Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">0401</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L367</note>
                         <note type="L">x</note>
                         <note type="B">1836c 19L</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2017</date><idno>L367</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author>0401</author><imprint><publisher/><date>1836c 19L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p>
<lb n="2"/><span>Filíocht Shéamais Uí Chaoindealbháin</span>
<lb n="3"/><span>Tráchtas le haghaidh na céime M.A. (Modh B),</span>
<lb n="4"/><span>arna chur isteach ag Pádraig Colm Ó Cearbhaill,</span>
<lb n="5"/><span>B.A. (Léann Cheilteach)</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Is díth ar m'aigne a bhanart<h> la caomh gheal,</span>
<lb n="8"/><span>do shín ar leaba, gan easmailt, a taobh leis,</span>
<lb n="9"/><span>ag caoi faoi mhairg is ag fearthainn a déara,</span>
<lb n="10"/><span>gach oíche Earraigh gan amharc a céile.</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p>
<lb n="13"/><span>Is trua do bhuime san tuile ó frith tú ar lár,</span>
<lb n="14"/><span>is do chlann ag sileadh go frithir fras fuíoch lag-thláith.</span>
<lb n="15"/></p>
</div>
<pb n="xvi"/>
<div><lb n="16"/><p><span>Mo chumha do theach bhí seal go soilseach sámh,</span>
<lb n="17"/><span>ina mbíodh aíocht is flea ag fear is ag mnaoi le fáil,</span>
<lb n="18"/><span>dá dtigheadh i bhfad gheibheadh cead chum suí id' dháil,</span>
<lb n="19"/><span>is fáilte gheal dóibh stad go dtí míthráth.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Is cuige go minic bhíodh titim is tnaoidh dáimhe,</span>
<lb n="22"/><span>is ceol dá sheinm go milis ag aois dána,</span>
<lb n="23"/><span>laoithe dá ríomhadh i liogar na Gaoidhilg ársa,</span>
<lb n="24"/><span>is proinn is loise dá dtigeadh, go grinn fáilteach.</span>
<lb n="25"/></p>
</div>
<pb n="xvii"/>
<div><lb n="26"/><p><span>Ba bhreá an buinne é le cumas is tréithe,</span>
<lb n="27"/><span>chum báire d'imirt le fuinneamh a ghéaga,</span>
<lb n="28"/><span>ní fearr ná rithfeadh mear-chuthaigh chuim léime,</span>
<lb n="29"/><span>is ag lámhach na lice dob' ursa tar chéadta é.</span>
<lb n="30"/></p>
</div>
<pb n="xxiii"/>
<div><lb n="31"/><p><span>{B 1910c >19}</span>
<lb n="32"/><span>{G M Lm}</span>
<lb n="33"/><span>Uzzzzz0452</span>
<lb n="34"/><span>A Mhíchíl de Brún cén bhuairt seo timpeall do thí?</span>
<lb n="35"/><span>táir ite gach lá ag na ráigiúin a thagann ón chlaí,</span>
<lb n="36"/><span>níor fhágadar práta ag do pháistí a chuirfeá chun síl,</span>
<lb n="37"/><span>is sciobadh ó d'dháil iad go neamhspleách don ngearr-chat buí.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Bhí lachain is bárdail ann go hard ag seinm do Jim,</span>
<lb n="40"/><span>nuair a cuireadh chun fáin é i lár na hoíche sin amuigh,</span>
<lb n="41"/><span>gan choite ná bád aige a thabharfadh é slán chun poirt,</span>
<lb n="42"/><span>ach Timmy sa snámh is Caoinleán chomh fuar leis an sioc.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>A fhir úd a thuirling ón nGleann aniar,</span>
<lb n="45"/><span>is tharraing do bhearradh chugam roimh labhairt na n-éan,</span>
<lb n="46"/><span>seasaigh is dathaigh is dún do bhéal,</span>
<lb n="47"/><span>is gan dearmad go mbainfeadsa an clúmh de d'ghéill.</span>
<lb n="48"/></p>
</div>
<pb n="xxiv"/>
<div><lb n="49"/><p><span>A Mhicil Healy cad a chaoch tú,</span>
<lb n="50"/><span>agus dul ar éigean ó Rí na ngrást?</span>
<lb n="51"/><span>b'fhearr lá an tsléibhe an tAthair gléigeal,</span>
<lb n="52"/><span>ná ceaintín soup is giall scadáin.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>A shagairt álainn calma,</span>
<lb n="55"/><span>tá ní agam duit le fógairt;</span>
<lb n="56"/><span>punt tobac a cailleadh</span>
<lb n="57"/><span>idir an Ráth is Gleann Mhórdha;</span>
<lb n="58"/><span>chaill Tadhg bocht dealbh é,</span>
<lb n="59"/><span>a cheannaigh ar luach a chóta é;</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p/>
</div>
<pb n="xxv"/>
<div><lb n="62"/><p><span>an té a fuair é is ná tabharfaidh uaidh é,</span>
<lb n="63"/><span>go gcaitear ar a thórramh é!</span>
<lb n="64"/></p>
</div>
<pb n="xxviii"/>
<div><lb n="65"/><p><span>Bzzzzz1836 19L</span>
<lb n="66"/><span>GzzzzzL</span>
<lb n="67"/><span>Uzzzzz0401</span>
<lb n="68"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="69"/><span>Aig seo Marbhna Shéamuis uaisil Ghléimeinig Uí Chaoindealbháin do</span>
<lb n="70"/><span>chómhnuig a Rath chathail a gContae Luimne agus do báthadag go</span>
<lb n="71"/><span>cinnéamhnach mífhortúnach a nEamhuinn na Féile san gcontae reamraite,</span></p>
</div>
<pb n="xxix"/>
<div><lb n="72"/><p><span>an 9mhadh lá don mhíosa Márta, aois an Tighearna 1836 .i. Féile</span>
<lb n="73"/><span>fáigeamhúil fódhlamta fíor léigheanta agus ceart-bhreitheamhuin</span>
<lb n="74"/><span>na súag Éigse san gcóntae réamhráite agus leatha Módha go huille</span>
<lb n="75"/><span>re Mícheál úa Núnainn ó Dhúinn linneasa an cúgmhadh lá fitchiod</span>
<lb n="76"/><span>do Mhárta Aois an Tighearna 1836."</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="79"/><span>Cuir dair ar mhuin is trí choll ina gcomhgar scríobh,</span>
<lb n="80"/><span>is teora C go huis is iodha ar V,</span>
<lb n="81"/><span>an naomhadh lá den Mhárta is doilbh le ríomh,</span>
<lb n="82"/><span>do torchra ar lár an áth an ascath mo scíos.</span>
<lb n="83"/></p>
</div>
<pb n="xxx"/>
<div><lb n="84"/><p><span>Mo chrá mo thuirse mar cinneadh san linn do bhá,</span>
<lb n="85"/><span>a bhláth na gcuradh is gan duine de d' bhuíon id' dháil,</span>
<lb n="86"/><span>ach capall is giolla nach d'imigh san doimhean ar snámh,</span>
<lb n="87"/><span>is d'fhág mo shullaire cumasach thíos gur bádh.</span>
<lb n="88"/></p>
</div>
<pb n="xxxiii"/>
<div><lb n="89"/><p><span>Bzzzzz1821-23ls 19T</span>
<lb n="90"/><span>CzzzzzPrós</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>air na fhághail air</span></p>
</div>
<pb n="xxxiv"/>
<div><lb n="93"/><p><span>íasacht go húmhal áiseamhail ó Thadhg an deaghfhar cráibhtheach</span>
<lb n="94"/><span>inige stuama, Uá Conaill.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="97"/><span>Seo an meamar do sgríobhas a n-áimsir iomad fuádhachta</span>
<lb n="98"/><span>a cCorca mar ríomhthar Innse Chuilin chúantach</span>
<lb n="99"/><span>as leabhar do bhí ag Tadhg úa Conaill úasal,</span>
<lb n="100"/><span>Mac Muire dá dhíoghn ar naímhid 's ar aicme an uabhair.</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="103"/><span>Bzzzzz1824 19T</span>
<lb n="104"/><span>críoch ré Séamus úa caoindealbháin an fithcheamhadh lá do mhí meadhain</span>
<lb n="105"/><span>sámhradh, 'san mblíaghain d'aois chríost, MDCCCXXIV,...</span>
<lb n="106"/></p>
</div>
<pb n="xxxv"/>
<div><lb n="107"/><p><span>Bzzzzz1836c 19L</span>
<lb n="108"/><span>CzzzzzFil.</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>Mo chumha tréan, mo léan tú a bhfeart faoi chlúid,</span>
<lb n="111"/><span>i gCill na Móna ar feo lag sínte in úir,</span>
<lb n="112"/><span>da mbiadhfá beo ba mhór do ghean le greann</span>
<lb n="113"/><span>ag fáiltiú reomham 's do gheobhainn do phóg gan mheang.</span>
<lb n="114"/></p>
</div>
<pb n="xxxvi"/>
<div><lb n="115"/><p><span>Bzzzzz1833 19L</span>
<lb n="116"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="117"/><span>Má do dhíolfadh Ó Caoindealbháin an leabhar so</span>
<lb n="118"/><span>do cheannóchaidh Eóghan Ó Cómhraidhe é, ag Tearmainn</span>
<lb n="119"/><span>na nGealt, a Luimneach, 1833.</span>
<lb n="120"/></p>
</div>
<pb n="lxxv"/>
<div><lb n="121"/><p><span>Bzzzzz1836c 19L</span>
<lb n="122"/><span>CzzzzzFil.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Ní fáidh chum seanchais do bhreacadh ná scríobh mé,</span>
<lb n="125"/><span>ná dáimh chuim labhartha ar mhaitheas a ghníomhartha,</span>
<lb n="126"/><span>atá bard Ráth Chathail chuim seasamh sa tslí sin,</span>
<lb n="127"/><span>inar bhard a ranna ar cheannflatha na tíre.</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Cá ngabhann uaim Uileag nó tuilleadh den chléir cheart,</span>
<lb n="130"/><span>nó Diarmaid Ó Conaill, fear friotail dea-mhéineach,</span>
<lb n="131"/><span>Mícheál an curadh de cine caoin Bhéarra,</span>
<lb n="132"/><span>ná fágfaidh mise cuim tuilleadh caoi i m'aonar.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p/>
</div>
<pb n="lxxx"/>
<div><lb n="135"/><p><span>. . . ceol dá sheinm go milis ag aois dána,</span>
<lb n="136"/><span>laoithe dá riomhadh i liogar na Gaoidhilg ársa,</span>
<lb n="137"/><span>is proinn is loise dá dtigeadh go grinn fáilteach.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="140"/><span>Séamas Ó Caoindealbháin .i. ollamh lánfhoghlamtha</span>
<lb n="141"/><span>léarthuigseanach ins na hilbhéarlaibh . . ."</span>
<lb n="142"/></p>
</div>
<pb n="xcvii"/>
<div><lb n="143"/><p><span>Bzzzzz1815-20 19T</span>
<lb n="144"/><span>Uzzzzz0452</span>
<lb n="145"/><span>CzzzzzPrós</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Agalladh Oisin agus Pháttraicc agus Iomláine a ngníomhartha.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>Bzzzzz1817-18 19T</span>
<lb n="150"/><span>Re Seamus Ó Caoindealbháin ... re luas láimha gan teannta búird ná bínse</span>
<lb n="151"/><span>...</span>
<lb n="152"/></p>
</div>
<pb n="ciii"/>
<div><lb n="153"/><p><span>Bzzzzz1834 19L</span>
<lb n="154"/><span>Air na sgríobh go deifireach, re Séamas Ua Caoindealbháin</span>
<lb n="155"/><span>(Ráthcaithill Ghlasaoibhinn) an Naemhadh la do chéideamh san</span>
<lb n="156"/><span>mb<l>iain d'aois criost, a laoi mar leanas,</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="159"/><span>Muin, fíonamhuil, air ttúis chúgham glaodhaim,</span>
<lb n="160"/><span>Duir go dlúith, lé túirling taobh,</span>
<lb n="161"/><span>beith gan phúnc, na cclúid go glé,</span>
<lb n="162"/><span>leath luis is cúig, trí iúbhair is aon.</span>
<lb n="163"/></p>
</div>
<pb n="civ"/>
<div><lb n="164"/><p><span>Bzzzzz1815-20 19T</span>
<lb n="165"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="166"/><span>Agalladh Oisin agus Pháttraicc agus Iomláine a ngníomhartha.</span>
<lb n="167"/><span>Ar na Aithsgríobhadh líomsa go gléair ceart cóimlíonta,</span>
<lb n="168"/><span>do réir mo bharamhlach féin, gan dadadh Nodaíghe ná</span>
<lb n="169"/><span>focalaibh deamhra, noch is réil do gach léitheoir iomth-</span>
<lb n="170"/><span>núthach Gaoilead<h> go léigheadhfa an Iolagall so go</span>
<lb n="171"/><span>fuin, Séamus Ua Caoindealbháin.</span>
<lb n="172"/></p>
</div>
<pb n="cvi"/>
<div><lb n="173"/><p><span>Bzzzzz1822-24 19T</span>
<lb n="174"/><span>Uzzzzz0401</span>
<lb n="175"/><span>Figheadóir ó Fhíodhanach a cCóntaé Luimineach, iar na bheith air</span>
<lb n="176"/><span>stuidéar a cCorca Mhór Múmhan.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>Bzzzzz1846-47 19L</span>
<lb n="179"/><span>An eis chuim Parathais iar na tharraing ó Shaicsbhéarla go teangain</span>
<lb n="180"/><span>bhriochtnuighthe na Ngaoigheal.</span>
<lb n="181"/></p>
</div>
<pb n="cvii"/>
<div><lb n="182"/><p><span>ré Séamus ua Cultháin ua Caoindealbháin Ó Fhíodnach an</span>
<lb n="183"/><span>Áithsgéitinne accontae Luimneach 'san Mbliaghain d'aois</span>
<lb n="184"/><span>Chríost m.DCCC.XLVI.</span>
<lb n="185"/></p>
</div>
<pb n="1"/>
<div><lb n="186"/><p><span>Bzzzzz1809 19T</span>
<lb n="187"/><span>Uzzzzz0452</span>
<lb n="188"/><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="189"/><span>1</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>Ar bhás an Chaptaein Silvester Ó Súilleabháin</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>Is doilbh an sceol i gClár Fódla chóiche,</span>
<lb n="194"/><span>ceann cosnaimh na dtreon ar feo fá líogaibh,</span>
<lb n="195"/><span>Mac Fínghín Duibh cróga d'fhóir na mílte,</span>
<lb n="196"/><span>i gCill Mac Ealóg, mo lá bróin sínte!</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>Sínte san uaigh monuar an féinics,</span>
<lb n="199"/><span>an ríbhile buach d'fhuil uaibhreach Éibhir,</span>
<lb n="200"/><span>an prionsa gan ghruaim dob' uaisle tréithe,</span>
<lb n="201"/><span>thugadh na sluaite ó chruabhreith saor leis.</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>Leis saor chum baile do tharraingeadh Gael bocht,</span>
<lb n="204"/><span>bhíodh daor faoi ghlasaibh ag danair le céasadh,</span>
<lb n="205"/><span>le feabhas a phearsan dob' eagal leo sméideadh,</span>
<lb n="206"/><span>ar an gcrobhaire greannmhar ceannasach léadmhar.</span></p>
<lb n="207"/>
<lb n="208"/><p><span>Ba léadmhar an prionsa é i dtriúchaibh Éireann,</span>
<lb n="209"/><span>Mac Fínghín clúúil de phlúr na féile,</span>
<lb n="210"/><span>leon soilbhir subhach gaisciúil gníomhéachtach,</span>
<lb n="211"/><span>lag marbh san úir, m'fhadchumhsa an tréanfhear!</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>Tréanfhear meacanta meanmnach treonmhar,</span>
<lb n="214"/><span>tréanfhear draganta calma cróga,</span>
<lb n="215"/><span>tréanfhear tapa b'fhearr gaisce i gClár Fódla,</span>
<lb n="216"/><span>d'fhíorfhuil cheannasaigh Chairbre is Eoghain.</span>
<lb n="217"/></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="218"/><p><span>D'fhuil Eoghain is Chairbre d'eascair an saorfhlaith,</span>
<lb n="219"/><span>agus prionsaí greanta ghníodh gaisce agus laochas,</span>
<lb n="220"/><span>Ó Ceallacháin Chaisil is Ó Donnabháin réalta,</span>
<lb n="221"/><span>Ó Donnchadha an Ghleanna agus Ó Súilleabháin Bhéarra.</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>Tá Béarra faoi smúit, gan lonradh gréine,</span>
<lb n="224"/><span>agus Gleann Ó Ruachta go huaibhreach léanmhar,</span>
<lb n="225"/><span>Neidín faoi ghruaim, gan suairceas scléipe,</span>
<lb n="226"/><span>agus Doirín na gCuach níl cuaill ná craobh air.</span></p>
<lb n="227"/>
<lb n="228"/><p><span>Níl craobh ná crann i ngleann ná i ngaorthadh,</span>
<lb n="229"/><span>nár chrom a gceann is nár cham a ngéaga,</span>
<lb n="230"/><span>níl iasc ar Leamhain nár dhall le héiclips,</span>
<lb n="231"/><span>ó cailleadh an prionsa, planda <d>en tréanfhuil.</span></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>Tréanfhuil cheannasach clanna Ghadéalus,</span>
<lb n="234"/><span>Iarlaí ghradaim agus ardfhlaith Éilge,</span>
<lb n="235"/><span>Mac Carrtha, Mac Dhonnchadha, is Mac Guibhir tréitheach,</span>
<lb n="236"/><span>Mac Giolla Choda, crua-Antils agus Léisigh.</span></p>
<lb n="237"/>
<lb n="238"/><p><span>Léisigh is Gearaltaigh ghreannmhar Mhéinne,</span>
<lb n="239"/><span>agus Brúnaigh uaisle fuair bua féile,</span>
<lb n="240"/><span>Iarlaí Chinn Mara na bhfearannaibh saora,</span>
<lb n="241"/><span>Ridirí an Ghleanna agus Mac Conmara a dhlúthghaolta.</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>Bhí a ghaol go dlúth le de Cúrsa tréitheach</span>
<lb n="244"/><span>is le Ó Conchubhair fuair clú le daonnacht,</span>
<lb n="245"/><span>le maithibh gach prionsa sciúrd ó Ghaedheal Ghlas,</span>
<lb n="246"/><span>le Brian Bórúimhe is le Conn thug céad cath.</span>
<lb n="247"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="248"/><p><span>I gcath na lann níor chranda an laoch é,</span>
<lb n="249"/><span>cé frítheadh go fann mo chrobhaire gléigeal,</span>
<lb n="250"/><span>ag sladaí ranntach sleamhain dubhghnéitheach,</span>
<lb n="251"/><span>do bhuail sa gceann le feall, cruabhéim air.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Ní cruabhéim gaisce do threascair an saorfhlaith,</span>
<lb n="254"/><span>dá chaoleach cneasta nar chleachtaigh ann a bhéasa</span>
<lb n="255"/><span>ach síbhean beasa thug taitneamh is méin dó,</span>
<lb n="256"/><span>dá cheann bhain a hata, le geasaibh do thraoch é.</span></p>
<lb n="257"/>
<lb n="258"/><p><span>A thraochadh ba dheacair i gcomhlannaibh géarchath,</span>
<lb n="259"/><span>bhí gníomh is gaisce is tapa ina ghéagaibh,</span>
<lb n="260"/><span>ba shamhail le hEachtair, laoch neartmhar na Trae é,</span>
<lb n="261"/><span>ag siúl ar faichibh Ráth Chathail na gcraobh ghlas.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>I Ráth Chathail na gcraobh ghlas d'éag an taoiseach,</span>
<lb n="264"/><span>prionsa na nGael fuair géill na ríochta,</span>
<lb n="265"/><span>tá Clanna Mhilésius le chéile ag caíghol,</span>
<lb n="266"/><span>ó teilgeadh é in úirchré fá líogaibh.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>Tá líogaibh glasa Chinn Mara ag dúchaint,</span>
<lb n="269"/><span>is Cill Áirne an aitis faoi scamaill ghráiniúla,</span>
<lb n="270"/><span>Gleann Átha na gcrannaibh ag meathadh is ag lúbadh</span>
<lb n="271"/><span>Cill Eoin na meala is Ard Tuilighe smúiteach.</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>Ta smúit ina ceathannaibh leagaithe ar spéartha,</span>
<lb n="274"/><span>ó chuan an Daingin go faiche Bhinn Éadair.</span>
<lb n="275"/><span>níl cuach ná creabhar lon seabhac ná naoscach,</span>
<lb n="276"/><span>míol buí broc sionnach, nár dalladh le héiclips.</span>
<lb n="277"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="278"/><p><span>Tá éiclips scamallach leagaithe ar Phoebus,</span>
<lb n="279"/><span>i dTuaith Ó Siosta na bhfionnbhrog aolta,</span>
<lb n="280"/><span>tá oileán Dairbhre go dobhair ó éagais,</span>
<lb n="281"/><span>gan scléip gan aiteas, go cathaitheach déarach.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>Is déarach doilbh atá ainnir na gcíoch geal,</span>
<lb n="284"/><span>do dheirfiúr cheana bhí greannmhar díleas,</span>
<lb n="285"/><span>go faíoch ag baile Ráth Chathail go bhfíonta,</span>
<lb n="286"/><span>id' chaí gach maidean go hatuirseach cloíte.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Cloíte ó tá cíoná na críche,</span>
<lb n="289"/><span>creach na mbochtán m'ochlán fé líogaibh,</span>
<lb n="290"/><span>mo bheannacht go bráth is cách liom guí air,</span>
<lb n="291"/><span>go cathair na ngrás i ndáil mhic Íosa.</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span>A mhic Mhuire na ngrás fuair bás dár saoradh,</span>
<lb n="294"/><span>is d'fhulaing an pháis i bpáirt Chlainne Ébha,</span>
<lb n="295"/><span>gairm chugat láithreach i d' phálás naofa,</span>
<lb n="296"/><span>anam an ardfhlaith, dob' áilne tréithe.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Bhí tréithe calma ann, gaisce agus laochas,</span>
<lb n="299"/><span>déirc is carthanacht oineach is daonracht,</span>
<lb n="300"/><span>féile taitneamhacht greannmhaireacht naofacht,</span>
<lb n="301"/><span>foirceann moladh mairbh, is is doilbh an scéal é.</span></p>
<lb n="302"/>
<lb n="303"/><p><span>An Feartlaoi:</span>
<lb n="304"/><span>Fútsa a lic atá sínte an saoi gan cháim,</span>
<lb n="305"/><span>de chrú na ríthe d'fhíorfhuil Shúilleabháin,</span>
<lb n="306"/><span>laoch uasal groí na naoidhil in Inse Fáil,</span>
<lb n="307"/><span>is is dubhach an laoi ag insint oidhe mo ráib.</span>
<lb n="308"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="309"/><p><span>Bzzzzz1813 19T</span>
<lb n="310"/><span>2</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>Oidhe an Chait ghlais</span></p>
<lb n="313"/>
<lb n="314"/><p><span>Ag seo síos i laoi le héifeacht</span>
<lb n="315"/><span>na blianta is aois dár dTiarna naofa,</span>
<lb n="316"/><span>trí ceann ar fhíonmhuin taoibh le glédhair,</span>
<lb n="317"/><span>amhancholl dís is íodha aonair.</span></p>
<lb n="318"/>
<lb n="319"/><p><span>An Chéad Roinn</span></p>
<lb n="320"/>
