Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Eachtra an Amadáin Mhóir</title><author><name type="main">Anaithnid; Eag. Ó Rabhartaigh, Toirdhealbhach</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">194</note>
                         <note type="B">1730ls 18T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Eachtra an Amadáin Mhóir</title><author>Anaithnid; Eag. Ó Rabhartaigh, Toirdhealbhach</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Ollsgoil na hÉireann</publisher><date>1730ls 18T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Eachtra an Amadáin Mhóir.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Ridire neartmhar nós-oirdhearc cródha céillíghe cuimhnech</span>
<lb n="4"/><span>menmnach maisech mallrosgach díoghuin déidghel fosaidh</span>
<lb n="5"/><span>foisdionach fír-ghlic badh dhearbhráthair do Rígh an Domhuin,</span>
<lb n="6"/><span>agus is é do b'ainm do'n ridire sin .i. Ridire an Fhear-</span>
<lb n="7"/><span>ainn Áluinn, do bhrígh go raibh fearann áluinn aige, agus as í</span>
<lb n="8"/><span>badh ben  do .i. inghíon Iarla Chornubas do Bhrethnachuibh.</span>
<lb n="9"/><span>Agus is uime adeirthear an t-ainm sin fris .i.  Ridire</span>
<lb n="10"/><span>an Fhearainn Áluinn ó ttáid Innsi Bretan.  Agus do bhí</span>
<lb n="11"/><span>fairrge do thaobh dhe, agus foraois áluinn fhiadhaigh don taoibh</span>
<lb n="12"/><span>eile don fherann sin, agus do bhí bruighen bhrégha bhioth-dhaingean</span>
<lb n="13"/><span>annsa bhforaois sin, agus do thigdís na longa na láinthimp-</span>
<lb n="14"/><span>chioll, gé go madh líonmhar láiniomdha do bheidís.  Agus</span>
<lb n="15"/><span>is amhlaidh do bhí an Ridire sin agus triúr mac aige, agus do bhí</span>
<lb n="16"/><span>ríghphearsa ag gach mac díobh.  Agus is amhlaidh do bhí siad</span>
<lb n="17"/><span>go raibh sáith Rígh an Domhuin do mhacaibh a ngach mac díobh,</span>
<lb n="18"/><span>agus ní raibh acht aonmhac ag an Rígh.  Mar sin dóibh go raibh</span>
<lb n="19"/><span>an Ridire agus a chlann ag imirt fithchille re aroile.  Annsin do</span>
<lb n="20"/><span>labhair an mac badh sine do chloinn an Ridire agus aseadh</span>
<lb n="21"/><span>adubhairt, "A athair ghrádha," ar sé, "is olc linne gan</span>
<lb n="22"/><span>tusa do bheith ad'righ ar an domhan, ar chor gomadh</span>
<lb n="23"/><span>clann ríogh do goirfídhe dhínn féin."  "Créad uim a n-abar-</span>
<lb n="24"/><span>thaoi, a mhaca ionmhuine," ar sé, "óir atáid clanna ríogh</span>
<lb n="25"/><span>agus ró-thíghearnuidhe an domhuin ar an mBórd Cruinn ré</span>
<lb n="26"/><span>hamharc agus ré hárdfhoghluim cleasa goile agus gaisgidh</span>
<lb n="27"/><span>d'imirt agus d'fhoghluim gacha blíadhna, agus créd dob áill libhsi</span>
<lb n="28"/><span>do dhéanamh uim an ádbhar sin," ar sé?   "Dob'áill</span>
<lb n="29"/><span>linn," ar siad, "bheith ag feithiomh ar Ching Artúr go cenn</span>
<lb n="30"/><span>blíaghna nó go bhfagham 'na uathaidh agus na aonar é, a ndíth a</span></p>
</div>
<pb n="195"/>
<div><lb n="31"/><p><span>shlóigh agus a shochuidhe, agus cath d'fhógair air, agus is geis dósan</span>
<lb n="32"/><span>cath d 'obadh agus tuitfidh féin go n-a mhuinntir linne agus goir-</span>
<lb n="33"/><span>fíghear rígh dhíotsa agus clann rígh dhínne, óir atámaoid</span>
<lb n="34"/><span>triúr mac agadsa, agus ní bhfuil ag an Rígh acht aon mhac</span>
<lb n="35"/><span>amháin."</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Do rinneadar amhlaidh sin, oir do bhádar ag feithiomh</span>
<lb n="38"/><span>ar an Rígh go cenn blíaghna go bhfuaradar na úathaidh agus na</span>
<lb n="39"/><span>aonar é, agus ró fhógradar cath air, agus do thug san sin dóibh,</span>
<lb n="40"/><span>agus ró cuireadh an cath go buan láidir, dibhlionnach.  Acht atá</span>
<lb n="41"/><span>aon ní cheana.  Do cuireadh an cath, mar badh chóir,</span>
<lb n="42"/><span>orthasan, óir do marbhadh clann an Ridire ré Cing Artúr,</span>
<lb n="43"/><span>agus do gabhadh é féin re muinntir an Rígh, agus do thugadar cen-</span>
<lb n="44"/><span>guilte cruadh-chuibhrigthe a bhfiadhnaise an Rígh é, agus d'fhiaf-</span>
<lb n="45"/><span>ruigh a mhuinntir do'n Rígh créad do dhénadaois ris, nó</span>
<lb n="46"/><span>créad an bás do himeórthaidhe ar an Ridire.  "Sgaoil-</span>
<lb n="47"/><span>tear de," ar an Rígh "agus curtar a mesg a mhuinntire féin</span>
<lb n="48"/><span>é."   Do rinneadh amhlaidh sin agus tar éis an Ridire do dhul a</span>
<lb n="49"/><span>mesg a mhuintire féin, do bhí go dúbhach dobhrónach tuirsech</span>
<lb n="50"/><span>déarach aithmhélach a ndiaigh a dhroich-chinneamhna, agus ró fhiaf-</span>
<lb n="51"/><span>ruigh a mhuinntear dhe nárbh í cúmha a chloinne do bhí air.</span>
<lb n="52"/><span>Adubhairt an Ridire nárbh eadh, acht an toirchios do bhí a</span>
<lb n="53"/><span>mbroinn a mhná.  "Ar an ádhbhar sin," ar sé, "dá</span>
<lb n="54"/><span>mbeireadh sí mac agus go gcluinfedh sé bás a dhearbhráithre</span>
<lb n="55"/><span>do chuirfedh sé roimhe díoghaltas do dhenam ionnta, agus</span>
<lb n="56"/><span>tuitfidh sé féin, mar do thuiteadar a dhearbhráithre roimhe;</span>
<lb n="57"/><span>agus ag sin ádhbhar mo thuirsi agus mo dhobróin," ar an Ridire.</span>
<lb n="58"/><span>Agus do rinnes comhairle, madh comhairle libhsi é, óir atá</span>
<lb n="59"/><span>foraois áluinn iongantach agam," ar sé, "iona mbí</span>
<lb n="60"/><span>bíadh agus deoch do ghnáith, agus dob' áil liom mo bhen féin agus ben eile</span>
<lb n="61"/><span>do chur san bhforaois sin agus léigion dóibh go h-am tuis-</span>
<lb n="62"/><span>mighthe an toirchis, agus madh nighean do bhéara sí gan</span>
<lb n="63"/><span>duine ar bith dá lúadh nó dá labhairt, agus a techt a mesg</span>
<lb n="64"/><span>mo theghlaigh arís, agus madh mac do bhéaras a oileamhain gan</span>
<lb n="65"/><span>mhothughadh gan iomrádh, acht mar nach dtiocfadh san t-saoghal,</span>
<lb n="66"/><span>agus bheith dá oileamhain mar nach dtiocfadh ar an ttalamh, mar</span>
<lb n="67"/><span>nach bhfaicfeadh slóg nó sochuidhe é, agus mar nach bhféadfadh lúth</span>
<lb n="68"/><span>nó lámhach nó clesa goile no gaisge d'imirt nó d'fhóghluim,</span></p>
</div>
<pb n="196"/>
<div><lb n="69"/><p><span>nó go ndéntar amadán droich-cheillíghe díothchoisgthe dhe."</span>
<lb n="70"/><span>"Ní chúalamar ríamh comhairle badh fhearr 'ná sin," ar a</span>
<lb n="71"/><span>mhuinntir fris, agus do cinneadh an chomhairle sin leó.  Agus</span>
<lb n="72"/><span>do chuireadar ben an Ridire agus ben eile dochum na foraoisi, agus</span>
<lb n="73"/><span>do rug ben an Ridire mac. Agus do sguireadh do thaithídhe</span>
<lb n="74"/><span>na foraoise ó sin amach agus ró hoileadh go hiongantach allata</span>
<lb n="75"/><span>árd-uaibhrech an lenbh go cenn a shecht mbliaghain.  Agus</span>
<lb n="76"/><span>adubhairt banaltra an leinbh ré mnaoi an Ridire, "Atá</span>
<lb n="77"/><span>mac agam féin," ar sí, "agus as mór an cennach dham ar</span>
<lb n="78"/><span>mac mná eile gan mo mhac féin d'fhaicsin."  "Éirghe na</span>
<lb n="79"/><span>dhiaidh," ar ben an Ridire, "agus tabhair let é, agus na léig éan-</span>
<lb n="80"/><span>duine eile let acht é féin."  Téid an bhuime d'fhios an</span>
<lb n="81"/><span>leinbh gus an ccathraigh a raibh sé, agus d'fhiafruigh an mac dá</span>
<lb n="82"/><span>mháthair cá háit a mbíodh sí do bhunadh.  "Gibé áit a mbím,"</span>
<lb n="83"/><span>ar sí, "ní bhiaidh a fhios agadsa nó ag nech dá mairenn."</span>
<lb n="84"/><span>Agus do ghluais roimpe, agus do len an mac beg í gan fhios,</span>
<lb n="85"/><span>agus ní fhacaigh an mháthair é go ráinig an bhruighion.  Do éirigh</span>
<lb n="86"/><span>mac an Ridire agus do chuir a dhá láimh timpchioll mic na ban-</span>
<lb n="87"/><span>altrann.  "Léig amach mé," ar mac na banaltrann, "nó</span>
<lb n="88"/><span>brisfidh tú mo chroidhe am chliabh."  "Is egla liom go mill-</span>
<lb n="89"/><span>fidh an Ridire sinn ar aon," ar ben an Ridire, "tré mar</span>
<lb n="90"/><span>do léig tú an mac beg let."   As annsin ró éirigh an</span>
<lb n="91"/><span>t-Amadán Mór iona shesamh agus do chonnairc an mac beg</span>
<lb n="92"/><span>eile, agus do rug air, agus níor fédadh a sgaradh ó a chéile go</span>
<lb n="93"/><span>cenn imchian d'aimsir.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Lá n-aon dár éirigh an t-A. M. agus mac na banaltrann</span>
<lb n="96"/><span>ar fedh na foraoisi, agus do bhí lán a ghlaice do bhonsachuibh</span>
<lb n="97"/><span>cuilinn 'na láimh ag mac na banaltrann.  "Créd do níthear</span>
<lb n="98"/><span>díobh sin?"  ar an t-A. M.  "Do níthear a tteilgen ré</span>
<lb n="99"/><span>chéile," ar mac na banaltrann."   "Teilgsi liomsa íad,"</span>
<lb n="100"/><span>ar an t-A. M., "go bhfaicfinn sin."   Do theilg mac na</span>
<lb n="101"/><span>banaltrann urchar ré lecán cruaidh cámhaill do bhí na</span>
<lb n="102"/><span>ghoire, agus is amlaidh do bhí an lecán agus poll trithe, agus do chuir</span>
<lb n="103"/><span>mac na banaltrann tar an bpoll an t-urchar.  "Léig</span>
<lb n="104"/><span>damhsa an t-urchar do chaithiomh," ar an t-A. M. Ró léig,</span>
<lb n="105"/><span>agus do chuir an t-urchar tríd an bpoll.  "An ndéantar díobh</span>
<lb n="106"/><span>acht mar sin? "ar an t-A. M.  "Do níthear," ar mac na</span>
<lb n="107"/><span>banaltrann,  "slegha rinnghéara a mharbhas eich agus daoine</span>
<lb n="108"/><span>dhíobh." "Teilgsi misi," ar an t-A. M., "mar do theilgis</span></p>
</div>
<pb n="197"/>
<div><lb n="109"/><p><span>roimhe."  Do rine amhlaidh agus do chuir sechad an t-urchar,</span>
<lb n="110"/><span>agus ró thóguibh an t-A. M. an bhonsach agus do theilg í le mac</span>
<lb n="111"/><span>na banaltrann, agus do chuir tríd a dhá shlíasaid an t-urchar</span>
<lb n="112"/><span>ar feadh na foraoisi.  An uair ró goirtígheadh mac na</span>
<lb n="113"/><span>banaltrann do sgred agus do éighimh go hárd. Ró chúalaidh an</span>
<lb n="114"/><span>t-A. M. sin agus do thóig mac na banaltrann ar a mhuin dochum</span>
<lb n="115"/><span>na brúighne, agus do cengladh íar sin é, agus do bhí caoicíos</span>
<lb n="116"/><span>ar mhí na luídhe. Agus do éirigh slán as a haithle, agus do chúadar</span>
<lb n="117"/><span>ar aon ar feadh na foraoisi.  Agus tarla fiadhach na</span>
<lb n="118"/><span>foraoisi dhóibh.  "Créad íad súd?" ar an  t-A. M.</span>
<lb n="119"/><span>"Fiadhach h'atharsa súd," ar mac na banaltrann. "Créad</span>
<lb n="120"/><span>do níthear díobh?" ar an t-A. M.  "A marbadh agus a n-ithe,"</span>
<lb n="121"/><span>ar mac an banaltrann.  Dénamaoid amhlaidh sin leó,"</span>
<lb n="122"/><span>ar an t-A. M.  "Ní bhéramhaois ortha," ar mac na banal-</span>
<lb n="123"/><span>trann.  "Do bhéara misi ortha go deimhin," ar an t-A. M.,</span>
<lb n="124"/><span>agus do rinne mar do ghell, óir an fíadh fá nesa dhó don</span>
<lb n="125"/><span>fhiadhach, do rith chuige agus do rug ar chaol coisi air agus do bhris</span>
<lb n="126"/><span>a chnámha agus a chroiceann a gcéadóir.  Agus ró mharbhsad</span>
<lb n="127"/><span>iomad dona fiadhuibh, agus do fennadh agus do cóirigheadh</span>
<lb n="128"/><span>an fíadhach leó, agus do rugadar chum na bruighne mar sin iad.</span>
<lb n="129"/><span>Agus do nídís mar sin gach laoi.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>Lá eile do chuadar chum na foraoisi agus tárla groidh an</span>
<lb n="132"/><span>Ridire dhóibh.  "Is mór an fiadhach úd," ar an t-A. M.</span>
<lb n="133"/><span>"Ní fíadach súd," ar mac na banaltrann, "acht groidh h'atharsa."</span>
<lb n="134"/><span>"An é a n-ithe do níthear?" ar an t-A. M.</span>
<lb n="135"/><span>"Ní hé," ar mac na banaltrann "acht eich bhíos ag iomchur</span>
<lb n="136"/><span>daoine ó chnoc go cnoc," ar sé.   "An áil let dul</span>
<lb n="137"/><span>ar a muin?" ar an t-A. M.  "Ní háil," ar mac na banal-</span>
<lb n="138"/><span>trann, "óir ní bhfuil srianta nó diallaidíghe againn do rachadh</span>
<lb n="139"/><span>ortha."  "Créad é súd ar deireadh na groidheadh?" ar an</span>
<lb n="140"/><span>t-A. M.  "Steud hatharsa súd," ar mac na banaltrann..</span>
<lb n="141"/><span>"An ndeachaidh duine ar a mhuin riamh?" ar an t-A. M.  "Ní</span>
<lb n="142"/><span>dheachaidh,"  ar mac na banaltrann.  Iar n-a chlos sin don</span>
<lb n="143"/><span>A. Mh., do rith ar an ngroidh agus do fuair an steud ar deireadh</span>
<lb n="144"/><span>na groidhe, agus do chuir na cheithre cosaibh a náirde é, agus ag</span>
<lb n="145"/><span>éirghe na shesamh dhó do bhí an t-A. M. ar an gcuid do bhí</span>
<lb n="146"/><span>suas de agus lán a dhuirn do bharusgal slat iona láimh. Agus</span>
<lb n="147"/><span>do bhúail sé ar gach taobh an t-ech gur chuir sé a taobh ris</span>
<lb n="148"/><span>an ngroidh agus a haghaidh a mbéal mhachaire Bretan, agus ró</span>
<lb n="149"/><span>bhí ag siúbhal amhlaidh sin go ráinig an dúnadh ríogha ró-</span></p>
</div>
<pb n="198"/>
<div><lb n="150"/><p><span>fhairsiong .i. dúnadh Chathrach an Chuill.  Agus do chonnairc</span>
<lb n="151"/><span>puible iomdha agus slógha móra ann agus téid an t-A. M. mar a raibh</span>
<lb n="152"/><span>an troimtheghlach sin agus as íad ró bhí san chruinniúghadh sin .i.</span>
<lb n="153"/><span>Sir Balbhuadh Dé Cornubas agus inghíon d'Artúr agus amadán</span>
<lb n="154"/><span>Artúir.  Do bhí beirt do chroicnibh fíadh agus ferbóg uime agus</span>
<lb n="155"/><span>cách ag magadh agus ag fochuidmheadh faoí. Do ghluais an t-A. M.</span>
<lb n="156"/><span>mar a raibh amadán Artúir agus d'fhiafruigh amadán Artúir</span>
<lb n="157"/><span>de cia hé féin.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>"Misi A. M. na foraoisi, mac mhná an Ridire, dalta</span>
<lb n="160"/><span>na banaltrann, agus dearbhchomhalta mic na banaltrann.  Agus</span>
<lb n="161"/><span>cia hé so aguibhsi féin?" ar sé.  Amadán Artúir súd,"</span>
<lb n="162"/><span>ar siad.  "An é súd duine is fearr agaibh?" ar sé.</span>
<lb n="163"/><span>"As é go deimhin," ar siad.  "Dá mbeith a leithéid</span>
<lb n="164"/><span>súd do bheirt umamsa," ar an t-A M., "an badh fearr</span>
<lb n="165"/><span>mar amadán mé ioná é?"  "Do b'fhearr thusa," ar Sir</span>
<lb n="166"/><span>Balbhuadh.  Do rinne inghion Artúir gáire.  Mar</span>
<lb n="167"/><span>do chonnairc Sir Balbhuadh sin buailios bas uirthe ionnus gur</span>
<lb n="168"/><span>dhearg a gruaidh agus go ttug déara fá na súilibh.   Agus</span>
<lb n="169"/><span>adubhairt gur ghell nách déanfadh gáire nó magadh acht fá'n</span>
<lb n="170"/><span>duine badh feárr ar an láthair.  "Agus anois do rinnis</span>
