Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Micheál Óg Ó Longáin</title><author><name type="main">Micheál Óg Ó Longáin</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L282</note>
                         <note type="L">151</note>
                         <note type="B">1810 19T</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L282</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Micheál Óg Ó Longáin</title><author>Micheál Óg Ó Longáin</author><imprint><publisher>Tráchtas neamhfhoilsithe, 1940</publisher><date>1810 19T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Micheál Ó Longáin cct. d' Eoin Baiste  Naomhtha san mbliadhain 1810</span>
<lb n="2"/><span>i nGleann Maighir.  June 24th.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Mo bhrón-sgíos deacrach fad-tuirseach fír-dhéarach</span>
<lb n="5"/><span>Me im'dheoraidhe dhealbh ar mhachaire an chlaoin-tsaoguil</span>
<lb n="6"/><span>Gan stór puinn agam ná caruid ar tí a dhéanta</span>
<lb n="7"/><span>Is  Eoin  Binn  Baiste bí'm aice le linn m'éaga.</span>
<lb n="8"/></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="9"/><p><span>A Shagairt chiste charthannaigh is cumtha caomh</span>
<lb n="10"/><span>Do tharraingeas ar maidin ort ó chiubhais an tsléibhe</span>
<lb n="11"/><span>Do leabhar-ghlac do thabhairt ós mo chionn má ghnéir</span>
<lb n="12"/><span>Bead scartha le gach peaca aca le congnamh Dé.</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Athchuingim an t-arradh-mhac fuair sciúirse 's péinn</span>
<lb n="15"/><span>d'ár dtabhairt-na ó'n bpeaca agus ó'n gcúrsa gclé</span>
<lb n="16"/><span>Maithfeachas do thabhairt dom is congnamh déar</span>
<lb n="17"/><span>Is ár sagart maith go maire againn mar chúl dá thréad.</span>
<lb n="18"/></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="19"/><p><span>Ní Cathach liom-sa ceatha teine ad dhóith a shaoghail</span>
<lb n="20"/><span>A sheana-shionnaig chealguigh gan chóir gan chrích,</span>
<lb n="21"/><span>Le ngreadathar na flatha so nách d'fhoirfeadh sinn</span>
<lb n="22"/><span>Is le a nglacathar an aicme sin nách fóghanta croidhe.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Dearbhaim gur cleachtais-se i dtóis do shaoghail</span>
<lb n="25"/><span>An charthanacht do dhearamad is do sheólad síos,</span>
<lb n="26"/><span>An faruire mear meanamnach 'san óigbhean chaoin</span>
<lb n="27"/><span>A leagadh sin gan tearmain gan sogh gan suim.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Cé gheallair cion is macnais go leór is maoin</span>
<lb n="30"/><span>Do'n amuid bhuile bharbartha 's don chóbach chríon</span>
<lb n="31"/><span>A nglacaid-sion ded' mhaitheas-sa is glóir bheag bhaoith</span>
<lb n="32"/><span>Sgaruid leis is rachuid uile ag dreogh san gcill.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Is gairid maireas rachmas beag is lóch an tsaoghail</span>
<lb n="35"/><span>Mar lasair suip don easgartach roimh lóithne dhon ghaoith</span>
<lb n="36"/><span>Cí fada bhías a mhairg sin, a bhrón, 'sa dhíth,</span>
<lb n="37"/><span>Ar an anam mbocht in eacarann dá dhóigh 'na dhíoghal.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Gabhaim-se is glacaim-se mar lón do shíor</span>
<lb n="40"/><span>Leanbh Mhuire bheannuighthe 'sa chomhachta am' dhíon</span>
<lb n="41"/><span>Taramuin na n-apstal ngeal, na n-órd 's a nguidhe</span>
<lb n="42"/><span>Dom'sheachnadh ar an bpeacadh agus dom sheoladh i shíth.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Síothcháin Dé na naomh is na napstal n-uasal</span>
<lb n="45"/><span>Daor-pháis ghéar an aenmhic cheannaigh sluaighte</span>
<lb n="46"/><span> Micheál maor is tréan i bhfeartaibh muara</span>
<lb n="47"/><span>Dár ndíon lá an tsléibhe fá sgéith na n-aingeal n-uachtarach.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span> Amen.</span>
<lb n="50"/></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="51"/><p><span>Maidean dom im aonar i  nGaorthadh cois  Brighde</span>
<lb n="52"/><span>Ag machtnamh cleas is claonbheart an tsaoghail dona chinnte</span>
<lb n="53"/><span>'S mar mheathsat Clanna Gaedheal ghluis in  Éirinn gan Saoirse</span>
<lb n="54"/><span>Acht ar aghad ag aicme an bhéarla dá mb'éigin dóibh stríocadh.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Níor bhfada dham fá'n  nGaortha ag déanamh mo smaointe</span>
<lb n="57"/><span>Go bhfeaca áinnir Mhaordha ag téachtuin lem' thaoibh-se</span>
<lb n="58"/><span>Ba casta ceathach Péarlach a Craobh-fholt go bís léi</span>
<lb n="59"/><span>A dearca glasa gléine's ba caol deas a braoithe.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Ba tana deas a béal beag tais craobh-dearg mar ghríosuigh</span>
<lb n="62"/><span>'S ba cailce deas a déid sin na gcéirmhion gan aoinlocht</span>
<lb n="63"/><span>A leaca leabhair aolda mar réilltín na Síonta</span>
<lb n="64"/><span>Acht Nár bh'fheas cia aca dá ngeilleadh do chaora no lítis.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Aithris dam a Spéirbhean ar mési cá mbíonn sibh</span>
<lb n="67"/><span>Nó an bhean de threabhaidh  Éireann so d'aontuigh teacht taoibh liom</span>
<lb n="68"/><span>An feas gur tusa  Deirdre nach d'éaluigh le  Naoise,</span>
<lb n="69"/><span>Nó an bhean do chas na Gréaguigh tug léir sgrios na  Traoi Thoir.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Ní ceachtar aca mési dar léigheadh leat id' laoithe</span>
<lb n="72"/><span>Acht Seanabhean gan sgléip suilt iar néaga dom dhaoinibh</span>
<lb n="73"/><span>Is í m'ainm cheana  Éire céile na Righthe</span>
<lb n="74"/><span>De mhaithibh Chlainne  Eiriomhóin  Éibhir is  Ithe.</span>
<lb n="75"/></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="76"/><p><span>Gealluim duit a shéimh-fhir cé sgéala ná síltar</span>
<lb n="77"/><span>Go mbeidh scaipeadh ar aicme an bhéarla da dtréan-chur thar taoide</span>
<lb n="78"/><span>Go gcasfaid Clanna  Gaedheal Gluis in  Éirinn mar bhíodar</span>
<lb n="79"/><span>Cé fada dóibh dá gcéasadh fá daor-smacht bhfear gcoimhtheach.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Stad a bhean ní ghéillim ar aon chor dod laoithibh</span>
<lb n="82"/><span>Is go gcaithfain feasta staonadh don claon-bhruscar mhillteach</span>
<lb n="83"/><span>An Creideamh ceart do shéanadh tar breithribh an Bhíobla</span>
<lb n="84"/><span>Nó ár gcartadh amach as  Éirinn le méirligh an aimhlis.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span> Tá an dá bhéarsa so sa bhreis i Lss 23F 18; 96.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>Na bacaidh feasta an sgéal soin is ná géill-si dho it'intinn</span>
<lb n="89"/><span>Ní ar ghainimh scartha bréagach tá an chléir seo na suidhe againn</span>
<lb n="90"/><span>Acht ar Charraig  Peadair déanta fá scéith mhilis Íosa</span>
<lb n="91"/><span>Is go lasthathar na spéartha níl baoghal ar a ndíbirt.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>A dtairngreacht na Naomh is eadh léightar le saoithe</span>
<lb n="94"/><span>Cabhair do theacht ar ghaodhlaibh cé céasta atá an Croidhe aca,</span>
<lb n="95"/><span>A seacht is leath-chuid gléasta de bhliantaibh mar innsid</span>
<lb n="96"/><span>Sin caithte amach a dtéarma ar  Éirinn na  Míleach.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span> Tá an bhéarsa so sa bhreis i Lss Mur; vi 157.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Sin seascadh ar dhís miltibh go ngneithibh mbuaidh</span>
<lb n="101"/><span>Go ngeala cruth ngnaoi naoidheanda 's go neata snuadh</span>
<lb n="102"/><span>d'ainniribh sidhe ndlaoifholt gan éadach uaim</span>
<lb n="103"/><span>Don tSagart mhear groidhe an  Cuinntheach breágh léigheanta suairc.</span>
<lb n="104"/></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="105"/><p><span>An Pósadh úd bhí ag  Ánet Cánadh</span>
<lb n="106"/><span>Bhí Rí na nGrás ann i bpearsain</span>
<lb n="107"/><span>Do bhí agus Muire mháthair,</span>
<lb n="108"/><span>Is nár bh'áluinn í a mbainis</span>
<lb n="109"/><span>Na daoine úd bhí ar chlár ann</span>
<lb n="110"/><span>Bhí biotaille aca gan easnamh</span>
<lb n="111"/><span>Is na huiscidhe bhí 's na háthraighe</span>
<lb n="112"/><span>Go mbadh aluinn a mblasadh.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>Do rin Rí na nGrás dá mháthair</span>
<lb n="115"/><span>Mar ghárda ar na peacaidh</span>
<lb n="116"/><span>Le linn agus na ngrása bheith</span>
<lb n="117"/><span>A táil air na srotha</span>
<lb n="118"/><span>Chuim go ngeillfimís dá ghlóire</span>
<lb n="119"/><span>Mar threóir do'n mhailís</span>
<lb n="120"/><span>S gurab í fuil Ríogh na Glóire</span>
<lb n="121"/><span>Bhionn go deó againn sa chailís.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Sí maighdean na cabhrach í</span>
<lb n="124"/><span>S nír meabhair dis 'an peacadh</span>
<lb n="125"/><span>An plannda do shíolraidh ón</span>
<lb n="126"/><span>Rígh úd do b'fhearra</span>
<lb n="127"/><span>Cuir t'athchuingí le díograis</span>
<lb n="128"/><span>Chun rígh geal na n-aingeal</span>
<lb n="129"/><span>Cun go mbeadh sé deanamh treóir dúinn</span>
<lb n="130"/><span>San ród dul abhaile.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>A Thighearna agus a Íosa agus a Rí gheal na cruinne</span>
<lb n="133"/><span>d'fhuiling coróin spíona</span>
<lb n="134"/><span>Agus ísbirt na croise</span>
<lb n="135"/><span>'Od stracadh od' straoilleadh.</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="136"/><p><span>Idir dhaoine gan chumann</span>
<lb n="137"/><span>Is ná rabhmíd-ne choidhche</span>
<lb n="138"/><span>Gan do ghrásta bheith againne.</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>Cuim na nglas úd do scaoileadh</span>
<lb n="141"/><span>Bhí choidhche i nár gcoinne</span>
<lb n="142"/><span>Ó reidh tusa an tslighe dhúinn</span>
<lb n="143"/><span>Déin díon dúinn a cumainn</span>
<lb n="144"/><span>Cuir spreagadh nár gcroidhe 'stigh'</span>
<lb n="145"/><span>Cun ár ndroich-ghníomhartha tuigsint</span>
<lb n="146"/><span>Cun go mbeimís de ló 's d'oidhche</span>
<lb n="147"/><span>Deanamh lórgníomha nár gcurtha.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>A Mhuire a mháthair chaoin tréitheach</span>
<lb n="150"/><span>Leigim taobh leat mo pheacaidhe</span>
<lb n="151"/><span>Guidh-se chun t'aen-mhic</span>
<lb n="152"/><span>Sinn do shaoradh ó 'sna caithidhe</span>
<lb n="153"/><span>An diabhal; 's an tsaogail úd</span>
<lb n="154"/><span>Go ndéinim díobh taithighe</span>
<lb n="155"/><span>Ó Íosa a Mic Dé</span>
<lb n="156"/><span>Gur daor bocht do cheannuighis</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>A Íosa a Mhic Dé</span>
<lb n="159"/><span>Gur daor bocht do cheannuighis</span>
<lb n="160"/><span>Clann Adhaim agus Éibh</span>
<lb n="161"/><span>Led chuid fola n-a caisí</span>
<lb n="162"/><span>Sínte ar an mbráca</span>
<lb n="163"/><span>Beidh na ceadta 's na mílte</span>
<lb n="164"/><span>Is mar lasair na ceardchan</span>
<lb n="165"/><span>Gur fútha sin scaoiltar.</span>
<lb n="166"/></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="167"/><p><span>Cuir fút séala</span>
<lb n="168"/><span>An tslanuighteora adeir Íosa</span>
<lb n="169"/><span>Nó aibíd mo mháthar</span>
<lb n="170"/><span>Is caith í le diograis</span>
<lb n="171"/><span>Mo gheallamhain ní fhéadair</span>
<lb n="172"/><span>Gan í do chóimhlíonadh</span>
<lb n="173"/><span>Siúd é do luach saothair</span>
<lb n="174"/><span>Is lean féin an tslighe úd.</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>O a Shlánuightheóir ghlégil</span>
<lb n="177"/><span>Iarraim ort mar athcuingí</span>
<lb n="178"/><span>Gan sinne do thréigean</span>
<lb n="179"/><span>Agus tabhair dúinn an aithrighe</span>
<lb n="180"/><span>Go hIfreann na leig sinn</span>
<lb n="181"/><span>A séide fé choiridhe</span>
<lb n="182"/><span>Mar bheadh mactire i measc caorach</span>
<lb n="183"/><span>No uan idir conairt.</span>
<lb n="184"/><span>Á strachadh as achéile ag</span>
<lb n="185"/><span>Uallghuirt sa stolladh</span>
<lb n="186"/><span>Bíd siad air áraigh úd</span>
<lb n="187"/><span>Go brath agus coidhche</span>
<lb n="188"/><span>Gan suaimhneas le fagháil aca</span>
<lb n="189"/><span>Ná scíth ar bith</span>
<lb n="190"/><span>Nach bocht an cás ná tuigimíd</span>
<lb n="191"/><span>Ar ndroich-ghníomhartha</span>
<lb n="192"/><span>'S go bhfuil ar rogha le fagháil againn</span>
<lb n="193"/><span>Ceactar den dá nídh sin</span>
<lb n="194"/><span>Go bhfuil  lacuna Flaitheas na ngrás n-geal.</span>
<lb n="195"/><span>No Ifreann coidhche.</span>
<lb n="196"/></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="197"/><p><span>Moladh do Íosa Críost;</span>
<lb n="198"/><span>Moladh do shior is do ghnáith</span>
<lb n="199"/><span>Moladh dhuit a Mhuire ró ghlan</span>
<lb n="200"/><span>Do geineadh gan a peacadh</span>
<lb n="201"/><span>Moladh dhuit.</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>O a Íosa Chríost a theampuill na ró-dhiadha ? a iodhbairt</span>
<lb n="204"/><span>naomhtha an aifrinn, dein trócaire orrainn.</span>
<lb n="205"/></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="206"/><p><span>Tá an foghmhar so go haorach céad baodhchus le hÍosa</span>