<lb n="321"/><p><span>A éigse an tseanchais aicim bhur nguí go fras,</span>
<lb n="322"/><span>i nGaeilge ghasta achomair líofa bheacht,</span>
<lb n="323"/><span>chum Rí na nAspal do dhealbhaigh aer is neamh</span>
<lb n="324"/><span>ceandail is carra ar an asaire chloígh mo chat!</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>Táimh is creathadh go ndeacha 'na shlí ó neamh,</span>
<lb n="327"/><span>gráin is mairg go dtagaidh 'na bhaill gan fuireach,</span>
<lb n="328"/><span>náire is aithis, masla míchlú is mírath,</span>
<lb n="329"/><span>le pian 'na bhaitheas ná scaipfidh go héag don spreas!</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>Bás gan sagart gan aifreann go bhfaighidh an spreas,</span>
<lb n="332"/><span>i dteaghlach dhealbh gan faireachas mná ná fear,</span>
<lb n="333"/><span>gan soilse ar lasadh ar a chreatlach buí mar reacht,</span>
<lb n="334"/><span>gan píopa tobac le caitheamh pinch snaois ná dram!</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>An cancar dearg go dtigidh 'na dhrandal cas,</span>
<lb n="337"/><span>gan leigheas ná fortacht go gcreimidh a shrón 's a chab,</span>
<lb n="338"/><span>luibhre dearthacha is daitheacha dubha dá shlad,</span>
<lb n="339"/><span>le díogha gach ainimh go stad<a>idh a mhún 'na shlait!</span>
<lb n="340"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="341"/><p><span>Go leighidh mar s<h>neachta an gaige thug éag dom chat,</span>
<lb n="342"/><span>a radharc go gcaillidh gan aiseag arís tar ais,</span>
<lb n="343"/><span>Rí na nAingeal go leag<a>idh 'na mhaoil an teach,</span>
<lb n="344"/><span>is guím dó farradh sin, an mhallacht don F<h>éin tug Art!</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>Go bhfeic<e>ad an spangartach asaire sínte i scailp,</span>
<lb n="347"/><span>líonta do chneácha dearga ó mhaoil go hailt,</span>
<lb n="348"/><span>a bhéal ar leathadh aige a' drannadh le híota is tart,</span>
<lb n="349"/><span>is gan aon ag freastal air do chuirfeadh braon dí 'na chlab!</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>Go bhfeicead an folaire in othrach sínte i gclais,</span>
<lb n="352"/><span>cloíte treascartha amhail do bhí mo chat,</span>
<lb n="353"/><span>míola gorma dá pholladh sa gcinn isteach,</span>
<lb n="354"/><span>ag bruíon 's a' caismirt le huireasa slí ar a chneas!</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>Ár is eascar go dtaga 'na dháil fá seach,</span>
<lb n="357"/><span>is álgas daingean, gan aiseacadh tráth ná seal,</span>
<lb n="358"/><span>an cladhaire fleascaigh do mhairbh gan fáth mo chat,</span>
<lb n="359"/><span>ar ghreim d'fheoil ghalair do bhí seachtain ar mhéis ina spaid!</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>Bascadh is brú ina chlúid gan lúth gan ruith,</span>
<lb n="362"/><span>is grán ina chúl is a shúile ag mún ina sruith,</span>
<lb n="363"/><span>go mbristear a ghúnga i mbearnain chúng sa tsioc,</span>
<lb n="364"/><span>is galar dubhach air d'fhúigfidh suaite a dhruich!</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>Aicim is éim as ucht Aonmhic Dé na bhfeart,</span>
<lb n="367"/><span>ar an Athair geal Séamas séimh Ristiún na bhflea</span>
<lb n="368"/><span>an tsailm do léamh le fraoch is dúthracht ceart,</span>
<lb n="369"/><span>ag cur seacht ngalair an tsléibhe ar an mbaothlach do chloígh mo chat!</span>
<lb n="370"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="371"/><p><span>Aicim arís as ucht Íosa ar phlúr na bhflaith,</span>
<lb n="372"/><span>an tan do rachadh in aibíd a ghuí chuir suas go neamh</span>
<lb n="373"/><span>báthadh na coinnle agus dúnadh bíobla an reacht',</span>
<lb n="374"/><span>agus buaileadh le fraoch an cloigín le droim an spreas'!</span></p>
<lb n="375"/>
<lb n="376"/><p><span>Is i d' gharraíse a athair ghil gheanmnadh do fríth mo chat,</span>
<lb n="377"/><span>cloíte treascartha marbh lagbhríoch i gclais,</span>
<lb n="378"/><span>(a) aghaidh bheag ceansaithe greadaithe ó chúlaibh ceap,</span>
<lb n="379"/><span>is fíormhac fleascaigh dá c<h>aitheamh dá dhroim in scairt!</span></p>
<lb n="380"/>
<lb n="381"/><p><span>Ar an ábhar sin labhair is tabhair do ghuí gan fuireach,</span>
<lb n="382"/><span>is léigh sailm na mallacht tar éis aifrinn go líofa fras,</span>
<lb n="383"/><span>mill is mallaigh an fleascach de shíolrach spreas,</span>
<lb n="384"/><span>coinnealbháigh an gaige is ón eaglais deighil é amach!</span></p>
<lb n="385"/>
<lb n="386"/><p><span>A shuadhaibh aicim bhur gcaradas grinn le searc,</span>
<lb n="387"/><span>idir thuata is shagart fir eagna gaois' is beart,</span>
<lb n="388"/><span>ar cuairt má rachann an t-asaire buí in bhúr measc,</span>
<lb n="389"/><span>a chruachruit gread<a>idh is cuirigí laoi le m' stair!</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>Ar dtúis ort aicim a Dhonnchadh Uí Chéirín chaoin,</span>
<lb n="392"/><span>ó Chnoc na gCaiseal darb gasta ó d' bhéal gach laoi,</span>
<lb n="393"/><span>más triall dom ranna i d'amharc i d' dháil nó i d' shlí,</span>
<lb n="394"/><span>táth<a>igh astu ná heitigh go brách m'impí!</span></p>
<lb n="395"/>
<lb n="396"/><p><span>Mo léan mo mhilleadh nach feasach mé féin cá mbíonn,</span>
<lb n="397"/><span>an gléghas tuigseanach, Uileag Ó Céirín caoimh,</span>
<lb n="398"/><span>an t-éigeas cliste séimhfhriotal na mbréithre grinn</span>
<lb n="399"/><span>is gléir 's is lainneach do chuirf<e>adh le m' shaothar laoi.</span>
<lb n="400"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="401"/><p><span>De réir mar chluinim tá file ceartbhriathrach grinn,</span>
<lb n="402"/><span>i nGallbhaile Eatharla nó i bhfogas don áit do bhíonn,</span>
<lb n="403"/><span>Diarmaid (a) ainm, de chine na Rianach caoimh,</span>
<lb n="404"/><span>mo pháirt má ghabhann beidh agam ina chairdeas Críost.</span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>Ainm an asaire chealgaigh bhréin le ríomh,</span>
<lb n="407"/><span>go diamhair achomair gasta le héirim pinn,</span>
<lb n="408"/><span>go glé chuir file i gcruafhriotalaibh Gaeilge síos,</span>
<lb n="409"/><span>óir, roimhe ceathair is eatarthu léirigh dís.</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>Má tá file le ceacht is reachtaibh iúile,</span>
<lb n="412"/><span>do thuigeas go beacht na dreachtaibh subhachais,</span>
<lb n="413"/><span>ó Eatharla aneas go baile a dhúchais,</span>
<lb n="414"/><span>an té threascair mo chat fúig ainm dúinne!</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>An Dara Roinn</span></p>
<lb n="417"/>
<lb n="418"/><p><span>Ní raibh cat comh breá leis i gClár Luirc aoibhinn,</span>
<lb n="419"/><span>ná a shamhail le fáil ó thráigh na díleann</span>
<lb n="420"/><span>do bhí croíúil láidir álainn gníomhach,</span>
<lb n="421"/><span>is monuar go brách mo pháintheach cloíte!</span></p>
<lb n="422"/>
<lb n="423"/><p><span>Níor dhíon don ghall-luch poll ná áirse,</span>
<lb n="424"/><span>ar theacht na Samhan ná in am an cháite,</span>
<lb n="425"/><span>dá maireadh Mathamhain ba rogha léi bás d'fháil</span>
<lb n="426"/><span>is anois ós fann é, foghailfid m'áras.</span>
<lb n="427"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="428"/><p><span>Ní raibh go feasach a shamhail i gClár Luirc,</span>
<lb n="429"/><span>do sheinneadh crónán chomh binn le cláirseach,</span>
<lb n="430"/><span>do bhréagadh linbh is daoine ársa,</span>
<lb n="431"/><span>is do thugadh an chearc uisce go minic chum M<h>áire</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>Do thugadh an tradhna isteach ón bport leis,</span>
<lb n="434"/><span>do thugadh ón scairt an lon is an smólach,</span>
<lb n="435"/><span>do thugadh an creabhar is an gabhairín roth leis,</span>
<lb n="436"/><span>is an breac ón linn leis, ní nár dhóigh libh.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>Do thugadh an míol buí isteach ar néoin leis,</span>
<lb n="439"/><span>is an páintheach coinín as goirtín D<h>omhnaill,</span>
<lb n="440"/><span>na gealbhain tí as díon an tseomra,</span>
<lb n="441"/><span>is an chuaithín bhinn a chloí níor mheoin leis.</span></p>
<lb n="442"/>
<lb n="443"/><p><span>Do thugadh ón mhoing na meannáin aeir leis,</span>
<lb n="444"/><span>an pilibín míog is an faoileán gléigeal,</span>
<lb n="445"/><span>na cearca fraoigh ó dhroim an tsléibhe,</span>
<lb n="446"/><span>is den chéirseach reimhir do níodh a bhéile.</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>Do bhréagadh go minic an leanbh do b'óige,</span>
<lb n="449"/><span>le crónán milis do sheinneadh mar cheol chruit,</span>
<lb n="450"/><span>ba chliste do bheireadh ar iomall a chóta,</span>
<lb n="451"/><span>dá tharraingt ón dtine le heagla a dhóite.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>Is lúfar aibidh do phreabfadh in airde,</span>
<lb n="454"/><span>i mbarr crainn úll is do thugadh seacán as,</span>
<lb n="455"/><span>do thugadh go minic leis lacha nú bárdal,</span>
<lb n="456"/><span>feadóigín mhilis agus pitrisc álainn.</span>
<lb n="457"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="458"/><p><span>Do thugadh is dearfa, as barra an chaisleáin leis,</span>
<lb n="459"/><span>cága seabhaca is druide ina dtáinte,</span>
<lb n="460"/><span>do thugadh ón bhfionnán na cearca feá leis,</span>
<lb n="461"/><span>colúir is gearr goirt le tuilleadh ná tráchtaim.</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>Ní raibh a shamhailt  thalamh na Fódla,</span>
<lb n="464"/><span>seangchat dathannach bastallach córach,</span>
<lb n="465"/><span>tréitheach taitneamhach meanmnach deoraidh,</span>
<lb n="466"/><span>leonta greannmhar acfainneach treorach.</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>Ba dheas é a cheann is a chealtair ghleoite,</span>
<lb n="469"/><span>ba dheas í a gheanc is a ghreann féasóige,</span>
<lb n="470"/><span>ba dheas é a d<h>rom is a chom ba chórach,</span>
<lb n="471"/><span>is a mhásaibh teann chomh sleamhain le hómra.</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>Ní raibh go feasach a shamhail san Eoraip,</span>
<lb n="474"/><span>ar lúth ar mire ar goile is ar deoraíocht,</span>
<lb n="475"/><span>ní raibh laoch ná curadh cursan ná ollamh,</span>
<lb n="476"/><span>ar fhód na cruinne ná raibh sealad dó (ag) fónamh.</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>I dtúis a bheatha do thug seal i gcoláiste</span>
<lb n="479"/><span>ag aoireacht leabhar do Féinúsa Fársa</span>
<lb n="480"/><span>d'fhan i bhfarraid na flatha go fáthach,</span>
<lb n="481"/><span>riamh go ndeachadh an ascath chum ársacht'.</span></p>
<lb n="482"/>
<lb n="483"/><p><span>Do bhí ina dhiaidh sin sealad ag Niall mac Féinus,</span>
<lb n="484"/><span>an aoire leabhar go ndeachadh don Éigipt,</span>
<lb n="485"/><span>d'f<h>an go socair i bhfochair an éigis,</span>
<lb n="486"/><span>go mómharach meanmnach gur rugadh Gadélus.</span>
<lb n="487"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="488"/><p><span>Tug Niúil mar chumha é do Mhaoise naofa,</span>
<lb n="489"/><span>an uair do leigheas a leanbh ó ainimh na péiste,</span>
<lb n="490"/><span>do bhí go sothaimh i bhfochair an tséimhfhir,</span>
<lb n="491"/><span>go tabhairt an phobail ó dhochair na hÉigipt'.</span></p>
<lb n="492"/>
<lb n="493"/><p><span>An tan rug Maoise clann Israel saor leis,</span>
<lb n="494"/><span>is bádh an bhuíon do bhí ar tí a dtraochta,</span>
<lb n="495"/><span>do rinn catas scith i gcríoch na hÉigipt',</span>
<lb n="496"/><span>don tír ón loing gur fhill Mac Féinis.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Do bhí sealad arís i bhfochair an éigis,</span>
<lb n="499"/><span>ag cantaireacht grinn is ag seinm ar théadaibh,</span>
<lb n="500"/><span>do bhí scaitheamh beag eile i bhfochair Ghadélus,</span>
<lb n="501"/><span>do dtug d'Easrú é mar chumha am éaga.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>Do bhí scaitheamh sócúil fá chlú san Éigipt,</span>
<lb n="504"/><span>go soilbhir subhach ag Easrú mic Gaedheal Glas,</span>
<lb n="505"/><span>agus sealad ag Srú ina chúrsúir éasca,</span>
<lb n="506"/><span>gur hionnarbadh an prionsa ar lúth go Créta.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>D'fhan go lainneach i bhfochair shliocht Ghaoidhil Glais,</span>
<lb n="509"/><span>i gcaitheamh a n-eachtra ar muir is ar tíortha,</span>
<lb n="510"/><span>i ndiaidh ar ndiaidh ó churadh go taoiseach,</span>
<lb n="511"/><span>go ráinig fá dheireadh mac Bile, mear Mílidh.</span></p>
<lb n="512"/>
<lb n="513"/><p><span>Do bhí sé sealad ag Golamh lámhthréitheach,</span>
<lb n="514"/><span>i gceannas Easpáinne ar mhághaibh ag pléireacht,</span>
<lb n="515"/><span>tug an ardfhlaith arán agus réim dhó,</span>
<lb n="516"/><span>go freastalach fáilteach in áras raelta.</span>
<lb n="517"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="518"/><p><span>Do bhí ina dhiaidh scaitheamh ag maraibh Mhilésian,</span>
<lb n="519"/><span>ar an eachtra ag taisteal go hÉirinn,</span>
<lb n="520"/><span>an tan do cuireadh le draíocht i ndroim le chéile,</span>
<lb n="521"/><span>do ráinig phélis i dtír na dTuatha Déithe.</span></p>
<lb n="522"/>
<lb n="523"/><p><span>Do bhí ansin sealad i sealbh Mhic Gréine,</span>
<lb n="524"/><span>is ina pheata ceana idir Banba is Éire,</span>
<lb n="525"/><span>gur thriall aniar ó iarthar Bhéarra,</span>
<lb n="526"/><span>an triar do bhí ag marthain de chlanna Mhilésian.</span></p>
<lb n="527"/>
<lb n="528"/><p><span>An tan do ghabhadar ceannas na hÉireann,</span>
<lb n="529"/><span>tar éis chlainne Chearmada le gaisce do thraochadh,</span>
<lb n="530"/><span>do roinneadar eatarthu talamh is gréithre,</span>
<lb n="531"/><span>is do ráinig an taistealach i gcion ranna chum Éibhir.</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>Do bhí aige sealad ina theachtaire éasca,</span>
<lb n="534"/><span>ag fiach is ag sealg is ag iompar a scéithe,</span>
<lb n="535"/><span>gur thit an ascath uim cheasacht a chéile,</span>
<lb n="536"/><span>lena bhráthair dearbh i dtreasa Thuath Ghéisille.</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>Do ling phélis chum reatha ar marbhadh Éibhir,</span>
<lb n="539"/><span>is níor rinn scíth go ndeachadh go caladh Bhinn Éadair,</span>
<lb n="540"/><span>do bhí gríobh ar bharra na binne ag féachaint,</span>
<lb n="541"/><span>ina chúl chuir gafa agus d'fhuadaigh go spéir é.</span></p>
<lb n="542"/>
<lb n="543"/><p><span>Do bhí tréimhse fada ag fulang na péine,</span>
<lb n="544"/><span>is an ghríobh ag imeacht go firb trí néalta,</span>
<lb n="545"/><span>gur thuirling scaitheamh in ithreach diamhair,</span>
<lb n="546"/><span>i dtuaisceart Phrygia is do scaoil uaidh phélis.</span>
<lb n="547"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="548"/><p><span>Ag sin an t-am do bhí Hercules cróga</span>
<lb n="549"/><span>ag triall is ag taisteal go cathair na dTrojans,</span>
<lb n="550"/><span>ina dháil do casadh an soirbhchat deoraidh,</span>
<lb n="551"/><span>is do chuir buataisí greanta do chroicnibh leoin air.</span></p>
<lb n="552"/>
<lb n="553"/><p><span>Nuair tháinig an ascath go feargach fraochmhar,</span>
<lb n="554"/><span>is do réab an chathair go talamh le chéile,</span>
<lb n="555"/><span>níor fhág cloch os cionn cloiche ná falla gan réabadh,</span>
<lb n="556"/><span>agus phélis ina fhochair ag déanamh an éirligh.</span></p>
<lb n="557"/>
<lb n="558"/><p><span>Do bhí ina dhiaidh sin sealad ag Eachtair mear tréitheach,</span>
<lb n="559"/><span>go greannmhar amharcach i gcathair na Traethe,</span>
<lb n="560"/><span>gur éaladh an ealabhean thaitneamhach Helen,</span>
<lb n="561"/><span>is mac Priamh dá deasca le hAicill do traochadh.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>Do bhí ansin sealad ag Aicill mac Phélis,</span>
<lb n="564"/><span>ar mbreith bua catha ar an arg mar léitear,</span>
<lb n="565"/><span>le meang is cealg do mhairbh an tréanfhear,</span>
<lb n="566"/><span>le reatha dá arm dó ar oscailt na héide.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>Do bhí ag Jason sealad ag faire an lomra órga,</span>
<lb n="569"/><span>is dá thabhairt abhaile ó Chalsis go cróga,</span>
<lb n="570"/><span>do thug tréimhse fada i gcathair na Róimhe,</span>
<lb n="571"/><span>gur g<h>luais ar aistear le habhac go Fódla.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>Nuair gabhadar talamh is caladh i mBinn Éadair,</span>
<lb n="574"/><span>d'imigh an t-abhac go firb troighéasca</span>
<lb n="575"/><span>do ling phélis chum reatha trí chorraithe is chaothach',</span>
<lb n="576"/><span>is níor rinn scíth ná sosadh go ráinig in Éamhain.</span>
<lb n="577"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="578"/><p><span>D'fhan go soilbhir sealad in Éamhain,</span>
<lb n="579"/><span>i bhfochair na flatha Mac Neasa na ngréithre,</span>
<lb n="580"/><span>do bhí trealla i seilbh mhic Uisneach na gcaoleach,</span>
<lb n="581"/><span>go greannmhar lainneach gur imigh le Déirdre.</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>An tan d'éalaigh clann Uisnigh is a n-ainnir le chéile,</span>
<lb n="584"/><span>do ghaibh éad is mire rí Uladh ar léadh dhó,</span>
<lb n="585"/><span>do ghluais phélis chum reatha go hatuirseach déarach,</span>
<lb n="586"/><span>go ráinig Dún Dealgan ar maidin go fraochmhar.</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>Nuair éirghe Cú Chulainn ar maidin go leonmhar,</span>
<lb n="589"/><span>do chonairc fé choisbheart an feargaphus córach,</span>
<lb n="590"/><span>do thóg ar a chuislinn é, is chimil gach smól de,</span>
<lb n="591"/><span>do rug chum na tine é, is tug ithe agus ól dó.</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span>D'f<h>an i bhfochair Choin gCulainn trí ráithe,</span>
<lb n="594"/><span>go ndeachadh go hAlbain ag triall ar an mBlán<a>id,</span>
<lb n="595"/><span>do ling chum reatha go feargach cátas,</span>
<lb n="596"/><span>tré choillte is achrainn go ráinig mac Dáire.</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>Do bhí ansin sealad ag Conraoi mac Dáire,</span>
<lb n="599"/><span>i gCathair C<h>onraoi go freastalach fáilteach,</span>
<lb n="600"/><span>nó go ndeachadh an arg ghníomhthapa tar sáile,</span>
<lb n="601"/><span>tar ais le Cú Chulainn ag triall ar an mBláthnaid.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>Ar dtabhairt na hainnire as daingean a hárais,</span>
<lb n="604"/><span>go hiath ghlas Bhanba na machairí áille,</span>
<lb n="605"/><span>i gcaitheamh an eachtra ar talamh is ar sáile,</span>
<lb n="606"/><span>d'fhan catas ag baile i gcathair mhic Dáire.</span>
<lb n="607"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="608"/><p><span>Ar dteacht abhaile don ascath ghlacláidir,</span>
<lb n="609"/><span>is tug leis an caile d'imir cealg an bháis air,</span>
<lb n="610"/><span>chum focal na faire an gaise gur bháin sí,</span>
<lb n="611"/><span>go dtáinig laoch Uladh is gur mhairbh mac Dáire.</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>Do rug an chú chalma abhaile leis Phélis,</span>
<lb n="614"/><span>arís go Dún Dealgan ag sealgaireacht éanlaith',</span>
<lb n="615"/><span>ar ór ná ar airgead, ní scarfadh an laoch leis,</span>
<lb n="616"/><span>an griada gur marbhadh i dtreasaibh Mhuirtheimhne,</span></p>
<lb n="617"/>
<lb n="618"/><p><span>Do bhí ina dhiaidh sin sealad i bhfochair Chonaill Chearnaigh,</span>
<lb n="619"/><span>ina ruathar dearg ag treascairt na dtáinte,</span>
<lb n="620"/><span>go raibh lánghad dara de cheannaibh fear áille,</span>
<lb n="621"/><span>dá dtabhairt abhaile aige in éiric a bhráthar.</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>Do bhí sé sealad ag Cathaoir ollghníomhach,</span>