<lb n="171"/><span>gaire fa'n duine is measa ar an láthair."  "An misi</span>
<lb n="172"/><span>duine is measa aguibh?" ar an t-A. M.  "Gan conntabhairt</span>
<lb n="173"/><span>is tú", ar Sior Balbhuadh.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>An uair do chúalaidh an t-A. M. an t-imdhearga sin dá</span>
<lb n="176"/><span>fhágháil aige féin ró-ghlúais a fhearg agus a fhuil agus tug síth</span>
<lb n="177"/><span>sanntach ar chaol coisi ar Sior Bhalbhuadh, agus do chroith go</span>
<lb n="178"/><span>feardha fearamhail fíorláidir é; agus do bhuail fan ccloich</span>
<lb n="179"/><span>fá cóimhnesa dhó é, ionnus gur dhearg an láthair dá fhuil.  Agus</span>
<lb n="180"/><span>tug an t-A. M. lámh na thimpchioll dá chur na shuidhe, agus</span>
<lb n="181"/><span>mar nár fhéd a chur 'na shuidhe aseadh ró ráidh, "Is dóigh</span>
<lb n="182"/><span>liom go mbíaidh tú coicídhes ar mhí ad luíghe mar do bhí</span>
<lb n="183"/><span>mac an banaltrann," ar sé, agus do rug sítheadh ar stéd</span>
<lb n="184"/><span>Ridire an Fhearainn Áluinn iar sin, agus do ling ar a mhuin</span>
<lb n="185"/><span>agus tug a chúl ré cách agus a aghaidh a mbéal Mhachaire Bretan nó</span>
<lb n="186"/><span>go ráinig gus an mbrúighin.  Agus ró léig a sdéd amach</span>
<lb n="187"/><span>agus do chuaidh a mesg na mban agus ró fhiafruigheadar dhe cá raibh</span>
<lb n="188"/><span>ó ró imthigh úatha féin.  Ró innis dóibh amhuil mar thárla</span>
<lb n="189"/><span>dhó ó thecht go himthecht, agus adubhairt go ttárla a mbaile mhór</span>
<lb n="190"/><span>é, agus go raibh fithche amadán ann, agus go raibh aon amadán ann</span>
<lb n="191"/><span>dob' fhearr ioná íad uile, agus beirt dob' fhearr ioná a</span></p>
</div>
<pb n="199"/>
<div><lb n="192"/><p><span>mbearta uile uime, agus adubhairt sé le na bhuime a leithéid</span>
<lb n="193"/><span>do dhénamh dhó féin.  "Cá beart sin?" ar an bhuime.</span>
<lb n="194"/><span>"Beart do chroicennaibh fíadh agus fearbóg,"  ar sé.</span>
<lb n="195"/><span>"Tabhairsi let ádhbhar na beirte," ar an bhuime, "agus do</span>
<lb n="196"/><span>dhénsa dhuit í."  Do chuaidh an t-A. M. fá'n bhforaois agus</span>
<lb n="197"/><span>do mharbh caogad fíadh agus tug leis íad chum na banaltrann agus</span>
<lb n="198"/><span>do rinne beirt dhó dá gcroicennaibh.</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>Agus do ghluais an t-A. M. roimhe isan chonair chéadna no</span>
<lb n="201"/><span>go ráinic dúnadh Artúir.   Agus do chonnairc an fhaithche,</span>
<lb n="202"/><span>agus ní lúgha na fithche céd ridire do bhí marbh ó na híochtar</span>
<lb n="203"/><span>go a huachtar uirthe.  Iar sin tug amharc thairis agus</span>
<lb n="204"/><span>do chonnairc puball áluinn íongantach allmhardha a níochtar</span>
<lb n="205"/><span>na faithche agus do bhí stéad sduadh-áluinn a ndoras</span>
<lb n="206"/><span>beoil an phobail, agus do bhí mar an ccéadna crann</span>
<lb n="207"/><span>remhair do chéir chorcra ar dearglasadh a ndoras an</span>
<lb n="208"/><span>phubail, agus slegh uillennach imreamhair aithghéar for a</span>
<lb n="209"/><span>hursain agus a húrlainn fúithe, agus pell do chorchair caomh-</span>
<lb n="210"/><span>áluinn ar dherglasadh ann sa phobal, agus ridire cennradharcach</span>
<lb n="211"/><span>roisglethan 'na shuighe san mbrúighin sin.  Agus is amhlaidh</span>
<lb n="212"/><span>do bhí an ridire armtha éidighthe agus cathbharrtha agus cotún</span>
<lb n="213"/><span>órdha uime, agus lúireach fhighthe fhaghartha íarnúidhe ar an</span>
<lb n="214"/><span>gcotún, agus clóidhemh aithghéar iongantach agus é lán d'ór áluinn</span>
<lb n="215"/><span>ó a dhéis go a dhornchla.  Is annsin roghabh an t-A. M.</span>
<lb n="216"/><span>ursa an phubail iona láimh agus ró fhéch for an ridire agus</span>
<lb n="217"/><span>adubhairt, "Is caomh-thaithnemhach an t-ádhbhar amadáin</span>
<lb n="218"/><span>thú," ar sé.  "Ní hamadán misi," ar an ridire.  "Créad</span>
<lb n="219"/><span>óile tú no cia thú féin?" ar an t-A. M.   "Mac don</span>
<lb n="220"/><span>Ridire Corcra, mac Rígh na hIorruaidhe misi," ar sé,</span>
<lb n="221"/><span>"agus dar do láimhsi saoilim féin nách fuil aon lámh ghaisge</span>
<lb n="222"/><span>san domhan nách bhfuilim ionchómhraic ris 'ar m'fhoghluim agus</span>
<lb n="223"/><span>ar m'úaisle agus ar mo chrúas agus ar mo chalmacht a ccathaibh agus a</span>
<lb n="224"/><span>ccómhlannaibh."</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>Cía ró mharbh an cumach mór daoine si ar an bhfaithche,?"</span>
<lb n="227"/><span>ar an t-A. M.  "Inneósad féinsin duit," ar an Ridire</span>
<lb n="228"/><span>Corcra.  Smúaineadh do rinne Rígh an Domhuin .i. Cing</span>
<lb n="229"/><span>Artúr, fledh bliaghna do thabhairt d'fhearaibh an domhain go</span></p>
</div>
<pb n="200"/>
<div><lb n="230"/><p><span>hiomlán, agus do chuala go raibh cupa ag Rígh na hInnia agus gur</span>
<lb n="231"/><span>ab ar chloidhemh Rígh na hIorruaidhe do fúair sé é, óir ní</span>
<lb n="232"/><span>gnáth ri ar an Ioruaidhe acht gabha.  Agus do rinne m'athair</span>
<lb n="233"/><span>se, .i. Righ na hIoruaidhe, cloídemh dob'fherr do bhí san</span>
<lb n="234"/><span>domhan, agus tugas ar an ccupa do Rígh na hInnia é.  Agus is é</span>
<lb n="235"/><span>clóidhemh is fearr san domhan anois é.  Agus do bhí buadha</span>
<lb n="236"/><span>dó-áirmhe air, agus do bhí ar an ccupa mar an ccéadna.</span>
<lb n="237"/><span>Mar do chuala Righ an domhain sgéala an cupa do bheith ag</span>
<lb n="238"/><span>m'athairsi, do chuir sé Sir Bhalbhuadh dá iarraidh ar iasacht</span>
<lb n="239"/><span>air, go cenn bliadhna, agus tug seision sin dó, agus ní thug an Rígh</span>
<lb n="240"/><span>an cupa uaidh i gcenn na bliadhna."</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>Agus mar do chonnairc misi sin táinig mé dá iarraidh</span>
<lb n="243"/><span>agus ní thugsan dhamh é, agus mar nach dtug, do mharbh mé an méad</span>
<lb n="244"/><span>do chí tusa marbh annsúd.  Agus éirghesi anois dá iarraidh</span>
<lb n="245"/><span>agus abair leó an cupa do chur chugam." Ró bhí an Rígh ar thaobh</span>
<lb n="246"/><span>na cathrach an tan sin, agus téid an t-A. M. dá ionnsuidhe.</span>
<lb n="247"/><span>Agus do chonnairc Cing Artúr chuige é, agus d'innis do Sior</span>
<lb n="248"/><span>Bhalbhuadh go bhfacaidh an macaomh óg tar dhoras an dúnadh.</span>
<lb n="249"/><span>"Ná labhair leis," ar Sior Bhalbhuadh, "óir as é shaoilmíd</span>
<lb n="250"/><span>dár bhfurtacht agus dár bhfóirighthin ón éigion agus ón ccás cómh-</span>
<lb n="251"/><span>luinn iona bhfuilmíd."   Iar sin tainig an t-A. M. tar</span>
<lb n="252"/><span>dhoras an dúnadh asteach, agus aseadh ró ráidh a chupa do chur</span>
<lb n="253"/><span>chum an Ridire Chorcra.  "Ní bhfuil a chupa aguinne," ar</span>
<lb n="254"/><span>Artúr.  "Maiseadh créad fár mharbh sé an t-ár mór</span>
<lb n="255"/><span>daoine do chím ar an bhfaithche?"  "Misi adubhairt gur</span>
<lb n="256"/><span>bh'fheárr an t-amadán thusa ná eision," ar Cing Artúr,</span>
<lb n="257"/><span>"agus dob fheárr liom go mbíadh a leithéid súd do bheirt</span>
<lb n="258"/><span>agadsa." Dá mbíaidh sin agamsa," ar an t-A. M., "an</span>
<lb n="259"/><span>badh fearr mar amadán mé ioná é?"  "Badh fearr thusa</span>
<lb n="260"/><span>go mór," ar an Rígh.  "Maiseadh," ar an t-A. M., "caith-</span>
<lb n="261"/><span>fidh sé an chulaith atá uime féin do thabhairt dam ar áis</span>
<lb n="262"/><span>nó ar éigin," agus do ghlúais an t-A. M. mar a raibh an Ridire</span>
<lb n="263"/><span>Corcra.  "An dtug tú mo chupa chugam? "ar an Ridire</span>
<lb n="264"/><span>Corcra.   "Ní thugas," ar an t-A. M" "óir ní rugadar</span>
<lb n="265"/><span>súd cupa uait, agus ní mó bhéarad duit é, agus tabhairsi an bheirt</span>
<lb n="266"/><span>sin agad dhamhsa agus an searrach corcra."  "Is mór an</span>
<lb n="267"/><span>athcuinge sin íarras tú orm," ar an Ridire Corcra,</span>
<lb n="268"/><span>"agus mé a mesg mo námhad agus gan do dhíon agam acht</span>
<lb n="269"/><span>m'arm.  Agus dar na déithibh dá bhfóghnaim," ar sé, "dá</span>
<lb n="270"/><span>madh a ccríochaibh áilne na hIorruaidhe do dhéanthá an t-iarr-</span>
<lb n="271"/><span>atas sin, do ghebhthá gan chontabhairt é."   "Is éigin</span></p>
</div>
<pb n="201"/>
<div><lb n="272"/><p><span>duitsi a tabhairt dhamhsa," ar an t-A. M., agus ní dheárna</span>
<lb n="273"/><span>acht sin do rádh an tan tug síth sanntach ar an t-searrach</span>
<lb n="274"/><span>corcra. Agus mar do chonnairc an Ridire Corcra sin do</span>
<lb n="275"/><span>thóg a shlegh agus tug buille a mbél a ochta ar an A. M., agus do</span>
<lb n="276"/><span>chuir buinne fola tar a bhéal amach.  Ró fearguígheadh an</span>
<lb n="277"/><span>t-A. M. ris sin, agus do chuir a dhá láimh fá bhrághaid an Ridire,</span>
<lb n="278"/><span>agus ró thresgair go lár agus go lántalmhuin é, agus níor léig an</span>
<lb n="279"/><span>greim sin amach nó focal tar a bhéal gur sgar a anam ré</span>
<lb n="280"/><span>a chorp.  Agus do bhí agá chur na shuighe; agus mar nár fhéd sin</span>
<lb n="281"/><span>aseadh ró ráidh aga fhágbháil, "Biaidh tú coicídhes ar mhí ad</span>
<lb n="282"/><span>luighe mar do bhí mac na banaltrann."</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>Do thogaibh leis an searrach corcra agus éide an Ridire agus</span>
<lb n="285"/><span>do léig dochum an dúnadh é mar a raibh Cing Artúr.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>"Ag súd an t-oineach is fearr dá ndeárnadh san domhan</span>
<lb n="288"/><span>ríamh," ar Cing Artúr, "óir do thíodhlaic a ech agus a earradh agus a</span>
<lb n="289"/><span>éide don A. M." "Tainig an t-A. M. dá láthair an tan sin".</span>
<lb n="290"/><span>"Do chím," ar an Rígh, "go dtugais let íad." "Tugas, agus ní</span>
<lb n="291"/><span>tré oineach fúaras íad uaidh," ar an t-A. M., "agus is dóigh liom-</span>
<lb n="292"/><span>sa go mbíaidh sé coicídhes tar mhí na luidhe mar do bhí mac</span>
<lb n="293"/><span>na banaltrann."   "Do mharbh sé an Ridire Corcra," ar</span>
<lb n="294"/><span>Cing Artúr.  "An cenn so do bhuain díomsa má atá san</span>
<lb n="295"/><span>domhan líon a mharbhtha go cenn sechtmaine," ar Sior Balbhuadh.</span>
<lb n="296"/><span>Do chuireadh aos ciuil agus eladhna dá fhios agus fuaradar marbh</span>
<lb n="297"/><span>é.  Agus ró hinniseadh an sgél sin do'n Rígh.  Agus iar</span>
<lb n="298"/><span>sin do tógbhadh a lecht agus do sgríobhadh a ainm a nOgham, mar</span>
<lb n="299"/><span>bad ghnáthach san aimsir sin.   As annsin do fhiafruigh an</span>
<lb n="300"/><span>t-A. M. do'n Rígh an raibh ní bhus mó d'ádhbharaibh amadán</span>
<lb n="301"/><span>aige.  "Atá," ar an Rígh, "óir is beg a bhfuil annso a</span>
<lb n="302"/><span>bhfarradh an domhain."  "An bhfuil amadán is fearr ná</span>
<lb n="303"/><span>misi ann?" ar an t-A. M.  "Ní bhfuil," ar Artúr,</span>
<lb n="304"/><span>"óir ní bhfuil leithéid do bheirte ag amadán san domhan</span>
<lb n="305"/><span>acht thú féin."  "Maiseadh," ar an t-A. M., "bísi agus</span>
<lb n="306"/><span>á bhfuil annso bhur n-amadáin agamsa."  "Bíamaoid go</span>
<lb n="307"/><span>deimhin," ar Artúr.  "Maiseadh, taisgidh si an Searrach</span>
<lb n="308"/><span>Corcra go ndechuinnse fán domhan do dhénamh amadán dá</span>
<lb n="309"/><span>bhfuil ann."  Do ghluais roimhe annsin  do dhénamh amadán</span>
<lb n="310"/><span>ar fedh an domhain d'á bhfuair ann.</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>Aon do laethibh dó mar sin ag siubhal iona aonar, agus</span>
<lb n="313"/><span>do chonnairc aon ridire dá ionnsúidhe agus each dearg faoi.</span>
<lb n="314"/><span>Agus is é do bhí ann sin .i.  An Ridire Dearg, mac Rígh</span>
<lb n="315"/><span>na hIéarusaleim ag techt ó dhúnadh Ching Artúir, óir as</span></p>
</div>
<pb n="202"/>
<div><lb n="316"/><p><span>ag Cing Artúr do níthí ridireadha do oirneadh san am</span>
<lb n="317"/><span>sin, agus gibé ainm do bhíodh ar ridire dhíobh ní úaidh sin do</span>
<lb n="318"/><span>sloinntidhe é, acht as dath a arm agus a eich.   Iar sin</span>
<lb n="319"/><span>táinig an Ridire gus an láthair, agus aseadh adubhairt an</span>
<lb n="320"/><span>t-A. M., "Is maith an t-ádhbhar amadáin tú," ar sé. "Ní</span>
<lb n="321"/><span>h-ádhbhar amadáin misi," ar an Ridire dearg.  "Créad</span>
<lb n="322"/><span>oile? Cía thú?" ar an t-A. M.  "Misi an Ridire</span>
<lb n="323"/><span>dearg, mac Rígh na hIerusaleim," ar sé, "agus muna mbeith</span>
<lb n="324"/><span>nách faicthear fuil óinmide fá m'armaibh do thresgórainn</span>
<lb n="325"/><span>go lár thú, agus do thiucfainn idir do cheann agus do choluinn ar</span>
<lb n="326"/><span>son h'anghlóir, agus déin imthecht fesda," ar sé.  An uair</span>
<lb n="327"/><span>do chualaidh an t-A. M. cómhrádh an Ridire tug síth sanntach</span>
<lb n="328"/><span>sothapa air agus do ghabh an t-ech do bhí faoi ar chaol coisi</span>
<lb n="329"/><span>gur bhuail í go n-a marcach fó lár agus fó lántalmhuin.  As</span>
<lb n="330"/><span>annsin adubhairt an Ridire Dearg, "léig amach mé agus</span>
<lb n="331"/><span>biaidh mé am' amadán agad agus do ghnáith ar do</span>
<lb n="332"/><span>chómhairle."  Ró léig amach é gur éirigh go hurmeisneach.</span></p>
<lb n="333"/>
<lb n="334"/><p><span>Do ghluaiseadar rompa athaidh imchéin go bhfacadar</span>
<lb n="335"/><span>ridire chuca agus  each buainrethach séidfedhach díanláidir</span>
<lb n="336"/><span>breac faoi, agus earradh áluinn  iongantach fán ccuma chéadna</span>
<lb n="337"/><span>uime.   "Cía hé seo chugainn?" ar an t-A. M.  "An</span>
<lb n="338"/><span>Ridire Breac, mac Rígh na Siosaile," ar an Ridire</span>
<lb n="339"/><span>Dearg.  Táinig an Ridire Brec do láthair, agus do ráidh</span>
<lb n="340"/><span>an t-A. M.   "As maith an t-ádhbhar amadáin an Ridire</span>
<lb n="341"/><span>Breac," ar sé.  "Ní ádhbhar amadáin mé," ar an Ridire</span>
<lb n="342"/><span>Breac.  As annsin do thóguibh an t-A. M. an dorn</span>
<lb n="343"/><span>ró-láidir gur bhuail an t-each iona hédan gur sprech a</span>
<lb n="344"/><span>hinchinn tar sinestruibh a cluas amach agus ró thresgair a</span>
<lb n="345"/><span>marcach go lár agus go lántalmhuin.  "Ná marbh mé," ar an</span>
<lb n="346"/><span>Ridire Breac, "agus bíad am' amadán agad."  "Dá raibh</span>
<lb n="347"/><span>tú liom mar gach amadán eile dá bhfuil agam," ar an</span>
<lb n="348"/><span>t-A. M.  "Bíad go deimhin," ar an Ridire Brec.</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>Agus do ghluaiseadar riompa gan mhoill 'na dtriúr .i. an</span>
