghlaoidh Iúdit:  “Osgail an geata!”</span>
<lb n="18911"/><span>ar sisi, “tá Dia linn, agus tá a chómhacht i n-Israél</span>
<lb n="18912"/><span>taisbeánta aige.”  Do h-aithnigheadh a glór.  Do h-osg-</span>
<lb n="18913"/><span>aladh an geata láithreach.  Do rith na daoine go léir,</span>
<lb n="18914"/><span>beag agus mór, chúichi go bhfeicfidís í, mar bhí tar</span>
<lb n="18915"/><span>éis dul 'n-a luighe ar a n-aigne go raibh droch nídh éigin</span></p>
</div>
<pb n="609"/>
<div><lb n="18916"/><p><span>tar éis baint di agus ná tiocfadh sí thar n-ais i n-aon</span>
<lb n="18917"/><span>chor.  Bhí an ceathramhadh lá ann ó imthigh sí agus níor</span>
<lb n="18918"/><span>airighdar aon fhocal uaithi.  Do lasadh soillse agus</span>
<lb n="18919"/><span>bhailigh na daoine tímpal uirthi.  Chuaidh sí anáirde</span>
<lb n="18920"/><span>ar árdán agus d'fhógair sí ciúnas.  D'éist gach aoinne.</span>
<lb n="18921"/><span>Do labhair Iúdit:  “Tugaidh moladh d'ár dTighearna</span>
<lb n="18922"/><span>Dia,” ar sisi, “mar níor chaill sé ar na daoinibh go</span>
<lb n="18923"/><span>bhfuil a muinighin acu as.  Tabhair dom an mála san,”</span>
<lb n="18924"/><span>ar sisi le n-a mnaoi coimhdeachta.  Do thóg sí an mála</span>
<lb n="18925"/><span>agus d'osgail sí é agus thóg sí amach as an ceann,</span>
<lb n="18926"/><span>ceann Holofernes!  “Feuch,” ar sisi, “siné ceann ár</span>
<lb n="18927"/><span>namhad, ceann Holofernes.  Leis an láimh seo agam-sa</span>
<lb n="18928"/><span>iseadh do bhain an Tighearna an ceann san de Holo-</span>
<lb n="18929"/><span>fernes; agus feuch,” ar sisi, “siné an conopéon a</span>
<lb n="18930"/><span>bhíodh os cionn a chinn 'n-a chábán féin, mar a raibh sé</span>
<lb n="18931"/><span>sínte ar a leabaidh ar meisge, nuair a bhain ár dTigh-</span>
<lb n="18932"/><span>earna Dia an t-anam as lem' láimh-se, le láimh mná.</span>
<lb n="18933"/><span>Ach mar is beó an Tighearna céadna bhí a aingeal 'gham</span>
<lb n="18934"/><span>chosaint-se, ag imtheacht as so dhom, agus ag fanmhaint</span>
<lb n="18935"/><span>ansúd dom, agus ag teacht thar n-ais anso airís dom,</span>
<lb n="18936"/><span>agus níor leog an Tighearna aon truailliú a dh'imtheacht</span>
<lb n="18937"/><span>orm, ach do thug sé thar n-ais chughaibh-se me slán gan</span>
<lb n="18938"/><span>dochar gan truailliú, ach ag déanamh gáirdeachais</span>
<lb n="18939"/><span>toisg gur bhuaidh Dia liom agus go bhfuiltí-se fuas</span>
<lb n="18940"/><span>gailte as bhúr gcruadhtan.  Tugaidh go léir glóire</span>
<lb n="18941"/><span>agus moladh do Dhia anois.”  Agus thugadar ó chroidhe.</span></p>
<lb n="18942"/>
<lb n="18943"/><p><span>Do cuireadh fios ar Achior agus tháinig sé agus</span>
<lb n="18944"/><span>dubhairt Iúdit leis:  “Do thugais-se fianaise i dtaobh</span>
<lb n="18945"/><span>Dé Israéil, go ndeinean sé díoltas ar a namhaid.</span>
<lb n="18946"/><span>Bhí an fhírinne sa bhfianaise a thugais, agus d'á chómh-</span>
<lb n="18947"/><span>artha go raibh, feuch, siné ceann Holofernes agat!”</span>
<lb n="18948"/><span>Agus thaisbeáin sí an ceann dó.  Nuair a chonaic Achior</span>
<lb n="18949"/><span>an ceann d'aithin sé go maith é agus chuir an radharc</span>
<lb n="18950"/><span>a leithéid de sgannra air gur thuit sé ar an dtalamh</span>
<lb n="18951"/><span>i laige agus go raibh sé tamal ansúd gan aithne gan</span>
<lb n="18952"/><span>urlabhra.  Nuair a tháinig sé chuige féin dubhairt Iúdit</span></p>
</div>
<pb n="610"/>
<div><lb n="18953"/><p><span>leis:  “Siné,” ar sisi, “ceann an fhir a thug tar-</span>
<lb n="18954"/><span>cuisne do Dhia Israéil agus do mhaoidhimh go dána go</span>
<lb n="18955"/><span>dtógfadh sé an chathair seo agus ansan go gcuirfadh</span>
<lb n="18956"/><span>sé claidheamh tréd' chliathánaibh-se.”  Do chaith Achior</span>
<lb n="18957"/><span>é féin ar an dtalamh agá cosaibh 'ghá h-onórú.  Níor</span>
<lb n="18958"/><span>bh'fhada 'n-a dhiaidh san gur iompuigh sé ó'n bpágánacht</span>
<lb n="18959"/><span>agus gur ghlac sé creideamh Iúdit, an creideamh fír-</span>
<lb n="18960"/><span>inneach.</span></p>
<lb n="18961"/>
<lb n="18962"/><p><span>CCLVIII.</span></p>
<lb n="18963"/>
<lb n="18964"/><p><span>AN TÓIR.</span></p>
<lb n="18965"/>
<lb n="18966"/><p><span>Ansan do labhair Iúdit leis an bpobul.  “Éistidh</span>
<lb n="18967"/><span>liom, a dhaoine,” ar sisi, “cuiridh an ceann so ar</span>
<lb n="18968"/><span>crochadh ar fhallaíbh na catharach so agus chómh luath</span>
<lb n="18969"/><span>agus a bheidh an ghrian 'n-a suidhe glacaidh go léir bhúr</span>
<lb n="18970"/><span>n-airm agus rithidh amach i dteannta chéile fé mar</span>
<lb n="18971"/><span>a bheadh sibh chun fogha a thabhairt, go láidir agus go</span>
<lb n="18972"/><span>sanntach, fé nbhúr namhaid.  Ansan rithfidh an lucht</span>
<lb n="18973"/><span>faire go dtí cábán Holofernes chun é dhúiseacht,</span>
<lb n="18974"/><span>dar leó, chun an chatha.  Chífid siad a chorpán gan cheann</span>
<lb n="18975"/><span>sínte i lochán a chod' fola agus tiocfidh sgannra</span>
<lb n="18976"/><span>agus uathbhás ortha agus teichfid siad agus nuair a</span>
<lb n="18977"/><span>thabharfidh sibh fé ndeara ag teiche iad gluaisighidh go</span>
<lb n="18978"/><span>mear agus go dána ar a dtóir agus ná bíodh aon</span>
<lb n="18979"/><span>eagla agaibh rómpa, mar claodhfidh an Tighearna fé nbhúr</span>
<lb n="18980"/><span>gcosaibh iad.”  Ansan, ar breacadh an lae chuireadar</span>
<lb n="18981"/><span>an ceann ar crochadh ar fhalla na catharach agus d'aimsigh</span>
<lb n="18982"/><span>gach fear a chuid airm agus do ritheadar amach agus</span>
<lb n="18983"/><span>iad ag liúirigh go h-árd.  Do chonaic an lucht faire</span>
<lb n="18984"/><span>iad agus do ritheadar go dtí cábán Holofernes,</span>
<lb n="18985"/><span>agus na daoine a bhí sa chábán thosnuighdar ar fhothram</span>
<lb n="18986"/><span>a dhéanamh ag dorus a sheómra chun é dhúiseacht.  Ní</span>
<lb n="18987"/><span>leogfadh eagla d'aoinne glaodhach air agus ní raibh</span></p>
</div>
<pb n="611"/>
<div><lb n="18988"/><p><span>acu ach bheith ag déanamh an fhothraim feuchaint an</span>
<lb n="18989"/><span>ndúiseóchadh an fothram é.  Ach nuair a bhí na taoisigh</span>
<lb n="18990"/><span>go léir tagaithe ann agus captaení an tslógh dubhradar</span>
<lb n="18991"/><span>le n-a sheómradóir:  “Imthigh isteach,” ar siad, “agus</span>
<lb n="18992"/><span>dúisigh an rí-féinne!  Táid na luchaigh úd thall ag</span>
<lb n="18993"/><span>teacht amach as a bpollaibh.”  Chuaidh Vagao isteach</span>
<lb n="18994"/><span>agus sheasaimh sé ar aghaidh an chruitín amach agus chrom</span>
<lb n="18995"/><span>ar a dhá bhais do bhualadh ar a chéile chun Holofernes</span>
<lb n="18996"/><span>a dhúiseacht.  Ach níor chuir fear na leapan aon chor</span>
<lb n="18997"/><span>de.  Ansan tháinig sé i n-aice an chruitín agus thóg</span>
<lb n="18998"/><span>sé é — chonaic sé Holofernes, ní h-eadh ach a chorpán,</span>
<lb n="18999"/><span>sínte gan cheann ar an dtalamh agus an fhuil 'n-a thímpal</span>
<lb n="19000"/><span>'n-a bróintibh.  Do liúigh sé agus do bhéic sé agus</span>
<lb n="19001"/><span>chrom sé ar a chuid éadaigh do stracadh agus siúd</span>
<lb n="19002"/><span>isteach é sa chábán i n-a mbíodh Iúdit.  Ní raibh a tuairisg</span>
<lb n="19003"/><span>ann.  Siúd amach é chun na daoine.  “Ó!” as seisean,</span>
<lb n="19004"/><span>“tá aon bhean Eabhrach amháin tar éis an donais a dhéanamh</span>
<lb n="19005"/><span>ar theaghlach Nabuchodonosoir an rí!  Tá Holofernes</span>
<lb n="19006"/><span>ansúd istigh sínte ar an dtalamh agus gan aon phioc</span>
<lb n="19007"/><span>d'á cheann air!”  Nuair airigh taoisigh slógh na n-Assuír-</span>
<lb n="19008"/><span>iánach an méid sin do chromadar go léir ar a gcuid</span>
<lb n="19009"/><span>éadaigh do stoladh agus tháinig sgannra agus critheagla</span>
<lb n="19010"/><span>agus uathbhás ortha go léir, agus buaireamh gan teóra,</span>
<lb n="19011"/><span>agus bhí árd ghol i lár an longphuirt.</span></p>
<lb n="19012"/>
<lb n="19013"/><p><span>Agus do leath an focal tríd an sluagh go léir, go</span>
<lb n="19014"/><span>raibh an ceann bainte de Holofernes.  Ansan d'imthigh</span>
<lb n="19015"/><span>a mhisneach a' croidhe gach duine.  Níor fhan ciall ná</span>
<lb n="19016"/><span>meabhair ag aoinne, ach iad go léir ag crith le sgannra,</span>
<lb n="19017"/><span>agus ná labharfadh aoinne le n-a chómharsain ach gach</span>
<lb n="19018"/><span>aoinne ag cuimhneamh ar conus a bhéarfadh sé féin a</span>
<lb n="19019"/><span>anam leis ó sna h-Eabraigh a bhí ag teacht le fothram.</span>
<lb n="19020"/><span>Do chrom gach aoinne a cheann agus do theich sé len'</span>
<lb n="19021"/><span>anam, gan feuchaint cad é an treó baill 'n-a raibh sé ag</span>
<lb n="19022"/><span>teiche.  Thugadar aghaidh ar na páirceanaibh agus ar na</span>
<lb n="19023"/><span>cnocaibh agus d'fhágadar a raibh an tsaoghal acu 'n-a</span>
<lb n="19024"/><span>ndiaidh sa longphort.  Chonaic clann Israéil ag teiche iad</span></p>
</div>
<pb n="612"/>
<div><lb n="19025"/><p><span>agus siúd ar a dtóir iad.  Do sgaip na h-Assuírián-</span>
<lb n="19026"/><span>aigh ó n-a chéile sa teiche agus do chimeád clann Israéil</span>
<lb n="19027"/><span>iad féin i n-aon bhuidhin amháin agus do mharbhuighdar</span>
<lb n="19028"/><span>an mhuinntir go dtánadar suas leó.  Do chomháin</span>
<lb n="19029"/><span>Osias teachtairí mórthímpal tré chatharachaibh Israéil</span>
<lb n="19030"/><span>agus do chuir gach tuath agus gach cathair a bhfir óga</span>
<lb n="19031"/><span>go léir amach ar thóir na n-Assuíriánach, agus do</span>
<lb n="19032"/><span>leanadar iad agus bhíodar 'ghá marbhú go dtí gur</span>
<lb n="19033"/><span>shroiseadar go h-imealaibh a dtíortha.  Agus d'imthigh</span>
<lb n="19034"/><span>an chuid eile de mhuinntir Bhetúlia isteach i longphort</span>
<lb n="19035"/><span>na n-Assuíriánach, agus thugadar leó an fhoghail a</span>
<lb n="19036"/><span>bhí fágtha 'n-a ndiaidh ag na h-Assuíriánaigh, agus bhí</span>
<lb n="19037"/><span>ualaí móra troma acu.  Agus an chuid de mhuinntir</span>
<lb n="19038"/><span>Bhetúlia a chuaidh ar thóir na n-Assuíriánach, nuair</span>
<lb n="19039"/><span>a thánadar thar n-ais fé bhuadh thugadar leó ó'n lon-</span>
<lb n="19040"/><span>phort éacht de thréadaibh beithidheach, agus de thriosgán,</span>
<lb n="19041"/><span>agus d'airgead, agus d'ór, agus d'éadaíbh daora,</span>
<lb n="19042"/><span>agus de'n uile shaghas ollmhathais, i dtreó gur saidh-</span>
<lb n="19043"/><span>bhirigheadh cathair Bhetúlia go h-iongantach agus go</span>
<lb n="19044"/><span>raibh muinntir na catharach san go h-ana neamhspleádhach</span>
<lb n="19045"/><span>as san amach.</span></p>
<lb n="19046"/>
<lb n="19047"/><p><span>CCLIX.</span></p>
<lb n="19048"/>
<lb n="19049"/><p><span>ONÓIR Ó'N BPOBAL.</span></p>
<lb n="19050"/>
<lb n="19051"/><p><span>Ansan do móradh ainm Iúdit ar fuaid na tíre</span>
<lb n="19052"/><span>go léir.  Bhí a h-ainm i mbéal gach aoinne.  Tháinig</span>
<lb n="19053"/><span>an t-árdshagart Ióachim ó chathair Ierúsalem go</span>
<lb n="19054"/><span>Betúlia, é féin agus na seanóirí go léir, chun go</span>
<lb n="19055"/><span>bhfeicfidís Iúdit.  Agus tháinig sí amach ag triall</span>
<lb n="19056"/><span>ortha, agus bhíodar 'ghá moladh d'aon ghuth, agus deiridís:</span>
<lb n="19057"/><span>“Is tu glóire catharach Ierúsalem.  Is tu áthas Israéil.</span>
<lb n="19058"/><span>Is tu onóir ár ndaoine.  Dheinis gníomh calma agus</span>
<lb n="19059"/><span>do neartuigheadh do chroidhe, mar do thugais grádh</span>
<lb n="19060"/><span>do'n gheanmnaidheacht, agus tar éis t'fhir phósta, níor</span></p>
</div>
<pb n="613"/>
<div><lb n="19061"/><p><span>chuiris aithne ar aon fhear eile.  D'á bhrígh sin iseadh</span>
<lb n="19062"/><span>thug lámh an Tighearna an neart duit, agus d'á bhrígh</span>
<lb n="19063"/><span>sin beifar ad' mholadh go deó.”</span></p>
<lb n="19064"/>
<lb n="19065"/><p><span>Bhí na daoine ar feadh deich lá fhichid ag cruinniú</span>
<lb n="19066"/><span>foghla na n-Assuíriánach agus is ar éigin a bhí a ndóithin</span>
<lb n="19067"/><span>aimsire sa méid sin chuige.  Ach gach aon rud a bhain</span>
<lb n="19068"/><span>le Holofernes féin, a chuid óir agus airgid agus</span>
<lb n="19069"/><span>ollmhathais, na clocha loghmhara a bhí aige, agus na h-éadaí</span>
<lb n="19070"/><span>daora a bhí aige, agus an chóir tighis a bhí aige, thug na</span>
<lb n="19071"/><span>daoine suas do Iúdit iad go léir.  Agus bhí na daoine</span>
<lb n="19072"/><span>go léir ag déanamh gáirdeachais, na mná agus na</span>
<lb n="19073"/><span>cailíní agus na fir óga, agus iad ag seinnt ar úirlisíbh</span>
<lb n="19074"/><span>ceóil agus ar chruitibh.</span></p>
<lb n="19075"/>
<lb n="19076"/><p><span>Ansan do dhein Iúdit duain bhreágh ag moladh an</span>
<lb n="19077"/><span>Tighearna agus ag gabháil bhuidheachais leis mar gheall</span>
<lb n="19078"/><span>ar an bhfuasgailt mhírbhúilteach a dhein sé ar a dhaoine,</span>
<lb n="19079"/><span>'ghá saoradh ó chómhacht Nabuchodonosoir agus ó shlóightibh</span>
<lb n="19080"/><span>Holofernes, agus gur chuir sé cómhacht a namhad go</span>
<lb n="19081"/><span>léir ar neamhnídh.  Ansan chuaidh na daoine go léir</span>
<lb n="19082"/><span>go dtí Ierúsalem chun Dia d'adhradh tar éis an bhuadh</span>
<lb n="19083"/><span>a bhí tabhartha aige dhóibh, agus bhíodar ag ídhbirt holo-</span>
<lb n="19084"/><span>cauistí, agus ag déanamh móid, agus ag tabhairt</span>
<lb n="19085"/><span>geallamhna uatha do Dhia.  Ansan thug Iúdit uaithi</span>
<lb n="19086"/><span>le cur i gcimeád na neithe a thug na daoine dhi agus</span>
<lb n="19087"/><span>do bhain le Holofernes.  Níor chimeád sí aici féin</span>
<lb n="19088"/><span>aon bhlúire d'á ghréas éadaigh ná airm ná ollmhathais.</span>
<lb n="19089"/><span>Thug sí uaithe iad go léir, an claidheamh le n-ar bhain</span>
<lb n="19090"/><span>sí an ceann de agus an conopéon gur fhill sí an ceann</span>
<lb n="19091"/><span>ann, agus do cuireadh i gcimeád iad i n-áit shábháltha</span>
<lb n="19092"/><span>i dtreó go bhfanfidís ann agus go gcimeádfidís i</span>
<lb n="19093"/><span>n-aigne na ndaoine an gníomh a dhein sí le mírbhúilt</span>
<lb n="19094"/><span>ó Dhia, agus an trócaire iongantach a dhein Dia ar</span>
<lb n="19095"/><span>chlainn Israéil leis an ngníomh mírbhúilteach san.  Agus</span>
<lb n="19096"/><span>bhí áthas thar barr ar na daoine agus iad ag déanamh</span>
<lb n="19097"/><span>gáirdeachais os cómhair an tsanctuáriuim ar feadh</span>
<lb n="19098"/><span>trí mhí, i n-aonfeacht le Iúdit.</span>
<lb n="19099"/></p>
</div>
<pb n="614"/>
<div><lb n="19100"/><p><span>Nuair a bhí an gáirdeachas déanta chuaidh gach aoinne</span>
<lb n="19101"/><span>abhaile chun a thighe féin agus tháinig Iúdit abhaile go</span>
<lb n="19102"/><span>Betúlia, agus fuair sí onóir mhór sa chathair sin agus</span>
<lb n="19103"/><span>ar fuaid tíre Israéil go léir.  Do lean sí de'n bheatha</span>
<lb n="19104"/><span>gheanmnaighe 'n-a dhiaidh san, díreach mar a lean sí</span>
<lb n="19105"/><span>roimis sin, ó bhás a fir.  Nuair a bhíodh laethanta saoire</span>
<lb n="19106"/><span>ann thagadh sí amach chun na ndaoine agus thugaidís</span>
<lb n="19107"/><span>árd onóir di.</span></p>
<lb n="19108"/>
<lb n="19109"/><p><span>Do mhair sí i dtigh a fir ar feadh chúig bhliana agus</span>
<lb n="19110"/><span>céad agus thug sí a saoirse d'á mnaoi cuimhdeachta.</span>
<lb n="19111"/><span>Nuair a bhí an saoghal breágh fada san, chúig bhliana</span>
<lb n="19112"/><span>agus céad, curtha dhi aici fuair sí bás, agus do h-adh-</span>
<lb n="19113"/><span>lacadh i n-aice a fir í i mBetúlia; do chaoin an pobul</span>
<lb n="19114"/><span>í ar feadh seacht lá.  Agus i gcaitheamh aimsire a beatha</span>
<lb n="19115"/><span>go léir níor tháinig aon namhaid ag cur isteach ar</span>
<lb n="19116"/><span>Israél, ná go ceann abhfad tar éis a báis.</span></p>
<lb n="19117"/>
<lb n="19118"/><p><span>Ní baoghal gur deineadh aon dearmhad de'n lá a</span>
<lb n="19119"/><span>dhein sí an gníomh.  Do chimeád clann Israéil an lá</span>
<lb n="19120"/><span>san 'n-a lá shaoire i gcaitheamh na h-aimsire go léir</span>
<lb n="19121"/><span>'n-a dhiaidh san an fhaid a bhí ar a gcumas aon tsaoire</span>
<lb n="19122"/><span>do chimeád.</span></p>
<lb n="19123"/>
<lb n="19124"/><p><span>CCLX.</span></p>
<lb n="19125"/>
<lb n="19126"/><p><span>FÉASTA MÓR.</span></p>
<lb n="19127"/>
<lb n="19128"/><p><span>Nuair a bhí clann Israéil sa bhraighdineas sa domhan</span>
<lb n="19129"/><span>toir do thárla go raibh cathair mhór ansúd thoir agus</span>
<lb n="19130"/><span>gur Súsan an ainm a bhí ar an gcathair sin.  Bhí rí</span>
<lb n="19131"/><span>cómhachtach ar an gcathair sin agus Assuérus ab ainm</span>
<lb n="19132"/><span>dó.  Bhí forlámhas aige ar na dúthaíbh go léir ó sna</span>
<lb n="19133"/><span>h-Indiathibh thior siar go dtí Etiópia, céad agus fiche</span>
<lb n="19134"/><span>agus a seacht de chúigíbh, agus b'í cathair Súsain príomh</span>
<lb n="19135"/><span>chathair a rígheachta.  Agus bhí cuid de chlainn Israéil</span>
<lb n="19136"/><span>i mbraighdineas sa phríomh chathair sin agus in sna cúigíbh</span>
<lb n="19137"/><span>mórthímpal lastoir.  Nuair a bhí Nabuchodonosor</span></p>
</div>
<pb n="615"/>
<div><lb n="19138"/><p><span>'n-a rí ar Bhaibilóin iseadh do rugadh soir cuid acu,</span>
<lb n="19139"/><span>agus do rugadh soir an uair sin fear Iúdach d'ár</span>
<lb n="19140"/><span>b'ainm Mardochai, duin'uasal creideamhnach.</span></p>
<lb n="19141"/>
<lb n="19142"/><p><span>Bhí ag an Mardochai sin inghean drithár agus Edessa</span>
<lb n="19143"/><span>ab ainm di, nú Ester, agus fuair a h-athair agus</span>
<lb n="19144"/><span>a máthair bás nuair a bhí sí 'n-a leanbh óg agus do thóg</span>
<lb n="19145"/><span>Mardochai, dritháir a h-athar, chuige féin í agus chimeád</span>
<lb n="19146"/><span>sé í agus dhein sé a leanbh féinig di agus thóg sé í, fé</span>
<lb n="19147"/><span>mar a thógfadh sé í dá mb'é féin a h-athair.</span></p>
<lb n="19148"/>
<lb n="19149"/><p><span>Sa trímhadh bliain tar éis é theacht i gcómhacht dhein</span>
<lb n="19150"/><span>an rí féasta mór, d'á ríogra, agus d'á sheirbhísigh,</span>
<lb n="19151"/><span>agus d'uaislibh na bPersach, agus do ríogra na Médach,</span>
<lb n="19152"/><span>agus d'uachtaránaibh na gcúigí a bhí fé n-a smacht.</span>
<lb n="19153"/><span>Thug sé cuire dhóibh go léir, agus ba mhar a chéile an</span>
<lb n="19154"/><span>cuire sin agus órdú ó'n rí, mar do theastuigh uaidh</span>
<lb n="19155"/><span>méid a shaidhbhris do thaisbeáint dóibh.  Ní raibh sa</span>
<lb n="19156"/><span>bhféasta mór ach corp maoidheamh as a shaidhbhreas agus</span>
<lb n="19157"/><span>as a ghradam.  Thánadar go léir, nídh nár bh'iongna.</span>
<lb n="19158"/><span>Do lean an féasta céad agus cheithre fichid lá.  Nuair</span>
<lb n="19159"/><span>a bhí an aimsir sin caithte agus a ndóithin ithte agus</span>
<lb n="19160"/><span>ólta age sna h-uaislibh do dhein an rí féasta seacht</span>
<lb n="19161"/><span>lá do mhuinntir catharach Súsain féin agus do tugadh</span>
<lb n="19162"/><span>cuire chun an fhéasta san do gach duine, beag agus</span>
<lb n="19163"/><span>mór, óg agus aosta, d'á raibh sa chathair.  Bhí gach aon</span>
<lb n="19164"/><span>rud a bhain leis an bhféasta, bhí sé órnáideach thar</span>
<lb n="19165"/><span>na beartaibh.  A' cupánaibh óir a bhí fíon le n-ól acu,</span>
<lb n="19166"/><span>agus bhí gach aon rud do'n réir sin le h-uaisleacht</span>
<lb n="19167"/><span>agus le costasamhlacht agus le féile.  Bhí an fíon do</span>
<lb n="19168"/><span>b'fhearr ann agus é go flúirseach agus go neamhmion.</span>
<lb n="19169"/><span>Bhí, le h-órdú an rí, priúnsa ag ceann gach búird</span>
<lb n="19170"/><span>agus órdú aige gan aon tathant a dhéanamh ar aoinne</span>
<lb n="19171"/><span>chun bídh a dh'ithe ná chun fíona dh'ól ach leogaint do gach</span>
<lb n="19172"/><span>duine bheith ag ithe agus ag ól do réir a thoile féin.</span></p>
<lb n="19173"/>
<lb n="19174"/><p><span>Bhaistí ab ainm do'n bhanrighin agus dhein sí sin</span>
<lb n="19175"/><span>féasta do mhnáibh an ríghtheaghlaigh.</span></p>
<lb n="19176"/>
<lb n="19177"/><p><span>Nuair a bhí an seacht lá caithte go dtí aon lá amháin</span></p>
</div>
<pb n="616"/>
<div><lb n="19178"/><p><span>agus nuair a bhí an seachtmhadh lá ag gluaiseacht bhí an</span>
<lb n="19179"/><span>rí ar bog-mheisge, agus bhí sé go h-ana shásta i n'aigne.</span>
<lb n="19180"/><span>Bhí curtha 'n-a luighe aige ar aigne gach duine d'á dhaoinibh,</span>
<lb n="19181"/><span>uasal agus íseal, bocht agus saidhbhir, ná raibh aon</span>
<lb n="19182"/><span>teóra le n-a raibh d'ollmhaitheas aige, agus de sheóidibh</span>
<lb n="19183"/><span>áluinne uaisle, agus d'ór agus d'airgead agus de</span>
<lb n="19184"/><span>ghréithribh luachmhara.  Bhí sé tar éis iad go léir do</span>
<lb n="19185"/><span>thaisbeáint d'á dhaoinibh agus bhí a dhaoine go léir tar</span>
<lb n="19186"/><span>éis feuchaint ortha agus tar éis iongna dhéanamh díobh.</span>
<lb n="19187"/><span>Ach bhí aon tseóid uasal amháin aige ná raibh tais-</span>
<lb n="19188"/><span>beánta aige fós.  B'í seóid í sin 'ná Bhastí, an bhanrighin.</span>
<lb n="19189"/><span>Bean áluinn thar na beartaibh ab eadh í, agus do thuig</span>
<lb n="19190"/><span>an rí ná raibh iomláine a sheód taisbeánta aige an</span>
<lb n="19191"/><span>fhaid a bhí sí sin gan taisbeáint.  Dar leis, bheadh na</span>
<lb n="19192"/><span>daoine go léir ag moladh na seód eile a bhí aige</span>
<lb n="19193"/><span>agus ag moladh an fhíona a bhí aige, agus ag moladh a</span>
<lb n="19194"/><span>ghradaim, ach bheadh easnamh ar an moladh mara bhfeic-</span>
<lb n="19195"/><span>fidís an bhanrighin agus go bhféadfidís bheith 'ghá rádh</span>
<lb n="19196"/><span>gur aige a bhí an bhanrighin ba bhreághtha d'á raibh sa</span>
<lb n="19197"/><span>domhan go léir.  Ansan iseadh bheadh an moladh gan</span>
<lb n="19198"/><span>easnamh.  Chomáin sé teachtaireacht, na seirbhísigh ba</span>
<lb n="19199"/><span>chreideamhnaighe a bhí aige, go dtí pálás na bantrachta,</span>
<lb n="19200"/><span>'ghá rádh leis an mbanrighin í féin do ghleusadh sa</span>
<lb n="19201"/><span>n-éadach ríoga do b'uaisle d'á raibh aici agus an chor-</span>
<lb n="19202"/><span>óinn do chur ar a ceann agus teacht 'n-a láthair i dtreó</span>
<lb n="19203"/><span>go bhfeicfadh na daoine go léir agus na h-uaisle go</span>
<lb n="19204"/><span>léir méid a breághthachta.  Níor thaithn leis an mbanrighin</span>
<lb n="19205"/><span>i n-aon chor, ámhthach, go mbeifí 'ghá taisbeáint ar an</span>
<lb n="19206"/><span>gcuma san.  Do dhiúltuigh sí do theacht.  B'shin coir</span>
<lb n="19207"/><span>ana mhór.  Cheap an rí go mbeadh na daoine go léir</span>
<lb n="19208"/><span>ag moladh áilneachta na banrighne.  I n'inead san do</span>
<lb n="19209"/><span>thug an bhanrighin a mhalairt de nídh dhóibh chun bheith ag</span>
<lb n="19210"/><span>déanamh iongna dhe.  Bheidís feasta ag déanamh iongna</span>
<lb n="19211"/><span>de stuachacht agus d'easumhluidheacht na banrighne.</span>
<lb n="19212"/><span>Do loit an méid sin an tabhairt amach go léir agus</span>
<lb n="19213"/><span>an mór-is-fiú go léir agus bhí an rí ar gealaigh.</span>
<lb n="19214"/></p>
</div>
<pb n="617"/>
<div><lb n="19215"/><p><span>CCLXI.</span></p>
<lb n="19216"/>
<lb n="19217"/><p><span>BHAISTÍ.</span></p>
<lb n="19218"/>
<lb n="19219"/><p><span>Bhí an rí ar gealaigh.  Do chruinnigh sé chuige a lucht</span>
<lb n="19220"/><span>cómhairle, na cómhairligh a bhíodh i n'fhochair i ghcómhnuidhe</span>
<lb n="19221"/><span>agus do leagadh a mbreitheamhntas dó ar gach céim</span>
<lb n="19222"/><span>cruaidh d'á dtagadh air.  Bhí mórsheisear acu aige.</span>
<lb n="19223"/><span>D'fhiafraigh sé dhíobh cad ba dhóich leó do'n ghníomh a</span>
<lb n="19224"/><span>bhí déanta ag an mbanrighin, ag Bhaistí.  Do labhair</span>
<lb n="19225"/><span>duine acu.  “Tá,” ar seisean, “díobháil déanta ag</span>
<lb n="19226"/><span>an mbanrighin, ní h-amháin do'n rí ach do sna priún-</span>
<lb n="19227"/><span>saíbh go léir, leis, agus do sna daoine go léir, do</span>
<lb n="19228"/><span>gach fear, uasal agus íseal, atá 'n-a chómhnuidhe in</span>
<lb n="19229"/><span>sna tíorthaibh atá fé smacht an rí.  'Neósfar an gníomh</span>
<lb n="19230"/><span>so a dhein an bhanrighin, 'neósfar é ameasg na mban</span>
<lb n="19231"/><span>ar fuaid na rígheachta.  'Neósfar ó bhéal go béal gur</span>
<lb n="19232"/><span>órduigh an rí Assuerus do'n bhanrighin Bhaistí teacht ag</span>
<lb n="19233"/><span>triall air agus ná tiocfadh sí.  Mar gheall ar an</span>
<lb n="19234"/><span>ndroch shampla san diúltóchaid mná na Médach agus</span>
<lb n="19235"/><span>na bPersach, diúltóchaid siad go léir do rud a</span>
<lb n="19236"/><span>dhéanamh ar a bhfearaibh.  Sin droch nídh.  Sin díobháil</span>
<lb n="19237"/><span>mhór déanta do'n rígheacht go léir agus d'á bhrígh sin</span>
<lb n="19238"/><span>tá cúis le feirg an rí.”</span></p>
<lb n="19239"/>
<lb n="19240"/><p><span>“Ar an adhbhar san, le toil an rí deintear reacht</span>
<lb n="19241"/><span>nách féidir a dh'atharú ach a bheidh daingean do réir</span>
<lb n="19242"/><span>dlighthe na Médach agus na bPersach, reacht a chuirfidh</span>
<lb n="19243"/><span>Bhaistí ó bheith 'n-a banrighin a thuille agus a dhéanfid</span>
<lb n="19244"/><span>banrighin 'n-a h-inead de mhnaoi éigin is fearr 'ná</span>
<lb n="19245"/><span>í.  Ansan curtar an reacht san dh'á fógairt ar fuaid</span>
<lb n="19246"/><span>na rígheachta go léir.  Cuirfidh san 'n-a luighe ar aigne</span>
<lb n="19247"/><span>gach mná sa rígheacht, bíodh an bhean san íseal nú uasal,</span>
<lb n="19248"/><span>nách foláir di bheith umhal d'á fear.”</span></p>
<lb n="19249"/>
<lb n="19250"/><p><span>Do thaithn an chainnt sin leis an rí.  Do deineadh</span>
<lb n="19251"/><span>an reacht, agus chuir an rí leitireacha mórthímpal ar</span></p>
</div>
<pb n="618"/>
<div><lb n="19252"/><p><span>fuaid na rígheachta go léir ag fógairt na reachta san,</span>
<lb n="19253"/><span>agus 'ghá thabhairt le tuisgint do mhnáibh go gcaithfidís</span>
<lb n="19254"/><span>bheith umhal d'á bhfearaibh agus gur bh'e smacht an fhir</span>
<lb n="19255"/><span>a gheóbhadh toil ins gach teaghlach.</span></p>
<lb n="19256"/>
<lb n="19257"/><p><span>Ansan tar éis rainnt aimsire, do tuigeadh gur</span>
<lb n="19258"/><span>cheart an chuid de'n chómhairle a bhí ag baint leis an</span>
<lb n="19259"/><span>rí féin do chómhlíonadh, 'sé sin, banrighin ab fhearr 'ná</span>
<lb n="19260"/><span>Bhaistí do sholáthar dó.  Seo mar a socaruigheadh ar</span>
<lb n="19261"/><span>an ngnó san do chur chun cinn, an rígheacht go léir</span>
<lb n="19262"/><span>do chuardach agus na mná óga ba bhreághtha do thabhairt</span>
<lb n="19263"/><span>i láthair an rí, agus go bhféadfadh sé an óigbhean do</span>
<lb n="19264"/><span>b'fhearr a thaithnfadh leis do thoghadh asta agus banrighin</span>
<lb n="19265"/><span>a dhéanamh di agus í phósadh, i n-inead Bhaistí.</span></p>
<lb n="19266"/>
<lb n="19267"/><p><span>Do ghluais oificeacha an rí mórthímpal tríd an</span>
<lb n="19268"/><span>rígheacht agus thugadar leó na n-ógmhná ba bhreághtha</span>
<lb n="19269"/><span>d'á bhfuaradar, isteach i gcathair Súsain.  Do cuireadh</span>
<lb n="19270"/><span>cóir agus cimeád ortha go h-uasal agus go fial.</span>
<lb n="19271"/><span>Agus cia a tabharfí isteach i bpálás an rí i dteann-</span>
<lb n="19272"/><span>ta na cod' eile ach Edessa, nú Ester, inghean drithár</span>
<lb n="19273"/><span>Mhardochai.  Ógmhná breághtha ab eadh iad go léir gan</span>
<lb n="19274"/><span>amhras, ach i bpearsain agus i gcló agus i n-uaisleacht</span>
<lb n="19275"/><span>aigne agus ins gach deagh thréith d'á mbainean le h-áil-</span>
<lb n="19276"/><span>neacht, bhí Ester abhfad os a gcionn go léir, agus</span>
<lb n="19277"/><span>nuair a tháinig an t-am chun na banrighne nua do thoghadh,</span>
<lb n="19278"/><span>do thoibh an rí Ester.  Dubhairt Mardochai léi, ámhthach,</span>
<lb n="19279"/><span>nuair a toghadh í, gan aon nídh a dh'innsint i dtaobh</span>
<lb n="19280"/><span>a cine ná i dtaobh a muinntire.  D'á bhrígh sin ní raibh</span>
<lb n="19281"/><span>aon phioc d'á fhios ag an rí gur bhain sí leis an dtreabh-</span>
<lb n="19282"/><span>chas daoine a bhí an uair sin i mbraighdineas sa tír</span>
<lb n="19283"/><span>sin.  Ach ba chuma dhi é.  Do thug an rí grádh dhi ó chroidhe,</span>
<lb n="19284"/><span>i dtreó go raibh sé ullamh i gcómhnuidhe ar aon nídh i</span>
<lb n="19285"/><span>n-aon chor a thaithnfadh léi do thabhairt di, nú ar aon</span>
<lb n="19286"/><span>nídh ba mhaith léi a déanfí dhi a dhéanamh di.</span></p>
<lb n="19287"/>
<lb n="19288"/><p><span>Nuair a bhí Ester 'n-a banrighin tháinig Mardochai</span>
<lb n="19289"/><span>agus d'fhan sé ag geata an rí i dtreó go mbeadh sé</span>
<lb n="19290"/><span>i n-aice na h-áite 'n-a raibh sí agus go bhféadfadh sé</span></p>
</div>
<pb n="619"/>
<div><lb n="19291"/><p><span>bheith ag tabhairt aire dhi ar chuma, mar bhíodh caoi aige</span>
<lb n="19292"/><span>ar theachtaireacht a chur chúichi isteach ó am go h-am,</span>
<lb n="19293"/><span>fé mar a chíodh sé gur ghádh é.</span></p>
<lb n="19294"/>
<lb n="19295"/><p><span>Ba mhaith an bhail ar an rí Mardochai bheith chómh</span>
<lb n="19296"/><span>h-aireach ar Ester, agus é bheith 'n-a chómhnuidhe i n-aice</span>
<lb n="19297"/><span>an gheata.  Bhí beirt seirbhíseach ag an rí.  Bagatán</span>
<lb n="19298"/><span>agus Tárés a n-ainimneacha.  Tháinig fearg éigin acu</span>
<lb n="19299"/><span>chun an rí agus bhí socair acu ar an rí do mharbhú oidhche</span>
<lb n="19300"/><span>áirithe.  Fuair Mardochai amach an feall a bhí d'á</span>
<lb n="19301"/><span>dhéanamh.  D'innis sé d' Ester é.  D'innis Ester do'n</span>
<lb n="19302"/><span>rí é.  Do rugadh ar an mbeirt.  Do trialadh iad.  Do</span>
<lb n="19303"/><span>fuaradh cionntach iad agus do crochadh iad.  Do thuig</span>
<lb n="19304"/><span>an rí go rithfadh leó agus gur dheimhin go marbóchai-</span>
<lb n="19305"/><span>dís é mara mbeadh Mardochai agus Ester.  Ní baoghal</span>
<lb n="19306"/><span>ná gur mhéaduigh san an cion a bhí aige ar an mbanrighin.</span></p>
<lb n="19307"/>
<lb n="19308"/><p><span>Bhí fear sa chathair agus Aman ab ainm dó.  De</span>
<lb n="19309"/><span>shliocht Agaig ab eadh é.  Fear ab eadh é go raibh meabhair</span>
<lb n="19310"/><span>chinn agus éirim aigne aige thar an gcoitchiantacht.</span>
<lb n="19311"/><span>Bhí sé ana ghasta, ana ghlic.  Bhíodh a lán gnóthaí aige</span>
<lb n="19312"/><span>'á dhéanamh do'n rí agus dheineadh sé go maith iad i</span>
<lb n="19313"/><span>dtreó go dtáinig ana iontaoibh ag an rí as a bhreith-</span>
<lb n="19314"/><span>eamhantas agus as a thuisgint.  Bhí sé 'ghá chimilt féin</span>
<lb n="19315"/><span>de'n rí go dtí gur mheas an rí go raibh sé chómh dílis</span>
<lb n="19316"/><span>agus bhí sé tuisgionach.  Ach rógaire fill ab eadh é.</span></p>
<lb n="19317"/>
<lb n="19318"/><p><span>CCLXII.</span></p>
<lb n="19319"/>
<lb n="19320"/><p><span>AMAN.</span></p>
<lb n="19321"/>
<lb n="19322"/><p><span>Bhí Aman 'ghá chimilt féin de'n rí agus an iontaoibh</span>
<lb n="19323"/><span>ag an rí as ag dul i méid, go dtí, fé dheire, ná dein-</span>
<lb n="19324"/><span>eadh an rí aon ghnó i n-aon chor gan an gnó san do</span>
<lb n="19325"/><span>chur i gcómhairle Amain ar dtúis.  Do tháinig dó an</span>
<lb n="19326"/><span>iontaoibh a bheith chómh mór san aige as, agus an uraim</span>
<lb n="19327"/><span>chómh mór san aige dhó, gur dhein sé reacht 'ghá órdú</span>
<lb n="19328"/><span>do gach aoinne feacadh glún a dhéanamh d'Aman, mar a</span></p>
</div>
<pb n="620"/>
<div><lb n="19329"/><p><span>déanfí do'n rí féin, nuair a buailfí uime.  Do thugadh</span>
<lb n="19330"/><span>gach aoinne an onóir sin d'Aman, as san amach, ach</span>
<lb n="19331"/><span>aoinne amháin.  Mardochai an t-aoinne amháin sin.</span>
<lb n="19332"/><span>Bhíodh Mardochai 'n-a shuidhe ag geata tighe an rí agus</span>
<lb n="19333"/><span>nuair a bhíodh Aman ag gabháil thairis isteach chun cainnte</span>
<lb n="19334"/><span>dhéanamh leis an rí nú ag teacht amach tar éis na cainnte</span>
<lb n="19335"/><span>dhéanamh, ní lúbadh Mardochai aon ghlúin dó.  Ní</span>
<lb n="19336"/><span>chuireadh sé aon bhlúire suime ann.  Bhíodh Aman ar</span>
<lb n="19337"/><span>buile.  Bhí an rí tar éis é chur os cionn na bpriúnsaí</span>
<lb n="19338"/><span>eile go léir agus bhí an uile dhuine eile ag umhlú go</span>
<lb n="19339"/><span>h-íseal dó ach amháin Mardochai.  Do shocaruigh Aman</span>
<lb n="19340"/><span>i n' aigne go ndéanfadh sé díoltas dian ar Mhardochai,</span>
<lb n="19341"/><span>agus thuig sé go raibh an tslighe aige chun an díoltais</span>
<lb n="19342"/><span>sin a dhéanamh toisg an iontaoibh go léir a bheith ag an</span>
<lb n="19343"/><span>rí as.  Ansan do thuig sé i n' aigne pé droch nídh a</span>
<lb n="19344"/><span>dhéanfadh sé ar Mhardochai féin ná beadh ann ach sásamh</span>
<lb n="19345"/><span>suarach ar an miosgais a bhí aige 'n-a choinnibh agus</span>
<lb n="19346"/><span>ar an bhfuath a bhí aige dhó.  Bhí fhios aige gur Iúdach</span>
<lb n="19347"/><span>Mardochai, agus bheartuigh sé i n'aigne aon éirleach</span>
<lb n="19348"/><span>amháin a dhéanamh ar a raibh de Iúdachaibh sa righeacht</span>
<lb n="19349"/><span>agus iad go léir do chur chun báis i n-aonfheacht.  Ansan</span>
<lb n="19350"/><span>bheadh sásamh a chroidhe de dhíoltas déanta aige ar</span>
<lb n="19351"/><span>Mhardochai.  Siúd chun cainnte leis an rí é.  “Tá,”</span>
<lb n="19352"/><span>ar seisean leis an rí, “treabhchas daoine leathta ar</span>
<lb n="19353"/><span>fuaid do rígheachta, a rí onóraigh, agus ní bhainid siad</span>
<lb n="19354"/><span>leis an rígheacht.  Tá acu dlighthe agus riaghalta atá</span>
<lb n="19355"/><span>bun os cionn ar fad le dlighthibh agus le riaghaltaibh</span>
<lb n="19356"/><span>do rígheachta-sa.  Ní gádh dhom a dh'innsint duit, a</span>
<lb n="19357"/><span>rí onóraigh, gur fíor olc an bhail ar do rígheacht aicme</span>
<lb n="19358"/><span>daoine de'n tsórd san a bheith measgaithe ar do dhaoine</span>
<lb n="19359"/><span>féin agus a ndlighthe agus a riaghalta féin acu, agus</span>
<lb n="19360"/><span>do dhaoine-se ag feuchaint ortha ag diúltú dod' dhlighthibh</span>
<lb n="19361"/><span>agus ag déanamh neamhnídh ded' reachtaibh.  Dein-se</span>
<lb n="19362"/><span>reacht anois, a rí onóraigh, ag tabhairt úghdaráis domh-sa</span>
<lb n="19363"/><span>chun na h-aicme sin go léir a dhísgiú agus cuirfad-sa</span>
<lb n="19364"/><span>deich míle talant isteach ad' chiste.”</span>
<lb n="19365"/></p>
</div>
<pb n="621"/>
<div><lb n="19366"/><p><span>Do bhain an rí an fáinne d'á mhéir féin agus thug</span>
<lb n="19367"/><span>sé d'Aman é agus dubhairt sé:  “I dtaobh an airgid,</span>
<lb n="19368"/><span>cimeád é; i dtaobh na ndaoine sin adeirir, tabhair</span>
<lb n="19369"/><span>do rogha cor dóibh.”</span></p>
<lb n="19370"/>
<lb n="19371"/><p><span>D'imthigh Aman agus do ghlaoidh sé chuige sgríbhneóirí</span>
<lb n="19372"/><span>an rí agus dubhairt sé leó reacht do sgrí, agus do</span>
<lb n="19373"/><span>labhair sé dhóib an chainnt a bhí le sgrí síos sa reacht</span>
<lb n="19374"/><span>acu.  Agus isé rud a bhí sa reacht 'ná órdú chun uach-</span>
<lb n="19375"/><span>tarán na gcatharach ar fuaid na rígheachta go léir,</span>
<lb n="19376"/><span>agus chun lucht inid an rí in sna cúigíbh go léir, eirighe</span>
<lb n="19377"/><span>aon lá amháin do h-áirigheadh, agus a raibh de Iúdachaibh</span>
<lb n="19378"/><span>le fághail do chur chun báis, idir fhearaibh agus mná</span>
<lb n="19379"/><span>agus aos óg, agus foghail a dhéanamh de pé saidhbhreas</span>
<lb n="19380"/><span>a bhí acu.  Do comáineadh chun siubhail teachtairí, agus</span>
<lb n="19381"/><span>macasamhail do'n reacht san ag gach teachtaire, agus</span>
<lb n="19382"/><span>séala an rí ar gach macasamhail, séala gur bhás ar an</span>
<lb n="19383"/><span>láthair sin d'aon duine cur 'n-a choinnibh.  Níor bh'fhada</span>
<lb n="19384"/><span>go raibh eólus ar an reacht ag an uile dhuine d'á raibh</span>
<lb n="19385"/><span>sa rígheacht ó cheann ceann agus o thaobh taobh.  An</span>
<lb n="19386"/><span>trímhadh lá déag de mhí Adair a bhí ceapaithe sa reacht</span>
<lb n="19387"/><span>chun an éirligh a dhéanamh, agus do h-órduigheadh sa</span>
<lb n="19388"/><span>reacht do mhuinntir na gcúigí go léir, agus na gcatharach</span>
<lb n="19389"/><span>go léir, iad féin d'ullmhú i gcóir an lae sin agus an</span>
<lb n="19390"/><span>t-éirleach a dhéanamh ar na Iúdaígh.  Do cuireadh maca-</span>
<lb n="19391"/><span>samhail do'n reacht ar crochadh ar fhallaíbh catharach</span>
<lb n="19392"/><span>Súsain, agus bhí an rí agus Aman i bhfochair a chéile</span>
<lb n="19393"/><span>ag ithe agus ag ól, agus na Iúdaígh go léir ag brise</span>
<lb n="19394"/><span>a gcroidhe ag gol.  Ar fuaid na rígheachta go léir bhí</span>
<lb n="19395"/><span>na Iúdaígh go dúbhach agus go brónach, ag feitheamh leis</span>
<lb n="19396"/><span>an lá, agus na págánaigh go fuadarach 'ghá n-ullmhú</span>
<lb n="19397"/><span>féin agus ag cur faobhair ar chlaidhmhtibh dóibh féin i</span>
<lb n="19398"/><span>gcóir na h-oibre a bhí le déanamh acu an lá san le</span>
<lb n="19399"/><span>h-órdú an rí.</span>
<lb n="19400"/>
<pb n="622"/></p>
<lb n="19401"/>
<lb n="19402"/><p><span>CCLXIII.</span></p>
<lb n="19403"/>
<lb n="19404"/><p><span>RÚN DÍOLTAIS.</span></p>
<lb n="19405"/>
<lb n="19406"/><p><span>Nuair a chonaic Mardochai an reacht ar crochadh</span>
<lb n="19407"/><span>ar na fallaíbh agus séala an rí leis, 'ghá órdú na</span>
<lb n="19408"/><span>Iúdaígh go léir, óg agus aosta, mná agus fir agus</span>
<lb n="19409"/><span>leanbhaí do chur chun báis, an trímhadh lá déag de mhi</span>
<lb n="19410"/><span>Adair, bhí sé ag gol go h-árd, mar aon leis na Iúdaígh</span>
<lb n="19411"/><span>eile go léir a bhí sa chathair.  Chuir sé éadach ruainnigh</span>
<lb n="19412"/><span>uime agus bhí sé 'n-a sheasamh lasmuich de gheata tighe</span>
<lb n="19413"/><span>an rí.  Chonaic cuid de sna seirbhísigh Mardochai</span>
<lb n="19414"/><span>lasmuich de'n gheata agus é ag gol agus an t-éadach</span>
<lb n="19415"/><span>ruainnigh uime agus d'innseadar é do mhnáibh cuimh-</span>
<lb n="19416"/><span>deachta na banrighne.  Bhí uathbhás ar Ester nuair a</span>
<lb n="19417"/><span>h-innseadh di é.  Chuir sí teachtaire amach ag triall</span>
<lb n="19418"/><span>ar Mhardochai 'ghá fhiafraighe dhe cad a bhí air nú cad</span>
<lb n="19419"/><span>fé ndeara dhó bheith i n-a leithéid de riocht.  D'innis</span>
<lb n="19420"/><span>Mardochai an sgéal tríd síos do'n teachtaire, conus</span>
<lb n="19421"/><span>mar a bhí Aman tar éis a gheallamhaint go ndíolfadh</span>
<lb n="19422"/><span>sé féin airgead mór isteach i gciste an rí ach go leogfí</span>
<lb n="19423"/><span>dhó na Iúdaígh go léir do chur chun báis.  Agus thug sé dhó</span>
<lb n="19424"/><span>macasamhail do'n sgríbhinn a bhí ar crochadh ar na fallaíbh,</span>
<lb n="19425"/><span>le breith isteach chun na banrighne.  Agus dubhairt sé,</span>
<lb n="19426"/><span>leis, a iarraidh ar an mbanrighin dul chun cainnte leis</span>
<lb n="19427"/><span>an rí agus a h-athchuinighe do chur chuige ar son a daoine</span>
<lb n="19428"/><span>féin.</span></p>
<lb n="19429"/>
<lb n="19430"/><p><span>D'imthigh an teachtaire isteach agus d'innis sé do'n</span>
<lb n="19431"/><span>bhanrighin gach aon rud adubhairt Mardochai.</span></p>
<lb n="19432"/>
<lb n="19433"/><p><span>“Imthigh amach airís,” ar sisi, “agus abair le Mar-</span>
<lb n="19434"/><span>dochai mar seo:  “Is eól do sheirbhíseachaibh uile an</span>
<lb n="19435"/><span>rí, agus is eól do'n uile dhuine d'á bhfuil sa rígheacht,</span>
<lb n="19436"/><span>aon duine do raghadh isteach ag triall ar an rí, gan fios</span>
<lb n="19437"/><span>curtha air, go gcuirfí chun báis láithreach é mara síneadh</span>
<lb n="19438"/><span>an rí féin a shlat óir chuige mar chomhartha go raibh</span></p>
</div>
<pb n="623"/>
<div><lb n="19439"/><p><span>a anam le leogaint leis.  D'á bhrígh sin conus is féidir</span>
<lb n="19440"/><span>domh-sa dul isteach chun cainnte leis an rí?’”</span></p>
<lb n="19441"/>
<lb n="19442"/><p><span>D'imthigh an teachtaire amach agus dubhairt sé an</span>
<lb n="19443"/><span>chainnt sin le Mardochai.  Ansan do chuir Mardochai</span>
<lb n="19444"/><span>an teachtaireacht eile seo isteach ag triall uirthi:</span>
<lb n="19445"/><span>“Ná meas go sábhálfir-se t'anam féin toisg tú bheith</span>
<lb n="19446"/><span>istigh i dtigh an rí.  Ní thabharfidh san aon dul as duit.</span>
<lb n="19447"/><span>Ach má dhiúltuighean tú d'aon fhocal a rádh anois,</span>
<lb n="19448"/><span>sábhálfar na Iúdaígh ar chuma éigin eile, agus déanfar</span>
<lb n="19449"/><span>íde ort-sa agus ar theaghlach t'athar.  Agus ca bh'fhios</span>
<lb n="19450"/><span>d'aoinne nách i dtreó go mbeithá ann chun na h-oibre</span>
<lb n="19451"/><span>seo a dhéanamh a h-árduigheadh thu chun bheith ad'</span>
<lb n="19452"/><span>bhanrighin.”  Ansan do chuir Ester amach chun</span>
<lb n="19453"/><span>Mardochai an teachtaireacht so:—</span></p>
<lb n="19454"/>
<lb n="19455"/><p><span>“Imthigh agus bailigh i dteannta chéile a bhfuil de</span>
<lb n="19456"/><span>Iúdachaibh i Súsan agus bídís ag guidhe orm.  Ná deinidh</span>
<lb n="19457"/><span>ithe ná ól go ceann trí lá agus trí oidhche, agus déan-</span>
<lb n="19458"/><span>fad-sa agus mo mhná coimhdeachta an trosgadh céadna,</span>
<lb n="19459"/><span>agus ansan raghad isteach chun an rí, i gcoinnibh na</span>
<lb n="19460"/><span>dlighe, am' chur féin i gcontabhairt bháis, toisg gan</span>
<lb n="19461"/><span>fios a bheith curtha orm.”</span></p>
<lb n="19462"/>
<lb n="19463"/><p><span>D'imthigh Mardochai agus dhein sé mar a dh'órduigh</span>
<lb n="19464"/><span>Ester dó a dhéanamh.</span></p>
<lb n="19465"/>
<lb n="19466"/><p><span>Do deineadh an trosgadh, laistigh agus lasmuich.</span>
<lb n="19467"/><span>Do tháinig an trímhadh lá.  Chuir Ester a córú ríoga</span>
<lb n="19468"/><span>uimpi agus chuaidh sí isteach ag triall ar an rí.  Bhí</span>
<lb n="19469"/><span>sé 'n-a shuidhe 'n-a chathaoir ríoga sa phálás.  Chómh luath</span>
<lb n="19470"/><span>agus do luigh a shúil ar Ester do thaithn a deabhramh</span>
<lb n="19471"/><span>leis agus do shín sé chúichi an tslat óir.  Do phóg sí</span>
<lb n="19472"/><span>an tslat.  Deir cuid de sna cúntaisíbh go raibh sí</span>
<lb n="19473"/><span>i riocht tuitim i laige agus gur léim an rí as an</span>
<lb n="19474"/><span>gcathaoir agus gur rug sé uirthi sar a raibh sé d'uain</span>
<lb n="19475"/><span>aici tuitim chun tailimh.  Pé'r domhan é do buaileadh</span>
<lb n="19476"/><span>isteach i n-aigne an rí go raibh gnó ana mhór éigin aici</span>
<lb n="19477"/><span>dhe, go raibh rud éigin uathbhásach ag déanamh buartha</span>
<lb n="19478"/><span>dhi, agus mara mbeadh go raibh nár bhaoghal go</span></p>
</div>
<pb n="624"/>
<div><lb n="19479"/><p><span>dtiocfadh sí ag triall air ar an gcuma san, i gcoin-</span>
<lb n="19480"/><span>nibh na dlighe agus a fhios aici cad é an pionós a lean</span>
<lb n="19481"/><span>a leithéid de ghníomh.  Do labhair sé go cneasta léi.</span></p>
<lb n="19482"/>
<lb n="19483"/><p><span>“Cad 'tá uait, a Ester, a ríogan?” ar seisean.</span></p>
<lb n="19484"/>
<lb n="19485"/><p><span>“Cad tá agat le h-iarraidh orm?  Dá mb'é leath mo</span>
<lb n="19486"/><span>rígheachta é, tá sé le fághail agat.”  “Sidé atá agam</span>
<lb n="19487"/><span>le h-iarraidh ort, a rí,” ar sisi, “Má tá fabhar fághalta</span>
<lb n="19488"/><span>agam i súilibh an rí, agus má 'sé toil an rí an nídh</span>
<lb n="19489"/><span>atá uaim a thabhairt dom agus m'athchuinighe do chómh-</span>
<lb n="19490"/><span>líonadh, tagadh an rí agus Aman chun an dínnéir atá</span>
<lb n="19491"/><span>ullamh agam dóibh.”  Dubhairt an rí láithreach, “Glaodh-</span>
<lb n="19492"/><span>tear ar Aman go ndeinidh sé toil na ríogna.”  Agus</span>
<lb n="19493"/><span>tháinig an rí agus Aman chun an dínnéir a bhí ullamh.</span>
<lb n="19494"/><span>Chaitheadar an dínnéar.  Ar ball nuair a bhí cuid</span>
<lb n="19495"/><span>mhaith fíona ólta ag a rí dubhairt sé, fé mar a bhí ráidhte</span>
<lb n="19496"/><span>cheana aige:  “Cad í an athchuinighe atá uait, a ríogan.</span>
<lb n="19497"/><span>Iarr aon nídh is maith leat orm.”  “Aithcim ort, a</span>
<lb n="19498"/><span>rí,” ar sisi, “ó tá fabhar fághalta agam ad' radharc,</span>
<lb n="19499"/><span>an rí agus Aman do theacht chun dínnéir chugham</span>
<lb n="19500"/><span>amáireach agus ansan osgalóchad m'aigne do'n rí.”</span></p>
<lb n="19501"/>
<lb n="19502"/><p><span>Ní raibh oiread áthais riamh roimis sin ar Aman</span>
<lb n="19503"/><span>agus bhí air ag imtheacht dó an lá san.  Ach nuair a bhí</span>
<lb n="19504"/><span>sé ag gabháil amach chonaic sé Mardochai ag an ngeata.</span>
<lb n="19505"/><span>Níor umhluigh Mardochai dhó.  Bhí sé ar buile.  Do</span>
<lb n="19506"/><span>bhain easumhluidheacht Mhardochai an mhaith go léir</span>
<lb n="19507"/><span>as an áthas.  “Díolfir as!” ar seisean i n'aigne</span>
<lb n="19508"/><span>féin.</span></p>
<lb n="19509"/>
<lb n="19510"/><p><span>CCLXIV.</span></p>
<lb n="19511"/>
<lb n="19512"/><p><span>FILLEAN AN FEALL AR AN BHFEALLAIRE.</span></p>
<lb n="19513"/>
<lb n="19514"/><p><span>D'imthigh Aman abhaile agus má bhí áthas air mar</span>
<lb n="19515"/><span>gheall ar an onóir a bhí fághalta aige ó'n rí agus ó'n</span>
<lb n="19516"/><span>mbanrighin, bhí fearg agus canncar agus diombádh</span></p>
</div>
<pb n="625"/>
<div><lb n="19517"/><p><span>air mar gheall ar an easonóir, dar leis, a bhí fághalta</span>
<lb n="19518"/><span>aige ó'n Iúdach san Mardochai a bhíodh 'n-a shuidhe</span>
<lb n="19519"/><span>ag geata an rí.  Chuaidh sé isteach 'n-a thigh féin agus</span>
<lb n="19520"/><span>ghlaoidh sé chuige a dhaoine muinnteartha agus a bhean,</span>
<lb n="19521"/><span>Sares, agus do labhair sé leó!—</span></p>
<lb n="19522"/>
<lb n="19523"/><p><span>“Feuch,” ar seisean, “tá saidhbhreas mór agam</span>
<lb n="19524"/><span>agus tá creideamhaint mhór agam.  Tá iontaoibh thar</span>
<lb n="19525"/><span>barr ag an rí asam, agus tá meas mór ag an mban-</span>
<lb n="19526"/><span>righin orm.  Tá a leithéid sin de mheas aici orm-sa</span>
<lb n="19527"/><span>nár thug sí cuire d'aoinne eile d'uaislibh na rígheachta</span>
<lb n="19528"/><span>ach dom féin chun dul agus dínnéar do chaitheamh 'n-a</span>
<lb n="19529"/><span>fochair i dteannta an rí, agus tá cuire fághalta agam</span>
<lb n="19530"/><span>chun dul airís amáireach mar an gcéadna, chun dínnéir,</span>
<lb n="19531"/><span>agus ní bheidh ann ach mé féin agus an rí i bfochair</span>
<lb n="19532"/><span>na banrighne.  Agus feuch, i n-aindeóin na h-onóra</span>
<lb n="19533"/><span>san go léir agus i n-aindeóin mo shaidhbhris go léir,</span>
<lb n="19534"/><span>ní mheasaim go bhfuil aon rud i n-aon chor agam an</span>
<lb n="19535"/><span>fhaid a chím an Iúdach san Mardochai 'n-a shuidhe ag</span>
<lb n="19536"/><span>geata an rí.”</span></p>
<lb n="19537"/>
<lb n="19538"/><p><span>Ansan dubhairt Sares, a bhean:  “Tá úghdarás</span>
<lb n="19539"/><span>an rí agat chun na n-Iúdach san go léir do chur cun</span>
<lb n="19540"/><span>báis.  Tosnuigh le Mardochai sin.  Cuir suas croch</span>
<lb n="19541"/><span>bhreágh árd ansan amuich, agus imthigh agus abair leis</span>
<lb n="19542"/><span>an rí cad é an saghas Mardochai.  Tabharfidh an rí</span>
<lb n="19543"/><span>cead duit chun é chrochadh láithreach gan feitheamh leis</span>
<lb n="19544"/><span>an lá atá sa reacht.  Cuir anáirde ar an gcroich é ar</span>
<lb n="19545"/><span>maidin agus ansan ní bheidh aon rud ag cur canncair</span>
<lb n="19546"/><span>ort 'n-a dhiaidh san nuair a bheir ag dul chun do dhínnéir</span>
<lb n="19547"/><span>i bhfochair an rí agus na ríogna.”</span></p>
<lb n="19548"/>
<lb n="19549"/><p><span>Do thaithn an chómhairle sin le h-Aman, agus do</span>
<lb n="19550"/><span>thaithn an chómhairle le n-a raibh láithreach.  Do cuireadh</span>
<lb n="19551"/><span>suas an chroch.  Deir an Bíobla go raibh sí caogad</span>
<lb n="19552"/><span>cúbat ar aoirde.</span></p>
<lb n="19553"/>
<lb n="19554"/><p><span>An oidhche chéadna san chuaidh an rí a chodladh ach</span>
<lb n="19555"/><span>níor thuit aon chodladh air.  Nuair ná féadfadh sé</span>
<lb n="19556"/><span>codladh dhéanamh d'órduigh sé go dtabharfí 'n-a láthair</span></p>
</div>
<pb n="626"/>
<div><lb n="19557"/><p><span>leabhar seanachais na rígheachta agus go léighfí rud</span>
<lb n="19558"/><span>éigin as an leabhar dó.  Ar ádhbharaighe an tsaoghail,</span>
<lb n="19559"/><span>ní h-eadh ach le leamhnú Dé, cad a léighfadh an léigh-</span>
<lb n="19560"/><span>theóir do'n rí ach an cúntas a bhí sgríobhtha sa leabhar</span>
<lb n="19561"/><span>ar an gcuma 'n-ar nocht Mardochai an feall a dhein</span>
<lb n="19562"/><span>Bagatán agus Tárés nuair a cheapadar an rí do</span>
<lb n="19563"/><span>mharbhú.</span></p>
<lb n="19564"/>
<lb n="19565"/><p><span>“Stad!” arsan rí.  “Cad é an díolfiach a tugadh</span>
<lb n="19566"/><span>do Mhardochai mar gheall ar an ngníomh dílse sin,</span>
<lb n="19567"/><span>nú cad é an cúiteamh a fuair sé?”</span></p>
<lb n="19568"/>
<lb n="19569"/><p><span>“Níor tugadh aon díolfiach ná aon chúiteamh dó,”</span>
<lb n="19570"/><span>assa gach aoinne a bhí láithreach.</span></p>
<lb n="19571"/>
<lb n="19572"/><p><span>“Cia atá sa tseómra amuich?” arsan rí.</span></p>
<lb n="19573"/>
<lb n="19574"/><p><span>“Tá Aman,” ar siad san.  Bhí Aman tagaithe chun</span>
<lb n="19575"/><span>a iarraidh ar an rí go leogfí dhó an Iúdach grána san,</span>
<lb n="19576"/><span>Mardochai, do chrochadh ar maidin amáireach a bhí</span>
<lb n="19577"/><span>chughainn.</span></p>
<lb n="19578"/>
<lb n="19579"/><p><span>“Glaodhtear isteach Aman,” arsan rí.  Do</span>
<lb n="19580"/><span>glaodhadh.  Tháinig sé isteach.  Dubhairt an rí leis:</span></p>
<lb n="19581"/>
<lb n="19582"/><p><span>“Cad is ceart a dhéanamh leis an bhfear gur maith</span>
<lb n="19583"/><span>leis an rí onóir a thabhairt dó?”  Do buaileadh isteach</span>
<lb n="19584"/><span>i n-aigne Amain ná féadfadh an rí bheith ag cuimhneamh</span>
<lb n="19585"/><span>ar onóir a thabhairt d'aoinne eile ach amháin dó féin,</span>
<lb n="19586"/><span>agus dubhairt sé:—</span></p>
<lb n="19587"/>
<lb n="19588"/><p><span>“An fear gur maith leis an rí onóir a thabhairt dó</span>
<lb n="19589"/><span>is ceart róba leis an rí do chur uime agus coróinn</span>
<lb n="19590"/><span>an rí do chur ar a cheann agus é chur ar muin an eich</span>
<lb n="19591"/><span>n-ar gnáth leis an rí bheith ag marcaidheacht air, agus</span>
<lb n="19592"/><span>ansan an té is aoirde de phriúnsaíbh an rí do theacht</span>
<lb n="19593"/><span>agus greim a bheith aige ar cheann ar an each, agus é</span>
<lb n="19594"/><span>ag giollacht an eich tríd an gcathair agus an chainnt</span>
<lb n="19595"/><span>seo aige d'á rádh:  ‘Seo mar is dual onóir a thabhairt</span>
<lb n="19596"/><span>do'n té gur maith leis an rí é dh'onórú.’”</span></p>
<lb n="19597"/>
<lb n="19598"/><p><span>“Tá go h-ana mhaith,” arsan rí.  “Imthigh-se anois</span>
<lb n="19599"/><span>agus tóg leat an róba agus an t-each agus dein le</span>
<lb n="19600"/><span>Mardochai, an Iúdach san a bhíon 'n-a shuidhe ag geata</span></p>
</div>
<pb n="627"/>
<div><lb n="19601"/><p><span>an ríghtheaghlaigh, díreach mar atá ráidhte agat.  Seachain</span>
<lb n="19602"/><span>agus ná fág gan déanamh aon nídh de sna neithibh sin</span>
<lb n="19603"/><span>atá ráidhte agat.”</span></p>
<lb n="19604"/>
<lb n="19605"/><p><span>D'imthigh Aman agus fuair sé an róba agus an t-each</span>
<lb n="19606"/><span>agus chuir sé an róba ar Mhardochai agus chuir sé</span>
<lb n="19607"/><span>Mardochai ar muin an eich agus tháinig sé féin agus</span>
<lb n="19608"/><span>do rug sé ar cheann ar an each agus chomáin sé leis</span>
<lb n="19609"/><span>go breágh réidh tríd an gcathair, agus an chainnt ar</span>
<lb n="19610"/><span>siubhal aige, go h-árd agus go ceólmhar:  “Seo</span>
<lb n="19611"/><span>mar is dual onóir a thabhairt do'n té gur maith leis</span>
<lb n="19612"/><span>an rí é dh'onórú.”</span></p>
<lb n="19613"/>
<lb n="19614"/><p><span>Ansan tháinig Mardochai thar n-ais go geata tighe</span>
<lb n="19615"/><span>an rí agus d'imthigh Aman, go ceann-íseal, abhaile</span>
<lb n="19616"/><span>chun a thighe féin; agus má bhí fearg agus canncar air</span>
<lb n="19617"/><span>an oidhche roimis sin níor bh'fiú biorán a's é seachas</span>
<lb n="19618"/><span>an croidhe cráidhte a bhí aige ag dul abhaile dhó tar éis</span>
<lb n="19619"/><span>an méid sin gnótha do dhéanamh.</span>
<lb n="19620"/></p>
</div>
<pb n="628"/>
<div><lb n="19621"/><p/>
</div>
<pb n="629"/>
<div><lb n="19622"/><p><span>(Cuid a sé.)</span></p>
<lb n="19623"/>
<lb n="19624"/><p><span>SGÉALAIDHEACHTA AS AN MBÍOBLA</span>
<lb n="19625"/><span>NAOMHTHA.</span></p>
<lb n="19626"/>
<lb n="19627"/><p><span>CCLXV.</span></p>
<lb n="19628"/>
<lb n="19629"/><p><span>AN CHROCH.</span></p>
<lb n="19630"/>
<lb n="19631"/><p><span>Chuaidh Aman abhaile agus é go loisgithe sgólta,</span>
<lb n="19632"/><span>cráidhte 'n-a chroidhe agus i n'aigne, agus d'innis sé</span>
<lb n="19633"/><span>d'á mhnaoi agus d'á mhuinntir cad a bhí imthighthe air,</span>
<lb n="19634"/><span>agus bhí mná eólgaiseacha, i dteannta a mhná féin,</span>
<lb n="19635"/><span>ag éisteacht leis agus dubhradar leis:  “Má's de</span>
<lb n="19636"/><span>shíol na nIúdach Mardochai sin, go bhfuilir ag</span>
<lb n="19637"/><span>tosnú ar thuitim roimis, ní'l aon bhreith agat an lámh</span>
<lb n="19638"/><span>uachtair a dh'fhághail air.  Gheóbhaidh sé sin an lámh</span>
<lb n="19639"/><span>uachtair ort-sa.”</span></p>
<lb n="19640"/>
<lb n="19641"/><p><span>Le linn na cainnte sin do rádh dhóibh tháinig seir-</span>
<lb n="19642"/><span>bhísigh an rí agus chuireadar fhiachaint air imtheacht</span>
<lb n="19643"/><span>láithreach chun an dínnéir a bhí ullamh ag an mbanrighin.</span>
<lb n="19644"/><span>D'imthigh sé leó agus chaith sé féin agus an rí a</span>
<lb n="19645"/><span>ndínnéar i bfochair na ríogna.  D'itheadar agus</span>
<lb n="19646"/><span>d'óladar a ndóithin, agus ar ball nuair a bhí a dhóithin</span>
<lb n="19647"/><span>fíona ólta aige agus brothal an fhíona 'n-a chroidhe,</span>
<lb n="19648"/><span>chuir an rí an cheist airís chun na banrighne:—</span></p>
<lb n="19649"/>
<lb n="19650"/><p><span>“Cad tá agat le h-iarraidh orm, a Ester? “ar</span>
<lb n="19651"/><span>seisean, “nú cad ba mhaith leat a dhéanfinn duit?</span>
<lb n="19652"/><span>Bíodh go n-iarrfá orm leath mo rígheachta thabhairt</span>
<lb n="19653"/><span>duit caithfir é dh'fhághail.”  Ansan d'fhreagair Ester:—</span></p>
<lb n="19654"/>
<lb n="19655"/><p><span>“Má's ionmhuin leat me, a rí, tabhair dom m'anam</span>
<lb n="19656"/><span>féin agus mo dhaoine féin.  Siné atá agam 'á iarraidh</span>
<lb n="19657"/><span>ar do Shoillse go cruaidh, má 'sé toil do Shoillse mo</span>
<lb n="19658"/><span>ghuidhe a thabhairt dom.  Táim féin agus mo dhaoine,</span>
<lb n="19659"/><span>a rí, tabhartha suas chun báis agus íde a dh'imirt orainn.</span></p>
</div>
<pb n="630"/>
<div><lb n="19660"/><p><span>Dá mba chun sinn a dhíol i n-ár ndaoraibh a bheifí bheadh</span>
<lb n="19661"/><span>an sgéal olc go leór againn, ach d'fhuiligeóchainn é</span>
<lb n="19662"/><span>gan labhairt.  Ach anois tá namhaid againn atá chun</span>
<lb n="19663"/><span>sinn go léir a chur chun báis i n-aonfheacht.  Is caillte</span>
<lb n="19664"/><span>an gníomh é, agus is le cómhacht an rí a déanfar an</span>
<lb n="19665"/><span>gníomh.”</span></p>
<lb n="19666"/>
<lb n="19667"/><p><span>D'fhreagair an rí Assuérus agus dubhairt sé:  “Cia</span>
<lb n="19668"/><span>h-é an namhaid sin, agus cad í an chómhacht atá aige</span>
<lb n="19669"/><span>ó'n rí, go leómhfadh sé a leithéid do dhéanamh?”</span></p>
<lb n="19670"/>
<lb n="19671"/><p><span>Agus dubhairt Ester:  “Siné ansan é, Aman,</span>
<lb n="19672"/><span>an namhaid mhalluighthe atá againn.”</span></p>
<lb n="19673"/>
<lb n="19674"/><p><span>Nuair airigh Aman an focal san ní miste a rádh</span>
<lb n="19675"/><span>go raibh sgannra air.  D'eirigh an rí agus d'imthigh sé</span>
<lb n="19676"/><span>amach sa gháirdín mar a raibh crainn ag fás.  Bhí an</span>
<lb n="19677"/><span>bhanrighin, do réir nóis na tíre, sínte ar shórd leapan;</span>
<lb n="19678"/><span>d'eirigh Aman agus an sgannra air agus chaith sé é</span>
<lb n="19679"/><span>féin ar an leabaidh 'n-a h-aice 'ghá iarraidh uirthi a anam</span>
<lb n="19680"/><span>do leogant leis, mar bhí fhios aige go raibh droch nídh</span>
<lb n="19681"/><span>beartuighthe ag an rí dhó.  Le n-a linn sin d'fhill an rí</span>
<lb n="19682"/><span>isteach as an ngáirdín.  “Feuch!” arsan rí, “mheas-</span>
<lb n="19683"/><span>fadh sé éigean a dhéanamh ar an mbanrighin os cómhair</span>
<lb n="19684"/><span>mo shúl, istigh am' thigh féin!”  Do rug na seirbhísigh</span>
<lb n="19685"/><span>ar Aman.  Do labhair duine acu.  “Tá croch curtha</span>
<lb n="19686"/><span>suas aige i n-aice a thighe féin,” ar seisean, “chun</span>
<lb n="19687"/><span>Mardochai do chrochadh, an fear do thug an t-eólus</span>
<lb n="19688"/><span>ar an mbeirt úd a bhí chun an rí do mharbhú, agus tá</span>
<lb n="19689"/><span>an chroch caogad cúbat ar aoirde.”</span></p>
<lb n="19690"/>
<lb n="19691"/><p><span>“Crochtar é féin uirthi,” arsan rí.</span></p>
<lb n="19692"/>
<lb n="19693"/><p><span>Agus do crochadh Aman féin ar an gcroich úd a bhí</span>
<lb n="19694"/><span>curtha suas aige chun Mardochai do chrochadh uirthi.</span>
<lb n="19695"/><span>Ansan do chuaidh d'fheirg an rí.</span></p>
<lb n="19696"/>
<lb n="19697"/><p><span>Ansan d'innis Ester do'n rí cé'r' bh'é Mardochai,</span>
<lb n="19698"/><span>gur bh'é dritháir a h-athar é.  Agus do bhronn an rí</span>
<lb n="19699"/><span>uirthi an tigh a bhí ag Aman.  Do tugadh Mardochai</span>
<lb n="19700"/><span>isteach, i láthair an rí, agus an fáinne úd a thug an rí</span>
<lb n="19701"/><span>d'Aman, do tógadh ó Aman é agus chuir an rí ar</span></p>
</div>
<pb n="631"/>
<div><lb n="19702"/><p><span>mhéir Mhardochai é, agus chuir Ester Mardochai</span>
<lb n="19703"/><span>isteach i seilbh an tighe a bronnadh uirthi, an tigh a</span>
<lb n="19704"/><span>dh'fhág Aman 'n-a dhiaidh.</span></p>
<lb n="19705"/>
<lb n="19706"/><p><span>Ach bhí an sgríbhinn mhalluighthe úd imthighthe amach</span>
<lb n="19707"/><span>ar fuaid na rígheachta, agus dá bhfágtí an sgéal gan</span>
<lb n="19708"/><span>atharú do curfí na Iúdaígh go léir chun báis nuair a</span>
<lb n="19709"/><span>thiocfadh an lá.  Do chaith Ester í féin ag cosaibh an</span>
<lb n="19710"/><span>rí agus d'iarr sí i n-athchainighchaibh air an t-atharú</span>
<lb n="19711"/><span>do dhéanamh agus cosg do chur leis an ndroch obair</span>
<lb n="19712"/><span>sar a mbeadh sé ró dhéanach.  Do shín an rí an tslat</span>
<lb n="19713"/><span>óir, an tslat ríoga, chúichi, mar ba ghnáth, agus d'eirigh</span>
<lb n="19714"/><span>sí agus sheasaimh sí os a chómhair agus dubhairt sí:</span>
<lb n="19715"/><span>“Má 'sé toil an rí é, agus gurab ionmhuin leis me,</span>
<lb n="19716"/><span>agus nách míthaithneamhach leis an nídh atá agam 'á</span>
<lb n="19717"/><span>iarraidh, aithcim air go ndéanfí na sgríbhinní úd a</span>
<lb n="19718"/><span>chuir Aman amach do chur ar neamhnídh agus go gcurfí</span>
<lb n="19719"/><span>sgríbhinní eile amach, ar fuaid na gcúigí go léir, agus</span>
<lb n="19720"/><span>úghdarás an rí leó, ag bréagnú na sgríbhinní do chuaidh</span>
<lb n="19721"/><span>amach ó Aman.”</span></p>
<lb n="19722"/>
<lb n="19723"/><p><span>Ansan dubhairt an rí leis an mbanrighin Ester</span>
<lb n="19724"/><span>agus leis an Iúdach Mardochai:  “Tá tigh Amain</span>
<lb n="19725"/><span>tabhartha agam d'Ester, agus do chrochas é mar gheall</span>
<lb n="19726"/><span>ar an rud a mheas sé a dhéanamh leis na Iúdaígh.</span>
<lb n="19727"/><span>Deinidh-se anois sgríobhadh chun na nIúdach go léir</span>
<lb n="19728"/><span>agus abraidh an nídh is toil lib agus cuiridh mo</span>
<lb n="19729"/><span>shéala-sa ar an sgríbhinn.</span></p>
<lb n="19730"/>
<lb n="19731"/><p><span>CCLXVI.</span></p>
<lb n="19732"/>
<lb n="19733"/><p><span>GÁIRDEACHAS.</span></p>
<lb n="19734"/>
<lb n="19735"/><p><span>Do ghluais Mardochai láithreach chun na h-oibre</span>
<lb n="19736"/><span>dhéanamh a bhí órduighthe ag an rí.  Do ghlaoidh sé chuige</span>
<lb n="19737"/><span>sgríbhneóirí an rí, agus do labhair sé leó an chainnt</span></p>
</div>
<pb n="632"/>
<div><lb n="19738"/><p><span>a bhí acu le sgrí agus do sgríobhadar an chainnt fé</span>
<lb n="19739"/><span>mar a labhair Mardochai í.  Agus isí cainnt a labhair</span>
<lb n="19740"/><span>Mardochai do sna sgríbhneóiríbh 'ná órdú ó'n rí gan</span>
<lb n="19741"/><span>beart a dhéanamh do réir na leitireacha do chuir</span>
<lb n="19742"/><span>Aman amach ach staonadh ó gach nídh d'á raibh órduighthe</span>
<lb n="19743"/><span>in sna leitireachaibh sin, agus gan aon chur isteach</span>
<lb n="19744"/><span>a dhéanamh ar na Iúdaígh.  Do sgríobhadh macasamhla</span>
<lb n="19745"/><span>do sna leitireachaibh sin ag triall ar riaghaltóiríbh</span>
<lb n="19746"/><span>na gcúigí go léir ar a raibh forlámhas ag Assuérus,</span>
<lb n="19747"/><span>agus ag triall ar riaghaltóiríbh na gcatharach a bhí in</span>
<lb n="19748"/><span>sna cúigíbh sin, agus ag triall ar na Iúdaígh a bhí 'n-a</span>
<lb n="19749"/><span>gcómhnuidhe in sna cúigíbh sin agus in sna catharachaibh</span>
<lb n="19750"/><span>sin.  Do h-órduigheadh do sna riaghaltóiríbh gan baint</span>
<lb n="19751"/><span>le h-aon eugcóir a dhéanamh ar na Iúdaígh, agus do</span>
<lb n="19752"/><span>h-órduigheadh do sna Iúdaígh a n-airm do chur i dtreó</span>
<lb n="19753"/><span>agus iad féin do ghleusadh agus do shocarú agus iad</span>
<lb n="19754"/><span>féin do chosaint ar a namhaid.  Sar ar ghluais na teacht-</span>
<lb n="19755"/><span>airí chun na leitireacha do bhreith leó chun na gcúigí</span>
<lb n="19756"/><span>do labhair an rí féin leó.  Do thuig sé i n' aigne go</span>
<lb n="19757"/><span>raibh coir throm i n-aghaidh an chirt déanta ag an muinn-</span>
<lb n="19758"/><span>tir a bhí 'ghá n-ullmhú féin chun lá éirligh a bheith acu ar</span>
<lb n="19759"/><span>na Iúdaígh.  Do thuig sé go raibh sé ceart díoltas a</span>
<lb n="19760"/><span>dhéanamh ortha mar gheall ar an gcoir sin.  “Labhraidh,”</span>
<lb n="19761"/><span>ar seisean leis na Iúdaígh go léir, “agus abraidh leó</span>
<lb n="19762"/><span>iad féin do chruinniú i dteannta chéile ins gach cathair</span>
<lb n="19763"/><span>sa rígheacht, agus an t-éirleach céadna do dhéanamh</span>
<lb n="19764"/><span>ar a namhaid a bhí beartuighthe agá namhaid a dhéanamh</span>
<lb n="19765"/><span>ortha san, agus an t-éirleach san do dhéanamh ar an</span>
<lb n="19766"/><span>namhaid sin an lá céadna díreach a bhí ceapaithe ag</span>
<lb n="19767"/><span>an namhaid chun an éirligh a dhéanamh ortha san.”</span></p>
<lb n="19768"/>
<lb n="19769"/><p><span>Do comáineadh na teachtairí chun siubhail agus na</span>
<lb n="19770"/><span>leitireacha acu, agus séala an rí ar na leitireachaibh,</span>
<lb n="19771"/><span>agus an teachtaireacht acu leis, ó bhéal an rí féin,</span>
<lb n="19772"/><span>'ghá órdú do sna Iúdaígh an t-éirleach do dhéanamh</span>
<lb n="19773"/><span>ar a namhaid fé mar a bhí ceapaithe ag an namhaid a</span>
<lb n="19774"/><span>dhéanamh ortha san.  Ansan do stracadh anuas an reacht</span></p>
</div>
<pb n="633"/>
<div><lb n="19775"/><p><span>úd a chuir Aman suas i gcathair Súsain agus do cuir-</span>
<lb n="19776"/><span>eadh suas ar fuaid na catharach an reacht nua, 'ghá órdú</span>
<lb n="19777"/><span>do sna Iúdaígh iad féin do chosaint agus díoltas</span>
<lb n="19778"/><span>a dhéanamh ar a namhaid.</span></p>
<lb n="19779"/>
<lb n="19780"/><p><span>Do chonaic muinntir na catharach go léir, cúpla</span>
<lb n="19781"/><span>lá roimis sin, Mardochai ag marcaidheacht ar each</span>
<lb n="19782"/><span>an rí agus róba an rí uime, agus coróinn an rí ar</span>
<lb n="19783"/><span>a cheann, agus Aman ag ceann an eich agus an chainnt</span>
<lb n="19784"/><span>úd aige 'á rádh:  “Seo mar is dual onóir a thabhairt</span>
<lb n="19785"/><span>do'n fhear gur mian leis an rí é dh'onórú.”  Ní raibh</span>
<lb n="19786"/><span>aon iongna ortha, d'á bhrígh sin, nuair a chonacadar an</span>
<lb n="19787"/><span>lá san é, agus é ag teacht amach ó bheith i láthair an rí,</span>
<lb n="19788"/><span>agus éadach ríoga ag taithneamh uime, éadach guirm-</span>
<lb n="19789"/><span>spéire, agus coróinn óir ar a cheann, agus brat síoda</span>
<lb n="19790"/><span>agus corcair air.</span></p>
<lb n="19791"/>
<lb n="19792"/><p><span>Níor bh'aon iongna áthas mór a bheith ar a raibh de</span>
<lb n="19793"/><span>Iúdachaibh sa chathair.  Ach deir an Bíobla go raibh áthas</span>
<lb n="19794"/><span>ar an gcathair go léir agus go raibh na daoine go léir</span>
<lb n="19795"/><span>ag déanamh gáirdeachais.  Do thaisbeánfadh san ná</span>
<lb n="19796"/><span>raibh aon phuinn grádha acu do'n fhear úd a chuir iad</span>
<lb n="19797"/><span>go léir ag feacadh na nglún dó.  Is seanfhocal é</span>
<lb n="19798"/><span>“nách searbha an súgh 'ná umhluidheacht gan iarraidh.”</span>
<lb n="19799"/><span>Ach tá umhluidheacht is measa 'ná umhluidheacht gan</span>
<lb n="19800"/><span>iarraidh, d'á olcas í.  Isí umhluidheacht í sin ná umhluidheacht</span>
<lb n="19801"/><span>d'á h-aindeóin.  Umhluidheacht d'á h-aindeóin ab eadh</span>
<lb n="19802"/><span>an umhluidheacht a thug muinntir catharach Súsain d'Aman</span>
<lb n="19803"/><span>nuair a bhídís ag lúbadh a nglún dó le h-órdú an rí.</span>
<lb n="19804"/><span>Bhí fhios acu gur bh'é féin do mheall an rí chun na dlighe</span>
<lb n="19805"/><span>sin a dhéanamh, agus bhí an fuath a bhí tuillte aige acu</span>
<lb n="19806"/><span>dhó, bhí fuath acu go léir dó, ach amháin ag an méid acu</span>
<lb n="19807"/><span>a bhí ag braith air, nú ag súil le rud éigin d'fhághail uaidh.</span>
<lb n="19808"/></p>
</div>
<pb n="634"/>
<div><lb n="19809"/><p><span>CCLXVII.</span></p>
<lb n="19810"/>
<lb n="19811"/><p><span>ATHARACH SGÉIL.</span></p>
<lb n="19812"/>
<lb n="19813"/><p><span>Nuair a shrois na teachtairí na cúigí agus na cathar-</span>
<lb n="19814"/><span>acha ar fuaid na rígheachta agus nuair a thaisbeánadar</span>
<lb n="19815"/><span>na leitireacha, agus séala an rí ortha, agus iad ag</span>
<lb n="19816"/><span>bréagnú na leitireach a tháinig roimis sin ó Aman,</span>
<lb n="19817"/><span>bhí iongna ar na taoiseachaibh agus ar uachtaránaibh</span>
<lb n="19818"/><span>na gcatharach.  Bhí gach aon rud iompuighthe láithreach</span>
<lb n="19819"/><span>taobh síos suas agus taobh soir siar.  Nuair a tháinig</span>
<lb n="19820"/><span>na teachtairí ó Aman agus na leitireacha acu, fé shéala</span>
<lb n="19821"/><span>an rí, ghá órdú na Iúdaígh go léir do chur chun báis</span>
<lb n="19822"/><span>lá áirithe, bhí áthas ar namhaid na nIúdach agus bhí</span>
<lb n="19823"/><span>faobhar acu 'á chur ar a gclaidhmhtibh, agus an mhuinntir</span>
<lb n="19824"/><span>a bhí fabharamhail do sna Iúdaígh ní leogfadh eagla</span>
<lb n="19825"/><span>dhóibh an fabhar a thaisbeáint le h-eagla go 'neósfí</span>
<lb n="19826"/><span>d' Aman é agus go n-iarrfadh Aman ar an rí cead a</span>
<lb n="19827"/><span>thabhairt dó an íde chéadna d'imirt ortha féin.  Nuair</span>
<lb n="19828"/><span>a tháinig an t-atharach sgéil agus na leitireacha ó</span>
<lb n="19829"/><span>Mhardochaí agus séala an rí ortha, agus nuair a</span>
<lb n="19830"/><span>h-innseadh dóibh go raibh Aman crochta agus go raibh</span>
<lb n="19831"/><span>cómhacht an rí ag Mardochaí chun íde dhéanamh ar</span>
<lb n="19832"/><span>namhaid na nIúdach, ansan tháinig eagla ar na daoinibh</span>
<lb n="19833"/><span>céadna san go 'neósfí do Mhardochaí ná rabhadar</span>
<lb n="19834"/><span>fabhramhail do sna Iúdaígh, agus chromadar láithreach</span>
<lb n="19835"/><span>ar a chur i n-iúil go rabhadar.  Chromadar, gan a thuille</span>
<lb n="19836"/><span>ríghnis, ar a gcuid airm do chur i dtreó, i gcás go</span>
<lb n="19837"/><span>mbeidís ullamh nuair a thiocfadh an lá chun dul i</span>
<lb n="19838"/><span>n-aonfheacht leis na Iúdaígh ag déanamh an éirligh ar</span>
<lb n="19839"/><span>namhaid na nIúdach.  Ar an gcuma san, an mhuinntir</span>
<lb n="19840"/><span>a bhí ag gáirí ar dtúis bhí a ngáirí iompuighthe chun</span>
<lb n="19841"/><span>guil, agus na Iúdaígh, an mhuinntir a bhí ag gol ar</span>
<lb n="19842"/><span>dtúis, bhí a ngol iompuighthe chun gáirí, bhí a mbuairt</span>
<lb n="19843"/><span>iompuighthe chun áthais.</span>
<lb n="19844"/></p>
</div>
<pb n="635"/>
<div><lb n="19845"/><p><span>Déarfadh duine, b'fhéidir, go raibh sé ceart ag na</span>
<lb n="19846"/><span>Iúdaígh an uair sin maitheamh d'á namhaid agus síothcháin</span>
<lb n="19847"/><span>a dhéanamh leó.  Ní raibh ar a gcumas an nídh sin do</span>
<lb n="19848"/><span>dhéanamh, pe 'cu ba mhaith leó é dhéanamh nú nár mhaith.</span>
<lb n="19849"/><span>Bhí ceangailte ortha reacht an rí do chómhlíonadh.  Dá</span>
<lb n="19850"/><span>staonaidís ó reacht an rí do chómhlíonadh bheadh fearg</span>
<lb n="19851"/><span>an rí tuillte acu féin agus déanfí íde ortha go tapaidh</span>
<lb n="19852"/><span>mar gheall air sin.  Do thuig Mardochai agus na</span>
<lb n="19853"/><span>Iúdaígh go léir an méid sin go dian mhaith, do thuig</span>
<lb n="19854"/><span>namhaid na nIúdach é, an mhuinntir úd a bhí ag cur</span>
<lb n="19855"/><span>an fhaobhair suas chun na n-Iúdach do mharbhú.  Do thuig</span>
<lb n="19856"/><span>an mhuinntir eile leis é, an mhuinntir go raibh an bháidh</span>
<lb n="19857"/><span>acu leis na Iúdaígh ach nár leog an t-eagla dhóibh an</span>
<lb n="19858"/><span>bháidh a thaisbheáint an fhaid a bhí Aman beó agus i</span>
<lb n="19859"/><span>gcómhacht.  Thaisbeánadar tapaidh go leór é nuair</span>
<lb n="19860"/><span>a fuaradar an Iúdach, Mardochai, i gcómhacht, nuair a</span>
<lb n="19861"/><span>fuaradar gur shábháil sé anam an rí ar an mbeirt</span>
<lb n="19862"/><span>úd a bhí ceapaithe ar an rí do mharbhú, nuair a tugadh</span>
<lb n="19863"/><span>le tuisgint dóibh go raibh an rí tar éis úghdaráis na</span>
<lb n="19864"/><span>h-ímpireachta ar fad, thoir thiar thuaidh theas, do chur</span>
<lb n="19865"/><span>isteach i láimh Mhardochai, agus ná raibh ar chumas</span>
<lb n="19866"/><span>aon duine, uasal ná íseal, i n-aon áit i bhfaid ná i</span>
<lb n="19867"/><span>leithead na rígheachta, cor a chur de chois ná de láimh</span>
<lb n="19868"/><span>leis, ach le toil Mhardochai.  Nuair a thuigeadar an</span>
<lb n="19869"/><span>méid sin thaisbeánadar go soiléir an bháidh a bhí acu</span>
<lb n="19870"/><span>leis na Iúdaígh.</span></p>
<lb n="19871"/>
<lb n="19872"/><p><span>Gan amhras is ró fhuiriste dhúinn-na a thuisgint go</span>
<lb n="19873"/><span>raibh lámh Dé sa n-obair go léir.  Do cheaduigh Dia,</span>
<lb n="19874"/><span>moladh go deó leis, na Iúdaígh, clann Israéil, do</span>
<lb n="19875"/><span>bhreith chun siubhail as a ndúthaigh féin i mbraighdineas,</span>
<lb n="19876"/><span>soir go dtí an dúthaigh iasachta úd, mar gheall ar a</span>
<lb n="19877"/><span>bpeacaíbh, ach nuair a bhíodar lastoir, agus iad ag</span>
<lb n="19878"/><span>folag an phionóis mar gheall ar na peacaíbh a dheine-</span>
<lb n="19879"/><span>adar laistiar, do thaisbeáin sé dhóibh gur bh'iad a dhaoine</span>
<lb n="19880"/><span>féin iad, a phobul féin, a phobul toghtha, agus go raibh</span>
<lb n="19881"/><span>sé ullamh ar iad do chosaint ar a namhaid thoir sa</span></p>
</div>
<pb n="636"/>
<div><lb n="19882"/><p><span>bhraighdineas, díreach mar a bhíodh sé ullamh i gcómh-</span>
<lb n="19883"/><span>nuidhe ar iad do chosaint ar a namhaid thiar sa dúthaigh</span>
<lb n="19884"/><span>bhreágh úd a thug sé féin dóibh nuair a thug sé amach</span>
<lb n="19885"/><span>as an Éigipt iad.</span></p>
<lb n="19886"/>
<lb n="19887"/><p><span>CCLXVIII.</span></p>
<lb n="19888"/>
<lb n="19889"/><p><span>LEITIR Ó'N RÍ.</span></p>
<lb n="19890"/>
<lb n="19891"/><p><span>Sidí an leitir a sgríbh Mardochai, le h-órdú an</span>
<lb n="19892"/><span>rí, agus do cuireadh mórthímpal tré chúigíbh agus tré</span>
<lb n="19893"/><span>chatharachaibh na rígheachta, ag cosaint na nIúdach ar</span>
<lb n="19894"/><span>a namhaid agus 'ghá órdú dhóibh iad féin do chosaint</span>
<lb n="19895"/><span>agus íde do dhéanamh ar a namhaid:—</span></p>
<lb n="19896"/>
<lb n="19897"/><p><span>“An t-árd rí Artaxerxes, go bhfuil forlámhas</span>
<lb n="19898"/><span>aige ó sna h-Indiathaibh go dtí Etiópia, chun na n-uacht-</span>
<lb n="19899"/><span>arán agus chun na bpriúnsaí atá ar an gcéad agus</span>
<lb n="19900"/><span>seacht cúigíbh fichid d'á rígheacht, i ndeagh-mhéinn.  Do</span>
<lb n="19901"/><span>deineadh go minic droch úsáid de'n mhaitheas a dhein</span>
<lb n="19902"/><span>rí do dhaoinibh agus de'n onóir a thug rí do dhaoinibh.</span>
<lb n="19903"/><span>Cuirean uabhar fhiachaint ar na daoinibh a gheibhean an</span>
<lb n="19904"/><span>onóir úsáid a dhéanamh di i gcoinnibh na ndaoine,</span>
<lb n="19905"/><span>agus, go minic, i gcoinnibh an té a thug dóibh í.  Ní</span>
<lb n="19906"/><span>leór leó bheith mí-bhuidheach de'n té a bhronn maith-</span>
<lb n="19907"/><span>easaí ortha, agus dlighthe na daonachta do bhrise le</span>
<lb n="19908"/><span>n-a mbeartúchán féin, ach measaid siad go bhféadfid</span>
<lb n="19909"/><span>siad, leis, dul saor ó bhreitheamhantas Dé a chíon an</span>
<lb n="19910"/><span>uile nídh, agus luighid siad amach, le buile droch aigne,</span>
<lb n="19911"/><span>ar uisge-fé-thalamh a dhéanamh le h-éitheach i n-aghaidh</span>
<lb n="19912"/><span>daoine macánta dílse a bhíon ag déanamh na h-oibre</span>
<lb n="19913"/><span>a cuireadh 'n-a chúram ortha, agus ag déanamh na h-oibre</span>
<lb n="19914"/><span>sin chómh maith san go mbíon moladh tuillte acu ó</span>
<lb n="19915"/><span>gach aoinne.  'N-a theannta san bíd siad ag cur an</span>
<lb n="19916"/><span>éithigh isteach i gcluasaibh an rí chun go gcuirid siad</span>
<lb n="19917"/><span>fhiachaint ar rí fóghanta eugcóir a dhéanamh.  Chítear</span></p>
</div>
<pb n="637"/>
<div><lb n="19918"/><p><span>an nídh sin a' seanachas na h-aimsire atá imthighthe,</span>
<lb n="19919"/><span>agus chítear é, leis, as na neithibh a thuitean amach i</span>
<lb n="19920"/><span>n-aghaidh an lae os ár gcómhair, deagh-mhéinn righthe</span>
<lb n="19921"/><span>d'á h-iompáil chun uilc tré dhroch chómhairle ó dhaoinibh</span>
<lb n="19922"/><span>áirithe.</span></p>
<lb n="19923"/>
<lb n="19924"/><p><span>“Ní mór dúinn-na, d'á bhrígh sin, feuchaint chun síoth</span>
<lb n="19925"/><span>chána na gcúigí go léir atá i n-ár rígheacht.  Ná meas-</span>
<lb n="19926"/><span>tar, ámh, má dheinimíd atharú reachta gur tré ghuagacht</span>
<lb n="19927"/><span>aigne a dheinimíd an t-atharú.  Ní h-eadh ach tríd an</span>
<lb n="19928"/><span>riachtanas a thagan le h-imtheacht aimsire, agus tríd</span>
<lb n="19929"/><span>an obliogáid atá orainn bheith ag feuchaint i gcómh-</span>
<lb n="19930"/><span>nuidhe chun tairbhthe na poibilidheachta i gcoitchine.</span></p>
<lb n="19931"/>
<lb n="19932"/><p><span>“Anois, i dtreó go dtuigfidh sibh go soiléir an nídh</span>
<lb n="19933"/><span>atá againn 'á rádh; do ghlacamair an fear úd Aman,</span>
<lb n="19934"/><span>mac Amadati, fear iasachta, Macedóniánach ó thír</span>
<lb n="19935"/><span>agus ó dhúchas, gan aon bhraon de'n fhuil Phersach ann.</span>
<lb n="19936"/><span>Do ghlacamair é agus do thug a mhí-dhaonacht masla</span>
<lb n="19937"/><span>ar ár ndeagh-mhéinn.  Bhíomair chómh maith san dó go</span>
<lb n="19938"/><span>ndeirtí gur bh'athair againn é agus go dtugadh gach</span>
<lb n="19939"/><span>aoinne dhó an onóir ba dhual do'n fhear ba ghiorra</span>
<lb n="19940"/><span>do'n rí.  Ach d'eirigh an t-uabhar chómh h-árd ann gur</span>
<lb n="19941"/><span>chrom sé ar a bheartú conus a bhainfadh sé idir anam</span>
<lb n="19942"/><span>agus rígheacht dínn.  Le h-uisge-fé-thalamh nár airigheadh</span>
<lb n="19943"/><span>a leithéid riamh do bheartuigh sé Márdochai do chur</span>
<lb n="19944"/><span>chun báis, an fear a shábháil ár n-anam le n-a dhílse;</span>
<lb n="19945"/><span>agus ár ríogan Ester do chur chun báis; agus na</span>
<lb n="19946"/><span>Iúdaígh go léir do chur chun báis.  Cheap sé go mbeadh</span>
<lb n="19947"/><span>caoi aige ansan ar an rígheacht so na bPersach do</span>
<lb n="19948"/><span>thabhairt suas do sna Macedóniánaigh.</span></p>
<lb n="19949"/>
<lb n="19950"/><p><span>“Ach tá fághalta amach againn anois gur daoine</span>
<lb n="19951"/><span>macánta na Iúdaígh seo gur cheap an cuiripeach úd</span>
<lb n="19952"/><span>iad do chur chun báis.  Ní'l aon nídh acu dh'á dhéanamh</span>
<lb n="19953"/><span>as an slighe.  Táid a ndlighthe féin acu ach is dlighthe</span>
<lb n="19954"/><span>fóghanta, cearta, tairbhtheacha iad.  D'á éaghmais sin,</span>
<lb n="19955"/><span>is le Dia iad, isiad clann Dé iad, an Dia is mó agus</span>
<lb n="19956"/><span>is aoirde ar bith, an Dia a thug, d'á mhór mhaitheas féin,</span></p>
</div>
<pb n="638"/>
<div><lb n="19957"/><p><span>an rígheacht so d'ár n-athaireachaibh agus dúinn-na, agus</span>
<lb n="19958"/><span>do chimeád an rígheacht so againn-na go dtí an lá so.</span>
<lb n="19959"/><span>Bíodh fhios agaibh, d'á bhrígh sin, go bhfuilid na leitir-</span>
<lb n="19960"/><span>eacha úd a chuir sé siúd chughaibh-se i n-ár n-ainm, go</span>
<lb n="19961"/><span>bhfuilid siad anois curtha ar neamhnídh glan, agus go</span>
<lb n="19962"/><span>bhfuil an fear ba bhun leó, agus a mhuinntir go léir,</span>
<lb n="19963"/><span>ar crochad anois ar aghaidh gheata na catharach so Súsain,</span>
<lb n="19964"/><span>agus nách sinn-na ach Dia do thug dó an rud a bhí</span>
<lb n="19965"/><span>tuillte aige.”</span></p>
<lb n="19966"/>
<lb n="19967"/><p><span>CCLXIX.</span></p>
<lb n="19968"/>
<lb n="19969"/><p><span>ÁTHAS AR NA IÚDAÍGH.</span></p>
<lb n="19970"/>
<lb n="19971"/><p><span>Sidé an chuid eile de'n leitir úd a chuir Assuérus</span>
<lb n="19972"/><span>amach ar fuaid a rígheachta:—</span></p>
<lb n="19973"/>
<lb n="19974"/><p><span>“Ach an reacht so atá againn 'á chur uainn anois</span>
<lb n="19975"/><span>curfar i n-iúil í in sna catharachaibh go léir, i dtreó</span>
<lb n="19976"/><span>go mbeidh lán chead ag na Iúdaígh a ndlighthe féin a</span>
<lb n="19977"/><span>bheith acu, agus caithfidh sibh-se cabhrú leó chun a namhad</span>
<lb n="19978"/><span>do chur chun báis, an trímhadh lá déag de'n tarna</span>
<lb n="19979"/><span>mí déag, an mí ar a dtugtar Adar.  Óir an lá</span>
<lb n="19980"/><span>san a bhí 'n-a lá buartha agus bróin dóibh sin, tá Dia</span>
<lb n="19981"/><span>an uile chómhacht tar éis é dh'iompáil 'n-a lá áthais</span>
<lb n="19982"/><span>agus gáirdeachais dóibh.</span></p>
<lb n="19983"/>
<lb n="19984"/><p><span>“D'á bhrígh sin, beidh an lá san agaibh-se, leis, 'n-a</span>
<lb n="19985"/><span>lá shaoire, ameasg na laethanta eile féile atá agaibh,</span>
<lb n="19986"/><span>agus caithfidh sibh an fhéile sin do cheileabhradh le h-áthas</span>
<lb n="19987"/><span>agus le mór gháirdeachas, i dtreó go gcimeádfar</span>
<lb n="19988"/><span>aithne ar an bhféile sin, leis, in sna n-aimsiribh atá</span>
<lb n="19989"/><span>le teacht agus go mbeidh 'fhios ag an saoghal mór,</span>
<lb n="19990"/><span>gach aicme daoine a bhíon dílis do sna Persachaibh</span>
<lb n="19991"/><span>go gcúitightear a ndílse leó go fial agus go dtugtar</span>
<lb n="19992"/><span>dóibh an tuarastal a bhíon tuillte acu, agus an aicme</span>
<lb n="19993"/><span>daoine a dheinean feall ar rígheacht na bPersach go</span></p>
</div>
<pb n="639"/>
<div><lb n="19994"/><p><span>ndeintear ortha an íde a bhíon tuillte ag malluigh-</span>
<lb n="19995"/><span>theacht fill.</span></p>
<lb n="19996"/>
<lb n="19997"/><p><span>“Agus aon chúige, nú aon chathair, ná geóbhaidh páirt</span>
<lb n="19998"/><span>sa ghnó solmanta so deintear faobhar agus teine</span>
<lb n="19999"/><span>a dh'imirt ortha agus iad d'ídiú, agus a leithéid de</span>
