SGÉALAIDHEACHTA AS AN MBÍOBLA
NAOMHTHA.

I.

CRUTHNÚ AN DUINE.

“Cé dhein an domhan?”

“Dia.”

Dhein Dia an domhan as neamhnídh.

Le neart uile-chomhachtach a thoile do dhein Dia gach
nídh as neamhnídh. Níor bh'fhéidir d'aon neart ach do
neart gan teóra nídh do dhéanamh as neamhnídh. Do dhein
Dia neamh agus talamh as neamhnídh, agus do raghadh
neamh agus talamh ar neamhnídh airís mara mbeadh toil
Dé bheith 'ghá gcimeád gan dul ar neamhnídh.

Do chruthnuigh Dia an duine, agus thug sé do'n duine
nídh nár thug sé d'aon nídh eile d'ár chruthnuigh sé ar an
saoghal so. Thug Dia saor thoil do'n duine, agus níor
thug sé saor thoil d'aon nídh eile d'ár chruthnuigh sé ar
an saoghal so. Ansan d'órduigh sé do'n duine bheith
umhal dó le saor thoil. Thug Dia do'n duine aithne
áirithe le cimeád. Dubhairt sé leis go raibh cead aige
torthaí na gcrann go léir a bhí sa gháirdín a dh'ithe ach amháin
toradh aon chrainn amháin, agus go raibh Dia 'ghá cheangal
air staonadh ó thoradh an chrainn sin. Agus thug Dia
le tuisgint dó, dá mbriseadh sé an aithne sin go
gcaithfadh sé bás d'fhághail.

Ar an gcuma san do fágadh ar chumas toile an duine
gabháil i gcoinnibh toile Dé. Níor fágadh ar chumas aon
ruda eile ar an saoghal so gabháil i gcoinnibh toile Dé
ach amháin ar chumas toile an duine.

Nuair a dhein Dia nídh as neamhnídh, do dhein sé obair ná
féadfadh aon chómhacht a dhéanamh ach cómhacht gan teóra.

Ansan, nuair a dhein sé beó as neambeó do dhein sé
obair a bhí gan teóra, i gcéill níb' aoirde 'ná mar a bhí
an céad obair. Ach nuair a chruthnuigh Dia an duine dhein
sé obair a bhí gan teóra i gcéill níbh' aoirde 'na mar a
bhí na h-oibreacha eile go léir. Thug sé do'n duine
tuisgint agus saor thoil, agus ansan bhí an duine
cosmhail le Dia féin. Dia eile, ar shlighe, ab eadh an
duine nuair a bhí tuisgint agus saor thoil aige. Bhí ar
a chumas a thoil do chur le toil Dé nú a thoil do chur i
gcoinnibh toile Dé, fé mar ba rogha leis féin.

Ansan do tugadh dó an aithne. Bhí an fear agus an
bhean i n-aoibhneas agus dá gcimeádaidís an aithne a thug
Dia dhóibh le cimeád bheidís féin agus a sliocht sa n-aoibh-
neas san an fhaid a fágfí ar an saoghal so iad, agus
nuair a thiocfadh an t-am do tógfí suas iad gan bás
d'fhulag, ó'n aoibhneas a bhí acu ar an saoghal so go
h-aoibhneas síoruidhe na bhflathas.

Ach d'innis Dia dhóibh dá mbrisfidís an aithne go
dtiocfadh bás ortha. Thug Dia a rogha dhóibh, an aithne
do chimeád agus aoibhneas a bheith acu féin agus ag á
sliocht, ar an saoghal so agus ar an saoghal eile, nú an
aithne do bhrise, le n-a saor thoil féin, agus bás do
theacht ortha féin agus ar a sliocht.

Tháinig an namhaid, an annsprid, namhaid Dé agus
namhaid an duine. Do mheall sé an bheirt. Do mheall
sé an bhean ar dtúis, agus ansan do mheall sé an fear
tré bhíthinn na mná.

Ach bíodh gur mheall sé iad, níor bhain sé dhíobh an
tuisgint agus an saor thoil a bhí tabhartha ag Dia dhóibh.
Do bhriseadar an aithne. D'itheadar “ubhall na h-aithne,”
toradh an chrainn go ndubhairt Dia leó gan é dh'ithe, agus
an lá a dh'íosfaidís é go bhfaighdís bás go deimhnightheach.
Dheineadar an gníomh le n-a saor thoil féin. Bhí a rogha
acu, a dtoil do chur le toil Dé nú a dtoil do chur i
gcoinnibh toile Dé. Ghlacadar mar rogha gabháil i
gcoinnibh toile Dé agus rud a dhéanamh ar an namhaid.

Siné díreach an rud a dheinean gach duine d'á sliocht
riamh ó shin nuair a dheinean sé an peaca. Cuirean sé
a thoil i gcoinnibh toile Dé agus aontuighean sé leis an
namhaid, agus tarraigean sé anuas air féin an bás, bás
an anama, .i. an peaca.

II.

GÁIRDÍN PARATHAIS.

Nuair a bhí ár gcéad athair agus ár gcéad mháthar
i nGáirdín Parathais agus an t-aoibhneas acu, sar ar
dheineadar an peaca, do thagadh Dia chun cainnte leó.
Bhíodh fáilte acu roimis agus bhíodh áthas ortha nuair
a thagadh sé ag triall ortha. Nuair a bhí an peaca déanta
acu tháinig Dia ag triall ortha, ach ní raibh aon fháilte acu
roimis. Bhí eagla acu roimis, agus chuadar i bhfolach.

Riamh ó shin, nuair a dheinean duine dh'á sliocht peaca,
deinean sé an rud céadna. Tugan sé iaracht ar dhul i
bhfolach. Imthighean sé, chómh tapaidh agus is féidir é,
agus sádhan sé é féin isteach i n-obair éigin nú i gcómh-
luadar éigin a chimeádfidh é ó chuimhneamh ar Dhia.

Do ghlaoidh Dia ar Adam agus b'éigean dó freagairt.
Dubhairt sé gur bh'é cúis n-a ndeigh sé i bhfolach mar go
raibh eagal air, toisg é bheith nochtaithe. Gan amhras do
bhí sé nochtaithe i gceart an uair sin, mar bhí grásta Dé
imthighthe uaidh. Grásta Dé, an clúdach is breághtha
agus is órnáidighe a dh'fhéadfadh bheith ar an nduine, bhí
sé bainte dhe. Níor bh'iongna gur mhothuigh sé é féin
nochtaithe agus go raibh náire air agus eagla. D'admhuigh
sé gur dhein sé an peaca, ach dhein sé beart ana lag.
Chuir sé an milleán ar an mnaoi.

“An bhean a thugais-se dhom,” ar seisean, “thug sí
dhom cuid de thoradh an chrainn, agus d'itheas é.”

Chuir sé an milleán ar an mnaoi, go spriúnlaithe,
agus thug sé, go malluighthe, iaracht ar an milleán do

chur ar Dhia féin, moladh go deó leis! Ba bheag 'ná go
ndubhairt sé: “Is tú féin fé ndear é, mar is tú féin
a thug dom an bhean.”

Is minic ó shin a dhein cuid d'á shliocht an rud céadna,
nú rud de'n tsaghas chéadna. Sgaoilean duine srian
le feirg. Tugan sé droch chainnt uaidh. Tugan sé
masla. Tagan an easgaine agus an diamhasla as a
bhéal go tiugh. Bíon sé ag cáthadh mhiona mór agus
ag cáthadh dhiairmíní go dtí go gcrithean a gcuid fola
ag an muinntir a bhíon ag éisteacht leis. Ansan
má deir aoinne, “Faire fút! Is olc an béas
atá agat! “Ní'l le rádh aige ach: “Cad é mo leigheas
air! Nach shiné an meón a thug Dia dhom!” Díreach
mar adubhairt an chéad duine úd, “An bhean a thugais
féin dom isí fé ndear é!”

Níor bh'aon mhaith a thuille cainnte dhéanamh leis.
D'iompuigh Dia chun na mná.

“Cad 'n-a thaobh duit é dhéanamh?” ar seisean.

“Do mheall an phiast mé,” ar sisi.

D'innis sí an fhírinne. Ní raibh 'n-a cainnt, ámhthach,
ach cuid de'n fhírinne. Bhí ciall agus tuisgint aici.
Ní raibh aon sgamal ar a h-aigne. Nuair adubhairt an
namhaid an bhréag léi ní raibh aon cheart aici an bhréag
do chreideamhaint uaidh. Bhí focal Dé aici i gcoinnibh
na bréige. D'éist sí leis an mbréig i gcoinnibh focail
Dé, agus dhein sí an bheart a bhí ceangailte uirthi i láthair
Dé gan a dhéanamh. Dhein sí an peaca ar a dtugtar
peaca an tsínsir. Do chuir sí fhiachaint ar a fear an
peaca céadna dhéanamh. Siné an tobar as ar eirigh gach
olc d'á dtáinig riamh ar an gcine daona. Tabharthas
uathbhásach ó Dhia do'n duine ab eadh saor thoil an duine.
Olc uathbhásach ag an nduine dh'á dhéanamh ar Dhia ab
eadh an tsaor thoil sin d'iompáil i gcoinnibh Dé. As
an olc uathbhásach san iseadh d'fhás na h-uilc go léir atá
tagaithe ar an nduine riamh ó shin. Dá bhfanadh toil an
duine do réir toile Dé ní bheadh olc sa tsaoghal i n-aon

chor. Ní bheadh teinneas ná diachair, ocras ná tart,
breóiteacht ná bás sa tsaoghal. Ní bheidís ar an nduine,
agus ní bheidís ar aon rud eile beó ach chómh beag. Is
do'n duine, mar thabharthas, a dhein Dia gach nídh eile d'ár
dhein sé, idir bheó agus neambeó. Dhein Dia iad go
léir ar mhaithe leis an nduine. Dhein Dia gan locht iad.
D'fhanfidís gan locht dá bhfanadh an duine gan pheaca.
Dhein an duine an t-olc mór nuair a dhein sé an peaca.
Do leath toradh an uilc mhóir sin ar gach nídh d'ár
chruthnuigh Dia do'n duine, agus do leath an t-olc mór
féin ar an sliocht a bhí le teacht ó'n nduine, .i. ar an gcine
daona go léir. Siné peaca an tsínsir.

III.

AN MHALLACHT AGUS AN GHEALLAMHAINT.

Ba mhór é an t-olc san a dhein an duine, le n-a shaor
thoil féin, nuair a dhein sé peaca an tsínsir. Ach dá
mhéid é, bhí nídh le fághail a bhí níba mhó 'ná é. Do bhuaidh
an t-olc san ar gach maith d'á raibh sa duine, ach níor
fhéad sé buachtaint ar mhór-mhaitheas Dé. Do cheap an
namhaid go raibh an gnó go léir, saothar na sé lá, loitithe
aige nuair a bhí plúr na h-oibre, saor thoil an duine,
loitithe aige. Níor bh'fhada, ámhthach, go bhfeacaidh an
namhaid gur bh'air féin a bhí an t-olc déanta aige, agus
gur bh'ar a chómhacht féin a bhí lot déanta aige.

Do cuireadh ar an nduine an pionós a bhí tuillte aige.
Do díbireadh a' Gáirdín Parathais an bheirt. Dubhradh leis
an bhfear go gcaithfadh sé a bheatha do dhéanamh as allus
a ghruadh; go raibh easgaine an droch ghnímh a bhí déanta
aige tuitithe ar an dtalamh, agus gur deilgne agus
sgeacha a gheóbhadh sé as an dtalamh mar thoradh ar an
gcuid ba mhó d'á shaothar; agus go gcaithfadh sé, sa
deire, bás d'fhághail, agus go ndéanfadh cré airís de,
an chré as ar deineadh é.

Dubhradh leis an mnaoi go gcaithfadh sí bheith umhal d'á
fear, agus go gcaithfadh sí mórán pionóis a dh'fhulag
ag iompar clainne agus 'ghá dtabhairt ar an saoghal agus
'ghá dtógaint.

Ansan dubhairt Dia an focal a thaisbeáin do'n
namhaid gur bh'air féin a bhí an t-olc déanta aige, agus
nách ar Dhia ná ar an nduine. Dubhairt Dia leis an
bpéist:

“Toisg gur dheinis-se an gníomh so tá mallacht ort
thar gach nídh d'á bhfuil beó. Beidh tú ag gluaiseacht ar
do bholg agus ag ithe an tsalachair go deó. Cuirfad-sa
namhadas idir thú agus an bhean, agus idir do shliocht
agus a sliocht. Brisfidh sisi do cheann-sa agus beidh
tusa ag faire ar a sáil.”

Salachar iseadh an peaca. Tháinig an annsprid “ag
ithe an tsalachair” nuair a tháinig sé ag spriocadh na
mná chun an pheaca dhéanamh. Chun an tsalachair sin a
dh'ithe do chuaidh sé i riocht na péiste, ag gluaiseacht
ar a bholg. Do dhaingnigh an mhallacht an dá nídh air,
ithe an tsalachair agus riocht na péiste. Tá sé ag ithe
an tsalachair riamh ó shin ag spriocadh na ndaoine chun an
pheaca. Is salach agus is spriúnlaithe an gnó é, gnó
a thagan isteach go maith le riocht na péiste.

Nuair airigh sé an focal i dtaobh sleachta na mná,
agus go dtiocfadh ar an sliocht san aon do bhrisfadh
a chómhacht féin, bhí fhios aige gur bh'air féin a bhí an t-olc
déanta aige, an t-olc a mheas sé a bhí déanta aige ar
Dhia, agus ar an nduine do chruthnuigh Dia. Bhí eólus
níb' fhearr aige ar an nídh sin nuair a tháinig an chéad
Domhnach Cásga agus d'eirigh an Slánuightheóir ó'n mbás.

Bhí bás tuillte ag Adam agus ag Ébha ach níor leogadh
do'n bhás teacht ortha láithreach. Do tugadh ré aithrighe
dhóibh. Do tugadh dóibh an ré aithrighe sin de bhíthinn an
tSlánuightheóra a gealladh dóibh, agus a bhí le teacht.
D'airighdar an gheallamhaint agus do thuigeadar í go
maith. Do cuireadh amach as an aoibhneas iad, agus

b'éigean dóibh tosnú ar chruadhtan na beatha so d'fhulag.
Chuireadar a dtoil le toil Dé, agus do ghabhadar le
n-ais an cruadhtan agus d'fhuiligeadar é, mar bhí 'fhios
acu go maithfí dhóibh an peaca a bhí déanta acu, mar go
ndéanfadh an Slánuightheóir ceart Dé do shásamh ann,
nídh ná raibh aon bhreith acu féin ar a dhéanamh.

Chrom Adam ar an dtalamh do shaothrú agus ar a
mbeatha do bhaint as, chómh maith agus dob' fhéidir é
tar éis na h-easgaine a bhí tagaithe air.

Tháinig an chlann. Do rugadh Cain. Ansan do rugadh
Abel. Do lean Cain ar shaothrú an tailimh agus bhí
Abel i n'aodhaire ar thréad caereach. Do thug an
t-athair agus an mháthair eólus maith do'n bheirt ar Dhia,
agus ar an aoibhneas a bhí acu féin ar dtúis; agus
ansan, ar an gcuma 'n-ar chailleadar an t-aoibhneas,
agus ar an ngeallamhaint a bhí tabhartha ag Dia dhóibh
go dtiocfadh an Slánuightheóir. Do ghlacadar an
t-eólus, ach ní mar a chéile do ghlacadar é, agus ní mar
a chéile an toradh do bhaineadar as.

IV.

ABEL A'S CAIN.

Do ghlac Abel an t-eólus go h-umhal agus do chimeád
sé é féin ó pheaca agus bhí sé naomhtha, taithneamhach i láthair
Dé. Do ghlac Cain an t-eólus ach is ar a mhalairt de
chuma a ghlac sé é. Do ghlac sé é go dúr agus go
stuacach agus go droch chroidheach, agus ní raibh sé
taithneamhach i láthair Dé. Dheineadh gach fear acu ídhbirt
chun Dé. Tá ceist sa Teagasg Críostaidhe againn.
Sidí í:

“Cad é an nídh ídhbirt?”

Sidé an freagra atá ar an gceist sin:

“Gníomh Dia d'adhradh, le n-a n-admhálaimíd cómhacht
Dé go h-iomlán os ár gcionn agus ár spleádhchas féin
go fórlíonta leis.”

Do mhúin Adam do'n bheirt, ó thosach, conus an gníomh
san do dhéanamh agus do lean an bheirt 'ghá dhéanamh.

Do ghluais an aimsir. Do thárla, lá, tar éis mórán
aimsire, an bheirt a bheith ag déanamh na h-oibre sin.
Bhí an ídhbirt ag Cain 'á dhéanamh, mar ba ghnáth leis
.i. cuid de thoradh an tailimh aige dh'á ídhbirt chun Dé.
Bhí Abel, leis, ag déanamh na h-ídhbirte. Bhí cuid de
chéad gheinibh a threud aige dhá ídhbirt chun Dé. Thug Dia
le tuisgint dóibh go raibh an ídhbirt a bhí ag Abel 'á
dhéanamh taithneamhach 'n-a láthair agus go raibh ídhbirt
Chain míthaithneamhach 'n-a láthair. Tháinig eud ar Chain.
Bhí an mac mallachtain ag séide féi. Do labhair Dia
leis mar seo:

“Cad chuige dhuit fearg a bheith ort? Má dheinean
tú an mhaith ná beidh a thoradh agat? Agus má 'sé an
t-olc is maith leat a dhéanamh nách shiné an peaca sa
dorus agat láithreach? Ach beidh a dhúil fé d' smacht,
agus beidh cumas agat air.”

Ní féidir do dhuine peaca dhéanamh ach le saor thoil.
Pé séide dhéanfidh an annsprid fé dhuine, ná pé tathant
a dhéanfidh a dhroch mhian féin air, ní féidir dó peaca
dhéanamh ach le saor thoil. Má dheinid an annsprid agus
an droch mhian aigne an duine do dhalladh i dtreó nách
le saor thoil a dhéanfidh sé an gníomh, ní peaca an gníomh
san i n-aon chor.

An focal a labhair Dia le Cain do thaisbeáin sé dhó,
pé buile euda a bhí air agus pé droch aigne a bhí istigh
'n-a chroidhe, nár bhaineadar ó shaoirse a thoile. Ba
mhar a chéile an chainnt agus a rádh, “Cad chuige an
fhearg? Ná tuigean do choinsias féin, má dheinean
tú an mhaith go mbeir chómh taithneamhach am' láthair-se le
h-Abel? Má thagan an droch smaoineamh at' aigne
nách shin smacht agat air má's maith leat an smacht a
dh'oibiriú? Agus más maith leat géille do'n droch
smaoineamh nách shiné an peaca agat dhá dhéanamh láith-
reach?”

Do thuig Cain an sgéal go léir. Bhí eud air agus
bhí fearg air ach ní raibh aon sgamal ar a thuisgint. Do
chuimhnigh sé ar an ndroch ghníomh agus do shocaruigh sé
a aigne ar an ndroch ghníomh a dhéanamh i n-aimhdheoin na
cainnte do labhair Dia leis.

Do labhair sé le h-Abel. “Téidhmís amach,” ar
seisean. D'imthighdar amach le cois a chéile. Nuair a
bhíodar amuich sa pháirc d'iompuigh Cain ar a dhritháir
agus do mhairbh sé é.

Ansan do labhair Dia airís leis. Labhran a choinsias
leis an bpeacach sar a ndeinean sé an peaca. Nuair
a bhíon an peaca déanta labhran an coinsias airís.

“Ca bhfuil do dhritháir?” arsa Dia le Cain.

“Ní fheadar-sa san,” arsa Cain, “an cimeádaidhe
ar mo dhritháir mise?” ar seisean.

“Cad é seo atá déanta agat!” arsa Dia leis.
“Tá fuil do dhrithár ag glaodhach as an gcré orm-sa.
D'á bhrígh sin beidh tú fé mhallacht ar an dtalamh, mar
gur osgail an talamh a bhéal agus gur ghlac sé fuil
do dhrithár ód' láimh. Nuair a shaothróchair an talamh
ní thabharfidh sé a thoradh dhuit. Beidh tú ad'fhánaidhe
agus ruag ort ar an dtalamh.”

V.

NAOI.

Níor dhein Cain aithrighe sa choir a bhí déanta aige.
Níor iarr sé ar Dhia an gníomh a mhaitheamh dó. Is amhlaidh
a dubhairt sé go raibh an peaca ró mhór agus nár
bh'fhéidir é mhaitheamh. Ní raibh sa chainnt sin ach uabhar.
Níor thoil leis é féin d'umhlú i láthair Dé agus an
aithrighe dhéanamh. Bhí 'fhios aige go maith go bhféadfadh
Dia an peaca do mhaitheamh dó, agus nár bh'é méid an
pheaca a bhí ag cosg Dé ar é mhaitheamh ach uabhar agus
droch aigne an peacaigh féin. Ní raibh aon chathú ná aon

dólás croidhe air mar gheall ar an ngníomh. Dhéanfadh
sé an gníomh airís dá mbeadh Abel beó airís. Gan
amhras níor bh'fhéidir an peaca do mhaitheamh an fhaid a bhí
croidhe agus aigne an pheacaigh ar an staid sin. Chuir
Dia cómhartha an mharbhuightheóra ar a éadan agus
b'éigean dó féin agus dá shliocht imtheacht ó'n gcuid
eile de shliocht Adaim agus comhnuighe dhéanamh sa
dúthaigh a bhí soir ó'n áit n-a raibh Gáirdín Parathais.

Do ghluais an aimsir. Do flúirsigheadh an dá shliocht
go tiugh. Thug Dia d'Adam mac d'ár bh'ainim Set.
Duine naomhtha ab eadh an mac san agus bhí a shliocht
naomhtha. Nuair a mheuduigh an dá shliocht do tugtí
clann Dé ar shliocht Set agus do tugtaí clann daoine
ar shliocht Chain.

Do mhair Adam naoi gcéad agus tríochad blian.
Ansan do fuair sé bás. Do tugadh dó ré aithrighe a bhí
fada go leór. Dhein sé úsáid mhaith de'n ré aithrighe,
ach b'éigean dó, sa deire, bás a dh'fhulag mar gheall ar a
pheaca.

Do mhaireadh na daoine an uair sin ar feadh mórán
céadta blian. Do mhaireadh cuid acu i ngiorreacht do
mhíle blian. Toisg saoghal an duine bheith chómh fada
agus na daoine do theacht ar an saoghal ana thiugh, bhí
dhá phobul mhóra daoine ar an saoghal abhfad sar a bhfuair
Adam bás. Chimeád an dá shliocht ó chéile ar feadh
rainnt aimsire, sliocht Chain agus an tsliocht eile, clann
an duine agus clann Dé, mar a tugtí ortha. Ansan,
fé mar adeir an Bíobla, chonaic na fir a bhí ar chlainn
Dé na mná óga a bhí ar an sliocht eile, go rabhadar
ana bhreágh, agus do ghlacadar chucha, asta go léir,
mná pósta dhóibh féin, do réir a dtoile.

Ansan iseadh do ghluais an t-olc. Ansan do sgaoil
na daoine go léir srian le n-a ndroch mhiantaibh go
dtí gur “thruailligh gach feóil a slighe ar an saoghal”
agus ná raibh aidhm ná cuimhneamh ag aoinne ar Dhia ná
ar aithrighe, ach gach aoinne, óg agus aosta, ag tnúth agus

ag machtnamh ar conus a chuirfidís méid ar a n-olcas
agus ar a malluightheacht, ar conus a thiocfidís ar gach
gníomh ba mheasa 'ná a chéile do dhéanamh i gcoinnibh
dlighe Dé, go dtí gur eirigh fearg Dé chómh h-árd san
'n-a gcoinnibh nár bh'fholáir iad do dhísgiú i n-aonfheacht
le h-uisge na dílean.

Bhí aon duine amháin ar an saoghal, ámhthach, agus bhí
sé dílis do Dhia agus chimeád sé é féin glan ó'n
salachar agus ó'n malluightheacht a bhí 'n-a thímpal sa
tsaoghal. B'é duine é sin 'ná Naoi. Do labhair Dia leis
an nduine sin agus dubhairt sé leis long a dhéanamh
a chimeádfadh é féin agus a mhuinntir slán ó uisge na
dílean, mar go raibh an díle le teacht ar an ndomhan
mar gheall ar pheacaíbh na ndaoine. Níor bh'fholáir an
long san a bheith mór a dóithin, ní h-amháin chun Naoi
agus a mhuinntir do thabhairt slán, ach chun a lán des na
h-ainmhidhthibh, leis, do thabhairt slán, i dtreó go bhféad-
fadh a síolrach leathadh airís ar thalamh an domhain nuair
a bheadh uisge na dílean imthighthe.

An Airc a tugadh ar an loing sin. D'innis Dia do
Naoi conus a dhéanfadh sé í, agus cad é an fhaid agus an
leithead agus an aoirde bheadh inti. Bhí sí chómh mór
san go raibh Naoi céad blian 'ghá déanamh.

Chonaic na daoine an obair ar siubhal. Do h-innseadh
dóibh cad chuige an obair; go raibh fearg Dé eirighthe chómh
h-árd san mar gheall ar pheacaíbh na ndaoine nár bh'fholáir
an domhan do bháth', agus go dtiocfadh an t-uisge nuair
a bheadh an long déanta.

VI.

AN AIRC.

Bhí na daoine ag feuchaint ar an obair agus bhí an
obair ag dul ar aghaidh go mear. Chonacadar an long
uathbhásach agus gan aon uisge 'n-a cómhgar. Bhí fhios

acu nár bh'fhéidir í bhreith ó'n áit n-a raibh sí ag triall ar
aon fharaige, agus bhí fhios acu nár bh'fholáir an fharaige
bheith doimhinn go maith nú ná féadfadh sí a leithéid de
loing a dh'iompar i n-aon chor. Conus a béarfí chun
na faraige í choidhche? Agus dá mbeadh sí i n-aice na
faraige conus a béarfí fada amach a dóithin í chun na
faraige bheith ábalta ar í dh'iompar? Níor bh'fhéidir
d'árthach chómh mór snámh ach ar uisge bheadh ana dhoimhinn.

Nuair a bhíodar cortha ó bheith ag cainnt ar an gcuma
san do shocaruighdar 'n-a n-aigne gur bh' as a mheabhair
a bhí Naoi. Ach chonacadar gur dhuine naomhtha é; gur
staon sé go seasamhach ós na droch bheartaibh a bhí acu
féin 'á dhéanamh gan sgáth gan náire gan sos. Níor
bh'fhéidir leó a thuisgint cad 'n-a thaobh dó bheith ag brise a
chroidhe ar a leithéid de chuma ag déanamh na loinge sin
agus gan aon bhreith aige, dar leó, ar aon tairbhthe
bhaint aiste choidhche. Bhí seisean coitchianta 'ghá innsint
dóibh gur bh'é Dia a dh'órduigh dó an long a dhéanamh i
dtreó ná báthfí é féin agus a mhuinntir nuair a thiocfadh
an díle ar an ndomhan; mar go mbáthfí an domhan mar
gheall ar pheacaíbh na ndaoine. Níor dheineadar d'á
chainnt ach magadh. Ní gnáth le n-a leithéidí choidhche a
dhéanamh de chainnt d'á sórd ach magadh.

Foláramh uathbhásach dóibh ab eadh an chainnt, agus
déanamh na loinge sin, ach níor chuireadar suim sa
bhfoláramh. Bhí an obair, agus an chainnt, ar siubhal
ar feadh céad blian. 'Sé sin le rádh, bhí an foláramh
ar siubhal ar feadh céad blian. Dob' fhada an foláramh é.
Níor fágadh ar a gcumas a rádh go dtánathas a gan fhios
ortha. Do tugadh céad blian dóibh chun aithrighe. Níor
dheineadar an aithrighe. B'fhearr leó bheith ag magadh
fé'n obair agus fé'n bhfear a bhí ag déanamh na h-oibre,
agus a bhí ag déanamh na cainnte, 'ghá innsint dóibh
cad é an brígh a bhí leis an obair. Dar leó ba chirte
dhó ciall a bheith aige agus pléisiúr an tsaoghail seo
bheith aige an fhaid a bheadh sé ar an saoghal.

Do ghluais an aimsir. Bhí an bhliain deirineach de'n
chéad blian geall le bheith caithte agus bhí an long mhór
críochnuighthe. Iongna shaoghail ab eadh an long san
le méid. Le leamhnú Dé do thosnuigh na h-ainmhidhthe
ar theacht agus ar dhul isteach sa loing 'n-a gcúplaíbh,
firean agus bainean, idir bheithidheachaibh agus éanlaithe.
Grásta mór ó Dhia ab eadh an radharc san, leis, chun eagla
do chur ar na daoine agus iad do spriocadh chun aithrighe
dá mb' fhéidir é. Ach ní deirtear gur chuireadar suim
sa radharc ná gur dheineadar aithrighe. B'fhéidir go
raibh cuid acu do chuir, agus do dhein. Ní féidir
d'aoinne a rádh ce'cu a bhí nú ná raibh. Níl a fhios san
ach ag Dia amháin. Marar dheineadar aon aithrighe tá
aon nídh amhain soiléir go leór. Ní féidir dóibh
a rádh nár thug Dia na Glóire gach aon chaoi dhóibh ar
aithrighe dhéanamh. Thug sé céad blian dóibh, agus an
t-ullmhúchán go léir os cómhair a súl an uile lá de'n
aimsir.

VII.

AN DÍLE.

Nuair a bhí na h-ainmhidhthe istigh sa loing do chuaidh
Naoi féin agus a mhuinntir isteach inti, agus do dhún
Dia í ó'n dtaobh amuich. Ansan do thosnuigh an fhear-
thainn. Do thuit an t-uisge anuas as an spéir 'n-a
thuiltíbh uathbhásacha agus do bhris an t-uisge aníos as
an dtalamh 'n-a thoibreachaibh móra garbha glasa. Do
lean an brise aníos as an dtalamh agus an tuitim as
an aer ar feadh dachad lá agus dachad oidhche. Ansan
bhí an t-uisge eirighthe suas go h-árd os cionn na
gcnoc ab aoirde, agus ní raibh aon rud beó ar druim
na talmhan, duine ná beithidheach ná éan. Bhíodar go
léir báithte. Ní raibh beó ar an saoghal ach Naoi agus
a muinntir agus na h-ainmhidhthe a bhí 'n-a theannta

istigh sa n-airc. D'eirigh an airc fé mar a dh'eirigh an
t-uisge agus do shnáimh sí ar barr uisge. Do lean
an t-uisge ar an ndomhan ar feadh céad agus deich
lá agus dachad.

Tar éis na h-aimsire sin b'é toil Dé gur thráigh an
t-uisge agus gur thriomuigh an talamh. Chómh luath agus
bhí an talamh tirim a dhóithin tháinig Naoi agus a mhuinntir
amach as an airc agus do leogadh amach na h-ainmhidhthe.
Chuir Dia a bheannacht ortha go léir fé mar a dhein sé nuair
a chruthnuigh sé an domhan, .i. rath agus iomadú. Chuir
Dia rath agus beannacht, leis, ar Naoi agus ar a chlainn,
agus thosnuig daoine agus beithidhigh ar theacht agus ar
dhul i líonmhaire ar an saoghal.

Tá daoine ann a bhíon ag fághail locht ar an uile rud
a chíd siad. Bíd siad ag fághail locht ar an rud a
dheinean Dia féin, moladh go deó leis. Déarfadh na
daoine sin gur bh'ana chruaidh an gníomh ar a raibh de
dhaoine ar an saoghal an uair sin iad do dhísgiú i n-aon-
fheacht ar an gcuma san le h-uisge na dílean. Tá
daoine eile a déarfadh gur thrócaire ana mhór ó Dhia
an díle do chur ar an ndomhan an uair sin; gur chimeád
an obair a bhí ar siubhal agus an chainnt a bhí 'á dhéanamh
i gcaitheamh an chéad blian, na daoine ag cuimhneamh ar
an gcontabhairt 'n-a rabhadar, agus ansan, nuair a
tháinig an t-éirleach agus an sgannra, go bhfuil gach aon
chosmhalacht go mb' fhéidir gur dhein a lán acu aithrighe
sar ar bádhadh iad, aithrighe ná déanfaidís go deó
dá mba ná tiocfadh an sgannra san ortha. Tá fhios
againn go léir conus mar a bhíon daoine ann a déarfadh
go dána, an fhaid a bhíon an saoghal ar a dtoil acu,
ná fuil aon Dia i n-aon chor ann agus ná beadh aoinne
dob aoirde bheadh ag sgreadaigh ar Dhia 'ná iad dá
bhfeicidís an talamh ag luasgadh fé n-a gcosaibh agus
na tighthe ag tuitim n-a dtímpal. Deir Naomh Peadar
gur saoradh daoine. Tá cuid des na naoimh a déarfadh
gur chuir an díle fhiachaint ar a lán des na droch dhaoinibh

úd aithrighe dhéanamh sar ar bádhadh iad, agus gur dheine-
adar an aithrighe, agus gur saoradh iad tré bhíthinn an
tSlánuightheóra a bhí le teacht. Agus déarfadh na
naoimh chéadna, go raibh, d'á bhrígh sin, i n-uisge na dílean,
samhaltas roimh ré, do'n bhaiste a chuir ár Slánuightheóir
ar bun; gur shaor uisge na dílean cuid des na daoine
a bádhadh, fé mar a shaoran uisge an bhaiste na daoine
a ghlacan an tsácramínt sin.

Pé rud is ceart a rádh sa chéill sin i dtaobh uisge
na dílean nár tháinig ach an t-aon uair amháin, nú i
dtaobh an sgannra do leanan luasgadh talmhan, ná
tagan ach go h-anamh, is deimhin go ndeinean buairt
agus trioblóid agus eagla báis aigne an duine
d'iompáil ar Dhia agus ar aithrighe agus ar leas anama.
D'á bhrígh sin is ceart dúinn a thuisgint nách díobháil,
ach gur tairbhthe mór, a dheinean Dia dhúinn nuair isé a
thoil naomhtha a chur fhiachaint orainn trioblóidí dh'fhulag
ar an saoghal so. Ní ceart dúinn a rádh gur droch
nídh aon rud a thugan Dia dhúinn le fulag, pé bog
cruaidh a mheasaimíd féin é bheith. Isé toil Dé é agus
is ceart dúinn bheith sásta le toil Dé.

VIII.

TÚR BHABEL.

Déarfadh duine gur chóir, óir nár fágadh beó ar an
saoghal ach an t-aon fhear amháin agus a chlann, agus gur
dhuine fóghanta é, go dtiocfadh cine fhóghanta uatha,
agus ná beadh na daoine ag cur na feirge ar Dhia a thuille.
Ní mar sin a bhí, ámhthach. Bhí an triúr mac ag Naoi,
mar a chítear sa Scriptiúir, Sem agus Cam agus Iaphet.
Is ar éigin a bhí an ceathrar socair ar thalamh an domhain,
agus an talamh go léir fútha féin, nuair a dhein duine
des na macaibh gníomh a bhí ana olc. Cam a dhein an

gníomh. Thug sé d'á athair easonóir ghrána, agus
do thug an easonóir sin mallacht an athar anuas
air féin agus ar a shliocht. Ach do thug Sem agus
Iaphet onóir d'á n-athair agus bhí an onóir sin i gcoinnibh
na h-easonóra thug Cam dó. Chuir an t-athair beannacht
ar an mbeirt sin. Chuir sé rath agus beannacht ó Dhia
ar Shem agus ar Iaphet agus ar a sliocht, agus dubhairt
sé go mbeadh sliocht Cham 'n-a ndaoraibh ag daoraibh
an dá shleachta eile.

Tháinig na daoine ar an saoghal go tiugh airís. Bhíodar
n-a gcómhnuighe sa tír áluinn a bhí ar leathadh amach ó
bhun an chnuic ar ar luigh an airc nuair a thráigh uisge na
dílean. Lastoir de'n abhainn mhóir ar a dtugtar an
Euphrátés atá an talamh san. Nuair a chuaidh na daoine
i líonmhaireacht níor bh'fhada gur tuigeadh gur ghearr
ná beadh slighe acu sa tír sin, gur ghearr go gcaithfadh
cuid acu dul thar abhainn siar agus iad féin do leathadh
amach ar an dtalamh a bhí laistiar de'n abhainn. Thuig-
eadar go mbeadh an méid díobh a raghadh thar abhainn
siar go mbeidís gearrtha amach ó'n gcuid eile a bheadh
'n-a ndiaidh, agus ó bhí an méadú ag dul ortha chómh
tiugh nár bhfada go mbeadh tuille acu ag imtheacht,
agus go ndéanfadh san sgaramhaint eile. Bhí ag dul
'n-a luighe ar a n-aigne nár bh'fholáir do chlainn Naoi,
feasta, bheith ag cuimhneamh ar iad féin do leathadh ar
thíorthaibh an domhain.

Nuair a bhí an machtnamh san tar éis dul 'n-a luighe
i gceart ar a n-aigne tháinig machtnamh eile chucha.
Dubhradar le n-a chéile gur mhaith an rud dóibh cathair
a dhéanamh agus túr mór do chur 'n-a sheasamh i lár
na catharach san, i dtreó nuair a bheidís sgaipithe ar
fuid an domhain, go gcimeádfadh an túr san cuimhne
ortha i n-aigne na ndaoine a thiocfadh 'n-a ndiaidh ó
shliocht go sliocht. Deirtear go raibh rud eile, leis, ar
aigne acu i ndéanamh an túir sin; gur theastuigh uatha
é bheith chómh mór, chómh h-árd san go bhféadfadh na daoine

dul suas ann ó'n uisge dá dtagadh díle eile ar an
ndomhan.

Ní raibh clocha sa n-áit, ach bhí márla breágh ríghin saidhbhir
tathaiceach ann go flúirseach. Dheineadar bríceana de'n
mhárla agus do loisgeadar na bríceana le teine
agus ansan bhíodar chómh cruaidh le h-aon chloich. Bhí
bitúmen sa n-áit agus dheineadar mairtaol maith de'n
bhitúmen. Ansan bhí an t-adhbhar acu chun na h-oibre,
agus thosnuighdar ar an obair. Dheineadar na fallaí
des na bríceanaibh agus de'n bhitúmen, agus níor
bh'fhada go raibh fallaí na catharach ag eirighe. Chríoch-
nuighdar fallaí na catharach. Ansan níor bh'fada go
raibh an túr ag eirighe suas go h-árd. Dheineadar a bhun
go breágh leathan téagartha láidir, i dtreó go bhféadfí,
dar leó, é chur suas chómh h-árd leis an spéir.

Deirtear gur bh'é cúis go rabhadar ar aigne é chur
suas chómh h-árd leis an spéir 'ná i dtreó, dá dtagadh
an díle airís go bhféadfadh daoine dul suas sa túr ó'n
uisge. Ní'l an méid sin curtha síos sa Bhíobla, ámh.
Ní deir an Bíobla ach gur le baois agus le h-uabhar
a bhíodar ag déanamh na h-oibre, agus gur chuir an
t-uabhar agus an bhaois sin fearg ar Dhia. Deir an
Sgríbhinn Diadha go ndubhairt Dia na focail seo:
“Feuch, is aon chine amháin iad agus ní'l acu ach an t-aon
urlabhra amháin. Tá an nídh seo curtha rómpa acu,
agus leanfid siad de go gcríochnuighid siad é. Téighmís
síos agus cuirimís a n-urlabhra tré n-a chéile.”

IX.

MEASGADH URLABHRA.

Bhíodar go léir ag obair ar a ndítheal agus fuadar
árd fútha, agus fé mar a bhí an túr ag dul i n-aoirde bhí
an fuadar ag dul i ndéine agus an fonn chun na h-oibre

ag dul i neartmhaire, agus tuille daoine ag luighe
isteach sa n-obair i n-aghaidh an lae. I n-inead aon
tuirse theacht ortha is amhlaidh a bhí flosg agus dásacht
ag meudú ortha agus an obair féin ag cur misnigh ortha
agus iad ag cur misnigh ar a chéile. Fé dheire, i lár an
fhuadair agus an mhisnigh, do thuit nídh mírbhúilteach amach
dóibh. Tháinig rud éigin ar a gcainnt i dtreó ná
tuigeadh duine acu cad 'deireadh duine eile acu! Do
labhradar airís agus airís eile le n-a chéile. Ní
raibh aon mhaith ann. Nuair iarradh an saor rud ní
fheidir an fear friothalmha cad a bhíodh uaidh. Nuair a
thugadh an fear friothálmha freagra ní thuigeadh an saor
an freagra. Do stadadar ag feuchaint ar a chéile ar
feadh tamail. Dheineadar iaracht airís ar chainnt le
n-a chéile. Bhí an tarna h-iaract níba dhona 'ná an
chéad iaract má b'fhéidir é. Is amhlaidh a bhí an measgán
mearaidhe ag dul i n-olcas eatartha. B'éigean dóibh
eirighe as an obair. “Bhí,” mar adeir an file, Seán
Ua Conail, “teanga fé leith i mbéal gach aoinne.”
Bhíodar 'n-a mbuidhnibh fé leith. Do thuigeadh muinntir
gach buidhne a chéile, ach ní thuigeadh lucht buidhne acu aon
fhocal ó lucht buidhne eile. B'éigin do sna buidhnibh
imtheacht ó n-a chéile. Do ghaibh gach duine leis an
mbuidhin n-ar thuig sé a gcainnt. Níor fhéad aon
bhuidhean acu cómhluadar ná cómh-obair a dhéanamh le
h-aon bhuidhin eile. Thug buidhean acu aghaidh soir agus
buidhean aghaidh siar, buidhean aghaidh óthuaidh agus buidhean
aghaidh ódheas agus ar an gcuma san do sgaipeadh iad
fé cheithre h-árdaibh an domhain, agus d'fhan an obair
mar a fágadh í.

Babel a tugadh mar ainm ar an dtúr. Cialluighean
“Babel” measgán mearaidhe, nú cur thré chéile.
Ní gan fáth a tugadh an ainm. Do chur an measgadh
urlabhra úd measgán mearaidhe agus cur thré chéile i
gceart ar an muinntir a bhí ag déanamh an túir, agus
níor bhréag túr Bhabel a thabhairt air.

Mírbhúilt mhór ó Dhia ab eadh an measgadh urlabhra
san. Dhá mhíle blian 'n-a dhiaidh san, nú mar sin, do
dhein Dia mírbhúilt mhór eile urlabhra. Tá deifrigheacht
idir an dá mhírbhúilt. Do chuir an chéad mhírbhúilt daoine
do thuig cainnt a chéile ó chainnt a chéile do thuisgint.
Do chuir an tarna mírbhúilt ar chumas na n-Asbol agus
na ndeisgiobul cainnt do labhairt agus do thuisgint
nár thuigeadar agus nár labhradar riamh roimis sin.
Do chuir an chéad mhírbhúilt sgaipe agus fán ar dhaoine
a bhí ag cur a dtoile féin i gcoinnibh toile Dé agus
ag déanamh oibre nár thoil le Dia a déanfí. Do chuir
an tarna mírbhúilt ar chumas na n-Asbol agus na
ndeisgiobul, na geinte bhí sgaipithe ar fán ó Dhia do
thabhairt chun Dé, glaodhach ortha as a gcainnt féin, as
an gcainnt ab fhearr a thuigfidís, agus iad do bhailiú
isteach sa n-Eaglais, isteach sa túr a chuir Críost suas
chun na cine daona do thabhairt slán ó dhíle an pheaca.
Do chuir an chéad mhírbhúilt cosg le túr Bhabel, an
túr ná féadfadh choidhche dul chómh h-árd leis an spéir,
pé saothar a déanfí air ná pé ealadha do h-imiriófí
air. Do chabhruigh an tarna mírbhúilt le túr Chríost,
túr na h-Eagailse, do chur suas, an túr a deineadh chómh
h-árd, ní h-amháin leis an spéir ach le rígheacht na
bhflathas féin, an túr atá 'n-a dhíon agus 'na chosnamh
do'n chine daona agus ná féadfidh díle an pheaca é
leagadh go deó, marab ionan agus an túr úd Bhabel
go leagfadh díle uisge é, nú luasgadh talmhan, pé
neart ná pé téagar a bheadh ann.

Isé túr Bhabel túr an éithigh, túr an uabhair, túr
na h-easumhluigheachta, an túr n-a bhfuil sé de chrann
agus de mhí-ádh air nách féidir d'á mhuinntir aigne a
chéile do thuisgint. Nuair a labhran duine acu ní h-í
an chiall a bhíon i n'aigne do chíthear 'n-a chainnt ach ciall a
bhíon bun os cionn ar fad léi. Isé túr Chríost túr na
fírinne, agus tuigid a mhuinntir aigne a chéile mar
tuigid siad cainnt a chéile.

X.

ABRAHAM.

Do fágadh an túr gan críochnú agus d'imthigh na
daoine ó n-a chéile 'n-a mbuidhnibh fé leith. Ag sgaipe
dhóibh do ghluais gach buidhean go dtí go bhfuaradar
talamh a thaithn leó agus do chuireadar fútha ar an
dtalamh san.

Do mheuduighdar airís agus do leathadar. Fé
mar a mheuduighdar agus do leathadar do chuadar i
n-olcas. Bhíodar tugtha do'n pheaca mar gheall ar an
ndíobháil a bhí déanta ag peaca an tsínsir d'á n-aigne.
Thugadar cúl le toil Dé agus do leanadar a dtoil
féin, i dtreó nár ró fhada go rabhadar múchta i bpeacaíbh
agus gan aon chuimhneamh acu ar Dhia ná ar an ndíbhfeirg
a tháinig ar an ndomhan le linn aimsire Naoi. Bhí an
díle agus an sgrios a dhein sí imthighthe as a gceann.
Thugadar a gcúl ar Dhia agus dheineadar déithe bréige
dhóibh féin agus d'adhradar iad agus do ghluaiseadar
ó aimhleas go h-aimhleas agus ó olcas go h-olcas go
dtí go raibh díle eile tuillte acu le n-a bpeacaíbh dá
mb' é toil Dé í chur ortha.