<lb n="351"/><span>t-A. M., an Ridire Dearg, agus an Ridire Brec.  Is amhlaidh</span>
<lb n="352"/><span>do bhí an Ridire Brec agus grádh dílios do-fhaisnéisi aige</span>
<lb n="353"/><span>ar inghín Rígh Coirbhretan, agus iseadh ró ráidh ris an A. M.</span>
<lb n="354"/><span>go raib an bhen sin a ngar dóibh, agus go ndubhairt sí nách bíadh</span>
<lb n="355"/><span>sí na hamadán " agadsa ná ag duine eile."  "Ní heol</span>
<lb n="356"/><span>damhsa amadán mná do dhéanamh," ar an t-A. M., "agus</span></p>
</div>
<pb n="203"/>
<div><lb n="357"/><p><span>caithfidh sí bheith na h-amadán agadsa." Is amhlaidh do bhí</span>
<lb n="358"/><span>an bhen sin a ngrianán áluinn, agus do bhí freitech uirthe nách</span>
<lb n="359"/><span>bíadh fear aice acht fear do rachadh do léim ar an doras</span>
<lb n="360"/><span>árd do bhí ar an ngrianán. Do ghluaiseadar rompa don</span>
<lb n="361"/><span>ghrianán.  Agus gach uair do thairgeadh an Ridire Brec</span>
<lb n="362"/><span>léim an ghrianáin do thabhairt do locadh air, agus do léigeadh</span>
<lb n="363"/><span>an bhantracht gáir fochuidmheadh faoi.   Is annsin do</span>
<lb n="364"/><span>labhair an t-A. M., agus aseadh roráidh, "Créad do bheir ort</span>
<lb n="365"/><span>gan dul suas?" ar sé.  "Ní bhfuil sin ar mo chumas "</span>
<lb n="366"/><span>ar an Ridire Breac.  "Rachainn ann mar so," ar an</span>
<lb n="367"/><span>t-A. M., agus do rug ar a dhías ridireadha faoi gach asguil</span>
<lb n="368"/><span>dó, agus tug léim árd aigiontach, agus do chuaidh ar lár an</span>
<lb n="369"/><span>ghrianáin a measg na bantrachta.  Do dhearc an t-A. M.</span>
<lb n="370"/><span>ar an ríoghuin agus aseadh ró ráidh, "An í súd an bhen</span>
<lb n="371"/><span>adubhrais liomsa?" ar an t-A. M.  "As í go deimhin,"</span>
<lb n="372"/><span>ar an Ridire Breac.   "Maiseadh, beir let í agus déna</span>
<lb n="373"/><span>amadán di," ar sé.  Do rinneadh amhlaidh sin, óir do</span>
<lb n="374"/><span>rug an righain leis agus do rinne toil a mhenmnan is a aig-</span>
<lb n="375"/><span>ionta ria.  "An ullamh í sin fós?" ar an t-A. M,</span>
<lb n="376"/><span>"Ní headh," ar an Ridire Breac," óir is faide bhíos</span>
<lb n="377"/><span>aon amadán amháin mná dá deanamh na céad amadán fir."</span>
<lb n="378"/><span>"Maiseadh," ar an t-A. M., "fansa ann so nó go madh</span>
<lb n="379"/><span>h-ullamh í súd agus len misi íarsin go dían."</span></p>
<lb n="380"/>
<lb n="381"/><p><span>Ro imthigh an t-A. M. agus an Ridire Dearg, agus gach tír</span>
<lb n="382"/><span>a ttengmhadh é do níodh amadáin díobh uile idir fhear agus</span>
<lb n="383"/><span>mnaoi.  Agus do bhí mar sin ag siubhal an domhain agus do chonnairc</span>
<lb n="384"/><span>cathair oirdhearc fhíor-áluinn agus sruth dá leth-</span>
<lb n="385"/><span>taoibh, agus droiched ar an sruth sin agus faithche fíoráluinn</span>
<lb n="386"/><span>ag ceann an droichid, agus ní lúgha ioná fithche céad pubal</span>
<lb n="387"/><span>áluinn do bhí ar an bhfaithche sin, agus aon ridire idir na</span>
<lb n="388"/><span>ridireadhaibh sin agus beart fhíor-sholusda d'ór dhearg uime.</span>
<lb n="389"/><span>Ró fhíafraigh an t-A. M. do nech díobh cía híad na sluagha</span>
<lb n="390"/><span>do bhí ar an bhfaithce.  "Cing Artúr," ar an t-óglác, .i.</span>
<lb n="391"/><span>Rígh an domhuin, atá ar an taobh a bhus don droiched agus an</span>
<lb n="392"/><span>Ridire Dubh, mhac Rígh na Gasguinne, súd do'n taoibh eile</span>
<lb n="393"/><span>.i. ridire cródha tug mionna nách géillfeadh d'Artúr, agus</span>
<lb n="394"/><span>nách bhíadh ní bhus lúgha ioná fithche chéd ridire ar a theghlach,"</span>
<lb n="395"/><span>ar an t-óglách, "agus nách bíadh beart badh mhesá iona beart</span>
<lb n="396"/><span>d'ór dhearg fá gach ridire díobh."   As annsin do ghluais</span>
<lb n="397"/><span>an t-A. M. mar a raibh Artúr.  Ró hinniseadh d'Artúr go</span>
<lb n="398"/><span>raibh an t-A. M. chuige.  "Is maith liomsa sin," arsa</span></p>
</div>
<pb n="204"/>
<div><lb n="399"/><p><span>Artúr, "óir is dóigh liom gurab dár bhfurtacht táinig</span>
<lb n="400"/><span>ón ccás agus ón éagcomhlann iona bhfuilimíd," ar sé.</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>Táinig an t-A. M. do láthair mar a raibh Artúr agus do bhean-</span>
<lb n="403"/><span>naigh dhó, agus do fhreagair Artúr an beannachadh mar an</span>
<lb n="404"/><span>ccéadna.  Agus dfhiafruigh an t-A. M. sgéala dhe.  Agus aseadh</span>
<lb n="405"/><span>adubhairt Artúr go raibh sé féin ar siubhal ar</span>
<lb n="406"/><span>feadh an domhuin ag déanamh amadán dósan, agus go ndubhairt</span>
<lb n="407"/><span>an Ridire Dubh, mac Rígh na Gascuinne, "atá annsúd</span>
<lb n="408"/><span>thall " nach bíadh sé na amadán " agadsa ná ag duine eile</span>
<lb n="409"/><span>go bráith." "An annsúd anonn do rachadsa chuige,?" ar</span>
<lb n="410"/><span>an t-A. M.    "Aseadh," ar an Rígh, "agus cengail é."</span>
<lb n="411"/><span>"Ní heól damhsa duine do chengal," ar an t-A. M.</span>
<lb n="412"/><span>"Múinfiodsa dhuit a chengal," ar Artúr.  Agus tug</span>
<lb n="413"/><span>fá deara duine do thabhairt chuige agus do chengail do</span>
<lb n="414"/><span>chrúadh-chórduighibh caola ríghne cnáibe é. "Tabhraidh damhsa</span>
<lb n="415"/><span>na téda sin," ar an t-A. M., "go gceangluinn an Ridire</span>
<lb n="416"/><span>Dubh leó."  Do tugadh amhlaidh sin dó íad, agus do ghlúais</span>
<lb n="417"/><span>d'ionnsuighe an Ridire Dhuibh.  "Do chímid dar n-ionn-</span>
<lb n="418"/><span>suídhe," ar fear do mhuinntir an Ridire Dhuibh, "aon</span>
<lb n="419"/><span>mhacaomh, agus is iongantach linn a chor, óir atá earradh agus éide</span>
<lb n="420"/><span>gaisge uime, agus ní bhfuil d'arm aige acht cloidhemh, agus atá</span>
<lb n="421"/><span>lán a dhuirn do thédaibh cnáibe aige."  Táinig an t-A. M.</span>
<lb n="422"/><span>do láthair iar sin.  "Cia thú féin?" ar an Ridire Dubh.</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>"Misi A. M. na Foraoise, mac mhná an Ridire, dalta</span>
<lb n="425"/><span>na banaltrann agus dearbh-chomhalta mic na banaltrann,"</span>
<lb n="426"/><span>ar sé.  Créd do b'áill let do dhéanamh dona tédaibh sin</span>
<lb n="427"/><span>ad' láimh?" ar an Ridire Dubh.   "Do b'áill liom thusa</span>
<lb n="428"/><span>do bhreith chum Artúir agus amadán do dhénamh díot."  As a</span>
<lb n="429"/><span>haithle sin do rug síth sanntach ar an Ridire Dubh agus do</span>
<lb n="430"/><span>thresgair go lántalmhuin é.  Mar do chonnarcadar muinn-</span>
<lb n="431"/><span>tear an Ridire Dhuibh sin do nochtadar a n-airm agus a</span>
<lb n="432"/><span>n-iolfhaobhair agus a ngéarlanna ar an A. M.  An uair</span>
<lb n="433"/><span>do chonnairc an t-A. M. sin do fearguidheadh a inntinn agus a</span>
<lb n="434"/><span>aigne gur dhíansgaoil ó a chéile iad gur mharbhustar fá</span>
<lb n="435"/><span>dhóirsibh na cathrach íad uile, agus do rug an Ridire Dubh cen-</span>
<lb n="436"/><span>guilte crúadh-chuibhrighthe leis mar a raibh Artúr.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>Agus is amhlaidh do fuair sé Artúr agus é cengailte crúadh-chuibhrighthe</span>
<lb n="439"/><span>go n-a mhuinntir agus a n-eich uile agus an Searrach Corcra</span>
<lb n="440"/><span>ar mbreith uaidh.  "Créad é seo do rinneadh oraibh anois?"</span>
<lb n="441"/><span>ar an t-A. M.  "Aon ridire táinig chugainn," ar Artúr,</span>
<lb n="442"/><span>"as dorus bhéil na húamha úd thall ar thaobh an t-sléibhe</span></p>
</div>
<pb n="205"/>
<div><lb n="443"/><p><span>agus aon fhear is mó agus is áilne d'fhearaibh dhomhuin, agus d'íarrasa</span>
<lb n="444"/><span>air bheith 'na amadán agadsa, agus adubhairt seision nách bíadh,</span>
<lb n="445"/><span>agus do shir cómhrag aoinfhir orm, agus is géis damhsa cómhrag</span>
<lb n="446"/><span>aoinfhir d 'obadh, agus tugadh sin dó, agus do chrepaill sé na</span>
<lb n="447"/><span>hocht bhfithchid déag each do bhí aguinn, agus do rug leis a</span>
<lb n="448"/><span>mbéal na húamha iad.  Agus dar do láimhsi dá dtogradh</span>
<lb n="449"/><span>sé féin do mhuirfeadh sé sinn uile."  "An raibh fhios aige</span>
<lb n="450"/><span>gurabh liomsa an Searrach Corcra ó do rug leis é?"</span>
<lb n="451"/><span>" Do bhí go deimhin," ar Artúr.  "Dar mo chúis, caithfidh</span>
<lb n="452"/><span>sé an Searrach Corcra agus na h-eich uile do thabhairt uaidh</span>
<lb n="453"/><span>arís, agus é féin do theacht do sgaoileadh dhíotsa agus dod'</span>
<lb n="454"/><span>mhuinntir," ar an t-A. M.  "Sgaoil féin díomsa," ar</span>
<lb n="455"/><span>Artúr.  "Ní sgaoilfiod go deimhin ó nach mé do chengail</span>
<lb n="456"/><span>thú agus gibé do chengail thú caithfidh sé sgaoile díot," ar</span>
<lb n="457"/><span>an t-A. M.  "Sgaoil díomsa" ar an Ridire Dubh, "óir</span>
<lb n="458"/><span>ní bhfuil duine ar bith ann so nách fuil námhadas nó fíoch</span>
<lb n="459"/><span>aige liom."  "Ní sgaoilfiod d'aon aguibh óir gibé aguibh</span>
<lb n="460"/><span>a muirfighear muirfidh misi an tí bhus beó agaibh," ar an</span>
<lb n="461"/><span>t-A. M.</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>Gluaisios roimhe iarsin a mbél na húamha agus do bí tamall</span>
<lb n="464"/><span>agá siubhal go ttárla tír dó agus í fá aontuinn fheoir agus fhásaigh.</span>
<lb n="465"/><span>Agus adchonnairc sruth áluinn na thimpchioll, agus trí fiodh-</span>
<lb n="466"/><span>bhuídhe .i. caor, agus an dara fiodhbhuídhe d'fhineamhain, agus an</span>
<lb n="467"/><span>tres fíodhbhuídhe do cholla.  Agus do bhí tulach ré taobh an</span>
<lb n="468"/><span>t-srotha sin, agus an macaomh ar an ttulach sin agus na hocht</span>
<lb n="469"/><span>bhfithchid déag each agus an Searrach Corcra iona fhíadhnaisi.</span>
<lb n="470"/><span>Do chuaidh an t-A. M. ar an ttulach sin agus adubhairt ris an</span>
<lb n="471"/><span>ridire, "An raibh a fhios agadsa gur liomsa an Searrach</span>
<lb n="472"/><span>Corcra tugais leat," ar an t-A. M. "Ní raibh go deimhin,"</span>
<lb n="473"/><span>ar sé, "agus ó's anois atá fhios agam beirsi na hocht</span>
<lb n="474"/><span>bhfithchid déag each agus an Searrach Corcra let." "Maiseadh,"</span>
<lb n="475"/><span>ar an t-A. M., "tarsa féin liom nó go sgaoile tú</span>
<lb n="476"/><span>d'Artúr."  "Ní rachad," ar an Ridire, "óir is geis</span>
<lb n="477"/><span>damh gan sgaoile do nech dá ccengluim."  "Is briathar</span>
<lb n="478"/><span>damsa," ar an t-A. M., "go ccaithfidh tú do ghesa do</span>
<lb n="479"/><span>sgaoile nó do bhriseadh anois." Iar sin do rug sith sothapa</span>
<lb n="480"/><span>sanntach ar an ridire, agus do ghlac go feardha fíor-láidir é.</span>
<lb n="481"/><span>Agus do rug an ridire mar an ccéadna ar an A. M. agus</span>
<lb n="482"/><span>d'éirgheadar ré chéile agus tugadar cuir bhorba ar a chéile,</span>
<lb n="483"/><span>agus do bhádar athaidh fhada ag sbairnn, agus adubhairt an ridire</span>
<lb n="484"/><span>fá dheóigh, "Sguir díomsa," ar sé, "agus do dheana mé do</span>
<lb n="485"/><span>chómhairle."  Do rinne an t-A. M. sin, agus do shuigheadar ar aon</span></p>
</div>
<pb n="206"/>
<div><lb n="486"/><p><span>ar an ttulach. "Cía thusa féin?" ar an ridire. "Misi</span>
<lb n="487"/><span>A. M. na foraoisi, srl." Is mór an sgél do leithéid bheith</span>
<lb n="488"/><span>'na amadán, óir ní duine amaidech thú, agus dúil aithis bhíos</span>
<lb n="489"/><span>ag cách is na hamadánaibh, agus ní mar sin duitsi acht</span>
<lb n="490"/><span>cathmhíleadh cómhraig cómhláidir thú, darab cóir an uile</span>
<lb n="491"/><span>mhaith do dhénamh."  "Créad is maith ann," ar an t-A. M.,</span>
<lb n="492"/><span>"nó an ridire do goirthear do gach duine?"  "Ní headh,"</span>
<lb n="493"/><span>ar an ridire, "acht duine do réir a uaisle agus a atharr-</span>
<lb n="494"/><span>dhachta."  "An rígh do níthear díotsa,"? ar an t-A. M.</span>
<lb n="495"/><span>"Is é sin is cóir do dhéanadh dhíom," ar an ridire, "óir</span>
<lb n="496"/><span>is rígh m'athair agus mo sheanathair."  "Cía hé hathair nó cá</span>
<lb n="497"/><span>h-ainm thú féin?" ar an t-A. M.   "Misi Gaoi Gorm-</span>
<lb n="498"/><span>shúileach mac Doilbh .i. Rígh na bhFear bhFionn, agus isé is</span>
<lb n="499"/><span>cómhachtuidhe agus is mó conách san domhan.  Óir atáid trí</span>
<lb n="500"/><span>chaogad doras ar an chathraigh iona mbí sé, agus tigid trí</span>
<lb n="501"/><span>chaogad carbad ar gach doras aca amach an uair théid</span>
<lb n="502"/><span>an Rígh iona charbad ar faiththe an dúnadh.  Agus tainig</span>
<lb n="503"/><span>foghmhór allata .i. Laochra Lomchosach mac Loisginn lomgh-</span>
<lb n="504"/><span>lúinidh agus do fhásaigh sé an tír seo, óir ní dhiúltar</span>
<lb n="505"/><span>duine ar bith ann fá chomhrag aoinfhir, agus muna mbéadh a</span>
<lb n="506"/><span>dhraoidhecht do dhéantaoi guin-ghaláin don fhoghmhór agus fós</span>
<lb n="507"/><span>ní hionchómhrac aoinfhear ris óir atá trí chaoga  d'íarann</span>
<lb n="508"/><span>aithleighte iona luirgfhearsaid chatha agus seacht ndromanna</span>
<lb n="509"/><span>urtha, agus seacht slabhra ar an gcenn bhíos súas di, agus mór-</span>
<lb n="510"/><span>ubhaillmheall ar gach cenn slabhraidh díobh, go madh clos a</span>
<lb n="511"/><span>bhfuaim agus a bhfothram agus a bhfogharghluasacht fá na críochaibh</span>
<lb n="512"/><span>fá chóimhneasa dhó.  Agus an tan éirghios an foghmór iona</span>
<lb n="513"/><span>sheasamh, bí fad crainn giúbhais súas don tsíothluirg sin.</span>
<lb n="514"/><span>Agus atá trian na tíresi na fásach uaidh, agus is éigion duine</span>
<lb n="515"/><span>d'fhághail do chómhrag leis gach laoi.  Agus is damhsa do</span>
<lb n="516"/><span>ráinig cómhrag an laoi aniogh do thabairt dó, agus badh dhóig</span>
<lb n="517"/><span>liom go ttuitfeadh sé liom muna mbeith gur truailleadh</span>
<lb n="518"/><span>mo croidhe ré do chóimhghleicsi."  "Cionnas do thuitfeadh</span>
<lb n="519"/><span>sé leat?" ar an t-A. M.   "Leis an gcloídheamhsa agus</span>
<lb n="520"/><span>ré neart mo láimhe agus re méad mo bhuille."  "Créad</span>
<lb n="521"/><span>do níthear do'n chloídheamh sin?" ar an t-A. M.  "Créad</span>
<lb n="522"/><span>do ní tusa féin dod' chloidheamh?" ar an ridire.  "Do ním</span></p>
</div>
<pb n="207"/>
<div><lb n="523"/><p><span>a bheith na bheart chatha agam," ar an t-A. M.  Do nímse</span>
<lb n="524"/><span>mar so," ar Gaoi Gormshúileach, ag tabhairt a</span>
<lb n="525"/><span>chloídhimh amach, agus do ghearr crann mór d'aoinbhéim.</span>