<lb n="20000"/><span>sgrios a dhéanamh ortha ná beidh ar chumas daoine ná</span>
<lb n="20001"/><span>beithidheach gabháil treasna thríotha, i dtreó go mbeid</span>
<lb n="20002"/><span>siad 'n-a sampla ar an gcor atá le tabhairt ar lucht</span>
<lb n="20003"/><span>easumhluidheachta agus ar lucht cheanntréine.”</span></p>
<lb n="20004"/>
<lb n="20005"/><p><span>Do ghluais na teachtairí go léir tríd an rígheacht,</span>
<lb n="20006"/><span>ar luas, agus a mhacasamhlaibh féin do'n leitir sin</span>
<lb n="20007"/><span>ag gach teachtaire, agus do cuireadh macasamhail</span>
<lb n="20008"/><span>do'n leitir ar fhallaíbh catharach Shúsain, agus do thuig</span>
<lb n="20009"/><span>muinntir na catharach, an uile dhuine acu, gur bh'é</span>
<lb n="20010"/><span>Mardochai an uair sin an fear ba mhó cómhacht agus</span>
<lb n="20011"/><span>gradam agus do b'aoirde céim i n-ímpireacht Assuéruis</span>
<lb n="20012"/><span>ó sna h-Indiathib thoir go dtí bruach abhan na h-Éigipte</span>
<lb n="20013"/><span>thiar.  Bhí áthas thar barr ar mhuinntir catharach Shúsain</span>
<lb n="20014"/><span>go léir, agus gan amhras, fé mar a shrois na teachtairí</span>
<lb n="20015"/><span>na catharacha eile ar fuaid na h-ímpireachta, bhí áthas</span>
<lb n="20016"/><span>thar barr ar na Iúdaígh.  Bhí mar a bheadh solus nua</span>
<lb n="20017"/><span>eirighthe chucha agus bhí gáirdeachas agus rinnce agus</span>
<lb n="20018"/><span>ceól acu.  Nuair a chonaic muinntir na dtíortha agus</span>
<lb n="20019"/><span>na gcatharach an t-áthas go léir ar na Iúdaígh do luigh-</span>
<lb n="20020"/><span>dar isteach 'n-a dteannta ag déanamh an gháirdeachais.</span>
<lb n="20021"/><span>Do thuigeadar an chainnt a bhí i leitir an rí agus d'iom-</span>
<lb n="20022"/><span>puighdar i n-am chun a thabhairt le tuisgint, pé daoine</span>
<lb n="20023"/><span>ar a ndéanfí íde mar gheall ar easumhluidheacht, nách</span>
<lb n="20024"/><span>ortha féin a déanfí an íde.  D'á éaghmais sin, fé mar</span>
<lb n="20025"/><span>adubhairt an bhean feasa úd le h-Aman, “Má's</span>
<lb n="20026"/><span>de shíol na nIúdach Mardochai gheóbhaidh sé an lámh</span>
<lb n="20027"/><span>uachtair ort-sa,” bhí lán a gcroidhe d'eagla ag na</span>
<lb n="20028"/><span>daoine thoir go léir roimis na Iúdaígh.  I mbraighdineas</span>
<lb n="20029"/><span>is eadh bhíodar thoir gan amhras, gan neart gan chómhacht,</span>
<lb n="20030"/><span>gan chumas ar iad féin do chosaint.  Ach bhí sé dain-</span>
<lb n="20031"/><span>gean i n-aigne na muinntire thoir go raibh cómhacht</span></p>
</div>
<pb n="640"/>
<div><lb n="20032"/><p><span>éigin do b'aoirde agus ba threise 'ná aon chómhacht</span>
<lb n="20033"/><span>shaoghalta ag tabhairt aireachais do sna Iúdaígh agus</span>
<lb n="20034"/><span>nár mhaith an chiall d'aon duine ná d'aon aicme daoine</span>
<lb n="20035"/><span>fearg na cómhachta san do thuilleamh.  D'á bhrígh sin,</span>
<lb n="20036"/><span>nuair a bhí na Iúdaígh ag déanamh an gháirdeachais bhí</span>
<lb n="20037"/><span>gach aoinne ag déanamh an gháirdeachais leó, ach amháin</span>
<lb n="20038"/><span>na daoine úd a bhí ag cur an fhaobhair suas ar</span>
<lb n="20039"/><span>chlaidhmhtibh agus ar reannibh chun na nIúdach go léir</span>
<lb n="20040"/><span>do mharbhú nuair a thiocfadh an trímhadh lá déag de mhí</span>
<lb n="20041"/><span>Adar.  Bhí an sgéal go h-olc acu san.</span></p>
<lb n="20042"/>
<lb n="20043"/><p><span>CCLXX.</span></p>
<lb n="20044"/>
<lb n="20045"/><p><span>LÁ AN ÉIRLIGH.</span></p>
<lb n="20046"/>
<lb n="20047"/><p><span>Tháinig an lá, an trímhadh lá déag de'n tarna mí</span>
<lb n="20048"/><span>déag, an mí ar a dtugtar Adar, an lá a bhí ceapaithe</span>
<lb n="20049"/><span>chun an éirligh a dhéanamh ar na Iúdaígh, ach bhí atharú</span>
<lb n="20050"/><span>mór tagaithe.  I n-inead an éirligh a bheith le déanamh</span>
<lb n="20051"/><span>ar na Iúdaígh agá namhaid is amhlaidh a bhí na Iúdaígh</span>
<lb n="20052"/><span>ullamh chun an éirligh a dhéanamh ar a namhaid.  Bhí na</span>
<lb n="20053"/><span>Iúdaígh tar éis iad féin do chruinniú i dteannta chéile</span>
<lb n="20054"/><span>ins gach cathair agus ins gach baile ar fuaid na rígheachta</span>
<lb n="20055"/><span>go léir, agus iad lán cheapaithe ar an ndíoltas do</span>
<lb n="20056"/><span>dhéanamh ar a namhaid, an díoltas a bhí órduighthe ag</span>
<lb n="20057"/><span>an rí.  Ní rabhadar 'n-a n-aonar chun an díoltais a</span>
<lb n="20058"/><span>dhéanamh.  Bhí an chuid ba mhó de sna Persachaibh ag</span>
<lb n="20059"/><span>cabhrú leó, mar do thuigeadar órdú an rí agus bhí</span>
<lb n="20060"/><span>fhios acu go dtiocfadh fearg an rí ortha féin mara</span>
<lb n="20061"/><span>gcabhruighdís leis na Iúdaígh.  Bhí fhios acu go raibh</span>
<lb n="20062"/><span>cómhacht na rígheachta an uair sin i láimh Mhardochai,</span>
<lb n="20063"/><span>agus dá bhfanaidís siar ó'n ndíoltas a dhéanamh ar</span>
<lb n="20064"/><span>namhaid na nIúdach go ndéanfadh Mardochai díoltas</span>
<lb n="20065"/><span>ortha féin mar gheall ar easumhluidheacht a dhéanamh</span>
<lb n="20066"/><span>i n-aghaidh an rí.  Ní raibh i gcoinnibh na nIúdach ach</span></p>
</div>
<pb n="641"/>
<div><lb n="20067"/><p><span>cáirde Amain.  Dheabhróchadh an sgéal go raibh aithne</span>
<lb n="20068"/><span>mhaith ortha san go léir.  Do ghaibh na riaghaltóirí agus</span>
<lb n="20069"/><span>na breitheamhain agus na giúistísí, gach aoinne go</span>
<lb n="20070"/><span>raibh aon úghdarás fé'n rí aige, ghabhadar go léir páirt</span>
<lb n="20071"/><span>leis na Iúdaígh.</span></p>
<lb n="20072"/>
<lb n="20073"/><p><span>Chómh luath agus tháinig an trímhadh lá déag do ghluais</span>
<lb n="20074"/><span>an marbhú.  Chómh luath agus tháinig an ceathrmhadh lá</span>
<lb n="20075"/><span>déag do stad na Iúdaígh de'n éirleach.  Do deineadh</span>
<lb n="20076"/><span>cómhaireamh agus do fuaradh go raibh seacht ndeich</span>
<lb n="20077"/><span>a cúig de mhíltibh corp ann.  Ansan do dhein na Iúdaígh</span>
<lb n="20078"/><span>rud a chuir iongna ar na Geintibh a bhí 'n-a dtímpal</span>
<lb n="20079"/><span>ag cabhrú leó.  In sna leitireachaibh úd a chuir Aman</span>
<lb n="20080"/><span>amach d'órduigh sé le h-úghdarás an rí, ní h-amháin</span>
<lb n="20081"/><span>na Iúdaígh go léir do mharbhú ach 'n-a theannta san</span>
<lb n="20082"/><span>foghail a dhéanamh d'á gcuid.  Bhí na geinte deimhnightheach,</span>
<lb n="20083"/><span>nídh nár bh'iongna, go dtógfadh na Iúdaígh chucha féin</span>
<lb n="20084"/><span>pé saidhbhreas saoghalta a bhí ag na daoine a marbhuigh-</span>
<lb n="20085"/><span>eadh.  Níor thógadar.  Níor chuireadar bara méire</span>
<lb n="20086"/><span>ar aon phioc de chuid na ndaoine a marbhuigheadh.  Do</span>
<lb n="20087"/><span>mhéaduigh san creideamhaint na nIúdach sa tír, agus</span>
<lb n="20088"/><span>do mhéaduigh sé an iontaoibh a bhí ag an rí a' Mar-</span>
<lb n="20089"/><span>dochai agus as an mbanrighin Ester.</span></p>
<lb n="20090"/>
<lb n="20091"/><p><span>Ansan do chuir Mardochai leitreacha ag triall</span>
<lb n="20092"/><span>ar na Iúdaígh go léir, ar fuaid na h-ímpireachta, i</span>
<lb n="20093"/><span>gcian agus i gcómhgar, 'ghá órdú dhóibh an ceathrmhadh</span>
<lb n="20094"/><span>lá déag a bheith 'n-a lá gáirdeachais acu, agus féastaí</span>
<lb n="20095"/><span>móra bheith acu, agus an lá san, agus an lá 'n-a dhiaidh,</span>
<lb n="20096"/><span>a bheith 'n-a laethanta saoire acu go deó.  Do cimeádadh</span>
<lb n="20097"/><span>an dá lá shaoire sin gach aon bhliain as san amach do</span>
<lb n="20098"/><span>réir mar a dh'órduigh Mardochai, agus do chimeádadh</span>
<lb n="20099"/><span>na Geinte an dá lá shaoire sin i n-aonfheacht lei sna</span>
<lb n="20100"/><span>Iúdaígh.</span></p>
<lb n="20101"/>
<lb n="20102"/><p><span>Deir lucht eóluis gur bh'é Mardochai féin do sgríbh</span>
<lb n="20103"/><span>síos i leabhar an cúntas san ar an gcuma n-ar bh'é</span>
<lb n="20104"/><span>toil Tighearna na Iúdaígh do chosaint ar a namhaid.</span>
<lb n="20105"/><span>B'é toil an Tighearna iad do thógaint as a ndúthaigh</span></p>
</div>
<pb n="642"/>
<div><lb n="20106"/><p><span>féin, mar gheall ar na peacaíbh troma a bhíod acu 'á</span>
<lb n="20107"/><span>dhéanamh, agus iad a bhreith ansúd soir i mbraighdineas.</span>
<lb n="20108"/><span>Ansan, nuair a dheineadar an aithrighe agus nuair a</span>
<lb n="20109"/><span>ghlaodar ar an dTighearna 'ghá iarraidh air iad do chos-</span>
<lb n="20110"/><span>aint ar a namhaid, b'é toil an Tighearna Mardochai</span>
<lb n="20111"/><span>agus Ester do thógaint chucha, i gcómhacht agus i ngrad-</span>
<lb n="20112"/><span>am, agus ní h-amháin iad do chosaint, ach íde dhéanamh</span>
<lb n="20113"/><span>ar a namhaid, agus saoghal socair sámh a thabhairt dóibh</span>
<lb n="20114"/><span>lastoir.</span></p>
<lb n="20115"/>
<lb n="20116"/><p><span>CCLXXI.</span></p>
<lb n="20117"/>
<lb n="20118"/><p><span>MAITHEAS A' CORP LÁR AN UILC.</span></p>
<lb n="20119"/>
<lb n="20120"/><p><span>Nuair a bhí lá an éirligh imthighthe agus an t-éirleach</span>
<lb n="20121"/><span>déanta ag na Iúdaígh ar a namhaid agus na laethanta</span>
<lb n="20122"/><span>saoire ceapaithe chun cuimhne an éirligh sin do chimeád</span>
<lb n="20123"/><span>beó i n-aigne na ndaoine go léir, idir Iúdaígh agus</span>
<lb n="20124"/><span>Geinte, bhí na Iúdaígh i rígheacht Assuéruis neamh-</span>
<lb n="20125"/><span>spleádhach go maith.  Bhí na Geinte go léir ana mhuinn-</span>
<lb n="20126"/><span>teartha leó, le h-eagla roimis an rí.  Bhí a nduine</span>
<lb n="20127"/><span>féin, Mardochai, thuas ansúd i gcómhacht, ar láimh</span>
<lb n="20128"/><span>dheis an rí, agus úghdarás an rí féin aige os cionn a</span>
<lb n="20129"/><span>raibh de dhaoinibh i seacht gcúigíbh fichid na h-ímpir-</span>
<lb n="20130"/><span>eachta.  Bhí úghdarás báis agus beatha aige os cionn</span>
<lb n="20131"/><span>na ndaoine go léir, idir Iúdaígh agus Geinte.  Sa</span>
<lb n="20132"/><span>leitir úd a chuir an rí amach, ag saoradh na nIúdach</span>
<lb n="20133"/><span>ó'n íde a mheas Aman a dh'imirt ortha d'admhuigh an</span>
<lb n="20134"/><span>rí gur ó Dhia a bhí an rígheacht fághalta agá shínsear</span>
<lb n="20135"/><span>agus aige féin.  Do labhair sé mar a labharfadh duine</span>
<lb n="20136"/><span>go mbeadh creideamh na nIúdach féin aige.  Thug san</span>
<lb n="20137"/><span>deimhne do sna Iúdaígh nár bhaoghal dóibh a thuille</span>
<lb n="20138"/><span>eugcóra sa dúthaigh iasachta san.</span></p>
<lb n="20139"/>
<lb n="20140"/><p><span>Is iongantach mar a tharraigean Dia, moladh go</span>
<lb n="20141"/><span>deó leis, an mhaith amach a' lár an uilc.  D'fhág Dia</span></p>
</div>
<pb n="643"/>
<div><lb n="20142"/><p><span>clann Israéil thiar sa bhaile, sa dúthaigh bhreágh úd a</span>
<lb n="20143"/><span>thug sé dhóibh nuair a thug sé amach iad a' talamh na</span>
<lb n="20144"/><span>h-Éigipte.  D'fhág sé ann iad agus dhein sé foidhne le</span>
<lb n="20145"/><span>n-a bpeacaíbh, go dtí go raibh na peacaí a dheinidís níba</span>
<lb n="20146"/><span>léanmhaire 'ná na peacaí a dheineadh an dream a dhíbir</span>
<lb n="20147"/><span>sé as an áit chun slighe dhéanamh dóibh-sin.  Ansan nuair</span>
<lb n="20148"/><span>a bhris ar an bhfoidhne aige agus nár bh'fhéidir leis</span>
<lb n="20149"/><span>folag a thuille leó, do leog sé do Nabuchodonosor</span>
<lb n="20150"/><span>iad do sguabadh as an dtír agus iad do bhreith leis</span>
<lb n="20151"/><span>soir i mbraighdineas isteach i lár na dútha iasachta</span>
<lb n="20152"/><span>úd thoir, mar a rabhadar fé chosaibh namhad, gan chumas</span>
<lb n="20153"/><span>ar iad féin a chosaint.  D'iompuighdar ar Dhia agus</span>
<lb n="20154"/><span>dheineadar an aithrighe nuair a luigh cruadhtan an</span>
<lb n="20155"/><span>bhraighdinis ortha.  Ansan thug Dia tógáilt cinn dóibh.</span>
<lb n="20156"/><span>Do thóg sé chucha Mardochai agus Ester; agus ar ball,</span>
<lb n="20157"/><span>i n-inead iad a bheith fé chosaibh a namhad is amhlaidh</span>
<lb n="20158"/><span>a bhí uraim thar barr agá namhaid go léir dóibh.  Ní</span>
<lb n="20159"/><span>namhaid a bhí acu feasta sa dúthaigh iasachta san ach</span>
<lb n="20160"/><span>cáirde dílse.</span></p>
<lb n="20161"/>
<lb n="20162"/><p><span>Ba mhór an mhaith an méid sin go léir, ag teacht</span>
<lb n="20163"/><span>amach a' lár an uilc ach do thug Dia amach as maith ba</span>
<lb n="20164"/><span>mhó agus do b'uaisle 'ná aon mhaitheas saoghalta.  Do</span>
<lb n="20165"/><span>leog Dia na Iúdaígh a bhreith soir i mbraighdineas sa</span>
<lb n="20166"/><span>dúthaigh iasachta.  Do chonaic na págánaigh an aithrighe</span>
<lb n="20167"/><span>a dhein na Iúdaígh nuair a bhíodar sa chruadhtan.  Thug</span>
<lb n="20168"/><span>san caoi do sna págánaigh ar fhírinne an chreidimh a</span>
<lb n="20169"/><span>bhí ag na Iúdaígh a dh'fheisgint le n-a súilibh féin.  Do</span>
<lb n="20170"/><span>chonacadar an fhírinne sin.  D'iompuigh a lán acu chun</span>
<lb n="20171"/><span>na fírinne.  Do ghlacadar creideamh na nIúdach.  Is</span>
<lb n="20172"/><span>féidir a thuisgint ó'n gcainnt atá sa leitir úd a chuir</span>
<lb n="20173"/><span>an rí amach ag cosaint na nIúdach, gur thuig an rí</span>
<lb n="20174"/><span>féin fírinne creidimh na nIúdach.</span></p>
<lb n="20175"/>
<lb n="20176"/><p><span>B'shin maitheas ana mhór ag Dia na glóire, moladh</span>
<lb n="20177"/><span>'s buidheachas leis, d'á tharrac amach a' corp lár an</span>
<lb n="20178"/><span>d'á olc, olc na bpeacaí a bhí d'á ndéanamh thiar sa</span>
<lb n="20179"/><span>bhaile ag na Iúdaígh, agus olc na págánachta a bhí 'n-a</span></p>
</div>
<pb n="644"/>
<div><lb n="20180"/><p><span>dtímpal thoir nuair a bhíodar sa bhraighdineas.  Grásta</span>
<lb n="20181"/><span>mór ó Dhia do sna Iúdaígh ab eadh an braighdineas,</span>
<lb n="20182"/><span>mar do chuir an braighdineas fhiachaint ortha an aith-</span>
<lb n="20183"/><span>righe dhéanamh; agus grásta mór do sna págánaigh ab</span>
<lb n="20184"/><span>eadh an braighdineas céadna, mar do chuir sí fhiachaint</span>
<lb n="20185"/><span>ortha feuchaint go cruinn agus go dlúth ar na Iúdaígh</span>
<lb n="20186"/><span>agus ar an gcreideamh a bhí acu, agus a dh'fheisgint</span>
<lb n="20187"/><span>go soiléir go raibh neart agus fírinne ann ná raibh</span>
<lb n="20188"/><span>i n-aon chor sa phágánacht a bhí acu féin.  Ar an gcuma</span>
<lb n="20189"/><span>gcéadna, grásta mór ó Dhia do mhunntir na h-Éigipte</span>
<lb n="20190"/><span>ab eadh clann Israéil do dhul síos ag triall ortha;</span>
<lb n="20191"/><span>agus grásta mór dóibh ab eadh na pláigeana úd a</span>
<lb n="20192"/><span>tháinig ortha nuair a dh'fhuasgail Dia clann Israéil</span>
<lb n="20193"/><span>as an Éigipt.  Do tugadh caoi do mhuinntir na h-Éigipte</span>
<lb n="20194"/><span>ar a dh'fheisgint le n-a súilibh gur neamhnídh gur</span>
<lb n="20195"/><span>bh'eadh cómhacht na ndéithe a bhí acu féin seachas cómhacht</span>
<lb n="20196"/><span>Dé Israéil.</span></p>
<lb n="20197"/>
<lb n="20198"/><p><span>Sin mar atá an mac mallachtain riamh ag déanamh</span>
<lb n="20199"/><span>an uilc agus Dia na glóire, moladh go deó leis, ag</span>
<lb n="20200"/><span>tarrac na maitheasa amach a' corp lár an uilc.</span></p>
<lb n="20201"/>
<lb n="20202"/><p><span>CCLXXII.</span></p>
<lb n="20203"/>
<lb n="20204"/><p><span>CEATHRAR AG FEUCHAINT GO H-ÁLUINN.</span></p>
<lb n="20205"/>
<lb n="20206"/><p><span>Tímpal sé chéad blian roimh theacht an tSlánuightheóra,</span>
<lb n="20207"/><span>nuair a bhí Nabuchodonosor tar éis catharach Ierúsalem</span>
<lb n="20208"/><span>do thógaint agus an rí Ióacim do bhreith leis soir go</span>
<lb n="20209"/><span>Baibilóin 'n-a phríosúnach, thug sé fé ndeara cuid d'uais-</span>
<lb n="20210"/><span>libh óga na nIúdach a bhí thoir i mbraighdhineas agus</span>
<lb n="20211"/><span>do thaithn a ndeabhramh leis.  Do labhair sé leis an</span>
<lb n="20212"/><span>bhfear tosaigh a bhí ar a sheirbhíseachaibh aige agus dubhairt</span>
<lb n="20213"/><span>sé leis:—</span></p>
<lb n="20214"/>
<lb n="20215"/><p><span>“Tóg chughat rainnt de sna h-uaislibh óga san, cuid</span>
<lb n="20216"/><span>de shliocht righthe na nIúdach, agus cuir cothú maith</span></p>
</div>
<pb n="645"/>
<div><lb n="20217"/><p><span>ortha go ceann tamail, agus múin dóibh urlabhra agus</span>
<lb n="20218"/><span>léighean agus eólus na tíre seo, i dtreó ansan go</span>
<lb n="20219"/><span>bhféadfid siad seasamh am' láthair i bpálás an rí.</span>
<lb n="20220"/><span>Tabhair aire agus dein ógánaigh gan locht aigne ná</span>
<lb n="20221"/><span>cuirp do thoghadh.  Tugtar dóibh bia ó bhórd an rí agus</span>
<lb n="20222"/><span>an fíon a dh'ólan an rí féin, i dtreó, nuair a bheidh</span>
<lb n="20223"/><span>cothú trí mblian ortha go mbeidh crot agus deabhramh</span>
<lb n="20224"/><span>ortha agus go mbeid siad oireamhnach ar bheith 'n-a</span>
<lb n="20225"/><span>seasamh os cómhair an rí.”</span></p>
<lb n="20226"/>
<lb n="20227"/><p><span>Do thoibh an seirbhíseach ceathrar ógánach de chlainn</span>
<lb n="20228"/><span>Iúda, Daniel agus Ananias agus Misael agus Asarias.</span>
<lb n="20229"/><span>Chuir sé ar an gceathrar san ainimneacha Caldéacha.</span>
<lb n="20230"/><span>Thug sé Baltassar mar ainm ar Dhaniel, Sídrach ar</span>
<lb n="20231"/><span>Ananias, Mísach ar Mhisael, agus thug sé Abdenago</span>
<lb n="20232"/><span>ar Asarias.</span></p>
<lb n="20233"/>
<lb n="20234"/><p><span>Bhí san go maith go dtí go dtáinig cursaí an bhídh</span>
<lb n="20235"/><span>agus an dighe.  Peaca mór i n-aghaidh dlighe Mhaoise</span>
<lb n="20236"/><span>ab eadh bia neamhghlan do chaitheamh nú deoch neamhghlan.</span>
<lb n="20237"/><span>Bhí fhios ag Daniel go n-iarrfí ortha an bia neamhghlan</span>
<lb n="20238"/><span>do chaitheamh agus shocaruigh sé i n'aigne ná caithfadh</span>
<lb n="20239"/><span>sé féin an bia sin.  Do thárla go raibh báidh ana mhór</span>
<lb n="20240"/><span>ag seirbhíseach an rí le Daniel.  Bhí fhios ag Daniel</span>
<lb n="20241"/><span>go raibh.  Do labhair sé leis an seirbhíseach.  “Feuch,</span>
<lb n="20242"/><span>a dhuin'uasail,” ar seisean, “do réir na dlighe atá i</span>
<lb n="20243"/><span>bhfeidhm orainn-na ní'l ceaduighthe dhúinn bia an rí do</span>
<lb n="20244"/><span>chaitheamh ná fíon an rí a dh'ól.  Athcimíd ort-sa, dá</span>
<lb n="20245"/><span>bhrígh sin, a dhuin'uasail, bia éigin do thabhairt dúinn</span>
<lb n="20246"/><span>a bheidh ceaduighthe dhúinn a chaitheamh gan sinn féin</span>
<lb n="20247"/><span>do thruailliú.”</span></p>
<lb n="20248"/>
<lb n="20249"/><p><span>Níor mhaith le priúnsa na seirbhíseach Daniel d'eiteach</span>
<lb n="20250"/><span>ach bhí an t-eagla air roimis an rí.  Dubhairt sé mar</span>
<lb n="20251"/><span>seo:—  “A Bhaltassair, a mhic, is deacair liom eit-</span>
<lb n="20252"/><span>eachas a thabhairt duit, ac feuch féin conus mar atá</span>
<lb n="20253"/><span>an sgéal agam.  Tá bia áirithe órduighthe ag an rí</span>
<lb n="20254"/><span>dhíbh.  Tar éis rainnt aimsire chífidh an rí sibh</span>
<lb n="20255"/><span>agus tabharfidh sé fé ndeara sibh a bheith ag feuchaint</span></p>
</div>
<pb n="646"/>
<div><lb n="20256"/><p><span>níos truagha agus níos loime 'ná na h-ógánaigh eile</span>
<lb n="20257"/><span>atá mar sibh.  Tuigfidh an rí an chúis agus bainfar</span>
<lb n="20258"/><span>an ceann díom-sa.  Ní thaithnfadh san leat-sa is doich</span>
<lb n="20259"/><span>liom, a Bhaltassair a mhic.”</span></p>
<lb n="20260"/>
<lb n="20261"/><p><span>Ach do chuir priúnsa na seirbhíseach cúram an cheath-</span>
<lb n="20262"/><span>rair ar fhear d'ár bh'ainm Malasar.  Do labhair Daniel</span>
<lb n="20263"/><span>le Malasar.  “A leithéid seo, a dhuin'uasail,” ar seisean.</span>
<lb n="20264"/><span>“Ní'l céaduighthe dhúinn-na, do réir dlighe ár náisiúin</span>
<lb n="20265"/><span>féin, bia do thruailleóchadh sinn a chaitheamh ná deoch</span>
<lb n="20266"/><span>do thruailleóchadh sinn a dh'ól.  Ach bain-se triail</span>
<lb n="20267"/><span>asainn, leog dúinn glasaraí a dh'ithe agus uisge dh'ól</span>
<lb n="20268"/><span>go ceann deich lá agus ansan dein beart do réir</span>
<lb n="20269"/><span>mar a chífir.  Feuch ar ár n-aighthibh, tar éis deich lá,</span>
<lb n="20270"/><span>agus feuch ar aighthibh na n-ógánach a bheidh ag ithe bídh</span>
<lb n="20271"/><span>an rí agus dein linn do réir mar a chífir féin.”</span></p>
<lb n="20272"/>
<lb n="20273"/><p><span>“Tá go maith,” arsa Malasar, agus do dhein sé</span>
<lb n="20274"/><span>mar a h-iarraidh air.  Bhain sé triail asta ar feadh</span>
<lb n="20275"/><span>an deich lá.  Nuair a bí an deich lá caithte agus gan</span>
<lb n="20276"/><span>de bhia acu 'á chaitheamh ach amháin na glasaraí, agus gan</span>
<lb n="20277"/><span>de dhigh acu dh'á ól ach an t-uisge, d'fheuchadar níosa</span>
<lb n="20278"/><span>ghlaine agus níosa bheathuighthe agus níos breághtha</span>
<lb n="20279"/><span>'n-a ndeabhramh 'ná aoinne de sna h-ógánaigh a bhí ag</span>
<lb n="20280"/><span>caitheamh bídh an rí agus ag ól fíona an rí i gcaitheamh</span>
<lb n="20281"/><span>an deich lá san.  Bhí iongna a chroidhe ar Mhalasar.</span>
<lb n="20282"/><span>Ach ba chuma leis.  Bhí an ceathrar ag feuchaint go</span>
<lb n="20283"/><span>h-áluinn.  Níor bhaoghal go gcurfí aon cheist i dtaobh</span>
<lb n="20284"/><span>an bhídh.  Do leog sé dhóibh a ndóithin de sna glasaraíbh</span>
<lb n="20285"/><span>a dh'ithe agus a ndóithin de'n uisge dh'ól agus d'fhan</span>
<lb n="20286"/><span>bia buacach an rí aige féin, agus fíon fóghanta an</span>
<lb n="20287"/><span>rí.  D'ith sé féin an bia agus d'ól sé an fíon, agus</span>
<lb n="20288"/><span>do moladh go h-árd é mar gheall ar a áilneacht a</span>
<lb n="20289"/><span>dh'fheuch an ceathrar ógánach Iúdach úd.  Deir an Bíobla</span>
<lb n="20290"/><span>gur thug Dia do'n cheathrar eólus agus tuisgint ins</span>
<lb n="20291"/><span>gach sórd leabhair agus gur thug Dia do Dhaniel, d'á</span>
<lb n="20292"/><span>éaghmais sin, tuisgint ins gach sórd taidhbhrithe agus</span>
<lb n="20293"/><span>ins gach sórd aislingí.</span>
<lb n="20294"/></p>
</div>
<pb n="647"/>
<div><lb n="20295"/><p><span>Nuair a tháinig an t-am do tugadh an ceathrar i</span>
<lb n="20296"/><span>láthair an rí agus do labhair an rí leó agus do bhuaidh</span>
<lb n="20297"/><span>an ceathrar ar na h-ógánachaibh eile go léir, agus</span>
<lb n="20298"/><span>bhíodar deich n-uaire ní b'fhearr 'ná a raibh de lucht</span>
<lb n="20299"/><span>eóluis agus eagna sa rígheacht ar fad.</span></p>
<lb n="20300"/>
<lb n="20301"/><p><span>CCLXXIII.</span></p>
<lb n="20302"/>
<lb n="20303"/><p><span>TAIDHBHREAMH AN RÍ.</span></p>
<lb n="20304"/>
<lb n="20305"/><p><span>Bhí Nabuchodonosor 'n-a chodladh ar a leabaidh oidhche</span>
<lb n="20306"/><span>agus do deineadh taidhbhreamh uathbhásach dó.  Do chuir</span>
<lb n="20307"/><span>an taidhbhreamh sgeón agus sgeit agus sgannra 'n-a</span>
<lb n="20308"/><span>chroidhe.  Do dhúisigh sé as a chodladh agus bhí an t-eagla</span>
<lb n="20309"/><span>air agus an sgannra 'n-a chroidhe ach bhí an taidhbhreamh</span>
<lb n="20310"/><span>imthighthe as a chuimhne.  Bhí fhios aige gur deineadh an</span>
<lb n="20311"/><span>taidhbhreamh dó agus gur chuir an taidhbhreamh an</span>
<lb n="20312"/><span>sgannra air ach níor bh'fhéidir leis i n-aon chor cuimhneamh</span>
<lb n="20313"/><span>ar cad a taidhbhrigheadh dó.  Chuir sé fios ar a lucht</span>
<lb n="20314"/><span>feasa go léir agus ar a lucht taidhbhrighthe do mhíniú.</span>
<lb n="20315"/><span>Thánadar.  “Do deineadh taidhbhreamh uatbhásach dom,”</span>
<lb n="20316"/><span>arsan rí leó.  “Tá sgannra am' chroidhe fós 'n-a</span>
<lb n="20317"/><span>dhiaidh, ach tá sé imthighthe as mo chuimhne.  Ní féidir</span>
<lb n="20318"/><span>liom a dh'innsint anois cad a taidhbhrigheadh.  Chuireas</span>
<lb n="20319"/><span>fios oraibh-se chun go 'neósfadh sibh dom cad a</span>
<lb n="20320"/><span>taidhbhrigheadh dom agus cad é an brígh atá leis.”</span></p>
<lb n="20321"/>
<lb n="20322"/><p><span>Bhí iongna agus alltacht ar an lucht feasa go léir.</span>
<lb n="20323"/><span>Níor cuireadh a leithéid de cheist chucha riamh.  Do</span>
<lb n="20324"/><span>h-iarradh go minic ortha taidhbhreamh do mhiniú agus</span>
<lb n="20325"/><span>a dh'innsint cad é an brígh a bhí leis.  Ach nuair a h-iarrtí</span>
<lb n="20326"/><span>ortha taidhbhreamh do mhíniú do h-innstí an taidhbhreamh</span>
<lb n="20327"/><span>féin dóibh.  Ach b'shiné an rí seo 'ghá iarraidh ortha taidhbh-</span>
<lb n="20328"/><span>reamh a mhíniú dhó agus gan ar a chumas a dh'innsint</span>
<lb n="20329"/><span>dóibh cad a taidhbhrigheadh i n-aon chor dó.</span>
<lb n="20330"/></p>
</div>
<pb n="648"/>
<div><lb n="20331"/><p><span>“Innis dúinn an taidhbhreamh a deineadh dod'</span>
<lb n="20332"/><span>Shoillse, a rí,” ar siad, “agus 'neósfimíd cad é</span>
<lb n="20333"/><span>an brígh atá leis.”</span></p>
<lb n="20334"/>
<lb n="20335"/><p><span>“Tá sé imthighthe as mo cheann,” arsan rí.  “Mara</span>
<lb n="20336"/><span>n-innsidh sibh dom an taidhbhreamh a deineadh dom agus</span>
<lb n="20337"/><span>cad é an brígh atá leis curfar chun báis sibh agus tóg-</span>
<lb n="20338"/><span>far bhúr gcuid.  Ach má innsean sibh dom an taidhbhreamh</span>
<lb n="20339"/><span>a deineadh dom agus an brígh atá leis tabharfar díbh</span>
<lb n="20340"/><span>tuarastal maith agus onóir mhór.”</span></p>
<lb n="20341"/>
<lb n="20342"/><p><span>Dubhradar san airís leis an rí:  “Innseadh an rí</span>
<lb n="20343"/><span>dhúinn an taidhbhreamh a deineadh dó agus 'neósfimíd</span>
<lb n="20344"/><span>a bhrígh dhó.”</span></p>
<lb n="20345"/>
<lb n="20346"/><p><span>D'fhreaghair an rí iad:  “Is léir dom anois ná</span>
<lb n="20347"/><span>fuil uaibh ach ríghneas a dhéanamh chun tuille aimsire</span>
<lb n="20348"/><span>dh'fhághail, mar tá fhios agaibh go bhfuil an taidhbhreamh</span>
<lb n="20349"/><span>imthighthe as mo cheann.  D'á bhrígh sin mara n-innsidh</span>
<lb n="20350"/><span>sibh an taidhbhreamh dom is deimhin dom gur b'amhlaidh</span>
<lb n="20351"/><span>atá míniú bréagach agaibh 'á cheapadh.  Chuige sin a theas-</span>
<lb n="20352"/><span>tuighean an aimsir uaibh.”</span></p>
<lb n="20353"/>
<lb n="20354"/><p><span>Ansan dubhairt an lucht feasa:  “Ní féidir, a</span>
<lb n="20355"/><span>rí, d'aon duine ar thalamh an domhain an nídh atá agat</span>
<lb n="20356"/><span>d'á iarraidh a dhéanamh, an taidhbhreamh atá imthighthe as</span>
<lb n="20357"/><span>do cheann féin a dh'innsint duit, agus níor iarr aon</span>
<lb n="20358"/><span>rí riamh, ar thalamh an domhain, ar aon lucht feasa ná</span>
<lb n="20359"/><span>ar aon lucht eóluis, a leithéid do dhéanam, taidhbhreamh</span>
<lb n="20360"/><span>a dh'innsint ná féadfadh an rí féin a dh'innsint.  Nídh</span>
<lb n="20361"/><span>ró chruaidh iseadh an nídh atá agat 'á iarraidh, a rí, agus</span>
<lb n="20362"/><span>ní'l ach na déithe féin a dh'fhéadfadh a leithéid a dhéanamh,</span>
<lb n="20363"/><span>mar ní h-eólus daona an t-eólus atá ag na déithibh.”</span></p>
<lb n="20364"/>
<lb n="20365"/><p><span>Nuair airigh an rí an chainnt sin tháinig buile feirge</span>
<lb n="20366"/><span>air agus d'órduigh sé an lucht feasa do chur chun báis.</span>
<lb n="20367"/><span>Do cuiread chun báis iad.  D'órduigh sé ní h-amháin</span>
<lb n="20368"/><span>na daoine a bhí ag cainnt leis do chur chun báis ach</span>
<lb n="20369"/><span>lucht eóluis na catharach go léir do chur chun báis.  Bhí</span>
<lb n="20370"/><span>an t-arm ag gluaiseacht ar fuaid na catharach ag cuar-</span>
<lb n="20371"/><span>dach lucht feasa agus lucht eóluis chun iad do chur</span></p>
</div>
<pb n="649"/>
<div><lb n="20372"/><p><span>chun báis.  Agus bhítheas ag lorg Dhaniel agus a chom-</span>
<lb n="20373"/><span>rádaidhthe chun iad do chur chun báis chómh maith le cách.</span>
<lb n="20374"/><span>Arioch ab ainm do'n cheann a bhí ar armáil an rí.  D'fhiaf-</span>
<lb n="20375"/><span>raigh Daniel d'Arioch cad é an brígh a bhí leis an éir-</span>
<lb n="20376"/><span>leach go léir.  D'innis an ceann airm dó.  D'imthig</span>
<lb n="20377"/><span>Daniel agus chuaidh sé i láthair an rí agus d'iarr sé</span>
<lb n="20378"/><span>ar an rí uain a thabhairt dó agus go 'neósfadh sé féin</span>
<lb n="20379"/><span>an taidhbhreamh agus an brígh a bhí leis.  Ní dubhairt sé</span>
<lb n="20380"/><span>leis an rí, mar adubhairt an chuid eile úd, nár bh'fhéidir</span>
<lb n="20381"/><span>an bheart a dhéanamh.  Dubhairt sé go ndéanfadh sé</span>
<lb n="20382"/><span>féin an bheart ach an aimsir a thabhairt dó.  Do tugadh</span>
<lb n="20383"/><span>an aimsir dó.  Ansan chuaidh sé isteach i 'n-a thigh féin</span>
<lb n="20384"/><span>agus d'innis sé an sgéal do'n triúr eile, d'Ananias</span>
<lb n="20385"/><span>agus do Mhisael agus d'Asarias, agus do chrom an</span>
<lb n="20386"/><span>ceathrar ar a iarraidh ar Dhia na glóire taidhbhreamh an</span>
<lb n="20387"/><span>rí do thaisbeáint dóibh i dtreó ná curfí iad go léir</span>
<lb n="20388"/><span>chun báis.</span></p>
<lb n="20389"/>
<lb n="20390"/><p><span>CCLXXIV.</span></p>
<lb n="20391"/>
<lb n="20392"/><p><span>AN MÍNIÚ.</span></p>
<lb n="20393"/>
<lb n="20394"/><p><span>Bhí an ceathrar ag guidhe go cruaidh chun an Tighearna,</span>
<lb n="20395"/><span>'ghá iarraidh air taidhbhreamh an rí do thaisbeáint dóibh</span>
<lb n="20396"/><span>i dtreó ná curfí chun báis iad.  Ansan b'é toil an</span>
<lb n="20397"/><span>Tighearna an taidhbhreamh céadna do thaisbeáint do</span>
<lb n="20398"/><span>Dhaniel i bhfuirm aislinge, sa n-oidhche.  Ansan bhí</span>
<lb n="20399"/><span>Daniel ag moladh Dé na bhflathas agus ag breith</span>
<lb n="20400"/><span>bhuidheachais leis, agus dubhairt sé:  “Moladh le h-ainm</span>
<lb n="20401"/><span>an Tighearna ó shíor agus do ghnáth, óir is aige atá gach</span>
<lb n="20402"/><span>eagna agus gach neart.  Isé a dh'atharuighean gach aimsir</span>
<lb n="20403"/><span>agus gach aois; ag cur rígheacht ar a mbunaibh agus 'ghá</span>
<lb n="20404"/><span>mbaint d'á mbunaibh, ag tabhairt eagna do lucht eóluis,</span>
<lb n="20405"/><span>agus ag tabhairt eóluis do lucht tuisgiona; ag nochtadh</span></p>
</div>
<pb n="650"/>
<div><lb n="20406"/><p><span>neithe doimhne, diamhara, agus gurab eól dó an nídh</span>
<lb n="20407"/><span>atá sa doircheacht; agus gur aige atá gach solus.</span>
<lb n="20408"/><span>Duit-se, a Dhia ár n-atharach, a bheirim-se buidheachas,</span>
<lb n="20409"/><span>agus moladh; óir tá eagna agus neart tabhartha</span>
<lb n="20410"/><span>agat dom; agus tá an nídh a bhí againn 'á iarraidh</span>
<lb n="20411"/><span>ort taisbeánta agat dúinn anois agus tá fhios againn</span>
<lb n="20412"/><span>cad a chonaic an rí.”</span></p>
<lb n="20413"/>
<lb n="20414"/><p><span>Ansan chuaidh Daniel ag triall ar Arioch agus dubhairt</span>
<lb n="20415"/><span>sé leis:  “Ná bí ag marbhú lucht eagna Bhaibilóin.</span>
<lb n="20416"/><span>Beir mise isteach i láthair an rí agus réidhteóchad a</span>
<lb n="20417"/><span>cheist dó.”  Do rug Arioch Daniel i láthair an rí agus</span>
<lb n="20418"/><span>dubhairt sé leis:  “Do fuaras an fear so, de chlainn</span>
<lb n="20419"/><span>Iúda atá anso i mbraighdineas iseadh é, agus réidh-</span>
<lb n="20420"/><span>teóchaidh sé an cheist do'n rí.”  Agus dubhairt an rí</span>
<lb n="20421"/><span>le Daniel:  “Agus an dóich leat, dáiríribh, go bhféad-</span>
<lb n="20422"/><span>fir an taidhbhreamh a dh'innsint dom agus an brígh atá</span>
<lb n="20423"/><span>leis?”  Agus dubhairt Daniel:</span></p>
<lb n="20424"/>
<lb n="20425"/><p><span>“An rún diamhar so gur mian leis an rí eólus</span>
<lb n="20426"/><span>d'fhághail air is nídh é nách féidir do lucht eagna ná do</span>
<lb n="20427"/><span>lucht feasa ná do lucht faistine a dh'innsint.  Ach tá</span>
<lb n="20428"/><span>thuas ar neamh Dia a noctan mistéirí agus do thais-</span>
<lb n="20429"/><span>beáin an Dia sin duit-se, a rí Nabuchodonosor, neithe</span>
<lb n="20430"/><span>atá le teacht in sna h-aimsiribh deirineacha.”  Sidiad,</span>
<lb n="20431"/><span>a rí, do thaidhbhreamh, agus aislingí do chinn, agus tú</span>
<lb n="20432"/><span>ar do leabaidh: Do thosnuighis, a rí, ar bheith ag cuimh-</span>
<lb n="20433"/><span>neamh, ar do leabaidh, ar cad a bhí le teacht 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="20434"/><span>so, agus an té do nochtan neithe diamhara do thais-</span>
<lb n="20435"/><span>beáin sé dhuit cad tá le teacht.  Do nochtadh an rún</span>
<lb n="20436"/><span>so dhomh-sa leis, agus ní le h-aon eagna atá agam é</span>
<lb n="20437"/><span>thar a bhfuil de dhaoinibh beó, ach amháin chun go</span>
<lb n="20438"/><span>dtaisbeánfí an míniú do'n rí, agus go mbeadh fios</span>
<lb n="20439"/><span>smaointe t'aigne agat.</span></p>
<lb n="20440"/>
<lb n="20441"/><p><span>“Do chonaicís, a rí, mar a bheidh íomhágh ana mhór.  Bhí</span>
<lb n="20442"/><span>an íomhágh sin, a bhí chómh mór chómh h-árd san, 'n-a</span>
<lb n="20443"/><span>seasamh os do chómhair, ag feuchaint ort, agus bhí an</span>
<lb n="20444"/><span>fheuchaint sin sgannramhail thar barr.  D'ór ghlan iseadh</span></p>
</div>
<pb n="651"/>
<div><lb n="20445"/><p><span>bhí ceann na h-íomháighe san déanta, ach d'airgead a</span>
<lb n="20446"/><span>bhí an t-ucht agus na cuisleana déanta, agus de phrás</span>
<lb n="20447"/><span>a bhí an bolg agus na ceathramhna déanta.  D'iaran</span>
<lb n="20448"/><span>a bhí na loirgne déanta, agus d'iaran agus de chré,</span>
<lb n="20449"/><span>measgaithe ar a chéile, a bhí na troighthe déanta.  Siné</span>
<lb n="20450"/><span>an nídh a chonaicís, go dtí gur gearradh cloch amach</span>
<lb n="20451"/><span>a' cnoc, gan aon lámh 'ghá gearradh, agus do bhuail an</span>
<lb n="20452"/><span>chloch san an íomhágh in sna troighthibh, a bhí déanta de</span>
<lb n="20453"/><span>chré agus d'iaran, agus do bhris an chloch san iad 'n-a</span>
<lb n="20454"/><span>mbrúsgar.  Ansan do briseadh 'n-a mbrusgar, i</span>
<lb n="20455"/><span>dteannta chéile, an t-iaran agus an chré agus an prás</span>
<lb n="20456"/><span>agus an t-airgead agus an t-ór, i dtreó gur chuma iad</span>
<lb n="20457"/><span>nú an lóchán ar úrlár buailte lá samhraidh, agus gur</span>
<lb n="20458"/><span>sguab an ghaoth chun siubhail iad; agus ní raibh inead</span>
<lb n="20459"/><span>le fághail dóibh.  Ach an chloch úd a bhuail an íomhágh, do</span>
<lb n="20460"/><span>dhein cnoc mór di agus do líon sí an domhan go léir.</span></p>
<lb n="20461"/>
<lb n="20462"/><p><span>“Siné an taidhbhreamh, a rí, agus anois 'neósfimíd</span>
<lb n="20463"/><span>brígh an taidhbhrimh.  Is rí os cionn righthe thusa, a rí,</span>
<lb n="20464"/><span>agus thug Dia na bhflathas duit rígheacht, agus neart,</span>
<lb n="20465"/><span>agus cómhacht, agus glóire, agus na h-áiteana go léir</span>
<lb n="20466"/><span>i n-a gcómhnuighid na daoine agus beithidhigh na talmhan.</span>
<lb n="20467"/><span>Táid éanlaithe an aeir, leis, tabhartha aige isteach</span>
<lb n="20468"/><span>ad' láimh duit agus tá an uile nídh curtha aige féd'</span>
<lb n="20469"/><span>smacht.”  Is tusa an ceann óir.  Eireóchaidh ad' dhiaidh-</span>
<lb n="20470"/><span>se rígheacht eile ná beidh chómh h-uasal leat-sa, rígheacht</span>
<lb n="20471"/><span>airgid, agus ansan rígheacht eile airís, rígheacht práis,</span>
<lb n="20472"/><span>agus ansan rígheacht iarainn, rígheacht a bhrúghfidh agus a</span>
<lb n="20473"/><span>chuirfidh fé chois an chuid eile.”  Agus fé mar a</span>
<lb n="20474"/><span>chonaicís na troighthe agus na méireana déanta de</span>
<lb n="20475"/><span>chré agus d'iaran, beidh an rígheacht san láidir ar</span>
<lb n="20476"/><span>shlighe agus lag ar shlighe.</span></p>
<lb n="20477"/>
<lb n="20478"/><p><span>“Ach i laethibh na rígheachta san cuirfidh Dia na bhflathas</span>
<lb n="20479"/><span>ar a bunaib rígheacht a mhairfidh go síoruidhe, agus</span>
<lb n="20480"/><span>brisfidh an rígheacht san, 'n-a mbrúsgar, na rígheachta</span>
<lb n="20481"/><span>eile úd go léir agus seasóchaidh an rígheacht san féin</span>
<lb n="20482"/><span>i gcaitheamh na síoruidheachta.</span>
<lb n="20483"/></p>
</div>
<pb n="652"/>
<div><lb n="20484"/><p><span>“Agus mar a chonaicís gur gearradh an chloch, gan</span>
<lb n="20485"/><span>lámha, amach as an gcnoc, agus gur bhris an chloch san</span>
<lb n="20486"/><span>'n-a mbrúsgar an chré agus an t-iaran agus an prás</span>
<lb n="20487"/><span>agus an t-airgead agus an t-ór, do thaisbeáin Dia</span>
<lb n="20488"/><span>do'n rí, sa nídh sin, an rud atá le teacht 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="20489"/><span>so.  Agus is fírinne an aisling, agus tá an míniú</span>
<lb n="20490"/><span>fírinneach.”</span></p>
<lb n="20491"/>
<lb n="20492"/><p><span>CCLXXV.</span></p>
<lb n="20493"/>
<lb n="20494"/><p><span>IONGNA AR AN RÍ.</span></p>
<lb n="20495"/>
<lb n="20496"/><p><span>Bhí an rí, Nabuchodonosor, ag éisteacht le Daniel</span>
<lb n="20497"/><span>agus Daniel ag innsint na haislinge dhó.  Fé mar a</span>
<lb n="20498"/><span>bhí Daniel ag innsint na h-aislinge bhí cuimhne na</span>
<lb n="20499"/><span>h-aislinge ag teacht thar n-ais chun an rí.  Thug cainnt</span>
<lb n="20500"/><span>Dhaniel thar n-ais chuige an machtnamh a bhí aige</span>
<lb n="20501"/><span>'á dhéanamh sar ar thuit a chodladh air an oidhche a</span>
<lb n="20502"/><span>deineadh an taidhbhreamh dó, conus mar a bhí sé ag</span>
<lb n="20503"/><span>cuimhneamh ar an aimsir a bhí le teacht agus a</span>
<lb n="20504"/><span>d'iarraidh a dhéanamh amach cad í an chrích a bhéarfadh</span>
<lb n="20505"/><span>rígheacht Bhabilóin nuair a bheadh sé féin ag dul</span>
<lb n="20506"/><span>i n-aois, agus ansan cad í an chrích a bhéarfadh í</span>
<lb n="20507"/><span>nuair a bheadh sé tar éis bháis.  Ansan nuair</span>
<lb n="20508"/><span>a thrácht Daniel ar an íomhágh mhór uathbhásach agus ar</span>
<lb n="20509"/><span>an gceann óir agus ar an aghaidh sgannramhail, do</span>
<lb n="20510"/><span>chuimhnigh an rí láithreach ar an íomhágh agus ar an gceann</span>
<lb n="20511"/><span>óir agus ar an aghaidh agus ar na súilibh úd a bhí ag</span>
<lb n="20512"/><span>feuchaint isteach 'n-a shúilibh féin, agus ar an gcuma</span>
<lb n="20513"/><span>'n-ar chuir an fheuchaint sin an sgannra isteach n-a</span>
<lb n="20514"/><span>chroidhe, sgannra nár mhothuigh sé a leithéid riamh roimis</span>
<lb n="20515"/><span>sin agus go dtagadh creathán 'n-a bhallaibh beatha go</span>
<lb n="20516"/><span>léir fós féin, agus gan é ach ag cuimhneamh air.  Nuair</span>
<lb n="20517"/><span>a bhí Daniel 'ghá innsint conus mar a gearradh an chloch</span>
<lb n="20518"/><span>amach a' taobh an chnuic, gan aon lámh 'ghá gearradh, agus</span></p>
</div>
<pb n="653"/>
<div><lb n="20519"/><p><span>conus mar a bhuail an chloch san an íomhágh in sna troigh-</span>
<lb n="20520"/><span>thibh, agus conus mar a briseadh na troighthe 'n-a mb-</span>
<lb n="20521"/><span>rúsgar, agus conus mar a thuit an íomhágh go léir i</span>
<lb n="20522"/><span>gceann a chéile ansan, na troighthe ar dtúis, ansan</span>
<lb n="20523"/><span>na cosa iarainn, ansan an chabhail phráis, agus ansan</span>
<lb n="20524"/><span>an ceann óir i n-a raibh na súile uathbhásacha úd, conus</span>
<lb n="20525"/><span>mar a thuiteadar go léir i gceann a chéile i dtreó</span>
<lb n="20526"/><span>ná raibh ionta ach luaithreach; ansan conus mar a sguab</span>
<lb n="20527"/><span>an ghaoth chun siubhail an luaithreach san i dtreó nár</span>
<lb n="20528"/><span>fágadh a tuairisg ann.  Bhí an rí ag éisteacht leis an</span>
<lb n="20529"/><span>gcainnt sin go leir, agus thug an chainnt thar</span>
<lb n="20530"/><span>n-ais chun a aigne an uile bhlúire de'n taidhbhreamh a</span>
<lb n="20531"/><span>deineadh dó.  Bhí iongna a chroidhe air, agus an</span>
<lb n="20532"/><span>fhaid a bhí sé ag éisteacht leis an gcainnt bhí sé</span>
<lb n="20533"/><span>'ghá fhiafraighe dhe féin conus fhéad Daniel teacht</span>
<lb n="20534"/><span>ar eólus na h-aislinge sin, eólus ná raibh ag aon</span>
<lb n="20535"/><span>duine beó eile ach ag an nduine gur deineadh an taidhbh-</span>
<lb n="20536"/><span>reamh dó, agus eólus nár fhan ag an nduine sin féin</span>
<lb n="20537"/><span>ach amháin an fhaid a bhí an taidhbhreamh 'á dhéanamh dó,</span>
<lb n="20538"/><span>eólus a bhí imthighthe uaidh gan tuairisg nuair a dhúisigh</span>
<lb n="20539"/><span>sé.  Bhí an rí ag machtnamh ar an méid sin an fhaid a</span>
<lb n="20540"/><span>bhí Daniel ag innsint na h-aislinge agus 'ghá tabhairt</span>
<lb n="20541"/><span>thar n-ais chun a chuimhne.  Ansan, nuair a thosnuigh</span>
<lb n="20542"/><span>Daniel ar bhrígh na h-aislinge do nochtadh dhó chonaic</span>
<lb n="20543"/><span>an rí go raibh sa nochtadh san freagra soiléir ar an</span>
<lb n="20544"/><span>machtnamh a bhí i n-a aigne féin sar ar thuit a chodladh</span>
<lb n="20545"/><span>air an oidhche a deineadh an taidhbhreamh dó.  Bhí sé 'ghá</span>
<lb n="20546"/><span>fhiafraighe dhe féin 'n-a mhachtnamh cad iad na neithe</span>
<lb n="20547"/><span>a bhí le teacht sa n-aimsir a bhí roimis, agus b'shiné</span>
<lb n="20548"/><span>brígh na h-aislinge, amach a bhéal Dhaniel, ag tabhairt</span>
<lb n="20549"/><span>freagra dhó ar an bhfiafraighe sin.  Ach n-a theannta</span>
<lb n="20550"/><span>san, ámhthach, bhí brígh na h-aislinge, tré bhéal Dhaniel,</span>
<lb n="20551"/><span>ag tabhairt eóluis dó ar neithibh éigin iongantacha</span>
<lb n="20552"/><span>uathbhásacha, a bhí le teacht agus nár chuimhnigh sé féin</span>
<lb n="20553"/><span>i n-aon chor 'n-a mhachtnamh ar aon neithibh d'á sórd.</span>
<lb n="20554"/><span>An chloch úd, cuir i gcás, a dhéanfadh luaithreach de</span></p>
</div>
<pb n="654"/>
<div><lb n="20555"/><p><span>rígheachtaibh an domhain agus go ndéanfadh di féin</span>
<lb n="20556"/><span>rígheacht a mhairfadh i gcaitheamh na síoruidheachta.</span></p>
<lb n="20557"/>
<lb n="20558"/><p><span>Um an dtaca 'n-a raibh a chainnt críochnuighthe ag</span>
<lb n="20559"/><span>Daniel bhí a leithéid sin d'iongna ar an rí gur buail-</span>
<lb n="20560"/><span>eadh isteach i n-aigne nár dhuine shaoghalta i n-aon</span>
<lb n="20561"/><span>chor Daniel, gur Dhia éigin é.  Bhí an smaoineamh san</span>
<lb n="20562"/><span>chómh láidir sin i n-aigne an rí gur eirigh sé as a chathaoir</span>
<lb n="20563"/><span>agus chaith sé é féin ar an dtalamh ag cosaibh Dhaniel.</span></p>
<lb n="20564"/>
<lb n="20565"/><p><span>CCLXXVI.</span></p>
<lb n="20566"/>
<lb n="20567"/><p><span>PÚNC ANA CHRUAIDH.</span></p>
<lb n="20568"/>
<lb n="20569"/><p><span>Nuair iarr an rí Nabuchodonosor ar a lucht eóluis</span>
<lb n="20570"/><span>an taidhbhreamh a deineadh dó agus a bhí imthighthe as a</span>
<lb n="20571"/><span>cheann a dh'innsint dó, agus a bhrígh do nochtadh dó,</span>
<lb n="20572"/><span>bhí fhios aige go dian mhaith ná raibh ar chumas aon duine</span>
<lb n="20573"/><span>beó san do dhéanamh le h-aon tsaghas eóluis daona.</span>
<lb n="20574"/><span>Ach bhí fhios aige, leis, go mbíodh an lucht eóluis céadna</span>
<lb n="20575"/><span>'ghá chur 'n-a luighe ar righthibh agus ar dhaoine go raibh</span>
<lb n="20576"/><span>acu féin eólus a bhí os cionn eóluis daona.  Dubh-</span>
<lb n="20577"/><span>radar féin, dá n-innstí dhóibh an taidhbhreamh a deineadh</span>
<lb n="20578"/><span>do'n rí go bhféadfidís a dh'innsint dó láithreach cad</span>
<lb n="20579"/><span>é an brígh a bhí leis an dtaidhbhreamh.  Gan amhras dá</span>
<lb n="20580"/><span>ndeintí taidhbhreamh do'n rí agus gur ó'n annspirid a</span>
<lb n="20581"/><span>thiocfadh an taidhbhreamh ní bheadh aon bhac ar an annspirid</span>
<lb n="20582"/><span>a dh'innsint cad é an brígh a bheadh leis an dtaidhbhreamh.</span>
<lb n="20583"/><span>B'fhéidir, leis, dá bhfágtí ar chumas an rí an taidhbhreamh</span>
<lb n="20584"/><span>a dh'innsint, go bhféadfadh an annspirid, ó bheadh sé</span>
<lb n="20585"/><span>ag éisteacht leis an innsint, iarracht do dhéanamh ar</span>
<lb n="20586"/><span>bhrígh an taidhbhrimh do nochtadh, nú b'fhéidir, dá dteipeadh</span>
<lb n="20587"/><span>an fhírinne air go bhféadfadh sé brígh éigin bréagach</span>
<lb n="20588"/><span>do chur ar an dtaidhbhreamh.  Ach nuair a bhí fhios ag an</span>
<lb n="20589"/><span>rí gur deineadh an taidhbhreamh uathbhásach dó agus go</span></p>
</div>
<pb n="655"/>
<div><lb n="20590"/><p><span>raibh brígh éigin uathbhásach leis an dtaidhbhreamh, agus</span>
<lb n="20591"/><span>ná raibh ar a chumhas féin aon tuairisg a thabhairt ar</span>
<lb n="20592"/><span>an dtaidhbhreamh, bhí an annspirid agus an lucht eóluis</span>
<lb n="20593"/><span>i dteannta chéile i bpúnc.  Do thuig an rí gur phúnc</span>
<lb n="20594"/><span>ana chruaidh an púnc i n-a rabhadar.  Ach do thuig sé,</span>
<lb n="20595"/><span>leis, ná raibh aon cheart acu bheith 'ghá leogaint ortha</span>
<lb n="20596"/><span>go raibh eólus acu ná raibh acu.  Bhí fhios aige gur dein-</span>
<lb n="20597"/><span>eadh an taidhbhreamh dó.  Dar leis, má b'fhíor dóibh sin go</span>
<lb n="20598"/><span>raibh eólus acu ar bhrígh an taidhbhrimh cad 'n-a thaobh ná</span>
<lb n="20599"/><span>beadh eólus acu ar an dtaidhbhreamh féin?  Mara raibh</span>
<lb n="20600"/><span>aon eólus acu ar an dtaidhbhreamh féin conus fhéad-</span>
<lb n="20601"/><span>fidís eólus a bheith acu ar bhrígh an taidhbhrimh?  Do buail-</span>
<lb n="20602"/><span>eadh isteach i n'aigne ná raibh aon eólus acu, ná raibh</span>
<lb n="20603"/><span>acu ach gastacht, agus dá n-innstí an taidhbhreamh dóibh</span>
<lb n="20604"/><span>go dtabharfidís tuairim ghasta fé'n mbrígh.  Má b'fhíor</span>
<lb n="20605"/><span>san ba bhréag dóibh a rádh go raibh aon eólus acu.</span>
<lb n="20606"/><span>Má ba bhréag dóibh é sin bhí bás tuillte go maith acu.</span>
<lb n="20607"/><span>Chítear as san nách gan chúis a bhí an rí 'ghá gcur chun</span>
<lb n="20608"/><span>báis.</span></p>
<lb n="20609"/>
<lb n="20610"/><p><span>Ach b'é toil Dé, moladh go deó leis, an annspirid</span>
<lb n="20611"/><span>agus an lucht eóluis i n-aonfheacht d'fhágáilt gan aon</span>
<lb n="20612"/><span>eólus ar thaidhbhreamh an rí.  Ansan b'é a thoil naomhtha</span>
<lb n="20613"/><span>gan aon phioc do chuimhne na h-aislinge d'fhágáilt i</span>
<lb n="20614"/><span>gceann an rí nuair a dhúisigh sé as a chodladh ach an crea-</span>
<lb n="20615"/><span>thán agus an sgannra d'fhágáilt soiléir go leór air.</span>
<lb n="20616"/><span>Ansan níor fhéad an annspirid aon chongnamh a thabhairt</span>
<lb n="20617"/><span>do'n lucht eóluis nuair iarr an rí ortha an aisling</span>
<lb n="20618"/><span>sgannramhail úd a dh'innsint dó.  Ansan nuair a thug</span>
<lb n="20619"/><span>Daniel thar n-ais chun cuimhne an rí an aisling, díreach</span>
<lb n="20620"/><span>mar a taisbeánadh do'n rí féin í agus é 'n-a chodladh,</span>
<lb n="20621"/><span>do chonaic sé go raibh ag Daniel eólus nár bh'fhéidir</span>
<lb n="20622"/><span>a bheith ag aoinne ach ag Dia.  Ansan do chaith sé é féin</span>
<lb n="20623"/><span>anuas ar an dtalamh ag cosaibh Dhaniel agus bhí sé</span>
<lb n="20624"/><span>'ghá adhradh mar ba cheart Dia d'adhradh, agus chuir</span>
<lb n="20625"/><span>sé fhiachaint ar a uaislibh go léir bheith ag ofráil ídhbirtí</span>
<lb n="20626"/><span>chun Daniel agus ag dógh túise chuige mar a deintí</span></p>
</div>
<pb n="656"/>
<div><lb n="20627"/><p><span>chun na ndéithe.  Agus dubhairt sé le Daniel:  “Gan</span>
<lb n="20628"/><span>amhras is deimhin gur b'é do Dhia-se Dia na ndéithe</span>
<lb n="20629"/><span>go léir agus Tighearna na righthe go léir agus gur</span>
<lb n="20630"/><span>b'ar a chumhas atá neithe diamhara do nochtadh agus</span>
<lb n="20631"/><span>do léiriú.”</span></p>
<lb n="20632"/>
<lb n="20633"/><p><span>Ansan do chuir sé Daniel i n-inead ana uasal agus</span>
<lb n="20634"/><span>bhronn mórán tabharthaistí air, agus dhein sé riaghaltóir</span>
<lb n="20635"/><span>de ar chríochaibh uile Bhaibilóin.  Agus nuair a dh'iarr</span>
<lb n="20636"/><span>Daniel air é, do chuir sé Sídrach agus Mísach agus</span>
<lb n="20637"/><span>Abdenago os cionn oibreacha Bhaibilóin, ach bhíodh</span>
<lb n="20638"/><span>Daniel féin istigh i bpálás an rí.</span></p>
<lb n="20639"/>
<lb n="20640"/><p><span>CCLXXVII.</span></p>
<lb n="20641"/>
<lb n="20642"/><p><span>LUCHT AN ÉADA.</span></p>
<lb n="20643"/>
<lb n="20644"/><p><span>Gan amhras bhí an sgéal go maith ag Daniel agus agá</span>
<lb n="20645"/><span>thriúr comrádaidhthe nuair a bhí an rí tar éis oiread</span>
<lb n="20646"/><span>san onóra thabhairt dóibh, agus tar éis oibre thabhairt</span>
<lb n="20647"/><span>le déanamh dóibh a thabharfadh creideamhaint agus saidh-</span>
<lb n="20648"/><span>bhreas chucha i n-aonfheacht.  Bhí Daniel féin 'n-a chómh-</span>
<lb n="20649"/><span>nuidhe istigh i bpálás an rí, i dtreó go mbeadh sé i</span>
<lb n="20650"/><span>n'aice aige coitchianta chun bheith ag tabhairt eóluis dó</span>
<lb n="20651"/><span>agus chun bheith ag tabhairt cómhairle dhó, in sna gnó-</span>
<lb n="20652"/><span>thaíbh cruadha ná féadfadh gan bheith ag teacht chuige</span>
<lb n="20653"/><span>isteach i n-aghaidh an lae ó gach páirt de rígheacht a bhí</span>
<lb n="20654"/><span>chómh mór chómh fada chómh leathan.  Bhí an triúr eile,</span>
<lb n="20655"/><span>Sídrach agus Mísach agus Abdenago, os cionn oib-</span>
<lb n="20656"/><span>reacha na catharach, agus gnó creideamhnach tairbhtheach</span>
<lb n="20657"/><span>ab eadh an gnó san.  Gan amhras bhí an sgéal go maith</span>
<lb n="20658"/><span>ag an gceathrar.</span></p>
<lb n="20659"/>
<lb n="20660"/><p><span>Gan amhras, leis, ámhthach, ní gan éad agus fearg</span>
<lb n="20661"/><span>agus droch aigne do ghlac daoine eile sa chathair an</span>
<lb n="20662"/><span>socarú san.  Ní leómhfidís gearán go h-osgailte ar</span></p>
</div>
<pb n="657"/>
<div><lb n="20663"/><p><span>aon tsocarú a dhéanfadh an rí.  Ach níor luigheaduigh</span>
<lb n="20664"/><span>san an t-éad ná an fhearg ná an droch aigne.  Ní h-eadh</span>
<lb n="20665"/><span>ach is amhlaidh ba ghéirede iad san go léir iad a bheith</span>
<lb n="20666"/><span>d'á gcimeád istigh sa chroidhe gan aon chaoi ar ghaoith</span>
<lb n="20667"/><span>a thabhairt dóibh i gcainnt.</span></p>
<lb n="20668"/>
<lb n="20669"/><p><span>I dtaobh an rí féin, do dheabhróchadh an sgéal, má</span>
<lb n="20670"/><span>imthigh an taidhbhreamh glan as a chuimhne an oidhche a dein-</span>
<lb n="20671"/><span>eadh an taidhbhreamh dó, nár imthigh sé as a chuimhne tar</span>
<lb n="20672"/><span>éis Daniel 'ghá thabhairt thar n-ais chun a aigne.  Dheabh-</span>
<lb n="20673"/><span>róchadh an sgéal gur chimeád sé greim aigne daingean</span>
<lb n="20674"/><span>go leór, as san amach, ar an íomhágh mhór uathbhásach</span>
<lb n="20675"/><span>úd, ar an gceann óir úd, agus ar an sgannra do</span>
<lb n="20676"/><span>chuir sé air.  Pé'r domhan é do chuir rud éigin isteach</span>
<lb n="20677"/><span>i n-aigne an rí gur cheart dó íomhágh mhór óir do dhéanamh</span>
<lb n="20678"/><span>agus a chur fhiachaint ar a dhaoine go léir an íomhágh san</span>
<lb n="20679"/><span>d'adhradh.  Dhein sé an íomhágh, íomhágh mhór árd, déanta</span>
<lb n="20680"/><span>d'ór ghlan, agus í trí fichid cúbat ar aoirde agus sé</span>
<lb n="20681"/><span>cúbait ar leithead, agus chuir sé an íomhágh san 'n-a</span>
<lb n="20682"/><span>seasamh ar mhachaire Dúra i gcrích Bhaibilóin.  Ansan</span>
<lb n="20683"/><span>chuir sé glaodhach amach ag triall ar uaislibh na rígheachta</span>
<lb n="20684"/><span>go léir, ins gach áird, 'ghá órdú dhóibh teacht go dtí</span>
<lb n="20685"/><span>tiomnú na h-íomháighe móire.  Thánadar go léir.  Ní</span>
<lb n="20686"/><span>leogfadh eagla dhóibh gan teacht.  Nuair a bhíodar go léir</span>
<lb n="20687"/><span>cruinnighthe i dteannta chéile, agus iad 'n-a seasamh</span>
<lb n="20688"/><span>os chomair na h-íomháighe móire, do labhair fear fóg-</span>
<lb n="20689"/><span>artha leó do ghuth árd.  “Tá órduighthe dhaoibh,” ar</span>
<lb n="20690"/><span>seisean, “a gheinte, agus a threabha agus a theang-</span>
<lb n="20691"/><span>thacha iolartha, nuair aireóchaidh sibh fuaim an trúmpa,</span>
<lb n="20692"/><span>agus na píbe, agus na cruite, agus na h-adhairce,</span>
<lb n="20693"/><span>agus fuaim na n-úirlisí ceóil go léir ag labhairt</span>
<lb n="20694"/><span>i n-aonfheacht, sibh féin do chaitheamh anuas ar</span>
<lb n="20695"/><span>an dtalamh ag adhradh na h-iomháighe óir seo</span>
<lb n="20696"/><span>atá curtha suas anso ag an rí Nabuchodonosor.</span>
<lb n="20697"/><span>Agus aon fhear ná caithfidh é féin anuas ar an dtalamh</span>
<lb n="20698"/><span>ag adhradh na h-íomháighe seo caithfar é féin isteach</span>
<lb n="20699"/><span>láithreach sa bhfuirnéis teine sin atá ar dearg lasadh.”</span></p>
</div>
<pb n="658"/>
<div><lb n="20700"/><p><span>D'á dheasgaibh sin, chómh luath agus d'airigh na daoine</span>
<lb n="20701"/><span>fuaim na dtrúmpaí agus na n-adharc agus na h-úirlisí</span>
<lb n="20702"/><span>eile ceóil, ag séide i n-aonfheacht, do chaiteadar go</span>
<lb n="20703"/><span>léir iad féin anuas ar an dtalamh ag adhradh na</span>
<lb n="20704"/><span>h-íomháighe móire óir sin a bhí curtha suas ag an rí</span>
<lb n="20705"/><span>Nabuchodonosor.</span></p>
<lb n="20706"/>
<lb n="20707"/><p><span>Bhí lucht an éada ag faire.  Bhí fhios acu ná déanfadh</span>
<lb n="20708"/><span>na Iúdaíg an rud a bhí órduighthe ag an rí.  Bhíodar</span>
<lb n="20709"/><span>ag faire.  Chonacadar gur bh'fhíor a dtuairim, nár dhein</span>
<lb n="20710"/><span>an triúr óigfhear úd de chlainn Israéil an rud a bhí</span>
<lb n="20711"/><span>órduighthe ag an rí.  Chonacadar gur chaith an tsluagh</span>
<lb n="20712"/><span>go léir a bhí cruinnighthe ansúd ó gach aon pháirt de'n</span>
<lb n="20713"/><span>rígheacht, chaitheadar iad féin ar a mbéal agus ar</span>
<lb n="20714"/><span>n-aghaidh anuas ar an dtalamh chómh luath agus do</span>
<lb n="20715"/><span>phléasg an bhúirtheach cheóil amach, ach nár dhein an</span>
<lb n="20716"/><span>triúr ógánach Iúdach oiread agus a gcinn do</span>
<lb n="20717"/><span>chromadh.  “Seadh!” ar siad, “Anois an t-am</span>
<lb n="20718"/><span>againn!” agus siúd i látair an rí iad.</span></p>
<lb n="20719"/>
<lb n="20720"/><p><span>CCLXXVIII.</span></p>
<lb n="20721"/>
<lb n="20722"/><p><span>BÉILTEACH TEINE.</span></p>
<lb n="20723"/>
<lb n="20724"/><p><span>Tháinig lucht an éada i láthair an rí Nabuchodonosor</span>
<lb n="20725"/><span>agus dubhradar leis:  “A rí, mair go deó.  Do dheinis-</span>
<lb n="20726"/><span>se reacht, a rí, 'ghá órdú do'n uile dhuine, chómh luath</span>
<lb n="20727"/><span>agus d'aireóchadh sé fuaim an trúmpa agus na píbe</span>
<lb n="20728"/><span>agus na cruite agus na h-adhairce agus fuaim na</span>
<lb n="20729"/><span>n-úirlisí ceóil go léir ag labhairt i n-aonfheacht, é</span>
<lb n="20730"/><span>féin do chaitheamh ar an dtalamh ar a bhéal agus ar a</span>
<lb n="20731"/><span>aghaidh agus an íomhágh mhór óir a dh'adhradh; agus aon</span>
<lb n="20732"/><span>duine ná caithfadh é féin ar an dtalamh ag adhradh na</span>
<lb n="20733"/><span>h-íomháighe sin go gcaithfí é féin isteach sa bhfuirnéis</span>
<lb n="20734"/><span>teine atá ar dearg lasadh.  Agus anois, a rí, na Iúdaígh</span></p>
</div>
<pb n="659"/>
<div><lb n="20735"/><p><span>úd a chuiris os cionn oibreacha críche Bhaibilóin, Sídrach</span>
<lb n="20736"/><span>agus Mísach agus Abdenago, tá an triúr san tar</span>
<lb n="20737"/><span>éis do reacht do tharcúisniú, a rí.  Do shléacht na daoine</span>
<lb n="20738"/><span>go léir anuas ar an dtalamh ag adhradh na h-íomháighe</span>
<lb n="20739"/><span>móire óir a chuiris-se suas, a rí, ach níor shléacht an</span>
<lb n="20740"/><span>triúr san.  Níor chuireadar aon tsuim ad' reacht,</span>
<lb n="20741"/><span>a rí.  Níor dheineadar oiread agus a gceann</span>
<lb n="20742"/><span>do chromadh nuair a bhí na daoine eile go léir sínte</span>
<lb n="20743"/><span>ar an dtalamh ag adhradh na h-íomháighe óir.  Ní adharaid</span>
<lb n="20744"/><span>an triúr san do dhéithe-se, a rí, ná ní'l aon mheas acu</span>
<lb n="20745"/><span>ar íomhágh óir an rí.”</span></p>
<lb n="20746"/>
<lb n="20747"/><p><span>Tháinig fearg fíochmhar ar an rí, d'órduigh sé Sídrach</span>
<lb n="20748"/><span>agus Mísach agus Abdenago do thabhairt 'n-a láthair;</span>
<lb n="20749"/><span>do tugadh 'n-a láthair iad.  Do labhair Nabuchodonosor</span>
<lb n="20750"/><span>an rí agus dubhairt sé:  “An fíor, a Shídrach agus a</span>
<lb n="20751"/><span>Mhísach agus a Abdenago, ná h-adharan sibh mo dhéithe-</span>
<lb n="20752"/><span>se ná an íomhágh óir atá curtha 'n-a seasamh agam?  Táim</span>
<lb n="20753"/><span>'ghá rádh libh anois, nuair aireóchaidh sibh fuaim an trúmpa</span>
<lb n="20754"/><span>agus na píbe agus na cruite agus an tsaltaire, agus</span>
<lb n="20755"/><span>na h-úirlisí ceóil go léir ag labhairt i n-aonfheacht,</span>
<lb n="20756"/><span>sibh féin do chaitheamh ar an dtalamh agus an íomhágh</span>
<lb n="20757"/><span>a cuireadh 'n-a seasamh a dh'adhradh.  Agus mara ndeinidh</span>
<lb n="20758"/><span>sibh an nídh sin caithfar isteach sibh sa bhfuirnéis teine</span>
<lb n="20759"/><span>atá ar dearg lasadh; agus ansan ca bhfuil an Dia a</span>
<lb n="20760"/><span>dh'fhéadfidh sibh a bhreith saor as mo láimh-se?”</span></p>
<lb n="20761"/>
<lb n="20762"/><p><span>Ansan d'fhreagair Sídrach agus Mísach agus Abden-</span>
<lb n="20763"/><span>ago agus dubhradar leis an rí, go breágh réidh:  “Ní</span>
<lb n="20764"/><span>gádh dhúinn-na aon fhreagra thabhairt ort, a rí, sa nídh</span>
<lb n="20765"/><span>sin.  Mar, feuch, tá ár nDia, an Dia a dh'adharaimíd,</span>
<lb n="20766"/><span>tá sé ábalta ar sinn a thabhairt saor as an bhfuirnéis</span>
<lb n="20767"/><span>teine, agus ar sinn a thabhairt saor as do láimh-se,</span>
<lb n="20768"/><span>a rí, má 'sé a thoil é.  Ach marab é a thoil sinn a thabhairt</span>
<lb n="20769"/><span>saor táimíd sásta le n-a thoil.  Ach bíodh 'fhios agat-</span>
<lb n="20770"/><span>sa, a rí, ná h-adharfimíd do dhéithe-se agus ná h-adhar-</span>
<lb n="20771"/><span>fimídh an íomhágh óir sin atá curtha 'n-a seasamh agat.”</span></p>
<lb n="20772"/>
<lb n="20773"/><p><span>Nuair airigh Nabuchodonosor an chainnt sin d'eirigh</span></p>
</div>
<pb n="660"/>
<div><lb n="20774"/><p><span>sé ar dearg bhuile.  D'iompuigh a ghnúis dubh 'n-a gcoin-</span>
<lb n="20775"/><span>nibh.  D'órduigh sé teine na fuirnéise do dhéanamh</span>
<lb n="20776"/><span>seacht n-uaire níba theó 'ná mar ba ghnáth í bheith.  Do</span>
<lb n="20777"/><span>ghlaoidh sé chuige cuid de sna fearaibh ba threise a bhí</span>
<lb n="20778"/><span>ar a shluagh, agus dubhairt sé leó an triúr do cheangal</span>
<lb n="20779"/><span>agus iad do chaitheamh isteach sa teine.  Do rugadh</span>
<lb n="20780"/><span>ortha agus do ceangaladh iad agus do caitheadh isteach</span>
<lb n="20781"/><span>iad sa teine a bhí ar dearg lasadh, agus bhí an lasair</span>
<lb n="20782"/><span>chómh láidir sin gur loisg sí 'n-a mbeathaidh na fir a</span>
<lb n="20783"/><span>bhí ag caitheamh an trír isteach innti.  Bhí áthas mór ar</span>
<lb n="20784"/><span>lucht an éada.  Chonacadar an triúr ag tuitim síos</span>
<lb n="20785"/><span>iseach sa bhéilteach teine, agus a gcosa agus a lámha</span>
<lb n="20786"/><span>ceangailte.  Ach ba ghearr go bhfeacadar radharc eile.</span>
<lb n="20787"/><span>Chonacadar an triúr fear san thíos istigh i lár na teine</span>
<lb n="20788"/><span>sin agus iad ag siubhal anonn 's anall innti agus iad</span>
<lb n="20789"/><span>ag moladh an Tighearna!  Ach bhí seirbhísigh an rí ag cur</span>
<lb n="20790"/><span>leis an dteine, ag caitheamh pice agus ruibhe agus</span>
<lb n="20791"/><span>adhmaid agus bunaigh isteach innti, i dtreó gur eirigh</span>
<lb n="20792"/><span>an lasair suas os cionn na fuirnéise dachad cúbat</span>
<lb n="20793"/><span>agus gur loisg sí chun báis na Caldéigh a tháinig i ngar</span>
<lb n="20794"/><span>di, agus an triúr thíos ag siubhal anonn 's anall innti!</span></p>
<lb n="20795"/>
<lb n="20796"/><p><span>CCLXXIX.</span></p>
<lb n="20797"/>
<lb n="20798"/><p><span>I LÁR NA TEINE.</span></p>
<lb n="20799"/>
<lb n="20800"/><p><span>Na daoine a bhí tímpal ar an bhfuirnéis agus a</span>
<lb n="20801"/><span>chonaic an triúr d'á gcaitheamh isteach sa teine</span>
<lb n="20802"/><span>d'fheuchadar isteach 'n-a ndiaidh agus chonacadar</span>
<lb n="20803"/><span>radharc a bhain leathadh as a súilibh.  Do caitheadh an</span>
<lb n="20804"/><span>triúr isteach ceangailte agus a gcuid éadaigh úmpa,</span>
<lb n="20805"/><span>éadach a bhí oireamhnach do dhaoinibh uaisle, mar daoine</span>
<lb n="20806"/><span>uaisle ab eadh iad an uair sin, ó chuir an rí in sna</span>
<lb n="20807"/><span>h-ineadaibh uaisle iad.  Do caitheadh isteach iad gan</span></p>
</div>
<pb n="661"/>
<div><lb n="20808"/><p><span>aon atharú dhéanamh ortha, ach nuair a feuchadh isteach</span>
<lb n="20809"/><span>'n-a ndiaidh do conacthas iad ag siubhal anonn 's</span>
<lb n="20810"/><span>anall ar úrlár na fuirnéise agus iad ag moladh an</span>
<lb n="20811"/><span>Tighearna.  Do leath an sgéal mórthímpal.  Bhí na</span>
<lb n="20812"/><span>daoine ag cruinniú, uasal agus íseal, go bhfeicfidís</span>
<lb n="20813"/><span>an radharc.  D'airigh an rí an sgéal.  Tháinig sé, mar</span>
<lb n="20814"/><span>chách, go bhfeicfadh sé ar bh'fhíor é.  Do chonaic sé an</span>
<lb n="20815"/><span>radharc.  Bhí uathbhás air.  Ach ní triúr a chonaic sé ag</span>
<lb n="20816"/><span>siubhal istigh i lár na teine ach ceathrar.  D'iompuigh</span>
<lb n="20817"/><span>sé agus do labhair sé leis na h-uaislibh.  “Nách</span>
<lb n="20818"/><span>triúr fear agus iad ceangailte do chaitheamair</span>
<lb n="20819"/><span>isteach i lár na teine?”  “Is fíor, a rí,” ar siad-</span>
<lb n="20820"/><span>san.  Agus dubhairt an rí:  “Ach chím-se ceathrar</span>
<lb n="20821"/><span>ann anois agus ní ceangailte atáid siad ach sgaoilte,</span>
<lb n="20822"/><span>i lár na teine, agus ní'l aon díobháil ag an dteine</span>
<lb n="20823"/><span>'á dheanamh dóibh.  Agus is cosmhail an ceathramhadh</span>
<lb n="20824"/><span>fear le Mac Dé.”  Ansan tháinig Nabuchodonosor</span>
<lb n="20825"/><span>go dorus na fuirnéise agus dubhairt sé:  “A</span>
<lb n="20826"/><span>Shídrach, agus Mhísach, a agus a Abdenago, a sheirbhís-</span>
<lb n="20827"/><span>eacha an Dé is aoirde, imthighidh amach, agus tagaidh</span>
<lb n="20828"/><span>chugham.”  Agus d'imthigh Sídrach agus Mísach agus</span>
<lb n="20829"/><span>Abdenago amach láithreach a' lár na teine.  Ansan do</span>
<lb n="20830"/><span>chruinnigh na h-uaisle agus na giúistísí agus na</span>
<lb n="20831"/><span>breitheamhain agus na maithe móra go léir a bhí ag</span>
<lb n="20832"/><span>an rí, agus bhíodar ag iniúchadh an trír, agus chonacadar</span>
<lb n="20833"/><span>ná raibh aon chumas ag teine ar aon díobháil a dhéanamh</span>
<lb n="20834"/><span>d'á gcorpaibh, agus ná raibh aon rian teine ortha,</span>
<lb n="20835"/><span>nár dóghadh oiread agus ribe d'á ngruaig ná aon</span>
<lb n="20836"/><span>phioc d'á gcuid éadaigh, agus ná raibh oiread agus</span>
<lb n="20837"/><span>aon phioc de bhaluith na teine uatha.  Bhí iongna agus</span>
<lb n="20838"/><span>alltacht ortha go léir, agus bhí iongna agus alltacht</span>
<lb n="20839"/><span>ar an rí.  Do labhair sé amach go h-árd, agus dubhairt</span>
<lb n="20840"/><span>sé:  “Moladh le Dia na bhfear so, Sídrach agus</span>
<lb n="20841"/><span>Mísach agus Abdenago, óir do chuir sé a aingeal</span>
<lb n="20842"/><span>uaidh agus d'fhuasgail sé a sheirbhísigh féin mar do</span>
<lb n="20843"/><span>chreideadar ann.  Agus d'airighdar briathar an rí</span></p>
</div>
<pb n="662"/>
<div><lb n="20844"/><p><span>agus do thugadar suas a gcuirp níba thúisge 'ná mar</span>
<lb n="20845"/><span>a dh'onórfidís agus ná mar a dh'adharfidís aon dia</span>
<lb n="20846"/><span>eile ach amháin a nDia féinig.”</span></p>
<lb n="20847"/>
<lb n="20848"/><p><span>“Táim-se anois, d'á bhrígh sin, ag déanamh na</span>
<lb n="20849"/><span>reachta so agus curfar an reacht i bhfeidhm:— Aon</span>
<lb n="20850"/><span>náisiún, nú aon teanga, nú aon treibh, do labharfidh</span>
<lb n="20851"/><span>masla i n-aghaidh Dé Mhísach, Shídrach, agus Abdenago,</span>
<lb n="20852"/><span>ídeóchar iad agus raobfar a dtighthe, mar ní'l aon Dia</span>
<lb n="20853"/><span>eile a dh'fhéadfadh daoine shábháil ar an gcuma so.”</span></p>
<lb n="20854"/>
<lb n="20855"/><p><span>Ansan do uaisligh an rí Sídrach agus Mísach agus</span>
<lb n="20856"/><span>Abdenago i gcrích Bhaibilóin, agus chuir sé amach</span>
<lb n="20857"/><span>tuairisg ar fuaidh a rígheachta ar na neithibh mírbhúil-</span>
<lb n="20858"/><span>teacha a bhí déanta ag Dia 'n-a thaobh féin.  Dheabhróchadh</span>
<lb n="20859"/><span>an sgéal gur chuir sé amach ar fuaidh a rígheachta</span>
<lb n="20860"/><span>tuairisg ar an dtaibhreamh úd a chuir an sgannra 'n-a</span>
<lb n="20861"/><span>chroidhe agus ar an gcuma mírbhúilteach 'n-ar thug</span>
<lb n="20862"/><span>Daniel thar n-ais chun a aigne an taibhreamh a dein-</span>
<lb n="20863"/><span>eadh dó agus a bhí imthighthe as a cheann.  Gan amhras,</span>
<lb n="20864"/><span>leis, d'innis sé, ar fuaid a rígheachta, i dtaobh an</span>
<lb n="20865"/><span>trír, agus i dtaobh an cheathramhadh duine úd a bhí</span>
<lb n="20866"/><span>istigh sa teine 'n-a dteannta 'ghá gcosaint ar an</span>
<lb n="20867"/><span>dteine, agus dubhairt sé mar seo:  “Nabuchodono-</span>
<lb n="20868"/><span>sor an rí chun pobul agus náisiún agus teangthacha</span>
<lb n="20869"/><span>an domhain go léir:  Síothcháin d'á h-iomadú chughaibh.</span>
<lb n="20870"/><span>Tá an Dia is aoirde tar éis chómharthaí agus iongnaí</span>
<lb n="20871"/><span>a dhéanamh domh-sa.  Is maith liom, d'á bhrígh sin, a</span>
<lb n="20872"/><span>chómharthaí do chraobhsgaoile, óir cómharthaí móra</span>
<lb n="20873"/><span>iseadh iad, agus a iongnaí, óir is iongnaí cómhachtacha</span>
<lb n="20874"/><span>iad.  Agus is rígheacht shíoruidhe a rígheacht, agus</span>
<lb n="20875"/><span>leanfidh a chómhacht ó shliocht go sliocht go deó.”</span>
<lb n="20876"/></p>
</div>
<pb n="663"/>
<div><lb n="20877"/><p><span>CCLXXX.</span></p>
<lb n="20878"/>
<lb n="20879"/><p><span>TAIDHBHREAMH A DEINEADH DO NABUCHODONOSOR.</span></p>
<lb n="20880"/>
<lb n="20881"/><p><span>“Mise Nabuchodonosor agus bhíos ar mo shuaineas</span>
<lb n="20882"/><span>am' thigh, agus fé mhaise am' árus; do chonac taidhbhreamh</span>
<lb n="20883"/><span>a chuir sgannra orm, agus do chuir mo mhachtnamh</span>
<lb n="20884"/><span>ar mo leabaidh agus aislingí mo chinn buaireamh orm.</span>
<lb n="20885"/><span>Ansan do chuireas reacht amach go gcaithfí lucht eagna</span>
<lb n="20886"/><span>uile Bhaibilóin do thabhairt am' láthair agus go gcaith-</span>
<lb n="20887"/><span>fidís eidirmhíniú mo thaidhbhrimh a thaisbeáint dom.</span>
<lb n="20888"/><span>Ansan do tháinig an lucht faistine, agus an lucht</span>
<lb n="20889"/><span>eagna, agus na Caldéigh, agus an lucht feasa, agus</span>
<lb n="20890"/><span>d'innseas mo thaidhbhreamh os a gcómhair; ach níor inn-</span>
<lb n="20891"/><span>seadar dom a eidirmhíniú; go dtí gur tháinig a gcómh-</span>
<lb n="20892"/><span>pháirteach, Daniel, os mo chómhair isteach.  Baltassar</span>
<lb n="20893"/><span>is ainm dó, do réir na h-ainime atá ar mo dhia-se;</span>
<lb n="20894"/><span>agus tá aige, ann féin, spirid na ndéithe naomhtha.</span>
<lb n="20895"/><span>Agus d'innseas mo thaidhbhreamh os a chómhair.  ‘A</span>
<lb n="20896"/><span>Bhaltassair, a phriúnsa lucht faistine, óir is eól</span>
<lb n="20897"/><span>domh-sa go bhfuil agat istigh ionat spirid na ndéithe</span>
<lb n="20898"/><span>naomhtha, agus ná fuil aon rún os cionn do chumais,</span>
<lb n="20899"/><span>innis dom aislingí mo thaidhbhrithe, na h-aislingí do</span>
<lb n="20900"/><span>chonac, agus innis dom a n-eidirmhíniú.  Sid í aisling</span>
<lb n="20901"/><span>mo chinn ar mo leabaidh; bhíos ag feuchaint, agus</span>
<lb n="20902"/><span>feuch, crann i lár an domhain, agus bhí sé árd thar na</span>
<lb n="20903"/><span>beartaibh.  Bhí an crann árd agus bhí sé láidir, agus</span>
<lb n="20904"/><span>do shrois a aoirde suas go dtí an spéir, agus bhí</span>
<lb n="20905"/><span>radharc air go h-imeallaibh an domhain ar fad.  Bhí</span>
<lb n="20906"/><span>a dhuilleabhar fíor áluinn, agus bhí a thoradh go fíor</span>
<lb n="20907"/><span>iomarcach, agus ba bhia do'n uile nídh é.  Do chómhnuigh</span>
<lb n="20908"/><span>áirnéis faoi, agus beithidhigh, agus bhí a n-áit chomh-</span>
<lb n="20909"/><span>nuighthe i 'n-a ghéagaibh ag éanlaithe an aeir, agus bhí</span>
<lb n="20910"/><span>gach feóil ag ithe bídh de.  Bhíos ag feuchaint i n-aisling</span>
<lb n="20911"/><span>mo chinn, agus feuch aon ag faire, agus tháinig aon</span></p>
</div>
<pb n="664"/>
<div><lb n="20912"/><p><span>naomhtha anuas ó neamh, agus do labhair sé amach go</span>
<lb n="20913"/><span>h-árd, agus dubhairt sé: ‘gearraidh ar lár an crann,</span>
<lb n="20914"/><span>agus sgothaidh de a ghéaga: crothaidh de a dhuilleabhar</span>
<lb n="20915"/><span>agus sgaipidh a thorthaí: imthigheadh uaidh na beithidhigh</span>
<lb n="20916"/><span>atá faoi, agus imthigheadh na h-éanlaithe d'á ghéagaibh;</span>
<lb n="20917"/><span>fágaidh, ámhthach, a bhun agus na préamhacha air, sa talamh,</span>
<lb n="20918"/><span>agus ceangaltar é le fúnsa iarainn agus práis,</span>
<lb n="20919"/><span>ameasg an fhéir atá lasmuich dhe, agus fliuchtar é</span>
<lb n="20920"/><span>le drúcht na spéire, agus bíodh a chuid ameasg na</span>
<lb n="20921"/><span>mbeithidheach allta i bhféar na talmhan.  Atharuightear</span>
<lb n="20922"/><span>a chroidhe beithidhigh; agus gabhadh seacht dtráthana</span>
<lb n="20923"/><span>os a chionn.  Ó bhreith an lucht faire siné an reacht, agus</span>
<lb n="20924"/><span>ó bhriathar agus ó iarraidh na n-aon naomhtha, go dtí</span>
<lb n="20925"/><span>go mbeidh fhios ag na beóibh gur b'é an té is aoirde</span>
<lb n="20926"/><span>is riaghaltóir i rígheacht na ndaoine; agus tabharfidh</span>
<lb n="20927"/><span>sé í do'n té d'ár toil leis í thabhairt, agus ceapfidh</span>
<lb n="20928"/><span>sé an té is uirísle de dhaoinibh os a cionn.’  Mise an</span>
<lb n="20929"/><span>rí Nabuchodonosor agus do chonac an taidhbhreamh</span>
<lb n="20930"/><span>san; Innis-se dhom go luath, d'á bhrígh sin, a Bhaltassair,</span>
<lb n="20931"/><span>an t-eidirmhíniú.  Óir ní'l ar cumas lucht eagna uile</span>
<lb n="20932"/><span>mo rígheachta a bhrígh a dh'innsint dom; ach tá san ar</span>
<lb n="20933"/><span>do chumas-sa, óir tá spirid na ndéithe naomhtha</span>
<lb n="20934"/><span>ionat-sa.”</span></p>
<lb n="20935"/>
<lb n="20936"/><p><span>CCLXXXI.</span></p>
<lb n="20937"/>
<lb n="20938"/><p><span>AN T-EIDIRMHÍNIÚ AG TEACHT CHUN CINN.</span></p>
<lb n="20939"/>
<lb n="20940"/><p><span>Ansan do thosnuigh Baltassar, d'ár bh' ainm Daniel,</span>
<lb n="20941"/><span>ar mhachtnamh istigh ann féinig ar feadh aon uair a</span>
<lb n="20942"/><span>chluig amháin nú mar sin, agus do chuir a smaointe</span>
<lb n="20943"/><span>buaireamh air.  Ach d'fhreagair an rí agus dubhairt</span>
<lb n="20944"/><span>sé:  “A Bhaltassair, ná cuireadh an taidhbhreamh agus</span>
<lb n="20945"/><span>a eidirmhíniú buaireamh ort.”  D'fhreagair Baltassar</span>
<lb n="20946"/><span>agus dubhairt sé:  “A rí, an taidhbhreamh do lucht fuatha</span></p>
</div>
<pb n="665"/>
<div><lb n="20947"/><p><span>thabhairt duit, agus a eidirmhíníú dod' namhdaibh; an</span>
<lb n="20948"/><span>crann a chonaicís, a bhí láidir árd, agus gur shrois</span>
<lb n="20949"/><span>a cheann go dtí na spéartha, agus a radharc chun an</span>
<lb n="20950"/><span>domhain go léir; go raibh a ghéaga go fíor áluinn</span>
<lb n="20951"/><span>agus a thoradh go ró iomarcach, agus bia ann do'n</span>
<lb n="20952"/><span>uile nídh, go raibh beithidhigh an mhachaire n-a gcomh-</span>
<lb n="20953"/><span>nuidhe fé, agus éanlaithe an aeir 'n-a gcómhnuidhe</span>
<lb n="20954"/><span>'n-a ghéagaibh, is tusa é, a rí, atá meuduighthe, cómhach-</span>
<lb n="20955"/><span>tuighthe.  Óir tá do mhéid tar éis fás agus tar éis</span>
<lb n="20956"/><span>sroisint chun na spéire, agus do chómhacht go h-imeall-</span>
<lb n="20957"/><span>aibh an domhain.  Ach mar a chonaic an rí aon ag</span>
<lb n="20958"/><span>faire, agus aon naomhtha ag teacht anuas ó neamh</span>
<lb n="20959"/><span>agus go ndubhairt sé sin: ‘gearraidh anuas an crann</span>
<lb n="20960"/><span>agus ídighidh é.  Ach fágaidh sa talamh a bhun ar a</span>
<lb n="20961"/><span>bhfuilid na préamhacha, agus ceangaltar é le h-iaran</span>
<lb n="20962"/><span>agus le prás ameasg an fhéir lasmuich, agus crothtear</span>
<lb n="20963"/><span>drúcht na spéire air, agus bíodh a bhia i bhfochair na</span>
<lb n="20964"/><span>mbeithidheach allta, chun go ngabhaid seacht dtráthana</span>
<lb n="20965"/><span>os a chionn.’  Sidé eidirmhíniú breithe an té is aoirde,</span>
<lb n="20966"/><span>an bhreith atá tagaithe ar mo thighearna an rí.  Caithfid</span>
<lb n="20967"/><span>siad amach thu ó bheith ameasg daoine agus beidh do</span>
<lb n="20968"/><span>chómhnuidhe i bhfochair ainmhidhthe agus beithidheach allta,</span>
<lb n="20969"/><span>agus beidh tú ag ithe an fhéir ar nós daimh, agus beidh</span>
<lb n="20970"/><span>tú fliuch ó dhrúcht na spéire: agus geóbhaid seacht</span>
<lb n="20971"/><span>dtráthana os do chionn, go dtí go mbeidh fhios agat</span>
<lb n="20972"/><span>gur b'é an té is aoirde is riaghaltóir os cionn</span>
<lb n="20973"/><span>rígheachta na ndaoine, agus gur do pé duine is toil</span>
<lb n="20974"/><span>leis a thugan sé an rígheacht san.  Ach sa mhéid gur</span>
<lb n="20975"/><span>órduigh sé an bun agus na préamhacha d'fhágaint sa</span>
<lb n="20976"/><span>talamh, 'sé sin, bun agus préamhacha an chrainn, fanfidh</span>
<lb n="20977"/><span>do rígheacht agat tar éis an eóluis a theacht duit gur</span>
<lb n="20978"/><span>ó neamh cómhacht.  D'á dheasgaibh sin, a rí, gaibh le n-ais</span>
<lb n="20979"/><span>mo chómhairle-se, agus dein leórghníomh ad' pheacaíbh</span>
<lb n="20980"/><span>le déirc, agus ad' dhroch ghníomharthaibh le trócaire</span>
<lb n="20981"/><span>do sna bochtaibh; agus b'fhéidir go maithfidh sé do</span>
<lb n="20982"/><span>pheacaí dhuit.”</span>
<lb n="20983"/></p>
</div>
<pb n="666"/>
<div><lb n="20984"/><p><span>Tháinig na neithe sin go léir ar an rí Nabuchodonosor.</span>
<lb n="20985"/><span>Tar éis dhá mhí dhéag bhí sé ag siubhal sa phálás i</span>
<lb n="20986"/><span>mBaibilóin, agus dubhairt sé:  “Nách í seo cathair</span>
<lb n="20987"/><span>mhór Bhaibilóin, an chathair a chuireas-sa suas chun í</span>
<lb n="20988"/><span>bheith 'n-a cathaoir dom' rígheacht, le neart mo chómhachta</span>
<lb n="20989"/><span>agus le glóire m'oirdhearcais?”  Agus an fhaid a bhí</span>
<lb n="20990"/><span>an focal fós i mbéal an rí tháinig guth anuas ó neamh:</span>
<lb n="20991"/><span>“Deirtear leat-sa, a rí Nabuchodonosor: imtheóchaidh</span>
<lb n="20992"/><span>do rígheacht uait, agus caithfid siad amach tu ó bheith</span>
<lb n="20993"/><span>ameasg daoine, agus beidh do chómnuidhe i bhfochair</span>
<lb n="20994"/><span>ainmhidhthe agus beithidheach allta; beidh tú ag ithe</span>
<lb n="20995"/><span>féir ar nós daimh, agus geóbhaid seacht dtráthana os</span>
<lb n="20996"/><span>do chionn, go dtí go mbeidh fhios agat gur b'é an</span>
<lb n="20997"/><span>té is aoirde is riaghaltóir i rígheacht na ndaoine agus</span>
<lb n="20998"/><span>gur do'n té is toil leis a thugan sé an rígheacht.”</span>
<lb n="20999"/><span>An uair chéadna san do cómhlíonadh an focal ar</span>
<lb n="21000"/><span>Nabuchodonosor agus do comáineadh amach é ó bheith</span>
<lb n="21001"/><span>ameasg daoine, agus bhí sé ag ithe féir ar nós daimh,</span>
<lb n="21002"/><span>agus do fliuchadh a chorp le drúcht na spéire, gur</span>
<lb n="21003"/><span>fhás an fionna air, ar nós clúimh na bhfiolar, agus</span>
<lb n="21004"/><span>a ingine ar nós crobh na n-éanlaithe.</span></p>
<lb n="21005"/>
<lb n="21006"/><p><span>CCLXXXII.</span></p>
<lb n="21007"/>
<lb n="21008"/><p><span>BALTASSAR.</span></p>
<lb n="21009"/>
<lb n="21010"/><p><span>Nuair a tháinig a mheabhair shaoghalta do'n rí</span>
<lb n="21011"/><span>Nabuchodonosor, tar éis a sheacht mblian do chaitheamh</span>
<lb n="21012"/><span>amuich sa bhfiantas ameasg na mbeithidheach allta,</span>
<lb n="21013"/><span>ag ithe an fhéir ghlais, do thuig sé i n' aigne ná fuil</span>
<lb n="21014"/><span>ann ach aon Dia amháin, agus gur b'é an t-aon Dia</span>
<lb n="21015"/><span>amháin sin atá uile chómhachtach agus gur fírinne</span>
<lb n="21016"/><span>gach nidh d'ár dhein sé, agus go bhfuil sé ábalta ar</span>
<lb n="21017"/><span>lucht uabhair do thabhairt anuas agus iad do dhéanamh</span>
<lb n="21018"/><span>íseal go leór.  Bhí sé ag breith a bhuidheachais le Dia</span></p>
</div>
<pb n="667"/>
<div><lb n="21019"/><p><span>mar gheall ar a mheabhair a thabhairt dó.  “Tháinig mo</span>
<lb n="21020"/><span>chruth agus mo dhealbh féin dom,” adeir sé, “agus</span>
<lb n="21021"/><span>tháinig mo ríogra amach am' lorg agus thugadar leó</span>
<lb n="21022"/><span>isteach me agus do tugadh níosa mhó gradaim dom</span>
<lb n="21023"/><span>'ná mar a bhí roimis sin agam.”</span></p>
<lb n="21024"/>
<lb n="21025"/><p><span>Ó'n bhfocal san, “tháinig mo chruth agus mo dhealbh</span>
<lb n="21026"/><span>dom,” deir drong gur atharuigh a chruth nuair a</span>
<lb n="21027"/><span>baineadh a mheabhair de agus go raibh cruth agus</span>
<lb n="21028"/><span>dealbh tairbh, nú capail, nú beithidhigh éigin de'n</span>
<lb n="21029"/><span>tsórd san air, i gcaitheamh na seacht mblian.  Ach</span>
<lb n="21030"/><span>deir an drong is fearr ciall nách fíor é sin i n-aon</span>
<lb n="21031"/><span>chor; nár tháinig aon atharú crutha air ach amháin an</span>
<lb n="21032"/><span>t-atharú ná féadfadh gan teacht air an fhaid a bhí sé</span>
<lb n="21033"/><span>amuich fé'n spéir mar bheadh beithidheach; gur fhás a</span>
<lb n="21034"/><span>ghruaig agus a ingine, agus gur ghearr gur imthigh</span>
<lb n="21035"/><span>a chuid éadaigh ar na sgeachaibh agus gur fhás lomra</span>
<lb n="21036"/><span>clúimh ar a chorp go léir.  Nuair ab é toil Dé a</span>
<lb n="21037"/><span>mheabhair a theacht dó níor bh'aon trioblóid mhór é</span>
<lb n="21038"/><span>nighe agus do ghlanadh agus deabhramh an fhiantais</span>
<lb n="21039"/><span>a bhaint de.  Do baineadh de é, agus do cuireadh thar</span>
<lb n="21040"/><span>n-ais 'n-a rígheacht é, agus do mhair sé ar feadh rainnt</span>
<lb n="21041"/><span>blianta 'n-a dhiaidh san agus deirtear gur chimeád sé</span>
<lb n="21042"/><span>an creideamh agus go bhfuair sé bas naomhtha.</span></p>
<lb n="21043"/>
<lb n="21044"/><p><span>Ní innstear a thuille 'n-a thaobh sa Bhíobla, ach</span>
<lb n="21045"/><span>innstear rud i dtaobh rí a tháinig 'n-a dhiaidh.  Bal-</span>
<lb n="21046"/><span>tassar ab ainm do'n rí sin agus mac mic dó ab eadh é.</span></p>
<lb n="21047"/>
<lb n="21048"/><p><span>Dhein an Baltassar san féasta mór d'á uaislibh go</span>
<lb n="21049"/><span>léir, agus bhí míle duine acu ag an bhféasta.  Bhíodar</span>
<lb n="21050"/><span>go léir ag ól go dtí go raibh an rí agus iad féin ar</span>
<lb n="21051"/><span>meisge nú geall leis.  Ansan tháinig smaoineamh</span>
<lb n="21052"/><span>do'n rí agus níor mhaith an bhail air é.  D'órduigh sé</span>
<lb n="21053"/><span>go dtabharfí chuige na h-árthaí úd a thug Nabuchodono-</span>
<lb n="21054"/><span>sor amach a' teampul Ierúsalem leis, agus go</span>
<lb n="21055"/><span>gcuirfí ar an mbórd os cómhair na cuideachtan iad,</span>
<lb n="21056"/><span>i dtreó go bhféadfadh an rí agus a ríogra, agus a</span>
<lb n="21057"/><span>mhná, agus a leanáin, bheith ag ól an fhíona asta.  Agus</span></p>
</div>
<pb n="668"/>
<div><lb n="21058"/><p><span>bhí idir rí agus ríogra agus uaisle agus lucht leanamhna,</span>
<lb n="21059"/><span>mar a bhíodar, ag moladh na ndéithe óir agus airgid</span>
<lb n="21060"/><span>agus práis agus cloiche agus adhmaid, a bhí acu féin,</span>
<lb n="21061"/><span>mar gur le cómhachtaibh na ndéithe sin, dar leó, i</span>
<lb n="21062"/><span>n-aindeóin chómhachta Dé na nIúdach, do tugadh amach</span>
<lb n="21063"/><span>a' teampul Ierúsalem na h-árthaí breághtha san go</span>
<lb n="21064"/><span>léir.</span></p>