Do thárla, ámhthach, ar aon tsliocht amháin díobh, ar
shliocht Heber, fear a bhí dílis do Dhia agus do chimeád
é féin glan ó'n olc uathbhásach a bhí n-a thímpal.
Abraham ab ainm do'n fhear san. B'é an naomhadh
glúin é ó Naoi anuas. Bhí sé n-a chómhnuighe i bhfochair
a athar sa chathair d'ár bh'ainm Úr na gCaldéach. Do
labhair Dia leis sin agus dubhairt sé leis: “Imthigh
amach as do thír féin agus ó d' ghaoltaibh féin agus
a' teaghlach t'athar, agus tar isteach sa tír a thaisbeán-
fad-sa dhuit, agus déanfad cine mhór díot agus cuirfad
mo bheannacht ort agus mórfad t'ainm agus beidh tú
beannuighthe. Beidh mo bheannacht-sa ar an muinntir

a chuirfidh a mbeannacht ort agus beidh mo mhallacht ar an
muinntir a chuirfidh a mallacht ort, agus is ionat-sa
a beannófar cineacha an domhain go léir.”

Do dhein Abraham an rud a dubhairt Dia leis a
dhéanamh. Do bhailigh sé a chuid agus d'imthigh sé as
an ndúthaigh sin. Do rug sé leis mac a dhrithár. Lot
ab ainm do'n mhac drithár san. D'fhanadar tamal
i n-áit d'ár bh'ainim Haran. Ansan do ghluaiseadar
airís agus thánadar isteach i dtír Chanaain. Sa n-áit
sin a bhíodar nuair a labhair Dia airís le h-Abraham
agus adubhairt sé leis: “Tabharfad an tír seo dod'
sliocht-sa.” Agus do chuir Abraham altóir suas sa
n-áit sin, i n-onóir do Dhia agus dhein sé Dia d'adhradh
ann. Na Canaanaigh isiad a bhí i seilbh na tíre sin an
uair sin. Chuir Dia an rath ar Abraham agus ar Lot
agus d'eirigh an saoghal leo agus bhíodar ana shaidhbhir.
Bhí mórán beithidheach acu agus treudta móra caereach
agus ór agus airgead agus ollmhaitheas. Agus aon
bhuidhean amháin ab eadh an dá mhuinntir.

Do réir nóis na h-aimsire sin, sa n-áit sin ní
h-amhlaidh a bhíodh seilbh fé leith ag aoinne i n-aon chuid
de thalamh na tíre ach a chuid stuic agus a threudta féin
a bheith ag gach duine, nú ag gach ceann muinntire, agus
ansan neart a bheith ag gach duine ar a bheithidheacha nú
a threudta do chomáint chun fosaidheachta isteach sa n-áit
ab fhearr n-ar dhóich leis a bheadh an fhosaidheacht le fághail.
D'fhágadh san, uaireanta, go mbíodh aighneas idir dhá
mhuinntir feuchaint cé aige n-a mbeadh an fhosaidheacht
fhóghanta.

D'eirigh aighneas de'n tsórd san idir na h-aodhairíbh
a bhí ag Lot agus na h-aodhairí a bhí ag Abraham. Bhí
gach buidhean des na h-aodhairíbh a d'iarraidh a gcuid
stuic féin do chur isteach sa bhfosaidheacht ab fhearr agus
a d'iarraidh na buidhne eile agus a gcuid stuic do
chimeád amach as an bhfosaidheacht san.

XI.

LOT.

Nuair a chuaidh an t-aighneas i ngéire idir na h-aodhairíbh
do labhair Abraham le Lot. “Ná bíodh,” ar seisean,
“aighneas idir t'aodhairíbh-se, agus m'aodhairíbh-se óir
is bráithre sinn. Siné an dúthaigh os do chómhair. Má's
maith leat-sa dul i leith na láimhe deise raghad-sa i leith
na láimhe clé, nú ma's maith leat-sa dul i leith na
láimhe clé raghad-sa i leith na láimhe deise.”

Is sean fhocal é, “tabhair rogha do'n bhodach agus
tógfidh sé díg.” Bhí an tsainnt ar Lot. Chonaic sé an
talamh breágh saidhbhir feurmhar ar bruach abhan Iórdain
agus chuaidh sé chun cómhnuighthe i gcathair Shodoim i dtreó
go mbeadh cothrom aige ar a threudtaibh do chur sa
bhfosaidheacht bhreágh a bhí mórthímphal na catharach san.
Cheap sé go raibh rogha aige dhá thógaint, ach dá mbeadh
fhios aige cad é an saghas na daoine a bhí sa chathair sin
an uair sin bheadh 'fhios aige gur díg a thóg sé agus dul i
n-aon chor 'n-a measg, pé saidhbhreas saoghalta bheadh
d'á bharr aige. Níor bh'fhada gur thuit neithe amach a
chuir i n-iúil dó gur bh'fhearra dhó bheith i n-áit éigin eile.

Do chuir cuid des na righthibh a bhí sa chómharsanacht
cogadh ar rí Shodoim. Bhí ceathrar righthe acu ann.
Chruinnighdar pé neart slógh a bhí acu agus chromadar
ar an dtír a bhí mórthímpal ar chathair Shodoim do sgrios.
Do chruinnigh rí Shodoim a cháirde, cheithre righthe eile
agus pé neart slógh a bhí acu, agus thug sé aghaidh ar a
namhaid. Do troideadh cath fíochmhar. Do buadhadh
ar rí Shodoim. Ansan do tógadh an chathair agus a raibh
inti d'ollmhaitheas agus de dhaoinibh. Do rug an namhaid
leó, i dteannta na cod' eile, Lot agus a mhuinntir agus
a chuid.

Do h-innseadh d'Abraham cad a bhí imthighthe ar Lot.
Do chruinnigh Abraham pé neart fear a bí aige agus
do lean sé an namhaid.

Ní raibh aige ach trí chéad fear agus ocht feara déag.
Ní raibh aon choinne ag an namhaid go raibh aoinne 'ghá
leanmhaint ná go raibh aoinne ann chun iad do leanmhaint.
Shocaruighdar iad féin i n-áit áirighthe i gcóir na h-oidhche.
Tháinig Abraham chun na h-áite sa n-oidhche. Dhein sé
trí coda d'á bhuidhin bheag fear. D'ionsuigh sé longphort
an namhad go h-oban ó thrí taobh. Do ghlac sgeón an
namhaid. Do ritheadar chun taoibh de'n longphort. Bhí
namhaid ann rómpa agus do leagadh cuid mhaith acu.
Thugadar aghaidh ar thaobh eile chun teiche. Bhí namhaid
ansan rómpa leis. Bhí namhaid rómpa ins gach aon
bhall, dar leó, toisg an sgeón a bheith ionta. Do
marbhuigheadh a bhformhór agus do theich an méid nár
marbhuigheadh díobh agus bhí an longphort ag Abraham.
Thug sé saor leis Lot agus a mhuinntir agus a chuid,
agus rí Shodoim agus a mhuinntir agus a gcuid, agus
thug sé leis pé ollmhaitheas a bhí sa longphort.

Do móradh ainim Abrahaim thar na beartaibh mar
gheall ar an ngníomh san. Tháinig rí Shodoim chuige agus
dubhairt sé leis: “Mara mbeadh tusa bhíomair go
léir réidh. Is leat-sa anois sinn féin agus a bhfuil
againn. Tabhair dómhsa mo dhaoine agus bíodh an
saidhbhreas go léir agat-sa. Is tú is fearr ceart
chuige. Mara mbeadh tú ní bheadh sé ag aoinne againn.
Má thugan tú mo dhaoine dhom is bronntanas orm iad
uait.”

XIII.

CUAIRD NA N-AINGEAL.

“Tabhair dómhsa mo dhaoine,” arsa rí Shodoim le
h-Abraham, “agus bíodh an saidhbhreas agus an
t-ollmhaitheas go léir agat féin.”

“Bíodh do dhaoine agus do chuid saidhbhris agat, a
rí,” arsa Abraham leis. “Oiread agus iall bróige
de d' chuid ní chimeádfad-sa. Ní bheidh sé le rádh agat

choidhche gur dheinis fear saidhbhir d'Abraham. Ach iad
so do chuaidh i n-aonfheacht liom amach, .i. Aner agus
Escol agus Mambre, tugtar a gcion féin dóibh sin.

Bhí fear sa tír sin an uair sin agus rí ab eadh é agus
duine ana naomhtha ab eadh é. Meilcísedec ab ainim dó
agus bhí sé 'n-a rí ar an gcathair d'ár bh'ainim Salem,
agus sagart ab eadh é, sagart chun Dia na Glóire.
Tháinig an sagart san agus dhein sé ídhbirt aráin agus
fíona chun Dé agus chuir sé beannacht ar Abraham agus
dubhairt sé “Is beannuighthe Abraham chun Dé Aoird
a chruthnuigh neamh agus talamh; agus moladh do Dhia na
Glóire do chuir do namhaid ad' láimh chughat!” Agus
do dhíol Abraham deichmhadh leis.

Bhí Abraham ag dul i n-aois agus bhí a bhean phosta,
Sarai, ag dul i n-aois agus ní raibh aon chlann acu.
Nuair a bhí Abraham naoi mbliana déag agus cheithre
fichid do labhair Dia leis i dtaobh na geallamhna a bhí
tabhartha aige dhó, agus dubhairt sé leis: “Mise Dia
n-uile chómhacht. Siubhluigh am' láthair agus bí gan
locht agus déanfad connradh idir mé féin agus tú
agus déanfad do shliocht iomadamhail thar barr. “Bhí
Abraham 'ghá fhiafrighe dhe féin i n'aigne conus ab
fhéidir clann do bheith aige agus é chómh h-aosta, agus
a bhean naoi mbliana agus cheithre fichid. Ach dubhairt
Dia leis go mbeadh mac ag Sarai, agus gan Sarai do
thabhairt uirthi a thuille ach Sara, agus Isaac do thabhairt
mar ainm ar an mac nuair a thiocfadh sé.

Tamal 'n-a dhiaidh san bhí Abraham 'n-a sheasamh i
ndorus a thighe i lár an lae, agus bhí brothal ann.
Chonaic sé an triúr fear 'n-a seasamh lasmuich os a
chómhair. D'imthigh sé amach ag triall ortha agus d'iarr
sé ortha stad agus a dtuirse chur díobh. Thoilighdar.
D'imthigh Abraham agus ghlaoidh sé ar Shara agus
d'ullmhuighdar bia agus thug Abraham leis an bia
agus chuir sé os cómhair an trír é agus d'fhan sé
'n-a sheasamh 'n-a n-aice ag friothálamh ortha.

Nuair a bhí an bia caithte acu dubhradar: “Ca bhfuil
Sara, do bhean?”

“Siní istigh í,” ar seisean.

Dubhairt an duine de'n triúr do labhair, “Tiocfad-sa
anso ag triall ort um an dtaca so an bhliain seo
chughainn, agus sinn slán, agus beidh mac ag Sara.”

D'airigh Sara an focal agus í laistigh de'n dorus
agus do gháir sí os íseal, mar gur bh'iongantach an
nídh dar léi, a rádh go mbeadh clann le bheith aici agus
í féin agus a fear chómh h-aosta. Ach dubhairt an
Tighearna le h-Abraham: “Cad uime gur gháir Sara?
An amhlaidh nách féidir le Dia gach nídh do dhéanamh?”
Nuair airigh Sara an focal san tháinig sgannra uirthi,
toisg gur tuigeadh gur dhein sí an gháire agus a fhios
aici féin nár dhein sí an gháire ach os íseal.

“Níor ghaireas i n-aon chor!” ar sisi. Ní dubhairt
sí bréag sa méid sin, ámhthach, mar dob fhíor di nár
dhein sí gáire os árd.

“Ní'l san mar sin,” arsan Tighearna. “Do dheinis
an gháire.” Do thuig sí ansan nár dhuine saogalta an
t-é a bhí ag cainnt léi.

XIII.

IMPIDHE ABRAHAIM.

Nuair a bhí uain ag an dtriúr ar a dtuirse bheith curtha
dhíobh acu d'eirighdar agus chuireadar chun gluaiste.
Do thuig Abraham um an dtaca san nár dhaoine
saoghalta iad ach gur theachtairí ó Dhia iad. Nuair a
bhíodar ag imtheacht do ghluais Abraham i n-aonfheacht
leó chun iad do thionlacan tamal de'n tslighe, chun
urama do thaisbeáint dóibh. I dtreó catharach Shodoim a
thugadar aghaidh. Do ghéaruigh beirt acu sa tsiubhal agus
d'fhan an trímhadh duine ag siubhal le cois Abrahaim.
B'shiné an duine acu ar ar thug Abraham “Tighearna.”

Dubhairt sé le h-Abraham, agus iad ag siubhal le
cois a chéile:—

“Ní féidir a chimeád ó Abraham cad 'tá beartuighthe
agam a dhéanamh. Tá peaca Shodoim agus Ghomorrha
meuduighthe go ró mhór. Táim ag dul síos ag triall
ortha.”

Do thuig Abraham i n'aigne go rabhthas chun na gcath-
arach san do dhíthiú. Do sheasaimh sé os cómhair an
Tighearna agus do labhair sé.

“A Thighearna,” ar seisean, “is truagh an duine
macánta do dhíthiú mar aon leis an ndroch dhuine!
An millfir an neamhchionntach mar aon leis an gcionntach?
Má tá deich nduine a's dachad sa chathair agus iad
macánta an gcurfar chun báis iad i n-aonfheacht leis
na droch dhaoinibh? Ná leogfir do'n chathair dul saor
ar son an deichniúbhar a's dachad, má táid siad ann?”

Do lean sé ag guidhe go cruaidh 'ghá iarraidh go leogfí
do'n chathair dul saor ar son an deichniúbhar agus dachad.
Fé dheire do fuair sé an ghuidhe sin. Ansan do chrom
sé ar a iarraidh ná millfí an chathair má bhí cúigear agus
dachad ann a bhí macánta. Tar éis pléidh go cruaidh ar
feadh abhfad dubhairt an Tighearna leis go leogfí saor
an chathair má bhí cúigear agus dachad daoine macánta
inti. Nuair a bhí a ghuidhe fághalta ag Abraham sa
méid sin do labhair sé airís.

“A Thighearna,” ar seisean; “ní'l ionam-sa ach
luaithreach. Ná bí i bhfeirg liom má labhraim airís le m'
Thighearna a thugan breith ar neamh agus ar talamh. Má
gheibhtear dachad duine fíoraonta sa chathair cad a
dhéanfir?”

“Má gheibhtear dachad duine fíoraonta sa chathair,”
arsan Tighearna, “leogfar do'n chathair dul saor ar a
son.”

“Iarraim ort, a Thighearna,” arsa Abraham, “ná
bí i bhfeirg liom, ach cad a déanfar má tá deich nduine
fhichid fíoraonta sa n-áit?”

“Má tá deich nduine fhichid le fághail fíoraonta sa
chathair,” arsan Tighearna, “ní millfar an chathair.”

“A Thighearna,” arsa Abraham, “ó dheineas mo
chainnt i n-aon chor déarfad focal eile le m' Thighearna.
Conus a bheidh an sgéal ma gheibhtear fiche duine fíor-
aonta sa n-áit?”

“Má tá fiche duine fíoraonta sa chathair,” arsan
Tighearna, “leogfar saor an chathair ar a son.”

“Ná bí i bhfeirg liom, a Thighearna,” arsa Abraham,
“má labhraim aon focal amháin eile. B'fhéidir go
bhfuil deichniúbhar fíoraonta ann.”

“Má tá deichniúbhar fíoraon ann,” arsan Tighearna,
“ní millfar an chathair.”

Ansan d'imthigh an Tighearna agus tháinig Abraham
abhaile chun a thighe féin.

Is beag d'á chuimhneamh a bhí ag muinntir na catharach
úd an uair sin go raibh Abraham ag guidhe chómh cruaidh
chun Dé a d'iarraidh iad do shábháil!

XIV.

DROCH IOMPAR MUINNTIR SHODOIM.

Bhí sé n-a thrátnóna um an dtaca 'n-ar sgar
Abraham leis an nduine de'n triúr a dh'fhan ag cainnt
leis. Do thárla, le linn na h-aimsire céadna san, go
raibh Lot 'n-a shuidhe ag geata catharach Shodoim. Chonaic
sé beirt fhear ag teacht 'n-a threó ó'n dtuath. Daoine
iasachta ab eadh iad dar leis. Níor dhaoine a bhain leis
an gcathair iad. Bhí 'fhios aige dá mb'eadh go n-aithneochadh
sé iad, agus níor aithin. Thuig sé láithreach i n'aigne nár
cheart leogaint dóibh imtheacht ar fuaid na catharach
san ag lorg aoidheachta. D'eirigh sé agus chuaidh sé 'n-a
dtreó. Bhí deabhramh uasal ortha. Bheannuigh sé dhóibh
agus d'umhluigh sé dhóibh go h-uramamhail agus go
fáilteach:

“A uaisle,” ar seisean, “cuirfidh sibh comaoine
mhór orm-sa má 'sé toil bhúr n-onóra teacht anso isteach
am' thigh agus fanmhaint ann agam i gcóir na h-oidhche.
Nighidh bhúr gcosa agus caithidh bia agus cuiridh bhúr
dtuirse dhíbh, agus ansan nuair a thiocfidh an mhaidean
beidh sibh neamh-thuirseach agus féadfidh sibh dul chun
bóthair airís pé treó 'n-a bhfuil bhúr dtriall.”

“Ach!” ar siad-san, “ní fiú dhúinn, ó tá an oidhche
chómh breágh, an cheataighe sin a dhéanamh duit-se. Táimíd
ana bhuidheach díot, a dhuinuasail fhóghanta, ach ní'l aon
deacaracht ann dúinn fanmhaint anso ar thaobh na
sráide go maidin.”

Ní eireóchadh sé dhíobh, ámhthach, agus b'éigean dóibh dul
leis isteach 'n-a thigh i gcóir na h-oidhche.

Dhein sé cúram mór díobh. Chuir sé gach aon chóir
ortha, cóir bhídh agus cóir dighe agus cóir chodlata.
Sar a ndeighdar a chodla, ámh, do chruinnigh fir na
catharach, a lán díobh pé'r domhan é, agus bhíodar ag
brise an doruis isteach chun teacht ar na fearaibh
iasachta. B'shin seana bhéas acu. Nuair a thagadh
aon fhear iasachta chun a gcatharach níor bh'fholáir
leó é dhéanamh chómh h-olc leó féin. Nuair airigh
Lot an fothram bhí 'fhios aige cad a bhí uatha agus
ba dhoilig leis go mór an droch fhuadar a bhí fútha.
Chuaidh sé amach agus do labhair sé leó go réidh agus
go cneasta, 'ghá iarraidh ortha leogaint dos na fearaibh
iasachta, mar go rabhadar ar a chomairce féin. Is
amhlaidh a dh'eirighdar chuige i dtreó go raibh sé féin
i gcontabhairt uatha.

“Níl ionat-sa féin ach duine iasachta sa chathair
seo,” ar siad. “Cuir chughainn amach annso iad
láithreach nú tabharfimíd an droch úsáid chéadna dhuit
féin!”

Do rugadar air agus bhíodar 'ghá stracadh leó.
Nuair a bhíodar ag dul dian air do phreab an bheirt
iasachta amach laistiar de agus rugadar air agus

tharraigeadar chucha isteach é agus dhúnadar an dorus
agus le n-a linn sin do baineadh radharc a súl d'á
raibh amuich, idir óg agus aosta. Níor fágadh aon leus
radhairc acu. Do stad an fothram agus an chollóid.
Is amhlaidh a bhíodar go léir ag síne a lámh agus ag
útamáil agus gan iad ábalta ar a dhéanamh amach cá
raibh an dorus a dúnadh 'n-a gcoinnibh, ná an tigh,
ná aon dorus eile, ná aon tigh eile. Nuair a chuireadh
duine acu lámh ar dhuine eile mheasadh sé go mbíodh
giolla aige chun é stiúrú abhaile, ach gheibheadh sé amach
tapaidh go leór go mbíodh an giolla chómh mór i ngádh
le giolla agus bhíodh sé féin. Thugadar an chuid eile
de'n oidhche go h-aindeis. Bhí an teasbach bainte dhíobh
glan. Bhí san tuillte acu. Bhíodar chómh damanta
san go múinidís droch iompar d'á gclainn sar a dtagadh
ciall i n-aon chor dóibh!

XV.

ÍDE AR SHODOM.

An muinntir n-ar baineadh a radharc díobh d'imthighdar
ag dul amú ar fuid na catharach. Ansan do labhair
an bheirt fhear le Lot.

“Imthigh,” ar siad, “agus má tá gaolta agat sa
chathair seo labhair leó agus abair leó imtheacht i
n-aonfheacht leat amach as an gcathair mar táthar chun
na catharach do dhíthiú. Táid peacaí na catharach ró
mhillteach i láthair Dé agus do chuir Dia anso sinne chun
díbhfeirge do dhéanamh ar an áit agus ar na daoine
mar táid siad ró olc.”

D'imthigh Lot agus do labhair sé leis an mbeirt fhear
a bhí chun a bheirt inghean do phósadh. Nuair a dh'innis
sé a sgéal dóibh is amhlaidh a chromadar ar gháirí.
Dubhradar leis gan bheith ag déanamh magaidh faoi féin
agus fútha-san.

Tháinig sé thar n-ais.

“Imthigh féin agus do bhean agus do bheirt inghean
amach as an gcathair seo,” arsan fear leis, “agus
tugaidh aghaidh ar an gcnoc agus ná féachaidh i nbhúr
ndiaidh pé rud a dh'aireóchaidh sibh. Brostuigh ort!
Tá sé n-a lá feasta! Do chuir Dia anso mise chun na
catharach so agus a bhfuil de dhaoine inti do ídiú agus
ní féidir dom an nídh sin do dhéanamh go dtí go mbeidh
tusa agus do mhuinntir ar láimh shábhála. Brostuigh!
Is mar gheall ar Abraham a dh'órduigh Dia tusa do
chimeád saor ó'n íde.”

Ní raibh aon fhonn imthighthe ar Lot. Ní raibh sé ag
imtheacht ach go ríghin. Fé dheire do rug an t-aingeal
ar láimh air, agus ar a mhnaoi agus ar gach duine de'n
bheirt inghean agus do tharraig sé n-a dhiaidh amach as
an gcathair iad. Beirt aingeal ab eadh an bheirt fhear.

Chómh luath agus bhí an ceathrar lasmuich de'n chathair
agus ó bhaoghal, do bhí an ghrian eirighthe. Díreach tar
éis eirighe gréine iseadh thosnuigh an teine ar thuitim
as an spéir. Do thuit an teine 'n-a cith mar a thuitfadh
fearthainn agus dhein sí lasair de gach aon rud n-ar
theangbhuigh sí leis. D'airigh an ceathrar an fhuaim
lasrach laistiar díobh. Níor fheuch aoinne acu siar
ach bean Loit. Chómh luath agus d'fheuch sí siar dhein pola
salainn di. Thug an t-aingeal an foláramh di agus
ní raibh aon cheart aici feuchaint siar. Do thuit an cith
teine ar chathair Shodoim agus ar chathair Ghomorrha
agus ar na catharachaibh eile mórthímpal. Ba ghearr
ná raibh sa n-áit ar fad ach lasair, agus ansan luaith-
reach agus an deatach ag eirighe as an luaithrigh, agus
ar ball, nuair a shéid an ghaoth an deatach agus an
luaithreach chun siubhail ní raibh aon rian des na cathar-
achaibh le feiscint sa n-áit, ná aon rud beó, ná crann,
ná aon rud glas, ach an dúthaigh go léir 'n-a mhachaire
ruadh-dhóighte.

D'eirigh Abraham ar maidin agus tháinig sé chun
na h-áite n-ar sgar sé an tráthnóna roim ré leis an

dtrímhadh duine de'n triúr. Bhí radharc ó'n áit sin ar
na catharachaibh. D'fheuch sé n-a dtreó. Ní fheacaidh sé
tigh ná treabh ann. Ní fheacaidh sé ach an machaire ruadh-
dhóighte agus an ceó ag eirighe as, gan rud glas ná
rud beó le feisgint air.

Tá an dúthaigh go léir riamh ó shin 'n-a ghrean thirim
agus tá i lár an mhacaire, mar a rabhadar na catharacha
malluighthe úd, an loch ar a dtugtar an Muir Marbh.

XVI.

FROMADH AR CHREIDEAMH ABRAHAIM.

Fé mar ghealladar an triúr aingeal tháinig an
t-am agus bhí an mac ag Sara, ag mnaoi Abrahaim.
Do tugadh Isaac mar ainm ar an mac fé mar a bhí órd-
uighthe. B'shiné an mac a bhí geallta d' Abraham
abhfad roimis sin, an mac ó n-a raibh sliocht Abrahaim
le teacht, an tsliocht ar a raibh Slánuightheóir an domhain
le teacht i gcolan daona chun na cine daona do shaoradh
ó pheaca an tsínsir, do réir na geallamhna úd a thug
Dia d'ár gcéad athair agus d'ár gcéad mháthair.

Le leamhnú Dé do leogadh mórán aimsire dh'imtheacht
ó'n lá a gealladh clann d'Abraham agus do Shara
sar a dtáinig an chlann. Bhí an bheirt ag dul i n-aois
go mór i dtreó nár bh'fhéidir dóibh do réir nádúra
aon tsúil a bheith aca le sliocht a bheith ortha. I n-aimh-
dheóin an aois, ámhthach, agus i n-aimhdheóin na h-aimsire
fada níor tháinig aon lagachar creidimh ar Abraham
i dtaobh na geallamhna. Fuair sé tuarastal an
chreidimh sin nuair a tháinig an mac le mírbhúilt ó Dhia
chuige agus é féin suas le céad blian d'aois agus Sara
deich mbliana agus cheithre fichid.

Ní foláir dúinn, ámhthach, a choimeád i n-ár n-aigne,
leis, nár bh'ionan céad blian i n-aois duine an uair
sin agus céad blian anois. Do mhairidís na daoine

an uair sin níba shia 'ná mar a mhairid siad anois. An
t-é a bheadh deich mbliana agus trí fichid anois bheadh
sé chómh críona agus bheadh duine a bheadh céad blian
an uair sin. Ach mar sin féin, dá mbeadh fear deich
mbliana agus trí fichid anois agus a bhean trí fichid
blian ba mhírbhúilt mhór é clann a bheith acu.

Fromadh ó Dhia ar chreideamh Abrahaim ab eadh an
gheallamhaint d'fhágaint chómh fada gan cómhlíonadh.
Nuair a bhí an mac eirighthe suas do dhein Dia fromadh
eile ar chreideamh Abrahaim. Bhí, gan amhras, grádh
ana mhór ag Abraham do'n mhac san, an mac a gheall
Dia dhó agus a bhí chómh fada gan teacht. An mac n-a
raibh oiread san ag brath air. An mac a bhí chun sleachta
Abrahaim do dhéanamh chómh líonmhar. An mac n-a raibh
le teacht uaidh lá éigin an t-Aon a bhí chun na cine daona
go léir do shaoradh ó'n easgaine do chuir peaca an
tsínsir ortha. Níor bh'iongna gur mhór agá athair agus
agá mháthair é agus go raibh cion acu air agus grádh acu
dhó thar mar is féidir d'aoinne lasmuich díobh féin a
thuisgint i gceart. Ach do labhair Dia le h-Abraham
agus dubhairt sé an chainnt seo:—

“A Abrahaim! A Abrahaim!”

“Táim anso, a Thighearna,” arsa Abraham.

“An t-aon mhac san agat n-a bhfuil an grádh agat
dó,” adubhairt Dia leis, “tóg leat é agus dein é do
ídhbirt chugham-sa i n'ídhbirt loisgithe, ar chnoc a thais-
beánfad duit.”

Ba chruaidh an t-órdú é. Dob ait an críochnú é,
a déarfadh duine, ar an ngeallamhaint a tugadh le
h-oiread san deimhne agus do fágadh chómh fada gan
cómhlíonadh. Ba chruaidh an cás é, a iarraidh ar an
athair an mac san do chur chun báis le n-a láimh féin agus
ansan a chuid feóla agus a chnámha do losgadh n-a
luaithrigh ar altóir! Agus ansan dul thar n-ais abhaile
agus a dh'innsint do'n mháthair cad a bhí déanta!

Do thuig Abraham cruadhtan an sgéil, ach do thuig

sé gur bh'é órdú Dé é. Ní dubhairt sé, “Is cruaidh é,”
ná “Is deacair é.” Thuig sé gur bh'é Dia a thug dó an
mac san agus go bhféadfadh Dia é thógaint uaidh aon
tráth ba thoil leis é, agus go raibh ar chumas Dé an
gheallamhaint do chómhlíonadh pé rud d'imtheóchadh ar an
mac. Thuig sé i n'aigne ná raibh aige féin le déanamh
ach imtheacht agus an t-órdú a bhí fághalta aige do
chómhlíonadh.

D'eirigh sé sa n-oidhche agus ghaibh sé asal agus ghlaoidh
sé chuige beirt bhuachaillí agus a mhac Isaac.

XVIII.

ÍDHBIRT AG ABRAHAM.

Do gearradh an t-adhmad agus do socaruigheadh é
ar muin an asail. Do ghluais an ceathrar, an t-athair
agus an mac agus an bheirt bhuachaillí, agus an t-adhmad
ar muin an asail acu, fé dhéin na h-áite n-a raibh an
ídhbirt le déanamh. Bhíodar trí lá agus trí oidhche ar
an slighe. Ba chruaidh an trí lá agus trí oidhche iad
ar Abraham. An mac san, a bhí ag dul amach sa chúig-
mhadh bliain fichid d'á aois an uair sin, agus go rabhthas
tar éis oiread san aimsire chaitheamh ag feitheamh le n-a
theacht ar an saoghal, agus go raibh croidhe a athar chómh
greamuighthe ann; agus é féin chómh séimh chómh grástamhail,
chómh soilbhir, chómh lán d'uraim d'á athair agus d'á
mháthair, chómh lán de ghrádh dhóibh; conus fhéadfadh an
t-athair sin an mac san do chur chun báis le n-a láimh
féin agus ansan a chorp do losgadh le teine, anáirde
ar altóir i ndúthaigh iasachta, abhfad ó bhaile, ar mhullach
cnuic éigin, i lár uaignis agus fiantais! Ba chruaidh
an gníomh lé déanamh é. Ba chruaidh an rud é, a iarraidh
ar athair an mhic sin a leithéid do dhéanamh.

Nuair a bhí trí lá agus trí oidhche caithte acu ag cur
na slighe dhíobh do chonaic Abraham uaidh an cnoc.

Ansan dubhairt sé leis an mbeirt bhuachaillí fanmhaint
mar a rabhadar “agus” ar seisean, “cimeádaidh-se
an t-asal anso agus raghad-sa agus mo mhac chun na
h-áite úd agus déanfimíd an ídhbirt.” Ansan do
thóg sé adhmad na b-ídhbirte agus thug sé d'Isaac é
le h-iompar, agus do thóg sé féin leis an teine agus
claidheamh. Chomáineadar leó ar an gcuma san ar
feadh tamail. Ar ball labhair an mac.

“Feuch, a athair,” ar seisean, “tá an t-adhmad
againn agus tá an teine againn, ach ca bhfuil an nídh
le h-ídhbirt?”

Sgian tré chroidhe an athar ab eadh an focal san. Ní
raibh ann ach an bheirt. Is beag d'á chuimhneamh a bhí ag
an mac cad í an ghéire a bhí sa cheist a bhí curtha aige.
Is beag d'á chuimhneamh a bhí aige gur bh'é féin a bhí le
h-ídhbirt chómh luath agus a shroisfidís mullach an chnuic.
Chuaidh an cheist tré chroidhe an athar. Níor labhair sé
ar feadh tamail. Dubhairt sé ar ball:—

“Tabharfidh Dia féin dúinn an nídh le h-ídhbirt, a
mhic,” ar seisean.

Thánadar chun na h-áite. Dhein Abraham an altóir.
Shocaruigh sé an t-adhmad mar ba cheart chun na
h-ídhbirte. Ansan do cheangail sé a mhac Isaac agus
chuir sé ar an altóir é, anuas ar an adhmad. Gan
amhras d'innis sé d'Isaac ar dtúis i dtaobh an órduighthe
a bhí fághalta aige ó Dhia, agus gan amhras, leis, do
thoiligh Isaac chun na h-ídhbirte nuair a thuig sé gur
le h-órdú Dé a bhí an ídhbirt le déanamh.

Nuair a bhí Isaac ar an altóir agus é ceangailte do
thóg Abraham an claidheamh 'n-a láimh agus d'árduigh
sé a lámh chun an bhuille do bhualadh. Sar a' raibh uain aige
ar an mbuille do bhualadh do labhair an t-aingeal leis
as na flathais do ghuth árd.

“A Abrahaim! A Abrahaim!” arsan t-aingeal.

“Táim anso, a Thighearna!” arsa Abraham.

“Na bain leis an mac!” arsan t-aingeal. “Ná
dein aon nídh leis! Chím anois go bhfuil eagla Dé ort
agus nár chimeádais uaim t-aon mhac féin!”

Le n-a linn sin d'fheuch Abraham thar a ghualainn.
Chonaic sé reithe i n-achran i sgeachaibh, greim ag na
sgeachaibh ar adharcaibh air. Do sgaoil sé na ceangalacha
de'n mhac agus do rug sé ar an reithe agus cheangal
sé é agus chuir sé ar an altóir é agus d'ídhbir sé é
i n-inead an mhic.

An cnoc san n-ar dhein Abraham an méid sin thuas
ar a bhara, Mora an ainim a bhí air, an uair sin. Bhí
ainim eile n-a dhiaidh san air. Chnoc Chalbharaí a bhí
mar ainim 'n-a dhiaidh san air. B'é an cnoc céadna
é ar ar fhuilig ár Slánuightheóir bás abhfad 'n-a dhiaidh
san chun na cine daona do shaoradh ó ifrean agus ó
chómhachtaibh an áirseóra. D'iompair an Slánuightheóir
an chruis chéasta go barr an chnuic sin, abhfad 'n-a dhiaidh
san, díreach mar a dh'iompair Isaac an t-adhmad an
uair sin, i gcóir na h-ídhbirte. Chuaidh Isaac saor
ó'n ídhbirt an uair sin mar do thug Dia d'á athair nídh
thar a cheann le h-ídhbirt. Thug an Slánuightheóir, moladh
go deó leis, é féin i n-ídhbirt d'á Athair Síoruidhe,
thar cheann na cine daona, agus chuaidh an chine daona
saor ó'n easgaine a bhí ortha tré pheaca an tsínsir.

XVIII.

AR LORG MNÁ D'ISAAC.

Do ghluais an aimsir. D'imthigh chúig bhliana déag
eile. Bhí Abraham ag dul i gcríonacht go mór. Bhí
Isaac suas le dachad blian. Is fíor nár mhar a chéile
dachad blian an uair sin, i n-aois duine, agus dachad
blian anois. An fear a bheadh dachad blian an uair
sin bheadh sé chómh h-óg, nú níb' óige, 'ná fear a bheadh deich

mbliana fichid anois. Mar sin féin bhí an t-am tagaithe
n-ar cheart d'Isaac pósadh.

Ba ró fhuiriste dhó bean a dh'fhághail sa n-áit n-a raibh
sé féin agus a athair n-a gcómhnuighe. Ní bheadh a athair,
ná ní bheadh sé féin ach chómh beag, sásta le h-aon mhnaoi
des na mnáibh a bhí le fághail sa tír sin. Ní bheadh
Abraham sásta le h-aon mhnaoi, mar chéile d'á mhac,
ach le mnaoi éigin anoir ó n-a dhúthaigh féin, an dúthaigh
as a mb'éigean dó imtheacht i dtusach a shaoghail le
h-órdú Dé. An nídh a bhí daingean i n-aigne Abrahaim
is leis a bhí aigne an mhic sásta agus ní raibh aon aidhm
aige ar aon nídh eile.

Bhí Abraham ana-shaidhbhir an uair sin agus bhí reacht-
aire aige ag tabhairt aireachais d'á chuid saidhbhris
agus ollmhathais. Eliésar ab ainim do'n reachtaire.
Duin'uasal ana chreideamhanach ab eadh é agus bhí ion-
taoibh ana mhór ag Abraham as. Do ghlaoidh Abraham
chuige é lá agus do labhair sé leis.

“A leithéid seo, a Eliésair,” arsa Abraham,
“Ullmhuigh thu féin chun bóthair agus imthigh leat soir
go Mesopotámia mar a gcómhnuighidh mo ghaolta agus
tabhair leat anoir ó'n dtír sin cailín éigin de m'
threabhchas féin go dtabharfar mar mhnaoi phósta í dom'
mhac Isaac.”

“Déanfad, a thighearna,” arsa Eliésar.

“Tá iontaoibh mhór agam asat, a Eliésair,” arsa
Abraham, “ach gnó ró mhór le rádh iseadh an gnó so
atá agam 'á thabhairt le déanamh anois duit agus ní
foláir dom deimhne bheith agam air go ndéanfir an
gnó sa cheart. Táid mná óga saidhbhire, creideamhnacha,
uaisle, le fághail sa tír seo agus ins gach áit as so soir
go tír mo dhúthchais féin. Ní foláir dom deimhne bheith
agam air na tabharfir chugham aon duine des na mnáibh
óga san, pé saidhbhreas atá acu ná pé creideamhaint
atá acu ná pé sgéimh áilneachta atá ortha, ach go

dtabharfir chugham óigbhean dem' mhuinntir féin, mar
mhnaoi phósta dom' mhac.”

“Geallaim agus deimhnighim duit, a thighearna,”
arsa Eliésar, “go ndéanfad san, díreach do réir
do thoile.”

“Níl aon droch iontaoibh agam, a Eliésair,” arsa
Abraham, “as do gheallamhaint ná as do dheimhniú,
ach ní dhéanfidh geallamhaint ná deimhniú an gnó an
turus so.

“Agus cad tá le déanamh agam, a thighearna,” arsa
Eliésar, “chun t'aigne shásamh i dtaobh an sgéil.”

“Caithfir a dhearbhú i láthair Dé go ndéanfir an gnó
díreach mar adeirim,” arsa Abraham.

“Agus cuir i gcás, a thighearna,” arsa Eliésar, “go
ndiúltóchaidh an bhean agus go ndéarfidh sí ná tiocfidh
sí liom cad a bheidh le déanamh agam? An amhlaidh a
bhéarfad mo thíghearna Isaac féin liom soir i dtreó
go bhfeicfar é? Ba dhóic liom, a thighearna, dá bhfeicfí
lastoir é ná beadh puinn deacarachta sa ghnó so atá
le déanamh agam.”

“Ná dein a leithéid, a Eliésair!” arsa Abraham.
“Ná beir mo mhac soir sa tír sin leat! Ná bain le
n-a leithéid a dhéanamh. Eirigh féin soir agus beidh
aingeal ó Dhia at' fhochair, stiúróchaidh an t-aingeal tú
sa tslighe agus sa ghnó. Dein an dearbhú dhom mar
adeirim leat. Ansan má dhiúltuighean an bhean do
theacht leat beir-se saor ó'n ndearbhú mar beidh do
dhítheal féin déanta agat.”

Ansan do dhein Eliésar an dearbhú. Chuir sé a lámh
fé cheathramhain Abrahaim agus do cheangail sé é féin
i láthair Dé chun na h-oibre dhéanamh do réir toile
Abrahaim.

Do réir nóis na h-aimsire sin an uair sin ba mhar
a chéile lámh do chur fé'n gceathramhain ar an gcuma
san agus an leabhar do thabhairt anois.

XIX.

ELIÉSAR AG AN DTOBAR.

D'ullmhuigh an reachtaire Eliésar é féin chun bóthair.
Thóg sé deich gcinn de chamalaibh a' treud a thighearna.
Do ghaibh sé iad agus chuir sé ualaí ortha. Chuir sé
mórán saidhbhris agus ollmhathais chuige ins na h-ualaíbh
sin. Ansan do ghluais sé soir go Mesopotámia,
go cathair Nachoir.

Ní h-innstear an mó lá a bhí an reachtaire ar an
slighe ach innstear go raibh an tráthnóna ann nuair a
shrois sé tobar áirithe a bhí i gcómhgar do chathair Nachoir.
Do stad sé i n-aice an tobair agus chuir sé na camail
'n-a luighe mar bhí an tuirse ortha agus gádh le suaineas
acu.

Bhí a chúis féin aige le stad i n-aice an tobair sin.
Bhí 'fhios aige go raibh sé sa n-áit n-a raibh gaolta
Abrahaim 'n-a gcómhnuighe. Bhí 'fhios aige, leis, gur
dhócha go mbeadh mná óga an bhaile ag teacht, ó bhí an
tráthnóna ann, chun uisge do bhreith leó ó'n dtobar
i gcóir na h-oidhche, agus go mb' fhéidir go dtiocfadh
an bhean a bhí uaidh ar a measg. Chuimhnigh sé ar an bhfocal
adubhairt Abraham leis, .i. go mbeadh aingeal ó Dhia
i n' fhocair 'ghá stiúrú. Chrom sé ar a ghuidhe do chur
suas chun Dé ar an gcuma so:—

“A Thighearna,” ar seisean, “A Dhia mo thighearna
Abraham, tar le cabhair chugham indiu! Stiúruigh
me sa ghnó so atá 'n-a chúram indiu orm! Táim am'
sheasamh anso anois ag bruach an tobair seo. Tiocfidh
mná óga an bhaile seo amach anso a d'iarraidh uisge
anois. An cailín acu n-a ndéarfad-sa léi, ‘leog
anuas do chrúsga go n-ólad deoch,’ agus go ndéarfidh
sisi, “Ól, a dhuin'uasail, agus tabharfad uisge do
d' chamalaibh, leis, deónuigh, a Thighearna Dia, gurab í

sin an cailín atá ceapaithe agat-sa mar chéile do
d'sheirbhíseach Isaac, agus mar sin dein trócaire ar
mo thighearna Abraham!”

Is ar éigin a bhí an ghuidhe sin curtha suas chun Dé
aige, ar an gcuma san, nuair a chonaic sé chuige cailín
áluinn óg agus í ag déanamh ar an dtobar. Chuir a
h-áilneacht iongna air. Ba léir dó, leis, gur chailín
uasal í. Bhí crúsga ar a gualainn aici. Chuaidh sí
síos chun an tobair agus do líon sí an crúsga. Bhí an
crúsga ar a gualainn aici agus í chun aghaidh a thabhairt
abhaile nuair a labhair an reachtaire léi.

“Leog anuas do chrúsga, a 'ghnín ó, má sé do thoil
é, agus leog dom deoch a dh'ól as,” ar seisean.

Do leog sí an crúsga anuas ar a cuislinn láithreach,
“Seo, a dhuin'uasail,” ar sisi, “ól do dheoch, agus
tabharfad uisge do d'chamalaibh, leis.”

D'ól sé a dheoch. Ansan do chaith sisi an méid uisge
a bhí sa chrúsga isteach sa n-iomar a bhí i n-aice an tobair
agus bhí sí ag tarrach an uisge as an dtobar agus 'ghá
chur sa n-iomar go dtí go raibh a ndóithin ólta ag na
beithidheachaibh. Bhí seisean ag feuchaint uirthi an fhaid
a bhí sí ag déanamh na h-oibre sin, agus é 'ghá fhiafraighe
dhe féin i n'aigne ar bh'í sin an cailín a bhí ceapaithe ag
Dia mar chéile do mhac Abrahaim.

Nuair a bhí an t-uisge tabhartha dos na beithidhigh aici
agus an crúsga aici dh'á thógaint chun imtheacht abhaile
tháinig sé 'n-a h-aice agus thug sé dhi dhá fháinne cluas a
bhí déanta d'ór agus a bhí ana dhaor, agus do labhair
sé airís léi.

“Ar bh'é do thoil, a 'ghnín ó,” ar seisean “a dh'innsint
dom cé h-é t'athair? nú an bhfuil slighe 'n-a thigh n-a
bhféadfainn stad ann i gcóir na h-oidhche?”

“Batuel is ainim do m'athair, a dhuin'uasail, ar
sisi. “Mac do Mhelca iseadh é. Tá slighe do dhóithin
agat le fághail 'n-a thigh,” ar sisi, “agus cóir bhídh agus

chodlata dhuit féin agus d'á bhfuil agat. Imtheóchad
láithreach agus 'neósfad dóibh go bhfuilir ag teacht.”

D'imthigh sí. Ansan do shléacht Eliésar i láthair
Dé, go h-umhal agus go díograsach, agus do ghaibh sé
a bhuidheachas ó chroidhe le Dia na Glóire toisg gur
bh'é toil Dé é sheóladh chómh cruinn chómh díreach i dtreó
na h-oibre a bhí le déanamh aige agus go raibh eirighthe
leis sa n-obair chómh luath agus chómh maith. Bhí gaol gairid
ag Batuel le h-Abraham. Rebecca ab ainim do'n
chailín agus do thuig Eliésar nár bh'fhéidir cailín ab
fhearr 'ná í ná ba mhaiseamhla 'ná í do sholáthar mar
mhnaoi do mhac Abrahaim. Bhí sé lán tsásta i n'aigne.