<lb n="624"/><span>i gCath Mhaighe hÁgha gur leagadh an míle,</span>
<lb n="625"/><span>bhí tréimhse fada i dTeamhair na Ríthe,</span>
<lb n="626"/><span>i bhfochair Choinn chalma, cheann ar Cath Líogdha.</span></p>
<lb n="627"/>
<lb n="628"/><p><span>Do bhí tréimhse fada ag Cumhall Ó Baoiscne,</span>
<lb n="629"/><span>go lúfar innealta ag iompar a chraoisigh,</span>
<lb n="630"/><span>gur thit an churadh ghníomh iomdha mhear líoga,</span>
<lb n="631"/><span>i gcath Chnuc<h>a le cuisleana Ghoill Ghníomhach</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>Ag sin an tan do fuair Mac Móirne é,</span>
<lb n="634"/><span>Goll curata crua ba bhuaine i gcomhrac,</span>
<lb n="635"/><span>d'f<h>an go soirbh i bhfochair an treoinfhir,</span>
<lb n="636"/><span>ag iompar airm gur shealbhaigh Eoghan é.</span>
<lb n="637"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="638"/><p><span>Do bhí sé tamall i bhfochair an leoin sin,</span>
<lb n="639"/><span>Mogh Nuadhat calma threascradh slóite,</span>
<lb n="640"/><span>ní raibh ar marthain laoch eile ba chróga,</span>
<lb n="641"/><span>i Muigh Léana le cealg do leagadh an treonfhear.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>Do bhí sé sealad i bhfochair rí Féine,</span>
<lb n="644"/><span>Fionn mhac Cumhaill mhac Airt mhic tréinfhir,</span>
<lb n="645"/><span>d'imigh ón dtriath sin sealad ag straeireacht,</span>
<lb n="646"/><span>go ndeachadh go teaghlach Ardrí Éireann.</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>Do bhí ansin sealad i seilbh Airt Aonfhir,</span>
<lb n="649"/><span>is ina dhiaidh sin scaitheamh ag Toroilbh tréitheach;</span>
<lb n="650"/><span>rug Conn neartmhar mac Bacaigh na binne as Éire é,</span>
<lb n="651"/><span>anonn tar treathan go Madra Maol é.</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>Ansin do bhí sealad ag Alastram chróga,</span>
<lb n="654"/><span><ag> fiach talaimh is mara i ndiaidh Ridire an Lóchrainn,</span>
<lb n="655"/><span>in Oileán na Crutha nuair cuireadh ina chló é,</span>
<lb n="656"/><span>tug do Sir Bal. é le cumann don óigfhear.</span></p>
<lb n="657"/>
<lb n="658"/><p><span>Do bhí sé sealad ag an ridire óg sin,</span>
<lb n="659"/><span>agus seal beag eile ag Ridire an Lóchrainn,</span>
<lb n="660"/><span>ag Ridire an Ghaisce bhí scaitheamh ina dheoidh sin</span>
<lb n="661"/><span>is mheas Comhfhada Comhleathan a bhreith leis le fórsa.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>Do chonairc Conn neartmhar mear meanmnach tréitheach,</span>
<lb n="664"/><span>Comhfhada Comhleathan ag déanamh an éigin,</span>
<lb n="665"/><span>do ling an bile ina choinne go héasca,</span>
<lb n="666"/><span>is do bhuail béim choilg air, chuir ar chúl scéithe é.</span>
<lb n="667"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="668"/><p><span>Do chuaidh Conn ina chulaith aistir chum triall ar Chéarnait,</span>
<lb n="669"/><span>ó iath na Sagsan is níor dhearmad phélis,</span>
<lb n="670"/><span>do bhí treall i bhfarraid an ascath ghníomh éachtaigh,</span>
<lb n="671"/><span>ag fiach is ag sealg go bhfuair arg na Féine é.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>Do bhí sé sealad, ag Diarmaid déidgheal,</span>
<lb n="674"/><span>ag tabhairt sleá na gcréacht aniar is an aoinbhean,</span>
<lb n="675"/><span>trínar cailleadh clann Toroibh éachtaigh,</span>
<lb n="676"/><span>Sal, Daithlion is Cróchan tréitheach.</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>Do bhí sealad ag Eoghan mac Olioll Óluim,</span>
<lb n="679"/><span>i gcath Mhaighe Mhuchruimhe in inneall chum comhraic,</span>
<lb n="680"/><span>nó gur thit an ridire le hiomarca fórsa,</span>
<lb n="681"/><span>is Mac Con dá bhíthin fuair ceannas na Fódhla.</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>Do bhí sealad ag Cian mac Olioll Óluim,</span>
<lb n="684"/><span>gur thit le Fearghus don dara comhlann,</span>
<lb n="685"/><span>mar aon lena bhráthair álainn cróga,</span>
<lb n="686"/><span>Eochaidh Taobhfhada tréitheach deoraidh.</span></p>
<lb n="687"/>
<lb n="688"/><p><span>Do bhí sé sealad beag eile ina dheoidh sin,</span>
<lb n="689"/><span>ag Tadhg mhic Céin mhic Olioll Óluim,</span>
<lb n="690"/><span>I meán Chath críonna do bhí gníomhach cróga,</span>
<lb n="691"/><span>nuair leagadh Fearghus le Lughaidh mac Eoghain.</span></p>
<lb n="692"/>
<lb n="693"/><p><span>An tan do mharbhadh na trí Feargaoisigh,</span>
<lb n="694"/><span>le láimh Lughaidh Lágha i meán Chath Chríonna,</span>
<lb n="695"/><span>do fuair Cormac Ulfhada ceannas na críche,</span>
<lb n="696"/><span>is rug leis catas dá dhún ríoga.</span>
<lb n="697"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="698"/><p><span>Do bhí ina fhochair go soirbh ina ríbhrog,</span>
<lb n="699"/><span>i dtigh cleithe gur tachtadh é de dheascaibh na ndraoithe,</span>
<lb n="700"/><span>is ann do bhí scaitheamh ag Cairbre Lithfeachair,</span>
<lb n="701"/><span>le Simeon mac Chuirb gur marbhadh an míle.</span></p>
<lb n="702"/>
<lb n="703"/><p><span>Ansan dó sealad ag Oscar na mbéimeann,</span>
<lb n="704"/><span>ba mheann i dtreasaibh i gcleasa is i dtréithe,</span>
<lb n="705"/><span>i gCath Gabhra do leagadh an churadh ghlac ghléigeal,</span>
<lb n="706"/><span>le meang sleá Chairbre d'easpa na héide.</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>Do bhí ag Fiachadh Sraibhthine sealad in aoibhneas,</span>
<lb n="709"/><span>i gCath Dubhc<h>omair do leagadh na mílfheár,</span>
<lb n="710"/><span>leis na trí Colla ná hobfadh ó aon neach</span>
<lb n="711"/><span>Colla Uais is Meann is Colla dhá Chríche</span></p>
<lb n="712"/>
<lb n="713"/><p><span>Bhí seal ag Colla Uais i gceannas na hinse,</span>
<lb n="714"/><span>go hamharcach suairc gur deineadh athríoga,</span>
<lb n="715"/><span>da bhí ansan scaitheamh ag Muireadhach tíreach,</span>
<lb n="716"/><span>ag fiach is ag sealg is ag freastal de shíor air.</span></p>
<lb n="717"/>
<lb n="718"/><p><span>Do bhí phélis sealad go taitneamhach aoibhinn,</span>
<lb n="719"/><span>ag Eochaidh Muighmhe<adh> óin mac Muireadhaigh Tírigh;</span>
<lb n="720"/><span>do bhí scaitheamh eile ag Criomhthainn mac Fiodhaigh,</span>
<lb n="721"/><span>nó gur cailleadh de nimh na dí é.</span></p>
<lb n="722"/>
<lb n="723"/><p><span>Do bhí tréimhse fada aige Niall mear tréitheach,</span>
<lb n="724"/><span>ag tabhairt naoi mbraighde ó chríocha imigéine;</span>
<lb n="725"/><span>ina dhiaidh sin sealad ag a mhac Laoghaire,</span>
<lb n="726"/><span>i gceannas na ríochta ar theacht Phádraig naofa.</span>
<lb n="727"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="728"/><p><span>Do bhí se sealad ag Conall gníomhéachtach,</span>
<lb n="729"/><span>Mac Néill chalma do rinn codladh i mBinn Éadair,</span>
<lb n="730"/><span>nuair tháinig an ascath tar treathan mar léitear,</span>
<lb n="731"/><span>go barr na binne is do rug cumann a chléibh leis.</span></p>
<lb n="732"/>
<lb n="733"/><p><span>Do bhí se sealad ag Cormac cráifeach,</span>
<lb n="734"/><span>Mac Chuilleannáin gheanmnaigh mheanmnaigh ghrámhar,</span>
<lb n="735"/><span>ba thriath is ba easpag i gCaiseal an t-ardfhlaith,</span>
<lb n="736"/><span>gur thit da c<h>apall i dtreasaibh Mhaighe Ailbhe.</span></p>
<lb n="737"/>
<lb n="738"/><p><span>Do bhí ina dhiaidh sin scaitheamh go soilbhir scléipeach,</span>
<lb n="739"/><span>ag Ceallachán Chaisil ag sealg is ag pléireacht,</span>
<lb n="740"/><span>gur chuir Sitric cealgach teachta le scéala,</span>
<lb n="741"/><span>c<h>um Béibhionn do thabhairt don arg mar chéile.</span></p>
<lb n="742"/>
<lb n="743"/><p><span>An tan do bhí an curadh gníomh iomdha mar léitear,</span>
<lb n="744"/><span>i mbraighdeanas ceangailte ag clanna Turgesius,</span>
<lb n="745"/><span>do ling catas chum reatha go feargach fraochmhar,</span>
<lb n="746"/><span>leis na Muimhnigh chalma chum a bhflatha do shaoradh.</span></p>
<lb n="747"/>
<lb n="748"/><p><span>An uair do scaoileadh an ceangal de Cheallachán tréitheach,</span>
<lb n="749"/><span>is do tháinig abhaile go Caiseal na n-aolbhrog,</span>
<lb n="750"/><span>do bhí phélis sealad ansin ag Cinnéide,</span>
<lb n="751"/><span>go meidhreach meanmnach ag seinm ar théadaibh.</span></p>
<lb n="752"/>
<lb n="753"/><p><span>Do bhí sé sealad i seilbh Maoil Mhórdha,</span>
<lb n="754"/><span>ag tabhairt seolchrann go Ceann Chora na bóirmhe,</span>
<lb n="755"/><span>an tan d'imigh cnaipe as a fhallaing le fórsa,</span>
<lb n="756"/><span>do tharraing an t-imreas inar treascradh slóite.</span>
<lb n="757"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="758"/><p><span>Do bhí sé sealad ina bhonnaire ag Brian Bóirmhe,</span>
<lb n="759"/><span>i dteach Chinn Chora na shithealach órga,</span>
<lb n="760"/><span>mar a mbíodh ficheall dá himirt ag treonaibh,</span>
<lb n="761"/><span>seoda is airgead dá bhronnadh ar ollamh.</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>Do bhí ina dhiaidh sin scaitheamh ag Murchadh chróga,</span>
<lb n="764"/><span>i gCath Chluain Tairbh ag coscairt is ag leonadh,</span>
<lb n="765"/><span>gur thit an curadh ghíomhfhoirtil san ngleo sin,</span>
<lb n="766"/><span>ar mbreith bua caismeartha ar Dhanair an fhóirnirt.</span></p>
<lb n="767"/>
<lb n="768"/><p><span>Do ghluais phélis chum reatha go hatuirseach deorach,</span>
<lb n="769"/><span>ó mhá Chluain Tairbh ar leagadh na dtreonfhear;</span>
<lb n="770"/><span>d'fhúig slán is beannacht ag flatha na Fódhla,</span>
<lb n="771"/><span>is d'imigh le habhac go tír na hóige.</span></p>
<lb n="772"/>
<lb n="773"/><p><span>D'fhan ina fhochair go socair, síothóilte;</span>
<lb n="774"/><span>do chimil fé ola do chuir deilbh cait óig air;</span>
<lb n="775"/><span>chuir buataisí greanta air de chraiceann fearbóige,</span>
<lb n="776"/><span>agus slabhra fiondruine timpeall a gheoise.</span></p>
<lb n="777"/>
<lb n="778"/><p><span>Do bhí go soilbhir toiltheanach deontach,</span>
<lb n="779"/><span>i bhfochair an abhaic ag cantaireacht ceoil dó,</span>
<lb n="780"/><span>go ndeachadh Donn Fírinne síos go slóiteach,</span>
<lb n="781"/><span>is go dtug leis aníos é arís le fórsa.</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>Do bhí ag Donn mac gConair go lainneach ina shíbhruíon,</span>
<lb n="784"/><span>i ngrianán sultmhar ar mullach Chnoic Fírinne,</span>
<lb n="785"/><span>bhí bliain is triochad ag Domhnall Maoileadh</span>
<lb n="786"/><span>is do ráinig mise nuair d'imigh an draíocht de.</span>
<lb n="787"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="788"/><p><span>Ag sin agaibh eachtra beatha agus gníomhartha,</span>
<lb n="789"/><span>an ghléchait mheanmnaigh dhathannaigh aoibhinn;</span>
<lb n="790"/><span>a Éigse ghreannmhar aicim arís sibh,</span>
<lb n="791"/><span>an léamh na staire seo, cuiridh leis píosa.</span>
<lb n="792"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="793"/><p><span>Bzzzzz1815c 19T</span>
<lb n="794"/><span>3</span>
<lb n="795"/><span>SÉAMAS Ó CAOINDEALBHÁIN cct</span></p>
<lb n="796"/>
<lb n="797"/><p><span>Fonn: Bean an tábhairne gan aon locht</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>Tré m'aisling araoir cois taoibh Bunóice,</span>
<lb n="800"/><span>is mé (ag) machnamh ar gníomhartha an tsaoil go brónach,</span>
<lb n="801"/><span>is ar chlanna meara Míleadh, saorshinsear na Fódhla,</span>
<lb n="802"/><span>atá aige búraibh dhá gcuibhreach doscaoilte le córda;</span>
<lb n="803"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="804"/>
<lb n="805"/><p><span>Do smaoiníos arís ar an ríbhile cróga,</span>
<lb n="806"/><span>Bonaparte groí, d'fhúig cloíte na crónphoic,</span>
<lb n="807"/><span>is ar na cruachatha ghníomh do bhí in íochtar na Fódhla,</span>
<lb n="808"/><span>aige tréanchlanna Gaoidhil do dhírigh na bóithre;</span>
<lb n="809"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>Táine líonrith ar mo chroí agus mé ag síorshileadh deora,</span>
<lb n="812"/><span>is d'amharcas go cruinn mórthimpeall na Fódhla;</span>
<lb n="813"/><span>níorbh fhada dhom gur shínraigh le m' thaoibh bruinneall mhómharach,</span>
<lb n="814"/><span>mhodhúil gheanúil naointe is a píp mar an ómra;</span>
<lb n="815"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="816"/>
<lb n="817"/><p><span>Bhí caora agus lítis ina caoinleacain chórach,</span>
<lb n="818"/><span>gan géille ar aon taoibh acu, ag coimheascar is ag comhrac,</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="819"/><p><span>ba chamarsach tais cíortha cas slinnmhach bhí a hórfholt,</span>
<lb n="820"/><span>go trisleach daite buí tiugh ina slaoda go feoir léi,</span>
<lb n="821"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="822"/>
<lb n="823"/><p><span>Do labhras go caoin leis an ríogan mhómhar,</span>
<lb n="824"/><span>is d'fhiafras go cruinn arbh í M<e>adhbh nó Mór í?</span>
<lb n="825"/><span>freagra níor fríth dom de dhroim a gnótha,</span>
<lb n="826"/><span>gur fhiafras arís, an ó Thír na nÓg í?</span>
<lb n="827"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>"An tú an ainnir bhean chaoin tug Naois tar bóchna,</span>
<lb n="830"/><span>nó Banba an ghrinn im' líonta do seoladh,</span>
<lb n="831"/><span>nó an eala ghealchíoch d'fhúig cloíte treon-Tailc</span>
<lb n="832"/><span>ag Oscar na ngníomh, i gcoimheascar comhraic?"</span>
<lb n="833"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="834"/>
<lb n="835"/><p><span>"Nó an féidir gur tú an chúileann do fuair an t-úll órga,</span>
<lb n="836"/><span>nó an ainnir ghealghnúiseach ar srúill do chuir bróinte,</span>
<lb n="837"/><span>Pallas mhodhúil nó Iuno nó an chlúbhruinneall Fódla?</span>
<lb n="838"/><span>nocht feasta do rún dom is ná fúig mé i ndóchas",</span>
<lb n="839"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="840"/>
<lb n="841"/><p><span>"<An> de d' dheascasa fríth clann Fhinn ar feochan,</span>
<lb n="842"/><span>na laochra gníomh lámh chruinn san gcomhrac,</span>
<lb n="843"/><span>nó an tú tharraing Oisín go Tír na nÓg leat,</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="844"/><p><span>nó an ainnir dhá dhroim inar cloíodh na Trojans?"</span>
<lb n="845"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>Do labhair liom an chúileann chiúin tais mhaorga,</span>
<lb n="848"/><span>go cneasta milis modhúil is adúirt gurbh í Éire í,</span>
<lb n="849"/><span>bhí ag tíocht ar a dúchas le cuntas chum Gaeil bhocht,</span>
<lb n="850"/><span>'tá <in> anbhroid ag búraibh dhá dturnadh gan traocha;</span>
<lb n="851"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne gan aon locht?</span></p>
<lb n="852"/>
<lb n="853"/><p><span>"Céad fáilte romhat a Ríogan arís chum do choróineach,</span>
<lb n="854"/><span>is gheobhair seilbh cheart do ríochta gan buíochas do crónphoic,</span>
<lb n="855"/><span>beidh tinte cnámha ag Gaoidhil bhoicht le hintinn is mórtas,</span>
<lb n="856"/><span>bior faoi fheoil le gríos agus fíonta roimhe Bhona'",</span>
<lb n="857"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne na ndrólann?</span></p>
<lb n="858"/>
<lb n="859"/><p><span>"Is fada clanna Gaoidhil bhoicht ag caí-ghol le géibhinn" (ar sí),</span>
<lb n="860"/><span>"gan suairceas gan aoibhneas gan saidhbhreas sa tsaol so,</span>
<lb n="861"/><span>dá ruagairt tré thíortha (ag) déana cíosa do mheirligh,</span>
<lb n="862"/><span>faoi iomad taxaisí is cruadlíthe lucht Béarla",</span>
<lb n="863"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne gan aon locht?</span>
<lb n="864"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="865"/><p><span>"Tógthaidh bhúr gcroí le hintinn scléipe" (ar sí),</span>
<lb n="866"/><span>"cé fada sibh cloíte cnaíte tréithlag,</span>
<lb n="867"/><span>murab ionann is roimhe seo beidh saoirse aige Gaeil bhoicht,</span>
<lb n="868"/><span>is gheobhair fearann claímh cois Daoile gan buíochas",</span>
<lb n="869"/><span>is an dtuigeann tú mo chás, a bhean an tábhairne gan aon locht?</span>
<lb n="870"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="871"/><p><span>Bzzzzz1818c 19T</span>
<lb n="872"/><span>4</span></p>
<lb n="873"/>
<lb n="874"/><p><span>AN FEAR CÉANNA cct</span></p>
<lb n="875"/>
<lb n="876"/><p><span>Fonn: Garden of Daisies</span></p>
<lb n="877"/>
<lb n="878"/><p><span>Tré m'aisling dom ar leabain chluithir</span>
<lb n="879"/><span>maidin m<h>och im' aonar, fal dal -</span>
<lb n="880"/><span>tráth do dhearcas taobh liom ainnir</span>
<lb n="881"/><span>chneasta mhilis mhaorga, fal dal -</span>
<lb n="882"/><span>bhí (a) dlaoifholt daite casta</span>
<lb n="883"/><span>tiugh óirchamarsach slim péarlach,</span>
<lb n="884"/><span>go trisleach frinseach craipinneach</span>
<lb n="885"/><span>tais bachallach buí dréimreach,</span>
<lb n="886"/><span>búclach slinnmhach snamthach,</span>
<lb n="887"/><span>ag feacadh léi ina slaodaibh.  fal dal -</span></p>
<lb n="888"/>
<lb n="889"/><p><span>Ba ghile a héadan geanamhail</span>
<lb n="890"/><span>ná eala ar sruith lá gréine, fal dal -</span>
<lb n="891"/><span>is ba bhinne feis a tanaghoib</span>
<lb n="892"/><span>ná cantain guith na n-éanlaith, fal dal -</span>
<lb n="893"/><span>a coimín seang geal sneachtamhail,</span>
<lb n="894"/><span>is a dhá cíoch chruinne ghéara,</span>
<lb n="895"/><span>a leabhairchroibh d'fhúig tarraingthe</span>
<lb n="896"/><span>go ceansaithe ar línéadach</span>
<lb n="897"/><span>sionnaigh broic is barcanna,</span>
<lb n="898"/><span>creabhair lachain loin is naoscaigh.  fal dal -</span>
<lb n="899"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="900"/><p><span>Do bhíog mo chroí le hanfa</span>
<lb n="901"/><span>an tan d'amharcas an réaltain fal dal -</span>
<lb n="902"/><span>do bhí mo bhaill ar baillchrith,</span>
<lb n="903"/><span>is ghaibh mearbhaill mo chéadfa, fal dal -</span>
<lb n="904"/><span>do phreabas suas go tapamhail</span>
<lb n="905"/><span>le heagla tré m' néalta,</span>
<lb n="906"/><span>is do labhras go cneasta</span>
<lb n="907"/><span>leis an eala-bhruinneall mhaorga,</span>
<lb n="908"/><span>d'fhiafras ar marbh í,</span>
<lb n="909"/><span>bean leasa, nó gein tsaolta?  fal dal -</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>"An tú an Déirdre dhéidgheal shoineanta,</span>
<lb n="912"/><span>dá droim gur cloíodh na céadta, fal dal -</span>
<lb n="913"/><span>nó Dál-lí chlaon chealgach</span>
<lb n="914"/><span>d'fhúig Samson gníomhach tréithlag, fal dal -</span>
<lb n="915"/><span>nó Hero mhaorga mhaiseamhail,</span>
<lb n="916"/><span>dá taitneamh gur badh Leandar</span>
<lb n="917"/><span>nó Heléna mhodhúil gheanamhail,</span>
<lb n="918"/><span>do éalaigh óna céile,</span>
<lb n="919"/><span>i gcath na Trae gur treascradh,</span>
<lb n="920"/><span>dhá deascaibh Eachtair tréitheach?"  fal dal -</span></p>
<lb n="921"/>
<lb n="922"/><p><span>"Nó (an) den triúr do phléigh an t-úll tú</span>
<lb n="923"/><span>cneas nochtaithe le chéile, fal dal -</span>
<lb n="924"/><span>nó an tú ar dtúis chuir muilte ar sreabh,</span>
<lb n="925"/><span>nó an fhinnbhean ón Léithchraig, fal dal -</span>
<lb n="926"/><span>nó an réaltan mhaorga bhanamhail,</span>
<lb n="927"/><span>tráth d'imigh óna céile</span>
<lb n="928"/><span>d'fhúig saoit<h>e Gaeil in anbhroid,</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="929"/><p><span>ag danair oilc dá gcéasa,</span>
<lb n="930"/><span>nó Blánaid shéimh na hAlban</span>
<lb n="931"/><span>de dhroim na faille traochadh?" fal dal -</span></p>
<lb n="932"/>
<lb n="933"/><p><span>"Nó an tú ghráigh Mac Éasan calma,</span>
<lb n="934"/><span>roshaortha an lomra aerga, fal dal -</span>
<lb n="935"/><span>nó an stáidbhean álainn gheanamhail,</span>