<lb n="207"/><span>Tá eorna n-a slaodaibh is caomh-chruithneacht thíortha</span>
<lb n="208"/><span>Tá cnó buidhe ar na craobhcha agus sméar ar an bhfhir-dhris</span>
<lb n="209"/><span>Is céad glóire dhon aon-Mhac le ndeant gach-nidh aca.</span></p>
<lb n="210"/>
<lb n="211"/><p><span>Ogh fhleadh-bhreagh threightheach is léigheanta 's is liomhtha</span>
<lb n="212"/><span>Is comhachtaighe 'sis tréine is féile 's is fíre</span>
<lb n="213"/><span>Tá ceól ag na héanlaith gan traocha dá innsin</span>
<lb n="214"/><span>Gur lem stór-sa is breith baodhchus don tsaoghal eile timcheall.</span></p>
<lb n="215"/>
<lb n="216"/><p><span>Sé sheolann na réalta teacht gréine agus taoide</span>
<lb n="217"/><span>Bheir neóla na spéire an ghaoth is na sionta</span>
<lb n="218"/><span>Eóin bhinne an aéir uile is eise ins an mín-mhuir</span>
<lb n="219"/><span>Is fós cuireann feár glas cun treadtha na dtiortha</span>
<lb n="220"/><span>'S gur dá comhacta teacht lae cugainn déis nealta na hoidhche.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>Mo bhrón-chreach go n-éagad mo scéan is mo sceimhleadh</span>
<lb n="223"/><span>Gach ló thig dem ré 's mé reabadh do dhlighe chirt.</span>
<lb n="224"/><span>Ach a stóir ghil ná tréig-si is ná séanaidh sinn tríd sin</span>
<lb n="225"/><span>'S ar mhór-cruis gur shaorais sliocht Ébha let fíor-fhuil</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>Tá óg-shagart léigheanta anois taobh liom san tír seo</span>
<lb n="228"/><span>Is doigh liom gurab aodhaire é mhaor mhaith nó stíobhart</span>
<lb n="229"/><span>Sé fhóirfidh mo ghéibhinn is réidhfidh mo snaidhm dam</span>
<lb n="230"/><span>Is do thógfaidh go héasca gach daorscamall nimhe dhíom</span>
<lb n="231"/><span>Is go deo arís ní dhéanfad aon daorbheart mar ghnínn seal.</span>
<pb n="162"/></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>Sean-oidhche Lughnasa beartuigheadh linn cúl do chur</span>
<lb n="234"/><span>Le haindlighe na trú-cholladh d'fiúg me gan treoir</span>
<lb n="235"/><span>Do leag sí me cionntach gan neart breatha ná lúith ionnam</span>
<lb n="236"/><span>Am raispín bocht spriúnlaithe dúr lag fá bhrón.</span></p>
<lb n="237"/>
<lb n="238"/><p><span>Athchiunghim gan diúllta do cheart dlighe na n-ughdar</span>
<lb n="239"/><span>Ná faillighe do thabhairt an aon phunnc de go deo,</span>
<lb n="240"/><span>Go ccneasuigheadh gach dúircneadh do lean díom fan ccúis sin</span>
<lb n="241"/><span>Le haithrighe glan ionnruic mar múineadh le  Pól.</span>
<lb n="242"/></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="243"/><p><span>Is doilig liom a olcas chuireas aois m'óige</span>
<lb n="244"/><span>'S nár soicheadh liom an obair seo go gcríochnóchainn</span>
<lb n="245"/><span>Gur doircheadh an solas ar mo righin ró-ruisg</span>
<lb n="246"/><span>Tug follamh mé gan sochar ar mo sgríbhneoireacht.</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p><span>A Lonna-Mhic do crochadh dam ar thrí tháirne</span>
<lb n="249"/><span>'S ler doirteadh fuil go fonnamhar do shíol Ádhaim</span>
<lb n="250"/><span>Óis follus duit me i mbochtaine 'si bhfíor-ghábha</span>
<lb n="251"/><span>Fortuigh sinn a chogair dhil do chaóin-mháthar.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>A Mhaighdean gheal ghréinneach 's a mháthair mhaith</span>
<lb n="254"/><span>A Dhéighbhean ná deighiul me ód' cháirde amach</span>
<lb n="255"/><span>Acht leighis-se mo theinn-lot is fág me glan</span>
<lb n="256"/><span>Go raghuinn ar do theaghlach-sa lá na gcreach.</span>
<lb n="257"/><span> Amen.</span>
<lb n="258"/></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="259"/><p><span>Truagh nach tuigir a dhuine bhocht chríona léith</span>
<lb n="260"/><span>Cruadhas an ionaid 'na gcuirfear thu sínte i gcré</span>
<lb n="261"/><span>Fuacht na lice sin iomarca cruimhe agus daol</span>
<lb n="262"/><span>Anuas id' mhullach dod' ithe go cíochrach géar.</span>
<lb n="263"/></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="264"/><p><span>Lá is mé ag taisteal cois taoibh an tsrotha chiúin,</span>
<lb n="265"/><span>Ba crábhfeach éin ag cannain go h-aoibhinn ós mo chionn,</span>
<lb n="266"/><span>Is eadh shín lem' ais an ainnir dheas dob' aille gnaoi 's gnúis</span>
<lb n="267"/><span>Is gáire gasta geanmhail do rin sí liom.</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>Do labhair mé go cneasta ceart caoin lem' rún,</span>
<lb n="270"/><span>Is d'fhreagair sinn an ainnir ghasta mhín tais modhmhail</span>
<lb n="271"/><span>Cé fada dhuitse ag taisteal cnoc gan nídh fáth bonn</span>
<lb n="272"/><span>Is gearr anois go mbeidh tú againn ag díbirt Gall.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Ainnir dheas gan chealg cleas it' croidhe nó it' labhairt,</span>
<lb n="275"/><span>Aithris ceart an eagal seal i gcuimheascar lann</span>
<lb n="276"/><span>Cár ghabhais chun an ghleanna so nó an fíor gur cabhair</span>
<lb n="277"/><span>Tá ag  Carolas ag taisdeal chughainn ar drim na nGall.</span>
<lb n="278"/><span>A Sháirfhir shéimh is meabhair liom sin d'aithris duit go grádhach le fonn,</span>
<lb n="279"/><span>Go bhfuil gárda thréan ag  Carolas ag taisdeal ribhe ar bhárr na dtonn</span>
<lb n="280"/><span>Beidh báire is céad ar Sasanaig is  Fanatics dhá gcrádh gan cabhair</span>
<lb n="281"/><span>Is gearr go mbeidh Rex in  Albain is Aifrinn do rádh gach am.</span>
<lb n="282"/></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="283"/><p><span>I  nGaorthadh Ghlas Choille</span>
<lb n="284"/><span>Im' aonar gan duine</span>
<lb n="285"/><span>'Om' éisteacht acht druide</span>
<lb n="286"/><span>Gríbh agus leoghain,</span>
<lb n="287"/><span>Is mé faon-lag gan fuinneamh</span>
<lb n="288"/><span>Taonmhar ag sileadh</span>
<lb n="289"/><span>Déara n-a srothaibh</span>
<lb n="290"/><span>Síos liom go feór</span>
<lb n="291"/><span>'Seadh d'aontuigh im' coinnibh</span>
<lb n="292"/><span>Bé mhiochair mhilis</span>
<lb n="293"/><span>Ghlé ghonta suidhthe</span>
<lb n="294"/><span>Aoil-chnis gan smól,</span>
<lb n="295"/><span>'S da caomhnadh bhí giolla</span>
<lb n="296"/><span>Chéas mé le tritheamh</span>
<lb n="297"/><span>Saegheada dá gcur</span>
<lb n="298"/><span>Im' chroidhe-se thar fóir.</span></p>
<lb n="299"/>
<lb n="300"/><p><span>A slaodh-fholt ag tuitim</span>
<lb n="301"/><span>Léi-se go troighthibh</span>
<lb n="302"/><span>Craobhach cas cluthmhar</span>
<lb n="303"/><span>Trínnseach 'n-a deóidh,</span>
<lb n="304"/><span>A h-éadan ba ghile</span>
<lb n="305"/><span>A claon-rosc ba ghluise,</span>
<lb n="306"/><span>A déid deas ba ghluine,</span>
<lb n="307"/><span>A gnaoi agus a clódh</span>
<lb n="308"/><span>A scéimh-chruth gan milleadh</span>
<lb n="309"/><span>A caomh-chorp ba shuidhte</span>
<lb n="310"/><span>A haol-chrobh ba shnuidhte</span>
<lb n="311"/><span>'S a braoithe gan smól,</span>
<lb n="312"/><span>A caol-mhama cruinne</span>
<lb n="313"/><span>Mar ghéis ar an uisce</span>
<lb n="314"/><span>Chuir géir-shearc n-a rith</span>
<lb n="315"/><span>Im' chroidhe-se dhon óigh.</span>
<lb n="316"/></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="317"/><p><span>Sléachtaim le binneas</span>
<lb n="318"/><span>d'on spéir-bhruinnil mhilis,</span>
<lb n="319"/><span>Caidé an áird d'en chruinne</span>
<lb n="320"/><span>Ar shíoruigh im' chomhair,</span>
<lb n="321"/><span>"Nó an féidir gur sibh-se</span>
<lb n="322"/><span>Léir-chuir gan fuinneamh</span>
<lb n="323"/><span>An  Trae thoir 's a fuireann</span>
<lb n="324"/><span>I bhfír-cheathaibh smóil,</span>
<lb n="325"/><span>Nó  Céarnait ar uisce</span>
<lb n="326"/><span>Chéad-chuir an muillean</span>
<lb n="327"/><span>Ba shéadmhar ba shnuidhte</span>
<lb n="328"/><span>'S ba shíoch snasta snódh;</span>
<lb n="329"/><span>Nó  Déirdre ler milleadh</span>
<lb n="330"/><span>Céadtha gan cumas</span>
<lb n="331"/><span>I gCraeibh dheirg  uladh</span>
<lb n="332"/><span>Is draoidheachta gan chóir.</span></p>
<lb n="333"/>
<lb n="334"/><p><span>An féidir gur sibh-se</span>
<lb n="335"/><span>Do chéimeadh ar muir</span>
<lb n="336"/><span>Ler aomhuigh sin  Conall</span>
<lb n="337"/><span>Triall seal 'n-a deóidh;</span>
<lb n="338"/><span>Nó an bhé mhiochair mhilis</span>
<lb n="339"/><span>Thug léir-scrios ar mullaibh</span>
<lb n="340"/><span>Aol-bhroghaibh Innse.</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>Nó an réaltean ler chumaisc</span>
<lb n="343"/><span>Tréan- mhars na croise;</span>
<lb n="344"/><span>Nó  Médea ler cuireadh</span>
<lb n="345"/><span>Flíos seal ar bórd;</span>
<lb n="346"/><span>Nó an spéir-bhruinneal shnuidhte</span>
<lb n="347"/><span>Thraochadh san gcoinne;</span>
<lb n="348"/><span>Nó an caomh-eala dhil</span>
<lb n="349"/><span>d'fúig Gaoidhil seal fé bhrón?"</span></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="350"/><p><span>Is léir gasta cliste</span>
<lb n="351"/><span>Géar d'fhreagair sise</span>
<lb n="352"/><span>Mé-se le binneas</span>
<lb n="353"/><span>Bhinn-ghuib i gcóir,</span>
<lb n="354"/><span>Dá léigheamh dham nach duine</span>
<lb n="355"/><span>Ar éan-chor aca-san</span>
<lb n="356"/><span>d'éilimh me im' laoithibh</span>
<lb n="357"/><span>I ar an bhfeór,</span>
<lb n="358"/><span>Acht  Éire bhíos sinnil</span>
<lb n="359"/><span>Chéile na righte</span>
<lb n="360"/><span>Ba thréanmhar gan time</span>
<lb n="361"/><span>Ar mhaoilinn le slógh;</span>
<lb n="362"/><span>'S go séidfam an fhuireann</span>
<lb n="363"/><span>Éithigh seo as  Innis</span>
<lb n="364"/><span>Éilige le fuinneamh</span>
<lb n="365"/><span>Míleadh agus treón.</span>
<lb n="366"/></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="367"/><p><span>Aréir dam go déidheannach ag siubhal na gceacht,</span>
<lb n="368"/><span>Go faonmhar im' aonar gan subhchas seal,</span>
<lb n="369"/><span>Ba glé-ghartha aol-daichte ciúin gan snas</span>
<lb n="370"/><span>Bé mhiocair mhaordha gheal bhúch ag teacht.</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>Is éadtrom deas néata do siubhail im' ghar</span>
<lb n="373"/><span>An spéir-bhruinneal maordha dob' ionnruic dreach,</span>
<lb n="374"/><span>A slaodh-fholt ar saobh-chrith go búclach cas,</span>
<lb n="375"/><span>'S a claon-rosc mear péarlach mar dhrucht na dtreabh.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>Dob aerach ag pléireacht n-a gnúis ghil ait</span>
<lb n="378"/><span>An chaor agus caomh-lile bhúidh na mbeach;</span>
<lb n="379"/><span>'S dá caomhnadh ar gach éan-olc badh dhubhach le teacht</span>
<lb n="380"/><span>Bhí caoch-ghiolla claon-bheartach cúinneach cas.</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>An tan d'fhéachas an spéir-choinneal ionnraic gheal</span>
<lb n="383"/><span>Do chlaochlaidh mo chéadfaidh mo riún 's mo rath;</span>
<lb n="384"/><span>A scéimh-chruith thug daol-dhreach ar ghnúis na mban,</span>
<lb n="385"/><span>Is chuir  Phoébus fé néaltaibh go dúbhach gan phreab.</span></p>
<lb n="386"/>
<lb n="387"/><p><span>Sléachtaim do'n bhéith mhilis chubharthaigh dheas,</span>
<lb n="388"/><span>Cad é seo thug faon í san nús so seal;</span>
<lb n="389"/><span>"An léir gur tú  Délla do thionnscain creach</span>
<lb n="390"/><span> Actéon dá ghéar-ghoin ag dubh-choin ait?"</span></p>
<lb n="391"/>
<lb n="392"/><p><span>Nó an phéarla thug Gréagaigh n-a dtrúip thar nais,</span>
<lb n="393"/><span>Nó an chaomh-eala ghléigeal ler túrnadh  Tailc,</span>
<lb n="394"/><span>Nó an bhé mhiochair  Éithne ler múscladh cath,</span>
<lb n="395"/><span>Is ler traochadh na céadtha gan lúth ná preab.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>Nó  Déirdre ler traochadh an triúr nár lag,</span>
<lb n="398"/><span>Nó  Céarnait an ghéar-sruth do thionnscain seal,</span>
<lb n="399"/><span>Saor-mhilte a dhéanamh i ndún  mhic airt,</span>
<lb n="400"/><span>Nó an péarla ba shéadmar noch d'umhluigh cait. </span>
<lb n="401"/></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="402"/><p><span>Nó an spéar-bhean do éaluigh thar srúill 'n-ar measc </span>
<lb n="403"/><span>Ler traochadh an laoch mear nár dhiúltuigh neach, </span>
<lb n="404"/><span>Nó dé-bhean na céille, n'an bhúidh-bhean tais </span>
<lb n="405"/><span>Thug tréin-fhir na Féinne go dubhach bocht seal?".</span></p>
<lb n="406"/>
<lb n="407"/><p><span>Is géar gasta béasach deagh-mhúinte chan</span>
<lb n="408"/><span>An bhé sin go sléachtach dham cunntas ceart;</span>
<lb n="409"/><span>"Ní héinne dhe'n méid sin mé dúbhradh leat,</span>
<lb n="410"/><span>Le scéaltaibh bhur  Séarlais mo chúrsa is feas".</span></p>
<lb n="411"/>
<lb n="412"/><p><span>Ar éisteacht na scéal soin ba shúgach dham,</span>
<lb n="413"/><span>'S do léimeas go héadtrom lúthmhar mear,</span>
<lb n="414"/><span>Gur shléachtas go héascaidh do'n chúilfhionn tais;</span>
<lb n="415"/><span>An raibh  Séarlus fé réim cheart mar dubhradh seal.</span></p>
<lb n="416"/>
<lb n="417"/><p><span>"Tá  Séarlus go réimeach, mar dubhradh seal,</span>
<lb n="418"/><span>Go tréan-truipeach céimneach cughaibh ag teacht,</span>
<lb n="419"/><span>Ní staonfaidh dh'en scléip sin go dúthchas  Airt</span>