XX.

TIGH MUINNTIRE REBECCA.

Chuaidh an cailín abhaile go mear. Thaisbeáin sí d'á
máthair an dá sheóid bhreághtha a bhí fághalta aici agus
d'innis sí an chainnt adubhairt an duin'uasal léi agus
gur theastuigh uaidh teacht chucha i gcóir na h-oidhche.
Bhí dritháir aici agus Laban ab ainim dó. Do rith sé
sin amach agus tháinig sé chun an tobair. Fuair sé ann
an fear agus é 'n-a sheasamh i n-aice na gcamal.

“Tar liom-sa láithreach chun ár dtighe-na, a dhuin'
uasail,” ar seisean. Ná fan ad' sheasamh anso. Tá an
tigh ullamh duit féin agus d'á bhfuil agat. Tá slighe
agus breis againn duit féin agus do d' chamalaibh.
Téanam ort, a dhuin'uasail.” Do rug sé leis chun an
tighe é. Do cuireadh gach aon chóir air féin agus ar
na fearaibh a bhí aige agus do tugadh cró agus asair
dos na camalaibh. Ar ball do cuireadh bia agus
deoch os a chómhair. Do stad sé.

“Sar a n-ithead bia,” ar seisean, “a dhaoine muinn-
teardha, ní mór dom an gnó do thug mé a dh'innsint.”

“Mar is toil leat, a dhuin'uasail,” ar siad-san.

“Is ó Abraham a thánag-sa ar an gcuaird seo,” ar
seisean. “Fear ana shaidhbhir iseadh é agus tá lámh
Dé leis. Tá aon mhac amháin aige. Isaac is ainim
do'n mhac. Tá a bhean-máthair an mhic sin-tar éis
bháis. Is mian leis bean do sholáthar d'á mhac. Ní
h-áil leis go bpósfadh a mhac aon bhean des na mnáibh
atá sa tír 'n-a bhfuil sé 'n a chómhnuighe ansúd thiar.
Do chuir sé mise uaidh anso go tír a dhúthchais, mar a
bhfuilid a ghaolta agus d'órduigh sé dhom cailín d'á
mhuinntir féin do bhreith chuige siar ó'n áit seo ag triall
ar a mhac, chun í bheith mar mhnaoi phósta aige. B'éigean
dom a gheallamhaint dó go ndéanfinn an nídh sin dó
do réir a thoile, agus b'éigean dom an gheallamhaint
a dhéanamh daingean fé dhearbhú i láthair Dé. Thugas
aghaidh ar an mbaile seo ar dtúis. Chuimhnigheas go
mbeadh mná óga an bhaile seo ag dul amach chun an
tobair sin a d'iarraidh uisge. D'iarras ar Dhia an
óig-bhean a bhí ceapaithe ag Dia do mhac mo thighearna
Abraham do sheóladh am' threó, agus d'iarras ar Dhia
cómhartha thabhairt dom uirthi i dtreó go n-aithneóchainn
í nuair a thiocfadh sí chugham. Sidé an cómhartha a
dh'iarras agus seo mar a dh'iarras é. Chuireas mo
guidhe suas chun Dé ar an gcuma so:—

“A Thighearna Dia,” arsa mise, am' aigne, ‘an cailín a
tiocfidh chun an tobair seo anois, a d'iarraidh uisge,
agus go ndéarfad-sa léi deoch do thabhairt dom,
agus go ndéarfidh sisi, “Tabharfad deoch duit,
agus tabharfad uisge do d'chamalaibh, leis.”
Deónuigh, a Thighearna Dia, gurab í sin an bhean atá
ceapaithe agat-sa mar mhnaoi phósta do mhac mo
thighearna Abraham.’

“Is ar éigin a bhí an ghuidhe sin déanta agam nuair
a chonac an cailín seo, Rebecca, ag teacht am' dháil
agus crúsga ar a gualainn aici. Chuaidh sí síos chun
an tobair agus do líon sí an crúsga agus bhí sí ag teacht

ó'n dtobar agus an crúsga lán ar a gualainn aici.
Dhruideas 'n-a coinnibh, ‘Leog anuas do crúsga,
a 'ghnín ó,’ arsa mise léi, ‘go n-ólad deoch as.’
‘Leogfad cheana, a dhuin'uasail,’ ar sisi, ‘Ól do dheoch’
ar sisi, ‘agus tabharfad uisge do d' chamalaibh,
leis.’ Do leog sí an crúsga anuas ar a cuislinn
agus d'ólas mo dheoch as. Ansan d'imthigh sí agus
bhí sí ag tarrac an uisge as an dtobar agus 'ghá
thabhairt dos na camalaibh go dtí go raibh a ndóithin
ólta acu.

“Thuigeas ansan go raibh freagra fághalta agam ar
mo ghuidhe; an cómhartha a dh'iarras ar Dhia go raibh sé
fághalta agam, agus gur bh'í Rebecca an cailín a bhí
ceapaithe ag Dia na Glóire chun í bheith 'n-a mnaoi
phósta ag Isaac, ag mac mo thighearna Abraham. Ansan
d'fhiafruigheas di cé'r bh'í féin agus d'innis sí dhom.
Nuair innis sí dhom cé'r bh'í féin do deimhnigheadh am'
aigne dhom níba dhaingne, gur bh'í an bhean cheart í.
Bhí an cómhartha cruinn, fé mar a bhí iarrtha ar Dhia
agam é thabhairt dom, agus ansan bhí toil mo thighearna
Abraham cómhlíonta. Gaol gairid dó féin ab eadh
an cailín.

XXI.

PÓSADH ISAAC.

“Nuair a bhí mo thighearna Abraham ag cur na
geallamhna chómh dian orm d'fhiafraigheas de cad a bheadh
le déanamh agam dá mba rud é nár thoil leis an mnaoi
teacht liom. Dubhairt sé liom dá ráineóchadh san ná
beadh easgaine an dearbhuighthe orm.

“Ní'l agam le déanamh anois, a cháirde, ach a
fhiafraighe an dtiocfidh Rebecca liom nú an gcaithfad
aghaidh a thabhairt i dtreó éigin eile.”

“Is léir,” ar siad san, “gur ab é briathar Dé atá
sa sgéal agus ní féidir dúinne cur 'n-a choinnibh.
Sin í Rebecca féin os do chómhair. Tóg leat í agus
imthigh agus bíodh sí 'n-a mnaoi phósta ag mac do
thighearna, fé mar atá labhartha ag Dia féin leat.”

Nuair airigh Eliésar an chainnt sin ag teacht uatha go
léir, d'aon ghuth, do shléacht sé go talamh ag gabháil a
bhuidheachais le Dia. Nuair a bhí san déanta aige
do thug sé leis, as na h-ualaíbh, arthaí óir agus airgid
agus éadaí uaisle daora agus do bhronn sé iad ar
Rebecca, agus thug sé tabhartaistí, leis, d'á máthair
agus d'á drithárachaibh.

Ansan do deineadh féasta agus do suidheadh ag
ithe agus ag ól.

D'eirigh an reachtaire go moch ar maidin amáireach
a bhí chughainn agus do labhair sé. “Leogtar mise chun
siubhail anois,” ar seisean, “go dtéidhead ag triall
ar mo mháighistir. Tá mo ghnó déanta agam buidheachas
mór lé Dia dh'á chionn, agus isé is fada liom go mbead
thiar i n' fhochair agus mo sgéal innste agam dó.”

“Dubhairt an mháthair, ámhthach, agus na drítháracha,
“Ní h-eadh ach fanadh an cailín anso againn aon deich
lá amháin agus ansan imthigheadh sí leat.”

“Ná deinidh sin,” ar seisean, “agus ná cuiridh
ríghneas orm, óir isé Dia do stiúruigh mé ar mo chuaird
agus do chuir mo ghnó chun cinn chómh maith. Ní ceart
aon ríghneas do chur orm sa ghnó óir isé gnó Dé é.”

“Glaodhtar ar an inghín,” ar siad san, “agus
fiafraightear di cad is toil léi.” Do glaodhadh
uirthi agus do cuireadh an cheist chúichi, “An toil
leat imtheacht leis an nduine seo?” “Is toil,”
ar sisi.

Ansan do leogadh chun siubhail í féin agus a buime
i n-aonfheacht le reachtaire Abrahaim agus le n-a
chualacht, agus le linn imthighthe dhi bhí a muinntir go
léir ag guidhe chun Dé ar a son, 'ghá iarraidh ar Dhia

rath agus séan do chur uirthi, agus sliocht go líonmhar,
agus buadh do thabhairt d'á sliocht ar a namhaid i
gcómhnuighe.

Thug an reachtaire aghaidh ar an mbaile gan ríghneas.
Tháinig sé an bóthar a dh'imthigh sé. Nuair a tháinig sé
i radharc an bhaile chonaic sé féin agus a chualacht Isaac
ag siubhal i dtreó tobair a bhí sa n-áit. D'fhiafraigh
Rebecca dhe cé'r bh'é an fear san. D'innis sé dhi.
Do chonaic Isaac, leis, iad san ag teacht. Do
ghluais sé n-a dtreó. Chómh luath agus chonaic
Rebecca Isaac tháinig sí anuas de'n chamal agus chuir
sí a clóca uímpi agus chlúduigh sí a ceann leis an
gclóca.

Thug an reachtaire tuairisg chruinn d'Isaac agus
d'Abraham ar a chuaird agus ar conus a dh'eirigh a
chuaird leis. D'innis sé dhóibh conus mar a stiúruigh
Dia na glóire é sa ghnó go léir; conus mar a stad
sé ag an dtobar agus conus mar a chuir sé a ghuidhe
suas chun Dé 'ghá iarraidh ar Dhia an cómhartha do
thabhairt dó, agus conus mar a tugadh an cómhartha dhó,
agus, d'á chómhartha san féin, ná tabharfadh Rebecca
an deoch uaithe chómh tapaidh, as an gcrúsga, agus ná
h-umhalóchadh sí í féin chómh fonnmhar chun an uisge
thabhairt dos na camalaibh, mara mbeadh í bheith fial,
deagh-chroidheach, uasal-aigeanta, mar a bhí sí agus
mara mbeadh í bheith maith a dóithin i bhfeabhas a h-aigne
chun bheith na céile ag Isaac. Chonacadar go léir
go raibh áilneacht a pearsan chómh neamhchoitchianta
le feabhas a h-aigne.

Do thuig Isaac feabhas a h-aigne agus chonaic sé
áilneacht a pearsan agus do ghaibh sé buidheachas ó
chroidhe le Dia a chuir chuige í. Do phós sé í agus thug
sé grádh ana mhór di mar dob fhiú í é. Do mhaoluigh
an grádh san a bhí aige do'n mhnaoi sin an bhuairt a bhí
air an uair sin i ndiaidh a mháthar a bhí tar éis bháis
d'fhághail beagán aimsire roimis sin.

XXII.

BEIRT MHAC ISAAC.

Do mhair Abraham go dtí go raibh sé céad agus
chúig bhliana déag agus trí fichid, agus fuair sé bás.
D'fhág se a chuid go léir agá mhac Isaac agus d'fhág
san Isaac saidhbhir go maith. Bhí aon nídh amháin, ámhthach,
a bhí ag déanamh buartha aigne d'Isaac. Níor bh'é toil
Dé clann do theacht idir é féin agus a bhean. Do chuir
sé a thoil le toil Dé, ach bhíodh sé do shíor ag guidhe chun
Dé 'ghá iarraidh ar Dhia clann do thabhairt dóibh. Tar
éis mórán aimsire do thárla go raibh Rebecca ag
iompar clainne. Nuair a bhí cuid mhaith d'á h-aimsir
caithte aici do mhothuigh sí nídh iongantach, nídh a chuir
sgannra uirthi. Mhothuig sí fé mar a bheadh beirt chlainne
ar iompar aici agus únfairt éigin ar siubhal acu, fé
mar a bheidís ag gleic istigh 'n-a broinn. Tháinig
sgannra uirthi, mar cheap sí gur dhócha go dtiocfadh
an bás uirthi d'á ndruim. B'é toil Dé aingeal do
chur, ag triall uirthi chun an sgannra bhaint di agus
a dh'innsint di cad é an brígh a bhí leis an únfairt agus
leis an ngleic.

“Tá beirt mhac ar iompar agat,” arsan t-aingeal
léi, agus beidh coimhsgar eatartha um uachtaránacht.
Tiocfidh dhá shliocht mhóra líonmhara ó'n mbeirt sin
agus beidh an t-uachtaránacht ag an sósar os cionn an
tsínsir agus ag sliocht an tsósair os cionn sleachta
an tsínsir; agus siné brígh atá leis an nídh sin a chuir
an sgannra ort.”

Tháinig an t-am agus do rugadh an bheirt mhac. Tháinig
duine acu ar dtúis, ach má tháinig bhí greim daingean
ar throigh leis ag láimh an tarna duine acu agus é ag
teacht ar an saoghal 'n-a dhiaidh. An chéad duine acu
a tháinig bhí fiona ruadh-dhearg ar a chroicean agus bhí

croicean an leinbh eile glan ó fiona. Do tugadh Esau
mar ainim ar an gcéad leanbh a rugadh, agus do tugadh
Iacob mar ainim ar an leanbh eile. Cialluigheann
“Iacob” sárú, mar do tuigeadh gur bh'é an sósar é
agus go raibh sé a d'iarraidh an tsínsir do shárú.
Bhí Isaac trí fichid blian nuair a rugadh an bheirt
sin.

D'fhás an bheirt agus bhí deifrigheacht meóin agus
aigne eatartha fé mar a bhí an deifrigheacht croicin
eatartha. Dhein fear tréan láidir cuthaigh de'n fhear
chlúmhach. Amuich ar na cnocaibh ag fiadhach ba mhaith
leis bheith. Ní chuireadh na droch bheithidhigh sgáth ná eagla
air ach do chuireadh seisean an t-eagla ortha-san, tré
mhéid a nirt agus a chródhachta. Thugadh sé leis abhaile
toradh an fhiadhaigh agus ba mhinic ag teacht abhaile é agus
seilg mhór mhéith aige. Do thaithneadh an bia sin go maith
leis an muinntir a bhíodh sa bhaile agus do thaithneadh
sé le h-Isaac níb' fhearr 'ná mar a thaithneadh aon tsaghas
eile bídh leis.

D'fhás Iacob ar a mhalairt sin de chuma ar fad. Ní
raibh aon dúil i bhfiadhach aige ná i gcoimhsgar le beith-
idheachaibh allta. Duine réidh ciúin cneasta suaineasach
ab eadh é. Ag tabhairt aire do thréadaibh caereach a
bhíodh sé agus d'á n-uanaibh. Ní raibh an lúth ná an neart
ann a bhí sa bhfear eile i n-aon chor. Ní raibh aon lorg
aige ar bheith suas a's anuas le beithidheachaibh allta, go
mór mór dá mba beithidhigh chontabharthacha iad. Níor
mhór do bheithidheach acu bheith ana láidir, ana chontabharthach
chun aon eagla chur ar Esau.

Bhí cion mór ag an athair agus ag an máthair ortha
araon, ach dob é Esau an fear díobh ab annsa leis an
athair, agus ba mheasa leis an máthair an t-aodhaire
a bhí mín, cneasta suaineasach 'ná an fiagaidhe fiain.
Bíodh Iacob sa bhaile aici i gcómhnuighe agus isé is
dóichighe go mbíodh sé níba chneasta agus níb' uramamhla
dhi 'ná an fear eile.

XXIII.

CLEAS REBECCA.

Do thuig gach aoinne gur bh'é Esau an sínsear agus
d'á bhrígh sin gur bh'é bheadh 'n-a cheann ar an dteaghlach
nuair a gheóbhadh Isaac bás. Do tuigeadh, leis, go
raibh beannacht éigin ag leanmhaint an cheannais
sin agus go dtabharfadh Isaac an bheannacht san d'Esau
nuair a bheadh sé féin ag fágaint an tsaoghail.

Ní dheabhruighean an sgéal go raibh aon tsuim ró mhór
ag Esau sa cheannas ná sa bheannacht. Tháinig sé isteach
lá ó bheith ag fiadhach agus é traochta le tuirse agus le
tart agus le h-ocras. Bhí Iacob istigh roimis agus
saghas éigin praisge, nú leitean, beirbhthe aige.

“Ó, a dhritháir,” arsa Esau, “tabhair dhom chuid
de'n phraisigh sin. Táim i ndeire anama leis an
ocras!”

“Tabharfad cheana,” arsa Iacob, “ach an phraiseach
do cheannach uaim. Díol-se liom-sa anois ceart do
shínsireachta agus tabharfad duit an phraiseach.”

“Bíodh sé agat!” arsa Esau. “Cad é an tairbhthe
dhómhsa é mar cheart sínsireachta má gheibhim bás leis
an ocras anois?”

“Dearbhuigh go dtabharfir dom é,” arsa Iacob.

Dhein Esau an dearbhú. Ansan do thug Iacob a dhóithin
le n-ithe dhó agus bhí sé sásta. D'imthigh sé agus níor
chuimhnigh sé a thuille ar an sgéal.

Do ghluais an aimsir. Do phós Esau bean de mhnáibh
na tíre sin. Níor dhein sé mar a dhein a athair, toil a
athar féin do shásamh agus bean do thabhairt leis anoir
ó dhúthaigh a shínsear. Tamal 'n-a dhiaidh san do phós
sé bean eile de mhnáibh na h-áite. Ní raibh sé bun os
cionn an uair sin níba mhó 'ná aon bhean amháin a bheith
ag fear.

I n-éaghmais iad a bheith de'n fhuil iasachta níor mhná
fóghanta an bheirt. Ní rabhadar umhal d'Isaac ná do
Rebecca. Bhíodar stuacach, droch mhúinte mínáireach
leó agus chuiridís buairt aigne go minic ortha.

Ach bhí Isaac ag dul i gcríonacht go mór agus ag
tuitim leis an aois. Bhí ag dul d'á radharc agus dá
éisteacht. Do ghlaoidh sé chuige Esau. Tháinig Esau ag
triall air.

“An bhfuilir ansan a mhic,” arsa Isaac.

“Táim, a athair,” arsa Esau.

“Chíon tú, a mhic,” ar seisean, “go bhfuilim ag dul
i gcríonacht agus nách fios cad é an lá a thiocfidh an
bás orm.

Eirigh agus tóg leat t'airm fiadhaigh agus imthigh amach
agus chómh luath agus gheóbhair seilg tabhair leat é agus
dein é dh'ullmhú n-a bhia dhom fé mar is eól duit a thaith-
nean liom, agus tabhair chugham é go n-ithead é agus
go gcuiread an bheannact ort roimh fhághail bháis dom.”

D'airigh Rebecca an focal. Chómh luath agus bhí Esau
imthighthe amach do ghlaoidh sí ar Iacob.

“Feuch, a mhic,” ar sisi, “d'airigheas t-athair anois
ag cainnt le d' dhritháir Esau; ‘Imthigh amach,’ ar seisean
leis, ‘agus tabhair leat chugham nídh de thoradh do sheilge
agus ullmhuigh bia dhom go n-ithead é agus go gcuireadh
an bheannacht i láthair Dé ort sar a' bhfaghad bás.’
“Agus anois, a mhic,” ar sisi, “dein-se mo chómairle-
se. Imthigh chun do threuda agus tabhair chugham dhá
mhionán ana mhaithe agus déanfad díobh an bia sin a
thaithnean le t'athair agus béarfir-se an bia ag triall
air isteach agus íosfidh sé an bia agus is ort-sa a chuir-
fidh sé an bheannacht sar a' bhfaghaidh sé bás.”

“Seachain, a mháthair!” arsa Iacob. “Is eól duit
gur fear clúmhach mo dhritháir agus go bhfuil mo
chroicean-sa sleamhain, glan. Má chuirean m'athair
lámh orm agus go n-aithneóchaidh sé óm' chroicean mé
is eagal liom go measfidh sé mé bheith ag déanamh

magaidh faoi, agus go mb'fhéidir gur easgaine thabhar-
finn orm féin uaidh agus nách beannacht.”

“Bíodh an easgaine sin orm-sa, a mhic,” ars an
máthair. “Imthigh-se,” ar sisi, “agus dein mar
adeirim leat agus fág fúm-sa an chuid eile de'n
ghnó.”

D'imthigh Iacob agus dhein sé mar adubhairt sí leis.
Thug sé chúichi an dá mhionán. Do mhairbh sí iad agus
bhain sí an croicean díobh, agus bhí an bia ullamh aici
abhfad sar a dtáinig an fiagaidhe suas le h-aon tseilg
amuich ar an gcnoc.

XXIV.

AN DUBH N-A GHEAL.

D'ullmhuigh sí an bia mar ab eól di a thaithn leis an
athair. Ansan do tháinig sí ar dhá láimh agus ar mhuineál
Iacob agus do chlúdaigh sí iad le croicean na mionán
ag fágáilt taoibh an fhiona de'n croicean lasmuich,
agus do chuir sí uime culaith éadaigh le h-Esau, a bhí
aici i gcimeád. Ansan thug sí dhó an bia le breith
isteach ag triall ar a athair.

“A athair,” ar seisean, nuair a tháinig sé i láthair
a athar.

“Airighim thu,” arsan t-athair. “Cé h-é thusa, a
mhic?” ar seisean.

“Do mhac críona mise, a athair,” arsa Iacob. “An
nídh a dubhraís liom a dhéanamh tá sé déanta agam.
Suidh, a athair agus ith de thoradh mo sheilge agus cuir
do bheannacht orm ód' chroidhe.”

“Conus fhéadais an tseilg a dh'fhághail chómh luath, a
mhic?” arsan t-athair.

“B'é toil Dé,” arsa Iacob. “go dtáinig am' threó
go luath an nídh a bhí uaim.”

“Tar anso am' aice, a mhic,” arsa Isaac. “Go
gcuiread mo lámh ort agus go mbeidh fhios agam an é
mo mhac Esau atá agam nú nách é.”

Tháinig seisean i n-aice. Chuir an t-athair a lámh ar
a dhá láimh-sean agus ar a mhuineál. Fuair sé an
fiona. “Isiad lámha Esau na lámha,” ar seisean,
“ach isé glór Iacoib an glór,” agus níor aithin sé
é, toisg é bheith gan radharc gan éisteacht ach go lag, agus
gur chuir an fiona n-a luighe air gur bh'é Esau a bhí aige.
An tusa mo mhac críona Esau?” ar seisean nuair
a bhí sé chun na beannachtan do chur air.

“Is mé, a athair,” arsa Iacob.

“Tabhair dhom nídh de'n bhia seo de thorad do sheilge
a mhic,” ar seisean, “go gcuiread an bheannacht ó
m'anam ort.”

Thug Iacob an bia dhó agus chaith sé é. Ansan do
thug sé deoch fíona dhó agus d'ól sé an deoch.

“Tar agus tabhair póg dom, a mhic,” ar seisean.

Tháinig seisean agus thug sé póg dó. Le linn na póige
dh'fhagháil dó do mhothuigh Isaac an baluith breágh cúmhrtha
a bhí ó'n éadach a chuir Rebecca ar Iacob, agus do
labhair sé.

“Feuch,” ar seisean, “is ionan an baluith seo atá
óm' mhac agus an baluith a bheadh ó thalamh rathmhar n-ar
chuir Dia a bheannacht air! Drúcht ó'n spéir agus
méithreas talmhan go dtugaidh Dia dhuit! Flúirse
arbhair agus fíona dhuit! Smacht ar thuathaibh agus
onóir ó chineachaibh dhuit! Go mba rí thu ar chlainn do
mháthar agus ar do ghaoltaibh go léir. Umhaluigheacht
uatha uile dhuit! Mallacht ar an t-é a chuirfidh a
mhallacht ort, agus beannacht go líonmhar ar an t-é
a chuirfidh a bheannacht ort!”

Ar éigin a bhí an chainnt sin ráidhte agus Iacob
imthighthe amach nuair a tháinig Esau. Bhí an bia ullamh
aige, cuid de thoradh na seilge, fé mar a dh'órduigh
Isaac dó. Chuir sé an bia os cómhair a athar.

“Seo, a athair,” ar seisean, “eirigh agus ith nídh de
thorad seilge do mhic agus cuir do bheannacht ó chroidhe
orm.”

“Agus cé h-é thusa?” arsa Isaac.

“Esau, do mhac críona, mise, a athair,” arsa Esau.
Tháinig uathbhás thar barr ar Isaac nuair airigh sé an
chainnt sin. Tháinig iongna agus alltacht air thar na
beartaibh.

“Agus,” ar seisean, “cé h-é an fear úd a tháinig
anso ó chiainibh agus a thug dómhsa toradh seilge le n-ithe
agus gur itheas nídh de go léir sar ar tháinighis-se?
Do chuireas an bheannacht air sin agus is air a dh'fhanfidh
an bheannacht.”

Nuair airigh Esau an chainnt sin do ghoil sé go h-árd.
Do bhúirth sé agus do bhéic sé. Nuair a bhí an bheannacht
imthighthe uaidh iseadh do thuig sé a tairbhthe. Do chaith
sé uaidh í roimis sin ar bhéile bhídh. Nuair a bhí sí
imthighthe uaidh dáiríribh iseadh do thuig sé i gceart cad
a bhí imthighthe uaidh. “Ó, a athair,” ar seisean, “cuir
do bheannacht orm-sa, leis!”

“Tháinig do dhritháir,” arsa Isaac, “agus do rug
sé uait an bheannacht le ceilg agus tá sí air,” arsan
t-athair.

“Ní miste ‘Iacob’ a thabhairt mar ainim air,” arsa
Esau. “Ach nár chimeádais aon bheannacht dómhsa, a
athair?” ar seisean. Cuir beannacht orm-sa leis,
a athair,” ar seisean, agus é ag gol go h-árd agus ag
liúirigh. “An amhlaidh ná fuil agat, a athair,” ar
seisean, “ach an t-aon bheannacht amháin?”

XXV.

AN DÁ BHEANNACHT.

“Fuair do dhritháir, a gan fhios duit, an bheannacht
a bhain leat-sa agus tá sí air,” arsa Isaac.

“Ó, ní miste Iacob a thabhairt mar ainm air. Do
mheall sé mé ar dtúis a' ceart mo shínsireachta agus
siní an bheannacht beirtha uaim anois aige. Ó, a
athair,” ar seisean, “ar thugais í go léir dó! Ar
chimeádais aon phioc di dhómhsa!”

“Dheineas tighearna dhe os do chionn, a mhic,” arsa
Isaac, “agus chuireas a ghaolta go léir fé n-a smacht.
Dheineas rí dhe os bhúr gcionn. Thugas toradh an tailimh
dó, neart arbhair agus fíona. Cad fhágan san agam
le tabhairt duit-se, a mhic?”

“Ná fuil agat, a athair,” arsa Esau, “ach aon bheannacht
amháin? Ó, a athair, cuir beannacht éigin orm-sa!”

“Cuirim,” arsa Isaac, “saidhbhreas tailimh duit
agus drúcht ó'n spéir anuas. Le claidheam a mhairfir.
Beidh tú fé smacht do dhrithár. Ach tiocfidh tráth agus
cuirfir díot an smacht san agus beidh tú saor uaidh.”

Bhí fuath léanmhar fíochmar, as san amach, ag Esau
do Iacob, agus do shocaruigh sé i n-aigne go marbhóchadh
sé Iacob chómh luath agus bheadh a athair tar éis bháis.
Do h-innseadh an nídh sin do Rebecca. Do labhair
sí le Iacob.

“Feuch, a mhic,” ar sisi, “tá Esau ceapaithe ar thu
mharbhú chómh luath agus gheóbhaidh t'athair bás. B'fhéidir
ná fanfadh sé go dtí san féin. Is fearr imtheacht
as an gcontabhairt. Glac mo chómhairle agus imthigh
soir go Mesopotámia ag triall ar mo dhritháir Laban
agus fan ann ar feadh tamail go maoluighidh fearg
Esau. Ansan cuirfad-sa fios ort agus tabharfad
thar n-ais abhaile anso thu.”

Ansan do labhair sí le n-a fear, le h-Isaac.

“Táim cráidhte, ciapaithe, cortha de m' shaoghal,” ar
sisi, “ó mhnáibh na tíre seo. Má dheinean Iacob mar
a dhein Esau agus bean de mhnáibh na tíre seo do
phósadh ní bhéad-sa a bhfad beó!”

Do ghlaoidh Isaac ar Iacob agus do labhair sé leis.

“Feuch, a mic,” ar seisean, “táim 'ghá chur de cheangal

agus d'oibliogáid ort gan aon bhean de mhnáibh na tíre
seo do phósadh. Imthigh soir go Mesopotámia go tigh
Bhatuel, athair do mháthar, agus pós duine d'inghíneachaib
Labain, dritháir do mháthar. Agus go gcuiridh Dia 'n
uile chómhacht a bheannacht ort, agus a rath, agus sliocht
líonmhar, agus go gcuiridh sé ort féin agus ar do
sliocht beannacht Abrahaim, agus go dtugaidh sé dhuit
seilbh na tíre iasachta so fé mar a gheall sé do d'shean
athair! “Ansan d'imthigh Iacob soir go Mesopotámia
ag triall ar Laban, dritháir a mháthar agus d'fhan sé
ann.

B'fhéidir nár mhiste a fhiafraighe anso conus a glactar
an bheart san a dhein Rebecca i dtaobh na beannachtan
úd. Ar dhein sí peaca fill? Ar innis Iacob bréag
ghrána d'á athair nuair a dh'fhiafraigh a athair de; “An
tusa mo mhac críona Esau?” Agus nuair a dubhairt
sé go seasamhach; “Is mé”?

Níor dhein Rebecca feall. Agus níor innis Iacobh
bréag. B'é toil Dé an bheannacht do thabhairt do
Iacob agus gan í thabhairt d'Esau. Nuair a dubhairt
Iacob, “Is mise Esau” dubhairt sé an fhírinne.
Dubhairt sé an fhírinne a bhí socair ag Dia féin an uair
sin, .i., gur bh'é Iacob Esau, .i., gur bh'ar Iacob a bhí
socair ag Dia chun na sínsireachta agus chun na beann-
achtan. Ba le Dia an tsínsireacht agus an bheannacht.
Ó b'é toil Dé an tsínsireacht do thabhairt do Iacob,
ba le Iacob í do réir chirt agus do réir fírinne. Dá
bhrígh sin ní dubhairt Iacob bréag nuair a dubhairt sé
gur bh'é féin an sínsear. Ar an adhbhar gcéadna
níor dhein Rebecca feall. Níor dhein sí ach cabhrú le
toil Dé sa ghnó go léir.

Siné chuir an iongna go léir agus an alltacht agus
an t-uathbhás ar Isaac nuair a fuair sé conus a bhí an
obair iompuighthe amach agus cé air go raibh an bheannacht
curtha aige. Bhí fhios aige gur bh'ar shliocht an t-é
gheóbhadh an bheannacht san a thiocfadh an Slánuightheóir,

agus gur bh'ar shliocht Iacoib a bhí an Slánuightheóir le
teacht, agus d'á bhrígh sin go raibh toil Dé déanta aige,
a gan fhios dó féin. Siné chuir an t-uathbhás air.

XXVI.

AN ÓIGBHEAN RACHEL.

Nuair a dh'imthig Iacob ó thír a athar agus a mháthar
thug sé a aghaidh soir i dtreó Mhesopotámia. Bhí sé ag
dul i dtreó na tíre ar a dtugti Háran. Bhí tuitim
na h-oidhche ann nuair a shrois sé áit áirithe. D'aimsigh
sé ceann de chlochaibh an bháin agus do shocruigh sé í
mar adhart dó féin agus do shín sé é féin chun codlata
agus a cheann ar an gcloich. Thuit a chodladh air agus
an fhaid a bhí sé n-a chodladh do taisbeanadh aisling dó.
Chonaic sé an dréimire 'n-a sheasamh sa n-áit agus
bara an dréimire chómh h-árd leis na flathais agus
aingil ó Dhia ag teacht anuas agus ag dul suas an
dréimire, agus an Tighearna thuas ag bara an dréimire
agus é ag feuchaint anuas air. Agus do labhair an
Tighearna an chainnt seo leis:—

“Dia t-athar mise, Dia Abrahaim agus Isaac. An
talamh san ar a bhfuilir ad chodladh anois tabharfad
duit féin é agus do d' shliocht. Beidh do shliocht chomh
líonmhar le gainimh na talmhan. Leathfid siad soir
agus siar agus óthuaidh agus ódheas, agus tiocfidh uait
agus ód' shliocht beannacht ar chineachaibh an domhain.
Déanfad cosnamh ort ins gach áit n-a ngeóbhair, agus
ní sgarfad leat, ach cómhlíonfad duit gach nídh d'á
bhfuil ráidhte agam.”

Nuair a dhúisigh Iacob as a chodladh agus nuair a
chuimhnigh sé ar an aisling sin tháinig creathán agus
sgannra air. “Is fíor,” ar seisean, “go bhfuil an

Tighearna sa n-áit seo agus ní raibh a fhios agam!
Áit uathbhásach iseadh an áit seo!” ar seisean. “Gan
amhras is sa n-áit seo atá tigh Dé agus geata na
bhflathas!” Ansan, nuair eirigh sé ar maidin thóg sé
an chloch san a bhí fé n-a cheann aige agus chuir sé n-a
seasamh í mar chómhartha, agus do dhoirt sé oíle anuas
uirthi, agus thug sé Betel mar ainm ar an áit. Ansan
do thug sé móid, nú geallamhaint, do Dia. “Má bhíon
Dia liom,” ar seisean. “Am chosaint sa tslighe n-a
bhfuilim ag dul, agus go dtabharfidh sé dhom bia le
n-ithe agus éadach le caitheamh, agus, go dtiocfad thar
n-ais fé mhaise go tigh m'athar, beidh an Tighearna 'n-a
Dhia agam, agus an chloch so atá curtha suas mar chómh-
artha agam tabharfar tigh Dé mar ainim uirthi.”

Ansan do chomáin Iacob leis soir go dtáinig sé go
tír Mhesopotámia. Tháinig sé go tobar a bhí sa n-áit.
Bí trí treuda caereach 'n-a luighe i n-aice an tobair
agus rainnt aodhairí ag tabhairt aire dhóibh. As an
dtobar iseadh a tugtí uisge dos na caoiribh agus bhí
leac mhór throm anuas ar bhéal an tobair. Do labhair
Iacob leis na h-aodhairíbh.

“Cad as daoibh-se, a bhráithre?” ar seisean.

“Ó Háran,” ar siad san.

“Tá fear n-ar ab ainim dó Laban 'n-a chómhnuighe sa
n-áit sin,” arsa Iacob, “an bhfuil aithne agaibh air?”

“Tá aithne mhaith againn air,” ar siad san.

“An bhfuil sé go maith?” ar seisean.

“Tá sé go h-ana mhaith,” ar siad san.

“Seo chughainn duine d'á bheirt inghean agus a treud
aici 'a thabhairt léi chun an uisge.”

Rachel isí a bhí ag teacht. D'innis Iacob di laithreach
cé'r bh'é féin agus thug sé póg di agus thóg sé an leac
de bhéal an tobair agus thug sé uisge d'á treud. Do
shil sé deóra go bog nuair a bhí sé ghá innsint di cé 'r'
bh'é féin, mar bhí áthas ana mhór air ag bualadh dhó uime
n-a ghaoltaibh. D'imthigh sisi abhaile agus d'innis sí

d'á h-athair go raibh mac a dhrifeur, mac Rebecca,
ag an dtobar. Tháinig Laban agus chuir sé na mílte
fáilte roimh Iacob agus do rug sé leis abhaile é.
D'innis Iacob dó a sgéal go léir agus cad a thug é.

“Tá go maith, a mhic ó, arsa Laban. “Fan anso
am fhochair-se. Is liom féin tú, a mhic mo dhrifeur, mo
chnámha agus mo chuid feóla féin.”

Nuair a bhí mí caithte aige sa n-áit agus é ag obair
go dúthrachtach, do labhair Laban leis.

“Bíodh gur bráthair dom thú, a mhic ó,” arsa Laban,
“ní ceart tú bheith ag obair dom gan tuarastal.
Tá an rath ar an obair a dheinean tú. Cad é an tuar-
astal a bheadh uait?”

An lá a chonaic Iacob Rachel ag an dtobar agus n-ar
thuig sé cad é an gaol a bhí aige léi tháinig grádh ana mhór
aige dhi. Do chuimhnigh sé, leis, ar an focal adubhairt
a athair leis, .i. duine d'ingheanachaibh Labain do phósadh.

XXVII.

PÓSADH IACOIB.

Bhí beirt inghean, ámhthach, ag Laban. Lia ainim na
h-inghíne ba shine acu agus Rachel an inghean ab óige.
Bhí locht ar Lia. Cailín breágh ab' eadh í ach í bheith brach-
shúileach. Ní raibh aon bhreith aici i mbreághthacht, ámhthach,
ar Rachel.

“Cad é an tuarastal a bheadh agat d'á iarraidh orm?”
arsa Laban le Iacob. “Déanfad fóghnamh duit ar
feadh seacht mblian,” arsa Iacob, ach go “bhfaghad Rachel
uait le pósadh.”

“Tá go maith,” arsa Laban. “Is fearr liom agat-sa
í 'ná ag aon fhear eile.” Do socaruigheadh an sgéal ar
an gcuma san. Do dhein Iacob an fóghnamh ar feadh
na seacht mblian agus deir an Sgríbhinn Diadha nár

mhothuigh sé an aimsir ag imtheacht mar gheall ar mhéid
an ghrádha a bhí aige do Rachel.

Do críochnuigheadh an aimsir.

“Is mithid duit mo bhean a thabhairt dómhsa,” arsa
Iacob le Laban. “Tá go maith,” arsa Laban.

Do cruinnigheadh na gaolta agus na daoine muinn-
teartha agus do deineadh cóisre mhór bhrothalach fhairsing.
Do deineadh an pósadh ach do dhein Laban feall ar
Iacob. Thug sé Lia dhó, a gan fhios dó, i n-inead Rachel.
Nuair eirigh Iacob ar maidin agus fuair sé cér' bh'í an
bhean a bhí aige do labhair sé go feargach le Laban.

“Cad é seo atá déanta agat orm?” ar seisean.
“Nách mar cheannach ar Rachel a dheineas seacht mbliana
fóghnaimh duit? Cad chuige dhuit an feall so do
dhéanamh orm?”

“Is amhlaidh mar atá an sgéal, a mhic,” arsa Laban
leis, “ní dleaghthach sa tír seo an sósar do phósadh ar
bhéalaibh an tsínsir. Ná h-abair aon rud ach críoch-
nuighmís seachtmhain na cóisreach agus tabharfad duit
an inghean eile, leis. Féadfir í phósadh anois agus
ansan seacht mbliana eile fóghnaimh a dhéanamh dom
mar cheannach uirthi.”

Do socaruigheadh an sgéal ar an gcuma san. Do
críochnuigheadh an tseachtmhain agus do fuair Iacob
Rachel le pósadh, agus ansan d'fhan sé seacht mbliana
eile ag obair do Laban. Bhí mórán clainne ag Iacob
um an dtaca n-a raibh na seacht mbliana san curtha
dhe aige, agus mórán saidhbhris, agus ba mhithid leis
imtheacht as an dtír sin agus teacht abhaile chun a
thíre dúthchais féin. Do labhair sé le Laban agus
dubhairt sé gur mhaith leis imtheacht.

“Is olc é sin,” arsa Laban, “Tá rath ó Dhia ar gach
nídh n-a gcuirean tú lámh ann. Fan agam tamal eile
agus bíodh ceapadh do thuarastail fút féin.”

“Má seadh,” arsa Iacob, “cuir-se i leith taoibh
anois duit féin na beithidhigh bhreaca agus ná fág annso

ach na beithidhigh atá ar aon dath, agus ansan, pé beithidhigh
bhreaca do thiocfidh ós na beithidhigh seo atá ar aon dath
anois bídís agam-sa mar thuarastal.”

“Táim sásta,” arsa Laban. Do bhí na blianta ag
gluaiseacht agus i gcaitheamh na mblian san ba líon-
mhaire go mór a tháinig na beithidhigh bhreaca 'ná mar
a tháinig na beithidhigh ar aon dath agus ba mhó agus ba
chumasaighe, i dtreó go raibh Iacob ag dul i
n-acmhuinnighe i n-aghaidh an lae. Nuair a chonaic
Laban an méid sin bhí eud agus gruaim agus dothigheas
ag méadú air i n-aghaidh an lae. Fé dheire dubhairt sé
le Iacob go raibh níba mhó 'ná a cheart aige d'á fhághail
mar thuarastal.

“Bíodh na beithidhigh gheala agat feasta,” ar seisean.

“Tá go maith,” arsa Iacob, “ach as san amach an
chuid ba líonmhaire agus dob fhearr de'n treud agus
de'n stoc is geal a rugadh iad. Ansan do dhein
Laban atharú éigin eile, ach b'é an sgéal céadna é.
Is i bhfabhar do Iacob a dh'iompuigh an t-atharú amach
agus i gcoinnibh Labain. Ansan do bhí clann Labain
ag gearán agus ag ceisneamh agus ag gluaireán chómh
maith le n-a athair. “Ó,” adeiridís, “táimíd creachta
ag an bhfear so! Tá ár gcuid an tsaoghal aige 'á
bhreith leis. Tháinig sé chughainn anso gan aon nídh i
n-aon chor aige agus feuch anois air. Isé an fear is
saidhbhre sa dúthaigh é. Cá dtáinig an saidhbhreas chuige?
Nách a' saidhbhreas ár n-athar a dh'fás sé go léir? D'á
bhrígh sin nách é cuid ár n-athar é? Táimíd creachta ag
Iacob so!”

XXVIII.

TÓIR I NDIAIDH IACOIB.

Nuair a chonaic Iacob an t-eud agus an ghruaim agus
an dothigheas agus an droch aigne go léir chuimhnigh sé

go mb'fhéidir gur bh'fhearr teiche as an áit i n-am. Do
labhair an Tighearna airís leis agus dubhairt sé leis:
“Imthigh abhaile thar n-ais go dúthaigh do shínsear, agus
bead-sa ag cabhrú leat.”

Bhí sé amuich ar an machaire agus é ag aodhaireacht na
dtreud. Chuir sé fios isteach ar a bheirt bhan, Rachel
agus Lia. Thánadar chuige. Do labhair sé leó.

“Feuch,” ar seisean leó, “Ní'l bhúr n-athair geal
dom mar a bhíodh sé roimis seo. Bhí lámh Dé liom agus
is eól daoibh-se araon gur dheineas gnó bhúr n-athar
go macánta agus go dúthrachtach i gcómhnuighe, chómh
fada agus a chuaidh iomláine mo dhíthil. Ach tá sé coit-
chianta ag déanamh na h-eugcóra orm. Tá sé tar
éis mo thuarastail a dh'atharú deich n-uaire, ach níor
leog Dia dhó díobháil a dhéanamh dom. Nuair adubhairt
sé; ‘Bíodh na beithidhigh bhreaca mar thuarastal agat,’
is breac a rugadh na beithidhigh óga; agus nuair adubhairt
sé; ‘Bíodh na beithidhigh bhána agat, is bán a rughadh na
beithidhigh óga. Isé Dia a thug dómhsa saidhbhreas bhúr
n-athar-sa, agus tá labhartha ag an dTighearna liom
anois agus seo mar atá ráidhte aige liom: ‘Eirigh
anois agus imthigh as an dúthaigh seo agus imthigh thar
n-ais go dtí an dúthaigh i n-ar rugadh thu.’”

Ansan do labhair an bheirt bhan d'aon ghuth agus
dubhradar:

“Cad é an fághaltas nú cad í an oighreacht atá le
fághail againne i dteaghlach ár n-athar? Nár dhíol
sé sinn mar a díolfí daoine iasachta? Do dhíol;
agus d'ith sé a fuair sé orainn. Ach do thóg Dia
saidhbhreas ár n-athar agus thug sé dhúinne é, agus
d'ar gclainn. Dá bhrígh sin, dein-se an rud atá
órduighthe ag Dia dhuit a dhéanamh.”

Do thárla sa n-am gcéadna san go raibh Laban
imthighthe as baile. Bhí sé i n-áit éigin amuich ag bearradh
chaereach.

D'eirigh Iacob agus chuir sé a mhná agus a chlann

ar chamalaibh agus do bhailigh sé a chuid go léir agus
a threuda go léir, gach aon nídh dá raibh aige i Mesopo-
támia, agus thug sé aghaidh siar abhaile ar thír Chanaain
mar a raibh a athair Isaac.

Chomáin sé leis siar go dtí gur chuaidh sé thar an
abhainn a bhí idir é agus Galaad. Cnoc iseadh Galaad.
Bhí sé chómh fada siar leis an gcnoc san sar ar
h-innseadh do Laban go raibh sé imthighthe. Bhí déithe
beaga, nú íomhághtha beaga éigin, ag Laban agus do
rug Rachel léi iad nuair a bhí sí ag imtheacht. Bhí fhios
aici gur pheaca dhó iad a bheith aige agus é bheith ag tabhairt
onóra dhóibh agus ba mhaith léi cosg do chur leis an
ndroch obair. Ní raibh 'fhios ag Iacob, ámhthach, go raibh
sí 'ghá mbreith léi.