<lb n="936"/><span>chuir geasa i ndáil rí Féine, fal dal -</span>
<lb n="937"/><span>nó Dejanira ghreannmhar</span>
<lb n="938"/><span>do ghargnigh an léine</span>
<lb n="939"/><span>do chloígh a céile gaisceamhail</span>
<lb n="940"/><span>i dtreathantine chraosach,</span>
<lb n="941"/><span>nó an de Thuatha Dé Danann tú,</span>
<lb n="942"/><span>bhí seal i gceannas Éireann?" fal dal -</span></p>
<lb n="943"/>
<lb n="944"/><p><span>"An tú Flora nó Cassandra?</span>
<lb n="945"/><span>Iole nó Alcmene fal dal -</span>
<lb n="946"/><span>nó Minerva chló ghreannmhar,</span>
<lb n="947"/><span>dilbile bua na Gréige, fal dal -</span>
<lb n="948"/><span>éachtach dhéidgheal thaitneamhach,</span>
<lb n="949"/><span>tug Iolan ón Tuircéis leis,</span>
<lb n="950"/><span>bean Mheargaigh na n-arm ghlas,</span>
<lb n="951"/><span>nó Fionnabheartach mhaorga,</span>
<lb n="952"/><span>nó an eala-bhruinneall gheanamhail,</span>
<lb n="953"/><span>tré anchruit do thréig Tailc?  fal dal -</span>
<lb n="954"/></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="955"/><p><span>Do labhair liom an ainnir chailce</span>
<lb n="956"/><span>chneasta mhilis mhaorga, fal dal -</span>
<lb n="957"/><span>"ní aon dár luais i d' ranna mé,</span>
<lb n="958"/><span>cia is aithnid dhom na béithe, fal dal -</span>
<lb n="959"/><span>is mé an chéile bhéasach bhanamhail,</span>
<lb n="960"/><span>bhí sealad ag Mac Gréine,</span>
<lb n="961"/><span>is is fada mé faoi tharcaisne</span>
<lb n="962"/><span>ag Gallphoic dhom chéasadh;</span>
<lb n="963"/><span>anois tá an dáta caite acu,</span>
<lb n="964"/><span>is is gradamach bheidh Gaeil bhoicht."  fal dal -</span></p>
<lb n="965"/>
<lb n="966"/><p><span>"Trí chéad bliain bhí ceapaithe</span>
<lb n="967"/><span>do ghrathain shliocht an Bhéarla, fal dal -</span>
<lb n="968"/><span>chum bheith i réim go ceannasach,</span>
<lb n="969"/><span>lánghradamach in Éirinn, fal dal -</span>
<lb n="970"/><span>ó aimsir Lúitir mhallaithe,</span>
<lb n="971"/><span>do scrúd an Reformation</span>
<lb n="972"/><span>tug a chúl don aifreann,</span>
<lb n="973"/><span>tré ainbhios an tsaogail,</span>
<lb n="974"/><span>do thréig an Mhaighdean bheannaithe,</span>
<lb n="975"/><span>is Lucifer do thaobhnaigh."  fal dal -</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>Níl samhairle ranntach Shagsanach,</span>
<lb n="978"/><span>ó Thigh Dhonnchadha go Béarra, fal dal -</span>
<lb n="979"/><span>ná seolfam síos go Cocytus</span>
<lb n="980"/><span>ina ngrathain chlamh le chéile, fal dal -</span>
<lb n="981"/><span>gach drong nach greann leo an t-aifreann,</span>
<lb n="982"/><span>do thréig an Mhaighdean Naofa,</span>
<lb n="983"/><span>tug masla don Rí beannaithe</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="984"/><p><span>ag briseadh aitheanta gan traocha,</span>
<lb n="985"/><span>caithfid stríocadh feasta dhúinn,</span>
<lb n="986"/><span>is praiseach in áit tae acu.  fal dal -</span></p>
<lb n="987"/>
<lb n="988"/><p><span>Beidh sceimhle cruaidh is gearra clúimh</span>
<lb n="989"/><span>ar Ghallphoic na hÉireann, fal dal -</span>
<lb n="990"/><span>tar linntibh rua na farraige</span>
<lb n="991"/><span>aige clanna mear Milésius, fal dal -</span>
<lb n="992"/><span>beidh béithe rialta is manachaibh</span>
<lb n="993"/><span>i mainistreachaibh aolmhar</span>
<lb n="994"/><span>is in eaglais bhreá bheannaithe,</span>
<lb n="995"/><span>ag cantain sailm naofa;</span>
<lb n="996"/><span>beidh suadha is éigse an tseanchais</span>
<lb n="997"/><span>ag ceapadh ranna Gaeilge, fal dal -</span></p>
<lb n="998"/>
<lb n="999"/><p><span>Beidh ár is díth ar Sagsanaigh,</span>
<lb n="1000"/><span>i gCorcaigh is i gCeann tSáile, fal dal -</span>
<lb n="1001"/><span>ag an Ráth, Trá Lí is i dTairbeart,</span>
<lb n="1002"/><span>san Daingean is i gCill Áirne, fal dal -</span>
<lb n="1003"/><span>i Luimneach is i gCeatharlach,</span>
<lb n="1004"/><span>i gCaiseal is i bPort Láirge,</span>
<lb n="1005"/><span>is tláith a b<h>eid sa nGaillimh,</span>
<lb n="1006"/><span>i gCluain Meala is i nDún Pádraig</span>
<lb n="1007"/><span>Baile Átha Cliath, Loch Garman,</span>
<lb n="1008"/><span>Baile Átha Luain is Droichead Átha.  fal dal -</span>
<lb n="1009"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1010"/><p><span>Ag seo síos go hachomair,</span>
<lb n="1011"/><span>bliain treascartha na meirligh, fal dal -</span>
<lb n="1012"/><span>De réir mar léitear tarngaire</span>
<lb n="1013"/><span>Mhaolseachlainn na nDéisibh</span>
<lb n="1014"/><span>trí choll ar aonmhuin leagaithe,</span>
<lb n="1015"/><span>is eatarthu suíodh rédhair,</span>
<lb n="1016"/><span>a seacht is a trí, dá cheathair,</span>
<lb n="1017"/><span>agus táthaigh iad lena chéile,</span>
<lb n="1018"/><span>an dáta bhí is tá ceapaithe,</span>
<lb n="1019"/><span>chum Gallphoic do thraocha,  fal dal -</span>
<lb n="1020"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1021"/><p><span>Bzzzzz1818 19T</span>
<lb n="1022"/><span>5</span>
<lb n="1023"/><span>Do chuala tásc do chráigh na céadta,</span>
<lb n="1024"/><span>is d'fhúig na táinte go cásmhar céasta,</span>
<lb n="1025"/><span>Giobún mac Seagháin mo cháidhfhear tréitheach,</span>
<lb n="1026"/><span>geal-shoilbhfhear fáilteach, a bhás is léan liom.</span></p>
<lb n="1027"/>
<lb n="1028"/><p><span>Is léan liom ar lár i mbláth a shaogail,</span>
<lb n="1029"/><span>fear curanta cáidh dob' áille tréithe,</span>
<lb n="1030"/><span>laoch soilbhir breá mear álainn maorga,</span>
<lb n="1031"/><span>cosantach gardach dá námhaid ná staonfadh.</span></p>
<lb n="1032"/>
<lb n="1033"/><p><span>Ní staonfadh tráth dá námhaid lá aonaigh,</span>
<lb n="1034"/><span>i gcathair i sráid ná ar mhá na dtréanfhear,</span>
<lb n="1035"/><span>ógbhile gan smáilc de bhláth na saorcheap,</span>
<lb n="1036"/><span>is is dainid dá bhráithre ar lár an féinics.</span></p>
<lb n="1037"/>
<lb n="1038"/><p><span>Féinics greannmhar meanmnach tréanmhar,</span>
<lb n="1039"/><span>lúfar fearamhail flaitheamhail laochmhar,</span>
<lb n="1040"/><span>cróga calma ceannasach léadmhach,</span>
<lb n="1041"/><span>leonmhar leabharghlan carthanach déarcach.</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>Bhí déirc is carthanacht oineach is daonnacht,</span>
<lb n="1044"/><span>féile is fairsinge im' fharaire gléigeal,</span>
<lb n="1045"/><span>tréine is dragantacht meanmna is méin ghlan,</span>
<lb n="1046"/><span>tréithe is calmacht gaisce is laochas.</span>
<lb n="1047"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1048"/><p><span>Bhí laochas is gaisce go fiosach san tréanfhear,</span>
<lb n="1049"/><span>réim is gradam ó mhaithibh gach préimhe,</span>
<lb n="1050"/><span>laoch gan chealg do chleachtaigh dea-bhéasa,</span>
<lb n="1051"/><span>agus gléghas tapa de shleachtaibh na saorcheap.</span></p>
<lb n="1052"/>
<lb n="1053"/><p><span>De cheap na craoibhe, fiodh gan éalaing,</span>
<lb n="1054"/><span>mo leon gan phoimp, de shíol na dtréanfhear,</span>
<lb n="1055"/><span>dea-laoch mear groí ná stríocfadh d'aon neach</span>
<lb n="1056"/><span>ó Mháigh go Daoil dar airde tréithe.</span></p>
<lb n="1057"/>
<lb n="1058"/><p><span>Bhí tréithe is gníomhartha gníomh is béasa,</span>
<lb n="1059"/><span>is cáil na saoithe i gcroí na féile,</span>
<lb n="1060"/><span>ba ghrámhar caoin é (ag) roinn na déarca,</span>
<lb n="1061"/><span>cia riamh níor stríoc dá bhíobha ar aonach.</span></p>
<lb n="1062"/>
<lb n="1063"/><p><span>Chum aonaigh mar thiogadh an scafaire maorga,</span>
<lb n="1064"/><span>is caoleach cuithigh mear innealta éadrom,</span>
<lb n="1065"/><span>ina chrobhaire curanta urramach léadmhar,</span>
<lb n="1066"/><span>a bhíobha go gcritheadh le heagla an tréanfhir.</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>Tréanfhear acfainneach fearamhail fórsach,</span>
<lb n="1069"/><span>bronntach cabharthach eagantach eolach,</span>
<lb n="1070"/><span>gníomhach meanmnach maiseamhach lonrach,</span>
<lb n="1071"/><span>cróga calma tapamhail beoga.</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>Is beoga tapa do phreabadh ina dhiallait,</span>
<lb n="1074"/><span>is is lúfar aibidh do thugadh an fia isteach,</span>
<lb n="1075"/><span>gealchrobhaire marcaigh críonn' tuigseanach ciallmhar,</span>
<lb n="1076"/><span>do fhúig a charaid go hatuirseach ciachmhar.</span>
<lb n="1077"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1078"/><p><span>ís ciachfar cathach tá t'athair id' dhiaidhse,</span>
<lb n="1079"/><span>an seanlaoch freastalach flaitheamhail fialmhar,</span>
<lb n="1080"/><span>do dheartháir ceana róghairid go liathfaidh,</span>
<lb n="1081"/><span>le cumha ó leagadh lag marbh faoi liag thú.</span></p>
<lb n="1082"/>
<lb n="1083"/><p><span>Fá liag, lag marbh, mo dhainid tú (a) ghnímh fhir,</span>
<lb n="1084"/><span>is t'ál breá leanbh de d'easba is díth liom,</span>
<lb n="1085"/><span>is do chéile chailce mhodhúil ghreannmhar dhílis,</span>
<lb n="1086"/><span>go déarach dobhair gach maidin ag caí-ghol.</span></p>
<lb n="1087"/>
<lb n="1088"/><p><span>Tá gol is caí go líonmhar deorach,</span>
<lb n="1089"/><span>cois dá thaoibh Daoile ag mílte id' chógas,</span>
<lb n="1090"/><span>is gártha sí na tíre i d' dheoidhse,</span>
<lb n="1091"/><span>sa mBaile Uí Ghuillín do hallaí brónach.</span></p>
<lb n="1092"/>
<lb n="1093"/><p><span>Is brónach atuirseach ceasathach déarach,</span>
<lb n="1094"/><span>ceasta cathach do charaid ó éagais,</span>
<lb n="1095"/><span>a Ghi<o>búin ghil ghasta bhí flaitheamhail féastach,</span>
<lb n="1096"/><span>go glé thuill urraim gach foireann de d' ghaolta.</span></p>
<lb n="1097"/>
<lb n="1098"/><p><span>Do ghaolta cé fairsing, is dearbh gur baolach</span>
<lb n="1099"/><span>a réim go leagfar, is go gcaithfidh siad staona,</span>
<lb n="1100"/><span>amhail gach aicme dá chalmacht tréithe,</span>
<lb n="1101"/><span>róthréigeann a misneach nuair thiteann a gceann féinne.</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>Ba cheann féinne (é) an seabhac ag maithibh na tíre,</span>
<lb n="1104"/><span>is rílaoch greanta nár chleachtaigh neamhchinnteacht,</span>
<lb n="1105"/><span>treonfhear fearanta eagnach críonna,</span>
<lb n="1106"/><span>i ngleo ná (i) gcaismirt dá namhaid ní stríocfadh.</span>
<lb n="1107"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1108"/><p><span>Ní stríocfadh tráth an ráib gheal laochmhar</span>
<lb n="1109"/><span>aon troigh dhá námhaid i mbearnain baogail,</span>
<lb n="1110"/><span>dá bhfaigheadh claíomh ina láimh is fáth roimh réidh aige,</span>
<lb n="1111"/><span>do bhainfeadh spás den bhás gan buíochas.</span></p>
<lb n="1112"/>
<lb n="1113"/><p><span>Gan buíochas dá namhaid do chleachtaigh an séimhfhear</span>
<lb n="1114"/><span>réim is gradam i bhfarrad gach séimhfhir,</span>
<lb n="1115"/><span>ba thréan an taca é san gcathair am daortha,</span>
<lb n="1116"/><span>do léigeadh abhaile ón mbarra na céadta.</span></p>
<lb n="1117"/>
<lb n="1118"/><p><span>Tá céadta dhe d' charaid go hatuirseach déarach,</span>
<lb n="1119"/><span>ón Ráth go Seanaid is as sin go Claonghlais;</span>
<lb n="1120"/><span>tá mná bocht leanbh, lucht anacra is déarca</span>
<lb n="1121"/><span>i ngéibheann dealbh, go cathach ó éagais.</span></p>
<lb n="1122"/>
<lb n="1123"/><p><span>Éagadh obann fuair an seabhac mear álainn,</span>
<lb n="1124"/><span>ag triall chum baile tar éis taisteal tar sáile,</span>
<lb n="1125"/><span>ó iath na Sagsan go greannmhar grámhar,</span>
<lb n="1126"/><span>is triath na bhflaitheas go roinne leis grása!</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>Grása geala agus beannacht go uamhain,</span>
<lb n="1129"/><span>i ndáil na n-aingeal chum anam an tsuaircfhir,</span>
<lb n="1130"/><span>réim is gradam i gcathair an tsuaimhnis,</span>
<lb n="1131"/><span>ag sin is dearbh, tásc marbh do chuala.</span></p>
<lb n="1132"/>
<lb n="1133"/><p><span>An Feartlaoi:</span>
<lb n="1134"/><span>Is fútsa a líog tá sínte an fairire cáidh,</span>
<lb n="1135"/><span>bhí meanmnach gníomhach caoin tais soilbhir grách,</span>
<lb n="1136"/><span>is é Giobún mear groí gealchroíoch, an bile gan cháim,</span>
<lb n="1137"/><span>ó Bhaile Uí Ghuillín nár stríoc aon scaitheamh dá námhaid.</span>
<lb n="1138"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1139"/><p><span>Dá námhaid ní stríocfadh, croí gan ghangaid gan phlás,</span>
<lb n="1140"/><span>gan chogal gan teimheal gan phoimp gan chealg gan phráisc,</span>
<lb n="1141"/><span>an seabhac mear groí, de shíol na foirinne b'fhearr,</span>
<lb n="1142"/><span>gan bhladar gan bhaois, is den bhuíon sin Gi<o>bún mac</span>
<lb n="1143"/><span>Seagháin.</span></p>
<lb n="1144"/>
<lb n="1145"/><p><span>A Ghiobúin mac Seagháin, (a) fhir áidh de shleachtaibh na laoich,</span>
<lb n="1146"/><span>is doilbh an tásc do bhás i mBanba an ghrinn,</span>
<lb n="1147"/><span>tá fearaibh is mná go cásmhar atuirseach faíoch,</span>
<lb n="1148"/><span>ó leagadh ar lár lag tláith thú, marbh fá líog.</span></p>
<lb n="1149"/>
<lb n="1150"/><p/>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1151"/><p><span>Bzzzzz1820ls 19T</span>
<lb n="1152"/><span>6</span>
<lb n="1153"/><span>AN FEAR CÉANNA cct</span></p>
<lb n="1154"/>
<lb n="1155"/><p><span>Fonn: Cois taobh an chuain</span></p>
<lb n="1156"/>
<lb n="1157"/><p><span>Seal do bhíos-sa im' luí cois Daoile</span>
<lb n="1158"/><span>maidin aoibhinn aerach,</span>
<lb n="1159"/><span>do dhearcas ríogan ghrámhar naointe</span>
<lb n="1160"/><span>bhráid gheal mhín tais mhaorga;</span>
<lb n="1161"/><span>an tan shamhlaíos í, do phreab mo chroí</span>
<lb n="1162"/><span>le taitneamh grinn don réiltean<n>,</span>
<lb n="1163"/><span>ina leacain chaoin bhí caora is lítis,</span>
<lb n="1164"/><span>ba chrathach cíortha a craobhfhoilt.</span></p>
<lb n="1165"/>
<lb n="1166"/><p><span>Ba bhaoth an ní liom féin mar ghníomh,</span>
<lb n="1167"/><span>ná bréithre grinn idir éigse,</span>
<lb n="1168"/><span>gan fios fóirlíonta d'fháil ón ríon,</span>
<lb n="1169"/><span>arbh fhada aníos do théarnaigh;</span>
<lb n="1170"/><span>níor labhair sí gur dhruidis síos</span>
<lb n="1171"/><span>le hainnir chaoin na gclaonrosc,</span>
<lb n="1172"/><span>is gur cheistíos í de ráite grinn,</span>
<lb n="1173"/><span>arbh aon í de shímhnáibh Éireann?</span></p>
<lb n="1174"/>
<lb n="1175"/><p><span>"An tú an Déirdre mhín tais dhéidgheal naointe</span>
<lb n="1176"/><span>tar toinn le Naois do éalaigh,</span>
<lb n="1177"/><span>nó Helen chaoin dá droim gur cloíodh</span>
<lb n="1178"/><span>san ár mac Príomh is a ghaolta,</span>
<lb n="1179"/><span>nó Dálalí ba scriostóir cinn</span>
<lb n="1180"/><span>ag Samson groí gníomh éachtach,</span>
<lb n="1181"/><span>nó péarla an ghrinn dob' áille gnaoi</span>
<lb n="1182"/><span>chuir d'asarlaíocht rí Féine?"</span>
<lb n="1183"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1184"/><p><span>"Nó (an) den triúr do phléigh an t-úll</span>
<lb n="1185"/><span>ar an sliabh os cionn na Trae thú,</span>
<lb n="1186"/><span>nó an Chéarnait chiúin dob' áille gnúis,</span>
<lb n="1187"/><span>chuir muilte ar srúill go saorthach,</span>
<lb n="1188"/><span>nó an ghailthean óg ba séimhe cló,</span>
<lb n="1189"/><span>faoi fháil a bróin d'fhúig Éire,</span>
<lb n="1190"/><span>nó Niamh fhoilt óir, ar Chnoc an Fhómhair,</span>
<lb n="1191"/><span>do chloígh mac Treoin is a ghaolta?"</span></p>
<lb n="1192"/>
<lb n="1193"/><p><span>"Nó an fíor gur tú an réaltain mhodhúil</span>
<lb n="1194"/><span>tug rí laoch Mumhan i gcéin leis,</span>
<lb n="1195"/><span>do iompaigh an tsrúill ó diúgadh, fionn,</span>
<lb n="1196"/><span>an tan tháine an Chú dá héileamh;</span>
<lb n="1197"/><span>nó an stáidbhean chiúin bhí i gcáil is i gclú</span>
<lb n="1198"/><span>is i gceangal dlúth Mac Gréine,</span>
<lb n="1199"/><span>nó an bhéib gan smúit do ghráigh Mac Cumhaill,</span>
<lb n="1200"/><span>is í Taise lonrach Taobhgheal?"</span></p>
<lb n="1201"/>
<lb n="1202"/><p><span>Do labhair béib na mallrosc claon</span>
<lb n="1203"/><span>go séimh i mbréithre múinte,</span>
<lb n="1204"/><span>is adúirt gur céile í do Mhac Gréine</span>
<lb n="1205"/><span>is Éire mhaorga an tsubhachais,</span>
<lb n="1206"/><span>"tá (ag) tíocht le scéala chugaibh, is géillidh,</span>
<lb n="1207"/><span>ó imigéin tar triúcha,</span>
<lb n="1208"/><span>go bhfuil na céadta d'fhíorfhuil Ghaedheal Glas</span>
<lb n="1209"/><span>ag triall faoi dhéin sliocht Lúitir."</span>
<lb n="1210"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1211"/><p><span>"Dé bheatha chugainn a spéirbhean chiúin,</span>
<lb n="1212"/><span>is nocht do rún le éifeacht,</span>
<lb n="1213"/><span>an bhfuil cabhair nó cúna i bhfogas dúinn</span>
<lb n="1214"/><span>do scaipeadh smúit de Ghaeil bhoicht?</span>
<lb n="1215"/><span>dob' aite liom a n-amharc súd,</span>
<lb n="1216"/><span>ná saibhreas Mumhan le chéile,</span>
<lb n="1217"/><span>ag triall tar srúill go lódmhar longmhar,</span>
<lb n="1218"/><span>ag treascairt búir an Bhéarla."</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>Is é dúirt an chúileann mhaorga liom,</span>
<lb n="1221"/><span>"ná bíodh ort púir is géill dom,</span>
<lb n="1222"/><span>go bhfuil curaidh is trúip den fhíorfhuil chumhra</span>
<lb n="1223"/><span>ag triall go ciumhais na hÉireann;</span>
<lb n="1224"/><span>a n-amharc súd do dhearca tú,</span>
<lb n="1225"/><span>le fearta is cúna an Aonmhic,</span>
<lb n="1226"/><span>ag réabadh dúnta is bailte búraibh,</span>
<lb n="1227"/><span>is ní dainid liomsa a ngéibhinn!"</span></p>
<lb n="1228"/>
<lb n="1229"/><p><span>"A spéirbhean shuairc ná hime uaim</span>
<lb n="1230"/><span>go bhfaighead fios uait le saorghuith,</span>
<lb n="1231"/><span>cá fada uainn, de réir mar luair,</span>
<lb n="1232"/><span>go mbeidh an ruaig ar mheirligh?"</span>
<lb n="1233"/><span>"Beidh scaoile cruaidh ar sí ar luas,</span>
<lb n="1234"/><span>ar an ngrathain uaill le chéile,</span>
<lb n="1235"/><span>is Gaoidhil gan ghruaim ag scrios na gcluas</span>
<lb n="1236"/><span>anuas de scuaine an Bhéarla."</span>
<lb n="1237"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1238"/><p><span>Gach óigfhear groí de phórshliocht Gaoidhil</span>
<lb n="1239"/><span>tug móide grinn bheith saorthach,</span>
<lb n="1240"/><span>is ba chróga cruinn i gcomhlann gníomh</span>
<lb n="1241"/><span>chum coróin a ríochta shaoradh,</span>
<lb n="1242"/><span>tógbhaidis a nglór go binn,</span>
<lb n="1243"/><span>tá an leon ag tíocht tar tréanmhuir</span>
<lb n="1244"/><span>i ndáil cúnta linn, i ngleo na gclaíomh,</span>
<lb n="1245"/><span>chum cóip an fhaill do thraochadh.</span></p>
<lb n="1246"/>
<lb n="1247"/><p><span>De réir mar luadar laoithe is duanta</span>
<lb n="1248"/><span>draoithe suadha is éigse,</span>
<lb n="1249"/><span>beidh scaoile is ruaga de dhroim gach cuain</span>
<lb n="1250"/><span>ar chlaonshliocht thruaill an Bhéarla,</span>
<lb n="1251"/><span>is an rás do ghluais ón Spáinn ar cuaird</span>
<lb n="1252"/><span>chum ardfhuil uasal Ghaedheal Ghlas</span>
<lb n="1253"/><span>ón dtráth sin suas ina n-áitribh duail,</span>
<lb n="1254"/><span>go brách, gan uamhan meirligh.</span>
<lb n="1255"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1256"/><p><span>Bzzzzz1820ls 19T</span>
<lb n="1257"/><span>7</span>
<lb n="1258"/><span>Céad fáilte romhaibh don tír seo, a lánú uasal aoilchnis,</span>
<lb n="1259"/><span>de phríomhthreibh cháidh na craoibhe dá airde fuair cáil;</span>
<lb n="1260"/><span>ba cheannasach bhur sinsear in annalaibh na ríochta,</span>