<lb n="21065"/>
<lb n="21066"/><p><span>I lár na h-oibre sin dóibh do taisbeánadh do'n</span>
<lb n="21067"/><span>rí agus do'n chuideachtain go léir radharc a bhain cuid</span>
<lb n="21068"/><span>mhaith de'n mheisge dhíobh agus a chuir critheagla i</span>
<lb n="21069"/><span>n-inead an mheisge ortha.</span></p>
<lb n="21070"/>
<lb n="21071"/><p><span>Sa n-óidhche ab eadh é.  Bhí coinnleóir mór ann ag</span>
<lb n="21072"/><span>déanamh soluis do'n chuideachtain.  Bhí an solus ó'n</span>
<lb n="21073"/><span>gcoinnleóir ag taithneamh go láidir ar an bhfalla ar</span>
<lb n="21074"/><span>aghaidh an rí amach.  Bhí radharc maith ag gach duine</span>
<lb n="21075"/><span>de'n chuideachtain ar an áit sin de'n fhalla.  I lár an</span>
<lb n="21076"/><span>mhaoidhimh dóibh as a ndéithibh, do chonacadar ar thaobh</span>
<lb n="21077"/><span>an fhalla, fé sholus an choinnleóra, crobh duine agus</span>
<lb n="21078"/><span>leitreacha ag an gcrobh d'á sgrí ar an bhfalla.  Do</span>
<lb n="21079"/><span>stad an maoidheamh.  Bhí gach aoinne ciúin agus bhí gach</span>
<lb n="21080"/><span>aoinne ag crith le sgannra.  Bhí aghaidh bhán ar an rí.</span>
<lb n="21081"/><span>Bhíodar go léir ag feuchaint ar an gcrobh agus ar</span>
<lb n="21082"/><span>na méireanaibh ag déanamh na sgríbhinne.  Ach ní</span>
<lb n="21083"/><span>raibh ar chumas aoinne an sgríbhinn do léighe.</span></p>
<lb n="21084"/>
<lb n="21085"/><p><span>CCLXXXIII.</span></p>
<lb n="21086"/>
<lb n="21087"/><p><span>SGRÍBHINN AR AN BHFALLA.</span></p>
<lb n="21088"/>
<lb n="21089"/><p><span>Bhí an rí agus na h-uaisle go léir ag feuchaint ar</span>
<lb n="21090"/><span>an sgríbhinn a bhí ar thaobh an fhalla fé sholus an choinn-</span>
<lb n="21091"/><span>leóra agus bhíodar go léir ag crith 'n-a gcroicean</span>
<lb n="21092"/><span>le sgannra.</span></p>
<lb n="21093"/>
<lb n="21094"/><p><span>Bhí an rí ag crith agus bhí aghaidh bhán air agus deir</span>
<lb n="21095"/><span>an Bíobla go raibh a dhá ghlúin ag bualadh i gcoinnibh</span></p>
</div>
<pb n="669"/>
<div><lb n="21096"/><p><span>a chéile le neart eagla.  Níor bh'iongna é.  Do chonac-</span>
<lb n="21097"/><span>adar an lámh ag déanamh na sgríbhinne agus gan an</span>
<lb n="21098"/><span>duine go mba leis an lámh le feisgint i n-aon</span>
<lb n="21099"/><span>chor.  Ní fheadradar cad é an chéad nídh eile a bhí</span>
<lb n="21100"/><span>le tuitim amach.  Ní fheadradar ná gur bh'é an talamh</span>
<lb n="21101"/><span>a dh'osgalóchadh fé n-a gcosaibh agus a shloigfadh 'n-a</span>
<lb n="21102"/><span>mbeathaidh iad, nú gur bh'é an pálás do thuitfadh anuas</span>
<lb n="21103"/><span>ortha agus do mharbhóchadh iad go léir i dteannta</span>
<lb n="21104"/><span>chéile.</span></p>
<lb n="21105"/>
<lb n="21106"/><p><span>Bhí na sgoláithrí go léir ansúd agus iad ag feuchaint</span>
<lb n="21107"/><span>ar an sgríbhinn agus gan ar a gcumas aon bhrígh i</span>
<lb n="21108"/><span>n-aon chor a bhaint as.  Bhí fhios acu go raibh brígh éigin</span>
<lb n="21109"/><span>leis an sgríbhinn agus go mb'fhéidir dá mbeadh</span>
<lb n="21110"/><span>fhios acu cad é an brígh é go bhféadfidís rud éigin</span>
<lb n="21111"/><span>a dhéanamh a shábhálfadh iad ó pé díbhfeirg a bhí le</span>
<lb n="21112"/><span>tuitimh ortha, ach ní raibh aoinne ábalta ar bhrígh na</span>
<lb n="21113"/><span>sgríbhinne do nochtadh.</span></p>
<lb n="21114"/>
<lb n="21115"/><p><span>Tháinig an bhanrighin isteach agus do labhair sí leis</span>
<lb n="21116"/><span>an rí.  “A rí,” ar sisi, “tá fear sa rígheacht agus</span>
<lb n="21117"/><span>tá spirid na ndéithe naomhtha ann, agus i n-aimsir</span>
<lb n="21118"/><span>t'athar do fuaradh eólus agus eagna ann, agus do</span>
<lb n="21119"/><span>dhein an rí Nabuchodonosor priúnsa dhe os cionn</span>
<lb n="21120"/><span>an lucht eagna go léir, os cionn lucht draoidheachta</span>
<lb n="21121"/><span>agus lucht feasa na rígheachta ar fad.  Dhein t'athair</span>
<lb n="21122"/><span>priúnsa dhe, mar do bhuaidh sé ortha go léir i n-eólus</span>
<lb n="21123"/><span>agus i n-eagna agus i dtuisgint, agus i n-eidirmhíniú</span>
<lb n="21124"/><span>taidhbhrighthe agus aislingí, agus i nochtadh neithe</span>
<lb n="21125"/><span>diamhara; agus Daniel is ainm dó, a rí, agus Bal-</span>
<lb n="21126"/><span>tassar an ainm a thug an rí Nabuchodonosor air, agus</span>
<lb n="21127"/><span>anois, a rí, curtar fios ar Dhaniel agus míneóchaidh</span>
<lb n="21128"/><span>sé an sgríbhinn sin.”</span></p>
<lb n="21129"/>
<lb n="21130"/><p><span>Do cuireadh fios ar Dhaniel agus do tugadh i</span>
<lb n="21131"/><span>láthair an rí é agus dubhairt an rí leis:  “An tusa</span>
<lb n="21132"/><span>Daniel de chlainn Iúda, an mhuinntir a thug m'athair</span>
<lb n="21133"/><span>leis i mbraighdineas amach a' Iúdéa.  D'airigheas trácht</span>
<lb n="21134"/><span>ort, go bhfuil spirid na ndéithe agat, agus go bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="670"/>
<div><lb n="21135"/><p><span>eólus mór agat agus tuisgint agus eagna.  Ach táid</span>
<lb n="21136"/><span>mo lucht eagna féin go léir anso am' láthair agus</span>
<lb n="21137"/><span>ní féidir leó an sgríbhinn sin ar an bhfalla san do</span>
<lb n="21138"/><span>léighe dhom agus a bhrígh do nochtadh dhom.  Tá sé</span>
<lb n="21139"/><span>teipithe ortha go léir.  Anois má fhéadan tusa an</span>
<lb n="21140"/><span>sgríbhinn sin do léighe dhom agus a bhrígh do nochtadh</span>
<lb n="21141"/><span>dhom tabharfar onóir mhór duit.  Curfar iorradh</span>
<lb n="21142"/><span>corcra umat agus curfar slabhra óir tímpal do</span>
<lb n="21143"/><span>mhuiníl agus beidh tú ar an dtrímhadh priúnsa is</span>
<lb n="21144"/><span>uaisle am' rígheacht.”</span></p>
<lb n="21145"/>
<lb n="21146"/><p><span>D'fhreagair Daniel agus dubhairt sé i láthair an rí:</span>
<lb n="21147"/><span>“Cimeád, a rí, do ghréithre agat féin agus tabhair</span>
<lb n="21148"/><span>do thabharthaistí do dhuine eile.  Ach léighfad an</span>
<lb n="21149"/><span>sgríbhinn duit, a rí, agus nochtfad a bhrígh dhuit.”</span></p>
<lb n="21150"/>
<lb n="21151"/><p><span>“Do thug, a rí, Dia na bhflathas dot' athair,</span>
<lb n="21152"/><span>Nabuchodonosor, rígheacht agus mórdhacht agus glóire</span>
<lb n="21153"/><span>agus onóir, agus mar gheall ar a mhórdhacht bhí eagla</span>
<lb n="21154"/><span>ag gach aoinne roimis.  An té ba mhaith leis a chur</span>
<lb n="21155"/><span>chun báis do chuir sé chun báis é, agus an té ba mhaith</span>
<lb n="21156"/><span>leis a dh'árdú d'árduigh sé é, agus an té ba mhaith</span>
<lb n="21157"/><span>leis a dh'ísliú dh'ísligh sé é.  Ach do cruadhadh a chroidhe</span>
<lb n="21158"/><span>le h-uabhar, toisg an chómhacht san go léir a bheith aige.</span>
<lb n="21159"/><span>Ansan do h-ísligheadh é.  Do leagadh anuas é agus</span>
<lb n="21160"/><span>do comáineadh amach as an rígheacht é, agus bhí sé</span>
<lb n="21161"/><span>ameasg na mbeithidheach allta.  Bhí sé amuich fé'n</span>
<lb n="21162"/><span>spéir mar na beithidhigh eile, agus é ag ithe an fhéir</span>
<lb n="21163"/><span>ghlais mar aon leó, go dtí gur thuig sé i n'aigne gur</span>
<lb n="21164"/><span>b'é Dia na bhflathas is rí ar gach rígheacht daoine, agus</span>
<lb n="21165"/><span>gur b'é a thug an rígheacht uaidh, agus gur do'n té</span>
<lb n="21166"/><span>is rogha leis a thugan sé rígheacht.  Bhí fhios an méid</span>
<lb n="21167"/><span>sin go léir agat-sa, a rí, ó's tu a mhac.  Agus níor</span>
<lb n="21168"/><span>umhluighis do chroidhe.  Ní h-eadh, ach d'árduighis tu</span>
<lb n="21169"/><span>féin i n-aghaidh an Tighearna, agus tá árthaí naomhtha a</span>
<lb n="21170"/><span>thighe tabhartha annso ar do bhórd agat, agus tú</span>
<lb n="21171"/><span>féin agus do mhná agus do leanáin agus do ríogra</span>
<lb n="21172"/><span>ag ól fíona asta.”</span>
<lb n="21173"/></p>
</div>
<pb n="671"/>
<div><lb n="21174"/><p><span>CCLXXXIV.</span></p>
<lb n="21175"/>
<lb n="21176"/><p><span>BEART DHÁNA UAIBHREACH.</span></p>
<lb n="21177"/>
<lb n="21178"/><p><span>“Bhí fhios agat-sa, a rí,” arsa Daniel, “cad a dhein</span>
<lb n="21179"/><span>an Tighearna Dia leis an rí Nabuchodonosor, agus</span>
<lb n="21180"/><span>níor chuir san fhiachaint ort tú féin d'umhlú os cómh-</span>
<lb n="21181"/><span>air an Tighearna Dia.  I n-inead aon umhlú a dhéanamh</span>
<lb n="21182"/><span>ort féin i láthair an Tighearna is amhlaidh dheinis</span>
<lb n="21183"/><span>beart dhána uaibhreach 'n-a choinnibh.  Na h-árthaí</span>
<lb n="21184"/><span>beannuighthe sin a bhain le tigh an Tighearna, le n-a</span>
<lb n="21185"/><span>theampul i gcathair Ierúsalem, d'órduighis iad do</span>
<lb n="21186"/><span>thabhairt ansan ar do bhórd chughat, agus taoi féin</span>
<lb n="21187"/><span>agus do chuideachta ag ól fíona asta.  Ó cuireadh</span>
<lb n="21188"/><span>na h-árthaí beannuighthe sin ar do bhórd chughat taoi</span>
<lb n="21189"/><span>féin agus do chuideachta ag moladh bhúr ndéithe, déithe</span>
<lb n="21190"/><span>airgid agus óir agus práis agus iarainn agus adhmaid</span>
<lb n="21191"/><span>agus cloiche, déithe ná fuil radharc súl acu ná éis-</span>
<lb n="21192"/><span>teacht cluas ná cainnt ná meabhair ná mothú.  Táthaoi</span>
<lb n="21193"/><span>ag moladh na ndéithe sin atá gan anam, agus táthaoi</span>
<lb n="21194"/><span>'ghá mhaoidheam go dána gur le neart agus le cómhacht na</span>
<lb n="21195"/><span>ndéithe sin, agus i n-aindeóin Dé Israéil, a thug Nabu-</span>
<lb n="21196"/><span>chodonosor na h-árthaí sin amach a' teampul an Tighearna</span>
<lb n="21197"/><span>i gcathair Ierúsalem.  Mar gheall air sin iseadh chuir</span>
<lb n="21198"/><span>Dia uaidh anso an crobh a sgríbh na focail sin.”</span></p>
<lb n="21199"/>
<lb n="21200"/><p><span>“Sidiad na focail, a rí:—  ‘Máné,’ ‘Tecel,’</span>
<lb n="21201"/><span>‘Pháres.’  Agus sidé eidirmhíniú na bhfocal:  Máné,</span>
<lb n="21202"/><span>.i. tá do rígheacht uimhrighthe ag Dia, agus tá sí críoch-</span>
<lb n="21203"/><span>nuighthe aige.  Tecel, .i. táir meaidhte sa mhig agus</span>
<lb n="21204"/><span>easnamh fághalta ionat.  Pháres, .i. tá do rígheacht</span>
<lb n="21205"/><span>rannta agus tá sí tabhartha do sna Médeachaibh agus</span>
<lb n="21206"/><span>do sna Persachaibh.”</span></p>
<lb n="21207"/>
<lb n="21208"/><p><span>Ansan, le h-órdú an rí, do h-éidigheadh Daniel</span>
<lb n="21209"/><span>leis an iorradh corcra, agus do cuireadh fógra amach</span>
<lb n="21210"/><span>'ghá chur i n-iúil gur bh'é Daniel an trímhadh fear ba</span>
<lb n="21211"/><span>mhó cómhacht d'á raibh i rígheacht Bhaltassair.</span>
<lb n="21212"/></p>
</div>
<pb n="672"/>
<div><lb n="21213"/><p><span>Déarfadh duine, b'fhéidhir, gur dhána an rud do</span>
<lb n="21214"/><span>Dhaniel labhairt leis an rí mar a labhair sé.  Do</span>
<lb n="21215"/><span>labhair sé go dána, gan amhras, ach is dócha go raibh</span>
<lb n="21216"/><span>órdú ó Dhia aige labhairt ar an gcuma san.  D'á</span>
<lb n="21217"/><span>éaghmais sin do chuir an crobh úd a chonaic sé ag</span>
<lb n="21218"/><span>déanamh na sgríbhinne an iomad sgannra ar an rí.</span>
<lb n="21219"/><span>Níor bhaoghal do Dhaniel é an uair sin, ná d'aoinne</span>
<lb n="21220"/><span>eile ach chómh beag.  Bhí sé mín macánta go maith ó</span>
<lb n="21221"/><span>chonaic sé an crobh úd.</span></p>
<lb n="21222"/>
<lb n="21223"/><p><span>Deir cuid de'n tseanachus atá lasmuich de'n</span>
<lb n="21224"/><span>Bhíobla go raibh gnóthaí eile ar siubhal lasmuich de</span>
<lb n="21225"/><span>chathair Bhaibilóin an fhaid a bhí an féasta mór úd ar</span>
<lb n="21226"/><span>siubhal laistigh innti.  Bhí falla mór árd daingean</span>
<lb n="21227"/><span>mórthímpal ar an gcathair agus bhí rí na Médach las-</span>
<lb n="21228"/><span>muich de'n fhalla san agus é ag imdhruidim na catharach.</span>
<lb n="21229"/><span>Bhí an falla ró árd ró dhaingean, agus ní raibh aon</span>
<lb n="21230"/><span>bhreith ag aon námhaid ar é bhrise ná ar theacht isteach</span>
<lb n="21231"/><span>d'á dhruím, agus d'á brígh sin ní raibh aon bhlúire</span>
<lb n="21232"/><span>eagla ar an muinntir a bhí istigh.  Ach bhí an abha ag</span>
<lb n="21233"/><span>dul isteach sa chathair, fé bhun an fhalla, fé mar a gheó-</span>
<lb n="21234"/><span>bhadh abha fé shúil drochaid, agus bhí an abha san ag</span>
<lb n="21235"/><span>gabháil tríd an gcathair agus ag imtheacht amach airís</span>
<lb n="21236"/><span>fé bhun an fhalla ar an dtaobh eile de'n chathair.</span>
<lb n="21237"/><span>Tháinig an rí, a bhí amuich, ar an abhainn, tamal suas</span>
<lb n="21238"/><span>ó'n gcathair, agus dhein sé caidhséar nua do'n abhainn</span>
<lb n="21239"/><span>agus d'iompuigh sé uisge na h-abhan isteach sa chaidh-</span>
<lb n="21240"/><span>séar nua, i dtreó go raibh an t-uisge go léir ag gabháil</span>
<lb n="21241"/><span>tímpal, lasmuich de'n chathair, agus go raibh leabaidh</span>
<lb n="21242"/><span>na h-abhan, tríd an gcathair, gan aon uisge innti.</span>
<lb n="21243"/><span>Ansan tháinig sé féin agus a mhór-shluagh isteach tré</span>
<lb n="21244"/><span>sheana leabaidh na h-abhan agus thógadar an chathair.</span></p>
<lb n="21245"/>
<lb n="21246"/><p><span>Do marbhuigheadh Baltassar an oidhche sin, é</span>
<lb n="21247"/><span>féin agus na h-uaisle go léir a bhí ag an bhféasta mór</span>
<lb n="21248"/><span>úd, agus do ghlac na Médeacha agus na Persacha</span>
<lb n="21249"/><span>rígheacht Bhaibilóin.  Darius ab ainm do'n rí sin a</span>
<lb n="21250"/><span>thóg an chathair an oidhche sin.</span>
<lb n="21251"/></p>
</div>
<pb n="673"/>
<div><lb n="21252"/><p><span>CCLXXXV.</span></p>
<lb n="21253"/>
<lb n="21254"/><p><span>AG SÁRÚ NA DLIGHE.</span></p>
<lb n="21255"/>
<lb n="21256"/><p><span>Bhí Baltassar marbh agus bhí Darius an Médach 'n-a</span>
<lb n="21257"/><span>rí ar Bhaibilóin agus ar na cúigíbh go léir a bhain le</span>
<lb n="21258"/><span>rígheacht Bhaibilóin.  Bhí Darius dhá bhliain agus trí</span>
<lb n="21259"/><span>fichid an uair sin.  Gan amhras d'airigh sé i dtaobh na</span>
<lb n="21260"/><span>sgríbhinne ar thaobh an fhalla i bpálás Bhaltassair,</span>
<lb n="21261"/><span>conus mar a nocht Daniel brígh na sgríbhinne sin,</span>
<lb n="21262"/><span>agus conus mar a bhí a lámh chómh doimhinn ag Darius</span>
<lb n="21263"/><span>féin i bhfíoradh na sgríbhinne sin, agus gan aon phioc</span>
<lb n="21264"/><span>d'á fhios aige go raibh.</span></p>
<lb n="21265"/>
<lb n="21266"/><p><span>Chómh luath agus bhí sé socair daingean sa rígheacht</span>
<lb n="21267"/><span>do bheartuigh sé i n'aigne gur shaoráid mhór dó féin</span>
<lb n="21268"/><span>i ngnó na rígheachta riaghaltóir fé leith a bheith aige</span>
<lb n="21269"/><span>ins gach cúige de chúigíbh na rígheachta.  Cheap sé na</span>
<lb n="21270"/><span>riaghaltóirí, céad agus fiche duine acu, agus cheap</span>
<lb n="21271"/><span>sé, os a gcionn san airís, triúr priúnsaí, i dtreó</span>
<lb n="21272"/><span>go dtabharfadh na riaghaltóirí cúntas do sna</span>
<lb n="21273"/><span>priúnsaíbh ar na gnóthaíbh a bheadh ar siubhal in sna</span>
<lb n="21274"/><span>cúigíbh, agus go ndéanfadh na priúnsaí cúiseana</span>
<lb n="21275"/><span>do bhreithniú agus dlighthe na rígheachta do chur i</span>
<lb n="21276"/><span>bhfeidhm, agus ná beadh aon trioblóid ar an rí.  Bí</span>
<lb n="21277"/><span>Daniel ar dhuine de sna priúnsaíbh.</span></p>
<lb n="21278"/>
<lb n="21279"/><p><span>Fear géarchúiseach ab eadh Darius.  I ndéanamh na</span>
<lb n="21280"/><span>h-oibre do sna priúnsaíbh níor bh'fhada go bhfeacaidh</span>
<lb n="21281"/><span>sé go raibh i nDaniel éirim aigne, agus solus tuis-</span>
<lb n="21282"/><span>giona, agus fairsinge eóluis, agus cruinneas</span>
<lb n="21283"/><span>breitheamhantais, ná raibh a leithéid i n-aon chor i</span>
<lb n="21284"/><span>n-aoinne de sna priúnsaíbh ná de sna riaghaltóiríbh</span>
<lb n="21285"/><span>eile.  Do thuig sé i n'aigne gur mhór an tairbhthe toradh</span>
<lb n="21286"/><span>na dtréithe sin a bheith fórleitheadamhail ar an rígheacht</span>
<lb n="21287"/><span>go léir, agus gur bh'eugcóir throm ar na cúigíbh eile</span>
<lb n="21288"/><span>an toradh san d'fhágaint ag aon chúige amháin fé leith.</span>
<lb n="21289"/><span>Do bheartuigh sé i n'aigne go mbeadh comaoine mhór</span></p>
</div>
<pb n="674"/>
<div><lb n="21290"/><p><span>aige 'á chur ar an rígheacht, agus ar na priúnsaíbh eile</span>
<lb n="21291"/><span>agus ar na riaghaltóiríbh, agus air féin chómh maith le</span>
<lb n="21292"/><span>cách, dá gcuireadh sé Daniel os a gcionn go léir,</span>
<lb n="21293"/><span>idir phriúnsaíbh agus riaghaltóirí.  Do thuig na priúnsaí</span>
<lb n="21294"/><span>eile agus na riaghaltóirí go raibh an nídh sin i n-aigne</span>
<lb n="21295"/><span>an rí.  Bhíodar ar buile.  Chromadar ar chuardach</span>
<lb n="21296"/><span>feuchaint an bhfaighdís aon nídh i ngnóthaíbh Dhaniel</span>
<lb n="21297"/><span>go bhféadfidís gearán do chur isteach i láthair an</span>
<lb n="21298"/><span>rí mar gheall air, agus go bhféadfidís, ar an gcuma</span>
<lb n="21299"/><span>san, an rí d'iompáil i gcoinnibh Dhaniel.  Do theip</span>
<lb n="21300"/><span>san ortha.  Bhí Daniel ró mhacánta, ró chruinn 'n-a</span>
<lb n="21301"/><span>ghnóthaíbh, ró dhílis do'n rí; agus do theip ortha, ní</span>
<lb n="21302"/><span>h-amháin, aon choir a thabhairt 'n-a choinnibh, ach oiread</span>
<lb n="21303"/><span>agus an droch amhras ba lugha do mhúisgilt 'n-a</span>
<lb n="21304"/><span>choinnibh.  Ansan dubhradar le n-a chéile:  “Ní féidir</span>
<lb n="21305"/><span>dúinn aon rud a thabhairt 'n-a choinnibh mara</span>
<lb n="21306"/><span>bhféadaimíd puínte éigin a bhainean le n-a Dhia</span>
<lb n="21307"/><span>do thabhairt 'n-a choinnibh.</span></p>
<lb n="21308"/>
<lb n="21309"/><p><span>Ansan do chruinnighdar i dteannta chéile agus</span>
<lb n="21310"/><span>thánadar i láthair an rí.  Níor leogadar ortha, ámhthach,</span>
<lb n="21311"/><span>go raibh aon fhearg acu chun Daniel.  Níor leogadar</span>
<lb n="21312"/><span>ortha go rabhadar ag cuimhneamh i n-aon chor ar</span>
<lb n="21313"/><span>Dhaniel; ag cuimhneamh ar an rí a bhíodar agus ar</span>
<lb n="21314"/><span>shlighe chun onóra thabhairt dó.</span></p>
<lb n="21315"/>
<lb n="21316"/><p><span>“Mair go deó, a rí,” ar siad.  “A leithéid seo, a</span>
<lb n="21317"/><span>rí,” ar siad, “Táid priúnsaí agus riaghaltóirí agus</span>
<lb n="21318"/><span>giúistísí, ar fuaid do rígheachta go léir tar éis a</span>
<lb n="21319"/><span>gcómhairle do chur le n-a chéile, agus, dar leó, ba</span>
<lb n="21320"/><span>cheart reacht a dhéanamh 'ghá órdú aon duine a</span>
<lb n="21321"/><span>dh'iarrfidh athchuinighe ar aon dia ná ar aon duine ach</span>
<lb n="21322"/><span>ar an rí amháin go ceann tríochad lá, é chaitheamh</span>
<lb n="21323"/><span>isteach i n-uaimh na león.  Anois, d'á bhrígh sin, a rí,</span>
<lb n="21324"/><span>dein an bhreith sin do ghlacadh agus t'ainm a chur</span>
<lb n="21325"/><span>leis an reacht: i dtreó an rud a reactuighid Médigh</span>
<lb n="21326"/><span>agus Persaigh ná beidh cumas ar é dh'atharú, agus ná</span>
<lb n="21327"/><span>leómhfidh aon duine é shárú.”</span>
<lb n="21328"/></p>
</div>
<pb n="675"/>
<div><lb n="21329"/><p><span>Ansan do thoiligh an rí Darius chun na breithe sin</span>
<lb n="21330"/><span>agus chuir sé a ainm leis an reacht.</span></p>
<lb n="21331"/>
<lb n="21332"/><p><span>D'airigh Daniel gur deineadh an dlighe sin.  Bhí</span>
<lb n="21333"/><span>fhios aige gur chuige féin a bhítheas, go rabhthas ag faire</span>
<lb n="21334"/><span>air feuchaint an bhfeicfí é ag guidhe chun Dé, i dtreó</span>
<lb n="21335"/><span>go bhféadfí an dlighe chur i bhfeidhm air.  Ach isé rud</span>
<lb n="21336"/><span>a dheineadh sé ansan 'ná dul isteach 'n-a thigh féin agus</span>
<lb n="21337"/><span>dul suas go bara an tighe agus an fhinneóg a bhí ag</span>
<lb n="21338"/><span>feuchaint siar i dtreó catharach Ierúsalem a dh'osgailt,</span>
<lb n="21339"/><span>agus a ghuidhe do chur chun Dé i dtreó an teampuil</span>
<lb n="21340"/><span>naomhtha.  Dheineadh sé mar sin trí h-uaire gach aon</span>
<lb n="21341"/><span>lá.  Ach bhí na fir úd ag faire air, agus fuaradar é</span>
<lb n="21342"/><span>agus é ar a ghlúinibh ag guidhe chun Dé, ag sárú na</span>
<lb n="21343"/><span>dlighe úd.</span></p>
<lb n="21344"/>
<lb n="21345"/><p><span>CCLXXXVI.</span></p>
<lb n="21346"/>
<lb n="21347"/><p><span>DROCH FHUADAR.</span></p>
<lb n="21348"/>
<lb n="21349"/><p><span>Nuair a fuair lucht an éada Daniel ansúd thuas</span>
<lb n="21350"/><span>i mbara a thighe féin agus é ar a ghlúinibh ar aghaidh</span>
<lb n="21351"/><span>na finneóige a bhí ag feuchaint siar i dtreó catharach</span>
<lb n="21352"/><span>Ierúsalem, agus é ag guidhe chun Dé, bhí áthas mór</span>
<lb n="21353"/><span>ortha.  Siúd chun an rí iad láithreach, i dteannta</span>
<lb n="21354"/><span>chéile.  “Feuch, a rí,” ar siad, “do dheinis-se</span>
<lb n="21355"/><span>dlighe, aon duine d'iarrfadh aon athchuinighe, ar dhia</span>
<lb n="21356"/><span>ná ar dhuine, go ceann tríochad lá, ach ort-sa</span>
<lb n="21357"/><span>féinig, a rí, go gcaithfí isteach é i n-uaimh na león.”</span></p>
<lb n="21358"/>
<lb n="21359"/><p><span>“Is fíor an chainnt,” arsan rí, “do réir reachta</span>
<lb n="21360"/><span>na Médach agus na bPersach, reacht nách féidir a</span>
<lb n="21361"/><span>dh'atharú ná do shárú.”</span></p>
<lb n="21362"/>
<lb n="21363"/><p><span>“Tá go maith, a rí,” ar siad, “ach an Daniel seo</span>
<lb n="21364"/><span>de chlainn Iúda atá i mbraighdineas anso againn,</span>
<lb n="21365"/><span>ní'l aon tsuím aige sa dlighe seo atá déanta agat-</span>
<lb n="21366"/><span>sa, a rí.  Sáruighean sé an dlighe trí h-uaire gach aon</span>
<lb n="21367"/><span>lá, ag guidhe chun Dé na nIúdach.  Tá sé ag sárú na</span></p>
</div>
<pb n="676"/>
<div><lb n="21368"/><p><span>dlighe agus is eól dúinn go léir, agus do lucht na</span>
<lb n="21369"/><span>catharach so go léir, go bhfuil sé ag sárú na dlighe.</span>
<lb n="21370"/><span>Agus mara gcurtar pionós na dlighe i bhfeidhm air</span>
<lb n="21371"/><span>beid na daoine go léir i bhfeirg.”</span></p>
<lb n="21372"/>
<lb n="21373"/><p><span>Ní raibh aon choinne ag an rí leis an saghas san</span>
<lb n="21374"/><span>cainnte.  Níor thuig sé go dtí san an t-uisge-fé-</span>
<lb n="21375"/><span>thalamh a bhí ag lucht an éada dh'á dhéanam nuair a</span>
<lb n="21376"/><span>mheas sé gur chun onóra thabhairt dó féin a chuireadar</span>
<lb n="21377"/><span>déanamh na dlighe sin os a chómhair ar dtúis.  Bhí sé i</span>
<lb n="21378"/><span>gcruadhchás.  Chrom sé ar chainnt leó agus ar argóint</span>
<lb n="21379"/><span>leó, a d'iarraidh Daniel do tabhairt saor as a</span>
<lb n="21380"/><span>lámhaibh.  Fé dheire d'iompuighdar air agus dubhradar,</span>
<lb n="21381"/><span>go tur agus go dána:—</span></p>
<lb n="21382"/>
<lb n="21383"/><p><span>“Bíodh fhios agat, a rí, ar siad, “gur b'é dlighe</span>
<lb n="21384"/><span>na Médach agus na bPersach, aon reacht a dheinean</span>
<lb n="21385"/><span>an rí nách féidir é dh'atharú.”</span></p>
<lb n="21386"/>
<lb n="21387"/><p><span>Do thuig an rí go maith an droch fhuadar a bhí fútha.</span>
<lb n="21388"/><span>Bhí fhios aige go bhféadfidís é féin a thabhairt cionn-</span>
<lb n="21389"/><span>tach i sárú na dlighe dá saoradh sé Daniel.  B'éigean</span>
<lb n="21390"/><span>dó an dlighe a dhein sé féin do chur i bhfeidhm.  Thug</span>
<lb n="21391"/><span>sé an t-órdú uaidh, agus thugadar-san leó Daniel</span>
<lb n="21392"/><span>agus chaitheadar isteach é i n-uaimh na león.  Dubhairt</span>
<lb n="21393"/><span>an rí, ámhthach, le Daniel:  “Do Dhia féin go bhfuilir</span>
<lb n="21394"/><span>riamh chómh dílis dó, tabharfidh sé saor thu.</span></p>
<lb n="21395"/>
<lb n="21396"/><p><span>Ansan do cuireadh cloch ar bhéal na h-uaimhe,</span>
<lb n="21397"/><span>agus chuir an rí séala ar an gcloich len' fháinne féin</span>
<lb n="21398"/><span>agus le fáinníbh a uaisle, sar a ndéanfí aon rud i</span>
<lb n="21399"/><span>gcoinnibh Dhaniel.</span></p>
<lb n="21400"/>
<lb n="21401"/><p><span>Ansan d'imthigh an rí abhaile chun a thighe féin agus</span>
<lb n="21402"/><span>níor fhéad sé aon bhia chaitheamh ná aon néal do chodladh</span>
<lb n="21403"/><span>an oidhche sin, bhí a leithéid sin de bhuairt air.</span></p>
<lb n="21404"/>
<lb n="21405"/><p><span>D'eirigh sé go moch ar maidin agus do rith sé chun</span>
<lb n="21406"/><span>na h-uaimhe, agus do ghlaoidh sé, agus bhí a ghlór go</span>
<lb n="21407"/><span>brónach.  “A Dhaniel,” ar seisean, “a sheirbhísigh Dé</span>
<lb n="21408"/><span>atá beó, an dóigh leat ar fhéad do Dhia féin tú thabhairt</span>
<lb n="21409"/><span>saor ó sna leónaibh?”</span>
<lb n="21410"/></p>
</div>
<pb n="677"/>
<div><lb n="21411"/><p><span>D'fhreagair Daniel as an uaimh:—  “A rí,” ar</span>
<lb n="21412"/><span>seisean, “mair go deó.  Do chuir mo Dhia a aingeal</span>
<lb n="21413"/><span>chugham agus do dhún an t-aingeal béil na léon</span>
<lb n="21414"/><span>agus níor dheineadar aon dochar dom: de bhrígh ná</span>
<lb n="21415"/><span>fuaradh eugcóir ionam i láthair Dé.  Agus níor</span>
<lb n="21416"/><span>dheineas aon eugcóir ad' choinnibh-se, a rí, ach chómh</span>
<lb n="21417"/><span>beag.”</span></p>
<lb n="21418"/>
<lb n="21419"/><p><span>Bhí áthas thar barr ar an rí.  D'órduigh sé láithreach</span>
<lb n="21420"/><span>Daniel do thógaint amach as an uaimh.  Ach dhein sé</span>
<lb n="21421"/><span>rud eile.  D'órduigh sé an mhuinntir a dhein an</span>
<lb n="21422"/><span>t-uisge-fé-thalamh do chaitheamh isteach chun na león.</span>
<lb n="21423"/><span>Do caitheadh isteach iad, agus ar éigin a shroiseadar</span>
<lb n="21424"/><span>úrlár na h-uaimhe sar ar rug na león ortha agus do</span>
<lb n="21425"/><span>stracadar iad.</span></p>
<lb n="21426"/>
<lb n="21427"/><p><span>CCLXXXVII.</span></p>
<lb n="21428"/>
<lb n="21429"/><p><span>DLIGHE GAN CHIALL.</span></p>
<lb n="21430"/>
<lb n="21431"/><p><span>Na fir úd, go raibh an fhearg go léir ortha nuair a</span>
<lb n="21432"/><span>fuaradar go raibh an rí Darius chun Daniel do chur</span>
<lb n="21433"/><span>os a gcionn, cheapadar go raibh beart ana ghasta</span>
<lb n="21434"/><span>acu 'á dhéanamh nuair a chuireadar suas an rí chun</span>
<lb n="21435"/><span>na dlighe úd a dhéanamh, an dlighe úd 'ghá chosg ar aon</span>
<lb n="21436"/><span>duine athchuinighe a dh'iarraidh ar dhia ná ar dhuine ach</span>
<lb n="21437"/><span>amháin ar an rí féin.  Bhí fhios acu go mbhrisfadh Daniel</span>
<lb n="21438"/><span>an dlighe sin, mar go mbeadh sé, i gcómhnuidhe, ag</span>
<lb n="21439"/><span>guidhe chun Dé, mar ba ghnáth leis, agus pé dlighe a</span>
<lb n="21440"/><span>déanfí 'n-a choinnibh ná stadfadh sé de'n ghuidhe.</span>
<lb n="21441"/><span>Ansan bhí fhios acu dá ndeineadh an rí an dlighe go</span>
<lb n="21442"/><span>gcaithfadh an rí an dlighe chur i bhfeidhm agus nára</span>
<lb n="21443"/><span>maith aige.  Mheasadar go raibh an gnó déanta acu</span>
<lb n="21444"/><span>go h-ana ghasta ar fad.  Do bhí, leis, mara mbeadh</span>
<lb n="21445"/><span>aon nídh amháin.  An fhaid a bhí an ghleic idir iad féin</span>
<lb n="21446"/><span>agus Daniel bhí buaidhte ag Daniel ortha.  Do theip</span>
<lb n="21447"/><span>ortha aon choir a thabhairt 'n-a choinnibh i láthair an rí.</span></p>
</div>
<pb n="678"/>
<div><lb n="21448"/><p><span>Ansan d'iompuighdar agus tharraigeadar Dia isteach</span>
<lb n="21449"/><span>sa ghleic.  Mheasadar buachtaint ar Dhaniel mar</span>
<lb n="21450"/><span>gheall ar é bheith chómh dílis do Dhia.  Bhuaileadar bob</span>
<lb n="21451"/><span>ar an rí.  Ach bhuaileadar bob bha mheasa 'ná é ortha</span>
<lb n="21452"/><span>féin nuair a tharraigeadar Dia isteach 'sa chluiche.</span>
<lb n="21453"/><span>Bhí an rí ar buile nuair a thuig sé cad é an feall a bhí</span>
<lb n="21454"/><span>déanta acu air.  Mara mbead iad ní chuimhneóchadh</span>
<lb n="21455"/><span>sé riamh ar an ndlighe sin.  Dá mbeadh aon phioc d'á</span>
<lb n="21456"/><span>chuimhneamh aige gur i gcoinnibh Daniel a bhí an bear-</span>
<lb n="21457"/><span>túchán acu 'á dhéanamh ní baoghal go gcuirfadh sé a</span>
<lb n="21458"/><span>ainm leis an reacht.  Nuair a bhí sé ag aighneas leó</span>
<lb n="21459"/><span>a d'iarraidh Daniel a bhreith saor uatha iseadh thuig</span>
<lb n="21460"/><span>sé an feall a bhí déanta acu, air féin agus ar</span>
<lb n="21461"/><span>Dhaniel i n-aonfheacht.  Bhí sé ar buile, le buairt i</span>
<lb n="21462"/><span>dtaobh Dhaniel agus le feirg chucha-san.  Is léir go</span>
<lb n="21463"/><span>raibh súil éigin aige go mb'fhéidir go dtabharfí</span>
<lb n="21464"/><span>Daniel saor ó sna leónaibh le cómhacht éigin.  Sin</span>
<lb n="21465"/><span>é an rud a bhain a ghoile dhe, agus do chimeád 'n-a</span>
<lb n="21466"/><span>dhúiseacht é i gcaitheamh na h-oidhche sin, agus do chuir ag</span>
<lb n="21467"/><span>rith chun na h-uaimhe é chómh moch ar maidin.  D'fhreag-</span>
<lb n="21468"/><span>air Daniel é as an uaimh aníos.  Bhí sé sásta.  Bhí</span>
<lb n="21469"/><span>buaidhte ar an muinntir a dhein an feall.  Thaisbeáin</span>
<lb n="21470"/><span>an mhírbhúilt go raibh an feall a dheineadar go h-ana</span>
<lb n="21471"/><span>mhalluighthe, agus go raibh an feall san déanta acu</span>
<lb n="21472"/><span>i gcoinnibh an Dé mhóir sin a bhí ag Daniel d'á adhradh.</span>
<lb n="21473"/><span>Do thuig an phoibilidheacht an méid sin go dian mhaith.</span>
<lb n="21474"/><span>Bhí sean aithne acu ar na neithibh iongantacha a dhein-</span>
<lb n="21475"/><span>eadh an Dia mór san na nIúdach uaireanta.  Tháinig</span>
<lb n="21476"/><span>sgannra ortha go léir le h-eagla go ndéanfadh an</span>
<lb n="21477"/><span>Dia mór san na nIúdach díoltas marbhuightheach ortha</span>
<lb n="21478"/><span>féin agus ar an dtír mar gheall ar an bhfeall a</span>
<lb n="21479"/><span>deineadh ar Dhaniel, agus an Dia mór do tharrac</span>
<lb n="21480"/><span>isteach sa bfeall san.  Bhí aithne mhaith ag an rí ar an</span>
<lb n="21481"/><span>muinntir a dhein an feall.  D'órduigh sé láithreach</span>
<lb n="21482"/><span>breith ortha go léir agus iad do chaitheamh isteach i</span>
<lb n="21483"/><span>dteannta chéile chun na león.  Níor thug na leóin</span></p>
</div>
<pb n="679"/>
<div><lb n="21484"/><p><span>puinn cáirde dhóibh.  Bhí an t-ocras ortha.  Bhíodar</span>
<lb n="21485"/><span>ansúd i gcaitheamh na h-oidhche ag feuchaint ar Dhaniel</span>
<lb n="21486"/><span>agus ná leogfadh an t-aingeal d'aon león acu a</span>
<lb n="21487"/><span>bhéal a dh'osgailt ná baint le Daniel.  Do baineadh</span>
<lb n="21488"/><span>an t-ocras díobh go léir go luath ar maidin.  Ansan</span>
<lb n="21489"/><span>do thuig idir rí agus daoine gur mhairg do, lucht an</span>
<lb n="21490"/><span>fhill nár fhág Dia mór na nIúdach lasmuich d'á gcuid</span>
<lb n="21491"/><span>beartúcháin éithigh.</span></p>
<lb n="21492"/>
<lb n="21493"/><p><span>Ansan, má dhein an rí dlighe gan chiall nuair a</span>
<lb n="21494"/><span>buaileadh an bob air, dhein sé dlighe eile nuair a</span>
<lb n="21495"/><span>chonaic sé féin agus a dhaoine an mhírbhúilt a deineadh</span>
<lb n="21496"/><span>do Dhaniel.  Do dhein sé an dlighe seo:—</span></p>
<lb n="21497"/>
<lb n="21498"/><p><span>Seo mar adeir an Bíobla Naomhtha:  “Do sgríbh</span>
<lb n="21499"/><span>an rí Darius chun na bpobul agus chun na dtreabh</span>
<lb n="21500"/><span>agus chun na dteangthacha go léir atá 'n-a gcómh-</span>
<lb n="21501"/><span>nuidhe sa domhan: Síothcháin go n-iomaduighthear</span>
<lb n="21502"/><span>chughaibh.  Tá reachtuighthe agam-sa go gcaithfidh</span>
<lb n="21503"/><span>m'ímpireacht uile, agus mo rígheacht, agus na daoine</span>
<lb n="21504"/><span>go léir feasta uamhan agus eagla bheith acu roim</span>
<lb n="21505"/><span>Dhia Dhaniel.  Óir isé sin an Dia atá beó agus síor-</span>
<lb n="21506"/><span>uidhe, agus ní h-ídeófar a rígheacht, agus beidh a</span>
<lb n="21507"/><span>chómhacht ann go deó.  Isé is fuasgaltóir ann, agus</span>
<lb n="21508"/><span>is slánuightheóir ann agus deinean sé cómharthaí agus</span>
<lb n="21509"/><span>iongnaí ar neamh agus ar talamh.  Agus do thug sé</span>
<lb n="21510"/><span>Daniel saor amach a h-uaimh na león.”</span></p>
<lb n="21511"/>
<lb n="21512"/><p><span>Agus bhí Daniel ann go dtí réim Dhariuis agus</span>
<lb n="21513"/><span>réim Churuis an Persach.</span></p>
<lb n="21514"/>
<lb n="21515"/><p><span>CCLXXXVIII.</span></p>
<lb n="21516"/>
<lb n="21517"/><p><span>BEL.</span></p>
<lb n="21518"/>
<lb n="21519"/><p><span>Bhí lucht an éada ithte ag na leónaibh, agus bhí</span>
<lb n="21520"/><span>sgannra i gcroidhe na ndaoine go léir agus ní leogfadh</span>
<lb n="21521"/><span>an sgannra dhóibh aon fhocal do rádh i gcoinnibh Dhaniel.</span></p>
</div>
<pb n="680"/>
<div><lb n="21522"/><p><span>Agus bhí an rí, Darius, tar éis dlighe dhéanamh, uaidh</span>
<lb n="21523"/><span>féin, 'ghá órdú do gach aoinne Dia na nIúdach, Dia</span>
<lb n="21524"/><span>Dhaniel, d'adhradh, mar ná raibh aon dia eile mór-</span>
<lb n="21525"/><span>chómhachtach ach é.  D'fhág san ná raibh aon fhear le n-a</span>
<lb n="21526"/><span>linn i mBaibilóin ba mhó cómhacht agus creideamhaint</span>
<lb n="21527"/><span>'ná Daniel.  Bhíodh na daoine go léir umhal dó agus</span>
<lb n="21528"/><span>bhíodh na righthe go léir, fé mar a thagaidís i gcómhacht</span>
<lb n="21529"/><span>i ndiaidh chéile, go h-ana mhór leis.</span></p>
<lb n="21530"/>
<lb n="21531"/><p><span>Do thárla rí dhíobh san i gcómhacht i mBaibilóin</span>
<lb n="21532"/><span>agus bhí sé go h-ana mhór le Daniel agus bhí báidh ana</span>
<lb n="21533"/><span>mhór aige le clainn Israéil a bhí i mBaibilóin an uair</span>
<lb n="21534"/><span>sin.  Bhí an uair sin, ag muinntir Baibilóin íodal</span>
<lb n="21535"/><span>gur bh'ainm dó Bel, agus do tugtí do'n íodal</span>
<lb n="21536"/><span>san, do Bhel, mar bhia dhó féin, gach lá, dhá thómhas déag</span>
<lb n="21537"/><span>de phlúr mhín, agus dachad caoira, agus trí fichid</span>
<lb n="21538"/><span>árthach fíona.  Ba chostasamhail an t-íodal é.  Bhí ana</span>
<lb n="21539"/><span>ghoile aige.  D'itheadh sé an plúr san go léir, agus</span>
<lb n="21540"/><span>an chaoirfheóil sin go léir, agus d'óladh sé an fíon</span>
<lb n="21541"/><span>san go léir, gach aon lá.</span></p>
<lb n="21542"/>
<lb n="21543"/><p><span>Bhíodh an rí agus na daoine ag adhradh Bhel, ach ní</span>
<lb n="21544"/><span>adhradh Daniel é.  D'adhradh Daniel Dia na glóire.</span>
<lb n="21545"/><span>“Cad 'n-a thaobh ná h-adhran tusa Bel?” arsan</span>
<lb n="21546"/><span>rí le Daniel.</span></p>
<lb n="21547"/>
<lb n="21548"/><p><span>“Ní féidir liom, a rí,” arsa Daniel “íodal a</span>
<lb n="21549"/><span>deineadh le lámhaibh daoine d'adhradh.  Adhraim-se</span>
<lb n="21550"/><span>Dia na glóire, Dia atá beó, mar isé a dhein neamh</span>
<lb n="21551"/><span>agus talamh agus tá cómhacht aige os cionn an uile</span>
<lb n="21552"/><span>nídh, beó agus marbh.”</span></p>
<lb n="21553"/>
<lb n="21554"/><p><span>“Ná feicean tú gur dia beó Bel,” arsan rí,</span>
<lb n="21555"/><span>“Mara mbeadh go bhfuil sé beó conus fhéadan sé</span>
<lb n="21556"/><span>an bia sin go léir a dh'ithe agus an fíon san go léir</span>
<lb n="21557"/><span>a dh'ól gach aon lá?”</span></p>
<lb n="21558"/>
<lb n="21559"/><p><span>“Ach, a rí” arsa Daniel, “ná creid focal de'n</span>
<lb n="21560"/><span>saghas san cainnte.  Ní'l i mBel sin ach cré laistigh</span>
<lb n="21561"/><span>agus prás lasmuich.  Níor ith sé aon bhia riamh ná níor</span>
<lb n="21562"/><span>ól sé aon bhraon de'n fhíon úd.”</span>
<lb n="21563"/></p>
</div>
<pb n="681"/>
<div><lb n="21564"/><p><span>Tháinig fearg ar an rí.  Ghlaoidh sé chuige na sagairt</span>
<lb n="21565"/><span>a bhain le Bel agus do labhair sé leó:—</span></p>
<lb n="21566"/>
<lb n="21567"/><p><span>“Mara n-innsidh sibh dom,” ar seisean, “cia</span>
<lb n="21568"/><span>dh'ithean an bia costasamhail seo go léir curfar chun</span>
<lb n="21569"/><span>báis sibh.  Ach má thaisbeánan sibh go n-ithean Bel an</span>
<lb n="21570"/><span>bia agus go n-ólan sé an deoch curfar Daniel chun</span>
<lb n="21571"/><span>báis mar gheall ar dhiamhasla dhéanamh i gcoinnibh Bhel.”</span></p>
<lb n="21572"/>
<lb n="21573"/><p><span>“Deintear mar atá ráidhte agat, a rí” arsa</span>
<lb n="21574"/><span>Daniel láithreach.</span></p>
<lb n="21575"/>
<lb n="21576"/><p><span>Bhí deichneabhar agus trí fichid de shagartaibh Bhel</span>
<lb n="21577"/><span>ann, i n-éaghmais a mban agus i n-éaghmais a gclainne.</span>
<lb n="21578"/><span>Agus dubhairt na sagairt:—</span></p>
<lb n="21579"/>
<lb n="21580"/><p><span>“Feuch, a rí,” ar siad, agus iad féin agus an rí</span>
<lb n="21581"/><span>agus Daniel istigh i dteampul Bhel.  “Imtheóchai-</span>
<lb n="21582"/><span>míd-ne amach as an dteampul, agus ansan cuir-se</span>
<lb n="21583"/><span>féin, a rí, an bia agus an fíon ansan ar an mbórd</span>
<lb n="21584"/><span>os cómhair Bhel, agus dún an dorus go daingean,</span>
<lb n="21585"/><span>agus cuir séala t'fháinne féin ar an ndorus, agus</span>
<lb n="21586"/><span>tar féin ar maidin agus mara bhfaghair go mbeidh</span>
<lb n="21587"/><span>Bel tar éis an bhídh a dh'ithe agus tar éis an fhíona dh'ól</span>
<lb n="21588"/><span>cuir sinn-na chun báis; agus má bhíon an bia ithte ag</span>
<lb n="21589"/><span>Bel curtar chun báis Daniel mar gheall ar an éitheach</span>
<lb n="21590"/><span>atá curtha aige orainn.”</span></p>
<lb n="21591"/>
<lb n="21592"/><p><span>D'imthighdar amach.  Chuir an rí an bia ar an mbórd</span>
<lb n="21593"/><span>os cómhair Bhel.</span></p>
<lb n="21594"/>
<lb n="21595"/><p><span>“Tugaidh chugham anso criathar agus é lán de</span>
<lb n="21596"/><span>luaith,” arsa Daniel le n-a sheirbhísigh.  Thugadar chuige</span>
<lb n="21597"/><span>an criathar luatha.  Do rug sé ar an gcréithir agus</span>
<lb n="21598"/><span>do chriathair sé an luaith anuas ar an úrlár go léir</span>
<lb n="21599"/><span>mórthímpal, agus an rí ag feuchaint air.  Ansan</span>
<lb n="21600"/><span>d'imthighdar amach agus dhún an rí an dorus agus</span>
<lb n="21601"/><span>chuir sé séala fháinne air.</span></p>
<lb n="21602"/>
<lb n="21603"/><p><span>Tháinig an bheirt ar maidin go moch, Daniel agus</span>
<lb n="21604"/><span>an rí.  D'osgail an rí an dorus.  D'fheuch sé ar an</span>
<lb n="21605"/><span>mbórd.  Bhí an bia go léir imthighthe!  “Moladh leat-</span>
<lb n="21606"/><span>sa, a Bhel!” ar seisean, “Is dia mór thu, agus ní'l</span></p>
</div>
<pb n="682"/>
<div><lb n="21607"/><p><span>feall ionat!”  Le n-a linn sin thóg sé a chos chun dul</span>
<lb n="21608"/><span>thar tairsigh.  Do rug Daniel air.  “Feuch ar an úrlár,</span>
<lb n="21609"/><span>a rí, arsa Daniel.  Bhí an t-úrlár go léir clúdaithe</span>
<lb n="21610"/><span>le rianaibh cos daoine sa luaith.  “Bhí fir agus mná</span>
<lb n="21611"/><span>agus leanbhaí ag siubhal ar an úrlár so!” arsan rí.</span></p>
<lb n="21612"/>
<lb n="21613"/><p><span>Do rugadh ar na sagairt.  B'éigean dóibh na dóirse</span>
<lb n="21614"/><span>príobháideacha do thaisbeáint.  Do chuir an rí chun</span>
<lb n="21615"/><span>báis na sagairt agus thug sé Bel suas do Dhaniel</span>
<lb n="21616"/><span>agus dhein Daniel smidiríní de Bhel agus do leag</span>
<lb n="21617"/><span>sé an teampul i dtreó nár fhág sé oiread agus a</span>
<lb n="21618"/><span>rian ann.</span></p>
<lb n="21619"/>
<lb n="21620"/><p><span>CCLXXXIX.</span></p>
<lb n="21621"/>
<lb n="21622"/><p><span>UAIMH NA LEÓN.</span></p>
<lb n="21623"/>
<lb n="21624"/><p><span>Nuair a thuig an rí an bob a bhí ag sagartaibh Bhel</span>
<lb n="21625"/><span>'á bhualadh air do chuir sé chun báis iad go léir agus</span>
<lb n="21626"/><span>thug sé Bel suas do Dhaniel chun go dtabharfadh Daniel</span>
<lb n="21627"/><span>a rogha cor dó.  Dhein Daniel smidiríní de Bhel agus</span>
<lb n="21628"/><span>do leag sé teampul Bhel agus do raob sé é i dtreó</span>
<lb n="21629"/><span>nar fhág sé oiread agus a rian sa n-áit i n-a raibh sé.</span></p>
<lb n="21630"/>
<lb n="21631"/><p><span>Chuir san deire le Bel ach níor chuir san deire le</span>
<lb n="21632"/><span>n-íodaladhradh i mBaibilóin.  Bhí íodal eile ag muinntir</span>
<lb n="21633"/><span>Bhaibilóin agus b'é íodal é ná ollphiast mhór ghrána.</span>
<lb n="21634"/><span>Bhíodh muinntir Bhaibilóin, iad féin agus an rí, ag</span>
<lb n="21635"/><span>adhradh na péiste sin, ach ní thugadh Daniel aon adhradh</span>
<lb n="21636"/><span>do'n phéist, nídh nár bh'iongna.  Bhí an rí agus Daniel</span>
<lb n="21637"/><span>go h-ana mhór le n-a chéile, mar a conacthas, ach ní</span>
<lb n="21638"/><span>fhéadfadh san Daniel a mhealladh chun aon onóra do</span>
<lb n="21639"/><span>thabhairt do'n phéist mhór ghrána.  Do labhair an rí le</span>
<lb n="21640"/><span>Daniel:—</span></p>
<lb n="21641"/>
<lb n="21642"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh, a Dhaniel,” arsan rí, “ná h-adhran</span>
<lb n="21643"/><span>tusa an phiast?  Ní féidir duit a rádh, mar adubhraís</span>
<lb n="21644"/><span>i dtaobh Bhel, gur rud gan anam an phiast mhór san.</span></p>
</div>
<pb n="683"/>
<div><lb n="21645"/><p><span>Tá sí beó go maith agus ithean sí a lán, marab ionan</span>
<lb n="21646"/><span>agus Bel.  Cad 'n-a thaobh ná h-adhran tú í?”</span></p>
<lb n="21647"/>
<lb n="21648"/><p><span>“Adhraim-se Dia atá beó, a rí,” arsa Daniel.</span>
<lb n="21649"/><span>“Tá an phiast san beó, gan amhras, ach ní dia beó í.</span>
<lb n="21650"/><span>Dá mba dhia í níor bh'fhéidir i mharbhú, ach is féidir an</span>
<lb n="21651"/><span>phiast san do mharbhú.”</span></p>
<lb n="21652"/>
<lb n="21653"/><p><span>“Ach ca bh'fhios duit-se,” arsan rí, “cia 'cu is</span>
<lb n="21654"/><span>féidir an phiast san do mharbhú nú nách féidir?  Gan</span>
<lb n="21655"/><span>amhras dá mb'fhéidir í mharbhú do thaisbeánfadh san</span>
<lb n="21656"/><span>nách dia i n-aon chor í, agus ná fuil innti ach mar aon</span>
<lb n="21657"/><span>phiast eile ach í bheith chómh mór.  Agus cuir i gcás, a</span>
<lb n="21658"/><span>Dhaniel, nách féidir í mharbhú, an ngéillfá ansan gur</span>
<lb n="21659"/><span>dia í agus an n-adhrfá í mar a dheinimíd go léir?”</span></p>
<lb n="21660"/>
<lb n="21661"/><p><span>“Dá dtugthá-sa cead dom, a rí,” arsa Daniel,</span>
<lb n="21662"/><span>“do mharbhóchainn an phiast san gan aon tsaghas airm</span>
<lb n="21663"/><span>a dh'imirt uirthi, claidheamh ná bata.”</span></p>
<lb n="21664"/>
<lb n="21665"/><p><span>“Tugaim a chead san duit, a Daniel,” arsan rí.</span></p>
<lb n="21666"/>
<lb n="21667"/><p><span>D'aimsigh Daniel pic agus saill agus clúmh agus</span>
<lb n="21668"/><span>bheirbh sé i dteannta chéile iad.  Ansan dhein sé</span>
<lb n="21669"/><span>ceirthlíní beaga dhíobh agus chuir sé na ceirthlíní siar</span>
<lb n="21670"/><span>i gcraos na péiste i dtreó gur shloig an phiast iad.</span>
<lb n="21671"/><span>Ba ghearr gur at an phiast agus gur bhór sí suas, agus</span>
<lb n="21672"/><span>fé dheire do sgoilt uirthi.  Bhí sí ansan agus a corp</span>
<lb n="21673"/><span>ar osgailt agus í gan anam.  “Feuch, a rí,” arsa</span>
<lb n="21674"/><span>Daniel, “an saghas ruda a bhíodh agat d'á adhradh!”</span></p>
<lb n="21675"/>
<lb n="21676"/><p><span>Ba ghearr gur airigh muinntir na catharach an sgéal;</span>
<lb n="21677"/><span>d'eirighdar ar buile.  “Ó!” ar siad le n-a chéile,</span>
<lb n="21678"/><span>“tá an rí iompuighthe 'n-a Iúdach!  Thug sé Bel do</span>
<lb n="21679"/><span>Dhaniel agus dhein Daniel smidiríní dhe, ansan do</span>
<lb n="21680"/><span>mhairbh sé sagairt Bhel, agus siní an phiast mhór marbh</span>
<lb n="21681"/><span>anois aige.  Tá sé iompuighthe 'n-a Iúdach.”</span></p>
<lb n="21682"/>
<lb n="21683"/><p><span>Siúd ag triall ar an rí iad i n-aon mhór shluagh</span>
<lb n="21684"/><span>amháin agus iad go léir ar dearg bhuile:—</span></p>
<lb n="21685"/>
<lb n="21686"/><p><span>“Tabhair dúinn anso Daniel,” ar siad “nú leag-</span>
<lb n="21687"/><span>fimíd do thigh ort agus marbhóchaimíd tu féin!”</span></p>
<lb n="21688"/>
<lb n="21689"/><p><span>B'éigean dó Daniel a thabhairt suas dóibh.  Do</span></p>
</div>
<pb n="684"/>
<div><lb n="21690"/><p><span>rugadar ar Dhaniel agus chaitheadar isteach airís é</span>
<lb n="21691"/><span>i n-uaimh na león.  Bhí seacht gcinn do leónaibh sa</span>
<lb n="21692"/><span>n-uaimh.  Do tugtí gach aon lá do sna leónaibh dhá</span>
<lb n="21693"/><span>chorpán agus dhá chaoira le n-ithe, ach do cimeádadh</span>
<lb n="21694"/><span>lá gan aon bhia iad an uair sin, i dtreó gus mhóide</span>
<lb n="21695"/><span>an t-ocras a bheadh ortha agus nár bhaoghal go bhfág-</span>
<lb n="21696"/><span>fidís Daniel gan ithe, mar dheineadar an chéad uair</span>
<lb n="21697"/><span>úd a caitheadh isteach chucha é.  Do caitheadh chucha isteach</span>
<lb n="21698"/><span>é i n-aindeóin an rí, agus níor leogadh aon duine</span>
<lb n="21699"/><span>i ngoire na h-uaimhe ar feadh sé lá.</span></p>
<lb n="21700"/>
<lb n="21701"/><p><span>Bhí an bháidh go léir ag an rí le Daniel agus bhí</span>
<lb n="21702"/><span>uaigneas mór air agus buairt mhór, ach ní leogfadh</span>
<lb n="21703"/><span>eagla dhó dul i ngoire na h-uaimhe bhí a leithéid sin</span>
<lb n="21704"/><span>de bhuile feirge ar mhuinntir na catharach.  Déarfadh</span>
<lb n="21705"/><span>duine go dtuigfidís, fé mar a thuig an rí, ná raibh</span>
<lb n="21706"/><span>aon chómhacht ag Bel, agus nár bh'aon dia an phiast</span>
<lb n="21707"/><span>ghrána úd, nuair a chonacadar cad a bhí imthighthe ar</span>
<lb n="21708"/><span>an dá íodal.  Ach ní féidir daoine chur ar a leas d'á</span>
<lb n="21709"/><span>n-aindeóin.</span></p>
<lb n="21710"/>
<lb n="21711"/><p><span>CCXC.</span></p>
<lb n="21712"/>
<lb n="21713"/><p><span>OCRAS AR NA LEÓNAIBH.</span></p>
<lb n="21714"/>
<lb n="21715"/><p><span>Bhí an áit 'n-a raibh cathair Bhaibilóin fadó ana</span>
<lb n="21716"/><span>fhada soir ó chathair Ierúsalem agus ó thalamh Iúdéa.</span>
<lb n="21717"/><span>Bhí Daniel thoir ar fad i gcathair Bhaibilóin, istigh i</span>
<lb n="21718"/><span>n-uaimh na león.  Bhí sé féin agus na leóin ag feuch-</span>
<lb n="21719"/><span>aint ar a chéile.  Bhí an t-ocras go dian ar na leónaibh</span>
<lb n="21720"/><span>ach níor leogadh dóibh baint le Daniel.  Chuir sé féin</span>
<lb n="21721"/><span>agus na seacht leóin an chéad lá dhíobh gan aon bhia</span>
<lb n="21722"/><span>dh'ithe.  Tháinig an oidhche agus do mhéaduigh an t-ocras</span>
<lb n="21723"/><span>ar na leónaibh.  Gan amhras bhí na págánaigh amuich ag</span>
<lb n="21724"/><span>faire, agus gan amhras d'airighdar na leóin ag glam-</span>
<lb n="21725"/><span>uíol agus ag búirthigh leis an ocras, toisg ná fuar-</span>
<lb n="21726"/><span>adar caoira ná corpán le n-ithe; gan amhras, leis,</span></p>
</div>
<pb n="685"/>
<div><lb n="21727"/><p><span>bhí sásamh aigne ar na págánaigh, agus iad 'ghá rádh le</span>
<lb n="21728"/><span>n-a chéile:  “Seadh!  Ní raghaidh sé saor uatha anois</span>
<lb n="21729"/><span>marab ionan agus an uair eile úd.  Ní bheidh lán béil</span>
<lb n="21730"/><span>ag gach león acu ann, tá a leithéid sin d'ocras ortha.</span>
<lb n="21731"/><span>Ba mhaith an cuimhneamh iad d'fhágáilt gan aon bhia an</span>
<lb n="21732"/><span>lá sar ar caithead isteach chucha é.  Gan amhras tá a</span>
<lb n="21733"/><span>chnámha meilte ithte acu um an dtaca so.”</span></p>
<lb n="21734"/>
<lb n="21735"/><p><span>Bhíodar ag cainnt le n-a chéile ar an gcuma san,</span>
<lb n="21736"/><span>agus iad ag faire le h-eagla go dtiocfadh an rí agus</span>
<lb n="21737"/><span>go leogfadh sé Daniel amach sar a mbeadh deimhne</span>
<lb n="21738"/><span>acu ar é bheith ithte ag na leónaibh.</span></p>
<lb n="21739"/>
<lb n="21740"/><p><span>Bhí an faíre ar siubhal agus bhí an t-ocras ar na</span>
<lb n="21741"/><span>leónaibh.  D'imthigh lá agus oidhche, agus d'imthigh lá</span>
<lb n="21742"/><span>eile agus oidhche eile.  Bhí an t-ocras ag méadú ar</span>
<lb n="21743"/><span>na leónaibh agus an bhúirtheac ag dul i n-aoirde agus</span>
<lb n="21744"/><span>i bhfiaine acu, agus an dranntán ag dul i láidire</span>
<lb n="21745"/><span>agus i bhfeirge acu, i dtreó go gcuiridís creathán</span>
<lb n="21746"/><span>ar lucht na faire le neart an ghlóir a thagadh uatha</span>
<lb n="21747"/><span>nuair a bhúirtheadh na seacht gcinn acu i n-aonfheacht.</span>
<lb n="21748"/><span>Bhí an t-ocras ar na leónaibh agus bhí an t-ocras ar</span>
<lb n="21749"/><span>Dhaniel agus bhí an aimsir ag imtheacht.</span></p>
<lb n="21750"/>
<lb n="21751"/><p><span>Ach bhí duine thiar ar fad i dtír Iúdéa agus Habacuc</span>
<lb n="21752"/><span>ab ainm dó.  Duine naomhtha ab eadh é.  Deir cuid</span>
<lb n="21753"/><span>de'n lucht eóluis gur bh'é an fáig Habacuc é, ach</span>
<lb n="21754"/><span>deir tuille acu nár bh'é ach Habacuc eile.  Ach, pé'r</span>
<lb n="21755"/><span>domhan é, do thárla go raibh fir ag buaint aige agus</span>
<lb n="21756"/><span>go raibh bia aige 'á bhreith chucha amach chun na páirce</span>
<lb n="21757"/><span>mar a raibh an obair acu 'á dhéanamh.  Bhí rainnt leitean</span>
<lb n="21758"/><span>aige agus rainnt aráin.  Tháinig aingeal ó Dhia agus</span>
<lb n="21759"/><span>sheasaimh sé os a chómhair agus do labhair sé leis:—</span></p>
<lb n="21760"/>
<lb n="21761"/><p><span>“A Habacuc,” ar seisean, “beir leat soir an</span>
<lb n="21762"/><span>bia sin go cathair Bhaibilóin agus tabhair do Dhaniel</span>
<lb n="21763"/><span>é, mar tá sé i n-uaimh na león.”</span></p>
<lb n="21764"/>
<lb n="21765"/><p><span>“A Thighearna,” arsa Habacuc, “ní fheaca-sa</span>
<lb n="21766"/><span>Baibilóin riamh, ná ní h-eól dom ca bhfuil uaimh na</span>
<lb n="21767"/><span>león!”</span>
<lb n="21768"/></p>
</div>
<pb n="686"/>
<div><lb n="21769"/><p><span>Ansan do rug an t-aingeal ar mhullach cinn ar</span>
<lb n="21770"/><span>Habacuc agus thóg sé o'n dtalamh é, agus greim</span>
<lb n="21771"/><span>ar ghruaig aige air, agus ar leagadh na súl bhí sé i</span>
<lb n="21772"/><span>mBaibilóin aige, le cómhacht a spiride, agus chuir</span>
<lb n="21773"/><span>sé 'n-a sheasamh é os cionn na h-uaimhe i n-a raibh</span>
<lb n="21774"/><span>Daniel agus na seacht gcinn de leónaibh.  Do labhair</span>
<lb n="21775"/><span>Habacuc:—</span></p>
<lb n="21776"/>
<lb n="21777"/><p><span>“A Dhaniel, a sheirbhísigh Dé,” ar seisean, “Eirigh</span>
<lb n="21778"/><span>agus tóg an bia seo atá curtha chughat ag Dia.”</span></p>
<lb n="21779"/>
<lb n="21780"/><p><span>Ansan dubhairt Daniel:  “Níor dheinis dearmhad</span>
<lb n="21781"/><span>díom, a Thighearna Dia!  Ní dheinean tú dearmhad</span>
<lb n="21782"/><span>de'n mhuinntir a thugan grádh dhuit!”</span></p>
<lb n="21783"/>
<lb n="21784"/><p><span>D'eirigh Daniel agus chaith sé an bia.  Ansan do</span>
<lb n="21785"/><span>thóg an t-aingeal Habacuc, agus ar leagadh na súl</span>
<lb n="21786"/><span>do chuir sé 'n-a sheasamh é thiar i Iúdéa 'n-a pháirc</span>
<lb n="21787"/><span>arbhair féin mar a raibh na buanaidhthe ag obair.</span></p>
<lb n="21788"/>
<lb n="21789"/><p><span>Tháinig an rí an seactmhadh lá chun na h-uaimhe</span>
<lb n="21790"/><span>agus é ag gol i ndiaidh Dhaniel; d'fheuch sé isteach</span>
<lb n="21791"/><span>sa n-uaimh.  Chonaic sé Daniel, 'n-a shaoghal agus 'n-a</span>
<lb n="21792"/><span>shláinte, agus na seacht leóin 'n-a thímpal.  Do tharr-</span>
<lb n="21793"/><span>aig sé amach é láithreach, agus d'órduigh sé an mhuinntir</span>
<lb n="21794"/><span>a dhein an toirmeasg go léir do chaitheam isteach chun</span>
<lb n="21795"/><span>na león, agus dhein sé dlighe 'ghá órdú go gcaithfadh</span>
<lb n="21796"/><span>gach aoinne Dia Dhaniel d'adhradh feasta.</span></p>
<lb n="21797"/>
<lb n="21798"/><p><span>CCXCI.</span></p>
<lb n="21799"/>
<lb n="21800"/><p><span>TAIRBHTHE ANA MHÓR.</span></p>
<lb n="21801"/>
<lb n="21802"/><p><span>Nuair a bhí an rí Solomon tar éis bháis do deineadh</span>
<lb n="21803"/><span>rí i n'inead d'á mhac Robóam.  Fear gan puinn tuis-</span>
<lb n="21804"/><span>giona ab eadh Robóam.  D'iarr na daoine air fuas-</span>
<lb n="21805"/><span>gailt éigin do thabhairt dóibh ó'n gcostas mór a bhí</span>
<lb n="21806"/><span>ortha fé réim a athar, Solomon.  Chómhairligh na sean-</span>
<lb n="21807"/><span>óirí dhó labhairt go réidh leis na daoine.  Chómhairligh</span>
<lb n="21808"/><span>na h-uaisle óga dhó a mhalairt sin do dhéanamh; do</span></p>
</div>
<pb n="687"/>
<div><lb n="21809"/><p><span>ghlac sé cómhairle na n-uasal óg.  D'iompuigh san</span>
<lb n="21810"/><span>na daoine 'n-a choinnibh.  D'iompuigh cuid mhór díobh</span>
<lb n="21811"/><span>uaidh ar fad agus do leanadar Ierobóam.  Ansan bhí</span>
<lb n="21812"/><span>dhá rígheacht ann, rígheacht Iúda agus rígheacht Israéil.</span>
<lb n="21813"/><span>Rígheacht Iúda a tugadh ar an méid de sna daoine</span>
<lb n="21814"/><span>do lean dílis do mhac Sholomoin, agus rígheacht Israéil</span>
<lb n="21815"/><span>a tugadh ar an méid díobh a chuaidh le Ierobóam.  Chuir</span>
<lb n="21816"/><span>Ierobóam creideamh nua ar bun i dtreó ná beadh a</span>
<lb n="21817"/><span>dhaoine ag dul go Ierúsalem chun ídhbirtí dhéanamh.</span>
<lb n="21818"/><span>Dhein sé dhá ghamhain óir agus chuir sé suas iad ar</span>
<lb n="21819"/><span>altóraibh, agus mheall sé a dhaoine chun bheith ag adhradh</span>
<lb n="21820"/><span>na ngamhan san agus ag déanamh ídhbirtí chucha.  D'á</span>
<lb n="21821"/><span>dheasgaibh sin, gach aon uair a deintear trácht ar</span>
<lb n="21822"/><span>Ierobóam sa Bhíobla tugtar air, “An fear a chuir</span>
<lb n="21823"/><span>fhiachaint ar Israél an peaca dhéanamh.”</span></p>
<lb n="21824"/>
<lb n="21825"/><p><span>Tar éis bháis do Ierobóam do lean muinntir</span>
<lb n="21826"/><span>rígheachta Israéil ag déanam an pheactha san, agus ag</span>
<lb n="21827"/><span>déanam a lán droch pheacaí nár bh'é, go dtí, fé dheire,</span>
<lb n="21828"/><span>gur bh'é toil Dé an namhaidh do leogaint chucha ó'n</span>
<lb n="21829"/><span>ndomhan toir agus iad go léir do sguabadh soir i</span>
<lb n="21830"/><span>n-aonfheacht, i mbraighdineas, go dtí an dúthaigh</span>
<lb n="21831"/><span>iasachta lastoir.</span></p>
<lb n="21832"/>
<lb n="21833"/><p><span>Ní raibh muinntir rígheachta Iúda chómh h-olc ar fad</span>
<lb n="21834"/><span>le muinntir rígheachta Israéil.  Ach bhíodar olc go</span>
<lb n="21835"/><span>leór.  B'é toil Dé a lán daoine naomhtha do chur chucha,</span>
<lb n="21836"/><span>fáigí, agus rainnt righthe maithe, chun iad do chur ar</span>
<lb n="21837"/><span>a leas nú do chimeád ar a leas.  Ach i n-aindeóin gach</span>
<lb n="21838"/><span>aon deagh chómhairle agus i n-aindeóin gach aon deagh</span>
<lb n="21839"/><span>shampla, bhíodar ag dul i n-olcas, go dtí, fé dheire,</span>
<lb n="21840"/><span>gur bh'é toil Dé leogaint do rí Bhaibilóin, Nabucho-</span>
<lb n="21841"/><span>donosor, teacht agus cathair Ierúsalem do thógaint,</span>
<lb n="21842"/><span>agus an teampul mór do raobadh agus do losgadh,</span>
<lb n="21843"/><span>agus na daoine go léir do thógaint leis soir go</span>
<lb n="21844"/><span>Baibilóin i mbraighdineas.</span></p>
<lb n="21845"/>
<lb n="21846"/><p><span>Ach admhuighid daoine naomhtha gur dhein Dia na</span>
<lb n="21847"/><span>glóire, moladh agus buidheachas leis, tairbhthe ana</span></p>
</div>
<pb n="688"/>
<div><lb n="21848"/><p><span>mhór leis an bpionós san a chuir sé ar na Iúdaígh an</span>
<lb n="21849"/><span>uair sin.  Chuir sé pionós ar na Iúdaígh mar gheall</span>
<lb n="21850"/><span>ar a bpeacaíbh, agus do bhronn sé grásta ana mhór</span>
<lb n="21851"/><span>ar na págánachaibh bochta lastoir nuair a chuir sé</span>
<lb n="21852"/><span>chucha soir na Iúdaígh, na daoine go raibh creideamh</span>
<lb n="21853"/><span>fírinneach na h-aimsire sin acu.  Nuair a bhí na</span>
<lb n="21854"/><span>Iúdaígh ag folag péine an bhraighdinis d'iompuighdar</span>
<lb n="21855"/><span>ar an dTighearna agus dheineadar aithrighe agus</span>
<lb n="21856"/><span>d'eirigh a lán daoine naomhtha ar a measg, daoine</span>
<lb n="21857"/><span>mar Thobias, agus mar Dhaniel, agus mar Ester,</span>
<lb n="21858"/><span>agus mar Mhardochai.  Do ghlac a lán de sna</span>
<lb n="21859"/><span>págánaigh an creideamh fírinneach mar gheall ar dheagh</span>
<lb n="21860"/><span>shampla na ndaoine naomhtha san, agus mar gheall</span>
<lb n="21861"/><span>ar na mírbhúiltíbh móra a dhein Dia tríotha, an</span>
<lb n="21862"/><span>mhírbhúilt úd, cuir i gcás, le n-ar thug sé an triúr</span>
<lb n="21863"/><span>as an bhfuirnéis, gan losgadh, agus an mhírbhúilt le</span>
<lb n="21864"/><span>n-ar thug sé Daniel saor ó sna leónaibh an dá uair.</span></p>
<lb n="21865"/>
<lb n="21866"/><p><span>CCXCII.</span></p>
<lb n="21867"/>
<lb n="21868"/><p><span>SA DÚTHAIGH LASTOIR.</span></p>
<lb n="21869"/>
<lb n="21870"/><p><span>Breis agus seacht gcéad blian roim theacht an</span>
<lb n="21871"/><span>tSlánuightheóra iseadh do rugadh go dtí an domhan</span>
<lb n="21872"/><span>toir i mbraighdineas an chuid de sna Iúdaígh ar a</span>
<lb n="21873"/><span>dtugtí rígheacht Israéil.  Do socaruigheadh iad san</span>
<lb n="21874"/><span>sa dúthaigh lastoir agus d'fhanadar thoir.  Deir cuid</span>
<lb n="21875"/><span>de'n lucht eóluis gur mheasgadar ar na treabhchas-</span>
<lb n="21876"/><span>aíbh lastoir, i dtreó nár fhan aon tuairisg fé leith</span>
<lb n="21877"/><span>ortha féinig.  Tugaid an lucht eóluis sin ortha san,</span>
<lb n="21878"/><span>“na deich treabha do chuaidh ar ceal.”  Deir lucht eóluis</span>
<lb n="21879"/><span>eile nár chuadar ar ceal i n-aon chor; gur mhair-</span>
<lb n="21880"/><span>eadar ameasg na ndaoine a bhí 'n-a dtímpal lastoir</span>
<lb n="21881"/><span>agus gur iomaduighdar go h-iongantach.  Deir</span>
<lb n="21882"/><span>Ióséphus go raibh sliocht na dtreabh san 'n-a gcomhnuidhe</span></p>
</div>
<pb n="689"/>
<div><lb n="21883"/><p><span>le linn a aimsire féin, lastoir de'n Euphrátes, agus</span>
<lb n="21884"/><span>go rabhadar líonmhar thar áireamh.  D'á réir sin níor</span>
<lb n="21885"/><span>chuadar ar ceal ach sa mhéid gur leogadar uatha pé</span>
<lb n="21886"/><span>cuimhneamh beag, nú pé iarsma beag, a bhí acu de'n</span>
<lb n="21887"/><span>chreideamh fhírinneach nuair a rugadh soir iad.  Níor</span>
<lb n="21888"/><span>dheacair do'n méid sin creidimh dul ar ceal uatha,</span>
<lb n="21889"/><span>mar bhí an taithighe ró mhaith acu, thiar sa bhaile, ar an</span>
<lb n="21890"/><span>bpágánacht a mhúin Ierobóam dóibh nuair a chuir sé</span>
<lb n="21891"/><span>suas an dá ghamhain óir úd dóibh le h-adhradh, gamhain</span>
<lb n="21892"/><span>acu i mBetel agus an gamhain eile i dtír Dan.</span>
<lb n="21893"/><span>D'fhanadar thoir agus ghlacadar, go breágh réidh, le</span>
<lb n="21894"/><span>págánacht na muinntire thoir, agus leis na nósaibh</span>
<lb n="21895"/><span>gráinneamhla go léir a bhain leis an bpágánacht san,</span>
<lb n="21896"/><span>nósa bhí ar eólus go maith acu sar ar fhágadar an</span>
<lb n="21897"/><span>áit thiar.  D'á bhrígh sin ní raibh aon chuimhneamh acu ar</span>
<lb n="21898"/><span>theampul mór Dé i Ierúsalem, ná aon chaitheamh 'n-a</span>
<lb n="21899"/><span>dhiaidh acu.  Níor dhein an braighdineas aon tairbhthe</span>
<lb n="21900"/><span>dhóibh féin, chun aithrighe, ná aon tairbhthe do'n mhuinn-</span>
<lb n="21901"/><span>tir a bhí 'n-a dtímpal lastoir, chun iad a thabhairt chun</span>
<lb n="21902"/><span>na fírinne.</span></p>
<lb n="21903"/>
<lb n="21904"/><p><span>Ní mar sin do sna Iúdaígh a bhain le rígheacht Iúda</span>
<lb n="21905"/><span>agus le cathair Ierúsalem.  Bhíodar san go h-olc,</span>
<lb n="21906"/><span>leis, agus go h-ana thugtha chun béasa págánacha do</span>
<lb n="21907"/><span>ghlacadh agus do leanmhaint.  Ach bhí an teampul mór</span>
<lb n="21908"/><span>acu agus bhí a lán daoine naomhtha ar a measg.  Agus</span>
<lb n="21909"/><span>bhíodh a lán daoine naomhtha ag teacht ó chríochaibh</span>
<lb n="21910"/><span>Israéil féin, daoine mar Thobias, chun Dia d'adhradh</span>
<lb n="21911"/><span>mar ba chóir sa teampul mór i gcathair Ierúsalem.</span>
<lb n="21912"/><span>Chimeád san uraim do'n teampul agus do'n chreid-</span>
<lb n="21913"/><span>eamh gan dul i n-éag ar fad i n-aigne na ndaoine.</span>
<lb n="21914"/><span>Bhí aon locht amháin ar an uraim, ámhthach, chómh fada</span>
<lb n="21915"/><span>agus chuaidh an choitchiantacht.  Bhí a ndítheal acu 'á</span>
<lb n="21916"/><span>dhéanamh ar an dá thráigh do thabhairt leó, Dia d'adhradh,</span>
<lb n="21917"/><span>agus na déithe fallsa d'adhradh, i n-aonfheacht.  Bhíodh</span>
<lb n="21918"/><span>na fáigí naomhtha, Ieremias agus daoine mar é, 'ghá</span>
<lb n="21919"/><span>innsint dóibh go h-árd go ndéanfadh Dia leó mar</span></p>
</div>
<pb n="690"/>
<div><lb n="21920"/><p><span>a bhí déanta aige le muinntir rígheachta Israéil.  Ní</span>
<lb n="21921"/><span>raibh aon mhaith 'n-a gcainnt.  Fé dheire do tháinig an</span>
<lb n="21922"/><span>íde.  Tháinig Nabuchodonosor, tímpal sé céad blian</span>
<lb n="21923"/><span>roim theacht Chríost, agus thóg sé cathair Ierúsalem</span>
<lb n="21924"/><span>agus do leag sé a fallaí cosanta, agus dhein sé</span>
<lb n="21925"/><span>fotharach de'n teampul mór.  Do bhailigh sé chuige</span>
<lb n="21926"/><span>na h-árthaí óir agus na h-árthaí airgid, éacht saidh-</span>
<lb n="21927"/><span>bhris agus ollmhathais, agus do rug sé leis soir go</span>
<lb n="21928"/><span>Baibilóin an saidhbhreas go léir agus na daoine go</span>
<lb n="21929"/><span>léir, tímpal deich míle duine.</span></p>
<lb n="21930"/>
<lb n="21931"/><p><span>Chonaic na daoine sin an léirsgrios a deineadh ar</span>
<lb n="21932"/><span>chathair Ierúsalem, agus chonacadar an teampul</span>
<lb n="21933"/><span>mór d'á losgadh agus na h-eachtranaigh iasachta istigh</span>
<lb n="21934"/><span>sa n-áit naomhtha.  Bhí iongna a gcroidhe ortha.  Níor</span>
<lb n="21935"/><span>mheasadar go gceadóchadh Dia choidhche a leithéid.  An-</span>
<lb n="21936"/><span>san thuigeadar an chainnt a bhíodh ag na fáigíbh 'á rádh</span>
<lb n="21937"/><span>leó, .i.  “Cad é an tairbhthe do Dhia na glóire an</span>
<lb n="21938"/><span>teampul an fhaid atá croidhe an duine imthighthe uaidh?”</span>
<lb n="21939"/><span>Nuair a thuigeadar an chainnt sin chromadar ar</span>
<lb n="21940"/><span>aithrighe dhéanamh.  “Sinn féin fé ndeár an t-olc</span>
<lb n="21941"/><span>go léir!” adeiridís.  “Tá an pionós go léir</span>
<lb n="21942"/><span>tuillte againn.”  Chuireadar a dtoil le toil Dé agus</span>
<lb n="21943"/><span>ghlacadar an pionós, agus tímpal caogad blian 'n-a</span>
<lb n="21944"/><span>dhiaidh san do chuir Dia i gcroidhe an rí Curos na</span>
<lb n="21945"/><span>Iúdaígh do chur abhaile agus cathair Ierúsalem do</span>
<lb n="21946"/><span>chur suas airís.</span></p>
<lb n="21947"/>
<lb n="21948"/><p><span>CCXCIII.</span></p>
<lb n="21949"/>
<lb n="21950"/><p><span>AN TEAMPUL 'Á CHUR SUAS.</span></p>
<lb n="21951"/>
<lb n="21952"/><p><span>Dhein Dia, moladh 's buidheachas leis, foidhne ana</span>
<lb n="21953"/><span>fhada le rígheacht Iúda agus le cathair Ierúsalem sar</span>
<lb n="21954"/><span>ar chuir sé Nabuchodonosor anoir chun a dhéanamh</span></p>
</div>
<pb n="691"/>
<div><lb n="21955"/><p><span>leó mar a bhí déanta aige rainnt aimsire roimis sin</span>
<lb n="21956"/><span>le rígheacht Israéil agus le cathair Samaría.  Bhí na</span>
<lb n="21957"/><span>daoine go léir, uasal agus íseal, iompuighthe amach</span>
<lb n="21958"/><span>ar fad ar an uile shaghas droch pheacaí.  Bhíodar chómh</span>
<lb n="21959"/><span>tugtha san d'íodaladhradh go mbíodh íodail bheaga</span>
<lb n="21960"/><span>óir agus airgid ag gach aoinne agus é 'ghá n-adhradh</span>
<lb n="21961"/><span>do réir a thoile féin.  Dhein cuid de sna righthibh, an</span>
<lb n="21962"/><span>chuid bheag díobh a bhí dílis do dhlighe Mhaoise, dheinea-</span>
<lb n="21963"/><span>dar iarrachtaí móra ar dhlighthibh agus ar cheremóintibh</span>
<lb n="21964"/><span>na dlighe do chur d'á gcómhlíonadh sa chathair agus</span>
<lb n="21965"/><span>sa teampul mar a cómhlíontí sa tsean aimsir roimis</span>
<lb n="21966"/><span>sin iad.  Níor chuir an phoibilidheacht aon tsuím 'n-a</span>
<lb n="21967"/><span>saothar.  Do lean an phoibilidheacht ag adhradh na n-íodal</span>
<lb n="21968"/><span>agus ag déanamh na ndroch pheacaí.  Do labhair na</span>
<lb n="21969"/><span>fáigí amach go h-árd, 'ghá innsint go dtiocfadh ar</span>
<lb n="21970"/><span>an bpoibilidheacht san an ídé chéadna a bhí fhios acu</span>
<lb n="21971"/><span>bheith tagaithe ar phobul Shamaría.  Ní raibh aon mhaith</span>
<lb n="21972"/><span>ann.  Fé dheire do tháinig an idhe, mar a h-innseadh.</span>
<lb n="21973"/><span>Do tógadh cathair Ierúsalem agus do leagadh an</span>
<lb n="21974"/><span>teampul mór agus do rugadh na daoine agus an</span>
<lb n="21975"/><span>saidhbhreas go léir soir go Baibilóin.</span></p>
<lb n="21976"/>
<lb n="21977"/><p><span>Deich mbliana agus dachad 'n-a dhiaidh san nú</span>
<lb n="21978"/><span>mar sin, bhí rí thoir i mBaibilóin agus Curos ab</span>
<lb n="21979"/><span>ainm dó.  Do sprioc Dia an rí sin chun na nIúdach</span>
<lb n="21980"/><span>do chur thar n-ais siar chun a dtíre féin agus cathair</span>
<lb n="21981"/><span>Ierúsalem do dhéanamh suas airís agus an teampul</span>
<lb n="21982"/><span>mór do dhéanamh suas airís.  Do dhein Curos reacht</span>
<lb n="21983"/><span>chun na h-oibre sin do chur chun cinn agus sidí an</span>
<lb n="21984"/><span>reacht:—</span></p>
<lb n="21985"/>
<lb n="21986"/><p><span>“Táid rígheachta an domhain go léir tabhartha dhomh-</span>
<lb n="21987"/><span>sa ag an dTighearna, Dia neimhe agus talmhan, agus</span>
<lb n="21988"/><span>tá órduighthe aige dhom tigh a chur suas chuige féin i</span>
<lb n="21989"/><span>gcathair Ierúsalem, cathair atá i Iúdéa.  Aoinne de</span>
<lb n="21990"/><span>dhaoinibh an Dé sin atá anso, a Dhia go raibh leis!</span>
<lb n="21991"/><span>imthigheadh sé suas go Ierúsalem, cathair atá i Iúdéa,</span>
<lb n="21992"/><span>chun an tighe do chur suas chun Tighearna Dia Israéil;</span></p>
</div>
<pb n="692"/>
<div><lb n="21993"/><p><span>siné an Dia atá i Ierúsalem.  Agus tugadh na daoine</span>
<lb n="21994"/><span>go léir, ins gach áit i n-a bhfuilid siad, gach duine</span>
<lb n="21995"/><span>i n' áit féin, gach aon chongnamh chun na h-oibre, le</span>
<lb n="21996"/><span>h-airgead agus le h-ór agus le saidhbhreas.”</span></p>
<lb n="21997"/>
<lb n="21998"/><p><span>Ansan d'eirigh seanóirí Iúda agus Bheniamin, agus</span>
<lb n="21999"/><span>na sagairt agus na Lebhítigh, gach aoinne gur sprioc</span>
<lb n="22000"/><span>Dia é chun dul suas ag déanamh an teampuil go cathair</span>
<lb n="22001"/><span>Ierúsalem.  Agus thug na daoine go léir a bhí 'n-a</span>
<lb n="22002"/><span>dtímpal an uile shaghas conganta dhóibh, árthaí óir</span>
<lb n="22003"/><span>agus árthaí airgid, agus ollmhaitheas, agus beithidhigh,</span>
<lb n="22004"/><span>agus gach sórd maoine.</span></p>
<lb n="22005"/>
<lb n="22006"/><p><span>Ansan do dhein an rí Curos rud eile.  Do thug sé</span>
<lb n="22007"/><span>amach na h-árthaí beannuighthe úd a rug Nabuchodonosor</span>
<lb n="22008"/><span>leis ó Ierúsalem, agus thug sé isteach iad i láimh</span>
<lb n="22009"/><span>Sassabasair, priúnsa na nIúdach, le breith thar</span>
<lb n="22010"/><span>'n-ais siar go Ierúsalem, i dtreó go gcurfí isteach</span>
<lb n="22011"/><span>airís iad sa teampul mór nuair a bheadh sé curtha</span>
<lb n="22012"/><span>suas.  Do cómhairigheadh na h-árthaí sin agus do</span>
<lb n="22013"/><span>fuaradh go raibh ann, deich mbáisíní fichid óir, míle</span>
<lb n="22014"/><span>báisín airgid, naoi sgeana fichid, deich gcinn fhichid</span>
<lb n="22015"/><span>de chupánaibh óir, cheithre chéad a deich de chupánaibh</span>
<lb n="22016"/><span>airgid de shaghas eile, agus míle árthach eile i</span>
<lb n="22017"/><span>dteannta an méid sin.  Chúig mhíle agus cheithre</span>
<lb n="22018"/><span>chéad ar fad ab eadh uimhir na n-árthaí a cómhairigheadh</span>
<lb n="22019"/><span>isteach i láimh an phriúnsa Sassabasar, agus thug sé</span>
<lb n="22020"/><span>leis go dtí Ierúsalem iad.</span></p>
<lb n="22021"/>
<lb n="22022"/><p><span>Ainm Chaldéach ar an bpriúnsa san ab eadh</span>
<lb n="22023"/><span>“Sassabasar.”  Sorobabel ab ainm dó ameasg</span>
<lb n="22024"/><span>a dhaoine féin.  Do tugadh “Sassabasar” air fé mar</span>
<lb n="22025"/><span>a tugadh “Baltassar” ar Dhaniel.  Nuair a bhí an</span>
<lb n="22026"/><span>méid de sna Iúdaígh a bhí ag dul leis bailighthe aige agus</span>
<lb n="22027"/><span>áireamh déanta ortha do fuaradh go raibh breis agus</span>
<lb n="22028"/><span>cheithre dheich a dó de mhíltibh ann ar fad idir uasal</span>
<lb n="22029"/><span>agus íseal, lasmuich de lucht tuarastail.  Bhí breis</span>
<lb n="22030"/><span>agus seacht míle agus trí céad díobh san ann.</span>
<lb n="22031"/></p>
</div>
<pb n="693"/>
<div><lb n="22032"/><p><span>CCXCIV.</span></p>
<lb n="22033"/>
<lb n="22034"/><p><span>AG TEACHT ABHAILE.  </span></p>
<lb n="22035"/>
<lb n="22036"/><p><span>Chítear gur saidhbhirigheadh go mór cuid de sna</span>
<lb n="22037"/><span>Iúdaígh an fhaid a bhíodar sa bhraighdineas i mBaibilóin.</span>
<lb n="22038"/><span>Daoine léigheanta, creideamhnacha ab eadh cuid acu.</span>
<lb n="22039"/><span>Bhíodar go léir, nú an chuid ba mhó acu, ag déanamh</span>
<lb n="22040"/><span>na h-aithrighe.  Do thuigeadar gur mar gheall ar</span>
<lb n="22041"/><span>pheacaíbh an náisiúin do chuir an Tighearna an braigh-</span>
<lb n="22042"/><span>dineas san ortha, agus chromadar ar an bpionós</span>
<lb n="22043"/><span>do ghabháil le n-ais agus ar é dh'fholag mar shásamh</span>
<lb n="22044"/><span>in sna peacaíbh, go mór mór mar shásamh sa n-íodal-</span>
<lb n="22045"/><span>adhradh a bhíodh ar siubhal ag na daoine go léir i</span>
<lb n="22046"/><span>gcathair Ierúsalem agus i dtír Iúda sar ar rugadh</span>
<lb n="22047"/><span>chun siubhail iad.</span></p>
<lb n="22048"/>
<lb n="22049"/><p><span>Chonaic an mhuinntir thoir an aithrighe agus na</span>
<lb n="22050"/><span>tréithe fóghanta do tháinig ó'n aithrighe sin, agus</span>
<lb n="22051"/><span>tháinig uraim ana mhór acu do sna Iúdaígh.  B'é toil</span>
<lb n="22052"/><span>an Tighearna, leis, an rath do chur ar na Iúdaígh</span>
<lb n="22053"/><span>lastoir, mar gheall ar an aithrighe sin agus mar gheall</span>
<lb n="22054"/><span>ar na béasaibh fóghanta do lean an aithrighe sin.  Do</span>
<lb n="22055"/><span>thuig na daoine thoir rainnt de'n nídh sin, leis, agus</span>
<lb n="22056"/><span>i dteannta uraim a bheith acu do sna Iúdaígh bhí lán</span>
<lb n="22057"/><span>a gcroidhe d'eagla acu rómpa.  Chonacadar go</span>
<lb n="22058"/><span>soiléir go raibh Dia cómhachtach ag tabhairt aire dhóibh</span>
<lb n="22059"/><span>agus 'ghá gcosaint ar namhdaibh de shaghas Amain,</span>
<lb n="22060"/><span>agus de shaghas na ndaoine úd a chuir isteach i n-uaimh</span>
<lb n="22061"/><span>na león Daniel dhá uair.</span></p>
<lb n="22062"/>
<lb n="22063"/><p><span>Do tháinig as an aithrighe agus as an uraim agus</span>
<lb n="22064"/><span>as an eagla, agus 'n-a theannta san, as an dtabhairt</span>
<lb n="22065"/><span>suas a bhí ar na Iúdaígh agus as an éirim aigne a bhí</span>
<lb n="22066"/><span>acu, gur shaidhbhirighdar go mór sa n-áit thior bíodh</span>
<lb n="22067"/><span>gur i mbraighdineas a bhíodar ann.  D'á dheasgaibh</span></p>
</div>
<pb n="694"/>
<div><lb n="22068"/><p><span>sin bhí acu, nuair a chuadar chun bóthair, ag dul siar</span>
<lb n="22069"/><span>go Ierúsalem, seacht gcéad trí dheich a sé de chapailibh,</span>
<lb n="22070"/><span>dhá chéad cheithre dheich a cúig de mhiúilibh, cheithre chéad</span>
<lb n="22071"/><span>trí dheich a cúig de chamulaibh, sé mhíle seacht gcéad</span>
<lb n="22072"/><span>agus dhá dheich d'asalaibh.  B'shiniad na beithidhigh iom-</span>
<lb n="22073"/><span>pair, agus is fuiriste a dh'aithint go raibh an méid</span>
<lb n="22074"/><span>sin beithidheach ábalta ar mhórán ollmhathais d'iompar,</span>
<lb n="22075"/><span>i n-éaghmais an méid ollmhathais a bhí ionta féin.</span></p>
<lb n="22076"/>
<lb n="22077"/><p><span>Aoinne fheucfidh ar an mapa chífidh sé an áit 'n-a</span>
<lb n="22078"/><span>bhfuil cathair Bhagdaid anois, ar abhainn Tígris.  Bhí</span>
<lb n="22079"/><span>cathair Bhaibilóin an uair sin, nách mór ar aghaidh na</span>
<lb n="22080"/><span>h-áite sin siar, ar abhainn Euphrátes, ach í bheith</span>
<lb n="22081"/><span>beagán níos sia ódheas 'ná Bagdad.  Chífar, leis, go</span>
<lb n="22082"/><span>bhfuil slighe mhór fhada ó'n áit sin siar, nú iarracht</span>
<lb n="22083"/><span>bheag siar óthuaidh, go dtí cathair Ierúsalem.  Do</span>
<lb n="22084"/><span>ghluais an chualacht Iúdach ó Bhaibilóin agus thugadar</span>
<lb n="22085"/><span>a n-aghaidh siar.</span></p>
<lb n="22086"/>
<lb n="22087"/><p><span>Bhíodar tamal maith ar an slighe ach fé dheire do</span>
<lb n="22088"/><span>shroiseadar an tseana chathair, a gcathair féin, cathair</span>
<lb n="22089"/><span>Ierúsalem, agus isí a bhí go h-aindeis rómpa, for-</span>
<lb n="22090"/><span>mhór na dtighthe ar lár, agus an méid acu ná raibh ar</span>
<lb n="22091"/><span>lár ar fad iad ag tuitim as a chéile, agus gan 'n-a</span>
<lb n="22092"/><span>gcómhnuidhe ann ach rainnt daoine bochta, agus rud</span>
<lb n="22093"/><span>ba dhona 'ná an donas eile go léir, an teampul mór,</span>
<lb n="22094"/><span>an teampul glórmhar a chuir Solomon suas, é 'n-a</span>
<lb n="22095"/><span>chabhlach bhriste, na clocha móra breághtha sgaipithe ar</span>
<lb n="22096"/><span>an dtalamh, agus na beithidhigh ag gabháil isteach 's</span>
<lb n="22097"/><span>amach sa n-áit 'n-a raibh an áit ró naomhtha, an sanc-</span>
<lb n="22098"/><span>tum sanctórum.  Ba mhór an brise croidhe do'n</span>
<lb n="22099"/><span>mhuinntir sin a bhí tagaithe abhaile as an mbraighdineas</span>
<lb n="22100"/><span>an radharc san a dh'fheisgint ansúd rómpa.  Ach</span>
<lb n="22101"/><span>thugadar aghaidh ar an obair.  B'é céad rud a bhí le</span>
<lb n="22102"/><span>déanamh 'ná an teampul mór do chur suas airís.</span>
<lb n="22103"/><span>B'shiné órdú an rí dhóibh.  Chuige sin iseadh chuir sé uaidh</span>
<lb n="22104"/><span>siar abhaile iad.  Chuige sin iseadh thug sé dhóibh na</span>
<lb n="22105"/><span>h-árthaí beannuighthe úd, chun an teampuil do chur</span></p>
</div>
<pb n="695"/>
<div><lb n="22106"/><p><span>suas agus na n-árthaí sin do chur isteach ann mar a</span>
<lb n="22107"/><span>bhíodar cheana, sar ar rug rí eile, Nabuchodonosor,</span>
<lb n="22108"/><span>chun siubhail iad.</span></p>
<lb n="22109"/>
<lb n="22110"/><p><span>Chromadar ar an gcostas do chur le chéile.  Ní</span>
<lb n="22111"/><span>raibh bac ortha ann.  Bhí a lán saidhbhris acu féin agus</span>
<lb n="22112"/><span>ní folamh a leog an rí agus an mhuinntir thoir uatha</span>
<lb n="22113"/><span>iad.</span></p>
<lb n="22114"/>
<lb n="22115"/><p><span>Chuireadar suas altóir agus dhírighdar ar dtúis</span>
<lb n="22116"/><span>ar dhualgaisíbh an chreidimh do chómhlíonadh do réir</span>
<lb n="22117"/><span>dlighe Mhaoise, go mór mór ar na holocauistíbh agus</span>
<lb n="22118"/><span>ar na h-ídhbirtíbh eile do dhéanamh.  Ansan thugadar</span>
<lb n="22119"/><span>airgead do shaoraibh agus do lucht cloch do shnoighe</span>
<lb n="22120"/><span>agus do cheárdaidhthibh eile agus do lucht oibre, agus</span>
<lb n="22121"/><span>chuireadar na crainn cédair 'ghá dtabhairt ó Libanus,</span>
<lb n="22122"/><span>agus chuireadar ar siubhal gach aon ghnó eile do bhain</span>
<lb n="22123"/><span>leis an obair, fé mar a bhí órduighthe ag an rí Curos</span>
<lb n="22124"/><span>dóibh.  Do glanadh an talamh agus do cuireadh síos</span>
<lb n="22125"/><span>na clocha buinn mórthímpal.  Ansan d'eirigh liúireach</span>
<lb n="22126"/><span>uathbhásach ó n-a raibh láithreach.  Ach liúireach mheas-</span>
<lb n="22127"/><span>gaithe ab eadh an liúireach san.  Is amhlaidh a bhí leath</span>
<lb n="22128"/><span>na ndaoine ag brise a gcroidhe ag gol agus an leath</span>
<lb n="22129"/><span>eile ag dul as a meabhair le neart áthais.  Na sean</span>
<lb n="22130"/><span>daoine ag brise a gcroidhe ag gol, mar ba chuimhin</span>
<lb n="22131"/><span>leó go maith an seana theampul glórmhar; agus na</span>
<lb n="22132"/><span>daoine óga, ná feacaidh an seana theampul riamh, ag</span>
<lb n="22133"/><span>cur an anama amach le h-áthas.</span></p>
<lb n="22134"/>
<lb n="22135"/><p><span>CCXCV.</span></p>
<lb n="22136"/>
<lb n="22137"/><p><span>AN OBAIR D'Á COSG.</span></p>
<lb n="22138"/>
<lb n="22139"/><p><span>Do stad an liúireach guil ó sna sean daoine agus</span>
<lb n="22140"/><span>an liúireach áthais ó sna daoine óga agus do ghluais</span>
<lb n="22141"/><span>an obair.  Bhí na ceárdaidhthe ag obair agus bhí an</span></p>
</div>
<pb n="696"/>
<div><lb n="22142"/><p><span>t-adhmad ag teacht ó Libanus agus bhí na fallaí ag</span>
<lb n="22143"/><span>eirighe.</span></p>
<lb n="22144"/>
<lb n="22145"/><p><span>Mar a h-innseadh cheana, ámhthach, nuair a rugadh</span>
<lb n="22146"/><span>soir na Iúdaígh, do cuireadh anoir, chun na tíre a fol-</span>
<lb n="22147"/><span>amhuigheadh do líonadh, rainnt daoine ó'n ndúthaigh thoir.</span>
<lb n="22148"/><span>Nuair a chuir na daoine iasachta san fútha laistiar</span>
<lb n="22149"/><span>bhí an saoghal ag gabháil 'n-a gcoinnibh go h-iongantach;</span>
<lb n="22150"/><span>dubhairt duine eigin leis an rí, lastoir, gur bh'é</span>
<lb n="22151"/><span>cúis go raibh an saoghal ag gabháil 'n-a gcoinnibh ar</span>
<lb n="22152"/><span>an gcuma san 'ná gan aon eólus a bheith acu ar Dhia</span>
<lb n="22153"/><span>na h-áite thiar ná ar na gnóthaíbh creidimh le n-ar</span>
<lb n="22154"/><span>cheart é dh'adhradh.  Ansan d'órduigh an rí cuid de</span>
<lb n="22155"/><span>shagartaibh na ndaoine a bhí thoir i mbraighdineas do</span>
<lb n="22156"/><span>bhreith siar, i dtreó go múinfidís na gnóthaí creidimh</span>
<lb n="22157"/><span>do sna daoinibh iasachta a bhí thiar.  Do deineadh san,</span>
<lb n="22158"/><span>agus d'á deasgaibh sin bhí ídhbirtí an chreidimh Iúdaigh</span>
<lb n="22159"/><span>dh'á ndéanamh, ar chuma éigin.</span></p>
<lb n="22160"/>
<lb n="22161"/><p><span>Bhí na daoine iasachta san, nú a sliocht, leathta</span>
<lb n="22162"/><span>ar fuaid na tíre thiar, agus a lán acu, gan amhras,</span>
<lb n="22163"/><span>'n-a gcómhnuidhe istigh sa chathair.  Chonacadar an obair.</span>
<lb n="22164"/><span>Dubhradar leó féin gur bhaoghalach nách tairbhthe</span>
<lb n="22165"/><span>thiocfadh as an obair sin dóibh féin.  Thuigeadar nár</span>
<lb n="22166"/><span>bh'fhearra dhóibh rud a dhéanfidís 'ná aontú leis na</span>
<lb n="22167"/><span>Iúdaígh a bhí ag déanamh na h-oibre agus ansan go</span>
<lb n="22168"/><span>mb'fhéidir, ar ball, nuair a bheadh an obair déanta</span>
<lb n="22169"/><span>agus an chathair curtha suas, go bhféadfidís bheith ar</span>
<lb n="22170"/><span>aon dul leis na Iúdaígh, agus ná beadh ionta go léir</span>
<lb n="22171"/><span>ac an t-aon phobul amháin.  Thánadar ag triall ar</span>
<lb n="22172"/><span>Shorobabel agus ar na seanóiríbh agus dubhradar</span>
<lb n="22173"/><span>leó mar seo:—</span></p>
<lb n="22174"/>
<lb n="22175"/><p><span>“Leogaidh dúinn-na luighe isteach sa n-obair seo i</span>
<lb n="22176"/><span>n-aonfheacht libh, agus an teampul so do chur suas</span>
<lb n="22177"/><span>i nbhúr dteannta.  An Dia a dh'adhran sibh-se isé a</span>
<lb n="22178"/><span>dh'adhraimíd-ne leis.  Feuch, táimíd ag déanamh ídhbirtí</span>
<lb n="22179"/><span>chuige ó aimsir Asor Haddan, an rí Assuíriánach a</span>
<lb n="22180"/><span>chuir anso anoir sinn ar dtúis.”</span>
<lb n="22181"/></p>
</div>
<pb n="697"/>
<div><lb n="22182"/><p><span>Ach dubhairt Sorobabel agus Iósué agus na sean-</span>
<lb n="22183"/><span>úirí eile, 'ghá bhfreagradh:  “Ní'l aon bhaint agaibh-</span>
<lb n="22184"/><span>se linn-na sa ghnó so.  Is sinn-na féin a chaithfidh</span>
<lb n="22185"/><span>an tigh seo do chur suas chun ár dTighearna Dia,</span>
<lb n="22186"/><span>mar atá órduighthe dhúinn-na ag Curos rí na</span>
<lb n="22187"/><span>bPersach.”</span></p>
<lb n="22188"/>
<lb n="22189"/><p><span>Ansan, ámhthach, nuair nár fhéad an mhuinntir sin</span>
<lb n="22190"/><span>na h-áite bheith ag cabhrú leó sa n-obair chromadar</span>