Nuair a h-innseadh do Laban go raibh Iacob imthighthe
do chruinnigh sé pé congnamh fear a bhí aige agus
do lean sé é. Tháinig sé suas leis i n-aice an chnuic
sin Ghalaad. Do labhair Dia leis, ámhthach, i n-aisling
agus dubhairt sé leis: “Tabhair aire dhuit féin agus
ná labhair oiread agus focal feargach i gcoinnibh Iacoib.”
Chuir san eagal air agus nuair a tháinig sé mar a raibh
Iacobh ní dubhairt sé ach:—

“Faire a Iacoib a mhic, is olc a dheinis orm é agus
imtheacht mar imthighis a gan fhios dom! Cad n-a thaobh
nár innsis dom go rabhais ag imtheacht i dtreó go
bhféadfinn tu thionlacan uaim le h-onóir, le ceól
timpán agus le ceól na gcrot agus le gáirdeachas.
Níor thugais fiú caoi dhom ar mo chlainn ná clann mo
chlainne do phógadh sar a' sgarfinn leó. Dheinis do
ghnó go botúnach. D'fhéadfinn-se díoltas dian a
dhéanamh ort anois mar gheall ar an mbotún san, ach
do labhair Dia t'athar liom indé agus dubhairt sé liom
gan oiread agus focal feargach do labhairt leat.
Ach má ba mhian leat dul ag triall ar do mhuinntir
agus go raibh caitheamh 'n-a ndiaidh agat, cad chuige
dhuit mo dhéithe do ghoid?”

“D'imthigheas a gan fhios duit,” arsa Iacob, “mar
bhí eagla agam rómhat, go mb' fhéidir go gcimeádfá
do bheirt inghean uaim. Ach i dtaobh na gadaidheachta
so atá agat dh'á chur am'leith, cuardaigh do dhéithe agus
má gheibhtear ag aoinne anso iad curtar an duine sin
chun báis láithreach os ár gcómhair go léir.”

Is beag d'á choinne a bhí ag Iacob an uair sin go raibh
na déithe beaga san i bhfolach ag Rachel! Dá mbéadh
ní baoghal go labharfadh sé chómh teann.

XXIX.

AG FÁGAINT SLÁN.

Do ghluais Laban agus a mhuinntir ag piardáil agus
ag cuardach ar fuaid na h-áite, ag osgailt bhoscaí
agus ag feuchaint isteach i gcúinníbh beaga agus i
bpórsíbh caola ag sgríobadh agus ag sguabadh i main-
seuraibh asal agus camul agus fé bhrághaidibh beithidheach,
ach do theip ortha na h-íomhághtha dh'fhághail i n-aon
chúinne. Fé dheire do tháinig Laban féin isteach i gcábán
Rachel. Bhí Rachel 'n-a suidhe ar bhirtín asarach. Nuair
a chonaic sí a h-athair ag teacht isteach sa chábán do chuir
sí fáilte roimis go séimh agus do ghaibh sí a leathsgéal
leis toisg nár eirigh sí n-a seasamh nuair a tháinig
sé isteach. Dubhairt sí leis go raibh gearán, nú
breóiteacht éigin uirthi do bhain léi féin agus ná
leogfadh di eirighe. Do chuardaigh sé an cábán. Má
dhein ní bhfuair sé na déithe. D'imthigh sé amach
nuair a theip air iad d'fhághail. Bhíodar ansúd i bhfolach
ag Rachel fé'n mbirtín asarach 'n-a raibh sí 'n-a suidhe
anuas air! Má thug a h-athair onóir dóibh do thug sisi
a chóthrom d'easonóir dóibh.

Ansan do las Iacob le feirg agus do labhair sé:—

“Cad tá déanta as an slighe agam ort gur leanais
mé go fíochmhar ar an gcuma so? Cad 'tá fághalta

agat tar éis do chuardaigh ag piardáil agus ag sgar-
táil ameasg mo thriosgáin agus mo ghréas? An
bhfuarais aon rud a bhain leat? Má fuarais cuir
amach anso é i láthair ár muinntire, ar gach taobh, agus
tugaidís breith eadrainn. An chuige seo do thugas
m'fhichid blian ag obair duit? Ní raibh caoire seasga
ar do threudaibh an fhaid a bhíos 'ghá n-aodhaireacht duit.
Níor itheas feóil aon reithe leat. Nuair a bheireadh
droch bheithidheach caoira nú uan leis ní innsinn duit
é ach caoira nú uan liom féin do chur i n'áit chughat.
An rud a bheireadh an bitheamhnach leis d'éilightheá
orm-sa é. D'fhuiligeas brothal an tsamhraigh agus
fuacht an gheimhrigh ag déanamh do ghnótha agus ag
tabhairt aire do d'chuid, agus ba mhinic mé oidhche
ar bheagán suain ná codlata. Sin mar atá m'fhichid
blian caithte ag fóghnamh duit, cheithre bhliana déag
acu ag ceannach do bheirt inghean uait agus sé
bliana acu ag tuilleamh na dtreud so uait. D'atha-
ruighis mo thuarastal deich n-uaire, nuair ba mhór
leat a mbíodh agam 'á thuilleamh uait. Mara mbeadh
Dia m'athar Abraham do theacht le cabhair chugham
agus an sgannra úd do chur ort indé is dócha
gur beó bocht a bheifá 'am' chur chun siubhail uait indiu.
Ach d'fheuch Dia ar mo chruadhtan agus ar mo chruadh-
obair agus chuir sé an t-eagla ort indé. Mara mbeadh
san bheadh an sgéal go h-olc agam.”

“Feuch,” arsa Laban, “Is liom-sa na mná so agus
an chlann so agus na beithidhigh seo go léir. Is
liom tusa agus gach a fuil an tsaoghal agat. Conus
fhéadfinn-se aon díobháil a dhéanamh dom' dhaoine féin
ná d'á gcuid! Deinimís margadh le n-a chéile anso.
Deinimís connradh sa n-áit seo agus cuirimís suas
carn ar an áit mar chómhartha agus mar chuimhneamh ar
an gconnradh san, agus ansan bíodh socair eadrainn
gan mise do dhul thairis seo siar choidhche ag
cur isteach ort-sa, agus gan tusa do theacht thairis

seo ainiar choidhche chun aon chur isteach a dhéanamh
orm-sa.”

Do socaruigheadh air sin. Do cuireadh suas carn
mór cloch agus do dhoirt Iacob oíle ar an gcarn
agus do deineadh ídhbirt ar an gcnoc chun Dé. Siné
uair a tugadh Galaad mar ainm ar an gcnoc san, mar
cialluighean an focal Galaad, carn na fiadhnaise. Bhí
an carn 'n-a seasamh mar fhiadhnaise ar an margadh a
deineadh an uair sin idir Laban agus Iacob.

Nuair a bhí an socarú déanta agus gach taobh sásta
do deineadh féasta mór. Do h-ullmhuigheadh an féasta
ar mhullach an charainn agus is ann do caitheadh an bia.
Bhí an dá chuideachta i gcuibhrean a chéile ag caitheamh
an bhídh sin agus iad go sóghach agus go sultmhar agus
go soilbhir agus go síothchánta agus go muinnteartha,
mar ba cheart do ghaoltaibh chómh gairid a bheith. I lár
na h-oidhche, nuair a bhí a ndóithin ithte agus ólta acu
go léir, d'eirigh Laban agus a chualacht agus d'fhágadar
slán agus fiche ag Iacob agus agá chualacht agus thug-
adar aghaidh soir abhaile airís chun a dtíre féin.

Chuir san deire leis an gcruadhtan san do Iacob,
ach níor bh'fada gur chaith sé aghaidh a thabhairt ar
chruadhtan eile ba ghéire go mór 'ná é.

XXX.

BRONNTANAS D'ESAU.

Bhí contabhairt curtha dhe ag Iacob ach bhí contabhairt
eile, contabhairt ba mheasa go mór 'ná an chontabhairt
sin, roimis amach. Bhí sé ag dul siar abhaile chun a
thíre féin agus bhí ansúd roimis ar an slighe, sa tír
ar a dtugtí Seir, an fear n-ar fhág sé a thír féin fiche
bliain roimis sin ag teiche le n'anam uaidh, .i. a dhritháir
Esau. Ach chonaic sé na slóighte aingeal ar an slighe
roimis amach agus chuir san misneach air. Chuir sé

teachtairí uaidh go Seir, ag triall ar Esau, 'ghá innsint
go raibh sé ag teacht. Tháinig na teachtairí thar n-ais
chuige agus d'innseadar dó go raibh Esau ag teacht
go géar agus cheithre chéad fear aige. Nuair airigh
Iacob an méid sin tháinig sgrannra ana mhór air. Dhein
sé dhá chuid d'á raibh de mhuinntir agus de threudaibh
aige agus chuir sé an dá chamtha a' radharc a chéile, i
dtreó an t-é do chífadh camtha dhíobh gur dhóigh leis ná
raibh ag Iacob ar fad ach an camtha san. “Anois,” ar
seisean, “má bhuailean Esau sluagh acu, raghaidh an
tsluagh eile saor.” Ansan do chuir sé a ghuidhe suas
chun Dé. “A Dhia m'athar Abraham,” ar seisean,
“agus a Dhia m'athar Isaac, dubhraís féin liom an
chainnt seo: ‘Tar thar n-ais chun do thíre féin agus
chun na h-áite n-ar rugadh tu agus cabhróchad-sa leat’;
ní fiú mé an trocaire atá déanta cheana agat orm,
ná na fírinní atá cómhlíonta agat am' thaobh. Nuair
a chuas thar Iórdan soir ní raibh agam ach mo chleith agus
sin iad an dá chamtha mhóra so agam anois ag casadh
thar n-ais dom. Cosain anois mé ar láimh mo dhrithár
Esau, mar is mór é m'eagla roimis; go mb'fhéidir
go dtiocfadh sé orainn agus go marbhóchadh sé an
mháthair agus an chlann i n-aonfheacht. Ach do gheallais-
se dhómhsa a Thighearna, go gcurfá an rath orm agus go
meudófá mo shliocht mar ghainimh na trágha nách féidir
a dh'áireamh mar gheall ar a líonmhaireacht.”

Ansan do thoibh sé amach as a threudaibh go léir bronn-
tanas le cur ag triall ar a dhritháir Esau. Do thoibh
sé amach dhá chéad gabhar agus fiche pocán; dhá chéad
caoira agus fiche reithe; deich gcinn fhichid de chamalaibh
baineana agus a siorach féin le cois gach camail díobh;
dachad loiligheach agus fiche tarbh; fiche láir asail agus
deich gcinn d'á siorachaibh leo. Dhein sé treuda fé leith
díobh san go léir agus chuir sé aodhairí fé leith i mbun
gach treuda dhíobh. Chuir sé an chéad treud chun siubhail
agus dubhairt sé leis na h-aodhairíbh, “Nuair a thiocfidh

sibh i láthair mo dhrithár Esau agus a fiafrófar díbh i
dtaobh na dtreud so abraidh: “Bronntanas beag
iad so do chur ár máighistir Iacob chughat-sa a rí, agus
tá sé féin ag teacht 'n-ár ndiaidh.”

Nuair a bhí an chéad treud imthighthe a' radharc do chuir
sé an tarna treud chun siubhail agus d'órduigh sé dos
na h-aodhairíbh a bhí 'n-a bun an chainnt chéadna díreach
do rádh nuair a ceisteofí iad. Nuair a bhíodar san
a' radharc do chuir sé an trímhadh treud chun bóthair,
agus mar sin dóibh go dtí go raibh an treud deirineach
curtha chun bóthair.

Tháinig an chéad treud chun na h-áite n-a raibh Esau
agus a cheithre chéad fear. Do tugadh i láthair Esau
na h-aodhairí.

“Cé h-iad sibh-se?” arsa Esau.

“Aodhairí le Iacob sinne, a rí, ar siad.

“Cé leis an cródh stuic sin agaibh?” arsa Esau.

“Bronntanas beag iad san a chur ár máighistir Iacob
chughat-sa a rí,” ar siad san, “agus tá sé féin ag
teacht 'n-ár ndiaidh.”

Chonaic Esau agus na fir an bronntanas agus, dar
leó, bronntanas fial ab eadh é. Níor chuimhnighdar
i n-aon chor ar a thuille bheith ag teacht. Níor bh'fhada
go bhfeacadar chucha an tarna rainnt. Do tugadh na
h-aodhairí sin, leis, i láthair Esau.

“Cé h-iad sibh-se?” arsa Esau.

“Aodhairí le Iacob sinne, a rí,” ar siad.

“Agus cé leis an treud san agaibh?” arsa Esau.

“Bronntanas beag iad san a chuir ár máighistir
Iacob chughat-sa a rí,” ar siad. Bhí an tarna bronn-
tanas níb' fhearr 'ná an chéad bhronntanas. Bhí iongna
ag teacht ar Esau agus ar na fearaibh. Ba ghearr
go bhfeacadar an trímhadh treud. Cheapadar gur bh'é
Iacob féin a bhí ag teacht an uair sin toisg na h-aodhairí
'ghá rádh, i gcomhnuighe, go raibh Iacob féin ag teacht 'n-a
ndiaidh. Tháinig an trímadh treud suas. Dob' fhearr

iad 'ná aon cheann de'n dá threud eile. Ní raibh Iacob
ann, ámhthach.

“Cé h-iad sibh-se?” arsa Esau.

“Aodhairí le Iacob sinne a rí,” ar siad san.

“Agus cé leis an treud?” arsa Esau.

“Bronntanas beag a chuir Iacob chughat-sa, a rí,
agus tá sé féin ag teacht,” ar siad san.

XXXI.

IACOB AG IOMRASGÁIL LEIS AN AINGEAL.

Ar bruach abhan Iórdain iseadh bhí Iacob nuair airigh
sé go raibh Esau ag teacht chuige agus nuair a chuir sé
uaidh ag triall air na bronntanaisí móra san. Lastoir
de'n abhainn a bhí sé, ag an áth ar a dtugtí Iacob. Nuair
a bhí deire na dtabharthaistí curtha uaidh aige chuir sé an
chuid eile d'á threudaibh, agus a mhná agus a chlann agus
a sheirbhísigh treasna na h-abhan siar tríd an áth. Do
chaith sé féin oidhche lastoir 'n-a ndiaigh i n'aonar. I
gcaitheamh na h-oidhche sin, go maidin, bhí fear, nú aingeal
i riocht fir, ag iomrasgáil leis agus bíodh go raibh an
iomrasgáil cruaidh níor fhéad an t-aingeal aon
leagadh bhaint a' Iacob.

Fé dheire bhí solus an lae ag teacht.

“Bog díom!” arsan t-aingeal, “tá sé n-a lá.”

“Ní bhogfad díot,” arsa Iacob, “go dtí go gcuirfir
do bheannacht orm.”

“Cad is ainim duit?” arsan t-aingeal.

“Iacob,” ar seisean.

“Ní Iacob a bheidh mar ainim ort feasta,” arsan
t-aingeal, “ach Israél, óir má's mór é do neart ad'
ghleic le Dia nách mó 'ná san a bheidh do neart i n-aghaidh
daoine.”

“Agus cad is ainm duit-se?” arsa Iacob.

“Cad ab áil leat de m' ainim-se?” arsan t-aingeal.

Ansan do chuir sé a bheannacht air agus le n-a linn
sin do chuir sé a mheur ar fhéith áirithe i gceatramhain
Iacoib agus do chrap an féith agus bhí ciscéim bacaighe
i Iacob as san amach an fhaid a mhair sé.

Deir lucht eóluis gur chialluigh an iomrasgáil sin,
agus an neart a thaisbeáin Iacob, gur chialluighdar
neart guidhe chun Dé agus neart foidhne agus gur leis
an dá neart san do rug Iacob buadh ar fheirg a dhrithár.

Nuair a gheal an lá do lean sé na mná agus an chlann
siar thar an áth agus do ghluais sé féin agus a mhuinntir
agus a threuda siar i dtreó a dhútha féin. Ba ghearr
go bhfeacaidh sé chuige Esau agus a cheithre chéad fear.
D'umhluigh sé go h-íseal d'Esau. Níor thug Esau
puinn aimsire chun umhluigheachta dhó. Do rith sé chuige
agus do rug sé idir a dhá láimh air agus bhí sé 'gha
fhásgadh agus gha phógadh ar feadh abhfad agus bhí sé ag
sile na ndeór go fuigheach. Bhí an tsíothcháin déanta.

D'fheuch Esau ar na mnáibh agus ar an gclainn. “Cé
h-iad so?” ar seisean, “nú an leat-sa iad, a
dhritháir?”

“Na mná agus an chlann a thug Dia dhom iad san, a
rí, chun do sheirbhíse,” arsa Iacob. Ansan tháinig na
mná agus an chlann agus d'umhluighdar d'Esau.

“Agus cad iad na treuda iad súd a bhuail umam
agus mé ag teacht?” arsa Esau.

“Níl ionta san, a rí,” arsa Iacob, “ach neithe beaga
a chuireas chughat-sa, a dhritháir, le h-ionachas go bhfaghainn
deagh-mhéinn agus ceannsacht uait nuair a thiocfimís
i bhfochair a chéile ar an gcuma so.”

“Ach, a dhritháir,” arsa Esau, “tá mo dhóithin mór
agam-sa cheana. Cimeád-se do chuid féin.”

“Faire, a dhritháir, ná h-abair é sin,” arsa Iacob.
“Má's ionmhuin leat mé glac an bronntanas beag
san uaim. Tá radharc fághalta agam ar do ghnúis mar
a gheobhainn radharc ar ghnúis Dé. Bí báidheamhail
liom agus glac an bheannacht so atá tabhartha agam

ag triall ort an bheannacht a thug Dia dhom duit ó 'sé
a thugan gach aon rud dúinn.”

Le mórán tathaint iseadh do ghlac Esau na treuda
a bronnadh air, ach do ghlac sé iad. “Agus anois,”
ar seisean, “siubhluighmís le cois a chéile. Déanfad-sa
tú thionlacan.”

“Ach a rí,” arsa Iacob, “tá an chlann so bog óg
agus na beithidhigh seo ag tórmach agus má gluaistear
ró ghéar leó marbhófar iad. Imthig-se rómhainn, a rí,
agus leanfimíd tu ar ár suaineas go breágh réidh.”

“Má 'seadh leog dom chuid des na fearaibh seo
d'fhágáilt agat mar chongnamh,” arsa Esau.

“Ní'l aon ghádh leis, a rí,” arsa Iacob, “ó tá do
dheaghmhéinn agam táim sásta. Sin a raibh uaim.”

Ansan do chuaidh Esau abhaile go Seir agus chuaidh
Iacob agus chuir sé faoi i n-áit ar ar thug sé Sochot
mar ainim.

XXXII.

DÍNA.

Ní raibh an áit n-ar shocaruigh Iacob é féin chun cómh-
nuighthe, ní raibh sé abhfad ó chathair Shalem, cathair na
Sicimach. Tháinig Iacob ag triall ar na daoinibh sin
agus cheannuigh sé rainnt de thalamh na h-áite uatha
agus chuir sé suas altóir sa n-áit i n-onóir do Dhia
mhór-chómhachtach Israéil.

Bhí aon inghean amháin ag Iacob. Inghean do Lia ab
eadh í agus bhí sí áluinn thar na beartaibh. Chuir sí
aithne ar chuid de mhnáibh uaisle na b-áite agus bhíodh
sí ag dul 'ghá bhfeuchaint. Hemor ab ainim do'n rí a
bhí ar an ndúthaigh sin. Bhí mac ag an rí sin agus Sicem
ab ainim dó. Dína ab ainim d'inghín Iacoib. Ar
chuaird éigin d'á dtug sí amach ag feuchaint na mban
eile sin do fuair Sicem radharc uirthi. Thuit sé i
ngrádh léi láithreach. Nuair ná géillfadh sí, do dhein

sé éigean uirthi. Ansan d'iarr sé ar a athair, ar an
rí, dul agus a iarraidh ar a h-athair, ar Iacob, í thabhairt
le pósadh dhó mar go raibh grádh chómh mór san aige dhi
ná féadfadh sé bheith beó mara bhfaghadh sé le pósadh í.
Tháinig an rí Hemor, chun cainnte le Iacob. Bhí clann
mhac Iacoib as baile le linn na h-uaire céadna. Bhíodar
ag fosaidheacht a dtreud tamal ó bhaile agus níor mhaith
le Iacob aon rud do rádh go dtí go bhfeicfadh sé iad.
Níor bh'fhada go dtánadar. Do h-innseadh dóibh cad
a bhí tuitithe amach. Bhíodar ar dearg bhuile. Do labhair
Hemor leó.

“Tá grádh thar barr agam' mhac Sicem do'n inghín
seo agaibh-se. Tugaidh dó í mar mhnaoi. Bíodh cómhgas
cleamhnais eadrainn. Tugaidh-se bhúr mná óga le
pósadh dhúinne agus tabharfímíd-ne ár mná óga le
pósadh dhaoibh-se agus deinidh cómhnuighe againn annso.
Bíodh ceart na talmhan agaibh. Deinidh saothrú agus
ceannaidheacht. Is libh féin an áit.”

Ansan do labhair Sicem le Iacob agus le n-a chlainn.
“Ná tugaidh eiteachas dom,” ar seisean. “Tabharfad
aon níd i n-aon chor is maith libh uaim ach go bhfaghad an
cailín sin uaibh. Iarraidh aon nídh is maith libh agus
tá sé le fághail agaibh.”

“Bheadh sé bun os cionn againne,” ar siad san, “agus
i gcoinnibh creidimh dúinn agus peacamhail go trom
dúinn i láthair Dé socarú de'n tsórd san a dhéanamh
le daoinibh ná fuil tímpalghearradh ortha. Ní féidir é
dhéanamh. Ach,” ar siad, “dá ndéanfadh sibh-se tímpal-
ghearradh oraibh féin, ar gach duine firean d'á bhfuil
oraibh, idir óg agus críona, d'fhéadfí an socarú san
a dhéanamh. Ansan d'fhéadfimís ár mná óga thabhairt
daoibh le pósadh agus bhúr mná óga do ghlacadh agus
do phósadh agus aon phobul amháin a dhéanamh de'n dá
phobul.”

“Táim-se lán tsásta leis sin!” arsa Sicem.
“Táim-se sásta chómh maith!” arsan rí.

D'imthig an bheirt agus chruinnighdar muinntir na
catharach agus d'innseadar dóibh an socarú a bhí déanta.
Mhínighdar dóibh cad é an tairbhthe thiocfadh chun na
catharach agus cad é an méadú nirt agus an méadú
saidhbhris a thiocfadh as an socarú do gach taobh. Do
thoiligh na daoine go léir. Do dheineadar go léir an
tímpalghearradh ortha féin, idir rí agus mac rí agus
daoine. Nuair a tháinig an trímhadh lá 'n-a dhiaidh san,
nuair a bhí an chneadh chómh teinn sin ar gach fear ná raibh
sé ábalta ar aon ghníomh a dhéanamh, do thóg clann lia,
drítháracha an chailín, a gclaidhmhte nochtaithe 'n-a lámhaibh
agus do ritheadar isteach sa chathair agus mharbhuighdar
an rí agus mac an rí agus fir na catharach fé mar
fhéadadar teacht ortha. Do lean an chuid eile de chlainn
agus de sheirbhíseachaibh Iacoib iad agus níor fhágadar
fear beó sa chathair. Ansan do sgartáladar an áit
agus do rugadar leó an saidhbhreas agus na príos-
únaigh, na mná agus na leanbhaí.

XXXIII.

BÁS ISAAC.

Bhí buairt agus fearg agus brise croidhe ar Iacob
nuair a fuair sé cad a bhí déanta ag á chlainn. “Ó,”
ar seisean leó go fíochmhar, “tá buairt curtha agaibh
orm, agus tá gráin na ndaoine seo go léir atá sa
tír seo tarraigthe agaibh orm. Táid siad san líonmhar
agus níl puinn againne ann. Eireócaid siad chugham
agus dísgeóchaid siad mé féin agus mo theaghlach!”

Níor thugadar d'fhreagra air ach, “An amhlaidh
ba chuibhe dhóibh a leithéid de ghníomh a dhéanamh ar ár
ndeirbhshír!”

Gan amhras do dhein Sicem go h-olc é. Ach do dhein
clann Iacoib an feall go h-ana ghrána. Dheineadar

feall ar sgáth creidimh. Do thug san masla do'n
chreideamh agus do Dia a thug dóibh an creideamh.
D'á éaghmuis sin do dheineadar an marbú agus do
mharbhuighdar an neamhchionntach i n-aonfheacht leis an
gcionntach. Mara mbeadh gur thug Dia saor iad, ar
son a h-athar, do dhíolfidís as. Do chruinneóchadh
muinntir na dútha san chucha agus ní fágfí duine acu
beó. Deir an Sgríbhinn Diadha gur chuir Dia sgannra
ar na comharsanachtaibh go léir sa tímpal rómpa agus
nár leog an sgannra dhóibh eirighe chucha ná aon iaracht
a dhéanamh ar a ndroch ghníomh d'agairt ortha. Do
labhair Dia, ámhthach, le Iacob, agus dubhairt sé leis
eirighe agus imtheacht as an áit sin agus dul chun chómh-
nuighthe i mBetel agus altóir a dhéanamh ann i n-onóir
do Dhia a thaisbeáin é féin dó nuair a bhí sé ar teiche
le n-anam ó n-a dhritháir Esau.

Ansan do chruinnigh Iacob muinntir a theaghlaigh go
léir agus do labhair sé leó.

“Tugaidh chugham anso,” ar seisean leó, “na déithe
iasachta atá agaibh, agus glanaidh sibh féin agus athar-
uighidh bhúr n-éadach. Agus ansan eirighidh agus téidhmís
suas go Betel agus cuirimís suas ann altóir chun
Dé, óir isé Dia a dh'fhóir mé i ló mo chruadhtain agus
do bhí i n-aonfheacht liom ar mo shlighe.”

Thugadar dó na déithe iasachta go léir a bhí acu agus
na h-órnáidí óir a bhí n-a gcluasaibh acu. Do dhein
seisean poll talmhan ag bun crainn terebinte agus
chuir sé síos ann iad. Ansan do ghluais sé féin agus
a theaghlach agus níor deineadh aon iaracht ó mhuinntir
na tíre ar iad do leanmhaint ná aon dochar a dhéanamh
dóibh, bhí a leithéid sin d'eagla i gcroidhe na ndaoine
go léir rómpa. Mírbhúilt ó Dhia ab eadh an sgannra
san chun Iacob do chosaint ortha. Mara mbeadh an
mhírbhúilt sin is deimhin go mbaileóchadh muinntir na
h-áite 'n-a dtímpal agus go gcuirfidís chun báis
an uile dhuine riamh acu mar gheall ar an bhfeall

agus ar an léirsgrios a dheineadar ar Hemor agus
ar a mhac agus ar chathair Shalem.

Tháinig Iacob agus a theaghlach go léir go Betel,
i dtír Chanaain, agus chuir sé suas altóir ann agus thug
sé Tigh Dé mar ainm ar an áit. Ansan do labhair Dia
airís leis agus chuir sé a bheannacht air agus dubhairt
sé leis an tarna h-uair, “Ní Iacob a bheidh mar ainm
ort feasta ach Israél. Dia n-uile chómhacht mise,
dein-se meudú agus iomadú; tiocfid uait pobuil
agus treabhchasaí, agus tiocfid righthe ar do shliocht,
agus an talamh a thugas d'Abraham agus d'Isaac
tabharfad duit-se agus do d' shliocht é.” Ansan do
chuir Iacob suas airís mar chómhartha an chloch agus
dhoirt sé deoch uirthi agus chuir sé oíle uirthi, agus thug
Betel mar ainm ar an áit. Chaith sé rainnt aimsire
tímpal na h-áite sin, agus fuair Rachel bás ann
de dhruim clainne nuair a rug sí a mac Beniamin,
agus Betlehem ainim na h-áite 'n-ar h-adhlacadh í.

Tháinig Iacob 'n-a dhiaidh san chun na h-áite 'n-a raibh
a athair Isaac agus bhí Isaac aosta agus fuair sé bás
nuair a bhí sé céad agus ocht mbliana déag. Bhí a
bheirt mhac, Esau agus Iacob, os cionn a bháis agus
d'adhlacadar é imeasg a dhaoine féin. Ní tugtar a
thuille tuairisge ar Dhína ach gur tugadh abhaile í nuair
a sgartáladh an chathair úd, Salem.

XXXIV.

DO TAISBEÁNADH AISLING DO IÓSEPH.

Bhí Iacob 'n-a chómhnuighe i dtír Chanaain, mar a raibh
a athair 'n-a chómhnuighe. Bhí Ióseph an mac ba shine de
bheirt mhac Rachel ag aodhaireacht na dtreud i n-aon-
fheacht le cuid de'n chlainn eile. Bhíodar-san eirighthe
suas ach ní raibh Ióseph ach cheithre bhliana déag. Chonaic
Ióseph rud éigin a bhí go h-ana olc acu 'á dhéanamh agus

do ghearán sé le n'athair iad. Bhí fearg acu chuige mar
gheall air sin.

Bhí cion ag an athair ar Ioseph níba mhó 'ná mar a bhí
aige ar aoinne de'n chuid eile agus bhí éad agus fearg
ar an gcuid eile mar gheall air sin. Do chuir Iacob
brat áluinn ioldathach ar Ióseph tré mhéid an cheana
a bhí aige air. Níor thaithn san leis an gcuid eile. Fé
dheire tháinig oiread san droch aigne acu dhó gur bh'ar
éigin fhéadaidís focal cneasta do labhairt i n-aon
chor leis.

Do thárla gur taisbeánadh aisling dó. “Eistidh
liom,” ar seisean, “go n-innsead daoibh an aisling
a taisbeánadh dom. Do samhluigheadh dom go
rabhamair go léir sa ghort ag ceangal na bpunan agus
gur eirigh mo phunan-sa suas n-a seasamh agus go raibh
bhur bpunana-sa 'n-a seasamh 'n-a tímpal agus iad 'ghá
h-adhradh.” Dubhradar san 'ghá fhreagradh: “An
amhlaidh a bheir ad' rí os ár gcionn agus sinne fé smacht
agat?” Agus ní maolú a dhein san ar an bhfeirg.

Do taisbeánadh aisling eile dhó agus d'innis sé
dhóibh í. “Do samhluigheadh dom am' thaibhreamh,” ar
seisean, “go bhfeaca an ghrian agus an ghealach agus
dhá réiltin déag agus iad 'am' adhradh.” Nuair a
h-innseadh an méid sin do'n athair: “Cuir uait an
saghas san cainnte a mhic!” ar seisean. “An amhlaidh
a mheasfá go mbead-sa agus do mháthair agus do
dhritháracha ag umhlú dhuit agus ag tabhairt onóra
dhuit!”

Do mheuduigh an méid sin, leis, fuath na ndrithár dó,
ach do chimeád Iacob an sgéal i n-aigne agus bhíodh sé
ag machtnamh air. Bhí fhios aige go raibh, leis an dá
aisling sin, brígh éigin nár thuig sé an uair sin. Tháinig
lá n-a dhiaidh san agus do thuig sé an brígh a bhí leó. I
dtaobh na ndrithár níor leog, an fhearg agus an t-eud
agus an droch aigne dhóibh aon nídh do thuisgint 'n-a
cheart. Bhí fhios acu go maith nár innis sé bréaga dhóibh

nuair innis sé na h-aislingí sin dóibh. Bhí fhios acu,
leis, go raibh sé naomhtha, fíoraonta, glan ó pheaca i
láthair Dé. Bhí fhios acu go dian mhaith gur bh'fhearr a
shlighe chun Dé 'ná a slighe féin. Déarfadh duine gur chóir
gur mhóide an grádh agus an uraim a bheadh acu dó fios
an méid sin a bheith acu. Ach níor bh'eadh. Is amhlaidh a
mheuduigh an naomhthacht a chonacadar ann an fuath a bhí
acu dhó. B'fhéidir gur chuir na h-aislingí úd eagal
ortha go dtiocfadh an lá 'n-a mbeidís fé smacht aige.
Má tháinig an t-eagla san ortha, agus iad chómh droch
aigeanta agus bhíodar, ní deacair a thuisgint conus
a mheuduigh an fuath acu. Ní'l aon nídh fé bhun Dé
ar an dtalamh so is lugha ar dhroch dhuine 'ná bheith, fé
smacht ag duine fóghanta. Mórán céadta blian n-a
dhiaidh san do thárla go raibh sliocht na bhfear san sa
chás chéadna díreach 'n-a rabhadar-san an uair sin.
Tháinig DUINE fóghanta chucha. Bhí fhios acu go raibh
a leithéid geallta dhóibh. Bhí fhios acu go mbeadh ortha
luighe fé n-a smacht nuair a thiocfadh sé. Nuair a tháinig
sé dhiúltuighdar dó. Níor luighdar fé n-a smacht. Bhí
sé ró fhíoraonta dhóibh. Dá luighidís fé n-a smacht do
chuirfadh sé a fhíoraontacht féin, feidhm ortha. Níor
oir san dóibh. Níor theastuigh san uatha. Grádh ba
cheart dóibh a thabhairt do, ach do thugadar fuath dhó.
Do chuiradar chun báis é. Soluíd roimh ré ar an obair
sin go léir ab eadh an méid sin toirmisg a dh'eirigh an
uair sin idir Ióseph agus a dhritháracha. Cuir na h-ais-
lingí sgannra ortha le h-eagla go mbeadh aon bhaoghal
go dtuitfidís fé smacht an fhir fhóghanta. Is beag d'á
chuimhneamh a bhí an uair sin acu go raibh an lá ag teacht
a chífadh go h-umhal agus go h-íseal iad, agus go creath-
ánach, fé smacht an fhir sin, agus gur bh'iad féin a
dhéanfadh an gníomh a thabharfadh an smacht san anuas
ortha go daingean!

Do dhein a sliocht, leis, an gníomh a thug an smacht
anuas ortha go daingean.

XXXV.

DÍOLTAR IÓSEPH.

Lá áirithe, nuair a bhí clann Iacoib ag tabhairt aire
d'á dtreudaibh i n-áit ar a dtugtí Sicem agus an
t-athair abhfad gan aon sgéala dh'fhághail uatha, do ghlaoidh
sé chuige Ióseph. Tháinig Ióseph. “Táid do bhráithre ag
fosaidheacht a dtreud i Sicem, a mhic,” arsa Israél,
“agus ní mór dhom tu chur ag triall ortha feuchaint
conus atá gach nídh acu.”

“Táim ullamh, a athair,” arsan mac.

“Tá go maith,” arsan t-athair. “Imthigh agus feuch
an bhfuil gach nídh go maith agat' bhráithribh agus ag na
treudaibh agus tar chugham thar n-ais leis an dtuairisg.”

Do ghluais seisean agus tháinig sé go Sicem. Ní
bhfuair sé ann a bhráithre ná na treudta. Bhí sé ag
siubhal na h-áite ar a lorg. Do casadh fear air sa
mhachaire. D'fhiafraigh an fear de cad a bhí uaidh.

“Mo bhráithre atá uaim,” ar seisean “Do mheasas
go rabhadar sa n-áit seo ag fosaidheacht a dtreud.
B'fhéidir go bhféadfá-sa a dh'innsint dom ca bhfuilid
siad.”

“D'fhágadar an áit seo,” arsan fear, “ach d'airigheas
iad 'ghá rádh go raighdís go Dótáin.

D'imthigh Ióseph go Dótáin agus fuair sé sa n-áit
sin iad. Nuair a chonacadar uatha é, agus é ag teacht,
do mhachtnuighdar 'n-a n-aigne go marbhóchaidís é.
“Seo chughainn fear na n-aislingí!” ar siad, le n-a
chéile, “Tá sé chómh maith againn é mharbhú agus é chai-
theamh síos i seana pholl uisge éigin, agus féadfimíd
a rádh gur ith droch bheithidheach éigin é.”

Nuair airigh Rúben an chainnt sin agus nuair a
chonaic sé an droch fhuadar a bhí fútha, bhí sé a d'iarraidh
iad do chosg ar an ndroch ghníomh agus Ióseph do
thabhairt saor uatha.

“Ná deinimís a leithéid sin” ar seisean. “Ná
marbhuightear é. Ná doirtidh a chuid fola. Caithidh
isteach sa pholl so é, atá anso sa n-uaigneas, agus
ná bíodh a chuid fola ar ár lámhaibh.” Dubhairt Rúben
an méid sin le h-ionachas go bhfaghadh sé caoi ar é
bhreith saor uatha. Ní raibh aon uisge sa pholl. Seana
thobar ab eadh é agus bhí sé i ndísg.

Le linn na cainnte bheith críochnuighthe acu do shrois
Ióseph an áit 'n-a rabhadar. Do rugadar láithreach
air agus bhaineadar de an chasóg ioldathach agus do
cheangaladar é agus chuireadar síos ansa pholl é.
Bhí sé ag gol agus ag éigheamh agus 'ghá iarraidh ortha
truagh bheith acu dhó agus ní raibh aon mhaith dhó ann.
Níor thaisbeánadar truagh ná taise dhó. D'fhágadar
ansan thíos sa pholl san é agus do shuidhdar féin chun
bídh.

Ba chruaidh an gníomh é! Dob olc an gníomh é!
Ach a leithéid de ghníomh a dhéanamh agus ansan suidhe
síos chun bídh a chaitheamh agus goile bheith acu chun an
bhídh, agus iad ag éisteach leis an mbuachaill ag gol
thíos sa pholl! Ní fearr bheith ag cainnt ortha.

An fhaid a bhíodar ag ithe do bhuail chucha anoir
ceannaidhthe a bhí ag dul síos sa n-Éigipt ag díol
spíosra agus earraí de'n tsórd san. De shliocht
Ismaéil ab eadh na ceannaidhthe. Bhí ualaí acu ar a
gcamalaibh. Nuair a chonaic Iúdás, duine des na
bráithribh, na ceannaidhthe, do labhair sé:

“Feuch, a bhráithre,” ar seisean, “ní maith an rud
dúinne fuil an bhuachalla so do bheith ar ár lámhaibh pé
ceilt a dhéanfimíd ar an ngníomh. Is fearra dhúinn
é dhíol leis na ceannuidhthibh seo agus gan ár lámha do
shailiú. Isé ár ndritháir é, ár gcuid fola féin.”

Do thoiligh an chuid eile chuige sin. Do thógadar aníos
as an bpoll é agus do dhíoladar é leis na h-Ismaelítigh
ar fiche píosa airgid, agus do rug na h-Ismaelítigh
leó síos é sa n-Éigipt chun é dhíol n-a dhaor.

Ní raibh Ruben láithreach nuair a deineadh an gnó
san. Tháinig sé nuair a bhí an obair déanta. Siúd
chun an phuill é. Bhí an poll folamh. Ní raibh Ióseph
ann. Do ghread Rúben a dhá láimh agus chrom sé ar
ghol agus ar a chuid éadaigh do stracadh. “Ó!” ar
seisean, “ní'l an buachaill le fághail agus cá dtabharfad-
sa aghaidh feasta!” Ní fheidir sé cad é an leath-sgéal
a thabharfadh sé dá athair.

Shocaruigh an chuid eile leath-sgéal dó. Mharbhuighdar
mionán gabhair agus chuireadar fuil an mhionáin ar
chasóig Ióseph agus chuireadar teachtaire uatha abhaile
leis an gcasóig agus an fhuil uirthi, agus dubhradar,
leis an dteachtaire a rádh le n-a athair: “Do fuara-
mair an chasóg so. Feuch an í casóg do mhic í nú
nách í.

XXXVI.

IÓSEPH SA PHRÍOSÚN.

Nuair a tháinig an teachtaire agus thaisbeáin sé an
chasóg ioldathach do Iacob iseadh do tuigeadh cad é an
cion a bhí aige ar Ióseph. Bhí an bhuairt chómh mór san
air go raibh eagal ar a chlainn go bhfaghadh sé bás.
Bhailighdar go léir n-a thímpal agus bhíodar a d'iarraidh
sóláis éigin do chur air. Ní raibh aon mhaith dhóibh ann.
Ní raibh d'fhreagra aige dhóibh ach go mbéarfadh an bhuairt
as an saoghal é ag triall ar Ióseph. Bhí sé deimhnightheach
gur bh'amhlaidh a mhairbh droch bheithidheach éigin an mac
agus is dócha go raibh milleán mór aige air féin mar
gheall ar an mbuachaill do leogaint uaidh i n'aonar
ar chuaird chómh fada tré dhúthaigh chómh h-uaigneach.

Bhí Ióseph, sa n-am gcéadna san, beirtha síos sa
n-Éigipt ag na ceannaidhthibh úd agus é díolta acu
n-a dhaor le duin'uasal Éigipteach dá'r bh'ainim Putiphar,
ceann airm rí na h-Éigipte.

Bhí Ióseph 'n-a dhaor ag Putiphar agus a athair ag brise

a chroidhe sa bhaile ag gol 'n-a dhiaidh, 'ghá mheas go raibh
sé marbh, ithte ag droch bheithidheach allta éigin, agus go
raibh a chnámha ag feóchadh fé'n ngréin ar an ngainimh
thirm amuich sa n-uaigneas. Níor bh'fhada gur thug
Putiphar fé ndeara go raibh daor ana thairbhtheach fághalta
aige, ní h-eadh ach nár dhaor a bhí fághalta aige ach seir-
bhíseach a bhí dílis tuisgionach imghníomhach deagh-ghnóthach,
nár mhiste iontaoibh a bheith as, agus go raibh rath ó Dhia
ar an uile shaghas gnótha n-a raibh aon lámh aige ann.
Níor bh'fhada go raibh cúram an teaghlaigh go léir fágtha
ar Ióseph agus gan aon fheuchaint i ndiaidh aon ruda ag
Putiphar. Do chuir Dia an rath ar an dteaghlach agus
ar gach nídh d'á raibh ann, ar son Ióseph. Do mheuduigh
saidhbhreas an duin'uasail thar na beartaibh, a gan fhios
dó, agus gan aon eólus aige ach ar an mbia a
dh'itheadh sé.

Bhí san go maith ar feadh tamail. Óig-fhear ana-
dhathamhail ab eadh Ióseph. Tháinig grádh peacamhail ag
mnaoi an duin'uasail dó. Bhí sí abhfad a d'iarraidh
é mhealladh chun peaca a dhéanamh léi. Ní dhéanfadh.
Dubhairt sé léi ná déanfadh sé peaca chómh mór i n-
aghaidh Dé, ná feall chómh mór ar an nduin'uasal
fhóghanta n-a raibh a leithéid d'iontaoibh aige as. Níor
chuir san cosg léi. Do lean sí ar an dtathant i dtreó
go raibh sé ciapaithe aici. Fé dheire do thárla go raibh
gnó éigin aige le déanamh i bpáirt éigin de'n tigh n-a
raibh sé i n'aonar ann. Tháinig sí chuige agus do rug sí
air agus d'iarr sí air an peaca do dhéanamh léi. Thug
sé iaracht ar é féin do stracadh uaithi. Bhí greim dain-
gean aici ar chasóig air. Do sgaoil sé léi an chasóg
agus do rith sé as an áit. D'eirigh buile feirge uirthi.
Do rith sí amach n-a dhiaidh agus an chasóg 'n-a láimh aici
agus gach aon sgread agus gach aon liú aici. “Feuch,”
ar sisi, “an cor atá orainn aige!” Bhí na seirbhísigh
eile ag cruinniú. “An fear iasachta so, an t-Eabhrach
so a tugadh chughainn níor bh'fholáir leis éigean a dhéanamh

orainn dá bhféadadh sé é!'' Agus do thaisbeáin sí
an chasóg mar dheimhniú ar an sgéal. Bhí Putiphar as
baile an uair chéadna. Nuair a tháinig sé abhaile thug
sí aghaidh air mar gheall ar an bhfear iasachta do thabhairt
isteach sa n-áit chun easonóra thabhairt di. “Do
liúghas go h-árd,” ar sisi, “agus do rith sé leis féin
ach do chímeádas a chasóg. Feuch, sin í í.”

Do rugadh ar Ióseph agus do cuireadh isteach fé
ghlas go daingean é i bpríosún an rí.

Déarfadh duine go raibh an sgéal go h-olc ag Ióseph
ansan. Déarfadh duine b'fhéidir gur mhór an iongna
a rádh go leogfadh Dia na Glóire do chuirptheach mná
a leithéid de dhroch iaracht do thabhairt, ar dtúis, fé
dhuine macánta, agus ansan a leithéid de bhréig
mhalluighthe do chur air. Ach feuch cad a thuit amach.
Níor bh'fhada gur thug máighistir an phríosúin Ióseph
fé ndeara agus gur thuig sé cad é an saghas é. Do
thuig sé nár mhiste dhó iontaoibh a bheith aige as. Do
thuig sé, leis, gur dhuine Ióseph n-a ndéanfadh a chainnt
agus a chómhluadar tairbhte dos na príosúnachaibh
eile, ag tabhairt foidhne dhóibh agus ag cur sóláis ortha
le n-a chneastacht agus le n-a chiall.

Níor bh'fhada gur fágadh idir phríosún agus príosún-
aigh fé smacht agus fé órdú agus fé stiúrú Ióseph ar
fad! Sin mar a bhain Dia na Glóire an nimh dhó as an
eugcóir a deineadh air.

XXXVII.

AISLINGÍ Á MÍNIÚ.

An fhaid a bhí Ióseph sa phríosún do thárla go raibh
beirt seirbhíseach ag Pharó agus gur dhein gach fear
acu rud éigin a chuir fearg ar an rí. Do cuireadh
isteach iad sa phríosún chéadna n-a raibh Ióseph ann.
Do thug máighistir an phríosúin suas do Ióseph iad
le cimeád. Thug Ióseph aire dhóibh agus bhí sé cneasta

leó. Suim aimsire tar éis iad do theacht ann do tais-
beánadh aisling do gach fear acu. Tháinig Ióseph chucha ar
maidin, tar éis na h-oidhche n-ar taisbeánadh na h-ais-
lingí dhóibh. Chonaic sé go raibh buairt éigin aigne ortha,
buairt mhór éigin. Do labhair sé leó go cneasta:—

“Cad é seo oraibh indiu,” ar seisean leó, “seachas
aon mhaidean eile d'á dtánag ag triall oraibh? Tá
trioblóid éigin oraibh ná raibh oraibh cheana. Innsidh
dom cad é an rud é, feuchaint an bhféadfinn aon
tairbhthe dhéanamh daoibh.”