<lb n="1261"/><span>d'fholaibh uabhar Ghaoidhil Ghlais is Mhíleadh Easpáinn';</span>
<lb n="1262"/><span>is é Peadar óg Mac Suibhne an leogan cróga gníomhach,</span>
<lb n="1263"/><span>is an bile borb bríomhar ná stríocfadh dá námhaid,</span>
<lb n="1264"/><span>an soilbhfhear mear croímhar is a mhaighre mánla taoibh leis,</span>
<lb n="1265"/><span>is í Lucinda mhodhúil naointe an chaoinbhruinneall stáid.</span></p>
<lb n="1266"/>
<lb n="1267"/><p><span>Tá éanlaith i gcrainn go scléipeach, a<g> cantain ceoil ar ghéaga,</span>
<lb n="1268"/><span>an druid an lon is an chéirseach ar comhthéada go binn,</span>
<lb n="1269"/><span>gadhair is adhairc dá séideadh agus Rynard reompa ar saothar</span>
<lb n="1270"/><span>i Ráth Chathail aoibhinn aerach na gcraobh ghlas de shíor,</span>
<lb n="1271"/><span>an allamhuc san gaortha dá bhfreagairt súd le saorghuith,</span>
<lb n="1272"/><span>le meidhir, is deimhin na scéalta go bhfuil spéirbhruinneall chaoin</span>
<lb n="1273"/><span>pósta ag ráib gheal tréitheach, de bhrolla-stoc Dhoinn tSléibhe,</span>
<lb n="1274"/><span>is de chlanna mear Milésius, mar a léifead gan mhoill.</span>
<lb n="1275"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1276"/><p><span>Níl file grinn ná éigeas, dár léaimh riamh stair as Chéitinn,</span>
<lb n="1277"/><span>ná in annalaibh na hÉireann ná géillfidh go cruinn,</span>
<lb n="1278"/><span>nach ráite baois mo bhréithre ar líonmhaireacht bhur ngaolta,</span>
<lb n="1279"/><span>Mac Carrtha Mór is a ghéaga is Ó Néill dob' ardrí,</span>
<lb n="1280"/><span>Ceallachán caoin tréitheach Chaisil chaoin na gcaoleach,</span>
<lb n="1281"/><span>is Ó Súilleabháin gníomhéachtach, an tréanbhile groí,</span>
<lb n="1282"/><span>is é an prionsa, plúr na féile, gan phúir do bhúir ná staonfadh,</span>
<lb n="1283"/><span>Mac Fínghín Duibh an saorfhlaith; mo léan é san gcill!</span></p>
<lb n="1284"/>
<lb n="1285"/><p><span>Dá maireadh súd ina sheánrith, is an Brúnach uasal láimh leis,</span>
<lb n="1286"/><span>Routledge mear álainn an ráib gheal gan teimheal,</span>
<lb n="1287"/><span>an tIarla clainne Carrthach is an crobhaire Domhnall</span>
<lb n="1288"/><span>Spáinneach,</span>
<lb n="1289"/><span>Cormac Óg láidir, Ó Dála is Ó Caoimh,</span>
<lb n="1290"/><span>Ó Donnabháin an sárfhear de cheap na craoibhe b'áille,</span>
<lb n="1291"/><span>Ó Donnchadha agus táin eile d'ardfhlatha grinn,</span>
<lb n="1292"/><span>bheadh soilse is tinte cnámha acu, is fíon dá roinn le gardas,</span>
<lb n="1293"/><span>don mhaighre bhráid gheal mhánla is dá cáidhfhear mear groí.</span>
<lb n="1294"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1295"/><p><span>Mo léan le lua is le n-áireamh nár mhair an Brúnach cáidh mear,</span>
<lb n="1296"/><span>amhail chonnac tráth é ina lán-neart is i ngníomh,</span>
<lb n="1297"/><span>bheadh éigse is dáimh is fáidh fhir dhá riar go síthiúil</span>
<lb n="1298"/><span>fáilteach,</span>
<lb n="1299"/><span>i Ráth Chathail aoibhinn álainn le gardas don dís;</span>
<lb n="1300"/><span>bheadh uaisle Gaoidhil ag tarla anoir is aniar ina dtáintibh,</span>
<lb n="1301"/><span>ag amharc na comhdháile is rí rá acu ag ól fíon,</span>
<lb n="1302"/><span>is bheadh fleá dá roinn ag Máire Ní Shúilleabháin na mbánghlac,</span>
<lb n="1303"/><span>iníon ghrinn an ardfhlaith dob' áille san ríocht.</span>
<lb n="1304"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1305"/><p><span>Bzzzzz1820c 19T</span>
<lb n="1306"/><span>8</span></p>
<lb n="1307"/>
<lb n="1308"/><p><span>MAIRBHNE DO CHAN SÉAMAS Ó CAOINDEALBHÁIN</span></p>
<lb n="1309"/>
<lb n="1310"/><p><span>Mo chumha go bráth thú, a Sheagháin mhic Séamais,</span>
<lb n="1311"/><span>sa nDún ar lár, gan fáil ar théarnamh;</span>
<lb n="1312"/><span>a fhir chlúúil cháidh de bhláth na saorcheap,</span>
<lb n="1313"/><span>ó thúis go bás do d' námhaid ná staonfadh.</span></p>
<lb n="1314"/>
<lb n="1315"/><p><span>Ní staonfadh Seaghán go bráth dá bhíob<h>a,</span>
<lb n="1316"/><span>is níor stríoc do chách i gcáil dá airde,</span>
<lb n="1317"/><span>mo chrobhaire breá cáidh mear álainn gníomhach,</span>
<lb n="1318"/><span>de phlúr na sárfhear, nár thláith lá bruíne.</span></p>
<lb n="1319"/>
<lb n="1320"/><p><span>Bruíon níor chleachtaigh an faraire tréitheach,</span>
<lb n="1321"/><span>tuargain treasa ná caismirt lá aonaigh,</span>
<lb n="1322"/><span>ach suairceas cneasta i bhfar<r>aid na saorfhlaith,</span>
<lb n="1323"/><span>gan uaill gan chealg gan mhairg gan chlaoinbheart.</span></p>
<lb n="1324"/>
<lb n="1325"/><p><span>Beart chlaon ná chleasach níorbh aithnid do m' laoch mear</span>
<lb n="1326"/><span>i gcúrsa (a) bheatha, ná i gcaitheamh a shaogail,</span>
<lb n="1327"/><span>fear groí mear tapam<h>ail cneasta sobhéasach,</span>
<lb n="1328"/><span>d'úirshliocht seabhac is chruithneacht na Riaineach.</span></p>
<lb n="1329"/>
<lb n="1330"/><p><span>A Riainig<h> chalma is fada liom uaim thú,</span>
<lb n="1331"/><span>san Dún faoi leacaibh i bhfar<r>aid na gcuanach,</span>
<lb n="1332"/><span>monuar thú (i) bpearsain a mharcaigh an tsuaircis</span>
<lb n="1333"/><span>ar shlua na marbh, is danair gan tuargain.</span>
<lb n="1334"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1335"/><p><span>Is tuargain treasa do mharbh na Riainigh,</span>
<lb n="1336"/><span>ó Thuamhain go Caiseal is as sin go Claonghlais,</span>
<lb n="1337"/><span>gach suaircfhear seascair ag locadh na gcaorach,</span>
<lb n="1338"/><span>do bhain an talamh ón bhfaraire gléghlan.</span></p>
<lb n="1339"/>
<lb n="1340"/><p><span>Ba ghlan a ghnaoi is ba chaoin a chaomhdhreach,</span>
<lb n="1341"/><span>ba ghlan a shlí a bhaill is a chéadfa,</span>
<lb n="1342"/><span>ba ghlan a ghníomh is a ghníomhartha saolta,</span>
<lb n="1343"/><span>is ba ghlan gan cíoladh a chroí le féile.</span></p>
<lb n="1344"/>
<lb n="1345"/><p><span>Do bhí féile is fairsinge in m' fharaire grámhar,</span>
<lb n="1346"/><span>déirc is carthanacht oineach is páirteacht,</span>
<lb n="1347"/><span>fear álainn searcamhail freastalach deáthach,</span>
<lb n="1348"/><span>tarrthach tabharthach fearamhail fáilteach.</span></p>
<lb n="1349"/>
<lb n="1350"/><p><span>B'fháilteach an t-ionad gabháil chuige ina sheáinrith,</span>
<lb n="1351"/><span>is ba gháireach lainneach gach friotal dá ráite;</span>
<lb n="1352"/><span>de réir mar chluinim dob' fhuiris suí láimh leis</span>
<lb n="1353"/><span>i gCúilín na Pise i ndáil soileadh is leann Márta.</span></p>
<lb n="1354"/>
<lb n="1355"/><p><span>Leann Márta is beatha uisce do scaipeadh mo cháidhfhear,</span>
<lb n="1356"/><span>i dtigh an tábhairne in rachadh, is ag baile ar a cháirdibh;</span>
<lb n="1357"/><span>ní raibh a shámhail ó Caiseal go Bearnain,</span>
<lb n="1358"/><span>gealchrobhaire marcaigh, mear meanmnach grámhar.</span>
<lb n="1359"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1360"/><p><span>Ba ghrámhar greannmhar leanbaí béasach,</span>
<lb n="1361"/><span>beoga meanmnach ceannasach gaosmhar,</span>
<lb n="1362"/><span>an treonfhear calma gasta glanmhéineach,</span>
<lb n="1363"/><span>de phlúr na seabhac is clanna Gadéaluis.</span></p>
<lb n="1364"/>
<lb n="1365"/><p><span>Ó Ghaedheal Glas d'eascair na fearchoin thréana,</span>
<lb n="1366"/><span>ó'r fhás an faraire greannmhar tréitheach,</span>
<lb n="1367"/><span>na Riainigh chearta dob' fhearra i gClár Éibhir,</span>
<lb n="1368"/><span>ba ghéag dá maithibh Seaghán calma Shéamais.</span></p>
<lb n="1369"/>
<lb n="1370"/><p><span>Séamas (a) ainm go dearbh le hinsint,</span>
<lb n="1371"/><span>is luím fá m' gheasa gurb aithreach croí liom</span>
<lb n="1372"/><span>mo ráib gheal-ghreanta mhear mheanmnach gaoismhar,</span>
<lb n="1373"/><span>tréithlag marbh, le seachtain fá líogaibh.</span></p>
<lb n="1374"/>
<lb n="1375"/><p><span>Fá líog lag marbh mo dhanaid le m' réidh thú,</span>
<lb n="1376"/><span>is do chéile chneasta de d'easnamh, is léan liom,</span>
<lb n="1377"/><span>tá an chaoinbhean bhanamhail mhaiseamhail bhéasach,</span>
<lb n="1378"/><span>ag caí gach maidean go hatuirseach déarach.</span></p>
<lb n="1379"/>
<lb n="1380"/><p><span>Tá déara glasa léi ag freasa gan traochadh,</span>
<lb n="1381"/><span>is ní gan ábhar di ag sileadh na mbraonaibh,</span>
<lb n="1382"/><span>tugais láimhseáil fhairsing di ar marga aonaigh,</span>
<lb n="1383"/><span>is marcaíocht shochair ar eachra ghléasta.</span></p>
<lb n="1384"/>
<lb n="1385"/><p><span>Ba ghléasta acfainneach ceannasach suaimhneach</span>
<lb n="1386"/><span>do bhí an Riaineach greannmhar sealad i gCuanach,</span>
<lb n="1387"/><span>ba thréan a charaid ó Chaiseal go Tuamhain,</span>
<lb n="1388"/><span>is mo léan le mairg ná feaca é dá uaghchur.</span>
<lb n="1389"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1390"/><p><span>Ní cuirfí san uaigh mo shuaircfhear gníomhach,</span>
<lb n="1391"/><span>go n-abrainn duain dó i gcluasa mílte,</span>
<lb n="1392"/><span>muna mbeadh gur leagadh trí huaire i dTuath Chloigín mé,</span>
<lb n="1393"/><span>is an talamh máguaird ag luascadh im' thimpeall.</span></p>
<lb n="1394"/>
<lb n="1395"/><p><span>Timpeall do ghabhas go Cuilinn Ó gCuanach,</span>
<lb n="1396"/><span>gan lúid im' ballaibh is m'aigne buartha,</span>
<lb n="1397"/><span>go dtánga go tigh Rucaird, glanbhile gan duairceas,</span>
<lb n="1398"/><span>geal-Bhúrcach lainneach do hoileadh le suairceas.</span></p>
<lb n="1399"/>
<lb n="1400"/><p><span>Ba shuairc ba shoirbh is ba shoilbhir páirteach,</span>
<lb n="1401"/><span>is ba ghrámhar lainneach an fhoireann de d'cháirde</span>
<lb n="1402"/><span>do tháinig id' choinne go Luimneach bhárcach,</span>
<lb n="1403"/><span>idir mhnáibh is fearaibh ar eachraí áille.</span></p>
<lb n="1404"/>
<lb n="1405"/><p><span>Dob' álainn an aicme na fearaibh réamhráite,</span>
<lb n="1406"/><span>os cionn do mhairbh ag cartadh biotáille;</span>
<lb n="1407"/><span>d'fhúig sú na bratha san laithigh ar lár mé,</span>
<lb n="1408"/><span>idir Lom na nEachra is Tiobraid Árann.</span></p>
<lb n="1409"/>
<lb n="1410"/><p><span>I dTobraid Árann ba mhinic mo shéimhfhear</span>
<lb n="1411"/><span>i gcomhdháil na foirinne churata thréithigh;</span>
<lb n="1412"/><span>is i gCúilín na Pise ba thú cara na cléire,</span>
<lb n="1413"/><span>is gan anois acu i d'ionad ach raispíní caorach.</span></p>
<lb n="1414"/>
<lb n="1415"/><p><span>Ní caora ceathartha an t-ailbhín claon so,</span>
<lb n="1416"/><span>ach caora galair sliocht fleascach is baothlach,</span>
<lb n="1417"/><span>agus caora ghearraigh an talamh ó m' laochmear,</span>
<lb n="1418"/><span>díbirt fhada orthu ó thearmainn Gréine!</span>
<lb n="1419"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1420"/><p><span>Grian na bhFlaitheas ar anam an cháidhfhir,</span>
<lb n="1421"/><span>i ndáil na n-aingeal na n-apstal is na bhfáidhe,</span>
<lb n="1422"/><span>Pól is Peadar, Eoin Baiste is a mháthair,</span>
<lb n="1423"/><span>is na Maighdine Beannaithe, banaltra an Ardmhic.</span></p>
<lb n="1424"/>
<lb n="1425"/><p><span>A Mhic Mhuire na ngrás 'tá lán de dhaonnacht,</span>
<lb n="1426"/><span>is d'fhuiling an pháis is bás dár saoradh,</span>
<lb n="1427"/><span>tabhair beatha an tsóláis id' áras réalta,</span>
<lb n="1428"/><span>d'anam an cháidhfhir, áilim féin ort.</span></p>
<lb n="1429"/>
<lb n="1430"/><p><span>Éim is aicim ort a Bhanaltra chíoch gheal,</span>
<lb n="1431"/><span>is a bhanríon bheannaithe gheanmnaí naíonta,</span>
<lb n="1432"/><span>labhairt i bpearsain le d' leanbh geal, Íosa,</span>
<lb n="1433"/><span>tré mhaitheamh a pheacaí don fharaire chroí gheal.</span></p>
<lb n="1434"/>
<lb n="1435"/><p><span>Ba gheal a chroí is ba chaoin a bhréithre,</span>
<lb n="1436"/><span>ba thais a ghnaoi is ba bhinn a shaorghuith,</span>
<lb n="1437"/><span>ba ghasta a ghníomh is a ghníomhartha saolta,</span>
<lb n="1438"/><span>is le startha grinn, ba ghnaoi leis éisteacht.</span></p>
<lb n="1439"/>
<lb n="1440"/><p><span>D'éisteadh tráth lem' dhán go héagnairc,</span>
<lb n="1441"/><span>is branda ón Spáinn ar clár is daorphuins;</span>
<lb n="1442"/><span>mo chúig céad slán le barr na féile,</span>
<lb n="1443"/><span>is mo chumha go bráth thú a Sheagháin Mhic Séamais.</span></p>
<lb n="1444"/>
<lb n="1445"/><p><span>An Feartlaoi nó an tEpitaph:</span>
<lb n="1446"/><span>Fúmsa thíos tá sínte faraire cáidh,</span>
<lb n="1447"/><span>de mhaithibh na nGaoidheal, de shíolrach Golamh Easpáinn',</span>
<lb n="1448"/><span>soilbhfhear groí gealchroíoch mear calma náir,</span>
<lb n="1449"/><span>gan chogal gan teimheal gan phoimp gan chealg gan cháim.</span>
<lb n="1450"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1451"/><p><span>Bzzzzz1819-22 19T</span>
<lb n="1452"/><span>9</span>
<lb n="1453"/><span>SÉAMAS Ó CAOINDEALBHÁIN DON ATHAIR UILLIAM MAC GEARAILT</span></p>
<lb n="1454"/>
<lb n="1455"/><p><span>Tá sagart glanmhéineach caoinbhréithreach carthanach,</span>
<lb n="1456"/><span>fíréanda geanmnach cráifeach,</span>
<lb n="1457"/><span>(i) gCnoc an Doire na n-aolbhrog, de shaorcheap na nGearaltach,</span>
<lb n="1458"/><span>dá éarlamh i seanchas dála;</span>
<lb n="1459"/><span>leon soilbhir séanmhar séimhgheal searcamhail,</span>
<lb n="1460"/><span>maorga meanmnach grámhar,</span>
<lb n="1461"/><span>mear ceannasach léidmheach tréitheach calma,</span>
<lb n="1462"/><span>ná staonfadh i dtreasa dá námhaid.</span></p>
<lb n="1463"/>
<lb n="1464"/><p><span>Níl sagart ins an dóiseas comh eolach comh eagnach,</span>
<lb n="1465"/><span>comh beolach dea-labhartha comh tréitheach,</span>
<lb n="1466"/><span>comh curata comh deoraidh comh cróga comh calma,</span>
<lb n="1467"/><span>comh fóiritheach comh measartha le m' laochmear;</span>
<lb n="1468"/><span>is binnghlórach an t-óigfhear é ar bhord an aifrinn,</span>
<lb n="1469"/><span>glórmhar beannaithe naofa,</span>
<lb n="1470"/><span>ag craobhscaoileadh an tsoiscéil dá t<h>ionól go taitneamhach,</span>
<lb n="1471"/><span>is dá dtreoradh chum peaca do thréigean.</span></p>
<lb n="1472"/>
<lb n="1473"/><p><span>Is dearbh nach bhfuil cléireach in Éirinn comh geanmnach,</span>
<lb n="1474"/><span>comh léadmhar comh ceannasach comh mórga,</span>
<lb n="1475"/><span>leis an nGearaltach séimh de phréimhshliocht na bhfearchoin,</span>
<lb n="1476"/><span>ná tréigfeadh a charaid lá comhraic;</span>
<lb n="1477"/><span>an faraire gléghlan is gléire labhartha,</span>
<lb n="1478"/><span>le bréithre beannaithe glórmhar,</span>
<lb n="1479"/><span>ag teagasc a thréad mar naomh ó Pharthas,</span>
<lb n="1480"/><span>go saorthach ainglí beoghuith.</span>
<lb n="1481"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1482"/><p><span>Níl sagart le fáil i gClár Luirc Bhanba,</span>
<lb n="1483"/><span>is áille labhartha is bréithre,</span>
<lb n="1484"/><span>ná an soilbhfhear cáidh seo de bhláth na nGearaltach,</span>
<lb n="1485"/><span>táidhleach tabharthach tréadmhar;</span>
<lb n="1486"/><span>ógbhile glan fáthach láidir acfainneach,</span>
<lb n="1487"/><span>grámhar greannmhar gaosmhar,</span>
<lb n="1488"/><span>séimhfhriotalach páirteach cairdeach caraideach,</span>
<lb n="1489"/><span>grásmhar cabharthach béasach.</span></p>
<lb n="1490"/>
<lb n="1491"/><p><span>Níl easpag ná pápa, deánach ná reathaire,</span>
<lb n="1492"/><span>is breátha labhartha agus saorghuith,</span>
<lb n="1493"/><span>ná an faraire cráifeach cáidh seo thagraim,</span>
<lb n="1494"/><span>do ghráigh an Eaglais naofa;</span>
<lb n="1495"/><span>níor cheangail riamh páirt le táin na Sacsana,</span>
<lb n="1496"/><span>sliocht Mhártain mhallaithe chraosaigh,</span>
<lb n="1497"/><span>is gallchlann Sheagháin coinnealbháite Chailbhin,</span>
<lb n="1498"/><span>'na bhfuil gráin is eascaine Dé orthu!</span></p>
<lb n="1499"/>
<lb n="1500"/><p><span>Do shiúil mé go déanach Clár Éibhir is Sacsana,</span>
<lb n="1501"/><span>Bohémia agus talamh na hEaspáinne,</span>
<lb n="1502"/><span>críoch na Portaingéile Tuircéis agus Albain,</span>
<lb n="1503"/><span>an Ghréig agus ríocht na Gearmáine;</span>
<lb n="1504"/><span>is iomdha sagart caoinbhréithreach san réim sin do dhearcasa,</span>
<lb n="1505"/><span>soiscéalaí reataire is bráthair,</span>
<lb n="1506"/><span>is ní fheaca ceachtar den chléir is gléire ná an Gearaltach,</span>
<lb n="1507"/><span>gné ghlan geanmnach cráifeach.</span>
<lb n="1508"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1509"/><p><span>Is é barr is crích mo scéil díbh, á éigse an tseanchais,</span>
<lb n="1510"/><span>eagnaí ghreannmhar ghrámhar,</span>
<lb n="1511"/><span>gur ó bhile na préimhe is gléire, Gearaltach</span>
<lb n="1512"/><span>éarlamh ceannasach, d'fhás sé;</span>
<lb n="1513"/><span>de shíol Cheallacháin chaomh ghil thréithigh chalma,</span>
<lb n="1514"/><span>saorfhlaith Chaisil a mháthair,</span>
<lb n="1515"/><span>d'fhúig clanna Thurgesius faonlag treascartha</span>
<lb n="1516"/><span>ina réim sin, is tuilleadh ná tráchtaim.</span>
<lb n="1517"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1518"/><p><span>Bzzzzz1823 19T</span>
<lb n="1519"/><span>Uzzzzz0401</span>
<lb n="1520"/><span>10</span>
<lb n="1521"/><span>DIARMAID Ó CONAILL cct</span></p>
<lb n="1522"/>
<lb n="1523"/><p><span>Tré m'aisling dom araoir do dhearcas ainnir chaoin,</span>
<lb n="1524"/><span>inar gheanúil a gnaoi is a scéimh ghlan;</span>
<lb n="1525"/><span>a leaca leabhair mhín is a déid ar dhath an aoil,</span>
<lb n="1526"/><span>a claondearc is a braoithe maorga,</span>
<lb n="1527"/><span>a mama deasa cruinn ar seangchruit gan teimheal,</span>
<lb n="1528"/><span>is a caoltroigh gan bhaois go néata,</span>
<lb n="1529"/><span>foltaibh a cinn go fite snoite slim,</span>
<lb n="1530"/><span>go craipinneach ag tíocht go féar léi.</span></p>
<lb n="1531"/>
<lb n="1532"/><p><span>An tan do dhearcas í, is léir gur phreab mo chroí</span>
<lb n="1533"/><span>le héigean searc is grinn don réiltheann,</span>
<lb n="1534"/><span>is go mb'fhearra liom fá thrí ná saibhreas an tsaoil,</span>
<lb n="1535"/><span>go mbeinn seal ina coim ag pléireacht;</span>
<lb n="1536"/><span>go ndeachasa ina diaidh, is mheasas léi labhairt</span>
<lb n="1537"/><span>an tráth mhúscail mo cheann as néalta,</span>
<lb n="1538"/><span>is an uair fuaireas mo mheabhair is ea thuiteas féin go fann,</span>
<lb n="1539"/><span>mar nárbh fhiosach mé ar shamhailt nó naomh í.</span></p>
<lb n="1540"/>
<lb n="1541"/><p><span>Is a Shéamais a ghrinnfhir chalma ghroí</span>
<lb n="1542"/><span>Uí Chaoindealbháin, (a) fhir leogain,</span>
<lb n="1543"/><span>is fearr gaisce is gníomh eagna agus gaois,</span>
<lb n="1544"/><span>tabhaim dhuit ríocht Cóige,</span>
<lb n="1545"/><span>taistil gan mhoill dom thearmainn scéin,</span>
<lb n="1546"/><span>is tarraing do chlaíomh comhraic,</span>
<lb n="1547"/><span>is feasaigh don mhnaoi cá bhfuil a fearann nó a tír,</span>
<lb n="1548"/><span>nó an duine den tsíol chóir í.</span>
<lb n="1549"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1550"/><p><span>Bzzzzz1823 19T</span>
<lb n="1551"/><span>Uzzzzz0452</span>
<lb n="1552"/><span>11</span>
<lb n="1553"/><span>AN FREAGRA LE SÉAMAS Ó CAOINDEALBHÁIN</span></p>
<lb n="1554"/>
<lb n="1555"/><p><span>A Dhiarmaid mhic Seagháin Uí Chonaill chaoin cháidh,</span>
<lb n="1556"/><span>fir reicithe an dáin dírigh,</span>
<lb n="1557"/><span>do d' shamhailse ba náir gan labhairt i dtráth,</span>
<lb n="1558"/><span>le hainnir na mbánchíocha;</span>
<lb n="1559"/><span>rachadsa gan spás gan eagla ná tlás,</span>
<lb n="1560"/><span>go tearmainn ghlas álainn íodha,</span>
<lb n="1561"/><span>is má castar liom an bháb, go dearbh dhuit mo lámh,</span>