<lb n="420"/><span>Ag léir-scaipeadh méirleach a fionn-bhrógh  Chais.</span></p>
<lb n="421"/>
<lb n="422"/><p><span>An Ceangal.</span>
<lb n="423"/><span>Sin Cunntas ceart thar caladh chughaibh go cruinn,</span>
<lb n="424"/><span>Go siubhalfaidh an fear cé fada dhúinn é ríomh,</span>
<lb n="425"/><span>Do bhrúdhfidh Galla feasta i gcumhangras claidhimh,</span>
<lb n="426"/><span>Gan lúth gan phreab gan rath gan fonn gan chrích.</span>
<lb n="427"/></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="428"/><p><span>Araoir is me ag smaoineamh gach seana-nóis chirt,</span>
<lb n="429"/><span>Ba chuimhin liom san tír seo go bhfeas do'n chóige</span>
<lb n="430"/><span>Gur dísceadh ár saoithe as fearann  Fódla</span>
<lb n="431"/><span>Le coimhidhthigh gan caoineas, sin beart do bhreóidh me.</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>An díoghluim bheag díobh siúd san mbaile beó againn</span>
<lb n="434"/><span>Dá ndíbírt le dlighthibh thar sleasaibh bóchna;</span>
<lb n="435"/><span>A gcríocha dá líonadh de Ghalla-nósaibh,</span>
<lb n="436"/><span>'S gan puinn mheas ar Gheoidhilg ná ar sheana-ghlórthaibh.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>Gach laoidh ar bith dá líomhthacht i gceartas cómhaidh,</span>
<lb n="439"/><span>Badh dhícheall do dhraoi ghlic do cheapadh i n-eólas,</span>
<lb n="440"/><span>Do scaoilim ó oidhche go maidin doibh-sean,</span>
<lb n="441"/><span>Acht níl brigh ann, táim millte ag na seana-bhróga.</span>
<lb n="442"/></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="443"/><p><span>Ar anfhorlann Éireann le n-a linn féin.</span></p>
<lb n="444"/>
<lb n="445"/><p><span>Maidean aoibhinn bhíos im' aonarón</span>
<lb n="446"/><span>Le sleasaibh  Laoi na mín-bhreac ngléigeal mbeó,</span>
<lb n="447"/><span>Ag machtnamh gníomharta claoina an tsaogail dh'reóil</span>
<lb n="448"/><span>Ler leagadh prímh-shliocht  Ír is  Eireamhóin.</span></p>
<lb n="449"/>
<lb n="450"/><p><span>Maicne  Chríomhtain d'fhíor-fhuil  Éibhir Mhóir,</span>
<lb n="451"/><span>Is aicme  Íthe an ghrinn nár staon i ngleó;</span>
<lb n="452"/><span>Mo chreach mo dhíth mo líonruith léin gach ló,</span>
<lb n="453"/><span>A maireann díobh gan suim gan séad gan sógh.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>Ar meas na ngníomh soin suidhim ag déanamh bhróin,</span>
<lb n="456"/><span>Fé tharadh chruinn ghluis aoibhinn ghéagaigh mhóir,</span>
<lb n="457"/><span>Gur sheasaimh taoibh liom caoin-bhean bheasach óg,</span>
<lb n="458"/><span>Ba mhaiseach gnaoi 's ba naoidheanta néata clódh.</span></p>
<lb n="459"/>
<lb n="460"/><p><span>Ba chasta cíortha a cíp go féar n-a deóidh,</span>
<lb n="461"/><span>Ba ghlas ba ghlinn a rinn-ruisc réigh mar reóth,</span>
<lb n="462"/><span>Ba cheart a braoi, ba mhín a déid gan smól,</span>
<lb n="463"/><span>'S ba bhlasta fuighle a gríosghuib shéimh gan mhóid.</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>Ag deabhadh díchill bíd le chéile i gcómhair</span>
<lb n="466"/><span>Sneachtadh 's lítis mhín is caor go leór</span>
<lb n="467"/><span>N-a leacain aoird gan timheal gan éalaing fós,</span>
<lb n="468"/><span>San ceachtar díobh ag scríocadh an scéil so'n chóir.</span></p>
<lb n="469"/>
<lb n="470"/><p><span>A mama chruinn ar líth na géise um nóin,</span>
<lb n="471"/><span>Nár ghaibh go fíor ó dhlíghtibh  Bhéunus clódh;</span>
<lb n="472"/><span>Ceathra 's coillte, teoide is éisc is eóin</span>
<lb n="473"/><span>Do faictar suidhte ar mhín-bhruit saor n-a deóidh.</span>
<lb n="474"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="475"/><p><span>Ba thana taoibh-gheal mín a caomh-troigh chóir,</span>
<lb n="476"/><span>Ba shlachtmhar síoch ba mhíonla maordha módhmhail</span>
<lb n="477"/><span>A pearsa chaoin gan timheall gan éan-rud smóil</span>
<lb n="478"/><span>Ler leagadh saoithe tím le géir-shearc dóibh.</span></p>
<lb n="479"/>
<lb n="480"/><p><span>Fachtaimíd go caoin de'n bhéith bhig sceól</span>
<lb n="481"/><span>A dearbh-shinsear d'innsint léi gan ghó,</span>
<lb n="482"/><span>An treabh 's an tír ór shíolruigh féin im' chómhair,</span>
<lb n="483"/><span>Nó an d'aicme Geoidheal na gcraoiseach ngéar a pór.</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>"Abair linn an díbh do traochadh treóin</span>
<lb n="486"/><span>I dTeagh na Craoibhe thíos ag éad led' chlódh?</span>
<lb n="487"/><span>Nó an bhean tug druim le Rígh na Féinne, is ghlóis</span>
<lb n="488"/><span>Le Mac  uí Dhuibhinn' fé choill ghluis chraobhaigh cheóidh?</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>Nó an bhean ar linn do scaoil go gléasta an bhró?</span>
<lb n="491"/><span>Nó an bhean trer chlaoidheadh san inse tréan-mhac  Treóin?</span>
<lb n="492"/><span>Nó an bhean ó'n mbinn nar shín  Mac Néill 'n-a deóidh</span>
<lb n="493"/><span>Ag argain críoch gur mhill an saoghal mór?</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>Nó an eala mhíonla  Aoife an chaemh-chnus chóir?</span>
<lb n="496"/><span>Nó an bhean tsidhe do bhíodh san  Léith-chraig romhainn?</span>
<lb n="497"/><span>Nó an fear gurab í seo  Clíodna mhaordha im' chomhair</span>
<lb n="498"/><span>Do radadh díon dá mbí go faon gan stór?</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>Nó  Pallas mhín, nó an Bhrídeach  Bhénus mhódhmhail?</span>
<lb n="501"/><span>Nó an bhean tar tuinn do scaoil Mac  Éason leó</span>
<lb n="502"/><span>Trer ghaibh n-a luing gan choimheascar caora an óir,</span>
<lb n="503"/><span>Is athair críona arís go ndéineadh óg?</span></p>
<lb n="504"/>
<lb n="505"/><p><span>Nó an fear  gur tríot, mar innstar scéal le heól,</span>
<lb n="506"/><span>Do leagadh síos an  Traoi fé chaoraibh smóil,</span>
<lb n="507"/><span>'S an mac soin  Phrím, do-ghníodh ar Ghréagaigh leógh,</span>
<lb n="508"/><span>Leagtha ó chraoisigh nimhe mhic  Tétis Mhóir?".</span></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="509"/><p><span>Do fhreagair sí go líomhtha léir ar cóir,</span>
<lb n="510"/><span>Ba bhlasta bhí fé thrí 'ná caomh-cruit cheóil:</span>
<lb n="511"/><span>"Ní neach de'n bhuidhin sin ríomhais féin me fós,</span>
<lb n="512"/><span>Acht bean  Mhic Chuill, is bhíos ag  Eireamhóin.</span></p>
<lb n="513"/>
<lb n="514"/><p><span>Seal dom' aois ag  Críomhthain caomh na slógh,</span>
<lb n="515"/><span>Ag  Feargus groidhe, 's ag  Síorna saoghlach sóghach,</span>
<lb n="516"/><span>Ag  Art Mac Chuinn, an míleadh éachtach eóil</span>
<lb n="517"/><span>Do leag an Muimhneach síos i n-éigen gleóidh.</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>Do caitheadh linn go haoibhinn tréimhse mhór</span>
<lb n="520"/><span>Ar halla Ríogh na nInseach  Séamus óg,</span>
<lb n="521"/><span>Mar a ndearcainn fíonta ag saoithibh saora 's Beóir</span>
<lb n="522"/><span>Is spreagadh caoin-chrot binn ag éigsibh ceóil."</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>"A shearc mo chroidhe 's a dhiograis chléibh go deó,</span>
<lb n="525"/><span>Fanaidh linn," ar sinn "is réidh dam sceól,</span>
<lb n="526"/><span>An gcasfaid Gaoidhil arís, nó an féidir leó,</span>
<lb n="527"/><span>I mbeathaidh a sinnsear choidhche i  nÉirinn óig?"</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>Do fhreagair sí me arís, is réidh mo bhrón,</span>
<lb n="530"/><span>Is d'aithris míle nídh nár léir dam'shórd:</span>
<lb n="531"/><span>"Beidh Clanna Gaoidheal gan moill i réim go mór,</span>
<lb n="532"/><span>is Danair díscthe a  hInse Éilge fós."</span></p>
<lb n="533"/>
<lb n="534"/><p><span>Beannacht Chríost go síor i ndéidh do bheóil,</span>
<lb n="535"/><span>Is aitchim fín gura fíor, go léir do ghlór:</span>
<lb n="536"/><span>Go bhfaiceam claoidhte brígh gach sméirle dhe'n chóip,</span>
<lb n="537"/><span>'S nár ghabhaid díon i gcoill ná ar shleibhtibh cheóidh.</span>
<lb n="538"/></p>
</div>
<pb n="176"/>
<div><lb n="539"/><p><span>An tam cuireadh suas me san mbliadhain  1797,</span>
<lb n="540"/><span>i  gCorcaigh móir  Mumhan is eadh chumas an t-amhrán beag so síos</span>
<lb n="541"/><span>do ghríosughadh fear  Éireann de gach éin-chreideamh, agus go</span>
<lb n="542"/><span>háirithe Clanna Gaedheal fé bheith díleas deagh-rúin deiscréideach,</span>
<lb n="543"/><span>i gcóimh-cheangal grádh pháirte cumainn agus lán-mhuinntearais,</span>
<lb n="544"/><span>agus i ngrádh dearbhráithreachais le chéile, ionnus go</span>
<lb n="545"/><span>mb'fhusaide dhóibh an cluithche seo do bhreith agus iad féin do</span>
<lb n="546"/><span>shaoradh ó'n ndaor-chuing sclábhuidheachta fe n-a bhfuilid</span>
<lb n="547"/><span>le cian d'aimsir fóríor.</span></p>
<lb n="548"/>
<lb n="549"/><p><span>I dtairngreacht naomh is léir go bhfeacadh</span>
<lb n="550"/><span>Scéal beag deas le luadh</span>
<lb n="551"/><span>Ar leathan-tsliocht Ébha theacht go tapaidh</span>
<lb n="552"/><span>Tréan i dtreasaibh tuadha,</span>
<lb n="553"/><span>Go nglanfaid sin  Éire mhaordha bhuadhach</span>
<lb n="554"/><span>Ó scamallaibh daora an chlaon-truip chruaidh,</span>
<lb n="555"/><span>Go mbeidh mar a chéile i gcéim 's i gcnuas</span>
<lb n="556"/><span>Gan tnúth gan srath go deó.</span></p>
<lb n="557"/>
<lb n="558"/><p><span>A Chlanna bhocht Gaedheal 'tá i bpéinn le fada,</span>
<lb n="559"/><span>Éirighidh feasta suas,</span>
<lb n="560"/><span>Is gabhaidh go géar ag gléas bhúr n-arm,</span>
<lb n="561"/><span>Is déinidh treas gan truagh;</span>
<lb n="562"/><span>M'ás Sasannach é no  Quaker cruaidh,</span>
<lb n="563"/><span>Ná glacaidh-se féin leis éad ná fuath,</span>
<lb n="564"/><span>Acht preabaidh le chéile i n-éinfheacht suas,</span>
<lb n="565"/><span>Ag túrnadh Danar dóibh.</span></p>
<lb n="566"/>
<lb n="567"/><p><span>Is 'mdhó faraire tréitheach éadtrom tapaidh,</span>
<lb n="568"/><span>Do léim le tamall suas,</span>
<lb n="569"/><span>Is dearbh go ndéanfaidh claon-tsliocht  Chailbhin,</span>
<lb n="570"/><span>Bhréin do leagadh anuas;</span>
<lb n="571"/><span>Ní deachmhaidhthe a laogh atá ar éan-chor uainn,</span>
<lb n="572"/><span>Ná tacsanna cé gur méala muar,</span>
<lb n="573"/><span>Acht an talamh go léir bheith saor go buan,</span>
<lb n="574"/><span>Ag crú na bhfhear ó'n  mBóinn.</span></p>
</div>
<pb n="177"/>
<div><lb n="575"/><p><span>Beidh an fearann so  Eibhir saor ó  doléite</span>
<lb n="576"/><span>Is Gaedhil i ngradam muar,</span>
<lb n="577"/><span>'S gach scramaire bréan ler mhéinn ár mealladh,</span>
<lb n="578"/><span>Tréith ar easbaidh luais,</span>
<lb n="579"/><span>Mo chara is mo laogh-se an  Saesar suairc,</span>
<lb n="580"/><span>An Faraire séimh gan claon gan cruadhas</span>
<lb n="581"/><span>Gura fada bheidh féin 's a ghaolta suas,</span>
<lb n="582"/><span>'S gach trúp dá ngabhann leó.</span></p>
<lb n="583"/>
<lb n="584"/><p><span>Ceangal.</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>Innsim díbh le díogras dlúth</span>
<lb n="587"/><span>A mhuinntir úd i ndaor-bhruid,</span>
<lb n="588"/><span>Go bhfeicfimíd-na scaoilte an punc</span>
<lb n="589"/><span>Is míle búr ag béicidh.</span>
<lb n="590"/><span>Líonaidh canna fíona amach,</span>
<lb n="591"/><span>Tá an bhuidhean so ag taisteal taobh linn,</span>
<lb n="592"/><span>Mar innstear stair le saoithibh sean</span>
<lb n="593"/><span>I scríbhinn blasta Gaedhilge.</span>
<lb n="594"/></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="595"/><p><span>Beir litir uainn do'n  Mhumhain leat</span>
<lb n="596"/><span>A riúin ghil 's a stóir,</span>
<lb n="597"/><span>Is aithris tre riún dóibh</span>
<lb n="598"/><span>Go bhfuil an cúrsa 'n-a gcomhair,</span>
<lb n="599"/><span>Gur 'mdhó ainnir mhilis mhúinte</span>
<lb n="600"/><span>Agus leanbh firionn fionn leis,</span>
<lb n="601"/><span>Is fear breágh cliste cumtha</span>
<lb n="602"/><span>Do fúigead ar feódh.</span>
<lb n="603"/></p>
</div>
<pb n="179"/>
<div><lb n="604"/><p><span>Fiafruigh cad chuige ná héirighid</span>
<lb n="605"/><span>Is teacht linn san ngleó,</span>
<lb n="606"/><span>I n-arm greanta greadhnach,</span>
<lb n="607"/><span>Bheadh faghartha go leór;</span>
<lb n="608"/><span>Cé táimíd brúidhte millte</span>
<lb n="609"/><span>'S go léor dár namhaid 'nár dtimcheall,</span>
<lb n="610"/><span>Innis go bhfuil na Laighnigh</span>
<lb n="611"/><span>Ag adhaint na teine leó.</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>Do ghluais ó Chúige  Chonnacht chughainn</span>
<lb n="614"/><span>Tuilleadh 's deich míle laoch,</span>
<lb n="615"/><span>'S adtuaidh ó chuantaibh  Uladh</span>
<lb n="616"/><span>An oiread eile i bhfíoch 's i bhfaobhar;</span>
<lb n="617"/><span>Ní bhfuaireamair fuaradh ar bith aca</span>
<lb n="618"/><span>Gur thugamar bualadh is fiche ortha,</span>
<lb n="619"/><span>'S badh thruagh mar bhídís cuirp againn</span>
<lb n="620"/><span>Is fuil i ndeireadh an lae.</span></p>
<lb n="621"/>
<lb n="622"/><p><span>Acht cá bhfuil an congnamh Muimhneach</span>
<lb n="623"/><span>Nó an fíor go mairid beó,</span>
<lb n="624"/><span>A n-arm lonnrach líomhtha</span>
<lb n="625"/><span>Ná tigid linn san ngleó,</span>
<lb n="626"/><span>A ndeacair-phúir a dhíoghailt,</span>
<lb n="627"/><span>Is Galla-bhúir a dhíbirt</span>