“Do deineadh dhá thaibhreamh dúinn,” ar siad. “Do
taisbeánadh aisling do gach duine againn agus níl
aoinne againn chun na n-aislingí do mhíniú dhúinn.”
“Nách ag Dia atá aislingí do mhíniú?” arsa Ióseph
leó. “Innsidh dómhsa,” ar seisean, “na neithe a tais-
beánadh daoibh.”

D'innis an chéad fhear an aisling a taisbeánadh dó
féin. B'é a ghnó, sar ar cuireadh isteach é, bheith ag
dáil fíona ar an rí.

“Do samhluigheadh dom,” ar seisean, “go bhfeaca
ar m'aghaidh amach fineamhain agus trí géaga uirthi
agus chonac an duilleabhar ag teacht ar na géagaibh,
i n-áit a chéile, agus ansan na bláthana, agus annsan
na caora, agus iad aibidh, agus bhí cupán an rí am' láimh
agam, agus d'fháisgeas an fíon as na caoraibh isteach
sa chupán agus thugas do'n rí é, do Pharó.”

“Sidé brígh na h-aislinge sin,” arsa Ióseph: “Trí
lá iseadh na trí géaga a chonaicís. I gcionn trí lá
cuimhneóchaidh Pharó ort-sa agus béarfar thar n-ais
as so thu agus curfar ag déanamh na h-oibre céadna
airís tu, ag dáil an fhíona ar an rí. Agus anois,” arsa
Ioseph, “nuair a bheidh tú ar do shásacht airís ná dear-
maid mise. Abair leis an rí gur deineadh eugcóir
mhór orm, gur b'amhlaidh a fuadaigheadh mé ó m' dhúthaigh
féin, ó dhúthaigh na n-Eabhrach, agus nách mar gheall ar
aon rud a dheineas féin as an slighe ach le h-éitheach

trom a chur orm, do cuireadh isteach sa charcair seo
mé. Agus iarr ar Pharó mé thógaint amach as.”

Fuineadóir ab eadh an seirbhíseach eile. Nuair
a chonaic sé conus mar a foillsigheadh brígh na céad
aislinge d'innis sé an aisling a taisbeánadh dó
féin.

“Do samhluigheadh dom,” ar seisean, “go raibh trí
ciseán ar mo cheann agam; agus go raibh an ciseán
uachtarach acu lán de gach saghas bídh dá ndeintear de
mhin; agus go dtáinig na h-éanlaithe agus gur itheadar
an bia as an gciseán uachtarach.”

“An trí lá so atá le teacht na trí ciseáin sin,”
arsa Ióseph. “Tar éis na dtrí lá béarfar as so tú,
le h-órdu an rí, agus bainfar an ceann díot agus
curfar do chorp ar chroich agus íosfid na h-éanlaithe
do chuid feóla.”

An trímhadh lá n-a dhiaidh san b'é lá geineamhna an
rí é agus do chuimhnigh an rí ar fhear an fhíona dháil air
agus chuir sé fios air agus chuir sé i n-áit féin airís é.
Do cuireadh fios ar an bhfuineadóir leis, agus do
baineadh an ceann de agus do crochadh an chorp, fé
mar a mhínigh Ióseph an aisling.

Déarfadh aoinne gur chóir go gcuimhneóchadh fear an
fhíona do dháil, go gcuimhneóchadh sé ar an bpríosúnach
a mhínigh an aisling dó. Níor chuimhnigh. Chómh luath
agus bhí sé thar n-ais i dteaghlach an rí ag déanamh a
ghnótha féin agus deaghmhéinn an rí airís aige agus
comhluadar na n-uasal agus umhluigheacht ós na seir-
bhísigh eile a bhí fé n-a láimh aige i dteaghlach Pharó, níor
chuimhnigh sé a thuille ar Ióseph ná ar an bpríosún ná
ar an eugcóir a deineadh, agus a bhí á déanamh fós
ar Ióseph.

Thug Ióseph dhá bhliain eile sa charcair. Ansan do
thuit rud amach a chuir fhiachaint ar fhear an fhíona cuimh-
neamh air. Do taisbeánadh aisling iongantach do'n
rí féin, do Pharó. Ní h-aon aisling amháin a tais-

beánadh dó, ach dhá aisling; agus chuireadar a leithéid
sin de sgannra air nár fhéad sé a thuille de'n oidhche
sin a chodladh.

XXXVIII.

AISLINGÍ.

Dhá bhliain tar éis na h-aimsire n-ar taisbeánadh
na h-aislingí do'n bheirt seirbhíseach sa phríosún do
taisbeánadh aisling do'n rí, do Pharó féin. Do
samhluigheadh dó go raibh sé n-a seasamh ar bruach na
h-abhan. Chonaic sé seacht cinn de bhuaibh breághtha
ramhara ag teacht as an uisge aníos agus chromadar
ar inníor ar an bport. Bhíodar tamal mar sin ag
inníor ar a suaineas agus ansan tháinig seacht cinn
eile de bhuaibh a bhí go grána agus go caol agus go
h-ocrach aníos as an uisge agus d'itheadar na seacht
mba ramhara. Le n-a linn sin do dhúisigh Pharó as
a chodladh. Bhí sé ag cuimhneamh ar an aisling,
ar na ba caola agus ar na ba ramhara agus ar conus
mar a dh'ith na ba caola na ba ramhara agus do thuit
a chodladh airís air. Ansan do taisbeánadh aisling
eile dhó. Do samhluigheadh dó go bhfeacaidh sé seacht
ndiasa arbhair ar aon chois amháin agus iad go breágh
agus go lán agus go téagartha. Bhí sé ag feuchaint
ortha agus ag déanamh iongna dhíobh. Le n-a linn sin
tháinig seacht ndiasa eile agus iad go caol agus go
grána agus go meathluighthe, agus d'itheadar na diasa
ramhara. Do dhúisigh Pharó agus nuair a chuimhnigh sé
ar an dá aisling sin a tháinig chómh gléineach san chuige
i ndiaidh a chéile do thuig sé go raibh brígh éigin uathbhásach
leó agus tháinig buairt aigne air agus sgannra agus
creathán. Chómh luath agus tháinig an lá chuir sé fios
mórthímpal na h-Éigipte ar an lucht eóluis ab fhearr

a bhí le fághail chun brígh aislingí do nochtadh. Thánadar.
D'innis sé an dá aisling dóibh. Níor thuigeadar iad.
Do theip ortha go léir a dhéanamh amach cad é an brígh
a bhí leó agus d'admhuighdar gur theip.

Ansan iseadh chuimhnigh fear an fhíona ar Ióseph.
“Ó,” ar seisean, “admhuighim mo pheaca! Tá dearmhad
mór déanta agam. Bhí fearg ar an rí chugham-sa agus
chun fir cinn na fuineadóireachta agus d'órduigh sé
sinn a chur isteach i gcarcair an rí. An fhaid a bhíomair
istigh ann do taisbeánadh dúinn araon dhá aisling,
aisling do gach duine againn. Bhí 'fhios againn go raibh
brígh fáistineach le gach aisling díobh ach ní raibh fhios
againn cad é an brígh é. Bhí ógánach Eabhrach sa charcair
an uair chéadna, seirbhíseach do'n cheann airm. D'innsea-
mair na h-aislingí dhó agus do nocht sé a mbrígh agus
tháinig gach nídh fé mar adubhairt sé a thiocfadh; óir
do cuireadh mise thar n-ais anso ag déanamh mo ghnótha
féin agus do crochadh an fear eile, díreach mar
adubhairt an t-ógánach Eabhrach a thuitfadh amach.”

Do comáineadh teachtaireacht chun siubhail láithreach
agus, le h-órdú an rí do tógadh Ióseph amach as an
gcarcair agus do bearradh é agus do nigheadh agus
do glanadh é agus do cuireadh éadach nua uime agus
do tugadh i lathair an rí é, agus d'innis an rí a sgéal
dó.

“Do chonac aislingí,” arsan rí, “agus ní féidir
le h-aoinne an brígh atá leó do nochtadh dhom. Airighim
go bhfuil árd thuisgint agat-sa i neithibh de'n tsórd
san.”

“Am' éaghmuis-se,” arsa Ióseph, “tabharfidh Dia
freagra rathmhar do Pharó.” Ansan d'innis Pharo
na neithe a chonaic sé.

“Do samhluigheadh dom,” ar seisean, “go rabhas
am seasamh ar bruach na h-abhan agus go dtáinig
aníos as an abhainn seacht mba breághtha beathuighthe agus
go rabhadar ag inníor ar an glasara a bhí ar bruach

na h-abhan. Agus ansan do tháinig aníos as an abhainn,
'n-a ndiaidh sin seacht mba eile agus iad chómh caol
chómh grána, chomh h-ocrach san ná feaca riamh sa n-Éigipt
a leithéidí le gráinneacht. D'iompuighdar ar na buaibh
breághtha ramhara agus d'itheadar iad, ach má itheadar
níor chuir san aon fheabhas ortha féin. D'fhanadar
chómh caol, chómh h-ocrach agus bhíodar sar ar itheadar
na ba fóghanta. Ansan do dhúisigheas as mo chodladh
agus i gceann tamail do thuit mo chodladh airís orm.
Sa tarna codladh do taisbeánadh aisling eile dhom.
Do chonac seacht ndiasa agus iad ar aon chois amháin
agus iad go breágh agus go téagartha agus go saidhbhir.
Ansan d'eirigh seacht cinn eile agus meathalú ortha
agus iad ag feuchaint go mí-rathmhar agus go caol,
agus d'itheadar na diasa fóghanta. Táim tar éis
na n-aislingí a dh'innsint dom' lucht eóluis agus
ní féidir le h-aoinne acu a mbrígh do nochtadh dhom.”

“Aon bhrígh amháin,” arsa Ióseph, “atá le dhá aisling
an rí. Seacht mbliana flúirse atá le teacht ar an
Éigipt iseadh na seacht mba ramhara breághtha agus na
seacht ndiasa fóghanta, agus seacht mbliana gorta
atá le teacht 'n-a ndiaidh sin iseadh na seacht mba
ocracha agus na seacht ndiasa caola meathluighthe.

XXXIX.

IÓSEPH I GCOMHACHT.

“Tá le teacht anois, a rí, ar an Éigipt go léir seacht
mbliana rathmhara, flúirseacha, agus beidh toradh na
talmhan níos iomadamhla go mór 'ná mar a bheidh gádh
ag daoine leis, i gcaitheamh na seacht mblian san. Ansan
tiocfidh seacht mbliana gorta agus ganachúise agus
beidh an t-easnamh chómh dian san ná beidh aon chuimhneamh
ar an bhflúirse. Íosfid na droch bhlianta an flúirse
go léir fé mar a dh'ith na ba ocracha na ba ramhara nú

fé mar a dh'ith na diasa caola na diasa fóghanta. Agus
so, a rí. Isé cuis n-ar taisbeánadh do'n rí an dá aisling
agus an t-aon bhrígh amháin leó 'ná chun deimhne agus
déine an sgéil do chur i n-iúil; chun a chur i n-iúil go
bhfuil brígh na n-aislingí le cómhlíonadh láithreach, gan
aon ríghneas aimsire. Agus anois, a rí, ó táid na
seacht mbliana rathmhara le teacht láithreach, do chómhairle-
óchainn-se do'n rí fear eólguiseach ciallmhar tuis-
gionach do thoghadh agus é chur ós cionn na h-Éigipte,
agus leogaint dó san maoir do cheapadh agus iad do
chur os cionn na gcríoch go léir, agus a thabhairt mar
ghnó dhóibh le déanamh an cúigmhadh cuid d'arbhar na
tíre do thógaint gach aon bhliain agus é chur isteach
i sgiobólaibh, fé chumas an rí, ins na catharachaibh ar
fuid na tíre, agus é chimeád i gcóir na seacht mblian
gorta atá le teacht 'n-a dhiaidh san. Ansan nuair a
thiocfidh an gorta beidh an t-arbhar san ann agus
cimeádfar na daoine gan bás d'fhághail leis an ocras.”

Do thaithn an chómhairle sin go mór le Pharó agus le
lucht a theaghlaigh, agus dubhairt sé leó:

“An féidir dúinn fear eile de'n tsórd san d'fhághail,
agus é lán de sprid Dé? Agus anois,” ar seisean
le Ióseph, “ó thaisbeáin Dia dhuit-se na neithe sin go
léir atá innste agat, an féidir dom fear is eagnaighe
'ná thu dh'fhághail chun na h-oibre sin a deirir a dhéanamh?
Ní féidir. Dá bhrígh sin cuirim thusa anois os cionn
mo theaghlaigh agus cuirim do smacht os cionn na
ndaoine go léir. Ní bheidh os do chionn-sa ach an t-aoinne
amháin, .i. mise féin.” Agus dubhairt sé airís le Ióseph,
“Feuch, táir curtha agam anois os cionn tíre na
h-Éigipte go léir.” Agus thóg sé fáinne a bhí ar a
láimh féin agus chuir sé ar a láimh-sean é agus chuir
sé brat sróil uime agus chuir sé slabhra óir fé
n-a mhuineál. Annsan chuir sé fhiachaint air suidhe
isteach sa tarna carbad a bhí aige féin agus gluais-
eacht amach ar fuid na h-áite agus fear fógartha

roimis 'ghá rádh leis na daoine go léir glúin do
chromadh dhó agus a fhios a bheith acu go raibh sé i n'uach-
tarán os cionn na h-Éigipte go léir. Agus dubhairt
an rí leis 'n-a theannta san, “Mise Pharó agus ní
leómhfidh duine cor a chur de chois leis ná de láimh
leis i dtalamh na h-Éigipte, ach do réir do thoile-se.”
Ansan d'atharuigh sé ainim Ióseph agus thug sé mar
ainm air “Slánuightheóir an domhain,” sa teangain
Éigipteach. Siné brígh atá leis an bhfocal Éigipteach
a thug sé mar ainim air. Ansan thug sé bean le pósadh
dó, Asenet a h-ainim, agus inghean ab eadh í do
Phutiphar, do shagart i Heliopolis. Is dóich le daoinibh
áirithe gur bh'é an Putiphar céadna úd é a bhí 'n-a
chaptaen ar arm an rí. Measaid daoine eile nár bh'é.

Bhí Ióseph deich mbliana fichid an lá do cuireadh
os cionn na h-Éigipte é. Do ghluais sé amach láithreach
agus thug sé cuaird mórthímpal na h-Éigipte ag cur
i dtreó i gcóir an fhlúirse a bhí le teacht. Tháinig an
flúirse. Bhí an chruithneacht chómh flúirseach san gur
cuireadh i gcomparáid í le gainimh na trágha. Nuair
a bhí ar theastuigh ós na daoine dhi ídighthe, bhí oiread
san fágtha dhi nár dhóich le duine gur h-ídigheadh aon
chuid di. Do cruinnigheadh isteach ins na sgiobólaibh
í, fé stiurú Ióseph agus fé chumas an rí. 'Sé sin le
rádh ba le Pharó an chruithneacht a cuireadh ins na
sgiobólaibh. Ní raibh aon chál ag aoinne eile chúichi
feasta. Do leanadh ag cruinniú an arbhair ar an
gcuma san i gcaitheamh na seacht mblian, i dtreo
nár bh'fhios cad é an méid arbhair a bhí i sgiobólaibh na
h-Éigipte um an dtaca 'n-a raibh na seacht mbliana
caithte. Ansan do thosnuigh na droch bhlianta ar
theacht. Tháinig meathlú ar gach aon rud a bhí ag fás
aníos as an dtalamh. Is dócha go raibh rainnt arbhair
ag na daoine féin i gcimeád tar éis na h-aimsire
fóghanta. Má bhí ba ghairid le dul é nuair a stad
an fás. Níor bh'fhada go rabhadar ag teacht ag triall

ar an rí ghá iarraidh air bia thabhairt dóibh. Dubhairt
an rí leó dul ag triall ar Ióseph. Thug Ióseph a ndóithin
arbhair dóibh, ach is le ceannach a thug sé dhóibh é. Do
ceannaigheadh uatha-san é nuair a bhíthas 'ghá thabhairt
isteach.

XL.

AN GORTA.

Tháinig an meathlú arbhair agus an ghanachúise bídh
ins gach tír eile mórthímpal chómh maith leis an Éigipt,
ach ní raibh an t-ullmhú déanta ins na h-áiteannaibh
eile mar a bhí déanta sa n-Éigipt. Do h-airigheadh
ins na h-áiteannaibh eile go raibh arbhar dh'á dhíol sa
n-Éigipt agus thosnuigh daoine ar theacht as gach áird
chun an arbhair do cheannach. Thosnuigh saidhbhreas ar
theacht isteach an uair sin go tiugh chun rí na h-Éigipte.
Ansan iseadh do thuig sé i gceart feabhas na cómhairle
a thug Ióseph dó nuair a chómhairligh sé dhó an t-arbhar
do chur i gcimeád ins na sgiobólaibh. Ní raibh aon
bhaoghal go dtiocfadh aon dreó air an fhaid a bheadh
sé istigh mar do fágadh an gráinne gan deighilt ó'n
dtuighe, agus an fhaid a fágfí mar sin é do sheasóchadh
sé foláin sa sgioból ar feadh deich mblian agus dachad,
dá mba ghádh é, ach an ghaoth do chimeád uaidh. Is dócha
gur deineadh na sgiobóil i dtreó nár bh'fhéidir luch
ná francach do dhul isteach ionta.

Bhí an t-ocras dian sa tír n-a raibh athair Ióseph
agus a dhritháracha 'n-a gcómhnuighe ann. Do labhair
Iacob le n-a chlainn mhac: “Airighim,” ar seisean,
“go bhfuil cruithneacht dhá díol thíos sa n-Éigipt.
Imthighidh síos agus ceannaighidh cuid di dhúinn nú
gheóbhmíd bas do'n ghorta.”

Do ghluais deichniúbhar acu. Ní leogfadh Iacob
dóibh Beniamin do bhreith leó le h-eagla go n-imtheóchadh

aon droch nídh air. Chuadar isteach i dtír na h-Éigipte,
iad féin agus a lán eile a chuaidh síos ar an ngnó
gcéadna. Bhí an gátar go cruaidh i dtír Chanaain go
léir agus bhí gach aoinne n-a raibh an gustal aige chuige
ag dul síos sa n-Éigipt chun an arbhair do cheannach
agus do thabhairt abhaile.

Bhí Ióseph 'n-a phriúnsa ar an Éigipt go léir. Má
ba mhór a chómhacht an fhaid a bhí an flúirse ann agus
an fhaid a bhí an t-arbhar aige 'á chur isteach ins na
sgiobólaibh ba mhó 'ná san, má b'fhéidir é, a chómhacht
nuair a bhí an t-arbhar 'á dhíol agus an t-airgead ag
teacht isteach, 'n-a charnaibh chun an rí.

Tháinig an deichniúbhar, i dteannta na ndaoine iasachta
eile ó'n dtír chéadna agus d'umhluighdar do phriúnsa
na h-Éigipte fé mar a dh'umhluigh cách dó. D'aithin
seisean iad-san láithreach ach níor aithnighdar-san eisean
i n-aon chor. Ní raibh aon choinne ar domhan acu ná
gur phriúnsa Éigipteach a bhí os a gcómhair agus iad
ag umhlú dhó. Níor leog sé air gur aithin sé iad.
Marar dhein, do leog sé rud eile air. Do leog sé
air go raibh droch amhras éigin ortha; gur thuig sé gur
lucht brath iad a bhí tagaithe ó thír éigin namhdamhail
chun a dh'fheisgint cad é an neart armála a bhí i dtír
na h-Éigipte agus cad é an treó chosanta a bhí uirthi.
D'fheuch sé ortha go feargach agus go dubh. Ansan
do labhair sé leó go géar. “Cad as daoibh-se?”
ar seisean.

“Ó thír Chanaain, a rí,” ar siad, go h-umhal. Thána-
mair ag ceannach arbhair chun bídh dúinn féin, agus
d'ár muinntir.”

Nuair a chonaic sé ag umhlú dhó iad agus gan aithne
acu air do chuimhnigh sé ar na h-aislingíbh úd a
taisbeánadh dó nuair a bhí sé óg agus iad go léir
sa bhaile.

“Tuigim-se sibh go maith,” ar seisean, “lucht brath
iseadh sibh. Thánbhúir anso ag ceannach arbhair mar

dh'eadh. Ní chuige sin a thánbhúir ach chun eóluis d'fhághail
ar an dtír seo, ar a neart agus ar a laige, agus an
t-eólus do bhreith libh ag triall ar namhaid!”

“Ní h-eadh! Ní h-eadh i n-aon chor, a rí!” ar siad
san, “Clann aon fhir amháin iseadh sinn, chun do
seirbhíse, a rí uasail. I síothcháin iseadh do thánamair
anso chun bídh do cheannach. Ní'l aon droch nídh ar
aigne againn, a rí, chun do seirbhíse.”

“Ní fíor bhúr gcainnt!” ar seisean leó, “is
deimhin liom gur lucht brath sibh.”

Ní h-eadh, a rí onóraigh,” ar siad, “dáréag drithár
sinn, chun do sheirbhíse, a rí, clann aon fhir amháin i
dtír Chanaain. Tá an dritháir is óige againn sa bhaile
ag ár n-áthair. Do cailleadh an dritháir eile, agus
tá deichniúbhar againn anso.”

“Is fíor an rud adeirim,” ar seisean, “lucht brath
agus spiaireachta iseadh sibh. Ach déanfad-sa deimhniú
anois air gur lucht brath sibh. Dár sláinte Pharó,
ní fágfidh sibh-se an áit seo go dtagaidh an dritháir
óg so adeirthí go bhfeicead é. Imthigheadh duine agaibh
soir abhaile agus tugadh sé chugham anso an dritháir
óg san. Cimeádfar sibh-se i bpríosún anso go
dtagaidh sé agus go mbeidh 'fhios agam an fírinne
nú éitheach atá agaibh 'á innsint dom. Dar sláinte
an rí ach mara nglanaidh sibh sibh féin ar an gcuma san
is deimhin gur lucht brath sibh.” Agus thug sé do lucht
cimeádta iad le cur sa phríosún.

XLI.

SIMEÓN SA PHRÍOSÚN.

Do fágadh sa phríosún iad ar feadh trí lá agus trí
oidhche. Ansan do tugadh amach iad agus do tugadh
i láthair an phriúnsa airís iad:— “Deinidh an rud

adubhart libh,” ar seisean leó, “agus leogfar bhúr
n-anam libh. Ní duine gan eagla Dé air mise. Níor
mhaith liom eugcóir a dhéanamh oraibh. Má's daoine
macánta sibh, fágaidh aoinne amháin agaibh anso agus
imthigheadh an chuid eile abhaile agus beiridís leó an
t-arbhar atá ceannaighthe agaibh. Ansan tugaidís
chugham anso an dritháir óg atá agaibh i dtreó go bhféad-
fad fírinne bhúr gcainnte do theastáil, agus ná beidh
orm sibh do chur chun báis.”

Dheineadar mar adubhairt sé leó. Ansan bhíodar
ag cainnt eatartha féin. “Ní'l aon nídh tagaithe
orainn sa ghnó so go léir,” ar siad, “ach an rud atá
tuillte againn mar gheall ar an ndroch bheart a dheine-
amair ar ár ndritháir! Chonacamair an ghuais 'n-a
raibh sé agus é 'ghá iarraidh orainn gan a leithéid do
dhéanamh air agus níor thugamair aon toradh air. Mar
gheall air sin iseadh atá an cruadhtan so tagaithe
orainn.” “Ná dubhart-sa libh gan an droch bheart
a dhéanamh ar an mbuachaill,” arsa Rúben, “agus
ní dhéanfadh sibh rud orm! Tá a chuid fola d'á h-éileamh
anois orainn!”

Bhí Ióseph ag éisteacht leo. Measadar nár thuig
sé iad ach do thuig sé an uile fhocal uatha. As an
Eabhrais iseadh do labhradar eatartha féin. Bhí fear
teangan ag cur a gcainnte sa teangain Éigipteach an
fhaid a bhí Ióseph ag cainnt leó, mar níor leog sé air
gur thuig sé a gcainnt. Do thuig. Agus nuair airigh
sé ag cainnt eatartha féin iad agus iad ag admháil
na h-eugcóra a dheineadar air, tháinig tocht aigne
agus croidhe air agus d'imthigh sé i leith taoibh as a
radharc agus bhí sé ag gol go bog ar feadh tamail.
Nuair a bhí an tocht san curtha dhe aige tháinig sé thar
n-ais chucha. Ansan do chuir sé, os a gcómhair, na
ceangalacha ar Shimeón, agus dubhairt sé leis na
seirbhísigh na málaí do líonadh dhóibh de chruithneachtain
agus an t-airgead a dhíoladar do chur thar n-ais chun

gach fir acu, i mbéal a mhála, agus n-a theannta san
bia i gcóir an bhóthair a thabhairt dóibh. Do deineadh
san.

Chomáineadar leó agus an t-arbhar acu. Do stad-
adar ag tigh ósta. D'osgail duine acu an mála
a bhí aige chun bídh a thabhairt d'á asal. Fuair sé an
t-airgead i mbéal an mhála! Tháinig sgannra air.
Ghlaoidh sé ar an gcuid eile. “Feuch,” ar seisean,
“do tugadh an t-airgead thar n-ais domh-sa. Feuch
anso é i mbéal an mhála agam.” Tháinig sgannra
agus eagla ortha agus sgeit 'n-a gcroidhe. “Ó,”
ar siad le n-a chéile: “Cad é an nídh é seo atá
déanta ag Dia orainn!”

Thánadar abhaile ag triall ar Iacob agus d'inn-
seadar a gcúrsaí dhó. “Do labhair tighearna na
h-Éigipte go h-ana chruaidh linn. Dubhairt sé gur
lucht brath sinn agus gur ó namhaid éigin a thánamair,
ag spiaireacht ar an dtír. Dubhramair leis gur dhaoine
síothchánta sinn agus ná raibh aon nídh i bhfuirm fill
'á bheartú againn. Gur dháréag drithár sinn, clann
aon fhir amháin; go raibh duine de'n dáréag tar éis
bháis agus go raibh duine eile, an t-é ab óige, sa bhaile
i dteannta a athar i dtír Chanaain. Dubhairt sé linn
láithreach; “Beidh fhios agam anois ce' cu fírinne
nú éitheach atá agaibh á innsint dom agus ce' cu lucht
brath sibh nú daoine macánta. Cimeádfad duine
agaibh anso 'n-a phríosúnach agus imthigheadh an chuid
eile agaibh abhaile, agus beiridh libh an t-arbhar so atá
ceannaighthe agaibh, agus ansan tugaidh chugham anso
an dritháir óg so atá agaibh, i dtreó go mbeidh 'fios
agam nách lucht brath sibh agus go bhféadfad an
príosúnach so do thabhairt daoibh, agus neart a bheith
agaibh as san amach ar theacht agus bhúr ngnó dhéanamh
mar aon daoine eile!”

Nuair a bhí an méid sin innste acu d'á n-athair
d'osgaladar na málaí cruithneachtan agus cad a

bheadh ach an t-airgead a dhíol gach fear acu as a raibh
sa mhála aige, é ansúd go cruinn fillte socair i mbéal
an mhála airís aige! Ansan iseadh thuit a lug ar a
lag ar fad acu go léir.

“Ó,” arsa Iacob, “táim fágtha gan chlainn agaibh.
Tá Ióseph tar éis bháis. Tá Simeón 'n-a phríosúnach
thíos sa n-Éigipt anois ní foláir libh Beniamin do
bhreith uaim!”

“Tá beirt mhac agam-sa,” arsa Rúben. “Bídís
i ngeall agat agus dein iad do chur chún báis mara
dtugad-sa Beniamin thar n-ais chughat. Tabhair suas
dómhsa é agus tabharfad-sa thar n-ais chughat é.”

“Ní thabharfad,” arsa Iacob. “Ní raghaidh mo
leanbh libh síos. Tá a dhritháir marbh, agus ní'l agam
anois ach é féin.”

XLII.

BENIAMIN I LÁTHAIR IÓSEPH.

Bí Iacob lán cheapaithe ar gan Beniamin do leo-
gaint uaidh síos sa n-Éigipt. Bí an méid cruithneachtan
a tugadh aníos, amhthach, bhí sé nách mór ídighthe agus
níor bhfoláir dul síos agus tuille thabhairt aníos nú
bás d'fhághail, mar bhí an gorta agus an t-uireasba
go h-uathbhásach sa tír.

“Imthighidh síos sa n-Éigipt,” arsa Iacob, le n-a
mhacaibh, “agus ceannaighidh bia dhúinn agus tugaidh
chughainn é le n-ithe.”

“Níl aon ghnó síos againn gan Beniamin a bheith
i n-aonfheacht linn,” arsa Iúdás. “Dubhairt an fear
úd linn, agus thug sé dearbhú dian ann, ná faighmís
aon radharc ar a ghnúis mara mbéarfimís síos ár
ndritháir i n-aonfheacht linn. Má's maith leat-sa é
leogaint linn raighmíd síos agus ceannóchaimíd an

bia. Mara leogair linn é ní raighmíd. Dubhairt sé
siúd an chainnt ró chruaidh.”

Gan amhras bhí eagal ortha go mb'fhéidir dá dtéidís
síos gan Beniamin i n-aonfheacht leó go ndéarfí gur
lucht brath dáiríribh iad agus go gcuirfí chun báis iad
nú go ndíolfí 'n-a ndaoraibh iad.

“Dheinbhúir go cruaidh orm-sa é,” arsa Iacob,
“agus a dh'innsint dó go raibh aon dritháir sa bhaile
i nbúr ndiaidh. Cad ba ghádh dhíbh trácht i n-aon chor
ar Bheniamin!”

“Do cheistigh sé sinn i ndiaidh a chéile do réir ár sín-
sireachta, an méid a bhí ann againn. D'fhiafraigh sé
dhínn an raibh ár n-athair beó, agus an raibh aon drith-
áracha eile againn. Thugamair freagra do réir fírinne
ar gach ceist fé mar a cuireadh chughainn í. Conus
fheadfimís-ne a chuimhneamh go ndéarfadh sé linn ár
ndritháir a bhreith síos ag triall air! Cuir-se
Beniamin ar mo láimh-se,” arsa Iúdás, “agus mara
dtugad slán chughat tar n-ais é bíodh san de peaca
orm ad' láthair go deó. Dá leogthá linn é nuair a
dh'iarramair ort é leogaint linn bheadh an chuaird
tabhartha againn fadó agus bheadh an bia againn agus
ní bheimís i riocht dul chun báis leis an ocras mar
atáimíd, sinn féin agus ár mná agus ár gclann.”

B'éigean do Iacob aontú. “Tá go maith,” ar
seisean, “imthighidh oraibh agus téidheadh an buachaill
libh. Caithfimíd bia dh'fhaghail pé rúd atá le h-imtheacht
orainn. Ach beiridh libh tabharthaistí daora, tairbh-
theacha, agus tugaidh do'n phriúnsa san iad, feuchaint
an mbogfidís é. Beiridh libh, mar an gcéadna, an
t-airgead úd a cuireadh ins na málaíbh chughaibh an
turas deirineach agus tugaidh uaibh é mar ní libh é,
agus beiridh libh, n-a theannta an t-airgead a cheannó-
chaidh an chruithneacht a thabharfidh sibh abhaile an turas
so. Agus go ndeinidh Dia n-uile chomhacht croidhe
cruaidh an fhir sin do bhogadh dhíbh agus é dhéanamh

cneasta libh i dtreó go dtabharfidh sibh chugham abhaile an
fear atá 'n-a phríosúnach aige agus mo mhac Beniamin.
Bead-sa anso i nbúr ndiaidh sa bhaile gan chlann,
tar éis mo chlainne go léir.”

Do sholáthruighdar cuid mhór des na neithibh daora
ná raibh le fághail sa n-Éigipt, a lán saighseana
spíosra, neithe ana luachmhara, rudaí n-a raibh ana
dhúil ag uaisle na h-Éigipte ionta. Chuireadar chucha
leis, dúbailt airgid. Ansan do ghluaiseadar féin
agus Beniamin agus chomáineadar leó síos.

Do shroiseadar an áit thíos. Do tugadh i láthair
Ióseph iad. Chonaic sé iad agus chonaic sé Beniamin,
an mac eile a bhí agá mháthair féin, ag Rachel. Thug
sé órdú d'á stíbhard dínnéar d'ullmhú dhóibh 'n-a
thigh féin mar go gcaithfidís bia chaitheamh 'n-a chuibhrean
féin an lá san nuair a thiocfadh meadhan an lae. Do
dhein an stíbhard mar a dubhradh leis.

XLIII.

CÓIR MHAITH.

Tháinig an stíbhard ag triall ar mhacaibh Iacoib agus
dubhairt sé leó teacht isteach i dtigh an phriúnsa agus
gur i bhfochair an phriúnsa do chaithfidís a ndínnéar
a dh'ithe an lá san nuair a bheadh meadhan an lae ann.
Tháinig sgannra agus uathbhás thar na beartaibh ortha
nuair airighdar an chainnt sin. Thugadar aghaidh ar
dhorus tighe an phriúnsa chun dul isteach fé mar a
dubhradh leó. Do labhradar eatartha féin agus iad
ag déanamh ar an ndorus.

“Á!” ar siad le n-a chéile, “an t-airgead a cuireadh
ins na málaíbh chughainn fé ndear an obair seo! Is
amhlaidh atáthar chun a chur i n-ár leith gur chimeádamair
an t-airgead agus nár dhíolamair as a bhfuaramair

an uair sin. Táthar chun sinn do dhaoradh ann anois
agus sinn féin agus ár n-asail do dhíol nú do
chimeád i ndaoirse.” Nuair a bhíodar sa dorus do
labhradar leis an stíbhard.

“A leithéid seo, a dhuin'uasail,” ar siad, go h-umhal.
“Thánamair-ne anso cheana ag ceannach arbhair agus
do dhíolamair as an arbhar a tugadh dúinn an uair
sin. Nuair a chuamair abhaile ámhthach, agus nuair a
dh'osgalamair na málaí do fuaramair an t-airgead
ins na málaíbh i dteannta an arbhair. Thugamair linn
an t-airgead san anois ag triall ort. Sidé é, feuch,
i n-iomláine. Glac uainn anois é. Ní'l aon eólus
againn ar cé chuir chughainn ins na málaíbh é. Thugamair
linn airgead nách é chun díol as an arbhar atá le
ceannach anois againn.”

Chonaic sé an sgannra a bhí ortha agus do labhair sé
go cneasta léo. “Ná bíodh ceist oraibh,” ar seisean,
“an t-airgead a dhíolbhúir as an arbhar an uair dhéanach
tá sé thíos agam-sa go cruinn i leabhar an chúntais.
Ní'l aon cheart agam chun an airgid sin a fuarbhúir
ins na málaíbh. Is libh féin é. Isé Dia bhúr n-athar
a thug díbh é. Bíodh a bhuidheachas san ar Dhia bhúr n-athar
agus cimeádaidh é.”

Ansan do thug sé Simeón amach chucha agus do rug
sé isteach sa tigh iad agus thug sé uisge dhóibh chun a
gcos do nighe agus chuir sé cóir bhídh agus stáblaidheachta
ar na h-asalaibh. Bhíodar san ag cur na mbronntanas i
dtreó chun iad do thabhairt do'n phriúnsa nuair a
thiocfadh sé chun dínnéir i meadhan an lae, fé mar a
h-innseadh dóibh.

Tháinig meadhan an lae. Tháinig an priúnsa isteach.
Do chaitheadar iad féin ar an dtalamh os a chómhair
agus na tabhartaisí 'n-a lámhaibh acu. Dubhairt sé
leó eirighe agus do bheannuigh sé dhóibh go séimh agus
go cneasta, “Conus 'tá an seanduine a dubharbhúir
liom, bhúr n-athair? An mairean sé fós?”

“Tá ár n-athair go maith 'n-a saoghal agus n-a
sláinte, a rí,” ar siad, agus do chromadar síos go
h-íseal ag úmhlú dho; le na linn sin do chonaic Ióseph a
dhritháir Beniamin. “An é sin an dritháir óg úd a
dubharbhúir a bhí agaibh?” ar seisean. “Go gcuiridh
Dia a bheannacht ort, a mhic!” ar seisean. Ach b'éigean
dó imtheacht láithreach mar do choruigh a chuid fola
nuair a chonaic sé an dritháir agus bhí na deóracha
i riocht pléasgadh as a shúilibh bhí a chroidhe chómh lán
san. Chuaidh sé isteach 'n-a sheómra codlata agus
do ghoil sé a dhóithin ann agus chuir sé dhe an tocht guil
sin. Ansan do nigh sé a aghaidh agus bhain sé rian an
ghuil de féin agus tháinig sé thar n-ais chucha, agus a
aigne fé smacht aige.

“Dáiltear an bia,” ar seisean. Do deineadh. Bhí
Ióseph 'n-a suidhe i n-áit fé leith agus a bhráithre i n-áit
fé leith, agus na h-uaisle Éigipteacha a bhí ag an ndín-
néar iad-san, leis, i n-áit fé leith. Níor chuibhe an
uair sin do dhuine Éigipteach suidhe chun bídh i n-aon-
fheacht le h-Eabhrach. Ba mhasla creidimh do'n Éigipteach
é dar leis. Do cuireadh clann Iacoib 'n-a suidhe do
réir a sínsireachta, an sínsear i n-áit an tsínsir agus
an sósar i n-áit an tsósair. Do dáileadh an bia ansan
ortha, 'n-a chodaibh, ó bhórd Ióseph féin, agus do
conacthas go raibh an chuid a cuireadh ag triall ar
Bheniamin níba mhó 'ná aon cheann des na codaibh eile.
Do dáileadh fíon a ndóithin ortha, fíon fóghanta,
agus bhíodar 'ghá ól go rabhadar súgach.

XLIV.

GOIDUIGHEACHT MAR DH'EADH.

Do labhair Ióseph leis an stíbhard. “Líon na málaí
de'n arbhar dos na fearaibh sin,” ar seisean, “chómh
lán agus is féidir é, agus annsan cuir airgead gach

fir isteach i mbéal a mhála féin, agus cuir an cupa
airgid seo, i dteannta an airgid a dhíol sé as an arbhar,
isteach i mála an t-é is óige acu,” Do deineadh san.
Nuair a tháinig an mhaidean do sgaoileadh chun siubhail
iad féin agus a n-asail. Nuair a bhí uain acu ar bheith
glan as an gcathair agus tamal beag uaithi amach do
ghlaoidh Ióseph chuige an stíbhard.

“Tóg leat rainnt lucht airm,” ar seisean, “agus
lean na fir úd agus nuair a thiocfir suas leó dein
príosúnaigh díobh agus abair leó mar seo: “Cad chuige
dhíbh an t-olc a dhéanamh i n-aghaidh na maitheasa! An
corn san a ghoidbhúir ise corn feasa mo thighearna é.
Leis an gcorn san a gheibhean sé fios. Is dian olc an
gníomh é seo atá déanta agaibh!”

Do lean an stíbhard iad. Níos bh'fhada go dtáinig
sé suas leó.

“Stadaidh!” ar seisean. Do stadadar.

“Is olc an gníomh é seo atá déanta agaibh ar mo
thighearna,” ar seisean, “tar éis ar thaisbeáin sé de
dheaghmhéinn agus d'onóir díbh.”

“Cad é an droch ghníomh atá déanta againn?” ar
siad san.

“Corn airgid,” ar seisean, “corn feasa a bhí agam'
thighearna do ghoid uaidh. Siné an droch ghníomh atá
déanta agaibh,” ar seisean.

“Níor dheineamair a leithéid!” ar siad san, “agus
is olc uait-se, a dhuin'uasail,” ar siad, “a leithéid
do chur i n-ár leith. An t-airgead úd a fuaramair an
turus deirineach i mbéalaibh na málaí againn do thuga-
mair anso thar n-ais é go macánta, agus daoine a
dhein san cad a bhéarfadh go ngoidfidís ór ná airgead
a' tig do thighearna!”

“Ní deacair an sgéal do socarú,” ars an stíbhard.
“Cuarduightear sibh agus marar ghoidbhúir an corn
ní bhfaghfar agaibh é.”

“Tá go maith!” ar siad san, “Cuarduightear sinn

láithreach agus an t-é n-a bhfaghfar an corn aige curtar
chun báis é agus fanadh an chuid eile againn i n-ár
ndaoraibh anso agat' thighearna.”

Do leagadh na málaí anuas ar an dtalamh agus do
thosnuigh an cuardach. Do thosnuigh an stíbhard ag an
bhfear ba sine acu. Ní bhfuair sé an corn aige sin.
Ní bhfuair ná ag an tarna fear. Bhí an cuardach geall
le bheith críochnuighthe agus iad go léir ag dul i ndánacht
agus ag tosnú ar labhairt go teann nuair a tharraig
an stíbhard an cosn, os cómhair a súl gó léir, amach
a' mála Bheniamin!

Dá dtuiteadh an spéir uachtarach anuas ortha ní
cuirfí iongna níba mhó ortha 'ná mar a chuir an corn
airgid sin ortha nuair a chonacadar ag teacht amach é,
i láimh an stíbhaird, a' mála Bheniamin. D'fheuchadar ar
an gcorn, agus d'fheuchadar ar a chéile. Níor fhan
focal ionta.

“Dá dtugainn breith bhúr mbéal féin oraibh,” arsan
stíbhard, “do bhéarfinn liom thar n-ais i nbúr bprío-
súnachaibh sibh go léir. Chím, ámhthach, ná raibh aon bhlúire
d'á fhios ag an gcuid eile agaibh go raibh an corn i
mála an bhuachalla so. D'á bhrígh sin leogfad díbh-se
dul abhaile agus cimeádfad an buachaill seo 'n-a
dhaor.”

“Raighmíd go léir leat thar n-ais chun na catharach,
a dhuin'uasail,” ar siad san.

Chuireadar na málaí ar na h-asalaibh agus d'iom-
puighdar thar n-ais chun na catharach. Chuadar isteach
i láthair Ióseph. Bhí sé gan imtheacht as an áit fós.
Chaitheadar iad féin anuas ar an dtalamh 'n-a láthair
ar a mbéal agus ar a n-aghaidh. Do labhair sé leó go
feargach. “Cad chuige dhíbh a leithéid do dhéanamh?”
ar seisean. “An amhlaidh ná raibh fhios agaibh gur
mise an fear is fearr dá bhfuil beó chun feasa
dh'fhághail agus nár bh'fhéidir an corn san do ghoid uaim
gan a fhios a bheith agam cé goid é?”

XLV.

I GCRUADHCHÁS.

Do labhair Iúdás: “Cad is féidir dúinn a rádh, a
rí!” ar seisean, “nú cad í an chosaint atá
againn le déanamh orainn féin? Tá tagaithe suas ag
Dia le n-ár ndroch ghníomh. Tugaimíd sinn féin suas
i n-ár ndaoraibh duit, a rí, sinn go léir; an t-é n-a
bhfuaradh an corn aige agus an chuid eile againn chómh
maith.”

“Nar leogaidh Dia go ndéanfinn-se a leithéid sin!”
arsa Ióseph, “an t-é a ghoid an corn fanadh sé 'n-a dhaor
agam, agus téidheadh an chuid eile agaibh abhaile saor ag
triall ar bhúr n-athair.”

Ansan d'eirigh Iúdás agus do dhruid sé i gcómgar
do Ióseph chun labartha níba soiléire leis.

“Aithchim ort, a rí,” ar seisean, “leogaint dom
focal do labhairt ad' chluais, agus gan fearg
do ghlacadh chugham, óir tar éis Pharó féin is tú mo
thighearna, a rí. Is cuimhin leat, a rí gur fhiafraighis
dínn ar dtúis, an raibh athair nú dritháir againn,
agus go ndubhramair le t'onóir go raibh athair
againn a bhí 'n-a seanduine agus go raibh mac óg aige,
mac a rugadh dó agus é aosta, agus go raibh ag an
mac san dritháir aon bhronnach a bhí tar éis bháis, agus
go raibh árd chion ag ár n-áthair ar an mac óg san a bhí
sa bhaile aige i n-ár ndiaidh. Ansan dubhairt t-onóir
linn, a rí onóraigh, an mac óg san do thabhairt anso
chughat. Ansan dubhramair le t'onóir, a rí, nár
bh'fhéidir an mac óg san do thabhairt ó n' athair mar go
mbrisfadh sé croidhe an athar sgaramhaint leis an mac.
Dubhairt t'onóir linn ansan, a rí, mara dtagadh an
mac óg san ag triall ort i n-aonfheacht linn ná beadh
aon bhreith againn ar do ghnúis a dh'fheiscint airís.

Chuamair abhaile, a rí, ag triall ar ár n-athair agus
d'innseamair ár sgéal dó. Ansan, a rí onóraigh,
nuair a tháinig an t-am dúinn chun teacht ag ceannach
tuille arbhair dubhairt ar n-athair linn teacht agus bia
do soláthar. Dubhramair leis ná raibh aon bhreith
againn ar theacht. Dá dtagadh ár ndritháir óg linn go
dtiocfimís, ach gan é theacht linn ná leogfadh sgannra
dhúinn aghaidh do thabhairt ort-sa, a rí. Ansan, a rí,
dubhairt ár n-athair linn:

“Is eól díbh gur rug mo bhean, Rachel, beirt mhac
dom. Tá duine acu tar éis bháis. D'imthigh sé
amach uaim agus ní fheaca 'na dhiaidh san é beó ná
marbh. Dubhrúir-se gur ith droch bheithidheach éigin é. Má
thógan sibh uaim é seo eile agus go n-imtheóchaidh aon
droch nídh air, cuirfidh sibh mo cheann liath fé'n bhfód
le neart buartha.”