<lb n="1562"/><span>go gcaithfidh sí cineál dom insint.</span></p>
<lb n="1563"/>
<lb n="1564"/><p><span>Fhir shoilbhir gan teimheal de mhaithibh clanna Gaoidhil,</span>
<lb n="1565"/><span>is bhrolla-shliocht ghlan Mhíleadh Easpáinne,</span>
<lb n="1566"/><span>cár ghabh t'eagna is do ghaois, ná fós do ranna grinn,</span>
<lb n="1567"/><span>is gan labhairt leis an ríogan álainn;</span>
<lb n="1568"/><span>éirigh is preab id' shuí go fras mar éan do chraoibh,</span>
<lb n="1569"/><span>go rachaimid go linn na cláimhe,</span>
<lb n="1570"/><span>mar a gcaithfir cuntas cruinn do thabhairt ins an mnaoi,</span>
<lb n="1571"/><span>muna dtigidh sí gan scíth im' láthair.</span></p>
<lb n="1572"/>
<lb n="1573"/><p><span>Ar m'easpairtibh do bhíos, nuair amharcas le m' thaoibh,</span>
<lb n="1574"/><span>an eala-bhruinneall aoibhinn álainn,</span>
<lb n="1575"/><span>ba gheanamhail a gnaoi, ba mhaiseamhail a haoir,</span>
<lb n="1576"/><span>ba thaitneamhach a píp is a bráid gheal,</span>
<lb n="1577"/><span>a rosca glasa cruinn, mar réalta seaca bhí,</span>
<lb n="1578"/><span>is a mala dheas chaoil chomhsháitheach,</span>
<lb n="1579"/><span>a béilín tanaí caoin is a déid mar bhláth an draighin,</span>
<lb n="1580"/><span>nó mar shneachta geal aon oíche i mbarr cnoic.</span>
<lb n="1581"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1582"/><p><span>Ba chamarsach cíortha craipinneach frinseach,</span>
<lb n="1583"/><span>bachallach buí tiubh néamhrach</span>
<lb n="1584"/><span>do bhí furcaibh a cinn, ina sraithibh léi síos,</span>
<lb n="1585"/><span>go snaimtheach cas trilseach péarlach,</span>
<lb n="1586"/><span>bhí caora is líth ag pléireacht gan scíth</span>
<lb n="1587"/><span>ina leacain tais naíonta mhaorga,</span>
<lb n="1588"/><span>is gan ceachtar den dís ag tréigean na slí,</span>
<lb n="1589"/><span>ach ag caismirt is ag bruíon ina héadan.</span></p>
<lb n="1590"/>
<lb n="1591"/><p><span>An tan dhearcas go glinn, ó mhullach go rinn,</span>
<lb n="1592"/><span>an ainnir gheal mhín mhaorga,</span>
<lb n="1593"/><span>do phreabas gan scíth ar amharc a gnaoi,</span>
<lb n="1594"/><span>le taitneamh don chaoinréiltheann,</span>
<lb n="1595"/><span>go ndeachas ina coim, mar ascath i mbun claímh,</span>
<lb n="1596"/><span>is m'easpairtib<h> d'fhíor-thréigeas,</span>
<lb n="1597"/><span>is d'agallas í a hainm do ríomh,</span>
<lb n="1598"/><span>i dteanga na grinn-Gaeilge.</span></p>
<lb n="1599"/>
<lb n="1600"/><p><span>Nó an dá deascaibh do fríth lag marbh mac Priam,</span>
<lb n="1601"/><span>an churadh ba ghníomh éachtach,</span>
<lb n="1602"/><span>i gcathair na Traí ba chalma an laoich</span>
<lb n="1603"/><span>an faraire groí tréitheach,</span>
<lb n="1604"/><span>nó an ainnir da droim inar treascradh Naois,</span>
<lb n="1605"/><span>dár ghairm an draoi Deirdre,</span>
<lb n="1606"/><span>nó Eithne gheal chaoin tug Conall don bhinn,</span>
<lb n="1607"/><span>is an codladh dá s<h>íorthraochadh?</span></p>
<lb n="1608"/>
<lb n="1609"/><p><span>Nó an chúileann chúlbhuí chuir geasa i ndáil Fhinn,</span>
<lb n="1610"/><span>rinn seanduine críon tláith dhe,</span>
<lb n="1611"/><span>go dtáinig a bhuíon ó Almhain aníos,</span>
<lb n="1612"/><span>gur dhalladar brí an fháinne,</span>
<lb n="1613"/><span>nó an eala bhean chaoin ba chealgach croí,</span>
<lb n="1614"/><span>d'fhúig Samson mear-ghníomhach lán lag,</span>
<lb n="1615"/><span>is do chimil an deimheas de mhullach a chinn,</span>
<lb n="1616"/><span>do shladaigh a bhrí is a shláinte?</span>
<lb n="1617"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1618"/><p><span>Nó an Chéarnait chiúin chuir muileann ar dtúis,</span>
<lb n="1619"/><span>go hinnealta ar srúill sréabh ghlas,</span>
<lb n="1620"/><span>nó an ainnir gheal chlúúil, ba thaitneamhach gnúis,</span>
<lb n="1621"/><span>fuair seilbh an úill aerga,</span>
<lb n="1622"/><span>nó an Bhláthnait gan smúit, an bhé ba chosúil</span>
<lb n="1623"/><span>le scáil an lonradh gréine,</span>
<lb n="1624"/><span>dá deasca an chú gur mhairbh laoch Mumhan,</span>
<lb n="1625"/><span>an ascathmhear lúfar tréitheach?</span></p>
<lb n="1626"/>
<lb n="1627"/><p><span>Fochtaim arís den mhascalach mhíonla,</span>
<lb n="1628"/><span>bhanamhail mhín tais mhaorga,</span>
<lb n="1629"/><span>arbh ainm di Aoibhill, cara na Muimhneach,</span>
<lb n="1630"/><span>charthanach chaoin ón Léithchraig,</span>
<lb n="1631"/><span>nó an ainnir ghealchíoch dá ngairmthear Clíodhna</span>
<lb n="1632"/><span>thaitneamhach aoibhinn aerach,</span>
<lb n="1633"/><span>nó an tusa an tí d'fhúig Inis Fiodh Bhuí</span>
<lb n="1634"/><span>faoi tharcaisne is dímheas meirleach?</span></p>
<lb n="1635"/>
<lb n="1636"/><p><span>Nó an tú an ainnir bhean chaoin bhí i ndeilbh claimhsí,</span>
<lb n="1637"/><span>do cheangal an triar saorfhlaith,</span>
<lb n="1638"/><span>nó an ceachtar den dís thú, d'imigh le baois,</span>
<lb n="1639"/><span>chum reatha de dhroim an tsléibhe,</span>
<lb n="1640"/><span>nó an tú Banba an ghrinn bean chéile Mhic Cuill,</span>
<lb n="1641"/><span>Fódla ghealchíoch nó Éire,</span>
<lb n="1642"/><span>fios freagra faighim, a bhruinneall ná moill mé,</span>
<lb n="1643"/><span>ach tabhair dhom roinn faisnéise.</span>
<lb n="1644"/></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1645"/><p><span>d'fhreagair an bhrídeach mhascalach mhíonla,</span>
<lb n="1646"/><span>bhanamhail mhín tais álainn,</span>
<lb n="1647"/><span>"ní ceachtar den bhuíon do rinnis a ríomh mé,</span>
<lb n="1648"/><span>ach cara na nGaoidheal is a máthair,</span>
<lb n="1649"/><span>do thaisteal araoir tar treathan do scíth,</span>
<lb n="1650"/><span>go hInis ghlas aoibhinn Fháilge,</span>
<lb n="1651"/><span>le teachtaireacht chruinn go mbeidh lomscrios claímh</span>
<lb n="1652"/><span>ar shliocht Chailbhin is shíolrach Mhártain."</span></p>
<lb n="1653"/>
<lb n="1654"/><p><span>"Céad fáilte reomhad faoi thrí a Scóta déidgheal chaoin,</span>
<lb n="1655"/><span>is aithris dúinn go cruinn gan cháirde,</span>
<lb n="1656"/><span>bhfuil an chabhair ag teacht tar toinn do réifidh ár gceasnaí,</span>
<lb n="1657"/><span>nó an fada bheidh daoirse i gClár Luirc?"</span>
<lb n="1658"/><span>"Go dearbh duit" ar sí, "is ró-ghearr go mbeidh gach críth,</span>
<lb n="1659"/><span>go soirbh lainneach aoibhinn páirteach,</span>
<lb n="1660"/><span>agus Sagsanaibh ag caí, gan stát ná fearann claímh,</span>
<lb n="1661"/><span>do gheabhairse (i) bPastorine an dáta.</span></p>
<lb n="1662"/>
<lb n="1663"/><p><span>"Beidh Gallshliocht gan mhoill, is Cailbhinigh ag caí,</span>
<lb n="1664"/><span>go hatuirseach lagbhríoch gan faosamh,</span>
<lb n="1665"/><span>gan fearannaibh gan chríth, eachra ná tíos,</span>
<lb n="1666"/><span>in anchruith ag Gaoidhil dá léirscrios;</span>
<lb n="1667"/><span>ní bheidh deachmhaithe ná cíos sraitheanna ná íoc,</span>
<lb n="1668"/><span>ná taxanna in aghaidh an mhí ar Éirinn,</span>
<lb n="1669"/><span>is beidh ministéirí Chríost go ceannasach sa tír,</span>
<lb n="1670"/><span>ag canadh salm grinn go naofa."</span>
<lb n="1671"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1672"/><p><span>"De réir mar luadar naoimh, rinn tairngreacht a scríobh,</span>
<lb n="1673"/><span>beidh fanatics lagbhríoch gan cháirde,</span>
<lb n="1674"/><span>faoi tharcaisne aige Gaoidhil in anbhroid gach laoi,</span>
<lb n="1675"/><span>gan sosadh ló go n-oíche i gClár Luirc;</span>
<lb n="1676"/><span>ag seo an dáta dhuit go cruinn, i nGaeilge ghasta caoin,</span>
<lb n="1677"/><span>go hachomair le ríomh is áirigh,</span>
<lb n="1678"/><span>trí cheann ar M is D is dó choll an cúigmhadh mír,</span>
<lb n="1679"/><span>eatarthu cur b ae., táthaigh.</span>
<lb n="1680"/></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1681"/><p><span>Bzzzzz1824 19T</span>
<lb n="1682"/><span>12</span></p>
<lb n="1683"/>
<lb n="1684"/><p><span>SÉAMAS Ó CAOINDEALBHÁIN CCT A.D. 1824</span></p>
<lb n="1685"/>
<lb n="1686"/><p><span>Fonn: Rodney's Glory</span></p>
<lb n="1687"/>
<lb n="1688"/><p><span>Éistidh le m' dhréacht a chaoimhshliocht Gaoidhil,</span>
<lb n="1689"/><span>is le m' theagasc cidh faon mé i spré is i maoin,</span>
<lb n="1690"/><span>taithleach le chéile is éagnairc bídh,</span>
<lb n="1691"/><span>dil taitneamhach díleas páirteach;</span>
<lb n="1692"/><span>deirim libh tréigidh craos na dí,</span>
<lb n="1693"/><span>iomarbhá aonaigh scréacha is bruíon,</span>
<lb n="1694"/><span>aicme dhrochmhéinigh, nach saobh bhur slí,</span>
<lb n="1695"/><span>ag gearradh is ag raobadh plaoisc is baill,</span>
<lb n="1696"/><span>is mallacht na cléire in aghaidh an rae in bhur mbaill,</span>
<lb n="1697"/><span>nó sciolpadh lucht dlí ar bhur bhfáltas.</span></p>
<lb n="1698"/>
<lb n="1699"/><p><span>Fáltas is maoin lucht bruíne is ágha,</span>
<lb n="1700"/><span>sciolpann lucht dlí, má bhíonn le fáil,</span>
<lb n="1701"/><span>is a reachtaire dlíonn gé is caora d'fháil,</span>
<lb n="1702"/><span>uan banbh nó minseach álainn;</span>
<lb n="1703"/><span>is minic cruashnaidhm chaoin den chnáibh</span>
<lb n="1704"/><span>ar uimhir den bhuidhin seo is cuibhreach lámha,</span>
<lb n="1705"/><span>dá stathadh is dá straoilleadh ar ghírle brád,</span>
<lb n="1706"/><span>ag an lomaire ciacrach, caoifeach táir,</span>
<lb n="1707"/><span>is na carcra dá líonadh dhíbh gach lá,</span>
<lb n="1708"/><span>is gach aicme eile síoch glanpháirteach.</span>
<lb n="1709"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1710"/><p><span>Is páirteach do bhíonn Pailintínigh táir,</span>
<lb n="1711"/><span>is gach aicme eile caoifeach i gcríochaibh Fáil,</span>
<lb n="1712"/><span>deabhadh ná bruíon ní bhíonn go brách</span>
<lb n="1713"/><span>idir Gallaibh ó naíon go hársacht;</span>
<lb n="1714"/><span>ní mar sin do bhíonn sliocht Gaoidhil mo chás,</span>
<lb n="1715"/><span>ach ag stolladh is ag ciorrbhadh cinn is cnámh,</span>
<lb n="1716"/><span>ar an ábhar san bíd, beid choíche is táid</span>
<lb n="1717"/><span>bocht dealbh lagbhríoch, faoi dhaoirse ag cách,</span>
<lb n="1718"/><span>gan earra gan mhaoin gan chrích gan cháil,</span>
<lb n="1719"/><span>in anacra an tsaoil dá gcáible.</span></p>
<lb n="1720"/>
<lb n="1721"/><p><span>Cáible na gcéadta de caomhfhine Gaoidhil</span>
<lb n="1722"/><span>i gClár Éibhir le tréimhse gan faosamh aindlí,</span>
<lb n="1723"/><span>dá dtraochadh mo léanchreach le claonéachtaí fill,</span>
<lb n="1724"/><span>in iomadh dár ngníomhartha fíráille;</span>
<lb n="1725"/><span>de dheascaibh a mbaothacht a saofacht is a mbaois,</span>
<lb n="1726"/><span>do hionnarbadh ina dtréadaibh ár ngaolta thar thoinn,</span>
<lb n="1727"/><span>i gcríocha imigéin gan cléire dá ndíon,</span>
<lb n="1728"/><span>fá mhoghsaine daor le géarsmacht Gaill,</span>
<lb n="1729"/><span>go doilbh dubhach céasta déarach faíoch,</span>
<lb n="1730"/><span>faoi tharcaisne i dtír gan cháirde.</span></p>
<lb n="1731"/>
<lb n="1732"/><p><span>A cháirde grách is a shliocht ársa Gaoidhil,</span>
<lb n="1733"/><span>mo theagasc i dtráth más áil libh í,</span>
<lb n="1734"/><span>tugaidh aire dhom rá ins gach ard den chríoch,</span>
<lb n="1735"/><span>nó is dearbh gur díbh nach fearrde;</span>
<lb n="1736"/><span>ceangailidh páirt le gardas Críost,</span>
<lb n="1737"/><span>seacanaidh ál na cránach duibhe,</span>
<lb n="1738"/><span>is gach aicme eile tá de ghnáth ar bhur dtí,</span>
<lb n="1739"/><span>is is gairid díbh caomhna an Airdmhic.</span>
<lb n="1740"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1741"/><p><span>A Mhic Mhuire na ngrás d'fhulaing páis inár dtaoibh,</span>
<lb n="1742"/><span>is do pheannaigh do d' ghrá sliocht Ádhaimhe is Íbh,</span>
<lb n="1743"/><span>leasaigh i dtráth mígnás na nGaoidhil,</span>
<lb n="1744"/><span>ort aicim tríd dhiacht is daonnacht;</span>
<lb n="1745"/><span>mo dhalladh mo chás nach náir an gníomh</span>
<lb n="1746"/><span>do chreideamh ginearálta ins gach áit ina mbíd,</span>
<lb n="1747"/><span>bheith ag stolladh is ag tnáitheadh cnámha is cinn,</span>
<lb n="1748"/><span>is sliocht Cailbhin is Mhártain ag gáirí thríd,</span>
<lb n="1749"/><span>ag scige faoi chách ag lámhach na líog,</span>
<lb n="1750"/><span>gan sosa stad scíth ná staonadh.</span></p>
<lb n="1751"/>
<lb n="1752"/><p><span>Staonaigíse, an tsíth is fearr,</span>
<lb n="1753"/><span>óir is beannaithe an bhuíon a ní an tsíocháin,</span>
<lb n="1754"/><span>tugaidh aire go grinn do laoi os ard</span>
<lb n="1755"/><span>an eagailsigh aoibh sruithléannta;</span>
<lb n="1756"/><span>is é an tAthair Uilliam caoin-mhear gníomhach cáidh,</span>
<lb n="1757"/><span>Mac Gearailt gealchroích an tsaoi neamhspleách,</span>
<lb n="1758"/><span>gléfharaire groí dea-ghníomharthach grách,</span>
<lb n="1759"/><span>de mhaithibh na fíodh nár stríoc dá námhaid,</span>
<lb n="1760"/><span>a theagasc tá bríomhar díbh gach lá,</span>
<lb n="1761"/><span>is a bhreallshliocht Gaoidhil leis éistidh!</span>
<lb n="1762"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1763"/><p><span>Bzzzzz1824-25 19T</span>
<lb n="1764"/><span>13</span>
<lb n="1765"/><span>SÉAMAS Ó CAOINDEALBHÁIN CCT</span></p>
<lb n="1766"/>
<lb n="1767"/><p><span>Fonn: Lomaire crochta as chrann (etc.)</span></p>
<lb n="1768"/>
<lb n="1769"/><p><span>Madan aoibhinn aerach, go seascair is mé im'aonar,</span>
<lb n="1770"/><span>ar leaba chluthar ghréis ghlan go héagnairc im' luí,</span>
<lb n="1771"/><span>do dhearcas aindear néamhrach mhodhúil gheanúil caoin mhaorga,</span>
<lb n="1772"/><span>ghrua chorcra chnis ghléigeal fras-dhéarach lem' thaoibh;</span>
<lb n="1773"/><span>bhí dlaoithe grinn ina slaodaibh léi síos go frinseach dréimreach,</span>
<lb n="1774"/><span>go búclach casta péarlach tiugh craobhfholtach buí;</span>
<lb n="1775"/><span>a dreach ar dhath na gcaora, trí shneachta aon oíche (ag) pléireacht,</span>
<lb n="1776"/><span>is a dhá cíoch chruinne ghéara cheann chaola gan teimheal.</span></p>
<lb n="1777"/>
<lb n="1778"/><p><span>Do bhíog mo chroí trém' néalta, is ghaibh creatha is uabhar cléibh mé,</span>
<lb n="1779"/><span>tan d'amharcas an chaomhbhruinneall dhéidgheal leam thaoibh,</span>
<lb n="1780"/><span>a dearca cruinne chlaona mar réalta seaca ar aer ghlan,</span>
<lb n="1781"/><span>is a mala ghearra chaol tais mar ghlétharraing pinn;</span>
<lb n="1782"/><span>a leabhairchroibh ba ghléire chuir gréis ar bhrata daora,</span>
<lb n="1783"/><span>sionnig broic is béithribh leoin faolchoin is gríbh,</span>
<lb n="1784"/><span>an eilit mhaoil is a céile is na gadhair dhá bhfiach ar saothar,</span>
<lb n="1785"/><span>fearainn breaca is géise agus gleairchearca fraoigh.</span>
<lb n="1786"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1787"/><p><span>Tráth mhúscail mé as mo néaltaibh, is tapa fras do léimeas,</span>
<lb n="1788"/><span>m'imeagla do thréig mé, is do théarnigh mo bhrí,</span>
<lb n="1789"/><span>is d'fhiosras don raeltin go cneasta caoin i nGaeilge,</span>
<lb n="1790"/><span>cúis a caí is a géarghoil, nó ar bhaolach dhom í,</span>
<lb n="1791"/><span>nó ar cheachtair í de bhéithibh an úill ag plé le chéile,</span>
<lb n="1792"/><span>nó an aindear chailce Céarnait chuir gleair-roith ar linn,</span>
<lb n="1793"/><span>dá bhíthin sin gur saoradh a hanacra is a daorbhroid,</span>
<lb n="1794"/><span>ó mheilt na brón ina haonar in éiric a gnímh.</span></p>
<lb n="1795"/>
<lb n="1796"/><p><span>Nó an dá deasca fríth go faonlag i dtreas na gclaíomh an saorfhlaith,</span>
<lb n="1797"/><span>Eachtair grí mear tréitheach gníomhéachtach mac Príomh,</span>
<lb n="1798"/><span>nó an mhascalach chaoin mhaorga, d'fhúig clanna Gaoidhil faoi dhaorsmacht,</span>
<lb n="1799"/><span>ag camshliocht na meirleach do thréig creideamh Chríost,</span>
<lb n="1800"/><span>nó an eala bhean chneasghléigeal do chuaigh ar ceal ó Éamhain,</span>
<lb n="1801"/><span>le gean is cumann cléibhe is léirshearc do Naois,</span>
<lb n="1802"/><span>nó an aindear tug Mac Néill leis go barr na binne ar éigean,</span>
<lb n="1803"/><span>Fódla chríon nó Éire nó céile Mhic Cuill?</span></p>
<lb n="1804"/>
<lb n="1805"/><p><span>D'fhreagair sí go gaosmhar, i dteanga ghrinn na Gaeilge,</span>
<lb n="1806"/><span>is dubhairt gurb í bean chéile í Mhic Gréine na ndraoi,</span>
<lb n="1807"/><span>bhí anacra le tréimhse aige saithe thruaill an Bhéarla,</span>
<lb n="1808"/><span>dá creimeadh is dá créime dá céasa is dá cnaí;</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1809"/><p><span>"ag sin fáth mo ghéarghoil" ar sí, "do saoithibh Éireann,</span>
<lb n="1810"/><span>is an líomhnadh chím ar Ghaeil bhocht dhá séideadh tar toinn,</span>
<lb n="1811"/><span>dá gcrochadh is dá n-aolchur ag bréanshliocht Mhártain chraosaigh,</span>
<lb n="1812"/><span>agus faire oíche is lae orthu aige claonlomairí."</span></p>
<lb n="1813"/>
<lb n="1814"/><p><span>"Le fearta is congnadh an Aonmhic fuair peannaid croise is céasadh,</span>
<lb n="1815"/><span>beidh Gallchoin go tréithlag faoi Fhéile na Naoimh,</span>
<lb n="1816"/><span>is lomscrios na Féinne ar gach lomaire fill éithigh</span>
<lb n="1817"/><span>dá bhfuil i bhfearann Éibhir mar aon lena síol;</span>
<lb n="1818"/><span>níl Swadléir ná Quaker, Solas Nua na Presbetérian,</span>
<lb n="1819"/><span>lorgaire ná meirleach do shéan creideamh Chríost</span>
<lb n="1820"/><span>ná caithfidh stríocadh is géilleadh do reacht is riail na cléire,</span>
<lb n="1821"/><span>is a mbíobla tacair bréige do thréigean gan mhoill."</span></p>
<lb n="1822"/>
<lb n="1823"/><p><span>"De réir mar luadar fáidhe sruithe suadh is dáimhe,</span>
<lb n="1824"/><span>do tharngair go fáidh ghlic ar dhála gach aois,</span>
<lb n="1825"/><span>beidh an scuaine coinnealbháite nár ghráigh an tÁbhé</span>
<lb n="1826"/><span>Máire,</span>
<lb n="1827"/><span>go hanacrach dícháirdeach dá gcáible aige Gaoidhil;</span>
<lb n="1828"/><span>beidh Gearóid adhartha ag Sátan mar aon le Piaras Báile,</span>
<lb n="1829"/><span>Sibéal glas is mála uirthi lán de bhíoblaí,</span>
<lb n="1830"/><span>Tiobóid leamh is a bhráithre, a chleamhnaithe is a cháirde,</span>
<lb n="1831"/><span>ceangailte do Mhártan idir Sheaghán is Hanraí."</span>
<lb n="1832"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="1833"/><p><span>Aicim ar Mhac Mháire mhódhúil mharthanach chaoin chráifeach,</span>
<lb n="1834"/><span>d'fhuilaing pian is crá ghoin na páise inár dtaoibh,</span>
<lb n="1835"/><span>ár gcreideamh ginearálta bheith seasamhach in ardmheas,</span>
<lb n="1836"/><span>is reacht is dlíthe Mhártain gan cháirde do chloí;</span>
<lb n="1837"/><span>an ghrathan choinnealbháite seo d'ionnarbadh tar sáile,</span>
<lb n="1838"/><span>go dealbh bocht dícháirdiúil, gan áitreamh gan tíos,</span>
<lb n="1839"/><span>is gach eaglaiseach fáthach róghráigh an Mhaighdean ghrásmhar</span>
<lb n="1840"/><span>bheith ceannasach i gClár Luirc gan spleáchas dá nímhid.</span></p>
<lb n="1841"/>
<lb n="1842"/><p><span>Eoghain chaomh ghil Uí Chaomhánaigh, a shuaircfhir uallach</span>
<lb n="1843"/><span>fáidhghlic,</span>
<lb n="1844"/><span>de phréimhshliocht uasal ársa is d'ardfhlatha gnímh,</span>
<lb n="1845"/><span>a bhláth is a phlúr na dáimhe, ort aicim go caoinráiteach,</span>
<lb n="1846"/><span>má amharcair an dán seo ná cáin mise thríd,</span>
<lb n="1847"/><span>ach ceartaigh é is bláth<a>igh is do ranna grinn leis táthaigh,</span>
<lb n="1848"/><span>agus stiúirigh soir chum Seagháin é go hAth na nglaslíog,</span>
<lb n="1849"/><span>an t-éigeas cliste fáthach séimhfhriotalach ildánach,</span>
<lb n="1850"/><span>is scriosaigí síol Mhártain ná gránn buime Chríost!</span></p>