<lb n="628"/><span>A fearann-dúthcais díleas</span>
<lb n="629"/><span>Ár sinnsear go deó?</span>
<lb n="630"/></p>
</div>
<pb n="180"/>
<div><lb n="631"/><p><span>Is dubhach liom scéal na n-úir-fhear séimh</span>
<lb n="632"/><span>Ag Búir go claon dá gcéasadh shíor,</span>
<lb n="633"/><span>Gan cúl gan céim gan rún gan réim,</span>
<lb n="634"/><span>Acht dúbailt dhaor gach féile ar chíos.</span>
<lb n="635"/><span>Mo phúir mo phéinn no thúirse cléibh sin,</span>
<lb n="636"/><span>Crú glan éachtach  Éibhir Fhinn</span>
<lb n="637"/><span>Da mbrudh gach lae 'n-a ndúthaigh féin</span>
<lb n="638"/><span>Le Brúscar bréan do leím thar tuinn.</span></p>
<lb n="639"/>
<lb n="640"/><p><span>Is 'mdhó cú mhear mhaordha lúthmhar léigheanta</span>
<lb n="641"/><span>d'umhluigh téacht linn féin san tslighe</span>
<lb n="642"/><span>d'fhonn Búir do thraochadh ar chunntas éigin,</span>
<lb n="643"/><span>'S ar Thúr na Naomh nár théidhidh soin díobh.</span>
<lb n="644"/><span>Níl cúil ná craobh ná cúinne d' Éirinn</span>
<lb n="645"/><span>Gan trúp breágh gléasta réidh dár mbuidhin;</span>
<lb n="646"/><span>Is brúdh agus baoghal 's gura dubhach a shaoghal</span>
<lb n="647"/><span>Ag aon spriúnlach bréan ler mhéinn ár ndíol.</span>
<lb n="648"/></p>
</div>
<pb n="181"/>
<div><lb n="649"/><p><span> líne ar lár</span>
<lb n="650"/><span>Le spás do dhaor lucht bréige 's fill.</span>
<lb n="651"/><span>'Chionn a rádh go ngéillid pháirt 'nár dtaobh,</span>
<lb n="652"/><span>Is mo náire shaoghail má théidhid gan díoghal.</span>
<lb n="653"/><span>Tá gárda thréan tar sáile ag téacht,</span>
<lb n="654"/><span>Bainfidh sásamh géar gan séanadh dhíobh;</span>
<lb n="655"/><span>'S cé cásmhar mé dhom' chrádh ag an saoghal</span>
<lb n="656"/><span>Géarrfad tréin le faobhar mo chlaidhim.</span></p>
<lb n="657"/>
<lb n="658"/><p><span>Is cathach mé fé dhaithnid ghéar</span>
<lb n="659"/><span>Ar gclos na scéal so ag téacht san dtír,</span>
<lb n="660"/><span>Is aicme an Bhéarla bhracaigh bhréin</span>
<lb n="661"/><span>Ag tachtadh Gaedheal le claonta dlighe;</span>
<lb n="662"/><span>'S ar  Pheadar ghléigeal flaith na féile</span>
<lb n="663"/><span>Gur gearradh Féithe a chléibh 's a chuim,</span>
<lb n="664"/><span>An Sagart séimh de Chlannaibh  Néill</span>
<lb n="665"/><span>Do b'fhearra tréithe méinn is gnaoi.</span></p>
<lb n="666"/>
<lb n="667"/><p><span>Is léan liom an séimh-fhear deas cúmtha caoin</span>
<lb n="668"/><span>I ndaor-ghlas na bhfaol-chon so shiubhail tar tuinn;</span>
<lb n="669"/><span>Récs ceart na naomh ngeal dá dtúrnamh síos,</span>
<lb n="670"/><span>Is do reidhteach do ghéibeann-sa, a riúin mo chroidhe.</span>
<lb n="671"/>
<pb n="182"/></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>A Chumainn ghil cháidh chraibhthigh</span>
<lb n="674"/><span>Is suairc socharach sians,</span>
<lb n="675"/><span>'S le gcumtar go bláith dánta</span>
<lb n="676"/><span>I n-uaim shocair gan chiach,</span>
<lb n="677"/><span>Ná tuigidh gur gráin gháibhtheach</span>
<lb n="678"/><span>Ná fuath fochmhaideach fiar</span>
<lb n="679"/><span>Do choingibh me spás lá annso</span>
<lb n="680"/><span>Gan suas oraibh-se thriall.</span></p>
<lb n="681"/>
<lb n="682"/><p><span>An gcluinir mar d'fhág táin chliste</span>
<lb n="683"/><span> Cuan Bhrollaigh go dian,</span>
<lb n="684"/><span>'S go  hInnis  ghluis   Fáil táid-san</span>
<lb n="685"/><span>Go luath lonnardha ag triall;</span>
<lb n="686"/><span>Níl duine de'n ghráin-ghráscar so</span>
<lb n="687"/><span>Thuair m'osná le bliadhain</span>
<lb n="688"/><span>Ná cuirfam chun fáin láithreach</span>
<lb n="689"/><span>Gan luadh ar chostas ná ar bhiadh.</span></p>
<lb n="690"/>
<lb n="691"/><p><span>Sin chugaibh-se táin staíd-bhruinneal</span>
<lb n="692"/><span>Suairc soilbhir siar,</span>
<lb n="693"/><span>Is le hiomarca grádh dháibh-sean</span>
<lb n="694"/><span>Is duairc doilbhir cliar;</span>
<lb n="695"/><span>Cuiridh-se tráth scáth bheag</span>
<lb n="696"/><span>Ar fhuacht ortha go fial,</span>
<lb n="697"/><span>A  Mhuircheartaigh bháin, d'fhágas</span>
<lb n="698"/><span>I  gCluain Droichead im' dhiaidh.</span>
<lb n="699"/>
<pb n="183"/></p>
<lb n="700"/>
<lb n="701"/><p><span>Mo láin-tsearc thar cách sibh a  Bhreathnaigh binn búidh,</span>
<lb n="702"/><span>Is do tháinig ó'd mháthair de mhaithibh Gaoidheal  Fionn,</span>
<lb n="703"/><span>Ó's áitighthe gráidhtar leat seanachaidheacht iúil,</span>
<lb n="704"/><span>Ní cás leat bheith páirteach le fear do-ghní siúd.</span></p>
<lb n="705"/>
<lb n="706"/><p><span>Ó's áil leat an táin sin do chasadh arís chughat</span>
<lb n="707"/><span>Ní fuláir dam a bhfagháil duit go hacmuinidheach umhal,</span>
<lb n="708"/><span>Acht an cáirde ró-gheárr agus faid na slighe annsúd</span>
<lb n="709"/><span>Agus gráscar na ngárlach so 'om chaitheamh trím' ughaim.</span></p>
<lb n="710"/>
<lb n="711"/><p><span>Gach árd-scamall gránda dar stad ar Chrích  Lughaidh;</span>
<lb n="712"/><span>An cárnadh so ar árd-fhuil gach sleachta saoitheamhail',</span>
<lb n="713"/><span>Ní áirímhim mar táid-sean ar easbhaidh bídh 's búird,</span>
<lb n="714"/><span>Dá gcrádh agus dá gcáibleadh le fada fí bhúir.</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>A ráib ghil ná gráidh bheith i n-earraid síor liúm,</span>
<lb n="717"/><span>Tá an  Grásach dá rádh go bhfuil a theacht arís chughainn</span>
<lb n="718"/><span>Ar árd-chnoc idir tháintibh, is eagal díbh siúd</span>
<lb n="719"/><span>I lá beortha an bhrátha nach startha is díon dúinn.</span></p>
<lb n="720"/>
<lb n="721"/><p><span>Dá bhfágthá iad spás beag mar achúingím sonn,</span>
<lb n="722"/><span>Go ndéarnainn a mbláth-san do bhreacadh síos chugham,</span>
<lb n="723"/><span>Níl fáidh fir i  gCláir Luirc ná seanachuidhe subhach</span>
<lb n="724"/><span>Nach breagh cuirfeadh dán duit is aiste trí riún.</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>Ceangal</span>
<lb n="727"/><span>A fhir shúgaigh shnuidhte soineanda slachtmhar slíom-ghlan</span>
<lb n="728"/><span>De chrú na righte dar chuibhe an  Bhreatain aoibhinn,</span>
<lb n="729"/><span>San úir nár chuirtar sinn singil fé leacaibh sínte,</span>
<lb n="730"/><span>Go ndiúgfam gloine gan mhioscais go blasta i gcuibhreann.</span>
<lb n="731"/></p>
</div>
<pb n="184"/>
<div><lb n="732"/><p><span>Déinidh go súgach a Ghaedheala,</span>
<lb n="733"/><span>Tá an cabhair ag teacht gan mhoill</span>
<lb n="734"/><span>Do bhrúidhfidh aicme an Bhéarla,</span>
<lb n="735"/><span>Is do thabharfaidh saor bhur dtír;</span>
<lb n="736"/><span>Níl cú na croipidhe gléigeal</span>
<lb n="737"/><span>Ar fuaid na  hÉireann díobh</span>
<lb n="738"/><span>Nach dlúth a ghearrfadh méirleach</span>
<lb n="739"/><span>I gcaismirt pléar is claidheamh.</span></p>
<lb n="740"/>
<lb n="741"/><p><span>Brughaidh bascaidh réabaidh</span>
<lb n="742"/><span>Leagaidh séididh síos</span>
<lb n="743"/><span>Trúp na  nOrange mbréana</span>
<lb n="744"/><span>Do mheas bhur dtraochadh roimhe;</span>
<lb n="745"/><span>Congnaídh ceart le chéile,</span>
<lb n="746"/><span>Ná fuigidh éinne dhíobh,</span>
<lb n="747"/><span>Do shúil go bhfeicfam saor sibh</span>
<lb n="748"/><span>'Nbhur ndúthchas féin arís.</span>
<lb n="749"/></p>
</div>
<pb n="185"/>
<div><lb n="750"/><p><span>Is iomdhó dragan déid-gheal</span>
<lb n="751"/><span>Is fear breagh Gaedhealach groidhe</span>
<lb n="752"/><span>Ó'n  tSiúir go sleasaibh  Bhéara</span>
<lb n="753"/><span>'S ar fad cois taobh na  Laoi</span>
<lb n="754"/><span>Ag braith ar Ghalla a thraochadh.</span>
<lb n="755"/><span>'S iad aicme chlaon an fhill,</span>
<lb n="756"/><span>'S is gearr go bhfeicfam  Éire</span>
<lb n="757"/><span>Ag Clannaibh Gaedheal gan chíos.</span></p>
<lb n="758"/>
<lb n="759"/><p><span>'S cé scíosmhar dealbh tréith me</span>
<lb n="760"/><span>Gan meas ar scéaltaibh grinn,</span>
<lb n="761"/><span>Gan tuinnte umam de'n éadach</span>
<lb n="762"/><span>Acht balcais réabtha chríon,</span>
<lb n="763"/><span>Níl síobhradh  Sag bheadh claon dam</span>
<lb n="764"/><span>Na raspar bréan san dtír,</span>
<lb n="765"/><span>Nach mín do chaithfidh géilleadh</span>
<lb n="766"/><span>Ar dteacht dom' laogh thar tuinn.</span></p>
<lb n="767"/>
<lb n="768"/><p><span>A caoinbhean stuamdha mhaordha,</span>
<lb n="769"/><span>Tar liom féin fé'n gcoill,</span>
<lb n="770"/><span>Mar a bhfuigheam cnó buidhe agus caora</span>
<lb n="771"/><span>Agus cantain éan go binn,</span>
<lb n="772"/><span>Síodaí uaithne daora,</span>
<lb n="773"/><span>Agus tarraing thréan ar fhíon,</span>
<lb n="774"/><span>Idir dhaoinibh uaisle ag pléireacht</span>
<lb n="775"/><span>Ar theacht an scéil chum cínn.</span>
<lb n="776"/></p>
</div>
<pb n="186"/>
<div><lb n="777"/><p><span>Aisling chonnac trem' néal</span>
<lb n="778"/><span>Im' leabaidh dham aréir</span>
<lb n="779"/><span>Is me im' aonar im' luighe,</span>
<lb n="780"/><span>Go raibh gan amhras tóir</span>
<lb n="781"/><span>Ag teacht im' dheabhaidh san ród,</span>
<lb n="782"/><span>'S gur thuit an bonn dem' bróig</span>
<lb n="783"/><span>Le daordhacht na slighe;</span>
<lb n="784"/><span>Dar liom gur shuidheamair síos</span>
<lb n="785"/><span>Ar faithche ghluis cois  Laoi</span>
<lb n="786"/><span>I ndaor-chreathaibh bróin,</span>
<lb n="787"/><span>Ag déanamh iomad cumhad,</span>
<lb n="788"/><span>Gan éinne ghoilfeadh liúm,</span>
<lb n="789"/><span>'S gur mhéinn liom bheith ar siubhal</span>
<lb n="790"/><span>Acht ná feadar cá ngeobhainn.</span></p>
</div>
<pb n="187"/>
<div><lb n="791"/><p><span>Tig bé bheag mhilis mín</span>
<lb n="792"/><span>Lem' thaobh ó'n lios aníos,</span>
<lb n="793"/><span>Ba chéad deise clódh</span>
<lb n="794"/><span>Na mna na cruinne cé,</span>
<lb n="795"/><span>'S a mbeith i n-iomaidh léi</span>
<lb n="796"/><span>Do bheadh a gcruith mar sméar</span>
<lb n="797"/><span>Ag féachaint a snódh;</span>
<lb n="798"/><span>A cíp go casta claon</span>
<lb n="799"/><span>Lag trínseach fada faon</span>
<lb n="800"/><span>Ar thréan dath an óir,</span>
<lb n="801"/><span>A rinn-ruisc ramhra réidhe,</span>
<lb n="802"/><span>A braoi 's a mala chaol,</span>
<lb n="803"/><span>Is lígh n-a leacain tséimh</span>
<lb n="804"/><span>Ag géilleadh do'n rós.</span>
<lb n="805"/><span> lacuna de 3 líne</span></p>
<lb n="806"/>
<lb n="807"/><p><span>"A mhaordhach mhilis bhúidh</span>
<lb n="808"/><span>Na gclaon-rosc glas mar dhrúcht</span>
<lb n="809"/><span>'S na gcraobh-fholt mar ór,</span>
<lb n="810"/><span>Léig-se linn a riúin</span>
<lb n="811"/><span>Do chéim do chine dhlúth,</span>
<lb n="812"/><span>Déin is innis dúinn</span>
<lb n="813"/><span>Cár eascair do phór;</span>
<lb n="814"/><span>An tu  Déirdre an chrotha chaoin</span>
<lb n="815"/><span>d'éaluig seal le  Naois</span>
<lb n="816"/><span>As  Éirinn go hóg,</span>
<lb n="817"/><span>Nó an bhé do ghlac mac  Prím</span>
<lb n="818"/><span>Go séimh isteach n-a luing,</span>
<lb n="819"/><span>'S ó'n  nGréig gur leanadh í</span>
<lb n="820"/><span>Go saothrach le treóin?"</span></p>
</div>
<pb n="188"/>
<div><lb n="821"/><p><span>Do fhreagair sí go séimh;</span>
<lb n="822"/><span>"Ní ceachtar díobh-san mé</span>
<lb n="823"/><span>Cé léir dam a sórd;</span>
<lb n="824"/><span>Is me bean tsighe shlachtmhar chaoin</span>
<lb n="825"/><span>An leasa ghluis úd thíos</span>
<lb n="826"/><span>N-a bhfuil draguin chuthaigh ghroidhe</span>
<lb n="827"/><span>Agus taoscadh aca ar bheóir;</span>
<lb n="828"/><span>Innsim duit-se féin</span>
<lb n="829"/><span>Le díogras iomad scéal</span>
<lb n="830"/><span>Badh chéim ar lucht eóil,</span>
<lb n="831"/><span>Go mbeidh síol na ndanair tréith,</span>
<lb n="832"/><span>Is Gaoidhil i gceannas tréan</span>
<lb n="833"/><span>Gan chíos gan srath gan phéinn</span>
<lb n="834"/><span>Gan daor-smacht go deó".</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>"Is déarach dealbh sinn</span>
<lb n="837"/><span>Gan réim gan aiteas púinn</span>
<lb n="838"/><span>Gan faobhar is gan fonn,</span>
<lb n="839"/><span>Do shúil le Rígh na bhFeart</span>
<lb n="840"/><span>Ar thabhairt na gaoithe andeas</span>
<lb n="841"/><span>Le siubhal na taoide isteach</span>
<lb n="842"/><span>Go séidfead an chabhair;</span>
<lb n="843"/><span>A bhé bheag mhilis mhín</span>
<lb n="844"/><span>Is séimhe gile gnaoi</span>
<lb n="845"/><span>Ler scaipeadh mo bhrón,</span>
<lb n="846"/><span>Ó táid na Búir im' dhiaidh,</span>
<lb n="847"/><span>'S an tóir ag teacht go dian,</span>
<lb n="848"/><span>Is ná feadar soir seoch siar,</span>
<lb n="849"/><span>Innis dam cá ngeobhad."</span></p>
</div>
<pb n="189"/>
<div><lb n="850"/><p><span>Tá áit bheag aerach ait</span>
<lb n="851"/><span>Le fágháil i  nÉirinn Airt,</span>
<lb n="852"/><span>Is céad gluise fonn</span>
<lb n="853"/><span>'Na éan-bhall eile chím</span>
<lb n="854"/><span>Ar an dtaobh so abhfus do thuinn,</span>
<lb n="855"/><span>A laogh 's a mhic mo chroidhe</span>
<lb n="856"/><span>'Sé mo léan gan tu ann;</span>
<lb n="857"/><span>'Se deir lucht léighte stair</span>
<lb n="858"/><span>Go rug ó  Éirinn  Barra</span>
<lb n="859"/><span>I bhféile 's i bhfeabhas;</span>