<lb n="526"/><span>"Do dhéanuinnsi mar sin," ar an t-A. M., agus do tharraing a</span>
<lb n="527"/><span>chloidheamh as a thruaill agus do ghearr seacht gcrainn d'éinbhéim.</span>
<lb n="528"/><span>"As mór do bhuille ar na crannaibh,"  ar Gaoi</span>
<lb n="529"/><span>Gormshúileach, "agus is dóigh liom nách fuil comhmór do neirt</span>
<lb n="530"/><span>a bpearsuin aoin ridire san domhan.   Agus bíodh a</span>
<lb n="531"/><span>fhios agat," ar sé, "gurab mar sin do mharbhthar daoine</span>
<lb n="532"/><span>ré cloidheamh, ó so amach."  "Do bhéarsa luach do shaothair</span>
<lb n="533"/><span>duitsi, agus do theagaisg," ar an t-A. M., "ar son an mhéid</span>
<lb n="534"/><span>dod' neart agus dod' chalmacht do bhainios díot, óir bainfiod</span>
<lb n="535"/><span>a dhá láimh do'n Fhear Mhór," ar sé.  "Is maith an luach</span>
<lb n="536"/><span>sin," arsa Gaoi Gormshuileach, "óir do bhéinnsi ionchomhrac</span>
<lb n="537"/><span>ré gach neach d'fhearaibh dhomhuin dá mbiadh a n-éaghmais a</span>
<lb n="538"/><span>dhá lámh."</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p><span>Níor chian dóibh mar sin an tan adchonncadar an Fear</span>
<lb n="541"/><span>Mór chuca, agus do chuaidh an t-A. M. 'na choinne.   "An</span>
<lb n="542"/><span>tú Gaoi Gormshúileach?" ar an t-aitheach.   "Ní mé</span>
<lb n="543"/><span>go deimhin," ar sé, "acht misi A. M. na F., srl."</span>
<lb n="544"/><span>"Créad tug annso thú?" ar an-t-aitheach."  "Ar chenn do</span>
<lb n="545"/><span>dhá lámhsa tháinig mé," ar an t-A. M.  "Ní lughaide</span>
<lb n="546"/><span>ormsa thú sin a rádh," ar an Fear Mór.  As annsin ró thóg</span>
<lb n="547"/><span>an Fear Mór an luirgfhearsad chatha agus tug buille neartmhar</span>
<lb n="548"/><span>náimhdeamhail de d'ionnsuidhe an A. Mh.  Mar do chonnairc</span>
<lb n="549"/><span>an t-A. M. an buille chuige tug saoibhléim seachanta air,</span>
<lb n="550"/><span>go ndeachaidh an buille go himchían a dtalmhuin agus sul táinig</span>
<lb n="551"/><span>leis an bhFear Mór an buille do tharrang tar ais tug an</span>
<lb n="552"/><span>t-A. M. béim feardha air d'á chloidhiomh, gur léig a dhá</span>
<lb n="553"/><span>láimh ris an luirg go talamh.  "Druid rómham anois,"</span>
<lb n="554"/><span>ar an t-A. M., "go mbainidh Gaoi Gormshúilech do chenn</span>
<lb n="555"/><span>díot."  Do rinne an Fear Mór amhlaidh sin a naghaidh na</span>
<lb n="556"/><span>tulcha go ráinig an láthair iona raibh Gaoi Gormshúileach,</span>
<lb n="557"/><span>agus do hathghuineadh an Fear Mór ann, óir do bhain G. G. a</span>
<lb n="558"/><span>chenn de.  "Gluais rómham anois mar a bhfuil Artúr</span>
<lb n="559"/><span>agus na ridireadha," ar an t-A. M.  Do rinne G. G. sin agus</span>
<lb n="560"/><span>do rugadar na hocht bhfithchid déag each agus an Searrach Corcra</span>
<lb n="561"/><span>mar a raibh Artúr.  Do innis nech d'Artúr go raibh an</span>
<lb n="562"/><span>t-A. M. chuige agus an ridire do chengail iad maille ris.</span>
<lb n="563"/><span>"Dar mo bhréithir," ar an Rígh, "ní bhfuil fear a ghníomhara</span>
<lb n="564"/><span>nó a ghaisge ar feadh an domhuin acht é féin amháin."</span>
<lb n="565"/></p>
</div>
<pb n="208"/>
<div><lb n="566"/><p><span>Ráinig an t-A. M. mar a raibh Artúr agus do rinneadar uile</span>
<lb n="567"/><span>comhartha úmhla agus urrama dhó.   "Sgaoil d'Artúr agus 'dá</span>
<lb n="568"/><span>mhuinntir," ar an t-A. M. "agus sgaoilfidh misi do'n Ridire</span>
<lb n="569"/><span>Dhubh."  Do sgaoil G. G. d'Artúr agus dá mhuinntir agus do</span>
<lb n="570"/><span>sgaoil an t-A. M. do'n Ridire Dhubh.  Iar sin do shuigh-</span>
<lb n="571"/><span>eadar a bhfarradh a chéile, agus adubhairt an t-A. M., "Créd</span>
<lb n="572"/><span>fá a dtugais ríoghacht mhagaidh nó fhochaidmhe dhamhsa a</span>
<lb n="573"/><span>Artúir?" ar sé.  Do ghabh úamhan agus imeagla mhór an tan</span>
<lb n="574"/><span>sin Artúr, agus aseadh ró ráidh nach ríoghacht mhagaidh no</span>
<lb n="575"/><span>fhochuidh-mheadh tug dó.  "Agus ó's duit go follus do gheallas gach</span>
<lb n="576"/><span>ní agus gurab duit d'úmhlúigheadar na cinigheacha go coitchionn</span>
<lb n="577"/><span>do bhéarsa féin duit Ríoghacht an Domhuin amhail atá sí</span>
<lb n="578"/><span>agam féin," ar sé.  Agus d'fhógair an Ríoghacht dó mar</span>
<lb n="579"/><span>sin.  As annsin adubhairt an t-A. M., "Tigidh do láth-</span>
<lb n="580"/><span>air a Ghaoi Ghormshúiligh," ar sé, "d'fhéachuin an maith</span>
<lb n="581"/><span>do gheabhuinnsi ríoghacht do ghabháil chugam."   Adubhairt</span>
<lb n="582"/><span>G. G. gur maith.   "Maiseadh," ar an t-A. M., "giodh</span>
<lb n="583"/><span>maith libhsi sin, ní maith liomsa é, óir ní thréigfinn m'am-</span>
<lb n="584"/><span>adánacht féin ar mhaitheas an domhuin go hiomlán, óir is</span>
<lb n="585"/><span>léi do fuaras gach ní d'á bhfuaires ríamh, agus is lé do ghabhas</span>
<lb n="586"/><span>gach neart dár ghabhas."   "Maiseadh," ar G. G., "tar</span>
<lb n="587"/><span>liomsa go tír na bhFear bhFíonn, óir as í ró fhóiris ó na</span>
<lb n="588"/><span>hanfhorlann iona raibh, agus beir an Ridire Dubh leat."</span></p>
<lb n="589"/>
<lb n="590"/><p><span>Do sgaradh ré chéile an tan sin .i. Cing Artúr, agus an</span>
<lb n="591"/><span>t-A. M..  Glúaises an Rígh go na mhuinntir go Coirbhreatuin,</span>
<lb n="592"/><span>agus do ghluais an t-A. M., an Ridire Dubh, agus G. G. a mbéal</span>
<lb n="593"/><span>na huamha céadna.  Agus ní cían do chuadar an tan tárla</span>
<lb n="594"/><span>dhóibh a lán do lubhghortaibh áilne iongantacha.  "Ag so an</span>
<lb n="595"/><span>tír d'fhóiris-i ó'n ndaoirsine iona raibh," ar G. G.   Do</span>
<lb n="596"/><span>ghlúaiseadar riompa agus do chonncadar cathair áluinn a</span>
<lb n="597"/><span>ngar dóibh agus sluagha iomdha ar fhaithche an dúnadh, agus tulach</span>
<lb n="598"/><span>do thaobh de, agus cúig céd ban ar an dtulach sin, agus aoinbhean</span>
<lb n="599"/><span>eatortha agus éagcosg ríoghna uimpe.   "An é súd dúnadh</span>
<lb n="600"/><span>hatharsa, a Ghaoi Ghormshúiligh?" ar an t-A. M.   "Ní</span>
<lb n="601"/><span>hé," ar G. G., "acht gabhaltas gabha na tíresi atá annsúd</span>
<lb n="602"/><span>agus Gréis inghíon an ghabha an bhean úd adchí tú idir an bhantracht</span>
<lb n="603"/><span>ar an dtulach sin, bean is fearr gliocas agus cómhfhoghluim</span>
<lb n="604"/><span>is na críochaibh is cóimneasa dí.   Agus níor leig eagla</span>
<lb n="605"/><span>an fhir mhóir úd do mharbh tusa d'aonduine an tír úd do</span>
<lb n="606"/><span>thaghall."  Is annsin ro éirgheadar lucht na cathrach agus an</span>
<lb n="607"/><span>mhéad do bhí ar an ttulach a gcuinne an A. Mhóir, agus</span>
<lb n="608"/><span>do rinneadar comhartha umhla agus urrama dhó, ó bheag go mór -</span>
<lb n="609"/><span>mar do shaor sé ó'n mbruid agus ó'n anfhorlann iona rabh-</span></p>
</div>
<pb n="209"/>
<div><lb n="610"/><p><span>adar iad.  Do chuadar as sin don chathraigh agus do shuigh an</span>
<lb n="611"/><span>t-A. M. agus Gréis inghíon an Gabha ré taobh a chéile, agus an</span>
<lb n="612"/><span>Ridire Dubh ar a ngualainnsion, agus G. G. iona bhfíodhnaisi.</span>
<lb n="613"/><span>As annsin adubhairt G. G., "An dtaitníghenn an bhean</span>
<lb n="614"/><span>sin leat, a A. Mh.?" ar sé.  "Taithnighenn", ar an t-A. M.,</span>
<lb n="615"/><span>Maiseadh do b'áill lé bheith ad' fharradhsa anocht."</span>
<lb n="616"/><span>"Is maith liomsa sin, dá raibh tusa agus an Ridire Dub</span>
<lb n="617"/><span>am fharradh."  "Ní háill léisi sin," ar G. G., "act í</span>
<lb n="618"/><span>féin is tusa."  "Ní heól damhsa," ar an t-A. M.,</span>
<lb n="619"/><span>"amadán mná do dhéanamh, acht dob' eól do'n Ridire Breac</span>
<lb n="620"/><span>dá mbiadh sé annso againn anois.   Agus an eól duitsi</span>
<lb n="621"/><span>amadán mná do dhéanamh, a Ridire Dhuibh?" ar sé.  "Is</span>
<lb n="622"/><span>eól go deimhin," ar an Ridire Dubh.  Iar sin do chuireadar</span>
<lb n="623"/><span>Gréis inghion an Ghabha an oidhche sin a bhfarradh an Ridire</span>
<lb n="624"/><span>Dhuibh.   Adubhairt an t-A. M. ar n-a mháireach, "Is dóigh</span>
<lb n="625"/><span>liom nách ollamh í sin fós óir is faide bhíos aon amadán</span>
<lb n="626"/><span>amháin mná dá déanamh ná céad amadán fir."  "Is faide,"</span>
<lb n="627"/><span>ar an Ridire Dubh.  Sechtmhuin dóib ag buinsiughadh na feisi</span>
<lb n="628"/><span>sin.</span></p>
<lb n="629"/>
<lb n="630"/><p><span>Do ghluaiseadar riompa iar sin go dúnadh Rígh na bhFear</span>
<lb n="631"/><span>bhFionn, agus do chonncadar an dúnadh ríogha ró-mhaiseach ró-</span>
<lb n="632"/><span>fhairsiong, agus na slúagha líonmhara ró-aidhbhseacha ar faithche</span>
<lb n="633"/><span>na cathrach, agus tulach aoibhinn úr árd don taobh shiar di, agus</span>
<lb n="634"/><span>ní lugha na deich míle bean do bhí uirthe agus éagcosg ríogna</span>
<lb n="635"/><span>ar gach mnaoi díobh.  Agus do bhí righ glic foighidneach a</span>
<lb n="636"/><span>n-eidirmheadhon na slúagha sin.  "Cía hí an chathair úd do chím?"</span>
<lb n="637"/><span>ar an t-A. M.  "Cathair m'atharsa súd," ar G. G.,</span>
<lb n="638"/><span>"agus is mór do chomaoinsi ar an gcathraidh úd," ar sé,</span>
<lb n="639"/><span>"óir níor shuigh tíghearna 'na cathrach úd ar an ttulach úd</span>
<lb n="640"/><span>a bhfuil se anois ré haimsir imchéin, ar úamhan agus ar eagla</span>
<lb n="641"/><span>an fhir mhóir úd do thuit leatsa, agus is ró-mhaith an sgéal</span>
<lb n="642"/><span>tighearna na cathrach úd do shuighe ar an ttulach úd a bhfuil</span>
<lb n="643"/><span>sé anois," ar G. G., "óir níor shuigh ríamh ó ghaibh tighearnas</span>
<lb n="644"/><span>chuige, gan fithche céad ridire aga mbíaidh éagcosg</span>
<lb n="645"/><span>maille ré cómhachta ridire 'na thimpchioll.  Agus an bhan-</span>
<lb n="646"/><span>tracht do chí tú, deirbhsiur damhsa is bean-cheann ortha,</span>
<lb n="647"/><span>.i. Méadhbh Mhongbhuidhe, inghíon an Duilbh, agus a bantracht a</span>
<lb n="648"/><span>bhfuil annsúd, agus atá míle bean go n-éagcosg ríoghna 'na</span>
<lb n="649"/><span>bantracht.  Agus tiocfuid úile d'fhíorfháiltiúghadh reomhad</span>
<lb n="650"/><span>sa, agus do thabhairt búidheachais duit ar son do sheirbhísi, mar</span>
<lb n="651"/><span>do shaor tú ón mbruid iona rabhadar iad, agus mar do choisg</span>
<lb n="652"/><span>tú an foghmór díobh."</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>Acth cheana do chúadar don chathraigh agus do labhair Rígh na</span></p>
</div>
<pb n="210"/>
<div><lb n="655"/><p><span>bhFear bhFionn agus asead ró ráidh, "Is mór an mhaith agus an</span>
<lb n="656"/><span>muinnterdhas do rinne tusa oruinne, a A. Mh."  "Ní</span>
<lb n="657"/><span>fhaca mé riamh muinntear badh mhó agus badh fearr ná do</span>
<lb n="658"/><span>mhuinntear," ar an t-A. M.   "Biaidh síad na n-amadánaibh</span>
<lb n="659"/><span>uile agadsa," ar an Righ.  "Is maith liomsa sin dá</span>
<lb n="660"/><span>raibh tusa ad hamadán agam mar íadsan."  "Bíad cheana,"</span>
<lb n="661"/><span>ar an Rígh.  Ró súigheadh go honórach na hárdmhaithe iar sin,</span>
<lb n="662"/><span>agus tugadh ionad iomchubhaidh do réir uaisle agus atharrdhachta a</span>
<lb n="663"/><span>onóra do gach aon.  Do cuireadh Méadhbh Mhongbhúidhe ar</span>
<lb n="664"/><span>ghualainn an A. Mh.   "Nách áluinn an bhean sin?" ar G. G.</span>
<lb n="665"/><span>"Is áluinn go deimhin," ar an t-A. M.  "Maiseadh</span>
<lb n="666"/><span>b'áill léi bheith farratsa anocht."  "Ní misde liom dá</span>
<lb n="667"/><span>raibh an Ridire Dubh am fharradh."  "Ní háill léisi sin,</span>
<lb n="668"/><span>acht tú féin amháin gan neach ar bith do bheith aguibh acht tusa</span>
<lb n="669"/><span>do dhéanamh amadáin disi."  "Ní heól damhsa amadán</span>
<lb n="670"/><span>mná do dhéanamh," ar an t-A. M.   "Ní fhóghnann rígh nách</span>
<lb n="671"/><span>dénann amadán mná," ar G. G. "agus múinfiodsa dhuit</span>
<lb n="672"/><span>amadán mná do dhéanamh."  Agus ró mhúin dó mar do </span>
<lb n="673"/><span>bhiadh na farradh an oidhche sin.  Ró éirig G. G. go moch</span>
<lb n="674"/><span>ar na mháireach agus d'fhíafruigh do'n A. M. ar badh ollamh</span>
<lb n="675"/><span>í sin fós.   "Ní headh," ar an t-A. M.,"agus is fada go</span>
<lb n="676"/><span>madh headh, óir is sáimhe liomsa an t-aon amadán amháin</span>
<lb n="677"/><span>mnása gá déanamh ioná céad amadán fir."  Ró fhanadar</span>
<lb n="678"/><span>san chathraigh sin go subhach soimhenmnach ag bainsioghadh na</span>
<lb n="679"/><span>feisi go ceann aimsire faide.  As annsin ró fhiafruigh</span>
<lb n="680"/><span>G. G. "an ollamh an t-amadán mná sin fós."   "Aseadh</span>
<lb n="681"/><span>go deimhin," ar an t-A. M., "agus is mithid liom dul do</span>
<lb n="682"/><span>dhéanamh tuille amadán mná dham féin."  "Agus cionnas</span>
<lb n="683"/><span>ataoisi, a Gh.Gh.," ar sé, "nó an dearnais amadán</span>
<lb n="684"/><span>mná ariamh?"  "Ní dhearnas,"  ar G. G., "agus do b'áill</span>
<lb n="685"/><span>liom dul dá ndéanamh anois."  "Cá bhfuil sí," ar an</span>
<lb n="686"/><span>t-A. M.   "Atá sí san Cathraigh Iarnuidhe," ar sé, "ré</span>
<lb n="687"/><span>taobh chathrach na hAithne san nGréig, agus as í bean is fearr</span>
<lb n="688"/><span>dealbh agus déanamh, inneall agus eágcosg do mhnáibh an domhuin</span>
<lb n="689"/><span>í, agus ní bhfuil ádhbhar rígh nó róithigearna a dtrí foghalrannaibh</span>
<lb n="690"/><span>an domhuin nách táinig dá hiarraidh agus nách tug grádh díochra</span>
<lb n="691"/><span>dearbhtha dhi, agus tugas-a grádh di mar an ccéadna.  Agus</span>
<lb n="692"/><span>ní dheachaidh ag aon na bheathaidh, dá ndeachaidh dá híarraidh</span>
<lb n="693"/><span>nó dá hionnsuidhe, a tabhairt leó, do deoin nó d'aimhdheoin,</span>
<lb n="694"/><span>ar mhéad a cumhachta agus ar threisi a daoine agus ar láidireacht</span>
<lb n="695"/><span>a laochruidhe; agus dob áill liomsa thusa dá fághail dam féin."</span>
<lb n="696"/></p>
</div>
<pb n="211"/>
<div><lb n="697"/><p><span>"Dar mo bhréithir," ar an t-A. M., "caithfidh sí bheith na</span>
<lb n="698"/><span>hamaid agadsa, agus cá fada uainn í?" ar an t-A. M.</span>
<lb n="699"/><span>Uidhe coicíosa ar mhí timpchioll, agus coicíos san athghairid."</span>
<lb n="700"/><span>"Créad í an athghairid na ngabhthar chuice?" ar an t-A. M.</span>
<lb n="701"/><span>"Go Gleann an Chait Chaoich," ar G. G., "agus is uime a</span>
<lb n="702"/><span>deirtear sin ris .i. a bhfuil d'arrachtaibh allta san domhan</span>