“D'á bhrígh sin, a rí, má théim-se abhaile anois ag triall
ar m'athair, agus gan an buachaill seo agam, tuitfidh
an t-anam as m'athair. Fíorfar an focal adubhairt
sé. Raghaidh a cheann liath fé'n gcré le neart buartha
agus is mise a bheidh cionntach 'n-a bhás. D'iarras
air an mac do chur ar mo láimh agus mara dtugainn
chuige thar n-ais é slán go mbeadh san 'n-a pheaca orm
i láthair m'athar go deó. Dá bhrígh sin, bí athtruaghach.
Leog an buachaill ag triall ar a athair agus leog
dómhsa fanmhaint anso am' dhaor agat-sa, a rí, i n-inead
an bhuachalla. Sgaoil abhaile an buachaill agus an
chuid eile acu so agus fanfad-sa i d'fhocair go
deó. Ní'l ar mo chumas a mhalairt do dhéanamh, a rí.
Ní leogfadh sgannra dhom aghaidh a thabhairt ar m'athair
agus gan an buachaill agam. Dá bhfeicfeadh sé
sinn ag teacht, agus gan an buachaill againn tá sé
buailte isteach am' aigne go dtuitfadh an t-anam as
os cómhair mo shúl. Is fearr liom fanmhaint am' dhaor
go deó 'ná aon bhaoghal a bheith go bhfeicfinn an
radharc san.”

XLVI.

IS MISE IÓSEPH.

Nuair a bhí éistithe ag Ióseph leis an méid sin cainnte
ó Iúdás níor fhan a thuille mearathail ar a aigne i
dtaobh ce 'cu bhí an fhírinne acu dhá innsint dó, nú ná
raibh. Go dtí gur airigh sé an chainnt sin ní raibh sé
deimhnightheach. Bhí eagla air go mb'fhéidir go raibh
feall acu 'á dhéanamh air: go mb'fhéidir go raibh a
athair tar éis bháis agus go rabhadar ghá chéilt air. Bhí
an tsean aithne aige ortha agus níor bh'fhóghanta an
tsean aithne í. Nuair airigh sé an chainnt sin amhthach,
ó Iúdás, do thuig sé i n'aigne nár bhaoghal go mbeadh
Iúdás sásta le fanmhaint sa n-Éigipt i n-a dhaor chun
an bhuachalla do leogaint abhaile mara mbeadh go
raibh an t-athair beó agus ná féadfadh Iúdás aghaidh
a thabhairt air gan an buachaill a bheith i n-aonfheacht
leis ag dul abhaile. Tháinig amach, leis, sa chainnt,
an leathsgéal fill a tugadh do'n athair i dtaobh Ióseph
féin, is gur bh'amhlaidh a mhairbh beithidheach allta éigin
é; agus do tháinig amach, mar an gcéadna, saghas
admhála gur dheineadar an droch ghníomh agus gur
bh'é an droch ghníomh san a bheith ag Dia dh'á agairt ortha
fé ndear an mí-adh san go léir a bhí ag teacht ortha
sa n-Éigipt an uair sin.

Nuair a chonaic Ióseph go raibh an fhírinne ghlan acu
dh'á innsint dó, agus go raibh a athair beó 'n-a ndiaidh
sa bhaile, níor fhéad sé staonadh a thuille. Dubhairt
sé leis an stíbhard agus leis na h-Éigiptigh eile, a bhí
láithreach, imtheacht. Ansan d'iompuigh sé ortha agus
thug sé srian do'n nádúr a bhí istigh 'n-a chroidhe. Do
sgaoil sé le guth a chléibh. Do ghoil sé go h-árd, chómh
h-árd san gur h-airigheadh amuich é agus go raibh
iongna ar na h-Éigipteachaibh a bhí ag éisteacht leis

an ngol. Ach má bhí iongna ar na h-Éigipteachaibh
amuich, bhí iongna agus alltacht agus uathbhás ar
chlainn Israéil istigh. Chómh luath agus d'fhéad sé
labhairt, do labhair sé: “Ó!” ar seisean, ní
aithnighean sibh mé! Is mise Ióseph! An bhfuil
m'athair beó?”

Níor fhéad aon duine acu labhairt tháinig a leithéid
sin do sgeón ionta. Bhí a líth iompuighthe ionta agus
iad mar a bheadh daoine gan anam gan ionta cor a
chur de láimh ná de chois ná d'aon bhall d'á mballaibh
beatha, ach a súile ar leathadh agus iad ag feuchaint
air. Thug sé fé ndeara an t-uathbhás. Do thuig sé
nár bh'uathbhás gan chúis é. Do labhair sé go cneasta
leó agus go h-athtruaghach.

“Ná bíodh aon eagla agaibh rómham,” ar seisean,
“mise bhúr ndritháir Ióseph, an dritháir a dhíolbhúir
agus do rugadh uaibh síos sa n-Éigipt. Ná bíodh aon
sgannra oraibh, agus ná brathaidh gur chruaidh a dhein-
bhúir orm é nuair a chuirbhuir síos am' dhaor chun na
tíre seo mé. Leámhnú Dé ab eadh é. Do chuir Dia
anso síos me rómhaibh chun sibh do sábháil ó'n ngorta.
Ní'l ach dhá bhliain ó thosnuigh an gorta. Tá chúig bhliana
eile le teacht agus i gcaitheamh na gcúig mblian san
ní curfar síol ná ní bainfar fóghmhar sa n-Éigipt ná
i n-aon bhall eile. Do chuir Dia mise rómhaibh-se anuas
anso chun sibh a chimeád beó, chun an bídh a chimeádfadh
beó sibh do bheith ullamh agam anso rómhaibh. Ní h-é
bhúr mbeartú-sa do chuir anso anuas mé. Isé Dia
do chuir anso anuas mé agus do chuir mé i riocht bheith
am' athair ag Pharó féin agus am' thighearna os cionn
teaghlaigh Pharó. Táim, tré thoil Dé, am' thighearna
ar thalamh na h-Éigipte go léir. Téidhidh abhaile láithreach
ag triall ar m'athair agus abraidhidh leis mar seo:—

“Deir do mhac Ióseph leat, ‘Táim am' thighearna
ar thalamh na h-Éigipte go léir, tré mhór chómhacht Dé.
Tar chugham anso gan a thuille ríghnis.’”

XLVII.

AG DUL ABHAILE AIRÍS.

“Abraidh le m'athair,” arsa Iósep, “teacht chugham
anuas anso, é féin agus a chlann agus clann a chlainne,
agus a chuid go léir do thabhairt leis, idir threudaibh
agus áirnéis. Cuirfad i nbhúr gcómhnaighe sibh i
dtalamh Ghessen anso am' aice. Tabharfad-sa aire
mhaith dom' athair agus díbh-se go léir. Tá cúig bhliana
de'n ghorta le teacht fós. Ní baoghal díbh-se an gorta
san. Cothóchad-sa sibh go neamhamhgarach anso. Bros-
tuighidh abhaile ag triall ar m'athair agus innsidh dó
méid mo chómhachta agus méid mo ghradaim sa tír seo
na h-Éigipte. Níl aon mhearathal oraibh anois ná gur
mé bhúr ndritháir Ióseph. Aithnighean sibh mé. Aith-
nighean mo dhritháir Beniamin anso mé. Brostuighidh
abhaile agus innsidh dom' athair gach nídh d'á bhfuil
feicithe agaibh agus tagaidh go léir anso chugham chómh
luath agus is féidir díbh teacht.

Ansan do rug sé idir a dhá láimh ar Bheniamin agus
bhí sé 'ghá fhásgadh agus 'ghá phógadh agus iad araon ag
sile go fuigheach. Do rug sé ar gach duine acu sa
tímpal ar an gcuma gcéadna agus do phóg sé iad
go grádhmhar i dtreó gur cuireadh 'n-a luighe ar a
n-aigne ná raibh aon fhearg air chucha agus nár bhaoghal
dóibh go n-agaróchadh sé ortha an gníomh malluighthe
mí-nádúrtha úd a dheineadar air nuair a chuireadar
ceangailte é síos insa pholl agus nuair a dhíoladar
é n-a daor le clainn Ismaéil. Níor leómhaidh aoinne
acu focal do labhairt leis go dtí gur phóg sé mar
sin iad. Ansan iseadh tháinig aon fhocal cainnte
asta dhó.

Ach do ghluais an sgéal nua tré theaghlach an rí gur
bh'iad dritháracha Ióseph a bhí tagaithe. Bhí áthas thar

bár ar mhuinntir an teaghlaigh, agus bhí áthas thar bár
ar Pharó féin. Do labhair sé le Ióseph:

“Abair le d' bhráithribh,” ar seisean, “ualaí do
chur ar a mbeithidheachaibh agus dul thar n-ais go tír
Chanaain agus gach aoinne a bhainean leó do thabhairt
chughat anso agus go dtabharfir-se dhóibh gach saidhbhreas
d'á bhfuil sa n-Éigipt; go dtabharfir dóibh sochar na
h-Éigipte. Abair leó caráistí agus cóir iompair do
bhreith leó as so chun na mban agus na leanbh do thabhairt
anuas. Abair leó brostú; gur leó anois ollmhaitheas
na h-Éigipte go léir.”

Thug Ióseph an t-órdú san dóibh go fonnmhar. Thug
sé na caráistí dhóibh, agus lón bóthair, do réir mar
a dh'órduigh Pharó. Thug sé dhóibh 'n-a theannta san
dhá bhrat éadaigh uasail do gach duine acu, agus thug
sé do Bheniamin chúig bhrata des na brataibh ab uaisle
agus trí chéad píosa airgid. Thug sé dhóibh le breith
ag triall ar a athair chúig bhrata des na brataibh ab
uaisle agus trí chéad píosa airgid, díreach mar a
thug sé do Bheniamin. Thug sé dhóibh leis, deich n-asail
agus ualaí troma saidhbhire ortha d'ollmaitheas na
h-Éigipte, agus deich n-asail eile agus ualaí troma
cruithneachtan agus aráin ortha. Ansan do chuir sé
chun bóthair iad, agus nuair a bhíodar ag imtheacht
dubhairt sé leó “gan bheith feargach le n-a chéile ar an
slighe”.

Is dócha go raibh eagal air nuair a bheidís sgartha
leis féin ar an slighe ag dul abhaile go mbeadh gach
aoinne acu ag cur milleáin an droch ghnímh úd ar gach
aoinne eile acu. Go ndéarfadh duine éigin acu,
Rúben b'fhéidir, ó isé a bhí a d'iarraidh Ióseph bhreith
saor uatha; “Tusa fé ndear an droch obair go léir!
Tusa an chéad duine adubhairt gur bh'fhearr é chur as
an saoghal 'ná sinn a bheith i gcontabhairt tuitim fé
n-a smacht nuair a bheadh sé eirighthe suas.” Ansan
go ndéarfadh an duine eile sin acu; “ní mise a

dubhairt an chainnt sin ach é seo!” Bhí eagal ar Ióseph
go dtiocfadh an chainnt, agus as an gcainnt go n-
eireóchadh fearg, agus as an bhfeirg go n-eireóchadh
bruidhean, b'fhéidir. Bhí an chontabhairt ann. Bhí an
náire ortha, agus bhí an t-aithreachas ortha, ach ní raibh
ionta an umhluigheacht a chuirfadh fhiachaint ar an náire
agus ar an aithreachas dul chun tairbhthe croidhe agus
aigne dhóibh. Ní gan chúis adubhairt Ióseph an focal
úd leó

XLVIII.

SGÉAL ÁTHAIS DO IACOB.

Chomáin clann Israéil leó soir ó thuaidh abhaile. Pé
cainnt a dheineadar ar an slighe níor eirigh aon achran
eatartha. Ní dócha go bhféadfidís iad féin do chimeád
síothchánta mara mbeadh an focal deirineach úd
adubhairt Ióseph leó. Bhí adhbhar achrainn a ndóithin
acu. Bhí gníomh grána déanta acu agus dheineadar
é do thoil a chéile agus an fear n-ar dheineadar an
gníomh grána san air bhí cómhacht na h-Éigipte 'n-a
láimh aige agus gan bac air aon úsáid ba mhaith leis
a dhéanamh de'n chómhacht uathbhásach san chun díoltais
a dhéanamh ortha. Dá ndeineadh sé díoltas ortha do
thuigeadar n-a n-aigne nár bhféidir dóibh féin ná
d'aoinne eile aon mhilleán a bheith acu air. Pé díoltas
a dhéanfadh sé ortha bhí fhios acu go raibh sé tuillte acu.
Ní h-eadh, ach do thuigeadar go dian mhaith go ndéarfadh
aon duine a dh'aireóchadh an sgéal go raibh ceangailte
air, i láthair Dé agus daoine, an díoltas a bhí tuillte
acu d'imirt ortha. Siné an machtnamh a chuir an
sgannra ortha agus do chuir an iompáil líth ionta nuair
innis sé dhóibh cé'r bh'é. Níor bh'fhéidir leó a thuisgint
conus fhéadfadh sé, os cómhair an rí agus os cómhair
na ndaoine, staonadh ó dhíoltas a dhéanamh ar chuirp-

theachaibh a dhein a leithéid de ghníomh. Ní dubhairt sé
ach an t-aon fhocal amháin a thug le tuisgint dóibh go
bhféadfadh sé staonadh agus go staonfadh sé. Dubhairt
sé leó nár bhaoghal dóibh mar gur le leámhnú Dé do
thuit an sgéal go léir amach. Chuir san rainnt misnigh
ortha. Ach má chuir féin d'fhan an t-eagla ortha agus
ní baoghal 'ná gur thugadar aire mhaith do gach aon fhocal
adubhairt sé. Dubhairt sé leó gan bheith feargach le
n-a chéile ar an slighe ag dul abhaile dhóibh. Ní rabhadar.
Chuadar abhaile go breágh soilbhir suairc síothchánta.

D'innseadar do Iacob go raibh a mhac Ióseph thíos
sa n-Éigipt agus é 'n-a phriúnsa ar an dtír go léir.
Níor chreid Iácob iad. Chonaic sé Beniamin, agus
chonaic sé Simeón agus bhí sé sásta i n'aigne. Do
leanadar 'ghá innsint dó conus mar ab é Ióseph, a
mhac féin, a bhí os cionn na h-Éigipte, ar an bhfear ba
ghiorra do'n rí, do Pharó féin, agus conus mar
adubhairt sé leó a n-athair do bhreith leó síos ag triall
air, agus iad féin go léir agus a mná agus a gclann
do dhul síos ag triall air, agus nár bhaoghal dóibh an
gorta a thuille.

Ba ró dheacair a chur fhiachaint ar Iácob an sgéal
san go léir do thuisgint ná é chreideamhaint. Chonaic
sé na caráistí iasachta, ámhthach, agus na h-éadaí
breághtha uaisle daora, agus an t-arbhar go léir agus
an t-airgead, agus an t-ollmhaitheas, agus chuaidh an
fhírinne i bhfeidhm air fé dheire.

“Ó!” ar seisean, fé dheire, “tá an sgéal go léir
fíor! Tá mo mhac Ióseph beó! Imtheóchad ag triall
air, agus chífad airís é sar a bhfaghad bás!”

Chruinnigh sé a mhuinntir go léir ag Tobar an Mhionna
agus dhein sé ídhbirt ann chun Dé. Do labhair Dia
leis sa n-ídhbirt.

“A Iacoib, A Iacoib!” arsa Dia. “Táim anso, a
Thighearna!” arsa Iacob. Agus dubhairt Dia leis:

“Dia mór chómhachtach t-athar mise. Ná bíodh aon

eagal ort. Imthigh síos sa n-Éigipt mar déanfad-sa
cine mhór díot sa n-áit sin. Raghad ann leat agus
tabharfad as tu airís. Agus cuirfidh Ióseph a lámh
ar do shúilibh mar beidh sé os cionn do bháis.”

Ansan do thánadar ó'n dtobar agus do cuireadh
Iacob agus a chlann agus a mhuinntir go léir ar na
caráistíbh Éigipteacha agus do ghluais an chualacht chun
bóthair síos fé dhéin na h-Éigipte.

Chuir Iacob Iúdás síos rómpa chun a rádh le Ióseph
go raibh a athair ag teacht agus chun a iarraidh air
teacht 'n-a choinnibh go Gessen.

XLIX.

TÍR GHESSON.

Chómh luath agus do h-innseadh do Ióseph go raibh
a athair agus an chualacht ar an slighe ag teacht anuas
sa n-Éigipt do ghaibh sé a chapaill agus a charbad agus
do ghluais sé i gcoinnibh a athar. Nuair a tháinig sé
'n-a radharc do léim sé amach as an gcarbad agus
do rith sé chun a athar agus do ghlac sé idir a dhá láimh
é agus bhí sé 'ghá fhásgadh agus 'ghá phógadh agus na
deóracha ag teacht go fuigheach uatha araon. Dubhairt
an t-athair:— “Is fé áthas a gheóbhad bás feasta, a
mhic mo chroidhe, ó tá radharc fághalta agam ort agus
áirighthe agam ar tú bheith beó am' dhiaidh!” Ansan do
labhair Ióseph le n-a bhráithribh go léir agus chuir sé
fáilte rómpa agus roime n-a mnáibh agus roime
n-a gclann agus roime n-a raibh de mhuinntir acu.

“Imtheóchad-sa anois,” arsa Ióseph ansan le n'athair,
agus labharfad le Pharó agus neósfad dó go bhfuil
m'athair agus a theaglach go léir tagaithe chugham anso
ó thír Chanaain, agus gur aodhairí iad agus go bhfuil
a dtreuda acu. Cuirfidh sé fios oraibh-se chun

labhartha libh agus fiafróchaidh sé dhíbh cad is gairm beatha
dhíbh, agus abraidhidh-se leis: ‘Aodhairí iseadh sinn,
a rí, chun do seirbhíse, aodhairí ó n-ár n-óige, sinn
féin agus ár sínsear rómhainn.’ Isé cúis n-a ndeirim
libh an freagra san do thabhairt air 'ná so. Is freagra
fírinneach é agus dá éaghmuis sin, nuair a thuigfidh sé
gurab í sin bhúr ngairm beatha órdóchaidh sé sibh do
chur chun cómhnuighthe i dtír Gessen, an talamh is
oireamhnaighe d'á bhfuil sa n-Éigipt chun fosaidheachta.

Do thoibh Ióseph ansan cúigear des na fearaibh ba
bhunúsaighe de chlainn Israéil agus do rug sé leis iad
go tigh an rí. Chuaidh sé féin isteach chun cainnte leis
an rí. D'innis sé dhó go raibh a athair agus teaghlach
a athar tagaithe agus go raibh cuid acu tabhartha leis
aige chun iad do thabhairt 'n-a láthair. Do tugadh
isteach iad. “Cad is slighe bheatha dhíbh-se?” arsan
rí leó.

“Aodhairí iseadh sinn ó n-ár n-óige, chun do sheir-
bhíse, a rí,” ar siad, “agus do thánamair chun sealad
do chaitheamh anso ad' thír-se, a rí, toisg an gorta
bheith ró-dhian i dtír Chanaain agus gan feur a bheith ag
fás ann agus d'á bhrígh sin gan aon nídh a bheith ann chun
ár dtreud do chothú ná chun sinn féin do chothú. Táimíd
ghá iarraidh ort a rí, go n-órdófá dhúinn, le toil
t'onóra, cur fúinn i dtír Gessen.” Do labhair an
rí le Ióseph:—

“Tá t'athair agus a theaghlach tagaithe ag triall ort
anso. Siné talamh na n-Éigipte os do chómhair. Tabhair
dóibh an fód is fearr de. Ó 'sé tír Ghessen an áit
is fearr a thaithnean leó tabhair dóibh é. Má's eól
duit 'na measg fir thuisgionacha dein iad do chur i mbun
mo thréad-sa féin.”

Ansan do thug Ióseph a athair i láthair an rí. Do chuir
Iacob a bheannacht ar an rí. Do labhair an rí leis.

“Cad é an t'aos tú anois?” arsan rí.

“Táim anois, a rí, chun do seirbhíse, céad agus deich

mbliana fichid, ré nách fada agus nár bh'fhóghanta, ré
is giorra 'ná saoghal m'athar féin.”

Ansan do chuir sé a bheannacht ar an rí agus d'imthigh
sé amach.

Ansan do thug Ióseph seilbh i dtír Ghessen d'á athair
agus do theaghlach a athar agus chuir sé cóir chómhnuighthe
ortha ann agus cóir chothuighthe. Thug sé a ndóithin mór
le n-ithe agus le n-ól agus a ndóithin éadaigh le caitheamh
do gach líntighe acu fé leith. Agus fuaradar cneas-
tacht agus deagh-chomharsanacht, mar gheall ar Ióseph,
ós na h-Éigipteachaibh, bíodh go raibh gráin ag na
h-Éigipteachaibh ar aodhairíbh agus ar aodhaireacht.

L.

CAD A THÁINIG AS AN NGORTA.

Tímpal deichniúbhar agus trí fichid iseadh a bhí de
theaghlach ar fad ag Iacob nuair a chuir sé faoi i dtalamh
Ghessen sa n-Éigipt. Bhí saoghal maith acu sa n-áit sin,
saoghal sámh suairc neamhamhgarach, agus an gorta go
h-uathbhásach i dtír Chanaain 'n-a ndiaidh. Bheadh an
gorta dian thar na beartaibh sa n-Éigipt, leis, mara
mbeadh an t-arbhar a bhí curtha i gcimeád ag Ióseph ins
na sgiobólaibh ar fuaid na h-Éigipte. Bhí an t-arbhar
san dh'á dhíol leis na daoine a thagadh ó dhúthaíbh iasachta
'ghá cheannach, agus bhí sé dh'á dhíol le muinntir na
h-Éigipte féin, chómh tiugh agus bhí gádh acu leis, agus
bhí an t'airgead go léir ag dul isteach i gciste an rí.
Do thuig an rí go raibh an saidhbhreas san go léir
ag teacht isteach chuige, 'n-a thuiltíbh móra, ó'n Éigipt
agus ós na tíorthaibh leathana iasachta mórthímpal,
agus gur ar Ióseph ba cheart dó a bhuidheachas a bheith
aige. Bhí sé buidheach, agus bhí sé sásta i n'aigne.

Ach pé airgead tirim a bhí ag muinntir na h-Éigipte
níor féad sé seasamh ach sealad. Tháinig deire an

airgid ach níor tháinig deire an ghorta. Siúd ag triall
ar Ióseph na daoine. “Tá ár gcuid airgid caithte,”
ar siad. “Ní foláir duit bia thabhairt dúinn i n-aisge
nú gheóbhmíd bás!”

“Glacfad-sa na beithidhigh uaibh,” arsa Ióseph leó,
“i n-inead airgid. Tugaidh dom na beithidhigh agus
tabharfad an bia dhíbh, díbh féin agus dóibh.” Thugadar
dó na beithidhigh. Ansan thug sé dhóibh an t-arbhar agus
do cothuigheadh iad féin agus na beithidhigh an bhliain sin.
Ach má seadh ba leis an rí na beithidhigh as san amach
bíodh gur fágadh i seilbh na ndaoine iad.

D'imthigh an bhliain sin ach má imthigh níor tháinig aon
luigheadú ar an gcruadhtan. Bhí an t-airgead imthighthe
agus bhí an stoc imthighthe agus ní raibh ag na daoine
ach an talamh. Siúd ag triall ar Ióseph iad.

“Ní cheilfimíd ort é, a rí,” ar siad. “Tá an t-air-
gead imthighthe, agus tá an stoc imthighthe. Ní'l againn
anois ach an talamh. Cad é an tairbhthe dhúinn an talamh
má gheibhmíd bás leis an ocras! Ceannuigh an talamh
uainn, agus ceannuigh sinn féin, ach tabhair an bia
dhúinn. Dein do rogha rud linn; tabhair do rogha
cor dúinn. Tugaimíd sinn féin suas duit chun do
rogha úsáid a dhéanamh dínn ach rud le n-ithe thabhairt
dúinn. Bímís i n-ár ndaoraibh ag an rí ach tabhair an
bia dhúinn.”

“Tá go maith,” arsa Ióseph. Ansan do cheannuigh
Ióseph do'n rí an Éigipt go léir, ó cheann ceann agus
ó thaobh taobh, idir thír agus daoine. Do dhíol gach
duine acu a chuid tailimh agus é féin agus do thug
Ióseph suas do'n rí iad. Do fágadh lasmuich de'n
díol san, ámhthach, talamh na sagart. Bhí an rí féin
tar éis a gcuid tailimh do bhronnadh ortha san agus
d'á bhrígh sin do fágadh acu é, agus do bronnadh an
t-arbhar ortha as na sgiobólaibh. Ach dubhairt Ióseph
leis na daoine:—

“Is leis an rí anois, fé mar a chíon sibh, idir thalamh

agus daoine. Is leis an rí sibh go léir. Isé toil an
rí, ámhthach, go dtabharfar díbh arbhar chun bídh, díbh féin
agus dos na beithidhigh atá agaibh, arbhar chun curadóir-
eachta i dtreó go bhféadfidh sibh an síol do chur sa
talamh. Ach beidh oraibh an cúigmhadh cuid de thoradh
an tailimh a thabhairt do'n rí agus féadfidh sibh na
cheithre coda eile do chimeád.”

“Táimíd lán tsásta leis sin!” ar siad, “Tá ár
n-anam ar do láimh. Feuch le h-athtruagh orainn, a
rí, agus beimíd umhal do'n rí le lán toil!”

Ó'n lá san go dtí an lá atá indiu ann díoltar leis
an rí an cúigmhadh cuid do thoradh tailimh na h-Éigipte
go léir, i dtreó gur cuma nú dlighe an nós. Ach tá
talamh na sagart lasmuich de'n dlighe sin.

Do lean Iacob agus a chlann sa n-Éigipt, i dtír
Ghessen, agus bhí seilbh acu sa n-áit, agus chuadar i
lionmhaireacht go h-iongantach ann. Do mhair Iacob
seacht mbliana déag tar éis dul síos ann dó i dtreó
go raibh sé céad agus seacht mbliana agus dachad
nuair ab é toil Dé glaodhach air.

LI.

IACOB AG DUL CHUN BÁIS.

Nuair a bhí seacht mbliana déag caithte ag Iacob sa
n-Éigipt do thuig sé i n'aigne ná raibh an ghlaodh abhfad
uaidh. Do thuig sé nár bh'fada uaidh an bás. Chuir sé
fios ar a mhac Ióseph. Tháinig Ióseph.

“Táim deimhnightheach, a mhic,” arsa Iacob, “go bhfuil
mo thréimhse ar an saoghal so nách mór caithte agus
tá rud agam le h-iarraidh ort.”

“Tá go maith, a athair,” arsa Ióseph, “déanfar pé
nídh is maith leat a déanfí.”

“Ma's ionmhuin leat mé, a mhic,” arsa Iacob, “ná
deintear mé dh' adhlacadh sa dúthaigh seo ach beirtear

mo chorp abhaile chun ár dtíre féin agus adhlactar mé
i n-aice m'athar agus mo sean-athar, i n-ár roilig
féin, mar a bhfuil m'athair Isaac agus mar a bhfuil
ár n-athair Abraham.”

“Déanfar an nídh sin gan teip, a athair,” arsa Ióseph.

“Cuir do lámh anso fé mo cheathramhain, a mhic,”
arsa Iacob, “agus dearbhuigh i láthair Dé dhom go
ndéanfir é.”

Dhein Ióseph an dearbhú fé mar a h-iarradh air a
dhéanamh. Bhí Iacob sásta ansan agus do ghaibh sé a
bhuidheachas le Dia.

Beagán aimsire 'n-a dhiaidh san tháinig sgéala ag
triall ar Ióseph go raibh a athair breóite. Tháinig sé
'ghá fheisgint. Bhí beirt mhac aige an uair sin leis an
mnaoi a thug Pharó dhó an lá do chuir sé 'n-a cheann ar
an Éigipt é. Thug sé leis an bheirt mhac chun iad do
thaisbeáint d'á athair.

Dubhradh le Iacobh go raibh Ióseph ag teacht 'ghá fheis-
gint. Do mhúisgil sé é féin agus do chroth sé suas é
féin. Tháinig Ióseph isteach. Chómh luath agus chonaic
Iacob é do labhair sé.

“Do thaisbeáin Dia 'n uile chómhacht é féin dom i
Lussa,” ar seisean, “i dtír Chanaain, agus do chuir
sé a bheannacht orm agus dubhairt sé liom: ‘Méadóch-
ad-sa thusa agus iomadóchad tu agus déanfad díot
slóighte móra daoine. Tabharfad an talamh so dhuit,
agus do d'shliocht ad' dhiaidh, i síor seilbh.’ An bheirt
mhac, dá bhrígh sin, a rugadh duit-se anso sa n-Éigipt,
is liom-sa iad, ar aon dul le Rúben agus le Simeón.
Ach pé clann eile atá agat, nú a bheidh agat, 'n-a ndiaidh
sin is leat féin iad. Is liom-sa an bheirt seo fé mar
is liom tusa féin, fé mar a bhéarfadh do mháthair Rachel
dom iad sar a bhfuair sí bás. Do fuair sí bás agus
sinn ar an slighe ag teacht aníos a' Mesopotámia
agus do adhlacadh í i n-aice bóthair Ephrata, sa n-áit
ar a dtugtar Betlahem.”

Ansan do luigh a shúil ar an mbeirt leanbh. “Cé
h-iad san?” ar seisean.

“Sid iad, a athair,” arsa Ióseph, “mo bheirt mhac, an
bheirt ar a rabhais ag trácht anois, an bheirt leanbh a
thug Dia dhom sa n-áit seo.”

“Tabhair chugham a leith iad,” arsa Iacob, “go
gcuireadh mo bheannacht ortha.”

Ní raibh an radharc ró mhaith ag Iacob toisg é bheith
chómh h-aosta. Do ghlac sé an bheirt leanbh i n'ucht chuige
agus do phóg sé iad. “Bheirim a bhuidheachas le Dia,”
ar seisean, “mar gur thug sé dhom tusa dh'fheisgint
airís, a mhic, agus gur thug sé dhom an radharc so
d'fhághail ar do sliocht!” Ansan do chuir Ióseph an
leanbh ba sine, i., Manassé, ar dheis a athar agus Ephraim
ar láimh chlé a athar. Ach do chuir Iacob a dhá láimh
féin thar a chéile i dtreó gur chuir sé a lámh dheas ar cheann
Ephraim agus a lámh chlé ar cheann Manassé. Nuair
a chonaic Ióseph lámh dheas Iacoib ar cheann Ephraim mheas
sé go raibh dearmhad dh'á dhéanamh agus mheas sé na
lámha d'aistriú, ach dubhairt Iacob leis ná raibh aon
dearmhad aige dhá dhéanamh, óir, bíodh gur bh'é Manassé
ba sine go mbeadh an sósar níb' aoirde 'ná é. Ansan
do chuir sé an bheannacht ortha mar seo. “Dia, n-ar
shiubhluigh 'n-a radharc m'aithreacha, Abraham agus
Isaac; Dia do chothuigh mé ó m'óige go dtí indiu; an
t-aingeal a dh'fhuasgail mé as gach olc, go gcuiridh a
bheannacht ar na macaibh seo, agus m'ainim-se agus
ainim Abrahaim agus ainim Isaac go nglaoidhtear os
a gcionn agus go bhfásaid agus go méaduightear iad
ar uachtar na talmhan!”

LII.

ADHLACADH IACOIB.

Ansan dubhairt Iacob an chainnt seo le Ióseph:
“Feuch, a mhic, táim-se ag dul chun báis feasta, ach

beidh Dia lib-se agus béarfidh sé thar n-ais sibh go talamh
bhúr sínsear.”

'N-a dhiaidh san do ghlaoidh Iacob chuige a chlann mhac
agus dhein sé targaireacht dóibh. D'innis sé do gach
fear acu na neithe a bhí le teacht dó féin agus d'á shliocht
sa n-aimsir a bhí rómpa. Do fíoradh i gcaitheamh na
gcéadta blian a tháinig ar gach sliocht díobh 'n-a dhiaidh
san, na targaireachtaí a dhein Iacob an uair sin dóibh.

Nuair a tháinig sé go dtí Iúda d'innis sé conus mar
a bheadh a sliocht n-a righthibh ar na sliochtaibh eile agus
gur bh'ar an sliocht san a thiocfadh an Slánuightheóir a
bhí gealltha ó thusach agus n-a raibh an chine daona ag
feitheamh le n-a theacht. Ansan do chuir sé beannacht
fé leith ar gach fear díobh, agus nuair a bhí an méid
sin déanta aige do luigh sé siar agus tharraig sé an
anál.

Ba ghnáth an uair sin, sa n-Éigipt, córú áirithe do
dhéanamh ar chorpaibh daoine tar éis bháis dóibh, le
salann agus ansan le balsam, i dtreó ná lobhfidís.
Bhíodh an córú san ana chostasamhail sa chuma n-a
ndeintí é ar chorpaibh na righthe nú ar chorpaibh na n-uasal.
Do deintí ar chorpaibh na n-íseal é ach ní curtí an
balsam daor ann na an spíosra daor. Mummach a
tugtí ar an gcorp nuair a bhíodh an córú san déanta
air. Fachtar na mummacha san fós sa n-Éigipt agus
tuigtear go bhfuil suas le trí mhíle blian ó bhí cuid
acu 'n-a ndaoinibh beó ar an saoghal. Ní chimeádadh an
córú saor slán chómh fada san iad ach do chimeádadh
sé slán iad ar feadh mórán aimsire.

Bhí daoine sa n-Éigipt n-ar bh'é a gceárd an balsamú
san do dhéanamh ar na corpaibh. Chómh luath agus bhí
Israél tar éis bháis d'órduigh Ióseph dos na ceárdaidh-
thibh sin teacht agus an balsamú do dhéanamh ar a chorp.
Do deineadh an balsamú air díreach mar a deintí é ar
righthibh agus ar uaislibh. Deich lá agus trí fichid a
caithtí ag déanamh na h-oibre nuair a deintí an bal-

samú daor. Dob' éigean, dá bhrígh sin, corp Iacoib
do chimeád sa n-Éigipt ar feadh deich lá agus trí fichid
sar ar tugadh abhaile é chun a thíre féin fé mar a bhí
órduighthe aige agus é ag dul chun báis.

Nuair a h-airigeadh go raibh Iacob tar éis bháis, agus
i gcaitheamh na h-aimsire go raibh an balsamú d'á dhéan-
amh, do thaisbeáin Pharó agus uaisle na h-Éigipte an
uile saghas urama agus onóra do'n mharbh. Ansan,
nuair a bhí an obair déanta agus an aimsir caithte
agus an tsochraid ullamh chun gluaiste, do labhair
Ióseph le h-uaislibh teaghlaigh an rí.

“A uaisle,” ar seisean, “má's ionmhuin libh mé
deinidh labhairt i gcluais Pharó agus innsidh dó gur
chuir m'athair fhiachaint orm a dhearbhú go mbéarfinn a
chorp abhaile chun a thíre féin agus go ndéanfinn é
dh'adhlacadh sa roilig a dh'osgail sé féin dó féin i dtír
Chanaain, nách mór dom dá bhrígh sin dul suas go tír
Chanaain agus m'athair d'adhlacadh, agus ansan go
dtiocfad tar n-ais.”

Do h-innseadh an méid sin do Pharó agus dubhairt
Pharó le Ióseph, “Imthigh suas agus dein t'athair d'adh-
lacadh fé mar a dhearbhuighis a dhéanfá.”

Ansan do chruinnigh clann Israéil chun na sochraide,
agus do chruinnigh uaisle na h-Éigipte mar aon leó,
na h-uaisle dob' aoirde, agus a gcaráistí agus a
n-eachra acu, i dtreó go raibh sochraid ana mhór ann.
Dhein Ióseph agus a theaghlach buairt agus gol agus
caoine, agus dhein an chuid eile de chlainn Israéil
buairt agus gol agus caoine. Agus dhein uaisle na
h-Éigipte buairt agus gol agus caoine, chómh dian
agus dá mba leó an t-é a bhí marbh.

Do ghluais an tsochraid amach ó thír Gessen agus
soir tríd an Istmus, i. tríd an mbeárnain tirm atá
idir an Muir Ruaidh agus an Mhuir Torrainn, agus
as san soir ó thuaidh go dtí gur sroiseadh an t-úrlár
buailte ar a dtugtí Atad, ar bruach abhan Iórdain.

Do stadadh ar an áit sin ar feadh seacht lá, ag déan-
amh buartha agus ag gol agus ag caoine, i dtreó gur
thug muinntir Chanaain mar ainim ar an áit sin Nuaill-
ghubha na h-Éigipte.

LIII.

IÓSEPH GO CEANNSA.

Nuair a bhí an tseachtmhain caithte acu ar an úrlár
buailte, ar bruach abhan Iórdain, do rugadar leó an
corp agus d'adhlacadar é sa n-uaimh dhúbalta úd a
cheannaigh Abraham abhfad roimis sin, ó Ephron, an
Hetíteach, chun go mbeadh an uaimh sin aige féin agus
agá sliocht mar áit adhlactha. Ansan do tháinig Ióseph
agus an chualacht go léir, idir Israelíteacha agus
Éigipteacha, thar n-ais abhaile.

Nuair a bhíodar go léir sa bhaile tháinig lán a gcroidhe
d'eagla ar dhrithárachaibh Ióseph go mb' fhéidir, ó bhí an
t-athair imthighthe, go n-iompóchadh Ióseph ortha fé
dheire thiar thall agus go dtabharfadh sé dhóibh an
rud a bhí tuillte go maith acu, go ndéanfadh sé
díoltas ortha mar gheall ar an ngníomh mí-nádúrta
úd a dheineadar air nuair a chuireadar síos ceangailte
sa pholl é agus nuair a dhíoladar n-a dhaor é. Bhíodar
ag cur agus ag cúiteamh eatartha feuchaint cad ba
cheart dóibh a dhéanamh má bhí aon chuimhneamh aige air.
Do shocaruighdar ar theacht 'n-a láthair agus ar labhairt
leis i dtaobh an sgéil. Thánadar 'n-a láthair agus
do labhradar.

“A leithéid seo, a rí,” ar siad, “sar a bhfuair ár
n-athair bás d'órduigh sé dhúinne teacht os do chómhair
agus na focail seo do rádh leat, uaidh féin: ‘Iarraim
ort gan cuimhneamh ar an eugcóir a dhein do dhritháracha
ort, ná ar an ndroch ghníomh a dheineadar chómh malluighthe

ad' choinnibh.’ Táimíd féin, leis, ghá iarraidh ort anois,
ar son Dé, an droch ghníomh san do mhaitheamh dúinn!”

Nuair airigh Ióseph an chainnt sin agus nuair a chonaic
sé an sgannra a bhí ortha agus an náire a bhí ortha agus
an t-aithreachas, do chrom sé ar shile go bog. Nuair a
chonacadar-san na deóracha ag teacht ó n-a shúilibh,
siúd chuige iad agus chaitheadar iad féin ar an dtalamh,
os a chómhair, go dúbhach agus go deórach agus go brónach.

“Leog dúinn bheith i nár ndaoraibh agat!” ar siad.

“Ná bíodh ceist oraibh!” ar seisean leó. “Ná
bíodh aon eagla oraibh! An féidir gabháil i gcoinnibh
toile Dé! Do bheartbhúir-se an t-olc am' choinnibh-se
ach d'iompuigh Dia an t-olc chun maitheasa chun mise
d'árdú mar a chíon sibh anois, agus chun mórán daoine
do shábháil. Ná bíodh aon eagla oraibh. Cothóchad-sa
sibh féin agus bhúr gclann.” Do labhair sé leó mar
sin, go séimh agus go cneasta agus go muinnteartha,
i dtreó gur imthigh an sgannra dhíobh.

Do chómhnuigh sé as san amach sa n-Éigipt, ag déanamh
gnótha an rí agus ag tabhairt aire do sliocht Israéil,
go dtí go raibh sé céad agus deich mbliana d'aois agus
go bhfeacaidh sé “sliocht sleachta ar shliocht a shleachta.”
Ansan do thuig sé go raibh an bás ag druidim leis agus
do labhair sé le clainn Israéil: “Tar éis mo bháis-
se,” ar seisean, “tiocfidh Dia ag triall oraibh-se agus
béarfidh sé as an dtír seo sibh suas chun na tíre do
gheall sé do Abraham agus d'Isaac agus do Iacob.”
Ansan chuir sé fhiachaint orta a dhearbhú go mbéarfidís
leó suas a chnámha nuair a bheidís ag imtheacht.

Ansan do fuair sé bás agus do deineadh balsamú
ar a chorp agus do cuireadh i gcómhrainn é, ag feitheamh
leis an aimsir n-a mbeidís go léir ag dul suas go tír
Chanaain, do réir mar a bhí geallta dhóibh.

D'fhánadar ar a suaineas i dtalamh Ghessen agus
bhí saoghal breágh acu ann. Bhí an rí agus muinntir
na h-Éigipte go léir ana bháidheamhail leó mar gheall ar

an dtairbhthe a bhí déanta ag Ióseph do'n Éigipt. Bhí
talamh Ghessen saidhbhir, féarmhar, foláin, go maith chun
na dtreud do chothú agus do mhéadú. Dá éaghmuis
sin b'é toil Dé an rath do chur ortha féin agus ar gach
aon rud a bhí acu. Bhí na daoine chómh torthamhail chómh
so-thógtha leis na treudaibh. Bhíodh cúpla, agus trí
cinn d'uanaibh, nú cheithre cinn go minic, ag an gcaoirigh,
d'aon toircheas, agus ba mhinic mar an gcéadna, ag an
mnaoi, beirt leanbh, nú triúr, nú ceathrar, d'aon
toircheas. Mar sin do chuaidh sliocht Israéil i líon-
mhaireacht go tiugh sa n-Éigipt agus sar a raibh mórán
blianta caithte acu tar éis bháis do Ióseph ní 'n-a
ndeichniúbhraibh ná n-a bhfichidíbh ná n-a gcéadthaibh a
bhíodar ach 'n-a míltibh. Bhíodar ann 'n-a míltibh agus
d'á éagmuis sin, fir chumasacha láidre ab eadh na fir
a bhí ortha. Isé rud a tháinig as san, leis an aimsir,
'ná gur thosnuigh eagal ar theacht ag muinntir na
h-Éigipte rómpa. Do conacthas go mb' fhéidir, fé
dheire, go “gcuirfadh fear na luatha fear na cruaiche
amach.”

LIV.

SCLÁBHAIDHEACHT SAN ÉIGIPT.

Do ghluais an aimsir agus do tháinig i gcoróinn sa
n-Éigipt rí ná raibh aithne aige ar Ióseph. An tairbhthe
a dhein Ióseph do'n Éigipt bhí sé imthighthe as cuimhne.
Na daoine do chonaic an tairbhthe agus do mhothuigh é
bhíodar go léir tar éis bháis, a bhfad tar éis bháis. Ní
raibh cuimhne ortha féin ná ar an saoghal a bhí suas le
n-a linn, ar an bhflúirse ná ar an ngorta ná ar an
gcuma n-ar sábháladh na daoine ó'n ngorta. Bhí an
aimsir sin imthighthe agus bhí a mhalairt d'aimsir tagaithe.
Bhí cine iasachta sáidhte daingean i seilbh, i lár na
h-Éigipte, i dtalamh Ghessen, an blúire talmhan dob'

fhearr agus ba thorthamhala d'á raibh sa tír ar fad,
thuaidh ná theas. Bhí an chine iasachta san ag méadú
agus ag neartú agus ag dul i líonmhaire chómh tiugh
san go raibh gach aon deabhramh, mara gcurtí cosg éigin
leis an bhfás a bhí acu 'á dhéanamh, nár ró fhada go mbeadh
seilbh acu, ní h-amháin i dtalamh Ghessen ach i n-a raibh
de thalamh ar dhá thaobh na h-abhan ó'n bhfaraige thuaidh
ódheas chómh fada agus a chuaidh eólus. Bheadh talamh
na h-Éigipte go léir acu. Dhéanfidís na daoine a bhí
rómpa sa n-Éigipt do chur chun báis nú do dhíbirt as an
dtír nú do chur fé dhaoirse. Nuair a bhí buailte isteach
i n-aigne an rí agus i n-aigne na ndaoine go raibh an
chontabhairt sin ann do ceapadh gur bh'fhearr gan bheith
thios ar an gcéad bheárnain; gur bh'fhearr do mhuinntir
na h-Éigipte clann Israéil do chur fé dhaoirse ná
fanmhaint go dtí go gcuirfadh clann Israéil muinntir
na h-Éigipte fé dhaoirse.

Do chruinnigh an rí a lucht cómhairle. “Feuchaidh,
a uaisle na h-Éigipte,” ar seisean, “tá an tsliocht
iasachta so ag dul i méid go h-iongantach. Leis
an bhfás atá fútha, má leogtar leó ní ró fhada go
mbeidh siad ró láidir dúinne. Má thagann namhaid
ag cur isteach orainn is baoghalach go dtógfid siad
páirt leis an namhaid agus go gclaoidhfar sinne.”