<lb n="860"/><span>Bí-se feasta ar siubhal</span>
<lb n="861"/><span>Mar a mbíonn do charaid dlúth</span>
<lb n="862"/><span>Gheóbhair díon is fascadh annsúd</span>
<lb n="863"/><span>Gan buidheachas dod' namhaid.</span>
<lb n="864"/></p>
</div>
<pb n="190"/>
<div><lb n="865"/><p><span>Is atuirseach léanmhar mé le sealad</span>
<lb n="866"/><span>'S is céasta cathach gan éann-rad aitis,</span>
<lb n="867"/><span>I mbrón mór, a charaid, it' dheóidh;</span>
<lb n="868"/><span>A fharaire shéimh bhí béasach blasta</span>
<lb n="869"/><span>Mear treitheach tapaidh, 's nár staon ó sparainn</span>
<lb n="870"/><span>Na dtreón-tslógh, 's ba thaca dho'd phór,</span>
<lb n="871"/><span>Ní bladar ná bréag dam féin a labhairt</span>
<lb n="872"/><span>Go rabhais rabairneach saor f'n méid do ghlacais</span>
<lb n="873"/><span>d'en tsaoghal bhocht mheabhail, 's id' chéile ghaisce</span>
<lb n="874"/><span>Ar éan-tsórt airm le héinne sheasaimh</span>
<lb n="875"/><span>I mbróig nóidh dá bhfeacadh-sa fós.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>Is cathach liom féin do scaodh bocht leanbh</span>
<lb n="878"/><span>Bheith faon ar scaipeadh, go déarach dealbh,</span>
<lb n="879"/><span>Gan ró-chóir id' easbhaid-sa a stóir,</span>
<lb n="880"/><span>'S a maireann dá ngaolta cléibh fé mhairg</span>
<lb n="881"/><span>Ag déanamh leanna gach lae san mbaile</span>
<lb n="882"/><span>Gan seól spóirt ó scarais-se leó;</span>
<lb n="883"/><span>Aitchim ar Éan-mhac Dé na bhFlaitheas</span>
<lb n="884"/><span>Go n-amharcad féin gan réim na Galla</span>
<lb n="885"/><span>Go héigneach easbathach créachtach greadathe</span>
<lb n="886"/><span>Traochta treascartha tréith gan mheabhair</span>
<lb n="887"/><span>Fé bhrón-smóil gan tapaidh gan treóir.</span>
<lb n="888"/></p>
</div>
<pb n="191"/>
<div><lb n="889"/><p><span>Tá mo shúil-se le Récs na Naomh go gcasfaidh</span>
<lb n="890"/><span>Mo laogh chun baile gan béim gan bascadh</span>
<lb n="891"/><span>Le cóir ghleóidh go  Banba fós,</span>
<lb n="892"/><span>Go mbeidh Búir bhuirb-bhéarla faon gan seasamh</span>
<lb n="893"/><span>Gan réiteach ceasna, gan béile beathadh,</span>
<lb n="894"/><span>Acht ar lón d'reóil ag grafadh 's ag rómhar;</span>
<lb n="895"/><span>Sin congnamh ag téacht chughainn féin tar caise,</span>
<lb n="896"/><span>'S beidh cúiteamh 'nár gcréachta geara againn;</span>
<lb n="897"/><span>Gach séimh-fhear slachtmhar de'n Gaedheal-fhuil cheannais</span>
<lb n="898"/><span>Is tréan é a ngradam i  nÉirinn feasta,</span>
<lb n="899"/><span>'S an tÓrd beó ag spreagadh ao'n chóip.</span>
<lb n="900"/></p>
</div>
<pb n="192"/>
<div><lb n="901"/><p><span>Gluaisídh a Chlanna Gaedheal,</span>
<lb n="902"/><span>Ná stuanaídh go teacht an lae;</span>
<lb n="903"/><span>Múchaidh millidh brisidh reábaidh</span>
<lb n="904"/><span>Dúnta 's tighthe chine an Bhéarla,</span>
<lb n="905"/><span>An daor-bhruscar d'reóil</span>
<lb n="906"/><span>Ler traochadh bhur bpór;</span>
<lb n="907"/><span>'S mo náire shaoghail-se sibh-se</span>
<lb n="908"/><span>Atá de phréimh-shliocht righthe,</span>
<lb n="909"/><span>Má ghéilleann sibh dhóibh.</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>Mo léan-bhruid lem' ló</span>
<lb n="912"/><span>An Gaedheal-fhuil fé cheó,</span>
<lb n="913"/><span>An sluagh aoibhinn aerach</span>
<lb n="914"/><span>Go fuarlaoídeach faon lag</span>
<lb n="915"/><span>Gan éadach gan lón</span>
<lb n="916"/><span>Gan éan-rud i gcóir;</span>
<lb n="917"/><span>'S mar táid na Búir go seascair</span>
<lb n="918"/><span>Sámh-ghlan subhach 'nár mBailtibh,</span>
<lb n="919"/><span>'Sé do chéas me thar fóir.</span>
<lb n="920"/></p>
</div>
<pb n="193"/>
<div><lb n="921"/><p><span>Éistídh go fóill,</span>
<lb n="922"/><span>'S ná héirigheadh bhur nglór,</span>
<lb n="923"/><span>Táid raspars nimhe iomad taobh libh</span>
<lb n="924"/><span>'S ná cloiseadh duine ar bith uaibh éan rud,</span>
<lb n="925"/><span>Do scéithfeadh bhur sceól,</span>
<lb n="926"/><span>Bídh gléasta n-a gcómhair;</span>
<lb n="927"/><span>'S tá trúip chomh tréan le tuile</span>
<lb n="928"/><span>Chughaibh ag téacht tar uisce</span>
<lb n="929"/><span>Do réidhfidh bhur mbrón.</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>Céad buidhe le Mac na hÓighe</span>
<lb n="932"/><span>An méid seo dhínn bheith beó,</span>
<lb n="933"/><span>Dearbhuighe anois dá chéile,</span>
<lb n="934"/><span>Gan stad gan filleadh ó iomad géar-bheart</span>
<lb n="935"/><span>Ná staonadh san ngleó,</span>
<lb n="936"/><span>Go réidhfam gach ród,</span>
<lb n="937"/><span>'S go gcuirfam Búir chun reatha</span>
<lb n="938"/><span>Ag caoidh 's ag liugha go fairsing</span>
<lb n="939"/><span>As  Éirinn go deó.</span>
<lb n="940"/></p>
</div>
<pb n="194"/>
<div><lb n="941"/><p><span>Aitchim tráth ar Cheárd na bFlaitheas</span>
<lb n="942"/><span>'S ar Mhac ghil Mháire an bhláth-fhuilt chasta,</span>
<lb n="943"/><span>Bascadh 's beárna ar námhaid mo charad</span>
<lb n="944"/><span>'S go gcasfaidh slán  Mac Sheagháin Mhic Pheadair.</span></p>
<lb n="945"/>
<lb n="946"/><p><span>Fear feasach fáith-ghlic fáilteach fairsing</span>
<lb n="947"/><span>Cneasta cráibhtheach deághthach daingean</span>
<lb n="948"/><span>Gartha grádhmhar sásta slachtmhar;</span>
<lb n="949"/><span>'S go dtagaidh slán  mac Sheagháin Mhic Pheadair.</span></p>
</div>
<pb n="195"/>
<div><lb n="950"/><p><span>Ag taisteal seal im' aonar</span>
<lb n="951"/><span>Le sleasaibh réidhe na  Laoi</span>
<lb n="952"/><span>'S me ag machtnamh cleas an tsaogail</span>
<lb n="953"/><span>'S an mheath so ar phréimh-shliocht Ghaoidheal,</span>
<lb n="954"/><span>Bhí cantain cas ag éanlaith,</span>
<lb n="955"/><span>An breac 's an t-éigne ar linn,</span>
<lb n="956"/><span>An bheach ag stad go céireach</span>
<lb n="957"/><span>Ar bharra shéimh gach luibhe.</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>Do stadas seal á bhféachaint</span>
<lb n="960"/><span>Le taithneamh d'aer an Fhuinn</span>
<lb n="961"/><span>Gur ghabhas tathamh taomhach</span>
<lb n="962"/><span>Is aisling éachtach tríd,</span>
<lb n="963"/><span>'Nar dhearcas ainnir bhéasach</span>
<lb n="964"/><span>Ag teacht am ghaor san tslighe</span>
<lb n="965"/><span>Do rug barra maise ó  Hélen</span>
<lb n="966"/><span>Trér lasadh tréan na  Traoi.</span>
<lb n="967"/><span>. . . . . . . . . . . . . . .</span>
<lb n="968"/><span>. . . . . . . . . . . . . . .</span>
<lb n="969"/><span>Ba bhlasta beacht a béal tais,</span>
<lb n="970"/><span>Ba shlachtmhar séismhar binn;</span>
<lb n="971"/><span>Ba chailce deas a déide,</span>
<lb n="972"/><span>Agus lasair chaor n-a gnaoi;</span>
<lb n="973"/><span>Bhí a mama gearra caomha</span>
<lb n="974"/><span>I meas do'n géis ar linn,</span>
<lb n="975"/><span>Do chuir scamall fada is éiclips</span>
<lb n="976"/><span>'N-a stad ar ghréin an laoi.</span>
<lb n="977"/><span>. . . . . . . . . . . . . . . .</span></p>
</div>
<pb n="196"/>
<div><lb n="978"/><p><span>Fachtaim dearbh-scéalta</span>
<lb n="979"/><span>De bhean na gcraobh-fholt mbuidhe,</span>
<lb n="980"/><span>A hainm ceart do léigheadh dhamh</span>
<lb n="981"/><span>Cá treabh dh'en tsaoghal n-a mbíodh;</span>
<lb n="982"/><span>Ar b'í an ainnir ghasta séimh í</span>
<lb n="983"/><span>Do lean  Mac Néill tar tuinn,</span>
<lb n="984"/><span>Nó an mhaiseach ghartha  Déirdre</span>
<lb n="985"/><span>Thug searc a cléibh do  Naois.</span></p>
<lb n="986"/>
<lb n="987"/><p><span>Do fhreagair dam an spéir-bhean:</span>
<lb n="988"/><span>"Ní neach de'n méid sin sinn,</span>
<lb n="989"/><span>Acht bean bhocht caithte chéasta</span>
<lb n="990"/><span>Ná maireann éinne 'á buidhin;</span>
<lb n="991"/><span>Bhíos tamall fada im' chéile</span>
<lb n="992"/><span>Ag  Mac  maith   Gréine an ghrinn,</span>
<lb n="993"/><span>Is do ghabhas seal n-a dhéidh san</span>
<lb n="994"/><span>Ag Clanna  Ghaedhil ghluis ghroidhe.</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span>Mar sin dam gach téarma</span>
<lb n="997"/><span>Gur baineadh Gaedhil dá gcraoibh,</span>
<lb n="998"/><span>Gur scaradar le chéile</span>
<lb n="999"/><span>Go meathta maol mar chír;</span>
<lb n="1000"/><span>Gur ghabhsat Danair dhaora</span>
<lb n="1001"/><span>Ceannas caomh ár gcríoch,</span>
<lb n="1002"/><span>Aithigh ghearra chlaona</span>
<lb n="1003"/><span>Do ghread gach taobh d-ár gcroidhe.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>Is mar chreach soin maicne  Éibhir</span>
<lb n="1006"/><span> Clanna Néill is  Ír,</span>
<lb n="1007"/><span>Geallaid teacht i n-éinfheacht</span>
<lb n="1008"/><span>'S na bathlaigh bhréana chlaoidhe;</span>
<lb n="1009"/><span>Acht níor ghabhadar le chéile</span>
<lb n="1010"/><span>Cé cailleadh céadtha dhíobh,</span>
<lb n="1011"/><span>Is de dheascaibh meath dá laochra</span>
<lb n="1012"/><span>Gur scarais féin led'  Stíl.</span>
<lb n="1013"/></p>
</div>
<pb n="197"/>
<div><lb n="1014"/><p><span>Fear mear aibidh éadtrom</span>
<lb n="1015"/><span>Bhí tapa tréan i mbruighin,</span>
<lb n="1016"/><span>Nár chleacht bheith leamh ná bréagach</span>
<lb n="1017"/><span>Cas ná claon dar linn,</span>
<lb n="1018"/><span>Gur ghreadsat aicme an Bhéarla</span>
<lb n="1019"/><span>Amach i gcéin tar tuinn</span>
<lb n="1020"/><span>Gan teacht tar n-ais go héag do,</span>
<lb n="1021"/><span>Sin beart do réab mo chroidhe."</span></p>
<lb n="1022"/>
<lb n="1023"/><p><span>Is ar gclos na searbh-scéal som</span>
<lb n="1024"/><span>Do ghlacas léan is biodhg,</span>
<lb n="1025"/><span>'S ar machtnamh cheart a thréithe</span>
<lb n="1026"/><span>A mhaith a mhéinn 's a ghníomh,</span>
<lb n="1027"/><span>Níor chan me ar feadh an lae sin</span>
<lb n="1028"/><span>Acht screadach éigheamh is caoidh</span>
<lb n="1029"/><span>Fém' shearc-sa d'fhearaibh  Éireann</span>
<lb n="1030"/><span>Bheith scartha réidh liom síor.</span></p>
<lb n="1031"/>
<lb n="1032"/><p><span>Ar Cheárd na bhFlaitehas naomhtha</span>
<lb n="1033"/><span>'S an Mac fuair péinn 'nár dtaoibh,</span>
<lb n="1034"/><span>Go raibh námhaid mo charad cléibh-se</span>
<lb n="1035"/><span>Lag marbh traochta tím;</span>
<lb n="1036"/><span>'S mac  Sheaghain mhic Pheadair ghléigil</span>
<lb n="1037"/><span>An fear dá nglaodhtar  Stíl</span>
<lb n="1038"/><span>Do theacht slán tar nais go  hÉirinn</span>
<lb n="1039"/><span>Gan bascadh béim ná díth.</span>
<lb n="1040"/></p>
</div>
<pb n="198"/>
<div><lb n="1041"/><p><span>Mo bhrón, mo mhairg, mo scallad, mo scíos diacrach,</span>
<lb n="1042"/><span>Na hóig nár mheatha, ba fearamhail fíor-niata,</span>
<lb n="1043"/><span>Ler hóbradh  Banba tharraing a daoir-phiantaibh,</span>
<lb n="1044"/><span>Bheith leóinte marbh gan cara gan caoin-chliaraibh.</span></p>
<lb n="1045"/>
<lb n="1046"/><p><span>Is dóigh nár ghasta dho'n ghasraidh ghníomh-ghliadhach</span>
<lb n="1047"/><span>A sceóil do scaipeadh idir Dhanair go baoith-chialldha,</span>
<lb n="1048"/><span>A gcomhairle ghlacadh ná a ngairm 'n-a gcaoin-chliathaibh,</span>
<lb n="1049"/><span>Acht  Seóin do leagadh 's gach madradh mí-riaghalta.</span>
<lb n="1050"/></p>
</div>
<pb n="199"/>
<div><lb n="1051"/><p><span>Le hais na  Sionnan séadaighe</span>
<lb n="1052"/><span>Indé dham um nóin,</span>
<lb n="1053"/><span>'S me ag machtnamh slighthe saobha</span>
<lb n="1054"/><span>An tsaoghail dhona dh'reóil,</span>
<lb n="1055"/><span>Mar mheathsat fine  Ghaedhil ghluis</span>
<lb n="1056"/><span>Gan neach in' inead féin díobh</span>
<lb n="1057"/><span>'S a mbailte puirt ag daor-scur</span>
<lb n="1058"/><span>An Bhéarla, mo bhrón.</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>Is atuirseach an scéal é</span>
<lb n="1061"/><span>'S is déarach dar ndóth,</span>
<lb n="1062"/><span>An tseana-mhioscais chlaon so</span>
<lb n="1063"/><span>Idir Ghaedhealaibh gach ló,</span>
<lb n="1064"/><span>Gan ceangal cumainn cléibhe</span>
<lb n="1065"/><span>Ná caradas a dhéanamh</span>
<lb n="1066"/><span>Acht ag slad 's ag milleadh a chéile</span>
<lb n="1067"/><span>Gan géilleadh dho'n chóir.</span></p>
<lb n="1068"/>
<lb n="1069"/><p><span>Gach margadh agus aonach</span>
<lb n="1070"/><span>'N-a dtéidhid le n-a ngnó,</span>
<lb n="1071"/><span>Nuair a thagaid chun a chéile</span>
<lb n="1072"/><span>'Sé is céird anois dóibh</span>
<lb n="1073"/><span>Gearradh briseadh pléascadh</span>
<lb n="1074"/><span>Agus acharann do dhéanamh,</span>
<lb n="1075"/><span>Agus  fanatics an Bhéarla</span>
<lb n="1076"/><span>Fé'n scéal soin go sóghach.</span></p>
<lb n="1077"/>
<lb n="1078"/><p><span>Cleachtaid sin gan séanadh</span>
<lb n="1079"/><span>Craos agus ól,</span>
<lb n="1080"/><span>Barbaracht is bréaga</span>
<lb n="1081"/><span>Agus éigean ban óg,</span>
<lb n="1082"/><span>Tabhairt mionna i n-éitheach</span>
<lb n="1083"/><span>'San taifreann do thréigean,</span>
<lb n="1084"/><span>Is stad san bpeacadh bréan so</span>
<lb n="1085"/><span>'Seadh léir-bhris ár slóigh.</span>
<lb n="1086"/></p>
</div>
<pb n="200"/>
<div><lb n="1087"/><p><span>Ar machtnamh ceart na scéal soin</span>
<lb n="1088"/><span>Do mhéaduigh mo bhrón,</span>