<lb n="22191"/><span>láithreach ar a mhalairt do dhéanamh.  Chromadar ar</span>
<lb n="22192"/><span>bheith ag cur 'n-a gcoinnibh agus ar bheith ag déanamh</span>
<lb n="22193"/><span>an uile shaghas ceataighe dhóibh chun iad do chosg ar an</span>
<lb n="22194"/><span>obair.</span></p>
<lb n="22195"/>
<lb n="22196"/><p><span>Le h-órdú an rí iseadh do tosnuigheadh an obair,</span>
<lb n="22197"/><span>agus do tuigeadh, dá bhféadfí an rí d'iompáil i</span>
<lb n="22198"/><span>gcoinnibh na h-oibre go gcaithfadh an obair stad.  Do</span>
<lb n="22199"/><span>cromadh ar theachtairíbh a chur soir ag triall ar an</span>
<lb n="22200"/><span>rí chun bheith ag cúlchainnt agus ag tromaidheacht agus</span>
<lb n="22201"/><span>ag lochtú, agus 'ghá innsint roim ré cad iad na h-uilc</span>
<lb n="22202"/><span>agus na h-umáird a thiocfadh, do'n rí agus do'n</span>
<lb n="22203"/><span>rígheacht, as an obair sin, dá gcurtí chun cinn í.  Níor</span>
<lb n="22204"/><span>stadadh an obair láithreach ach dó cuireadh ríghneas</span>
<lb n="22205"/><span>ar gach nídh.  Do cuireadh neamhfhonn ar na ceárdaidh-</span>
<lb n="22206"/><span>thibh a bhí ag snoighe na gcloch.  Do cuireadh neamhfhonn</span>
<lb n="22207"/><span>ar na daoine go raibh an t-adhmad d'á fhághail uatha.</span>
<lb n="22208"/><span>Do cuireadh sgáth ar gach aoinne a bhí ag tabhairt con-</span>
<lb n="22209"/><span>ganta, mar ní fheidir aoinne 'ná go mb'fhéidir go</span>
<lb n="22210"/><span>dtiocfadh fearg an rí ar an té a bheadh ró dhíograis-</span>
<lb n="22211"/><span>each chun na h-oibre chur chun cinn.  Do lean neithe ar</span>
<lb n="22212"/><span>an gcuma san an chuid eile de réim Churois agus i</span>
<lb n="22213"/><span>gcaitheamh na h-aimsire go léir go dtí go dtáinig</span>
<lb n="22214"/><span>Darius i réim.</span></p>
<lb n="22215"/>
<lb n="22216"/><p><span>Bhí aon nídh amháin 'n-a bhun leis an dtromaidheacht</span>
<lb n="22217"/><span>go léir, agus is ar an aon nídh amháin sin a bhí an</span>
<lb n="22218"/><span>chúlchainnt go léir ag oibriú.  Bhí lucht na cúlchainnte</span>
<lb n="22219"/><span>'ghá shíor chur os cómhair aigne an rí, dá gcurtí suas</span>
<lb n="22220"/><span>an chathair sin go dtiocfadh sí chun cómhachta, mar a</span></p>
</div>
<pb n="698"/>
<div><lb n="22221"/><p><span>tháinig sí fadó roimis sin, i n-aimsir Dháibhid agus</span>
<lb n="22222"/><span>Solomoin, agus ansan nár bh'fhéidir do réim aon</span>
<lb n="22223"/><span>rí lastoir dul thar Iórdan siar go deó airís.</span></p>
<lb n="22224"/>
<lb n="22225"/><p><span>CCXCVI.</span></p>
<lb n="22226"/>
<lb n="22227"/><p><span>AN LEITIR AGUS AN FREAGRA.</span></p>
<lb n="22228"/>
<lb n="22229"/><p><span>Bhí lucht na cúlchainnte ag déanamh gach aon díthil</span>
<lb n="22230"/><span>chun cosg do chur le h-obair an teampuil.  Ní raibh ag</span>
<lb n="22231"/><span>teacht leó cosg do chur ar fad leis an obair, ach do</span>
<lb n="22232"/><span>tháinig leó mórán ríghnis do chur le gach aon tsaghas</span>
<lb n="22233"/><span>gnótha d'ár bhain leis an obair.  Ní rabhadar sásta</span>
<lb n="22234"/><span>leis sin.  Ní ríghneas a bhí uatha ach an obair do chosg</span>
<lb n="22235"/><span>amuich 's amach.  Fé dheire do tháinig an chuid ba bhun-</span>
<lb n="22236"/><span>úsaighe acu i dteannta chéile agus shocaruighdar ar</span>
<lb n="22237"/><span>bheart a dhéanamh do chuirfadh, dar leó, fhiachaint ar</span>
<lb n="22238"/><span>na Iúdaígh a bhí tagaithe abhaile as an mbraighdineas</span>
<lb n="22239"/><span>eirighe as an obair d'á dheacaracht leó é.  Shocaruigh-</span>
<lb n="22240"/><span>dar ar leitir do sgrí chun an rí, leitir do chuirfadh</span>
<lb n="22241"/><span>ar a shúilibh dó go soiléir nár bh'é a leas féin ná</span>
<lb n="22242"/><span>leas na rígheachta leogaint do'n obair dul chun cinn.</span></p>
<lb n="22243"/>
<lb n="22244"/><p><span>Sidí an leitir a sgríobhadar:—</span></p>
<lb n="22245"/>
<lb n="22246"/><p><span>“Chun Artaxerxes, an rí.”</span></p>
<lb n="22247"/>
<lb n="22248"/><p><span>“Táid do sheirbhísigh, na fir atá 'n-a gcómhnuidhe ar</span>
<lb n="22249"/><span>an dtaobh so thiar de'n abhainn ag guidhe beatha agus</span>
<lb n="22250"/><span>sláinte dhuit.</span></p>
<lb n="22251"/>
<lb n="22252"/><p><span>Bíodh fhios ag an rí, i dtaobh na nIúdach so atá</span>
<lb n="22253"/><span>tagaithe aníos chughainn-na uaibh-se, go bhfuilid siad</span>
<lb n="22254"/><span>tagaithe go dtí cathair Ierúsalem, cathair mhalluighthe,</span>
<lb n="22255"/><span>cathair cheannairceach, agus go bhfuil daingeana na</span>
<lb n="22256"/><span>catharach san acu 'á dhéanamh suas agus a fallaí briste</span>
<lb n="22257"/><span>acu 'á dheisiú.  Agus anois bíodh 'fhios ag an rí, má</span></p>
</div>
<pb n="699"/>
<div><lb n="22258"/><p><span>curtar suas an chathair sin, agus má deisightear a fallaí,</span>
<lb n="22259"/><span>ná díolfid na daoine sin cíos ná cáin ná dualgas</span>
<lb n="22260"/><span>rí, agus gur b'iad na righthe a bheidh thíos leis sin.</span></p>
<lb n="22261"/>
<lb n="22262"/><p><span>Níor bh'fhéidir linn-na, ámhthach, gan cuimhneamh ar an</span>
<lb n="22263"/><span>salan a dh'itheamair i bpálás an rí, agus do ghoill</span>
<lb n="22264"/><span>sé orainn an eugcoir a dh'fheisgint 'á dhéanamh ar an</span>
<lb n="22265"/><span>rí, agus shocaruighmair ar sgéala do chur ag triall</span>
<lb n="22266"/><span>ar an rí agus an droch obair seo atá ar siubhal a</span>
<lb n="22267"/><span>thaisbeáint dó.</span></p>
<lb n="22268"/>
<lb n="22269"/><p><span>Má deintear cuardach i leabhraibh an tseanachais</span>
<lb n="22270"/><span>gheóbhfar sgríobhtha in sna cúntaisíbh, gur chathair cheann-</span>
<lb n="22271"/><span>airceach an chathair sin riamh, cathair a bhíodh ag déanamh</span>
<lb n="22272"/><span>díobhála do righthibh agus do thíorthaibh, agus go</span>
<lb n="22273"/><span>n-eirigheadh cogaí fuilteacha innti, go dtí fé dheire</span>
<lb n="22274"/><span>gur caitheadh í dhísgiú ar fad mar gheall ar a droch</span>
<lb n="22275"/><span>ghníomharthaibh féinig.</span></p>
<lb n="22276"/>
<lb n="22277"/><p><span>Táimíd 'ghá dheimhniú do'n rí, má curtar suas an</span>
<lb n="22278"/><span>chathair agus má deisightear a daingineacha, ná fanfidh</span>
<lb n="22279"/><span>aon tsealbhas agat-sa ar an dtaobh so thiar de'n</span>
<lb n="22280"/><span>abhainn.”</span></p>
<lb n="22281"/>
<lb n="22282"/><p><span>Do chuir an rí, an freagra so ag triall ar an</span>
<lb n="22283"/><span>muinntir a sgríbh an leitir sin:—</span></p>
<lb n="22284"/>
<lb n="22285"/><p><span>“Sláinte dhaoibh agus síothcháin.  Do léigheadh os</span>
<lb n="22286"/><span>ár gcómhair an gearán so a chuireabhair chughainn, agus</span>
<lb n="22287"/><span>thugas órdú uaim, agus do deineadh an cuardach in</span>
<lb n="22288"/><span>sna sgríbhinníbh.  Tá fághalta amach, de thoradh an chuar-</span>
<lb n="22289"/><span>daigh sin, go mbíodh an chathair sin sa tsean aimsir</span>
<lb n="22290"/><span>ag eirighe i gcoinnibh righthe, agus go raibh sí stuacach,</span>
<lb n="22291"/><span>ceannairceach, agus tugtha do chogaíbh, agus go raibh</span>
<lb n="22292"/><span>righthe cómhachtacha i Ierúsalem agus, go raibh forlámhas</span>
<lb n="22293"/><span>acu ar an dtír go léir lastall de'n abhainn agus go</span>
<lb n="22294"/><span>mbíodh cíos agus dualgas rí d'á ndíol leó.  Anois</span>
<lb n="22295"/><span>d'á bhrigh sin éistidh leis an mbreith.  Coisgidh na fir</span>
<lb n="22296"/><span>sin ar an obair atá acu 'á dhéanamh, agus ná curtar</span>
<lb n="22297"/><span>suas an chathair sin gan tuille órduighthe uaim-se.</span>
<lb n="22298"/><span>Ná bídhidh ríghin ag cur na reachta so i bhfeidhm, le</span></p>
</div>
<pb n="700"/>
<div><lb n="22299"/><p><span>h-eagla, i ndiaidh ar ndiaidh, go méadóchadh an t-olc</span>
<lb n="22300"/><span>agus go mbeadh dhíobháil déanta do righthibh.”</span></p>
<lb n="22301"/>
<lb n="22302"/><p><span>Chómh luath agus a fuair na Samaratánaigh agus</span>
<lb n="22303"/><span>an chuid eile de lucht na cúlchainnte an leitir sin</span>
<lb n="22304"/><span>siúd suas iad chun na catharach, chun na h-áite i n-a raibh</span>
<lb n="22305"/><span>na Iúdaígh ag obair fé stiúrú Soróbabel.  Do léigh-</span>
<lb n="22306"/><span>eadar leitir an rí do Shoróbabel agus do sna Iúdaígh</span>
<lb n="22307"/><span>eile.  Do b'éigean eirighe as an obair.  Do stad gach</span>
<lb n="22308"/><span>aon rud.  Do fágadh ansúd na clocha leath-shnoighte,</span>
<lb n="22309"/><span>na fallaí, cuid acu cúpla troigh ó'n mbun ar aoirde,</span>
<lb n="22310"/><span>an obair adhmaid leath-dhéanta, a lán neithe tosnuighthe</span>
<lb n="22311"/><span>agus gan aon rud críochnuighthe, agus d'imthigh na</span>
<lb n="22312"/><span>ceárdaidhthe agus an lucht oibre abhaile, gach aoinne</span>
<lb n="22313"/><span>chun a thighe féin nú chun gnótha éigin eile.  D'fhan gnó</span>
<lb n="22314"/><span>an teampuil mhóir ar an ndul ar ar fágadh an uair</span>
<lb n="22315"/><span>sin é, go dtí an tarna bliain de réim Dharius rí na</span>
<lb n="22316"/><span>bPersach.</span></p>
<lb n="22317"/>
<lb n="22318"/><p><span>Na Samaratánaigh, an dríodar díobh a fágadh chun</span>
<lb n="22319"/><span>an tailimh do shaothrú, agus na daoine iasachta do</span>
<lb n="22320"/><span>tháinig ann ó'n ndúthaigh thoir, agus pé díosgar sluagh</span>
<lb n="22321"/><span>eile a bhí taghaithe isteach ar a measg, isiad fé ndeár</span>
<lb n="22322"/><span>an stad san do chur le h-obair an teampuil.</span></p>
<lb n="22323"/>
<lb n="22324"/><p><span>CCXCVII.</span></p>
<lb n="22325"/>
<lb n="22326"/><p><span>DARIUS I GCÓMHACHT.</span></p>
<lb n="22327"/>
<lb n="22328"/><p><span>D'imthigh rainnt aimsire agus gan aon obair ar</span>
<lb n="22329"/><span>siubhal.  Ansan tháinig Darius rí na bPersach i gcómh-</span>
<lb n="22330"/><span>acht.  Bhí fáig mór i Ierúsalem an uair sin.  B'é toil</span>
<lb n="22331"/><span>Dé an fáig sin do spriocadh chun labhartha.  Do labhair</span>
<lb n="22332"/><span>sé leis na Iúdaígh a bhí i Iúdéa agus i Ierúsalem agus</span>
<lb n="22333"/><span>dubhairt sé leó, i n-ainm Dé tosnú airís ar an obair</span>
<lb n="22334"/><span>a dhéanamh.  D'eirigh Soróbabel mac Salatiel agus</span></p>
</div>
<pb n="701"/>
<div><lb n="22335"/><p><span>Iósue mac Iesedec agus chromadar ar an obair a</span>
<lb n="22336"/><span>dhéanamh, go h-áirithe obair an teampuil.  Bhí a lán</span>
<lb n="22337"/><span>de sna fáigíbh ag obair 'n-a dteannta.  Tátanai ab</span>
<lb n="22338"/><span>ainm do riaghaltóir na tíre ó Iórdan siar, i n'fhear</span>
<lb n="22339"/><span>inid fé'n rí.  Tháinig an fear san agus a lucht cómhairle</span>
<lb n="22340"/><span>ag triall ar na daoine a bhí ag déanamh na h-oibre</span>
<lb n="22341"/><span>agus d'fhiafraigh sé dhíobh cad é an t-úghdarás a bhí</span>
<lb n="22342"/><span>acu chun na h-oibre sin do dhéanamh, nú cé chómhairligh</span>
<lb n="22343"/><span>dóibh an obair a dhéanamh.  Tháinig Soróbabel chucha,</span>
<lb n="22344"/><span>agus seanóirí na nIúdach, agus dubhradar:—</span></p>
<lb n="22345"/>
<lb n="22346"/><p><span>“Sinn-na do chómhairligh do sna daoinibh seo an</span>
<lb n="22347"/><span>obair seo do dhéanamh.  Do fuaramair órdú ó'n rí</span>
<lb n="22348"/><span>Curos chun na h-oibre dhéanamh, agus ní foláir dúinn</span>
<lb n="22349"/><span>an t-órdú san do chómhlíonadh.  Curtar anois sgéala</span>
<lb n="22350"/><span>soir chun an rí agus fágtar fé'n rí cé 'cu do leanfar</span>
<lb n="22351"/><span>de'n obair nú ná leanfar.”</span></p>
<lb n="22352"/>
<lb n="22353"/><p><span>Do socaruigheadh air sin.  Sidí an leitir a chuir</span>
<lb n="22354"/><span>Tátanai agus a lucht cómhairle ag triall ar an rí:—</span></p>
<lb n="22355"/>
<lb n="22356"/><p><span>“Chun an rí Darius, iomad síothchána.  Bíodh 'fhios</span>
<lb n="22357"/><span>ag an rí gur chuadhmair go dtí tír Iúdéa, go dtí tigh</span>
<lb n="22358"/><span>an Dé Mhóir, an tigh atá ag na Iúdaígh 'á chur suas.</span>
<lb n="22359"/><span>Tá an obair 'á dhéanamh le dúthracht agus tá sí ag</span>
<lb n="22360"/><span>dul chun cinn go tiugh.  Do labhramair leis na</span>
<lb n="22361"/><span>seanóiríbh agus d'fhiafruighmair díobh mar seo:—</span>
<lb n="22362"/><span>‘Cé thug úghdarás daoibh-se chun an tighe sin do</span>
<lb n="22363"/><span>dhéanamh agus chun na bhfallaí sin do dheisiú?’  Do</span>
<lb n="22364"/><span>sgríobhmair síos a n-ainmneacha le cur chughat-sa.</span>
<lb n="22365"/><span>Ach dubhradar linn mar seo:—</span></p>
<lb n="22366"/>
<lb n="22367"/><p><span>‘Seirbhíseacha do Dhia neimhe agus talmhan iseadh</span>
<lb n="22368"/><span>sinn-na agus tá teampul againn 'á chur suas, teampul</span>
<lb n="22369"/><span>a deineadh mórán blianta ó shin, teampul a chuir</span>
<lb n="22370"/><span>rí mór a bhí ar Israél suas.  Ach do chuir ár sínsear</span>
<lb n="22371"/><span>fearg ar Dhia neimhe agus do thug Dia neimhe isteach</span>
<lb n="22372"/><span>iad i láimh Nabuchodonosoir, rí Bhaibilóin, agus do</span>
<lb n="22373"/><span>leag an rí sin an teampul so, agus do rug sé</span>
<lb n="22374"/><span>na daoine leis go dtí Baibilóin.  Ach sa chéad</span></p>
</div>
<pb n="702"/>
<div><lb n="22375"/><p><span>bhlian do Churos 'n-a rí ar Bhaibilóin do dhein sé</span>
<lb n="22376"/><span>reacht 'ghá órdú go gcurfí suas an tigh seo.  D'á</span>
<lb n="22377"/><span>éaghmuis sin do thug an rí Curos amach na h-árthaí óir</span>
<lb n="22378"/><span>agus airgid a rug Nabuchodonosor leis a' teampul</span>
<lb n="22379"/><span>Dé agus d'órduigh sé iad do chur isteach airís sa</span>
<lb n="22380"/><span>teampul so nuair bheadh an teampul so curtha suas.</span>
<lb n="22381"/><span>Do thug sé na h-árthaí sin do Shassabasar, 'sé sin, do</span>
<lb n="22382"/><span>Shoróbabel, agus dhein sé riaghaltóir de, agus</span>
<lb n="22383"/><span>d'órduigh sé dhó an teampul do chur suas.  Do tos-</span>
<lb n="22384"/><span>nuigheadh obair an teampuil an uair sin agus ní'l</span>
<lb n="22385"/><span>an obair críochnuighthe fós.  Anois, d'á bhrígh sin, má</span>
<lb n="22386"/><span>'sé toil an rí é, cuarduighthear leabhair an rí i</span>
<lb n="22387"/><span>mBaibilóin feuchaint an bhfuil an reacht san a dhein</span>
<lb n="22388"/><span>an rí Curos le fághail ar a measg, agus ansan dein-</span>
<lb n="22389"/><span>eadh an rí a thoil féin i dtaobh na h-oibre seo.’”</span></p>
<lb n="22390"/>
<lb n="22391"/><p><span>Do cuireadh an leitir sin ag triall ar an rí Darius.</span>
<lb n="22392"/><span>Do deineadh an cuardach, agus do fuaradh an reacht</span>
<lb n="22393"/><span>agus cúntas cruinn ar gach nídh d'ár dhein Curos</span>
<lb n="22394"/><span>nuair a bhí sé ag cur na nIúdach siar chun a dtíre</span>
<lb n="22395"/><span>féin agus ag tabhairt na n-árthaí óir dóibh, agus ag</span>
<lb n="22396"/><span>tabhairt an uile shaghas conganta uaidh féin dóibh,</span>
<lb n="22397"/><span>agus 'ghá chómhairliú do sna daoine a bhí 'n-a dtímpal</span>
<lb n="22398"/><span>lastoir an uile shaghas conganta thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="22399"/>
<lb n="22400"/><p><span>Díreach mar a sprioc Dia aigne Churois chun na</span>
<lb n="22401"/><span>nIúdach do chur siar abhaile agus na h-árthaí óir agus</span>
<lb n="22402"/><span>airgid a thabhairt dóibh, agus an congnamh chun an</span>
<lb n="22403"/><span>teampuil do chur suas, do sprioc sé aigne Dhariuis</span>
<lb n="22404"/><span>chun gach nídh d'ár bheartuigh Curos do chur chun cinn</span>
<lb n="22405"/><span>díreach mar a bheartuigh Curos é.</span>
<lb n="22406"/></p>
</div>
<pb n="703"/>
<div><lb n="22407"/><p><span>CCXCVIII.</span></p>
<lb n="22408"/>
<lb n="22409"/><p><span>CÚNTAS SGRÍOBHTHA.</span></p>
<lb n="22410"/>
<lb n="22411"/><p><span>Do chomáin Tátanai agus an chómhairle an leitir sois</span>
<lb n="22412"/><span>ag triall ar an rí, ar Dharius rí na bhPersach.  Do</span>
<lb n="22413"/><span>léigh an rí an leitir.  Chuir sé láithreach lucht cuardaigh</span>
<lb n="22414"/><span>ag feuchaint isteach in sna leabhraibh ag lorg an cún-</span>
<lb n="22415"/><span>tais ba cheart a bheith ionta do réir na cainnte a bhí</span>
<lb n="22416"/><span>sa leitir.  Níor bh'fhada go bhfuaradar an cúntas</span>
<lb n="22417"/><span>agus gach aon rud ainmnighthe ann, tríd síos, díreach</span>
<lb n="22418"/><span>mar a bhí ráidhte sa leitir.</span></p>
<lb n="22419"/>
<lb n="22420"/><p><span>Bhí an cúntas sgríobhtha ar an gcuma so:—</span></p>
<lb n="22421"/>
<lb n="22422"/><p><span>“Sa chéad bhliain do Churos 'n-a rí do reachtuigh</span>
<lb n="22423"/><span>Curos an rí nár bh'fholáir tigh Dé atá i Ierúsalem do</span>
<lb n="22424"/><span>dhéanamh suas sa n-áit 'n-a bhféadfí ídhbirtí dhéanamh,</span>
<lb n="22425"/><span>agus nár bh'fholáir na buinn a bheith láidir a ndóithin</span>
<lb n="22426"/><span>agus bunúsach a ndóithin chun foirgnimh a dh'fholag</span>
<lb n="22427"/><span>a bheadh trí fichid cúbat ar aoirde agus trí fichid</span>
<lb n="22428"/><span>cúbat ar leithead; go gcaithfí trí cuarda de</span>
<lb n="22429"/><span>chlochaibh gan snoighe a bheith in sna bunaibh sin, agus</span>
<lb n="22430"/><span>cuarda d'adhmad nua ar an gcuma gcéadna, agus an</span>
<lb n="22431"/><span>costas do theacht amach a' tigh an rí.  Agus go gcaithfí</span>
<lb n="22432"/><span>na h-árthaí óir agus airgid a thug Nabuchodonosor</span>
<lb n="22433"/><span>leis go dtí Bhaibilóin, do bhreith thar n-ais siar agus</span>
<lb n="22434"/><span>iad do chur isteach airís 'n-a n-áit féinig i dteampul</span>
<lb n="22435"/><span>Dé.”</span></p>
<lb n="22436"/>
<lb n="22437"/><p><span>Nuair a chonaic Darius an reacht san a dhein an</span>
<lb n="22438"/><span>rí Curos do sgríbh sé féin leitir ag triall ar</span>
<lb n="22439"/><span>Thátanai agus ar an gcomhairle 'ghá innsint dóibh gur</span>
<lb n="22440"/><span>fuaradh reacht Churois agus 'ghá rádh leó mar seo:—</span></p>
<lb n="22441"/>
<lb n="22442"/><p><span>“Anois d'á brígh sin, a Thátanai, a riaghaltóir na</span>
<lb n="22443"/><span>tíre sin atá laistiar de'n abhainn, imthigh féin agus</span>
<lb n="22444"/><span>do lucht cómhairle abhfad ó sna daoine sin agus</span></p>
</div>
<pb n="704"/>
<div><lb n="22445"/><p><span>leogaidh do riaghaltóir na nIúdach agus do shean-</span>
<lb n="22446"/><span>óiríbh na nIúdach an teampul san do chur suas i n-áit</span>
<lb n="22447"/><span>féin, i n-onóir do Dhia.  Tá órdú tabhartha agam-sa</span>
<lb n="22448"/><span>dhóibh i dtaobh conus a dhéanfid siad an obair, agus</span>
<lb n="22449"/><span>go gcaithfidh an costas teacht a' ciste an rí.  Tugaidh</span>
<lb n="22450"/><span>do sna fearaibh sin costas na h-oibre sin as an</span>
<lb n="22451"/><span>gcáin a díoltar leis an rí ó'n dtír atá laistiar de'n</span>
<lb n="22452"/><span>abhainn, agus tugtar dóibh é go cruinn le h-eagla</span>
<lb n="22453"/><span>go gcaithfí stad de'n obair.  Tugtar dóibh, leis,</span>
<lb n="22454"/><span>gamhna agus uain, agus gach nídh eile a bheidh riachtanach</span>
<lb n="22455"/><span>dóibh i dtreó go mbeidh ar a gcumas ídhbirtí d'ofráil</span>
<lb n="22456"/><span>chun Dé neimhe, do réir mar is gnáth le sagartaibh</span>
<lb n="22457"/><span>Ierúsalem.  Agus bídís ag déanamh na n-ídhbirtí chun</span>
<lb n="22458"/><span>Dé neimhe agus ag guidhe ar son an rí agus ar son</span>
<lb n="22459"/><span>a chlainne, 'ghá iarraidh go dtabharfí sláinte dhóibh.”</span></p>
<lb n="22460"/>
<lb n="22461"/><p><span>“Agus tá órdú tabhartha agam-sa: má dheinean</span>
<lb n="22462"/><span>aoinne atharú sa reacht so, sail do bhaint amach a'</span>
<lb n="22463"/><span>tigh an duine sin agus é féin do thárnáil ar an sail</span>
<lb n="22464"/><span>sin, agus a thigh do chur sa chiste phoibilidhe.  Agus an</span>
<lb n="22465"/><span>Dia do chuir a ainm féin ag cómhnuidhe sa n-áit, go</span>
<lb n="22466"/><span>ndeinidh sé íde ar gach pobul agus ar gach rígheacht</span>
<lb n="22467"/><span>a shínfidh lámh chun aon chosg ná aon dochar a dhéanamh</span>
<lb n="22468"/><span>do thigh Dé atá i Ierúsalem.”</span></p>
<lb n="22469"/>
<lb n="22470"/><p><span>“Mise Darius agus do dheineas an reacht so, agus</span>
<lb n="22471"/><span>cuirfad fhiachaint ar dhaoine beart a dhéanamh d'á</span>
<lb n="22472"/><span>réir.”</span></p>
<lb n="22473"/>
<lb n="22474"/><p><span>Do shocaruigh san an gnó go léir.  Do stad lucht</span>
<lb n="22475"/><span>na cúlchainnte.  Bhí lán a chroidhe de sgannra ar an</span>
<lb n="22476"/><span>uile dhuine acu aon fhocal do labhairt i gcoinnibh na</span>
<lb n="22477"/><span>h-oibre le h-eagla gur bh'as a thigh féin a bainfí an</span>
<lb n="22478"/><span>tsail úd, agus gur bh'é féin a tárnálfí uirthi.  Do</span>
<lb n="22479"/><span>ghluais an obair, chuaidh gach aon rud chun cinn.  Do</span>
<lb n="22480"/><span>díoladh costas na h-oibre as airgead an rí.  Bhí na</span>
<lb n="22481"/><span>Iúdaígh gan aon bheann ar Thátanai, mar bhí riaghal-</span>
<lb n="22482"/><span>tóir fé leith ortha féin.  Ach do thug Tátanai agus</span>
<lb n="22483"/><span>a chómhairle an costas dóibh go macánta.</span>
<lb n="22484"/></p>
</div>
<pb n="705"/>
<div><lb n="22485"/><p><span>Sá mhí ar a dtugtí Adar, sa sémhadh bliain de réim</span>
<lb n="22486"/><span>Dhariuis, iseadh do chríochnuighdar an teampul.  Do</span>
<lb n="22487"/><span>chríochnuighdar an obair go maith agus bhí an teampul</span>
<lb n="22488"/><span>go h-áluinn nuair a bhí sé críochnuighthe acu.  Ba ró</span>
<lb n="22489"/><span>mhian leó féin é bheith go h-áluinn, i n-onóir do Dhia,</span>
<lb n="22490"/><span>agus ó bhí an rí chómh fial ba ro mhian leó an teampul</span>
<lb n="22491"/><span>a bheith i dtreó nár bhaoghal go bhfaighfí aon locht air.</span></p>
<lb n="22492"/>
<lb n="22493"/><p><span>CCXCIX.</span></p>
<lb n="22494"/>
<lb n="22495"/><p><span>ESDRAS.</span></p>
<lb n="22496"/>
<lb n="22497"/><p><span>Tímpal chúig céad a dó dhéag de bhlianaibh roim</span>
<lb n="22498"/><span>theacht an tSlánuightheóra iseadh do críochnuigheadh</span>
<lb n="22499"/><span>an teampul i gcathair Ierúsalem, tar éis na nIúdach</span>
<lb n="22500"/><span>do theacht abhaile as an mbraighdineas.  Nuair a bhí</span>
<lb n="22501"/><span>an teampul críochnuighthe acu d'fheuchadar isteach i</span>
<lb n="22502"/><span>leabhar na dlighe, leabhar Mhaoise, agus do cheileabh-</span>
<lb n="22503"/><span>radar an cháisg do réir mar a bhí an ceileabhradh</span>
<lb n="22504"/><span>san órduighthe sa leabhar.  Dheineadar gach nídh go</span>
<lb n="22505"/><span>cruinn do réir na bhfocal a bhí sa leabhar, agus bhí</span>
<lb n="22506"/><span>áthas mór ortha go léir agus iad ag breith bhuidhea-</span>
<lb n="22507"/><span>chais ó chroidhe le Dia mar gheall ar iad a thabhairt</span>
<lb n="22508"/><span>abhaile airís go dtí cathair Ierúsalem, agus croidhe</span>
<lb n="22509"/><span>rí na bPersach d'iompáil i bhfabhar dóibh i dtreó gur</span>
<lb n="22510"/><span>thug sé an congnamh go léir dóibh chun na h-oibre</span>
<lb n="22511"/><span>dhéanamh agus gur chosain sé chómh maith iad ar na</span>
<lb n="22512"/><span>namhadaibh a bhí ag cur 'n-a gcoinnibh chómh malluighthe.</span></p>
<lb n="22513"/>
<lb n="22514"/><p><span>Tímpal dhá chéad agus a dó dhéag de bhlianaibh</span>
<lb n="22515"/><span>roimis sin iseadh bhí an rí d'ár bh'ainm Esecias i</span>
<lb n="22516"/><span>réim sa chathair chéadna san Ierúsalem.  Roimis an</span>
<lb n="22517"/><span>mbraighdineas ab eadh é sin.  Rí fóghanta, diadha, ab</span>
<lb n="22518"/><span>eadh Esecias.  Chonaic sé na droch ghníomhartha a bhí</span>
<lb n="22519"/><span>ar siubhal ameasg na nIúdach go léir, ní h-amháin</span></p>
</div>
<pb n="706"/>
<div><lb n="22520"/><p><span>ameasg na Samaratánach ach ameasg muinntire Iúda</span>
<lb n="22521"/><span>chómh maith.  Ag feuchaint siar dó tríd an seanachas</span>
<lb n="22522"/><span>chonaic sé nár ceileabhradh an cháisg i gceart ná ar</span>
<lb n="22523"/><span>aon tslacht ó aimsir Sholomoin.  Dhein sé féin iarracht</span>
<lb n="22524"/><span>ar an gceileabhradh do dhéanamh mar ba cheart.  Thug</span>
<lb n="22525"/><span>sé iarracht ar na daoine go léir do chruinniú go dtí</span>
<lb n="22526"/><span>Ierúsalem, i dtreó go ndéanfí an ceileabhradh díreach</span>
<lb n="22527"/><span>mar a deineadh é i n-aimsir Sholomoin.  Chomáin sé</span>
<lb n="22528"/><span>teachtairí agus leitreacha mórthímpal chun na dtreabh</span>
<lb n="22529"/><span>go léir 'ghá iarraid ortha teacht go dtí Ierúsalem agus</span>
<lb n="22530"/><span>an cháisg do cheileabhradh do réir dlighe Mhaoise.  Is</span>
<lb n="22531"/><span>amhlaidh a bhí na Samaratánaigh go léir ag stealla-</span>
<lb n="22532"/><span>mhagadh fé sna teachtairíbh agus fé sna leitireachaibh</span>
<lb n="22533"/><span>agus fé'n rí.  Ach mar sin féin tháinig rainnt acu.</span>
<lb n="22534"/><span>Do chruinnigh a lán ó thír Iúda agus tháinig rainnt</span>
<lb n="22535"/><span>bheag ó thír Israéil.  Do ceileabhradh an cháisg an uair</span>
<lb n="22536"/><span>sin chómh maith agus d'fhéad an rí a chur fhiachaint ar</span>
<lb n="22537"/><span>na daoine a tháinig an obair a dhéanamh.  Bhí tabhairt</span>
<lb n="22538"/><span>amach mór sa cheileabhradh agus bhí áthas mór ar gach</span>
<lb n="22539"/><span>aoinne a bhí 'ghá dhéanamh.  Deiridís le n-a chéile go</span>
<lb n="22540"/><span>raibh aimsir Sholomoin airís acu.  Nuair a bhí an saothar</span>
<lb n="22541"/><span>agus an tabhairt amach go léir críochnuighthe, ámhthach,</span>
<lb n="22542"/><span>ba léir ná raibh aon ghus cheart sa n-obair.  Ní raibh</span>
<lb n="22543"/><span>croidhe na ndaoine sa ghnó.  Chuaidh an tabhairt amach</span>
<lb n="22544"/><span>as a gcuimhne go luath, agus do leanadar go léir</span>
<lb n="22545"/><span>ar adhradh na n-íodal agus ar gach aon gráinneamh-</span>
<lb n="22546"/><span>lacht eile ar a raibh taithighe mhaith acu, go dtí fé dheire</span>
<lb n="22547"/><span>gur tháinig Nabuchodonosor agus gur sguab sé chun</span>
<lb n="22548"/><span>siubhail i dteannta chéile iad.</span></p>
<lb n="22549"/>
<lb n="22550"/><p><span>An fhaid a bhíodar lastoir sa bhraighdineas do</span>
<lb n="22551"/><span>thuigeadar iad féin.  Tháinig ana ghráin acu ar an</span>
<lb n="22552"/><span>íodaladhradh agus ar na droch bheartaibh eile úd a</span>
<lb n="22553"/><span>thug an mífhoirtiún go léir ortha.  Do tugadh le</span>
<lb n="22554"/><span>tuisgint do gach sliocht, fé mar a tháinig, lastoir,</span>
<lb n="22555"/><span>cad fé ndeár an mífhoirtiún.  Tháinig as san gur</span>
<lb n="22556"/><span>ghlac gach sliocht, fé mar a tháinig, fuath do chúis an</span></p>
</div>
<pb n="707"/>
<div><lb n="22557"/><p><span>mhífhoirtiúin, i dtreó go raibh an tsliocht a tháinig</span>
<lb n="22558"/><span>abhaile, geall le bheith ó bhaoghal tuitim in sna droch</span>
<lb n="22559"/><span>bheartaibh úd a thug an mífhoirtiún ar a sínsear.</span></p>
<lb n="22560"/>
<lb n="22561"/><p><span>Mar gheall air sin do ceileabhradh an cháisg</span>
<lb n="22562"/><span>go maith agus go solmanta agus do leanadh 'ghá</span>
<lb n="22563"/><span>cheileabhradh go diadha ó bhliain go bliain, 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="22564"/><span>san.</span></p>
<lb n="22565"/>
<lb n="22566"/><p><span>Tar éis an cheileabhradh san a deineadh nuair a</span>
<lb n="22567"/><span>críochnuigheadh an teampul, iseadh tháinig Esdras</span>
<lb n="22568"/><span>anoir ó Bhaibilóin go dtí Ierúsalem.  Duine léigh-</span>
<lb n="22569"/><span>eanta ab eadh é, agus duine naomhtha ab eadh é.  Do</span>
<lb n="22570"/><span>thuig an rí a bhí ar Bhaibilóin cad é an saghas duine</span>
<lb n="22571"/><span>Esdras, agus thug sé úghdarás mór dó agus mórán</span>
<lb n="22572"/><span>saidhbhris, ór agus airgead agus ollmhaitheas, chun</span>
<lb n="22573"/><span>gnó Dé do chur ar aghaidh, agus do chimeád d'á dhéanamh</span>
<lb n="22574"/><span>sa cheart, i gcathair Ierúsalem nuair a thiocfadh sé</span>
<lb n="22575"/><span>ann.</span></p>
<lb n="22576"/>
<lb n="22577"/><p><span>Tháinig sé ann agus bhí a dhóithin mór le déanamh aige</span>
<lb n="22578"/><span>a d'iarraidh na nIúdach a chimeád ó chómhluadar, go</span>
<lb n="22579"/><span>mór mór ó cheangalaibh pósta, leis na h-aicmeachaibh</span>
<lb n="22580"/><span>daoine a bhí 'n-a dtímpal.  Ach do dhein sé an gnó</span>
<lb n="22581"/><span>san maith go leór, agus do cimeádadh an creideamh</span>
<lb n="22582"/><span>glan go leór ar feadh rainnt aimsire.</span></p>
<lb n="22583"/>
<lb n="22584"/><p><span>CCC.</span></p>
<lb n="22585"/>
<lb n="22586"/><p><span>PILIB.</span></p>
<lb n="22587"/>
<lb n="22588"/><p><span>Do críochnuigheadh an teampul mór i gcathair</span>
<lb n="22589"/><span>Ierúsaleim, mar a h-innseadh, agus bhí na Iúdaígh</span>
<lb n="22590"/><span>a tháinig abhaile as an mbraighdineas ana dhílis do'n</span>
<lb n="22591"/><span>chreideamh agus ana dhíograiseach i ndéanamh gach gnótha</span>
<lb n="22592"/><span>diadha do réir mar a bhí órduighthe i ndlighe Mhaoise.</span>
<lb n="22593"/><span>Bhí an bheirt fhear naomhtha úd, Esdras agus Nehemias</span></p>
</div>
<pb n="708"/>
<div><lb n="22594"/><p><span>ag tabhairt aire dhóibh agus 'ghá gcómhairliú agus 'ghá</span>
<lb n="22595"/><span>gcimeád ar a leas.</span></p>
<lb n="22596"/>
<lb n="22597"/><p><span>Tímpal céad go leith blian tar éis na h-oibre sin</span>
<lb n="22598"/><span>an teampuil a bheith críochnuighthe bhí rí i dtír na</span>
<lb n="22599"/><span>Gréige, i Macedon, agus Pilib ab ainm dó.  Do</span>
<lb n="22600"/><span>rugadh mac do'n rí sin agus Alegsandar ab ainm</span>
<lb n="22601"/><span>dó.  Chómh luath agus tháinig Alegsandar i n-aois chun</span>
<lb n="22602"/><span>léighinn a mhúine dhó d'iarr a athair ar Aristotelés</span>
<lb n="22603"/><span>oideachas an leinibh do ghabháil mar chúram air.  D'iarr</span>
<lb n="22604"/><span>Aristotelés tuarastal ana mhór, mar adeirtear.</span>
<lb n="22605"/><span>“Ach, a dhuine” arsa Pilib, “tá san ró mhór ar fad.</span>
<lb n="22606"/><span>D'fhéadfinn daor a cheannach ar an airgead san.”</span>
<lb n="22607"/><span>“Tá go maith, a rí, arsa Aristotelés “d'fhéadfá</span>
<lb n="22608"/><span>gan amhras, agus daor maith láidir.  Ceannaigh daor</span>
<lb n="22609"/><span>agus cuir ag múine do mhic é agus beidh beirt acu</span>
<lb n="22610"/><span>ar ball agat, dhá dhaor.”</span></p>
<lb n="22611"/>
<lb n="22612"/><p><span>Do thuig Pilib go raibh an ceart ag Aristotelés</span>
<lb n="22613"/><span>agus do réidhtigh sé leis ar an dtuarastal a dh'iarr</span>
<lb n="22614"/><span>sé.</span></p>
<lb n="22615"/>
<lb n="22616"/><p><span>Bhí an t-oide go maith, agus bhí an daltha go maith.</span>
<lb n="22617"/><span>Do tugadh an fhóghluim go maith, agus do tógadh an</span>
<lb n="22618"/><span>fhoghluim go maith, agus bhí an mac ag fás, agus ba</span>
<lb n="22619"/><span>léir do'n oide agus do'n athair agus do gach aoinne</span>
<lb n="22620"/><span>a bhí ag feuchaint ar an bhfás san go ndéanfadh an</span>
<lb n="22621"/><span>mac san fear ana thréan.  Innstear gníomh a dhein</span>
<lb n="22622"/><span>sé nuair a bhí sé cheithre bliana déag nú mar sin.</span>
<lb n="22623"/><span>Thug buidhean de lucht airm an rí abhaile leó i bhfuadach</span>
<lb n="22624"/><span>éigin rainnt capal.  Bhí bramach breágh cumasach óg</span>
<lb n="22625"/><span>ortha, ach bhí sé chómh ceanntréan san go raibh ag</span>
<lb n="22626"/><span>teip glan ar aoinne de sna fearaibh é mharcaidheacht.</span>
<lb n="22627"/><span>Ní túisge bhíodh marcach ar a mhuin 'ná mar a bhíodh</span>
<lb n="22628"/><span>an marcach curtha amach de dhruim a chluas aige le</span>
<lb n="22629"/><span>poc-léim agus é féin imthighthe ar cos anáirde ar fuaid</span>
<lb n="22630"/><span>an mhachaire.  Nuair a théidheadh marcach ar a mhuin go</span>
<lb n="22631"/><span>mbíodh an greim ró mhaith aige agus go dteipeadh air</span>
<lb n="22632"/><span>an marcach do chur de leis an bpoc-léim, d'eirigheadh</span></p>
</div>
<pb n="709"/>
<div><lb n="22633"/><p><span>sé ar a chosaibh deirigh agus chaitheadh sé siar é féin</span>
<lb n="22634"/><span>ar fleasg a dhroma.  Do ghortuigh sé cuid de sna</span>
<lb n="22635"/><span>marcachaibh.  D'órduigh an rí é mharbhú.</span></p>
<lb n="22636"/>
<lb n="22637"/><p><span>“Faire, a athair,” arsan mac, “ná mairbh an capal</span>
<lb n="22638"/><span>breágh.  Tabhair domh-sa é.”  “Mharbhóchadh sé thu,”</span>
<lb n="22639"/><span>ar san t-athair.  “Leog dom triail a bhaint as,” ars</span>
<lb n="22640"/><span>an mac.  Fé dheire do tugadh an capal dó agus do</span>
<lb n="22641"/><span>tugadh cead dó triail a bhaint as.  Do rug sé ar an</span>
<lb n="22642"/><span>sriain agus sar a raibh fhios ag an gcapal cad a bhí</span>
<lb n="22643"/><span>chuige bhí an garsún ar a mhuin do léim.  Thug an capal</span>
<lb n="22644"/><span>poc-léim.  Ní raibh aon mhaith dhó ann.  D'fhan an</span>
<lb n="22645"/><span>garsún ar a mhuin.  Thug sé an tarna poc-léim i dtreó</span>
<lb n="22646"/><span>gur thóg sé na cheithre cosa glan ó'n dtalamh, slat</span>
<lb n="22647"/><span>ar aoirde, agus go raibh a cheann siar idir a dhá chois</span>
<lb n="22648"/><span>tosaigh aige agus a dhá chois deirigh sa n-aer, le</span>
<lb n="22649"/><span>linn teacht ar talamh dó.  Do theip air an marcach</span>
<lb n="22650"/><span>a chur de.  Ansan do chaith sé siar ar an dtalamh</span>
<lb n="22651"/><span>é féin.  Nuair a bhí sé ar fleasg a dhroma bhí an</span>
<lb n="22652"/><span>marcach 'n-a sheasamh i n'aice.  Sar a raibh sé ar a</span>
<lb n="22653"/><span>chosaibh i gceart airís bhí an marcach do léim ar a</span>
<lb n="22654"/><span>mhuin.  Do lean na cleasa san ar feadh tamail.  Fé</span>
<lb n="22655"/><span>dheire thug an capal aghaidh ar an machaire agus do</span>
<lb n="22656"/><span>ghluais sé 'n-a lán rith.  Ansan do tugadh na spuir</span>
<lb n="22657"/><span>dó gan staonadh.  Ar ball tháinig sé abhaile go h-ana</span>
<lb n="22658"/><span>mhín agus go h-ana chneasta agus an garsún ar a</span>
<lb n="22659"/><span>mhuin go daingean.</span></p>
<lb n="22660"/>
<lb n="22661"/><p><span>Siné an capal cogaidh a bhí ag Alegsandar 'n-a</span>
<lb n="22662"/><span>dhiaidh san in sna cogaíbh.  Bucephalus an ainm a thug</span>
<lb n="22663"/><span>sé air, mar bhí ceann ana mhór air agus ana dheab-</span>
<lb n="22664"/><span>ramh aige le ceann tairbh, .i.  “Bous” = “tarbh;”</span>
<lb n="22665"/><span>“cephalos” = “ceann.”</span>
<lb n="22666"/></p>
</div>
<pb n="710"/>
<div><lb n="22667"/><p><span>CCCI.</span></p>
<lb n="22668"/>
<lb n="22669"/><p><span>ALEGSANDAR.</span></p>
<lb n="22670"/>
<lb n="22671"/><p><span>Nuair a bhí Alegsandar tímpal ocht mbliana déag</span>
<lb n="22672"/><span>d'aois do rug sé buadh i gcath i n-aghaidh na dTéibéach.</span>
<lb n="22673"/><span>Do rug sé an buadh le corp éirime aigne agus eóluis</span>
<lb n="22674"/><span>ar ghnó cogaidh agus tréine gnímh i dtreó go raibh</span>
<lb n="22675"/><span>áthas ana mhór ar a athair agus go ndubhairt sé leis:</span>
<lb n="22676"/><span>“Tá mó rígheacht ró bheag duit, a mhic; ní mór duit</span>
<lb n="22677"/><span>rígheacht mhór do sholáthar duit féin.”</span></p>
<lb n="22678"/>
<lb n="22679"/><p><span>Níor bh'fhada 'n-a dhiaidh san gur marbhuigheadh Pilib.</span>
<lb n="22680"/><span>Do deinead rí d'Alegsandar ar na Gréagaigh go léir.</span>
<lb n="22681"/><span>Ní raibh sé fiche bliain d'aois ar fad an uair sin.  Do</span>
<lb n="22682"/><span>chruinnigh sé slóighte Gréagach agus do ghluais sé</span>
<lb n="22683"/><span>leó amach, óthuaidh agus soir, agus ódheas sa n-Éigipt</span>
<lb n="22684"/><span>mar ar chuir sé cathair Alegsandria ar a bunaibh;</span>
<lb n="22685"/><span>soir airís, go dtí go raibh an domhan go léir curtha</span>
<lb n="22686"/><span>fé n-a smacht aige, ó'n dtaobh thiar theas de'n Éigipt</span>
<lb n="22687"/><span>go dtí an tír atá lastoir de'n abhainn ar a dtugtar</span>
<lb n="22688"/><span>Indus.  Nuair a bhí an obair sin déanta aige bhí sé</span>
<lb n="22689"/><span>'n-a chómhnuidhe i mBaibilóin ar feadh rainnt bheag</span>
<lb n="22690"/><span>aimsire agus do buaileadh breóite ann é.  Níor</span>
<lb n="22691"/><span>mhair sé ach deich lá leis an mbreóiteacht.  Fuair</span>
<lb n="22692"/><span>sé bás trí chéad dhá dheich a trí (323) de bhlianaibh</span>
<lb n="22693"/><span>roim Chríost, agus gan é ach trí dheich a dó (32) de</span>
<lb n="22694"/><span>bhlianaibh d'aois.</span></p>
<lb n="22695"/>
<lb n="22696"/><p><span>Do rainn a thaoiseacha airm eatartha na dúthaí fada</span>
<lb n="22697"/><span>fairinge a bhí curtha fé n-a smacht aige.  Bhí duine</span>
<lb n="22698"/><span>acu san agus Seleucus ab ainm dó.  Ar Shuíria a bhí</span>
<lb n="22699"/><span>sé 'n-a rí.  Do tugad Seleucuídigh ar a shliocht 'n-a</span>
<lb n="22700"/><span>dhiaidh.  Bhí Antiochus Epiphanés mar ainm ar dhuine</span>
<lb n="22701"/><span>de'n tsliocht san.  Bh'é an ceathramhadh rí Seleucuídeach</span>
<lb n="22702"/><span>é de'n ainm, an ceathramhadh Antiochus.  Bhí sé i réim</span></p>
</div>
<pb n="711"/>
<div><lb n="22703"/><p><span>ó'n mbliain céad seacht ndeich a chúig roim Chríost</span>
<lb n="22704"/><span>go dtí an bhliain céad sé dheich a ceathair.</span></p>
<lb n="22705"/>
<lb n="22706"/><p><span>Deir an Bhíobla gur chuir an rí sin cogadh ar an</span>
<lb n="22707"/><span>Éigipt, mar gur theastuigh uaidh dhá rígheacht a bheith</span>
<lb n="22708"/><span>aige agus gan bheith i dtúrtaoibh leis an aon rígheacht</span>
<lb n="22709"/><span>amháin.  Chuir sé mór shluagh le n-a chéile agus chuaidh</span>
<lb n="22710"/><span>sé síos sa n-Éigipt.  Ptolemé ab ainm do rí na</span>
<lb n="22711"/><span>h-Éigipte an uair sin.  Bhí eagla air roim mhór shluagh</span>
<lb n="22712"/><span>Antiochuis agus chuaidh sé i bhfolach uaidh.  Do sgrios</span>
<lb n="22713"/><span>Antiochus an Éigipt agus thug sé mórán saidhbhris</span>
<lb n="22714"/><span>aisti leis.  Ag teacht thar n-ais dó do ghlaoidh sé go</span>
<lb n="22715"/><span>dtí Ierúsalem, é féin agus a mhór shluagh.  Ní raibh</span>
<lb n="22716"/><span>aon mhór shluagh i Ierúsalem chun cur 'n-a choinnibh.</span>
<lb n="22717"/><span>Chuaidh sé isteach sa teampul agus thóg sé a raibh</span>
<lb n="22718"/><span>d'árthaíbh beannuighthe sa teampul agus gach aon</span>
<lb n="22719"/><span>tsaghas eile saidhbhris d'á raibh le fághail ann agus</span>
<lb n="22720"/><span>d'imthigh sé soir abhaile.  Tar éis dhá bhlian, ámhthach,</span>
<lb n="22721"/><span>do chuir sé mór shluagh eile siar airís go dtí Ierú-</span>
<lb n="22722"/><span>salem.  Do leogadar ortha gur i gcaradas a thánadar.</span>
<lb n="22723"/><span>Do leogadh isteach iad.  Nuair a bhíodar istigh d'iom-</span>
<lb n="22724"/><span>puighdar ar mhuinntir na catharach agus chromadar</span>
<lb n="22725"/><span>ar iad do mharbhú.  Dheineadar éirleach uathbhásach ortha.</span>
<lb n="22726"/><span>Do thógadar gach aon rud ab fhéidir a dh'aistiriú agus</span>
<lb n="22727"/><span>do loisgeadar an chathair.  Do leagadar fallaí na</span>
<lb n="22728"/><span>catharach agus fallaí na dtighthe.  Ansan bhí íde déanta</span>
<lb n="22729"/><span>ar an gcathair chómh h-olc díreach leis an íde a dhein</span>
<lb n="22730"/><span>Nabuchodonosor uirthi breis agus cheithre chéad blian</span>
<lb n="22731"/><span>roimis sin.</span></p>
<lb n="22732"/>
<lb n="22733"/><p><span>Innstear sa Bhíobla go raibh droch obair ar siubhal</span>
<lb n="22734"/><span>ameasg na nIúdach.  Go raibh daoine ar a measg a</span>
<lb n="22735"/><span>bhí ag déanamh a ndíthil chun dlighe Mhaoise do chur</span>
<lb n="22736"/><span>i leiththaoibh agus dlighthe na bpágánach do ghlacadh.</span>
<lb n="22737"/><span>Innsean an Bíobla an saghas cainnte a bhíodh acu</span>
<lb n="22738"/><span>d'á labhairt le n-a chéile:  “Imthighmís agus deinimís</span>
<lb n="22739"/><span>connradh leis na geintibh atá i n-ár dtímpal, óir tá</span>
<lb n="22740"/><span>mórán uilc tagaithe orainn ó dheighileamair sinn féin</span></p>
</div>
<pb n="712"/>
<div><lb n="22741"/><p><span>uatha.”  Do taithn an saghas san cainnte leó agus</span>
<lb n="22742"/><span>chromadar ar thaithighe dhéanamh de nósaibh na bpágánach</span>
<lb n="22743"/><span>agus ar phágánaigh a dhéanamh díobh féin i dtreó go</span>
<lb n="22744"/><span>mbeidís ar aon dul leis na págánaigh a bhí 'n-a</span>
<lb n="22745"/><span>dtímpal.</span></p>
<lb n="22746"/>
<lb n="22747"/><p><span>Bhí an íde a deineadh ar Ierúsalem an uair sin</span>
<lb n="22748"/><span>níba mheasa, ar shlighe, 'ná an íde a dhein Nabucho-</span>
<lb n="22749"/><span>donosor uirthi.  Nuair a bhí an t-éirleach déanta acu</span>
<lb n="22750"/><span>an uair sin do chuaidh buidhean láidir acu isteach sa</span>
<lb n="22751"/><span>pháirt de'n chathair ar a dtugtí cathair Dháibhid agus</span>
<lb n="22752"/><span>dhainginighdar an áit agus d'fhanadar ann, agus bhídís</span>
<lb n="22753"/><span>ag déanamh foghla ar na daoine mórthímpal agus</span>
<lb n="22754"/><span>'ghá marbhú agus ag breith na foghla leó isteach sa</span>
<lb n="22755"/><span>daingean a bhí déanta acu.</span></p>
<lb n="22756"/>
<lb n="22757"/><p><span>CCCII.</span></p>
<lb n="22758"/>
<lb n="22759"/><p><span>ANTIOCHUS.</span></p>
<lb n="22760"/>
<lb n="22761"/><p><span>Nuair a bhí an pháirt de chathair Ierúsaleim ar a</span>
<lb n="22762"/><span>dtugtar cathair Dháibhid 'n-a dhaingean láidir agus na</span>
<lb n="22763"/><span>págánaigh istigh ann agus iad ag rith amach anois agus</span>
<lb n="22764"/><span>airís, gan aon choinne leó, agus ag robáil na ndaoine</span>
<lb n="22765"/><span>a bhí sa chuid eile de'n chathair agus 'ghá marbhú, bhí an</span>
<lb n="22766"/><span>sgéal go h-olc ag clainn Israéil.  Thosnuighdar ar</span>
<lb n="22767"/><span>bheith ag imtheacht ar fad as an gcathair agus ag</span>
<lb n="22768"/><span>tabhairt aghaidh ar dhúthaíbh iasachta nú ar na h-uaig-</span>
<lb n="22769"/><span>neasaibh, i dtreó, ar ball, gur págánaigh iasachta ar</span>
<lb n="22770"/><span>fad, geall leis, a bhí 'n-a gcómhnuidhe sa chathair.</span></p>
<lb n="22771"/>
<lb n="22772"/><p><span>Nuair a bhí an sgéal ar an gcuma san ag clainn</span>
<lb n="22773"/><span>Israéil do dhein Antiochus, an rí, socarú nua.  Do</span>
<lb n="22774"/><span>bheartuigh sé i n'aigne go ndéanfadh sé págánaigh</span>
<lb n="22775"/><span>ghréagacha de sna náisiúnaibh go léir a bhí fé n-a</span>
<lb n="22776"/><span>smacht aige.  Dhein sé dlighe 'ghá chur san i bhfeidhm.</span></p>
</div>
<pb n="713"/>
<div><lb n="22777"/><p><span>Do ghlacadh an dlighe ins gach aon bhall ach amháin</span>
<lb n="22778"/><span>ameasg an méid de sna Iúdaígh a lean dílis do</span>
<lb n="22779"/><span>dhlighe Mhaoise.  Bhí a lán acu nár fhan.  Do chaitheadar</span>
<lb n="22780"/><span>san uatha dlighe Mhaoise agus ghlacadar dlighe an</span>
<lb n="22781"/><span>rí Antiochus.  Ansan do tosnuigheadh ar dhlighe an</span>
<lb n="22782"/><span>rí do chur i bhfeidhm le foréigin ar na Iúdaígh ná</span>
<lb n="22783"/><span>glacfadh le n-a dtoil é.</span></p>
<lb n="22784"/>
<lb n="22785"/><p><span>Do chómáin an rí teachtairí, agus leitireacha acu,</span>
<lb n="22786"/><span>go dtí Ierúsalem, agus go dtí catharacha eile Iúda,</span>
<lb n="22787"/><span>'ghá rádh leó go gcaithfidís dlighthe náisiún uile an</span>
<lb n="22788"/><span>domhain do ghlacadh; go gcaithfidís stad de sna</span>
<lb n="22789"/><span>h-ídhbirtíbh a bhíodh acu 'á dhéanamh i dteampul Dé,</span>
<lb n="22790"/><span>agus go gcaithfidís stad de bheith ag cimeád na</span>
<lb n="22791"/><span>sabbóidí feasta, agus de bheith ag tímpalghearradh</span>
<lb n="22792"/><span>na leanbh, agus de gach nós eile d'ár bhain le n-a</span>
<lb n="22793"/><span>gcreideamh féinig.  D'órduigh sé na h-áiteana bean-</span>
<lb n="22794"/><span>nuighthe d'iompáil chun gnóthaí coitchiana, agus iad</span>
<lb n="22795"/><span>do thuathú.  Ansan d'órduigh sé teampuil phágánacha</span>
<lb n="22796"/><span>do chur suas agus altóracha págánacha, agus íodail;</span>
<lb n="22797"/><span>agus d'órduigh sé muicfheóil agus beithidhigh neamh-</span>
<lb n="22798"/><span>ghlana d'ídhbirt ar na h-altórachaibh sin.  Agus ansan</span>
<lb n="22799"/><span>aon duine ná glacfadh na dlighthe sin agus beart a</span>
<lb n="22800"/><span>dhéanamh d'á réir go gcaithfí é chur chun báis, le h-órdú</span>
<lb n="22801"/><span>an rí Antiochus Oirdheirc (cialluighean Epiphanés</span>
<lb n="22802"/><span>oirdheirc).  Do cheap sé riaghaltóir chun dul mór-</span>
<lb n="22803"/><span>thímpal chun na náisiún go léir agus na dlighthe sin</span>
<lb n="22804"/><span>do chur i bhfeidhm ins gach aon bhall.  Ansan a tháinig</span>
<lb n="22805"/><span>an cruadhtan.  Bhí a lán de sna Iúdaígh agus do ghlac-</span>
<lb n="22806"/><span>adar na dlighthe nua le h-áthas agus le fonn.  Bhí na</span>
<lb n="22807"/><span>nósa págánacha acu 'á ghlacadh cheana gan aon fheidhm</span>
<lb n="22808"/><span>dlighe 'ghá dtarrach 'n-a dtreó.  Nuair a tháinig an</span>
<lb n="22809"/><span>dlighe is amhlaidh a bhí áthas ortha agus siúd réir na</span>
<lb n="22810"/><span>dlighe acu 'á dhéanamh láithreach agus gach aon chongnamh</span>
<lb n="22811"/><span>acu 'á thabhairt d'oificeachaibh an rí chun teacht suas</span>
<lb n="22812"/><span>leis na Iúdaígh a bhíodh ag diúltú, agus an dlighe chur</span>
<lb n="22813"/><span>i bhfeidhm ortha.  Do chuir san fhiachaint ar na diúltóiríbh</span></p>
</div>
<pb n="714"/>
<div><lb n="22814"/><p><span>teiche le n-a n-anam agus imtheacht amach sa n-uaig-</span>
<lb n="22815"/><span>neas agus dul i bhfolach i bpollaibh talmhan agus i</span>
<lb n="22816"/><span>bpluaisibh caraigreach, níba thúisge 'ná mar a</span>
<lb n="22817"/><span>bhrisfidís dlighe Dé, agus 'ná mar a thruailleóchaidís</span>
<lb n="22818"/><span>iad féin le feólaibh coisgithe d'ithe, le h-órdú an</span>
<lb n="22819"/><span>rí.</span></p>
<lb n="22820"/>
<lb n="22821"/><p><span>Ansan do chuir Antiochus suas ar altóir Dé íodal</span>
<lb n="22822"/><span>gráinneamhail an léirsgriosa, agus b'é íodal é sin</span>
<lb n="22823"/><span>ná deilbh do Iúpiter Oluimpius, agus chuir sé suas</span>
<lb n="22824"/><span>altóracha ar fuaid catharacha Iúda mórthímpal, agus</span>
<lb n="22825"/><span>bhíodh na daoine ag dógh túise agus ag déanamh</span>
<lb n="22826"/><span>ídhbirtí i ndóirsibh na dtighthe agus in sna sráidean-</span>
<lb n="22827"/><span>aibh.  Agus do ghearradh muinntir an rí na leabhair</span>
<lb n="22828"/><span>bheannuighthe, pé áit 'n-ar fhéadadar teacht ortha agus</span>
<lb n="22829"/><span>do dhóghdar iad sa teine; agus an uile dhuine go</span>
<lb n="22830"/><span>bhfaightí leabhair thiomna an Tighearna aige do curtí</span>
<lb n="22831"/><span>chun báis é; agus an uile dhuine a gheibhtí ag déanamh</span>
<lb n="22832"/><span>do réir dlighe an Tighearna do curtí chun báis é, do</span>
<lb n="22833"/><span>réir reachta an rí.  Nuair a dheineadh bean tímpal-</span>
<lb n="22834"/><span>ghearradh ar a leanbh do mharbhuighdís an bhean agus</span>
<lb n="22835"/><span>do chrochaidís an leanbh ar a muineál, agus do mhar-</span>
<lb n="22836"/><span>bhuighdís an té a dheineadh an tímpalghearradh.</span></p>
<lb n="22837"/>
<lb n="22838"/><p><span>Ach i n-aindeóin na tíoránachta san go léir bhí a</span>
<lb n="22839"/><span>lán de chlainn Israéil agus do shocaruighdar 'n-a</span>
<lb n="22840"/><span>n-aigne ná h-íosfidís bia neamhghlan, agus go bhfuil-</span>
<lb n="22841"/><span>iceóchaidís bás níba thúisge 'ná mar a thruailleóchaidís</span>
<lb n="22842"/><span>iad féin le bia neamhghlan; agus nuair ná h-íosfidís</span>
<lb n="22843"/><span>an bia neamhghlan do curtí chun báis iad, agus bhí buile</span>
<lb n="22844"/><span>feirge ar na daoine go léir.</span></p>
<lb n="22845"/>
<lb n="22846"/><p><span>Bhí an uair sin 'n-a chómhnuidhe i gcnoc Mhodin, fear</span>
<lb n="22847"/><span>gur bh'ainm dó Matatias; bhí cúigear mac aige</span>
<lb n="22848"/><span>agus sidiad na h-ainimneacha a bhí ortha, .i.  Eóin</span>
<lb n="22849"/><span>Gaddis, agus Símon Taisi, agus Iúdás Machabéus</span>
<lb n="22850"/><span>agus Eleásar Abaron, agus Iónatan Apphus.  Bhíodar</span>
<lb n="22851"/><span>san ag feuchaint ar an ndroch obair a bhí ar siubhal</span>
<lb n="22852"/><span>ameasg muinntire Iúda agus Ierúsalem, agus</span></p>
</div>
<pb n="715"/>
<div><lb n="22853"/><p><span>dubhairt Matatias leó, agus dubhradar go léir le n-a</span>
<lb n="22854"/><span>chéile:  “Cad é an tairbhthe dhúinn bheith beó i n-aon</span>
<lb n="22855"/><span>chor agus bheith ag feuchaint ar an gcor atá ar ár</span>
<lb n="22856"/><span>ndaoine agus ar ár gcreideamh agus ar gach aon</span>
<lb n="22857"/><span>rud a bhainean le clainn Israéil?  Is fearr bás</span>
<lb n="22858"/><span>d'fhághail 'ná bheith ag feuchaint ar a leithéid d'obair.”</span>
<lb n="22859"/><span>Agus chromadar ar a nguidhe do chur suas chun Dé</span>
<lb n="22860"/><span>'ghá iarraidh ar Dhia leogaint dóibh bás d'fhághail marar</span>
<lb n="22861"/><span>bh'é toil Dé cosg a chur leis an ndroch obair.</span></p>
<lb n="22862"/>
<lb n="22863"/><p><span>Le n-a linn sin do chuir an rí Antiochus daoine</span>
<lb n="22864"/><span>uaidh chun dul go dtí Modin agus a chur fhiachaint</span>
<lb n="22865"/><span>ar na daoine a bhí ann ar a dteiche, ídhbirt phágánach</span>
<lb n="22866"/><span>do dhéanamh agus túis do dhógh, agus cúl a thabhairt</span>
<lb n="22867"/><span>le dlighe Dé.  Do thoiligh a lán de chlainn Israéil,</span>
<lb n="22868"/><span>agus thánadar ag triall ar theachtairíbh an rí agus</span>
<lb n="22869"/><span>do dheineadar an rud a h-iarradh ortha dhéanamh.  Ach</span>
<lb n="22870"/><span>do sheasaim Matatias agus a chúigear mac, agus</span>
<lb n="22871"/><span>níor ghéilleadar do'n rí.</span></p>
<lb n="22872"/>
<lb n="22873"/><p><span>CCCIII.</span></p>
<lb n="22874"/>
<lb n="22875"/><p><span>MATATIAS.</span></p>
<lb n="22876"/>
<lb n="22877"/><p><span>Bhí an rí Antiochus ag déanamh a dhíthil chun a chur</span>
<lb n="22878"/><span>fhiachaint ar na Iúdaígh a gcreideamh féinig do shéanadh</span>
<lb n="22879"/><span>agus an phágánacht a bhí ag na Gréagaigh do ghlacadh,</span>
<lb n="22880"/><span>agus bhí cuid de sna Iúdaígh féin ag cabhrú leis go</span>
<lb n="22881"/><span>fonnmhar.  Bhí sé ag cur na ndaoine chun báis ná déan-</span>
<lb n="22882"/><span>fadh rud air.  Bhí altóracha págánacha curtha suas</span>
<lb n="22883"/><span>aige in sna catharachaibh ar fuaid na tíre agus bhí a</span>
<lb n="22884"/><span>lucht airm ag imtheacht ins gach treó ag bailiú na</span>
<lb n="22885"/><span>ndaoine chun na n-altórach san agus 'ghá órdú dhóibh</span>
<lb n="22886"/><span>teacht agus ídhbirtí do dhéanamh chun na ndéithe fallsa</span>
<lb n="22887"/><span>do réir na dlighe a bhí déanta agus a bhí d'á cur i</span></p>
</div>
<pb n="716"/>
<div><lb n="22888"/><p><span>bhfeidhm.  Nuair a dheineadh daoine rud ortha do mhol-</span>
<lb n="22889"/><span>aidís iad agus do gheallaidís fabhar ó'n rí dhóibh.  Na</span>
<lb n="22890"/><span>daoine a dhiúltuigheadh dóibh do chuiridís chun báis</span>
<lb n="22891"/><span>iad.</span></p>
<lb n="22892"/>
<lb n="22893"/><p><span>Bhí Matatias 'n-a chómhnuidhe i gcathair ar a dtugtí</span>
<lb n="22894"/><span>Modin.  Tháinig na teachtairí ó'n rí chun a chur fhiach-</span>
<lb n="22895"/><span>aint air féin agus ar a chlainn mhac toil an rí do</span>
<lb n="22896"/><span>dhéanamh.  Dubhradar leis mar seo:—</span></p>
<lb n="22897"/>
<lb n="22898"/><p><span>“Fear creideamhnach iseadh thusa sa n-áit seo,</span>
<lb n="22899"/><span>duin'uasal iseadh thu agus tá úghdarás mór agat</span>
<lb n="22900"/><span>ameasg do chómharsan.  Má dheinean tusa an nídh</span>
<lb n="22901"/><span>seo a theastuighean ó'n rí déanfid do chómharsain go</span>
<lb n="22902"/><span>léir an rud céadna agus beidh an rí buidheach díot</span>
<lb n="22903"/><span>agus bronnfidh sé saidhbhreas mór ort agus mórán</span>
<lb n="22904"/><span>tabharthaistí agus beidh sé 'n-a dhuine mhuinnteartha</span>
<lb n="22905"/><span>agat, agus is mó cuma 'n-a mbeidh ar a chumas</span>
<lb n="22906"/><span>tairbhthe dhéanamh duit.  Tar-sa anso, d'á bhrígh sin,</span>
<lb n="22907"/><span>agus dein an ídhbirt ar dtúis agus ansan tiocfid</span>
<lb n="22908"/><span>siad go léir.”</span></p>
<lb n="22909"/>
<lb n="22910"/><p><span>“Dá ndeineadh an uile dhuine riamh d'á bhfuil sa</span>
<lb n="22911"/><span>tír rud ar an rí,” arsa Matatias, do ghuth árd,</span>
<lb n="22912"/><span>“agus dá dtugadh an uile dhuine riamh acu a chúl ar</span>
<lb n="22913"/><span>chreideam a shínsear agus ar dhlighe Mhaoise, ní dhéan-</span>
<lb n="22914"/><span>fad-sa, ná ní dhéanfidh aoinne dem' mhacaibh é, ná</span>
<lb n="22915"/><span>aoinne dem' ghaoltaibh.  Is túisge linn aitheanta</span>
<lb n="22916"/><span>Dé do chimeád 'ná aitheanta Antiochuis, agus go</span>
<lb n="22917"/><span>bhfeacaidh Dia orainn agus go gcabhruighidh sé linn</span>
<lb n="22918"/><span>chuige.  Ní dheanfimíd an ídhbirt sin.  Ní h-aon mhaith</span>
<lb n="22919"/><span>dhuit bheith ag braith air go ndéanfidh aon duine againn</span>
<lb n="22920"/><span>a leithéid.”</span></p>
<lb n="22921"/>
<lb n="22922"/><p><span>Díreach le linn na cainnte sin a chríochnú dhó,</span>
<lb n="22923"/><span>tháinig Iúdach áirithe chun na h-altórach agus chrom</span>
<lb n="22924"/><span>sé ar chur i dtreó chun na h-ídhbirte do dhéanamh do'n</span>
<lb n="22925"/><span>íodal a bhí ansúd ar an altóir.  Bhí Matatias agus</span>
<lb n="22926"/><span>na daoine go léir ag feuchaint air.  Nuair a chonaic</span>
<lb n="22927"/><span>Matatias an t-ullmhúchán aige 'á dhéanamh, agus an</span></p>
</div>
<pb n="717"/>
<div><lb n="22928"/><p><span>fuadar a bhí féi, do las a chroidhe le buile feirge agus</span>
<lb n="22929"/><span>do chorruigh a chuid fola.  Tharraig sé a chlaidheamh agus</span>
<lb n="22930"/><span>do léim sé chun an Iúdaígh sin agus bhuail sé agus</span>
<lb n="22931"/><span>mhairbh sé é, agus sar a raibh fhios ag teachtaire an</span>
<lb n="22932"/><span>rí cad a bhí chuige bhí sé sin, leis, ar lár marbh aige.</span>
<lb n="22933"/><span>Do raob sé an altóir agus dhein sé brúsgar de'n</span>
<lb n="22934"/><span>íodal.  Ansan do ghluais sé tríd an gcathair ag</span>
<lb n="22935"/><span>glaodhach ar na daoine mar seo:—</span></p>
<lb n="22936"/>
<lb n="22937"/><p><span>“Gach duine go bhfuil uraim aige do chonnradh an</span>
<lb n="22938"/><span>Tighearna, agus do chreideamh ár sínsear agus do</span>
<lb n="22939"/><span>dhlighe Mhaoise leanadh sé mise.”</span></p>
<lb n="22940"/>
<lb n="22941"/><p><span>D'imthigh sé féin agus a chúigear mac amach chun</span>
<lb n="22942"/><span>na gcnoc agus d'fhágadar a raibh acu 'n-a ndiaidh</span>
<lb n="22943"/><span>i gcathair Mhodin.  Do lean a lán de mhuinntir na</span>
<lb n="22944"/><span>catharach é agus d'fhágadar a gcuid an tsaoghal 'n-a</span>
<lb n="22945"/><span>ndiaidh.  Deir an Bhíobla gur imthigh na mná agus an</span>
<lb n="22946"/><span>chlann amach i n-aonfheacht leis na fearaibh.  Chuadar</span>
<lb n="22947"/><span>i bhfolach i bpluaisibh na gcnoc agus i n-áiteanaibh</span>
<lb n="22948"/><span>uaigneacha.  Tugtar le tuisgint gur rugadar leó</span>
<lb n="22949"/><span>amach as an gcathair rainnt éigin beithidheach a</span>
<lb n="22950"/><span>thabarfadh bainne dhóibh.</span></p>
<lb n="22951"/>
<lb n="22952"/><p><span>CCCIV.</span></p>
<lb n="22953"/>
<lb n="22954"/><p><span>GAN COSAINT A DHÉANAMH.</span></p>
<lb n="22955"/>
<lb n="22956"/><p><span>Nuair a raob Matatias an altóir phágánach úd</span>
<lb n="22957"/><span>agus nuair a mhairbh sé an Iúdach a bhí chun na h-ídhbirte</span>
<lb n="22958"/><span>do dhéanamh ar an altóir sin, do réir órdú an rí,</span>
<lb n="22959"/><span>agus nuair a mhairbh sé an teachtaire ó'n rí, do</span>
<lb n="22960"/><span>ghlaoidh sé ar na Iúdaígh go léir a bhí i gcathair Mhodin</span>
<lb n="22961"/><span>agus d'iarr sé ortha é féin do leanmhaint.  D'eirigh</span>
<lb n="22962"/><span>a lán acu agus do leanadar é.  D'imthigh sé féin agus</span>
<lb n="22963"/><span>iad féin amach as an gcathair agus thugadar aghaidh ar</span></p>
</div>
<pb n="718"/>
<div><lb n="22964"/><p><span>an bhfiantas.  Bhí fhios acu go dtiocfadh mór shluagh</span>
<lb n="22965"/><span>ó'n rí chun díoltais a dhéanamh ar an muinntir a mhairbh</span>
<lb n="22966"/><span>a theachtaire agus ná géillfadh d'á dhlighe, agus d'á</span>
<lb n="22967"/><span>luathacht a bheidís imthighthe as an gcathair gur bh'eadh</span>
<lb n="22968"/><span>b'fhearra dhóibh féin é.  D'imthighdar amach sa bhfiantas</span>
<lb n="22969"/><span>agus chuadar i bhfolach chómh maith agus d'fhéadadar é.</span>
<lb n="22970"/><span>D'imthigh a mná agus a gclann amach i n-aonfheacht</span>
<lb n="22971"/><span>leis na fearaibh agus do rugadar leó rainnt beithidh-</span>
<lb n="22972"/><span>each a thabharfadh bainne dhóibh.</span></p>
<lb n="22973"/>
<lb n="22974"/><p><span>Ní chun aon áite amháin a chuadar go léir amuich sa</span>
<lb n="22975"/><span>bhfiantas.  Chuaidh rainnt mhaith acu chun áite áirithe</span>
<lb n="22976"/><span>mar a raibh caoi mhaith acu ar dhul i bhfolach.  Ní raibh</span>
<lb n="22977"/><span>Matatias ar an mbuidhin sin.  Níor bh'fhada gur lean</span>
<lb n="22978"/><span>sluagh armála de mhuinntir an rí iad.  Mar a thuitean</span>
<lb n="22979"/><span>amach i gcómhnuidhe, i ngnó d'á shórd, fuaradar a</span>
<lb n="22980"/><span>ndóithin daoine chun eóluis na slighe thabhairt dóibh</span>
<lb n="22981"/><span>agus chun a dh'innsint dóibh cad é an treó baill i n-ar</span>
<lb n="22982"/><span>dhóichighe dhóibh teacht ar an muinntir a bhí uatha.  Níor</span>
<lb n="22983"/><span>bh'fhada go dtánadar ortha.  Do labhradar leó.</span></p>
<lb n="22984"/>
<lb n="22985"/><p><span>“Tagaidh amach anso,” arsan ceann a bhí ortha,</span>
<lb n="22986"/><span>“agus bíodh ciall agaibh agus deinidh an rud atá ag</span>
<lb n="22987"/><span>an rí 'á iarraidh oraibh, i dtreó ná beidh orainn-na</span>
<lb n="22988"/><span>sibh go léir do chur chun báis.”</span></p>
<lb n="22989"/>
<lb n="22990"/><p><span>“Ní dhéanfimíd rud ar an rí,” ar siad san.  “Tá</span>
<lb n="22991"/><span>sé i gcoinnibh dlighe Dé dhúinn idhbirt a dhéanamh chun</span>
<lb n="22992"/><span>íodail.  Tá ceangailte orainn i láthair Dé bás</span>
<lb n="22993"/><span>d'fholag níba thúisge 'ná mar a dhéanfimís an peaca</span>
<lb n="22994"/><span>san i gcoinnibh Dé.  D'á éaghmais sin,” ar siad, “indiu</span>
<lb n="22995"/><span>lá na sabbóide agus ní'l sé ceaduighthe dhúinn troid</span>
<lb n="22996"/><span>i nbhúr gcoinnibh-se agus sinn féin do chosaint oraibh.</span>
<lb n="22997"/><span>Fuiligeóchaimíd bás agus beidh neamh agus talamh</span>
<lb n="22998"/><span>mar fhianaise againn air, go bhfuil bás eugcórtha</span>
<lb n="22999"/><span>agaibh d'á imirt orainn.”</span></p>
<lb n="23000"/>
<lb n="23001"/><p><span>Níor dheineadar aon chosaint agus do marbhuigh-</span>
<lb n="23002"/><span>eadh tímpal míle duine acu, fir agus mná agus aos</span>
<lb n="23003"/><span>óg.</span>
<lb n="23004"/></p>
</div>
<pb n="719"/>
<div><lb n="23005"/><p><span>Bhí Matatias agus an bhuidhean a bhí le n-a chois,</span>
<lb n="23006"/><span>bhíodar i n-áit eile i bhfolach.  D'airighdar i dtaobh</span>
<lb n="23007"/><span>na ndaoine do marbhuigheadh.  Agus d'airighdar nár</span>
<lb n="23008"/><span>dhein na daoine a marbhuigheadh aon chosaint ortha</span>
<lb n="23009"/><span>féin, toisg lá na sabbóide bheith ann, nár dheinea-</span>
<lb n="23010"/><span>dar oiread agus cloch a chaitheamh leis an muinntir</span>
<lb n="23011"/><span>a bhí 'ghá marbhú.</span></p>
<lb n="23012"/>
<lb n="23013"/><p><span>“Ach,” arsa muinntir Mhatatiais, “má dheinimíd</span>
<lb n="23014"/><span>go léir an nídh sin dísgeóchaid na págánaigh seo</span>
<lb n="23015"/><span>sinn.  Ní mór dhúinn ár n-aigne do shocarú air, feasta,</span>
<lb n="23016"/><span>má thagan namhaid a thuille ag cur orainn lá sabbóide,</span>
<lb n="23017"/><span>go dtroidfimíd 'n-a gcoinnibh agus ná leogfimíd</span>
<lb n="23018"/><span>dóibh sinn a mharbhú chómh breágh chómh réidh agus do</span>
<lb n="23019"/><span>leogadh dóibh na daoine seo do mharbhú.”</span></p>
<lb n="23020"/>
<lb n="23021"/><p><span>Do leath an sgéal ar fuaid na tíre go léir, conus</span>
<lb n="23022"/><span>mar a marbhuigheadh na daoine ná troidfadh toisg an</span>
<lb n="23023"/><span>tsabbóid a bheith ann, agus conus mar a shocaraigh</span>
<lb n="23024"/><span>Matatias agus a bhuidhean ar iad féin do chosaint</span>
<lb n="23025"/><span>ar a namhaid lá na sabbóide fé mar a dhéanfidís</span>
<lb n="23026"/><span>aon lá eile, mar gur ar son dlighe Dé a bheidís ag</span>
<lb n="23027"/><span>troid.  Nuair a h-airigheadh an méid sin do chrom</span>
<lb n="23028"/><span>na fir go léir ar bhailiú chucha as gach áird, na fir ba</span>
<lb n="23029"/><span>thréine agus ba dhiadha d'á raibh sa tír, i dtreó gur</span>
<lb n="23030"/><span>ghearr go raibh sluagh mhaith láidir ag Matatias.</span></p>
<lb n="23031"/>
<lb n="23032"/><p><span>CCCV.</span></p>
<lb n="23033"/>
<lb n="23034"/><p><span>BÁS AN FHÍORAOIN.</span></p>
<lb n="23035"/>
<lb n="23036"/><p><span>Nuair a fuair Matatias agus a mhuinntir go raibh</span>
<lb n="23037"/><span>an congnamh acu tháinig ana mhisneach dóibh.  Tháinig</span>
<lb n="23038"/><span>chucha, mar chách, aicme daoine ar a dtugtí Assid-</span>
<lb n="23039"/><span>iánaigh, sórd aicme riaghalta a bhí ag maireachtaint</span>
<lb n="23040"/><span>fé riaghail chráibhtheachta, agus a bhí ana dhíograsach</span></p>
</div>
<pb n="720"/>
<div><lb n="23041"/><p><span>do'n dlighe agus do sheirbhís Dé.  Fir ana chróda ab</span>
<lb n="23042"/><span>eadh iad.  Ní raibh aon daoine sa tír ba threise 'ná</span>
<lb n="23043"/><span>iad ná ba chródha 'ná iad.  Bhí áthas mór ar Mhatatias</span>
<lb n="23044"/><span>agus ar a mhacaibh agus ar an sluagh go léir a bhí</span>
<lb n="23045"/><span>cruinnighthe chucha, nuair a tháinig na h-Assidiánaigh</span>
<lb n="23046"/><span>chucha.</span></p>
<lb n="23047"/>
<lb n="23048"/><p><span>Níor fhanadar i bhfolach sa n-uaigneas a thuille,</span>
<lb n="23049"/><span>ag feitheamh le teachtairíbh ó'n rí chun teacht chucha 'ghá</span>
<lb n="23050"/><span>iarraidh ortha ídhbirtí a dhéanamh ar altórachaibh pág-</span>
<lb n="23051"/><span>ánacha chun déithe fallsa, agus 'ghá gcur chun bháis dá</span>
<lb n="23052"/><span>ndiúltuighdís.  Thuigeadar 'n-a n-aigne gur bh'fhearr,</span>
<lb n="23053"/><span>i n-inead bheith ag feitheamh leis na teachtairíbh, agus</span>
<lb n="23054"/><span>le lucht airm an rí, agus leis na Iúdaígh a bhí i bhfabhar</span>
<lb n="23055"/><span>dóibh, bualadh chucha amach agus a mhalairt de chúram</span>
<lb n="23056"/><span>a chur ortha.  Do ghleusadar a neart agus siúd amach</span>
<lb n="23057"/><span>iad tríd an ndúthaigh, ó chathair go cathair.  Ins gach</span>
<lb n="23058"/><span>aon áit go raibh altóir phágánach curtha suas ag muinn-</span>
<lb n="23059"/><span>tir an rí, thánadar ann agus do dheineadar díreach</span>
<lb n="23060"/><span>mar a dhein Matatias féin leis an gcéad altóir úd.</span>
<lb n="23061"/><span>Do mharbhuighdar an méid de mhuinntir an rí a bhí ann</span>
<lb n="23062"/><span>agus na Iúdaígh bhréagacha a bhí ann ag cabhrú leó,</span>
<lb n="23063"/><span>agus do raobadar an altóir agus dheineadar</span>
<lb n="23064"/><span>brúsgar de sna h-íodalaibh.</span></p>
<lb n="23065"/>
<lb n="23066"/><p><span>Chuadar mórthímpal na tíre go léir ag déanamh</span>
<lb n="23067"/><span>na h-oibre sin go dtí go raibh na h-altóracha págánacha</span>
<lb n="23068"/><span>go léir ar lár acu agus na h-íodail go léir briste</span>
<lb n="23069"/><span>brúighte acu, agus an phágánacht, agus muinntir an</span>
<lb n="23070"/><span>rí, agus na Iúdaígh bhréagacha, agus cómhacht an rí ar</span>
<lb n="23071"/><span>fad, sgriosta amach as an ndúthaigh acu.  Ansan do</span>
<lb n="23072"/><span>cuireadh dlighe Mhaoise i bhfeidhm airís ins gach aon</span>
<lb n="23073"/><span>bhall, agus do cuireadh oibreacha na dlighe sin d'á</span>
<lb n="23074"/><span>ndéanamh mar ba cheart, agus b'éigin do sna Iúdaígh</span>
<lb n="23075"/><span>bhréagacha, go raibh an dúil go léir sa phágánacht acu,</span>
<lb n="23076"/><span>b'éigin dóibh, an méid nár marbhuigheadh díobh, im-</span>
<lb n="23077"/><span>theacht as an ndúthaigh ar fad agus dul ag triall ar</span>
<lb n="23078"/><span>na geintibh págánacha a bhí mórthímpal ortha lasmuich.</span>
<lb n="23079"/></p>
</div>
<pb n="721"/>
<div><lb n="23080"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin déanta do tháinig an t-am</span>
<lb n="23081"/><span>do Mhatatias chun báis a dh'fhághail, agus dubhairt</span>
<lb n="23082"/><span>sé le n-a mhacaibh:—</span></p>
<lb n="23083"/>
<lb n="23084"/><p><span>“Tá deire mo shaoghail-se tagaithe, a chlann ó.  Tá</span>
<lb n="23085"/><span>gnó maith déanta go dtí so.  Tá ár agus dearg ruathar</span>
<lb n="23086"/><span>curtha againn ar namhaid ár gcreidimh.  Táid siad</span>
<lb n="23087"/><span>sgriosta ar an ndúthaigh againn.  D'imthighdar uainn</span>
<lb n="23088"/><span>agus dithineas ortha, an méid nár mharbhuighmair díobh.</span>
<lb n="23089"/><span>Tá dlighe Mhaoise agus connradh an Tighearna curtha</span>
<lb n="23090"/><span>suas beó airís againn, mar bhí lámh an Tighearna linn</span>
<lb n="23091"/><span>chuige.  Ac ní'l deire déanta ná i n-aon ghaor do.</span>
<lb n="23092"/><span>Cruinneóchaid siad súd congnamh agus tiocfid</span>
<lb n="23093"/><span>siad airís.  Is oraibh-se, ansan, a chlann ó, a bheidh</span>
<lb n="23094"/><span>dlighe Mhaoise do chosaint agus creideamh ár sínsear</span>
<lb n="23095"/><span>do chosaint ar na ropairíbh págánacha úd.  Ullmhuighidh</span>
<lb n="23096"/><span>sibh féin chun na h-oibre.  Bíodh bhúr gcroidhe agus</span>
<lb n="23097"/><span>bhúr n-aigne lán de dhíogras do chonnradh an Tighearna,</span>
<lb n="23098"/><span>agus bíodh gach fear agaibh lán cheapaithe ar a anam do</span>
<lb n="23099"/><span>thabhairt ar son creidimh ár sínsear.  Cuimhnighidh ar</span>
<lb n="23100"/><span>na gníomharthaibh a dhein ár n-aithreacha ar son chonn-</span>
<lb n="23101"/><span>radh an Tighearna.  Deinidh-se gníomhartha mar iad</span>
<lb n="23102"/><span>agus gheóbhaidh sibh glóire mhór agus clú a bheidh buan.</span>
<lb n="23103"/><span>Feuchaidh ar Ábraham.  Bhí sé dílis do Dhia i n-am</span>
<lb n="23104"/><span>cruadhtain, agus fuair sé fíoraontacht d'á bharr.</span>
<lb n="23105"/><span>Chimeád Ióseph an aithne, agus d'fhuilig sé an eugcóir,</span>
<lb n="23106"/><span>agus chuir Dia 'n-a thighearna ar an Éigipt é.</span>
<lb n="23107"/><span>Cuimhnighidh ortha go léir agus feucaidh siar ortha.</span>
<lb n="23108"/><span>Bhí lámh an Tighearna leó in sna h-oibreachaibh a</span>
<lb n="23109"/><span>dheineadar ar son a gcreidimh.  Tá an lámh chómhachtach</span>
<lb n="23110"/><span>chéadna, libh-se, agus ní baoghal daoibh.  Bhídhidh</span>
<lb n="23111"/><span>dílis do'n Tighearna agus tabharfidh an Tighearna</span>
<lb n="23112"/><span>an lámh uachtair daoibh ar Antiochus agus ar a</span>
<lb n="23113"/><span>chómhacht go léir.”</span>
<lb n="23114"/></p>
</div>
<pb n="722"/>
<div><lb n="23115"/><p><span>CCCVI.</span></p>
<lb n="23116"/>
<lb n="23117"/><p><span>IÚDÁS MACABÉUS.</span></p>
<lb n="23118"/>
<lb n="23119"/><p><span>Sar a bhfuair Matatias bás do cheap sé a mhac,</span>
<lb n="23120"/><span>Iúdás Macabéus 'n-a cheann ar shluagh na nIúdach</span>
<lb n="23121"/><span>i n'inead féin.  Níor mhiste dhó san agus bhí fhios aige</span>
<lb n="23122"/><span>nár mhiste.  Fear ana thréan ana láidir ab eadh</span>
<lb n="23123"/><span>Iúdás Macabéus.  Do ghlac an tsluagh é mar cheann</span>
<lb n="23124"/><span>ortha agus bhí áthas mór ortha mar gheall ar a leithéid</span>
<lb n="23125"/><span>d'fhear a bheith os a gcionn.  Bhí neart cuirp ann ba</span>
<lb n="23126"/><span>mhó 'ná mar a bhí i n-aon fhear a bhí suas le n-a linn</span>
<lb n="23127"/><span>sa tír sin.  Bhí an neart cuirp a bhí ann chómh mór san</span>
<lb n="23128"/><span>go raibh aithne mhaith air, ní h-amháin ameasg a dhaoine</span>
<lb n="23129"/><span>féin ach ameasg a namhad, leis.  Chuireadar aithne</span>
<lb n="23130"/><span>air agus do mhothuighdar a neart agus a chródhacht</span>
<lb n="23131"/><span>in sna cathanaibh a throid sé féin agus a athair agus</span>
<lb n="23132"/><span>a cháirde an fhaid a bhíodar ag gabháil tríd an dtír</span>
<lb n="23133"/><span>ag ruagadh namhad agus ag leagadh altórach págánach,</span>
<lb n="23134"/><span>agus ag cur dlighe Mhaoise i bhfeidhm.  Tugtar fathach</span>
<lb n="23135"/><span>air sa chúntas atá sa Bhíobla ar a neart agus ar a</span>
<lb n="23136"/><span>chródhacht.  Ach bhí neart aigne agus éirim aigne ann</span>
<lb n="23137"/><span>do réir nirt a chuirp.  Bhí stuaim agus breitheamhantas</span>
<lb n="23138"/><span>ann, agus tuisgint, agus eólus ar ghnóthaíbh cogaidh,</span>
<lb n="23139"/><span>agus clisteacht chun slóighte fear do láimhseáil agus</span>
<lb n="23140"/><span>do stiúrú sa chuma ba thairbhthighe dhóibh féin agus ba</span>
<lb n="23141"/><span>thiubaistighe d'á namhaid.  Thug san do sna fearaibh</span>
<lb n="23142"/><span>a leithéid d'iontaoibh as a bhreitheamhantas go</span>
<lb n="23143"/><span>ndeinidís an rud a dh'órduigheadh sé dhóibh an túisge</span>
<lb n="23144"/><span>'n-a mbíodh an focal as a bhéal.  Deir an Bíobla gur</span>
<lb n="23145"/><span>chabhruigh a mhuinntir leis agus gur dhlúthuighdar iad</span>
<lb n="23146"/><span>féin leis, fé mar a dheineadar le n-a athair, agus</span>
<lb n="23147"/><span>gur throideadar 'n-a theannta, le fonn, cathana</span>
<lb n="23148"/><span>Israéil; gur thug sé mór chlú ar a phobul, gur chuir</span></p>
</div>
<pb n="723"/>
<div><lb n="23149"/><p><span>sé uime a lúireach cléibh ar nós fathaigh; gur chriosuigh</span>
<lb n="23150"/><span>sé a arm cosanta uime in sna cathanaibh, agus gur</span>
<lb n="23151"/><span>chosain sé an campa le n-a claidheam; go raibh sé</span>
<lb n="23152"/><span>mar bheadh león 'n-a ghníomharthaibh, agus mar bheadh</span>
<lb n="23153"/><span>león óg ag búirthigh ar lorg na foghla; gur ghluais</span>
<lb n="23154"/><span>sé ar thóir na ndroch dhaoine agus go dtáinig sé suas</span>
<lb n="23155"/><span>leó, agus gur thraoch sé iad agus gur loisg sé iad</span>
<lb n="23156"/><span>le teine; gur theich a namhaid roimis le sgannra,</span>
<lb n="23157"/><span>agus go raibh rath agus séan ag dul ar aghaidh i</span>
<lb n="23158"/><span>n-Israél; gur chuir sé buaireamh ar a lán righthe,</span>
<lb n="23159"/><span>agus gur chuir sé áthas ar chlainn Israéil le na</span>
<lb n="23160"/><span>ghníomharthaibh agus go raibh beannacht ar a chlú</span>
<lb n="23161"/><span>go deó.</span></p>
<lb n="23162"/>
<lb n="23163"/><p><span>Bhí namhaid aige agus Apollónius ab ainm dó.</span>
<lb n="23164"/><span>Na Iúdaígh bhréagacha go raibh an dúil sa phágánacht</span>
<lb n="23165"/><span>acu, do dhíbir Iúdás Macabéus iad amach a' tír</span>
<lb n="23166"/><span>Israéil.  Do chruinnigh Apollónius chuige iad san,</span>
<lb n="23167"/><span>i dteannta na bpágánach a bhí aige féin lasmuich.</span>
<lb n="23168"/><span>D'imthigh sluagh mhór de sna Iúdaígh bhréagacha amach</span>
<lb n="23169"/><span>ó chathair Samaría.  Níor bh'iongna dúil a bheith acu</span>
<lb n="23170"/><span>san sa phágánacht.  Bhí taithighe mhaith acu ar an bpágán-</span>
<lb n="23171"/><span>acht ó aimsir an rí Ierobóam.  Tháinig Ierobóam as</span>
<lb n="23172"/><span>an Éigipt agus do glacadh 'n-a rí é ar Shamaría tar</span>
<lb n="23173"/><span>éis bhais Sholomoin.  Bhí deich gcinn de threabhaibh</span>
<lb n="23174"/><span>Israéil fé n-a smacht.  Dhein sé gamhna óir dóibh i</span>
<lb n="23175"/><span>dtreó go bhféadfidís bheith ag adhradh na ngamhan agus</span>
<lb n="23176"/><span>ná raighdís go Ierúsalem chun ídhbirtí do dhéanamh</span>
<lb n="23177"/><span>chun Dé.  Thug san an dúil sa phágánacht dóibh agus</span>
<lb n="23178"/><span>bhí fáilte acu roim dhlighe Antiochuis.  Nuair a bhí</span>
<lb n="23179"/><span>Iúdás Macabéus 'ghá ruagadh agus 'ghá bhfiadhach</span>
<lb n="23180"/><span>d'imthighdar ar triall ar Apollónius.  Nuair a bhí</span>
<lb n="23181"/><span>na págánaigh lasmuich, agus na Iúdaígh ó Shamaría,</span>
<lb n="23182"/><span>agus na Iúdaígh bhréagacha eile ó thír Israéil,</span>
<lb n="23183"/><span>cruinnighthe chuige ag Apollónius bhí sluagh ana láidir</span>
<lb n="23184"/><span>aige.  Do chabruigh na righthe págánacha leis, iad</span>
<lb n="23185"/><span>san a bhí mórthímpal lasmuich.  Bhí an fuath nímhneach</span></p>
</div>
<pb n="724"/>
<div><lb n="23186"/><p><span>acu go léir do Iúdás Macabéus.  Is ar na righthibh</span>
<lb n="23187"/><span>sin a thráchthan an Bíobla nuair a deirtear ann</span>
<lb n="23188"/><span>gur chuir Macabéus buaireamh ar a lán righthe.</span>
<lb n="23189"/><span>Nuair a bhí a shluagh cruinnighthe, córuighthe, gléasta</span>
<lb n="23190"/><span>ag Apollónius tháinig sé chun catha do chur ar</span>
<lb n="23191"/><span>chlainn Israéil agus ar Mhacabéus.  Do thuig Maca-</span>
<lb n="23192"/><span>béus cad a bhí ar siubhal aige i gcaitheamh na h-aimsire.</span>
<lb n="23193"/><span>Bhí sé ullamh dó.  Do troideadh cath fuilteach idir</span>
<lb n="23194"/><span>an dá shluagh.  Fear cródha ab eadh Apollónius.</span>
<lb n="23195"/><span>Dheabhróchadh an sgéal gur bhuail an bheirt umá cheile</span>
<lb n="23196"/><span>sa chath.  Do mhairbh Iúdás Macabéus Apollónius</span>
<lb n="23197"/><span>agus chuir sé ár agus dearg ruathar ar a shluagh.  Bhí</span>
<lb n="23198"/><span>claidheamh ana mhaith ag Apollónius.  Do thóg Iúdás</span>
<lb n="23199"/><span>Macabéus an claidheamh, agus siné an claidheamh a</span>
<lb n="23200"/><span>bhí ag Iúdás Macabéus as san amach in sna cathanaibh</span>
<lb n="23201"/><span>go léir.  Bhí an claidheamh san aige díreach mar a bhí</span>
<lb n="23202"/><span>claidheamh Gholiah ag Dáibhid in sna cathanaibh a throid</span>
<lb n="23203"/><span>sé ó'n lá mhairbh sé Goliah i ngleann an chrainn</span>
<lb n="23204"/><span>ghiúise, na céadta blian roimis sin.</span></p>
<lb n="23205"/>
<lb n="23206"/><p><span>CCCVII.</span></p>
<lb n="23207"/>
<lb n="23208"/><p><span>SERON.</span></p>
<lb n="23209"/>
<lb n="23210"/><p><span>Do leath tuairisg an chatha san, i n-ar mhairbh Iúdás</span>
<lb n="23211"/><span>Apollónius, do leath sé ar fuaid na tíre go léir.</span>
<lb n="23212"/><span>Bhí áthas ar na Iúdaígh a bhí dílis agus bhí buairt agus</span>
<lb n="23213"/><span>ceann-fé ar na Iúdaígh bhréagacha.  Do leath an tuair-</span>
<lb n="23214"/><span>isg amach ar fuaid na dtíortha mórthímpal agus bhí</span>
<lb n="23215"/><span>iongna ar gach aoinne.  Bhí ainm Iúdáis Mhacabéuis</span>
<lb n="23216"/><span>'n-a lán béil i mbéalaibh daoine ameasg carad agus</span>
<lb n="23217"/><span>namhad.  Ní raibh aon choinne ag aoinne go mbuadhfadh</span>
<lb n="23218"/><span>sé ar an sluagh a bhí ag Apollónius.  Nuair a fuaradh</span>
<lb n="23219"/><span>go raibh an gníomh san déanta aige, go raibh an buadh</span></p>
</div>
<pb n="725"/>
<div><lb n="23220"/><p><span>san beirtha aige, go raibh an t-éirleach san déanta</span>
<lb n="23221"/><span>aige, gur mhairbh sé an laoch mór, Apollónius, agus</span>
<lb n="23222"/><span>go raibh an claidheamh úd a bhí ag Apollónius, an</span>
<lb n="23223"/><span>claidheamh úd go raibh aithne ag an uile dhuine air,</span>
<lb n="23224"/><span>go raibh sé i n-a láimh féin go daingean ag Macabéus,</span>
<lb n="23225"/><span>nuair a fuaradh go raibh san go léir i n'fhírinne ghlan</span>
<lb n="23226"/><span>bhí daoine ins gach aon ball ag crothadh a gcinn agus</span>
<lb n="23227"/><span>'ghá rádh, an fear a dhein an méid sin go ndéanfadh</span>
<lb n="23228"/><span>sé tuille.</span></p>
<lb n="23229"/>
<lb n="23230"/><p><span>Bhí fear 'n-a cheann uraid ar armáil Shuíria agus</span>
<lb n="23231"/><span>Seron ab ainm dó.  D'airigh sé an chainnt a bhí i</span>
<lb n="23232"/><span>mbéalaibh daoine i dtaobh an ghnímh a bhí déanta ag</span>
<lb n="23233"/><span>Iúdás Macabéus.  Do buaileadh isteach i n'aigne</span>
<lb n="23234"/><span>go raibh an t-am agus an chaoi tagaithe dhó féin chun</span>
<lb n="23235"/><span>gnímh cogaidh a dhéanamh do thuillfadh mór chlú dhó</span>
<lb n="23236"/><span>agus oirdhearcas fé leith.  Thabharfadh sé, dar leis,</span>
<lb n="23237"/><span>mór shluagh leis anoir ó Shuíria agus do thabharfadh</span>
<lb n="23238"/><span>sé aghaidh ar an bhfear san a bhí tar éis an mhórghnímh</span>
<lb n="23239"/><span>sin do dhéanamh, agus an t-oirdhearcas a bhí fághalta</span>
<lb n="23240"/><span>aige sin do gheóbhadh Seron dó féinig é nuair a bheadh</span>
<lb n="23241"/><span>buaidhte aige i gcath air.  D'á mhéid clú agus d'á</span>
<lb n="23242"/><span>aoirde, a bhí fághalta ag Macabéus, a' buachtaint ar</span>
<lb n="23243"/><span>Apollónius, do gheóbhadh Seron clú a bheadh níba mhó</span>
<lb n="23244"/><span>agus ní b'aoirde 'ná é nuair a bheadh buaidhte aige</span>
<lb n="23245"/><span>ar an bhfear a bhuaidh ar Apollónius.  D'á éaghmuis</span>
<lb n="23246"/><span>sin bheadh buidheachas tuillthe aige, agus níor bhuidhe-</span>
<lb n="23247"/><span>achas beag é, ó'n rí uasal Antiochus, nuair a</span>
<lb n="23248"/><span>bheadh an díoltas a bhí tuillte aige déanta aige ar</span>
<lb n="23249"/><span>an bhfear a bhí tar éis an rí do mhaslú agus a dhlighe</span>
<lb n="23250"/><span>do tharcuisniú.</span></p>
<lb n="23251"/>
<lb n="23252"/><p><span>Do ghleus sé a mhór shluagh, chuir sé a chuid armála</span>
<lb n="23253"/><span>i dtreó.  Chuaidh slóighte móra de sna Iúdaígh bhréagacha</span>
<lb n="23254"/><span>soir ag triall air ag cabrú leis.  An méid acu nár</span>
<lb n="23255"/><span>chuaidh soir ar fad do bhuaileadar uime ar an slighe</span>
<lb n="23256"/><span>anoir agus do luighdar isteach 'n-a shluagh.  Níor</span>
<lb n="23257"/><span>bh'fhéidir do shluagh Sheroin gabháil siar díreach, mar</span></p>
</div>
<pb n="726"/>
<div><lb n="23258"/><p><span>bhí an ghainmheach thirm idir é agus tír Israéil.  B'éigean</span>
<lb n="23259"/><span>dó gabháil siar óthuaidh ar dtúis, agus siar díreach</span>
<lb n="23260"/><span>ansan, agus ansan gabháil siar ódheas, agus ódheas</span>
<lb n="23261"/><span>díreach nuair a bhí sé lastiar de'n Iórdan.  Bhí sé ag</span>
<lb n="23262"/><span>gluaiseacht ódheas tré thír Israéil go dtí go raibh</span>
<lb n="23263"/><span>sé ag Samaría mar a bhfuair sé a lán de sna Iúdaígh</span>
<lb n="23264"/><span>bhréagacha chun dul i n-aonfheacht leis.  Ansan do</span>
<lb n="23265"/><span>ghluais sé féin agus iadsan ódheas go dtí go rabha-</span>
<lb n="23266"/><span>dar sa n-áit ar a dtugtí Bhetoran, áit ná fuil</span>
<lb n="23267"/><span>abhfad óthuaidh ó chathair Ierúsaleim.</span></p>
<lb n="23268"/>
<lb n="23269"/><p><span>Do thárla an uair sin ná raibh ag Macabéus ach</span>
<lb n="23270"/><span>sluagh bheag, ach nuair a chonaic an tsluagh bheag, an</span>
<lb n="23271"/><span>mhór shluagh ag teacht do ghluaiseadar amach 'n-a</span>
<lb n="23272"/><span>gcoinnibh.  Nuair a thánadar 'n-a radharc agus nuair</span>
<lb n="23273"/><span>a chonacadar a neart féin chómh suarach agus neart</span>
<lb n="23274"/><span>a namhad chómh mór tháinig mímhisneach ortha agus</span>
<lb n="23275"/><span>dubhradar le Macabéus:  “Conus is féidir duinn-na</span>
<lb n="23276"/><span>agus ár neart chómh suarach, troid i gcoinnibh a</span>
<lb n="23277"/><span>leithéid de mhórshluag, agus sinn, ní h-amháin i n-ár</span>
<lb n="23278"/><span>n-uimhir shuarach, ach laguighthe go mór le trosgadh?”</span>
<lb n="23279"/><span>Ach dubhairt Iúdás leó:  “Ní h-aon trioblóid do</span>
<lb n="23280"/><span>Dhia na bhflathas buadh thabhairt do shluagh lag ar shluagh</span>
<lb n="23281"/><span>láidir, nú buadh thabhairt do shluagh bheag ar shluagh</span>
<lb n="23282"/><span>mhór.  Is ó Dhia a thagan buadh.  Táid siad ansúd,</span>
<lb n="23283"/><span>tagaithe i n-ár gcoinnibh go líonmhar agus go mór-</span>
<lb n="23284"/><span>chúiseach, chun íde dhéanamh orainn féin agus ar ár</span>
<lb n="23285"/><span>mnáibh agus ar ár gclainn, agus ár gcuid a bhreith</span>
<lb n="23286"/><span>leó.  Ach troidfimíd-ne 'n-a gcoinnibh ar son ár</span>
<lb n="23287"/><span>n-anam agus ar son ár ndlighthe, agus beidh an</span>
<lb n="23288"/><span>Tighearna féinig 'ghá dtreasgairt os cómhair ár súil.</span>
<lb n="23289"/><span>Ach sibh-se, ná bíodh aon eagla agaibh rómpa.  Seo</span>
<lb n="23290"/><span>chucha sinn.”  De rith sé féin agus a bhuidhean bheag chucha</span>
<lb n="23291"/><span>go h-oban.  Ní raibh aon choinne ag an namhaid le n-a</span>
<lb n="23292"/><span>leithéid de ruthaigh.  Do measgadh tré n-a chéile iad.</span>
<lb n="23293"/><span>Bhí Iúdás ar tosach agus namhaid ar lár aige gach</span>
<lb n="23294"/><span>casadh d'á mbaineadh sé as an gclaidheamh úd.  Tháinig</span></p>
</div>
<pb n="727"/>