Do cromadh láithreach ar dhlighthibh a dhéanamh i gcoinnibh
na n-Israélíteach. Do tugadh oibreacha cruadha le
déanamh do'n méid acu a bhí ábalta ar obair a dhéanamh,
agus i dtreó ná raghadh na fir i líonmhaire a thuille
d'órduigh Pharó gach leanbh firean Israélíteach do thioc-
fadh ar an saoghal é chaitheamh isteach sa n-abhainn agus é
bháth'. Bhí an obair chruaidh ar na fearaibh agus stíbhardaí
diana os a gcionn ag an rí, agus bhí na leanbhaí fireana
dh'á gcaitheamh sa n-abhainn, ach i n-aimhdheóin chruadhtain
na h-oibre agus i n-aimhdheóin an íde a bhí dh'á dhéanamh
ar na leanbhaíbh fireana bhí an pobul Eabhra ag dul i
méid. Bhí fearg ar an rí mar gheall air sin agus bhí

fearg ar na h-Éigipteachaibh mar gheall air, agus bhí
fuath fíochmhar ag an rí agus ag na h-Éigipteachaibh
go léir do chlainn Israéil.

Bhí an sclábhaidheacht dian, agus má bhíodh aon atharú
air ba le breis déine é. Bhí na maoir go h-olc agus
go cruaidh agus go droch aigeanta, agus is ag dul i
n-olcas a bhíodar le h-imtheacht na h-aimsire. Bhí
naoidheana fireana na n-Eabhrach dh'á gcaitheamh sa
n-abhainn, agus is ag dul i ngéire a bhí an cuardach chun
gan leogaint dos na máithreachaibh aon chuid acu do
chimeád i bhfolach.

Fé dheire do thárla go raibh aon mháthair amháin agus
go raibh leanbh mic aici agus gur fhéad sí é chimeád i
bhfolach ar feadh trí mhí. Leanbh ana bhreágh ab eadh é agus
ba mhór an truagh é chaitheamh sa n-abhainn. D'á éaghmuis
sin tuigtear go raibh fhios agá athair agus agá mháthair
go raibh gnó mór ceapaithe ag Dia le déanamh dó agus
go gcimeádfí beó é chun an ghnótha san do dhéanamh.

Nuair a bhí 'fhios agá mháthair nár bh'fhéidir di an
leanbh do chimeád i bhfolach níba sia dhein sí
cliabháinín dó des na brobhnachaibh fada garbha a bhí ag
fás ar bruach na h-abhan. Chimil sí saghas éigin márla
de'n chliabhán chun an uisge chimeád amach as. Ansan
do chuir sí an leanbh isteach sa chliabháinín agus do chlúdaigh
sí é. Ansan do chuir sí an cliabhán, agus an leanbh
istigh ann, síos i n-uisge na h-abhan, i n-aice an phuirt,
sa n-áit 'n-a raibh na brobhnacha móra ag fás. Bhí na
brobhnacha chómh téagartha le slataibh. Ní leogfidís do'n
chliabhán imtheacht leis an abhainn.

LV.

OILEAMHAINT MHAOISE.

Bhí drifiúr ag an leanbh agus Miriam ab ainm di, i.,
Máire. Do chuir an mháthair an drifiúr n-a seasamh,

i bhfolach i n-aice na h-áite n-a raibh an cliabhán agus
an leanbh ann agus dubhairt sí léi bheith ag faire chúichi
agus aireachas a thabhairt do'n chliabhán. Ní ró fhada
a bhí sí ag déanamh na faire go bhfeacaidh sí inghean an
rí, agus a mná coimhdeachta i n-aonfheacht léi, ag teacht
chun na h-abhan ghá nighe féin. Do shiubhluighdar rainnt
ar bruach na h-aban. Feuchaint d'a dtugadar ar an
áit 'n-a raibh na brobhnacha ag fás do chonacadar an
cliabháinín.

“Imthigh,” arsan ríogan le duine des na mnáibh coimh-
deachta, “agus tabhair chughainn an bosga beag úd go
bhfeiceam cad 'tá ann.”

Do tugadh an cliabhán ag triall uirthi. D'osgail sí é.
Chonaic sí an leanbh breágh go léir istigh ann.

“Is mór an truagh,” ar sisi, “an leanbh áluinn sin
do bháth! Is le lánmhain éigin des na h-Eabhrachaibh é.
Taithnean sé go mór liom. Is dóich liom go mbéar-
fad liom é agus go dtógfad é!”

Bhí an drifiúr ag éisteacht leis an gcainnt. Do
dhruid sí i dtreó na ríoghna. “Dá mb'é toil t'onóra é,
a ríogan,” ar sisi, “tá fhios agam-sa ca bhfuil bean
chíoch a dhéanfadh an leanbh d'oileamhaint do t'onóir.”

“Is maith é sin, a 'ghnín ó!” arsan ríogan. “Imthigh
agus tabhair chugham í.”

D'imthigh an cailín agus thug sí léi a máthair féin. Bhí
áthas mór ar an ríogan agus thug sí an leanbh le
h-oileamhaint d'á mháthair féin, agus gan aon phioc d'á
fhios aici gur bh'í máthair an leinbh í. “Dein an leanbh
san d'oileamhaint dom, a bhean mhacánta,” arsan
ríogan, “agus tabhair aire dhó, agus gheóbhair do phágh
go maith as.”

Níor ghádh dhi a rádh leis an mnaoi an leanbh d'oile-
amhaint go maith agus aire mhaith a thabhairt dó, nídh nách
iongna. Do h-oileadh go maith é agus do tugadh aire
mhaith dhó, agus nuair a bhí sé tógtha do thug sí ag triall
ar an ríogain é. Do ghlac an ríogan é chun bheith i

n'uchtmhac aici agus thug sí Maois mar ainm air,
“Óir,” ar sisi, “is as an uisge do rugas é.” Ciall-
uighean an focal “Maois,” nú “Moisés,” “as an
uisge,” nú, “a' h-uisge.”

Do chuireadh ar Mhaois, ó b'é mac inghíne an rí é, gach
tabhairt suas d'á gcuirtí an uair sin, sa n-Éigipt ar
mhacaibh na n-uasal agus bhí buadh ag an Éigipt, an uair
sin i léighean agus i n-eólus agus i n-ealadhnaibh, ar
thíorthaibh an domhain. Do múineadh an léighean agus
an t-eólus, go fórleathan agus go beacht gan amhras,
do'n phriúnsa óg, do mhac inghíne an rí. Ní baoghal ná
gur mhúin a mháthair dó, leis, éolus eile, ná raibh le
fághail sa n-Éigipt d'á mhéid eólus a bhí ann. D'innis
sí dhó cé r' bh'é agus cé r' bh'iad a mhuinntir, agus conus
a thárla an cháil a bheith air gur mhac d'inghín an rí é. Thug
sí eólus maith dhó ar chreideamh a mhuinntire féin. Do
ghlac sé an t-eólus san agus chuaidh an t-eólus i
bhfeidhm go daingean 'n-a chroidhe agus i n'aigne. Bhí
sé buidheach d'inghín an rí mar gheall ar é thabhairt saor
ó'n uisge, ach bhíodh a chroidhe dh'á raobadh istigh n-a chliabh,
agus dh'á losgadh le feirg nuair a chíodh sé an cor a bhí
ar chlainn Israéil agus an cos-ar-bolg a bhí á dhéanamh
ortha; obair chruaidh á bhaint asta agus gan díoluigheacht
'á thabhairt dóibh. Do cuirtí fhiachaint ortha an uile shaghas
oibre dhéanamh, na bríceanna chun na saoirseachta,
agus ansan na tighthe agus na fallaí agus na h-oibreacha
poibilidhe a deintí des na bríceanaibh sin. Obair ana
chruaidh, ana dhian, ab eadh obair de'n tsórd san fé
ghréin agus fé bhrothal na h-Éigipte. Níor bh'é sin
féin ach pé sclábhaidheacht eile a bhíodh le déanamh, ag
saothrú an tailimh, ag curadóireacht, ag baint an
fhóghmhair agus 'ghá shábháil, is iad na h-Eabhracha bochta
do chaitheadh é dhéanamh. Agus ní bhíodh ag na h-Éigipte-
achaibh a dhéanamh ach bheith ag faire ar na h-Eabhrachaibh
agus ag gabháil de shlataibh agus d'fhuipeanaibh agus de
mhaidíbh ortha chun a chur fhiachaint ortha breis oibre dhéanamh.

Bhí Maois ag feuchaint ar an eugcóir sin go léir 'á
dhéanamh ar a mhuinntir féin agus bíodh a chroidhe dh'á
raobadh.

Bhuail sé amach lá agus do seóladh é chun áite n-a raibh
rainnt éigin des na h-Eabhrachaibh agus iad ag obair
go cruaidh agus Éigipteach os a gcionn. Bhí an
t-Éigipteach ag gabháil go dian ar dhuine des na h-
Eabhrachaibh. Do las fearg Maoise. Dhein sé anonn
ar an t-Éigipteach agus do bhuail sé é. Do thuit an
t-Éigipteach marbh.

LVI.

TOR AR LASADH.

Ní fheacaidh aoinne des na h-Éigipteachaibh an buille.
Dhein Maois poll sa talamh gainimhe a bhí sa n-áit agus
chuir sé an corp fé thalamh agus d'imthigh sé. An lá
'n-a dhiaidh san tháinig sé amach airís. Chonaic sé beirt
d'á mhuinntir ag troid, beirt Eabhrach. Chuir sé chun
síothchána dhéanamh eatartha. Do labhair sé leis an
nduine n-a raibh an eugcóir aige. Bhí an fear san ag
bualadh an fhir eile. “Cad chuige dhuit do chómharsa
do bhualadh?” arsa Maois leis.

“Cad é sin duit-se sin?” arsan fear, “B'fhéidir
gur b'amhlaidh a mheasfá mise do mharbhú mar a mhar-
bhuighis an t-Éigipteach úd indé! Cé cheap mar bhrei-
theamh tusa os ár gcionn?”

Tháinig eagla ar Mhaois. Ní fheidir sé conus a chuaidh
an sgéal amach. D'airigh Pharó an sgéal agus bhí sé
chun Maoise do chur chun báis. Do theich Maois as an
dtír. D'imthigh sé soir go tír Mhadian, tír a bhí ar an
dtaobh thoir de'n Muir Ruaidh. Do stad sé i n-aice
tobair. I n-aice tobair ab eadh ba dhóichighde dhó bualadh
uime dhaoine na h-áite. Bhí daoine ag an dtobar nuair

a tháinig sé ann. Mná óga ab eadh iad, ingheanacha do
shagart na tíre sin. Bhí Maois 'n-a shuidhe ag an dtobar
agus na cailíní ag tógaint an uisge as an dtobar agus
ghá chur ins na h-umaraibh d'á dtréad. Nuair a bhí na
h-árthaí lán, agus sar ar fhéad na cailíní a dtréad
do thabhairt chun an uisge, tháinig aodhairí chun an tobair
agus a dtréadta féin acu. Mheasadar eugcóir do
dhéanamh, tréadta na gcailíní do chomáint siar, agus
an t-uisge a bhí ins na h-umaraibh, an t-uisge n-a
bhfuair na cailíní a dhuagh 'ghá tharrac aníos as an dtobar,
do thabhairt d'a dtréadaibh féinidh. Do phreabh Maois
'n-a shuidhe agus thug sé aghaidh ar na h-aodhairíbh agus
dhíbir sé ó'n dtobar iad agus thug sé congnamh dos
na cailíníbh chun an uisge thabhairt d'á dtréadaibh. Chómh
luath agus bhí an gnó san déanta d'imthigh na cailíní
abhaile ag triall ar a n-athair.

“Cad n-a thaobh díbh bheith abhaile chómh luath?” arsan
t-athair. “Conus fhéadbhúir an gnó dhéanamh chómh
tapaidh.”

“Bhí duin'uasal Éigipteach ag an dtobar, a athair,”
ar siad, “agus nuair a tháinig na h-aodhairí agus
nuair a mheasadar, mar a dheineadar go minic cheana,
an t-uisge a bhí tógtha as an dtobair againn do bhaint
dínn agus do thabhairt d'á dtréadaibh féinidh, d'eirigh
an duin'uasal Éigipteach chucha agus chomáin sé chun
siubhail iad féin agus a dtréadta, agus ansan do
thug sé congnamh dúinne chun ár n-oibre féin a dhéanamh.
Siné do bheir an gnó déanta chómh tapaidh.”

“Ca bhfuil an duin'uasal san?” arsan t-athair.
“Cad 'n-a thaobh nár thugbhúir libh é chun go dtabharfí
bia agus deoch dó? Imthighidh agus tugaidh libh é.”

Do tugadh Maois chun an tighe. D'fhan sé ann. Chuir
sé ceangal éigin, nú dearbhú air féin go bhfanfadh sé
ag an bhfear. Do tugadh duine des na h-inghean-
achaibh le pósadh dhó agus d'fhan sé sa n-áit ar feadh
mórán aimsire.

Do ghluais an aimsir. Tháinig an bás ar an ndroch
rí a bhí ar an Éigipt. I gcaitheamh na h-aimsire an fhaid
a mhair sé is ag dul i ndéine a bhí a lámh ar chlainn
Israéil. D'á olcas é, bhí an rí a tháinig 'n-a dhiaidh níba
mheasa 'ná é. Do méaduigheadh an eugcóir agus an
cruadhtan ar chlainn Israéil go dtí go rabhadar ag
sgreadaigh go h-árd ar Dhia fuasgailt éigin a dhéanamh
ortha. Fé dheire b'é toil Dé an ghuidhe do fhreagairt.

Bhí Maois lá ag fosaidheacht na dtréad do Ietró,
d'athair a chéile. Do chómáin sé na tréadta abhfad
amach sa bhfásach, go dtáinig sé go dtí cnoc áirithe.
“Cnoc Dé,” a tugtar ar an gcnoc, nú Hóreb.

Bhí Maois ag aoraidheacht na dtréad ar chliathán an
chnuic agus chonaic sé radharc a chuir iongna air. Chonaic
sé tor agus é ar lasadh. Ach isé rud a chuir an iongna
air ná gan an tor a bheith dh'á dhógh'. Bhí an tor ar lasadh
ach ní raibh sé ag dógh'. Bhí Maois ag faire ar an lasair
ach ní raibh aon díobháil ag an lasair a
dhéanamh do'n tor. Bhí an bladhm lasrach ag eirighe
as an dtor ach bhí adhmad agus slata agus duilleabhar
an tuir ag fanamhaint chómh slán, chómh borb, chómh glas
agus dá mba ná beadh aon lasair i n-aon chor ag
eirighe as an dtor. Ní raibh dógh' ná teine ná luaith-
reach d'á dhéanamh. Ba mhór an iongna é. Do stad
Maois ar feadh tamail ag feuchaint ar an iongna.
Dá ghéire dh'fheuch sé iseadh ba shoiléire do chonaic sé
ná raibh an tor dh'á dhógh'.

(Cuid a trí)

SGÉALAIDHEACHTA AS AN MBÍOBLA
NAOMHTHA.

CVIII.

DO STAD AN GHRIAN.

Ní fhéadfadh Iósue agus ríogra Israéil na Gabaonítigh
do chur chun báis toisg an ceangal caradais a bheith
déanta acu leó agus an gheallamhaint úd a bheith tabhartha
acu dhóibh fé dhearbhú dar an Tighearna Dia. Do leogadar
a n-anam leó ach do chuireadar fé dhaoirse iad.

“Mar gheall ar an bhfeall san a dheineabhair orainn,”
arsa Iósue leó, “beidh sibh go deó, mar a dubhrabhair
féin, i nbhúr seirbhíseachaibh do chlainn Israéil, chun
bheith ag gearradh adhmaid dóibh agus ag tarrac uisge
chucha.”

Do lean san amhlaidh as san amach. Ach nuair airigh
na righthe agus na geinte eile mórthímpal an ceangal
caradais sin a bheith déanta ag na Gabaoníteachaibh le
clainn Israéil tháinig árd eagla ortha. Chomáin rí
acu, .i. Adonísedec, rí Ierúsaleim, teachtaireacht ag
triall ar cheathrar eile acu. “Tagaidh go léir chugham,”
ar seisean leó, “agus tugaidh bhúr lán neart libh agus
imtheóchaimíd agus tógfimíd cathair Ghabaon mar tá
ceangal caradais déanta ag na Gabaonítigh le Iósue
agus le clainn Israéil an namhaid uathbhásach so atá
ar ár dtí go léir.”

Tháinig na cheithre righthe 'n-a lán neart agus d'imdhruid-
eadar 'n-a gcúigear cathair Ghabaon. Chuir muinntir
na catharach teachtaireacht ag triall ar Iósue 'ghá iarraidh

air teacht le cabhair chucha. “Tar láithreach agus fuas-
gail sinn!” ar siad. “Is sinn do sheirbhísigh. Tá
cúigear righthe cómhachtacha anso suidhte tímpal ar ár
gcathair agus táimíd réidh mara bhfuasgalair-se sinn
go luath. Do ghluais Iósue chucha 'n-a lán neart. Do
labhair an Tighearna leis mar seo.

“Ná bíodh eagla agat rómpa. Táid siad tabhartha
suas duit agam. Ní'l ar chumas aoinne acu seasamh
ad' choinnibh.

Do ghluais Iósue agus a shlóighte chucha go fíor obann.
Tháinig sgannra ortha, le leamhnú Dé, nuair a tánathas
ortha chómh h-oban. Tháinig measgán mearaidhe ortha
agus do ritheadar tré n-a chéile agus do deineadh
éirleach ortha mórthímpal catharach Ghabaon. Do theich
an méid nár marbhuigheadh díobh agus do leanadh iad chómh
fada le h-Aseca agus le Maceda. An fhaid a bhíodar
ag teiche agus an tóir 'n-a ndiaidh do leog an Tighearna
cith cloich-shneachtaigh anuas ortha, agus bhí na clocha chómh
mór chómh trom chómh líonmhar san gur mhairbh an cith
cloch san níba mhó dhíobh 'ná mar a thuit le claidhmhtibh
chlainne Israéil díobh. Taisbeánan san méid na feirge
a bhí curtha ar an dTighearna acu!

An lá san iseadh a deineadh an mhírbhúilt mhór úd i
dtaobh na gréine agus na gealaighe. Bhí an ghrian ag
druidim siar agus an ghealach ar an spéir lastoir.
Bhí eagla ar Iósue go dtiocfadh an oidhche sar a mbeadh
buaidhte go h-iomlán ag clainn Israéil ar na cheithre
rightibh agus ar a slóighte. D'iarr sé ar Dhia ríghneas
do chur ar an ngréin agus an lá do chur i bhfaid i dtreó
go mbeadh neart na namhad ídighthe amuich 's amach sar
a dtiocfadh an oidhche. Do fhreagair Dia an ghuidhe.
Do stad an ghrian agus an ghealach ar an spéir go dtí go
raibh an namhaid go léir dísgighthe, sgaipithe agus a neart
curtha ar neamhnídh. Bhí an lá san chómh fada le dhá lá.

Tar éis an chatha san do ghluais Iósue agus a shlóighte
mórthímpal na tíre go léir agus chur sé idir bhaile agus

tuath, idir chnoc agus machaire, thuaidh agus theas, ó
abhainn Iórdain siar go bruach na Mara Toríann, fé
smacht a láimhe. Ansan tháinig sé féin agus a shlóighte go
Galgala airís agus chuireadar fútha ann 'n-a longhphort.

D'eirigh rainnt eile righthe i gcoinnibh Iósue, ach ní
raibh aon mhaith dhóibh ann. Do dísgigheadh iad go léir.
D'imthigh mórán aimsire, ámhthach, sar a raibh an tír go
h-iomlán curtha fé n-a smacht ag clainn Israéil. Do
throid muinntir na tíre go léir, níor ghéill aon treibh
acu ach de thoradh catha agus do thuiteadar go léir in
sna cathanaibh. Ní raibh ach na Gaboanítigh a dhein
ceangal caradais le Iósue agus le clainn Israéil,
agus ní raibh puinn de bharr an cheangail sin acu
san féin. Ní raibh ann dóibh ach ceangal sglábhaidh-
achta uisge agus adhmaid.

Tá cómhaireamh déanta sa Bhíobla ar na righthibh a
thuit sa chogadh san Iósue sar a raibh an tír go h-iomlán
fé n-a smacht, agus aon rí dhéag ar fhichid iseadh a líon.
Nuair a bhí an cogadh críochnuighthe agus gan aon namhaid
beó chun aon éilimh a dhéanamh ar aon chuid de'n tír
d'órduigh an Tighearna do Iósue an talamh do rainnt,
fé chrannaibh, idir dhá threibh déag clainne Israéil.
Do deineadh san. Fuair treibh Rúben agus treibh
Ghaid agus leath treibhe Mhenasses an talamh a thug
Maois dóibh ar an dtaobh thoir de'n Iórdan, agus
fuair an naoi gcinn go leith eile an talamh idir an
Iórdan agus an fharaige.

CIX.

IÓSUE AG LABHAIRT.

Do ghluais an aimsir. Bhí clann Israéil socair ar a
suaineas sa talamh áluinn sin a bhronn an Tighearna

ortha. Bhí an mhuinntir óg ag eirighe suas eatartha agus
an mhuinntir a bhí suas ag dul i n-aois. Agus bhí Iósue
ag tuitim go mór le h-aois. Do ghlaoidh sé chuige an
pobul go léir, idir uasal agus íseal, agus do labhair
sé leó. “Táim-se ag tuitim leis an aois,” ar seisean
leó. “Is eól daoibh na neithe a dhein an Tighearna ar
bhúr son; conus mar a chuir sé cómhacht bhúr namhad ar
neamhnídh ar bhúr son, agus conus mar a thug sé dhaoibh
an talamh breágh saidhbhir torthamhail seo go léir, fé mar
a bhí geallta aige dhaoibh. Tá mórán geinte i nbhúr
dtímpal fós, lasmuich de'n tír seo atá fághalta agaibh.
Tiocfid siad san ag cur isteach oraibh; ach beidh an
Tighearna libh 'n-a gcoinnibh sin, leis, agus cuirfidh sé
sgaipe agus dearg ruathar ortha ós bhúr gcómhair, agus
fanfidh an talamh agaibh.”

“Ní'l agaibh-se le déanamh ach bheith seasamhach agus
aire thabhairt do'n dlighe. An uile nídh atá curtha síos
i ndlighe Mhaoise deinidh é chómhlíonadh go cruinn agus
go beacht. Ná h-iompuighidh uaidh deiseal ná tuathal;
le h-eagla, nuair a bheidh sibh ag dul ameasg na ngeinte
a thiocfidh i n-bhúr dtreó, go mbeadh sibh ag dearbhú i
n-ainm a ndéithe agus ghá n-adhradh, i n-inead bheith
dílis d'bhúr dTighearna Dia féin mar atáthaoi go dtí
so. Má leanan sibh dílis dó ar an gcuma san dísgeó-
chaidh sé ós bhúr gcómhair geinte líonmhara cómhachtacha
agus ní bheidh ar chumas aoinne seasamh i nbhúr gcoinnibh.
Cuirfidh aoinne amháin agaibh an teiche ar mhíle duine,
mar beidh bhúr dTighearna Dia féin ag troid mar aon
libh, fé mar atá geallta aige. Ach tugaidh aire mhaith
an méid seo dhéanamh, .i. grádh bheith agaibh do bhúr
dTighearna Dia.”

“Má dheinean sibh, ámhthach, claoidhe le droch chleachtaibh
na ngeinte i nbhúr measg agus cleamhnaisí dhéanamh leó,
agus caradas, tuigidh an méid seo go deimhin. Ní
dhéanfidh bhúr dTighearna Dia íde ortha ós bhúr gcómhair,
fanfid siad 'n-a leachaibh ar tinneal rómhaibh, agus 'n-a

dtrúig bharathuisle dhaoibh, agus 'n-a dtaraingíbh i mbeó
agaibh, agus cuirfid siad ar bhúr n-aimhleas sibh agus
fé dheire sgaipfidh an Tighearna sibh agus díbireóchaidh
sé sibh as an dtír áluinn seo atá tabhartha aige
dhaoibh.”

“Feuch, táim-se anois ag imtheacht an bóthar a
dh'imthighean an saoghal go léir, agus chífidh sibh-se ná
raghaidh aon fhocal amú d'á bhfuil geallta ag an
dTighearna a dhéanfidh sé libh. Tá gach nídh d'ár gheall
sé a dhéanfadh sé i nbhúr bhfabhar cómhlíonta aige díreach
mar a gheall sé. Ar an gcuma gcéadna, na h-uilc go
léir seo atá bagartha aige oraibh má iompuighean sibh ó'n
gconnradh atá déanta aige libh agus má adhran sibh
déithe bréige, cuirfidh sé oraibh an uile olc riamh acu.
Lasfidh fíoch an Tighearna go h-oban i nbhúr gcoinnibh
agus sgriosfar sibh amach as an dtír fhóghanta so a thug
an Tighearna dhaoibh.”

Tamal 'n-a dhiaidh san do dhein Iósue cruinnú
eile de chlainn Israéil sa n-áit ar a dtugtí
Sicem, agus do labhair sé leó an chainnt seo, i láthair
an Tighearna:—

“Seo mar adeir an Tighearna Dia Israéil: ‘Bhí
bhúr sínsear, Táre, athair Ábrahaim, agus Nachor, 'n-a
gcómhnuidhe ar an dtaobh eile de'n abhainn agus déithe
iasachta acu 'á adhradh. Thugas liom bhúr n-athair
Ábraham ó Mhesopotamia isteach i dtír Chanaan agus
do mhéaduigheas a shliocht. Thugas dó Isaac. Ansan
thugas dó san Iácób agus Esau. Thugas an cnoc san
Seir d'Esau mar shealbhas. Chuaidh Iácob agus a chlann
síos sa n-Éigipt. Chuireas uaim síos ann Maois agus
Aaron agus do bhuaileas an Éigipt le mírbhúiltíbh
agus le h-anaithíbh uathbhásacha. Thugas sibh-se agus
bhúr n-aithreacha amach as an Éigipt agus thánabhair go
bruach na faraige. Do lean na n-Éigiptigh sibh, le
h-eachra agus le carbadaibh, go bruach na Mara Ruadh.
Do sgread clann Israéil ar an dTighearna. Chuireas

sgamal dorcha idir sibh agus na h-Éigiptigh. Do tarr-
aigeadh iad san isteach sa bhfaraige agus do chlúdaigh
an fharaige iad. Do chonaic bhúr súile ar dheineas sa
n-Éigipt. Thugabhair mórán aimsire sa n-uaigneas.
Ansan do thugas isteach sibh i dtalamh an Amorréig,
lastall de'n Iórdan. Do throideadar libh agus thugas
ar láimh daoibh iad. Chuireabhair chun báis iad agus tá
an talamh agaibh. D'eirigh Balac mac Sephoir, rí Mhóab,
agus do chómhraic sé le clainn Israéil. Chuir sé fios
ar Bhalaam, mac Bóeir, chun go gcuirfadh sé mallacht
oraibh. Chuireas-sa fhiachaint air a bheannacht do chur
oraibh agus thugas saor as a láimh sibh. Thánabhair thar
Iórdan, agus go Iericó. Do chómhraic fir na catharach
libh agus thugas-sa i nbhúr lámhaibh daoibh iad. Chuireas
chucha, rómhaibh amach, sathaí cearnabhán agus do ruagas
as a n-ineadaibh dhá rí na n-Amorréach gan chongnamh
uaibh-se, agus thugas daoibh-se talamh nár dheineabhair
saothar ann, catharacha nách sibh a chuir suas iad, fíon-
ghuirt nách sibh a chuir síol ionta, crainn ola nách sibh a
chuir ag fás iad.

“Anois, d'á bhrígh sin, bíodh eagla Dé oraibh, deinid
seirbhís Dé ó chroidhe, go fírinneach. Caithidh uaibh na
déithe bréagacha a bhíodh ag bhúr sínsear i Mesopotámia
agus sa n-Éigipt agus deinidh réir an Tighearna. Mara
maith libh san do dhéanamh, anois an t-am agaibh chun
bhúr rogha do ghlacadh. Má's maith libh na déithe bréige
do ghlacadh glacaidh iad agus déanfad-sa agus mo
theaghlach réir an Tighearna.”

CX.

BÁS IÓSUE.

“Nár leogaidh Dia,” arsa clann Israéil le Iósue,
“go dtabharfimís-ne cúl leis an dTighearna agus go

nglacfimís le déithibh bréige! Isé an Tighearna Dia a
thug sinn agus ár sínsear amach as an Éigipt, as an
ndaoirse chruaidh, agus do dhein na mírbhúiltí móra agus
na h-iongnaí os cómhair ár súl, agus do chosain sinn
ins gach slighe n-ar ghabhmair agus ar gach treabhchas
daoine n-ar ghabhmair trítha. Déanfimíd, d'á bhrígh sin,
réir an Tighearna, óir isé an Tighearna is Dia againn.”
“Ní féidir daoibh,” arsa Iósue leó, “an Tighearna bheith
'n-a Dhia agaibh mara dtugaidh sibh druim lámha le déithibh
fallsa. Tá Dia ró naomhtha. Ní chuirfidh sé suas libh
má bhíon déithe fallsa agaibh. Iompóchaidh sé oraibh agus
dísgeóchaidh sé sibh tar éis a bhfuil de mhaitheasaíbh tabhartha
aige dhaoibh.”

“Ní bheidh san mar sin,” ar siad, “mar déanfimíd
réir Dé.”

“Má 'seadh,” arsa Iósue, “deinidh-se a dhearbhú
dhomh-sa anois, i láthair an Tighearna, go bhfuiltí ag
glacadh an Tighearna mar rogha, agus go bhfuiltí 'á
dhéanamh san le nbhúr dtoil mhacánta féin, agus go
ndéanfidh sibh a réir.”

“Táimíd 'ghá dhearbhú san duit i láthair an Tighearna
féin!” ar siad.

“Má 'seadh,” arsa Iósue, “cuiridh uaibh na déithe
fallsa atá i nbhúr measg agus iompuighidh bhúr gcroidhthe
ar an dTighearna Dia Israéil.”

“Déanfimíd réir ár dTighearna Dia,” ar siad,
“agus cimeádfimíd aitheanta an Tighearna.

Ansan do ghreamuigh Iósue connradh do réir na cainnte
sin, idir an pobul agus an Tighearna agus do chuir sé
na h-aitheanta ós a gcómhair. Ansan do sgríbh sé síos
an méid sin go léir i leabhar dlighe an Tighearna. Ansan
do chuir sé cloch ana mhór ag bun an chrainn daraighe
a bhí ag fás sa n-áit naomhtha agus dubhairt sé leis
an bpobul: “Feuch, beidh an chloch san 'n-a fínné ar
gach focal d'á bhfuil labhartha ag an dTighearna libh-se
anso indiu, le h-eagla go mb'fhéidir gur mhaith libh, 'n-a

dhiaidh so, an chainnt do shéanadh agus bréag do rádh le
nbhúr dTighearna Dia.”

Deir lucht eóluis gur ag an gcrann daraighe gcéadna
san a bhí Ábraham 'n-a sheasamh, na céadta blian roimis
sin, tar éis teacht anoir ó Mhesopotámia dhó, nuair
a thaisbeáin an Tighearna é féin dó agus do gheall sé
dhó go dtabharfadh sé an tír sin go léir d'á shliocht.
Agus deirtear gur i n-aice an chrainn chéadna do
chonaic sé an triúr aingeal nuair a h-innseadh dó go
mbeadh mac agá mhnaoi, ag Sarai. Deirtear, leis, gur
ag bun an chrainn chéadna do chuir Iácób i bhfolach sa
talamh na h-íodail a ghoid Rachel ó n-a h-athair, ó
Laban, agus pé íodail eile a bhí agá chlainn an uair
sin. D'fhágfadh san an crann daraighe sin breis
agus chúig céad blian d'aois an uair sin, nuair
a chuir Iósue an chloch mhór throm san n-a suidhe agá
bhun.

Nuair a bhí an méid sin déanta b'é toil Dé glaodhach
ar Iósue. Bhí sé céad agus deich mbliana d'aois nuair
a ghlaoidh Dia chuige féin é. Fuair sé bás agus do
h-adhlacadh é le h-onóir, ar chnoc Ephraim.

Bhí clann Israéil dílis go maith do Dhia an fhaid a mhair
Iósue, agus an fhaid a mhair na seanóirí a tháinig 'n-a
dhiaidh, ar feadh mórán aimsire.

Tar éis bháis Iósue d'eirigh rí Canaanach d'ár bh'ainm
Adonibesec i gcoinnibh chlainne Israéil agus bhi mórán
nirt slógh aige. Ní raibh ceannuraid ar chlainn Israéil
chun iad do ghléasadh agus do threórú i n-aghaidh a namhad.
D'iarradar ar an dTighearna taoiseach airm do cheapadh
dhóibh. Do cheap an Tighearna dhóibh fear n-ar bh'ainm
dó Iúdás chun é bheith 'n-a thaoiseach ortha. Do ghluais-
eadar amach fé láimh an fhir sin agus do throideadar
leis na Canaanachaibh agus bhuadar ortha. Do theich an
rí Adonibesec, as áit an chatha. Do leanadh é agus
do rugadh air. Mar phionós air do gearradh na
méireana d'á dhá láimh agus d'á dhá chois i dtreó nár

fágadh air ach an dá dheárnain mhaola agus an dá throigh
mhaola.

“Seadh!” ar seisean, nuair fheuch ar a dhá dheárnain
agus ar a dhá throigh, agus iad 'n-a stúmpaíbh gan
mhéireana aige, “bhí, ó am go h-am, deichneabhar agus
tri fichid de righthibh uaisle am' thigh féin agam-sa agus
an cor céadna san tabhartha agam ortha, agus iad ag ithe
an aráin bhriste ar an úrlár agam. An cor a thugas-sa
ortha súd tá sé tabhartha orm féin anois! Tá Dia
ceart!”

CXI.

OTONIEL.

An fhaid a mhair na daoine a tháinig anall thar abhainn
Iórdain i n-aonfheacht le Iósue, agus a chuaidh tríd an
gcogadh i n-aonfheacht leis, agus do ghlac uaidh seilbh
na tíre, ó'n gcrannchur, bhí clann Israéil dílis díog-
raiseach go maith do'n Tighearna, agus do'n dlighe, agus
do'n chonnradh. Ach “deinean seilbh sásamh.” I ndiaidh
ar ndiaidh, nuair a bhí gach aon rud ar a dtoil acu, do
mhaoluigh ar an ndíogras agus do laguigh ar an ndílse.
Nuair a bhí lucht chómhaimsire Iósue go léir tar éis
a dtréimhse do chaitheamh ar an saoghal so agus iad
imthighthe, agus a sliocht eirighthe suas ní raibh aon eólus
ag an sliocht san ar chruadhtan an dachad blian úd sa
n-uaigneas, ná ar chruadhtan an chogaidh sar a bhfuaradh
an tseilbh, ná ar na mírbhúiltíbh uathbhásacha a deineadh,
ach fé mar a h-innseadh dóibh. Agus ní h-ionan choidhche
tuairisg fhághail ar chruadhtan agus gabháil tríd an
gcruadhtan agus é dh'fholag. Ná ní mar a chéile tuairisg
fhághail ar mhírbhúilt mhóir agus an mhírbhúilt sin a dh'fheis-
gint le súilibh dhuine féin. Ní bheirean an cruadhtan

greim ar chuimhne an duine nár fhuilig é, pé tuairisg
a fuair sé air. Ná ní chuirean mírbhúilt eagla i gceart
ar an té ná feacaidh le n-a shúilibh féin í, pé fírinne
a bhí sa tuairisg a fuair sé uirthi. D'á bhrígh sin, nuair
a bhí an chéad shliocht a fuair seilbh sa tír imthighthe agus
an tarna sliocht eirighthe suas bhí díogras na ndaoine
tar éis maolú agus a ndílse tar éis lagú.

Ansan, um an am 'n-a raibh an tsliocht san imthighthe
agus 'n-a raibh an trímhadh sliocht tagaithe i n-aois agus
i neart bhí an díogras maol go maith agus an dílse lag
go maith, agus bhí an cruadas aigne a thagan ó chothú
mhaith agus ó neamhspleádhchas, bhí sé cruaidh go maith.
Isé an cruadas croidhe céadna san is gnáth a chuirean
daoine ar a n-aimhleas, agus chuir sé clann Israéil ar
a n-aimhleas an uair sin.

Seo mar a thárla an t-amhleas. Do fágadh a lán
de sna págánachaibh gan dísgiú sa tír. Do mhéaduighdar
ann. Do dhein clann Israéil cómhluadar agus muinn-
tearthas leó. Chonacadar na déithe fallsa agus
chonacadar conus a h-adhartí iad. Do thaithn an gnó
salach leó. Chromadar féin ar an ngnó salach san do
dhéanamh. Níor stad an droch ghnó go dtí go rabhadar
chómh págánach leis na págánaigh féin. Ní raibh aon
chuimhneamh acu ar Dhia ná ar dhlighe Dé ná ar an
gconnradh a bhí idir iad agus Dia, ach iad ag adhradh na
ndéithe fallsa, .i. Baalim agus Astarot, déithe salacha
na bpágánach.

Ansan do chuir an Tighearna namhaid ag triall ortha.
Tháinig rí págánach ó Mhesopotámia anoir agus chuir sé
clann Israéil fé n-a smacht, agus bhíodar fé smacht
aige ar feadh ocht mblian agus árd chruadhtan aige 'á
chur ortha. Chuir an cruadhtan fhiachaint ortha cuimhneamh
ar Dhia. Thuigeadar an t-aimhleas a bhí déanta acu. Do
ghlaodar ar an dTighearna. D'admhuighdar an t-olc
a bhí déanta acu, agus d'iarradar ar Dhia iad d'fhuas-
gailt.

D'fhreagair an Tighearna iad. Thug sé fuasgaltóir
dóibh. Otoniel ab ainm do'n fhuasgaltóir sin. Do
chruinnigh sé mórshluagh agus chuir sé cath ar Chúsán,
rí Mhesopotámia agus bhuaidh sé air. Ansan bhí síoth-
cháin ag clainn Israéil ar feadh dachad blian agus
Otoniel 'n-a bhreitheamh ós a gcionn.

Fuair Otoniel bás. D'iompuigh clann Israéil airís
ar na déithibh fallsa agus thugadar cúl leis an dTighe-
arna agus dheineadar an t-olc. Do mhúisgil an
Tighearna namhaid eile 'n-a gcoinnibh ansan. B'é
namhaid é 'ná Eglon, rí Mhóab. Dhein sé sin cómhaltas
le clainn Ammoin agus Amalec agus chuireadar cogadh
ar chlainn Israéil agus bhuadar ortha agus bhí clann
Israéil fé n-a smacht san ar feadh ocht mbliana déag.
Bhí an smacht ana dhian. Thug sé a meabhair do chlainn
Israéil. D'iompuighdar ó n-a bpeacaíbh agus d'iarra-
dar ar an dTighearna na peacaí a mhaitheamh dóibh agus
iad d'fhuasgailt.

D'fhreagair an Tighearna a nguidhe. Do thug sé dhóibh
fuasgaltóir d'ár bh'ainm Aod. Fear ab eadh Aod
gur chómhdheas an dá láimh aige. Dhein sé dhó féin claidh-
eamh dá fhaobhar. Bhí cíos le cur ag triall ar Eglon.
Chuaidh Aod leis an gcíos. Bhí an claidheamh aige ar a
cheathramhain ndeis fé n-a bhrat. Tháinig sé i láthair
Egloin agus thug sé an cíos dó go breágh réidh.
Ansan:— “Tá nídh agam le h-innsinnt duit, a rí,”
ar seisean. Fear ana bheathuighthe ab eadh Eglon.
Chuir sé amach a sheirbhísigh. Bhí lámh dheas Aod le
feisgint gan aon nídh innti. Tháinig an rí i n-aice
leis go n-aireóchadh sé an focal a bhí aige le rádh. Do
shleamhnuigh Aod an láimh chlé síos fé n-a bhrat agus
tharraig sé aníos an claidheamh dá fhaobhar agus sháidh sé
i mbolg an rí é go dornchlainn.

CXII.

DEBBORA.

Do chuir Aod oiread san nirt leis an sádh go ndeigh
an claidheamh isteach tré bholg an rí chómh fada san gur
shleamhnuigh an dornchlann a' láimh Aod agus gur súghadh
isteach sa bholg idir chlaidheamh agus dornchlann agus
gur dhún an bhlonag lasmuich díobh. Do thuit an rí
ach níor dhein a thuitim aon fhothram. Ní lugha 'ná mar
a dhein sé aon fhothram le n-a ghlór mar ní raibh an glór
ann. Bhí sé gan anam chómh luath agus chuaidh an claidh-
eamh tré n-a bholg isteach. Nuair a bhí an gníomh déanta
aige do dhún Aod an dorus agus dhaingnigh sé é agus
bhuail sé amach tré lár an ghárda saighdiúirí a bhí lasmuich
de'n dorus. Níor leog sé aon rud air ach bualadh
amach tríotha, fé mar a bheadh pé cainnt a bhí le déanamh
leis an rí aige déanta aige. Níor thaisbeáin sé aon
bhlúire eagla agus níor tháinig lá d'á chuimhneamh chucha
san go raibh aon rud bun os cionn déanta aige. Cheapa-
dar go n-osgalóchadh an rí an dorus agus go dtabharfadh
sé órdú éigin dóibh. Bhíodar ag feitheamh faid gach
n-faid agus níor h-osgaladh an dorus. Fé dheire
tháinig sgannra ortha agus d'osgaladar féin an dorus.
Fuaradar an rí istigh sínte ar an dtalamh agus é marbh.

An fhaid a bhíodar ag feitheamh ar an dtaobh amhuich
de'n dorus bhí uain ag Aod ar bheith imthighthe ó bhaoghal.
D'imthigh sé go Seirat agus shéid sé an adharc ar chnoc
Ephraim. Do chruinnigh na daoine chuige. “Leanaidh
mise,” ar seisean, “táid ár namhaid tabhartha suas
dúinn ag an dTighearna.” Do ghluais sé rómpa agus
do leanadar é go dtí go rabhadar ar áthaibh Iórdain.
Do ghluais na Móabítigh agus sgannra ortha, chun dul
treasna na h-abhan soir abhaile, nuair a bhíodar gan rí.

Bhí Aod agus fir Israéil ar na h-áthaibh rómpa agus
mharbhuighdar iad chómh tiugh agus do thánadar go port
na h-abhan. Do marbhuigheadh tímpal deich míle d'fhear-
aibh Mhóab i n-aice na h-abhan an lá san, agus níor
leogadh aoinne anonn. Fir láidire chródha ab eadh na
fir a marbhuigheadh ann agus do fágad Móab tréith.
Thug san suaineas do chlainn Israéil ar feadh cheithre
fichid blian 'n-a dhiaidh san. Ansan d'eirigh namhaid eile
'n-a gcoinnibh, .i. na Philistínigh, agus thug Dia cosantóir
eile dhóibh. D'eirigh Samgar mac Anait agus chuir sé
cath ar na Philistínigh agus mhairbh sé sé céad fear díobh
le colltar céachta. Thug san suaineas do chlainn
Israéil an uair sin.

Nuair a bhí an suaineas acu níor fhéadadar iad féin
d'iompar. Dheineadar iomarbhas airís. Dheineadar
olc os cómhair an Tighearna tar éis bháis Aod. Do
leog an Tighearna namhaid chucha, .i. Iabin, rí Chanaain.
Bhí sé sin 'n-a rí i n-Asor agus bhí aige taoiseach slógh
d'ár bh'ainm Sisara agus bhí ag an dtaoiseach slógh san
naoi gcéad carbad seartha agus bhí sé ar feadh fiche
blian ag déanamh éirligh ar chlainn Israéil. Ansan do
ghlaoidh clann Israéil ar an dTighearna 'ghá iarraidh
air iad d'fhuasgailt.

Bhí i n-Israél an uair sin bean-fháig d'ár bh'ainm
Debbora, agus beanbhreitheamh ab eadh í, agus bhí sí ana
naomhtha, agus do shuidheadh sí, ag tabhairt breithe, fé
chrann pailme, idir Rama agus Beitel, i gcnoc Ephraim.
Thagadh clann Israéil chúichi ansan, ó gach áird, chun go
ndéanfadh sí a gcúiseana do bhreithniú dhóibh.

Chuir sí fios, lá, ar Bharac, mac Abinoem. Tháinig
sé ag triall uirthi.

“Tá órduighthe ag an dTighearna dhuit-se,” ar sise,
“sluagh armtha do sheóladh leat go cnoc Taboir. Tóg
leat deich míle fear cómhraic de chlainn Nephtailí agus
de chlainn Shabuloin agus tabharfidh an Tighearna chughat,
go sruth Cisoin, Sisara, taoiseach slógh Iabin, é féin agus

a charbaid agus a mhór shlóighte, agus tabharfidh sé suas
duit iad.” “Déanfad an nídh sin,” arsa Barac, “má
thagan tusa liom, ach mara dtagair-se liom ní
dhéanfad.”

“Tá go maith,” ar sisi, “raghad-sa leat, ach má 'seadh
ní dhuit-se a h-ainmneófar an buadh an turus so, ach
is le láimh mná do thuitfidh Sisara.”

D'imthigh sí féin agus Barac go h-áit ar a dtugtí
Ceder. Ansan do chruinnigh Barac, a' treibh Shabuloin
agus a' treibh Nephtalí, deich míle fear armtha agus do
ghluais sé féin agus Debbora, leis an ndeich míle fear
san agus thánadar go cnoc Taboir. Do h-innseadh
do Shisara go raibh Barac ar chnoc Taboir agus do
chruinnigh sé a mhór shlóighte agus a charbaid seartha
agus tháinig sé go sruth Cisoin.

CXIII.

IAHEL.