<lb n="1089"/><span>'S do ghlacas tathamh néalas</span>
<lb n="1090"/><span>Fé ghéar-shlait  Morpóis;</span>
<lb n="1091"/><span>Go bhfeacadh im' aisling caol-bharc</span>
<lb n="1092"/><span>Go leabhar chrannach teádach</span>
<lb n="1093"/><span>Ag teacht go beannach éadtrom</span>
<lb n="1094"/><span>I raon mara ar seól.</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>Bhí ainnir ghartha ghléigeal</span>
<lb n="1097"/><span>'N-a haonar ar bórd,</span>
<lb n="1098"/><span>Ba shlachtmhar searcach séimh-ghlan</span>
<lb n="1099"/><span>Mar  hélén i gclódh;</span>
<lb n="1100"/><span>Do phreab amach go héascaidh</span>
<lb n="1101"/><span>Ar talamh tarthach taobh-ghlas,</span>
<lb n="1102"/><span>'S do cheangail Barc na nglé-bhrat</span>
<lb n="1103"/><span>'N-a déidh mar badh chóir.</span></p>
<lb n="1104"/>
<lb n="1105"/><p><span>Do bh'fhada crathac slaodach</span>
<lb n="1106"/><span>A craobh-fholt mar ór;</span>
<lb n="1107"/><span>A mala gearra caol-cheart</span>
<lb n="1108"/><span>Ar a héadan gan smól;</span>
<lb n="1109"/><span>A dearca meara maordha</span>
<lb n="1110"/><span>mar sheamair glais na Féithe;</span>
<lb n="1111"/><span>'S ba chailce suidhte a déide</span>
<lb n="1112"/><span>N-a saor-ghob gan móid.</span></p>
<lb n="1113"/>
<lb n="1114"/><p><span>Is fachtaim dearbhscéala</span>
<lb n="1115"/><span>d'on bhéith mhilis mhódhmhail:</span>
<lb n="1116"/><span>Cad as ar las an spéir-choinneal im chomhair;</span>
<lb n="1117"/><span>"An tu a scar gan cheart led' chéile,</span>
<lb n="1118"/><span>Is do leanadar na Gréagaigh,</span>
<lb n="1119"/><span>'S ar faithche ghlais na  Trae thoir</span>
<lb n="1120"/><span>Gur traochadar treóin?</span>
<lb n="1121"/></p>
</div>
<pb n="201"/>
<div><lb n="1122"/><p><span>An feas gur sibh-se  Déirdre</span>
<lb n="1123"/><span>Do éaluigh go hóg</span>
<lb n="1124"/><span>Le seabhac suilt na mbéimeann</span>
<lb n="1125"/><span>Cé traochadh san tóir;</span>
<lb n="1126"/><span>Nó an ainnir mhilis  Éithne</span>
<lb n="1127"/><span>Do bradadh soir a  hÉirinn,</span>
<lb n="1128"/><span>Is d'fhág a gile chéile</span>
<lb n="1129"/><span>I  mBinn Éadair n-a deóidh?"</span></p>
<lb n="1130"/>
<lb n="1131"/><p><span>Is do fhreagair dom an spéir-bhean</span>
<lb n="1132"/><span>Deas bhéal-mhiochair mhódhmhail:</span>
<lb n="1133"/><span>"Ní neach de'n iomad bé sin</span>
<lb n="1134"/><span>Do réamhais me id sceól;</span>
<lb n="1135"/><span>Is me bean is buime  Shéarlais</span>
<lb n="1136"/><span>Ag teacht anois le scéala</span>
<lb n="1137"/><span>Gur gearr go mbrisfam géibhinn</span>
<lb n="1138"/><span>Na nGaedheal mbocht gan ghó."</span></p>
<lb n="1139"/>
<lb n="1140"/><p><span>"Is bean ar mire i gcéill tu</span>
<lb n="1141"/><span>'S níl éifeacht id' ghlór;</span>
<lb n="1142"/><span>Ní meastar liom go saorfar</span>
<lb n="1143"/><span>An tréad soin go deó;</span>
<lb n="1144"/><span>Táid scartha briste ó chéile</span>
<lb n="1145"/><span>Gan searc ná eagla Dé ortha,</span>
<lb n="1146"/><span>Is beidh mar sin go n-éagaid</span>
<lb n="1147"/><span>Fé ghéar-smacht na  Sión".</span>
<lb n="1148"/></p>
</div>
<pb n="202"/>
<div><lb n="1149"/><p><span>Tig fuacht i ngaoith gheimhridh is caise trí ghleann;</span>
<lb n="1150"/><span>Tig cuach ar craoibh, faoileann ar fairrgí tonn;</span>
<lb n="1151"/><span>Tig suan ar mhnaoi oidhche ar leabaidh Ríogh  Frannc;</span>
<lb n="1152"/><span>'S monuar ná tigheann díbirt an mhacraidhe Gall.</span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>Tig cnuas ar choill, fhír-mhil ag beacha fí chrann;</span>
<lb n="1155"/><span>Tig ualach tuighe líonta dh'on bhaile a mbím ann;</span>
<lb n="1156"/><span>Tig gruaim ar ghnaoi daoithe ná hadamuigheann greann;</span>
<lb n="1157"/><span>'S mo thruagh ná tigheann dío-chur ar aicme an fhill teann.</span></p>
<lb n="1158"/>
<lb n="1159"/><p><span>Tig muar-chuid Fraoigh trí chnoc na ngarbh-líog ramhar;</span>
<lb n="1160"/><span>Tig buachaill groidhe timcheall go ceanna-bhaoith fann;</span>
<lb n="1161"/><span>Tig gual i luing taoibh liom thar fairrgí anall;</span>
<lb n="1162"/><span>'S mo bhuaidhirt ná tigheann Saoirse do Chlanna Gaoidheal donn.</span></p>
<lb n="1163"/>
<lb n="1164"/><p><span>A Uain ghil mhín Mhuire is a Araid-rígh an Domhain,</span>
<lb n="1165"/><span>Dár mbuaint a cuing daoirse go ndeachais fí'n gcrann,</span>
<lb n="1166"/><span>Ruaig-se síol coimhidhtheach na Sasanníoch gcam</span>
<lb n="1167"/><span>Uainn tar tuinn, 's coidhche ná casaidís ann.</span>
<lb n="1168"/></p>
</div>
<pb n="203"/>
<div><lb n="1169"/><p><span>Tagraim libh, a Chlann  Éibhir,</span>
<lb n="1170"/><span>Leath bhur lúith nach láin-léir libh;</span>
<lb n="1171"/><span>Méala dhíbh tar aoin eile</span>
<lb n="1172"/><span>Ag dul d'éag do'n Ghaoidheilge.</span></p>
<lb n="1173"/>
<lb n="1174"/><p><span>Féachaidh a shliocht  Chormaic Chais,</span>
<lb n="1175"/><span>nach doiligh mar bhíom 'n-a n-éagmais!</span>
<lb n="1176"/><span>Ar scríobhadh ar  Bhrian Bhanba</span>
<lb n="1177"/><span>Dul uainn fá bhrón scamalda.</span></p>
<lb n="1178"/>
<lb n="1179"/><p><span>Féachaidh chugaibh a shliocht  Ír,</span>
<lb n="1180"/><span>d'imthigh uile ar neimh-bhrígh,</span>
<lb n="1181"/><span>ar scríobhadh ar  Chú Chuailgne,</span>
<lb n="1182"/><span>cé dhíbh leis nach lán-truaighe!</span></p>
<lb n="1183"/>
<lb n="1184"/><p><span>Féachaidh féin a shliocht  Íthe,</span>
<lb n="1185"/><span>ua is préamh na sean-righthe,</span>
<lb n="1186"/><span>aimrid an crann sin  Mhic Con</span>
<lb n="1187"/><span>Mairg do-ghní dhóibh duthrocht!</span></p>
<lb n="1188"/>
<lb n="1189"/><p><span>Caidhe síol  Éireamhóin mhóir,</span>
<lb n="1190"/><span>Do thréigsat iath is onóir;</span>
<lb n="1191"/><span>ná fuil laoi ná luadh ar ghoil</span>
<lb n="1192"/><span>I ninnis aoibhinn  Iúgoin.</span></p>
<lb n="1193"/>
<lb n="1194"/><p><span>C'áit ar ghaibh  Niall mac Eachach</span>
<lb n="1195"/><span>ná tig go tric tréin-chreachach,</span>
<lb n="1196"/><span>iar bhfagháil géill an taoibh thall</span>
<lb n="1197"/><span>chugainn d'ionnarbadh eachtrann.</span>
<lb n="1198"/></p>
</div>
<pb n="204"/>
<div><lb n="1199"/><p><span>Nó  Dáití mac Fiacha féin</span>
<lb n="1200"/><span>go raibh  Banba dá dheigh-réir,</span>
<lb n="1201"/><span>ná tig do chosnamh chóra</span>
<lb n="1202"/><span>chlainn dhílis na Sean- Fódla.</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>Féachaidh, d'imthigheadar uile</span>
<lb n="1205"/><span>a dhearbhráithre ionmhuine,</span>
<lb n="1206"/><span>Is mun' ndéanfam calmacht 'nois</span>
<lb n="1207"/><span>níor fhan a luath 'n-a láthoir.</span></p>
<lb n="1208"/>
<lb n="1209"/><p><span>ní'l oc le habairt gluin-eóil,</span>
<lb n="1210"/><span>ná seancuidhe suairc saoir-chineóil</span>
<lb n="1211"/><span>noch badh chliste cib ar peann,</span>
<lb n="1212"/><span>re fagháil i n-iathaibh  Éireann.</span></p>
<lb n="1213"/>
<lb n="1214"/><p><span>Dá bhrígh sin, féachaimís féin</span>
<lb n="1215"/><span>cionnus chuirfam i ndeigh-chéill</span>
<lb n="1216"/><span>An méid 'tá dár dteangain dil</span>
<lb n="1217"/><span>'nois le fagháil i  nÉirinn.</span></p>
<lb n="1218"/>
<lb n="1219"/><p><span>Deanam, mar adubhairt  O Dála'</span>
<lb n="1220"/><span>ó's é ba tharbh teangmhála,</span>
<lb n="1221"/><span>Bain an fáith is cneasta as;</span>
<lb n="1222"/><span>"gnáthamh na hoibre an t-eolas."</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>Gach suairc-fhear slachtmhar seólta</span>
<lb n="1225"/><span>gá bhfuil puinn dár sean-scéalta,</span>
<lb n="1226"/><span>má tá gur gábhadh a ngraphadh,</span>
<lb n="1227"/><span>tugadh iad dá n-ath-ghraphadh.</span>
<lb n="1228"/></p>
</div>
<pb n="205"/>
<div><lb n="1229"/><p><span>Gach breallsún bréan gan mheabhair</span>
<lb n="1230"/><span>gá bhfuil puinn dár sean-leabhair,</span>
<lb n="1231"/><span>'S ná tiubhradh le scríobh' iad-san,</span>
<lb n="1232"/><span>diorma deamhan dá nghéar-ghoin.</span></p>
<lb n="1233"/>
<lb n="1234"/><p><span>Amhail reacach criun faoi oí ?</span>
<lb n="1235"/><span>Mar sin damh-sa gan ró-dhoi, ?</span>
<lb n="1236"/><span>Ag dul lem choigne fá seach</span>
<lb n="1237"/><span>Dá n-oidheadh 'gus dá n-oirleach.</span></p>
<lb n="1238"/>
<lb n="1239"/><p><span>Ní bheadh bhur dteanga fuar fann,</span>
<lb n="1240"/><span>n'n aois ealadhan comh-ghann,</span>
<lb n="1241"/><span>Dá mbeadh sibh uile chun dáin</span>
<lb n="1242"/><span>mar  Micheál Óg  Ó Longáin.</span>
<lb n="1243"/></p>
</div>
<pb n="206"/>
<div><lb n="1244"/><p><span>Atáid usisle  Banban an anfadh an tsaéthair</span>
<lb n="1245"/><span>Ag iaruigh na seannuide do thabhairt go  h-Éirinn</span>
<lb n="1246"/><span>Acht as iad siannsa na  Breataine go lasfuid na spéartha</span>
<lb n="1247"/><span>Nách fiadfuid a chasa agus ná sgarfuid siad féin leis.</span>
<lb n="1248"/><span>Is ólaimis ár ccrúisgín lán.</span></p>
<lb n="1249"/>
<lb n="1250"/><p><span>As é deir ciarspruit chealgach  Chailbhin an éithig</span>
<lb n="1251"/><span>Go mbiadhmna faid mhairfeam faoi ghlasaibh gan réidhteach</span>
<lb n="1252"/><span>As as iat briathra a ccarad do Chaitlicibh  Éireann</span>
<lb n="1253"/><span>No go mbiaidh an tiarann dearg nach bhfuil maitheas bheith</span>
<lb n="1254"/><span>dá phléasgadh.</span>
<lb n="1255"/><span> Is ólaimís etc.</span></p>
<lb n="1256"/>
<lb n="1257"/><p><span>Atá fiadh beag beannach ag tarrang tar tréanmhar</span>
<lb n="1258"/><span>Is rianfuidh spáruinn anns na fearuinnsi  Éibhir</span>
<lb n="1259"/><span>Beidh gach spriata Sagsanuig a sgreaduig 'sa bpéicig</span>
<lb n="1260"/><span>Ag iaraidh a nglacuighthe chuim an aifrinn déisteacht.</span>
<lb n="1261"/><span> Is ólaimís etc.</span></p>
<lb n="1262"/>
<lb n="1263"/><p><span>An tiarmhar so mhairionn do chlannaibh  Miléisius</span>
<lb n="1264"/><span>Och!  Dia le na n-anam tá  Banba réidh leó</span>
<lb n="1265"/><span>Iad féin bheith ag fealladh is gan seasamh dá chéile</span>
<lb n="1266"/><span>Bheir iasacht a bhfearann ag  feanatics an Bhéarla.</span>
<lb n="1267"/><span> Is ólaimís an etc.</span></p>
<lb n="1268"/>
<lb n="1269"/><p><span>Uch! diachair fhada oruibh staduigh anois féinig</span>
<lb n="1270"/><span>Iaghuidhe bhúr nglaca agus ceangaluigh le chéile</span>
<lb n="1271"/><span>Bídh diagha carthannach is na hathannta ná raobaidh</span>
<lb n="1272"/><span>Is ní fhiadfuid na Sagsanuig búr ccreacha cnuic do dhéanamh.</span>
<lb n="1273"/><span>Cúrfá</span>
<lb n="1274"/></p>
</div>
<pb n="207"/>
<div><lb n="1275"/><p><span>Iaruim feasta oruibh os nách meathach bhúr ttréine</span>
<lb n="1276"/><span>Atáid na bliaghanta san mbaile agus do chaitheamar a ttéarma</span>
<lb n="1277"/><span>An tighearna dfhuiling peannuid ghuirt air gharbhchrois dar saoradh</span>
<lb n="1278"/><span>As é fhiadfaidh bhur nglasta agus bhur ndeacra raoba.</span>
<lb n="1279"/><span>Is annsin ólfaimíd an crúisgín lán.</span></p>
<lb n="1280"/>
<lb n="1281"/><p><span>Ar thuath  Dhúin Builg iar ndruidim le féil  Bríghde</span>
<lb n="1282"/><span>Gan chruaich gan chuigionn go sinnil a ccéim daoirse</span>
<lb n="1283"/><span>Air uan geal Mhuire an fhuirionnso chéas Gaoídhil bhoicht</span>
<lb n="1284"/><span>A ruaga uile gan fille tar tréan taoide.</span>
<lb n="1285"/></p>
</div>
<pb n="208"/>
<div><lb n="1286"/><p><span>Is mithid dam fáinig éirighe feasta</span>
<lb n="1287"/><span>Is dul dot' fhéachaint-se a laogh na gcarad,</span>
<lb n="1288"/><span>Dá fhios ar éagais</span>
<lb n="1289"/><span>Nó an maireann tú ar éan-chor,</span>
<lb n="1290"/><span>Ar ndalladh do chlaon-ruisc caoch gan amharc.</span></p>
<lb n="1291"/>
<lb n="1292"/><p><span>Cé'r bh'fhada do léim i gcéin tar caise</span>
<lb n="1293"/><span>'S gan charaid gan ghaol it' ghaor ná it' aice,</span>
<lb n="1294"/><span>Níor bh'eagal duit éagadh</span>
<lb n="1295"/><span>Bascadh ná baogal</span>
<lb n="1296"/><span>Guir chasais go  hÉirinn claon abhaile.</span></p>
<lb n="1297"/>
<lb n="1298"/><p><span>Greadadh agus léan ar an méirdrigh mhagaidh,</span>
<lb n="1299"/><span>Seana-bhean aosta bhréagach mhearbhail,</span>
<lb n="1300"/><span>Cé'r bhfhada fear Gaedhealach</span>
<lb n="1301"/><span>Aici mar chéile,</span>
<lb n="1302"/><span>Do sheachain sí é 's ní séimh an mhalairt.</span></p>
<lb n="1303"/>
<lb n="1304"/><p><span>'S mar bharra ar gach scéal guirt éigneach cathach</span>
<lb n="1305"/><span>Gach fainitic bréan go séanmhar seascair,</span>
<lb n="1306"/><span>Is clanna ban Gaedheal</span>
<lb n="1307"/><span>'N-a mbíodh fairsinge 's féile</span>
<lb n="1308"/><span>Go dealbh gan éan-rad spré ná eallaigh.</span></p>
<lb n="1309"/>
<lb n="1310"/><p><span>Tá gasra laoch mear éadtrom tapa</span>
<lb n="1311"/><span>Ag taisteal i gcéin go gléasta i n-airm;</span>
<lb n="1312"/><span>Beidh na Danair seo traochta</span>
<lb n="1313"/><span>Cartuighthe as  Éirinn,</span>
<lb n="1314"/><span>Is clanna na nGaedheal go saor n-a mbailte.</span>
<lb n="1315"/></p>
</div>
<pb n="209"/>
<div><lb n="1316"/><p><span>Ní Sasannach claon ná sméirle magaidh</span>
<lb n="1317"/><span>Fé ndneara thu caochadh a shéimh-fhir gasta,</span>
<lb n="1318"/><span>Acht fearg Mhic Dé</span>