<div><lb n="23295"/><p><span>sgeón agus sgannra ar an mór shluagh namhad.  Do</span>
<lb n="23296"/><span>theicheadar le n-a n-anam isteach i dtír na bhFilis-</span>
<lb n="23297"/><span>tíneach a bhí idir iad agus an fharaige.  Bhí buadh ag</span>
<lb n="23298"/><span>Iúdás agus agá bhuidhin bheag, agus bhí acu an fhoghail</span>
<lb n="23299"/><span>go léir a dh'fhan i ndiaidh na Suíriánach ar thalamh an</span>
<lb n="23300"/><span>chatha.  Má ba mhór é clú Iúdáis roimis an gcath san</span>
<lb n="23301"/><span>ba dhá mhó é 'n-a dhiaidh.</span></p>
<lb n="23302"/>
<lb n="23303"/><p><span>CCCVIII.</span></p>
<lb n="23304"/>
<lb n="23305"/><p><span>RÁFLAÍ.</span></p>
<lb n="23306"/>
<lb n="23307"/><p><span>Má bhí iongna ar gach aoinne nuair a rug Iúdás</span>
<lb n="23308"/><span>Macabéus buadh ar Apollónius, iongna gan brígh ab</span>
<lb n="23309"/><span>eadh é seachus an iongna agus an alltacht agus an</span>
<lb n="23310"/><span>t-uathbhás a bhí ar an ndúthaigh go léir nuair a dhein sé</span>
<lb n="23311"/><span>sgeanthairt, é féin agus a bhuidhean bheag shuarach, de</span>
<lb n="23312"/><span>mhór shluagh Sheroin.  Gan amhras bhí spórt agá mhuinntir</span>
<lb n="23313"/><span>féin ar Sheron.  Bhí fhios acu cad é an fuadar a bhí fé</span>
<lb n="23314"/><span>agus cad é an maoidheamh a bhí aige 'á dhéanamh as an</span>
<lb n="23315"/><span>mór chlú agus as an oirdhearcas a bhí le fághail aige</span>
<lb n="23316"/><span>nuair a bhuadhfadh sé ar an bhfear a bhuaidh ar Apoll-</span>
<lb n="23317"/><span>ónius agus do mhairbh é agus do thóg a chlaidheamh.</span>
<lb n="23318"/><span>Bhí cúis mhagaidh eile acu, leis, mar gheall air.  D'air-</span>
<lb n="23319"/><span>ighdar é ag maoidheamh as an mbuidheachas a bheadh ag</span>
<lb n="23320"/><span>an rí Antiochus air nuair a bheadh díoltas déanta</span>
<lb n="23321"/><span>aige ar Iúdás Macabéus.  Bhíodar 'ghá fhiafraighe dh'á</span>
<lb n="23322"/><span>chéile conus a thabharfadh sé aghaidh ar Antiochus</span>
<lb n="23323"/><span>nuair a bhí an sgeanthairt déanta d'á mhór shluagh</span>
<lb n="23324"/><span>áluinn ag Iúdás Macabéus agus agá bhuidhin bheag</span>
<lb n="23325"/><span>shuarach a bhí ag tuitim ar a gcosaibh le h-ocaras!</span>
<lb n="23326"/><span>Níor bh'aon iongna leó dá mbaineadh Antiochus an</span>
<lb n="23327"/><span>ceann de.</span></p>
<lb n="23328"/>
<lb n="23329"/><p><span>Ach ní h-ar an gceann a bhaint d'aoinne a bhí</span>
<lb n="23330"/><span>Antiochus ag cuimhneamh an uair sin.  Bhí tuairisgí</span></p>
</div>
<pb n="728"/>
<div><lb n="23331"/><p><span>agus ráflaí ag teacht chuige go h-Antioch mar a raibh</span>
<lb n="23332"/><span>sé 'n-a cómhnuidhe, tuairisgí a chuir i n-iúil dó cad</span>
<lb n="23333"/><span>é an sgannra a bhí tagaithe ar na daoine go léir agus</span>
<lb n="23334"/><span>ar na righthibh go léir mórthímpal, ó airighdar conus</span>
<lb n="23335"/><span>mar a bhuaidh Iúdás Macabéus ar an dá mhór shluagh.</span>
<lb n="23336"/><span>Do thuig Antiochus i n'aigne nár mhór dó féin eirighe</span>
<lb n="23337"/><span>gan a thuille ríghnis agus a chómhacht do chur i bhfeidhm</span>
<lb n="23338"/><span>i gcoinnibh an Iúdaígh mhalluighthe sin.  Bhí árd fhearg</span>
<lb n="23339"/><span>air.  Chuir sé a theachtairí mórthímpal ar fuaid a</span>
<lb n="23340"/><span>rígheachta go léir agus chruinnigh sé a shlóighte go léir</span>
<lb n="23341"/><span>agus bhí mór shluagh ana mhór ana chómhachtach aige.</span>
<lb n="23342"/><span>Ansan d'osgail sé a stórus agus thug sé tuarastal</span>
<lb n="23343"/><span>bliana roim ré d'á shaighdiúiríbh agus dubhairt leó</span>
<lb n="23344"/><span>bheith ullamh chun pé rud adéarfadh sé leó do dhéanamh.</span>
<lb n="23345"/><span>Fear fial ab eadh é.  Ní bhíodh greim ar an airgead</span>
<lb n="23346"/><span>aige, go mór mór ó n-a shaighdiúiríbh.  Nuair a bhí sé ag</span>
<lb n="23347"/><span>rainnt an airgid ortha do fuair sé go raibh ag dul</span>
<lb n="23348"/><span>d'á ghustal.  Fuair sé ná raibh na cíosana ag teacht</span>
<lb n="23349"/><span>isteach chómh flúirseach agus ba cheart; go raibh</span>
<lb n="23350"/><span>aighneas agus easaontas i n-a rígheacht mar gheall</span>
<lb n="23351"/><span>ar an ndroch obair a bhí aige féin 'á dhéanamh, a</span>
<lb n="23352"/><span>d'iarraidh sean nós agus sean dlighthe d'atharú.</span>
<lb n="23353"/><span>Tháinig eagla air ná beadh a dhóithin airgid aige chun</span>
<lb n="23354"/><span>bheith chómh fial le n-a shlóightibh agus bhíodh sé i gcómh-</span>
<lb n="23355"/><span>nuidhe.  Shocaruigh sé ar dhul soir i ndúthaigh na bPersach</span>
<lb n="23356"/><span>agus rainnt mhaith airgid a bhaint amach ann.  D'fhág</span>
<lb n="23357"/><span>sé a rígheacht sa bhaile fé dhuin'uasal gur bh'ainm dó</span>
<lb n="23358"/><span>Luísias.  Thug sé leath an mhór shlógh dhó agus do rug</span>
<lb n="23359"/><span>sé féin an leath eile leis agus do ghluais sé air soir.</span>
<lb n="23360"/><span>Dubhairt sé le Luísias go raibh sé lán cheapaithe ar</span>
<lb n="23361"/><span>chathair Ierúsaleim d'ídiú ar fad agus na Iúdaígh</span>
<lb n="23362"/><span>do dhísgiú glan amuich 's amach, agus daoine éigin</span>
<lb n="23363"/><span>iasachta do chur chun cómhnuighthe sa n-áit.  “Agus,”</span>
<lb n="23364"/><span>ar seisean le Luísias, “Dein-se an méid de'n</span>
<lb n="23365"/><span>tsluagh atá agam d'á fhágaint agat do ghleusadh agus</span>
<lb n="23366"/><span>do chórú, agus imthigh ódheas go dtí an chathair sin</span></p>
</div>
<pb n="729"/>
<div><lb n="23367"/><p><span>Ierúsalem agus ná fág a rian ar uachtar na</span>
<lb n="23368"/><span>talmhan.  Nuair a thiocfad-sa anoir abhaile ó thír na</span>
<lb n="23369"/><span>bPersach beidh mo dhóithin saidhbhris agam chun na</span>
<lb n="23370"/><span>bhfear a dhíol.”</span></p>
<lb n="23371"/>
<lb n="23372"/><p><span>Do ghluais sé soir agus leath an mhór shlógh aige.</span>
<lb n="23373"/><span>Chuaidh sé soir thar abhainn Euphrátes agus do ghluais</span>
<lb n="23374"/><span>sé tríd an ndúthaigh lastoir de'n abhainn sin.</span></p>
<lb n="23375"/>
<lb n="23376"/><p><span>Nuair a bhí an rí imthighthe soir do thosnuigh Luísias</span>
<lb n="23377"/><span>ar an méid de'n mhór shluagh a bhí fágtha aige do chórú</span>
<lb n="23378"/><span>agus do chur i dtreó chun aghaidh a thabhairt ódheas ar</span>
<lb n="23379"/><span>Ierúsalem agus an íde dhéanamh a bhí órduighthe ag</span>
<lb n="23380"/><span>an rí.  Do thoibh sé triúr fear a bhí uasal cómhachtach.</span>
<lb n="23381"/><span>Ptolemé mac Doruiménuis ab ainm do dhuine acu,</span>
<lb n="23382"/><span>agus Nicánor ab ainm do dhuine eile acu, agus</span>
<lb n="23383"/><span>Gorgias ab ainm do'n trímhadh duine.  Uaisle móra</span>
<lb n="23384"/><span>ab eadh iad agus bhíodar muinnteartha ag an rí.  Thug</span>
<lb n="23385"/><span>sé dhóibh dachad míle fear agus seacht míle marcach,</span>
<lb n="23386"/><span>agus dubhairt sé leó dul ódheas isteach i dtír Iúda</span>
<lb n="23387"/><span>agus léirsgrios a dhéanamh ar an dtír do réir mar</span>
<lb n="23388"/><span>a bhí órduighthe ag an rí.  Do ghluaiseadar 'n-a lán</span>
<lb n="23389"/><span>neart ódheas agus do ghlacadar longphort i n-aice</span>
<lb n="23390"/><span>Emauis, ar an machaire réidh.  Nuair a h-airigheadh</span>
<lb n="23391"/><span>sa chómharsanacht go rabhadar tagaithe ann tháinig</span>
<lb n="23392"/><span>na ceannaidhthe as gach áird agus ualaí óir agus</span>
<lb n="23393"/><span>airgid acu chun na nIúdach do cheannach agus do</span>
<lb n="23394"/><span>bhreith leó 'n-a ndaoraibh.</span></p>
<lb n="23395"/>
<lb n="23396"/><p><span>CCCIX.</span></p>
<lb n="23397"/>
<lb n="23398"/><p><span>AN GNÍOMH CALMA</span></p>
<lb n="23399"/>
<lb n="23400"/><p><span>Bhí na ceanaidhthe cruinnighthe as gach áird agus an</span>
<lb n="23401"/><span>t-airgead acu 'n-a chruachaibh chun na nIúdach do</span>
<lb n="23402"/><span>cheannach agus do bhreith leó, 'n-a ndaoraibh chómh luath</span></p>
</div>
<pb n="730"/>
<div><lb n="23403"/><p><span>agus d'fhéadfadh slóighte an rí breith ortha agus iad</span>
<lb n="23404"/><span>a dhíol leó.  Nuair a chonaic Iúdás Macabéus agus</span>
<lb n="23405"/><span>a bhuidhean an mhórshluagh san tagaithe ansúd 'n-a</span>
<lb n="23406"/><span>n-aice ar mhachaire Emauis, bhí, gan amhras, eagla ortha</span>
<lb n="23407"/><span>agus buairt aigne.</span></p>
<lb n="23408"/>
<lb n="23409"/><p><span>Bhí cathair Ierúsaleim an uair sin folamh nách mór</span>
<lb n="23410"/><span>ó dhaoine.  Pé daoine a bhí sa chathair níor Iúdaígh iad.</span>
<lb n="23411"/><span>Bhí na Iúdaígh go léir imthighthe as an gcathair, mar</span>
<lb n="23412"/><span>bhí an bhuidhean iasachta úd, a dubhradh, bhíodar istigh</span>
<lb n="23413"/><span>sa dún agus an dún 'n-a dhaingean acu agus iad ag</span>
<lb n="23414"/><span>rith amach chómh luath agus mheasaidís go mbíodh aoinne</span>
<lb n="23415"/><span>sa chuid eile de'n chathair a dh'fhéadfí a robáil, agus</span>
<lb n="23416"/><span>do robálaidís é, agus dá mba Iúdach é do mharbhuigh-</span>
<lb n="23417"/><span>dís é.  Sa n-áit ar a dtugtí Maspha iseadh bhí a long-</span>
<lb n="23418"/><span>phort ag Iúdás agus agá bhuidhin.  Áit bheannuighthe</span>
<lb n="23419"/><span>ab eadh Maspha sa tsean aimsir agus is ann a shoch-</span>
<lb n="23420"/><span>aruigh Iúdás é féin agus a bhuidhean i dtreó go</span>
<lb n="23421"/><span>bhféadfidís bheith ag guidhe chun Dé.</span></p>
<lb n="23422"/>
<lb n="23423"/><p><span>Nuair a chonacadar an suathantas namhad cruinnighthe</span>
<lb n="23424"/><span>ar mhachaire Emauis do chromadar ar a nguidhe do</span>
<lb n="23425"/><span>chur suas chun Dé go dian agus ó chroidhe.  Chromadar</span>
<lb n="23426"/><span>ar throsgadh dhéanamh agus ar gach gnó eile dhéanamh a</span>
<lb n="23427"/><span>bhain le guidhe agus le h-aithrighe, agus iad ag glaodh-</span>
<lb n="23428"/><span>ach go h-árd ar Dhia 'ghá iarraidh air iad do chosaint ar</span>
<lb n="23429"/><span>an namhaid sin, mar ná raibh aon bhreith acu ar iad féin</span>
<lb n="23430"/><span>do chosaint ar a leithéid de neart slógh gan neart</span>
<lb n="23431"/><span>láimhe Dé bheith ag cabhrú leó.  Ansan do séideadh na</span>
<lb n="23432"/><span>trúmpaí agus do ghleus Iúdás na fir 'n-a mbuidhnibh</span>
<lb n="23433"/><span>agus chuir sé taoisigh os a gcionn, taoisigh míle, agus</span>
<lb n="23434"/><span>taoisigh céad, agus taoisigh caogad, agus taoisigh</span>
<lb n="23435"/><span>deichneabhar.  Ansan do labhair sé leó agus dubhairt</span>
<lb n="23436"/><span>sé leó, aoinne go raibh cúram mná agus clainne air,</span>
<lb n="23437"/><span>nú go raibh sgáth roimis an gcath air, go bhféadfadh</span>
<lb n="23438"/><span>sé imtheach abhaile chun a thighe féinig, do réir na dlighe.</span>
<lb n="23439"/><span>Ní deirtear gur chuaidh aon fhear abhaile.  Ní raibh</span>
<lb n="23440"/><span>Iúdás ach ag cómhlíonadh na dlighe nuair adubhairt</span></p>
</div>
<pb n="731"/>
<div><lb n="23441"/><p><span>sé an chainnt.  Ansan do labhair sé airís leó.</span>
<lb n="23442"/><span>“Fáisgidh suas sibh féin,” ar seisean, “agus deinidh</span>
<lb n="23443"/><span>gníomh calma.  Is fearra dhúinn bás d'fhághail i gcath</span>
<lb n="23444"/><span>'ná bheith ag feuchaint a thuille ar an gcor atá ar ár</span>
<lb n="23445"/><span>dtír agus ar ár ndaoine agus ar ár gcreideamh.</span>
<lb n="23446"/><span>Deinimís an gníomh calma agus ansan bíodh a thoradh</span>
<lb n="23447"/><span>mar is toil le Dia na bhflathas.”  D'imthighdar ansan</span>
<lb n="23448"/><span>agus do champuighdar ar an dtaobh theas d'Emaus.</span></p>
<lb n="23449"/>
<lb n="23450"/><p><span>D'airigh Gorgias, duine de'n triúr a bhí os cionn</span>
<lb n="23451"/><span>armála an namhadh, an nídh a bhí déanta ag Iúdás.</span>
<lb n="23452"/><span>Do bheartuigh sé i n'aigne buidhean d'fhearaibh toghtha</span>
<lb n="23453"/><span>do thógaint leis, i lár na h-oidhche, amach a' longphort</span>
<lb n="23454"/><span>na Suíriánach agus teacht a gan fhios ar an longphort</span>
<lb n="23455"/><span>nua a bhí déanta ag Iúdás i n-aice Emuais, agus na</span>
<lb n="23456"/><span>Iúdaígh a mharbhú 'n-a gcodla.  Bhí chúig mhíle troightheach</span>
<lb n="23457"/><span>aige, fir thoghtha agus míle marcach.  D'airigh Iúdás</span>
<lb n="23458"/><span>an sgéal.  D'imthigh sé féin ag a shluagh bheag amach</span>
<lb n="23459"/><span>as an longphort nua.  Tháinig Gorgias agus a chúig</span>
<lb n="23460"/><span>mhíle fear agus a mhíle marcach i lár na h-oidhche.</span>
<lb n="23461"/><span>Fuaradar an longphort nua follamh, gan aoinne beó</span>
<lb n="23462"/><span>ann.  “Is amhlaidh a theicheadar uainn amach chun an</span>
<lb n="23463"/><span>chnuic,” ar seisean.  Siúd amach é féin agus an sé</span>
<lb n="23464"/><span>mhíle, ar a dtóir, dar leis.  Ar ball nuair a bhí solus</span>
<lb n="23465"/><span>an lae ann bhí Iúdás agus a bhuidhean le feisgint ar</span>
<lb n="23466"/><span>an machaire.  Bhí trí mhíle fear ag Iúdás ach ní raibh</span>
<lb n="23467"/><span>arm cómraic ná arm cosanta acu ar aon áird.</span>
<lb n="23468"/><span>Chonacadar os a gcómhair longphort na Suíriánach</span>
<lb n="23469"/><span>agus é láidir daingean, agus lúireacha ar na fearaibh</span>
<lb n="23470"/><span>agus marcshluagh 'n-a dtímpal, agus iad go léir</span>
<lb n="23471"/><span>oilte ar ghnóthaíbh cogaidh.  Do labhair Iúdás le n-a</span>
<lb n="23472"/><span>trí mhíle fear:—</span></p>
<lb n="23473"/>
<lb n="23474"/><p><span>“Ná bíodh aon eagla agaibh rómpa,” ar seisean,</span>
<lb n="23475"/><span>“pé líonmhaireacht atá ionta.  Cuimhnighidh ar conus</span>
<lb n="23476"/><span>a thug Dia saor ár n-aithreacha trídh an Mhuir Ruaidh</span>
<lb n="23477"/><span>nuair a bhí Pharó ar a dtóir agus na mílte slógh aige.</span>
<lb n="23478"/><span>Glaodhmís anois ar Dhia na bhflathas agus déanfidh</span></p>
</div>
<pb n="732"/>
<div><lb n="23479"/><p><span>sé trócaire orainn, agus cuimhneóchaidh sé ar an</span>
<lb n="23480"/><span>ngeallamhaint a thug sé d'ár n-aithreachaibh, agus</span>
<lb n="23481"/><span>ídeóchaidh sé an tsluagh san indiu os cómhair ár súl</span>
<lb n="23482"/><span>agus beidh fhios ag na geintibh go bhfuil i n-Israél</span>
<lb n="23483"/><span>Aon a dheinean slánú agus fuasgailt.”</span></p>
<lb n="23484"/>
<lb n="23485"/><p><span>Tháinig an namhaid amach as an longphort chun an</span>
<lb n="23486"/><span>chatha.  Do séideadh an trúmpa do sna Iúdaígh agus</span>
<lb n="23487"/><span>do ritheadar chun a namhad.  Do cuireadh an ruag ar</span>
<lb n="23488"/><span>na Geintibh agus theicheadar ar fuaid an mhachaire.</span>
<lb n="23489"/><span>Bhí na Iúdaígh ar a dtóir 'ghá marbhú.  Do leanadar</span>
<lb n="23490"/><span>iad chómh fada le machaire Iduméa agus le machaire</span>
<lb n="23491"/><span>Iamnia.  Do marbhuigheadh suas le trí mhíle fear</span>
<lb n="23492"/><span>díobh.</span></p>
<lb n="23493"/>
<lb n="23494"/><p><span>Nuair a bhí Iúdás agus a bhuidhean ag teacht thar</span>
<lb n="23495"/><span>n-ais ó'n dtóir bhí Gorgias ag teacht ó'n gcnoc.</span>
<lb n="23496"/><span>Chonaic sé an ruag a bhí curtha ar an mór shluagh go</span>
<lb n="23497"/><span>léir.  D'feuch sé i dtreó a longphoirt féinig.  Bhí an</span>
<lb n="23498"/><span>longphort tré theine.  D'iompuigh sé féin agus a chúig</span>
<lb n="23499"/><span>mhíle fear agus a mhíle marcach agus theicheadar as</span>
<lb n="23500"/><span>an áit.  Ansan do thóg Iúdás agus a bhuidhean an</span>
<lb n="23501"/><span>fhoghail, mórán óir agus airgid agus ollmhathais,</span>
<lb n="23502"/><span>mórán, gan amhras, de'n ór agus de'n airgead úd</span>
<lb n="23503"/><span>a thug na ceannuidhthe leó.</span></p>
<lb n="23504"/>
<lb n="23505"/><p><span>CCCX.</span></p>
<lb n="23506"/>
<lb n="23507"/><p><span>AN TEAMPUL 'N-A CHABHLACH.</span></p>
<lb n="23508"/>
<lb n="23509"/><p><span>Bhí buaidhte glan ag Iúdás Macabéus ar mhór</span>
<lb n="23510"/><span>shluagh na Suíriánach.  Bhí buaidhte ag trí mhíle fear,</span>
<lb n="23511"/><span>agus gan iad armtha ach go h-olc, ar mhór shluagh i n-a</span>
<lb n="23512"/><span>raibh dachad míle troightheach agus seacht míle marcach</span>
<lb n="23513"/><span>agus iad armtha ar áilneacht.  Do thuig na Iúdaígh</span>
<lb n="23514"/><span>gur mhírbhúilt ó Dhia an buadh san agus do ghabhadar</span></p>
</div>
<pb n="733"/>
<div><lb n="23515"/><p><span>a mbuidheachas ó chroidhe le Dia na glóire mar gheall</span>
<lb n="23516"/><span>air.</span></p>
<lb n="23517"/>
<lb n="23518"/><p><span>Bhí an dachad míle fear agus an seacht míle marcach,</span>
<lb n="23519"/><span>an méid nár marbhuighead díobh sgaipithe go fada</span>
<lb n="23520"/><span>fánach ar fuaid na dútha.  Do thárla go ndeigh cuid</span>
<lb n="23521"/><span>acu óthuaidh abhaile agus gur innseadar do Luísias</span>
<lb n="23522"/><span>an brise tiubaisteach a bhí imthighthe ar an mór shluagh.</span>
<lb n="23523"/><span>Bhí Luísias go croidhe bhriste mar gheall air.  Cad</span>
<lb n="23524"/><span>a bheadh le rádh aige nuair a thiocfadh an rí Antiochus</span>
<lb n="23525"/><span>anoir ó thír na bPersach?  Chrom sé láithreach ar mhór</span>
<lb n="23526"/><span>shluagh eile do chur le chéile.  Bhí sé 'ghá gcruinniú go</span>
<lb n="23527"/><span>dtí go raibh trí fichid míle troightheach aige agus chúig</span>
<lb n="23528"/><span>mhíle marcach, agus fir thoghtha ab eadh iad go léir.</span>
<lb n="23529"/><span>Bhí sé bliain ag cur na h-armála san le chéile.  Nuair</span>
<lb n="23530"/><span>a bhí an mhór shluagh córuighthe gleusta aige chun a</span>
<lb n="23531"/><span>thoile do ghluaiseadar ódheas.  Thánadar isteach i dtír</span>
<lb n="23532"/><span>Iúdéa agus ghlacadar longphort i mBetoran, áit</span>
<lb n="23533"/><span>atá tímpal fiche míle siar óthuaidh ó Ierúsalem.</span></p>
<lb n="23534"/>
<lb n="23535"/><p><span>Ní raibh Iúdás díomhaoin i gcaitheamh na bliana.</span>
<lb n="23536"/><span>Bhí deich míle fear aige, agus, ó fhan an t-airgead</span>
<lb n="23537"/><span>úd na gceannaidhthe aige, bhíodar, gan amhras, gleusta</span>
<lb n="23538"/><span>armtha aige ní b'fhearr 'ná mar a bhí an trí mhíle úd</span>
<lb n="23539"/><span>a bhuaidh ar an mór shluagh a tháinig roimis sin.  Ach</span>
<lb n="23540"/><span>ba shuarach le rádh deich míle fear, pé cóir a bhí ortha</span>
<lb n="23541"/><span>ná pé cródhacht a bhí ionta, i gcoinnibh trí fichid míle</span>
<lb n="23542"/><span>troightheach agus seacht míle marcach.  Ní raibh ag Iúdás</span>
<lb n="23543"/><span>agus agá shluagh bheag le déanamh ach dul i leith Dé</span>
<lb n="23544"/><span>agus bheith 'ghá iarraidh ar Dhia mírbhúilt eile dhéanamh</span>
<lb n="23545"/><span>dóibh.  Do dheineadar san.  Do chuir Iúdás agus iad</span>
<lb n="23546"/><span>féin a nguidhe go cruaidh chun Dé 'ghá iarraidh air an</span>
<lb n="23547"/><span>buadh thabhairt dóibh an turus san, leis.  Nuair a bhí</span>
<lb n="23548"/><span>a nguidhe déanta acu thugadar aghaidh ar an namhaid.</span>
<lb n="23549"/><span>Do troideadh an cath.  Do bhuaidh an deich míle fear</span>
<lb n="23550"/><span>ar an trí fichid míle troightheach agus an seacht míle</span>
<lb n="23551"/><span>marcach.  Do cuireadh ruag ortha agus do leanadh</span>
<lb n="23552"/><span>iad agus do marbhuigheadh chúig mhíle fear ortha.</span>
<lb n="23553"/></p>
</div>
<pb n="734"/>
<div><lb n="23554"/><p><span>D'imthigh Luísias óthuaidh abhaile go h-Antioch agus</span>
<lb n="23555"/><span>chrom sé ar mhór shluagh eile do chruinniú agus do</span>
<lb n="23556"/><span>chórú agus do chur i dtreó chun teacht airís.  D'imthigh</span>
<lb n="23557"/><span>Iúdás agus a dheich míle suas go Ierúsalem, go dtí</span>
<lb n="23558"/><span>cnoc Sion.  Dheabhróchadh an sgéal, nuair a chonaic</span>
<lb n="23559"/><span>na foghluidhthe úd a bhí daingean sa chaisleán, go raibh</span>
<lb n="23560"/><span>buaidhte ar an dá mhór shluagh ag na Iúdaígh, gur chuimh-</span>
<lb n="23561"/><span>nighdar gur bh'fhearra dóibh teiche as an áit i n-am</span>
<lb n="23562"/><span>'ná fanmhaint le Iúdás.  Pé'r domhan é d'imthigh Iúdás</span>
<lb n="23563"/><span>agus a dheich míle suas agus dubhairt Iúdás leó:</span>
<lb n="23564"/><span>“Feuch, a fheara, tá an buadh tabhartha ag an</span>
<lb n="23565"/><span>dTighearna dhúinn ar ár namhaid go léir.  Is ceart</span>
<lb n="23566"/><span>dúinn anois na h-áiteana naomhtha so do ghlanadh agus</span>
<lb n="23567"/><span>iad a dheisiú agus do cheartú, i n-onóir do Dhia.  Bhí</span>
<lb n="23568"/><span>an teampul agus gach aon áit 'n-a thímpal go</span>
<lb n="23569"/><span>h-aindeis.  An sanctuárium i n'uaigneas; an altóir</span>
<lb n="23570"/><span>truaillighthe; na geataí dóighte; sgeacha ag fás in</span>
<lb n="23571"/><span>sna cúirteanaibh mar bheidís ag fás i gcoill nua ar</span>
<lb n="23572"/><span>chliathán cnuic; na seómraí a bhí i n-aice leis an</span>
<lb n="23573"/><span>dteampul ar lár.  Nuair a chonaic na fir an cor a</span>
<lb n="23574"/><span>bhí ar theampul an Tighearna, é 'n-a chabhlach ar an</span>
<lb n="23575"/><span>gcuma san, tháinig árd bhuairt ortha.</span></p>
<lb n="23576"/>
<lb n="23577"/><p><span>Ní raibh fhios acu go dtí go bhfeaceadar é go raibh</span>
<lb n="23578"/><span>an droch chor chómh tiubaisteach ar fad air.  An fhaid</span>
<lb n="23579"/><span>a bhí na bitheamhnaigh úd sa chaisleán níor fhéad aoinne</span>
<lb n="23580"/><span>ach daoine nár Iúdaígh teacht isteach sa chathair.  Nídh</span>
<lb n="23581"/><span>nár bh'iongna ba chuma le págánachaibh iasachta cad</span>
<lb n="23582"/><span>é an cor a bhí ar an dteampul.  Níor ghoill sé</span>
<lb n="23583"/><span>ortha; níor cás leó 'n-a chabhlach bhriste osgailte</span>
<lb n="23584"/><span>é.  Ní thráchtaidís air eatartha féin ná le h-aoinne</span>
<lb n="23585"/><span>eile.  D'á dheasgaibh sin níor airigh na Iúdaígh a bhí</span>
<lb n="23586"/><span>sgaipithe ar fuaid na tíre lasmuich an teampul a</span>
<lb n="23587"/><span>bheith chómh loitithe ar fad agus bhí sé.  Nuair a</span>
<lb n="23588"/><span>chonacadar le n-a súilibh é chuir an radharc a</span>
<lb n="23589"/><span>leithéid de bhuairt ortha gur chaitheadar go léir</span>
<lb n="23590"/><span>iad féin anuas ar an dtalamh ar a mbéal agus</span></p>
</div>
<pb n="735"/>
<div><lb n="23591"/><p><span>ar a n-aghaidh agus go rabhadar ag gol go h-árd ar</span>
<lb n="23592"/><span>feadh abhfad.</span></p>
<lb n="23593"/>
<lb n="23594"/><p><span>Ansan d'eirighdar agus thugadar aghaidh ar rud</span>
<lb n="23595"/><span>éigin a dhéanamh i n-éaghmais bheith ag gol.  Shocaruigh-</span>
<lb n="23596"/><span>dar ar an áit do ghlanadh agus ar a raibh briste do</span>
<lb n="23597"/><span>dheisiú.  Bha mhaith leó ídhbirt a dhéanamh chun Dé ar</span>
<lb n="23598"/><span>an altóir a bhí ann.  Thuigeadar nár bh'fhéidir aon nídh</span>
<lb n="23599"/><span>d'á shórd san a dhéanamh láithreach.  Do thruailligh na</span>
<lb n="23600"/><span>págánaigh an altóir agus níor bh'fholáir altóir nua</span>
<lb n="23601"/><span>dhéanamh ar dtúis sar a bhféadfí ídhbirt a dhéanamh</span>
<lb n="23602"/><span>chun Dé.</span></p>
<lb n="23603"/>
<lb n="23604"/><p><span>CCCXI.</span></p>
<lb n="23605"/>
<lb n="23606"/><p><span>ALTÓIR NUA.</span></p>
<lb n="23607"/>
<lb n="23608"/><p><span>Do dhein Iúdás a mhachtnamh i dtaobh na h-altórach</span>
<lb n="23609"/><span>a bhí truaillighthe, cad ba cheart a dhéanamh léi.  Tar</span>
<lb n="23610"/><span>éis an mhachtnaimh isé rud ar ar socaruigheadh ná ar</span>
<lb n="23611"/><span>an altóir sin do leagadh agus a clocha do chur i</span>
<lb n="23612"/><span>gcimeád i n-áit shábhálta go dtí go dtiocfadh fáig</span>
<lb n="23613"/><span>a 'neósfadh cad ba cheart a dhéanamh leó.  Clocha beann-</span>
<lb n="23614"/><span>uighthe ab eadh iad bíodh gur truailligheadh iad.  Bhí</span>
<lb n="23615"/><span>uraim ag dul dóibh agus ba cheart an uraim sin</span>
<lb n="23616"/><span>a thabhairt dóibh agus iad a chimeád i n-áit fé leith go</span>
<lb n="23617"/><span>dtí go 'neósfadh an Tighearna féin, tré bhéal fáige</span>
<lb n="23618"/><span>cad ba cheart a dhéanamh leó.  Nuair a bhí na clocha</span>
<lb n="23619"/><span>san curtha i gcimeád do solátharuigheadh clocha eile.</span>
<lb n="23620"/><span>“Clocha slána” a thugan an Bíobla ortha agus do</span>
<lb n="23621"/><span>cuireadh suas altóir nua a bhí cosmhail leis an altóir</span>
<lb n="23622"/><span>a leagadh.  Ansan do dheineadar suas na h-áiteana</span>
<lb n="23623"/><span>naomhtha a bhí ar lár, agus na neithe a bhí laistigh sa</span>
<lb n="23624"/><span>teampul agus do bheannuighdar an teampul, agus</span>
<lb n="23625"/><span>do bheannuighdar na cúirteana, agus dheineadar</span></p>
</div>
<pb n="736"/>
<div><lb n="23626"/><p><span>árthaí beannuighthe as a nua, agus thugadar isteach</span>
<lb n="23627"/><span>an coinnleóir, agus altóir na túise, agus an bórd,</span>
<lb n="23628"/><span>isteach sa teampul.  Agus chuireadar túis ar an</span>
<lb n="23629"/><span>altóir agus do lasadar na lampaí a bhí ar an</span>
<lb n="23630"/><span>gcoinnleóir agus dheineadar solus sa teampul.</span>
<lb n="23631"/><span>Ansan do chuireadar na bullóga fianaise ar an</span>
<lb n="23632"/><span>mbórd agus chuireadar na brait ar crochadh,</span>
<lb n="23633"/><span>agus do chríochnuighdar an obair a bhí le déanamh</span>
<lb n="23634"/><span>acu.</span></p>
<lb n="23635"/>
<lb n="23636"/><p><span>Agus d'éirighdar roimis an lóchaint an cúigmhadh</span>
<lb n="23637"/><span>lá fichid de'n naomhadh mí (an mí ar a dtugtar mí</span>
<lb n="23638"/><span>Chaisliú), sa bhliain céad cheithre dheich a h-ocht (an</span>
<lb n="23639"/><span>bhliain trí míle ocht gcéad a dachad, 3840, d'aois an</span>
<lb n="23640"/><span>domhain), agus dheineadar ídhbirt lán-loisgithe chun</span>
<lb n="23641"/><span>Dé, do réir na dlighe, ar an altóir nua san a bhí</span>
<lb n="23642"/><span>déanta acu.</span></p>
<lb n="23643"/>
<lb n="23644"/><p><span>Bhí na daoine go léir cruinnighthe chun na h-ídhbirte</span>
<lb n="23645"/><span>sin agus nuair a bhí an ídhbirt ar siubhal do chaith an</span>
<lb n="23646"/><span>pobul iad féin ar a nglúinibh ag moladh Dé agus</span>
<lb n="23647"/><span>'ghá adhradh agus ag gabháil bhuidheachais leis mar</span>
<lb n="23648"/><span>go raibh sé tar éis neartú leó i n-aghaidh a</span>
<lb n="23649"/><span>namhad agus tar éis buadha thabhairt dóibh in sna</span>
<lb n="23650"/><span>cathanaibh.</span></p>
<lb n="23651"/>
<lb n="23652"/><p><span>Ansan, tar éis ocht lá do chaitheamh i solumnacht</span>
<lb n="23653"/><span>tiomanta na h-altórach nua thugadar aghaidh ar ghnó</span>
<lb n="23654"/><span>eile a bhain leis an dteampul.  B'é gnó é sin 'ná</span>
<lb n="23655"/><span>slacht agus órnáid do chur ar an dteampul agus ar a</span>
<lb n="23656"/><span>thímpalacht.  Chuireadar coróinní óir mar órnáid ar</span>
<lb n="23657"/><span>fhalla thosaigh an teampuil, agus scuitsiona óir, agus</span>
<lb n="23658"/><span>chuireadar geataí nua suas, agus seómraí nua, agus</span>
<lb n="23659"/><span>cómhlana nua ar crochadh ortha, agus do reachtuighdar</span>
<lb n="23660"/><span>go gcimeádfí féile an tiomnuighthe sin an teampuil,</span>
<lb n="23661"/><span>an tráth céadna san, gach bliain mar a thiocfadh.  Agus</span>
<lb n="23662"/><span>bhí áthas agus gáirdeachas ana mór ar an bpobul go</span>
<lb n="23663"/><span>léir, toisg tarcuisne na nGeinte bheith iompuighthe</span>
<lb n="23664"/><span>uatha.</span>
<lb n="23665"/></p>
</div>
<pb n="737"/>
<div><lb n="23666"/><p><span>Ansan thugadar aghaidh ar chnoc Sion, ar an gcais-</span>
<lb n="23667"/><span>leán úd a bhí 'n-a seilbh ag na foghluidhthibh roimis sin,</span>
<lb n="23668"/><span>agus chuireadar fallaí móra árda daingeana</span>
<lb n="23669"/><span>tímpal air agus túir mhóra árda láidire, i dtreó</span>
<lb n="23670"/><span>ná féadfadh na págánaigh teacht airís agus seilbh a</span>
<lb n="23671"/><span>ghlacadh ann agus iad féin a dhainginiú istigh ann</span>
<lb n="23672"/><span>agus bheith ag preabadh amach, gan aon choinne leó,</span>
<lb n="23673"/><span>ag robáil na ndaoine agus 'ghá marbhú, agus ag brise</span>
<lb n="23674"/><span>agus ag lot na catharach agus ag cur gach aon ruda</span>
<lb n="23675"/><span>chun aindeise agus chun tiubaiste.</span></p>
<lb n="23676"/>
<lb n="23677"/><p><span>Nuair a bhí cnoc Síon córuighthe, deisighthe, dain-</span>
<lb n="23678"/><span>gean aige ar an gcuma san, do chuir Iúdás buidhean</span>
<lb n="23679"/><span>d'fhearaibh cródha isteach ann mar lucht cimeádta.</span>
<lb n="23680"/><span>Ansan fé mar a bhíodh na foghluidhthe ag cur sgannra</span>
<lb n="23681"/><span>ar Iúdachaibh, agus ar dhaoinibh macánta eile, agus</span>
<lb n="23682"/><span>'ghá gcimeád amach as an gcathair, do bheadh feara,</span>
<lb n="23683"/><span>lucht cimeádta an chaisleáin, ag cosnamh na catharach</span>
<lb n="23684"/><span>do sna Iúdaígh agus do gach aicme daoine macánta,</span>
<lb n="23685"/><span>agus bheidís ag cur sgannra ar gach droch aicme agus</span>
<lb n="23686"/><span>'ghá chur 'n-a luighe ar a n-aigne, d'á fhaid amach ó</span>
<lb n="23687"/><span>chathair Ierúsaleim a dh'fhanfidís gur bh'eadh b'fhearra</span>
<lb n="23688"/><span>dhóibh féinig é.</span></p>
<lb n="23689"/>
<lb n="23690"/><p><span>An fhaid a bhí Iúdás Macabéus agus na Iúdaígh</span>
<lb n="23691"/><span>ag déanamh na h-oibre sin go léir bhí na geinte</span>
<lb n="23692"/><span>págánacha mórthímpal ag faire ortha go dlúth agus</span>
<lb n="23693"/><span>ní le grádh dhóibh é.</span>
<lb n="23694"/></p>
</div>
<pb n="739"/>
<div><lb n="23695"/><p><span>(Cuid a seacht.)</span></p>
<lb n="23696"/>
<lb n="23697"/><p><span>SGÉALAIDHEACHTA AS AN MBÍOBLA</span>
<lb n="23698"/><span>NAOMHTHA.</span></p>
<lb n="23699"/>
<lb n="23700"/><p><span>CCCXII.</span></p>
<lb n="23701"/>
<lb n="23702"/><p><span>GÁDH LE CABHAIR.</span></p>
<lb n="23703"/>
<lb n="23704"/><p><span>Ach do thárla, nuair airigh na Geinte mórthímpal</span>
<lb n="23705"/><span>go raibh an altóir agus an sanctuárium curtha suas</span>
<lb n="23706"/><span>airís, mar a bhíodar roimis sin, go raibh árd fhearg</span>
<lb n="23707"/><span>ortha.  Agus do bheartuighdar sliocht Iácoib a bhí ar a</span>
<lb n="23708"/><span>measg do dhísgiú, agus do chromadar ar bheith ag</span>
<lb n="23709"/><span>crádh na ndaoine, agus ar chuid acu do mharbhú.  An-</span>
<lb n="23710"/><span>san do chuir Iúdás cogadh ar chlainn Esau i n-Iduméa,</span>
<lb n="23711"/><span>agus ortha san a bhí i n-Acrabatane; mar do bhídís</span>
<lb n="23712"/><span>ag cluiche na n-Israélíteach mórthímpal; agus dhein</span>
<lb n="23713"/><span>sé éirleach mór ortha agus do chuimhnigh sé ar mhailís</span>
<lb n="23714"/><span>clainne Bhéan, daoine a bhíodh 'n-a ngaiste agus 'n-a</span>
<lb n="23715"/><span>gceap tuisle do sna daoine, ag faire ortha agus</span>
<lb n="23716"/><span>ag luighe i gceilg rómpa ar an slighe, agus do dhún</span>
<lb n="23717"/><span>sé suas i dtúraibh iad, agus do ghaibh sé chucha, agus</span>
<lb n="23718"/><span>dhein sé íde agus éirleach ortha, agus do loisg sé</span>
<lb n="23719"/><span>na túir le teine, agus a raibh istigh ionta.  Ansan</span>
<lb n="23720"/><span>do ghaibh sé anonn chun clainne Ammoin, agus fuair</span>
<lb n="23721"/><span>sé ann cómhacht mhór agus mórán daoine, agus</span>
<lb n="23722"/><span>Timóteus 'n-a cheann ortha, agus do throid sé mórán</span>
<lb n="23723"/><span>cathana 'n-a gcoinnibh agus do claoidheadh iad i n-a</span>
<lb n="23724"/><span>radharc agus do bhuaidh sé ortha agus do thóg sé</span>
<lb n="23725"/><span>Gaser agus bailte beaga na catharach san, agus ansan</span>
<lb n="23726"/><span>tháinig sé abhaile go Iúdéa.</span></p>
<lb n="23727"/>
<lb n="23728"/><p><span>Agus do chruinnigh na Geinte a bhí i nGalaad i</span>
<lb n="23729"/><span>dteannta chéile i gcoinnibh na n-Israélíteach a bhí i</span>
<lb n="23730"/><span>n-a gcríochaibh, chun iad do dhísgiú, agus do theiche-</span>
<lb n="23731"/><span>adar-san uatha isteach i ndaingean Dhatemain, agus</span></p>
</div>
<pb n="740"/>
<div><lb n="23732"/><p><span>chuireadar leitir ag triall ar Iúdás agus ar a</span>
<lb n="23733"/><span>bhráithribh,'ghá rádh:  “Táid na págánaigh atá i n-ár</span>
<lb n="23734"/><span>dtímpal cruinnighthe i dteannta chéile i n-ár gcoinnibh</span>
<lb n="23735"/><span>chun sinn a dhísgiú; táid siad ag ullmhú chun teacht</span>
<lb n="23736"/><span>agus an daingean so i n-a bhfuilimíd do thógaint;</span>
<lb n="23737"/><span>agus tá Timóteus 'n-a cheann ar a sluagh.  Tar anois,</span>
<lb n="23738"/><span>d'á bhrígh sin, agus fuasgail sinn as a lámhaibh, óir</span>
<lb n="23739"/><span>tá a lán againn marbh.  Agus ár mbráithre go léir</span>
<lb n="23740"/><span>a bhí i n-áitibh Tubin, táid siad marbh, agus táid a</span>
<lb n="23741"/><span>mná beirtha chun siubhail acu i mbraighdineas, agus</span>
<lb n="23742"/><span>a gclann, agus tá a bhfoghail tógtha acu, agus tá geall</span>
<lb n="23743"/><span>le míle duine marbh acu sa n-áit sin.”</span></p>
<lb n="23744"/>
<lb n="23745"/><p><span>Agus an fhaid a bhí an leitir sin d'á léighe, feuch,</span>
<lb n="23746"/><span>tháinig teachtairí eile a' Gaililí agus a gcuid éadaigh</span>
<lb n="23747"/><span>stolta, agus dubhradar, go raibh muinntir Ptolemais,</span>
<lb n="23748"/><span>agus muinntir Thuíre, agus muinntir Shídon, cruin-</span>
<lb n="23749"/><span>nighthe 'n-a gcoinnibh, “Agus tá Gaililí go léir lán</span>
<lb n="23750"/><span>de dhaoinibh iasachta chun sinn a dhísgiú.”</span></p>
<lb n="23751"/>
<lb n="23752"/><p><span>Nuair airigh Iúdás agus na daoine an chainnt sin</span>
<lb n="23753"/><span>do tháinig cómhthionól mór i dteannta chéile chun a</span>
<lb n="23754"/><span>bhreithniú cad ba cheart dóibh a dhéanamh ar son a</span>
<lb n="23755"/><span>mbráithre a bhí i gcruadhtan agus a namhaid ag cur</span>
<lb n="23756"/><span>ortha.  Agus dubhairt Iúdás le n-a dhritháir Símon:</span>
<lb n="23757"/><span>“Dein-se fir a thoghadh dhuit féin agus imthigh agus</span>
<lb n="23758"/><span>fuasgail do bhráithre i nGaililí, agus raghad-sa agus</span>
<lb n="23759"/><span>mo dhritháir Iónatan isteach i dtír Ghalaad.”  Agus</span>
<lb n="23760"/><span>d'fhág sé Ióseph mac Shachariais, agus Asarias, os</span>
<lb n="23761"/><span>cionn na ndaoine, agus os cionn an méid de'n tsluagh</span>
<lb n="23762"/><span>a fágadh i Iúdéa chun na h-áite do chimeád.  Agus</span>
<lb n="23763"/><span>dubhairt sé leó:  “Glacaidh-se oraibh cúram na</span>
<lb n="23764"/><span>ndaoine seo, ach ná cuiridh aon chogadh ar na págánaigh</span>
<lb n="23765"/><span>go dtagam-ne thar n-ais.”  Ansan do tugadh trí mhíle</span>
<lb n="23766"/><span>fear do Shímon chun dul isteach i nGaililí, agus do</span>
<lb n="23767"/><span>tugadh ocht míle fear do Iúdás chun dul isteach</span>
<lb n="23768"/><span>i dtír Ghalaad.</span>
<lb n="23769"/></p>
</div>
<pb n="741"/>
<div><lb n="23770"/><p><span>CCCXIII.</span></p>
<lb n="23771"/>
<lb n="23772"/><p><span>CABHAIR I N-AM GÁTAIR.</span></p>
<lb n="23773"/>
<lb n="23774"/><p><span>Do réir mar a socaruigheadh sa chómhairle d'imthigh</span>
<lb n="23775"/><span>Símon, dritháir Iúdáis Macabéuis, isteach i dtír</span>
<lb n="23776"/><span>Ghaililí agus, mar adeirtear sa Bhíobla, do throid</span>
<lb n="23777"/><span>sé mórán cathana i gcoinnibh na bpágánach a bhí ann</span>
<lb n="23778"/><span>agus a bhíodh ag marbhú na nIúdach.  Do bhuaidh sé ar</span>
<lb n="23779"/><span>na págánachaibh agus chuir sé a mhalairt de chúram</span>
<lb n="23780"/><span>ortha i n-éaghmais bheith ag faire ar na Iúdachaibh agus</span>
<lb n="23781"/><span>'ghá marbhú nuair a thagaidís a gan fhios ortha.  Bhí sé</span>
<lb n="23782"/><span>ag troid i n-aghaidh na bpágánach agus ag buachtaint</span>
<lb n="23783"/><span>ortha agus 'ghá bhfiadhach agus 'ghá gcluiche agus 'ghá</span>
<lb n="23784"/><span>marbhú agus iad ag teiche roimis, go dtí go rabhadar</span>
<lb n="23785"/><span>bailighthe isteach aige i gcathair Ptolemais.  Um an</span>
<lb n="23786"/><span>dtaca 'n-a rabhadar bailighthe isteach sa chathair sin</span>
<lb n="23787"/><span>aige bhí trí mhíle fear acu marbh aige agus do lean</span>
<lb n="23788"/><span>sé iad go dtí geata na catharach, agus d'fhan a raibh</span>
<lb n="23789"/><span>'n-a ndiaidh amuich, de shaidhbhreas agus de shaoghaltacht,</span>
<lb n="23790"/><span>mar fhoghail ag Símon agus ag na Iúdaígh.  Ansan</span>
<lb n="23791"/><span>bhí na págánaigh glan amach a' tír Ghaililí, agus bhí</span>
<lb n="23792"/><span>seilbh na tíre ag na Iúdaígh ar a suaineas.</span></p>
<lb n="23793"/>
<lb n="23794"/><p><span>Nuair a ghluais Símon chun dul isteach i nGaililí</span>
<lb n="23795"/><span>do ghluais Iúdás Macabéus agus a dhritháir Iónatan,</span>
<lb n="23796"/><span>agus an t-ocht míle fear a bhí acu, chun dul óthuaidh</span>
<lb n="23797"/><span>isteach i nGalaad.  Chuadar thar Iórdan soir ar dtúis</span>
<lb n="23798"/><span>agus chuadar siubhal trí lá tríd an ngainmheach.</span>
<lb n="23799"/><span>Ansan thánadar ar threabhchas daoine ar a dtugtí</span>
<lb n="23800"/><span>Nabutéigh.  Do ghlac na daoine sin iad go muinn-</span>
<lb n="23801"/><span>teartha agus thugadar gach aon tuairisg dóibh ar a</span>
<lb n="23802"/><span>raibh ag na págánaigh 'á dhéanamh ar na Iúdaígh sa</span>
<lb n="23803"/><span>cheantair sin mórthímpal.  Dubhradar go raibh na</span>
<lb n="23804"/><span>Iúdaígh dúnta isteach in sna catharachaibh móra, i</span>
<lb n="23805"/><span>mBarasa, agus i mBosor, agus i n-Alima, agus</span></p>
</div>
<pb n="742"/>
<div><lb n="23806"/><p><span>i gCasphor, agus i Maget, agus i gCarmaim agus</span>
<lb n="23807"/><span>gur chatharacha móra láidire iad san go léir.  D'inn-</span>
<lb n="23808"/><span>seadar go raibh na Iúdaígh dúnta isteach in sna</span>
<lb n="23809"/><span>catharachaibh sin agus i gcatharachaibh eile Ghalaad</span>
<lb n="23810"/><span>agus go raibh socair ag na págánaigh ar a neart slógh</span>
<lb n="23811"/><span>do thabhairt leó amáireach a bhí chughainn agus na cathar-</span>
<lb n="23812"/><span>acha do thógaint agus na Iúdaígh go léir do chur chun</span>
<lb n="23813"/><span>báis aon lá amháin.</span></p>
<lb n="23814"/>
<lb n="23815"/><p><span>Nuair a fuair Iúdás an t-eólus san go léir ní</span>
<lb n="23816"/><span>raibh sé abhfad ag socarú a aigne ar cad ba cheart</span>
<lb n="23817"/><span>dó a dhéanamh.  D'iompuigh sé neart a shlógh láithreach</span>
<lb n="23818"/><span>ar chathair Bhosor, cathair a bhí lasmuich sa ghainmheach.</span>
<lb n="23819"/><span>Do thóg sé an chathair sin agus chuir sé a raibh de</span>
<lb n="23820"/><span>phágánaigh innti chun báis agus do loisg sé an chathair</span>
<lb n="23821"/><span>'n-a luaithrigh.  Bhí dún ana dhaingean tamal ó'n</span>
<lb n="23822"/><span>gcathair sin, Dún Datemain, agus sa dún san iseadh</span>
<lb n="23823"/><span>bhí an chuid ba mhó de sna Iúdaígh dúnta isteach agus</span>
<lb n="23824"/><span>iad ar a gcosaint féin.  Do ghluais Iúdás agus a</span>
<lb n="23825"/><span>shluagh sa n-oidhche fé dhéin an dúna san.  Do tháinig</span>
<lb n="23826"/><span>sé i radharc an dúna ar eirighe lae.  Chonaic sé mór</span>
<lb n="23827"/><span>shluagh tímpal ar an ndún agus dréimirí acu agus</span>
<lb n="23828"/><span>iad ar a ndítheal a d'iarraidh an dúna do thógaint.</span>
<lb n="23829"/><span>Bhí na Iúdaígh istigh sa dún ag casadh le h-iad féin</span>
<lb n="23830"/><span>a chosaint ar an sluagh a bhí amuich.  Bhí an mhuinntir</span>
<lb n="23831"/><span>istigh ag liúirigh go h-árd ag cur misnigh ar a chéile</span>
<lb n="23832"/><span>chun na cosanta, agus an mhuinntir amuich ag liúirigh</span>
<lb n="23833"/><span>go h-árd ag gríosadh a chéile chun an dúna do</span>
<lb n="23834"/><span>thógaint agus na Iúdaígh do mharbhú.  An Timóteus úd</span>
<lb n="23835"/><span>isé a bhí 'na cheann ar an sluagh amuich.  Níor bh'fhada</span>
<lb n="23836"/><span>a bhí an liúireach ar siubhal nuair a tháinig Iúdás agus</span>
<lb n="23837"/><span>a shluagh ar an dtaobh thiar de'n mhuinntir amuich agus</span>
<lb n="23838"/><span>gur thosnuigh sé ar iad do léasadh agus do leagadh.</span>
<lb n="23839"/><span>Bhí trí buidheana déanta ag Iúdás d'á shluagh i dtreó</span>
<lb n="23840"/><span>go raibh sluagh Thimóteuis aige 'á bhualadh ó thrí taoibh.</span>
<lb n="23841"/><span>Do thuig Timóteus láithreach gur bh'é Iúdás a bhí laistiar</span>
<lb n="23842"/><span>de agus tháinig sgannra air féin agus ar a shluagh.</span></p>
</div>
<pb n="743"/>
<div><lb n="23843"/><p><span>Cheapadar teiche, ach níor bh'fhuiriste dhóibh teiche</span>
<lb n="23844"/><span>nuair a bhí sluagh Iúdáis ag teacht ortha ó sna trí</span>
<lb n="23845"/><span>taoibh.  Do marbhuigheadh suas le h-ocht míle fear</span>
<lb n="23846"/><span>díobh, oiread agus a bhí i sluagh Iúdáis ar fad!  An</span>
<lb n="23847"/><span>méid nár marbhuigheadh díobh do theicheadar, go silte</span>
<lb n="23848"/><span>sgaipithe, ins gach aon treó baill.  Ba bheag ná gur</span>
<lb n="23849"/><span>baineadh a meabhair díobh nuair a thuigeadar gur bh'é</span>
<lb n="23850"/><span>Iúdás a bhí laistiar díobh 'ghá marbhú, agus níor fhan</span>
<lb n="23851"/><span>leus meabhrach i n-aon chor acu nuair a fuaradar</span>
<lb n="23852"/><span>sluagh Iúdáis ag cur ortha ó sna trí taoibh.  Sin mar</span>
<lb n="23853"/><span>a saoradh na Iúdaígh a bhí i ndún Datemain ó sna</span>
<lb n="23854"/><span>págánaigh mhalluighthe a bhí ceapaithe ar iad go léir</span>
<lb n="23855"/><span>do chur chun báis, agus do thuigeadar nách i n-aistear</span>
<lb n="23856"/><span>a chuireadar a dteachtaireacht ag triall ar Iúdás</span>
<lb n="23857"/><span>Macabéus.</span></p>
<lb n="23858"/>
<lb n="23859"/><p><span>CCCXIV.</span></p>
<lb n="23860"/>
<lb n="23861"/><p><span>CAINNT GAN CHIALL.</span></p>
<lb n="23862"/>
<lb n="23863"/><p><span>Nuair a thóg Iúdás Macabéus an daingean ar a</span>
<lb n="23864"/><span>dtugtí dún Datemain agus d'fhuasgail sé na Iúdaígh</span>
<lb n="23865"/><span>a bhí cruinnighthe istigh ann, 'ghá gcosaint féin ar na</span>
<lb n="23866"/><span>págánaigh, d'iompuigh sé ar na catharachaibh eile a bhí</span>
<lb n="23867"/><span>i dtír Ghalaad agus do thóg sé iad go léir agus</span>
<lb n="23868"/><span>d'fhuasgail sé na Iúdaígh a bhí istigh ionta 'ghá</span>
<lb n="23869"/><span>gcosaint féin ar an gcuma gcéadna.  An fhaid a bhí</span>
<lb n="23870"/><span>Iúdás ag déanamh na h-oibre sin bhí obair eile ag</span>
<lb n="23871"/><span>Timóteus 'á dhéanamh.  Nuair a theich sé féin agus a</span>
<lb n="23872"/><span>shluagh ó dhún Datemain do leog sé do sna catharach-</span>
<lb n="23873"/><span>aibh eile i nGalaad iad féin do chosaint ar Iúdás</span>
<lb n="23874"/><span>Macabéus agus chrom sé féin agus an méid d'á</span>
<lb n="23875"/><span>shluagh a chuaidh gan marbhú ó láimh Iúdáis, chromadar</span>
<lb n="23876"/><span>ar iad féin d'ullmhú i gcóir lae eile, chun iad féin</span>
<lb n="23877"/><span>do thriail i láthair catha 'n-a choinnibh.</span>
<lb n="23878"/></p>
</div>
<pb n="744"/>
<div><lb n="23879"/><p><span>Nuair a bhí Casbon, agus Maget, agus Bosor,</span>
<lb n="23880"/><span>agus an chuid eile de chatharachaibh láidre daingeana</span>
<lb n="23881"/><span>Ghalaad, tógtha loisgithe ag Iúdás Macabéus, agus</span>
<lb n="23882"/><span>éirleach déanta aige ar na págánaigh, an t-éirleach</span>
<lb n="23883"/><span>díreach a cheapadar-san a dhéanamh ar na Iúdaígh,</span>
<lb n="23884"/><span>tháinig teachtairí chuige 'ghá innsint dó go raibh mór</span>
<lb n="23885"/><span>shluagh ana mhór bailighthe ag Timóteus i n-áit ar a</span>
<lb n="23886"/><span>dtugtí Raphon, agus go raibh longphort glacaithe aige</span>
<lb n="23887"/><span>féin agus agá shluagh ar an dtaobh eile d'abhainn a</span>
<lb n="23888"/><span>bhí ag gabháil tríd an áit.  Chuir Iúdás fir uaidh ag</span>
<lb n="23889"/><span>feuchaint an longphuirt.  Thánadar thar n-ais agus</span>
<lb n="23890"/><span>dubhradar leis, “Táid na geinte go léir atá i n-ár</span>
<lb n="23891"/><span>dtímpal bailighthe chuige aige, tá sluagh uathbhásach</span>
<lb n="23892"/><span>aige.  I dteannta a bhfuil aige as na tíorthaibh mór-</span>
<lb n="23893"/><span>thímpal táid na h-Arabaigh go léir tabhartha leis aige</span>
<lb n="23894"/><span>ar tuarastal, agus tá sé féin agus a mhór shluagh</span>
<lb n="23895"/><span>ullamh ar chath a thabhairt dúinn.”  Thug Iúdás aghaidh</span>
<lb n="23896"/><span>ortha láithreach.  Nuair a chonaic Timóteus ag teacht</span>
<lb n="23897"/><span>é dubhairt sé focal le taoiseachaibh a shlógh féinig.</span>
<lb n="23898"/><span>“Tá sé ag teacht chughainn,” ar seisean, “ach innsim-</span>
<lb n="23899"/><span>se an méid seo dhaoibh-se.  Má stadan sé agus long-</span>
<lb n="23900"/><span>phort a ghabháil ar a thaobh féin de'n abhainn raighmíd-</span>
<lb n="23901"/><span>ne anonn chuige agus buadhfimíd air, ach má thagan</span>
<lb n="23902"/><span>sé chughainn thar abhainn gan aon ríghneas a dhéanamh</span>
<lb n="23903"/><span>buadhfidh sé orainn.  Ní bheidh aon bhreith againn ar</span>
<lb n="23904"/><span>sheasamh 'n-a choinnibh.”</span></p>
<lb n="23905"/>
<lb n="23906"/><p><span>Déarfadh duine nár mhaith an chiall do Thimóteus</span>
<lb n="23907"/><span>an chainnt sin do rádh an uair sin.  B'fhéidir gur mheas</span>
<lb n="23908"/><span>sé ná tiocfadh Iúdás agus a shluagh thar abhainn gan</span>
<lb n="23909"/><span>rainnt ríghnis a dhéanamh, dá mba ná beadh aon chúis</span>
<lb n="23910"/><span>eile acu leis an ríghneas go ndéanfidís é chun leogaint</span>
<lb n="23911"/><span>do sna fearaibh tuirse na siubhlóide a bhí déanta</span>
<lb n="23912"/><span>acu do chur díobh, agus ansan go bhféadfadh Timó-</span>
<lb n="23913"/><span>teus a leogaint air gur b'amhlaidh a bhí sórd feasa</span>
<lb n="23914"/><span>aige ar cad a dhéanfidís, agus go gcuirfadh san</span>
<lb n="23915"/><span>misneach ar a shluagh féinig chun an chatha.  B'fhéidir</span></p>
</div>
<pb n="745"/>
<div><lb n="23916"/><p><span>gur b'amhlaidh ná raibh a shluagh féinig ullamh, gléasta,</span>
<lb n="23917"/><span>córuighthe i gceart aige i gcóir an chatha, agus gur</span>
<lb n="23918"/><span>mheas sé go gcuirfadh an focal úd imníomh ortha chun</span>
<lb n="23919"/><span>an chóruighthe do dhéanamh go mear.  Ní deir an Bíobla</span>
<lb n="23920"/><span>Naomhtha aon fhocal i dtaobh cad é an chúis a bhí aige</span>
<lb n="23921"/><span>leis an gcainnt do rádh, agus chómh fada agus is</span>
<lb n="23922"/><span>féidir liom a dhéanamh amach ní deir lucht tuaras-</span>
<lb n="23923"/><span>gabhála aon fhocal mar gheall air.  Ach pé'r domhan é</span>
<lb n="23924"/><span>dubhairt sé an chainnt agus do dhíol sé as.  Níor dhein</span>
<lb n="23925"/><span>Iúdás stad ná staonadh nuair a tháinig sé féin agus</span>
<lb n="23926"/><span>a shluagh go bruach na h-abhan ach preabadh anonn thar</span>
<lb n="23927"/><span>abhainn láithreach agus an namhaid do bhualadh.  Do</span>
<lb n="23928"/><span>buaileadh an namhaid le níosa mhó fuinnimh 'ná mar</span>
<lb n="23929"/><span>a bhí coinne acu leis.  Bhí an chainnt úd adubhairt</span>
<lb n="23930"/><span>Timóteus 'n-a n-aigne.  Níor sheasuighdar an fód</span>
<lb n="23931"/><span>abhfad.  Bhí an fogha a tugadh fútha chómh h-oban san</span>
<lb n="23932"/><span>agus chómh dian san agus chómh sanntach san gur</span>
<lb n="23933"/><span>chaitheadar uatha na h-airm a bhí acu agus gur</span>
<lb n="23934"/><span>theicheadar le n-a n-anam chun teampuil a bhí i ngar</span>
<lb n="23935"/><span>dóibh, i gcathair ar a dtugtí Carnaim.  Do thóg</span>
<lb n="23936"/><span>Iúdás an chathair phágánach san agus do loisg sé í</span>
<lb n="23937"/><span>féin agus an teampul agus dhein sé éirleach uathbhá-</span>
<lb n="23938"/><span>sach ar shluagh Thimóteuis.</span></p>
<lb n="23939"/>
<lb n="23940"/><p><span>Tríd an obair sin go léir bhí Antiochus ag cabhrú</span>
<lb n="23941"/><span>ar a dhítheal le Timóteus.</span></p>
<lb n="23942"/>
<lb n="23943"/><p><span>CCCXV.</span></p>
<lb n="23944"/>
<lb n="23945"/><p><span>DO BRISEADH BEÁRNA ISTEACH.</span></p>
<lb n="23946"/>
<lb n="23947"/><p><span>Ansan do bhailigh Iúdás Macabéus chuige a raibh</span>
<lb n="23948"/><span>de Iúdaígh ar fad i dtír Ghalaad, idir fhearaibh agus</span>
<lb n="23949"/><span>mná agus clann, chun iad go léir do thabhairt leis</span>
<lb n="23950"/><span>abhaile go tír Iúda.  Nuair a bhíodar go léir bailighthe</span>
<lb n="23951"/><span>i dteannta chéile aige bhí ana chruinniú daoine aige.</span></p>
</div>
<pb n="746"/>
<div><lb n="23952"/><p><span>Thánadar chómh fada le cathair ar a dtugtí Ephron.</span>
<lb n="23953"/><span>Cathair ana mhór, ana láidir, ana dhaingean ab eadh</span>
<lb n="23954"/><span>an chathair sin, agus bhí sí rómpa i lár na slighe, agus</span>
<lb n="23955"/><span>níor bh'fhéidir dóibh gabháil tháirse ar aon taobh.  Tré</span>
<lb n="23956"/><span>n-a lár iseadh bhí an bóthar agus ní raibh aon bhóthar ar</span>
<lb n="23957"/><span>aon taobh di.  Nuair a chonaic muinntir na catharach</span>
<lb n="23958"/><span>an suathantas daoine ag déanamh ortha do dhúnadar</span>
<lb n="23959"/><span>an chathair agus dhainginighdar na geataí le clochaibh</span>
<lb n="23960"/><span>móra troma.  Chuir Iúdás Macabéus teachtaireacht</span>
<lb n="23961"/><span>chneasta shíothchánta chucha.  “Leogaidh dúinn gabháil</span>
<lb n="23962"/><span>tré nbhúr gcathair,” ar seisean, “agus tré nbhúr</span>
<lb n="23963"/><span>dtír, chun dul isteach i n-ár dtír féinig.  Ní dhéan-</span>
<lb n="23964"/><span>fimíd dochar ná díobháil daoibh féin ná d'aon nídh</span>
<lb n="23965"/><span>is libh: ní dhéanfidh aon fhear againn aon dochar</span>
<lb n="23966"/><span>daoibh: is i n-ár gcuis a shiubhlóchaimíd.”</span></p>
<lb n="23967"/>
<lb n="23968"/><p><span>Ní raibh aon mhaith ann.  Ní leogfidís dóibh gabháil</span>
<lb n="23969"/><span>tríd an gcathair.  Gan amhras is léir go raibh nídh lais-</span>
<lb n="23970"/><span>tiar de'n diúltú san acu i n-a n-aigne.  Bhí fhios acu</span>
<lb n="23971"/><span>go dtuillfadh an diúltú buidheachas ó'n rí dhóibh, ó</span>
<lb n="23972"/><span>Antiochus; agus bhí fhios acu go dtabharfadh géille</span>
<lb n="23973"/><span>fearg an rí ortha.  Pé'r domhan é do dhiúltuighdar.</span>
<lb n="23974"/><span>Ansan do chuir Iúdás an focal mórthímpal ameasg</span>
<lb n="23975"/><span>na nIúdach, 'ghá rádh leó nár bh'fholáir an chathair do</span>
<lb n="23976"/><span>thógaint.  Ná raibh uatha féin ach dul abhaile chun a</span>
<lb n="23977"/><span>dtíre féinig, agus nuair ná h-osgalófí an tslighe</span>
<lb n="23978"/><span>dhóibh ar ais go gcaithfidís féin an tslighe a dh'osgailt</span>
<lb n="23979"/><span>dóibh féin ar éigin.  Dubhairt sé leó fogha thabhairt</span>
<lb n="23980"/><span>fé'n gcathair.  “Briseadh gach duine beárna isteach</span>
<lb n="23981"/><span>sa chathair ar a aghaidh féin amach,” ar seisean.  Do</span>
<lb n="23982"/><span>deineadh beart do réir an fhocail sin.  Níor bh'fhéidir</span>
<lb n="23983"/><span>iomláine nirt agus daingineachta a bheith sa chosaint</span>
<lb n="23984"/><span>mórthímpal ar fad.  Bhí an suathantas fear lasmuich,</span>
<lb n="23985"/><span>agus d'á bhrígh sin bhí an fogha láidir, fíochmhar, mór-</span>
<lb n="23986"/><span>thímpal ar fad.  Do lean an fogha i gcaitheamh an lae</span>
<lb n="23987"/><span>sin agus i gcaitheamh na h-oidhche.  Fé dheire do bris-</span>
<lb n="23988"/><span>eadh beárna isteach tríd an áit ba laige de'n chosaint</span></p>
</div>
<pb n="747"/>
<div><lb n="23989"/><p><span>agus do tógadh an chathair, agus do chuireadh a lucht</span>
<lb n="23990"/><span>cosanta chun báis, cáirde Thimóteuis agus Antiochuis.</span>
<lb n="23991"/><span>Do thóg na Iúdaígh an fhoghail agus do raobadar an</span>
<lb n="23992"/><span>chathair agus do sgriosadar í.  Níor fhágadar cloch</span>
<lb n="23993"/><span>ar muin cloiche innti.  Ansan bhí slighe osgailte acu</span>
<lb n="23994"/><span>chun dul siar abhaile chun a dtíre.  Lastoir de'n</span>
<lb n="23995"/><span>Iórdan a bhí an chathair sin Ephron.  Nuair a bhí an chathair</span>
<lb n="23996"/><span>sin ar lár acu agus a raibh d'fhearaibh innti marbh</span>
<lb n="23997"/><span>acu, bhí an gnó do rug soir go Galaad iad, bhí sé</span>
<lb n="23998"/><span>déanta acu.  Na catharacha go léir a bhí sa tír sin</span>
<lb n="23999"/><span>bhíodar raobtha loisgithe ídighthe acu, agus na Iúdaígh</span>
<lb n="24000"/><span>a bhí istigh ionta, a d'iarraidh iad féin a chosaint ar</span>
<lb n="24001"/><span>na págánachaibh, bhíodar fuasgailte acu, agus bhíodar</span>
<lb n="24002"/><span>cruinnighthe i dteannta chéile acu agus iad 'ghá</span>
<lb n="24003"/><span>mbreith leó abhaile go tír Iúda.  Agus ansan, nuair</span>
<lb n="24004"/><span>a bhí Ephron ídighthe acu bhí an bóthar siar abhaile ar</span>
<lb n="24005"/><span>dian leathadh rómpa.</span></p>
<lb n="24006"/>
<lb n="24007"/><p><span>Do ghluaiseadar tríd an áit 'n-a raibh cathair</span>
<lb n="24008"/><span>Ephron, agus chomáineadar leó siar, 'ghá gcimeád</span>
<lb n="24009"/><span>féin i bhfochair a chéile, an láidir ag cabhrú leis an</span>
<lb n="24010"/><span>lag, agus an mear ag cabhrú leis an ríghin, go dtí</span>
<lb n="24011"/><span>go rabhadar i dteannta chéile ar bruach abhan Iórdain.</span>
<lb n="24012"/><span>An fhaid a bhíodar ag teacht go dtí san ó Ephron</span>
<lb n="24013"/><span>bhíodh Iúdás Macabéus féinig ar deire le h-eagla</span>
<lb n="24014"/><span>go mbeadh aon daoine laga ag fanmhaint siar agus</span>
<lb n="24015"/><span>go bhfágfí iad, agus go dtiochfadh an namhaid ortha</span>
<lb n="24016"/><span>agus go marbhóchaidís iad nuair a bheadh an congnamh</span>
<lb n="24017"/><span>cosanta imthighthe uatha ar aghaidh.  Do thug sé leis iad</span>
<lb n="24018"/><span>go léir go dtí bruach na h-abhan agus ansan chuaidh</span>
<lb n="24019"/><span>an tsluagh thar abhainn siar, agus do leathadar iad</span>
<lb n="24020"/><span>féin amach ar an machaire breágh leathan atá ar aghaidh</span>
<lb n="24021"/><span>Bheitsain siar.  Ansan, tar éis a dtuirse chur díobh</span>
<lb n="24022"/><span>do chomáineadar leó siar ódheas go dtánadar i dtír</span>
<lb n="24023"/><span>Iúda.  Ansan do chuadar suas go dtí cnoc Síon agus</span>
<lb n="24024"/><span>iad lán de lúthgháir agus d'áthas agus de shásamh</span>
<lb n="24025"/><span>aigne, agus d'ídhbireadar holocaust, ag breith a</span></p>
</div>
<pb n="748"/>
<div><lb n="24026"/><p><span>mbuidheachais leis an dTighearna, mar nár marbhuigh-</span>
<lb n="24027"/><span>eadh aon duine acu, go dtí go rabhadar tagaithe</span>
<lb n="24028"/><span>abhaile i sláinte agus i síothcháin agus buaidhte acu</span>
<lb n="24029"/><span>ar a namhaid.</span></p>
<lb n="24030"/>
<lb n="24031"/><p><span>CCCXVI.</span></p>
<lb n="24032"/>
<lb n="24033"/><p><span>GORGIAS.</span></p>
<lb n="24034"/>
<lb n="24035"/><p><span>I gcaitheamh na h-aimsire 'n-a raibh Iúdás Maca-</span>
<lb n="24036"/><span>béus i dtír Ghalaad ag troid i n-aghaidh namhad na</span>
<lb n="24037"/><span>nIúdach, agus ag breith bhuadha ins gach cath, ag cur</span>
<lb n="24038"/><span>áthais ar a cháirdibh agus ag cur sgannra ar a namh-</span>
<lb n="24039"/><span>daibh, bhí an dúthaigh ag faire air agus ag déanamh</span>
<lb n="24040"/><span>iongna dhe.  Bhí an dúthaigh ag faire ar an gcuma</span>
<lb n="24041"/><span>gcéadna ar a dhritháir Símon a bhí ag ruagadh namhad</span>
<lb n="24042"/><span>ó thaobh taobh de thír Ghaililí go dtí go raibh págánaigh</span>
<lb n="24043"/><span>Ghaililí sguabtha as an dtír aige agus an méid acu</span>
<lb n="24044"/><span>ná raibh marbh aige, iad bailighthe isteach i gcathair</span>
<lb n="24045"/><span>Ptolemais aige.  Bhí iongna agus alltacht ar gach</span>
<lb n="24046"/><span>aoinne mar gheall ar na gníomharthaibh a bhí ag an</span>
<lb n="24047"/><span>mbeirt drithár san 'á dhéanamh.  Bhí áthas ar na Iúdaígh</span>
<lb n="24048"/><span>go léir, lasmuich d'fhíor bheagán.  Is dócha go raibh</span>
<lb n="24049"/><span>áthas ar an mbeagán san leis, ach bhí rud i dteannta</span>
<lb n="24050"/><span>an áthais ortha, bhí éad ortha.  Bhí beirt de lucht an</span>
<lb n="24051"/><span>éada agus Ióseph mac Shacariais ab ainm do dhuine</span>
<lb n="24052"/><span>acu agus Asarias ab ainm do-n duine eile.  Taoi-</span>
<lb n="24053"/><span>seach airm ab eadh an duine eile sin.  Do thaisbeánfadh</span>
<lb n="24054"/><span>san gur fé láimh Iúdáis nú fé láimh Shímoinn ba cheart</span>
<lb n="24055"/><span>dó san agus d'á bhuidhean fear a bheith.  Ach do cheap</span>
<lb n="24056"/><span>sé féin agus Ióseph mac Shacariais go rabhadar</span>
<lb n="24057"/><span>féin ábalta ar ghníomh gaisge dhéanamh chómh maith le</span>
<lb n="24058"/><span>Iúdás Macabéus nú le Símon agus nár bh'ealaidhe</span>
<lb n="24059"/><span>dhóibh creideamhaint an chogaidh do leogaint ar fad</span>
<lb n="24060"/><span>leis an mbeirt drithár.  Do mhealladar leó pé méid</span></p>
</div>
<pb n="749"/>
<div><lb n="24061"/><p><span>fear a bhí fé n-a lámhaibh acu agus thugadar aghaidh</span>
<lb n="24062"/><span>ar chathair d'ár bh'ainm Iamnia mar a raibh na págán-</span>
<lb n="24063"/><span>aigh ar a gcosaint féin.  Dhein Ióseph mac Shacariais</span>
<lb n="24064"/><span>agus an taoiseach Asarias, dheineadar an méid sin</span>
<lb n="24065"/><span>i gcoinnibh chómhairle agus i gcoinnibh órdú Iúdáis.</span>
<lb n="24066"/><span>Agus bhí na fir a chuaidh leó, bhíodar cionntach san</span>
<lb n="24067"/><span>easumhluidheacht chéadna.  Bhí taoiseach airm d'ár</span>
<lb n="24068"/><span>bh'ainm Gorgias istigh i gcathair Iamnia an uair sin,</span>
<lb n="24069"/><span>an Gorgias céadna úd n-ar chuir Iúdás Macabéus</span>
<lb n="24070"/><span>an teiche air féin agus ar a chúig mhíle fear agus ar</span>
<lb n="24071"/><span>a mhíle marcach, tar éis an chatha úd i n-aice Emauis,</span>
<lb n="24072"/><span>mar ar tháinig na ceannaidhthe agus an t-airgead acu</span>
<lb n="24073"/><span>chun na nIúdach do cheannach 'n-a ndaoraibh nuair</span>
<lb n="24074"/><span>a bheadh beirtha ag na Suíriánachaibh ortha.</span></p>
<lb n="24075"/>
<lb n="24076"/><p><span>Do thug Ióseph mac Shacariais agus an taoiseach</span>
<lb n="24077"/><span>airm Asarias aghaidh ar chathair Iamnia chun go</span>
<lb n="24078"/><span>dtógfidís an chathair agus go mbeadh sé le rádh acu</span>
<lb n="24079"/><span>go raibh fir i n-éaghmais Iúdáis a bhí ábalta ar bhuadh</span>
<lb n="24080"/><span>do bhreith i gcath i n-aghaidh págánach agus ar chatharach-</span>
<lb n="24081"/><span>aibh namhad do thógaint.  Bhí Gorgias istigh sa chathair.</span>
<lb n="24082"/><span>Bhí misneach air agus do leog sé gáire nuair a fuair</span>
<lb n="24083"/><span>sé nár bh'é Iúdás a bhí ag teacht.  Do ghleus sé an</span>
<lb n="24084"/><span>méid fear a bhí sa chathair aige.  Do thánadar amach</span>
<lb n="24085"/><span>go h-oban.  Thugadar fogha fíochmhar fé'n muinntir</span>
<lb n="24086"/><span>amuich.  Ní fada sheasaimh an mhuinntir amuich.  D'iom-</span>
<lb n="24087"/><span>puighdar agus do theicheadar.  Do ghluais Gorgias</span>
<lb n="24088"/><span>agus na págánaigh ar a dtóir agus do leanadar</span>
<lb n="24089"/><span>iad chómh fada le teórainn tíre Iúda.  Do marbhuigh-</span>
<lb n="24090"/><span>eadh an lá san tímpal dhá mhíle fear de phobul Israéil.</span>
<lb n="24091"/><span>Rud ba mheasa 'ná san féin, d'á olcas é, do cuireadh</span>
<lb n="24092"/><span>mímhisneach agus lagspiridighe ar chlainn Israéil, agus</span>
<lb n="24093"/><span>do cuireadh a chothrom de thógáilt cinn ar na págána-</span>
<lb n="24094"/><span>chaibh.  Ach do tháinig aon mhaith amháin as an dtreas-</span>
<lb n="24095"/><span>gaist sin a baineadh an uair sin a' sluagh Israéil.</span>
<lb n="24096"/><span>Do cuireadh an milleán ar an easumhluidheacht.</span>
<lb n="24097"/><span>Dubhradh, i dtaobh na beirte, agus i dtaobh na bhfear</span></p>
</div>
<pb n="750"/>
<div><lb n="24098"/><p><span>a chuaidh leó, gur le h-uabhar agus le h-eirighe anáir-</span>
<lb n="24099"/><span>de nár dheineadar rud ar Iúdás Macabéus; gur</span>
<lb n="24100"/><span>mheasadar go ndéanfidís féinig gníomhartha calma</span>
<lb n="24101"/><span>chómh maith leis sin.  Ach gur cuireadh an teiche go</span>
<lb n="24102"/><span>luath ortha, agus náire ortha, mar nár bh'iad sliocht</span>
<lb n="24103"/><span>ná síolrach na bhfear iad le n-ar ghnáth fuasgailt 'á</span>
<lb n="24104"/><span>dhéanamh i n-Israél.</span></p>
<lb n="24105"/>
<lb n="24106"/><p><span>Tháinig maith eile as.  Do móradh thar na beartaibh</span>
<lb n="24107"/><span>fir Iúda i radharc clainne Israéil go léir, agus</span>
<lb n="24108"/><span>amach ameasg na ngeinte, ins gach ball i n-a raibh</span>
<lb n="24109"/><span>trácht ar a n-ainm.  Agus do bhailigh na daoine chucha</span>
<lb n="24110"/><span>as gach aon treó baill, i dtreó gur neartuigheadh</span>
<lb n="24111"/><span>armáil Iúdáis go h-ana mhór agus gur méaduigheadh</span>
<lb n="24112"/><span>eagla a namhad roimis.</span></p>
<lb n="24113"/>
<lb n="24114"/><p><span>CCCXVII.</span></p>
<lb n="24115"/>
<lb n="24116"/><p><span>ANTIOCHUS.</span></p>
<lb n="24117"/>
<lb n="24118"/><p><span>Bhí Iúdás Macabéus agus na Iúdaígh a thug sé</span>
<lb n="24119"/><span>leis anoir a tír Ghalaad, bhíodar sa bhaile i dtír Iúda,</span>
<lb n="24120"/><span>agus bhí an bheirt úd an éada, Ióseph Mac Shacariais</span>
<lb n="24121"/><span>agus an captaén Asarias, tar éis breis agus a</span>
<lb n="24122"/><span>ndóithin de'n chogadh dh'fhághail ó Ghorgias ag cathair</span>
<lb n="24123"/><span>Iamnia, agus bhí sé buailte isteach i n-aigne an uile</span>
<lb n="24124"/><span>dhuine go raibh lámh Dé le Iúdás sa chogadh a bhí aige</span>
<lb n="24125"/><span>á dhéanamh i n-aghaidh namhad na nIúdach, agus gur</span>
<lb n="24126"/><span>do Iúdás amháin a thabharfadh Dia an buadh sa chogadh</span>
<lb n="24127"/><span>san.  Ansan do thosnuigh na daoine go léir ar theacht</span>
<lb n="24128"/><span>ag triall ar Iúdás agus ar luighe isteach fé 'n-a</span>
<lb n="24129"/><span>láimh.  Bhíodar ag teacht ag triall air go dtí go raibh</span>
<lb n="24130"/><span>sluagh ana mhór ana láidir aige.</span></p>
<lb n="24131"/>
<lb n="24132"/><p><span>Ansan do chuir sé a shluagh i dtreó agus thug sé</span>
<lb n="24133"/><span>aghaidh ar chuid de sna tíorthaibh a bhí sa chómharsanacht</span>
<lb n="24134"/><span>agus a bhíodh i gcomhnuidhe ag gabháil le namhaid Iúda.</span></p>
</div>
<pb n="751"/>
<div><lb n="24135"/><p><span>Tíortha págánacha ab eadh cuid de sna tíorthaibh sin,</span>
<lb n="24136"/><span>agus bhí an fuath págánach acu, nídh nar bh'iongna, do</span>
<lb n="24137"/><span>sna Iúdaígh.  Do ghluais Iúdás Macabéus agus a</span>
<lb n="24138"/><span>shluagh tríotha.  Do thóg sé a gcatharacha.  Do leag sé a</span>
<lb n="24139"/><span>n-altóracha, idir altóracha a bhí ag págánaigh agus</span>
<lb n="24140"/><span>altóracha págánacha a bhí curtha suas ag na Iúdaígh</span>
<lb n="24141"/><span>bhréagacha, agus do bhris sé na h-íodail agus dhóigh</span>
<lb n="24142"/><span>sé iad le teine.  Do thóg sé an fhoghail ins gach uile</span>
<lb n="24143"/><span>áit agus tháinig sé féin agus a shluagh abhaile go dtí</span>
<lb n="24144"/><span>tír Iúda agus buadh acu, agus an smacht a bhí tuillte</span>
<lb n="24145"/><span>curtha ar a namhaid acu.</span></p>
<lb n="24146"/>
<lb n="24147"/><p><span>Ach i dtaobh an rí Antiochus, is cuimhin conus mar</span>
<lb n="24148"/><span>a h-innseadh go ndeigh sé féin agus an leath de'n</span>
<lb n="24149"/><span>tsluagh a bhí aige soir go dúthaigh na bPersach chun</span>
<lb n="24150"/><span>teacht suas le saidhbhreas óir agus airgid, i dtreó</span>
<lb n="24151"/><span>gur bh'fhearrde a dh'fhéadfadh sé bheith fial le n-a</span>
<lb n="24152"/><span>shaighdiúiríbh.  Nuair a bhí sé ag gabháil tré sna dúthaíbh</span>
<lb n="24153"/><span>lastoir d'airigh sé trácht ar chathair Eluimas, cathair</span>
<lb n="24154"/><span>i dtír na bPersach.  Do h-innseadh dó ná raibh aon</span>
<lb n="24155"/><span>teóra le n-a raibh de shaidhbhreas óir agus airgid sa</span>
<lb n="24156"/><span>chathair sin; go raibh sa chathair teampul áirithe agus</span>
<lb n="24157"/><span>go raibh órnáidí óir sa teampul san a bhí thar na</span>
<lb n="24158"/><span>beartaibh i luachmhaireacht; go raibh sgiatha óir ann</span>
<lb n="24159"/><span>agus lúireacha óir agus éacht eile d'ollmhaitheas a</span>
<lb n="24160"/><span>dh'fhág Alegsandar Mór, rí Mhacedon ann abhfad</span>
<lb n="24161"/><span>roimis sin.  Do thuig Antiochus gur sa n-áit sin, gan</span>
<lb n="24162"/><span>amhras, a gheóbhadh sé an saidhbhreas a theastuigh uaidh.</span>
<lb n="24163"/><span>Thug sé aghaidh ar chathair Eluimas chun í thógaint.  Do</span>
<lb n="24164"/><span>h-innseadh do mhuinntir na catharach go raibh sé chucha,</span>
<lb n="24165"/><span>agus cad a bhí uaidh.  D'eirighdar 'n-a choinnibh agus</span>
<lb n="24166"/><span>do throideadar go fíochmhar agus go cródha 'n-a</span>
<lb n="24167"/><span>choinnibh agus chuireadar an ruag air féin agus ar</span>
<lb n="24168"/><span>a shluagh.  Tháinig sé thar n-ais go dtí cathair Bhaibilóin</span>
<lb n="24169"/><span>ansan agus bhí ana ghruaim air.  Ní raibh aon taithighe</span>
<lb n="24170"/><span>aige ar theiche ó namhaid.</span></p>
<lb n="24171"/>
<lb n="24172"/><p><span>I lár an channcair a bhí air mar gheall ar an dteiche,</span></p>
</div>
<pb n="752"/>
<div><lb n="24173"/><p><span>agus mar gheall air gur theip air a lámh do chur ar na</span>
<lb n="24174"/><span>sgiathaibh óir úd, agus ar na lúireachaibh óir, agus ar</span>
<lb n="24175"/><span>an ollmhaitheas go léir a bhí ansúd 'n-a dteannta,</span>
<lb n="24176"/><span>tháinig sgéala chuige nár chuir aon luigheadú ar a</span>
<lb n="24177"/><span>ghruaim.  Tháinig sgéala chuige i dtaobh na ngníomh-</span>
<lb n="24178"/><span>artha a bhí déanta ag Iúdás Macabéus in sna duthaíbh</span>
<lb n="24179"/><span>laistiar; conus mar a bhí buaidhte aige, i ndiaidh</span>
<lb n="24180"/><span>chéile, ar na slóightibh móra agus ar na taoiseachaibh</span>
<lb n="24181"/><span>uaisle, oilte ar chogadh, a bhí curtha ódheas 'n-a choinnibh</span>
<lb n="24182"/><span>ag Luísias.  Nuair airigh sé na sgéalta san tháinig</span>
<lb n="24183"/><span>árd fhearg air.  Do dhearbhuigh sé go raghadh sé féin</span>
<lb n="24184"/><span>siar agus ná fágfadh sé fear bean ná leanbh de</span>
<lb n="24185"/><span>chlainn Israéil beó.  Díreach nuair a bhí an dearbhú</span>
<lb n="24186"/><span>san déanta aige tháinig teinneas 'n-a bholg.  Bhí an</span>
<lb n="24187"/><span>droch aigne i gcoinnibh na nIúdach ag neartú i n'aigne,</span>
<lb n="24188"/><span>agus fé mar a neartuigh an droch aigne 'n-a chroidhe</span>
<lb n="24189"/><span>bhí an teinneas ag neartú.  Bhí sé féin agus a shluagh</span>
<lb n="24190"/><span>ag dul siar, agus b'é ba ríghin leis a bhíodar ag</span>
<lb n="24191"/><span>gluaiseacht, bhí a leithéid sin d'airc air chun a dhroch</span>
<lb n="24192"/><span>aigne d'imirt ar na Iúdaígh.  D'órduigh sé na capail</span>
<lb n="24193"/><span>a chomáint níba ghéire.  Do comáineadh iad.  Le déine</span>
<lb n="24194"/><span>an bhrostuighthe do leagadh an carbad i n-a raibh sé</span>
<lb n="24195"/><span>'n-a shuidhe agus do caitheadh amach é agus do gortuigh-</span>
<lb n="24196"/><span>eadh go h-olc é.  Ansan bhí teinneas istigh ann agus</span>
<lb n="24197"/><span>teinneas lasmuich air.  Bhí sé chómh h-olc ansan nár</span>
<lb n="24198"/><span>fhéad sé dul i n-aon charbad a thuille.  B'éigean é</span>
<lb n="24199"/><span>chur ar leabaidh iompair agus é bhreith ar ghuailnibh</span>
<lb n="24200"/><span>fear.  Bhí san ríghin, agus bhí tír Iúda abhfad siar,</span>
<lb n="24201"/><span>agus ní raibh puinn slighe curtha dhe aige ó fhág sé</span>
<lb n="24202"/><span>cathair Bhaibilóin, agus bhí na teachtairí ag teacht ar</span>
<lb n="24203"/><span>shálaibh a chéile agus sgéal do b'uathbhásaighe 'ná a</span>
<lb n="24204"/><span>chéile ag gach teachtaire d'á innsint ar an éirleach a</span>
<lb n="24205"/><span>bhí ag Iúdás Macabéus 'á dhéanamh ar na slóightibh a</span>
<lb n="24206"/><span>bhí thiar.</span>
<lb n="24207"/></p>
</div>
<pb n="753"/>
<div><lb n="24208"/><p><span>CCCXVIII.</span></p>
<lb n="24209"/>
<lb n="24210"/><p><span>BÁS DÉISTINEACH.</span></p>
<lb n="24211"/>
<lb n="24212"/><p><span>Bhí an rí ar an leabaidh iompair agus dhá shámhthach</span>
<lb n="24213"/><span>fé'n leabaidh, agus seisear, nú b'fhéidir ochtar fear</span>
<lb n="24214"/><span>fé gach sámhthach, triúr nú ceathrar lasmuich agus triúr</span>
<lb n="24215"/><span>nú ceathrar laistiar agus na sámhthacha ar a nguailnibh</span>
<lb n="24216"/><span>acu, agus iad ag siubhal go réidh an bóthar siar, agus</span>
<lb n="24217"/><span>an tsluagh 'n-a dtímpal, mar a bheadh sochraid.  Bhí</span>
<lb n="24218"/><span>an rí sínte ar an leabaidh agus gach aon sgread</span>
<lb n="24219"/><span>aige i n-aghaidh gach ciscéim d'á siubhluigheadh na fir,</span>
<lb n="24220"/><span>mar ní raibh aon chor a chuiridís díobh ná baineadh</span>
<lb n="24221"/><span>gearradh teinnis as.  Idir gach aon dá sgread d'á</span>
<lb n="24222"/><span>gcuireadh sé as le géire an teinnis bhíodh sé ag eas-</span>
<lb n="24223"/><span>gainí agus ag mallachtaí ar Iúdás Macabéus agus</span>
<lb n="24224"/><span>ar a raibh de Iúdachaibh i dtír Iúda, agus ag maoidh-</span>
<lb n="24225"/><span>eamh go fíochmhar as an íde dhéanfadh sé ar Macabéus</span>
<lb n="24226"/><span>agus ar an gcuid eile de sna Iúdaígh, chómh luath agus</span>
<lb n="24227"/><span>do shroisfadh sé an áit thiar.  Níor thuig na fir a bhí</span>
<lb n="24228"/><span>'ghá iompar go raibh baoghal ró mhór ortha thiar bhí an</span>
<lb n="24229"/><span>ghluaiseacht chómh ríghin sin.</span></p>
<lb n="24230"/>
<lb n="24231"/><p><span>Tar éis rainnt aimsire d'airighdar rud éigin eile</span>
<lb n="24232"/><span>ag teacht chucha as an leabaidh i n-éaghmais na n-eas-</span>
<lb n="24233"/><span>gainí.  Do mhothuighdar baluith grána ag teacht</span>
<lb n="24234"/><span>chucha as an leabaidh, an saghas baluithe do thiocfadh</span>
<lb n="24235"/><span>a' feóil lobhtha.  Bhí an fheóil ag lobhadh d'á chnámhaibh</span>
<lb n="24236"/><span>agus ag tuitim anuas díobh istigh sa leabaidh agus</span>
<lb n="24237"/><span>bhí an fheóil lán de phiastaíbh.  Do mhothuigh sé féin an</span>
<lb n="24238"/><span>baluith agus chuir an baluith sin árd déistin air.</span>
<lb n="24239"/><span>Chonaic sé an fheóil ag tuitim anuas d'á ghéagaibh agus</span>
<lb n="24240"/><span>na piastaí sa bhfeóil.  Fé dheire do bhris an t-uabhar</span>
<lb n="24241"/><span>a bhí istigh 'n-a chroidhe agus deir an Bíobla go</span>
<lb n="24242"/><span>ndubhairt sé mar seo:  “Is ceart bheith umhal do</span>
<lb n="24243"/><span>Dhia.  Ní ceart do'n duine bheith 'ghá chur féin ar aon</span></p>
</div>
<pb n="754"/>
<div><lb n="24244"/><p><span>dul le Dia, óir tá an bás i ndán do'n duine.”  An-</span>
<lb n="24245"/><span>san do chrom sé ar bheith ag guidhe chun Dé agus 'ghá</span>
<lb n="24246"/><span>gheallamhaint, i n-inead catharach Ierúsalem d'ídiú</span>
<lb n="24247"/><span>go ndéanfadh sé í chur suas airís agus saoirse</span>
<lb n="24248"/><span>thabhairt di féin agus do sna Iúdaígh go léir; go</span>
<lb n="24249"/><span>gcuirfadh sé na Iúdaígh ar aon dul leis na</span>
<lb n="24250"/><span>h-Aténeachaibh; go ndéanfadh sé suas airís an team-</span>
<lb n="24251"/><span>pul naomhtha úd do raobh sé féin, agus go mbronn-</span>
<lb n="24252"/><span>fadh sé gréithre móra air; go dtabharfadh sé tuille</span>
<lb n="24253"/><span>árthaí beannuighthe do'n teampul san; agus go</span>
<lb n="24254"/><span>ndéanfadh sé an obair sin go léir ar a chostas</span>
<lb n="24255"/><span>féinig.  Ach i n-aindeóin na ngeallamhna fóghanta</span>
<lb n="24256"/><span>go léir, bhí ag neartú ar an dteinneas agus ar</span>
<lb n="24257"/><span>an mbréantas, agus ar thuitim na feóla dhe, agus</span>
<lb n="24258"/><span>ar ghráinneamhlacht na bpiastaí innti.  Do thuig sé</span>
<lb n="24259"/><span>i n-aigne fé dheire gur bh'é an bás a bhí aige agus</span>
<lb n="24260"/><span>ná raibh aon dul uaidh aige.  Ansan do sgríbh sé</span>
<lb n="24261"/><span>leitir le cur ag triall ar na Iúdaígh agus seo mar</span>
<lb n="24262"/><span>adubhairt sé sa leitir sin:—</span></p>
<lb n="24263"/>
<lb n="24264"/><p><span>“Antiochus an rí chun a dhaoine agus a cháirde</span>
<lb n="24265"/><span>fóghanta, na Iúdaígh, ag guidhe sláinte agus séin</span>
<lb n="24266"/><span>agus áthais dóibh.  Má táthaoi-se agus bhúr gclann</span>
<lb n="24267"/><span>go maith, agus má tá gach nídh ag dul chun cinn go</span>
<lb n="24268"/><span>maith agaibh chun bhúr dtoile táim-se buidheach.  Am'</span>
<lb n="24269"/><span>thaobh féin de ní'lim ar fóghnamh.  Táim ag teacht thar</span>
<lb n="24270"/><span>n-ais ó dhúthaíbh na bPersach agus tá taom ana chruaidh</span>
<lb n="24271"/><span>tagaithe orm agus measaim gur ceart dom cuimhneamh</span>
<lb n="24272"/><span>ar thairbhthe na ndaoine.  Ní 'ghá rádh é go bhfuil aon</span>
<lb n="24273"/><span>droch iontaoibh agam asam féin, óir tá súil agam</span>
<lb n="24274"/><span>go gcuirfad an taom so dhíom.  Ach is cuimhin liom,</span>
<lb n="24275"/><span>nuair a bhí sluagh ag m'athair 'á bhreith leis isteach in</span>
<lb n="24276"/><span>sna dúthaíbh árda, gur shocaruigh sé ar an té bheadh</span>
<lb n="24277"/><span>i réim 'n-a dhiaidh, i dtreó dá n-imthigheadh aon nídh</span>
<lb n="24278"/><span>air go mbeadh 'fhios ag na daoine cé'r bh'é an rí agus</span>
<lb n="24279"/><span>ná beadh aon bhuaireamh ortha.  Athcim-se oraibh-se,</span>
<lb n="24280"/><span>d'á bhrígh sin, agus iarraim oraibh go gcuimhneóchaidh</span></p>
</div>
<pb n="755"/>
<div><lb n="24281"/><p><span>sibh ar na maitheasaíbh a dheineas-sa dhaoibh agus go</span>
<lb n="24282"/><span>mbeidh sibh dílis domh-sa agus dom' mhac, óir tá súil</span>
<lb n="24283"/><span>agam go mbeidh sé 'n-a rí réidh stuama, mar is maith</span>
<lb n="24284"/><span>liom-sa é bheith, agus go mbeidh sé go maith agus go</span>
<lb n="24285"/><span>ceannsa dhaoibh.”</span></p>
<lb n="24286"/>
<lb n="24287"/><p><span>Nuair a bhí an leitir sin críochnuighthe aige tháinig</span>
<lb n="24288"/><span>an bás air.  Chuir sé a lán daoine chun báis go</span>
<lb n="24289"/><span>h-eugcórtha an fhaid a bhí sé 'n-a rí.  B'é a bhéas bheith</span>
<lb n="24290"/><span>ag oibiriú a inntileachta feuchaint conus ba ghéire</span>
<lb n="24291"/><span>agus ba ghráinneamhla thiocfadh leis pianta do chur</span>
<lb n="24292"/><span>ortha agus tarcuisne thabhairt dóibh.  Do thug Dia</span>
<lb n="24293"/><span>pianta géara agus bás déistineach dó féin sa deire.</span></p>
<lb n="24294"/>
<lb n="24295"/><p><span>CCCXIX.</span></p>
<lb n="24296"/>
<lb n="24297"/><p><span>SELEÚCAS.</span></p>
<lb n="24298"/>
<lb n="24299"/><p><span>Sa chúinne thoir thuaidh de'n cheann thoir de'n mhuir</span>
<lb n="24300"/><span>Torríann tá an abha ar a dtugtar Orontes ag teacht</span>
<lb n="24301"/><span>isteach sa bhfaraige.  Rithean an abha san tré ghleann</span>
<lb n="24302"/><span>áluinn idir shléibhtibh árda.  Libanus a tugtar ar na</span>
<lb n="24303"/><span>sléibhtibh ar dheis na h-abhan, agus tugtar, nú do</span>
<lb n="24304"/><span>tugtí uair éigin, Antilibanus ar na sléibhtibh ar an</span>
<lb n="24305"/><span>dtaobh eile de'n abhainn.  Tá an abha leathan a dóithin</span>
<lb n="24306"/><span>agus doimhinn a dóithin do loingeas a bheadh cuibhsach</span>
<lb n="24307"/><span>mór chun dul chómh fada le fiche míle isteach ó'n</span>
<lb n="24308"/><span>bhfaraige tríd an ngleann.  Tá talamh an ghleanna,</span>
<lb n="24309"/><span>ar dhá thaobh na h-abhan, ana shaidhbhir, an uile shaghas</span>
<lb n="24310"/><span>arbhair d'á shaothrú air agus toradh mór d'á fhághail</span>
<lb n="24311"/><span>as an saothrú; an uile shaghas adhmaid ag fás ag</span>
<lb n="24312"/><span>bunaibh na gcnoc, agus suas ar chliathánaibh na</span>
<lb n="24313"/><span>gcnoc; crainn mhóra giúise agus cédair, agus</span>
<lb n="24314"/><span>gach adhmad is maith chun foirgnimh; agus ansan, ar</span>
<lb n="24315"/><span>úrlár an ghleanna, crainn thorthamhla, crainn fíge,</span>
<lb n="24316"/><span>agus crainn abhall, agus crainn ghránabhall, agus</span></p>
</div>
<pb n="756"/>
<div><lb n="24317"/><p><span>an chuid eile acu, agus a dtorthaí go trom agus go</span>
<lb n="24318"/><span>maith chun bídh ortha go léir.</span></p>
<lb n="24319"/>
<lb n="24320"/><p><span>Nuair a fuair Alegsandar Mór bás tar éis na</span>
<lb n="24321"/><span>dtíortha go léir do thabhairt fé n-a smacht, ó abhainn</span>
<lb n="24322"/><span>na h-Éigipte soir ar fad go dtí an abha ar a dtugtí</span>
<lb n="24323"/><span>Indus, do rainneadh na dúthaí sin ar thaoiseachaibh</span>
<lb n="24324"/><span>slógh Alegsandair.  Bhí aon taoiseach amháin ortha</span>
<lb n="24325"/><span>san agus Seleúcas ab ainm dó.  Bhí tréith áirithe</span>
<lb n="24326"/><span>i n-Alegsandar, i dteannta na dtréithe móra eile</span>
<lb n="24327"/><span>a bhí ann, agus bhí an tréith chéadna i mBónapart.  Bhí</span>
<lb n="24328"/><span>éirim aigne fé leith ann a thug dó bheith ábalta ar na</span>
<lb n="24329"/><span>fearaibh ab fhearr agus do b'oireamhnaighe do thoghadh</span>
<lb n="24330"/><span>agus do chur mar thaoiseacha os cionn a shlógh.  Ar</span>
<lb n="24331"/><span>an gcuid ab fhearr díobh san féin iseadh do rainneadh</span>
<lb n="24332"/><span>a shealbhasaí fada leathana nuair a bhí sé tar éis bháis.</span>
<lb n="24333"/><span>Duine acu ab eadh Seleúcas agus i lár a choda san</span>
<lb n="24334"/><span>de'n rainnt iseadh bhí an gleann áluinn saidhbhir sin go</span>
<lb n="24335"/><span>raibh an t-Orontes ag gabháil tríd.  Tháinig Seleúcas</span>
<lb n="24336"/><span>ag feuchaint an ghleanna.  Do thaithn an gleann leis.</span>
<lb n="24337"/><span>Chonaic sé an saidhbhreas a bhí ann.  Fé mar a chonaic</span>
<lb n="24338"/><span>Alegsandar an éirim aigne agus an chiall agus an</span>
<lb n="24339"/><span>tuisgint a bhí i Seleúcas do conaic an chiall agus</span>
<lb n="24340"/><span>an tuisgint sin a bhí i Seleúcas an tairbhthe a bhí sa</span>
<lb n="24341"/><span>ghleann, ní h-amháin mar gheall ar a shaidhbhreas féinig,</span>
<lb n="24342"/><span>ach go mór mór mar gheall ar an gcuma 'n-a raibh an</span>
<lb n="24343"/><span>gleann agus an abha, agus béal na h-abhan ag an</span>
<lb n="24344"/><span>bhfaraige, suidhte, mar a déarfí, go socair sámh, idir</span>
<lb n="24345"/><span>dhá dhomhan, domhan na h-Eúróipe laistiar agus</span>
<lb n="24346"/><span>domhan na h-Asia lastoir.  Chonaic sé go raibh béal</span>
<lb n="24347"/><span>na h-abhan san mar a bheadh geata ar osgailt idir</span>
<lb n="24348"/><span>an dá dhomhan san, agus go bhféadfí gnóthaí ceannaidh-</span>
<lb n="24349"/><span>eachta do chur ar siubhal, tríd an ngeata san, idir</span>
<lb n="24350"/><span>an dá dhomhan san.</span></p>
<lb n="24351"/>
<lb n="24352"/><p><span>Do shiubhluigh sé an gleann síos agus suas agus</span>
<lb n="24353"/><span>do shocaruigh sé ar áit áirithe a bhí tímpal cheithre mhíle</span>
<lb n="24354"/><span>dhéag suas ó bhéal na h-abhan agus cheap sé i n-aigne</span></p>
</div>
<pb n="757"/>
<div><lb n="24355"/><p><span>go gcuirfadh sé suas cathair ar an áit sin.  Déarfadh</span>
<lb n="24356"/><span>duine gur mór an iongna nách ag béal na h-abhan</span>
<lb n="24357"/><span>a shocaruigh sé ar an gcathair do chur suas.  Is</span>
<lb n="24358"/><span>ró dheacair, ámhthach, breitheamhantas do leagadh anois</span>
<lb n="24359"/><span>ar cad ba cheart a dhéanamh ansúd an uair sin.</span>
<lb n="24360"/><span>An fear a chonaic an úsáid a bhí le déanamh de'n</span>
<lb n="24361"/><span>chathair is dócha gur thuig sé cár cheart an chathair do</span>
<lb n="24362"/><span>chur suas.</span></p>
<lb n="24363"/>
<lb n="24364"/><p><span>Bhí adhmad a dhóithin aige chun na h-oibre, ag fás</span>
<lb n="24365"/><span>go breágh ar dhá thaobh an ghleanna.  Bhí clocha a dhóithin</span>
<lb n="24366"/><span>aige, leis.  Bhí i n-áiteanaibh, ar gach taobh de'n</span>
<lb n="24367"/><span>abhainn, faillte árda a bhí suas le céad slat ar</span>
<lb n="24368"/><span>aoirde agus an chloch go maith ionta chun foirgnimh</span>
<lb n="24369"/><span>agus go saoráideach le soláthar.  Do chuir sé</span>
<lb n="24370"/><span>suas an chathair.  Antiochus ab ainm d'á athair.  Bhí</span>
<lb n="24371"/><span>árd uraim aige d'á athair agus thug sé cathair</span>
<lb n="24372"/><span>Antiochuis mar ainm ar an gcathair.  Tá an chathair</span>
<lb n="24373"/><span>sa n-áit fós agus Antioch an ainm atá uirthi.  Ní</span>
<lb n="24374"/><span>ró fhada a bhí sí curtha suas nuair a thosnuigh</span>
<lb n="24375"/><span>neithe ar theacht chun cinn fé mar a mheas Seleúcas</span>