<lb n="1851"/>
<lb n="1852"/><p><span>Ceangal:</span>
<lb n="1853"/><span>Mo chumha mo chneasna mo mhairg is crá mo chroí,</span>
<lb n="1854"/><span>mo phúir mo pheannaid mo dhanaid is fáth mo chaí,</span>
<lb n="1855"/><span>sliocht Lúitear chalcaigh, an aicme nach grá le Críost,</span>
<lb n="1856"/><span>go súgach seascair i bhfearannaibh ársa Gaoidheal.</span>
<lb n="1857"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="1858"/><p><span>Bzzzzz1827c 19T</span>
<lb n="1859"/><span>Uzzzzz0401</span>
<lb n="1860"/><span>14</span></p>
<lb n="1861"/>
<lb n="1862"/><p><span>BUÍ BHÉARRA GHLAS MHUIMHNEACH NA SÉAD, AG CCT</span></p>
<lb n="1863"/>
<lb n="1864"/><p><span>Fonn: Lomaire crochta as chrann</span></p>
<lb n="1865"/>
<lb n="1866"/><p><span>Araoir is mé go brónach, ar fheorainn mhín aeraigh,</span>
<lb n="1867"/><span>i gcoim choille ghéag ghlaise ar thaobh Ghleanna Duibhe,</span>
<lb n="1868"/><span>le m' thaoibh do shuigh an Spéirbhean is a ciabhaibh</span>
<lb n="1869"/><span>casta dréimreach,</span>
<lb n="1870"/><span>ag tíocht go buí tiugh péarlach ina slaodaibh léi síos;</span>
<lb n="1871"/><span>bhí caor is sneachta in éineacht ag caismirt treasa</span>
<lb n="1872"/><span>tréanmhar,</span>
<lb n="1873"/><span>is gan ceachtar acu (ag) géilleadh ina séimhleacain chaoin,</span>
<lb n="1874"/><span>a mala ghearra chaol dheas is a rosc mar dhrúcht an</span>
<lb n="1875"/><span>fhéir ghlais,</span>
<lb n="1876"/><span>a dá chruinn mhama ghéara gan claochladh ar a clí.</span></p>
<lb n="1877"/>
<lb n="1878"/><p><span>Is fíor go rabhas tréimhse, gan bhrí gan phreab im' ghéaga,</span>
<lb n="1879"/><span>is nárbh fheasach dom cá taobh as ar théarnaigh im' shlí,</span>
<lb n="1880"/><span>gur éiríos suas go héasca agus d'fhiosras den réaltean,</span>
<lb n="1881"/><span>"cá ríocht cá treibh cá tréad duit a spéirbhruinneall mhín?</span>
<lb n="1882"/><span>nó an tú thar lear thug scaoth leat de bhantracht na Gréige,</span>
<lb n="1883"/><span>is do cheangail flaith na Féinne go daor docht le draíocht,</span>
<lb n="1884"/><span>nó an bhean bhí i gceart mar chéile ag Fínghín groí mac Aodha Dhuibh,</span>
<lb n="1885"/><span>fuair clú agus réim in Éirinn, is gléghairm rí?"</span>
<lb n="1886"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="1887"/><p><span>"Nó an den dís bhan chaomh tú, ba chlann do Thuathal Téachtmhar,</span>
<lb n="1888"/><span>gur cailleadh iad go héasca le meirleach amhchaoin,</span>
<lb n="1889"/><span>nó an tú do chuir na Baodhbaibh ag foghlaim draíocht is claonbheart,</span>
<lb n="1890"/><span>gur treascradh an laoch mear go faonlag dhá ndroim,</span>
<lb n="1891"/><span>nó an tú do dhóigh an glébhrat le ainbhios mímhéineach,</span>
<lb n="1892"/><span>do tharraing Cath Mhaighe nÉalta is do ghaolta ann gur cloíodh,</span>
<lb n="1893"/><span>nó an ainnir álainn déidgheal do dhiúltadh d'F<h>ionn mar chéile,</span>
<lb n="1894"/><span>is do thaisteal triúchaibh Éireann le tréanmhac Uí Dhuibhinn?"</span></p>
<lb n="1895"/>
<lb n="1896"/><p><span>d'fhreagair sí go séimh dom, i dteanga mhilis Ghaeilge,</span>
<lb n="1897"/><span>"ní ceachtar díobh dár léighis mé, cia léir dom an bhuíon,</span>
<lb n="1898"/><span>m'ainm ceart duit Éire tá le seal ag staeireacht,</span>
<lb n="1899"/><span>ag adhaltranas na meirleach do théarnaigh thar toinn;</span>
<lb n="1900"/><span>is róghearr go mbeid sin faonlag, gan fleá gan fíon gan féasta,</span>
<lb n="1901"/><span>gan paca binn ar thaobh cnoic, ná glaoch ar a gcíos,</span>
<lb n="1902"/><span>beidh gearradh cinn is géaga ar gach ailp acu gan faosamh,</span>
<lb n="1903"/><span>do rinn an pháis do raobadh is do shéan creideamh Chríost."</span>
<lb n="1904"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="1905"/><p><span>"Tá buíon ag teacht go léadmhar i mbarcaibh dighin ar tréanmhuir,</span>
<lb n="1906"/><span>le lannaibh líofa faobhair chum meirleacha chloí,</span>
<lb n="1907"/><span>dream an oilc do chéas sinn le Achtaibh docht gach féile,</span>
<lb n="1908"/><span>is an deichmhadh cuid dár saothar dá gcléir do bhuain dínn,</span>
<lb n="1909"/><span>beadh fuil a gcroí dhá taosca mar thuile (ag) teacht le taobh chnoic</span>
<lb n="1910"/><span>na danair dhúra dhaora rinn eirleach ar Ghaoidhil,</span>
<lb n="1911"/><span>an aicme thoghann mar bhéile feoil Dé hAoine is féasta,</span>
<lb n="1912"/><span>aitheanta Dé raonaid is raobaid a dhlí."</span></p>
<lb n="1913"/>
<lb n="1914"/><p><span>"Aithris don chléir chirt is ná dearmad an éigse,</span>
<lb n="1915"/><span>nach plás ná canadh bréagach mo bhréithre, ach fíor;</span>
<lb n="1916"/><span>le ráite ghlan na naomhaibh is gairid uainn an téarma,</span>
<lb n="1917"/><span>go lasfar dúnta méithphoic, is ní léan liom a gcrích;</span>
<lb n="1918"/><span>na Gallchonaibh chraosacha tháine chugainn go hÉire;</span>
<lb n="1919"/><span>do fuair a bhfearainn tsaora gan éiliomh gan díol,</span>
<lb n="1920"/><span>ruaigfear iad le chéile as chríochaibh Inis Éilge</span>
<lb n="1921"/><span>is beidh Clár Luirc ina dhéidh sin ag Gaelaibh gan chíos."</span></p>
<lb n="1922"/>
<lb n="1923"/><p><span>Stadfad feasta is éistfead, im' rannaibh ní bhfuil éifeacht,</span>
<lb n="1924"/><span>ar sheanchas na laochra ní léir dom cur síos,</span>
<lb n="1925"/><span>do chríon do mheath do chlaochladh mo mheabhair mo chroí agus m'éirim,</span>
<lb n="1926"/><span>tá pairthis i m' ghéaga is mo scéimh treafa ag aois;</span>
<lb n="1927"/><span>fúigfead é faoi Shéamas, oidhre cheart Uíbh Laoghaire,</span>
<lb n="1928"/><span>bile blasta léannta na séimhfhriotal ghrinn,</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="1929"/><p><span>bíodh a cheann a pheann is a mhéaraibh le fonn ag teacht le chéile,</span>
<lb n="1930"/><span>go gcuiridh sliocht na bhfaolchoin chum caorann ina loing.</span></p>
<lb n="1931"/>
<lb n="1932"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="1933"/><span>A bhile gan bhéim is a Shéamais chalma shuairc,</span>
<lb n="1934"/><span>de shleachtaibh na laoch, nár staon i dtreasa dá chrua,</span>
<lb n="1935"/><span>cuirim caingean chugat féin, is ná héim mé, freagair mo dhuain,</span>
<lb n="1936"/><span>ag gearra na méithphoc claon faid mhairfidh do luail!</span>
<lb n="1937"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="1938"/><p><span>Bzzzzz1827c 19T</span>
<lb n="1939"/><span>Uzzzzz0452</span>
<lb n="1940"/><span>15</span></p>
<lb n="1941"/>
<lb n="1942"/><p><span>OIDHRE CHEART DHÍLEAS SHINSEAR UÍBH LAOGHAIRE</span>
<lb n="1943"/><span>NA MÍ CCT, ag freagairt ar an bhfonn chéanna,</span>
<lb n="1944"/><span>("Lomaire crochta as chrann")</span></p>
<lb n="1945"/>
<lb n="1946"/><p><span>A Mhíchíl ghasta thréithigh Uí Shúilleabháin shruith-léannda,</span>
<lb n="1947"/><span>de phlúr na bhfear ná staonfadh i dtréan dtreas na gclaíomh,</span>
<lb n="1948"/><span>do ranna ghrinn má thréigir i dteanga mhín na Gaeilge,</span>
<lb n="1949"/><span>ní cheapfad laoi ná véarsa le m' shaogal a shaoi;</span>
<lb n="1950"/><span>ar an ábhar sin tabhair géille dom ráite (a) chroí na féile,</span>
<lb n="1951"/><span>tá meabhair id' cheann is éifeacht, ciall éirim is gaois,</span>
<lb n="1952"/><span>níl éalaing pinn ná géig ort, ná pairthis id' mhéaraibh,</span>
<lb n="1953"/><span>a cháidhfhir cailce is gléire de phréimhshliocht Fhínghín.</span></p>
<lb n="1954"/>
<lb n="1955"/><p><span>Tré m'aisling dom go déanach ar mhaoilinn cnoic go haonra,</span>
<lb n="1956"/><span>i ngarán choille ghéag ghlaise dhéamhair im' luí,</span>
<lb n="1957"/><span>do dhearcas ainnir néamhrach ghrua chorcra chneas gléigeal,</span>
<lb n="1958"/><span>ag caí is ag freasadh déaraibh ag téarnamh le m' thaoibh;</span>
<lb n="1959"/><span>bhí líothra (a) cinn ina slaodaibh léi síos go frinseach péarlach,</span>
<lb n="1960"/><span>ina ndlaoithe casta dréimreach tiugh craobhfholtach slim,</span>
<lb n="1961"/><span>a dreach is a pearsa éagnairc, is a píp ar lí na géise,</span>
<lb n="1962"/><span>mar bhláth an draighean bhí (a) déide is a réilt dhearc gan teimheal.</span></p>
<lb n="1963"/>
<lb n="1964"/><p/>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="1965"/><p><span>An tráth do dhearcas taobh liom an ealabhruinneall mhaorga,</span>
<lb n="1966"/><span>is firb fras do léimeas tré m' néalta le scíth,</span>
<lb n="1967"/><span>ghaibh mearbhall mo chéadfa creatha croí agus cléibhe,</span>
<lb n="1968"/><span>Táine pairthis im' ghéaga is do chlaochladh mo bhrí,</span>
<lb n="1969"/><span>gur éiríos suas go héasca (an) tan fuaireas fuaradh is faosamh,</span>
<lb n="1970"/><span>is d'f<h>iosras den raeltean i ngléghuith na nGaoidhil,</span>
<lb n="1971"/><span>arbh í Áine í (i) ndíoghal a héigne,</span>
<lb n="1972"/><span>do chréim a chluas den tsaorfhlaith,</span>
<lb n="1973"/><span>nó Scéine chailce dhéidgheal, bean chéile Aimhirgín?</span></p>
<lb n="1974"/>
<lb n="1975"/><p><span>"An tú Eithne brolla ghléigeal bhí ar dhaltachas ag Déisibh,</span>
<lb n="1976"/><span>is d'itheadh go prímhéasca ar a béile feoil naoidhin,</span>
<lb n="1977"/><span>nó Béara chailce ghlédhreach do rinn an bhrat órghréasach,</span>
<lb n="1978"/><span>don bhile táidhleach éarlamh ghníomh éachtach mhear ghroí,</span>
<lb n="1979"/><span>nó an ríogan bhanúil bhéasach ina bleachtaire chaith tréimhse,</span>
<lb n="1980"/><span>gur snaidhmeadh í le saorfhlaith de phréimhfhine Gaoidhil,</span>
<lb n="1981"/><span>nó an chúileann chúnnla mhaorga, thug an iúrach iúr d'Airt aonair,</span>
<lb n="1982"/><span>do mhúch a thart is d'aontaigh mar chéile leis luí?"</span>
<lb n="1983"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="1984"/><p><span>"An tú Eithne gheanúil Órach, thug gean do Dhaithí dheoraidh,</span>
<lb n="1985"/><span>is do ghaibh mianghas d'fheoil mhoilt is óg-ghein ina broinn,</span>
<lb n="1986"/><span>nó Eithne Uathach córach, do thit go faon i gcomhrac,</span>
<lb n="1987"/><span>mar aon le triath na Cóige i ngleo Chille Osnaidhe,</span>
<lb n="1988"/><span>nó Aoife mhiochair mhómhair do fuair an iodh nó an órnasc,</span>
<lb n="1989"/><span>ón gcoin ba chliste (i) gcomhlainn do léonaigh Conmhaoil,</span>
<lb n="1990"/><span>nó Síoda máthair Eogain thuill ceannas críche is mór-mheas,</span>
<lb n="1991"/><span>nó Eithne Chonaill oirirc rug treonfhear ón mbinn?"</span></p>
<lb n="1992"/>
<lb n="1993"/><p><span>"An tú Feidhlim dheilbh ghléigeal, do bhronn a mac go haontach,</span>
<lb n="1994"/><span>d'Íngeanach mhodhúil éagnairc do thréig a hiníon,</span>
<lb n="1995"/><span>nó Fionnabhartach mhaorga, Tea greannmhar nó an aonbhean,</span>
<lb n="1996"/><span>nó máthair áil na ndéithibh ó nglaotar Dá Chích,</span>
<lb n="1997"/><span>nó an tú do chuir an tréanfhlaith ag taisteal triúch ina haonar,</span>
<lb n="1998"/><span>mórthimpeall chríche Éireann chum géilleadh dá dhlí,</span>
<lb n="1999"/><span>nó an ainnir bhean óg-ghnéitheach, dá droim gur cloíodh Turgesius,</span>
<lb n="2000"/><span>nó an de bhéithibh Inis Éilge tú, a spéirbhean gan teimheal?"</span>
<lb n="2001"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2002"/><p><span>D'fhreagair sí go héasca sobhlasta beachtadh béasach,</span>
<lb n="2003"/><span>is dúirt "ní haon dár léighis mé, cia is bé mé (de) shliocht Ghaoidhil,</span>
<lb n="2004"/><span>bhí snaidhmithe le hÉibhir i gceangal chuing na cléire,</span>
<lb n="2005"/><span>le hÉireamhóin na gcaoleach is le glémhacaibh Ír,</span>
<lb n="2006"/><span>le Tuathal táidhleach Téachtmhar is le Feidhlim Reachtmhar éarlamh,</span>
<lb n="2007"/><span>le Conn is a mhac Airt aonair, is le saorshleachtaibh Íth,</span>
<lb n="2008"/><span>gur hionnarbadh mo ghaolta le danair oilc as Éire,</span>
<lb n="2009"/><span>(an) tan d'éalaigh Rí na Bréifne go clé le Mac Maoil."</span></p>
<lb n="2010"/>
<lb n="2011"/><p><span>"Céad fáilte reomhad a raeltean go hInis aoibhin Éilge,</span>
<lb n="2012"/><span>is feasaigh dom le d' shaorthoil (an) bhfuil faosamh lámh linn,</span>
<lb n="2013"/><span>nó an fada bheam faoi dhaorsmacht in anacra is i ndaorbhroid</span>
<lb n="2014"/><span>ag sliocht Mhártain chalcaigh chraosaigh, do thréig buime Chríost?"</span>
<lb n="2015"/><span>"Deirim leat is géillidh, gur gearr go bhfeicfear meirligh</span>
<lb n="2016"/><span>gan eachra gan éadach gan méithrios gan fíon,</span>
<lb n="2017"/><span>agus clanna mear Milésius i bhfearann Luirc le chéile,</span>
<lb n="2018"/><span>go ceannasach caithréimeach ina n-aolbhrogaibh grinn."</span>
<lb n="2019"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2020"/><p><span>"Is gearr go mbeidh sliocht Ghaedheal Ghlais go soirbh lainneach séanlith,</span>
<lb n="2021"/><span>ag ionnarbadh is ag claochladh síol mheirligh an fhill,</span>
<lb n="2022"/><span>an ghrathain chuthaigh chraosaigh do shéan an creideamh aonda,</span>
<lb n="2023"/><span>an t-aifreann an chléir an corp naofa is fuil Chríost;</span>
<lb n="2024"/><span>caithfidh ministéirí a ndeachmhaithe do thréigean,</span>
<lb n="2025"/><span>cealla shratha is gléibibh, a ngréithre is a maoin,</span>
<lb n="2026"/><span>is beidh lomscrios na Féinne ar na Gallchoin le chéile,</span>
<lb n="2027"/><span>in Inis aoibhinn Éilge, faoi Fhéile na Naoimh."</span></p>
<lb n="2028"/>
<lb n="2029"/><p><span>Ag so laoi le héirim is aisti baintear éifeacht,</span>
<lb n="2030"/><span>ina bhfuil dáta is aois an Aon Mhic i nGaeilge go cruinn,</span>
<lb n="2031"/><span>ina mbeidh Gallchoin go faonlag, an lomaire is an meirleach,</span>
<lb n="2032"/><span>an lorgaire is an Quaker dhá dtraochadh aige Gaoidhil;</span>
<lb n="2033"/><span>cuir ceann ar mhuin is glédhair go beacht i gcionn a chéile,</span>
<lb n="2034"/><span>is dúbail seasca taobh leo, dá aon agus trí,</span>
<lb n="2035"/><span>triochad dís is caogad le amhancholl ina haonar,</span>
<lb n="2036"/><span>a dó is a trí agus glaotar trí héasca ar an líon.</span>
<lb n="2037"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2038"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="2039"/><span>Mo phúir mo pheannaid mo cheasna mo chrá is mo chiach,</span>
<lb n="2040"/><span>mo chumha mo dheacair mo mhairg is mo phráinn go dian,</span>
<lb n="2041"/><span>sliocht Liútair chalcaithe ar eachraibh áille (ag) fiach,</span>
<lb n="2042"/><span>is Gaoidhil go dealbh faoi tharcaisne ag ál an Diabhail.</span></p>
<lb n="2043"/>
<lb n="2044"/><p><span>Éim is aicim ar athair na ngrása fial,</span>
<lb n="2045"/><span>is ar (a) Aonmhac mharthanach d'fhuiling an pháis le pian,</span>
<lb n="2046"/><span>sliocht Mhártain mhallaithe, an aicme mhíghnámhach iar,</span>
<lb n="2047"/><span>do chloí is do leagadh le galaraibh áir is gliadh.</span>
<lb n="2048"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2049"/><p><span>Bzzzzz1824-35 19T</span>
<lb n="2050"/><span>16</span>
<lb n="2051"/><span>AN RÍ CÍARRAÍOCH, SONN</span>
<lb n="2052"/><span>Séamas Ó Caoindealbháin cct.</span></p>
<lb n="2053"/>
<lb n="2054"/><p><span>Ceol: "Táimse im' chodladh"</span></p>
<lb n="2055"/>
<lb n="2056"/><p><span>Trí m'aisling araoir im' luí go seascair</span>
<lb n="2057"/><span>cois taoibh an ghleanna, faoi gháir na n-éan,</span>
<lb n="2058"/><span>is mé (ag) machnamh ar shuidheachan Inse Bhanba,</span>
<lb n="2059"/><span>is ar ghníomha danair ag cáible Gaeil;</span>
<lb n="2060"/><span>tráth dhearcas an tsíbhean chaoin tais mharthanach,</span>
<lb n="2061"/><span>mhaiseamhail naíonta mhíonla bhanamhail,</span>
<lb n="2062"/><span>is a hionailt dá coinleacht tríd an machaire,</span>
<lb n="2063"/><span>is a dlaoithe (ag) feacadh go fáinneach léi.</span></p>
<lb n="2064"/>
<lb n="2065"/><p><span>An uair dhearcas an dís le m' thaoibh, do phreabas,</span>
<lb n="2066"/><span>gan scíth im' sheasamh ar bharr an fhéir,</span>
<lb n="2067"/><span>agus fiosaim den ríon cá tír nó baile dhi,</span>
<lb n="2068"/><span>inse cathair nó áras gléir,</span>
<lb n="2069"/><span>nó an ainnir í bhí fá dhraíocht nó geasa,</span>
<lb n="2070"/><span>bean leasa nó síobhra de shíchlann Bhanba,</span>
<lb n="2071"/><span>nó ar cheachtar den bhuíon í fríth le geasaireacht,</span>
<lb n="2072"/><span>laoithe seangail agus ráite léinn?</span></p>
<lb n="2073"/>
<lb n="2074"/><p><span>Nó an dá deasca do fríth mac Phriamh is a ghasra</span>
<lb n="2075"/><span>cloíte marbh, faoi gháir na laoch,</span>
<lb n="2076"/><span>agus cathair na Traí ina caoithre dearga,</span>
<lb n="2077"/><span>go cinnte ar lasadh le fáinne an lae,</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2078"/><p><span>nó an ainnir ghealchíoch dá droim gur treascradh</span>
<lb n="2079"/><span>an faraire groí, Conraoi mear calma,</span>
<lb n="2080"/><span>bean chara na Muimhneach Aoibhill greannmhar,</span>
<lb n="2081"/><span>Clíodhna cneasta nó Áine caomh?</span></p>
<lb n="2082"/>
<lb n="2083"/><p><span>"Nó an ceachtar den dís do ling chum reatha tú,</span>
<lb n="2084"/><span>ar shíneadh an abhaill chum bláth na mbé,</span>
<lb n="2085"/><span>nó an ghailtean mhodhúil mhín d'fhúig Gaoidhil faoi tharcaisne,</span>
<lb n="2086"/><span>cnáite ag danair dá gcrá in aghaidh an rae,</span>
<lb n="2087"/><span>nó an ghailteanach ghrinn i ndáil Fhinn chuir geasa,</span>
<lb n="2088"/><span>nó an ainnir thar toinn rug Naois go hAlbain,</span>
<lb n="2089"/><span>nó Eithne ghealchíoch, dá droim gur treascradh</span>
<lb n="2090"/><span>na mílte seabhac le láimh mhic Néill?"</span></p>
<lb n="2091"/>
<lb n="2092"/><p><span>D'fhreagair an réilteann dhéidgheal mharthanach,</span>
<lb n="2093"/><span>bhéasach bhanamhail mhaorga mhodhúil,</span>
<lb n="2094"/><span>"ní ceachtar den méid sin mé, cia is aithnid dom</span>
<lb n="2095"/><span>béithe taitneamhach' áille an domhain;</span>
<lb n="2096"/><span>is mé bean chara na nGael tá le tréimhse in anbhroid,</span>
<lb n="2097"/><span>i gcríocha imigéin dom chéasadh ag Gallchoin,</span>
<lb n="2098"/><span>go dtáinig an féinneach, laoch na Banba,</span>
<lb n="2099"/><span>do shéidfidh danair de bharr na dtonn."</span></p>
<lb n="2100"/>
<lb n="2101"/><p><span>"(A) ainnir na gclaonroisc, éim is aicim ort,</span>
<lb n="2102"/><span>réigh mo cheasna is ná fág mé i m' dhall,</span>
<lb n="2103"/><span>óir ní thuigim do bhréithre ar laoch na Banba,</span>
<lb n="2104"/><span>ach léigh dom (a) ainm, soiléir dom mheabhair;</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2105"/><p><span>d'fhreagair an bhéib gheal mhéin ghlan aigeanta,</span>
<lb n="2106"/><span>go heagnaí éasca gaosmhar greannmhar,</span>
<lb n="2107"/><span>"Domhnall do ghlaoim air, tréanmhar Chonallach,</span>
<lb n="2108"/><span>do shéidfidh danair as Éire (ag) damhas."</span></p>
<lb n="2109"/>
<lb n="2110"/><p><span>Cara mo chléibhse, laoch na Banba,</span>
<lb n="2111"/><span>a thréithe (a) achtaibh a dhlí is a riail,</span>
<lb n="2112"/><span>guím faid ar a shaol is tréimhse seasmhach,</span>
<lb n="2113"/><span>is traochadh ar eascara roimhe is ina dhiaidh;</span>
<lb n="2114"/><span>caithfidh Sacsana staonadh is géilleadh feasta dhó,</span>
<lb n="2115"/><span>is achtanna saora léigean eadrainn,</span>
<lb n="2116"/><span>nó scarfar ó chéile Éire is fearann Gall,</span>
<lb n="2117"/><span>is séidfear an Tarbh go linn na bpian.</span>
<lb n="2118"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="2119"/><p><span>Bzzzzz1824 19T</span>
<lb n="2120"/><span>17</span>
<lb n="2121"/><span>SÉAMAS Ó CAOINDEALBHÁIN CCT DO D<H>OMHNAILL Ó CONAILL</span></p>
<lb n="2122"/>
<lb n="2123"/><p><span>A Éirinn nach aerach an rá le maíomh,</span>
<lb n="2124"/><span>ár nglébhile éachtach nach tláith i ngníomh,</span>