<lb n="1319"/><span>Fén bpeacadh do dhéanamh</span>
<lb n="1320"/><span>Is mearathal baoth na mbraon soin bhlaisis.</span></p>
<lb n="1321"/>
<lb n="1322"/><p><span>Mo theagasc duit féin a shéimh-fhir chneasta,</span>
<lb n="1323"/><span>Paidir is cré id bhéal bíodh agat,</span>
<lb n="1324"/><span>Na haitheanta naomhtha</span>
<lb n="1325"/><span>Feasta ná reáb,</span>
<lb n="1326"/><span>Is Aifreann Dé ná tréig fad mhairfir.</span></p>
<lb n="1327"/>
<lb n="1328"/><p><span>Is díth liom na Gaoidhil seo bheith tláth lag fann</span>
<lb n="1329"/><span>'S gan dilseacht i ndís aca bádh ná beann,</span>
<lb n="1330"/><span>Sír-bhriseadh síthe agus crádh na gceall</span>
<lb n="1331"/><span>Do bheir críocha a sinsear ar láimh na nGall.</span></p>
<lb n="1332"/>
<lb n="1333"/><p><span>Na rígh-fhir do shíolruigh ón  Spáinn anall,</span>
<lb n="1334"/><span>Do dhó-chuir  Mac Coill is a cháirde gann,</span>
<lb n="1335"/><span>Ghaibh saoirse san tír seo de bhárr a lann,</span>
<lb n="1336"/><span>'S do bhí fírinneach muinnteartha lán de ghreann.</span></p>
<lb n="1337"/>
<lb n="1338"/><p><span>A Rígh ghil na righthe fuair bás ar chrann,</span>
<lb n="1339"/><span>Ó chír-se Sliocht  Mhíleadh mar atáid gan teann,</span>
<lb n="1340"/><span>Scaoil-se an tsnaidhm seo agus dáil dóibh cabhair</span>
<lb n="1341"/><span>Agus díbir na Gaill seo tar sáile anonn.</span>
<lb n="1342"/></p>
</div>
<pb n="210"/>
<div><lb n="1343"/><p><span>Gura fada buan bheas  Domhnall</span>
<lb n="1344"/><span>I ngradam mór 's i gcomhachtaibh,</span>
<lb n="1345"/><span>An seabhac suairc</span>
<lb n="1346"/><span>Nar chleacht bheith gruamdha</span>
<lb n="1347"/><span>Cas ná cruaidh lem' shórt-sa;</span>
<lb n="1348"/><span>Gas de mhuar-tsliocht  Eóghain</span>
<lb n="1349"/><span>Crannach cuardach cóisreach,</span>
<lb n="1350"/><span>Searcach suaimhneach</span>
<lb n="1351"/><span>Rathmhar ruagach</span>
<lb n="1352"/><span>Tapaidh tuarthach treórach,</span>
<lb n="1353"/><span>Aibidh uasal</span>
<lb n="1354"/><span>Blasta buacach</span>
<lb n="1355"/><span>Cneasta cuachach ceólmhar,</span>
<lb n="1356"/><span>Deabhthach dualach</span>
<lb n="1357"/><span>Frasach fuadrach</span>
<lb n="1358"/><span>Gartha gruadh-ghlan gleóidhte;</span>
<lb n="1359"/><span>Fear dar dhual an chródhacht</span>
<lb n="1360"/><span>I gcathaibh cruadha nár leóntar,</span>
<lb n="1361"/><span>'S a namhaid buailte</span>
<lb n="1362"/><span>Amach gan luadhail,</span>
<lb n="1363"/><span>Sin bail is buadh gach gleó leis.</span></p>
<lb n="1364"/>
<lb n="1365"/><p><span>An fear so mhaoidhim im' bhéarsa</span>
<lb n="1366"/><span>Is gasta scaoileann géibhinn</span>
<lb n="1367"/><span>Na banna bhíonn</span>
<lb n="1368"/><span>I nglasaidh righne</span>
<lb n="1369"/><span>Is  Lear ar tí a ndaortha;</span>
<lb n="1370"/><span>Gura fada fíor</span>
<lb n="1371"/><span>Chun aicme an fhill do thraochadh,</span>
<lb n="1372"/><span>I mbeartaibh dlighe</span>
<lb n="1373"/><span>'S i gcathaibh claidheamh</span>
<lb n="1374"/><span>'S i spairinnibh dá ghéire;</span>
<lb n="1375"/><span>Gas de ríogh-fhuil</span>
<lb n="1376"/><span>Clanna  Míleadh,</span>
<lb n="1377"/><span>Dalta dílis d' Éirinn,</span>
<lb n="1378"/><span>'S a theacht de'n líne</span>
<lb n="1379"/><span>Leabhair mhín sin</span>
<lb n="1380"/><span> Airt is  Ír is  Eibhir;</span>
<lb n="1381"/><span>Aitchim Rí na gréine,</span>
<lb n="1382"/><span>'S nar bhainidh díth ná léan do,</span>
<lb n="1383"/><span>Go ngabhaidh críocha</span>
<lb n="1384"/><span>Cearta a shinsear</span>
<lb n="1385"/><span>Ó'n gcaladh thíos go  Claonghluis.</span>
<lb n="1386"/></p>
</div>
<pb n="211"/>
<div><lb n="1387"/><p><span>Díbh-se a  Dhómhnaill dáileach</span>
<lb n="1388"/><span>Rí na glóire an t-ál sin,</span>
<lb n="1389"/><span>Groidhe-fhir chródha</span>
<lb n="1390"/><span>Líomhtha leoghanta</span>
<lb n="1391"/><span>Is fíor nach dóith dá námhaid;</span>
<lb n="1392"/><span>'S cé scíosmhar leó mar tá sibh</span>
<lb n="1393"/><span>Gach oidhche is ló gan áireamh</span>
<lb n="1394"/><span>Ag innsint sceól</span>
<lb n="1395"/><span>Ar chríochaidh  Fódla</span>
<lb n="1396"/><span>Ag maoidheamh a bróin 's a gábhtair,</span>
<lb n="1397"/><span>Táid Gaoidhil i ndóthchas láidir</span>
<lb n="1398"/><span>Go scaoilfar fós an phráinn sin,</span>
<lb n="1399"/><span>'S gan aoin-chead dóibh</span>
<lb n="1400"/><span>Go bhfuighid ár dtreóin-ne</span>
<lb n="1401"/><span>Cubhreann comhar is cáirdeas;</span>
<lb n="1402"/><span>Go mbeidh  Tadhg is  Eoghan is  Pádraig</span>
<lb n="1403"/><span>'N-a suidhe ag an mbórd gan spleádhchas</span>
<lb n="1404"/><span>Go greadhnach seólta</span>
<lb n="1405"/><span>Feidhm-ghlan fórsach</span>
<lb n="1406"/><span>Ag aighneas leó go láidir.</span>
<lb n="1407"/></p>
</div>
<pb n="212"/>
<div><lb n="1408"/><p><span>A theachtaire shéimh-se theid san nduthaigh atá</span>
<lb n="1409"/><span>Beannacht is céad léigim dlúth chun  Dáith;</span>
<lb n="1410"/><span>Abair leis scéala léigean chughainn i dtráith,</span>
<lb n="1411"/><span>An scaipfar de Ghaedhealaibh daor-smacht Búr go bráth?</span>
<lb n="1412"/></p>
</div>
<pb n="213"/>
<div><lb n="1413"/><p><span>Cois  Faoinseann do ghabhas go hatuirseach léanmhar</span>
<lb n="1414"/><span>Ag smaoineamh mar creachadh na Gaedhil go tláth,</span>
<lb n="1415"/><span>'S me im shuidhe go cathach, fém' leacain mo réidh-ghlac,</span>
<lb n="1416"/><span>Ag síor-chur frasa go féar an bháin,</span>
<lb n="1417"/><span>'Seadh shín lem' thaobh an spéir-bhean mhascallach</span>
<lb n="1418"/><span>Mhín-tais mhaordha ghné-gheal gheanamhail,</span>
<lb n="1419"/><span>A píp mar aol 's a scéimh ba ghreannamhar</span>
<lb n="1420"/><span>Ler claoidheadh gan acmhuin me faon-lag támhach.</span></p>
<lb n="1421"/>
<lb n="1422"/><p><span>A dlaoi-fholt daithte go craipinneach péarlach</span>
<lb n="1423"/><span>Ag tigheacht n-a mBeartaibh tiugha léi go sáil;</span>
<lb n="1424"/><span>A rinn-rosc aibidh, a mama 's a caol-troigh,</span>
<lb n="1425"/><span>A braoithe cailce 's a déid gan cháim;</span>
<lb n="1426"/><span>A mín-chrobh aolta is néata thairrngeadh</span>
<lb n="1427"/><span>Cuimheascar tréan na  Saesar gceannasach</span>
<lb n="1428"/><span>Crainn is éanlaith faol-choin seanga-phuic</span>
<lb n="1429"/><span>Caoin gan easbha ar bith séanmhar sámh.</span></p>
<lb n="1430"/>
<lb n="1431"/><p><span>Le díogras daingean do'n ainnir do léimeas</span>
<lb n="1432"/><span>Im shuidhe go seasamhach éadtrom árd,</span>
<lb n="1433"/><span>Is íseal gasta do'n talamh do léigeas</span>
<lb n="1434"/><span>Díom mo hata go séimh do'n bháb;</span>
<lb n="1435"/><span>Is fíor-ghlic éascaidh i gcéill gan mearathall</span>
<lb n="1436"/><span>d'fhiafruigheas féin dé'n bheith a hainm ceart:</span>
<lb n="1437"/><span>"An tu 'n ríoghain  Déirdre mhaordha mheanamnach</span>
<lb n="1438"/><span>Thug  Naois na n-arm nglan faon ar lár?</span></p>
<lb n="1439"/>
<lb n="1440"/><p><span>An fíor gur leat-sa do cailleadh na céadtha</span>
<lb n="1441"/><span>Ar binn an mhachaire faon lag támhach,</span>
<lb n="1442"/><span>Ler claoidheadh i dtreasaibh an seabhac ba thréine</span>
<lb n="1443"/><span>I gcuimheascar daingean le  Caol na gceárd?</span>
<lb n="1444"/><span>Nó an ríogain  Céarnait mhaordha mhuirearach,</span>
<lb n="1445"/><span>Chuir cruinn le céill ar ghéar-tsruith muileann ceart,</span>
<lb n="1446"/><span>Nó an bhrighdeach shéimh chuir tréith  Cuchullainn seal</span>
<lb n="1447"/><span>Nó an fhaoileann chailce chuir Gaedhil go tláth?</span></p>
<lb n="1448"/>
<lb n="1449"/><p><span>An fíor gur tusa an bhruinneal deas  Hélen</span>
<lb n="1450"/><span>Ler claoidheadh na dragain ba thréine lámh?</span>
<lb n="1451"/><span>Nó an ríogain chailce dar bh'ainm di  Médea</span>
<lb n="1452"/><span>Chuir flíos ó  Chalcos do'n  Ghréig ar láimh?</span>
<lb n="1453"/><span>Nó  Dido shéimh-ghlan bhéasach shultmhar ghlic,</span>
<lb n="1454"/><span>Nó  Diana dhéid-gheal mhaordha shoineanda</span>
<lb n="1455"/><span>Nó an bhrighdeach  Bhénus céile  Ainchises</span>
<lb n="1456"/><span>Nó  Délia chneasta thug laoch n-a láimh?"</span>
<lb n="1457"/></p>
</div>
<pb n="214"/>
<div><lb n="1458"/><p><span>Is cruinn do fhreagair i dteangain deas Gaedhilge</span>
<lb n="1459"/><span>"Ní díobh me is dearbh cé tréith atáim;</span>
<lb n="1460"/><span>Is tím me greadathe ag graithin an Bhéarla</span>
<lb n="1461"/><span>An bhuidhean so tharraing gach daor-cheas smáil;</span>
<lb n="1462"/><span>Is me buime chaoin mhaordha  Shéarluis chalma</span>
<lb n="1463"/><span>An seabhac groidhe séanmhar ba thréan i gcleasa goil,</span>
<lb n="1464"/><span>An righ-fhlaith éachtach caomh ceart curanta</span>
<lb n="1465"/><span>Tá ag tigheacht go ceannasach faobhrach slán.</span></p>
<lb n="1466"/>
<lb n="1467"/><p><span>Beidh Gaoidhil gan easbha a mbailte 's a n-aol-bhrogh</span>
<lb n="1468"/><span>Is fíon dá chaitheamh ar Éigse  Fáil;</span>
<lb n="1469"/><span>Is binn bheidh canamhain sagart is cléireach</span>
<lb n="1470"/><span>Ag guidhe na n-aingeal go séanmhar sámh;</span>
<lb n="1471"/><span>Is fíor-ghlic aoibhinn cruinn gan eagla</span>
<lb n="1472"/><span>Ag tigheacht go fíochmhar líonmhar lannamhar</span>
<lb n="1473"/><span>Buidhean ghlan chlí-gheal chaoin cheart acmhuineach</span>
<lb n="1474"/><span>Ag síor-chur Sasannach faon ar lár."</span>
<lb n="1475"/></p>
</div>
<pb n="215"/>
<div><lb n="1476"/><p><span>A  Thaidhg a chroidhe na páirte,</span>
<lb n="1477"/><span>Gaibh an chláirseach dhúinne</span>
<lb n="1478"/><span>Agus seinn go binn le gáirdeas</span>
<lb n="1479"/><span>Greas ar bhás an diúic seo;</span>
<lb n="1480"/><span>Beidh meidhir go deimhin ar  Phádraig</span>
<lb n="1481"/><span>Fé chloistint tásc an phrionnsa,</span>
<lb n="1482"/><span>Agus adhanfar teinte cnámha</span>
<lb n="1483"/><span>I  nInnis Fáil go súgach.</span></p>
<lb n="1484"/>
<lb n="1485"/><p><span>Céad buidhe le Rígh na nGrás ngeal,</span>
<lb n="1486"/><span>Mar is fíor gurab árd é a chongnamh</span>
<lb n="1487"/><span>Chun cladhairí fill do thnáthadh</span>
<lb n="1488"/><span>Gan suim ná tábhacht ar gcúlaibh,</span>
<lb n="1489"/><span>'S a gcur thar  Styx le  Cáron</span>
<lb n="1490"/><span>Go gcroithfid lámh le  Plúto,</span>
<lb n="1491"/><span>Gan teacht thar n-ais go bráth dhóibh</span>
<lb n="1492"/><span>Ná neach de'n cháil sin chughainne.</span></p>
<lb n="1493"/>
<lb n="1494"/><p><span>Tá an tAráiste go claoidhte</span>
<lb n="1495"/><span>Ní'l brigh ná maith go bráth ann,</span>
<lb n="1496"/><span>Ó thuit an chraobh do b'aoirde air</span>
<lb n="1497"/><span>Do chríon ar fad a bhláth-san;</span>
<lb n="1498"/><span>Thug sé an leabhar ar binnse,</span>
<lb n="1499"/><span>Agus míle pearsa láithreach,</span>
<lb n="1500"/><span>Ná tabharfad ceart ná cuibhreann</span>
<lb n="1501"/><span>Do'n bhuidhin seo lean an pápa.</span></p>
<lb n="1502"/>
<lb n="1503"/><p><span>Guidhmís uile i n-éinfheacht</span>
<lb n="1504"/><span>Rí na naomh 's a mháthair,</span>
<lb n="1505"/><span>Dár ndíon ó thuilleadh baogail</span>
<lb n="1506"/><span>'S ó chlis an tsaogail smáil seo,</span>
<lb n="1507"/><span>Do scaoileadh glas is géibheann</span>
<lb n="1508"/><span>Na  hÉireann so 's a cáirde,</span>
<lb n="1509"/><span>'S gach nduine do bheadh claon dóibh</span>
<lb n="1510"/><span>Do chur gan saoghal gan sláinte.</span>
<lb n="1511"/></p>
</div>
<pb n="216"/>
<div><lb n="1512"/><p><span>Táid slóighte ag teacht tar doimhin-tuinn</span>
<lb n="1513"/><span>is taidhbhsighe 's is trúpach táin,</span>
<lb n="1514"/><span>Treóin nach meathta i bhfeidhm chlaidhimh</span>
<lb n="1515"/><span>Chun claidhrí agus búir do chrádh;</span>
<lb n="1516"/><span>Is ceólmhar glan do seinnfidhear</span>
<lb n="1517"/><span>An adharc linn ar chiumhais gach trágha</span>
<lb n="1518"/><span>Ar seóladh isteach do  Roidhrí</span>
<lb n="1519"/><span>Chun  Meidhbhín Ní Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1520"/>
<lb n="1521"/><p><span>Is óigbhean chneasta dheagh-chroidheach</span>
<lb n="1522"/><span>Seadh  Meidhbhín Ní Shúilleabháin,</span>
<lb n="1523"/><span>Go bhfuil a hór-fholt cas n-a threillsíbh</span>
<lb n="1524"/><span>Ag teidheacht síos go cum n-a deáidh;</span>
<lb n="1525"/><span>A beól tais blasta is beinn fuighe,</span>
<lb n="1526"/><span>'S a saidhbhir-bhraoi ar a húr-dhearc sámh,</span>
<lb n="1527"/><span>Is rós le sneachtadh ag éirighe</span>
<lb n="1528"/><span>'N-a greadhn-ghnaoi go lonnrach lán.</span></p>
<lb n="1529"/>
<lb n="1530"/><p><span>Flós na bhfear le deagh-ghníomh</span>
<lb n="1531"/><span>Ba dheagh-ríghthe ar úr-mháigh  Fáil,</span>
<lb n="1532"/><span>d'fhuil  Eoghain is  Airt is deagh- Chuinn</span>
<lb n="1533"/><span>'S gach feadhn díobh do shiubhail ó'n  Spáinn;</span>
<lb n="1534"/><span>Ní phósfadh fear acht  Roidhrí,</span>
<lb n="1535"/><span>A graidhn croidhe 's a rún tar cách;</span>
<lb n="1536"/><span>Is ní dóigh go nglacfadh  Roidhrí</span>
<lb n="1537"/><span>Acht  Meidhbhín Ní Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>Badh spórtmhar seascair saidhbhir sinn,</span>