<lb n="24376"/><span>a thiocfidís.  Do thosnuigh ceannaidhthe ó sna tíorthaibh</span>
<lb n="24377"/><span>lastoir ar theacht go h-Antioch ag tabhairt torthaí</span>
<lb n="24378"/><span>na dtíortha lastoir leó, agus do thosnuigh muinn-</span>
<lb n="24379"/><span>tir na n-oileán nGréagach laistiar ar dhul soir</span>
<lb n="24380"/><span>ar a loingeas go béal abhan Orontes agus suas</span>
<lb n="24381"/><span>go dtí cathair Antioch ag díol torthaí na dtíortha</span>
<lb n="24382"/><span>thiar agus ag ceannach torthaí na dtíortha lastoir.</span>
<lb n="24383"/><span>Agus bhí na daoine thoir agus na daoine thiar ag cur</span>
<lb n="24384"/><span>aithne ar a chéile ar an gcuma san, agus bhí an chathair</span>
<lb n="24385"/><span>ag fás go dtí go raibh dhá chéad agus caogad de</span>
<lb n="24386"/><span>mhíltibh daoine (250,000) 'n-a gcómhnuidhe sa chathair.</span>
<lb n="24387"/></p>
</div>
<pb n="758"/>
<div><lb n="24388"/><p><span>CCCXX.</span></p>
<lb n="24389"/>
<lb n="24390"/><p><span>ANTIOCHUS.</span></p>
<lb n="24391"/>
<lb n="24392"/><p><span>Bhí fairsinge mhór sa rígheacht a bhí ag Seleúcas.</span>
<lb n="24393"/><span>Bhí Suíria go léir aige soir ar fad agus ódheas.  Bhí</span>
<lb n="24394"/><span>an Asia bheag aige, óthuaidh go bruach na Faraige</span>
<lb n="24395"/><span>Duibhe, agus fan bhruach na faraige sin siar agus</span>
<lb n="24396"/><span>fan bhruach na Mara Torríann ar an dtaobh theas,</span>
<lb n="24397"/><span>agus siar go dtí an caol ar a dtugtar an Bosphosus</span>
<lb n="24398"/><span>agus an Dardaneils.  Agus laistiar de'n chaol san</span>
<lb n="24399"/><span>féin bhí forlámhas aige ar an nGréig go léir agus</span>
<lb n="24400"/><span>ar Mhacedon, mar a raibh Pilib, athair Alegsandair,</span>
<lb n="24401"/><span>'n-a rí.  Agus ódheas ó Antioch bhí forlámhas aige ar</span>
<lb n="24402"/><span>thír Phalestín agus ar chathair Ierúsalem.</span></p>
<lb n="24403"/>
<lb n="24404"/><p><span>Bhí mac ag Seleúcas agus thug sé Antiochus mar</span>
<lb n="24405"/><span>ainm air.  Bhí sé sin 'n-a rí i ndiaidh a athar.  Bhí</span>
<lb n="24406"/><span>mac aige sin agus thug sé Antiochus mar ainm air.</span>
<lb n="24407"/><span>Mar sin dóibh go dtí go raibh trí dhuine dhéag acu</span>
<lb n="24408"/><span>tar éis teacht i ndiaidh chéile 'n-a righthibh ar chathair</span>
<lb n="24409"/><span>Antioch agus ar an rígheacht a bhí ag gabháil leis an</span>
<lb n="24410"/><span>gcathair sin.  Trí chéad blian soim theacht an tSlán-</span>
<lb n="24411"/><span>uightheóra iseadh thosnuigh Seleúcas ar an gcathair do</span>
<lb n="24412"/><span>chur suas.  Trí fichid blian agus a cúig (65) roim</span>
<lb n="24413"/><span>theacht an tSlánuightheóra iseadh bhí an trímhadh</span>
<lb n="24414"/><span>déag Antiochus 'n-a rí ar an gcathair agus ar an</span>
<lb n="24415"/><span>rígheacht.  An uair sin iseadh tháinig cómhacht na</span>
<lb n="24416"/><span>Rómha agus do thug Pompéius an chathair agus an</span>
<lb n="24417"/><span>rígheacht fé smacht ímpireachta na Rómhánach.</span></p>
<lb n="24418"/>
<lb n="24419"/><p><span>Isé an ceathramhadh Antiochus a bhí i réim i n-Antioch</span>
<lb n="24420"/><span>nuair eirigh an Iúdach, Matatias úd, i gcoinnibh na</span>
<lb n="24421"/><span>págánachta.  I gcathair Antioch iseadh dh'fhág Antiochus</span>
<lb n="24422"/><span>a ceathair leath a shlógh nuair a chuaidh sé féin agus an</span>
<lb n="24423"/><span>leath eile soir go tír na bPersach ag braith ar theacht</span>
<lb n="24424"/><span>suas le saidhbhreas daoine eile.  I gcathair Antioch</span></p>
</div>
<pb n="759"/>
<div><lb n="24425"/><p><span>iseadh bhí Luísias 'n-a chómhnuidhe, ag tabhairt aire do</span>
<lb n="24426"/><span>ghnóthaíbh na rígheachta agus ag cur na slógh úd le n-a</span>
<lb n="24427"/><span>chéile agus 'ghá gcomáint ódheas go Ierúsalem chun</span>
<lb n="24428"/><span>íde dhéanamh ar chathair Ierúsalem agus ar Iúdás</span>
<lb n="24429"/><span>Macabéus agus ar na Iúdaígh go léir.  Agus ó'n</span>
<lb n="24430"/><span>gcathair sin Antioch iseadh bhíodh na teachtairí ag dul</span>
<lb n="24431"/><span>soir i dtreó catharach Bhaibilóin i gcoinnibh an rí 'ghá</span>
<lb n="24432"/><span>innsint dó cad é an t-éirleach a bhí ag Iúdás Maca-</span>
<lb n="24433"/><span>béus 'á dhéanamh ar mhór shlóightibh an rí i ndiaidh chéile</span>
<lb n="24434"/><span>fé mar a curtí chuige ódheas iad.</span></p>
<lb n="24435"/>
<lb n="24436"/><p><span>Bhí mac ag Antiochus a ceathair agus Antiochus</span>
<lb n="24437"/><span>ab ainm dó, leis.  Nuair a bhí an rí ag dul soir d'fhág</span>
<lb n="24438"/><span>sé Antiochus óg, a mhac, i n-Antioch fé chúram Luísiais,</span>
<lb n="24439"/><span>mar bhí sé ana óg.  Tháinig an tuairisg go h-Antioch</span>
<lb n="24440"/><span>go raibh an rí tar éis bháis thoir theas ar bhóthar</span>
<lb n="24441"/><span>Bhaibilóin.  Chómh luath agus d'airigh Luísias an méid</span>
<lb n="24442"/><span>sin do chruinnigh sé uaisle na catharach agus do</span>
<lb n="24443"/><span>glacadh Antiochus óg 'n-a rí agus thug Luísias</span>
<lb n="24444"/><span>Antiochus Eúpator mar ainm air.</span></p>
<lb n="24445"/>
<lb n="24446"/><p><span>Ach díreach sar a bhfuair Antiochus Epiphanes an</span>
<lb n="24447"/><span>bás grána úd a tháinig air do glaoidh sé chuige duin'-</span>
<lb n="24448"/><span>uasal d'á theaghlach gur bh'ainm dó Pilib agus thug</span>
<lb n="24449"/><span>sé dhó an choróinn, agus a róba agus an fáinne a bhí</span>
<lb n="24450"/><span>ar a mhéir aige, agus dhein sé a fhear inid féin de,</span>
<lb n="24451"/><span>agus:  “Imthigh,” ar seisean, “ag triall ar mo mhac,</span>
<lb n="24452"/><span>Antiochus óg, agus dein é thabhairt suas agus d'ullmhú</span>
<lb n="24453"/><span>chun na rígheachta.”</span></p>
<lb n="24454"/>
<lb n="24455"/><p><span>Nuair a bhí an rí marbh bhí an choróinn, agus an</span>
<lb n="24456"/><span>fáinne, agus an róba ag Pilib.  D'airigh sé go raibh</span>
<lb n="24457"/><span>Luísias, cheana féin, tar éis Antiochuis óig do chur</span>
<lb n="24458"/><span>i seilbh na rígheachta.  Tháinig eagla air go ndéarfí</span>
<lb n="24459"/><span>gur le feall a thóg sé úghdarás fir inid air féin agus</span>
<lb n="24460"/><span>go mb'fhéidir nách faid a chuirfadh san ar a shaoghal.</span>
<lb n="24461"/><span>I n-inead dul siar óthuaidh go h-Antioch isé rud a</span>
<lb n="24462"/><span>dhein sé 'ná an corpán do thógaint leis, i dteannta</span>
<lb n="24463"/><span>na coróinneach agus i dteannta an fháinne agus an</span></p>
</div>
<pb n="760"/>
<div><lb n="24464"/><p><span>róba, agus imtheacht ódheas ar fad sa n-Éigipt ag</span>
<lb n="24465"/><span>triall ar Ptolemé Philometor.</span></p>
<lb n="24466"/>
<lb n="24467"/><p><span>Nuair a bhí Pilib imthighthe sa n-Éigipt do chuir</span>
<lb n="24468"/><span>Antiochus óg, Antiochus Eúpator, Luísias os cionn</span>
<lb n="24469"/><span>gnóthaí na rígheachta, agus os cionn slóighte agus</span>
<lb n="24470"/><span>armála Phenicia agus Shuíria.  Bhí an Luísias san,</span>
<lb n="24471"/><span>mar is eól, 'n-a namhaid ag Iúdás agus ag na Iúdaígh;</span>
<lb n="24472"/><span>agus bhí a lán eile namhad 'n-a dtímpal an uair sin</span>
<lb n="24473"/><span>ag Iúdás agus ag na Iúdaígh, agus beidh rud éigin</span>
<lb n="24474"/><span>le rádh 'n-a dtaobh 'n-a dhiaidh so.</span></p>
<lb n="24475"/>
<lb n="24476"/><p><span>CCCXXI.</span></p>
<lb n="24477"/>
<lb n="24478"/><p><span>EDOM.</span></p>
<lb n="24479"/>
<lb n="24480"/><p><span>Tá laisteas de thír Iúda agus de'n Fharaige Mharbh</span>
<lb n="24481"/><span>dúthaigh gharbh ar a dtugtí Edom.  Cialluighean an</span>
<lb n="24482"/><span>focal Edom ruadh.  Isé cúis gur tugadh an ainm sin</span>
<lb n="24483"/><span>ar an ndúthaigh sin 'ná so.  Do ghaibh duine de bheirt</span>
<lb n="24484"/><span>mhac Isaaic forlámhas ar an áit.  Esau ab ainm do'n</span>
<lb n="24485"/><span>mhac san agus fear mór láidir clúmhach ruadh ab eadh</span>
<lb n="24486"/><span>é.  Ní h-í gruaig a chinn amháin a bhí ruadh.  Bhí fionna</span>
<lb n="24487"/><span>ruadh ar a chroicean go léir.  Mar gheall air sin iseadh</span>
<lb n="24488"/><span>b'éigean d'á mháthair, do Rebecca, croicean na mionán</span>
<lb n="24489"/><span>do chur ar dhá láimh agus ar mhuineál Iácoib i dtreó</span>
<lb n="24490"/><span>go gcreidfadh an t-athair, Isaac, é nuair adéarfadh</span>
<lb n="24491"/><span>sé gur bh'é an sínsear é.  Do chaill Esau an bheannacht</span>
<lb n="24492"/><span>agus ansan do ghaibh sé forlámhas ar an dtír gharbh</span>
<lb n="24493"/><span>ansúd laisteas agus d'fhan sé ann, agus d'fhan a</span>
<lb n="24494"/><span>shliocht ann.  Do tugadh an fear ruadh, .i. Edom, ar</span>
<lb n="24495"/><span>Esau, agus do tugadh,'n-a dhiaidh san, sliocht an fhir</span>
<lb n="24496"/><span>ruaidh, .i. Edomítigh, ar shliocht Esau, agus do tugadh</span></p>
</div>
<pb n="761"/>
<div><lb n="24497"/><p><span>Edom, nú Iduméa, mar ainm ar an ndúthaigh.  Seir</span>
<lb n="24498"/><span>ab ainm do'n dúthaigh roimis sin.</span></p>
<lb n="24499"/>
<lb n="24500"/><p><span>Bhí miosgais idir an mbeirt drithár nuair a chaill</span>
<lb n="24501"/><span>Esau an bheannacht.  Do lean an mhiosgais idir an</span>
<lb n="24502"/><span>dá shliocht.  Nuair a bhí sliocht Israéil ag teacht as</span>
<lb n="24503"/><span>an Éigipt chun dul isteach sa tír a bhí geallta dhóibh</span>
<lb n="24504"/><span>d'fhéadfidís cómhngar breágh dhéanamh óthuaidh tré</span>
<lb n="24505"/><span>dhúthaigh Edoim.  D'iarradar ar shliocht an fhir ruaidh</span>
<lb n="24506"/><span>leogaint dóibh an cómhngar a ghabháil.  Ní leogfadh.</span>
<lb n="24507"/><span>Do throidfidís agus gheóbhaidís an cómhngar gan</span>
<lb n="24508"/><span>bhuidheachas, ach ní leogfadh Dia dhóibh troid, toisg an</span>
<lb n="24509"/><span>gaol a bheith ann.  B'éigean dóibh tímpal mór do</span>
<lb n="24510"/><span>ghabháil, soir ódheas, agus soir, agus óthuaidh, go dtí</span>
<lb n="24511"/><span>gur fhéadadar teacht isteacht sa talamh geallta</span>
<lb n="24512"/><span>treasna an Iórdain, ag an gceann thuaidh de'n Fhar-</span>
<lb n="24513"/><span>aige Mharbh.</span></p>
<lb n="24514"/>
<lb n="24515"/><p><span>Nuair a bhí Iúdás Macabéus agus a dhritháracha ag</span>
<lb n="24516"/><span>troid i n-aghaidh na bpágánach agus i n-aghaidh slógh</span>
<lb n="24517"/><span>Antiochuis Epiphanes bhí muinntir Edoim ag déanamh</span>
<lb n="24518"/><span>an uile shaghas toirmisg dóibh.  Bhí rainnt caisleán</span>
<lb n="24519"/><span>acu agus iad ana dhaingean ana láidir, agus bhídís</span>
<lb n="24520"/><span>ag rith amach as na caisleánaibh sin nuair a chídís an</span>
<lb n="24521"/><span>chaoi agus ag marbhú na nIúdach a bhí i bpáirt le</span>
<lb n="24522"/><span>Iúdás, agus ag tabhairt dín do sna droch Iúdaígh a</span>
<lb n="24523"/><span>bhíodh ag teiche ó Iúdás, agus ag tabhairt dín do sna</span>
<lb n="24524"/><span>págánachaibh; óir, bíodh gur ó Ábraham a shíolradar,</span>
<lb n="24525"/><span>págánaigh ab eadh iad féin ó thosach geall leis.</span></p>
<lb n="24526"/>
<lb n="24527"/><p><span>Nuair a bhí Antiochus Epiphanes tar éis bháis agus</span>
<lb n="24528"/><span>Antiochus Eúpator 'n-a rí agus Luísias os cionn</span>
<lb n="24529"/><span>na rígheachta agus os cionn na h-armála, do thosnuigh</span>
<lb n="24530"/><span>Luísias ar bheith ag cabhrú le muinntir Edoim.  Do</span>
<lb n="24531"/><span>neartuigh an cabhrú san muinntir Edoim go mór.</span>
<lb n="24532"/><span>Do neartuigheadh na caisleáin agus do méaduigheadh</span>
<lb n="24533"/><span>na gairisiúin, agus do méaduigheadh na slóighte las-</span>
<lb n="24534"/><span>muich de sna caisleánaibh, agus ba léir, ó'n neartú</span>
<lb n="24535"/><span>agus ó'n bhfuadar, dá sgaoiltí leó nár bh'fhada go</span></p>
</div>
<pb n="762"/>
<div><lb n="24536"/><p><span>mbeidís ag cur isteach, 'n-a míltibh slógh, ar thír Iúda.</span>
<lb n="24537"/><span>Bhí Gorgias 'n-a cheann uraid os cionn na gcaisleán</span>
<lb n="24538"/><span>go léir, agus bhí Luísias thuaidh i n-Antioch agus é</span>
<lb n="24539"/><span>ag cabhrú le Gorgias agus ag teannadh leis, agus</span>
<lb n="24540"/><span>ag cur misnigh ar na págánachaibh go léir mórthímpal;</span>
<lb n="24541"/><span>agus éad agus fíoch agus fearg an domhain ortha go</span>
<lb n="24542"/><span>léir nuair a chonacadar an teampul mór curtha suas</span>
<lb n="24543"/><span>airís, agus é órnáidthe coisrigthe, agus na h-ídhbirtí</span>
<lb n="24544"/><span>beannuighthe d'á ndéanamh chun Dé airís ann.  Do</span>
<lb n="24545"/><span>thuig Iúdás agus na Iúdaígh dhílse nár bh'fholáir na</span>
<lb n="24546"/><span>caisleáin sin do bhrise.  Do ghlaodar ar an dTighearna,</span>
<lb n="24547"/><span>mar ba ghnáth le Iúdás a dhéanamh i gcómhnuidhe nuair</span>
<lb n="24548"/><span>a bhíodh sé chun aghaidh a thabhairt ar namhaid.  Nuair</span>
<lb n="24549"/><span>a bhí an guidhe agus an aithrighe déanta do chuir Iúdás</span>
<lb n="24550"/><span>a neart le chéile agus thug sé aghaidh ódheas ar na</span>
<lb n="24551"/><span>caisleánaibh agus ar na slóightibh págánach a bhí las-</span>
<lb n="24552"/><span>muich dhíobh ag cabhrú leó, agus ag déanamh fogha ar</span>
<lb n="24553"/><span>cháirdibh Iúdáis ar fuaid na dútha.  Do thug Iúdás</span>
<lb n="24554"/><span>fogha ná raibh coinne leis fé'n namhaid.  Do mhairbh</span>
<lb n="24555"/><span>sé iad ins gach ball i n-a rabhadar mórthímpal ar na</span>
<lb n="24556"/><span>caisleánaibh.  Ansan thug sé aghaidh ar na caisleánaibh</span>
<lb n="24557"/><span>agus thóg sé a lán acu.  Sa méid a marbhuigheadh las-</span>
<lb n="24558"/><span>muich de sna caisleánaibh agus sa méid a marbhuigh-</span>
<lb n="24559"/><span>eadh istigh ionta nuair a tógadh iad, do fuaradar</span>
<lb n="24560"/><span>gur marbhuigheadh fiche míle fear acu ar fad.  Ach bhí</span>
<lb n="24561"/><span>cuid de sna caisleánaibh a bhí ana dhaingean agus</span>
<lb n="24562"/><span>nár bh'fhéidir iad do thógaint ach le h-imdhruidim.</span>
<lb n="24563"/><span>Níor bh'uiriste iad do thógaint ar an gcuma san féin,</span>
<lb n="24564"/><span>mar bhí flúirse lóin istigh acu.  D'fhág Iúdás cuid d'á</span>
<lb n="24565"/><span>shluagh ag imdhruidim na gcaisleán san agus thug sé</span>
<lb n="24566"/><span>féin, agus an chuid eile d'á shluagh aghaidh ar ghnóthaíbh</span>
<lb n="24567"/><span>ná fuiliceóchadh ríghneas.</span>
<lb n="24568"/></p>
</div>
<pb n="763"/>
<div><lb n="24569"/><p><span>CCCXXII.</span></p>
<lb n="24570"/>
<lb n="24571"/><p><span>GATHANA AGUS SPÓLAÍ DEARGA.</span></p>
<lb n="24572"/>
<lb n="24573"/><p><span>D'fhág Iúdás Símon agus Ióseph agus Sachéus ag</span>
<lb n="24574"/><span>imdhruidim na gcaisleán a bhí ró láidir, agus d'fhág</span>
<lb n="24575"/><span>sé acu oiread fear agus a bhí riachtanach chun na</span>
<lb n="24576"/><span>h-oibre dhéanamh, agus d'imthigh sé féin agus an chuid</span>
<lb n="24577"/><span>eile de'n tsluagh ag déanamh na h-oibre úd ná fuil-</span>
<lb n="24578"/><span>iceóchadh ríghneas.  Bhí an t-imdhruidim ar siubhal go</span>
<lb n="24579"/><span>dian.  Bhí cuid de'n mhuinntir a bhí istigh, agus ba ró</span>
<lb n="24580"/><span>mhaith leó, nídh nár bh'iongna, go leogfí amach iad.</span>
<lb n="24581"/><span>Tharraigeadar breab do chuid de'n mhuinntir a bhí</span>
<lb n="24582"/><span>amuich.  Bhíodar ag méadú na breibe go dtí gur</span>
<lb n="24583"/><span>tharraigeadar seacht ndeich de mhíltibh drachma.  Do</span>
<lb n="24584"/><span>glacadh an bhreab agus do sgaoileadh amach an mhuinn-</span>
<lb n="24585"/><span>tir a dhíol an t-airgead.  Do bhuaidh an tsainnt.  Do</span>
<lb n="24586"/><span>sgaoileadh amach namhaid mhiosgaiseacha go raibh mórán</span>
<lb n="24587"/><span>díobhála déanta acu agus do dhéanfadh comhthrom</span>
<lb n="24588"/><span>na breibe seacht n-uaire d'á thuille díobhala chómh</span>
<lb n="24589"/><span>luath agus bheadh cead a gcos acu.  Fuar Símon amach</span>
<lb n="24590"/><span>an nídh a bhí déanta.  D'innis sé do Iúdás é.  Do</span>
<lb n="24591"/><span>ghlaoidh Iúdás i bhfochair a chéile uaisle na ndaoine,</span>
<lb n="24592"/><span>'sé sin, oificeacha agus fir chreideamhnacha a shlógh.</span>
<lb n="24593"/><span>D'innis sé an nídh a bhí déanta.  “Na daoine seo,”</span>
<lb n="24594"/><span>ar seisean, “a ghlac an t-airgead agus do leog</span>
<lb n="24595"/><span>saor ár namhaid, do dhíoladar sinn go léir ar an</span>
<lb n="24596"/><span>airgead san.”  Do daoradh lucht na sainnte agus</span>
<lb n="24597"/><span>do cuireadh chun báis iad, agus do tógadh na cais-</span>
<lb n="24598"/><span>leáin láithreach.  Ní foláir nú ba dhaingineacha ana</span>
<lb n="24599"/><span>mhóra na daingineacha san, deir an Bíobla gur dhá</span>
<lb n="24600"/><span>thúr iad agus gur marbhuigheadh breis agus fiche míle</span>
<lb n="24601"/><span>fear sa dá thúr.</span></p>
<lb n="24602"/>
<lb n="24603"/><p><span>Do chuir an t-éirleach san ar shliocht Edoim sgannra</span>
<lb n="24604"/><span>agus buile ar na págánachaibh go léir mórthímpal.</span></p>
</div>
<pb n="764"/>
<div><lb n="24605"/><p><span>Bhí fear gur bh'ainm dó Timóteus ann.  Níor bh'é an</span>
<lb n="24606"/><span>Timóteus úd é ar ar thráchtamair cheana sa sgéal-</span>
<lb n="24607"/><span>aidheacht so, ach Timóteus eile.  Do thosnuigh sé ar</span>
<lb n="24608"/><span>na págánachaibh go léir a chruinniú as na cheithre</span>
<lb n="24609"/><span>h-árdaibh.  Bhí buaidhte air go minic cheana ag na</span>
<lb n="24610"/><span>Iúdaígh, ach cheap sé go ndéanfadh sé aon iarracht</span>
<lb n="24611"/><span>amháin eile.  Do chruinnigh sé slóighte líonmhara,</span>
<lb n="24612"/><span>slóighte iasachta, anoir as an Asia agus as gach aon</span>
<lb n="24613"/><span>dúthaigh as ar fhéad sé é.  Bhí slóighte troightheach aige</span>
<lb n="24614"/><span>agus slóighte marcach.  Dubhairt sé go dtógfadh</span>
<lb n="24615"/><span>sé Iúdéa le corp líonmhaireachta slógh.  Nuair a fuair</span>
<lb n="24616"/><span>Macabéus ag teacht é do chruinnigh sé a neart féinig.</span>
<lb n="24617"/><span>Nuair a bhíodar i dteannta chéile do chromadar, ar</span>
<lb n="24618"/><span>dtúis, ar a nguidhe do chur suas chun Dé go h-ana</span>
<lb n="24619"/><span>dhian, 'ghá iarraidh ar an dTighearna iad do chosaint</span>
<lb n="24620"/><span>ar an namhaid sgannramhail sin, 'ghá iarraidh ar an</span>
<lb n="24621"/><span>dTighearna bheith 'n-a namhaid do'n namhaid a bhí ag</span>
<lb n="24622"/><span>teacht chucha, agus bheith i gcoinnibh na ndaoine a bhí</span>
<lb n="24623"/><span>'n-a gcoinnibh, mar adeir an dlighe.  Nuair a bhí a</span>
<lb n="24624"/><span>nguidhe déanta acu tháinig ana mhisneach dóibh.  Do</span>
<lb n="24625"/><span>ghlacadar a n-airm agus do ghluaiseadar amach i</span>
<lb n="24626"/><span>gcoinnibh a namhad.  Nuair a bhíodar tagaithe i ngar</span>
<lb n="24627"/><span>do'n namhaid do stadadar agus do ghlacadar a</span>
<lb n="24628"/><span>suaineas.  Do dheabhróchadh an sgéal go raibh an oidhche</span>
<lb n="24629"/><span>ann, mar deir an Bíobla Naomhtha gur thosnuigh an</span>
<lb n="24630"/><span>cath chómh luath agus a bhí an ghrian 'n-a suidhe.  Bhí ag</span>
<lb n="24631"/><span>taobh, i dteannta a gcródhachta, deimhne ó'n dTighearna</span>
<lb n="24632"/><span>go mbuadhfidís, agus ní raibh ag cur misnigh chun an</span>
<lb n="24633"/><span>chatha ar an dtaobh eile ach an bhuile feirge a bhí ortha</span>
<lb n="24634"/><span>agus an fuath marbhuightheach a bhí acu do sna Iúdaígh.</span>
<lb n="24635"/><span>Do ghluais an cómhrac go fíochmhar agus go fuilteach</span>
<lb n="24636"/><span>agus bhí na págánaigh ag tuitim go tiugh.  Dubhradar</span>
<lb n="24637"/><span>go bhfeacadar, i lár an chatha, cúigear marcach, fir</span>
<lb n="24638"/><span>ana bhreághtha, agus capail ana bhreághtha fútha, agus</span>
<lb n="24639"/><span>iad ag stiúrú na nIúdach sa chath; go dtáinig beirt</span>
<lb n="24640"/><span>acu i n-aice Mhacabéuis, duine acu ar gach taobh de,</span></p>
</div>
<pb n="765"/>
<div><lb n="24641"/><p><span>agus iad 'ghá chosaint agus é clúdaithe acu le n-a</span>
<lb n="24642"/><span>n-armaibh ó'n uile thaobh, agus gathana agus spólaí</span>
<lb n="24643"/><span>dearga teine acu 'á chaitheamh leis an namhaid.  Ó'n</span>
<lb n="24644"/><span>gcuma i n-a n-innstear an sgéal is cosmhail go bhfeac-</span>
<lb n="24645"/><span>aidh an dá shluagh na marcaigh sin.  Bhí an namhaid d'á</span>
<lb n="24646"/><span>leagadh leis na spólaíbh teine, agus a radharc 'á</span>
<lb n="24647"/><span>bhaint díobh, agus a meabhair 'á baint díobh go dtí go</span>
<lb n="24648"/><span>raibh fiche míle agus chúig céad troightheach díobh ar</span>
<lb n="24649"/><span>lár agus sé chéad marcach.  Ansan do theich a raibh</span>
<lb n="24650"/><span>ábalta ar theiche dhíobh.  Do theich Timóteus féin isteach</span>
<lb n="24651"/><span>i nGasara, daingean láidir mar a raibh Cereas 'n-a</span>
<lb n="24652"/><span>ghobhernóir.  Tháinig Macabéus agus a shluagh tímpal</span>
<lb n="24653"/><span>ar an ndaingean san agus d'imdhruideadar é ar feadh</span>
<lb n="24654"/><span>cheithre lá.  Do mheas an mhuinntir istigh nár bh'fhéidir</span>
<lb n="24655"/><span>an daingean a thógaint, agus is amhlaidh a bhíodar</span>
<lb n="24656"/><span>istigh agus iad ag easgainí agus ag badhbóireacht agus</span>
<lb n="24657"/><span>ag spídiúchán go tarcuisneach ar an muinntir amuich,</span>
<lb n="24658"/><span>agus ag tabhairt masla agus tarcuisne do chreideamh</span>
<lb n="24659"/><span>na nIúdach.  Chuir an masla creidimh an mhuinntir</span>
<lb n="24660"/><span>amuich ar dearg bhuile.  Do léim fiche fear acu chun</span>
<lb n="24661"/><span>an fhalla, agus anáirde ar an bhfalla.  Do lean tuille</span>
<lb n="24662"/><span>iad.  Chuireadar na túir agus na geataí tré theine.</span>
<lb n="24663"/><span>Do thógadar an daingean, do sgartáladar é, agus</span>
<lb n="24664"/><span>do mharbhuighdar Timóteus agus a dhritháir Cereas</span>
<lb n="24665"/><span>agus Apollophanes.  Fuaradar Timóteus i bhfolach</span>
<lb n="24666"/><span>i n-áit áirithe, áit nár ghlan.</span></p>
<lb n="24667"/>
<lb n="24668"/><p><span>CCCXXIII.</span></p>
<lb n="24669"/>
<lb n="24670"/><p><span>NA BEITHIDHIGH MHÓRA.</span></p>
<lb n="24671"/>
<lb n="24672"/><p><span>Do thárla gur ghlac na págánaigh agus na Iúdaígh</span>
<lb n="24673"/><span>bhréagacha seilbh airís sa chaisleán úd catharach Ierú-</span>
<lb n="24674"/><span>salem agus go rabhadar ag déanamh toirmisg do</span>
<lb n="24675"/><span>Mhacabéus agus do sna Iúdaígh a bhí dílis.  Do thuig</span></p>
</div>
<pb n="766"/>
<div><lb n="24676"/><p><span>Macabéus gur bh'fhearr an caisleán a bhaint díobh</span>
<lb n="24677"/><span>agus iad do dhísgiú.  Do chruinnigh sé a neart slógh</span>
<lb n="24678"/><span>agus tháinig sé agus d'imdhruid sé an caisleán.  Bhí</span>
<lb n="24679"/><span>an t-imdhruidim dian agus bhí an chosaint colgach</span>
<lb n="24680"/><span>stuacach.  Tháinig le cuid de'n mhuinntir istigh</span>
<lb n="24681"/><span>sleamhnú amach a gan fhios.  Chómh luath agus bhíodar</span>
<lb n="24682"/><span>amuich dheineadar gach aon chómhngar óthuaidh go dtí</span>
<lb n="24683"/><span>gur shroiseadar cathair Antioch.  Chuadar chun cainnte</span>
<lb n="24684"/><span>leis an rí, Antiochus óg, Antiochus Eúpator.  Bhí</span>
<lb n="24685"/><span>cara maith acu thuaidh chun iad a thabhairt i láthair an</span>
<lb n="24686"/><span>rí agus chun a dh'innsint dóibh conus do labharfidís</span>
<lb n="24687"/><span>leis an rí agus conus a dhéanfidís a ngearán.  Seo</span>
<lb n="24688"/><span>mar a labhradar:—</span></p>
<lb n="24689"/>
<lb n="24690"/><p><span>“A rí onóraigh, bhíomair-ne dílis dot' athair agus</span>
<lb n="24691"/><span>dheineamair ár ndítheal i gcómhnuidhe chun a dhlighthe</span>
<lb n="24692"/><span>do chur chun cinn do réir a thoile.  Mar gheall air sin</span>
<lb n="24693"/><span>táid muinntir ár náisiúin féinig iompuighthe i n-ár</span>
<lb n="24694"/><span>gcoinnibh.  Táid siad tar éis a lán againn a chur chun</span>
<lb n="24695"/><span>báis agus tar éis ár n-oighreachta do lot.  Agus ní</span>
<lb n="24696"/><span>chughainn-na amháin atáid siad tar éis lámh a shíne ach</span>
<lb n="24697"/><span>chun na gcríoch go léir a bhainean linn.  Agus feuch</span>
<lb n="24698"/><span>táid siad cruinnighthe an lá so os cómhair caisleáin</span>
<lb n="24699"/><span>catharach Ierúsalem chun an chaisleáin sin do thógaint,</span>
<lb n="24700"/><span>agus cuirfid siad a bhfuil istigh ann d'ár muinntir</span>
<lb n="24701"/><span>chun báis.  Agus cathair ana dhaingean iseadh cathair</span>
<lb n="24702"/><span>Bhetsúra agus táid siad tar éis na catharach san a</span>
<lb n="24703"/><span>dhéanamh níos daingne.  Agus mara dtagair go luath,</span>
<lb n="24704"/><span>a rí, agus cosg do chur leó agus smacht do chur ortha</span>
<lb n="24705"/><span>déanfid siad obair is measa agus is mó 'ná a bhfuil</span>
<lb n="24706"/><span>déanta fós acu, agus beid siad ag neartú go dtí</span>
<lb n="24707"/><span>go mbeid siad ró láidir agus ná beidh ar chumas an</span>
<lb n="24708"/><span>rí iad do chur fé chois.”</span></p>
<lb n="24709"/>
<lb n="24710"/><p><span>Nuair airigh an rí an chainnt sin bhí árd fhearg air.</span>
<lb n="24711"/><span>Do ghlaoidh sé chuige a cháirde go léir agus taoiseacha</span>
<lb n="24712"/><span>a shlógh, agus na taoiseacha a bhí ar an marcshluagh.</span>
<lb n="24713"/><span>Agus do tháinig ag triall air ó dhúthaíbh eile, agus</span></p>
</div>
<pb n="767"/>
<div><lb n="24714"/><p><span>ó sna h-oileánaibh amuich sa bhfaraige, lucht airm ar</span>
<lb n="24715"/><span>tuarastal, mórán acu.  Agus nuair a bhí a shlóighte</span>
<lb n="24716"/><span>go léir i dteannta chéile aige do cómhairigheadh iad</span>
<lb n="24717"/><span>agus bhí céad míle troightheach aige agus fiche míle</span>
<lb n="24718"/><span>marcach.  I n-éaghmais an méid sin bhí dhá elefant déag</span>
<lb n="24719"/><span>ar fhichid aige, agus iad go léir múinte chun cómhraic.</span>
<lb n="24720"/><span>Do ghluais an mhór shluagh san odheas, lastoir de'n</span>
<lb n="24721"/><span>Iórdan agus nuair a bhíodar laisteas de'n Fharaige</span>
<lb n="24722"/><span>Mharbh thánadar an cómhngar anoir tré thír Edoim agus</span>
<lb n="24723"/><span>d'iompuighdar óthuaidh agus thánadar go dtí an</span>
<lb n="24724"/><span>chathair dhaingean Betsúra.  Bhí Iúdás istigh sa chathair.</span>
<lb n="24725"/><span>Thug an mhór shluagh iarracht ar an gcathair do thógaint,</span>
<lb n="24726"/><span>ach do cosnadh í 'n-a gcoinnibh go tréan.  Do lean an</span>
<lb n="24727"/><span>cómhrac mórthímpal ar an gcathair ar fead mórán</span>
<lb n="24728"/><span>laethanta.  Dheineadh muinntir an rí gléasana chun</span>
<lb n="24729"/><span>na bhfallaí do leagadh, ach thugadh muinntir na catharach</span>
<lb n="24730"/><span>fogha amach fútha agus do bhrisidís na gléasana agus</span>
<lb n="24731"/><span>do loisgidís iad le teine, agus do throididís go</span>
<lb n="24732"/><span>fortail agus go cródha.  B'éigean do mhuinntir an</span>
<lb n="24733"/><span>rí druidim amach ó'n gcathair; ansan tháinig Iúdás</span>
<lb n="24734"/><span>amach as an gcathair agus d'fhág sé lucht cimeádta</span>
<lb n="24735"/><span>ann agus do rug sé a shluagh leis go dtí Beitsach-</span>
<lb n="24736"/><span>aram agus chuir sé suas a champa sa n-áit sin, ar</span>
<lb n="24737"/><span>aghaidh campa an rí amach.  Ansan d'eirigh an rí go</span>
<lb n="24738"/><span>moch ar maidin sar a dtáinig solus an lae agus chuir</span>
<lb n="24739"/><span>sé fhiachaint ar a shluagh gluaiseacht go h-ana ghéar i</span>
<lb n="24740"/><span>dtreó Bhetsacharaim.  Chuir an dá shluagh iad féin</span>
<lb n="24741"/><span>i gcóir chun an chómhraic agus do séideadh na trúmpaí.</span>
<lb n="24742"/><span>Do taisbeánadh fuil fíon-chaor do sna h-elefantaibh</span>
<lb n="24743"/><span>chun iad do ghríosadh agus fonn cómhraic a chur ortha.</span>
<lb n="24744"/><span>Ansan do socaruigheadh na beithidhigh mhóra san ameasg</span>
<lb n="24745"/><span>na mbuidhean.  Do cuireadh míle fear i n-aice gach</span>
<lb n="24746"/><span>beithidhigh, agus lúireach slabhra ar gach fear, agus</span>
<lb n="24747"/><span>clogad práis ar a cheann, agus do toghadh chúig céad</span>
<lb n="24748"/><span>marcach do gach beithidheach mór.  Bhídís sin i gcómh-</span>
<lb n="24749"/><span>nuidhe sa n-áit i n-a mbíodh an beithidheach mór agus</span></p>
</div>
<pb n="768"/>
<div><lb n="24750"/><p><span>do ghabhaidís pé áit 'n-a ngabhadh an beithidheach, agus</span>
<lb n="24751"/><span>ní sgaraidís leis.  Agus bhí anáirde ar gach beithidheach</span>
<lb n="24752"/><span>túr mór láidir adhmaid, agus do chlúdaigheadh an túr</span>
<lb n="24753"/><span>an beithidheach, agus bhíodh gléasana cogaidh ortha.</span>
<lb n="24754"/><span>Agus bhíodh deich feara fichid, de sna fearaibh ba</span>
<lb n="24755"/><span>chródha thuas sa túr agus iad ag caitheamh gathana</span>
<lb n="24756"/><span>anuas ar an sluagh a bhíodh 'n-a gcoinnibh.  Agus bhíodh</span>
<lb n="24757"/><span>fear Indiathach ag giollacht an bheithidhigh.  Do chuir</span>
<lb n="24758"/><span>an rí an chuid eile de'n mharcshluagh amuich ar dhá</span>
<lb n="24759"/><span>imeall an tslóigh, ar an ndeis agus ar an gclí, agus</span>
<lb n="24760"/><span>trúmpaí acu, chun na dtrúmpaí do shéide agus an</span>
<lb n="24761"/><span>sluagh do ghríosadh chun an chatha.  D'eirigh an ghrian</span>
<lb n="24762"/><span>agus bhí solus na gréine ag taithneamh ar na sgiathaibh</span>
<lb n="24763"/><span>óir agus práis, agus bhí na cnuic ag spéacharnaigh fé</span>
<lb n="24764"/><span>sholus na gréine fé mar a bheidís go léir lán de</span>
<lb n="24765"/><span>theínteachaibh ar lasadh.</span></p>
<lb n="24766"/>
<lb n="24767"/><p><span>CCCXXIV.</span></p>
<lb n="24768"/>
<lb n="24769"/><p><span>BEART CHRÓDHA.</span></p>
<lb n="24770"/>
<lb n="24771"/><p><span>Nuair fheuchadh na daoine uatha ar shlóightibh an rí</span>
<lb n="24772"/><span>do chídís na cnuic agus na gleannta clúdaithe le</span>
<lb n="24773"/><span>daoine agus na sgiatha óir agus práis ag spréachar-</span>
<lb n="24774"/><span>naigh agus ag taithneamh i solus na gréine, agus an</span>
<lb n="24775"/><span>spréacharnach ag baint na súl as an té bheadh ag</span>
<lb n="24776"/><span>feuchaint ar an sluagh; agus an mhór shluagh ag siubhal</span>
<lb n="24777"/><span>go réidh agus go stuama.  Agus bíodh go rabhadar</span>
<lb n="24778"/><span>ag siubhal go réidh agus go stuama agus go tómhaiste</span>
<lb n="24779"/><span>bhí fothram a ngluaiseachta ag teacht 'n-a bhúirtheach</span>
<lb n="24780"/><span>throm láidir, i dtreó go measadh na daoine a bhí ag</span>
<lb n="24781"/><span>faire ortha agus ag éisteacht leó go mbíodh an talamh</span>
<lb n="24782"/><span>ag bogadh agus ag luasgadh fé n-a gcosaibh, agus</span>
<lb n="24783"/><span>nár mhór shluagh iad ach dúthaigh armtha.</span></p>
<lb n="24784"/>
<lb n="24785"/><p><span>Bhí creathán agus lagspiridighe ar na daoinibh gan</span></p>
</div>
<pb n="769"/>
<div><lb n="24786"/><p><span>arm a bhí ag feuchaint ortha agus ag éisteacht leó, ach</span>
<lb n="24787"/><span>níor staon Iúdás Macabéus ná a bheag-shluagh</span>
<lb n="24788"/><span>rómpa.  Thugadar agaidh ortha agus do thosnuigh an</span>
<lb n="24789"/><span>cath, agus an túisge 'n-ar thosnuigh an cath bhí</span>
<lb n="24790"/><span>muinntir an rí ag tuitim go tiugh.  Déarfadh</span>
<lb n="24791"/><span>duine dá gcuireadh aon rud sgannra ar mhuinntir</span>
<lb n="24792"/><span>Mhacabéuis gur chóir go gcuirfadh na beithidhigh mhóra</span>
<lb n="24793"/><span>úd sgannra ortha.  Ach níor chuireadar.  Bhí aon</span>
<lb n="24794"/><span>fhear amháin ar mhuinntir Mhacabéuis agus Eleásar</span>
<lb n="24795"/><span>mac Saura ab ainm dó.  Fear ana thréan ana</span>
<lb n="24796"/><span>láidir ab eadh é.  Thug sé fé ndeara ceann de</span>
<lb n="24797"/><span>sna beithidhigh a bhí níba mhó go mór agus ní b'aoirde</span>
<lb n="24798"/><span>'ná aon cheann de'n chuid eile.  Do thuig Eleásas i</span>
<lb n="24799"/><span>n'aigne go raibh, gan amhras, an rí féin sa túr</span>
<lb n="24800"/><span>a bhí anáirde ar an mbeithidheach san.  Bhí fhios aige</span>
<lb n="24801"/><span>gur bh'fhuiriste an beithidheach san do mharbhú láithreach</span>
<lb n="24802"/><span>dá bhféadfí teacht fé thíos agus claidheam do shádh</span>
<lb n="24803"/><span>tré n-a chabhail suas.  Do thuig sé i n-aigne dá</span>
<lb n="24804"/><span>marbhuigheadh sé an beithidheach go dtuitfadh an túr</span>
<lb n="24805"/><span>agus go marbhófí a raibh istigh sa túr agus an rí má</span>
<lb n="24806"/><span>bhí sé istigh ann, agus gur dhócha go raibh.  Ach do thuig</span>
<lb n="24807"/><span>sé, leis, go dian mhaith, an fear a chuirfadh claidheamh</span>
<lb n="24808"/><span>suas tré chabhail an bheithidhigh sin go dtuitfadh an beith-</span>
<lb n="24809"/><span>idheach anuas air agus go marbhófí é féin.  Agus do</span>
<lb n="24810"/><span>thuig sé, i dteannta an méid sin, dá marbhuightí an</span>
<lb n="24811"/><span>rí, agus na h-uaisle a bhí ansúd thuas 'n-a theannta,</span>
<lb n="24812"/><span>go mb'fhéidir go dtiocfadh sgannra ar an mórshluagh</span>
<lb n="24813"/><span>agus go dteichfidís.  Thug sé aghaidh ar an mbheithidheach.</span>
<lb n="24814"/><span>Bhí an neart uathbhásach ann féin, do thuit na fir a bhí</span>
<lb n="24815"/><span>ag cosaint an bheithidhigh chómh tuigh agus bhuail sé iad.</span>
<lb n="24816"/><span>Bhíodar ag tuitim ar gach taobh de go dtí go dtáinig</span>
<lb n="24817"/><span>sé chun an bheithidhigh mhóir.  De sháidh sé é féin isteach</span>
<lb n="24818"/><span>idir dhá chois tosaigh an bheithidhigh agus do rop sé a</span>
<lb n="24819"/><span>chlaidheamh suas go dornchur tré lár a uchta.  Do thuit</span>
<lb n="24820"/><span>an beithidheach agus an túr agus na fir anuas ar an</span>
<lb n="24821"/><span>dtalamh ar muin mairc a chéile.  Do marbhuigheadh</span></p>
</div>
<pb n="770"/>
<div><lb n="24822"/><p><span>Eleásar, mar bhí sé istigh fé'n mbeithidheach.  Do bris-</span>
<lb n="24823"/><span>eadh an túr agus do marbhuigheadh na fir a bhí istigh</span>
<lb n="24824"/><span>ann.  Níor marbhuigheadh an rí, mar ní raibh sé ann.</span>
<lb n="24825"/><span>Ach do cuireadh iongna agus uathbhás ar mhuinntir an</span>
<lb n="24826"/><span>rí.</span></p>
<lb n="24827"/>
<lb n="24828"/><p><span>Do thuig Macabéus um an dtaca san go raibh an</span>
<lb n="24829"/><span>tsluagh a bhí 'n-a choinnibh ró mhór.  Bhíodar ró mhór</span>
<lb n="24830"/><span>chun teiche, agus bhíodar ró mhór chun cómhraic.  Do</span>
<lb n="24831"/><span>thuig sé, dá mba ná buailfidís aon bhuille i n-aon</span>
<lb n="24832"/><span>chor ach brúgh isteach i n-aon bhróin amháin air féin</span>
<lb n="24833"/><span>agus ar a shluagh bheag go mbeadh sé féin agus a</span>
<lb n="24834"/><span>shluagh bheag múchta le corp meadhchaint sar a mbeadh</span>
<lb n="24835"/><span>aon ádhbhar acu marbh aige, bhí oiread san ann</span>
<lb n="24836"/><span>díobh.  Do tharraig sé siar uatha agus d'imthigh sé</span>
<lb n="24837"/><span>uatha.  Ní deirtear gur leanadh é.  Deirtear go</span>
<lb n="24838"/><span>ndeigh sé isteach i gcathair Ierúsalem.  Bhí an chathair</span>
<lb n="24839"/><span>ana dhaingean, an pháirt di i n-a raibh an teampul.</span>
<lb n="24840"/><span>Chuaidh Macabéus isteach sa daingean san agus</span>
<lb n="24841"/><span>chuir sé i dtreó chosanta é.</span></p>
<lb n="24842"/>
<lb n="24843"/><p><span>Nuair a bhí Macabéus imthighthe uaidh do thug an rí</span>
<lb n="24844"/><span>aghaidh ar dhaingean Bhetsúra.  Dhein sé síothcháin leis</span>
<lb n="24845"/><span>an ngairisiún agus do sgaoil sé amach iad agus chuir</span>
<lb n="24846"/><span>sé gairisiún d'á mhuinntir féin isteach ann.  Ansan</span>
<lb n="24847"/><span>do lean sé féin agus a mhór shluagh Macabéus agus</span>
<lb n="24848"/><span>a shluagh bheag go dtí cathair Ierúsalem a bhí tamal</span>
<lb n="24849"/><span>óthuaidh ó dhaingean Bhetsúra.  Do thímpal sé an chathair</span>
<lb n="24850"/><span>le n-a shluagh agus chrom sé ar í d'imdhruidim.  Bhí</span>
<lb n="24851"/><span>rainnt mhaith lóin curtha isteach ag Macabéus um</span>
<lb n="24852"/><span>an dtaca san sa daingean a bhí mórthímpal ar an</span>
<lb n="24853"/><span>dteampul.</span></p>
<lb n="24854"/>
<lb n="24855"/><p><span>Do thosnuigh muinntir an rí ar na gléasana dhéanamh</span>
<lb n="24856"/><span>sa n-áit sin airís, fé mar a dheinidís iad nuair a</span>
<lb n="24857"/><span>bhíodar ag imdhruidim Bhetsúra.  Ach do thosnuigh an</span>
<lb n="24858"/><span>mhuinntir eile ar ghléasanaibh a dhéanamh 'ghá bhfreag-</span>
<lb n="24859"/><span>airt, agus ar bheith ag tabhairt fogha amach agus ag</span>
<lb n="24860"/><span>brise agus ag losgadh na ngléasana amuich agus</span></p>
</div>
<pb n="771"/>
<div><lb n="24861"/><p><span>ag marbhú na ndaoine amuich.  Ach i lár na h-oibre</span>
<lb n="24862"/><span>sin do'n dá thaobh tháinig sgéala adtuaidh ó Antioch</span>
<lb n="24863"/><span>do chuir iongna ar gach taobh acu.</span></p>
<lb n="24864"/>
<lb n="24865"/><p><span>CCCXXV.</span></p>
<lb n="24866"/>
<lb n="24867"/><p><span>FEALL.</span></p>
<lb n="24868"/>
<lb n="24869"/><p><span>An fear úd, Pilib, a dh'imthigh síos sa n-Éigipt,</span>
<lb n="24870"/><span>agus do rug fáinne an rí agus coróinn an rí agus</span>
<lb n="24871"/><span>corpán an rí leis síos ann, d'airigh sé an rí óg</span>
<lb n="24872"/><span>agus a mhór shluagh bheith tagaithe go Iúdéa a d'iarraidh</span>
<lb n="24873"/><span>smacht a chur ar Iúdás Macabéus agus ar na Iúdaígh</span>
<lb n="24874"/><span>a bhí ag gabháil leis.  Bhí fhios aige gur fágadh Antioch</span>
<lb n="24875"/><span>folamh ó armáil chun an slógadh san do dhéanamh</span>
<lb n="24876"/><span>chómh h-annspianta agus do b'fhéidir é.  Siúd thar</span>
<lb n="24877"/><span>n-ais óthuaidh é go h-Antioch.  Thaisbeáin sé an fáinne</span>
<lb n="24878"/><span>agus an choróinn do pé seanóirí uaisle do fágadh sa</span>
<lb n="24879"/><span>chathair nuair a bhí Luísias agus Eúpator, an rí óg,</span>
<lb n="24880"/><span>agus an mhór shluagh ag imtheacht ódheas.  Bhí fínnithe</span>
<lb n="24881"/><span>a dhóithin ag Pilib chun a dheimhniú gur bh'é féin an</span>
<lb n="24882"/><span>rí ceart mar gur dhein Antiochus Epiphanes rí dhe</span>
<lb n="24883"/><span>sar a bhfuair sé bás, agus d'á chómhartha san féin</span>
<lb n="24884"/><span>gur thug sé dho an fáinne agus an choróinn.  Do</span>
<lb n="24885"/><span>chreid na seanóirí an sgéal, d'aithnighdar na cómh-</span>
<lb n="24886"/><span>arthaí, an choróinn agus an fáinne.  An rud a chreid</span>
<lb n="24887"/><span>na seanóirí do chreid an pobul go léir é.  An</span>
<lb n="24888"/><span>choróinn a bhí 'n-a láimh ag Pilib do cuireadh ar a</span>
<lb n="24889"/><span>cheann í.  Do glacadh 'n-a rí é ar Antioch agus ar</span>
<lb n="24890"/><span>an rígheacht Sheleúcídeach.  Do shleamhnuigh duine éigin</span>
<lb n="24891"/><span>amach a' cathair Antioch agus chuir sé an talamh de</span>
<lb n="24892"/><span>ódheas go dtí cathair Ierúsalem, agus d'innis sé</span>
<lb n="24893"/><span>do'n rí Eúpator agus do Luísias agus do sna</span>
<lb n="24894"/><span>h-uaislibh go léir go raibh Pilib 'n-a rí i n-Antioch!</span>
<lb n="24895"/><span>Ní raibh a thuille suime acu i gcathair Ierúsalem.  Bhí</span></p>
</div>
<pb n="772"/>
<div><lb n="24896"/><p><span>a mhalairt de chúram ortha láithreach.  Bhí cathair nár</span>
<lb n="24897"/><span>bh'í ag déanamh buartha dhóibh feasta, cathair Antioch.</span></p>
<lb n="24898"/>
<lb n="24899"/><p><span>An fhaid a bhí Antiochus óg theas i dtír Iúda a</span>
<lb n="24900"/><span>d'iarraid smacht do chur ar Iúdás Macabéus agus</span>
<lb n="24901"/><span>ar a bhuidhin bheag, bhí Pilib tar éis dul óthuaidh agus</span>
<lb n="24902"/><span>tar éis dul ameasg na dtíortha thoir thuaidh, agus a</span>
<lb n="24903"/><span>chómharthaí, an choróinn agus an fáinne, do thaisbeáint</span>
<lb n="24904"/><span>do gach aoinne, agus tar éis mór shluagh nár ró lag</span>
<lb n="24905"/><span>do bhailiú, agus bhí sé istigh i n-Antioch agus é ar a</span>
<lb n="24906"/><span>dhítheal ag dainginiú na catharach um an dtaca 'n-a</span>
<lb n="24907"/><span>raibh sgéala fághalta ag an rí óg ar cad a bhí aige 'á</span>
<lb n="24908"/><span>dhéanamh.</span></p>
<lb n="24909"/>
<lb n="24910"/><p><span>Nuair a shrois an sgéal nua an mhór shluagh a bhí ag</span>
<lb n="24911"/><span>imdhruidim catharach Ierúsalem do cruinnigheadh na</span>
<lb n="24912"/><span>h-uaisle mar adubhradh agus do labhair Luísias.  “A</span>
<lb n="24913"/><span>rí onóraigh agus a uaisle,” ar seisean, “Ní fiú an</span>
<lb n="24914"/><span>obair atá againn 'á dhéanamh anso a bhfuil de dhuadh</span>
<lb n="24915"/><span>na h-oibre againn d'á fhághail.  Tá an tsluagh so ana</span>
<lb n="24916"/><span>mhór.  Tá bia ag dul i nganachúisighe sa tír.  Ní fada</span>
<lb n="24917"/><span>go mbeidh an tír ró dhealbh chun sinn a chothú.  Is</span>
<lb n="24918"/><span>fearr síothcháin a dhéanamh le Macabéus so agus le</span>
<lb n="24919"/><span>n-a Iúdaígh agus leogaint dóibh a gcreideamh féinig</span>
<lb n="24920"/><span>agus a ndlighthe féin a bheith acu.  Ar son a gcreidimh</span>
<lb n="24921"/><span>féinig agus ar son a ndlighthe iseadh thosnuighdar an</span>
<lb n="24922"/><span>cogadh so.  Má tugtar cead dóibh a ndlighthe féinig</span>
<lb n="24923"/><span>agus a gcreideamh do chimeád beid siad chómh dílis</span>
<lb n="24924"/><span>do'n rí le h-aon daoine eile atá aige.  Tá obair is</span>
<lb n="24925"/><span>tairbhthighe againn le déanamh thuaidh i n-Antioch 'ná</span>
<lb n="24926"/><span>aon úsáid a dh'fhéadfimís a dhéanamh de'n chathair</span>
<lb n="24927"/><span>seo Ierúsalem.  Is fearr síothcháin a dhéanamh leó.”</span></p>
<lb n="24928"/>
<lb n="24929"/><p><span>Do deineadh an tsíothcháin.  Do socaruigheadh conn-</span>
<lb n="24930"/><span>radh, fé dhearbhú ar gach taobh, idir an rí agus na</span>
<lb n="24931"/><span>Iúdaígh, go leogfí do sna Iúdaígh a ndlighthe féin a</span>
<lb n="24932"/><span>bheith acu agus maireachtaint d'á réir mar a dhein-</span>
<lb n="24933"/><span>eadar riamh roimis sin.  Ansan do h-osgaladh na</span>
<lb n="24934"/><span>geataí agus tháinig na Iúdaígh amach agus chuaidh an rí</span></p>
</div>
<pb n="773"/>
<div><lb n="24935"/><p><span>agus a uaisle isteach agus bhí an dá thaobh go breágh</span>
<lb n="24936"/><span>cneasta le n-a chéile.  Ach nuair a bhí an rí istigh sa</span>
<lb n="24937"/><span>chathair d'fheuch sé ar na daingineachaibh agus do chuir a</span>
<lb n="24938"/><span>neart iongna air.  Ansan do dhein sé feall.  Dhein sé</span>
<lb n="24939"/><span>beart a bhí i gcoinnibh na connartha a bhí déanta aige</span>
<lb n="24940"/><span>fé dhearbhú.  Bhí na daingineacha ró láidir, dar leis,</span>
<lb n="24941"/><span>agus d'órduigh sé iad do leagadh.  Do leagadh ar lár</span>
<lb n="24942"/><span>iad i n-aindeóin an dearbhuighthe.  Nuair a bhí sé féin</span>
<lb n="24943"/><span>agus a neart slógh istigh sa chathair bhí sé fuar ag na</span>
<lb n="24944"/><span>Iúdaígh bheith ag bhraith ar an ndearbhú.  Ach ba chuma</span>
<lb n="24945"/><span>san de an uair sin.  Bhí rud ba threise 'ná an dearbhú</span>
<lb n="24946"/><span>ag cabhrú le Macabéus an uair sin.  Bhí Pilib thuaidh</span>
<lb n="24947"/><span>istigh i n-Antioch 'n-a rí.  D'imthigh an rí óg agus a mhór</span>
<lb n="24948"/><span>shluagh.  D'fhágadar ansan Macabéus agus cathair</span>
<lb n="24949"/><span>Ierúsalem agus d'imthighdar óthuaidh go h-Antioch</span>
<lb n="24950"/><span>chómh tiugh agus d'fhéadadar an tslighe chur díobh.</span></p>
<lb n="24951"/>
<lb n="24952"/><p><span>CCCXXVI.</span></p>
<lb n="24953"/>
<lb n="24954"/><p><span>DEMÉTRIUS.</span></p>
<lb n="24955"/>
<lb n="24956"/><p><span>Mar a h-innseadh, nuair airigh Antiochus óg agus</span>
<lb n="24957"/><span>Luísias go raibh Pilib thuaidh istigh i n-Antioch agus</span>
<lb n="24958"/><span>é 'n-a rí ann, agus an chathair aige 'á dhaingniú, dhein-</span>
<lb n="24959"/><span>eadar síothcháin le Iúdás Macabéus agus leis na</span>
<lb n="24960"/><span>Iúdaígh, agus thugadar féin agus an mhór-shluagh, idir</span>
<lb n="24961"/><span>elefantí agus marcshluagh agus troightheacha, aghaidh</span>
<lb n="24962"/><span>lom díreach óthuaidh chun catharach Antioch.  Bhí an</span>
<lb n="24963"/><span>tslighe fada, mar a chífidh aoinne fheucfidh ar an mapa.</span>
<lb n="24964"/><span>Do chailleadar a lán aimsire ag dul óthuaidh, ach fé</span>
<lb n="24965"/><span>dheire do shroiseadar an áit.  Bhí an chathair daingean</span>
<lb n="24966"/><span>go maith um an dtaca san agus bhí Pilib istigh agus</span>
<lb n="24967"/><span>é lán cheapaithe ar í chimeád i n-aindeóin pé cómhacht</span>
<lb n="24968"/><span>a thiocfadh chun í bhaint de.  Bhí an mhór-shluagh amuich.</span>
<lb n="24969"/><span>Do thímpaladar an chathair agus tar éis mórán</span></p>
</div>
<pb n="774"/>
<div><lb n="24970"/><p><span>trioblóide do thógadar í, agus do cuireadh deire</span>
<lb n="24971"/><span>le réim Philib.</span></p>
<lb n="24972"/>
<lb n="24973"/><p><span>Bhí, ansan, cúram a ndóithin ar Antiochus óg agus</span>
<lb n="24974"/><span>ar Luísias ar feadh tamail, ag cur neithe i dtreó i</span>
<lb n="24975"/><span>n-Antioch agus ar fuaid na rígheachta mórthímpal</span>
<lb n="24976"/><span>ar Antioch, agus ag leigheas na díobhála a bhí déanta</span>
<lb n="24977"/><span>ag Pilib agus ag an muinntir a ghaibh a pháirt.  D'fhág</span>
<lb n="24978"/><span>san Iúdás Macabéus agus na Iúdaígh ar a suaineas</span>
<lb n="24979"/><span>theas i gcathair Ierúsalem chun bheith ag cur neithe i</span>
<lb n="24980"/><span>dtreó, leis, agus iad ag leigheas na díobhála a bhí</span>
<lb n="24981"/><span>déanta ag an mór-shluagh págánach, sa chathair agus</span>
<lb n="24982"/><span>sa tír mórthímpal uirthi.  Ba chuma leó, ámhthach, mar</span>
<lb n="24983"/><span>bhí socair ag an rí agus ag Luísias leó go leogfí</span>
<lb n="24984"/><span>dhóibh, feasta, a ndlighthe féin a bheith acu agus a</span>
<lb n="24985"/><span>gcreideamh féinig, agus ná tabharfí aon chluas a</span>
<lb n="24986"/><span>thuille do sna Iúdaígh bhréagacha a bhí ceapaithe ar</span>
<lb n="24987"/><span>chlann Israéil d'iompáil chun íodaladhartha na</span>
<lb n="24988"/><span>nGréagach.</span></p>
<lb n="24989"/>
<lb n="24990"/><p><span>Ach bhí fear sa Róimh thiar an uair sin agus Demét-</span>
<lb n="24991"/><span>rius ab ainm dó.  Mac do Sheleúcus ab eadh é.  Do</span>
<lb n="24992"/><span>thuig sé i n' aigne gur bh'é féin an t-oighre ceart,</span>
<lb n="24993"/><span>agus gur aige ba cheart rígheacht Antioch agus na</span>
<lb n="24994"/><span>tíre mórthímpal uirthi do bheith.  D'fhág sé an Róimh,</span>
<lb n="24995"/><span>é féin agus buidhean fear nár ró mhór, agus</span>
<lb n="24996"/><span>thugadar cabhlach loingeas leó agus do ghlacadar</span>
<lb n="24997"/><span>seilbh i gcuan ar a dtugtí Tripolis.  Deir cuid</span>
<lb n="24998"/><span>de'n chúntas ná raibh ag Demétrius an uair sin ach</span>
<lb n="24999"/><span>buidhean bheag.  Deir áit eile de'n chúntas go raibh</span>
<lb n="25000"/><span>buidhean ana mhór aige, go raibh mór shluagh aige.</span>
<lb n="25001"/><span>Do ghlac sé seilbh, pé 'r domhan é, i gcuan</span>
<lb n="25002"/><span>Tripolis, agus thug sé le tuisgint do sna tíorthaibh</span>
<lb n="25003"/><span>mórthímpal, tíortha a bhain le rígheacht Antiochuis óig,</span>
<lb n="25004"/><span>gur bh'é féin an rí ceart agus nár bh'é Antiochus</span>
<lb n="25005"/><span>óg.  Dheabhróchadh an sgéal gur thuig armáil na</span>
<lb n="25006"/><span>rígheachta gur bh'é Demétrius an t-oighre, mar</span>
<lb n="25007"/><span>innstear sa Bhíobla gur rug an armáil ar Antiochus</span></p>
</div>
<pb n="775"/>
<div><lb n="25008"/><p><span>óg agus ar Luísias agus gur thugadar i láthair</span>
<lb n="25009"/><span>Dhemétriuis iad, agus gur dhiúltuigh sé d'fheuchaint</span>
<lb n="25010"/><span>i n-aon chor ortha agus ansan gur chuir na saighdiúirí</span>
<lb n="25011"/><span>chun báis iad.  Ansan bhí Demétrius 'n-a rí ar</span>
<lb n="25012"/><span>Antioch agus ar thíorthaibh rígheachta a shínsear gan</span>
<lb n="25013"/><span>aoinne ag cur 'n-a choinnibh.</span></p>
<lb n="25014"/>
<lb n="25015"/><p><span>Sin mar chuir Dia deire leis na daoinibh cómhachtacha</span>
<lb n="25016"/><span>úd a bhí ag gabháil de chosaibh i sliocht Israéil agus</span>
<lb n="25017"/><span>ag déanamh gach díthil chun iad d'iompáil chun págán-</span>
<lb n="25018"/><span>achta, i dtreó go gcurfí ar neamhnídh an creideamh</span>
<lb n="25019"/><span>agus an dlighe a tugadh do Mhaois ar an gcnoc, agus</span>
<lb n="25020"/><span>ná h-aireófí trácht a thuille ar ainm Dé i n-aon pháirt</span>
<lb n="25021"/><span>de thalamh an domhain.  Ba mhór é gradam Antiochuis</span>
<lb n="25022"/><span>óig úd nuair a bhí sé ag dul ódheas go Ierúsalem</span>
<lb n="25023"/><span>chun na nIúdach do mhúchadh le neart slógh.  Is lag</span>
<lb n="25024"/><span>a shíl sé an uair sin nár bh'fhada go mbeadh a ghradam</span>
<lb n="25025"/><span>agus a neart caol go leór, nuair a thabharfadh a</span>
<lb n="25026"/><span>shlóighte féin i láthair Dhemétriuis é agus ná déan-</span>
<lb n="25027"/><span>fadh Demétrius oiread agus labhairt leis sar</span>
<lb n="25028"/><span>a mbainfí an ceann de!</span></p>
<lb n="25029"/>
<lb n="25030"/><p><span>CCCXXVII.</span></p>
<lb n="25031"/>
<lb n="25032"/><p><span>IÚDÁS MARBH.</span></p>
<lb n="25033"/>
<lb n="25034"/><p><span>Nuair a fuair Iúdás Macabéus Antiochus óg</span>
<lb n="25035"/><span>agus Luísias, agus na beithidhigh mhóra go léir, agus</span>
<lb n="25036"/><span>na mílte slógh go léir, imthighthe ó chathair Ierúsalem,</span>
<lb n="25037"/><span>agus iad ag bailiú leó óthuaidh i dtreó Antioch, agus</span>
<lb n="25038"/><span>a mhalairt de chúram ortha i n-inead bheith ag cur</span>
<lb n="25039"/><span>isteach ar ghnóthaíbh na nIúdach agus ar a dtír, bhí,</span>
<lb n="25040"/><span>gan amhras, áthas aigne air agus bhí sé féin agus a</span>
<lb n="25041"/><span>dhaoine ag breith a mbuidheachais go dúthrachtach le</span>
<lb n="25042"/><span>Dia na Glóire.  Bhí Dia tar éis é féin agus a dhaoine,</span></p>
</div>
<pb n="776"/>
<div><lb n="25043"/><p><span>agus cathair Ierúsalem, agus an tír go léir, a</span>
<lb n="25044"/><span>dh'fhuasgailt a' cruadhtan nár bh'fhéidir d'aon chómhacht</span>
<lb n="25045"/><span>shaoghalta iad d'fhuasgailt as.  Do thuig an uile dhuine</span>
<lb n="25046"/><span>de shluagh Iúdáis an méid sin agus bhíodar go léir ag</span>
<lb n="25047"/><span>breith bhuidheachais le Dia mar gheall air.  Do thuig</span>
<lb n="25048"/><span>na droch Iúdaígh an méid sin, leis, ach ní h-ag breith</span>
<lb n="25049"/><span>aon bhuidheachais le Dia mar gheall air a bhíodar, ach</span>
<lb n="25050"/><span>ag beartúchán 'n-a n-aigne ar conus a gheóbhaidís caoi</span>
<lb n="25051"/><span>ar an namhaid gcéadna, nú ar namhaid éigin eile do</span>
<lb n="25052"/><span>mhealladh leó isteach airís chun tuille toirmisg a</span>
<lb n="25053"/><span>dhéanamh do Iúdás Macabéus agus do'n mhuinntir</span>
<lb n="25054"/><span>a bhí ag gabháil leis.  Níor bh'fhada gur h-airigheadh</span>
<lb n="25055"/><span>Demétrius a bheith tagaithe aniar ar fad ó'n Róimh,</span>
<lb n="25056"/><span>agus an t-arm i n-Antioch a bheith tar éis é ghlacadh</span>
<lb n="25057"/><span>'n-a rí, agus na cinn a bheith bainte d'Antiochus óg</span>
<lb n="25058"/><span>agus de Luísias.  Do tuigeadh go raibh Ierúsalem</span>
<lb n="25059"/><span>agus talamh Iúda ó bhaoghal ó'n mbeirt sin feasta</span>
<lb n="25060"/><span>pé'r domhan é.  Ach bhí fhios ag Iúdás, murar bhaoghal</span>
<lb n="25061"/><span>dó an bheirt sin go mb'fhéidir gur bhaoghal dó Demé-</span>
<lb n="25062"/><span>trius nuair a raghadh lucht an éithigh agus na tromaidh-</span>
<lb n="25063"/><span>eachta chun cainnte leis.  Bhí fhios aige gur le cead</span>
<lb n="25064"/><span>ó mhuintir na Rómha, agus le n-a gcongnamh, agus</span>
<lb n="25065"/><span>le n-a dtoil, a tháinig Demétrius aniar, chun a</span>
<lb n="25066"/><span>chirt féin do chur i bhfeidhm agus rígheacht a shínsear</span>
<lb n="25067"/><span>do shealbhú.  Bhí fhios aige, leis, dá mbeadh</span>
<lb n="25068"/><span>connradh caradais déanta aige féin le muinntir</span>
<lb n="25069"/><span>na Rómha go mb'fhéidir gur mhaith an congnamh dó</span>
<lb n="25070"/><span>é chun a chur fhiachaint ar Dhemétrius gan bheith ró</span>
<lb n="25071"/><span>ullamh chun cluaise thabhairt do lucht na tromaidh-</span>
<lb n="25072"/><span>eachta.</span></p>
<lb n="25073"/>
<lb n="25074"/><p><span>Sar a raibh uain aige ar a theachtaireacht do chur</span>
<lb n="25075"/><span>siar go dtí an Róimh bhí lucht na tromaidheachta tar</span>
<lb n="25076"/><span>éis na díobhála dhéanamh agus bhí Demétrius tar éis</span>
<lb n="25077"/><span>Bachides agus Alcimuis, agus 'n-a ndiaidh, Nicanor,</span>
<lb n="25078"/><span>do chur go dtí Iúdéa.  Ach thug Dia an buadh</span>
<lb n="25079"/><span>do Iúdás Macabéus ortha go léir.  Do mhairbh sé</span></p>
</div>
<pb n="777"/>
<div><lb n="25080"/><p><span>Nicanor sa chath le n-a láimh féinig agus chur sé ár</span>
<lb n="25081"/><span>agus dearg ruathar ar a shluagh i dtreó gur</span>
<lb n="25082"/><span>marbhuigheadh an uile dhuine acu.</span></p>
<lb n="25083"/>
<lb n="25084"/><p><span>Do dhein Iúdás Macabéus an chonnradh caradais</span>
<lb n="25085"/><span>leis an Rómhánaigh agus do gheall na Rómhánaigh</span>
<lb n="25086"/><span>dó go gcosanóchaidís é ar Dhemétrius.  Ach má</span>
<lb n="25087"/><span>ghealladar níor dheineadar.  Óir nuair airigh</span>
<lb n="25088"/><span>Demétrius cad é an t-éirleach a dhein Iúdás</span>
<lb n="25089"/><span>Macabéus ar Nicanor agus ar a mhór shluagh chuir sé</span>
<lb n="25090"/><span>Bachides uaidh airís, é féin agus Alcimus, agus</span>
<lb n="25091"/><span>fiche míle troightheach acu agus dá mhíle marcach.</span>
<lb n="25092"/><span>Thánadar go h-áit d'ár bh'ainm Beria agus cham-</span>
<lb n="25093"/><span>puighdar ann.  Bhí Iúdás i n-áit ná raibh abhfad ón</span>
<lb n="25094"/><span>áit sin agus gan aige ach ocht míle fear.  Nuair a</span>
<lb n="25095"/><span>chonaic an tsluagh bheag an mhór shluagh tháinig eagla</span>
<lb n="25096"/><span>ortha.  Dubhradar le Iúdás gur bh'fhearr imtheacht.</span>
<lb n="25097"/><span>Dubhairt seisean nár theich sé riamh ó namhaid agus</span>
<lb n="25098"/><span>ná teichfadh sé an uair sin.  Bhí na fir ag sleamhnú</span>
<lb n="25099"/><span>uaidh go dtí ná raibh aige ach ocht gcéad fear.</span>
<lb n="25100"/><span>“Téanam!” ar seisean leó.  “Má 'sé seo fód</span>
<lb n="25101"/><span>ár mbáis seasuighmís é.”  Do thosnuighdar an cath.</span>
<lb n="25102"/><span>Bhí an namhaid ag tuitim go tiugh.  Do thug Iúdás fé</span>
<lb n="25103"/><span>ndeara gur ar an láimh dheis a bhí an chuid ba threise</span>
<lb n="25104"/><span>de'n namhaid.  Thug sé féin agus an chuid ab fhearr</span>
<lb n="25105"/><span>de'n ocht gcéad aghaidh ortha san.  Chuireadar ruag</span>
<lb n="25106"/><span>ar an dtaobh san de shluagh an namhad agus ghluais-</span>
<lb n="25107"/><span>eadar ar a dtóir.  Do dhún an taobh eile de'n</span>
<lb n="25108"/><span>namhaid isteach laistiar díobh, i dtreó go rabhadar</span>
<lb n="25109"/><span>idir dhá namhaid.  Do thuit Iúdás ansan.  Bhí tuitim</span>
<lb n="25110"/><span>na h-oidhche ann um an dtaca san, agus bhí an cath</span>
<lb n="25111"/><span>ar siubhal ó mhaidin.</span>
<lb n="25112"/></p>
</div>
<pb n="778"/>
<div><lb n="25113"/><p><span>CCCXXVIII.</span></p>
<lb n="25114"/>
<lb n="25115"/><p><span>IÓNATAN 'N-A PHRIÚNSA.</span></p>
<lb n="25116"/>
<lb n="25117"/><p><span>B'fhéidir go ndéarfadh duine ná raibh aon cheart</span>
<lb n="25118"/><span>ag Iúdás Macabéus gan cómhairle na bhfear a</span>
<lb n="25119"/><span>ghlacadh nuair adubhradar leis gur bh'fhearr an cath</span>
<lb n="25120"/><span>do sheachnadh an uair sin.  Isé is dóichighe gur thuig</span>
<lb n="25121"/><span>sé go maith nár bh'fhearr.  Má dhein an t-ocht gcéad</span>
<lb n="25122"/><span>fear a leithéid de sheasamh i n-aghaidh dhá mhíle fhichid</span>
<lb n="25123"/><span>nách léir go ndéanfadh ocht míle fear an ruag a chur</span>
<lb n="25124"/><span>ar an dá mhíle fhichid?  Do chuir an t-ocht gcéad, ní</span>
<lb n="25125"/><span>h-eadh ach cuid acu, bíodh gur bh'iad an chuid ab fhearr</span>
<lb n="25126"/><span>acu iad, an ruag ar an leath ab fhearr de'n dá mhíle</span>
<lb n="25127"/><span>fhichid.  Dá mbeadh an chuid eile de'n ocht míle fear</span>
<lb n="25128"/><span>ann an uair sin ní leogfidís do leith chlé an namhad</span>
<lb n="25129"/><span>dúnadh isteach ar chúl na muinntire a bhí ar thóir na</span>
<lb n="25130"/><span>leithe deise.  Dá bhfanadh an t-ocht míle fear ann</span>
<lb n="25131"/><span>agus an cath do throid mar a dhein an t-ocht gcéad</span>
<lb n="25132"/><span>is amhlaidh a bheadh ár agus dearg ruathar curtha acu</span>
<lb n="25133"/><span>ar an namhaid go léir sar a mbeadh leath an lae</span>
<lb n="25134"/><span>caithte.  Do thuig Iúdás Macabéus an méid sin,</span>
<lb n="25135"/><span>agus bhí náire agus fearg air nuair a chonaic sé</span>
<lb n="25136"/><span>ag imtheacht uaidh iad, agus ansan níor theastuigh</span>
<lb n="25137"/><span>uaidh bheith beó i ndiaidh náire an lae sin.</span></p>
<lb n="25138"/>
<lb n="25139"/><p><span>Do thóg Iónatan agus Símon corp Iúdáis, corp</span>
<lb n="25140"/><span>a ndrithár, agus d'adhlacadar é i n-uaigh a n-atharach</span>
<lb n="25141"/><span>i gcathair Mhodin, agus bhí pobul Israéil 'ghá chaoine</span>
<lb n="25142"/><span>ar feadh mórán laethanta agus iad ag gol go h-árd</span>
<lb n="25143"/><span>agus go dúbhach.  Agus deiridís:  “Cad é mar atá</span>
<lb n="25144"/><span>an fear láidir ar lár, an fear a dheineadh pobul</span>
<lb n="25145"/><span>Israéil a shábháil!”</span></p>
<lb n="25146"/>
<lb n="25147"/><p><span>Bhí cúis ghuil aca.  Chómh luath agus bhí Iúdás as an</span>
<lb n="25148"/><span>slighe do thosnuigh an droch obair airís.  Thosnuigh na</span>
<lb n="25149"/><span>droch dhaoine ar iad féin a thaisbeáint.  Do thoibh</span></p>
</div>
<pb n="779"/>
<div><lb n="25150"/><p><span>Bachides na droch dhaoine agus dhein sé tighearnaí</span>
<lb n="25151"/><span>dhíobh sa tír.  Agus bhídís ag cuardach agus ag breith</span>
<lb n="25152"/><span>ar na daoine a bhíodh páirteach le Iúdás, agus 'ghá</span>
<lb n="25153"/><span>dtabhairt i láthair Bhachides, agus bhíodh Bachides</span>
<lb n="25154"/><span>ag déanamh díoltais ortha.  Agus bhí clann Israéil</span>
<lb n="25155"/><span>go buartha agus go brónach.</span></p>
<lb n="25156"/>
<lb n="25157"/><p><span>Ansan tháinig cáirde uile Iúdáis ag triall ar</span>
<lb n="25158"/><span>Iónatan agus dubhradar leis, “Ó fuar do dhritháir</span>
<lb n="25159"/><span>Iúdás bás ní'l aoinne mar é againn chun dul amach</span>
<lb n="25160"/><span>i gcoinnibh ár namhad, i gcoinnibh Bhachides agus na</span>
<lb n="25161"/><span>namhad eile atá ag gabháil le Bachides agus ag</span>
<lb n="25162"/><span>déanamh an uile shaghas uilc agus díobhála do chlainn</span>
<lb n="25163"/><span>Israéil.  Feuch, táimíd go léir tar éis thusa do thoghadh</span>
<lb n="25164"/><span>indiu chun tú bheith ad' phriúnsa agus ad' cheann</span>
<lb n="25165"/><span>orainn i n-inead Iúdáis, agus chun go ndéanfá ár</span>
<lb n="25166"/><span>gcathana do throid dúinn i gcoinnibh Bhachides agus</span>
<lb n="25167"/><span>na ndroch dhaoine atá ag gabháil leis.</span></p>
<lb n="25168"/>
<lb n="25169"/><p><span>Do thoiligh Iónatan chuige sin.  Do ghlac sé air féin</span>
<lb n="25170"/><span>cúram riaghaltais na ndaoine agus d'eirigh sé agus</span>
<lb n="25171"/><span>do sheasaimh sé i n-inead a dhrithár Iúdás.  Níor bh'fhada</span>
<lb n="25172"/><span>gur h-innseadh do Bhachides cad a bhí déanta, go</span>
<lb n="25173"/><span>raibh Iónatan, duine eile de mhacaibh Mhatatiais, curtha</span>
<lb n="25174"/><span>suas 'n-a cheann agus 'n-a phriúnsa ar chlainn Israéil.</span>
<lb n="25175"/><span>Chómh luath agus a h-innseadh an méid sin do Bhachides</span>
<lb n="25176"/><span>do thuig sé i n'aigne, d'á luathacht a bheadh Iónatan</span>
<lb n="25177"/><span>chómh marbh le Iúdás aige gur bh'eadh b'fhearr agus</span>
<lb n="25178"/><span>ba shuaineasaighe dhó féinig é.  Do chrom sé láithreach</span>
<lb n="25179"/><span>ar uisge-fé-thalamh a dhéanamh chun teacht ar Iónatan</span>
<lb n="25180"/><span>do mharbhú.  Do h-innseadh do Iónatan agus d'á</span>
<lb n="25181"/><span>dhritháir Símon cad é an fuadar a bhí fé Bhachides.</span>
<lb n="25182"/><span>Do chruinnighdar an méid a bhí 'n-a bhfochair de sna</span>
<lb n="25183"/><span>fearaibh a bhíodh ag Iúdás, agus pé fir eile do tháinig</span>
<lb n="25184"/><span>chucha, agus d'imthighdar amach sa n-uaigneas ar a</span>
<lb n="25185"/><span>dtugtí Tecua agus do champuighdar ar bruach locha</span>
<lb n="25186"/><span>a bhí ann ar a dtugtí loch Asphar.  Bhí a fhios san ag</span>
<lb n="25187"/><span>Bachides agus tháinig sé féin agus a shluagh go léir</span></p>
</div>
<pb n="780"/>
<div><lb n="25188"/><p><span>treasna abhan Iórdain, lá na sabbóide.  Sar ar fhéad</span>
<lb n="25189"/><span>sé teacht, ámhthach, do dhein Iónatan agus Símon gnó</span>
<lb n="25190"/><span>eile, gnó do 'neósfar ar ball.</span></p>
<lb n="25191"/>
<lb n="25192"/><p><span>CCCXXIX.</span></p>
<lb n="25193"/>
<lb n="25194"/><p><span>CÓISIRE FÉ MHÍ-ÁDH.</span></p>
<lb n="25195"/>
<lb n="25196"/><p><span>Sidé an gnó úd a dhein Iónatan agus Símon sar</span>
<lb n="25197"/><span>a dtáinig Bachides go dtí an Iórdan.  Bhí daoine</span>
<lb n="25198"/><span>muinnteartha acu ná raibh ró fhada ó'n áit i n-a raibh</span>
<lb n="25199"/><span>longphort déanta acu agus Nabuteánaigh an ainm</span>
<lb n="25200"/><span>a bhí ortha.  Bhí mórán airm acu agus mórán chóracha</span>
<lb n="25201"/><span>cogaidh.  Bhí dritháir gur bh'ainm dó Eóin, ag Iónatan</span>
<lb n="25202"/><span>agus ag Símon, agus bhí sé 'n-a chaptaén ar chuid de'n</span>
<lb n="25203"/><span>tsluagh.  Do chuir Iónatan uaidh é sin ag triall ar</span>
<lb n="25204"/><span>na Nabuteánaigh 'ghá iarraidh ortha cuid de sna</span>
<lb n="25205"/><span>h-airm a bhí acu, agus de sna córachaibh cogaidh, a</span>
<lb n="25206"/><span>thabhairt dó ar iasacht.  Do ghluais Eóin agus</span>
<lb n="25207"/><span>buidhean bheag i n-aonfheacht leis, ach nuair a bhíodar</span>
<lb n="25208"/><span>ag teacht ó'n áit i n-a raibh na Nabutéigh 'n-a</span>
<lb n="25209"/><span>gcómhnuidhe do bhuail namhaid úmpa.  Clann Iambri</span>
<lb n="25210"/><span>a tugtar ar an namhaid sin agus amach ó Mhadaba</span>
<lb n="25211"/><span>a thánadar.  Do rugadar ar Eóin agus ar a raibh i</span>
<lb n="25212"/><span>n-aonfheacht leis agus do rugadar leó iad 'n-a</span>
<lb n="25213"/><span>bpríosúnachaibh.  Tráth éigin 'n-a dhiaidh san do</span>
<lb n="25214"/><span>h-innseadh do Iónatan agus d'á dhritháir Símon go</span>
<lb n="25215"/><span>raibh cleamhnas mór déanta ag clainn Iambri agus</span>
<lb n="25216"/><span>go raibh an bhean óg acu 'á thabhairt leó ó Mhadaba</span>
<lb n="25217"/><span>agus ana thabhairt amach acu.  Inghean ab eadh í do</span>
<lb n="25218"/><span>dhuine de phriúnsaíbh móra Chanaan.  Deir an</span>
<lb n="25219"/><span>Bíobla gur chuimhnighdar ar fhuil a ndrithár Eóin.</span>
<lb n="25220"/><span>Do thaisbeánfadh san gur mhairbh clann Iambri Eóin.</span>
<lb n="25221"/><span>Coir throm ab eadh é sin, agus tá fhiachaint ar rí</span>
<lb n="25222"/><span>tíre, nú ar rí náisiúin, coir de'n tsórd san</span></p>
</div>
<pb n="781"/>
<div><lb n="25223"/><p><span>d'agairt ar an té dhéanfadh an gníomh nú ar an</span>
<lb n="25224"/><span>muinntir a dhéanfadh an gníomh.  Bhí Iónatan an</span>
<lb n="25225"/><span>uair sin 'n-a rí ar náisiún na nIúdach, agus bhí</span>
<lb n="25226"/><span>úghdarás rí aige.  Bhí fhios aige go raibh an</span>
<lb n="25227"/><span>cleamhnas déanta agus go raibh clann Iambri ag</span>
<lb n="25228"/><span>breith na mná abhaile, agus bhí fhios aige cad é an</span>
<lb n="25229"/><span>bóthar a gheóbhaidís.  Tháinig sé féin agus buidhean</span>
<lb n="25230"/><span>láidir fear agus do luighdar i bhfolach ar an slighe</span>
<lb n="25231"/><span>i n-áit ná raibh aon choinne ag muinntir na cóisreach</span>
<lb n="25232"/><span>le h-iad a bheith ann.  Ba ghearr go bhfeacadar</span>
<lb n="25233"/><span>cuideachta mhór ag teacht agus mórán gleó acu</span>
<lb n="25234"/><span>agus mórán fothraim, agus do chonacadar, ag</span>
<lb n="25235"/><span>teacht i gcoinnibh na cuideachtan san, an fear</span>
<lb n="25236"/><span>nuaphósta, an nuachar, agus a mhuinntir, agus a</span>
<lb n="25237"/><span>cháirde, agus tiompáin acu agus úirlisí eile</span>
<lb n="25238"/><span>ceóil, agus mórán arm.  Agus d'eirigh Iónatan</span>
<lb n="25239"/><span>agus a bhuidhean chucha as an áit i n-a rabhadar i bhfolach</span>
<lb n="25240"/><span>agus do bhuaileadar iad.  Do marbhuigheadh a lán acu</span>
<lb n="25241"/><span>agus do theich an chuid eile acu amach fé'n sliabh, agus</span>
<lb n="25242"/><span>do thóg Iónatan agus a bhuidhean an fhoghail, agus</span>
<lb n="25243"/><span>do h-iompuigheadh an chóisire chun caointe, agus do</span>
<lb n="25244"/><span>h-iompuigheadh fothram a n-úirlisí ceóil chun ologón.</span>
<lb n="25245"/><span>Sin mar a dhein Iónatan agus Símon fuil a ndrithár</span>
<lb n="25246"/><span>a dh'agairt ar chlainn Iambri.  Ansan thánadar thar</span>
<lb n="25247"/><span>n-ais go dtí bruach abhan Iórdain.  D'airigh Bachides</span>
<lb n="25248"/><span>an sgéal, agus iad a bheith ar bruach na h-abhan, agus</span>
<lb n="25249"/><span>tháinig sé agus mórshluagh ana chómhachtach aige.  Is</span>
<lb n="25250"/><span>amhlaidh a bhí Iónatan agus a shluagh bheag a d'iarraidh</span>
<lb n="25251"/><span>dul thar abhainn soir sar a dtiocfadh Bachides, ach</span>
<lb n="25252"/><span>do tháinig Bachides sar ar fhéadadar dul soir thar</span>
<lb n="25253"/><span>abhainn.  Ansan bhí Bachides laistiar díobh agus an</span>
<lb n="25254"/><span>abha lastoir díobh agus bhíodar i bpúnc.  Bhíodar sa</span>
<lb n="25255"/><span>phúnc chéadna, nú geall leis, 'n-a raibh clann Israéil</span>
<lb n="25256"/><span>sa n-Éigipt nuair a bhí an Mhuir Ruadh lastoir díobh</span>
<lb n="25257"/><span>agus Pharó agus a shluagh laistiar díobh, agus gan</span>
<lb n="25258"/><span>aon dul as acu go dtí gur osgail Dia an bóthar tríd</span></p>
</div>
<pb n="782"/>
<div><lb n="25259"/><p><span>an Mhuir Ruaidh dóibh.  Bhí port abhan Iórdain, ar an</span>
<lb n="25260"/><span>dtaobh thiar de'n abhainn, lán de phortachaibh agus de</span>
<lb n="25261"/><span>linnteachaibh uisge agus de thurtógaibh agus de</span>
<lb n="25262"/><span>choilltibh, i dtreó nár bh'fhuiriste do shluagh iad féin</span>
<lb n="25263"/><span>a chur i dtreó chun catha ar an áit, bhí sé chómh</span>
<lb n="25264"/><span>h-anacair sin.  Bhí cuid de sna linnteachaibh uisge</span>
<lb n="25265"/><span>sin idir na Iúdaígh agus sluagh Bhachides, agus, má</span>
<lb n="25266"/><span>bhí an áit anacair do'n tsluagh bheag bhí sé anacair</span>
<lb n="25267"/><span>do'n tsluagh mhór, leis.  Do labhair Iónatan leis an</span>
<lb n="25268"/><span>sluagh bheag:  “Feuch, a fheara,” ar seisean, “táimíd</span>
<lb n="25269"/><span>i bpúnc.  Tá an abha ar thaobh dínn, agus táid na</span>
<lb n="25270"/><span>cnapóga agus na portacha agus na locháin uisge agus</span>
<lb n="25271"/><span>coillte ar na dtaobh eile dhínn.  Ní foláir dúinn</span>
<lb n="25272"/><span>glaodhach ar Dhia agus troid.  Glaoidhidh ar Dhia, d'á</span>
<lb n="25273"/><span>bhrígh sin agus iarraidh air sinn a dh'fhuasgailt.”</span>
<lb n="25274"/><span>Ansan thug Iónatan fogha fé Bhachides féin chun é</span>
<lb n="25275"/><span>bhualadh, ach do tharraig Bachides siar uaidh agus</span>
<lb n="25276"/><span>chuaidh sé saor.  Do throid Iónatan agus a shluagh</span>
<lb n="25277"/><span>bheag chómh maith agus d'fhéadadar é, ar thalamh chómh</span>
<lb n="25278"/><span>h-anacair, agus b'éigean do Bhachides agus d'á</span>
<lb n="25279"/><span>mhór shluagh imtheacht uatha.  Do thuit míle fear de</span>
<lb n="25280"/><span>shluagh Bhachides.  Deir cuid de sna tuairisgíbh gur</span>
<lb n="25281"/><span>thuit dhá mhíle fear díobh.  D'imthigh Bachides, agus,</span>
<lb n="25282"/><span>chómh fada agus is féidir liom a dhéanamh amach, do</span>
<lb n="25283"/><span>chuaidh Iónatan agus a shluagh thar abhainn soir.</span></p>
<lb n="25284"/>
<lb n="25285"/><p><span>CCCXXX.</span></p>
<lb n="25286"/>
<lb n="25287"/><p><span>ÁRDSHAGART BRÉAGACH.</span></p>
<lb n="25288"/>
<lb n="25289"/><p><span>Nuair a dh'imthigh Bachides agus a mhór shluagh as</span>
<lb n="25290"/><span>an áit anacair úd ar bruach abhan Iórdain chuaidh sé</span>
<lb n="25291"/><span>siar go dtí Ierúsalem.  Ansan do thosnuigh sé ar</span>
<lb n="25292"/><span>na catharachaibh do dhainginiú ins gach aon bhall agus</span>
<lb n="25293"/><span>ar ghairisiúnaibh a chur isteach ionta i dtreó go mbeadh</span></p>
</div>
<pb n="783"/>
<div><lb n="25294"/><p><span>na gairisiúin ag rith amach asta gan choinne, agus ag</span>
<lb n="25295"/><span>cur catha agus cogaidh ar na Iúdaígh agus 'ghá gcrádh</span>
<lb n="25296"/><span>coitchianta.  Agus dhein sé rud eile.  Do thóg sé 'n-a</span>
<lb n="25297"/><span>bpríosúnachaibh clann mhac na bhfear ba chreideamh-</span>
<lb n="25298"/><span>naighe agus chimeád sé iad mar ghill, i dtreó dá</span>
<lb n="25299"/><span>ndeineadh aoinne de sna h-atharachaibh aon nídh i</span>
<lb n="25300"/><span>gcoinnibh an rí go bhféadfadh sé mac an fhir sin do</span>
<lb n="25301"/><span>chur chun báis.  Isteach i gcaisleán Ierúsalem iseadh</span>
<lb n="25302"/><span>chuir sé na gill, 'n-a bpríosúnachaibh.</span></p>
<lb n="25303"/>
<lb n="25304"/><p><span>An cuiripeach úd, Alcimus, gur dhein an rí árd-</span>
<lb n="25305"/><span>shagart de agus gur tháinig na Suíriánaigh chuige le</span>
<lb n="25306"/><span>h-iontaoibh toisg é bheith i n'árdshagart, agus gur</span>
<lb n="25307"/><span>mhairbh sé trí fichid duine acu tar éis labhairt go</span>
<lb n="25308"/><span>muinnteartha leó, bhí sé ag cabhrú le Bachides ins</span>
<lb n="25309"/><span>gach nídh agus ag déanamh an uile shaghas díthil i gcoin-</span>
<lb n="25310"/><span>nibh Iúdás Macabéus agus i gcoinnibh na nIúdach a bhí</span>
<lb n="25311"/><span>ag gabháil leis.  Do thuig sé go raibh iomad urama</span>
<lb n="25312"/><span>ag na daoine do sna fáigíbh agus do'n obair a dhein</span>
<lb n="25313"/><span>beirt acu do'n teampul.  B'í obair í sin 'ná falla</span>
<lb n="25314"/><span>dhéanamh mórthímpal ar an Sanctuárium chun all-</span>
<lb n="25315"/><span>mhúrach a chimeád amach as an áit naomhtha.  Do thuig</span>
<lb n="25316"/><span>an t-árdshagart bréagach, Alcimus, gur mhaith an</span>
<lb n="25317"/><span>rud an falla san do leagadh agus gan é bheith an-</span>
<lb n="25318"/><span>san sa tslighe ar an bpoibilidheacht.  Namhaid fíochmhar</span>
<lb n="25319"/><span>ab eadh é do gach naomhthacht d'ár bhain le creideamh</span>
<lb n="25320"/><span>na nIúdach.  D'órduigh sé an falla do leagadh.</span>
<lb n="25321"/><span>Bhí úghdarás árdshagairt aige ó'n rí.  Bhí Iúdás</span>
<lb n="25322"/><span>Macabéus tar éis bháis um an dtaca san.  Do</span>
<lb n="25323"/><span>thuit sé i gcoinnibh Bhachides, mar a raibh an dá</span>
<lb n="25324"/><span>mhíle fhichid fear ag Bachides agus gan aige-sean</span>
<lb n="25325"/><span>ach ocht gcéad fear.  Bhí Alcimus níba dhána 'ná</span>
<lb n="25326"/><span>mar a bheadh sé dá mbeadh Iúdás beó.</span></p>
<lb n="25327"/>
<lb n="25328"/><p><span>Thug sé leis an lucht oibre agus thosnugh sé ar an</span>
<lb n="25329"/><span>bhfalla do leagadh.  Bhí sé chómh dúthrachtach san sa</span>
<lb n="25330"/><span>ghnó gur chrom sé féin ar an obair a dhéanamh i</span>
<lb n="25331"/><span>dteannta na bhfear.  Do buaileadh é go h-oban.</span>
<lb n="25332"/></p>
</div>
<pb n="784"/>
<div><lb n="25333"/><p><span>Do baineadh lúth a ghéag de agus do stad a chainnt.</span>
<lb n="25334"/><span>Ní raibh sé ábalta ar aon chor a chur de ná ar aon</span>
<lb n="25335"/><span>fhocal cainnte do labhairt.  Ní raibh ar a chumas aon</span>
<lb n="25336"/><span>órdú thabhairt uaidh i dtaobh na h-oibre.  Do stad</span>
<lb n="25337"/><span>an obair.  Níor leagadh a thuille de'n fhalla.  I</span>
<lb n="25338"/><span>dteannta lúth a ghéag a bheith imthighthe uaidh agus</span>
<lb n="25339"/><span>é bheith 'n-a bhalbhán gan urlabhra tháinig teinneas</span>
<lb n="25340"/><span>éigin uathbhásach air.  Do mhair sé rainnt aimsire</span>
<lb n="25341"/><span>sa chás san agus é ag sgreadaigh leis an dteinneas</span>
<lb n="25342"/><span>a bhí air, agus gan ar a chumas aon chor a chur de</span>
<lb n="25343"/><span>ná aon fhocal do labhairt chun a dh'innsint cá raibh an</span>
<lb n="25344"/><span>teinneas air ná cad ba dhóich leis a thabharfadh aon</span>
<lb n="25345"/><span>bhogadh ar an dteinneas.  Ansan fuair sé bás.</span></p>
<lb n="25346"/>
<lb n="25347"/><p><span>Do chonaic Bachides marbh é.  Do chonaic sé cad</span>
<lb n="25348"/><span>a mheas sé a dhéanamh agus chonaic sé cad a bhí im-</span>
<lb n="25349"/><span>thighthe air.  Is dócha go dtáinig eagla air go mb'fhéidir</span>
<lb n="25350"/><span>go n-imtheóchadh droch nídh éigin de'n tsaghas chéadna</span>
<lb n="25351"/><span>air féinig agus gur chuimhnigh sé gur bh'fhearr rith.</span>
<lb n="25352"/><span>D'imthigh sé abhaile ag triall ar an rí, agus bhí, adeir</span>
<lb n="25353"/><span>an Bíobla, suaineas sa tír ar feadh dhá bhlian.</span></p>
<lb n="25354"/>
<lb n="25355"/><p><span>Ach bhí an dá aicme daoine sa tír, fé mar a bhíd,</span>
<lb n="25356"/><span>is docha, ins gach aon tír, i gcomhnuidhe, an droch</span>
<lb n="25357"/><span>aicme agus an aicme fhóghanta.  Tháinig an droch aicme,</span>
<lb n="25358"/><span>i dtír na nIúdach, i bhfochair a chéile.  Do ghlacadar</span>
<lb n="25359"/><span>cómhairle a chéile.  Bhí Iónatan i n'árdshagart dhlis-</span>
<lb n="25360"/><span>tineach i n-inead Iúdáis.  Dubhairt aicme an uilc:—</span>
<lb n="25361"/><span>“Feuch, tá Iónatan agus a chualacht ar a suaineas</span>
<lb n="25362"/><span>agus gan aon eagla ortha.  Téanaighidh agus tugaimís</span>
<lb n="25363"/><span>Bachides linn airís agus mór shluagh aige.  Ní bheidh</span>
<lb n="25364"/><span>aon choinne ag Iónatan leó.  Tógfidh Bachides é</span>
<lb n="25365"/><span>féin agus a chualacht i n-aon oidhche amháin agus beidh</span>
<lb n="25366"/><span>deire leis an sliocht san Mhatatiais agus beidh an tír</span>
<lb n="25367"/><span>fúinn féin againn.”</span>
<lb n="25368"/></p>
</div>
<pb n="785"/>
<div><lb n="25369"/><p><span>CCCXXXI.</span></p>
<lb n="25370"/>
<lb n="25371"/><p><span>CUAIRD MHÍ-ÁDHBHARACH.</span></p>
<lb n="25372"/>
<lb n="25373"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin socair acu agus a n-aigne</span>
<lb n="25374"/><span>sásta d'imthighdar agus chuadar ag triall ar Bhachides</span>
<lb n="25375"/><span>agus d'innseadar a n-aigne dhó.  D'innseadar dó</span>
<lb n="25376"/><span>conus mar a bhí Iónatan agus a chualacht ar a suaineas</span>
<lb n="25377"/><span>agus gan aon choinne acu go raibh aon bhaoghal ortha</span>
<lb n="25378"/><span>ná go raibh Bachides ná aoinne eile ar a dtí.  Do</span>
<lb n="25379"/><span>chreid sé iad.  Do chruinnigh sé mór shluagh.  Ach sar</span>
<lb n="25380"/><span>a dtáinig sé do chuir sé leitireacha ag triall ar</span>
<lb n="25381"/><span>rainnt d'á lucht leanamhna féin a bhí i Iúdéa agus</span>
<lb n="25382"/><span>dubhairt sé leó breith ar Iónatan agus ar na daoinibh</span>
<lb n="25383"/><span>a bhí i n'fhochair.  Ach níor fhéadadar breith air mar</span>
<lb n="25384"/><span>do tugadh cogar i n-am dó go rabhthas chuige.  Ach</span>
<lb n="25385"/><span>marar rugadh ar Iónatan agus ar a chualacht do rugadh</span>
<lb n="25386"/><span>ar dhaoinibh eile.  Do fuair Iónatan amach cé'r bh'iad</span>
<lb n="25387"/><span>na daoine gasta do chuaidh i gcómhairle a chéile agus</span>
<lb n="25388"/><span>d'imthigh ansan agus do thug toradh a gcómhairle do</span>
<lb n="25389"/><span>Bhachides.  Sar a raibh fhios acu cad a bhí chucha bhí</span>
<lb n="25390"/><span>greim daingean aige ar dheichneabhar agus dachad acu</span>
<lb n="25391"/><span>agus chuir sé an uile dhuine acu chun báis.  Sin mar</span>
<lb n="25392"/><span>a fuaradar san “cor i n-aghaidh an chaim.”  Ansan</span>
<lb n="25393"/><span>d'imthigh Iónatan agus Símon agus a gcualacht amach</span>
<lb n="25394"/><span>go dtí Betbessen, cathair atá amuich sa n-uaigneas</span>
<lb n="25395"/><span>agus do dheisigh sé fallaí na catharach san mar bhíodar</span>
<lb n="25396"/><span>beárnthach, agus do dhainginigh sé an chathair go maith.</span></p>
<lb n="25397"/>
<lb n="25398"/><p><span>D'airigh Bachides go raibh Iónatan agus a mhuinn-</span>
<lb n="25399"/><span>tir i gcathair Bhetbessen.  Do chruinnigh sé a mhór</span>
<lb n="25400"/><span>shluagh agus chuaidh sé amach 'n-a ndiaidh.  Do champuigh</span>
<lb n="25401"/><span>sé lastuas de'n chathair agus chrom sé ar bheith ag</span>
<lb n="25402"/><span>troid i n-aghaidh na catharach a d'iarraidh í thógaint</span>
<lb n="25403"/><span>ach níor bh'fhuiriste dhó san.  Dhein sé gléasana cogaidh</span>
<lb n="25404"/><span>ag ionsuidhe na catharach, ach do cosanadh an chathair</span></p>
</div>
<pb n="786"/>
<div><lb n="25405"/><p><span>'n-a choinnibh agus bíodh go raibh sé mórán aimsire</span>
<lb n="25406"/><span>'ghá h-ionsuidhe do theip air í thógaint.  Nuair a bhí</span>
<lb n="25407"/><span>mórán aimsire caithte aige ar a gcuma san do dhein</span>
<lb n="25408"/><span>Iónatan beart as a mhachtnamh féinig.  D'fhág sé a</span>
<lb n="25409"/><span>dhritháir Símon agus cuid de'n tsluagh a bhí acu ag</span>
<lb n="25410"/><span>cosaint na catharach, agus d'imthigh sé féin agus an</span>
<lb n="25411"/><span>chuid eile de'n tsluagh amach as an gcathair, a gan</span>
<lb n="25412"/><span>fhios do Bhachides, agus do ghluais sé mórthímpal</span>
<lb n="25413"/><span>tríd an dtír sin agus do bhuail sé cuid de cháirdibh</span>
<lb n="25414"/><span>a namhad.  Bhí sé ag argain na tíre mórthímpal, ag</span>
<lb n="25415"/><span>marbhú a namhad agus ag cruinniú tuille slógh agus</span>
<lb n="25416"/><span>'ghá neartú féinig agus ag tógaint gach nídh do near-</span>
<lb n="25417"/><span>tóchadh sluagh Bhachides.  An fhaid a bhí Iónatan ag</span>
<lb n="25418"/><span>déanamh na h-oibre sin mórthímpal lasmuich, bhí Símon</span>
<lb n="25419"/><span>agus na fir a fágadh aige istigh, bhíodar ag déanamh</span>
<lb n="25420"/><span>toirmisg do Bhachides go dtí go raibh sé cráidhte.</span>
<lb n="25421"/><span>Thugaidís fogha amach agus do loisgidís na gleusana</span>
<lb n="25422"/><span>agus do mharbhuighdís a lán de sna fearaibh air.  Fé</span>
<lb n="25423"/><span>mar a bhí ag eirighe leó bhíodar ag dul i ndánacht go</span>
<lb n="25424"/><span>dtí gur thuig sé i n'aigne go raibh buaidhte acu air,</span>
<lb n="25425"/><span>agus gur shaothar i n-aistear dó teacht i n-aon chor</span>
<lb n="25426"/><span>sa n-áit sin, mar go raibh nádúr na h-áite fabharamhail</span>
<lb n="25427"/><span>do Iónatan agus namhadamhail dó féin.  Do thuig</span>
<lb n="25428"/><span>sé go raibh an chathair ró láidir dó, agus go raibh, i</span>
<lb n="25429"/><span>n-éaghmais na bhfear a bhí sa chathair ag Símon, mór</span>
<lb n="25430"/><span>shluagh cruinnighthe cheana féin ag Iónatan lasmuich</span>
<lb n="25431"/><span>de'n chathair.  Tháinig buile feirge air chun na ndaoine</span>
<lb n="25432"/><span>do chuaidh ag triall air agus d'iarr air teacht isteach</span>
<lb n="25433"/><span>sa tír ar an gcuaird sin.  Thuig sé nár bh'é cómhairle</span>
<lb n="25434"/><span>a leasa a bhí tabhartha acu dhó.  D'iompuigh sé ortha</span>
<lb n="25435"/><span>agus chuir sé a lán acu chun báis mar gheall ar é</span>
<lb n="25436"/><span>thabhairt ar a leithéid de chuaird mhí-ádhbharach.  Bhí a</span>
<lb n="25437"/><span>lán d'á shluagh tógtha 'n-a bpríosúnachaibh ag Iónatan</span>
<lb n="25438"/><span>agus ag Símon.  D'airigh Iónatan an t-atharú aigne</span>
<lb n="25439"/><span>a bhí tagaithe ar Bhachides.  Chomáin sé teachtaireacht</span>
<lb n="25440"/><span>ag triall air ag tairisgint síothchána dhó agus 'ghá</span></p>
</div>
<pb n="787"/>
<div><lb n="25441"/><p><span>rádh go gcuirfadh sé chuige na príosúnaigh.  Bhí Bac-</span>
<lb n="25442"/><span>hides go lán tsásta.  Do ghlac sé an tsíothcháin</span>
<lb n="25443"/><span>agus do dhearbhuigh sé ná déanfadh sé a thuille cur</span>
<lb n="25444"/><span>isteach ar Iónatan an dá lá a's an fhaid a mhairfadh</span>
<lb n="25445"/><span>sé.</span></p>
<lb n="25446"/>
<lb n="25447"/><p><span>CCCXXXII.</span></p>
<lb n="25448"/>