<lb n="703"/><span>is ann atá síad, agus is ann atá an t-arracht is gráinnce san</span>
<lb n="704"/><span>domhan, .i. an Cat Caoch féin.  Agus is uaidh do hainmnaigh-</span>
<lb n="705"/><span>thear an gleann, agus ní léigionn an cat sin aoinneach uaidh</span>
<lb n="706"/><span>dá dtéid san bhforaois sin, gurab air sin nach lámhaid</span>
<lb n="707"/><span>daoine a thaghall ré tréimhse fada d'aimsir.  Agus as é</span>
<lb n="708"/><span>sin an t-ádhbhar nach géabhmaoidne ann go bráth."  "Dar</span>
<lb n="709"/><span>mo bhréithir," ar an t-A. M., "dá mbiadh an gleann sin</span>
<lb n="710"/><span>uidhe mhíosa uaimsi nach géabhuinn acht ann, agus o's é is</span>
<lb n="711"/><span>athgoirid chuige, is ann do ghéabhus mé.  Agus gabhsa agus</span>
<lb n="712"/><span>an Ridire Dubh timpchioll agus déanaidh an t-eólas damhsa</span>
<lb n="713"/><span>do'n Ghleann, agus bíadsa ar bhar gceann a gcuan na Cathrach</span>
<lb n="714"/><span>Iarnuídhe."  Ró bhí aithreachas ar Gh.G. fá na sgéalaibh</span>
<lb n="715"/><span>sin d'innisin dó.  Agus níor léig do dhuine dhul ris san</span>
<lb n="716"/><span>nGleann, agus do ghabh an dias eile timpchioll.</span></p>
<lb n="717"/>
<lb n="718"/><p><span>Iomthúsa an A. Mh., théid d'ionnsuidhe an Ghleanna go</span>
<lb n="719"/><span>dúbhach a néagmais a mhuinntire, agus do bhí sé aimsear fhada ag</span>
<lb n="720"/><span>siubhal an Ghleanna, agus tárla iliomad feithidíghe agus arrachta</span>
<lb n="721"/><span>air, agus do marbh sé an i riocht luchóige an Ghleanna.</span>
<lb n="722"/><span>Agus do rinne cómhnuide agus do bhain stealla tinntídhe dá</span>
<lb n="723"/><span>chrios agus ró fhadóigh teine mhór.  Agus ní cian do bhí amhlaidh</span>
<lb n="724"/><span>sin an tan adchonnairc fúatha agus arrachta fíorghránna na</span>
<lb n="725"/><span>foraoisi chuige ó gach taobh.  Agus féachuin dá ttug thairis</span>
<lb n="726"/><span>do chonnairc an cat caoch gránna dásachtach chuige, agus fá</span>
<lb n="727"/><span>huathmhar an beathadhach sin, óir bá comhmór ré heach arrachtach</span>
<lb n="728"/><span>e, agus ba samhalta re gach ionga dá raibh air, agus fá mhó 'ná</span>
<lb n="729"/><span>dorn deas deighmhílidh an aon tsúil do bhí iona cheann,</span>
<lb n="730"/><span>ar mhear-lasadh, agus do thuillfeadh glúin deas deighmhílidh nó</span>
<lb n="731"/><span>fearóglaoich  dá mbíadh fillte a náit na súl do bhí na</span>
<lb n="732"/><span>uireasbaidh.  Agus do ráidh don chéid-bhréithir, "dar liom</span>
<lb n="733"/><span>is ad' haonar atá tú ag ithe do choda, a A. Mh.," ar an</span>
<lb n="734"/><span>Cat Caoch.  "Ní hiongna sin, óir is am' aonar do mharbhas</span>
<lb n="735"/><span>an bíadh," ar an t-A. M.,  "agus is amhlaidh sin is mian liom</span>
<lb n="736"/><span>a chaithiomh."  "Nách ttiubhraidh tú cuid damhsa don bhiadh?"</span>
<lb n="737"/><span>ar an Cat Caoch.   "Is córa dhuit bíadh do thabhairt damh</span>
<lb n="738"/><span>ioná a iarraidh orm," ar an t-A. M.,"óir is let féin an</span></p>
</div>
<pb n="212"/>
<div><lb n="739"/><p><span>Gleann agus is úait hainmnighthear é, agus is misi an t-aoidheadh</span>
<lb n="740"/><span>ann."  "Beag orm duine maith aighniosach do cheann a</span>
<lb n="741"/><span>choda," ar an Cat Caoch.  "Ní duine maith thusa," ar an</span>
<lb n="742"/><span>t-A. M., "óir is tú do ní an t-aighnios ris an aoidheadh,</span>
<lb n="743"/><span>agus caithfiodsa mo sháith do'n fheóil do mharbhas féin, agus má</span>
<lb n="744"/><span>bhíonn fuigheall agam ní fearr liom duine dá gcaithfidh é</span>
<lb n="745"/><span>ioná thusa."  Agus do chaith an t-A. M. a sháith do'n fheóil</span>
<lb n="746"/><span>agus tug a fuíghioll do'n Chat Chaoch.  Agus do chaith an Cat</span>
<lb n="747"/><span>Caoch sin go hathlamh, agus d'íarr tuille.  "Dá mbiadh agam</span>
<lb n="748"/><span>ní thiubhrainn," ar an t-A. M.   "Tabhair an Searrach</span>
<lb n="749"/><span>Corcra dhamh go n-ithinn é," ar an Cat Caoch.  "Créad</span>
<lb n="750"/><span>do dhéanainn féin dom' iomchar amáireach?"  ar an</span>
<lb n="751"/><span>t-A. M.   "Maiseadh is éigion damhsa a fhághail," ar</span>
<lb n="752"/><span>an Cat Caoch.  "Ní mheasaim go dtiocfaidh tusa tar a</span>
<lb n="753"/><span>chenn," ar an t-A. M., "agus ní mó chuirfiodsa chugad é."</span>
<lb n="754"/><span>d'éirigh an Cat Caoch mar fá ghnáth leis, agus do sgread agus</span>
<lb n="755"/><span>do sgréach go hadhfhuamhar aingidhe ionnas nár fháguibh aon</span>
<lb n="756"/><span>bheathadhach allta urchóidech a nuamhaibh poll nó a nalt-</span>
<lb n="757"/><span>bhrúácháibh cnoc nó cairrige gan músgladh, agus an mhéad táinig</span>
<lb n="758"/><span>fá sholus na teine aca ró ionnsuigheadar an t-A. M. ar</span>
<lb n="759"/><span>gach taobh.   Acht cheana ró ionnsuidh an t-A. M. íadsan</span>
<lb n="760"/><span>agus do ró-dhíansgáoil ó chéile go h-athlamh íad, agus do mharbh</span>
<lb n="761"/><span>an méd ar a rug díobh.  Agus do ráinig an Cat Caoch agus</span>
<lb n="762"/><span>do rug air, agus ní raibh duine ríamh a néigion mar do bhí</span>
<lb n="763"/><span>an t-A. M.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>"A A. Mh., is eaglach imshníomhach atá tú," ar an Cat</span>
<lb n="766"/><span>Caoch.  "Is fíor sin," ar an t-A. M., "agus is é ádhbhar</span>
<lb n="767"/><span>na heagla iona dtárla mé .i. d'eagla tusa do éalódh</span>
<lb n="768"/><span>uaim sul thiucfas an lá, óir do chluinim nách bhfaghthar san</span>
<lb n="769"/><span>lá thú, agus da bhfaicfinnsi radharc san lá ort ní bhéaradh polla</span>
<lb n="770"/><span>sgealbuídhe no úamhacha gleanna uaim gan bhásughadh thú.</span>
<lb n="771"/><span>Agus fós is measa liom go mór gan deoch do bheith agam</span>
<lb n="772"/><span>ioná thusa agus a bhfuil san ngleann so do bheith ar mo thí."</span>
<lb n="773"/><span>"Dá dtugadh duine deoch dhuit, an dtiubhairfeá buidhechas</span>
<lb n="774"/><span>dó tar a chenn?"  "Ní duine tusa," ar an t-A. M.,</span>
<lb n="775"/><span>"agus dá dtugthá deoch dhamhsa do gheabhuinn uait í."  "Siubhail</span>
<lb n="776"/><span>liomsa," ar an Cat Caoch, "agus do ghebhair deoch."  Do</span>
<lb n="777"/><span>ghlac an t-A. M. an Searrach Corcra agus do ling ar a mhuin,</span>
<lb n="778"/><span>agus do len an Cat Caoch; agus níor léig eagla an A. Mh. don</span>
<lb n="779"/><span>Chat Chaoch a bheith na ghoire.</span></p>
<lb n="780"/>
<lb n="781"/><p><span>Agus tárla foraois áluinn dheaghthoraidh dhóibh agus iliomad</span></p>
</div>
<pb n="213"/>
<div><lb n="782"/><p><span>finemhna agus ubhalla aipche, agus tortha iomdha éagsamhla eile</span>
<lb n="783"/><span>innte, agus srotha glana, agus éanach fírbhinn, agus iomad bradán</span>
<lb n="784"/><span>ag léimneach is na srothaibh réamhráidhthe sin.  Agus tárla</span>
<lb n="785"/><span>bruíghion dóibh, agus gach ré cclár d'iubhar agus d'fhionnbhruinne</span>
<lb n="786"/><span>innte;  agus fuinneóga lánshoillseacha do ghloine loinn-</span>
<lb n="787"/><span>eardha ar shlios-sholus na brúighne sin.  Agus tíagaid</span>
<lb n="788"/><span>innte íaramh, agus ró badh ríoga ró-áluinn an bhruighion í .i.</span>
<lb n="789"/><span>briocht-ruinneach buaindhealbhach.   Agus do chuadar innte</span>
<lb n="790"/><span>an tan sin.  Agus ró bhí iliomad do líagaibh lóghmhara agus</span>
<lb n="791"/><span>do gheamaibh gléaghlana criostail agus carmogaill ar na</span>
<lb n="792"/><span>suíghioghadh ar sleasaibh na sólus-bhruighne sin, agus iliomad do</span>
<lb n="793"/><span>dhealbhaibh leomhan leopard agus gríobh-inngneach agus piast</span>
<lb n="794"/><span>n-iongantach ar na bpaintealadh do lámhaibh súadh agus saoir-</span>
<lb n="795"/><span>cheard san mbruighin sin.  Agus do bhí catháoir áluinn órdha,</span>
<lb n="796"/><span>agus peall dearg uirthe, ar úrlár na ríoghbhruíghne sin.  Agus</span>
<lb n="797"/><span>do shuigh an t-A. M. san ccathaoir sin.  Agus do dheasaigh</span>
<lb n="798"/><span>an Cat Caoch an Searrach Corcra, agus do chuir cruithneacht</span>
<lb n="799"/><span>agus fíoruisge iona fhiaghnaisi, agus fágbhas féin an bhrúighion.</span>
<lb n="800"/><span>Agus ní fada do bhí an t-A. M. an t-am do chonnairc an</span>
<lb n="801"/><span>ridire ró-árrachtach chuige asteach ar doras beóil na</span>
<lb n="802"/><span>bruighne, agus adubhairt leis an A. Mh., "Tar liomsa anois,"</span>
<lb n="803"/><span>ar sé, "agus do gheabhair feis na hoidhche anocht uaim."  "Ní</span>
<lb n="804"/><span>rachad," ar an t-A. M., "óir ní leat táinig mé agus ní mó</span>
<lb n="805"/><span>is let rachas."  Táinig an Cat Caoch do láthair íar sin</span>
<lb n="806"/><span>agus d'íarr an t-A. M. leis.  "Rachad," ar an t-A. M., agus</span>
<lb n="807"/><span>do rug leis go brúighin éagsamhuil é, go n-iomad ceóil</span>
<lb n="808"/><span>agus oirfide innte.  Agus do fúaradar mná agus macaoimh agus</span>
<lb n="809"/><span>aos ciúil agus ealadhna innte, agus ró fhearadar fíorchaoin fáilte</span>
<lb n="810"/><span>ris an A. M.  Agus ró chuir an Cat Caoch a chulaith dhe,</span>
<lb n="811"/><span>agus do rinnedh ridire ro-chumhachtach deighdhealbhach de, dob'</span>
<lb n="812"/><span>fhearr cuma agus déanamh, inneall agus éagcosg d'fearaibh an</span>
<lb n="813"/><span>domhuin; agus as eadh ró ráidh, "A A. Mh., is fada agus is cian</span>
<lb n="814"/><span>d'aimsir ó do bhí a bhfáisdine duitsi techt don ghlennso,</span>
<lb n="815"/><span>óir ataid do sgéala re himchían d'aimsir ag cách, agus go</span>
<lb n="816"/><span>háirighthe aguinne, óir is tú A. M. na foraoisi, mac</span>
<lb n="817"/><span>mhná an Ridire, srl., agus is mac dearbhráthar do Righ an</span>
<lb n="818"/><span>Domhuin thú, agus nighíon Iarla Cornubas do Bhreathnachuibh do</span>
<lb n="819"/><span>mháthair.  Agus atá sí san bhforaois, agus ní chluin sí do</span>
<lb n="820"/><span>sgéala, agus ní léigionn an eagla di féin nó dod' bhuime an</span>
<lb n="821"/><span>fhoraois d'fágbháil ar eagla an Ridire.  Do chluin an</span>
<lb n="822"/><span>Ridire do sgéla agus ní bhfuil fhios aige an tusa a mhac féin."</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>"As mór do na sgéluibh sin nách raibh agamsa gus anocht,"</span>
<lb n="825"/><span>ar an t-A. M., "agus innis damhsa cia thú féin nó créd</span></p>
</div>
<pb n="214"/>
<div><lb n="826"/><p><span>do bheir a ndeilbh cait tú, agus cumas agad bheith a ndeilbh duine?"</span></p>
<lb n="827"/>
<lb n="828"/><p><span>"Inneósat sin duit", ar an Cat Caoch agus as eadh ro</span>
<lb n="829"/><span>ráidh.  "An tan do cuireadh Tuatha Dé Danann fó</span>
<lb n="830"/><span>dhíamhraibh, agus ro hionnarbadh as Éirinn iad ré clannaibh</span>
<lb n="831"/><span>Míledh, ró sreathnuigheadh agus ró sgaradh fó síothbhróghuibh</span>
<lb n="832"/><span>Iartair Eórpa, agus ar chríochaibh an domhuin, iad, ar leith.</span>
<lb n="833"/><span>As iad dob fhearr annsin .i. Rígh Breac Slaitín, Manannan</span>
<lb n="834"/><span>Mhac Eallóid, agus Bearchan Buileach, agus Aonghus an Bhrógha,</span>
<lb n="835"/><span>agus Fear an Bhéarla Bhinn ós Bóinn, agus Bogha dearg mac</span>
<lb n="836"/><span>an Dághdha, agus Bogha Síth bhFear bhFionn, agus Aodh Muighe Breagh,</span>
<lb n="837"/><span>Céadach, Donn Mór mac Muireadaicc, agus Conn, agus Marcach na Mara,</span>
<lb n="838"/><span>agus Síoghmhall Soineannta, agus lir Síthfionach, agus Fiacha</span>
<lb n="839"/><span>mac lir, agus labhra mac Doirbhe, agus misi Eochaidh Donnmharach;</span>
<lb n="840"/><span>agus Gormghlan inghíon Bhreachuirne, mo mháthairsi.  Agus ar</span>
<lb n="841"/><span>ttaistiol gacha críche san domhan damh gus an ionad so,</span>
<lb n="842"/><span>d'fhanas ann maille lé cumhachtaibh Túatha Dé Danann.</span>
<lb n="843"/><span>Agus téighim a ccruth cait, óir is í dealbh is mó gráin uamhan</span>
<lb n="844"/><span>agus eagla ré cách í, agus do ghéilledar agus d'úmhluígheadar beathadhaigh</span>
<lb n="845"/><span>éigciallda urchóidecha ainmhínteacha allta an Ghleannasa</span>
<lb n="846"/><span>damh.  Agus do fhollmhuigheas gac críoch ba chóimhneasa dhamh,</span>
<lb n="847"/><span>agus do clos mo thúarusgbháil fón mbioth, agus isé sin an t-ádhbhar</span>
<lb n="848"/><span>fá a n-abarthar Glenn an Chait Chaoich.  Agus ró-innis-</span>
<lb n="849"/><span>eadar mo chompánuidh dhamh go ngeabhthása neart agus tigh-</span>
<lb n="850"/><span>earnas gacha críche, agus ar an nglenn so, agus oruinn féin, agus</span>
<lb n="851"/><span>go mbiadh Meadhbh Mhongbhuídhe na mnaoi agad, agus go</span>
<lb n="852"/><span>mbéaradh sí mac maith duit, agus go madh cúmhachtach é maille</span>
<lb n="853"/><span>ré tíghearnas mór do ghabháil dó.  Agus atáid seóide iomdha</span>
<lb n="854"/><span>agamsa fá na chómhair .i. cloidheamh nách fágbhann fuíghioll</span>
<lb n="855"/><span>buille nó béime, agus éide ró mhaith nach deargthar ar aoinnech</span>
<lb n="856"/><span>tríd, agus do chidhtear an uile ní aisde, agus ní fhaicthear aoin</span>
<lb n="857"/><span>ní ann, agus cochall maith, agus ní bhfuil san domhan slighe na dtoig-</span>
<lb n="858"/><span>eóradh an tí fá a mbiaidh a dhul nách téid ann gan fuireach.</span>
<lb n="859"/><span>Agus dá raibh leatsa, béaraidh go cuan na Cathrach Íarnúidhe</span>
<lb n="860"/><span>ré taobh Cathrach na hAithne san nGréig Mhóir thú féin agus</span>
<lb n="861"/><span>do mhuinntear a naoinfheacht .i. an Ridire Dubh agus Gaoi</span>
<lb n="862"/><span>Gormshúileach."</span></p>
<lb n="863"/>
<lb n="864"/><p><span>Tar éis na sgéal sin d'innisin dó do suigheadh na socaidh</span>
<lb n="865"/><span>timchioll an Amadáin Mhóir agus do dáileadh fleadh agus féasta</span>
<lb n="866"/><span>ortha as a haithle, gur bha meisge meadharchaoin uile íad.</span>
<lb n="867"/><span>Íar sin do cóirigheadh iomdha agus árdleaba don A. Mh. agus</span>
<lb n="868"/><span>d'Aoife inghíon Eochaidh Dhuinn.  Agus do bhádar trí lá agus</span>
<lb n="869"/><span>teora oidhche fá'n samhlúghadh sin.</span>
<lb n="870"/></p>
</div>
<pb n="215"/>
<div><lb n="871"/><p><span>Iomthúsa an A. M., ró imthigh roimhe agus d'fháguibh an</span>
<lb n="872"/><span>Searrach Corcra, agus ró ghabh an cochall uime agus ró thóguibh an</span>
<lb n="873"/><span>cochall leis é, agus níor fanadh leis go ráinig cúan na Cathrach</span>
<lb n="874"/><span>Íarnuidhe agus do budh anaoinfheacht é féin agus G. G. agus an Ridire</span>
<lb n="875"/><span>Dubh annsin.   "Sgéala dhúinn a A. Mh.,"  ar  siad,</span>
<lb n="876"/><span>"cionnas do chuaidh tú tré Ghlenn an Chait Chaoich. "Atáid</span>
<lb n="877"/><span>sgéala agam," ar an t-A. M., "agus ní rabhadar ariamh roimhe</span>