<lb n="2125"/><span>fear réitigh ár ngéibhinn gan scáth gan baoigheal,</span>
<lb n="2126"/><span>gan bhuíochas don chlaonsproit i nGráinne Mhaoil.</span></p>
<lb n="2127"/>
<lb n="2128"/><p><span>Gach tréanursa fraoch cuthaigh ársa Gaoidhil,</span>
<lb n="2129"/><span>ná staonfadh i mbaolsiosma a<g> carnadh Gaill,</span>
<lb n="2130"/><span>mar aon liomsa taoscadh an cárt gan fuíoll,</span>
<lb n="2131"/><span>dá mb'éigean dó a léine chum fháil do dhíol.</span></p>
<lb n="2132"/>
<lb n="2133"/><p><span>Ní baol anois ná réifear bhur bpráinn go deimhin,</span>
<lb n="2134"/><span>is ná séidfear as Éire gan spás na Gaill,</span>
<lb n="2135"/><span>má cuiream le chéile gan spleáchas puinn,</span>
<lb n="2136"/><span>is cíos éirce na hÉireann do t<h>ál gan mhoill.</span></p>
<lb n="2137"/>
<lb n="2138"/><p><span>Faoi t<h>uairim fadshaol agus sláinte an tsaoi</span>
<lb n="2139"/><span>mear meanmnach aerach luath láidir groí,</span>
<lb n="2140"/><span>nár traochadh le meirligh an Oráiste Bhuí,</span>
<lb n="2141"/><span>is marar traochadh, go dtraochaidh na táinte dhíob!</span></p>
<lb n="2142"/>
<lb n="2143"/><p><span>Iarraim gach triat<h> ollamh fáidh agus saoi,</span>
<lb n="2144"/><span>gach sagart san iath is suaircshlat grinn,</span>
<lb n="2145"/><span>a mbriathra go ciallmhar do tháthamh linn,</span>
<lb n="2146"/><span>le dianghean is géarshearc don ráib seo rím.</span>
<lb n="2147"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="2148"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="2149"/><span>A D<h>omhnaill Uí Chonaill mo m<h>uithlin im' chroí tú beo,</span>
<lb n="2150"/><span>is tú muithlin gach muithlin is muirn do bhuíon go deo,</span>
<lb n="2151"/><span>gan muithlin gan sonas gan fuinneamh gan bhrí gan treoir,</span>
<lb n="2152"/><span>ach tubaist is donas, gan chumas ag do naimhid a stóir.</span>
<lb n="2153"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="2154"/><p><span>Bzzzzz1833 19L</span>
<lb n="2155"/><span>18</span></p>
<lb n="2156"/>
<lb n="2157"/><p><span>A ghlébhile léannta na mbréithre grinn,</span>
<lb n="2158"/><span>de phréimhshliocht na saorfhlaith ba ghléire gníomh,</span>
<lb n="2159"/><span>do théarnadh do dhréacht chugam go héasca aníos,</span>
<lb n="2160"/><span>gan éalaing ina mhéadair, níor léadh ina scríobh.</span></p>
<lb n="2161"/>
<lb n="2162"/><p><span>G  scríobh anagar is (i) ngrafadh mo chríon láimhe,</span>
<lb n="2163"/><span>ba ghnaoi liom t'fhreagairt a dhalta na grinn-dáimhe</span>
<lb n="2164"/><span>i laoithe seangail, (i) míntheanga na nGaoidheal ársa,</span>
<lb n="2165"/><span>gé (a) shaoi is dearbh, gurb annamh mé (ag) sníomh dánta.</span></p>
<lb n="2166"/>
<lb n="2167"/><p><span>Do dhánsa (a) chomhfhir, is éagnairc taitneamhach leam,</span>
<lb n="2168"/><span>is do lámh, (cidh shéanais) tá éadrom cliste ar an bpeann,</span>
<lb n="2169"/><span>do cháil is t'éirim ar véarsa cheapa gan mheall,</span>
<lb n="2170"/><span>is an leathan is an caol gan bhéim do scanair le greann.</span></p>
<lb n="2171"/>
<lb n="2172"/><p><span>Is greannmhar caoin tais míonla cailce gléasmhar,</span>
<lb n="2173"/><span>gan lothar ag díonadh a gclí a gcneas ná a gcaomhdhreach,</span>
<lb n="2174"/><span>an chaogad aoileann mhiochair chneasta dhéidgheal,</span>
<lb n="2175"/><span>do chuirim síos, (a) fhir ghrinn, le searc do d' chaomhna.</span></p>
<lb n="2176"/>
<lb n="2177"/><p><span>Ní hé caomhnas na mbéithe ná (a) gcleasa mírúin,</span>
<lb n="2178"/><span>ná (a) réilmheas gur éagadar flatha fíor Mumhan,</span>
<lb n="2179"/><span>ná claochladh na héigse, is ró-aithreach liom,</span>
<lb n="2180"/><span>ach Gaeil bhoicht mo léan chreach, faoi tharcaisne ag búir.</span>
<lb n="2181"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="2182"/><p><span>Tá búir le fada go seascair i gClár Chuinn uais,</span>
<lb n="2183"/><span>drúiseach cealgach calcaithe táirchliach, truaill,</span>
<lb n="2184"/><span>agus úirshliocht ascath na dtreasa faoi ghráinchuing chrua,</span>
<lb n="2185"/><span>go púrach dealbh, is dearbh nach gaoi a lua.</span></p>
<lb n="2186"/>
<lb n="2187"/><p><span>Luaim duit feasta (a) fhir ghasta na mbréithre grinn,</span>
<lb n="2188"/><span>nach suadh mé chleachtaigh ná thaithigh le héirim cinn</span>
<lb n="2189"/><span>duain ná ranna do cheapadh, mar éigse an ghaois,</span>
<lb n="2190"/><span>ach nuair is cruaidh don chailligh go gcaithfidh a snáithe shníomh.</span></p>
<lb n="2191"/>
<lb n="2192"/><p><span>Ag sníomh na rann ba ghreann liom seal le d' taobhsa,</span>
<lb n="2193"/><span>a ghníomh fhir mheann gan mheang gan ealc gan éalaing,</span>
<lb n="2194"/><span>dá luíghid mo mheabhair, is mo cheann ar ceal le tréimhse,</span>
<lb n="2195"/><span>ba líonmhar leann is branda agam ina bhléine.</span></p>
<lb n="2196"/>
<lb n="2197"/><p><span>Bléidh ná corn ní b<h>laisid de leann ná (de) bheoir,</span>
<lb n="2198"/><span>d'uisce beatha ná (de) dhramanna tíortha teo,</span>
<lb n="2199"/><span>ná súlach bratha dár ceapa le hintleacht bheo,</span>
<lb n="2200"/><span>luím fá m' gheasa go rachad i gcuibhreann Eoghain.</span></p>
<lb n="2201"/>
<lb n="2202"/><p><span>(A) Eoghain dhil cháidh de bhláthshliocht saoithe gléir,</span>
<lb n="2203"/><span>nár staon dá námha in ágh ná (i) mbearnain bhaoil,</span>
<lb n="2204"/><span>a p<h>lúr na ndámh, gan cháim gan teimheal gan chlaon,</span>
<lb n="2205"/><span>ag sin mo dhán is ná cáin mé thríd (a) f<h>ir ghlé.</span>
<lb n="2206"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="2207"/><p><span>Bzzzzz1835 19L</span></p>
<lb n="2208"/>
<lb n="2209"/><p><span>19</span>
<lb n="2210"/><span>Do chuala tásc grod os ard go déanach,</span>
<lb n="2211"/><span>is is tásc tar tháscaibh é chráigh na céadta,</span>
<lb n="2212"/><span>so an tásc ochlánach d'fhúig táinte ag déarghol,</span>
<lb n="2213"/><span>is é tásc Uilliam láidir ghil cháidh Uí Laoghaire.</span></p>
<lb n="2214"/>
<lb n="2215"/><p><span>(A) Uí Laoghaire ghrámhar ghlac láidir éarl<amh>,</span>
<lb n="2216"/><span>(de) phlúr na sárfhear dob' áille tré<ithe>,</span>
<lb n="2217"/><span>S<pái>nneach is a bhláth na s<aorcheap>,</span>
<lb n="2218"/><span>faoi chláir go (tréithlag).</span></p>
<lb n="2219"/>
<lb n="2220"/><p><span>Lag tréith mo chás tú (a) Uilliam cháidh Uí Laoghaire,</span>
<lb n="2221"/><span>a chlúfhir álainn thuill cáil do d' ghaolta,</span>
<lb n="2222"/><span>ba gheal do gháire is ba bhreá do chaomhdhreach,</span>
<lb n="2223"/><span>is ba lúfar láidir do lámh i dtréan dtreas.</span></p>
<lb n="2224"/>
<lb n="2225"/><p><span>I dtreas na lann ba neamhchranda an béine</span>
<lb n="2226"/><span>Uilliam greanta greannmhar mear meannmhar léidmheach,</span>
<lb n="2227"/><span>i meon an tSamhradh is neamhghann do bhéarfadh</span>
<lb n="2228"/><span>beatha is abhlann do dhream na déarca.</span></p>
<lb n="2229"/>
<lb n="2230"/><p><span>Bhí déarcúil fialmhar caoinbhriathrach fáilteach,</span>
<lb n="2231"/><span>fearúil iars<mach> cráifeach,</span>
<lb n="2232"/><span>flathúil grámhar,</span>
<lb n="2233"/><span>is i dtúis <mo chia>ch ar lár é!</span>
<lb n="2234"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="2235"/><p><span>Ar lár faoi liagaibh mo phian tú (a) cháidhfhir,</span>
<lb n="2236"/><span>de bhláth na bhfiallach ba niamhdha (i) gClár Luirc,</span>
<lb n="2237"/><span>a phlúr na bhfialfhear do riaradh táinte,</span>
<lb n="2238"/><span>mo chumha go dian tú ar iarradh ó Mháire!</span></p>
<lb n="2239"/>
<lb n="2240"/><p><span>Is a Mháire niamhghlan ní Bhriain airdchéimeach,</span>
<lb n="2241"/><span>de chrú na dtriathaibh do rialaigh Éire,</span>
<lb n="2242"/><span>mo phúr is mo chiach tú go ciamhar léanmhar,</span>
<lb n="2243"/><span>ag fearadh diansruith i ndiaidh do chéile.</span></p>
<lb n="2244"/>
<lb n="2245"/><p><span>Ní raibh céile b'fhearr ná dob' áille tréithe,</span>
<lb n="2246"/><span>ag bean i gClár Luirc ná ráib na féil<e>,</span>
<lb n="2247"/><span>fear fiúntach fáthach mear álainn gaosmh<ar>,</span>
<lb n="2248"/><span>gealghnúiseach grámhar glac láidir tréan<mhar>.</span></p>
<lb n="2249"/>
<lb n="2250"/><p><span>Ba thréan an ghárda (i) gcúl báire an béine,</span>
<lb n="2251"/><span>is a chinn-a tláchtmhar ar mhaigh nó ar aonach,</span>
<lb n="2252"/><span>dob' é cabhair na ngátar é in am an éigin,</span>
<lb n="2253"/><span>do bhíodh in<a> áras de ghnáth ar béile.</span></p>
<lb n="2254"/>
<lb n="2255"/><p><span>Is iomdha béile cuibhrinn roinn croí na féile</span>
<lb n="2256"/><span>ar bhochtaibh Íosa, de shíor le daonnacht,</span>
<lb n="2257"/><span>bhíodh a chistean líonta de dhroim an éagmais</span>
<lb n="2258"/><span>do fuair an taoiseach, do thaoibh a dhéirceacht.</span></p>
<lb n="2259"/>
<lb n="2260"/><p><span>Déirc is díolaim do ghníodh le féileacht,</span>
<lb n="2261"/><span>in am na da...  <--->nmhar éagnairc,</span>
<lb n="2262"/><span>an truá<n> críonach faonmhar,</span>
<lb n="2263"/><span>geibhid fáil<te> aíocht ón saorfhlaith.</span>
<lb n="2264"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="2265"/><p><span>Na flatha groíthe ó'r síolradh an féinics,</span>
<lb n="2266"/><span>ba mhór le ríomh iad i gcríochaibh Éibhir,</span>
<lb n="2267"/><span>Lughaidh Mac Íthe an príomhstoc aosmhar,</span>
<lb n="2268"/><span>roimh chlanna Míleadh thug scíth go hÉirinn.</span></p>
<lb n="2269"/>
<lb n="2270"/><p><span>Tá Éire teimhleach mórthimpeall tréimhse,</span>
<lb n="2271"/><span>agus scamall cíordhubh ar ioghair na gréine,</span>
<lb n="2272"/><span>níl éanlaith grinnmhar i gcrainn go scléipeach,</span>
<lb n="2273"/><span>ó éag an tíosach geal croí na féile.</span></p>
<lb n="2274"/>
<lb n="2275"/><p><span>Dob' fhiall dob' fháilteach is ba ghrámhar éagnairc,</span>
<lb n="2276"/><span>do dhrong gan fháltas  ro ga . . .</span>
<lb n="2277"/><span>don donán cráite is don ál i n<daorbhroid>,</span>
<lb n="2278"/><span>teacht go háras Uilliam cháidh Uí Laoghaire.</span></p>
<lb n="2279"/>
<lb n="2280"/><p><span>(A) Uí Laoghaire láidir de rás na saorcheap,</span>
<lb n="2281"/><span>fuair i gClár Luirc de bharr a laochais,</span>
<lb n="2282"/><span>créad an fáth dhuit don arrac géilleadh,</span>
<lb n="2283"/><span>is a liacht fear álainn óna dtugais réim leat.</span></p>
<lb n="2284"/>
<lb n="2285"/><p><span>Bhí réim na Cóige ag an mórfhear gníomhach,</span>
<lb n="2286"/><span>i gcleasa mórtais (i) lámhach ord is líoga,</span>
<lb n="2287"/><span>is fras do sheolfadh liathróid i nglinntibh,</span>
<lb n="2288"/><span>cia cloíodh a chrógacht le fóirneart Chlíodhna.</span></p>
<lb n="2289"/>
<lb n="2290"/><p><span>Más í Clíodhna an órfhoilt, Meidhm, Mór nó Aoibheall,</span>
<lb n="2291"/><span>chaith saighead  ina threoidh go híogair,</span>
<lb n="2292"/><span>Madhla<n>  <N>óra chríonna,</span>
<lb n="2293"/><span>cuirim aoi<r>  de ló agus d'oíche.</span>
<lb n="2294"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="2295"/><p><span>An oíche traochadh mo laoch mear gníomhach,</span>
<lb n="2296"/><span>bhí teimheal nó éiclips ar rae na soilse,</span>
<lb n="2297"/><span>crainn ag pléascach le héagan gaoithe</span>
<lb n="2298"/><span>i Lisín aerach Uí Laoghaire líoga.</span></p>
<lb n="2299"/>
<lb n="2300"/><p><span>Ba líoga léadmhach meann éarlamh cásach,</span>
<lb n="2301"/><span>gníomhúil laochmhar maithmhéineach táscach,</span>
<lb n="2302"/><span>saoithiúil saothrach fíréanta cráifeach,</span>
<lb n="2303"/><span>an tsaoi sruithléannda Uilliam séimh mhic Dáibhí.</span></p>
<lb n="2304"/>
<lb n="2305"/><p><span>Tá Dáith a ghlémhac go déarach cásmhar,</span>
<lb n="2306"/><span>tré bhás an bhéine ba thréine (i) gCl<ár Luirc>,</span>
<lb n="2307"/><span>ná feaca in Éire riamh laoch ...</span>
<lb n="2308"/><span>ach Mac Fínghín caomh Duibh, mo lé<ir le cách é!></span></p>
<lb n="2309"/>
<lb n="2310"/><p><span>Tá cách go buartha i nduairceas líonmhar,</span>
<lb n="2311"/><span>a leoin dil shuaimhnigh dob' uaisle gníomhartha;</span>
<lb n="2312"/><span>do chéile stuama neamhshuairc do d' chaoineadh,</span>
<lb n="2313"/><span>a chreach na dtruan bhocht, monuar thú sínte!</span></p>
<lb n="2314"/>
<lb n="2315"/><p><span>Sínte faonlag i gcré mo chás tú,</span>
<lb n="2316"/><span>(a) fhir chailce bhéasaigh dob' fhéile dáilimh,</span>
<lb n="2317"/><span>a chrú na saorfhlaith do shéanais t'áitreabh,</span>
<lb n="2318"/><span>do chlann do chéile is do thréigis Pádraig.</span></p>
<lb n="2319"/>
<lb n="2320"/><p><span>(A) P<h>ádraig shéimh ghil (Uí) Laoghaire charthanaigh,</span>
<lb n="2321"/><span>m'ochlán le  <d>éarach cathamhail,</span>
<lb n="2322"/><span>i ndéidh  <t>ar aon do ghreannaigh tú,</span>
<lb n="2323"/><span>mo dhíomb<áidh>  chéile deacra.</span>
<lb n="2324"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="2325"/><p><span>Ó deacra, an béine caithréimeach caithiseach</span>
<lb n="2326"/><span>do bhí ina réimse comh tréan le hAlastram,</span>
<lb n="2327"/><span>guíodh lucht léite na ndréachda ceangail so</span>
<lb n="2328"/><span>chum Rí na raelte thabhairt réim na bhFlaitheas dó.</span></p>
<lb n="2329"/>
<lb n="2330"/><p><span>I bhFlaitheas grásmhar go sámh bithbhuanmhar,</span>
<lb n="2331"/><span>go raibh (a) anam sáitheadh (i) gcomhdháil na sluaite,</span>
<lb n="2332"/><span>naoimh is fáidhe ina dháil faoi shuairceas,</span>
<lb n="2333"/><span>ag sin críoch mo ráite ar an dtásc do chuala.</span></p>
<lb n="2334"/>
<lb n="2335"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="2336"/><span>Mo chumha mo cheas mo chnead mo chrá is mo chiach,</span>
<lb n="2337"/><span>mo p<h>úr mo chreach mo chneadh is mo phráinn go dian,</span>
<lb n="2338"/><span>(an) <clú>fhear gart do chleacht na táinte riar,</span>
<lb n="2339"/><span>(gan lúth) gan neart i bhfeart go tláit<h> fá liag!</span></p>
<lb n="2340"/>
<lb n="2341"/><p><span>(Fa liag ar) ceal le seal, tá an saorfhear fial,</span>
<lb n="2342"/><span>(plúr) na bhflaith i dtreas nár cáineadh riamh,</span>
<lb n="2343"/><span>níor dhún a dhearc is níor chrap a lámh ó riar,</span>
<lb n="2344"/><span>is níor d<h>iúlta neach ina theach ar dháil den bhia.</span></p>
<lb n="2345"/>
<lb n="2346"/><p><span>Bia le searc do chleacht an dáimh do riar</span>
<lb n="2347"/><span>ar dhream na sac, ina theach ba ghnáth a dtriall;</span>
<lb n="2348"/><span>do múchadh tart na lag san tSamhra dhian,</span>
<lb n="2349"/><span>monuar ar ceal fá leac an sárfhear Uilliam!</span></p>
<lb n="2350"/>
<lb n="2351"/><p><span>(A) Uilliam mo chreach, do bhean is a hál breá fionn,</span>
<lb n="2352"/><span>go ciamhair ceas gan gean, ag tál na súl,</span>
<lb n="2353"/><span>mo chiach do theach ar meath gan cárta cúil,</span>
<lb n="2354"/><span>is mo phian ar fad do leacht gan gártha cumha!</span>
<lb n="2355"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="2356"/><p><span>An Feartlaoi:</span>
<lb n="2357"/><span>Fá m'chlúidse faon tá an maon geal úr gan cheas,</span>
<lb n="2358"/><span>do bhí ina shaol comh tréan le cú na dtreas,</span>
<lb n="2359"/><span>laoch fiúntach caomh, ba ghléire lúth is neart,</span>
<lb n="2360"/><span>Uilliam Ó Laoghaire, an béine an túr is an flaith.</span>
<lb n="2361"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="2362"/><p><span>20</span></p>
<lb n="2363"/>
<lb n="2364"/><p><span>I dreamt last night I espied nine ladies,</span>
<lb n="2365"/><span>on nine grey lions, in embroidered raiment,</span>
<lb n="2366"/><span>with nine delightful bright lit tapers,</span>
<lb n="2367"/><span>approaching nigh me sighing <a>nd wailing.</span></p>
<lb n="2368"/>
<lb n="2369"/><p><span>With speedy strides and lively paces,</span>
<lb n="2370"/><span>the sacred nine drew nigh and faced me,</span>
<lb n="2371"/><span>I screamed out thrice, much like a dreamer,</span>
<lb n="2372"/><span>then charming Clio cried "be easy!"</span></p>
<lb n="2373"/>
<lb n="2374"/><p><span>The dame then smiled and desired me alter</span>
<lb n="2375"/><span>my mind from fright, and to write a charming</span>
<lb n="2376"/><span>elegiac rhyme, in stylish order,</span>
<lb n="2377"/><span>on Will Leary's might, whom life departed.</span></p>
<lb n="2378"/>
<lb n="2379"/><p><span>I paused awhile, lest my eyes were eclipsed,</span>
<lb n="2380"/><span>or else I might be annoyed by demons,</span>
<lb n="2381"/><span>till Thalia inspir<ed> my mind completely,</span>
<lb n="2382"/><span>of this night I wish him.</span></p>
<lb n="2383"/>
<lb n="2384"/><p><span><T>he doleful news the Muse related,</span>
<lb n="2385"/><span>condoles all whom that knew the Phenix,</span>
<lb n="2386"/><span>both rich and poor ar <r>uefully wailing,</span>
<lb n="2387"/><span>the sudden doom of puissant Leary.</span>
<lb n="2388"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="2389"/><p><span>This noble sage was grave and stately,</span>
<lb n="2390"/><span>stout courageous brave and strenuous,</span>
<lb n="2391"/><span>sincere upright benign and pleasing,</span>
<lb n="2392"/><span>(... tt) praise and mild polite and faithful.</span></p>
<lb n="2393"/>
<lb n="2394"/><p><span>He was gentle meek discreet and graceful,</span>
<lb n="2395"/><span>generous keen sp<r>iet free and well natured,</span>
<lb n="2396"/><span>courteous meet (...) de sweet and genuine,</span>
<lb n="2397"/><span>praiseworthy indeed genteel and <courageou>s.</span></p>
<lb n="2398"/>
<lb n="2399"/><p/>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="2400"/><p><span>Bzzzzz1826ls 19T</span>
<lb n="2401"/><span>Uzzzzz0401</span>
<lb n="2402"/><span>CzzzzzPrós</span></p>
<lb n="2403"/>
<lb n="2404"/><p><span>Do Sheaghán Ó Riain .i. Seaghán Shéamais, fear forasta, fial, sobhéasach,</span>
<lb n="2405"/><span>chaoinbhriathrach, shéimhfhriotalach, noch do chónaíodh i gCúilín na Pise,</span>
<lb n="2406"/><span>i bparóiste Ghréine, do fuair bás somholta i mBaile Mhurchadh, in</span>
<lb n="2407"/><span>iarthar Chontae Luimnigh, agus do hadhlaiceadh i nDún Ó gCuanach, in</span>
<lb n="2408"/><span>iarthar na Contae céanna, A.D. MDCCCXX.</span>
<lb n="2409"/></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="2410"/><p><span>Bzzzzz1833ls 19L</span>
<lb n="2411"/><span>Uzzzzz0452</span>
<lb n="2412"/><span>Dochum an éigis shruithléannta, sobhéasach, séimhfhriotalach, Eoghan</span>
<lb n="2413"/><span>grinnbhriathrach, soghrách, etc ua Comhraidhe re líonmhaireacht seirce agus</span>
<lb n="2414"/><span>úrgháirdeachas croí, agus fós le fíorghrámhaireacht, admhaím do chomhartha</span>
<lb n="2415"/><span>cumainn agus cáirdeachais do ghlacadh ó lámha mo róchara ionmhain .i.</span>
<lb n="2416"/><span>Seaghán maithmhéineach, fíréanta Mac Ionnrachta.  Fear is róbhuíoch</span>
<lb n="2417"/><span>díotsa, agus d'aicim ormsa a b<heann>acht do chuir chugat agus chum</span>
<lb n="2418"/><span>tuilleadh d'fheadhmannaigh na tearmann sin ionna gcónaír, etc.</span></p>
<lb n="2419"/>
<lb n="2420"/><p><span>Fógraim caidreamh ort a shaoi sholabhartha etc.  Séamas ua</span>
<lb n="2421"/><span>Caoindealbháin.</span>
<lb n="2422"/></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="2423"/><p><span>Bzzzzz1845ls 19L</span>
<lb n="2424"/><span>Uzzzzz0401</span></p>
<lb n="2425"/>
<lb n="2426"/><p><span>Ag so cuimhniú <mí>os Uilliam mheann uasal ghlac láidir Uí Laoghaire le</span>
<lb n="2427"/><span>Séamas Ua Caoindealbháin, Ráth Chathail. Fonn:  Muiris Bán</span>
<lb n="2428"/><span>nó Gheallais dhamhsa is do rinn tú bréag liom.</span></p>
<lb n="2429"/>
<lb n="2430"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Filíocht Shéamais Uí Chaoindealbháin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Filíocht Shéamais Uí Chaoindealbháin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