<lb n="25449"/><p><span>SÍOTHCHÁIN.</span></p>
<lb n="25450"/>
<lb n="25451"/><p><span>Do dhein Bachides an tsíothcháin le Iónatan agus</span>
<lb n="25452"/><span>chuir gach duine acu abhaile chun an duine eile na</span>
<lb n="25453"/><span>príosúnaigh a bhí aige ó mhuinntir an duine eile.  Do</span>
<lb n="25454"/><span>thug Bachides do Iónatan na Iúdaígh a bhí 'n-a</span>
<lb n="25455"/><span>bpríosúnachaibh aige tógtha a' tír Iúda sar ar chuaidh</span>
<lb n="25456"/><span>sé amach i ndiaidh Iónatain go cathair Bhetbessen.</span>
<lb n="25457"/><span>Ansan bhí an bheirt sásta go maith le n-a chéile</span>
<lb n="25458"/><span>agus chuaidh Bachides abhaile chun a thíre féinig agus</span>
<lb n="25459"/><span>níor tháinig sé a thuille ag déanamh aon chur isteach</span>
<lb n="25460"/><span>ar Iónatan.</span></p>
<lb n="25461"/>
<lb n="25462"/><p><span>Ansan bhí síothcháin ag na Iúdaígh.  Tháinig Iónatan</span>
<lb n="25463"/><span>agus do chomhnuigh sé sa n-áit ar a dtugtí Machmas</span>
<lb n="25464"/><span>agus thosnuigh sé ar an ndlighe do chur i bhfeidhm i</span>
<lb n="25465"/><span>n-aghaidh gach aicme droch dhaoine, i dtreó go ndeir</span>
<lb n="25466"/><span>Bíobla “gur ídigh sé na droch dhaoine as an dtír</span>
<lb n="25467"/><span>amach.”</span></p>
<lb n="25468"/>
<lb n="25469"/><p><span>Do lean neithe ar an gcuma san ar feadh chúig</span>
<lb n="25470"/><span>mblian.  Bhí Demétrius 'n-a rí i n-Antioch agus</span>
<lb n="25471"/><span>Iónatan 'n-a chómhnuidhe i Machmas agus é ag</span>
<lb n="25472"/><span>tabhairt aire do'n náisiún agus ag cur na ndlighthe</span>
<lb n="25473"/><span>i bhfeidhm, agus na daoine ag tabhairt aire d'á</span>
<lb n="25474"/><span>ngnóthaíbh féinig agus gach aoinne ar a shuaineas.</span>
<lb n="25475"/><span>Tar éis na gcúig mblian tháinig fear d'ár bh'ainm</span>
<lb n="25476"/><span>Alegsandar agus thóg sé an chathair ar a dtugtí</span>
<lb n="25477"/><span>Ptolemais agus d'fhan sé sa chathair sin 'n-a rí.</span></p>
</div>
<pb n="788"/>
<div><lb n="25478"/><p><span>Do thuig sé gur bh'é féin an rí ceart, mar mac</span>
<lb n="25479"/><span>ab eadh é d'Antiochus oirdheirc.  Gníomh i gcoinnibh</span>
<lb n="25480"/><span>Dhemétriuis ab eadh an gníomh san.  Do chruinnigh</span>
<lb n="25481"/><span>Demétrius mór shluagh láithreach chun a chirt féin</span>
<lb n="25482"/><span>do chur i bhfeidhm i gcoinnibh Alegsandair sin.</span>
<lb n="25483"/><span>Nuair a bhí Demétrius ag cruinniú a shlógh do</span>
<lb n="25484"/><span>chuimhnigh sé ar Iónatan.  “Is fearra dhúinn,” ar</span>
<lb n="25485"/><span>seisean i n-aigne féin, “muinntearthas a dhéanamh</span>
<lb n="25486"/><span>le Iónatan sar a mbeidh uain ag Alegsandar ar</span>
<lb n="25487"/><span>mhuinntearthas a dhéanamh leis, i n-ár gcoinnibh, óir</span>
<lb n="25488"/><span>is baoghal go gcuimhneóchaidh sé ar ar dheineamair</span>
<lb n="25489"/><span>d'olc air féin agus ar a dhritháir agus ar na Iúdaígh</span>
<lb n="25490"/><span>go léir.”</span></p>
<lb n="25491"/>
<lb n="25492"/><p><span>B'é toradh a mhachtnaimh gur sgríbh sé leitir bhreágh</span>
<lb n="25493"/><span>shíothchánta cháirdeamhail chun Iónatain, 'ghá mholadh</span>
<lb n="25494"/><span>go mór agus ag tabhairt úghdaráis dó chun slógh do</span>
<lb n="25495"/><span>chruinniú agus chun bheith ag déanamh arm agus ag</span>
<lb n="25496"/><span>déanamh córacha cogaidh.</span></p>
<lb n="25497"/>
<lb n="25498"/><p><span>Do léigh Iónatan an leitir i láthair na ndaoine</span>
<lb n="25499"/><span>go léir agus i láthair na ndaoine iasachta a bhí sa</span>
<lb n="25500"/><span>chaisleán.  Tháinig sgannra ortha san nuair airighdar</span>
<lb n="25501"/><span>an t-úghdarás 'á thabhairt do Iónatan chun slógh do</span>
<lb n="25502"/><span>chruinniú.  Isé céad úsáid a dhein Iónatan de'n</span>
<lb n="25503"/><span>úghdarás ná na gill úd a bhí istigh sa chaisleán do</span>
<lb n="25504"/><span>sgaoile amach agus do chur abhaile ag triall ar a</span>
<lb n="25505"/><span>n-aithreachaibh agus ar a máithreachaibh.</span></p>
<lb n="25506"/>
<lb n="25507"/><p><span>Ansan do tháinig Iónatan chun cómhnuighthe i gcathair</span>
<lb n="25508"/><span>Ierúsalem.  Bhí fallaí na catharach briste beárthnach</span>
<lb n="25509"/><span>agus thosnuigh sé ar iad a dhéanamh suas go breágh</span>
<lb n="25510"/><span>daingean, agus ar na fallaíbh tímpal ar chnoc Síon</span>
<lb n="25511"/><span>do dhéanamh suas go láidir daingean le clochaibh</span>
<lb n="25512"/><span>móra ceárnacha.  Bhí daoine iasachta istigh in sna</span>
<lb n="25513"/><span>daingeanaibh úd a chuir Bachides suas sar a ndeigh</span>
<lb n="25514"/><span>sé amach go dtí Betbessen.  Nuair a chonaic na</span>
<lb n="25515"/><span>daoine iasachta san an obair a bhí ag Iónatan 'á</span>
<lb n="25516"/><span>dhéanamh do theicheadar as na daingeanaibh agus</span></p>
</div>
<pb n="789"/>
<div><lb n="25517"/><p><span>d'imthighdar as an dtír ar fad, ach gur fhan rainnt</span>
<lb n="25518"/><span>bheag daoine i mBetsúra.  Ach níor dhaoine iasachta</span>
<lb n="25519"/><span>iad san ach amháin droch Iúdaígh a bhí tar éis cúl a</span>
<lb n="25520"/><span>thabhairt le n-a gcreideamh féinig.</span></p>
<lb n="25521"/>
<lb n="25522"/><p><span>D'airigh Alegsandar i dtaobh na leitire do sgríbh</span>
<lb n="25523"/><span>Demétrius ag triall ar Iónatan.  Agus do h-inn-</span>
<lb n="25524"/><span>seadh d'Alegsandar an sgéal go léir, na cathana</span>
<lb n="25525"/><span>a throid Iónatan i gcoinnibh Dhemétriuis, agus na</span>
<lb n="25526"/><span>gníomhartha móra a dhein sé agus na cruadhtain a</span>
<lb n="25527"/><span>dh'fhuilig sé.  Nuair airigh sé na tuairisgí sin dubhairt</span>
<lb n="25528"/><span>sé i n'aigne féin:  “Ca bhfuil fear eile mar é sin</span>
<lb n="25529"/><span>le fághail?  Ní mór dúinn muinntearthas a dhéanamh</span>
<lb n="25530"/><span>leis an bhfear san, agus caradas cogaidh a dhéanamh</span>
<lb n="25531"/><span>leis.”  Agus do sgríbh sé chun Iónatain an leitir</span>
<lb n="25532"/><span>seo: -</span></p>
<lb n="25533"/>
<lb n="25534"/><p><span>“An rí Alegsandar chun a dhrithár Iónatan,</span>
<lb n="25535"/><span>sláinte:  D'airighmair trácht ort-sa, gur fear ana</span>
<lb n="25536"/><span>chómhachtach thu, agus gur fiú thu tú bheith ad' dhuine</span>
<lb n="25537"/><span>muinnteartha againn.  Deinimíd anois, d'á bhrígh sin,</span>
<lb n="25538"/><span>thusa do cheapadh ad' árdshagart ar do náisiún féinig,</span>
<lb n="25539"/><span>agus órduighmíd go dtabharfar ort feasta cara</span>
<lb n="25540"/><span>an rí.”  Agus chuir sé iorradh corcra chuige agus</span>
<lb n="25541"/><span>coróinn óir;  “Agus,” ar seisean, “beidh tú ar</span>
<lb n="25542"/><span>aon aigne linn i n-ar ngnóthaíbh, agus seasamhach i</span>
<lb n="25543"/><span>gcaradas dúinn.”</span></p>
<lb n="25544"/>
<lb n="25545"/><p><span>CCCXXXIII.</span></p>
<lb n="25546"/>
<lb n="25547"/><p><span>ÁRDSHAGART DLISTINEACH.</span></p>
<lb n="25548"/>
<lb n="25549"/><p><span>Ná beir leat, a léightheóir, go raibh ar chumas an</span>
<lb n="25550"/><span>rí árdshagart a dhéanamh de Iónatan.  Bhí Iónatan</span>
<lb n="25551"/><span>i n'árdshagart do réir dhlighe Mhaoise.  De shliocht</span>
<lb n="25552"/><span>Aaroin ab eadh é féin agus a dhritháir Iúdás, agus a</span></p>
</div>
<pb n="790"/>
<div><lb n="25553"/><p><span>athair Matatias.  Mara mbeadh san ní dhéanfadh</span>
<lb n="25554"/><span>cainnt aon rí ná aon ímpire árdshagart de.  Ach</span>
<lb n="25555"/><span>d'fhéadfadh an rí breith air agus é chur isteach i bpríos-</span>
<lb n="25556"/><span>ún agus árdshagart bréagach do chur i n'inead, rud</span>
<lb n="25557"/><span>nár bh'anamh ag rí a dhéanamh.  Ba mhór, d'á bhrígh sin, an</span>
<lb n="25558"/><span>tairbhthe do Iónatan órdú an rí a bheith aige chun</span>
<lb n="25559"/><span>gnóthaí árdshagairt a dhéanamh, agus chun dualgaisí</span>
<lb n="25560"/><span>árdshagairt do chómhlíonadh.  Nuair a fuair sé an leitir</span>
<lb n="25561"/><span>ó Alegsandar bhí an t-órdú san aige.  Bhí an leitir</span>
<lb n="25562"/><span>eile aige, leis, an leitir úd a fuair sé ó Dhemétrius</span>
<lb n="25563"/><span>ag tabhairt an úghdaráis dó chun bheith ag déanamh arm</span>
<lb n="25564"/><span>agus ag cruinniú slógh.  Bhí an t-úghdarás ansan aige</span>
<lb n="25565"/><span>ó'n mbeirt agus chrom sé láithreach ar an dá úghdarás</span>
<lb n="25566"/><span>do chur i ngníomh.  Chuir sé na ceárdaidhthe ag obair</span>
<lb n="25567"/><span>ag déanamh na n-arm.  Chuir sé na taoisigh ag obair</span>
<lb n="25568"/><span>ag cruinniú na bhfear agus 'ghá múine chun na n-arm</span>
<lb n="25569"/><span>do láimhseáil agus chun taithighe dhéanamh de ghnóthaíbh</span>
<lb n="25570"/><span>cogaidh, agus chuir sé uime féinig, go poibilidhe, an</span>
<lb n="25571"/><span>éide bheannuighthe, éide an árdshagairt, agus dhein</span>
<lb n="25572"/><span>sé gnó an árdshagairt lá na solumnachta ar a dtugtí</span>
<lb n="25573"/><span>féile na dtabernacul, sa seachtmhadh mí de'n bhliain</span>
<lb n="25574"/><span>céad agus sé dheich; sa bhliain céad cúig dheich a trí</span>
<lb n="25575"/><span>roim theacht an tSlánuightheóra.</span></p>
<lb n="25576"/>
<lb n="25577"/><p><span>Níor bh'fhada go raibh sluagh mhaith láidir aige agus</span>
<lb n="25578"/><span>iad armtha go maith agus gach aon rud ag eirighe leis</span>
<lb n="25579"/><span>ar áilneacht.  Daoine muinnteartha ag cruinniú chuige</span>
<lb n="25580"/><span>as gach uile áird agus daoine nár thaithn leis ag</span>
<lb n="25581"/><span>cimeád amach uaidh agus ag sleamhnú leó as an dtír</span>
<lb n="25582"/><span>fé mar a gheibhdís an chaoi.</span></p>
<lb n="25583"/>
<lb n="25584"/><p><span>D'airigh Demétrius an sgéal go léir.  Bhí fhios aige</span>
<lb n="25585"/><span>go raibh sé féin tar éis an úghdaráis a thabhairt do</span>
<lb n="25586"/><span>Iónatan chun na n-arm a dhéanamh agus chun an tslógh</span>
<lb n="25587"/><span>do chruinniú.  Ach do h-innseadh dó conus mar a bhí</span>
<lb n="25588"/><span>Alegsandar tar éis árdshagairt a dhéanamh de agus</span>
<lb n="25589"/><span>tar éis na coróinneach óir a chur ag triall air agus</span>
<lb n="25590"/><span>tar éis “duine muinnteartha do'n rí” a dhéanamh</span></p>
</div>
<pb n="791"/>
<div><lb n="25591"/><p><span>de.  Tháinig ana chathú air agus ana channcar.  “Ó, foth</span>
<lb n="25592"/><span>foth!” ar seisean, i n'aigne féin, “ní maith atá ár</span>
<lb n="25593"/><span>ngnó déanta againn.  Tá Alegsandar tar éis teacht</span>
<lb n="25594"/><span>laistigh dínn agus tar éis é féin do neartú le caradas</span>
<lb n="25595"/><span>Iónatain agus na nIúdach.  Ní mór domh-sa, leis,</span>
<lb n="25596"/><span>sgrí chucha agus iad do mhealladh uaidh le deagh</span>
<lb n="25597"/><span>chainnt agus le tabharthaistíbh, i dtreó gur agam a</span>
<lb n="25598"/><span>bheidh a neart agus a gcongnamh.”  Do sgríbh sé chucha</span>
<lb n="25599"/><span>mar seo:—</span></p>
<lb n="25600"/>
<lb n="25601"/><p><span>“An rí Demétrius chun náisiúin na nIúdach, sláinte.</span>
<lb n="25602"/><span>Ó's rud é go bhfuiltí tar éis fanmhaint dílis dúinn</span>
<lb n="25603"/><span>agus tar éis bheith seasamhach i nbhúr gcaradas dúinn,</span>
<lb n="25604"/><span>agus gan páirt a ghabháil le n-ár namhaid, agus gur</span>
<lb n="25605"/><span>h-innseadh san dúinn, tá áthas orainn.  D'á bhrígh sin</span>
<lb n="25606"/><span>ní'l againn ach a iarraidh oraibh anois leanmhaint ar</span>
<lb n="25607"/><span>an gcuma san.  Bídhidh dílis dúinn agus déanfimíd</span>
<lb n="25608"/><span>bhúr ndílse do chúiteamh libh go maith agus go fial.</span>
<lb n="25609"/><span>Maithfimíd daoibh mórán éilimh, agus tabharfimíd</span>
<lb n="25610"/><span>daoibh mórán tabharthaistí.  Saoraim anois sibh-se</span>
<lb n="25611"/><span>agus na Iúdaígh go léir ó sna cánachaibh, agus leogaim</span>
<lb n="25612"/><span>saor sibh ó sna custumaibh salainn, agus maithim</span>
<lb n="25613"/><span>daoibh na coróinní, agus na triana síl.  Agus an leath</span>
<lb n="25614"/><span>úd atá ag teacht chugham-sa de thorthaíbh na gcrann,</span>
<lb n="25615"/><span>fágaim agaibh é sin ó'n lá so amach, i dtreó ná beidh</span>
<lb n="25616"/><span>sé d'á thógaint de thalamh Iúda ná de sna trí cathar-</span>
<lb n="25617"/><span>achaibh atá curtha le talamh Iúda ó Shamaría agus ó</span>
<lb n="25618"/><span>Ghaililí, ó'n lá so amach agus do deó.  Agus bíodh</span>
<lb n="25619"/><span>cathair Ierúsalem naomhtha agus saor, mar aon le</span>
<lb n="25620"/><span>n-a críochaibh, agus bíodh a cíosana agus a deachamhna</span>
<lb n="25621"/><span>aici dhi féinig.”</span>
<lb n="25622"/></p>
</div>
<pb n="792"/>
<div><lb n="25623"/><p><span>CCCXXXIV.</span></p>
<lb n="25624"/>
<lb n="25625"/><p><span>CUID EILE DE'N LEITIR.</span></p>
<lb n="25626"/>
<lb n="25627"/><p><span>Tá anso an chuid eile de'n leitir úd a sgríbh an rí</span>
<lb n="25628"/><span>Demétrius ag triall ar Iónatan chun é mhealladh ó</span>
<lb n="25629"/><span>mhuinntearthas Alegsandair:—</span></p>
<lb n="25630"/>
<lb n="25631"/><p><span>“Tugaim uaim, leis, mo chómhacht os cionn an chais-</span>
<lb n="25632"/><span>leáin atá i gcathair Ierúsalem agus bronnaim an</span>
<lb n="25633"/><span>caisleán san ar an Árdshagart, agus chuireadh an</span>
<lb n="25634"/><span>t-Árdshagart isteach ann, chun é chimeád, pé daoine</span>
<lb n="25635"/><span>is maith leis féin a chur isteach ann.  Agus pé áit</span>
<lb n="25636"/><span>ar fuaid mo rígheachta i n-a bhfuil aon duine de sna</span>
<lb n="25637"/><span>Iúdaígh 'n-a phríosúnach leogfad chun siubhail é láithreach</span>
<lb n="25638"/><span>agus sgaoilfar abhaile saor é, gan aon éileamh air</span>
<lb n="25639"/><span>i dtaobh cánach ná i dtaobh cíosa a h-áirnéis.  'N-a</span>
<lb n="25640"/><span>theannta san sé mo thoil, leis, gach lá féile, agus</span>
<lb n="25641"/><span>gach lá sabbóide, agus gach ré nua, agus na laethanta</span>
<lb n="25642"/><span>ceapaithe, agus trí lá roimis an lá solumanta agus</span>
<lb n="25643"/><span>trí lá 'n-a dhiaidh, a bheith 'n-a laethantaibh saoirse</span>
<lb n="25644"/><span>feasta do sna Iúdaígh go léir atá i n-aon pháirt dem'</span>
<lb n="25645"/><span>rígheacht agus gan a bheith ar chumas aon duine aon</span>
<lb n="25646"/><span>rud a dhéanamh 'n-a gcoinnibh ná aon chur isteach a</span>
<lb n="25647"/><span>dhéanamh ortha i n-aon tsaghas cúise.  Agus anois</span>
<lb n="25648"/><span>glactar isteach i n-arm an rí trí dheich de mhíltibh fear</span>
<lb n="25649"/><span>de sna Iúdaígh agus curtar síos a n-ainimneacha,</span>
<lb n="25650"/><span>agus gearrtar amach tuarastal dóibh fé mar atá</span>
<lb n="25651"/><span>ag dul do gach aon fhear atá i n-arm an rí.  Agus</span>
<lb n="25652"/><span>ceapfar cuid acu chun bheith 'n-a lucht cimeádta i</span>
<lb n="25653"/><span>ndaingeanaibh an rí.  Agus curfar cuid acu i mbun</span>
<lb n="25654"/><span>gnóthaí na rígheachta, an chuid acu a chífar a bheith tuis-</span>
<lb n="25655"/><span>gionach creideamhnach, agus nách miste iontaoibh a</span>
<lb n="25656"/><span>bheith asta.  Agus deintear na riaghaltóirí do thoghadh</span>
<lb n="25657"/><span>asta féin, agus bíodh a riaghalú do réir a ndlighthe</span></p>
</div>
<pb n="793"/>
<div><lb n="25658"/><p><span>féin, fé mar atá órduighthe ag an rí a dhéanamh i dtír</span>
<lb n="25659"/><span>Iúda.”</span></p>
<lb n="25660"/>
<lb n="25661"/><p><span>“Agus na trí catharacha atá curtha le Iúdéa, a'</span>
<lb n="25662"/><span>tír Shamaría, fanaidís sin ag gabháil le Iúdéa, i dtreó</span>
<lb n="25663"/><span>go mbeid siad fé aon smacht amháin agus ná beidh</span>
<lb n="25664"/><span>aon úghdarás ag aon duine os a gcionn ach amháin</span>
<lb n="25665"/><span>ag an Árdshagart.  Bronnaim Ptolemais, agus an</span>
<lb n="25666"/><span>tír atá ag gabháil leis an gcathair sin, ar na h-áiteanaibh</span>
<lb n="25667"/><span>beannuighthe atá i gcathair Ierúsalem, chun an chostais</span>
<lb n="25668"/><span>atá riachtanach do sna gnóthaíbh naomhtha.  Agus tug-</span>
<lb n="25669"/><span>aim, gach aon bhliain, amach as mo chuid saidhbhris féin,</span>
<lb n="25670"/><span>chúig míle dhéag de shicilibh airgid.  Agus pé méid</span>
<lb n="25671"/><span>airgid a dh'fhág an mhuinntir a bhí os cionn na ngnóthaí</span>
<lb n="25672"/><span>gan síne isteach i gcaitheamh na mblianta atá imthighthe,</span>
<lb n="25673"/><span>tugtar, as so amach, é chun oibreacha an tighe.  'N-a</span>
<lb n="25674"/><span>theannta san, an chúig míle sicil airgid úd a gheibhdís</span>
<lb n="25675"/><span>ó chúntas na n-áiteana beannuighthe gach aon bhliain,</span>
<lb n="25676"/><span>bíodh sé as so amach ag na sagartaibh a bhíon ag déanamh</span>
<lb n="25677"/><span>gnótha na ministreachta.”</span></p>
<lb n="25678"/>
<lb n="25679"/><p><span>“Agus aon duine do théichfidh isteach sa teampul</span>
<lb n="25680"/><span>atá i gcathair Ierúsalem, agus go mbeidh aon éileamh</span>
<lb n="25681"/><span>ag an rí air mar gheall ar aon rud, leogtar saor é.</span>
<lb n="25682"/><span>D'á éaghmais sin, aon chostas a déanfar le h-oib-</span>
<lb n="25683"/><span>reachaibh deisúcháin ar na h-áiteanaibh naomhtha, díol-</span>
<lb n="25684"/><span>tar é amach a' cíosanaibh an rí.  Agus aon chostas a</span>
<lb n="25685"/><span>déanfar ag cur fallaí catharach Ierúsalem suas,</span>
<lb n="25686"/><span>ná fallaí aon daingin eile i Iúdéa, díolfidh an rí é.”</span></p>
<lb n="25687"/>
<lb n="25688"/><p><span>Do léigh Iónatan an leitir sin do sna daoine.</span>
<lb n="25689"/><span>D'éist na daoine leis an gcainnt a bhí sa leitir.  Ach</span>
<lb n="25690"/><span>do chuimhnighdar go maith ar an saghas gníomhartha a</span>
<lb n="25691"/><span>bhí déanta ag an bhfear gcéadna san ortha sa n-aimsir</span>
<lb n="25692"/><span>a bhí imthighthe agus níor chreideadar féin ná Iónatan</span>
<lb n="25693"/><span>aon fhocal de sna geallamhnaibh breághtha san.</span>
<lb n="25694"/></p>
</div>
<pb n="794"/>
<div><lb n="25695"/><p><span>CCCXXXV.</span></p>
<lb n="25696"/>
<lb n="25697"/><p><span>RÉIM PHILIB.</span></p>
<lb n="25698"/>
<lb n="25699"/><p><span>Bhí Iónatan ag léighe na leitire sin a fuair sé ó'n</span>
<lb n="25700"/><span>rí Demétrius agus bhí na daoine ag éisteacht leis.</span>
<lb n="25701"/><span>D'airighdar na geallamhaintí breátha, na tabharthaistí</span>
<lb n="25702"/><span>saidhbhire a thabharfadh an rí sin dóibh.  Ach bhíodar</span>
<lb n="25703"/><span>ag cuimhneamh ar an aimsir a bhí curtha dhíobh acu,</span>
<lb n="25704"/><span>agus ní ró fhada a bhí sí curtha dhíobh acu.  Bhí</span>
<lb n="25705"/><span>Antiochus óg tar éis gabháil de chosaibh sa tír ortha</span>
<lb n="25706"/><span>le n-a mhór-shluagh armála agus le n-a mhór-shluagh</span>
<lb n="25707"/><span>elefantí.  Dhein Antiochus óg agus Luísias síothcháin</span>
<lb n="25708"/><span>leis na Iúdaígh nuair a bhí Pilib tar éis rí dhéanamh</span>
<lb n="25709"/><span>de féin thuaidh i n-Antioch.  D'imthigh an bheirt, iad</span>
<lb n="25710"/><span>féin agus a mór-shluagh agus a n-elefantí, óthuaidh go</span>
<lb n="25711"/><span>h-Antioch agus chuireadar deire le réim Philib.</span>
<lb n="25712"/><span>Ansan tháinig an Demétrius so agus chuir sé</span>
<lb n="25713"/><span>deire go tapaidh le réim na beirte, Antiochus</span>
<lb n="25714"/><span>óg agus Luísias.  Níor bh'aon iongna go ndéarfadh</span>
<lb n="25715"/><span>na Iúdaígh 'n-a n-aigne féinig, ó ba namhaid dóibh</span>
<lb n="25716"/><span>Antiochus óg, go mbeadh namhaid an Antiochuis sin</span>
<lb n="25717"/><span>'n-a dhuine mhuinnteartha acu.  I n'inead san ba</span>
<lb n="25718"/><span>mheasa dhóibh chucha é 'ná Antiochus óg féin, d'á olcas</span>
<lb n="25719"/><span>é.  Chuir sé chucha Bachidés, agus an t-Árdshagart</span>
<lb n="25720"/><span>bréagach, an cuiripeach Alcimus, agus an ropaire</span>
<lb n="25721"/><span>Nicanor, an fear a shín a lámh dheas amach i gcoinnibh</span>
<lb n="25722"/><span>an teampuil agus do mhaoidhimh ná fágfadh sé cloch</span>
<lb n="25723"/><span>ar muin cloiche de'n teampul san mara dtugtí</span>
<lb n="25724"/><span>isteach 'n-a láimh dó Iúdás Macabéus agus a shluagh</span>
<lb n="25725"/><span>bheag.  Bhí ídhbirt ag na sagairt 'á dhéanamh chun Dé,</span>
<lb n="25726"/><span>ar son an rí Demétrius, nuair adubhairt Nicanor,</span>
<lb n="25727"/><span>seirbhíseach an rí, an chainnt sin, agus nuair a thug sé</span>
<lb n="25728"/><span>masla do Dhia agus do theampul Dé agus do shagar-</span>
<lb n="25729"/><span>taibh Dé, leis an gcainnt sin.  Do dhein an Demétrius</span></p>
</div>
<pb n="795"/>
<div><lb n="25730"/><p><span>san a chroidhe díthil chun na nIúdach a chur as an</span>
<lb n="25731"/><span>saoghal ar fad, díreach mar a dhein a dhritháir, an</span>
<lb n="25732"/><span>t-Antiochus úd a fuair an bás grána, déistineach.</span>
<lb n="25733"/><span>Agus b'shiniad anois na Iúdaígh, agus a gcluasa ar</span>
<lb n="25734"/><span>osgailt acu, ag éisteacht leis an leitir sin, ó'n</span>
<lb n="25735"/><span>Demétrius céadna san, 'ghá gheallamhaint go ndéan-</span>
<lb n="25736"/><span>fadh sé na neithe móra san go léir do náisiún na</span>
<lb n="25737"/><span>nIúdach, agus d'á dtír, agus d'á n-Árdshagart, agus</span>
<lb n="25738"/><span>do'n teampul!  Gan amhras bhí na Iúdaígh, agus iad</span>
<lb n="25739"/><span>ag éisteacht leis an leitir sin d'á léighe, 'ghá fhiaf-</span>
<lb n="25740"/><span>raighe dhíobh féin:  “An dóich leis go gcreidfimís</span>
<lb n="25741"/><span>an chainnt sin?  Nú an dóich leis go bhfuilimíd gan</span>
<lb n="25742"/><span>chiall gan chuimhne?”</span></p>
<lb n="25743"/>
<lb n="25744"/><p><span>Níor chuireadar blúire suime sa leitir.  Do ghabhadar</span>
<lb n="25745"/><span>páirt Alegsandair.  Bhíodh sé i gcómhnuidhe ag</span>
<lb n="25746"/><span>déanamh díthil chun síothchána dhéanamh dóibh, agus</span>
<lb n="25747"/><span>bhíodh sé ag cabhrú leó.</span></p>
<lb n="25748"/>
<lb n="25749"/><p><span>Do chruinnigh sé a shlóighte.  Do dhruid sé i dtreó</span>
<lb n="25750"/><span>na h-áite i n-a raibh Demétrius agus a shluagh.  Do</span>
<lb n="25751"/><span>throid an dá rí.  Do buaileadh cath fuilteach eatartha.</span>
<lb n="25752"/><span>Do cuireadh an ruag ar shluag Dhemétriuis.  Do thuit</span>
<lb n="25753"/><span>Demétrius.  D'fhág san Alegsandar 'n-a rí ar an</span>
<lb n="25754"/><span>ndúthaigh go léir, ó bhruach abhan Euphrátes go bruach</span>
<lb n="25755"/><span>na Mara Ruadha.</span></p>
<lb n="25756"/>
<lb n="25757"/><p><span>CCCXXXVI.</span></p>
<lb n="25758"/>
<lb n="25759"/><p><span>ONÓIR ANA MHÓR.</span></p>
<lb n="25760"/>
<lb n="25761"/><p><span>Mac d'Antiochus Oirdheirc, 'sé sin, do'n droch</span>
<lb n="25762"/><span>Antiochus úd, ab eadh Alegsandar so.  Níor bh'fhógh-</span>
<lb n="25763"/><span>anta an mianach é.  Mar sin féin do lean sé i gcarad-</span>
<lb n="25764"/><span>as le Iónatan agus leis na Iúdaígh, agus níor</span></p>
</div>
<pb n="796"/>
<div><lb n="25765"/><p><span>bhréagnuigh sé an leitir úd a chuir sé ag triall ar</span>
<lb n="25766"/><span>Iónatan nuair a bhí sé féin agus Demétrius ag</span>
<lb n="25767"/><span>baint Iónatain d'á chéile.</span></p>
<lb n="25768"/>
<lb n="25769"/><p><span>Chómh luath agus bhí buaidhte aige ar Dhemétrius</span>
<lb n="25770"/><span>agus Demétrius marbh do thuig sé i n'aigne go raibh</span>
<lb n="25771"/><span>sé suidhte daingean i rígheacht a athar agus gur mhór</span>
<lb n="25772"/><span>an neartú ar a chómhacht é dá bhféadadh sé cleamhnas</span>
<lb n="25773"/><span>a dhéanamh agus inghean Ptolemé, rí na h-Éigipte,</span>
<lb n="25774"/><span>do phósadh agus í thabhairt leis go h-Antioch.  Do</span>
<lb n="25775"/><span>sgríbh sé leitir agus chomáin sé uaidh teachtairí, agus</span>
<lb n="25776"/><span>an leitir acu, ódheas ag triall ar Ptolemé.  Sidí</span>
<lb n="25777"/><span>an chainnt a bhí sa leitir:—</span></p>
<lb n="25778"/>
<lb n="25779"/><p><span>“Ó's rud é go bhfuilim-se tagaithe thar n-ais am'</span>
<lb n="25780"/><span>rígheacht féinig agus go bhfuilim suidhte i gcathaoir</span>
<lb n="25781"/><span>ríoga mo shínsear, agus go bhfuil forlámhas gabhtha</span>
<lb n="25782"/><span>agam, agus go bhfuilim tar éis Demétriuis a threas-</span>
<lb n="25783"/><span>gairt, agus go bhfuil an tír sealbhuighthe agam; anois</span>
<lb n="25784"/><span>d'á bhrígh sin deinimís caradas le n-a chéile, agus</span>
<lb n="25785"/><span>tabhair-se dhomh-sa t'inghean mar mhnaoi, agus beidh</span>
<lb n="25786"/><span>mé am' chliamhain agat, agus tabharfad duit-se agus</span>
<lb n="25787"/><span>d'isi tabharthaistí diongabhálta.”</span></p>
<lb n="25788"/>
<lb n="25789"/><p><span>D'fhreagair rí na h-Éigipte an leitir sin agus seo</span>
<lb n="25790"/><span>mar adubhairt sé:  “Lá séin iseadh an lá 'n-ar</span>
<lb n="25791"/><span>tháinís thar n-ais go críochaibh do shínsear, agus go</span>
<lb n="25792"/><span>bhfuilir ad' shuidhe i gcathaoir rígheachta t-atharach.</span>
<lb n="25793"/><span>Agus déanfad-sa go deimhin an rud atá agat d'á</span>
<lb n="25794"/><span>iarraidh orm.  Ach tar am' choinnibh go Ptolemais i</span>
<lb n="25795"/><span>dtreó go bhfeicfimíd a chéile agus go dtabharfad</span>
<lb n="25796"/><span>duit í mar adeirir.”</span></p>
<lb n="25797"/>
<lb n="25798"/><p><span>Ansan tháinig Ptolemé go dtí cathair Ptolemais</span>
<lb n="25799"/><span>agus bhíodar i bhfochair a chéile agus thug Ptolemé</span>
<lb n="25800"/><span>dhó a inghean Cleopátra, agus do pósadh iad, agus</span>
<lb n="25801"/><span>bhí an bhainis uasal thar na beartaibh, mar ba chuibhe idir</span>
<lb n="25802"/><span>righthibh.  Agus do sgríbh Alegsandar chun Iónatain</span>
<lb n="25803"/><span>'ghá iarraidh air teacht chun na bainise.  Do tháinig</span>
<lb n="25804"/><span>sé agus bhí sé i bhfochair an dá rí, agus do bhronn sé</span></p>
</div>
<pb n="797"/>
<div><lb n="25805"/><p><span>a lán airgid agus óir ar an mbeirt.  Agus bhíodar</span>
<lb n="25806"/><span>ana mhuinteartha leis, agus ana bháidheamhail.</span></p>
<lb n="25807"/>
<lb n="25808"/><p><span>Agus tháinig droch dhaoine áirithe, Israélíthigh a bhí</span>
<lb n="25809"/><span>go h-olc, agus thánadar i bhfochair a chéile agus iad</span>
<lb n="25810"/><span>ceapaithe ar ghearán a chur isteach ar Iónatan i láthair</span>
<lb n="25811"/><span>an rí.  Cuid de sna droch Iúdaígh a bhí tar éis cúl a</span>
<lb n="25812"/><span>thabhairt le n-a gcreideamh ab eadh iad.  Ach níor thug</span>
<lb n="25813"/><span>an rí aon chluas dóibh.  Ach dhein sé rud eile.  D'órduigh</span>
<lb n="25814"/><span>sé an t'éadach a bhí ar Iónatan a bhaint de agus éadach</span>
<lb n="25815"/><span>corcra do chur uime, éadach ríoga, agus chuir sé</span>
<lb n="25816"/><span>fhiachaint air suidhe i n'aice féin.  Agus dubhairt sé</span>
<lb n="25817"/><span>leis na h-uaislibh a bhí aige:  “Imthighidh amach,” ar</span>
<lb n="25818"/><span>seisean, “agus siubhluighidh tríd an gcathair i n-aon-</span>
<lb n="25819"/><span>fheacht le Iónatan, agus deinidh a fhógairt do'n</span>
<lb n="25820"/><span>phoibilidheacht gan aoinne theacht ag déanamh aon</span>
<lb n="25821"/><span>ghearáin ar Iónatan ná ag déanamh aon tsaghas cur</span>
<lb n="25822"/><span>isteach air ar aon chúis i n-aon chor.”  Nuair a chonaic</span>
<lb n="25823"/><span>na droch dhaoine an onóir sin go léir tabhartha do</span>
<lb n="25824"/><span>Iónatan agus an t-éadach corcra uime aige, mar</span>
<lb n="25825"/><span>a bheadh ag rí, chuimhnighdar gur mhithid dóibh féin teiche</span>
<lb n="25826"/><span>as an áit agus do theicheadar.  Ansan do thug an rí</span>
<lb n="25827"/><span>onóir ana mhór do Iónatan agus d'ainimnigh sé ameasg</span>
<lb n="25828"/><span>a charad ionmhuin é, agus dhein sé gobhernóir de agus</span>
<lb n="25829"/><span>dhein páirteach i n-a chómhacht féin é.</span></p>
<lb n="25830"/>
<lb n="25831"/><p><span>Ansan tháinig Iónatan thar n-ais go Ierúsalem</span>
<lb n="25832"/><span>agus é go sásta i n'aigne, agus síothcháin agus soil-</span>
<lb n="25833"/><span>bhreas aige do réir a thoile, agus é lán d'áthas.</span></p>
<lb n="25834"/>
<lb n="25835"/><p><span>CCCXXXVII.</span></p>
<lb n="25836"/>
<lb n="25837"/><p><span>APOLLÓNIUS.</span></p>
<lb n="25838"/>
<lb n="25839"/><p><span>Bhí an sgéal ar a thoil ag Alegsandar, dar leis</span>
<lb n="25840"/><span>féin.  Bhí sé 'n-a rí ar rígheacht a athar.  Bhí rí na</span>
<lb n="25841"/><span>h-Éigipte i n' athair chéile aige.  Bhí Demétrius marbh.</span></p>
</div>
<pb n="798"/>
<div><lb n="25842"/><p><span>Cé bhí chun aon chur isteach a dhéanamh air?  Ach fóraoir,</span>
<lb n="25843"/><span>an rud céadna díreach a dhein Alegsandar le</span>
<lb n="25844"/><span>Demétrius bhí Demétrius eile chun é dhéanamh le</span>
<lb n="25845"/><span>h-Alegsandar.  Do marbhuigheadh Demétrius, ach</span>
<lb n="25846"/><span>bhí mac do'n Demétrius san, .i.  Demétrius eile,</span>
<lb n="25847"/><span>bhí sé beó laistiar i gCréité, beó go maith, leis.</span>
<lb n="25848"/><span>Tháinig sé isteach i rígheacht a athar agus sluagh líon-</span>
<lb n="25849"/><span>mhar láidir aige.  D'airigh Alegsandar é bheith tag-</span>
<lb n="25850"/><span>aithe agus do baineadh an t-áthas de glan.  D'imthigh</span>
<lb n="25851"/><span>sé láithreach óthuaidh go h-Antioch agus thosnuigh sé</span>
<lb n="25852"/><span>ar é féin a chur i dtreó chun a rígheachta do chosaint</span>
<lb n="25853"/><span>ar an nDemétrius óg.</span></p>
<lb n="25854"/>
<lb n="25855"/><p><span>Bhí fhios ag an nDemétrius óg cé'r bh'é Iónatan,</span>
<lb n="25856"/><span>agus bhí fhios aige cad é an saghas é.  Bhí fhios aige,</span>
<lb n="25857"/><span>mara smachtuigheadh sé Iónatan ar dtúis nár bh'fhéidir</span>
<lb n="25858"/><span>dó tabhairt fé Alegsandar.  Do sgríbh sé leitir ag</span>
<lb n="25859"/><span>triall ar Iónatan.  Sidí an chainnt a bhí sa leitir a</span>
<lb n="25860"/><span>sgríbh sé:  “Is tusa an t-aoinne amháin atá ag</span>
<lb n="25861"/><span>seasamh i n-ár gcoinnibh.  Táthar ag magadh fúm mar</span>
<lb n="25862"/><span>gheall ort.  Táthar 'ghá chasadh liom go bhfuilir ag</span>
<lb n="25863"/><span>taisbeáint do chómhachta i n-ár gcoinnibh in sna cnoc-</span>
<lb n="25864"/><span>aibh.  Má tá iontaoibh agat as do neart tar anuas</span>
<lb n="25865"/><span>ar an machaire agus bainimís triail as a chéile.  Is</span>
<lb n="25866"/><span>agam-sa atá neart cogaidh.  Cuir mo thuairisg.</span>
<lb n="25867"/><span>Fiafraigh cé h-é me, agus 'neósfar duit cé h-é me</span>
<lb n="25868"/><span>agus cé h-iad atá ag cabhrú liom.  'Neósfar duit</span>
<lb n="25869"/><span>nách féidir dod' chois seasamh os ar gcómhair, óir</span>
<lb n="25870"/><span>do cuireadh ruag dhá uair ar do shínsear-sa i n-a</span>
<lb n="25871"/><span>dtír féinig.  Conus is féidir duit seasamh anois i</span>
<lb n="25872"/><span>gcoinnibh ár n-armála ar an machaire, áit atá gan</span>
<lb n="25873"/><span>chloich gan charaig, gan díon go bhféadfí teiche</span>
<lb n="25874"/><span>chuige.”</span></p>
<lb n="25875"/>
<lb n="25876"/><p><span>Ansan chuir sé uaidh Apollónius, ceann uraid</span>
<lb n="25877"/><span>a shlógh, i gcoinnibh Iónatain.  Do thuig Iónatan nár</span>
<lb n="25878"/><span>mhór dó bheith tapaidh.  Do thoibh sé deich míle fear</span>
<lb n="25879"/><span>agus do ghluais sé amach a' cathair Ierúsalem, agus</span></p>
</div>
<pb n="799"/>
<div><lb n="25880"/><p><span>tháinig a dhritháir Símon chuige ag cabhrú leis.  Ní</span>
<lb n="25881"/><span>h-innstear cad é an neart fear a bhí ag Símon, ach</span>
<lb n="25882"/><span>is cosmhail go raibh suas le deich míle aige.  Chuir-</span>
<lb n="25883"/><span>eadar a gcámpaí suas i n-aice le Ioppe.  Do dúnadh</span>
<lb n="25884"/><span>an chathair sin 'n-a gcoinnibh, mar bhí Apollónius tar</span>
<lb n="25885"/><span>éis lucht cimeádta do chur isteach innti.  D'imdhruid</span>
<lb n="25886"/><span>Iónatan an chathair.  Tháinig sgannra ar mhuinntir</span>
<lb n="25887"/><span>na catharach nuair a fuaradar go raibh Iónatan 'ghá</span>
<lb n="25888"/><span>n-imdhruidim.  D'osgaladar na geataí dhó agus thóg</span>
<lb n="25889"/><span>sé an chathair.  D'airigh Apollónius an nídh sin.  Thóg</span>
<lb n="25890"/><span>sé leis trí mhíle marcach agus mórshluagh troightheach</span>
<lb n="25891"/><span>agus d'imthigh sé go h-Asótus.  Do lean Iónatan</span>
<lb n="25892"/><span>é agus thosnuighdar ar chómhrac.  Bhí longphort ag</span>
<lb n="25893"/><span>Apollónius i n-aice le h-Asótus.  Tháinig sé féin</span>
<lb n="25894"/><span>agus a mhór shluagh troightheach agus marcach amach as</span>
<lb n="25895"/><span>an longphort san chun an chómhraic a dhéanamh.  D'fhág</span>
<lb n="25896"/><span>sé istigh sa longphort, a gan fhios, míle marcach, ach</span>
<lb n="25897"/><span>bhí fhios ag Iónatan go rabhadar istigh.  I n-imtheacht</span>
<lb n="25898"/><span>an chómhraic ba ghearr go bhfeacaidh Iónatan go raibh</span>
<lb n="25899"/><span>Apollónius agus a mhór shluagh lasmuich dhe agus</span>
<lb n="25900"/><span>go raibh an longphort, agus na marcaigh i bhfolach</span>
<lb n="25901"/><span>ann, laistiar de.  Ba ghearr go dtánadar amach agus</span>
<lb n="25902"/><span>gur thosnuighdar ar ghathanaibh do chaitheamh le sluagh</span>
<lb n="25903"/><span>Iónatain, ó'n dtaobh thiar díobh.  D'órduigh Iónatan</span>
<lb n="25904"/><span>d'á fhearaibh gan aon chor a chur díobh.  Sheasuighdar</span>
<lb n="25905"/><span>daingean.  Níor bh'fhada gur coireadh an eachra tré</span>
<lb n="25906"/><span>dhéine reatha, ag ionsuidhe agus ag aithionsuidhe.  Nuair</span>
<lb n="25907"/><span>a bhí na capail traochta, tháinig Símon agus a shluagh</span>
<lb n="25908"/><span>amach.  D'ionsuidh an bheirt drithár agus a dhá neart</span>
<lb n="25909"/><span>mór-shluagh Apollóniuis agus chuireadar ár agus</span>
<lb n="25910"/><span>dearg ruathar ortha ar fuaid an mhachaire go léir.</span>
<lb n="25911"/><span>Do theich cuid acu isteach i n-Asótus agus isteach i</span>
<lb n="25912"/><span>teampul Dagoin.  Ach do loisg Iónatan le teine</span>
<lb n="25913"/><span>iad féin agus an teampul agus an t-íodal Dagon.</span>
<lb n="25914"/></p>
</div>
<pb n="800"/>
<div><lb n="25915"/><p><span>CCCXXXVIII.</span></p>
<lb n="25916"/>
<lb n="25917"/><p><span>AR MUIN NA MUICE.</span></p>
<lb n="25918"/>
<lb n="25919"/><p><span>An fear úd a bhí ag maoidheamh as an éirleach a</span>
<lb n="25920"/><span>dhéanfadh sé ar na Iúdaígh ach go bhfaghadh sé ar an</span>
<lb n="25921"/><span>machaire iad do fuair sé ar an machaire iad agus</span>
<lb n="25922"/><span>do bhaineadar an mhóráil i gceart de.  Níor dhein</span>
<lb n="25923"/><span>Iónatan aon mhaoidheamh as an ngníomh a dhéanfadh</span>
<lb n="25924"/><span>sé.  Do dhein sé rud ab fhearr go mór 'ná aon mhaoidh-</span>
<lb n="25925"/><span>eamh.  Do dhein sé an gníomh.  Má bhí daoine 'ghá chasadh,</span>
<lb n="25926"/><span>roimis sin, le Demétrius óg agus le h-Apollónius,</span>
<lb n="25927"/><span>go raibh sé fuar acu bheith ag braith ar rígheacht Antioch</span>
<lb n="25928"/><span>do shealbhú an fhaid a bhí Iónatan idir iad agus an</span>
<lb n="25929"/><span>rígheacht san, bhí rud ba mheasa go mór ag daoine</span>
<lb n="25930"/><span>le casadh leó nuair a bhí Iónatan tar éis a mór shlógh,</span>
<lb n="25931"/><span>idir eachra agus troightheacha, do thraochadh agus do</span>
<lb n="25932"/><span>sgaipe agus do threasgairt marbh ar an machaire</span>
<lb n="25933"/><span>gcéadna san ar a raibh maoidhmhte acu go múinfidís</span>
<lb n="25934"/><span>do Iónatan conus cogadh dhéanamh.  Do dheineadar-</span>
<lb n="25935"/><span>san an maoidheamh, ach do dhein Iónatan an gníomh.</span>
<lb n="25936"/><span>An méid nár marbhuigheadh ar an machaire dhíobh do</span>
<lb n="25937"/><span>theicheadar isteach i gcathair Asótus, agus isteach</span>
<lb n="25938"/><span>i dteampul an íodail Dagon.  Do thóg Iónatan an</span>
<lb n="25939"/><span>chathair agus d'argain sé í agus do loisg sé í.  Do</span>
<lb n="25940"/><span>lean sé an mhuinntir a chuaidh isteach i dteampul</span>
<lb n="25941"/><span>Dagoin agus do loisg sé iad féin agus an teampul</span>
<lb n="25942"/><span>agus Dagon.  Ansan do ghluais sé mórthímpal agus</span>
<lb n="25943"/><span>thóg sé na catharacha eile do bhain leis an namhaid,</span>
<lb n="25944"/><span>agus dhein sé argain ortha agus do loisg sé iad.</span>
<lb n="25945"/><span>Ansan d'imthigh sé ó'n áit sin agus do rug sé a shluagh</span>
<lb n="25946"/><span>leis agus chuaidh sé go dtí an chathair ar a dtugtí</span>
<lb n="25947"/><span>Ascalon, cathair a bhí ar bruach na faraige, tamal</span>
<lb n="25948"/><span>ódheas ó Asótus.  Ach chuaidh a thuairisg roimis.</span>
<lb n="25949"/><span>D'airigh muinntir Ascalon é bheith ag teacht.  Tháinig</span></p>
</div>
<pb n="801"/>
<div><lb n="25950"/><p><span>sé.  Do champuigh sé lasmuich de'n chathair.  Níor fhan</span>
<lb n="25951"/><span>muinntir na catharach le n-a thuille.  D'airighdar cad</span>
<lb n="25952"/><span>a bhí imthighthe ar Asótus.  D'osgaladar na geataí</span>
<lb n="25953"/><span>agus thánadar amach ag triall air 'ghá onórú go</span>
<lb n="25954"/><span>h-árd.  Do luighdar fé n-a smacht agus ghealladar</span>
<lb n="25955"/><span>bheith dílis dó.  Bhí seisean agus iad-san sásta.</span>
<lb n="25956"/><span>Ansan tháinig Iónatan agus a shluagh thar n-ais go</span>
<lb n="25957"/><span>dtí Ierúsalem agus mórán foghla acu, maoin agus</span>
<lb n="25958"/><span>ollmhaitheas agus saidhbhreas na slóighte namhad a</span>
<lb n="25959"/><span>bhí claoidhte acu agus na gcatharach a thógadar.</span></p>
<lb n="25960"/>
<lb n="25961"/><p><span>Bhí Alegsandar tar éis dul óthuaidh go h-Antioch</span>
<lb n="25962"/><span>agus buairt aigne a dhóithin air agus ná feidir sé</span>
<lb n="25963"/><span>cá bhfaghadh sé slóighte agus arm chun é féin a chosaint</span>
<lb n="25964"/><span>ar Dhemétrius agus ar Apollónius nuair a bhíodar</span>
<lb n="25965"/><span>ag teacht agus iad ceapaithe ar a dhéanamh leis-sean</span>
<lb n="25966"/><span>díreach mar a bhí déanta aige-sean, tamal beag</span>
<lb n="25967"/><span>roime sin, leis an nDemétrius eile.  I lár na</span>
<lb n="25968"/><span>buartha dhó do shrois na sgéala é go raibh Iónatan</span>
<lb n="25969"/><span>agus na Iúdaígh tar éis sgaipe na mion-éan a chur</span>
<lb n="25970"/><span>ar Apollónius agus ar a mhór shluagh.  Bhí áthas ar</span>
<lb n="25971"/><span>Alegsandar gan amhras.  Chomáin sé teachtaireacht</span>
<lb n="25972"/><span>uaidh ag triall ar Iónatan ag gabháil a bhuidheachais</span>
<lb n="25973"/><span>leis, agus chuir sé ag triall air búcla óir, an saghas</span>
<lb n="25974"/><span>bronntanais ba ghnáth le rí a chur ag triall ar rí eile.</span>
<lb n="25975"/><span>D'á éaghmais sin do bhronn sé Accaron air agus an</span>
<lb n="25976"/><span>dúthaigh a bhí mórthímpal ar an gcathair sin.</span></p>
<lb n="25977"/>
<lb n="25978"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin déanta is dócha gur thuig</span>
<lb n="25979"/><span>Alegsandar go raibh gach nídh chun a thoile aige; go</span>
<lb n="25980"/><span>raibh sé “ar muin na muice”; nár bhaoghal dó</span>
<lb n="25981"/><span>feasta Demétrius óg, bhí a leithéid sin de threas-</span>
<lb n="25982"/><span>gairt fághalta aige féin agus agá mhór shluagh ó</span>
<lb n="25983"/><span>Iónatan agus ó sna Iúdaígh.  Bhí dearmhad air, ámhthach.</span>
<lb n="25984"/><span>Bhí namhaid aige ba mheasa dhó chuige go mór 'ná</span>
<lb n="25985"/><span>Demétrius.  B'é namhaid é sin 'ná a dhuine muinn-</span>
<lb n="25986"/><span>teartha féinig, athair a chéile, rí na h-Éigipte, an fear</span>
<lb n="25987"/><span>céadna úd a dubhairt gur lá séin dó gur bh'eadh an</span></p>
</div>
<pb n="802"/>
<div><lb n="25988"/><p><span>lá a chuimhnigh sé ar an gcleamhnas a dhéanamh.  Do</span>
<lb n="25989"/><span>bheartuigh Ptolemé, rí na h-Éigipte, le feall agus</span>
<lb n="25990"/><span>le camustúiol, rígheacht Alegsandair a bhaint de</span>
<lb n="25991"/><span>agus í thógaint chuige féinig.</span></p>
<lb n="25992"/>
<lb n="25993"/><p><span>CCCXXXIX.</span></p>
<lb n="25994"/>
<lb n="25995"/><p><span>DEIRE LE H-ALEGSANDAR.</span></p>
<lb n="25996"/>
<lb n="25997"/><p><span>Bhí Ptolemé, rí na h-Éigipte ceapaithe ar an</span>
<lb n="25998"/><span>bhfeall a dhéanamh agus ar rígheacht Alegsandair a</span>
<lb n="25999"/><span>bhaint de agus do thógaint chuige féinig, i dtreó go</span>
<lb n="26000"/><span>mbeadh an dá rígheacht aige, agus go mbeadh sé 'n-a</span>
<lb n="26001"/><span>rí ar na tíorthaibh go léir, ó abhainn na h-Éigipte</span>
<lb n="26002"/><span>thuaidh go h-Antioch agus soir go h-abhainn mhór</span>
<lb n="26003"/><span>Euphrátes.</span></p>
<lb n="26004"/>
<lb n="26005"/><p><span>Do chruinnigh sé mór shluagh a bhí, adeir an Bíobla,</span>
<lb n="26006"/><span>chómh líonmhar leis an ngainimh atá ar bruach na faraige,</span>
<lb n="26007"/><span>agus do chruinnigh sé mórán loingeas.  Bhí an fharaige</span>
<lb n="26008"/><span>aige, áiseach go leór, lastuaidh de'n Éigipt mar</span>
<lb n="26009"/><span>a dtéidhean uisge abhan Níluis isteach i muir Tarr-</span>
<lb n="26010"/><span>íann.  Nuair a bhí gach aon rud ullamh aige do ghluais</span>
<lb n="26011"/><span>sé óthuaidh; a shlóighte troightheach agus marcach ar</span>
<lb n="26012"/><span>tír, agus a chabhlach loingeas laistiar de, amuich ansúd</span>
<lb n="26013"/><span>ar an bhfaraige.  D'airigh Iónatan é bheith ag teacht</span>
<lb n="26014"/><span>ach má airigh ní raibh aon droch iontaoibh aige as.  Do</span>
<lb n="26015"/><span>mheas sé, nídh nár bh'iongna, gur ag cabhrú le n-a</span>
<lb n="26016"/><span>chliamhain a bhí sé ag teacht, .i. leis an rí Alegsandar.</span>
<lb n="26017"/><span>D'airig Alegsandar féin é bheith ag teacht agus is</span>
<lb n="26018"/><span>amhlaidh a bhí fáilte aige roimis.  Bhí daoine éigin i dtír</span>
<lb n="26019"/><span>Cilícia tar éis eirighe 'n-a choinnibh agus shamhluigh sé</span>
<lb n="26020"/><span>gur bh'amhlaidh a bhí athair a chéile ag teacht ag cabhrú</span>
<lb n="26021"/><span>leis chun iad a thabhairt fé smacht airís.  Nuair a bhí</span>
<lb n="26022"/><span>sé chómh fada óthuaidh le h-Asótus bhí Iónatan tagaithe</span>
<lb n="26023"/><span>amach ann 'n-a choinnibh ag cur fáilte roimis agus</span></p>
</div>
<pb n="803"/>
<div><lb n="26024"/><p><span>'gha onórú.  Do chaith an bheirt rainnt aimsire i bhfochair</span>
<lb n="26025"/><span>a chéile sa n-áit sin agus iad ana mhuinnteartha le</span>
<lb n="26026"/><span>n-a chéile.  Tháinig daoine ann agus chuireadar gearán</span>
<lb n="26027"/><span>isteach ar Iónatan agus thaisbeánadar do Ptolemé</span>
<lb n="26028"/><span>an léirsgrios a dhein Iónatan ortha nuair a threas-</span>
<lb n="26029"/><span>gair sé an mhór-shluagh úd Apollóniuis agus Demé-</span>
<lb n="26030"/><span>triuis.  Níor chuir Ptolemé aon tsuím sa ghearán.</span>
<lb n="26031"/><span>Bhí a mhalairt sin de chúram ar a aigne an uair sin.</span>
<lb n="26032"/><span>Do thóg sé na catharacha go léir fan na faraige</span>
<lb n="26033"/><span>óthuaidh.  Níor dheacair dó an méid sin a dhéanamh,</span>
<lb n="26034"/><span>mar bhí órdú tabhartha ag Alegsandar do sna cathar-</span>
<lb n="26035"/><span>achaibh sin a ngeataí a dh'osguilt d'athair a chéile agus</span>
<lb n="26036"/><span>onóir a thabhairt dó mar a thabharfidís dó féinig.</span>
<lb n="26037"/><span>D'á bhrígh sin ní raibh aige le déanamh ach bualadh isteach</span>
<lb n="26038"/><span>ins gach cathair fé mar a tháinig sé chun an gheata, agus</span>
<lb n="26039"/><span>an fháilte a cuireadh roimis do ghlacadh.  Ach ag im-</span>
<lb n="26040"/><span>theacht dó as gach cathair do dhein sé rud nár tuigeadh</span>
<lb n="26041"/><span>an uair sin.  D'fhág sé gairisiún d'á fhearaibh féinig</span>
<lb n="26042"/><span>n-a dhiaidh ins gach cathair.  Do ghlac sé forlámhas</span>
<lb n="26043"/><span>ortha go léir ar an gcuma san, óthuaidh ar fad go</span>
<lb n="26044"/><span>dtí cathair Seleúcia.  Nuair a bhí an méid sin déanta</span>
<lb n="26045"/><span>aige do chomáin sé teachtaireacht ag triall ar Dhemé-</span>
<lb n="26046"/><span>trius ag rádh na cainnte seo:—</span></p>
<lb n="26047"/>
<lb n="26048"/><p><span>“Tar agus deinimís araon socarú eadarainn</span>
<lb n="26049"/><span>féin.  Tógfad m'inghean ó Alegsandar so agus</span>
<lb n="26050"/><span>tabharfad duit-se í, agus beidh tú ad' rí ar rígheacht</span>
<lb n="26051"/><span>t'athar.  Tá cathú orm í thabhairt riamh dó.  Thug sé</span>
<lb n="26052"/><span>iarracht ghrána fé'n anam a bhaint asam.”</span></p>
<lb n="26053"/>
<lb n="26054"/><p><span>Bréag ab eadh é sin.  Ach do thóg sé an inghean,</span>
<lb n="26055"/><span>Cleopátra, agus thug sé do Dhemétrius í.  Ansan</span>
<lb n="26056"/><span>chuaidh sé isteach i gcathair Antioch agus chuir sé dhá</span>
<lb n="26057"/><span>choróinn ar a cheann i n-aonfheacht, óir, bhí sé, dar leis,</span>
<lb n="26058"/><span>'n-a rí ar an dá rígheacht.  Bhí Alegsandar i gCilícia.</span>
<lb n="26059"/><span>D'airigh sé an sgéal.  Tháinig sé chun catha thabhairt</span>
<lb n="26060"/><span>d'athair a chéile.  Do troideadh an cath.  Do buadhadh</span>
<lb n="26061"/><span>ar Alegsandar.  Do theich sé ódheas go h-Arabia fé</span></p>
</div>
<pb n="804"/>
<div><lb n="26062"/><p><span>chomairce fir d'ár bh'ainm Sabdiel.  Bhain Sabdiel</span>
<lb n="26063"/><span>an ceann de agus chuir sé an ceann óthuaidh ag triall</span>
<lb n="26064"/><span>ar Ptolemé go h-Antioch.  Bhí Ptolemé 'n-a rí i gceart</span>
<lb n="26065"/><span>ansan, ar an dá rígheacht.  Níor mhair sé, ámhthach, ach</span>
<lb n="26066"/><span>trí lá.  Ansan do bhuail Demétrius isteach.</span></p>
<lb n="26067"/>
<lb n="26068"/><p><span>CCCXL.</span></p>
<lb n="26069"/>
<lb n="26070"/><p><span>DEMÉTRIUS.</span></p>
<lb n="26071"/>
<lb n="26072"/><p><span>Do dhein Ptolemé, rí na h-Éigipte, an feall grána</span>
<lb n="26073"/><span>ar a chliamhain.  Bhí an dúil mhalluighthe aige sa tarna</span>
<lb n="26074"/><span>rígheacht.  Do fuair sé a dhúil.  Do cuireadh an dá</span>
<lb n="26075"/><span>choróinn ar a cheann.  Ach tar éis a shaothair go léir,</span>
<lb n="26076"/><span>agus tar éis an fhill go léir, agus tar éis an droch</span>
<lb n="26077"/><span>ghnímh chaillte dhéanamh, níor mhair a réim ach trí lá.</span>
<lb n="26078"/><span>Tháinig an bás air.  D'fhág sé an dá rígheacht 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="26079"/><span>agus b'éigean dó Alegsandar do leanmhaint.  Ansan</span>
<lb n="26080"/><span>do bhuail Demétrius isteach i rígheacht a shínsear ar a</span>
<lb n="26081"/><span>shuaineas gan aoinne beó ag cur 'n-a choinnibh.</span></p>
<lb n="26082"/>
<lb n="26083"/><p><span>Nuair a bhí Ptolemé tar éis bháis do mhairbh slóighte</span>
<lb n="26084"/><span>Dhemétriuis na gairisiúin Éigipteacha úd a dh'fhág</span>
<lb n="26085"/><span>Ptolemé in sna catharachaibh fan bhruach na faraige,</span>
<lb n="26086"/><span>agus an gairisiún a bhí i n-Antioch.  Bhí muinntir na</span>
<lb n="26087"/><span>h-Éigipte ar buile mar gheall air sin.  Dubhradar</span>
<lb n="26088"/><span>gur bh'olc a dhein Demétrius é ar na h-Éigipteachaibh</span>
<lb n="26089"/><span>agus gur bh'iad a ghlan an tslighe dhó chun dul isteach</span>
<lb n="26090"/><span>i rígheacht a shínsear.  Ach deir cuid de lucht an tsean-</span>
<lb n="26091"/><span>achuis go bhfuair Demétrius amach gur bh'é a ghnó féin</span>
<lb n="26092"/><span>a bhí ag Ptolemé 'á dhéanamh sa n-obair go léir, agus</span>
<lb n="26093"/><span>go raibh beartuighthe aige an feall céadna a dhein sé</span>
<lb n="26094"/><span>ar Alegsandar a dhéanamh ar Dhemétrius agus an</span>
<lb n="26095"/><span>rígheacht do chimeád dó féinig.  Tá gach aon deabhramh</span>
<lb n="26096"/><span>air sin.  Deir lucht seanachuis, mar an gcéadna, gur</span>
<lb n="26097"/><span>gortuigheadh Ptolemé sa chath agus go raibh sé gan</span></p>
</div>
<pb n="805"/>
<div><lb n="26098"/><p><span>aithne gan urlabhra ar feadh abhfad; go dtáinig a</span>
<lb n="26099"/><span>mheabhair dó nuair a tugadh ceann Alegsandair</span>
<lb n="26100"/><span>chuige.  Ansan gur thuit an t-anam as i lámhaibh na</span>
<lb n="26101"/><span>ndochtúirí.</span></p>
<lb n="26102"/>
<lb n="26103"/><p><span>An fhaid a bhí an obair sin ar siubhal lastuaidh bhí</span>
<lb n="26104"/><span>a ghnó féin ag Iónatan 'a dhéanamh.  Do chruinnigh sé</span>
<lb n="26105"/><span>neart fear a' Iúdéa chun an chaisleáin úd a bhí i Ierú-</span>
<lb n="26106"/><span>salem a thógaint.  Bhí sé ag imdhruidim an chaisleáin.</span>
<lb n="26107"/><span>Ach bhí, mar ba ghnáth, droch Iúdaígh sa chathair, iad súd,</span>
<lb n="26108"/><span>is dócha, a chuaidh ag cur gearáin isteach air i láthair</span>
<lb n="26109"/><span>an dá rí úd a bhí ag an mbainis, agus airís i láthair</span>
<lb n="26110"/><span>Ptolemé féin nuair a bhí sé féin agus a mhór shluagh</span>
<lb n="26111"/><span>ag dul óthuaidh i gcoinnibh Alegsandair.  D'imthigh</span>
<lb n="26112"/><span>rainnt díobh san agus chuadar ag triall ar Dhemé-</span>
<lb n="26113"/><span>trius agus d'innseadar dó go raibh Iónatan ag im-</span>
<lb n="26114"/><span>dhruidim an chaisleáin.  Bhí fearg ar Dhemétrius nuair</span>
<lb n="26115"/><span>airigh sé an sgéal.  Tháinig se go dtí Ptolemais agus</span>
<lb n="26116"/><span>do sgríbh sé leitir ag triall ar Iónatan 'ghá rádh leis</span>
<lb n="26117"/><span>gan an caisleán d'imdhruidim ach teacht go Ptolemais</span>
<lb n="26118"/><span>chun cainnte leis.  Nuair a fuair Iónatan an leitir</span>
<lb n="26119"/><span>do dhein sé beart chontabharthach.  Dubhairt sé leis</span>
<lb n="26120"/><span>na fearaibh a bhí ag imdhruidim an chaisleáin lean-</span>
<lb n="26121"/><span>mhaint ar an imdhruidim agus do thóg sé féinig leis</span>
<lb n="26122"/><span>rainnt de sheanóiríbh Israéil agus rainnt óir agus</span>
<lb n="26123"/><span>airgid agus éadaigh, agus tabharthaistí eile, agus</span>
<lb n="26124"/><span>d'imthig sé go Ptolemais ag triall ar an rí Demé-</span>
<lb n="26125"/><span>trius.  Do ghlac an rí é go ceannsa agus go muinn-</span>
<lb n="26126"/><span>teartha agus go báidheamhail.  Do dhainginigh sé sa</span>
<lb n="26127"/><span>n-árdrígheacht é agus in sna h-onóraibh go léir a bhí</span>
<lb n="26128"/><span>fághalta cheana aige agus thug sé tosach dó ar a</span>
<lb n="26129"/><span>cháirdibh go léir.  Tháinig na droch dhaoine ag cur na</span>
<lb n="26130"/><span>ngearán isteach air ach níor chuir an rí aon tsuim</span>
<lb n="26131"/><span>ionta.</span></p>
<lb n="26132"/>
<lb n="26133"/><p><span>Ansan d'iarr Iónatan ar an rí go ndéanfadh sé</span>
<lb n="26134"/><span>Iúdéa do leogaint saor ó cháin, agus na trí riaghal-</span>
<lb n="26135"/><span>taisí, agus Samaría, agus na críocha mórthímpal ar</span></p>
</div>
<pb n="806"/>
<div><lb n="26136"/><p><span>Shamaría, agus gheall sé go dtabarfadh sé féin trí</span>
<lb n="26137"/><span>chéad talant dó.</span></p>
<lb n="26138"/>
<lb n="26139"/><p><span>Do thoiligh an rí chuige sin, agus do stríbh sé leitir-</span>
<lb n="26140"/><span>eacha chun Iónatain ag socarú na ngnóthaí sin go</span>
<lb n="26141"/><span>léir, agus seo mar adubhairt sé:—</span></p>
<lb n="26142"/>
<lb n="26143"/><p><span>“An rí Demétrius chun a dhrithár Iónatan, agus</span>
<lb n="26144"/><span>chun náisiúin uile na nIúdach; sláinte.  Tá sliocht</span>
<lb n="26145"/><span>againn 'á chur chughat do'n leitir a sgríobhmair chun</span>
<lb n="26146"/><span>ár n-athar Lastenés ad' thaobh i dtreó go mbeidh</span>
<lb n="26147"/><span>a fhios agat.  Demétrius chun a athar Lastenés, sláinte.</span></p>
<lb n="26148"/>
<lb n="26149"/><p><span>CCCXLI.</span></p>
<lb n="26150"/>
<lb n="26151"/><p><span>RÓGAIRE FILL.</span></p>
<lb n="26152"/>
<lb n="26153"/><p><span>Sidé an chuid eile de'n leitir úd adubhairt Demé-</span>
<lb n="26154"/><span>trius a bhí curtha aige ag triall ar a athair Lastenés</span>
<lb n="26155"/><span>i dtaobh na neithe a bhí beartuighthe aige a dhéanamh do</span>
<lb n="26156"/><span>Iónatan agus do sna Iúdaígh:  “Táimíd ceapaithe</span>
<lb n="26157"/><span>ar rud maith a dhéanamh do náisiún na nIúdach, óir is</span>
<lb n="26158"/><span>cáirde dhúinn iad agus deinid siad na neithe is ceart</span>
<lb n="26159"/><span>i n-ár dtaobh, agus táid siad deagh-mhéinneach dúinn.</span>
<lb n="26160"/><span>Tá reachtuighthe againn dóibh, d'á bhrígh sin, críocha uile</span>
<lb n="26161"/><span>Iúdéa, agus na trí catharacha, Apherma, agus Lidda,</span>
<lb n="26162"/><span>agus Ramata, catharacha atá curtha le Iúdéa, amach a'</span>
<lb n="26163"/><span>Samaría; na catharacha san agus an talamh a ghabhan</span>
<lb n="26164"/><span>leó, le cur i leithtaoibh i gcóir na ndaoine a bhíon</span>
<lb n="26165"/><span>ag déanamh ídhbirtí i gcathair Ierúsalem.  Tabharfar</span>
<lb n="26166"/><span>dóibh sin feasta, gach bliain, an t-airgead a tugtí</span>
<lb n="26167"/><span>do'n rí, toradh na talmhan agus toradh na gcrann,</span>
<lb n="26168"/><span>agus gach nídh eile a bhíodh ag dul dúinn i bhfuirm</span>
<lb n="26169"/><span>deachamhan agus cánach; maithimíd dóibh iad; na</span>
<lb n="26170"/><span>poill salainn, leis, agus na coróinní a tugtí dhúinn.</span>
<lb n="26171"/><span>Bronnaimíd iad go léir ortha, agus ní tarraiceófar</span>
<lb n="26172"/><span>siar ó'n mbronntanas san as so amach go deó.</span></p>
</div>
<pb n="807"/>
<div><lb n="26173"/><p><span>Dein-se anois na neithe sin do sgrí amach, agus tug-</span>
<lb n="26174"/><span>tar do Iónatan macshamhail do'n sgríbhinn le cur</span>
<lb n="26175"/><span>i n-áit shofheicse sa chnoc naomhtha.”</span></p>
<lb n="26176"/>
<lb n="26177"/><p><span>Ansan do chonaic an rí Demétrius go raibh an</span>
<lb n="26178"/><span>tír go léir síothchánta suaineasach os a chómhair agus</span>
<lb n="26179"/><span>ná raibh aon nídh ná aon duine ag cur 'n-a choinnibh.</span>
<lb n="26180"/><span>Do thuig sé i n' aigne ná raibh aon ghnó aige de mhór</span>
<lb n="26181"/><span>shluagh, agus go raibh mór shluagh costasamhail.  Do</span>
<lb n="26182"/><span>chuir sé uaidh abhaile chun a dtighthe féinig na fir go</span>
<lb n="26183"/><span>léir agus níor chímeád sé i n'fhochair ach rainnt</span>
<lb n="26184"/><span>fear iasachta a bhí aige.  Níor thaithn san leis na</span>
<lb n="26185"/><span>fearaibh a cuireadh chun siubhail.  Bhí taithighe acu ar</span>
<lb n="26186"/><span>bheith i bhfochair an rí, “a gcíos díolta agus díon ar</span>
<lb n="26187"/><span>a dtighthibh,” agus a dtuarastal ag teacht chucha gan</span>
<lb n="26188"/><span>allus.  B'éigean dóibh imtheacht abhaile agus a mbeatha</span>
<lb n="26189"/><span>bhaint a h-allus a ngéag.  Bhíodar ar buile chun an rí.</span></p>
<lb n="26190"/>
<lb n="26191"/><p><span>Do fágadh mac do'n rí Alegsandar ar oileamhaint</span>
<lb n="26192"/><span>theas i n-Arabia ag fear d'ár bh'ainm Emalchuel.</span>
<lb n="26193"/><span>Antiochus ab ainm do'n mhac san.  Bhí fear i n-Antioch</span>
<lb n="26194"/><span>agus Truíphon ab ainm dó agus ní raibh aon ghrádh</span>
<lb n="26195"/><span>aige do Dhemétrius.  Cara d'Alegsandar ab eadh é,</span>
<lb n="26196"/><span>má ba chara d'aoinne é.  Rógaire fill ab eadh é.</span>
<lb n="26197"/><span>Chonaic sé go raibh na fir go léir, a cuireadh abhaile</span>
<lb n="26198"/><span>as an armáil, iompuighthe i gcoinnibh Dhemétriuis.</span>
<lb n="26199"/><span>D'imthig sé ódheas ag triall ar Emalchuel agus chrom</span>
<lb n="26200"/><span>sé ar thathant air Antiochus óg, mac Alegsandair,</span>
<lb n="26201"/><span>a thabhairt dó chun go ndéanfadh sé rí dhe i n-Antioch,</span>
<lb n="26202"/><span>mar a raibh a athair 'n-a rí.  D'innis sé d'Emalchuel</span>
<lb n="26203"/><span>conus mar a bhí na fir go léir iompuighthe i gcoinnibh</span>
<lb n="26204"/><span>Dhemétriuis, agus cad é an fuath a bhí acu dhó, agus</span>
<lb n="26205"/><span>conus mar ba ró fhuiriste iad do chruinniú chun</span>
<lb n="26206"/><span>Antiochuis óig, mac Alegsandair, dá bhfeicidís ag</span>
<lb n="26207"/><span>teacht é.  D'fhan sé theas i bhfochair Emalchuel ar feadh</span>
<lb n="26208"/><span>mórán aimsire ag cur an sgéil sin 'n-a luighe air.</span></p>
<lb n="26209"/>
<lb n="26210"/><p><span>Tráth éigin i gcaitheamh na h-aimsire sin do chuir</span>
<lb n="26211"/><span>Iónatan teachtaireacht ag triall ar Dhemétrius 'ghá</span></p>
</div>
<pb n="808"/>
<div><lb n="26212"/><p><span>iarraidh air na daoine a bhí i gcaisleán catharach Ierú-</span>
<lb n="26213"/><span>salem do chur as an gcaisleán san, agus daoine</span>
<lb n="26214"/><span>a bhí i ndaingeanaibh eile sa chómharsanacht do chur</span>
<lb n="26215"/><span>amach asta, mar an gcéadna; mar go mbídís ag</span>
<lb n="26216"/><span>cur chogaidh ar chlainn Israéil.  Do chuir Demétrius</span>
<lb n="26217"/><span>freagra ag triall ar Iónatan agus dubhairt leis:</span>
<lb n="26218"/><span>“Déanfad an méid sin duit-se agus dod' dhaoine</span>
<lb n="26219"/><span>agus déanfad nídh nách é sin daoibh.  Nuair a thiocfidh</span>
<lb n="26220"/><span>an chaoi dhom air tabharfad onóir ana mhór duit-se</span>
<lb n="26221"/><span>agus do náisiún na nIúdach.  Agus déanfir-se rud</span>
<lb n="26222"/><span>maith dhomh-sa anois má chuirean tú fir chugham ag</span>
<lb n="26223"/><span>cabhrú liom, mar tá mo chuid armála go léir imthighthe</span>
<lb n="26224"/><span>uaim.”</span></p>
<lb n="26225"/>
<lb n="26226"/><p><span>Do chuir Iónatan trí mhíle fear ag triall air go</span>
<lb n="26227"/><span>h-Antioch, agus bhí áthas ana mhór air nuair a fuair</span>
<lb n="26228"/><span>sé tagaithe chuige iad.</span></p>
<lb n="26229"/>
<lb n="26230"/><p><span>CCCXLII.</span></p>
<lb n="26231"/>
<lb n="26232"/><p><span>CANNCAR AR AN RÍ.</span></p>
<lb n="26233"/>
<lb n="26234"/><p><span>Bhí a dhóithin mór de chúis ag Demétrius chun áthais</span>
<lb n="26235"/><span>a bheith air nuair a bhí an trí mhíle fear tagaithe chuige</span>
<lb n="26236"/><span>ó Iónatan.  Bhí an fhearg i gcoinnibh an rí ag méadú</span>
<lb n="26237"/><span>ar na fearaibh úd a cuireadh abhaile as an armáil.</span>
<lb n="26238"/><span>I n-inead dul abhaile d'fhan an chuid ba mhó acu sa</span>
<lb n="26239"/><span>chathair agus bhíodar ag gearán ar an rí agus ag</span>
<lb n="26240"/><span>spídiúchán air, eatartha féin agus idir iad féin agus</span>
<lb n="26241"/><span>a ndaoine muinnteartha, go dtí go raibh an chathair</span>
<lb n="26242"/><span>go léir iompuighthe acu i gcoinnibh an rí.  Ar éigin a</span>
<lb n="26243"/><span>bhí an trí mhíle Iúdach tagaithe isteach sa chathair nuair</span>
<lb n="26244"/><span>a bhí na daoine go léir, céad agus fiche de mhíltibh</span>
<lb n="26245"/><span>fear, eirighthe i gcoinnibh an rí agus iad ceapaithe ar</span>
<lb n="26246"/><span>an rí do mharbhú.  Do theich an rí isteach 'n-a phálás.</span>
<lb n="26247"/><span>Do ghlac na daoine seilbh na catharach agus chromadar</span></p>
</div>
<pb n="809"/>
<div><lb n="26248"/><p><span>ar throid leis an suarachas armála a bhí ag</span>
<lb n="26249"/><span>gárdáil an rí.  Do ghlaoidh an rí ar na Iúdaígh.  Thán-</span>
<lb n="26250"/><span>adar chuige gan mhoill.  Do ghluaiseadar tríd an</span>
<lb n="26251"/><span>gcathair ag marbhú namhad an rí.  Níor bh'fhada go raibh</span>
<lb n="26252"/><span>céad míle fear de mhuinntir na catharach marbh acu</span>
<lb n="26253"/><span>agus an rí ó bhaoghal acu.  Chuireadar a lán de'n</span>
<lb n="26254"/><span>chathair tré theine agus thógadar a lán foghla.  Ansan</span>
<lb n="26255"/><span>do rith muinntir na catharach, an méid a bhí beó dhíobh,</span>
<lb n="26256"/><span>do ritheadar chun an rí agus do sgreadadar air</span>
<lb n="26257"/><span>agus d'iarradar i n-athchainigheachaibh air iad do</span>
<lb n="26258"/><span>chosaint ar na Iúdaígh.  Chaitheadar a n-airm ar an</span>
<lb n="26259"/><span>dtalamh agus “Ó!” ar siad, “a rí, tabhair síothcháin</span>
<lb n="26260"/><span>dúinn agus ná leog do sna Iúdaígh a thuille</span>
<lb n="26261"/><span>againn a mharbhú.”  Fuaradar an tsíothcháin.  Níor</span>
<lb n="26262"/><span>marbhuigheadh a thuille acu.  Ac do tugadh clú agus</span>
<lb n="26263"/><span>onóir agus árd chreideamhaint do sna Iúdhaígh i radharc</span>
<lb n="26264"/><span>an rí agus i radharc phoibilidheachta na catharach san</span>
<lb n="26265"/><span>agus na tíre sin go léir, agus thánadar abhaile</span>
<lb n="26266"/><span>go Ierúsalem agus mórán foghla acu.  Ansan bhí</span>
<lb n="26267"/><span>an rí Demétrius daingean i gcathaoir a rígheachta</span>
<lb n="26268"/><span>agus é ar a shástacht agus ar a shocaracht, agus bhí an</span>
<lb n="26269"/><span>tír go suaineasach os a chómhair.</span></p>
<lb n="26270"/>
<lb n="26271"/><p><span>Innstear nár dhein Demétrius do Iónatan ná</span>
<lb n="26272"/><span>do sna Iúdaígh na neithe a gheall sé.  Dhein sé a</span>
<lb n="26273"/><span>malairt.  D'iompuigh sé i gcoinnibh Iónatain agus</span>
<lb n="26274"/><span>níor thaisbeáin sé aon bhuidheachas dó, tar éis ar</span>
<lb n="26275"/><span>deineadh de thairbhthe dhó agus tar éis na ngeallamhna</span>
<lb n="26276"/><span>so leis.  Mara mbeadh an trí mhíle fear a chuir</span>
<lb n="26277"/><span>Iónatan chuige do chaillfadh sé a rígheacht agus</span>
<lb n="26278"/><span>chaillfadh sé a anam agus bheadh an feallaire úd</span>
<lb n="26279"/><span>Truíphon 'n-a rí i gcathair Antioch.  I n-inead na</span>
<lb n="26280"/><span>ngeallamhan do chimeád agus i n-inead aon bhuidh-</span>
<lb n="26281"/><span>eachais a thaisbeáint mar gheall ar ar deineadh de</span>
<lb n="26282"/><span>thairbhthe dhó is amhlaidh a chrom sé ar dhíobháil a</span>
<lb n="26283"/><span>dhéanamh do sna Iúdaígh, agus chuir sé Iónatan chun</span>
<lb n="26284"/><span>mórán trioblóide.</span>
<lb n="26285"/></p>
</div>
<pb n="810"/>
<div><lb n="26286"/><p><span>B'fhéidir gur b'amhlaidh a thuig sé i n'aigne gur an</span>
<lb n="26287"/><span>iomad tairbhthe a bhí déanta ag na Iúdaígh dó.  Do</span>
<lb n="26288"/><span>mharbhuighdar céad míle fear de mhuinntir catharach</span>
<lb n="26289"/><span>Antioch; a mhuinntir féinig.  Gan amhras do mheas-</span>
<lb n="26290"/><span>adar-san an rí do mharbhú.  Ach mar sin féin, b'iad a</span>
<lb n="26291"/><span>dhaoine iad agus is dócha gur thuig sé go bhféadfadh</span>
<lb n="26292"/><span>na Iúdaígh é chosaint ortha gan a leithéid d'éirleach</span>
<lb n="26293"/><span>a dhéanamh ortha, agus gan oiread de'n chathair a chur</span>
<lb n="26294"/><span>tré theine agus gan an chathair do chreachadh mar a</span>
<lb n="26295"/><span>dheineadar, agus an fhoghail go léir, saidhbhreas agus</span>
<lb n="26296"/><span>ollmhaitheas na catharach, a bhreith chun siubhail leó</span>
<lb n="26297"/><span>ódheas go cathair Ierúsalem.</span></p>
<lb n="26298"/>
<lb n="26299"/><p><span>Bhí rud eile, leis, chun canncair do chur ar an rí.</span>
<lb n="26300"/><span>Do mhairbh an trí mhíle fear úd céad mhíle fear.</span>
<lb n="26301"/><span>D'fhéadfadh Iónatan, an uair sin, dachad míle fear</span>
<lb n="26302"/><span>do chur óthuaidh chómh saoráideach agus d'fhéad sé an</span>
<lb n="26303"/><span>trí mhíle fear do chur óthuaidh.  Ansan cad é an fhaid</span>
<lb n="26304"/><span>le dul cómhacht an rí?</span></p>
<lb n="26305"/>
<lb n="26306"/><p><span>D'á éaghmais sin, bhí an tseana dhroch aigne idir</span>
<lb n="26307"/><span>na Iúdaígh agus na págánaigh.  Bhí an cómhar amuich</span>
<lb n="26308"/><span>ag na Iúdaígh agus díoladh ar an gcómhar agus do</span>
<lb n="26309"/><span>thuig an rí an nídh sin, agus bhí fearg air.</span></p>
<lb n="26310"/>
<lb n="26311"/><p><span>CCCXLIII.</span></p>
<lb n="26312"/>
<lb n="26313"/><p><span>TRUÍPHON.</span></p>
<lb n="26314"/>
<lb n="26315"/><p><span>Bhí Demétrius socair daingean 'n-a chathaoir ríoga</span>
<lb n="26316"/><span>i n-Antioch.  Bhí a aigne socair agus an tír síothchánta</span>
<lb n="26317"/><span>suaineasach 'n-a thímpal.  Bhí a leithéid sin de sgannra</span>
<lb n="26318"/><span>fághalta ag muinntir na catharach ó sna Iúdaígh ná</span>
<lb n="26319"/><span>raibh aon fhonn troda ná toirmisg ortha, agus d'á</span>
<lb n="26320"/><span>bhrígh sin bhí an rí deimhnightheach go mbeadh saoghal sámh</span>
<lb n="26321"/><span>aige feasta.  Ní raibh aon bheann aige ar Iónatan ná</span></p>
</div>
<pb n="811"/>
<div><lb n="26322"/><p><span>ar a Iúdaígh, óir ní bheadh aon ghádh a thuille aige le</span>
<lb n="26323"/><span>congnamh uatha san ná ó aoinne eile, dar leis.</span></p>
<lb n="26324"/>
<lb n="26325"/><p><span>Ach bhí an feallaire Truíphon theas i n-Arabia agus</span>
<lb n="26326"/><span>aire mhaith aige 'á thabhairt do'n leanbh, d'Antiochus</span>
<lb n="26327"/><span>óg, mac an Alegsandair úd gur dhein Ptolemé an</span>
<lb n="26328"/><span>feall air.  Bhí Truíphon coitchianta ag tathant ar</span>
<lb n="26329"/><span>Emalchuel an leanbh a thabhairt dó chun go mbéarfadh</span>
<lb n="26330"/><span>sé leis é óthuaidh go h-Antioch, agus go ndéanfadh sé</span>
<lb n="26331"/><span>rí dhe mar a raibh a athair 'n-a rí sar ar dhein Ptolemé</span>
<lb n="26332"/><span>an feall air.  Gan amhras bhí a cháirde féinig ag</span>
<lb n="26333"/><span>Truíphon i n-Antioch agus uisge-fé-thalamh acu 'á</span>
<lb n="26334"/><span>dhéanamh i gcoinnibh Dhemétriuis, agus Demétrius</span>
<lb n="26335"/><span>lán deimhnightheach ná raibh aoinne beó ar a thí.</span></p>
<lb n="26336"/>
<lb n="26337"/><p><span>Fé dheire do thuig Emalchuel go raibh gach aon rud</span>
<lb n="26338"/><span>ullamh ag Truíphon agus go raibh ar a chumas an bheart</span>
<lb n="26339"/><span>a bhí ar aigne aige do chur chun cinn.  Thug sé dhó an</span>
<lb n="26340"/><span>leanbh, Antiochus óg.  Tháinig Truíphon go h-Antioch</span>
<lb n="26341"/><span>agus an leanbh aige.  Do rith chuige láithreach na fir</span>
<lb n="26342"/><span>úd a bhí curtha as an armáil ag Demétrius.  Bhí dhá</span>
<lb n="26343"/><span>chúis feirge acu an uair sin chun Demétriuis.  Ar</span>
<lb n="26344"/><span>dtúis do chuir sé uaidh as an armáil iad, agus ansan</span>
<lb n="26345"/><span>do thug sé leis na Iúdaígh mhalluighthe úd chun iad do</span>
<lb n="26346"/><span>mharbhú agus chun na catharach do chreachadh agus do</span>
<lb n="26347"/><span>losgadh.  Ba chuimhin leó Alegsandar.  Bhídís coit-</span>
<lb n="26348"/><span>chianta 'ghá rádh le n-a chéile dá mbeadh Alegsandar</span>
<lb n="26349"/><span>beó acu nár bhaoghal go gcuirfadh sé uaidh abhaile as</span>
<lb n="26350"/><span>an armáil iad.  Mara raibh Alegsandar beó acu bhí</span>
<lb n="26351"/><span>a mhac beó acu agus dhéanfidís rí dhe i n-aindeóin</span>
<lb n="26352"/><span>Dhemétriuis agus na nIúdach.  Do ritheadar go</span>
<lb n="26353"/><span>léir amach ag triall ar Thruíphon.  Do chruinnigh Demé-</span>
<lb n="26354"/><span>trius oiread nirt agus d'fhéad sé.  Do throid sé cath.</span>
<lb n="26355"/><span>Do buadhadh air agus do theich sé as an áit.  Chuaidh</span>
<lb n="26356"/><span>Truíphon isteach i gcathair Antioch.  Dhein sé rí</span>
<lb n="26357"/><span>d'Antiochus óg.  Chuir sé an choróinn ar cheann an</span>
<lb n="26358"/><span>leinbh ach is aige féin a bhí an chómhacht.  Ní raibh an</span>
<lb n="26359"/><span>leanbh ach dhá bhliain déag d'aois.</span>
<lb n="26360"/></p>
</div>
<pb n="812"/>
<div><lb n="26361"/><p><span>Ar chómhairle Thruíphoin gan amhras, ach má 'seadh</span>
<lb n="26362"/><span>ní baoghal gur le grádh do Iónatan é, do sgríbh an</span>
<lb n="26363"/><span>leanbh, an rí óg, ag triall ar Iónatan, agus seo mar</span>
<lb n="26364"/><span>adubhairt sé sa leitir a chuir sé chuige:  “Daing-</span>
<lb n="26365"/><span>inighim-se thusa sa n-árdshagartacht, agus ceapaim thu</span>
<lb n="26366"/><span>ad' riaghaltóir ar na cheithre catharachaibh agus ad'</span>
<lb n="26367"/><span>dhuine muinnteartha do'n rí.”  Agus chuir sé chuige</span>
<lb n="26368"/><span>árthaí óir, agus thug sé dhó cead dighe dh'ól a h-ór</span>
<lb n="26369"/><span>agus éadach corcra do chaitheamh, agus búcla óir do</span>
<lb n="26370"/><span>chaitheamh.  Agus dhein sé de Shímon, dritháir Iónatain,</span>
<lb n="26371"/><span>riaghaltóir ar an dtír go léir ó chríochaibh Tuíre go</span>
<lb n="26372"/><span>dtí teóra na h-Éigipte.</span></p>
<lb n="26373"/>
<lb n="26374"/><p><span>D'fhiafróchadh duine, b'fhéidir, cad 'n-a thaobh do</span>
<lb n="26375"/><span>Thruíphon leogaint do'n rí óg an onóir sin go léir</span>
<lb n="26376"/><span>agus an t-úghdarás san go léir a thabhairt do'n bheirt</span>
<lb n="26377"/><span>drithár, do Iónatan agus do Shímon.  Ar mhaithe leis</span>
<lb n="26378"/><span>féin a dhein Truíphon an nídh sin.  Bhí Demétrius beó,</span>
<lb n="26379"/><span>bíodh go raibh sé ar díbirt a h-Antioch.  Bhí eagla ar</span>
<lb n="26380"/><span>Thruíphon go ndéanfadh Demétrius muinntearthas</span>
<lb n="26381"/><span>airís le Iónatan agus leis na Iúdaígh, agus go</span>
<lb n="26382"/><span>mb'fhéidir nách trí mhíle fear, ach dathad míle fear,</span>
<lb n="26383"/><span>nú b'fhéidir céad míle fear, a bheadh ag teacht chun</span>
<lb n="26384"/><span>Demétriuis a chur ar a bhunaibh airís i n-Antioch.</span>
<lb n="26385"/><span>B'fhearr muinntearthas a dhéanamh le Iónatan i n-am,</span>
<lb n="26386"/><span>sar a mbeadh uain ag Demétrius ar mhuinntearthas</span>
<lb n="26387"/><span>a dhéanamh leis.  “Ní'l spirid ná púca gan fios a</span>
<lb n="26388"/><span>chúise aige féin.”</span></p>
<lb n="26389"/>
<lb n="26390"/><p><span>CCCXLIV.</span></p>
<lb n="26391"/>
<lb n="26392"/><p><span>SGUABADAR RÓMPA IAD.</span></p>
<lb n="26393"/>
<lb n="26394"/><p><span>Chómh luath agus a fuair Iónatan an leitir sin ó</span>
<lb n="26395"/><span>Antiochus óg, agus an onóir sin go léir agus an</span>
<lb n="26396"/><span>t-úghdarás san go léir, do ghluais sé amach agus thug</span></p>
</div>
<pb n="813"/>
<div><lb n="26397"/><p><span>sé a chuaird mórthímpal na tíre.  Bhí gan amhras gádh</span>
<lb n="26398"/><span>leis an gcuaird.  Bhí eugcórtha le ceartú, agus</span>
<lb n="26399"/><span>smacht le cur i bhfeidhm, agus daoine macánta le</span>
<lb n="26400"/><span>cosaint i n-aghaidh rógairí, agus an lag le cosaint</span>
<lb n="26401"/><span>i gcoinnibh an láidir.  Chuaidh sé thar abhainn soir agus</span>
<lb n="26402"/><span>bhí a leithéid sin d'iontaoibh ag an uile shaghas daoine</span>
<lb n="26403"/><span>as gur bhailigh na slóighte go léir chuige a' Suíria</span>
<lb n="26404"/><span>agus as na dúthaíbh mórthímpal.  Nuair a bhí an neart</span>
<lb n="26405"/><span>fear aige tháinig sé go dtí cathair Ascalon, cathair</span>
<lb n="26406"/><span>a bhíodh i gcómhnuidhe 'n-a namhaid ag clainn Israéil.</span>
<lb n="26407"/><span>Do dhein muinntir na catharach san a leas.  D'osgal-</span>
<lb n="26408"/><span>adar a ngeataí agus thánadar amach agus ghlacadar</span>
<lb n="26409"/><span>Iónatan le h-onóir agus d'umhluighdar dó agus</span>
<lb n="26410"/><span>chuadar fé n-a smacht.  Ansan chuaidh sé go cathair Ghasa,</span>
<lb n="26411"/><span>cathair eile a bhíodh i gcómhnuidhe namhadamhail do</span>
<lb n="26412"/><span>chlainn Israéil.  Níor dhein muinntir na catharach san</span>
<lb n="26413"/><span>a leas.  Ní raibh an chiall acu.  Ach do múineadh ciall</span>
<lb n="26414"/><span>cheannaigh dóibh.  Do dhúnadar a ngeataí.  Ach d'imdhruid</span>
<lb n="26415"/><span>Iónatan an chathair agus do loisg sé na bailte a bhí</span>
<lb n="26416"/><span>mórthímpal ar an gcathair, agus thóg sé a gcuid i</span>
<lb n="26417"/><span>bhfoghail.  Níor bh'fhada gur thuig muinntir na catharach</span>
<lb n="26418"/><span>nár bh'é a leas a bhí acu 'á dhéanamh ach a n-aimhleas.</span>
<lb n="26419"/><span>D'umhluighdar iad féin do Iónatan agus d'iarradar</span>
<lb n="26420"/><span>síothcháin air.  Do dhein sé an tsíothcháin leó.  Ach do</span>
<lb n="26421"/><span>chuir sé fé n-a smacht féinig iad, agus thóg sé a</span>
<lb n="26422"/><span>gclann mhac 'n-a ngiallaibh agus chuir sé go Ierúsalem</span>
<lb n="26423"/><span>iad mar dheimhniú ar an smacht.  Ansan do thug</span>
<lb n="26424"/><span>sé a chuaird tríd an dtír go léir, óthuaidh chómh fada</span>
<lb n="26425"/><span>le Damascus.</span></p>
<lb n="26426"/>
<lb n="26427"/><p><span>Nuair a bhí sé ansan thuaidh do h-innseadh sgéal</span>
<lb n="26428"/><span>dó.  Do h-innseadh dó go raibh cuid de thaoiseachaibh</span>
<lb n="26429"/><span>airm Dhemétriuis, an rí a bhí ar díbirt, go rabhadar</span>
<lb n="26430"/><span>tar éis eulóth isteach laistiar de, ar an dtaobh theas</span>
<lb n="26431"/><span>de, i gCades Ghaililí agus neart slógh ana mhór acu,</span>
<lb n="26432"/><span>agus go rabhadar ceapaithe ar Iónatan do chur as</span>
<lb n="26433"/><span>gnó rígheachta na tíre.  Thug sé aghaidh ortha láithreach,</span></p>
</div>
<pb n="814"/>
<div><lb n="26434"/><p><span>ach d'fhág sé a dhritháir Símon i gceannas na tíre</span>
<lb n="26435"/><span>mórthímpal.</span></p>
<lb n="26436"/>
<lb n="26437"/><p><span>Thug Símon aghaidh ar chathair Bhetsúra agus thug</span>
<lb n="26438"/><span>sé mórán laethanta ag imdhruidim na catharach san.</span>
<lb n="26439"/><span>Fé dheire d'iarr muinntir na catharach air síothcháin</span>
<lb n="26440"/><span>a thabhairt dóibh.  Do thug sé an tsíothcháin dóibh, ach</span>
<lb n="26441"/><span>b'éigin dóibh an chathair a thabhairt dó.  D'imthighdar</span>
<lb n="26442"/><span>as an gcathair agus do thóg Símon an chathair agus</span>
<lb n="26443"/><span>chuir sé lucht cimeádta isteach innti.</span></p>
<lb n="26444"/>
<lb n="26445"/><p><span>An fhaid a bhí san d'á dhéanamh bhí Iónatan ag tabh-</span>
<lb n="26446"/><span>airt aghaidh fé dhéin an namhad a bhí i gCades Ghaililí.</span>
<lb n="26447"/><span>Do champuigh sé i n-aice locha ar a dtugtí Genesar,</span>
<lb n="26448"/><span>agus sar a dtáinig solus an lae amáireach a bhí chuige</span>
<lb n="26449"/><span>bhí sé ullamh chun catha ar mhachaire Asor.  D'ionnsuigh</span>
<lb n="26450"/><span>an namhaid é ar an machaire, ach do chuireadar buidhean</span>
<lb n="26451"/><span>i bhfolach sa chnoc a bhí laistiar de.  Do thosnuigh an</span>
<lb n="26452"/><span>cath.  Ansan do léim an bhuidhean a bhí i bhfolach agus</span>
<lb n="26453"/><span>bhuaileadar sluagh Iónatain ó'n dtaobh thiar.  Do</span>
<lb n="26454"/><span>sgannruigh an tsluagh agus theicheadar.  Níor fhan aige</span>
<lb n="26455"/><span>ach Matatias mac Absaloim, agus Iúdás mac Calphaí</span>
<lb n="26456"/><span>agus pé rainnt bheag fear a dh'fhan acu.  Nuair a</span>
<lb n="26457"/><span>chonaic Iónatan an teiche, do strac sé a chuid éadaigh</span>
<lb n="26458"/><span>agus do chuir sé cré ar a cheann agus do sgread sé</span>
<lb n="26459"/><span>ar Dhia.  Ansan thug sé féin agus an bheirt aghaidh airís</span>
<lb n="26460"/><span>ar an namhaid.  Do ghéill an namhaid rómpa.  Chonaic</span>
<lb n="26461"/><span>an mhuinntir a theich an géille.  Do chasadar chun an</span>
<lb n="26462"/><span>chatha.  Ansan thugadar go léir a leithéid de ruag</span>
<lb n="26463"/><span>fé'n namhaid gur sguabadar rómpa iad.  Do briseadh</span>
<lb n="26464"/><span>ar an namhaid agus do leanadh iad isteach 'n-a long-</span>
<lb n="26465"/><span>phort féinig, agus do ruagadh as san, leis, iad.</span>
<lb n="26466"/><span>Do bhuaidh Iónatan glan ar a namhaid an lá san.</span>
<lb n="26467"/><span>Do marbhuigheadh trí mhíle fear acu, agus do sgaipeadh</span>
<lb n="26468"/><span>an chuid eile acu agus tháinig Iónatan thar n-ais go</span>
<lb n="26469"/><span>Ierúsalem le buadh.</span>
<lb n="26470"/></p>
</div>
<pb n="815"/>
<div><lb n="26471"/><p><span>CCCXLV.</span></p>
<lb n="26472"/>
<lb n="26473"/><p><span>ATHNUACHAINT CARADAIS.</span></p>
<lb n="26474"/>
<lb n="26475"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin déanta ag Iónatan do</span>
<lb n="26476"/><span>chuimhnigh sé ar an gcaradas úd a deineadh tamal</span>
<lb n="26477"/><span>mór roimis sin idir na Iúdaígh agus na Rómhánaigh,</span>
<lb n="26478"/><span>agus do thuig sé gur mhithid an caradas san d'athnua-</span>
<lb n="26479"/><span>chaint, óir, “an rud a théidhean i bhfaid go dtéidhean</span>
<lb n="26480"/><span>sé i bhfuaire.”  Do thoibh sé fir chreideamhnacha agus</span>
<lb n="26481"/><span>thug sé teachtaireacht dóibh le breith go dtí an Róimh.</span>
<lb n="26482"/><span>Agus chuir sé sgríbhinní go Sparta, leis, agus go dtí</span>
<lb n="26483"/><span>áiteana eile, ar an inntinn gcéadna.</span></p>
<lb n="26484"/>
<lb n="26485"/><p><span>D'imthigh na teachtairí go dtí an Róimh agus chuadar</span>
<lb n="26486"/><span>isteach i dtigh na seanaide agus dubhradar:  “Do</span>
<lb n="26487"/><span>chuir Iónatan, an t-Árdshagart sinn-na, uaidh féinig</span>
<lb n="26488"/><span>agus ó náisiún uile na nIúdach, chun go dtiocfimís</span>
<lb n="26489"/><span>anso agus go ndéanfimís an caradas agus an</span>
<lb n="26490"/><span>muinntearthas d'athnuachaint idir náisiún na nIúdach</span>
<lb n="26491"/><span>agus náisiún na Rómhánach.”</span></p>
<lb n="26492"/>
<lb n="26493"/><p><span>Do tugadh onóir mhór dóibh, agus do tugadh</span>
<lb n="26494"/><span>sgríbhinní dhóibh a dhéanfadh comairce beatha agus</span>
<lb n="26495"/><span>sláinte dhóibh in sna tíorthaibh a bhain le muinntir na</span>
<lb n="26496"/><span>Rómha agus go mbeidís ag gabháil tríotha, ag dul</span>
<lb n="26497"/><span>abhaile go Ierúsalem dóibh.</span></p>
<lb n="26498"/>
<lb n="26499"/><p><span>Agus seo macshamhail do'n sgríbhinn a cuireadh chun</span>
<lb n="26500"/><span>na Spartánach ó'n Árdshagart agus ó sheanóiríbh agus</span>
<lb n="26501"/><span>ó phobul na nIúdach:—</span></p>
<lb n="26502"/>
<lb n="26503"/><p><span>“Iónatan an t-Árdshagart, agus seanóirí an</span>
<lb n="26504"/><span>phobuil, agus na sagairt, agus pobul uile na nIúdach,</span>
<lb n="26505"/><span>chun na Spartánach, a ndaoine muinnteartha, sláinte.</span></p>
<lb n="26506"/>
<lb n="26507"/><p><span>Do cuireadh leitir, aimsir fhada ó shin, ag triall</span>
<lb n="26508"/><span>ar an Árdshagart Onias ó Arius a bhí 'n-a rí agaibh-se,</span>
<lb n="26509"/><span>'ghá innsint dúinn gur bráithre dhúinn sibh-se, fé mar</span>
<lb n="26510"/><span>atá le feisgint sa mhacshamhail atá sgríobhtha anso</span></p>
</div>
<pb n="816"/>
<div><lb n="26511"/><p><span>thíos.  Do ghlac Onias na teachtairí sin le h-onóir,</span>
<lb n="26512"/><span>agus do tugadh dó an sgríbhinn i n-ar labhradh ar</span>
<lb n="26513"/><span>charadas agus ar mhuinntearthas.  Ní raibh aon ghádh</span>
<lb n="26514"/><span>againn-na leis na neithibh sin, toisg na leabhair bhean-</span>
<lb n="26515"/><span>nuighthe a bheith againn i n-ár lámhaibh chun sóláis a chur</span>
<lb n="26516"/><span>orainn.  Ach mar sin féin ba mhaith linn sgéala do</span>
<lb n="26517"/><span>chur chughaibh-se agus an caradas agus an muinn-</span>
<lb n="26518"/><span>tearthas d'athnuachaint, le h-eagla go mbeimís i n-ár</span>
<lb n="26519"/><span>ndaoinibh iasachta ar fad agaibh; óir tá a lán</span>
<lb n="26520"/><span>aimsire imthighthe ó chuireabhair-se sgéala chughainn.  Is</span>
<lb n="26521"/><span>gnáth linn, d'á bhrígh sin, mar gheall ar an gcaradas</span>
<lb n="26522"/><span>atá idir sinn agus sibh-se, cuimhneamh oraibh in sna</span>
<lb n="26523"/><span>h-ídhbirtíbh a dheinimíd, agus in sna gnóthaíbh diadha</span>
<lb n="26524"/><span>eile a dheinimíd, mar is cóir agus is cuibhe cuimhneamh</span>
<lb n="26525"/><span>ar bhráithribh.  Tá áthas orainn mar gheall ar an nglóire</span>
<lb n="26526"/><span>atá fághalta agaibh-se.</span></p>
<lb n="26527"/>
<lb n="26528"/><p><span>Táimíd-ne tar éis mórán trioblóidí a chur dínn.</span>
<lb n="26529"/><span>Tháinig cogaí ó'n uile thaobh orainn.  Do chuir na</span>
<lb n="26530"/><span>righthe atá i n-ár dtímpal cogaí orainn.  Ach níor</span>
<lb n="26531"/><span>bh'áil linn sibh-se do chur chun trioblóide, ná na cáirde</span>
<lb n="26532"/><span>eile atá againn, óir do tháinig cabhair chughainn ó</span>
<lb n="26533"/><span>neamh agus do fuasgaladh sinn, agus do h-umhluigh-</span>
<lb n="26534"/><span>eadh ár namhaid.</span></p>
<lb n="26535"/>
<lb n="26536"/><p><span>Tá Numenius mac Antiochuis agus Iáson mac</span>
<lb n="26537"/><span>Antipateir ceapaithe againn anois agus táimíd 'ghá</span>
<lb n="26538"/><span>gcur go dtí an Róimh, ag athnuachaint caradais idir</span>
<lb n="26539"/><span>sinn féin agus muinntir na Rómha, agus tá órduighthe</span>
<lb n="26540"/><span>againn do'n bheirt chéadna dul ag triall oraibh-se,</span>
<lb n="26541"/><span>leis, agus onóir a thabhairt daoibh agus ár sgríbhinn</span>
<lb n="26542"/><span>a thabhairt daoibh ag athnuachaint ár mhuinntearthais,</span>
<lb n="26543"/><span>agus beimíd ag tnúth le freagra dh'fhághail uaibh.  Agus</span>
<lb n="26544"/><span>seo macshamhail do'n sgríbhinn a chuir Arius ag</span>
<lb n="26545"/><span>triall ar Onias:  Arius, rí na Spartánach, chun ar</span>
<lb n="26546"/><span>Árdshagairt Onias, sláinte:  Tá le feisgint i</span>