<lb n="878"/><span>agam, óir do fuaras sgéala gurab dearbhráthair do Righ</span>
<lb n="879"/><span>an domhuin m'áthair, agus gurab í inghion íarla Chornubas do</span>
<lb n="880"/><span>Bhreathnachuibh mo mháthair, agus gach easbaidh sgéala dá raibh</span>
<lb n="881"/><span>orm do fuaireas íad ag Eochaidh Donnmharach .i. an tí dá</span>
<lb n="882"/><span>ngoirthear an Cat Caoch."  Do ba mhaith leósan na sgéala</span>
<lb n="883"/><span>sin uile .i. a bheith na mhac dearbhráthar ag Rígh an Domhuin,</span>
<lb n="884"/><span>ó rug treisi agus cumhachta ortha féin.</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>Níor chían dóibh amhlaidh sin an tan adchonncadar an long</span>
<lb n="887"/><span>luchtmhar lánaidhbhseach san ccuan, agus timpchioll trí cclár</span>
<lb n="888"/><span>ós uisge di, agus slios áluinn d'ór dearg na thimpchioll, agus</span>
<lb n="889"/><span>crann cethardha corcra d'ór dhearg na sheasamh ar lár na</span>
<lb n="890"/><span>luinge sin agus gach ré cclár d'iúbhar áluinn is an luing, agus</span>
<lb n="891"/><span>folach do shíoda dheaghmhaiseach ar a tillte, ar na lionaibh</span>
<lb n="892"/><span>do shróll iolbhúadhach ioldathach innte.  Agus do ghabh an</span>
<lb n="893"/><span>long sin cúan agus caladhphort a ccómhfhogus dóibh, agus do thóg-</span>
<lb n="894"/><span>bhadar na bruit uaisle dógh . . . . i thuillte na luinge,</span>
<lb n="895"/><span>agus do chúadar innte as a haithle agus do fuaradar cláirsech</span>
<lb n="896"/><span>ceólbhinn chaointéadach ar slios-thosach na luinge móire sin,</span>
<lb n="897"/><span>agus lámhchrann d'iúbhar áluinn éagsamhuil innte, agus téada</span>
<lb n="898"/><span>breágha airgid fhingheal, agus deilg d'ór áthloisgthe a ccor</span>
<lb n="899"/><span>na cláirsighe sin; agus do bhí eoin áilne Afraice ag cantuin</span>
<lb n="900"/><span>cheóil ris na téaduibh sin.  Agus an tan do chuaidh an t-A. M.</span>
<lb n="901"/><span>agus na ridireadha sin san luing do chodladar go sámh ris</span>
<lb n="902"/><span>an cceól íar na chlos.  Agus ró thóguibh an ghaoth dhíanláidir</span>
<lb n="903"/><span>draidhechta . . . . . na luinge sin, gurab édo mhúsgail íad</span>
<lb n="904"/><span>as a ccodla .i. fuaim tuinne ré trácht a luinge a</span>
<lb n="905"/><span>ccúan na Cathrach Íarnuídhe.  "An í an chathairsi ataoi</span>
<lb n="906"/><span>d'iarraidh, a Gh.Gh.?  ar an t-A. M.  "As í go deimhin,"</span>
<lb n="907"/><span>ar G. G.   As amhlaidh do bhí an chathair sin agus a lán do bhior-</span>
<lb n="908"/><span>chuailleadhaibh badhbha na h-úrthimpchioll, agus íad uile fá cheann-</span>
<lb n="909"/><span>aibh daoine.  Óir an mhéad do ghaisgidheachuibh agus do chlannaibh</span>
<lb n="910"/><span>ríogh agus róthíghernadha an domhuin do thigeadh dá híarraidh nó</span>
<lb n="911"/><span>dá tochmarc, ní fhilledh neach tar a ais díobh gan tuitim uim</span>
<lb n="912"/><span>an ccathraigh sin, agus a ccinn do chur ar na bearaibh sin.  As</span>
<lb n="913"/><span>annsin tug an t-A. M. a rogha do Gh.G. inghíon Rígh Gréag</span></p>
</div>
<pb n="216"/>
<div><lb n="914"/><p><span>do thabhairt chuige mar a raibh, nó dul dá hionnsúidhe mar a</span>
<lb n="915"/><span>raibh sí féin, agus neart na cathrach do ghabhail.  "Is fearr</span>
<lb n="916"/><span>liom a tabhairt chugam," ar G. G., "óir do líonas d'uamhain</span>
<lb n="917"/><span>agus d'imeagla a bhfuil do cheannuibh ríogh agus rófhlatha ar bhearaibh</span>
<lb n="918"/><span>na cathrach úd."</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>As annsin  do ghluais an t-A. M. d'ionnsuidhe na</span>
<lb n="921"/><span>cathrach, agus do dhearmuid a chloidheamh san luing, agus adchí</span>
<lb n="922"/><span>iliomad do dhealbhuibh leómhan agus leopard ngríbhningneach</span>
<lb n="923"/><span>ar slios agus ar thaobh an ghríanáin mar a raibh inghíon</span>
<lb n="924"/><span>Rígh Gréag.  Agus téid an t-A. M. san ghrianán, agus</span>
<lb n="925"/><span>do fuair iomdhaidh árd chóirighthe ann, agus folach d'ór dhearg uirthe,</span>
<lb n="926"/><span>agus do chuaidh an t-A. M. ar an iomdhaidh agus do fuair éan áluinn</span>
<lb n="927"/><span>Afraice ar cholbha na leaptha, agus ró chuir an t-A. M. a lám</span>
<lb n="928"/><span>ar an éan, agus do sgread an t-éan go haidhbhseach.  Agus ba</span>
<lb n="929"/><span>ghnáith leis an éan sin, sin do dhéanamh, agus ceól orgánta do</span>
<lb n="930"/><span>dhéanamh an tan do ghlacadh neach coimhightheach é.  Agus do</span>
<lb n="931"/><span>chuir an t-éan sin fir ghonta agus mná ré níodhnaibh</span>
<lb n="932"/><span>inna ttoirchim suain agus fíorchodlata ris an cceól do níod.</span>
<lb n="933"/><span>Agus do thuit an t-A. M. iona chodladh amhlaidh sin.   An</span>
<lb n="934"/><span>uair do chúalaidh inghion Rígh Gréag an t-én, d'aithin go rug</span>
<lb n="935"/><span>duine éigin anaithnidh air, agus do ráidh ré mnaoi do'n bhan-</span>
<lb n="936"/><span>tracht dul dá fhios.  Agus do chuaidh an bhean do'n Ghrianán</span>
<lb n="937"/><span>agus do chonnairc an macaomh óg amhulchach ar an iomdhaidh, agus</span>
<lb n="938"/><span>dar léi nách facaidh d'fhearaibh domhuin duine badh deigh-</span>
<lb n="939"/><span>dhealbhtha ioná é, agus as eadh ró ráidh "A Dhé Nimhe agus Talmhan,</span>
<lb n="940"/><span>créad do dhéanas mé leat, óir dá ndechuinn d'innsin do</span>
<lb n="941"/><span>sgéal d'inghín Rígh Gréag tiocfaidh do bhás de, agus gibé dochar</span>
<lb n="942"/><span>do gheabhus mé as do los ní mhúisgeólad tú fós." Dob' fhada</span>
<lb n="943"/><span>le h-inghin Rígh Gréag do bhí an bhean sin gan techt dá</span>
<lb n="944"/><span>hionnsuídhe, agus adubhairt lé mnaoi eile don bhantracht dul</span>
<lb n="945"/><span>do'n Ghrianán.  Agus an tan do chonnairc an bhean sin an</span>
<lb n="946"/><span>macáomh do rinne mar an ccéadna.  Agus ní raibh aoinbhean</span>
<lb n="947"/><span>do'n bhantracht nách tug grádh díochra dofhaisnéisi don</span>
<lb n="948"/><span>A. M.  Iar sin téid inghíon Rígh Gréag do'n ghrianán agus</span>
<lb n="949"/><span>fíafruíghes,  "Créd an mhoill sin do rinneabhar úaim, a</span>
<lb n="950"/><span>bhantracht?" ar sí.  "Atá," ar siad, "macaomh óg</span>
<lb n="951"/><span>amhulchach atá ann so aguinn, agus ní fios dúinn cía hé d'fhear-</span>
<lb n="952"/><span>aibh dhomhuin, agus atá eagla oruinn thusa do thabhairt báis dó."</span></p>
<lb n="953"/>
<lb n="954"/><p><span>"Druididh súas uaidh," ar sí, "óir bhéaradsa bás dó gan</span>
<lb n="955"/><span>mhoill."  "Ní hamhlaidh sin is cóir, acht dúisgthear linne</span>
<lb n="956"/><span>é go bhfionnam cá tír dó, agus curthar an garbhtheghlach timp-</span>
<lb n="957"/><span>chioll an ghrianáin nó go bhfaghaidh bás leó, agus na salaidhsi</span></p>
</div>
<pb n="217"/>
<div><lb n="958"/><p><span>an grianán leis, óir is fearr duit sin do dhéanamh, agus do</span>
<lb n="959"/><span>thabhairt ortha, ioná tú féin dá dhénamh."  Do cuireadh an</span>
<lb n="960"/><span>Garbhtheghlach a ttimpchioll an ghríanáin agus do dúisgeadh leó é,</span>
<lb n="961"/><span>agus d'fhíafruigh an inghion de cía hé féin.   "Misi Amadán</span>
<lb n="962"/><span>Mór na Foraoise, mac mhná an Ridire, dalta na banal-</span>
<lb n="963"/><span>trann agus dearbhchomhalta mic na banaltrann, agus do chúala a</span>
<lb n="964"/><span>nGleann an Chait Chaoich gurab mac dearbhráthar do Rígh</span>
<lb n="965"/><span>an Domhuin mé agus gurab í inghíon Sir Bhalbhuadh Dé Cornuhas</span>
<lb n="966"/><span>de Breathnachuibh mo mháthair.  Agus an tusa inghíon Rígh</span>
<lb n="967"/><span>Grég?" ar sé.  "Is mé go deimhin," ar sí.  "Maiseadh,"</span>
<lb n="968"/><span>ar an t-A. M., "atá G. G. agus an Ridire Dubh annsúd</span>
<lb n="969"/><span>amuigh agus ní bhfuil aon amadán mná aca, agus tángas-a ar do</span>
<lb n="970"/><span>chennsa go ndéanaidh G. G. amadán mná dhíot."  "As dóigh</span>
<lb n="971"/><span>liom go ndéanaidh an Garbhtheghlach do dhíthchennadh," ar an</span>
<lb n="972"/><span>inghion.  "Trúagh sin," ar an t-A. M., "óir dhearmuid</span>
<lb n="973"/><span>mé mo chloidhemh ann mo luing, agus dá ndeachainn na dhiaigh</span>
<lb n="974"/><span>teithfidh an Garbhtheghlach sul a ttí mé arís."   Ró éirigh</span>
<lb n="975"/><span>an Garbhtheghlach annsin agus tugadar frasa díana dá n-armaibh</span>
<lb n="976"/><span>diubhraighthe don A. Mh., acht ní thugsan suim ortha agus d'imthigh</span>
<lb n="977"/><span>as an láthair mar a raibh an long, agus do rug ar a chloídhemh,</span>
<lb n="978"/><span>agus d'fhill go hathlamh ar an nGarbhtheghlach arís, agus ró mharbh</span>
<lb n="979"/><span>mórán díobh, agus do rug inghíon Rígh Grég as an ngríanán</span>
<lb n="980"/><span>iona raibh a measg a bantrachta, go ráinig an long mar a</span>
<lb n="981"/><span>raibh G. G., agus adubhairt, "Gabhaidh an dúnadh 's a bhfuil do</span>
<lb n="982"/><span>mhaithios ann, agus do bhéarsa neart agus comhachta dhibh ann," ar</span>
<lb n="983"/><span>sé.  Do badh mhaith lé G. G. gach ní díobh sin, agus adubhairt, "As</span>
<lb n="984"/><span>maith liomsa gach ní dá n-abrair do bheith agam."   Ro</span>
<lb n="985"/><span>ionnsuigh an t-A. M. an chathair iar sin an dara feacht, agus</span>
<lb n="986"/><span>ró mharbh a bhfuair innte.</span></p>
<lb n="987"/>
<lb n="988"/><p><span>Agus do rug na sgéala sin ar Rígh Gréag, agus do fógradh</span>
<lb n="989"/><span>tionól agus toichiosdal leis ar faiththe Chathrach na hAithne.  As</span>
<lb n="990"/><span>annsin do chruinnigheadar seacht tteallaigh déag na Gréige</span>
<lb n="991"/><span>a ttiompchioll an Rígh ar faithche a dhúnaidh.  Mar do chonn-</span>
<lb n="992"/><span>airc an t-A. M. iomad na sluagh ar an bhfaithche, ró ionnsuidh</span>
<lb n="993"/><span>go hathlamh íad, agus níor fhan go ráinig meadhón na slúagh sin,</span>
<lb n="994"/><span>agus is cóimhionann do mharbh an t-A. M. ar gach taobh íad,</span>
<lb n="995"/><span>ionnus gur ionnsuigh gach drong díobh doras na brúighne</span>
<lb n="996"/><span>agus na cathrach.  As annsin do hinniseadh do Rígh Gréag</span>
<lb n="997"/><span>gurab é A. M. na F. a bhí ann.  "Ní bhíam leis," ar an</span>
<lb n="998"/><span>Rígh, "óir cloinmíd nár gabhadh ris a n-aoin ríoghacht san</span>
<lb n="999"/><span>domhan nár úmhlaigh dó, agus ró hinniseadh dhúinn go bhfuil ag</span>
<lb n="1000"/><span>gabhail an domhun agus gach tighearnas do gheibh sé uatha</span>
<lb n="1001"/><span>do bhéáramaoidne amhlaidh sin dó é."  Ró hinniseadh</span></p>
</div>
<pb n="218"/>
<div><lb n="1002"/><p><span>sin don A. M., agus as eadh ró ráidh, "Geabhadsa sin," ar</span>
<lb n="1003"/><span>sé,  "agus inghíon Rígh Gréag do bheith na hamadán</span>
<lb n="1004"/><span>ag Gaoi Gormshúileach."  Do b-aontuigheadh sin le Rígh</span>
<lb n="1005"/><span>Gréag.  "Maiseadh, a Ghaoi Ghormshúiligh, fansa, agus an</span>
<lb n="1006"/><span>Ridire Dubh, annso, go ndeachuinnsi do dhéanamh amadán</span>
<lb n="1007"/><span>fá'n domhan dom féin."</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>Ro ghluais an t-Amadán Mór as críochaibh na Gréige.</span>
<lb n="1010"/><span>Annsin tárlaidh a ccrích eile é, agus do bhí cúirteanna iomdha</span>
<lb n="1011"/><span>áilne innte.  Athaidh fhada dhó ag siubhal innte agus ní</span>
<lb n="1012"/><span>thárlaidh duine ar bith air, agus ar mbeith treall mar sin dó</span>
<lb n="1013"/><span>adchonnairc dúnadh ríoghdha ró-mhaisech agus cuirp agus</span>
<lb n="1014"/><span>colna ríogha ró-áilne 'na bhfaon-luidhe iona mbádhbhaibh</span>
<lb n="1015"/><span>buain-shínte ar urlainn an bhaile, ar gach taobh do'n dúnadh.</span>
<lb n="1016"/><span>Téid an t-Amadán Mór san dúnadh íar sin agus do fuair</span>
<lb n="1017"/><span>congbhadha craoisleathan ar tine san mbruighin sin, agus</span>
<lb n="1018"/><span>colna ró-iomdha dá mbruith 'san choire sin.  Do bhádar dá</span>
<lb n="1019"/><span>fhear déag marbh annsin go bhfoltuibh caoimhe casa cneís-</span>
<lb n="1020"/><span>gheala cuirp-shoillsecha ar muin a chéile, agus íad ar lár</span>
<lb n="1021"/><span>na bruíghne.   Do bhí corp áluinn sneachtuídhe ann, do</span>
<lb n="1022"/><span>b'áilne agus do b'fhíorghloine do chorpaibh an domhain, agus</span>
<lb n="1023"/><span>do bhí bior fada reamhair trés an ccorp sin, tar san.</span>
<lb n="1024"/><span>Agus an tan adchonnairc an t-Amadán Mór an míleadh</span>
<lb n="1025"/><span>macánta deighdhealbhach sin ro-líon dá sheirc agus dá</span>
<lb n="1026"/><span>shíor-ghrádh, agus adubhairt: - "A Chruthuightheóir Nimhe agus</span>
<lb n="1027"/><span>Naomh-Thalmhan, is trúagh liom nách beó do rugas ort, óir</span>
<lb n="1028"/><span>dá madh eadh, ní sgarfamaois ré chéile an feadh do</span>
<lb n="1029"/><span>mhairfeamaois."</span></p>
<lb n="1030"/>
<lb n="1031"/><p><span>An tan chúalaidh an macaomh mórdhálach sin, do bhí ar</span>
<lb n="1032"/><span>an mbior, ráidhte an Amadán Mhóir, do labhair go foirbhthe</span>
<lb n="1033"/><span>foisdionach, agus adubhairt ris an Amadán Mór, "Sir</span>
<lb n="1034"/><span>ormsa gach sgéal is maith let d'fhághail, agus do gheabhair</span>
<lb n="1035"/><span>iad." Ar n-a chlos sin do'n Amadán Mor, tug rith sanntach</span>
<lb n="1036"/><span>ar an mbior agus tairringios as an macaomh é, agus tug</span>
<lb n="1037"/><span>easgra áluinn airgid chuige, agus ro-ibh deoch uaidh, agus</span>
<lb n="1038"/><span>d'innis sgéala do'n Amadán Mór, agus adubhairt,  "Dá</span>
<lb n="1039"/><span>bhfantá le mo sgéaluibhse, go h-iomlán, ní imeóchadh</span>
<lb n="1040"/><span>ceachtar aguinn go bráith."  "As deimhin nách bhfúigfidh</span>
<lb n="1041"/><span>mé an chathairsi nó go raibh a fhíos agam cía dó 'bhfúig-</span>
<lb n="1042"/><span>finn í, agus ní fheadar nách tar m'ais do bhíadh an tí ag</span>
<lb n="1043"/><span>a mbíadh."  "Maiseadh," ar an macaomh,  "gach ní is</span></p>
</div>
<pb n="219"/>
<div><lb n="1044"/><p><span>aithne damhsa do gheabha tú a fhios."  "Innis damh ar ttús</span>
<lb n="1045"/><span>cía féin nó cía do mharbh an t-ár mórsa 'san chathraigh."</span>
<lb n="1046"/><span>"Do gheabhairsi a fhios sin," ar an macaomh.  "Críoch na</span>
<lb n="1047"/><span>h-Islinne an chríoch so, agus Glinne mac Rígh na h-Islinne</span>
<lb n="1048"/><span>misi.  Agus tángadar Clann Cain Colnaidh Mic Adhaimh</span>
<lb n="1049"/><span>d'ionnsúidhe na críce so, dá milleadh, agus ro h-ionnarbadh</span>
<lb n="1050"/><span>ár ccineadh agus a cclanmhaicne leó, agus do loisgeadar a</span>
<lb n="1051"/><span>ndúnta agus a ndeaghbhailte uile, agus ro-mharbhadar a</span>
<lb n="1052"/><span>slógha agus a sochuidhe, agus ro-fhágbhadar óglách a</span>