Bhí Barac agus Debbora agus an deich míle fear
de chlainn Nephtalí agus Shabuloin thuas ar chliathán an
chnuic, agus Sisara agus a mhílte dí-áirmhthe agus a naoi
gcéad carbad seartha thíos ar an machaire mór leathan,
ar bruach an tsrutha.

“Eirigh!” arsa Debbora le Barac. “Indiu an lá
'n-a bhfuil Sisara tabhartha suas duit ag an dTighearna.
Isé an Tighearna féin atá ad' stiúrú.”

Do ghluais Barac agus a dheich míle anuas ó'n gcnoc
go h-oban agus d'ionsuighdar an namhaid. Chómh luath
agus do tháinig an deich míle i dteangmháil le fearaibh
Shisara d'imireadar an faobhar ortha chómh dian san go
rabhadar ag tuitim chómh tiugh agus do buailtí iad. Le
n-a linn sin do phléasg tóirthneach agus splanncracha

agus gaoth árd anuas ar shluagh Shisara, le leamhnú Dé,
i dtreó go dtáinig sgannra ortha agus go dtáinig
sgeón ionta agus gur iompuighdar go léir agus gur
theicheadar. Do lean Barac agus a dheich míle ar
a dtóir 'gha leagadh agus 'ghá marbhú. Do léim Sisara
féin amach as a charbad agus do ghluais sé sa teiche
'n-a chuis, bhí a leithéid sin de sgannra 'n-a chroidhe. Do
lean an teiche agus an tóir go dtí gur thuit an uile
dhuine de mhór shluagh Shisara. Tháinig Sisara féin
agus é ag rith agus é 'n-a chuis, go dtí cábán mná d'ár
bh'ainm Iahel. Bean ab eadh í a bhí pósta ag Heber,
agus fear Cineach ab eadh an Heber san. Ní raibh
Heber sa bhaile an lá san. Nuair a tháinig Sisara go
dorus an chábáin chonaic Iahel é agus d'aithin sí é.

“Tar isteach, a rí!” ar sise. “Na bíodh eagla ort.”

Tháinig sé isteach. “Tabhair deoch dom,” ar seisean,
“Tá ana thart orm.” Thug sí deoch bhainne dhó. Do
shín sé ar an úrlár mar bhí ana thuirse air.

“Clúdaigh me,” ar seisean, “agus má thagan aoinne
go dorus an chábáin 'ghá fhiafraighe an bhfuil aon fhear
istigh abair leó ná fuil.”

Do chlúduigh sí é le súsa agus níor bh'fhada go raibh
sé 'n-a chodladh go sámh. Nuair a bhí sé 'n-a chodlad
ar feadh tamail bhig agus an codladh chómh trom san air
nár bhaoghal go ndúiseóchadh sé go fuiriste d'aimsigh
sí tarainge maith mór láidir agus casúr agus tháinig
sí agá cheann agus chuir sí bior an tarainge le n-a cheann
agus chomháin sí an tarainge isteach 'n-a cheann le buille
de'n chasúr. Chuir san deire leis, agus do chómhlíonadh
an focal adubhairt Debbora le Barac, .i. gur le láimh
mná a bhí ceapaithe ag an dTighearna Sisara do thuitim.

Ar ball do tháinig Barac, ar thóir Shisara. Tháinig
sé go dorus chábáin Iahel. Chuaidh Iahel amach ag
triall air.

“Tar isteach anso,” ar sisi, “go bhfeicir an té atá
uait.”

Chuaidh sé isteach. Chonaic sé Sisara sínte marbh
ar an úrlár agus an tarainge sáidhte go bun isteach
'n-a cheann.

As san amach bhí clann Israéil ag neartú i gcoinnibh
a namhad agus i ndiaidh ar ndiaidh bhí neart Iabin,
rí Chanaain, acu d'á chlaoidhe go dtí fé dheire gur
chuireadar é féin agus a neart fé chois ar fad.

Tar éis an chatha san, i gcoinnibh Sisara, do chúm
Debbora dán i n-onóir do'n Tighearna, ag breith bhuidh-
eachais leis mar gheall ar an mbuadh a bhí tabhartha
aige do chlainn Israéil; agus ag moladh na bhfear a
chuir a n-anam féin sa chontabhairt agus a thug aghaidh
go neamheaglach ar neart slógh a bhí níba mhó agus níba
threise go mór 'ná a neart slógh féin, agus nár fhan
siar ó'n gcath le h-eagla roimis na carbadaibh seartha
úd a bhí chómh sgannramhail chómh marbhuightheach. Do
mhol sí iad mar gheall ar an muinighin a bhí acu as an
dTighearna agus mar gheall ar a fheabhas a dheineadar
beart do réir na muinighine sin. Ní baoghal gur dhear-
mhaid sí, sa dán, a chur i gcuimhne dhóibh nách ar a gcródhacht
féin ba cheart dóibh buidheachas an lae sin a bheith acu
ach ar an dTighearna, mar gur bh'é an Tighearna féin do
sgaip an namhaid rómpa le gaoith agus le tóirthnigh
agus le splanncrachaibh teine.

“Gurab shin mar a thuitfid do namhaid go léir, a
Thighearna!” ar sisi, “agus go raibh do cháirde ionmhuine
mar sholus na gréine, nuair a bhíon sí ag eirighe ar
maidin, ag taithneamh ad' láthair le neart a ngrádh
dhuit!”

Bhí suaineas ag clainn Israéil ar feadh dachad blian
i ndiaidh an chatha san.

CXIV.

COS-AR-BOLG.

Bhí clann Israéil ar a suaineas ar feadh an dachad
blian. An fhaid a bhí gach nídh ar a dtoil acu do thárla
an seana sgéal i gcómhnuidhe, d'iompuighdar ó'n
dTighearna agus dheineadar na peacaí. Isiad peacaí
is mó agus is measa a dheineadar 'ná aithris a dhéanamh
ar na págánachaibh a bhí 'n-a dtímpal agus déithe fallsa
d'adhradh, na déithe fallsa céadna a bhíodh ag na págá-
nachaibh dh'á n-adhradh. Baalam agus Astarot na
h-ainimneacha a bhí ag na págánachaibh ar an mbeirt
ab aoirde de sna déithibh sin. Istigh i lár coille, ar
bhara cnocáin, iseadh bhíodh na h-altóracha curtha suas
chun na ndéithe sin, agus is ann a deintí ídhbeartha chucha.
Agus gníomhartha gráineamhla b' eadh an chuid ba mhó
de sna gníomharthaibh a bhain leis na h-ídhbirtíbh. Dhein-
eadh cuid de chlainn Israéil díreach mar a dheineadh
na págánaigh, chuiridís suas na h-altóracha, istigh in
sna coilltibh, ar na cnocánaibh, chun Baalim agus chun
Astarot, agus ansan dheinidís an obair ghráineamhail
a bhain leis an ídhbirt.

Ní raibh an suaineas acu aon fhaid mhór aimsire ó
cuireadh an tarainge i gceann Shisara nuair a thosnuigh-
dar ar an ndroch obair a dhéanamh. Sar a raibh an
dachad blian críochnuighthe acu bhíodar imthighthe chómh
fada san ó dhlighe Dé go raibh díbhfeirg tuillte airís
acu. Bhí na h-altóracha curtha suas acu in sna coilltibh
beaga ar na cnocánaibh agus an droch obair ar siubhal
tríd an ndúthaig. Ansan do chuir an Tighearna pionós
ag triall ortha.

Nuair a dhein Maois an léirsgrios mór úd ar na
Madianítigh, lastoir de'n Iórdan, mar gheall ar an
aimhleas a thugadar ar chlainn Israéil, do cuireadh

a bhformhór chun báis. Níor dísgigheadh iad amuich 's
amach, ámh. Chuaidh dríodar beag sgáinte dhíobh saor.
Bhí an dríodar beag san ag dul i méid agus i líon-
mhaire agus i neartmhaire go dtí go rabhadar cómhachtach
go maith lastoir de'n Iórdan. Do h-innseadh dóibh
i dtaobh Bhalaam, agus i dtaobh Phinees, agus i dtaobh
an éirligh a dhein clann Israéil ar a sínsear. Ní raibh
de chuimhneamh de ló ná d'oidhche 'n-a gcroidhthibh ach iad
féin do neartú agus do chur i dtreó, chómh luath a's do
b'fhéidir é, agus teacht agus díoltas iomlán d'imirt
ar chlainn Israéil, an cómhar do dhíol leó gan easnamh.
Bhailighdar chucha, chómh maith agus d'fhéadadar é, na
geinte a bhí 'n-a dtímpal lastoir. Bhíodar láidir
go maith nuair a tháinig an t-am 'n-a raibh pionós tuillte
ag clainn Israéil ó'n dTighearna mar gheall ar na
peacaíbh a bhí acu 'á dhéanamh.

Thánadar anoir treasna abhan Iórdain agus ghabhadar
de chosaibh i gclainn Israéil. Níor bh'aon iongna iad
'ghá dhéanamh san, mar ní raibh lámh an Tighearna le
clainn Israéil. Thug clann Israéil druim lámha leis
an dTighearna agus ansan do thug an Tighearna druim
leó-san. Dhein sliocht na Madianíteach a leithéid de
chos-ar-bolg ortha gur i bpollaibh talmhan agus i
bpluaisibh caraigreach ab éigean dóibh dul i bhfolach
ó n-a namhaid. Is amhlaidh a thagadh na Madianítigh
anoir treasna na h-abhan nuair a mheasaidís go mbíodh
aon rud ag clainn Israéil a dh'fhéadfidís a bhreith
uatha. Ansan do sguabaidís leó gach aon rud
ab fhéidir a bhreith chun siubhail, ba agus capail agus an
uile shaghas beithidhigh. Nuair a bhídís imthighthe thagadh
fir Israéil amach as na pollaibh agus as na pluaisibh
agus dheinidís iarracht ar rainnt éigin arbhair do chur.
Thagadh an namhaid nuair a bhíodh an t-arbhar san 'n-a
gheamhar agus ghearraidís é i dtreó ná fásfadh an bia
chun clainne Israéil agus go bhfaighdís bás leis an
ocras, díreach mar a dheineadh saighdiúirí Shasana

anso i n-Éirinn tamal ó shin, nuair a bhíodh a speal ag
gach saighdiúir, chómh maith le n-a ghuna, chun an gheamhair
do ghearradh i dtreó go bhfaghadh muinntir na h-Éireann
bás de'n ghorta.

Do lean an cos-ar-bolg san á dhéanamh ar chlainn
Israéil ar feadh seacht mblian. Tráth éigin i gcaitheamh
na seacht mblian san, agus iad cráidhte ciapaithe,
imeartha, dh'á gcur chun báis gan truagh gan taise, do
chuimhnighdar ar an dTighearna. Do ghlaodar ar an
dTighearna agus d'iarradar air iad d'fhuasgailt. Do
cuireadh aingeal chucha agus dubhairt sé leó: “Thugas
amach as an Éigipt sibh. Thugas saor sibh ó gach namhaid.
Thugas díbh an talamh so agus dubhart libh: ‘Is mise
bhúr dTighearna Dia,’ agus ní éistfadh sibh lem' ghlór.”

CXV.

GEDEON.

Bhí fear 'n-a chómhnuidhe i n-Ephra agus Ióas ab ainm
dó. Bhí mac ag an bhfear san agus Gedeon ab ainm
dó. Fear ana shaidhbhir ab eadh Ióas agus fear ana
láidir, ana chródha, ab eadh an mac. Bhí sé lá ag glanadh
arbhair agus bhí an obair aige 'á dhéanamh a gan fhios,
mar bhí eagla air go dtiocfadh na Madianítigh air
agus go mbéarfidís uaidh an t-arbhar. Bhí crann
daraighe i n-aice na h-áite. Tháinig aingeal an Tighearna
agus do shuidh sé fé sgáth an chrainn. Bhí Gedeon ag
déanamh na h-oibre. Thaisbeáin an t-aingeal é féin
dó agus do labhair sé leis.

“Tá an Tighearna leat, a fhir ró chródha!” arsan
t-aingeal leis.

“Aithcim ort, a uasail,” arsa Gedeon leis, “má
tá an Tighearna linn conus a thárla na h-uilc seo go

léir orainn? Ca bhfuilid mírbhúiltí an Tighearna
uainn? Na mírbhúiltí a dh'innis ár sínsear dúinn
a dhein sé dhúinn, nuair a thug sé amach as an Éigipt
sinn? Tá sé imthighthe uainn anois, agus táimíd fágtha
aige fé smacht na Madianíteach.”

D'fheuch an t-aingeal air agus dubhairt sé leis mar
seo: “Imthigh-se anois agus oibrigh an neart san atá
ionat agus fuasgail clann Israéil ó shliocht Mhadian.
Tuig go bhfuilim ad' chur ag déanamh na h-oibre sin.”

“Ó, a uasail,” arsa Gedeon, “conus is féidir
domh-sa clann Israéil d'fhuasgailt? Isiad mo mhuinn-
tir-se an mhuinntir is suaraighe ar threibh Mhenasse
agus is mise an té is suaraighe i dteaghlach m'athar.”

“Ná bac san,” arsan t-aingeal, “bead-sa leat,
agus claoidhfir Madianítigh, na mílte acu, mar a
chlaoidhfá aon fhear amháin.”

Bhí iongna ar Ghedeon. Fear ab eadh é a bhí umhal
thar barr. Cheap sé gur dhuine saoghalta an té a
bhí ag cainnt leis, ach gur bh'fháig mór éigin é.

“Mara miste leat mé dhéanamh dánaidheachta ort,
a uasail,” ar seisean, “ba mhaith liom a iarraidh go
dtabharfá dhom comhartha a chuirfadh i n-iúil dom cé
h-é atá agam agus dá mb'áil leat gan imtheacht as so
go dtagad thar n-ais chughat tabharfad chughat nídh.”

“Fanfad leat anso go dtagair,” arsan t-aingeal.

D'imthigh Gedeon isteach abhaile agus do bheiribh sé
mionán agus dhein sé rainnt aráin giost. Thug sé
leis amach an fheóil i n-árthach agus an anairthe i n-árthach
eile agus thug sé chun an chrainn daraighe iad agus
chuir sé os cómhair an fháig, dar leis, iad. Bhí cloch
mhór leathan ar aghaidh an fháig amach.

“Buail ansan ar an gcloich sin iad,” arsan fáidh.
“Cuir an fheóil agus an t-arán ar an gcloich ar
dtúis agus ansan doirt an t-anairthe anuas ortha.”
Do dhein. Ansan do shín an fáig uaidh amach an tslat a
bhí 'n-a láimh aige i dtreó gur chuir sé bara na slaite ar

an méid a bhí ar an gcloich. Chómh luath agus do theang-
mhuigh bara na slaite le n-a raibh ar an gcloich d'eirigh
lasair theine ó'n gcloich agus do loisgeadh 'n-a luaithrigh
an fheóil agus an t-arán agus an t-anairthe, agus ní
raibh an t-aingeal le feisgint. Ansan tháinig sgannra
ar Ghedeon. “Ó, Dia lem' anam!” ar seisean, “Isé
aingeal an Tighearna a bhí ann agus táim-se réidh!”

Ansan do labhair an Tighearna leis. “Síothcháin ort”
ars an Tighearna, “ná bíodh eagla ort. Ní thabharfidh
san an bás duit.” Bhíodh sé i n-aigne gach aoinne an
uair sin, an té a chífadh aingeal an Tighearna, aghaidh
ar aghaidh, nár bh'fhéidir dó gan bás d'fhághail d'á dhruim.

Ansan do chuir Gedeon altóir suas ar an áit sin
chun an Tighearna agus thug sé Síothcháin an Tighearna
mar ainm air, agus do lean an ainm sin ar an altóir
sin ar feadh abhfad 'n-a dhiaidh san.

Do labhair an Tighearna leis, an oidhche chéadna san,
agus dubhairt sé leis: “Tóg leat tarbh let' athair
agus tarbh eile, tarbh seacht mblian, agus imthigh agus
leag an altóir sin Bhaal atá agat' athair agus gearr
agus leag an choill bheag atá tímpal ar an altóir,
agus ansan cuir suas altóir chun do Thighearna Dia féin
ar an gcloich seo, an chloch so ar ar chuiris an ídhbirt úd
ó chiainibh. Ansan dein cárnán d'adhmad na coille
bige ar an altóir seo a bheidh déanta agat ar an gcloich
agus dein an tarna tarbh d'ídhbirt, i n'ídhbirt loisgithe,
i n-a holocaust, ar an gcárnán adhmaid sin.”

Ní h-innstear cad a deineadh leis an gcéad tharbh.
B'fhéidir gur ídhbir Gedeon é ar an gcloich nuair a
thug an t-aingeal “Síothcháin” dó agus nuair a thug
sé féin “Síothcháin Dé” mar ainm ar an gcloich.

Ach bhí órduighthe dhó an choill bheag do ghearradh
agus an altóir phágánach a bhí istigh innti do raobadh agus
má bhí íomhágh ar an altóir an íomhágh do bhrise. Bhí eagla
air an obair sin a dhéanamh i gcaitheamh an lae mar
bhí na cómharsain nú an chuid ba mhó acu, i bhfabhar

do'n phágánacht. Do chruinnigh sé a lucht oibre féin
agus thánadar sa n-oidhche agus do leagadar adhmad
na coille bige agus do raobadar an altóir phágánach
agus dheineadar brúsgar de'n íomhágh.

CXVI.

LOMRA.

D'eirigh muinntir an bhaile ar maidin amáireach a
bhí chughainn agus chonacadar an gníomh a bhí déanta.
Bhíodar ar buile, bhíodar ghá fhiafraighe d'á chéile go
fíochmhar agus go feargach cé dhein a leithéid de ghníomh!
An choill ar lár! Altóir Bhaal raobtha! An íomhágh
'n-a brúsgar! Do h-innseadh dóibh gur bh'é Gedeon,
mac Ióais a dhein an droch obair go léir. Thánadar
go dorus Ióais. “Cuir chughainn amach anso do mhac
Gedeon go gcurfar chun báis é mar gheall ar an ngníomh
so atá déanta aige, mar gheall ar an easonóir atá
tabhartha aige do Bhaal.”

“An cosantóirí ar Bhaal sibh-se?” arsa Ióas leó,

“An bhfuil fhiachaint oraibh-se troid ar son Bhaal?
An bhfuil fhiachaint oraibh-se díoltas a dhéanamh ar
namhaid Bhaal? Má's dia Baal nár chóir go bhféadfadh
sé féin díoltas a dhéanamh ar a namhaid? Má tá
cómhacht aige, deineadh sé féin díoltas ar Ghedeon.”

Níor bh'fheidir aon fhocal do rádh i gcoinnibh na
cainnte sin. D'imthigh na daoine agus d'fhágadar fé
Bhaal féin an díoltas do dhéanamh.

Do ghluais tuairisg an sgéil sin ar fuaid na dútha.
Do h-airigheadh lastoir de'n Iórdan an sgéal. Do
chruinnigh na Madianítigh as gach áird. Thugadar
leó a lucht conganta, an méid ba mhó a dh'fhéadadar
a bhailiú dhíobh, agus thánadar anoir treasna abhan
Iórdain agus dheineadar longphort i ngleann Iesraéil

i lár na tíre a bhí ag leath treibhe Mhenasse. Bhíodar
lán cheapaithe ar éirleach uathbhásach do dhéanamh ar
chlainn Israéil.

Ach do neartuigh Dia croidhe Ghedeoin agus chomáin
Gedeon an adharc d'á séide tré thír Mhenasse, agus
tré thír Aser, agus tré thír Shabuloin, agus tré thír
Néphtalí. Thánadar go léir chuige. Do bhailigh a
mhuinntir féin, teaghlach Abiéseir, chuige ar dtúis.

Ansan do labhair Gedeon leis an dTighearna agus
seo mar a labhair sé leis:

“A Thighearna Dia,” ar seisean, “má 'sé do thoil
naomhtha clann Israéil do shaoradh ó n-a namhaid tré
ghníomh mo láimhe-se, cuirfad an lomra olna so anso
amach fé'n spéir, agus má bhíon drúcht ar an lomra
agus an talamh mórthímpal tirim beidh san mar chómhartha
agam air gur tré ghníomh mo láimhe do dhéanfir an
fhuasguilt.” D'fhág sé an lomra amuich fé spéir na
h-oidhche sin. Tháinig sé ar maidin. Fuair sé an
olan fliuch agus an talamh mórthímpal ana thirim.
D'fháisg sé an t-uisge as an olan agus do líon sé
árthach maith mór leis an uisge drúchta a dh'fháisg sé
as olan an lomra. Ansan do labhair sé airís leis an
dTighearna.

“A Thighearna Dia,” ar seisean, “ná bíodh fearg
ort chugham má loirgim aon chómhartha amháin eile leis
an lomra. Iarraim ort, a Thighearna, gur b'é an talamh
mórthímpal a bheidh fliuch ar maidin amáireach agus
gur b'é an lomra a bheidh tirim agus go mbeidh san
mar chómhartha agam air gur tré ghníomh mo láimhe-se
a dhéanfir an fhuasguilt seo.”

Chuir sé an lomra fé'n spéir an oidhche sin airís,
agus tháinig sé ar maidin agus fuair sé an talamh go
léir mórthímpal báithte fliuch agus an lomra chómh
tirim agus a bheadh sé dá mba istigh i n-aice na teine a
bheadh sé i gcaitheamh na h-oidhche. Bhí sé sásta ansan.
Do thuig sé 'n-a aigne gur bh'é toil Dé a bheadh

aige á dhéanamh nuair a raghadh sé i gcoimhsgar cogaidh
leis na Madianíteachaibh.

Déarfidh duine, b'fhéidir, “Nár mhór an peaca dhó
bheith ag déanamh fromtha ar Dhia ar an gcuma san?”

Tugaid daoine naomhtha an freagra so ar an gceist
sin: “Gan amhras ba pheaca mór é mara mbeadh gur
bh'é an Tighearna féin, moladh go deó leis, do spriuc
é chun na trialach san do dhéanamh ar an gcuma san,
leis an lomra. Tá brígh leis an obair lasmuich dé'n
bhrígh a bhí ag Gedeon leis.”

Nuair a bhí an dá chómhartha san fachta ag Gedeon
do ghluais sé féin agus a mhór shluagh agus tháinig sé
go dtí an tobar ar a dtugtar Harad. Bhí slóighte
na Madianítach sa ghleann agus cnoc mór árd ar an
dtaobh theas díobh. Do labhair an Tighearna le Gedeon
mar seo:

“Táid do shlóighte ró mhór. Tá an iomad daoine
agat. Ní tabharfar na Madianítigh i láimh an mhór
shluagh so, mar dá dtabharfí déarfadh clann Israéil
gur bh'ortha féin ba cheart dóibh a bhuidheachas a bheith acu
nuair a bhéarfidís an buadh. Cruinnigh na daoine
agus labhair leó, i dtreó go n-aireóchaid siad go léir thu.
Abair leó, ‘Aoinne n-a bhfuil sgáth ná eagla air imthigh-
eadh sé abhaile.’”

Do labhair Gedeon leó ar an gcuma san. D'iom-
puigh dhá mhíle fhichead fear acu ó chnoc Galaad agus
chuadar abhaile agus níor fhan ag Gedeon ach deich míle
fear.

CXVII.

CLEAS COGAIDH.

Nuair a bhí an dá mhíle fhichead imthighthe ní raibh ag
Gedeon ach deich míle. Do labhair an Tighearna airís
leis, ámhthach, agus dubhairt sé leis: “Tá an iomad

daoine agat fós. Beir leat chun an uisge iad agus
trialfad ann iad. Ansan, an té adéarfad leat a
bhreith leat téidheadh sé leat; an té adéarfad leat
gan a bhreith leat téidheadh sé thar n-ais.”

Do rugadh na fir chun an uisge go n-ólfidís deoch, agus
dubhairt an Tighearna le Gedeon; “An fear ná déan-
fidh ach an t-uisge do thógaint chun a bhéil le n-a bhais,
agus a bheidh sásta le n-a n-ólfidh sé ar an gcuma san,
cuir 'n-a sheasamh fé leith é, agus an fear a thiocfidh ar
a ghlúinibh agus chuirfidh a bhéal síos sa n-uisge chun é
dh'ól cuir i n-áit eile fé leith é.” Do deineadh san.
Ar ball nuair a bhí a dheoch uisge tógtha ag gach aoinne
do fuaradh ná raibh ach trí chéad fear a thóg an t-uisge
agus do shloig d'á mbasaibh é, agus gur tháinig an chuid
eile go léir ar a nglúinibh agus gur chuireadar a mbéil
síos ann chun é dh'ól. Ansan do labhair an Tighearna
airís le Gedeon; “Leis an dtrí chéad fear san a dh'ól
an t-uisge d'á mbasaibh iseadh do shaorfad sibh agus
do chuirfad na Madianítigh féd' láimh-se. Imthigheadh
an chuid eile go léir abhaile.”

Do thóg Gedeon chuige an méid bídh a theastuigh uaidh
agus na trúmpaí a dh'oirfadh dó agus thug sé féin agus
an trí chéad aghaidh ar ghnó an chogaidh agus chuir sé an
chuid eile uaidh abhaile. Ní raibh ansan aige ach trí chéad
fear, agus bhí céad agus a trí agus dachad de
mhíltibh fear ansúd thíos sa ghleann ag bun an chnuic.

An oidhche sin do labhair an Tighearna leis airís:
“Eirigh,” arsan Tighearna leis, “agus imthigh síos go
dtí longphort an namhad mar táid siad tabhartha ad'
láimh agam duit. Ach má's eagla leat dul ann at'
aonar téidheadh do ghiolla leat, agus nuair a bheir ag
éisteacht le n-a gcainnt neartófar do ghéaga agus
beidh níos lugha eagla agat rómpa.”

D'imthigh sé síos, é féin agus a bhuachaill, Phara, agus
thánadar chun na h-áite 'n-a raibh an lucht faire. Bhí na
Madianítigh agus na h-Amalecítigh agus na slóighte

eile a tháinig leó anoir, bhíodar measgaithe ar a chéile
sa ghleann agus iad sínte, agus iad mar ghainimh na
trágha le líonmhaireacht nú mar a bheadh suathantas
lócuistí, agus éacht de bheithidhachaibh iompair 'n-a
dteannta. Nuair a tháinig Gedeon i ngar dóibh d'airigh
sé fear acu ag cainnt le fear eile.

“Is ait an taibhreamh a deineadh dom,” arsan fear.

“Cad é an taibhreamh é?” Arsan fear eile.

“Do samhluigheadh dom go bhfeaca císte gríosaigh a
deineadh d'órna, agus gur rith sé an cnoc anuas, ar a
fhaobhar, agus gur bhuail an císte sin i gcoinnibh cábáin
agus gur leag sé an cábán anuas ar an dtalamh.”

“Ní'l ach an t-aon bhrígh amháin leis an dtaibhreamh
san,” arsan fear eile, “Claidheamh Gedeoin an císte
órnan san. Tá longphort Mhadian tabhartha ag an
dTighearna i láimh Ghedeoin agus leagfidh Gedeon
slóighte Mhadian mar a leag an císte úd an cábán.”

D'airigh Gedeon an taibhreamh agus an míniú agus
do shléacht sé do'n Tighearna agus tháinig sé thar n-ais
chun a mhuinntire.

“Eirighidh!” ar seisean leó, “Tá longphort Mhadian
tabhartha dhúinn ag an dTighearna.”

Dhein sé trí treana d'á thrí chéad fear. Ansan thug
sé trúmpa do gach fear acu agus crúsga folamh.
Ansan do chuir sé lampa ar lasadh isteach ins gach
crúsga, agus bíodh go raibh an lampa ar lasadh níor
bhféidir an solus a dh'fheisgint nuair a bhí an lampa
thíos sa chrúsga.

“Anois,” ar seisean, “Tagaidh liom agus deinidh
go léir díreach mar a chífidh sibh a dhéanfad-sa. Nuair
shéidfad-sa mo thrúmpa séideadh gach aoinne agaibh a
thrúmpa agus buailidh na crúsgaí i gcoinnibh a chéile
agus tógaidh anáirde na lampaí agus cuiridh go léir
liú suas i n-aonfheacht chómh h-árd agus d'fhéadfidh sibh
é agus abradh gach aoinne, i n-árd a chinn agus a ghutha
‘An Tighearna agus Gedeon!’”

Ansan chuir sé céad fear i ngach áit de thrí áiteannaibh
mórthímpal ar longphort na Madianíteach. An túisge
'n-a rabhadar 'n-a n-ineadaibh do shéid Gedeon an
trúmpa. Le n-a linn sin do séideadh céad trúmpa
ar thaobh de'n longphort, agus céad trúmpa eile ar
thaobh eile dhe, agus céad trúmpa eile ar an trímhadh
thaobh, agus do briseadh an trí chéad crúsga, agus do
tógadh suas an trí chéad lampa ar lasadh. Do léim
na daoine as a gcodladh. D'airighdar an fothram,
agus na trúmpaí d'á séide agus an liúireach, agus
chonacadar an solus ar gach aon taobh díobh. Cheapadar
go raibh an longphort lán d'á namhaid. D'iompuigh gach
fear a chlaidheamh ar an bhfear ba ghiorra dhó.

CXVIII.

ÉIRLEACH.

D'iompuigh gach fear a chlaidheamh ar an bhfear ba
ghiorra dhó, mar toisg an sgeón a bheith ionta níor
aithnighdar a chéile, agus bhí an trí chéad ag séide na
dtrúmpaí ar buile agus na lampaí anáirde acu agus
i n-aghaidh gach béice d'á dtugadh an trúmpa do liúghadh
an fear, chómh h-árd agus a bhíodh sé 'n-a sgórnaigh agus
'n-a chliabh, “Claidheamh an Tighearna agus Ghedeon!”
Ba ghearr go raibh liúireach na mílte Madianíteach
chómh h-árd chómh fiain le liúireach an trí chéad, ach go
raibh na trúmpaí níb' aoirde 'ná mar fhéadfadh aon
ghuth daoine bheith. Do lean an trí chéad, 'n-a seasamh,
ag liúirigh agus ag séide na dtrúmpaí, go dtí gur
ghluais na Madianítigh, agus iad ag liúirigh agus ag
marbhú a chéile, amach tré bheárnain, idir dhá chéad éigin
acu, agus gur imthighdar 'n-a lán rith, ag teiche agus
ag marbhú a chéile sa teiche, i dtreó na h-áite ar a
dtugtí Betesda. Nuair a ghlanadar amach as an

longphort do ghluais an trí chéad ar a dtóir 'ghá marbhú
chómh tiugh agus d'fhéadaidís teacht ortha.

An túisge 'n-ar thosnuigh an teiche agus an tóir chomáin
Gedeon teachtairí mórthímpal tré thír Ephraim 'ghá rádh
le clainn Israéil go léir, sa tír sin, rith agus teacht
roimis an namhaid ar phort abhan Iórdain. Thánadar
go léir 'n-a slóightibh líonmhara. Thánadar roimis
an namhaid ar phort na h-abhan agus dheineadar éirleach
ortha agus mharbhuighdar beirt d'á righthibh, Oreb agus
Seb, agus bhaineadar na cinn díobh. Do lean Gedeon
agus a thrí chéad an namhaid chómh fada leis an abhainn
agus thar abhainn soir. Nuair a bhí Gedeon lastoir
de'n abhainn bhí fir Ephraim, leis, tar éis dul thar abhainn.
Thánadar ag triall ar Ghedeon, agus an dá cheann acu,
ceann Oreb agus ceann Seb, agus thugadar dó iad.
Ansan, nuair a thuigeadar an gníomh a bhí déanta ag
Gedeon tháinig éad ortha agus fearg agus fíoch, agus
do labhradar leis go dúr agus go míchéadtach.

“Cad é mar obair duit,” ar siad leis, “dul agus
tabhairt fé n-a leithéid de ghníomh gan glaodhach
orainne!” Bhí a leithéid sin d'fhearg ortha gur thuig sé
gur bhaoghal go mbuailfidís é.

“Agus,” ar seisean leó, “nách sibh-se do dhein an
obair go léir? Cad fhéadfinn-se a dhéanamh mara
mbeadh sibh-se? Nách eól do gach aoinne gur fearr
aon chrobhaing amháin d'Ephraim 'ná fíonfhóghmhar Abié-
seir ar fad? Is i nbhúr láimh-se do thug an Tighearna
ríogra Mhadian, Oreb agus Seb. Cad é bhrígh mo
ghníomh-sa seachas a bhfuil déanta agaibh-se?”

Do mhaoluigh an chainnt sin an fhearg a bhí ortha.
Thuigeadar gur bh'fhíor dó é, mara mbeadh iad féin
do theacht crosta ar an mór shluagh namhad, agus iad
ag teiche, go raghadh a bhformhór saor agus go n-iompó-
chaidís airís ar an dtrí chéad. Ní gan chúis a bhí an
fhearg ortha, leis. B'iad na fir chéadna úd iad a cuireadh
abhaile mar gheall ar an eagla bheith ortha, agus na fir

eile a cuireadh abhaile mar gheall ar theacht ar a nglúinibh
chun an uisge dh'ól. Nuair a chonacadar, ó'n gcnoc,
na mílte slógh namhad sa lóngphort sa ghleann níor
bh'fhearr leó rud d'imthig ortha 'ná iad do chur abhaile.
Ní raibh aon chuimhneamh acu go ndéanfadh an trí chéad
aon ghníomh. Ach nuair a chonacadar na slóighte namhad
ag gluaiseacht 'n-a lán rith ar teiche agus an t-éirleach
uathbhásach dh'á dhéanam ortha bhíodar ar dearg bhuile
nuair nách iad féin a dhein an gníomh san. Ansan,
nuair adubhairt Gedeon an focal cneasta leó, nuair
a thug sé an chreideamhaint go léir dóibh, do thuigeadar
go ndubhairt sé an fhírinne, agus bhíodar sásta.

Ach do lean Gedeon na Madianítigh, tríd an dtír
lastoir de'n Iórdan agus bhí tuirse ag teacht air féin
agus ar a thrí chéad fear. Níor bh'aon iongna san.
Bhíodar ag rith, ar thóir na Madianítheach ó mheadhon
oidhche roimis sin agus bhí mórán slighe curtha dhíobh
acu, i dtreó go rabhadar buailte amach. Bhíodar i
ngar do threabhchas d'á muinntir féin i n-áit ar a
dtugtí Soccot. D'iarr Gedeon ar uaislibh na h-áite
sin rainnt aráin a thabhairt dó i dtreó go bhféadfadh sé
rud le n-ithe thabhairt do sna fearaibh agus go bhféad-
fidís Seboe agus Salmana agus ríogra eile Mhadian
leanamhaint.

“Ba dhóich le duine ort,” arsa ríogra Soccoit,
“gur beag ná go bhfuil greim cheana féin agat ar
Shebee agus ar Shalmana.” Ag magadh féi a bhíodar
mar ní raibh aon choinne acu go bhféadfadh sé breith
ar an mbeirt ríogra san. Níor thugadar an bia dhó.
Bhí cúis eile acu leis an eiteachas, i n-éaghmuis na cúise
sin.

CXIX.

AN T-EITEACHAS.

I n-éaghmuis gan aon choinne bheith acu go bhféadfadh
sé breith ar an mbeirt ríogra úd, Sebee agus Salmana,
bhí cúis eile ag ríogra Soccoit le gan an bia a bhí uaidh
d'á fhearaibh a thabhairt do Ghedeon. Bhí sé daingean
'n-a n-aigne go dtuitfadh Gedeon agus a thrí chéad
fear chómh luath agus thiocfidís lámh le láimh le sluagh
Shebee agus Shalmana. Ansan, dar leó, do thiocfadh
Sebee agus Salmana agus dhéanfidís éirleach ortha
mar gheall ar an arán a thabhairt do Ghedeon. Ar
mhaithe leó féin agus le h-eagla roimhe Shebee agus
roimhe Shalmana iseadh thugadar an t-eiteachas do
Ghedeon.

Nuair a fuair Gedeon an t-eiteachas, agus an tar-
cuisne anuas air, do labhair sé leó: “Nuair a thabhar-
fidh an Tighearna Sebee agus Salmana isteach am' láimh-
se tiocfad anso thar n-ais chughaibh-se agus gearrfad
bhúr gcroicean le sgeachaibh agus le deilgnibh an fhásaigh
sin i nbhúr dtímpal.”

Ansan d'iompuigh Gedeon agus chuaidh sé ag triall
ar fhearaibh Phanuel. Treabhchas eile de chlainn Israéil
ab eadh iad san. D'iarr sé an bia ortha fé mar a dh'iarr
sé ar mhuinntir Soccoit é. Thugadar an t-eiteachas
céadna dhó. Bhí caisleán daingean acu agus bhíodar
istigh ann. Is dócha gur mheasadar nár bhaoghal dóibh
é ó bhíodar istigh sa chaisleán. “Nuair a bhead-sa ag
teacht thar n-ais anso,” ar seisean leó, “agus buaidhte
ar an namhaid agam leagfad an caisleán san oraibh-
se.”

Chomáin sé leis soir, ar thóir na namhad. Bhí long-
phort déanta ag an namhaid dóibh féin i n-áit a bhí, dar
leó, ó bhaoghal. Ní raibh aon choinne acu go leanfí iad

chómh fada soir. Ní raibh ann díobh an uair sin ach chúig
mhíle dhéag fear as an mór shluagh a bhí sa longphort
i ngleann Iesraéil an oidhche roimis sin. Do marbhuigh-
eadh, sa sgeón agus sa teiche, céad míle ar fhichid míle
fear a bhí ag iompar arm. Bhí an chúig mhíle dhéag
tuirseach tnáithte ó'n rith a bhí déanta acu, bhíodar
'n-a gcodladh gan amhras. Bhí an oidhche arís ann.
D'éaluigh Gedeon agus a thrí chéad chun an longphuirt
ó'n dtaobh thoir. Ní raibh aon choinne ag aoinne go
dtiocfadh sé chucha ó'n dtaobh san. Chuir sé sgeón airís
ionta agus dhein sé éirleach ortha agus ghaibh sé 'n-a
bpríosúnachaibh Sebee agus Salmana. Bhí sé thar n-ais
i Soccot ar eirighe gréine.

“Feuch!” ar seisean le fearaibh Soccoit, “Sin iad
an bheirt ríogra úd n-ar thugabhair an tarcuisne dhomh-sa
mar gheall ortha! Agus do dhiúltabhair d'aon bhia
thabhairt dom' fhearaibh bochta a bhí ag imirt a n-anam
ag troid le nbhúr namhaid!”

Do rug sé ar na h-uaislibh a bhí ortha agus do sgiúr-
sáil sé iad leis na sgeachaibh agus leis na deilgnibh,
fé mar a gheall sé dhóibh a dhéanfadh sé. Ansan d'iom-
puigh sé ar mhuinntir Phanuel agus do bhris sé an cais-
leán agus do leag sé é agus chuir sé chun báis na
cosantóirí a bhí istigh ann.

Bhí an cnoc ar a dtugtí Tabor tamal soir óthuaidh ó
ghleann Iesraéil. Bhí fhios ag Gedeon gur chuir na
Madianítigh chun báis fir éigin de chlainn Israéil a
chuaidh i bhfolach uatha sa chnoc san an fhaid a bhíodar i
ngleann Iesraéil.

“Chuireabhair-se fir éigin chun báis ar chnoc Taboir?”
ar seisean le Sebee agus le Salmana.

“Is fíor,” ar siad.

“Cad é an saghas iad?” ar seisean,

“Ba ró dheabhrthach leat-sa iad,” ar siad san, “Bhí
fear acu agus ba chuma nú mac rí é.”

“Dritháracha dhomh-sa ab eadh iad!” arsa Gedeon,

“agus chíon an Tighearna,” ar seisean, “dá bhfágadh
sibh beó iad ná cuirfinn-se sibh-se chun báis!” Ansan
thug sé dhóibh an bás a bhí tuillte acu.

Nuair a tháinig Gedeon abhaile ó'n gcogadh san do
bhailigh clann Israéil 'n-a thímpal agus, “Ó,” ar siad,
“Bí ad' rí ós ár gcionn go léir, agus bíodh mac duit
'n-a rí ós ár gcionn ad' dhiaidh, agus mac mic duit
'n-a dhiaigh sin, mar d'fhuasgalais sinn ó láimh Mhadian!”

“Ní bhead-sa am' rí ós bhúr gcionn,” ar seisean
leó, “ná ní bheidh aon mhac liom 'n-a rí ós bhúr gcionn,
ach beidh an Tighearna féin 'n-a rí ós bhúr gcionn. Ní'l
agam le h-iarraidh oraibh ach aon nídh amháin. Tugaidh
dom na fáinní óir agus na h-órnáidí óir, an fhoghail
a fuarabhair de bharr an chogaidh.”

“Tabharfam agus míle fáilte!” ar siad. Do leath
sé a bhrat ar an dtalamh agus chuireadar na h-órnáidí
chuige ar an mbrat. Bhí míle agus seacht gcéad de
shicilibh óir in sna fáinníbh cluas amháin aige. Agus
níor bh'fhios a raibh d'ór in sna h-órnáidíbh troma a
bhíodh ag na Madianítigh ortha féin agus ar a mbeithidh-
eachaibh iompair.

Bhí Gedeon 'n-a bhreitheamh ar chlainn Israéil ar
feadh dachad blian, agus ní raibh cor ná leid as na
Madianítigh i gcaitheamh na h-aimsire sin.

CXX.

SEANA DHROCH BHÉASA.

Bhí Gedeon 'n-a bhreitheamh ar Israél ar feadh dachad
blian agus i gcaitheamh na h-aimsire sin níor tháinig
namhaid ag cur isteach ar chlainn Israéil. Nuair
a bhí an dachad blian caithte agus saoghal breágh fada
fághalta aige agus é ana chríona tháinig an bás air. Do
h-adhlachadh é i n-uaigh a athar, i n-Ephra.

Ansan do tháinig atharú. Bí mórán mac ag Gedeon.

Dhein mac díobh feall ar na macaibh eile agus mhairbh sé
iad go léir ach aoinne amháin. Do theich an t-aoinne
amháin sin le n-a anam uaidh. Abimelec ab ainm do'n
mhac a dhein an marbhú san. Dhein sé rí dhe féin. Thug
muinntir a mháthar congnamh dó chuige sin agus chun a
dhritháracha do mharbhú. Ní raibh sé ach trí bliana 'n-a
rí nuair eirighdar 'n-a choinnibh. D'eirigh cogadh idir
é agus iad agus do thuit sé sa chogadh.

Tar éis bháis d'Abimelec do deineadh breitheamh
d'fhear d'ár bh'ainm Tóla agus bhí sé sin 'n-a bhreitheamh
ar Israél ar feadh trí bliana fichid. Ansan do tháinig
fear d'ár bh'ainm Iair agus bhí sé 'n-a bhreitheamh ar
feadh dhá bhliain a's fiche agus fuair sé bás.

Tar éis bháis do Ghedeon, agus as san go dtí bás
Iair, bhí clann Israéil ag claonadh do sna seana dhroch
bhéasaibh go dtí go rabhadar chómh h-olc a's bhíodar riamh
agus níosa mheasa. Bhíodar ag déanamh an uilc i
láthair an Tighearna, ag adhradh na ndéithe fallsa, ag
adhradh Bhaal agus Astaroit, agus 'n-a dteannta
san ag adhradh déithe Shíria, agus Shídóin agus Mhóab
agus clainne Ammoin agus Philistím. Bhí druim
lámha tabhartha acu do'n Tighearna ar fad. Ní raibh
aon onóir acu 'á thabhairt dó. Do las fearg an Tighear-
na 'n-a gcoinnibh mar gheall ar na droch bhéasaibh sin
go léir agus do sgaoil sé fé smacht na bhPhilistíneach
iad, agus fé smacht chlainne Ammoin. Do deineadh
ana chos-ar-bolg ortha ar feadh ocht mbliana déag.
Do cuireadh uathbhás cruadhtain ortha. Tháinig clann
Ammoin agus a raibh lastall de'n Iórdan i dtír an
Amorréigh, agus chreachadar talamh Iúda agus
talamh Bheniamin agus talamh Ephraim, agus bhí clann
Israéil i gcruadhchás go tiobaisteach.

Ansan do sgreadadar ar an dTighearna, “Tá
peacaí déanta againn, a Thighearna,” ar siad, “mar
do thréigeamair ár dTighearna Dia féin agus dheine-
amair seirbhís do Bhaal!”

Do labhair an Tighearna leó, ámhthach. “Bhí muinntir
na h-Éigipte, agus na h-Amorréigh, agus clann
Ammoin agus na Philistínigh, agus muinntir Shídóin,
agus muinntir Amalec, agus muinntir Chanaan, ag
déanamh annsmachta oraibh, agus do ghlaodhabhair orm-sa
agus d'fhuasgalas sibh uatha. Agus 'n-a dhiaidh san do
thréigeabhair me agus do thugabhair onóir do dhéithibh
iasachta. Ní fhuasgalód-sa sibh a thuille. Imthighidh agus
labraidh leis na déithibh atá toghtha agaibh agus
fuasgalaidís sibh i n-am bhúr gcruadhtain.” Agus
dubhairt clann Israéil: “Ní h-eadh, a Thighearna, ach
fuasgail-se sinn anois agus cuir féin pionós orainn
mar gheall ar an bpeaca atá déanta againn ad'
choinnibh!” Agus le linn na cainnte sin do rádh
dhóibh do chaitheadar uatha agus chuireadar amach as
a dtíorthaibh, na h-íodail go léir agus chromadar ar
sheirbhís an Tighearna do dhéanamh mar ba cheart, agus
tháinig truagh ag an dTighearna dhóibh.