<lb n="26547"/><span>sgríbhinníbh na Spartánach gur de shliocht Ábrahaim</span>
<lb n="26548"/><span>iad.  Tá, d'á bhrígh sin, gaol acu féin agus ag na</span></p>
</div>
<pb n="817"/>
<div><lb n="26549"/><p><span>Iúdaígh le n-a chéile.  Anois, ó tá an méid sin fachta</span>
<lb n="26550"/><span>amach againn is ró mhaith linn sibh-se bheith tar éis</span>
<lb n="26551"/><span>sgrí chughainn agus a dh'innsint dúinn conus mar</span>
<lb n="26552"/><span>atá an saoghal ag eirighe libh.  Tá sgríobhtha thar n-ais</span>
<lb n="26553"/><span>againn chughaibh 'ghá innsint daoibh gur libh-se feasta</span>
<lb n="26554"/><span>ár mbuar agus ár sealbhas agus gach nídh d'á bhfuil</span>
<lb n="26555"/><span>againn, agus gur linn-na, mar an gcéadna, gach nídh</span>
<lb n="26556"/><span>d'á bhfuil agaibh-se.”</span></p>
<lb n="26557"/>
<lb n="26558"/><p><span>Ansan tháinig sgéala chun Iónatain 'ghá innsint</span>
<lb n="26559"/><span>dó go raibh taoisigh Dhemétriuis tagaithe airís agus</span>
<lb n="26560"/><span>neart slógh acu a bhí níba threise 'ná an neart slógh</span>
<lb n="26561"/><span>a bhí ar dtúis acu.  Do ghluais sé amach 'n-a gcoinnibh,</span>
<lb n="26562"/><span>go tír Amat, i dtreó nár thug sé uain dóibh ar theacht</span>
<lb n="26563"/><span>isteach 'n-a thír féinig.</span></p>
<lb n="26564"/>
<lb n="26565"/><p><span>CCCXLVI.</span></p>
<lb n="26566"/>
<lb n="26567"/><p><span>SMACHT CURTHA I BHFEIDHM.</span></p>
<lb n="26568"/>
<lb n="26569"/><p><span>Nuair a tháinig Iónatan go dtí Amat, an áit i n-a</span>
<lb n="26570"/><span>raibh taoisigh Dhemétriuis agus mór shluagh acu, do</span>
<lb n="26571"/><span>chuir sé uaidh fir chródha ghéarchúiseacha, agus dubhairt</span>
<lb n="26572"/><span>sé leó sleamhnú a gan fhios i gcómhngar do'n namhaid</span>
<lb n="26573"/><span>agus a dh'fhághail amach cad é an saghas iad; an mór</span>
<lb n="26574"/><span>an neart slógh a bhí acu; cad é an saghas fuadair a</span>
<lb n="26575"/><span>bhí fútha; agus aon eólus eile go bhféadfidís teacht</span>
<lb n="26576"/><span>suas leis.</span></p>
<lb n="26577"/>
<lb n="26578"/><p><span>Tháinig na fir thar n-ais um thráthnóna agus d'inn-</span>
<lb n="26579"/><span>seadar do Iónatan go raibh socair ag an namhaid</span>
<lb n="26580"/><span>ar theacht sa n-oidhche agus brise isteach ar champa</span>
<lb n="26581"/><span>na nIúdach nuair a bheidís 'n-a gcodla.  D'órduigh</span>
<lb n="26582"/><span>Iónatan d'á shluagh féinig gan dul a chodla i n-aon</span>
<lb n="26583"/><span>chor an oidhche sin ach fanmhaint 'n-a ndúiseacht,</span>
<lb n="26584"/><span>armtha, ullamh ar chath do thabhairt do'n namhaid.</span>
<lb n="26585"/><span>D'fhanadar 'n-a ndúiseacht agus iad armtha, ullamh</span></p>
</div>
<pb n="818"/>
<div><lb n="26586"/><p><span>chun catha thabhairt.  Bhí radharc acu ar longphort a</span>
<lb n="26587"/><span>namhad.  Bhí teínte agus soillse ar lasadh sa long-</span>
<lb n="26588"/><span>phort.  Bhí na Iúdaígh ag faire ar na teíntibh agus ar</span>
<lb n="26589"/><span>an solus, agus iad 'ghá mheas go mbeadh an namhaid</span>
<lb n="26590"/><span>chucha gach aon neómat.  Do ghluais an oidhche, ní raibh</span>
<lb n="26591"/><span>an namhaid ag teacht.  Fé dheire tháinig solus an lae.</span>
<lb n="26592"/><span>Ní raibh aon namhaid le feisgint.  Do ghluais na</span>
<lb n="26593"/><span>Iúdaígh chun longphuirt an namhad.  Bhí an longphort</span>
<lb n="26594"/><span>folamh!  Bhí an namhaid imthighthe.</span></p>
<lb n="26595"/>
<lb n="26596"/><p><span>Bhí a lucht braith féinig amuich ag an namhaid.</span>
<lb n="26597"/><span>Thánadar chun campa na nIúdach, a gan fhios, i dtosach</span>
<lb n="26598"/><span>na h-oidhche.  Chonacadar go raibh na Iúdaígh go léir</span>
<lb n="26599"/><span>ullamh chun catha.  Chuadar thar n-ais agus d'innseadar</span>
<lb n="26600"/><span>an sgéal.  Tháinig sgannra ar an namhaid.  Do lasadar</span>
<lb n="26601"/><span>na teínte agus na soillse.  D'fhágadar ar lasadh iad</span>
<lb n="26602"/><span>agus dh'éaluighdar as an áit.  Níor thuig na Iúdaígh</span>
<lb n="26603"/><span>an cleas go dtí go bhfuaradar, ar maidin, an long-</span>
<lb n="26604"/><span>phort folamh.</span></p>
<lb n="26605"/>
<lb n="26606"/><p><span>Do ghluais Iónatan ar a dtóir ach níor fhéad sé</span>
<lb n="26607"/><span>teacht suas leó.  Bhí an uain acu agus tháinig leó dul</span>
<lb n="26608"/><span>treasna na h-abhan ar a dtugtí Eleutrus.</span></p>
<lb n="26609"/>
<lb n="26610"/><p><span>Ansan d'iompuigh Iónatan ar na Sabadéigh, cáirde</span>
<lb n="26611"/><span>do Dhemétrius agus bhuaidh sé ortha agus do thóg sé</span>
<lb n="26612"/><span>a bhfóghail.  Ansan thug sé aghaidh ar Dhamascus agus</span>
<lb n="26613"/><span>thóg sé an chathair sin, agus chuir sé an tír go léir mór-</span>
<lb n="26614"/><span>thímpal na catharach san fé n-a smacht.</span></p>
<lb n="26615"/>
<lb n="26616"/><p><span>Ní raibh Símon díomhaoin.  Do tháinig sé, agus a</span>
<lb n="26617"/><span>shluagh aige, go h-Ascalon, agus chun na ndaingean</span>
<lb n="26618"/><span>a bhí sa chómharsanacht san agus chuir sé fé n-a smacht</span>
<lb n="26619"/><span>iad.  Ansan thug sé aghaidh ar Ioppe agus thóg sé an</span>
<lb n="26620"/><span>daingean san agus chuir sé lucht cimeádta isteach</span>
<lb n="26621"/><span>ann.  Do h-innseadh dó go raibh muinntir Ioppe</span>
<lb n="26622"/><span>báidheamhail le Demétrius agus go rabhadar ceap-</span>
<lb n="26623"/><span>aithe ar an ndaingean san a thabhairt suas do mhuinn-</span>
<lb n="26624"/><span>tir Dhemétriuis.  Níor fhág sé ar a gcumas an dain-</span>
<lb n="26625"/><span>gean a thabhairt dóibh.</span>
<lb n="26626"/></p>
</div>
<pb n="819"/>
<div><lb n="26627"/><p><span>Nuair a bhí a chuarda go léir tabhartha ag Iónatan</span>
<lb n="26628"/><span>agus a smacht curtha i bhfeidhm aige ins gach aon bhall,</span>
<lb n="26629"/><span>tháinig sé thar n-ais go Ierúsalem.  Do chruinnigh sé</span>
<lb n="26630"/><span>seanóirí an phobuil i dteannta chéile agus chuir sé</span>
<lb n="26631"/><span>rud 'n-a gcómhairle.  Dubhairt se leó nár mhór dóibh</span>
<lb n="26632"/><span>daingeana láidire do chur suas ar fuaid tíre Iúdéa</span>
<lb n="26633"/><span>i dtreó go bhféadfí an tír do chosaint ar pé namhaid</span>
<lb n="26634"/><span>a thiocfadh.  Dubhairt sé leó nár mhór fallaí cosanta</span>
<lb n="26635"/><span>catharach Ierúsalem féin do neartú; na beárthnacha</span>
<lb n="26636"/><span>a bhí briste ionta do dhúnadh agus na fallaí go léir</span>
<lb n="26637"/><span>a dhéanamh níba threise 'ná mar a bhíodar roimis sin.</span>
<lb n="26638"/><span>Dubhairt sé leó nár mhór daingean mór láidir árd</span>
<lb n="26639"/><span>do chur idir an chathair agus an caisleán, i dtreó</span>
<lb n="26640"/><span>go mbeadh an caisleán gearrtha amach ar fad ó'n</span>
<lb n="26641"/><span>gcathair agus nár bh'fhéidir aon chómhluadar ceann-</span>
<lb n="26642"/><span>aidheachta bheith idir mhuinntir na catharach agus muinn-</span>
<lb n="26643"/><span>tir an chaisleáin.</span></p>
<lb n="26644"/>
<lb n="26645"/><p><span>Do cromadh láithreach ar na h-oibreachaibh sin do</span>
<lb n="26646"/><span>dhéanamh, ar fhallaíbh catharach Ierúsalem do chur suas</span>
<lb n="26647"/><span>agus ar na daingeanaibh láidire do chur suas mór-</span>
<lb n="26648"/><span>thímpal tíre Iúdéa.</span></p>
<lb n="26649"/>
<lb n="26650"/><p><span>CCCXLVII.</span></p>
<lb n="26651"/>
<lb n="26652"/><p><span>IÓNATAN 'N-A PHRÍOSÚNACH.</span></p>
<lb n="26653"/>
<lb n="26654"/><p><span>Bhí Iónatan agus Símon, agus na Iúdaígh ag</span>
<lb n="26655"/><span>déanamh na h-oibre a bhí beartuighthe acu, ag deisiú</span>
<lb n="26656"/><span>fallaí cosanta catharach Ierúsalem agus 'ghá neartú,</span>
<lb n="26657"/><span>agus ag cur na ndaingean suas ar fuaid tíre Iúdéa</span>
<lb n="26658"/><span>mórthímpal.</span></p>
<lb n="26659"/>
<lb n="26660"/><p><span>Bhí an feallaire úd, Truíphon, lastoir, ámhthach,</span>
<lb n="26661"/><span>agus bhí droch obair aige d'á bheartú.  Bhí an rí óg</span>
<lb n="26662"/><span>ann ach bhí Truíphon ceapaithe ar rí dhéanamh de féinig.</span>
<lb n="26663"/><span>Bhí fhios aige go maith, ámhthach, ná beadh aon bhreith aige</span></p>
</div>
<pb n="820"/>
<div><lb n="26664"/><p><span>ar rí déanamh de féinig an fhaid a bheadh Iónatan beó.</span>
<lb n="26665"/><span>Isé rud a dhein sé ná mór shluagh do chruinniú agus</span>
<lb n="26666"/><span>iarracht a dhéanamh ar theacht i gcoinnibh Iónatain</span>
<lb n="26667"/><span>feuchaint an bhféadfadh sé breith air agus é chur chun</span>
<lb n="26668"/><span>báis.  Tháinig sé, agus mór shluagh aige, go dtí Betsan,</span>
<lb n="26669"/><span>áit a bhí tímpal deich míle fhichid óthuaidh ó chathair</span>
<lb n="26670"/><span>Ierúsalem, ar bruach abhan Iórdain.  Do ghluais</span>
<lb n="26671"/><span>Iónatan amach 'n-a choinnibh, agus dachad míle fear</span>
<lb n="26672"/><span>aige, d'fhearaibh cródha, agus tháinig sé go dtí Betsan.</span>
<lb n="26673"/><span>Nuair a chonaic Truíphon an dachad míle fear san</span>
<lb n="26674"/><span>tháinig eagla air.  Bhí fhios aige ná beadh aon bhreith</span>
<lb n="26675"/><span>aige ar bhuachtaint ortha san.  Isé rud a dhein sé 'ná</span>
<lb n="26676"/><span>cúbadh chuige agus a léogaint air nách 'n-a namhaid a</span>
<lb n="26677"/><span>tháinig sé i n-aon chor.  Do labhair sé go breágh muinn-</span>
<lb n="26678"/><span>teartha le Iónatan agus thug sé onóir mhór dó agus</span>
<lb n="26679"/><span>d'órduigh sé d'á thaoiseachaibh uaisle onóir a thabhairt</span>
<lb n="26680"/><span>dó mar a thabharfidís dó féinig, agus thug sé mórán</span>
<lb n="26681"/><span>bronntaisí dhó.  Ansan dubhairt sé leis go breágh</span>
<lb n="26682"/><span>séimh:  “Ach, cad chuige dhuit na daoine chur chun</span>
<lb n="26683"/><span>na trioblóide seo go léir agus gan aon chogadh</span>
<lb n="26684"/><span>eadrainn?  Tar agus tabharfad suas duit cathair</span>
<lb n="26685"/><span>Ptolemais agus na daingeana eile, óir is agat-</span>
<lb n="26686"/><span>sa is ceart iad a bheith, agus tabharfad suas</span>
<lb n="26687"/><span>duit an armáil, agus tabharfad úghdarás duit</span>
<lb n="26688"/><span>os cionn na ndaoine seo go bhfuil gnóthaí an rí</span>
<lb n="26689"/><span>mar chúram ortha, ó's tu is fearr a dhéanfidh iad</span>
<lb n="26690"/><span>do bhainistighe.  Chuige sin iseadh thánag.  Leog uait</span>
<lb n="26691"/><span>na daoine sin, agus sgaoil abhaile iad chun a</span>
<lb n="26692"/><span>ngnóthaí féinig.  Ní gádh dhuit a chimeád agat ach</span>
<lb n="26693"/><span>buidhean bheag a bheidh i n-aonfheacht leat, agus</span>
<lb n="26694"/><span>tar liom go dtí cathair Ptolemais i dtreó go</span>
<lb n="26695"/><span>dtabharfad duit an chathair.  Ansan imtheóchad abhaile</span>
<lb n="26696"/><span>chun mo thíre féinig agus ní bheidh cúram na h-áite</span>
<lb n="26697"/><span>seo a thuille orm, agus ní h-oth liom bheith sgartha</span>
<lb n="26698"/><span>leis an gcúram san.”</span></p>
<lb n="26699"/>
<lb n="26700"/><p><span>Do chreid Iónatan an chainnt.  Chuir sé uaidh a</span></p>
</div>
<pb n="821"/>
<div><lb n="26701"/><p><span>shluagh agus d'imthighdar abhaile go tír Iúda.  Chimeád</span>
<lb n="26702"/><span>sé trí mhíle fear i n' fhochair.  Ach do chuir sé dhá mhíle</span>
<lb n="26703"/><span>fear díobh san isteach i nGaililí, agus do ghluais míle</span>
<lb n="26704"/><span>fear le n-a chois.</span></p>
<lb n="26705"/>
<lb n="26706"/><p><span>Chuaidh sé féin agus an míle fear san isteach i</span>
<lb n="26707"/><span>gcathair Ptolemais i n-aonfheacht le Truíphon.  Chómh</span>
<lb n="26708"/><span>luath agus bhíodar laistigh de sna geataíbh do dúnadh</span>
<lb n="26709"/><span>na geataí agus do h-iompuigheadh ortha agus do</span>
<lb n="26710"/><span>marbhuigheadh an uile dhuine riamh acu ach amháin</span>
<lb n="26711"/><span>Iónatan féin!  Ansan do chomáin Truíphon neart</span>
<lb n="26712"/><span>fear amach, marcshluagh láidir, chun go dtiocfidís</span>
<lb n="26713"/><span>suas leis an dá mhíle fear a cuireadh go Gaililí agus</span>
<lb n="26714"/><span>go marbhóchaidís iad.  Ach nuair a thuig an dá mhíle</span>
<lb n="26715"/><span>fear san an feall a bhí déanta do mheasadar go raibh</span>
<lb n="26716"/><span>Iónatan agus a mhíle fear marbh, agus go raibh an</span>
<lb n="26717"/><span>marcshluagh ar a dtóir féin agus do ghríosadar a</span>
<lb n="26718"/><span>chéile chun troda agus sheasuighdar an fód.  Nuair</span>
<lb n="26719"/><span>a chonaic an marcshluagh an seasamh a bhí ag an dá mhíle</span>
<lb n="26720"/><span>'á dhéanamh níor leog eagla dhóibh tabhairt fútha.</span>
<lb n="26721"/><span>D'iompuighdar thar n-ais go Ptolemais.  Ansan</span>
<lb n="26722"/><span>chuaidh an dá mhíle fear abhaile ar a suaineas go tír</span>
<lb n="26723"/><span>Iúda.  Ansan do bhí buairt agus brón i dtír Iúda.</span>
<lb n="26724"/><span>Bhí clann Israéil go léir ag gol agus ag caoi go</span>
<lb n="26725"/><span>dúbhach agus go brónach, i ndiaidh Iónatain agus i</span>
<lb n="26726"/><span>ndiaidh na bhfear a marbhuigheadh i n-aonfheacht leis.</span>
<lb n="26727"/><span>Ní raibh fhios acu an uair sin gur fágadh Iónatan gan</span>
<lb n="26728"/><span>marbhú.  Do chimeád Truíphon beó é.  Bhí cleas eile</span>
<lb n="26729"/><span>aige le h-imirt ar na Iúdaígh tríd.</span></p>
<lb n="26730"/>
<lb n="26731"/><p><span>Ansan dubhairt na págánaigh a bhí sa tímpal:</span>
<lb n="26732"/><span>“Táid na Iúdaígh réidh anois.  Ní'l aon phriúnsa acu</span>
<lb n="26733"/><span>ná aoinne chun iad do chosaint.  Téanaighidh agus</span>
<lb n="26734"/><span>dísgighmís iad.  Cuirimís as an saoghal ar fad iad</span>
<lb n="26735"/><span>agus ná bíodh tasg ná tuairisg ortha a thuille ameasg</span>
<lb n="26736"/><span>daoine.”</span>
<lb n="26737"/></p>
</div>
<pb n="822"/>
<div><lb n="26738"/><p><span>CCCXLVIII.</span></p>
<lb n="26739"/>
<lb n="26740"/><p><span>AN MIANACH MACABÉACH ANN.</span></p>
<lb n="26741"/>
<lb n="26742"/><p><span>Do chrom na págánaigh ar bheith ag cur isteach ar</span>
<lb n="26743"/><span>na Iúdaígh, fé mar a bhí beartuighthe acu, agus fé mar</span>
<lb n="26744"/><span>ba bhéas leó sa tsean aimsir, sar ar eirigh Iúdás</span>
<lb n="26745"/><span>Macabéus agus a dhritháracha 'n-a gcoinnibh.  Mheas-</span>
<lb n="26746"/><span>adar go mbeadh an tsean aimsir sin airís acu, ó bhí</span>
<lb n="26747"/><span>Iónatan as an slighe.</span></p>
<lb n="26748"/>
<lb n="26749"/><p><span>Do mheas Truíphon, leis, ó bhí greim aige ar Iónatan,</span>
<lb n="26750"/><span>go bhféadfadh sé teacht agus íde dhéanamh ar na</span>
<lb n="26751"/><span>Iúdaígh, mar ná raibh aon cheann uraid ortha chun iad</span>
<lb n="26752"/><span>do chur le chéile i gcoinnibh namhad.  Do chruinnigh sé</span>
<lb n="26753"/><span>sluagh a bhí uathbhásach le méid agus tháinig sé i dtreó</span>
<lb n="26754"/><span>tíre Iúda chun go ndéanfadh sé léirsgrios teine agus</span>
<lb n="26755"/><span>fola ar an dtír.  D'airigh Símon, dritháir Iónatain,</span>
<lb n="26756"/><span>go raibh Truíphon ag teacht agus thuig sé an fuadar</span>
<lb n="26757"/><span>a bhí fé agus an neart uathbhásach slógh a bhí aige.</span>
<lb n="26758"/><span>Chonaic sé, leis, go raibh na daoine go léir mar a</span>
<lb n="26759"/><span>bheidís as a meabhair le sgannra.  Tháinig sé agus</span>
<lb n="26760"/><span>do chruinnigh sé na daoine agus do labhair sé leó.</span>
<lb n="26761"/><span>“A phobul Israéil,” ar seisean leó, “is eól daoibh-</span>
<lb n="26762"/><span>se cad iad na cathana móra do throideas-sa, agus</span>
<lb n="26763"/><span>mo dhritháracha agus teaghlach m'athar, ar son ár</span>
<lb n="26764"/><span>ndlighthe agus ar son an tsanctuáriuim; agus is</span>
<lb n="26765"/><span>eól daoibh cad iad na guaiseana a dh'fhuiligeamair</span>
<lb n="26766"/><span>agus cad é an cruadhtan n-ar gabhmair tríd go</span>
<lb n="26767"/><span>minic.  Mar gheall ar na cathanaibh go léir agus ar</span>
<lb n="26768"/><span>an dtrioblóid agus ar an gcruadhtan táid mo dhrith-</span>
<lb n="26769"/><span>áracha go léir tar éis bháis.  Thugadar a n-anam ar</span>
<lb n="26770"/><span>son Israéil.  Táid siad go léir tar éis bháis agus</span>
<lb n="26771"/><span>táim-se anois am' aonar ar an saoghal so.”</span></p>
<lb n="26772"/>
<lb n="26773"/><p><span>“Ach deirim an méid seo libh-se anois.  Nár leo-</span>
<lb n="26774"/><span>gaidh Dia go seachnóchainn-se contabhairt anama i</span></p>
</div>
<pb n="823"/>
<div><lb n="26775"/><p><span>n-am cruadhtain ach chómh beag agus dheineadar súd.</span>
<lb n="26776"/><span>Ní mó le rádh m'anam-sa 'ná an t-anam a bhí i n-aoinne</span>
<lb n="26777"/><span>acu súd.  Déanfad-sa mar a dheineadar súd.  Tabhar-</span>
<lb n="26778"/><span>fad m'anam uaim ag cosnamh an tsanctuáriuim, ag</span>
<lb n="26779"/><span>cosnamh ár mban agus ár gclainne.  Táid na págán-</span>
<lb n="26780"/><span>aigh seo go léir cruinnighthe i dteannta chéile agus</span>
<lb n="26781"/><span>iad ceapaithe, le h-aon chorp droch aigne, ar sinn</span>
<lb n="26782"/><span>a chur as an saoghal amuich 's amach.  Ní mór dúinn a</span>
<lb n="26783"/><span>thaisbeáint dóibh go bhfuil Dia Israéil ró láidir dóibh.”</span></p>
<lb n="26784"/>
<lb n="26785"/><p><span>Nuair airigh na daoine an chainnt sin do séideadh</span>
<lb n="26786"/><span>suas meanamna agus misneach dóibh.  Chuireadar</span>
<lb n="26787"/><span>liú suas agus dubhradar:  “Is tusa ár gceann i</span>
<lb n="26788"/><span>n-inead do dhrithár Iónatan.  Dein-se ár gcathana</span>
<lb n="26789"/><span>do throid agus déanfimíd pé rud adéarfir linn a</span>
<lb n="26790"/><span>dhéanamh.”</span></p>
<lb n="26791"/>
<lb n="26792"/><p><span>Do chruinnigh sé na fir chogaidh láithreach agus dhein</span>
<lb n="26793"/><span>sé brostú agus chríochnuigh sé na fallaí cosanta</span>
<lb n="26794"/><span>tímpal ar chathair Ierúsalem.  Do chuir sé uaidh go</span>
<lb n="26795"/><span>dtí Ioppe, Iónatan mac Absaloim agus sluagh mhór</span>
<lb n="26796"/><span>aige.  Do thóg sé sin Ioppe agus chaith sé amach as na</span>
<lb n="26797"/><span>daoine a bhí ann agus d'fhan sé féin i seilbh na h-áite.</span></p>
<lb n="26798"/>
<lb n="26799"/><p><span>Le linn na h-aimsire sin tháinig Truíphon, agus</span>
<lb n="26800"/><span>sluagh ana mhór aige, amach a' cathair Ptolemais, agus</span>
<lb n="26801"/><span>Iónatan 'n-a phríosúnach aige.  Tháinig Símon, ámhthach,</span>
<lb n="26802"/><span>agus mór shluagh aige, agus do champuigh sé i n-áit</span>
<lb n="26803"/><span>ar a dtugtí Addus ar aghaidh an mhachaire anonn, agus</span>
<lb n="26804"/><span>bhí Truíphon ar an machaire.</span></p>
<lb n="26805"/>
<lb n="26806"/><p><span>D'airigh Truíphon go raibh Símon 'n-a cheann uraid</span>
<lb n="26807"/><span>ar na Iúdaígh i n-inead a dhrithár Iónatan.  Ní raibh</span>
<lb n="26808"/><span>aon choinne aige leis an sgéal san.  Tháinig eagla</span>
<lb n="26809"/><span>air.  Bhí fhios aige nár bh'aon dóithín Símon.  Bhí an</span>
<lb n="26810"/><span>mianach Macabéach ann agus bhí an iomad iontaoibh</span>
<lb n="26811"/><span>ag na Iúdaígh as.  Do throidfidís ar buile an fhaid</span>
<lb n="26812"/><span>a bheadh an fear san os a gcionn.  Bhí taobh eile, leis,</span>
<lb n="26813"/><span>ar an sgéal.  An rud a chuir buile misnigh ar na Iúdaígh</span>
<lb n="26814"/><span>.i. Símon a bheith os a gcionn, do chuir sé imeagla agus</span></p>
</div>
<pb n="824"/>
<div><lb n="26815"/><p><span>lagspiridighe ar na págánaigh.  Do chuirfadh an imeagla</span>
<lb n="26816"/><span>san agus an lagspiridighe sin fhiachaint ortha sgeón</span>
<lb n="26817"/><span>do ghlacadh agus iompáil agus teiche dá n-iarrthí</span>
<lb n="26818"/><span>ortha cath do thabhairt an uair sin do sna Iúdaígh.</span>
<lb n="26819"/><span>Do thuig Truíphon an méid sin agus níor iarr sé</span>
<lb n="26820"/><span>ortha an cath do thabhairt.</span></p>
<lb n="26821"/>
<lb n="26822"/><p><span>CCCXLIX.</span></p>
<lb n="26823"/>
<lb n="26824"/><p><span>IÓNATAN SA N-UAIGH.</span></p>
<lb n="26825"/>
<lb n="26826"/><p><span>Níor leog an t-eagla do Thruíphon an cath a thabhairt</span>
<lb n="26827"/><span>do sna Iúdaígh, ach thuig sé go maith, “an té ná fuil</span>
<lb n="26828"/><span>láidir ní foláir dó bheith glic.”  Chuir sé teachtaireacht</span>
<lb n="26829"/><span>ag triall ar Shímon agus sidí an teachtaireacht a</span>
<lb n="26830"/><span>chuir sé ag triall air:—</span></p>
<lb n="26831"/>
<lb n="26832"/><p><span>“Isé cúis go bhfuilim-se ag cimeád mo ghreama</span>
<lb n="26833"/><span>ar do dhritháir 'ná so.  In sna gnóthaíbh a bhí aige 'á</span>
<lb n="26834"/><span>dhéanamh do'n rí do chimeád sé céad talant d'airgead</span>
<lb n="26835"/><span>an rí.  Tá céad talant airgid ag an rí air agus ní</span>
<lb n="26836"/><span>foláir an t-airgead san a dhíol.  Tá nídh eile, leis.</span>
<lb n="26837"/><span>Má leogaim-se uaim é ní foláir dom deimhne bheith</span>
<lb n="26838"/><span>agam ar gan é dhéanamh aon eirighe am' choinnibh 'n-a</span>
<lb n="26839"/><span>dhiaidh so nuair a bheidh sé sgaoilte.  Cuir chugham an</span>
<lb n="26840"/><span>céad talant airgid úd, agus cuir chugham a bheirt</span>
<lb n="26841"/><span>mhac i ngeall, agus sgaoilfad uaim é.”</span></p>
<lb n="26842"/>
<lb n="26843"/><p><span>Bhí Símon i gcruadhchás nuair a fuair sé an teacht-</span>
<lb n="26844"/><span>aireacht san.  Níor chreid sé aon fhocal de'n chainnt</span>
<lb n="26845"/><span>sin.  Bhí fhios aige ná leogfadh Truíphon Iónatan uaidh</span>
<lb n="26846"/><span>nuair a gheóbhadh sé an t-airgead agus an bheirt mhac.</span>
<lb n="26847"/><span>Bhí fhios aige go maith ná raibh aon airgead ag an rí</span>
<lb n="26848"/><span>ar Iónatan.  Ach bhí fhios aige, leis, dá ndiúltuigheadh</span>
<lb n="26849"/><span>sé agus gan an t-airgead ná an bheirt mhac do thabhairt</span>
<lb n="26850"/><span>uaidh, go gcuirfadh Truíphon Iónatan chun báis agus</span></p>
</div>
<pb n="825"/>
<div><lb n="26851"/><p><span>ansan go mbeadh na daoine go léir ar buile chuige,</span>
<lb n="26852"/><span>go mbeadh bás Iónatain acu 'á chur 'n-a leith agus go</span>
<lb n="26853"/><span>n-iompóchaidís 'n-a choinnibh; go dtiocfadh fuath acu</span>
<lb n="26854"/><span>dhó agus gráin acu air, agus nár bh'fhios cad é an dío-</span>
<lb n="26855"/><span>bháil a thiocfadh as dó féin agus d'á dhaoine.  Do</span>
<lb n="26856"/><span>thuitfadh amach, b'fhéidir, gur bh'fhearr an buadh a bhéar-</span>
<lb n="26857"/><span>fadh Truíphon air leis an gcleas san 'ná mar a bheadh</span>
<lb n="26858"/><span>beirtha aige air dá mbriseadh sé cath air féin agus</span>
<lb n="26859"/><span>ar na Iúdaígh.  B'fhéidir gur thuig sé, leis, go</span>
<lb n="26860"/><span>raibh a shluagh go léir deimhnightheach go leogfí</span>
<lb n="26861"/><span>Iónatan chucha beó.  Tar éis machtnaimh do shocaruigh</span>
<lb n="26862"/><span>sé ar an airgead agus an bheirt mhac a thabhairt</span>
<lb n="26863"/><span>do Thruíphon.  Do thug.  Má thug do chimeád Truíphon</span>
<lb n="26864"/><span>iad féin agus Iónatan.  Dubhairt sé an t-éitheach</span>
<lb n="26865"/><span>agus dhein sé an feall.</span></p>
<lb n="26866"/>
<lb n="26867"/><p><span>Ansan do ghluais sé féin agus a mharcshluagh isteach</span>
<lb n="26868"/><span>i dtír Iúda chun na tíre do sgrios.  Níor fhéad sé</span>
<lb n="26869"/><span>aon díobháil a dhéanamh, ámhthach, mar do ghluais Símon</span>
<lb n="26870"/><span>agus a shluagh ar a thóir, agus is mó a bhí le déanamh</span>
<lb n="26871"/><span>aige a d'iarraidh dul saor ó Shímon 'ná ag casadh le</span>
<lb n="26872"/><span>díobháil a dhéanamh.</span></p>
<lb n="26873"/>
<lb n="26874"/><p><span>Bhí buidhean de namhaid na nIúdach istigh i gcaisleán</span>
<lb n="26875"/><span>catharach Ierúsalem an uair chéadna agus na Iúdaígh</span>
<lb n="26876"/><span>'ghá n-imdhruidim.  Chuir an bhuidhean san teachtaireacht</span>
<lb n="26877"/><span>fé cheilt ag triall ar Thruíphon, pé áit 'n-a raibh sé,</span>
<lb n="26878"/><span>ghá iarraidh go cruaidh air teacht agus iad d'fhuasgailt</span>
<lb n="26879"/><span>mar ná raibh aon bhia acu.  Shocaruigh sé buidhean</span>
<lb n="26880"/><span>marcach sa n-oidhche chun dul ag triall ortha.  Ach do</span>
<lb n="26881"/><span>thuit sneachtadh ana throm an oidhche sin agus níor</span>
<lb n="26882"/><span>fhéad sé dul.  'N-a chuardaibh, ag teiche ó Shímon,</span>
<lb n="26883"/><span>tháinig sé go dtí áit ar a dtugtí Bascama.  San áit</span>
<lb n="26884"/><span>sin do mhairbh sé Iónatan agus a bheirt mhac.</span></p>
<lb n="26885"/>
<lb n="26886"/><p><span>Ansan d'imthigh sé air abhaile chun a thíre féin.</span></p>
<lb n="26887"/>
<lb n="26888"/><p><span>Ansan tháinig Símon agus do rug sé leis corp</span>
<lb n="26889"/><span>a dhrithár Iónatan go dtí cathair Mhódin, cathair a</span>
<lb n="26890"/><span>shinsear, agus d'adhlaic sé é i n-uaigh a atharach, agus</span></p>
</div>
<pb n="826"/>
<div><lb n="26891"/><p><span>bhí clann Israél 'ghá chaoine go dúbhach ar feadh mórán</span>
<lb n="26892"/><span>aimsire.</span></p>
<lb n="26893"/>
<lb n="26894"/><p><span>Ansan do chuir Símon suas leacht mhór árd, agus</span>
<lb n="26895"/><span>í déanta go h-uasal de chlochaibh snoighte líomhtha,</span>
<lb n="26896"/><span>os cionn na h-uagha i n-a raibh a athair agus a mháthair</span>
<lb n="26897"/><span>agus a dhritháracha adhlactha.  Agus iongna shaoghail</span>
<lb n="26898"/><span>ab eadh an leacht san ar feadh céadta blian 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="26899"/><span>san.  Agus do thuig an uile dhuine do chonaic í, má</span>
<lb n="26900"/><span>b'iongna shaoghail í i n-uaisleacht agus i gcostas-</span>
<lb n="26901"/><span>amhlacht, ná raibh sí ró uasal i n-aon chor do sna</span>
<lb n="26902"/><span>fearaibh a bhí sínte fúithe, ní h-eadh ach ná raibh sí leath</span>
<lb n="26903"/><span>uasal a dóithin dóibh féin agus do sna gníomharthaibh</span>
<lb n="26904"/><span>a dheineadar.</span></p>
<lb n="26905"/>
<lb n="26906"/><p><span>CCCL.</span></p>
<lb n="26907"/>
<lb n="26908"/><p><span>SAOR Ó CHUING NA bPÁGÁNACH.</span></p>
<lb n="26909"/>
<lb n="26910"/><p><span>Ní raibh Truíphon abhfad imthighthe soir chun a thíre</span>
<lb n="26911"/><span>féin nuair a chuir sé Antiochus óg chun báis agus chuir</span>
<lb n="26912"/><span>sé coróinn na h-ímpireachta ar a cheann féin.  Deir</span>
<lb n="26913"/><span>cuid de sna cúntaisíbh gur b'amhlaidh a thug sé nimh</span>
<lb n="26914"/><span>do'n leanbh.  Deir tuille acu gur tháinig taom éigin</span>
<lb n="26915"/><span>breóiteachta ar an leanbh agus go raibh dochtúir ag</span>
<lb n="26916"/><span>tabhairt aire dhó agus gur thug Truíphon breab do'n</span>
<lb n="26917"/><span>dochtúir agus go bhfuair an leanbh bás.</span></p>
<lb n="26918"/>
<lb n="26919"/><p><span>I gcaitheamh na h-aimsire sin bhí Símon ag obair</span>
<lb n="26920"/><span>go dian 'n-a thír féinig, i dtír Iúdéa.  Chuir sé suas</span>
<lb n="26921"/><span>daingeana láidire ins gach aon bhall, in sna h-áite-</span>
<lb n="26922"/><span>anaibh a bhí oireamhnach do réir nádúra chun cosnaimh,</span>
<lb n="26923"/><span>agus do neartuigh sé na daingeana san le fallaíbh</span>
<lb n="26924"/><span>árda, téagartha, neartmhara, agus le túraibh árda,</span>
<lb n="26925"/><span>agus le geataíbh móra troma a dúntí le sabhanaibh</span>
<lb n="26926"/><span>láidre.  Agus do chruinnigh sé flúirse de gach aon</span>
<lb n="26927"/><span>tsaghas bídh agus dighe istigh in sna daingeanaibh.</span></p>
<lb n="26928"/>
<lb n="26929"/><p><span>Ach an rí úd Demétrius a bhí ar díbirt, bhí sé beó</span></p>
</div>
<pb n="827"/>
<div><lb n="26930"/><p><span>fós agus bhí sé ag déanamh a dhíthil chun nirt slógh do</span>
<lb n="26931"/><span>chur le chéile agus teacht agus an ropaire, Truíphon,</span>
<lb n="26932"/><span>do chlaoidhe agus a cheart féinig a bhaint amach.  Do</span>
<lb n="26933"/><span>thuig Símon go raibh Demétrius ag déanamh an díthil</span>
<lb n="26934"/><span>sin.  Do thuig sé, leis, nár bhaoghal ná gur mhaith le</span>
<lb n="26935"/><span>Demétrius congnamh fhághail ó sna Iúdaígh.  Chomáin</span>
<lb n="26936"/><span>sé teachtaireacht ag triall air, 'ghá admháil, rud ab</span>
<lb n="26937"/><span>fhíor, gur bh'é an rí ceart é.  Thug sé leitir do sna</span>
<lb n="26938"/><span>teachtairíbh 'ghá iarraidh ar an rí saoráidí áirithe thabhairt</span>
<lb n="26939"/><span>an uair sin do thír na nIúdach i gcoinnibh na díobhála</span>
<lb n="26940"/><span>go léir a dhein Truíphon do'n tír sin.  Do chuir an</span>
<lb n="26941"/><span>rí Demétrius leitir chun Símoinn ag freagairt na</span>
<lb n="26942"/><span>leitire sin:—</span></p>
<lb n="26943"/>
<lb n="26944"/><p><span>“An rí Demétrius chun Símoinn an t-Árdshagart,</span>
<lb n="26945"/><span>chun carad na righthe, agus chun seanóirí agus chun</span>
<lb n="26946"/><span>pobuil na nIúdach, sláinte.  Do tháinig chughainn an</span>
<lb n="26947"/><span>choróinn óir agus an phailm a chuiris ag triall orainn.</span>
<lb n="26948"/><span>Táimid ceapaithe ar shíothcháin dhaingean a dhéanamh</span>
<lb n="26949"/><span>leat-sa, agus ar sgrí ag triall ar ár dtaoiseachaibh</span>
<lb n="26950"/><span>'ghá órdú dhóibh na saoráidí sin a thabhairt daoibh.  Na</span>
<lb n="26951"/><span>neithe atá reachtuighthe againn i nbhúr dtaobh seasóchaid</span>
<lb n="26952"/><span>siad daingean.  Na h-áiteana láidire atá curtha suas</span>
<lb n="26953"/><span>agat mar chosnamh ar bhúr dtír is libh féin iad.  Aon</span>
<lb n="26954"/><span>dearmhad nú aon rud a deineadh as an slighe roimis</span>
<lb n="26955"/><span>seo, tá sé maithte indiu agus ó indiu amach.  Má tá</span>
<lb n="26956"/><span>aon nídh fé cháin i gcathair Ierúsalem anois ná bíodh</span>
<lb n="26957"/><span>cáin air a thuille.  Má tá aon duine agaibh-se oireamh-</span>
<lb n="26958"/><span>nach chun a ainme do chur i n-ár sluagh glactar isteach</span>
<lb n="26959"/><span>é agus bíodh síothcháin eadrainn.”</span></p>
<lb n="26960"/>
<lb n="26961"/><p><span>Bhí brígh ana mhór leis an leitir sin.  Do leog an</span>
<lb n="26962"/><span>leitir sin tír na nIúdach saor ó chuing na bpágánach</span>
<lb n="26963"/><span>ó'n lá san amach.  Do tugadh suas do Shímon agus</span>
<lb n="26964"/><span>do sna Iúdaígh na daingeana go léir, 'sé sin, cómhacht</span>
<lb n="26965"/><span>na tíre.  Ba leó féin feasta cómhacht na tíre, gan</span>
<lb n="26966"/><span>blúire éilimh ag aon rí, ná ag aon riaghaltas iasachta,</span>
<lb n="26967"/><span>ar an dtír.  Do cuireadh deire le gach éileamh cánach.</span></p>
</div>
<pb n="828"/>
<div><lb n="26968"/><p><span>Do thuig na daoine go léir an méid sin go dian mhaith.</span>
<lb n="26969"/><span>Do thugadar ar an mbliain “an chéad bhliain fé</span>
<lb n="26970"/><span>Shímon an t-Árdshagart,” agus is ó'n mbliain sin</span>
<lb n="26971"/><span>a deintí áireamh dátaí ar sgríbhinníbh agus ar leitir-</span>
<lb n="26972"/><span>eachaibh as san amach, an bhliain a fuasgaladh tír Israéil</span>
<lb n="26973"/><span>ó smacht na nGréagach.  Bhí Símon as san amach, ar</span>
<lb n="26974"/><span>aon dul le Demétrius agus le righthibh uile an</span>
<lb n="26975"/><span>domhain.</span></p>
<lb n="26976"/>
<lb n="26977"/><p><span>Do ghluais Símon tímpal, le dúbailt díthil, ag</span>
<lb n="26978"/><span>neartú na ndaingean a bhí curtha suas aige agus ag</span>
<lb n="26979"/><span>díbirt namhad a' daingeanaibh eile na tíre.  D'im-</span>
<lb n="26980"/><span>dhruid sé an tseana namhaid, cathair Ghasa, cathair</span>
<lb n="26981"/><span>na bhPhilistíneach.  Do thóg sé í, agus do ghlan sé na</span>
<lb n="26982"/><span>págánaigh amach aisti agus chuaidh sé féinig chun cómh-</span>
<lb n="26983"/><span>nuighthe innti agus dhein sé daingean láidir di.  Do</span>
<lb n="26984"/><span>ghlan sé na págánaigh amach a' caisleán catharach</span>
<lb n="26985"/><span>Ierúsalem, leis, agus dhein sé daingean eile de'n</span>
<lb n="26986"/><span>chaisleán agus áit chómhnuighthe eile dhó féin.</span></p>
<lb n="26987"/>
<lb n="26988"/><p><span>Ansan bhí aigne shuaineasach ag na Iúdaígh.  Ba leó</span>
<lb n="26989"/><span>féin a dtír féinig feasta, agus, nídh nár bh'iongna,</span>
<lb n="26990"/><span>ba mhór acu Símon.  Ba mhó acu é 'ná aoinne de</span>
<lb n="26991"/><span>righthibh an domhain go léir an uair sin.</span></p>
<lb n="26992"/>
<lb n="26993"/><p><span>CCCLI.</span></p>
<lb n="26994"/>
<lb n="26995"/><p><span>LÁ SÉIN.</span></p>
<lb n="26996"/>
<lb n="26997"/><p><span>Nuair a thóg Símon caisleán catharach Ierúsalem</span>
<lb n="26998"/><span>ó sna págánaigh agus chomáin sé amach as iad, do</span>
<lb n="26999"/><span>ghlan sé an caisleán agus do choisric sé é ó'n</span>
<lb n="27000"/><span>dtruailliú agus ó'n dtuathú a bhí déanta ag na</span>
<lb n="27001"/><span>págánaigh air.  Ansan, an fichmhadh lá de'n tarna mí</span>
<lb n="27002"/><span>de'n bhliain céad agus seacht ndeich, do chuaidh Símon</span>
<lb n="27003"/><span>agus na Iúdaígh isteach sa chaisleán san agus iad ag</span>
<lb n="27004"/><span>breith bhuidheachais le Dia, agus ceólta acu, cruiteana</span></p>
</div>
<pb n="829"/>
<div><lb n="27005"/><p><span>agus saltairí agus tiompáin, agus hiomana agus</span>
<lb n="27006"/><span>cainticí, óir bhí an namhaid sin, págánaigh an chaisleáin,</span>
<lb n="27007"/><span>díbeartha amach as, tar éis iad a bheith istigh ann ar</span>
<lb n="27008"/><span>feadh chúig bhliana fichid, ag déanamh an uile shaghas</span>
<lb n="27009"/><span>tiubaiste do chlainn Israéil.</span></p>
<lb n="27010"/>
<lb n="27011"/><p><span>Nuair a bhíodar glan amach as agus an áit cois-</span>
<lb n="27012"/><span>ricthe, agus an truailliú tógtha dhe, dubhairt Símon</span>
<lb n="27013"/><span>leis na daoine gur bh'fhearr an caisleán san do</span>
<lb n="27014"/><span>leagadh ar fad agus gan a rian d'fhágáilt sa n-áit,</span>
<lb n="27015"/><span>sar a mbeadh caoi ag na págánaigh ar theacht airís agus</span>
<lb n="27016"/><span>seilbh do ghlacadh ann agus bheith ag crádh na ndaoine</span>
<lb n="27017"/><span>mar a bhíodar.  Do ghlac na daoine an chómhairle.  Do</span>
<lb n="27018"/><span>glanadh an caisleán as an áit.  Ach do chuir Símon</span>
<lb n="27019"/><span>suas daingean ab fhearr 'ná é ar an gcnocán a bhí i</span>
<lb n="27020"/><span>n-aice an teampuil agus chuaidh sé féin chun cómh-</span>
<lb n="27021"/><span>nuighthe sa daingean san.</span></p>
<lb n="27022"/>
<lb n="27023"/><p><span>Lá séin ab eadh an lá san a díbireadh na págánaigh</span>
<lb n="27024"/><span>amach as an gcaisleán agus do reachtuigh Símon go</span>
<lb n="27025"/><span>gcaithfí an lá san do chimeád 'n-a la shaoire gach aon</span>
<lb n="27026"/><span>bhliain as san amach, chun buidheachais a ghabháil le Dia</span>
<lb n="27027"/><span>na glóire mar gheall ar an bhfuasgailt.</span></p>
<lb n="27028"/>
<lb n="27029"/><p><span>B'fhéidir go bhfiafróchadh duine cad a bhí ag Demé-</span>
<lb n="27030"/><span>trius 'á dhéanamh i gcaitheamh na h-aimsire sin, nú an</span>
<lb n="27031"/><span>raibh aon chur isteach aige 'á dhéanamh ar Thruíphon, nú</span>
<lb n="27032"/><span>an raibh aon chongnamh aige d'á fhághail ó sna Iúdaígh.</span></p>
<lb n="27033"/>
<lb n="27034"/><p><span>Ní raibh Demétrius díomhaoin.  Ní raibh sa n-aimsir</span>
<lb n="27035"/><span>ach cupla bliain.  Bhí sé ag déanamh a dhíthil ag cur</span>
<lb n="27036"/><span>nirt slógh le chéile chun catha thabhairt do Thruíphon.</span>
<lb n="27037"/><span>Is dócha go raibh fhios aige go raibh an iomad bruide</span>
<lb n="27038"/><span>ar Shímon agus nár bh'fhéidir dó puinn conganta</span>
<lb n="27039"/><span>thabhairt d'aoinne go dtí go mbeadh cuid de'n bhruid</span>
<lb n="27040"/><span>curtha dhe aige.  Bhí fhios aige nár bhaoghal go ngeóbhadh</span>
<lb n="27041"/><span>Símon páirt le Truíphon.  Congnamh mór ó Shímon</span>
<lb n="27042"/><span>ab eadh an méid sin féin.</span></p>
<lb n="27043"/>
<lb n="27044"/><p><span>Sa bhliain céad seacht ndeich a dó do chruinnigh</span>
<lb n="27045"/><span>Demétrius an méid nirt slógh a bhí aige agus chuaidh</span></p>
</div>
<pb n="830"/>
<div><lb n="27046"/><p><span>sé isteach i dtír Media ag lorg tuille conganta</span>
<lb n="27047"/><span>chun troda i n-aghaidh Thruíphoin.  Bhí rí an uair sin ar</span>
<lb n="27048"/><span>Phersia agus ar Mhedia agus Arsaces ab ainm dó.</span>
<lb n="27049"/><span>D'airigh sé go raibh Demétrius tagaithe isteach 'n-a</span>
<lb n="27050"/><span>rígheacht.  Chuir sé duine d'á phriúnsaíbh uaidh agus</span>
<lb n="27051"/><span>neart slógh aige agus dubhairt sé leis Demétrius</span>
<lb n="27052"/><span>a thógaint beó agus é thabhairt chuige.  Do ghluais an</span>
<lb n="27053"/><span>priúnsa.  Thug sé cath do Dhemétrius agus bhuaidh</span>
<lb n="27054"/><span>sé air agus thug sé leis beó é ag triall ar Arsaces.</span>
<lb n="27055"/><span>Do chimeád Arsaces 'n-a phríosúnach é.  Chuir san</span>
<lb n="27056"/><span>deire le gnó Demétriuis.  Agus d'fhág san caoi bhreágh</span>
<lb n="27057"/><span>osgailte ag Símon agus ag na Iúdaígh ar ghnóthaíbh</span>
<lb n="27058"/><span>a dtíre féinig do chur chun taisge ar a suaineas agus</span>
<lb n="27059"/><span>ar a socaracht, agus ní baoghal gur thugadar aon</span>
<lb n="27060"/><span>fhaillighe sa n-obair sin.</span></p>
<lb n="27061"/>
<lb n="27062"/><p><span>Do thuig Símon go raibh sé féin ag dul i n-aois.</span>
<lb n="27063"/><span>Bhí mac aige gur bh'ainm dó Eóin.  Fear cumasach</span>
<lb n="27064"/><span>láidir cródha ab eadh an mac san, agus é oilte thar</span>
<lb n="27065"/><span>na beartaibh ar ghnóthaíbh cogaidh.  Do chuir Símon</span>
<lb n="27066"/><span>cúram na h-armála air.  Dhein sé ceann uraid slógh</span>
<lb n="27067"/><span>na nIúdach de agus do thuig an uile dhuine nár mhiste</span>
<lb n="27068"/><span>dhó san, mar go raibh sé mar ba dhual athar agus sean-</span>
<lb n="27069"/><span>athar dó a bheith.</span></p>
<lb n="27070"/>
<lb n="27071"/><p><span>Ansan bhí an tír go léir agus na daoine go léir</span>
<lb n="27072"/><span>ar a suaineas agus ar a socaracht agus do lean an</span>
<lb n="27073"/><span>suaineas agus an socaracht san an fhaid a mhair Símon.</span>
<lb n="27074"/><span>Níor ghlac Símon féin suaineas ná socaracht.  Bhí</span>
<lb n="27075"/><span>sé coitchianta ag leathadh cómhachta na tíre amach</span>
<lb n="27076"/><span>mórthímpal agus 'ghá neartú laistigh, agus chuir sé</span>
<lb n="27077"/><span>a smacht i bhfeidhm.  Dhein sé baile cuain de Ioppe i</span>
<lb n="27078"/><span>dtreó go raibh slighe osgailte aige amach go dtí oileáin</span>
<lb n="27079"/><span>na faraige.  Bhí fhios ag na daoine cad a bhain le</span>
<lb n="27080"/><span>síothcháin; gach aoinne ag saothrú a chuid talmhan féin,</span>
<lb n="27081"/><span>agus an rath ar thalamh agus ar chrannaibh.  Na sean-</span>
<lb n="27082"/><span>daoine 'n-a suidhe in sna dóirsibh agus ag cainnt</span>
<lb n="27083"/><span>agus gan aon eagla ortha.</span>
<lb n="27084"/></p>
</div>
<pb n="831"/>
<div><lb n="27085"/><p><span>CCCLII.</span></p>
<lb n="27086"/>
<lb n="27087"/><p><span>LEITIR CHUN SÍMOINN.</span></p>
<lb n="27088"/>
<lb n="27089"/><p><span>Labhran an Bíobla go h-árd ar an séan a chuir</span>
<lb n="27090"/><span>Símon ar thír na nIúdach agus ar na daoine.  Do</span>
<lb n="27091"/><span>ghaibh sé forlámhas ar Ghasara agus ar Bhetsúra agus</span>
<lb n="27092"/><span>ar an gcaisleán úd.  Chuir sé cóir bhídh isteach in sna</span>
<lb n="27093"/><span>catharachaibh.  Chuir sé córacha cogaidh isteach ionnta,</span>
<lb n="27094"/><span>bíodh ná raibh aoinne sa tír chun aon chogaidh a chur</span>
<lb n="27095"/><span>air ná chun aon nídh dhéanamh 'n-a choinnibh.  Bhí an lámh</span>
<lb n="27096"/><span>uachtair fachta ar na righthibh go léir aige.  Do neartuigh</span>
<lb n="27097"/><span>sé na daoine ar ar deineadh lagú roimis sin an</span>
<lb n="27098"/><span>fhaid a bhí namhaid na tíre láidir.  Thug sé aire do'n</span>
<lb n="27099"/><span>dlighe agus chuir sé i bhfeidhm í, i dtreó gur thóg sé</span>
<lb n="27100"/><span>chun siubhail ar fad lucht malluightheachta agus lucht</span>
<lb n="27101"/><span>eugcóra agus gur thug sé tógáilt cinn do dhaoine</span>
<lb n="27102"/><span>macánta.  Chuir sé maise agus glóire ar an sanc-</span>
<lb n="27103"/><span>tuárium agus do mheuduigh sé uimhir na n-árthaí</span>
<lb n="27104"/><span>naomhtha in sna h-áiteanaibh beannuighthe.  Bhí trácht in</span>
<lb n="27105"/><span>sna tíorthaibh go léir, mórthímpal, ar an obair a bhí</span>
<lb n="27106"/><span>déanta aige, agus a bhí aige 'á dhéanamh, i dtír na</span>
<lb n="27107"/><span>nIúdach.  Bhí trácht sa Róimh air agus i Sparta.  Do</span>
<lb n="27108"/><span>h-airigheadh sa Róimh, agus i Sparta, gur marbhuigheadh</span>
<lb n="27109"/><span>Iónatan agus bhí dólás mór sa dá áit mar gheall</span>
<lb n="27110"/><span>air sin.  Ach do h-airigheadh, leis, go raibh Símon sa</span>
<lb n="27111"/><span>n-árdshagartacht i n-inead a dhrithár Iónatan, agus</span>
<lb n="27112"/><span>do h-airigheadh an obair mhór, uasal, a bhí déanta aige,</span>
<lb n="27113"/><span>conus mar a bhí buaidhte aige ar a namhaid go léir;</span>
<lb n="27114"/><span>agus an tír go léir, agus na catharacha, tabhartha fé</span>
<lb n="27115"/><span>n-a smacht féin aige, agus rath agus séan agus</span>
<lb n="27116"/><span>suaineas aigne curtha aige ar chlainn Israéil, idir</span>
<lb n="27117"/><span>óg agus aosta.  Nuair airigh na Spartánaigh an sgéal</span>
<lb n="27118"/><span>san bhí áthas mór ortha.  Do sgríobhadar leitir chun</span></p>
</div>
<pb n="832"/>
<div><lb n="27119"/><p><span>Símoinn, ar thaibhlibh práis, ag athnuachaint an mhuinn-</span>
<lb n="27120"/><span>tearthais agus an charadais a bhí idir iad agus a</span>
<lb n="27121"/><span>dhritháracha, Iúdás agus Iónatan.  Do léigheadh an</span>
<lb n="27122"/><span>leitir sin os cómhair an phobuil i gcathair Ierúsalem,</span>
<lb n="27123"/><span>agus sidí an chainnt a bhí sa leitir a chuir muinntir</span>
<lb n="27124"/><span>Sparta uatha:—</span></p>
<lb n="27125"/>
<lb n="27126"/><p><span>“Priúnsaí catharach na Spartánach chun Símoinn</span>
<lb n="27127"/><span>an t-árdshagart, agus chun Seanóirí agus chun sagairt</span>
<lb n="27128"/><span>agus chun pobuil na nIúdach, a mbráithre, sláinte:</span>
<lb n="27129"/><span>Na teachtairí a tháinig uaibh-se chughainn-na, thugadar</span>
<lb n="27130"/><span>dúinn tuairisg ar bhúr nglóire agus ar bhúr séan</span>
<lb n="27131"/><span>agus ar bhúr n-áthas, agus chuir san áthas mór</span>
<lb n="27132"/><span>orainn-na: agus chuireamair síos, i n-ár sgríbhinníbh</span>
<lb n="27133"/><span>chúntais, an chainnt adubhradar, mar seo: tháinig</span>
<lb n="27134"/><span>chughainn, ag athnuachaint an tseana charadais linn</span>
<lb n="27135"/><span>teachtairí na nIúdach, .i.  Núménius mac Antiochuis</span>
<lb n="27136"/><span>agus Antipater mac Iásoin, agus b'é toil na ndaoine</span>
<lb n="27137"/><span>iad do ghlacadh le h-onóir agus an chainnt adubh-</span>
<lb n="27138"/><span>radar do chur síos in sna sgríbhinníbh poibilidhe i</span>
<lb n="27139"/><span>dtreó go gcimeádfadh muinntir Sparta cuimhne ar</span>
<lb n="27140"/><span>an gcainnt.  Agus tá macshamhail do'n chainnt againn</span>
<lb n="27141"/><span>'á chur ag triall ar an árdshagart Símon.”</span></p>
<lb n="27142"/>
<lb n="27143"/><p><span>Ansan do chuir Símon Núménius go dtí an Róimh</span>
<lb n="27144"/><span>agus sgiath óir aige go raibh míle púnt meaghchaint</span>
<lb n="27145"/><span>innti, chun an charadais leó a dhéanamh daingean.</span>
<lb n="27146"/><span>Agus nuair airigh muinntir na Rómha an nídh sin bhí</span>
<lb n="27147"/><span>iongna agus áthas ortha, agus dubhradar le n-a chéile:</span>
<lb n="27148"/><span>“Conus a thaisbeánfimíd do Shímon agus d'á mhacaibh</span>
<lb n="27149"/><span>an buidheachas atá againn ortha agus an meas atá</span>
<lb n="27150"/><span>againn ortha?  Tá Símon tar éis a mhuinntire do chur</span>
<lb n="27151"/><span>ar a mbunaibh agus tar éis namhad Israéil do chlaoidhe</span>
<lb n="27152"/><span>agus do dhíbhirt chun siubhail le cathanaibh cruadha.”</span></p>
<lb n="27153"/>
<lb n="27154"/><p><span>Ansan do reachtadar saoirse na Rómha do Shímon</span>
<lb n="27155"/><span>agus d'á mhacaibh, agus do sgríobhadar an reacht san</span>
<lb n="27156"/><span>ar thaibhlibh práis agus do cuireadh na taibhle sin suas</span>
<lb n="27157"/><span>ar phollaíbh i gcnoc Síon.</span>
<lb n="27158"/></p>
</div>
<pb n="833"/>
<div><lb n="27159"/><p><span>Tabharthas ana mhór, ana shaidhbhir, ab eadh an sgiath</span>
<lb n="27160"/><span>úd go raibh an míle púnt meaghchaint d'ór ghlan innti.</span>
<lb n="27161"/><span>Do thuig na Rómhánaigh luach an tabharthais sin.  D'á</span>
<lb n="27162"/><span>bhrígh gur thuigeadar do chuireadar sgríbhinn ana fhada</span>
<lb n="27163"/><span>ar na taibhlibh práis, ag moladh Shímoinn agus ag</span>
<lb n="27164"/><span>moladh a ghníomhartha, agus ag moladh na Macabéach</span>
<lb n="27165"/><span>go léir, agus ag moladh a n-athar Matatias.</span></p>
<lb n="27166"/>
<lb n="27167"/><p><span>CCCLIII.</span></p>
<lb n="27168"/>
<lb n="27169"/><p><span>SAOIRSE CATHARACH NA RÓMHA.</span></p>
<lb n="27170"/>
<lb n="27171"/><p><span>Gan amhras tabharthas mór ab eadh an sgiath úd go</span>
<lb n="27172"/><span>raibh an míle púnt meaghchaint innti.  Ní baoghal ná</span>
<lb n="27173"/><span>gur thuig na Rómhánaigh luach an tabharthais sin.  Do</span>
<lb n="27174"/><span>bhain an sgiath sin cainnt asta.  Do reachtadar, mar</span>
<lb n="27175"/><span>adubhradh, saoirse catharach na Rómha do Shímon agus</span>
<lb n="27176"/><span>d'á mhacaibh.  Ansan do sgríobhadar ar thaibhlibh práis</span>
<lb n="27177"/><span>an reacht agus an chainnt a bhí ag gabháil leis an reacht.</span>
<lb n="27178"/><span>Sidé an sgríbhinn:—</span></p>
<lb n="27179"/>
<lb n="27180"/><p><span>“An t-ochtmhadh la déag de mhí Eliul, sa bhliain</span>
<lb n="27181"/><span>céad seacht ndeich a dó, 'sé sin, an trímhadh bliain fé</span>
<lb n="27182"/><span>Shímon an t-Árdshagart, ag Asaramel, i gcómhthionól</span>
<lb n="27183"/><span>mór de shagartaibh agus de phriúnsaíbh an phobuil agus</span>
<lb n="27184"/><span>de sheanóiríbh na tíre, do cuireadh i n-iúil dúinn na</span>
<lb n="27185"/><span>neithe seo: Is fíor go raibh cogadh go minic sa tír,</span>
<lb n="27186"/><span>agus do chuir Símon mac Mhatatiais de shliocht Iarib,</span>
<lb n="27187"/><span>agus a bhráithre, iad féin i gcontabhairt ag troid i</span>
<lb n="27188"/><span>n-aghaidh namhad a dtíre agus ag cosnamh na n-áite</span>
<lb n="27189"/><span>ana naomhtha a bhí acu, agus ag cosnamh na dlighe,</span>
<lb n="27190"/><span>agus táid siad tar éis a ndaoine d'árdú chun mór-</span>
<lb n="27191"/><span>ghlóire.  Do chruinnigh Iónatan a dhaoine i dteannta</span>
<lb n="27192"/><span>chéile agus do deineadh Árdshagart de os a gcionn.</span>
<lb n="27193"/><span>ach fuair sé sin bás.  Ansan do mheas a namhaid</span>
<lb n="27194"/><span>gabháil de chosaibh ionta agus léirsgrios a dhéanamh</span></p>
</div>
<pb n="834"/>
<div><lb n="27195"/><p><span>ortha, agus a lámha do shíne amach i gcoinnibh na</span>
<lb n="27196"/><span>n-áiteana naomhtha.  Ansan do chuir Símon cos i</span>
<lb n="27197"/><span>dtalamh agus do throid sé i gcoinnibh a namhad, agus</span>
<lb n="27198"/><span>do chaith sé mórán d'á chuid saoghaltais féinig, agus</span>
<lb n="27199"/><span>thug sé díoluidheacht do sna fearaibh cródha a bhí</span>
<lb n="27200"/><span>ameasg a dhaoine agus chuir sé airm i n-a lámhaibh chun</span>
<lb n="27201"/><span>troda i n-aghaidh a namhad; agus do dhainginigh sé</span>
<lb n="27202"/><span>catharacha Iúdéa agus dhainginigh sé cathair Bhetsúra,</span>
<lb n="27203"/><span>cathair atá ar imeal Iúdéa, an chathair i n-a mbíodh</span>
<lb n="27204"/><span>armáil an namhad roime sin, agus chuir sé gáirisiún</span>
<lb n="27205"/><span>Iúdach isteach sa chathair sin.  Agus dhainginigh sé</span>
<lb n="27206"/><span>cathair Ioppe, cathair atá i n-aice na faraige.  Agus</span>
<lb n="27207"/><span>do dhainginigh sé cathair Ghasara, cathair atá teóranach</span>
<lb n="27208"/><span>le h-Asótus, cathair i n-a mbíodh an namhaid roime</span>
<lb n="27209"/><span>sin.  Chuir sé Iúdaígh isteach sa chathair sin, agus thug</span>
<lb n="27210"/><span>sé dhóibh gach cóir d'á raibh riachtanach chun na catharach</span>
<lb n="27211"/><span>do dheisiú agus do dhainginiú.”</span></p>
<lb n="27212"/>
<lb n="27213"/><p><span>“Agus chonaic na daoine na gnóthaí móra a bhí ag</span>
<lb n="27214"/><span>Símon 'á dhéanamh agus an ghlóire a bhí beartuighthe</span>
<lb n="27215"/><span>aige do thabhairt ar an náisiún, agus ghlacadar 'n-a</span>
<lb n="27216"/><span>phriúnsa os a gcionn é, agus i n-a Árdshagart, mar</span>
<lb n="27217"/><span>gheall ar na neithe móra a bhí déanta aige, agus mar</span>
<lb n="27218"/><span>gheall ar a cheart agus ar a dhílse do'n phobul, agus</span>
<lb n="27219"/><span>toisg gan aon aidhm a bheith aige ach tairbhthe na</span>
<lb n="27220"/><span>ndaoine agus iad a chur ar aghaidh.  Agus d'eirigh gach</span>
<lb n="27221"/><span>nídh leis i n-a ré, i dtreó gur tógadh chun siubhail as</span>
<lb n="27222"/><span>an dtír na págánaigh go léir, agus ná raibh a thuille,</span>
<lb n="27223"/><span>i gcathair Dháibhid, an droch aicme úd a bhíodh sáidhte</span>
<lb n="27224"/><span>istigh i gcaisleán Ierúsalem agus a bhíodh ag preabadh</span>
<lb n="27225"/><span>amach gan choinne, ag truailliú agus ag tuathú na</span>
<lb n="27226"/><span>n-áiteana naomhtha mórthímpal ar an sanctuárium.</span>
<lb n="27227"/><span>Do chuir Símon Iúdaígh isteach sa chaisleán san chun</span>
<lb n="27228"/><span>na tíre do chosaint agus chun na catharach do chosaint,</span>
<lb n="27229"/><span>agus chuir sé suas, go breágh láidir daingean, fallaí</span>
<lb n="27230"/><span>catharach Ierúsalem féinig.”</span></p>
<lb n="27231"/>
<lb n="27232"/><p><span>“Agus do dhainginigh an rí Demétrius é sa</span></p>
</div>
<pb n="835"/>
<div><lb n="27233"/><p><span>n-Árdshagartacht, agus thug sé glóire agus gradam</span>
<lb n="27234"/><span>dó go h-árd.  Óir bhí fhios ag Demétrius go raibh na</span>
<lb n="27235"/><span>Rómhánaigh tar éis cáirde dhóibh féinig a thabhairt ar</span>
<lb n="27236"/><span>na Iúdaígh, agus daoine muinnteartha dhóibh féinig,</span>
<lb n="27237"/><span>agus bráithre dhóibh féinig, agus go rabhadar tar éis</span>
<lb n="27238"/><span>dul i gcómhaltas cogaidh leó.”</span></p>
<lb n="27239"/>
<lb n="27240"/><p><span>CCCLIV.</span></p>
<lb n="27241"/>
<lb n="27242"/><p><span>SÍMON 'N-A ÁRDSHAGART.</span></p>
<lb n="27243"/>
<lb n="27244"/><p><span>“Óir d'airigh Demétrius go raibh na Rómhánaigh</span>
<lb n="27245"/><span>tar éis dul i gcomhaltas cogaidh leis na Iúdaígh, agus</span>
<lb n="27246"/><span>go rabhadar tar éis teachtairí Shímoinn do ghlacadh le</span>
<lb n="27247"/><span>h-onóir; agus go raibh na Iúdaígh agus na sagairt</span>
<lb n="27248"/><span>tar éis Símoinn do ghlacadh 'n-a phriúnsa os a gcionn</span>
<lb n="27249"/><span>go deó, go dtí go n-eireóchadh fáig dílis; agus</span>
<lb n="27250"/><span>go gcaithfadh Símon bheith 'n-a cheann-uraid os a</span>
<lb n="27251"/><span>gcionn, agus cúram an tsanctuáriuim a bheith air;</span>
<lb n="27252"/><span>agus gur ab é do chaithfadh riaghaltóirí do cheapadh</span>
<lb n="27253"/><span>os cionn na n-oibreacha, agus os cionn na tíre, agus</span>
<lb n="27254"/><span>os cionn na h-armála, agus os cionn na ndaingean</span>
<lb n="27255"/><span>a bhí acu; agus gur bh'air a chaithfadh cúram na n-áit-</span>
<lb n="27256"/><span>eana naomhtha bheith; agus nár bh'fholáir an uile dhuine</span>
<lb n="27257"/><span>bheith umhal dó; agus nár bh'fholáir sgríbhinní uile</span>
<lb n="27258"/><span>na tíre do dhéanamh i n-a ainm; agus nár bh'fholáir</span>
<lb n="27259"/><span>é bheith éidighthe le corcra agus le h-ór; agus gan</span>
<lb n="27260"/><span>a bheith dleaghthach d'aon duine de'n phobul, ná de</span>
<lb n="27261"/><span>sna sagartaibh, aon nídh de sna neithibh sin do shárú,</span>
<lb n="27262"/><span>ná cur i n-aghaidh a chainnte, ná cómhthionól do</span>
<lb n="27263"/><span>chruinniú sa tír i n'éaghmais: agus pé duine dhéan-</span>
<lb n="27264"/><span>fidh bun os cionn leis an riaghlú san, nú do chuirfidh</span>
<lb n="27265"/><span>aon nídh de sna neithibh sin ar neamhnídh go gcaithfar</span>
<lb n="27266"/><span>pionós do chur air.”</span></p>
<lb n="27267"/>
<lb n="27268"/><p><span>“Agus b'é toil na ndaoine go léir Símon do chur</span></p>
</div>
<pb n="836"/>
<div><lb n="27269"/><p><span>suas ar an gcuma san agus beart a dhéanamh do</span>
<lb n="27270"/><span>réir na cainnte sin.  Agus do thoiligh Símon chuige</span>
<lb n="27271"/><span>sin go fonnmhar, chun dualgais árdshagairt do</span>
<lb n="27272"/><span>chómhlíonadh, agus chun bheith 'n-a phriúnsa os cionn</span>
<lb n="27273"/><span>pobuil na nIúdach, agus os cionn na sagart, agus</span>
<lb n="27274"/><span>'n-a cheann uraid os a gcionn go léir.”</span></p>
<lb n="27275"/>
<lb n="27276"/><p><span>Agus d'órduighdar na Rómhánaigh an sgríbhinn sin</span>
<lb n="27277"/><span>do chur ar thaibhlib práis agus na taibhle sin do chur</span>
<lb n="27278"/><span>suas laistigh de'n áit i n-a raibh an sanctuárium,</span>
<lb n="27279"/><span>i dtreó go mbeadh radharc ag gach aoinne air; agus</span>
<lb n="27280"/><span>macasamhail do'n sgríbhinn céadna do chur isteach</span>
<lb n="27281"/><span>sa chiste i dtreó go mbeadh sé ag Símon agus agá</span>
<lb n="27282"/><span>mhacaibh.</span></p>
<lb n="27283"/>
<lb n="27284"/><p><span>Mar a h-innseadh, do thóg rí Phersia an rí úd</span>
<lb n="27285"/><span>Demétrius, agus dhein an feallaire úd Truíphon rí dhe</span>
<lb n="27286"/><span>féin ar Antioch agus ar an ímpireacht a bhí ag gabháil</span>
<lb n="27287"/><span>le h-Antioch.  Ach d'fhág an Demétrius san mac 'n-a</span>
<lb n="27288"/><span>dhiaidh laistiar.  Antiochus ab ainm do'n mhac san,</span>
<lb n="27289"/><span>agus chómh luath agus tháinig neart ann do chuimhnigh</span>
<lb n="27290"/><span>sé ar an gcuma 'n-ar dhein Truíphon an feall go</span>
<lb n="27291"/><span>léir, agus de thoradh an fhill go raibh sé i seilbh na</span>
<lb n="27292"/><span>rígheachta, 'n-a chomhnuidhe ar a shuaineas i n-Antioch.</span>
<lb n="27293"/><span>Bhí fhios aige gur namhaid mhalluigthe do Shímon gur</span>
<lb n="27294"/><span>bh'eadh an feallaire Truíphon.  Do sgríbh sé leitir,</span>
<lb n="27295"/><span>agus is ó oileánaibh na mara i n-áit éigin amuich dho</span>
<lb n="27296"/><span>sgríbh sé:—</span></p>
<lb n="27297"/>
<lb n="27298"/><p><span>“An rí Antiochus mac Dhemétriuis chun Símoinn,</span>
<lb n="27299"/><span>an t-Árdshagart, agus chun náisiúin na nIúdach,</span>
<lb n="27300"/><span>sláinte.  Ó's rud é go bhfuilid cuiripeacha áirithe</span>
<lb n="27301"/><span>tar éis rígheachta ár n-athar do shárú, agus go bhfuilim-</span>
<lb n="27302"/><span>se ceapaithe ar an rígheacht san a bhaint amach agus</span>
<lb n="27303"/><span>í chur mar ba cheart í bheith, tá armáil mhór curtha le</span>
<lb n="27304"/><span>n-a chéile agam agus táid loingeas chogaidh déanta</span>
<lb n="27305"/><span>agam, agus tá beartuighthe agam gabháil tríd an</span>
<lb n="27306"/><span>dtír agus díoltas a dhéanamh ar an muinntir atá</span>
<lb n="27307"/><span>tar éis mo thíre do lot agus tar éis a lán de</span></p>
</div>
<pb n="837"/>
<div><lb n="27308"/><p><span>chatharachaibh mo thíre do dhéanamh uaigneach.  D'á bhrígh</span>
<lb n="27309"/><span>sin dainginighim thusa anois in sna saoráidíbh a thug na</span>
<lb n="27310"/><span>righthe uile a tháinig rómham duit, agus deimhnighim</span>
<lb n="27311"/><span>duit pé tabharthaistí eile a thugadar duit.  Agus</span>
<lb n="27312"/><span>tugaim duit cead do chuid airgid féinig a bhualadh</span>
<lb n="27313"/><span>ad thír féinig.  Agus bíodh Ierúsalem saor, naomhtha.</span>
<lb n="27314"/><span>Agus gach a bhfuil d'arm déanta, agus de dhain-</span>
<lb n="27315"/><span>geanaibh curtha suas, bídís agat féin.”</span></p>
<lb n="27316"/>
<lb n="27317"/><p><span>CCCLV.</span></p>
<lb n="27318"/>
<lb n="27319"/><p><span>LEITIR Ó'N RÓIMH.</span></p>
<lb n="27320"/>
<lb n="27321"/><p><span>I ndeire na leitireach úd a chuir Antiochus, mac</span>
<lb n="27322"/><span>Dhemétriuis, ag triall ar Shímon, dubhairt sé an</span>
<lb n="27323"/><span>chainnt seo:  “Tugaim duit cead do chuid airgid</span>
<lb n="27324"/><span>féin do bhualad ad' thír féinig.  Agus bíodh Ierúsalem</span>
<lb n="27325"/><span>naomhtha…  Agus nuair a bheidh ár rígheacht bainte</span>
<lb n="27326"/><span>amach againn tabharfimíd glóire dhuit-se agus dod'</span>
<lb n="27327"/><span>náisiún, glóire mhór, i dtreó go mbeidh do ghlóire</span>
<lb n="27328"/><span>le feisgint tríd an ndomhan go léir.”</span></p>
<lb n="27329"/>
<lb n="27330"/><p><span>Cimeád an focal san ad' chuimhne, a léightheóir,</span>
<lb n="27331"/><span>agus chífir ar ball nách indiu ná indé do thosnuigh</span>
<lb n="27332"/><span>righthe ar úsáid a dhéanamh de'n “scrap of paper”</span>
<lb n="27333"/><span>úd.</span></p>
<lb n="27334"/>
<lb n="27335"/><p><span>Bhí Truíphon ar a shuaineas agus é 'n-a rí i gcathair</span>
<lb n="27336"/><span>Antioch.  Níor bh'fhéidir d'fhear d'á shórd cómhacht a</span>
<lb n="27337"/><span>bheith n-a láimh aige aon phuinn mhór aimsire gan aigne</span>
<lb n="27338"/><span>na ndaoine d'iompáil 'n-a choinnibh.  Bhí aigne na</span>
<lb n="27339"/><span>ndaoine iompuighthe i gcoinnibh Thruíphoin, nímhneach</span>
<lb n="27340"/><span>go leór, ach ní raibh caoi acu ar a n-aigne thaisbeáint.</span>
<lb n="27341"/><span>Tháinig an chaoi.  Tháinig isteach sa tír Antiochus, mac</span>
<lb n="27342"/><span>Dhemétriuis, agus sluagh aige.  Ní deirtear go raibh</span>
<lb n="27343"/><span>sluagh ana mhór aige ag teacht dó, ach chómh luath agus</span>
<lb n="27344"/><span>do h-airigheadh go raibh sé tagaithe do rith slóighte</span></p>
</div>
<pb n="838"/>
<div><lb n="27345"/><p><span>na tíre chuige.  Níor fhan ag Truíphon ac fíor bheagán.</span>
<lb n="27346"/><span>Nuair a fuair Truíphon go raibh an armáil go léir</span>
<lb n="27347"/><span>imthighthe uaidh do theich sé féin agus a bhuidhean bheag</span>
<lb n="27348"/><span>amach a h-Antioch agus chuadar isteach i gcathair ar</span>
<lb n="27349"/><span>a dtugtí Dóra, cathair a bhí ar bruach na faraige.</span>
<lb n="27350"/><span>Dheabhróchadh an sgéal gur chathair dhaingean í, mar</span>
<lb n="27351"/><span>do tháinig Antiochus agus do champuigh sé 'n-a</span>
<lb n="27352"/><span>tímpal agus céad agus fiche de mhíltibh fear aige,</span>
<lb n="27353"/><span>agus níor fhéad sé í thógaint láithreach.  B'éigean dó</span>
<lb n="27354"/><span>í dh'imdhruidim ó mhuir agus ó thír.  Bhí na loingeas ar</span>
<lb n="27355"/><span>an uisge aige agus a shluagh ar an dtír aige agus</span>
<lb n="27356"/><span>d'fháisg sé go dian ar an gcathair.</span></p>
<lb n="27357"/>
<lb n="27358"/><p><span>An fhaid a bhí an obair sin ar siubhal bhí obair eile</span>
<lb n="27359"/><span>ar siubhal i n-áiteanaibh eile.  An sgiath úd a tugadh</span>
<lb n="27360"/><span>do sna Rómhánaigh bhí sí ag dhéanamh oibre.  Bhí an</span>
<lb n="27361"/><span>buidheachas ró mhór ar Shímon ag na Rómhánaigh mar</span>
<lb n="27362"/><span>gheall uirthi.  Chuireadar an sgríbhinn fhada úd, ar</span>
<lb n="27363"/><span>na taibhlibh práis, ag triall ar Shímon.  Ach dheineadar</span>
<lb n="27364"/><span>rud eile.  Do sgríobhadar agus thugadar do Núménius,</span>
<lb n="27365"/><span>teachtaire Símoinn, leitireacha le breith ag triall ar</span>
<lb n="27366"/><span>na righthibh go léir mórthímpal, 'ghá innsint do sna</span>
<lb n="27367"/><span>righthibh sin i dtaobh na sgéithe óir a bhí fághalta acu ó</span>
<lb n="27368"/><span>Shímon, agus 'ghá rádh leis na righthibh sin:  “Tá</span>
<lb n="27369"/><span>cómhaltas cogaidh agus síothchána idir sinn-na agus</span>
<lb n="27370"/><span>Símon.  D'á bhrígh sin ná dein-se aon díobháil do</span>
<lb n="27371"/><span>Shímon ná do sna Iúdaígh, agus má tá ameasg do</span>
<lb n="27372"/><span>dhaoine aon droch Iúdaígh, ar teiche ó Shímon, beir ortha</span>
<lb n="27373"/><span>láithreach agus cuir thar n-ais ag triall ar Shímon</span>
<lb n="27374"/><span>iad i dtreó go gcuirfidh sé ortha an pionós atá</span>
<lb n="27375"/><span>tuillte acu do réir dlighe na nIúdach.”</span></p>
<lb n="27376"/>
<lb n="27377"/><p><span>Chuireadar leitir de'n tsórd san ag triall ar</span>
<lb n="27378"/><span>gach rí de dhá rí fhichid a bhí in sna thíorthaibh lastoir,</span>
<lb n="27379"/><span>mórthímpal ar Iúdéa.  Agus chuireadar macshamhail</span>
<lb n="27380"/><span>ag triall ar Shímon.  Ní deirtear gur chuireadar</span>
<lb n="27381"/><span>macshamhail ag triall ar Antiochus, ach deirtear gur</span>
<lb n="27382"/><span>chuireadar macshamhail do'n leitir sin ag triall ar</span></p>
</div>
<pb n="839"/>
<div><lb n="27383"/><p><span>Dhemétrius.  Ní raibh aon rí gur bh'ainm dó Demé-</span>
<lb n="27384"/><span>trius ann an uair sin, agus is dócha gur ag triall</span>
<lb n="27385"/><span>ar Antiochus, mac Dhemétriuis, a chuaidh an leitir sin.</span></p>
<lb n="27386"/>
<lb n="27387"/><p><span>Gan amhras do mheas na Rómhánaigh tairbhthe dhéanamh</span>
<lb n="27388"/><span>do Shímon leis an dteachtaireacht san ag triall ar</span>
<lb n="27389"/><span>na righthibh sin go léir.  B'fhéidir gur deineadh rainnt</span>
<lb n="27390"/><span>tairbhthe.  Níor dhóichighe san ná go mb'fhéidir gur</span>
<lb n="27391"/><span>deineadh rainnt díobhála, leis.  B'fhéidir gur mús-</span>
<lb n="27392"/><span>galadh eud.  Tá sean fhocal againn, .i.  “Níor mheasa</span>
<lb n="27393"/><span>dhuit rud a dhéanfadh díobháil duit 'ná rud fóghanta.”</span></p>
<lb n="27394"/>
<lb n="27395"/><p><span>CCCLVI.</span></p>
<lb n="27396"/>
<lb n="27397"/><p><span>ATENÓBIUS.</span></p>
<lb n="27398"/>
<lb n="27399"/><p><span>Ach bhí Antiochus ag fásgadh ar chathair Dhóra agus</span>
<lb n="27400"/><span>bíodh go raibh an mhór shluagh aige tímpal uirthi, ar</span>
<lb n="27401"/><span>an dtalamh tirim, agus na loingeas 'ghá dúnadh</span>
<lb n="27402"/><span>isteach ó thaobh na faraige, ní raibh ag teacht leis í</span>
<lb n="27403"/><span>thógaint.  Do chuimhnigh Símon gur mhithid dó féin rud</span>
<lb n="27404"/><span>éigin a dhéanamh chun cabhruighthe leis an rí do labhair</span>
<lb n="27405"/><span>an chainnt bhreágh úd leis i dtaobh na glóire móire</span>
<lb n="27406"/><span>thabharfadh sé dhó nuair a bheadh buaidhte ar Thruíphon</span>
<lb n="27407"/><span>aige.  Do thoibh Símon amach dhá mhíle de sna fearaibh</span>
<lb n="27408"/><span>ba chródha d'á raibh aige, agus gan amhras do b'fhearr</span>
<lb n="27409"/><span>an dá mhíle fear san 'ná aon deich míle de sna fear-</span>
<lb n="27410"/><span>aibh a bhí ag Antiochus.  Do chuir Símon chuige an dá</span>
<lb n="27411"/><span>mhíle fear san agus mórán airgid agus óir agus</span>
<lb n="27412"/><span>mórán córacha cogaidh.  Cad deirir le h-Antiochus</span>
<lb n="27413"/><span>nár dhiúltuigh d'iad a ghlacadh!  Ní ghlacfadh sé fir</span>
<lb n="27414"/><span>ná airgead ná córacha cogaidh!  Thánadar abhaile.</span>
<lb n="27415"/><span>Ansan do chuir Antiochus duine d'á cháirdibh ag triall</span>
<lb n="27416"/><span>ar Shímon, fear d'ár bh'ainm Atenóbius.  Sidí an</span>
<lb n="27417"/><span>chainnt a bhí le rádh ag Atenóbius, le h-órdú an rí:—</span></p>
<lb n="27418"/>
<lb n="27419"/><p><span>“Tá Ioppe agat-sa, agus Gasara, agus an caisleán</span></p>
</div>
<pb n="840"/>
<div><lb n="27420"/><p><span>atá i gcathair Ierúsalem.  Is liom-sa iad san.</span>
<lb n="27421"/><span>Bainid siad lem' rígheacht.  Do dheinis léirsgrios ar</span>
<lb n="27422"/><span>na críochaibh mórthímpal ar na catharachaibh sin, agus</span>
<lb n="27423"/><span>tá mórán díobhála déanta agat sa tír, agus tá</span>
<lb n="27424"/><span>forlámhas agat ar a lán áiteana do bhainean lem'</span>
<lb n="27425"/><span>rígheacht.  Tabhair suas dom anois, d'á bhrígh sin, na</span>
<lb n="27426"/><span>catharacha san atá tógtha agat, agus cíosana na</span>
<lb n="27427"/><span>n-áiteana atá agat uaim lasmuich de chríochaibh Iúdéa.</span>
<lb n="27428"/><span>Nú marab é sin é, tabhair dom chúig céad talant</span>
<lb n="27429"/><span>airgid as an méid díobhála atá déanta agat do'n</span>
<lb n="27430"/><span>tír, agus cuir chugham mar chíos as na catharachaibh</span>
<lb n="27431"/><span>chúig céad eile talant.  Mara ndeinir an méid sin</span>
<lb n="27432"/><span>tiocfimíd agus cuirfimíd cogadh ort.”</span></p>
<lb n="27433"/>
<lb n="27434"/><p><span>Nuair a tháinig Atenóbius go dtí Ierúsalem leis</span>
<lb n="27435"/><span>an dteachtaireacht san do chonaic sé uaisleacht na</span>
<lb n="27436"/><span>catharach, agus an tabhairt amach ríoga a bhí ar Shímon,</span>
<lb n="27437"/><span>agus a ghradam, agus an armáil a bhí 'n-a thímpal,</span>
<lb n="27438"/><span>agus bhí iongna a chroidhe air.  Ach do thug sé a theacht-</span>
<lb n="27439"/><span>aireacht.  D'éist Símon leis go dtí go raibh a chainnt</span>
<lb n="27440"/><span>ráidhte aige.  Ansan do labhair sé:—</span></p>
<lb n="27441"/>
<lb n="27442"/><p><span>“Níor thógamair-ne riamh,” ar seisean, “aon fhód</span>
<lb n="27443"/><span>de thalamh daoine eile, ná ní'l aon fhód de thalamh</span>
<lb n="27444"/><span>aon duine eile againn 'á chimeád.  Ní'l aon talamh</span>
<lb n="27445"/><span>againn 'á chimeád ach talamh ár sínsear, an talamh a</span>
<lb n="27446"/><span>fuaramair i n-oighreacht ó n-ár n-aithreachaibh.  Do</span>
<lb n="27447"/><span>bhain ár namhaid dínn an talamh san go h-eugcórtha.</span>
<lb n="27448"/><span>Chimeádadar uainn é ar fead tamail.  Do fuar-</span>
<lb n="27449"/><span>amair an chaoi ar é bhaint díobh agus bhaineamair díobh</span>
<lb n="27450"/><span>é.  Níor bhaineamair díobh ach ár gcuid féin.  Ach i</span>
<lb n="27451"/><span>dtaobh Ioppe agus Ghasara, dheineadar san mórán</span>
<lb n="27452"/><span>díobhála do'n tír agus do sna daoine.  Mar sin</span>
<lb n="27453"/><span>féin táim sásta céad talant do dhíol as an dá</span>
<lb n="27454"/><span>chathair sin.”</span></p>
<lb n="27455"/>
<lb n="27456"/><p><span>Ní dubhairt Atenóbius oiread agus aon fhocal</span>
<lb n="27457"/><span>amháin amach as a bhéal leis an méid sin cainnte.</span>
<lb n="27458"/><span>D'imthigh sé thar n-ais, agus árd fhearg air, agus</span></p>
</div>
<pb n="841"/>
<div><lb n="27459"/><p><span>d'innis sé do'n rí cad dubhairt Símon, agus má bhí</span>
<lb n="27460"/><span>fearg ar Atenóbius bhí fearg ba mhó 'ná san ar an rí</span>
<lb n="27461"/><span>Antiochus.</span></p>
<lb n="27462"/>
<lb n="27463"/><p><span>I gcaitheamh an aighnis sin d'euluigh Truíphon amach</span>
<lb n="27464"/><span>a' cathair Dóra.  Chuir san deire le h-imdhruidim na</span>
<lb n="27465"/><span>catharach agus d'fhág san caoi ag an rí ar a shlóighte</span>
<lb n="27466"/><span>d'iompáil chun oibre éigin eile.  Bhí taoiseach airm</span>
<lb n="27467"/><span>aige gur bh'ainm dó Cendebéus.  Thug sé do Chen-</span>
<lb n="27468"/><span>debéus mór shluagh troightheach agus marcach, agus</span>
<lb n="27469"/><span>dubhairt sé leis gluaiseacht agus aghaidh a thabhairt</span>
<lb n="27470"/><span>ar Iúdéa agus cogadh do chur ar Shímon agus ar na</span>
<lb n="27471"/><span>Iúdaígh, agus d'imthigh sé féin ar thóir Truíphoin.</span></p>
<lb n="27472"/>
<lb n="27473"/><p><span>Tháinig Cendebéus agus a shluagh troightheach agus</span>
<lb n="27474"/><span>marcach, go dtí cathair ar a dtugtí Iamnia, cathair</span>
<lb n="27475"/><span>a bhí i dtír na bhPhilistíneach agus ná raibh abhfad ó</span>
<lb n="27476"/><span>theórainn Iúdéa.  Do dhainginigh sé an chathair sin agus</span>
<lb n="27477"/><span>cathair eile ná raibh abhfad uaithi, agus thosnuigh sé</span>
<lb n="27478"/><span>ar bheith ag marbhú na nIúdach agus ar bheith ag cur</span>
<lb n="27479"/><span>buidhean d'á mharcshluagh amach ag argain agus ag</span>
<lb n="27480"/><span>creachadh Iúdéa.</span></p>
<lb n="27481"/>
<lb n="27482"/><p><span>CCCLVII.</span></p>
<lb n="27483"/>
<lb n="27484"/><p><span>SÍMON AG DUL I N-AOIS.</span></p>
<lb n="27485"/>
<lb n="27486"/><p><span>Bhí beirt mhac ag Símon, Iúdás agus Eóin.  Do</span>
<lb n="27487"/><span>thárla go raibh Eóin 'n-a chomhnuidhe i gcathair Ghasara</span>
<lb n="27488"/><span>nuair a tháinig Cendebéus go dtí Iamnia.  Nuair</span>
<lb n="27489"/><span>a chonaic Eóin an obair a bhí ag Cendebhéus 'á dhéanamh</span>
<lb n="27490"/><span>agus an fuadar a bhí fé tháinig sé agus d'innis sé</span>
<lb n="27491"/><span>an sgéal d'á athair, do Shímon.  Do ghlaoidh Símon</span>
<lb n="27492"/><span>chuige an bheirt, Iúdás agus Eóin, agus dubhairt sé</span>
<lb n="27493"/><span>leó mar seo:—</span></p>
<lb n="27494"/>
<lb n="27495"/><p><span>“Feuch, a chlann ó,” ar seisean, “táim-se ag</span></p>
</div>
<pb n="842"/>
<div><lb n="27496"/><p><span>dul i n-aois.  Dheineas féin agus mo dhritháracha agus</span>
<lb n="27497"/><span>teaghlach m'athar troid i n-aghaidh namhad Israéil</span>
<lb n="27498"/><span>i gcaitheamh ár saoghal go léir, ó n-ár n-óige go dtí</span>
<lb n="27499"/><span>an lá atá indiu ann.  D'eirigh linn go maith.  D'fhuas-</span>
<lb n="27500"/><span>galamair Israél go minic ó n-a namhaid.  Tá an t-aos</span>
<lb n="27501"/><span>ag druidim liom-sa.  Deinidh-se seasamh am' inead</span>
<lb n="27502"/><span>anois.  Téidhidh amach agus troididh i n-aghaidh namhad</span>
<lb n="27503"/><span>na tíre, agus lámh Dé go raibh libh!”</span></p>
<lb n="27504"/>
<lb n="27505"/><p><span>Ansan do thoibh sé as an bpobul go léir fiche míle</span>
<lb n="27506"/><span>fear de sna fearaibh ba thréine, agus marcshluagh mar</span>
<lb n="27507"/><span>aon leó, agus do ghluais an bheirt drithár agus an</span>
<lb n="27508"/><span>tsluagh san amach i gcoinnibh an namhad.  Bhíodar ar</span>
<lb n="27509"/><span>an machaire i n-aice catharach Mhódin go moch ar</span>
<lb n="27510"/><span>maidin agus iad ullamh chun catha.  Tháinig an namhaid</span>
<lb n="27511"/><span>amach 'n-a gcoinnibh, ana mhór shluagh marcach.  Bhí abha</span>
<lb n="27512"/><span>idir na Iúdaígh agus an namhaid.  Bhí an namhaid níba</span>
<lb n="27513"/><span>líonmhaire go mór 'ná na Iúdaígh.  Do thug Eóin fé</span>
<lb n="27514"/><span>ndeara go raibh eagla ar na Iúdaígh mar gheall ar</span>
<lb n="27515"/><span>líonmhaireacht an namhad.  Bhíodar ag tarrac siar</span>
<lb n="27516"/><span>ó'n abha do ghabháil i gcoinnibh a léithéid de neart slógh.</span>
<lb n="27517"/><span>Do léim sé féin isteach sa n-abhainn agus ghaibh sé í.</span>
<lb n="27518"/><span>Tháinig misneach do sna fearaibh agus do léimeadar</span>
<lb n="27519"/><span>go léir isteach agus do ghabhadar an abha.  Ansan do</span>
<lb n="27520"/><span>dhein Eóin dhá chuid d'á shluagh troightheach agus chuir</span>
<lb n="27521"/><span>sé a mharcshluagh istigh eatartha i lár baill.  Do leath-</span>
<lb n="27522"/><span>anuigh san aghaidh a shlógh ach níor fhéad sé iad a dhéanamh</span>
<lb n="27523"/><span>chómh leathan leis an namhaid, toisg an iomad de'n</span>
<lb n="27524"/><span>mharcshluagh bheith ag an namhaid.  Ansan do séideadh</span>
<lb n="27525"/><span>na trumpaí beannuighthe a bhíodh ag sluagh Israéil</span>
<lb n="27526"/><span>i gcómhnuidhe agus thosnuigh an cómhrac.  Ansan do</span>
<lb n="27527"/><span>conacthas gur ró ghairid le dul líonmhaireacht slógh</span>
<lb n="27528"/><span>i gcoinnibh tréine fear.  Do chuir an tsluagh bheag an</span>
<lb n="27529"/><span>ruag agus an dearg ruathar ar an sluagh líonmhar.</span>
<lb n="27530"/><span>Bhíodar ag troid agus ag tuitim go tiugh ar feadh</span>
<lb n="27531"/><span>tamail agus ansan d'iompuighdar agus do theicheadar.</span>
<lb n="27532"/><span>Do leanadh iad go dian.  Chuaidh cuid acu isteach in</span></p>
</div>
<pb n="843"/>
<div><lb n="27533"/><p><span>sna túraibh a bhí ar an machaire, ag teiche ó sna</span>
<lb n="27534"/><span>Iúdaígh, ach do chuir Eóin na túir tré theine agus</span>
<lb n="27535"/><span>do loisgeadh na págánaigh istigh ionta.  Do deineadh</span>
<lb n="27536"/><span>leó mar a bhí socair acu-san a dhéanamh leis na</span>
<lb n="27537"/><span>Iúdaígh dá mbuaidís ortha.</span></p>
<lb n="27538"/>
<lb n="27539"/><p><span>Do chuir buadh an chatha san mór-shluagh Chendebéuis</span>
<lb n="27540"/><span>ar neamhnídh agus bhí suaineas ag Símon agus ag clainn</span>
<lb n="27541"/><span>Israéil ar feadh rainnt blian.  Tháinig Eóin, mac</span>
<lb n="27542"/><span>Símoinn, agus a dhritháir Iúdás, abhaile go dtí</span>
<lb n="27543"/><span>Ierúsalem fé bhuadh agus fé áthas.  Do créachtnuigh-</span>
<lb n="27544"/><span>eadh Iúdás sa chath ach tháinig sé chuige féin agus</span>
<lb n="27545"/><span>bhíodar go léir ar a sástacht.</span></p>
<lb n="27546"/>
<lb n="27547"/><p><span>Bhíodh Símon coitchianta ag imtheacht ar chuardaibh</span>
<lb n="27548"/><span>mórthímpal na tíre, ag feuchaint i ndiaidh gach</span>
<lb n="27549"/><span>gnótha d'ár bhain le cimeád na tíre i n-eagar, le</span>
<lb n="27550"/><span>cúiseanaibh do thriail agus do bhreithniú, le dlighthibh</span>
<lb n="27551"/><span>do chur i bhfeidhm, le h-imreasán idir chómharsanaibh</span>
<lb n="27552"/><span>do chosg, le smacht a chur ar lucht eugcóra dhéanamh,</span>
<lb n="27553"/><span>le h-eagla chur ar dhroch dhaoinibh, le creideamhaint</span>
<lb n="27554"/><span>a thabhairt do'n té a bhead macánta díreach.  Do</span>
<lb n="27555"/><span>tugadh fé ndeara, ag déanamh na h-oibre sin dó,</span>
<lb n="27556"/><span>nár fheuch sé riamh chun a thairbhthe féinig, ach go raibh</span>
<lb n="27557"/><span>sé ag feuchaint i gcómhnuidhe chun tairbhthe na poibili-</span>
<lb n="27558"/><span>dheachta, agus chun tairbhthe gach duine fé leith.  Do</span>
<lb n="27559"/><span>thug san dó féinig cómhacht agus forlámhas ná féad-</span>
<lb n="27560"/><span>fadh aon nídh eile a thabhairt i n-aon chor dó.</span></p>
<lb n="27561"/>
<lb n="27562"/><p><span>CCCLVIII.</span></p>
<lb n="27563"/>
<lb n="27564"/><p><span>PTOLEMÉ.</span></p>
<lb n="27565"/>
<lb n="27566"/><p><span>Bhí Símon ag imtheacht mar sin ar a chuardaibh mór-</span>
<lb n="27567"/><span>thímpal tíre Israéil ar feadh trí nú ceathair de</span>
<lb n="27568"/><span>bhlianaibh, agus bhí rath agus séan ar an dtír; bhí áthas</span></p>
</div>
<pb n="844"/>
<div><lb n="27569"/><p><span>agus suaineas aigne ar an bpoibilidheacht.  Bhí an</span>
<lb n="27570"/><span>talamh d'á shaothrú, agus bhí toradh ar an saothar,</span>
<lb n="27571"/><span>agus bhí gach aoinne sásta.</span></p>
<lb n="27572"/>
<lb n="27573"/><p><span>Ach bhí fear gur bh'ainm dó Ptolemé, pósta ag</span>
<lb n="27574"/><span>inghin do Shímon.  Bhí an Ptolemé sin 'n-a chaptaén</span>
<lb n="27575"/><span>i machaire Ierichó.  Fear ana shaidhbhir ab eadh é.  Bhí</span>
<lb n="27576"/><span>mórán airgid aige agus mórán óir.  Ach bhí sé ana</span>
<lb n="27577"/><span>árd-aidhmeanach.  Bhí dúil thar barr i gcómhacht aige.</span></p>
<lb n="27578"/>
<lb n="27579"/><p><span>Bhí fios aige, fé mar a bhí fhios ag gach aoinne, go</span>
<lb n="27580"/><span>raibh fuath fíochmhar ag an rí Antiochus do Shímon mar</span>
<lb n="27581"/><span>gheall ar an éirleach úd a dhein Símon agus na Iúdaígh</span>
<lb n="27582"/><span>ar mhór shluagh Chendebéuis.  Do thuig sé i n'aigne</span>
<lb n="27583"/><span>go raibh slighe ar a bhféadfadh sé a dhúil i gcómhacht</span>
<lb n="27584"/><span>do shásamh tré bhíthinn an fhuatha san a bhí ag Antiochus</span>
<lb n="27585"/><span>do Shímon agus do sna Iúdaígh.</span></p>
<lb n="27586"/>
<lb n="27587"/><p><span>'N-a chuardaibh do Shímon tháinig sé go dtí Ierichó.</span>
<lb n="27588"/><span>Dhein a chliamhain, Ptolemé, féasta mór dó.  Nídh</span>
<lb n="27589"/><span>nách iongna ní raibh blúire coinne ag Símon le feall</span>
<lb n="27590"/><span>ná le h-aon rud i bhfuirm fill.  Do thug a chliamhain</span>
<lb n="27591"/><span>cuire dhó chun an fhéasta.  Bhí beirt mhac leis i n'fhochair.</span>
<lb n="27592"/><span>Do rugadh an triúr isteach chun an dínnéir mhóir.</span>
<lb n="27593"/><span>Nuair a bhí an dínnéar caithte acu agus a ndóithin</span>
<lb n="27594"/><span>ólta acu do léim isteach lucht airm a bhí i bhfolach ag</span>
<lb n="27595"/><span>Ptolemé agus mharbhuighdar Símon agus a bheirt mhac.</span>
<lb n="27596"/><span>Do chomáin Ptolemé chun siubhail láithreach buidhean</span>
<lb n="27597"/><span>lucht airm go dtí Gasara chun go marbhóchaidís</span>
<lb n="27598"/><span>Eóin, leis.  Ní bheadh aoinne ansan, dar leis, chun</span>
<lb n="27599"/><span>seasaimh 'n-a choinnibh.  Ach do rith duine de sheirbís-</span>
<lb n="27600"/><span>eachaibh Símoinn ó'n áit i n-ar deineadh an marbhú</span>
<lb n="27601"/><span>agus do shrois sé Gasara roime bhuidhean Ptolemé.</span>
<lb n="27602"/><span>D'innis an seirbhiseach d'Eóin an sgéal go léir.  Bhí</span>
<lb n="27603"/><span>Eóin ullamh do'n mhuinntir a tháinig chun é mharbhú.  Do</span>
<lb n="27604"/><span>h-iompuigheadh an cluiche ortha.  Do rug sé ortha agus</span>
<lb n="27605"/><span>mhairbh sé iad.</span></p>
<lb n="27606"/>
<lb n="27607"/><p><span>Stadan an chéad leabhar Macabéach ar an áit sin.</span>
<lb n="27608"/><span>Tá leabhar eile agam, ámhthach, agus innstear an</span></p>
</div>
<pb n="845"/>
<div><lb n="27609"/><p><span>sgéal ann.  An fear a sgríbh an leabhar eile seo do</span>
<lb n="27610"/><span>thóg sé an tuairisg a' seanachus Ióséphuis agus a'</span>
<lb n="27611"/><span>sgríbhinníbh creideamhnacha eile.  Seo mar a h-innstear</span>
<lb n="27612"/><span>an sgéal sa leabhar eile seo atá agam.</span></p>
<lb n="27613"/>
<lb n="27614"/><p><span>I nGasara a bhí Eóin nuair a h-innseadh dó go raibh</span>
<lb n="27615"/><span>Ptolemé tar éis an ghnímh a dhéanamh.  Thug Eóin aghaidh</span>
<lb n="27616"/><span>láithreach ar chathair Ierúsalem.  Thug Ptolemé, leis,</span>
<lb n="27617"/><span>aghaidh ar chathair Ierúsalem agus é ceapaithe ar</span>
<lb n="27618"/><span>Árdshagart a dhéanamh de féin i n-inead athar a chéile.</span>
<lb n="27619"/><span>Do shrois an bheirt an chathair i n-aonfheacht, duine</span>
<lb n="27620"/><span>acu ar gach taobh di.  D'osgail lucht na catharach an</span>
<lb n="27621"/><span>geata a bhí ar thaobh Eóin agus chimeádadar dúnta go</span>
<lb n="27622"/><span>daingean an geata a bhí ar thaobh Ptolemé.  Bhí an</span>
<lb n="27623"/><span>uraim acu d'Eóin mar gheall ar an athair.  Bhí gráin</span>
<lb n="27624"/><span>acu ar Ptolemé mar gheall ar an ngníomh a bhí déanta</span>
<lb n="27625"/><span>aige.</span></p>
<lb n="27626"/>
<lb n="27627"/><p><span>Do cuireadh míle fáilte roim Eóin.  Do glacadh</span>
<lb n="27628"/><span>é láithreach 'n-a phriúnsa agus i n' Árdshagart, i</span>
<lb n="27629"/><span>n-inead a athar.  Do chruinnigh sé armáil na catharach</span>
<lb n="27630"/><span>agus an méid armála thug sé leis ó chathair Ghasara</span>
<lb n="27631"/><span>agus thosnuigh sé ar chathair Ierúsalem do dhainginiú</span>
<lb n="27632"/><span>agus do chur i dtreó chosanta.  Dhein sé daingean</span>
<lb n="27633"/><span>ana láidir de'n chnoc mar a raibh an teampul.  Bhí</span>
<lb n="27634"/><span>fhios aige go raibh Ptolemé ceapaithe ar dhroch obair</span>
<lb n="27635"/><span>a dhéanamh agus nár bh'aon dóichín é, go raibh an saidh-</span>
<lb n="27636"/><span>bhreas thar na beartaibh aige agus an dúil sa bhfor-</span>
<lb n="27637"/><span>lámhas aige.</span></p>
<lb n="27638"/>
<lb n="27639"/><p><span>Nuair a fuair Ptolemé ná h-osgalófí an geata</span>
<lb n="27640"/><span>dhó do chrom sé ar bheith ag cur teachtaireachtaí isteach</span>
<lb n="27641"/><span>ag triall ar chuid de sna h-uaislibh árda 'ghá innsint</span>
<lb n="27642"/><span>dóibh cad iad na tairbhthí móra do dhéanfadh sé dhóibh</span>
<lb n="27643"/><span>dá leogaidís isteach é agus a chur ar a chumas na</span>
<lb n="27644"/><span>tairbhthí dhéanamh dóibh.  Ní raibh aon mhaith dhó ann.</span>
<lb n="27645"/><span>Bhí an droch ghníomh ró ghrána déanta aige, athair a</span>
<lb n="27646"/><span>chéile féinig do mharbhú, an fear a bhí tar éis an tséin</span>
<lb n="27647"/><span>go léir a thabhairt ar an dtír, agus ar an gcathair.</span>
<lb n="27648"/></p>
</div>
<pb n="846"/>
<div><lb n="27649"/><p><span>Tá “Sgéalaidheachta as an mBíobla Naomhtha” go</span>
<lb n="27650"/><span>léir agat anois, a léightheóir.  Tagann 'n-a dhiaidh,</span>
<lb n="27651"/><span>ámhthach, “Sgéalaidheacht na Macabéach,” a' Ióséphus,</span>
<lb n="27652"/><span>an seanachaidhe Iúdach.</span></p>
<lb n="27653"/>
<lb n="27654"/><p><span>RISTEÁRD PLÉIMEANN.</span>
<lb n="27655"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sgéalaidheachta as an mBíobla Naomhtha 1,3,4,5,6,7

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sgéalaidheachta as an mBíobla Naomhtha 1,3,4,5,6,7

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