<lb n="1053"/><span>ttreisi agus a ttighearnas na tíresi dár badh cómhainn</span>
<lb n="1054"/><span>Treathan Tollgorm.  Agus tug Rígh na h-Islinne misi agus</span>
<lb n="1055"/><span>mo dhá dhearbhchomhalta dheug a mbroighdionas dó, agus ag</span>
<lb n="1056"/><span>sin ar na bearaibh iad ad'fhíadhnaisi.   Agus do h-ionn-</span>
<lb n="1057"/><span>arbadh sluagha na cathrach leó acht misi agus an dá fhear déag</span>
<lb n="1058"/><span>sin do bhí agam.  Agus tar éis an áir sin, do chuir muinn-</span>
<lb n="1059"/><span>tear an Fhir Mhóir giolladha dá ionnsuídhe, ag iarraidh air</span>
<lb n="1060"/><span>feólmhach d'fhagháil dháif, agus adubhairt an Fear Mór nach</span>
<lb n="1061"/><span>buan do mhairimís féin aige, agus go ttreasgóradh sé</span>
<lb n="1062"/><span>sinn fá chomhair a mhuinntire agus a chloinne.  Mar do chúaladar</span>
<lb n="1063"/><span>mo dhá dhearbhchomhalta dhéag fein sin, d'iarradar</span>
<lb n="1064"/><span>bás do thabhairt dóibh féin ar ttús, d'eagla go bhfaicfidís</span>
<lb n="1065"/><span>bás dá imirt oromsa riompa iona bhfíadhnaisi, agus ag</span>
<lb n="1066"/><span>sin ar na bearaibh íad."</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>Níor chían dáif amhlaidh sin an tan do chúaladar búir-</span>
<lb n="1069"/><span>fedhach agus béiceach agus tormán na bhFear Mór chuca.</span>
<lb n="1070"/><span>Fágbhamaoid an chathair feasda," ar Glinne.  "Dá mbéinn</span>
<lb n="1071"/><span>dá fágbháil go soiche so," ar an t-Amadán Mór, "ní fhúig-</span>
<lb n="1072"/><span>finn anois í, nó go ndíoghluinn do mhaslasa ortha."</span>
<lb n="1073"/><span>"Trúagh sin, a Amadáin Mhóir," ar Glinne, "óir muirfidh</span>
<lb n="1074"/><span>na Fir Mhóra misi agus tusa.  Déanasa imthecht, agus</span>
<lb n="1075"/><span>fuireóchadsa le sgealaibh."</span></p>
<lb n="1076"/>
<lb n="1077"/><p><span>Tangadar na Fir mhóra chuca an tan sin.  "Coisg fear</span>
<lb n="1078"/><span>díobh súd, a Ghlinne," ar an t-Amadán Mór, "agus do dhéansa</span>
<lb n="1079"/><span>an triúr eile do dhithchennadh."  As a h-aithle sin</span>
<lb n="1080"/><span>d'ionnsuigh an t-Amadán Mór agus an triúr fathach a chéile, agus</span>
<lb n="1081"/><span>do b'é críoch an chómhraicc gur treasgradh leis an Amadán</span>
<lb n="1082"/><span>Mór iad, agus do thuit Glinne agus an fear eile ré chéile</span>
<lb n="1083"/><span>bonn fría bhonn.  "Truagh liom sin," ar an t-Amadán</span>
<lb n="1084"/><span>Mór, "óir ní bhfuair bás ariamh duine is measa liom ioná</span>
<lb n="1085"/><span>Glinne." Agus do cuireadh leis é, agus do thóg a lia ós</span>
<lb n="1086"/><span>a leacht, agus do fearadh a chluiche caointe ris.</span>
<lb n="1087"/></p>
</div>
<pb n="220"/>
<div><lb n="1088"/><p><span>Agus fágbhus an chríoch sin na h-Islinne, agus tárla tír</span>
<lb n="1089"/><span>áluinn eile dó, agus mórán do dhúntaibh agus do dheaghbhailtibh</span>
<lb n="1090"/><span>innte.  Agus do chonnairc cathair ríogha ró-mhaiseach, agus</span>
<lb n="1091"/><span>ba mhó í iona aon chathair dá bhfacaidh ríamh roimhe sin, agus</span>
<lb n="1092"/><span>slúagha móra ar faithche na cathrach sin ag imirt a ccleas</span>
<lb n="1093"/><span>ngoile agus gaisge.  An tan do chonnairc an t-Amadán</span>
<lb n="1094"/><span>Mór iomad na slúagh ag dul gus an dúnadh ríogha ró-mhór</span>
<lb n="1095"/><span>sin do len íad gus an dúnadh, agus do shuigh a ndorus na</span>
<lb n="1096"/><span>brúighne.   Agus mar do chonnarcadar mar sin é, d'fhíaf-</span>
<lb n="1097"/><span>ruigheadar dhe cía h-é féin.  "Misi Amadán Mór na</span>
<lb n="1098"/><span>Foraoisi, mac mhná an Ridire, dalta na banaltrann, agus</span>
<lb n="1099"/><span>dearbh-chomhalta mic na banaltrann, agus do chúalas a</span>
<lb n="1100"/><span>nGleann an Chait Chaoich gur mac dearbhráthar do Rígh an</span>
<lb n="1101"/><span>Domhuin mé, agus is uime do shuighes annso d'egla go rachadh</span>
<lb n="1102"/><span>aonduine aguibhsi amach uaim go ndéanainn amadáin</span>
<lb n="1103"/><span>díobh."  Ro-fhreagair tighearna na cathrach an tan sin é,</span>
<lb n="1104"/><span>agus aseadh adubhairt, "Is feasach sinne go ttugadar</span>
<lb n="1105"/><span>Ríghthe an domhuin, gus an nGréig, tighearnas agus úmhla</span>
<lb n="1106"/><span>dhuit, agus do bhéaram féin amhlaidh sin duit é."  "Mais</span>
<lb n="1107"/><span>eadh," ar an t-Amadán Mór," innis damhsa cía h-í an</span>
<lb n="1108"/><span>chríoch so iona bhfuil sibh."  "Dreóluinn an Ghaisge is ainm</span>
<lb n="1109"/><span>do'n chrích so," ar an Rígh, "agus misi féin Rígh na Dreó-</span>
<lb n="1110"/><span>luinne.  Agus is ann sa' chríchsi geibhtear gníomhartha gacha</span>
<lb n="1111"/><span>gaisge, agus atáid mic ríogh agus ró-thighearnuídhe dá</span>
<lb n="1112"/><span>bhfoghluim innte."  "Cía h-í an chríoch so is nesa dhúinn?"</span>
<lb n="1113"/><span>ar  an t-Amadán Mór.  "An Bheirbhe Lochlannach tír is</span>
<lb n="1114"/><span>foigsi dhuit," ar an Rígh.  "Cá fada úainn an chríoch sin?"</span>
<lb n="1115"/><span>ar an t-Amadán Mór.  "Uidhe coicíosa ar mhí timpchioll,</span>
<lb n="1116"/><span>agus úidhe trí lá agus teóra oidhche san athghairid."</span>
<lb n="1117"/><span>"Créad í an athghairid sin ghabhas daoine chuice?" ar an</span>
<lb n="1118"/><span>t-Amadán Mór.  "An Ghíodhrainn Lochlannach," ar an</span>
<lb n="1119"/><span>Rígh.  "Aoin nech dá ndeachaidh innte níor fríth aon fhocal</span>
<lb n="1120"/><span>dá sgéalaibh ríamh."  "Maiseadh," ar an t-Amadán Mór,</span>
<lb n="1121"/><span>adhluicsi misi 'san athgoirid chum na Beirbhe Lochlannúidhe."</span>
<lb n="1122"/><span>"Truagh sin," ar an Rígh, "tusa agus fir an domhuin, dá</span>
<lb n="1123"/><span>ndeachadaois do'n Ghíodhrainn Lochlannaídhe, ní thuicfadaois</span>
<lb n="1124"/><span>tar a n-ais go bráth arís."  "Créd do-nímse do bhur</span>
<lb n="1125"/><span>ttighearnas mar sin," ar an t-Amadán Mór, "óir do-</span>
<lb n="1126"/><span>bheirim mo bhríathair go ccaithfidh sibh teacht liom?"</span>
<lb n="1127"/><span>Adubhairt an Rígh go rachadaois leis ó do bhí an uile ríoghacht</span>
<lb n="1128"/><span>ar a chumas aige, agus gur bh'fhearr leó cumas a láimhe aca</span>
<lb n="1129"/><span>'san Ghíodhrainn agus 'san mBeirbhe 'ná bheith 'n-a aghaidh.</span></p>
<lb n="1130"/>
<lb n="1131"/><p><span>Do tionóladh slúagha agus sochúidhe na Dreólluinne,</span>
<lb n="1132"/><span>agus do ghluaiseadar féin agus an t-Amadán Mór iar sin,</span></p>
</div>
<pb n="221"/>
<div><lb n="1133"/><p><span>agus ní bhfuaradar cath ná comhlann go rángadar an Bheirbhe</span>
<lb n="1134"/><span>Lochlannach.  "Ag súd an Bheirbhe Lochlannach, agus ní</span>
<lb n="1135"/><span>léigionn an eagla dhúinn dul innte ná fille tar ar n-ais</span>
<lb n="1136"/><span>go críochaibh Lochlonn arís."  "Rachadsa libh," ar an</span>
<lb n="1137"/><span>t-Amadán Mór, agus do rinne amhlaidh sin, agus do</span>
<lb n="1138"/><span>fhilleadar tar a n-ais arís go críochaibh Lochlonn.</span></p>
<lb n="1139"/>
<lb n="1140"/><p><span>Agus do bhí ag cuartúghadh na críche athaidh fhada go bhfuair</span>
<lb n="1141"/><span>tulaigh aoibhinn agus dá fhithchid céd marbh uirthe agus a</span>
<lb n="1142"/><span>n-airm gaisge tré n-a ccorpaibh, agus íad ar ttuitim</span>
<lb n="1143"/><span>aghaidh ar aghaidh agus bonn fría bhonn, agus iad ar n-a</span>
<lb n="1144"/><span>ttreasgairt fá'n ccuma sin.</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>Tug an t-Amadán Mór féachuin thairis, agus do chonn-</span>
<lb n="1147"/><span>airc aon mhacaomh óg áluinn mín macánta mná, do b'fhearr</span>
<lb n="1148"/><span>cruith, cuma, agus déanamh do mhnáibh na cruinne ar an</span>
<lb n="1149"/><span>ttulaigh sin, agus rosg maisech mall-ghorm iona cionn,</span>
<lb n="1150"/><span>agus aghaidh fhíor-áluinn aice, agus mailídhe donna deadh-</span>
<lb n="1151"/><span>daite aice, agus gruadha corcra crutháilne, agus déad</span>
<lb n="1152"/><span>deagh-mhaiseach amhuil néamhann iona ceann, agus corp</span>
<lb n="1153"/><span>seang sneachtuidhe solus-ghlan aice, agus do bhí rogha gach</span>
<lb n="1154"/><span>pearsa agus gacha dealbha san domhan iona cruth agus do </span>
<lb n="1155"/><span>bhí beart do shról fhíor-áluinn éadrocht ar tonguil 'na</span>
<lb n="1156"/><span>timpchioll; agus dias do ridireadha dheaghdhealbhtha ar gach</span>
<lb n="1157"/><span>taobh do'n inghín.  Agus do bhádar cinn na déisi sin iona</span>
<lb n="1158"/><span>h-ucht agus í dá bpógadh go díochra, agus a n-arm fhéin tre</span>
<lb n="1159"/><span>chorpuibh a chéile, agus íad ar ccomhthuitim ré chéile.</span>
<lb n="1160"/><span>Tainig an t-Amadán Mór do láthair, agus do bheannaigh</span>
<lb n="1161"/><span>do'n inghín go céillidhe caoinbhriathrach, agus freagras an</span>
<lb n="1162"/><span>inghion é mar an ccéadna.  "Is iongna liom," ar an</span>
<lb n="1163"/><span>t-Amadán Mór, "an días sin ar ceómhthuitim ré cheilé,</span>
<lb n="1164"/><span>agus tusa lán dá ngrádh ar aon.  Agus tabhair sgéala damh,</span>
<lb n="1165"/><span>a inghean, cía h-íad so, nó cía thú féin, nó an dá fhithchid</span>
<lb n="1166"/><span>céad so síos agus súas ar feadh na tulcha, agus íad ar</span>
<lb n="1167"/><span>ttuitim ré aroile, agus a n-arm tré chorpaibh a chéile.</span>
<lb n="1168"/><span>"Do gheabhairsi a fhios sin uaimsi," ar an inghion. "Atáid</span>
<lb n="1169"/><span>trí ranna 'san domhan .i.  Rann Eórpa, Rann Afraice,</span>
<lb n="1170"/><span>agus Rann Aisia, agus inghion do Rígh na h-Aisia misi,</span>
<lb n="1171"/><span>agus tugas luíghe nách mbéinn ag aoinfhear acht fear agá mbíadh</span>
<lb n="1172"/><span>dhá fhithchid céd iona theaghlach do laochuibh láinbheódha agus</span>
<lb n="1173"/><span>do mhacaibh ríogh agus ridireadha, óir do bhí dhá fhithchid céad</span>
<lb n="1174"/><span>ingion áluinn ann mo bhantrachtsa do pósfuídhe ris an</span>
<lb n="1175"/><span>tteaghlach sin agá mbéinn; do bhrígh gur mhían liom, an</span>
<lb n="1176"/><span>oidhche do pósfuídhe mé féin, an bhantracht uile do phósadh</span></p>
</div>
<pb n="222"/>
<div><lb n="1177"/><p><span>an oidhche sin.  Mar do chúalaidh Mághnus Dubh mac Rígh</span>
<lb n="1178"/><span>Lochlann na sgéala sin .i. Mac Cecht mic Iubhair, agus as</span>
<lb n="1179"/><span>é sin an gruagach dubh so do chí tú agam, táinig sé dom'</span>
<lb n="1180"/><span>thochmaircsi agus dá fhithchid céad mac ríogh mar aon ris,</span>
<lb n="1181"/><span>agus tug sé misi mar mhnaoi agus mar chaoimhleannán.</span>
<lb n="1182"/><span>Agus tugsad a theaghlach mo bhantracht uile, gach aon díobh</span>
<lb n="1183"/><span>do réir a uaisle agus a dhiongmhála féin amhuil ró-bhádar</span>
<lb n="1184"/><span>ar gach taobh, agus níor fanadh leó go ttugsad go críochaibh</span>
<lb n="1185"/><span>Lochlann sinn.  Agus an tan do chualaidh Iollann Or-armach,</span>
<lb n="1186"/><span>mac Rígh Grég, sin, tug grádh damh féin tré mhéad mo thuar-</span>
<lb n="1187"/><span>asgbhála, agus do bhí dhá fhithchid céd mac ríogh ar a theaghlach</span>
<lb n="1188"/><span>mar a' ccéadna.  Agus tig dom' leanmhuin go críochaibh</span>
<lb n="1189"/><span>Lochlann.  Agus tárla Mághnas Dubh dó ag dul chum fiadhaigh,</span>
<lb n="1190"/><span>an lá sin, go n-a mhuinntir, gus do bhí mise ar faithche</span>
<lb n="1191"/><span>na bruighne an tan  sin, agus tainic Rígh Grég ar an</span>
<lb n="1192"/><span>bhfaithche agus dá fhithchid céad mac ríogh mar aon ris, agus</span>
<lb n="1193"/><span>do thógbhadar misi as lár mo bhantracht.  Agus do comhair-</span>
<lb n="1194"/><span>ligheadh leo annsin, agus adubhradar,"  "Cuireamaoid an</span>
<lb n="1195"/><span>dá fhithchid céad long táinig linn do'n Ghréig, agus racha-</span>
<lb n="1196"/><span>maoid féin do'n Ghíodhruinn Lochlannuídhe, óir is ann is</span>
<lb n="1197"/><span>lúgha do íarrfúighear sinn.  "Do rinneadh an chomhairle sin</span>
<lb n="1198"/><span>leó, agus tángadar do'n Ghíodhruinn Lochlannuídhe, agus</span>
<lb n="1199"/><span>atámaoid innte le fithche blíadhain, agus gach neach</span>
<lb n="1200"/><span>do thigeadh ann ó shoin anúas do fhanadh aguinn.  Agus do</span>
<lb n="1201"/><span>mheasadh gach duine dá ccluineadh sin gur bás do gheibheadh</span>
<lb n="1202"/><span>gach aon dá ttigeadh innte chugainn.  Agus do bhí mac Rígh</span>
<lb n="1203"/><span>Lochlann dár n-iarradh ó shoin a leith, ar feadh an domhuin,</span>
<lb n="1204"/><span>agus níor fháguibh íath nó insi nó oleán gan iarra dhúinn</span>
<lb n="1205"/><span>nó go bhfuair sinn.  Agus annsin ro-fhógair cath ar mac</span>
<lb n="1206"/><span>Rígh Gréag, agus níor h-obadh an cath sin leis, agus do b'é</span>
<lb n="1207"/><span>críoch a ccathaighthe gur thuiteadar ar aon, bonn fría bhonn,</span>
<lb n="1208"/><span>tar mo cheannsa.   Agus do b'é mac Rígh Lochlann badh</span>
<lb n="1209"/><span>annsa liomsa dhíobh, oir do b'é céad fhear dá ttugas grádh</span>
<lb n="1210"/><span>é, agus ní dom' dheoin do sgaras ris, agus do chúardaigh an</span>
<lb n="1211"/><span>domhan dom' iarra ar mo ghrádh, agus do thuit féin tar mo</span>
<lb n="1212"/><span>cheann, agus, ar an ádhbhar sin, ní h-iongna grádh do bheith</span>
<lb n="1213"/><span>agam air, agus cúmha do bheith orm 'na dhiaigh.  Agus fós</span>
<lb n="1214"/><span>ní lugha is cóir dhamh grádh mic Rígh Gréag do bheith agam,</span>
<lb n="1215"/><span>óir do bhíos fithche bliaghuin mar mhnaoi aige, agus do thréig</span>
<lb n="1216"/><span>sé seacht tteallaigh dég na Gréige, agus seacht ttuaithe</span>
<lb n="1217"/><span>a ngach teallach díobh, agus oiread Éirionn nó Alban a ngach</span>
<lb n="1218"/><span>tuaith ar mo shon, agus ar ttabhairt cath tar mo shon, agus</span>
<lb n="1219"/><span>tuitim 'san ccath sin go n-a mhuinntir, is móide atá a</span>
<lb n="1220"/><span>ghrádh agus a chúmha agam, sin: agus is íad sin mo sgéala</span></p>
</div>
<pb n="223"/>
<div><lb n="1221"/><p><span>dhuit," ar an inghíon, "agus innis féin do sgéala dhamhsa,"</span>
<lb n="1222"/><span>ar sí.  "Misi Amadán Mór na Foraoisi, mac mná an</span>
<lb n="1223"/><span>Ridire, dalta na banaltrann, agus dearbhchomhalta mic</span>
<lb n="1224"/><span>na banaltrann, agus do chúala mé a nGleann an Chait Chaoich</span>
<lb n="1225"/><span>gur mac dearbhráthar do Rígh an Domhuin mé, agus gur ab í</span>
<lb n="1226"/><span>inghíon Iarla De Cornubas do Bhreathnachuibh mo mháthair."</span>
<lb n="1227"/><span>Agus do bad mhaith leis an inghin na sgéala sin, óir do mheas</span>
<lb n="1228"/><span>sí gur bho diongmhála an fear dí féin mac dearbráthar do</span>
<lb n="1229"/><span>Rígh an Domhuin.  Agus do bhí deire an laoi agus tosach</span>
<lb n="1230"/><span>oidhche ann an tan sin.</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>Ro-fhágbhadar an tulach íaramh do chum na bruighne iona</span>
<lb n="1233"/><span>ngnáthuigheadh an macaomh mná agus mac Rígh Gréag do bheith.</span>
<lb n="1234"/><span>Do fheisiodar an oidhche sin, agus d'éirgheadar ar n-a</span>
<lb n="1235"/><span>mháireach, agus do chúadar do'n áit iona raibh mac Rígh</span>
<lb n="1236"/><span>Gréag agus mac Rígh Lochlann marbh; agus adubhairt an</span>
<lb n="1237"/><span>inghion rission: - "A Amadáin Mhóir," ar sí, "déin</span>
<lb n="1238"/><span>si feart le do chloidheamh do'n dias gaisgidheach so."</span>
<lb n="1239"/><span>Do rinne sé amhlaidh sin.  Do bhí an t-Amadán Mór agus</span>
<lb n="1240"/><span>inghion Rígh na h-Islinne go h-aigiontach árd-mheanmnach a</span>
<lb n="1241"/><span>bhfochair a chéile íar sin.</span></p>
<lb n="1242"/>
<lb n="1243"/><p><span>Agus ní cían do bhádar amhlaidh sin an tan do chonnar-</span>
<lb n="1244"/><span>cadar aon óglaoch mór míliota mear-mheanmnach dá</span>
<lb n="1245"/><span>n-ionnsuídhe, agus rogha airm agus éadaigh air.  Agus ar</span>
<lb n="1246"/><span>tteacht do láthair dó, fearas fíorchaoin fáilte ris an</span>
<lb n="1247"/><span>Amadán Mór.  Agus is amhlaidh do bhí an t-óglach sin agus</span>
<lb n="1248"/><span>mías d'airgiod aoingheal iona láimh, agus feóil tuirc</span>
<lb n="1249"/><span>ar an méis, agus cruithneacht ar n-a fuine a mil, agus</span>
<lb n="1250"/><span>cúach órdha 'san láimh eile dhó, agus í lán do mhil agus d'fhíon</span>
<lb n="1251"/><span>shoimhilis ar n-a ccumasg ré chéile.  "Ag so," ar an</span>
<lb n="1252"/><span>fear sin, "biadh agus deoch uaimsi dhuit, óir ní h-oircheas</span>
<lb n="1253"/><span>do dheagh-laoch gan bíadh do thabhairt d'a thighearna, agus is</span>
<lb n="1254"/><span>tusa mo thriaithsi agus mo thighearna," ar sé.  Do ráidh an</span>
<lb n="1255"/><span>inghion, "Ná caith a bhíadh, a Amadáin Mhóir," ar sí, "óir</span>
<lb n="1256"/><span>is cumhachtach na daoine a bhíos annso, agus cuirid draoidh-</span>
<lb n="1257"/><span>eacht a mbiadh agus a ndigh."  Ro-imthigh an t-óglach uatha</span>
<lb n="1258"/><span>iar sin agus d'fháguibh an bíadh, agus níor bh'fhios dóibh cá</span>
<lb n="1259"/><span>conair ionar ghabh sé úatha.  Thar theagasg na h-inghine do</span>
<lb n="1260"/><span>ghlac an t-Amadán Mór an chúach agus d'ibh deoch, agus do</span>
<lb n="1261"/><span>chaith cuid do'n bhíadh, agus an uair badh áill leis éirghe iona</span>
<lb n="1262"/><span>sheasamh do thuiteadar a dhá chois ó n-a ghlúinibh síos de.</span>
<lb n="1263"/><span>"Is fíor," ar an t-Amadán Mór, "gur h-imreadh</span></p>
</div>
<pb n="224"/>
<div><lb n="1264"/><p><span>draoighecht orm, óir do chuadar mo chosa úaim."  "Do bheirim</span>
<lb n="1265"/><span>mo bhriathar," ar an inghíon, "gurab measa liom</span>
<lb n="1266"/><span>do chosa do bheith dod' uireasbaidh, a Amadáin Mhóir, "ná</span>
<lb n="1267"/><span>bás an dá fhithchid céad fear n-armach úd do thuit tar mo shon</span>
<lb n="1268"/><span>reómhad, óir is mó rigeas a leas tusa anois ioná íad uile.</span>
<lb n="1269"/><span>Oir dob' inghíon rígh mé aga raibh an treas chuid do'n domhan,</span>
<lb n="1270"/><span>agus ní raibh 'san domhan inghion rígh ionshamhalta riom ar</span>
<lb n="1271"/><span>m'uaisle agus ar m'atharrdhacht, agus ní raibh ádhbhar rígh</span>
<lb n="1272"/><span>nó ró-fhlatha ó shléibhtibh Rife badh thuaidh go deisgeart</span>
<lb n="1273"/><span>Éigipte badh deas, agus ó Inbhear Srotha Deirg go h-Innsibh</span>
<lb n="1274"/><span>Breatan nách badh rogha tochmhairce dhamh gach aon aca an tan</span>
<lb n="1275"/><span>tugadh do mhac Rígh Lochlonn mé.  Is mó rángas a leas thusa</span>
<lb n="1276"/><span>d'fhághail ioná íad, óir is am' aonar do bhíos an tan fuaires</span>
<lb n="1277"/><span>tu."</span></p>
<lb n="1278"/>
<lb n="1279"/><p><span>Ro-imthigheadar chum na bruíghne arís an oidhche sin,</span>
<lb n="1280"/><span>agus do rugadar as í go cúmhach cíamhair go ttáinig an lá</span>
<lb n="1281"/><span>go n-a lán-shoillsi ar n-a mháireach.  Do chaoi an inghíon</span>
<lb n="1282"/><span>go trúagh tuirseach.  Fiafruigheas an t-Amadán Mór dí</span>
<lb n="1283"/><span>créad uim a raibh mar sin.  "A Amadáin Mhóir," ar sí</span>
<lb n="1284"/><span>"as é m'ádhbhar, mar atá tusa a n-uireasbaidh do chos,</span>
<lb n="1285"/><span>óir do ceileadh ór agus airgiod, bíadh agus éadach, eich</span>
<lb n="1286"/><span>agus iolmhaithios oruinn as a los."  "Déanam ar an</span>
<lb n="1287"/><span>ttulaigh úd anonn," ar an t-Amadán Mór.  Do chúadar</span>
<lb n="1288"/><span>agus ní fheadarsa créd an módh ar a ndeachaidh an t-Amadán</span>
<lb n="1289"/><span>ann munab í an inghíon do rug ar a muin lé é.  Ní cían do </span>
<lb n="1290"/><span>bhádar ann íar rochtuin na tulcha dhóibh an tan do chualadar</span>
<lb n="1291"/><span>guth gadhair chuca ag tafann go fír-bhinn.  Is annsin do ghabh</span>
<lb n="1292"/><span>an t-Amadán Mór an t-sleagh iona láimh ag cloisdin an</span>
<lb n="1293"/><span>ghadhair, agus do chonnairc fíadh faiteach foluaimneach</span>
<lb n="1294"/><span>fuireachair dá ionnsuidhe, agus do chuir an t-Amadán</span>
<lb n="1295"/><span>Mór a mhéar a suaithneadh na sleighe soi-dhiúbhraigthe, agus</span>
<lb n="1296"/><span>do chroithesdar í go feardha fíor-láidir, agus do chaith</span>
<lb n="1297"/><span>ris an bhfíadh í gur mharbh é.  Agus iar sin do chonnairc an</span>
<lb n="1298"/><span>gadhar gléigeal ar lorg an fhíadha sin.  Beirios an</span>
<lb n="1299"/><span>t-Amadán Mór ar an bhfiadh-ghadhar sin go deagh-thapa,</span>
<lb n="1300"/><span>agus cuirios cuibhrioch agus ceangal agus iadhadh go</span>
<lb n="1301"/><span>h-urlamh air.  Agus fillios an t-Amadán Mór arís 'san</span>
<lb n="1302"/><span>chonair chéadna, agus do chonnairc óglách mór míliota ar</span>
<lb n="1303"/><span>lorg an fhiaidh agus an ghadhair, agus cotún áluinn il-ghréasach</span>
<lb n="1304"/><span>uime agus lúireach urbhailleach leabhair lán-daingion</span>
<lb n="1305"/><span>uime, agus cloídheamh órdhoirn iontláis iona láimh, agus</span>
<lb n="1306"/><span>búadhbhall biotháluinn binn-bhríathrach uim a bhrághaid.</span>
<lb n="1307"/></p>
</div>
<pb n="225"/>
<div><lb n="1308"/><p><span>Beannuighes do'n Amadán Mór agus adubhairt ris,</span>
<lb n="1309"/><span>"Tabhair mo ghadhar dhamh, a Amadáin Mhóir," ar an t-óglách,</span>
<lb n="1310"/><span>"agus ní láimhseochad an fíadh ort."  "Is fearr liom an</span>
<lb n="1311"/><span>ríogh-ghadhar so agam," ar an t-Amadán Mór, "'ná mo</span>
<lb n="1312"/><span>chuid do'n fhíadh, óir atáim gan siubhal gan imtheacht agam."</span>
<lb n="1313"/><span>"Do-bhéarsa cumha dhuit," ar an gruagach.  "Cá cumha</span>
<lb n="1314"/><span>sin," ar an t-Amadán Mór?  "Do sháith bídh agus dighe</span>
<lb n="1315"/><span>go bráith," ar an gruagach.  "Is mó do rigfinnsi sin do</span>
<lb n="1316"/><span>leas 'ná an gadhar agus maithios an domhuin ar cheana" ar</span>
<lb n="1317"/><span>an t-Amadán Mór.  "Do bhéarsa súd duit," ar an</span>
<lb n="1318"/><span>gruagach, agus do chuir cuir agus slánta air, do réir mar</span>
<lb n="1319"/><span>do bhí 'san aimsir sin, fá'n ccunnradh sin do chomhall.</span>
<lb n="1320"/><span>Agus do ghluaiseadar riompa na ttriúr .i. an t-Amadán</span>
<lb n="1321"/><span>Mór, an bhean, agus an gruagach.</span></p>
<lb n="1322"/>
<lb n="1323"/><p><span>Agus ní cían do bhádar an tan do chonncadar bruighean</span>
<lb n="1324"/><span>oirdhcirc ioldathach uatha, agus do chuadar innte, agus</span>
<lb n="1325"/><span>do fuaradar inghíon áluinn 'na suighe a ccathaoir órdha, agus</span>
<lb n="1326"/><span>brat do shról ríogha ró-mhaiseach ar tonngoile 'na timp-</span>
<lb n="1327"/><span>chioll, agus rogha gacha delbha 'san mbrat sin aice, ar chrut,</span>
<lb n="1328"/><span>ar inioll agus ar dhéanamh.  Do thóguibh an inghíon a rosg</span>
<lb n="1329"/><span>agus a ríogh-radharc agus aseadh ro-ráidh, "Cía h-íad súd,</span>
<lb n="1330"/><span>a Ghruagaigh?" ar sí.  "Mac dearbhráthar do Rígh an</span>
<lb n="1331"/><span>Domhain an fear úd, agus as ris adeirtear Amadán Mór</span>
<lb n="1332"/><span>na Foraoisi, agus an bhen do chí tú iona fharradh, inghíon do</span>
<lb n="1333"/><span>Rígh na h-Aisia í, agus do fuaras mo ghadhar aca agus dob'</span>
<lb n="1334"/><span>éigion dhamh a ccothúghadh do bhíadh agus d'éadach an feadh do</span>
<lb n="1335"/><span>mhairfidís do thabhairt dóibh tar cheann mo ghadhair do</span>
<lb n="1336"/><span>thabhairt damh.  "Olc agus úrbháthadh ort," ar an inghion.</span>
<lb n="1337"/><span>Is minic do chúadhais a tturas nách budh maith agus ní dhear-</span>
<lb n="1338"/><span>nais ríamh turas badh mheasa ioná sin."</span></p>
<lb n="1339"/>
<lb n="1340"/><p><span>Mar do chúalaidh an t-Amadán Mór sin is mór do ghoill</span>
<lb n="1341"/><span>air, agus is mó do ghoill sé air ioná bheith gan chosuibh.  Acht</span>
<lb n="1342"/><span>cheana do rugadar as an oidhche sin go dúbhach dobrónach</span>
<lb n="1343"/><span>déarach, agus d'éirigh an Gruagach ar n-a mháireach, agus do</span>
<lb n="1344"/><span>ghlac a ghai iona láimh, agus adubhairt, "Rachadsa do</span>
<lb n="1345"/><span>dhéanamh fíadhaigh dochum na foraoisi, agus coimhéadsa</span>
<lb n="1346"/><span>mo bhean go maith."  "Ní dhéan," ar an t-Amadán Mór,</span>
<lb n="1347"/><span>"agus rachad féin leat maille re mo mhnaoi."  "Ná cuireadh</span>
<lb n="1348"/><span>caint mo mhnása ort, a Amadáin Mhóir," ar an Gruagach,</span>
<lb n="1349"/><span>agus ro-nasg a bhriathair air fá fhuireach agus fá chómhnuidhe</span>
<lb n="1350"/><span>do dhéanamh agus gan saobhnós do dhéanamh nó do bheith air,</span>
<lb n="1351"/><span>fá ar labhair an ríoghan: agus ro-nasg air fá'n mhnaoi do</span>
<lb n="1352"/><span>choimhéad go tille dó féin arís.</span>
<lb n="1353"/></p>
</div>
<pb n="226"/>
<div><lb n="1354"/><p><span>D'imthigh an Grúagach agus tainig bean an Ghrúagaigh mar</span>
<lb n="1355"/><span>a raibh an t-Amadán Mór, agus do ráidh ris, "Is maith</span>
<lb n="1356"/><span>an turas iona ttangais, a Amadáin Mhóir, óir do-bhéarsa</span>
<lb n="1357"/><span>rogha bidh, dighe, earradh, agus éadaigh dhuit, amhuil do </span>
<lb n="1358"/><span>bheitheá ad' rígh ar an domhan, agus mo thoil féin do</span>
<lb n="1359"/><span>dhéanamh."  "Cá toil sin," ar an t-Amadán Mór.  "Gan</span>
<lb n="1360"/><span>mo rún do léigion le h-aoinneach, agus gach rúindíamhair</span>
<lb n="1361"/><span>dá mbíaidh agam do léigion leat, agus sin d'fholach ar an</span>
<lb n="1362"/><span>nGruagach.  "Do dhéansa sin," ar an t-Amadán Mór.</span>
<lb n="1363"/><span>"Ann gach ádhbhar is déanta dhuit sin," ar an inghíon.  Do</span>
<lb n="1364"/><span>gheall an t-Amadán Mór sin dí.  "Maiseadh," ar an</span>
<lb n="1365"/><span>inghíon, "dá bhfaictheá fear agamsa, ná h-innis do'n</span>
<lb n="1366"/><span>Ghruagach é agus déana rún maith air."  Do gheall an</span>
<lb n="1367"/><span>t-Amadán Mór go ndéanadh sin.</span></p>
<lb n="1368"/>
<lb n="1369"/><p><span>Níor chían dóibh mar sin go bhfacadar gaisgeadhach mór</span>
<lb n="1370"/><span>allata dá n-ionnsuidhe, agus do chuaidh a n-aoinleabaidh le</span>
<lb n="1371"/><span>mnaoi an Ghrúagaidh.  Ba lúthgháireach an fear sin agus</span>
<lb n="1372"/><span>bean an Ghrúagaigh ré aroile, nó gur chaill sí a h-ionnracas,</span>
<lb n="1373"/><span>agus do chuir sin go mór ar an Amadán Mór, agus gan</span>
<lb n="1374"/><span>cumas aige ar a bhacáil nó ar a dhíoghailt ar an óglách an-</span>
<lb n="1375"/><span>aithnidh.  Iar sin d'íarr an t-Amadán Mór ar a mhnaoi a</span>
<lb n="1376"/><span>thógbháil go dorus an t-seómra iona rabhadar an cúpla</span>
<lb n="1377"/><span>sin, agus do thóguibh a chloidhemh iona láimh, agus ro-dhesaidh</span>
<lb n="1378"/><span>a lámh a ndornchladh an chloidhimh.  Agus d'fhíafraigh  an</span>
<lb n="1379"/><span>t-óglach, "Créad do b'áil let do dhéanamh, a Amadáin</span>
<lb n="1380"/><span>Mhóir," ar sé?   "Measaim nách fuil slíghe agadsa acht</span>
<lb n="1381"/><span>so, agus dob' áil liom thusa do chongmháil le Grúagach na</span>
<lb n="1382"/><span>bruíghne; óir do gheallas dó a bhean do choiméad, agus ní</span>
<lb n="1383"/><span>léigfiod tusa amach go ttille sé."  "Ní mar sin do</span>
<lb n="1384"/><span>gheallais dhamhsa," ar an inghíon, "acht rún maith do dhéanamh</span>
<lb n="1385"/><span>orm gibé ní do dhéanuinn nó do chífeá agam dá dhéanamh."</span>
<lb n="1386"/><span>"Do-dhéansa rún ort," ar an t-Amadán Mór, "acht</span>
<lb n="1387"/><span>caithfidh an t-óglách an-aithnidh sin maille riot anmhuin ris</span>
<lb n="1388"/><span>an ngrúagach."  "Maiseadh." ar an t-óglách, "Fuais-</span>
<lb n="1389"/><span>geoladsa mé féin uaitsi."  "Cá fuasgladh sin," ar an</span>
<lb n="1390"/><span>t-Amadán Mór?   "Do rogha cos mar is fearr do bhí</span>
<lb n="1391"/><span>ríamh," ar an t-óglách.   "Glacfadsa sin," ar an</span>
<lb n="1392"/><span>t-Amadán Mór, agus tug an t-óglách sin dó mar is fearr</span>
<lb n="1393"/><span>do bhí sí aige ríamh.</span></p>
<lb n="1394"/>
<lb n="1395"/><p><span>Críoch na láimh-scríbhne 'san Acadamh: is as é an giota</span>
<lb n="1396"/><span>.. leanas</span>
<lb n="1397"/><span>"Is aimhghlic do thugais mo chos dhamh", ar an t-Amadán</span>
<lb n="1398"/><span>Mór, "óir is fearr mo neart anois red' chongbháil nó</span></p>
</div>
<pb n="227"/>
<div><lb n="1399"/><p><span>roimhe."  "Do-bhéara an chos eile dhuit agus leig amach mé."</span>
<lb n="1400"/><span>"Géabhadsa sin," ar an t-Amadán Mór, agus do fhéuch</span>
<lb n="1401"/><span>faoí. Do fúair a dhá chois aige mar is fearr do bhí aríamh.</span>
<lb n="1402"/><span>"Is briathar damhsa," ar an t-Amadán Mór, "nach</span>
<lb n="1403"/><span>leigfead amach thú nó go ttí an Grúagach do'n dúnadh."</span></p>
<lb n="1404"/>
<lb n="1405"/><p><span>Mar do chúalaidh an t-óglach an-aithnidh sin, tug léim</span>
<lb n="1406"/><span>ar chumairce na ríoghna, agus do ghabh an ríoghan do láimh</span>
<lb n="1407"/><span>a shaoradh ó láimh an Amadáin Mhóir d'eagla bás do</span>
<lb n="1408"/><span>thabhairt dó.   Agus is é do bhí annsin Gruagach an dúnadh</span>
<lb n="1409"/><span>féin do chuaidh isin riocht sin.</span></p>
<lb n="1410"/>
<lb n="1411"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eachtra an Amadáin Mhóir

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eachtra an Amadáin Mhóir

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