<lb n="1540"/><span>'S níor thinn linn na búir ar lár</span>
<lb n="1541"/><span>Le gleó agus caismirt fághairt chlaidhimh</span>
<lb n="1542"/><span>Dá ndeimhin-díbirt siúd tar sáil;</span>
<lb n="1543"/><span>Beidh ceól dá spreagadh ar bheidhlín</span>
<lb n="1544"/><span>Is geil-fhíon dá dhiúgadh ar clár,</span>
<lb n="1545"/><span>Is go deó fad mhairfidh  Roidhrí</span>
<lb n="1546"/><span>Beidh  Meidhbhín go súgach sámh.</span></p>
<lb n="1547"/>
<lb n="1548"/><p><span>Is brónach liom feasta  Meidhbhín</span>
<lb n="1549"/><span>Gan  Roidhrí do thabhairt n-a dáil</span>
<lb n="1550"/><span>Ag  Seóin go lag gan éirighe,</span>
<lb n="1551"/><span>N-a leadhb sínte fútha ar lár;</span>
<lb n="1552"/><span>Tá  Domhnall geal 's a dheagh-bhuidhean</span>
<lb n="1553"/><span>I bhfeidhil críche is cúil do chách,</span>
<lb n="1554"/><span>'S is dóigh go scarfa an ghrinn-bhrighid</span>
<lb n="1555"/><span>Le greim duighe na mbúr dhom chrádh.</span>
<lb n="1556"/></p>
</div>
<pb n="217"/>
<div><lb n="1557"/><p><span>Táid triatha  Bhanba i n-anfhaithe an tsaothair</span>
<lb n="1558"/><span>Ag iarraidh na Seanaide thabhairt go  hÉirinn,</span>
<lb n="1559"/><span>Acht siad Briathra na  Breatan go lasfaidh na spéartha</span>
<lb n="1560"/><span>Ná fiadfaid a chasadh 's ná scarfaid siad féin leis,</span>
<lb n="1561"/><span>Is ólfaimíd an crúiscín,  etc.</span></p>
<lb n="1562"/>
<lb n="1563"/><p><span>'Sé deir ciar-spruit  Chailbhin mhalluighthe an éithigh,</span>
<lb n="1564"/><span>Go mbeam-na faid mhairfam fí ghlasaibh gan réidhteach;</span>
<lb n="1565"/><span>'Siad siansa a gcarad do chaitlicighe  Éireann -</span>
<lb n="1566"/><span>Go mbeidh an t-iarann dearg ná fuil maitheas a phléascadh</span>
<lb n="1567"/><span> Is ólfaimíd, etc.</span></p>
<lb n="1568"/>
<lb n="1569"/><p><span>Tá fiadh beag beannach ag taisteal tar tréan-mhuir,</span>
<lb n="1570"/><span>Is srianfaidh sin spairinn 'sna fearainn seo  Eibhir;</span>
<lb n="1571"/><span>Beidh gach spriata Sasannaigh ag screadaigh 's ag béicidh</span>
<lb n="1572"/><span>Ag iarraidh a ghlactha chun an Aifrinn d'éisteacht.</span>
<lb n="1573"/><span> Is ólfaimíd, etc.</span></p>
<lb n="1574"/>
<lb n="1575"/><p><span>An t-iarmhar so mhaireann de Chlanna  Mhilésius,</span>
<lb n="1576"/><span>Uch Dia le n-a n-anam, tá  Banba réidh leó;</span>
<lb n="1577"/><span>Iad féin beith ag fealladh 's gan seasamh dá chéile</span>
<lb n="1578"/><span>Bheir iasacht a bhfearann ag gramaisc an Bhéarla.</span>
<lb n="1579"/><span> Is ólfaimíd, etc.</span></p>
<lb n="1580"/>
<lb n="1581"/><p><span>Diachair fhada oraibh, stadaidh anois féinídh;</span>
<lb n="1582"/><span>Iadhaidh bhur nglaca agus ceanglaidh le chéile;</span>
<lb n="1583"/><span>Bídh riaghalta carthannach, 's na haitheanta ná réabaidh,</span>
<lb n="1584"/><span>'S ní fhiadfaidh na Sasannaigh bhur gcreachadh chnuic a dhéanamh.</span>
<lb n="1585"/><span> Is ólfaimíd, etc.</span></p>
<lb n="1586"/>
<lb n="1587"/><p><span>Iarraim feasta oraibh 's ná meathadh bhur dtréine,</span>
<lb n="1588"/><span>Táid na bliadhanta 'san mbaile 's do chaitheadar a dtéarma;</span>
<lb n="1589"/><span>An Tighearna d'fhuiling peannaid ghuirt ar gharbh-chrois d'bhur saoradh</span>
<lb n="1590"/><span>Is é fhiadfaidh bhur nglasa 's bhur ndeacra réabadh.</span>
<lb n="1591"/><span> Is ólfaimíd, etc.</span>
<lb n="1592"/></p>
</div>
<pb n="218"/>
<div><lb n="1593"/><p><span>Tá bé mhiochair mhaiseach shéimh shultmhar chneasta</span>
<lb n="1594"/><span>Léir-chuir i ngalar dubhac me,</span>
<lb n="1595"/><span>'S le géir-iomad taithnimh cléibh dhi gur mheathas</span>
<lb n="1596"/><span>Faon lag ar easbaidh shubhchais;</span>
<lb n="1597"/><span>A craobh-folt is cas, a claon-roscaibh glasa</span>
<lb n="1598"/><span>Gléinneacha ar dhath an drúchta,</span>
<lb n="1599"/><span>A caol-mhiona-mhala saor-shuidhte i gceart</span>
<lb n="1600"/><span>A héadain is gartha gnúis-gheal.</span>
<lb n="1601"/><span>A béal milis meala craorac is blasta</span>
<lb n="1602"/><span>Béasach mar mheasaid ughdair;</span>
<lb n="1603"/><span>A déid chirt is cailce néata do ceapadh</span>
<lb n="1604"/><span>d'aon-toil go daingean dlúth deas;</span>
<lb n="1605"/><span>I n-éanfheacht n-a leacain mhaordha go lastar</span>
<lb n="1606"/><span>Caora le sneachta ag súgradh;</span>
<lb n="1607"/><span>'s a caomh-ghiorra-mhama ghléigeal tug masla</span>
<lb n="1608"/><span>'Ghéise ar na sreabha  Siúire.</span></p>
<lb n="1609"/>
<lb n="1610"/><p><span>Is caomh snuidhte a pearsa is néata ar an dtalamh</span>
<lb n="1611"/><span>Daonda 's is fearra cúmhtha;</span>
<lb n="1612"/><span>Is naomhathe a seasamh a féachaint 's a meas,</span>
<lb n="1613"/><span>A caol-troigh is tana túirling;</span>
<lb n="1614"/><span>A haol-crobh is leabhair léir-chuireas scata</span>
<lb n="1615"/><span>Faol-chon go deas ar úr-bhruit,</span>
<lb n="1616"/><span>Éanlaith ar chrannaibh, éisc ar na heasaibh,</span>
<lb n="1617"/><span>Réalta agus ranna rúnda.</span>
<lb n="1618"/></p>
</div>
<pb n="219"/>
<div><lb n="1619"/><p><span>Do bhéarfainn di bailte réim agus rachmas</span>
<lb n="1620"/><span>Saoghalta go fairsing flúirseach,</span>
<lb n="1621"/><span>Glaodhach agus gradam, céim agus ceannas</span>
<lb n="1622"/><span> Éireann da mb'acmhuin dúinne;</span>
<lb n="1623"/><span>Do bhréagfainn mo shearc go haerach chun baile</span>
<lb n="1624"/><span>Néata go seascair súgach;</span>
<lb n="1625"/><span>N-a dhéidh sin is blasta léighfinn di startha</span>
<lb n="1626"/><span>Gaedhilge ar a sean-dhúthchas.</span></p>
<lb n="1627"/>
<lb n="1628"/><p><span>Do ghéilleas di searc i n-éinfheacht go feas,</span>
<lb n="1629"/><span>Do chlaochluigh i gcreathaibh cumhadh me</span>
<lb n="1630"/><span>Dá meinn is dá meas dá scéimh is dá creat</span>
<lb n="1631"/><span>Dá tréithe 's dá phearsain cúmhtha;</span>
<lb n="1632"/><span>I mbéasa 's i mblas ní léir dam go bhfeaca</span>
<lb n="1633"/><span>Bé do rug barra clú uirthi;</span>
<lb n="1634"/><span>Sí  Mary  bheag dheas   Ní Néill ghil do chanaim</span>
<lb n="1635"/><span>Féinig im' starthaibh chúichi.</span>
<lb n="1636"/></p>
</div>
<pb n="220"/>
<div><lb n="1637"/><p><span>'S is dubhach le seal fé smúid me im' spreas</span>
<lb n="1638"/><span>Gan súgradh gean ná gáire,</span>
<lb n="1639"/><span>Dom' thúrnadh i gcreathaibh cumhadh gan phreab</span>
<lb n="1640"/><span>Gan siubhal gan seadh gan sláinte;</span>
<lb n="1641"/><span>Tá lionndubh creatha im' chom 's im' chreat</span>
<lb n="1642"/><span>'S mo ghnúis ar fad ag bánadh</span>
<lb n="1643"/><span>Le rúin-searc daingean dlúth mear d'ainnir</span>
<lb n="1644"/><span>Chiúin darab ainm  Máire.</span></p>
<lb n="1645"/>
<lb n="1646"/><p><span>'S dar liúm ní haithreach dhúinne gean</span>
<lb n="1647"/><span>Do thabhairt dod' chreat a ghrádh ghil</span>
<lb n="1648"/><span>Dod' chúl is cas, dod' shúil is glas,</span>
<lb n="1649"/><span>Dod' ghnúis is greanta gáire,</span>
<lb n="1650"/><span>Dod' chom is cailce ciumhais mar eala</span>
<lb n="1651"/><span>Ar srúillibh sreabh ag snámha,</span>
<lb n="1652"/><span>'S cé dubhach me im spreas bheinn lúthmhar tapa</span>
<lb n="1653"/><span>Liúm dá dtagadh  Máire.</span></p>
<lb n="1654"/>
<lb n="1655"/><p><span>A bhúidh-bhean tais dar dhúblas taithneamh</span>
<lb n="1656"/><span>Rúin is greadadh grádh duit,</span>
<lb n="1657"/><span>Ná fúig me i ngalar dubhach i bhfad</span>
<lb n="1658"/><span>Acht tabhair is glac mo lámh dheas,</span>
<lb n="1659"/><span>'S nach rúcach leamh ná scrúille scraiste</span>
<lb n="1660"/><span>Dúr gan mhaith me a ghrádh dhil,</span>
<lb n="1661"/><span>Acht buachaill tapa lúthmhar mear</span>
<lb n="1662"/><span>Do scrúdfadh startha ar phár dhuit.</span>
<lb n="1663"/></p>
</div>
<pb n="221"/>
<div><lb n="1664"/><p><span>Téanam liúm a spéir-bhean búidh,</span>
<lb n="1665"/><span>Tá an cogadh so ag téacht san saoghal ar gcúl;</span>
<lb n="1666"/><span>'S gach séimh-fhear subhach de'n Ghaodhal-fhuil úir</span>
<lb n="1667"/><span>Beidh socair fé réim 's an léan ar bhúir.</span></p>
<lb n="1668"/>
<lb n="1669"/><p><span>A chúilfhionn tsóghmhail druid liúm go fóill,</span>
<lb n="1670"/><span>Leig liom-sa do rún is tabhair dham póg;</span>
<lb n="1671"/><span>'S cé cumhang sin fós gan congnamh stóir,</span>
<lb n="1672"/><span>Nuair bheam-na go subhach beidh  Blute fé bhrón.</span>
<lb n="1673"/><span>Sin treóin ag tigheacht le seól tar tuinn</span>
<lb n="1674"/><span>Is cuirfid sin gheóc ar chóip an fhill,</span>
<lb n="1675"/><span>Beidh ól an fhíon ag fóirne Gaoidheal</span>
<lb n="1676"/><span>Is fuireann na póite ag rómhar san ndíg.</span></p>
<lb n="1677"/>
<lb n="1678"/><p><span>Éaluig liúm, a spéir-bhean ciúin,</span>
<lb n="1679"/><span>Fé dhuille na gcraobh-ghlas ngéagach n-úr;</span>
<lb n="1680"/><span>Éist a riúin, go réidh, dar liúm</span>
<lb n="1681"/><span>Cluinid na héin duine éigin chughainn.</span></p>
<lb n="1682"/>
<lb n="1683"/><p><span>Fuaim na long is cuaird na dtrúp</span>
<lb n="1684"/><span>Atá ag druidim le bruach na gcuan so chughainn,</span>
<lb n="1685"/><span>Is cruaidh dar liúm don chuainne chlúmhach</span>
<lb n="1686"/><span>Ler cuireadh mo ghruadh fé ghruaim gan cúis.</span></p>
<lb n="1687"/>
<lb n="1688"/><p><span>A spéir-bhean mhín na gcraobhfholt mbuidhe,</span>
<lb n="1689"/><span>Ní heagal duit féinig éinne dhíobh;</span>
<lb n="1690"/><span>Téanaimís araon do'n choill</span>
<lb n="1691"/><span>Mar a bhfagham cnó agus caora is céirseach binn.</span>
<lb n="1692"/></p>
</div>
<pb n="222"/>
<div><lb n="1693"/><p><span>Ní raghad-sa leat fé'n gcoill isteach,</span>
<lb n="1694"/><span>Do gheobhadh mo mhuinntir sinn amach;</span>
<lb n="1695"/><span>Is deimhin nár mhaith leó m'fheidhm le fear</span>
<lb n="1696"/><span>Gan chró gan saidhbhreas baill ná ba.</span></p>
<lb n="1697"/>
<lb n="1698"/><p><span>A shéimhfhir bhinn, má's méinn leat sin</span>
<lb n="1699"/><span>Bheith muirinneach buidheach ar éan-chor dhíot,</span>
<lb n="1700"/><span>Ná héilimh sinn go héag arís,</span>
<lb n="1701"/><span>Tá an fhuireann so claon 's cad déarfaidís.</span></p>
<lb n="1702"/>
<lb n="1703"/><p><span>A rígh-bhean óg ler claoidheadh mo thréoir,</span>
<lb n="1704"/><span>Ná cuiridh-se choidhche suim n-a sórd;</span>
<lb n="1705"/><span>'S cad é sin dóibh, a bhuidhean 's a stóir,</span>
<lb n="1706"/><span>Dá mbaininn-se dhíoth na mílte póg.</span></p>
<lb n="1707"/>
<lb n="1708"/><p><span>Nár mheasa liom féin 'n-a dhéidh sin tú</span>
<lb n="1709"/><span>Ná le duine san tsaoghal a laogh 's a riún,</span>
<lb n="1710"/><span>Och, léigidh dhúinn a shéimh-fhir bhúidh</span>
<lb n="1711"/><span>Ná cluineadh mo ghaolta ar éan-chor thú.</span></p>
<lb n="1712"/>
<lb n="1713"/><p><span>Mhuise 'neósad féin duit scéal a riún,</span>
<lb n="1714"/><span>'S is tairbhe saoghail duit éisteacht líum;</span>
<lb n="1715"/><span>Nós an tsaoghail bhocht bhréagaigh úd</span>
<lb n="1716"/><span>Is meón liom féin do léigean chugat.</span></p>
<lb n="1717"/>
<lb n="1718"/><p><span>Is minic, dá dtéidheadh dhod' fhéachaint fear</span>
<lb n="1719"/><span>Ar chaol-each ghléasta éadtrom mhear,</span>
<lb n="1720"/><span>Go mbrisfadh sé gan bhréag led' dhaid</span>
<lb n="1721"/><span>Ar bhonn gan spré nó i dtaobh na gcearc.</span></p>
<lb n="1722"/>
<lb n="1723"/><p><span>Is fada liúm go bhfeacadh thú,</span>
<lb n="1724"/><span>A ainnir mhúinte mhaordha,</span>
<lb n="1725"/><span>Is caise cúl 's is glaise súil</span>
<lb n="1726"/><span>'S is gile gnúis 'ná  Hélen;</span></p>
<lb n="1727"/>
<lb n="1728"/><p><span>Tá galar dubhach dom' leanamhaint dlúth</span>
<lb n="1729"/><span>Ná scarann liúm ar éan-chor,</span>
<lb n="1730"/><span>'S mara dtagaidh tú go tapaidh liúm</span>
<lb n="1731"/><span>Ní fada dhod' chumhadh go n-éagfad.</span>
<lb n="1732"/></p>
</div>
<pb n="223"/>
<div><lb n="1733"/><p><span>Is buachaill singil sár-ghlan</span>
<lb n="1734"/><span>Súgach sásta sínn</span>
<lb n="1735"/><span>Do bhuailfeadh buille i mbeárnain</span>
<lb n="1736"/><span>is chumfadh dánta grinn</span>
<lb n="1737"/><span>A stuaire mhilis mhnámhail</span>
<lb n="1738"/><span>Is búidh 's is breághtha gnaoi</span>
<lb n="1739"/><span>Gluaiseacht líum dá mb'áil liot</span>
<lb n="1740"/><span>Bhí an lúb so láithreach linn.</span></p>
<lb n="1741"/>
<lb n="1742"/><p><span>Do chuala duine ag trácht ort</span>
<lb n="1743"/><span>Nár shubhach do cháil sa tír</span>
<lb n="1744"/><span>'S gur fuadrach sibh sa tábhairne</span>
<lb n="1745"/><span>Ag diúgadh an cháirt go sieidhir</span>
<lb n="1746"/><span>Gur ghluais leat bruinneal mhánla</span>
<lb n="1747"/><span>'S gur túirseach d'fhágais í</span>
<lb n="1748"/><span>Beir uaim do chlis ní háil liom</span>
<lb n="1749"/><span>Taoi giongach gránna buidhe.</span></p>
<lb n="1750"/>
<lb n="1751"/><p><span>A chuach na dtriopall dtáclach</span>
<lb n="1752"/><span>Is fiúntach fáinneach fighe</span>
<lb n="1753"/><span>'S ler buaireadh sinn go cásmhar</span>
<lb n="1754"/><span>Gan súil i ráidhtibh grinn</span>
<lb n="1755"/><span>Má luadhasfa libh go stárla</span>
<lb n="1756"/><span>Dubhach le páirt dot gnaoi</span>
<lb n="1757"/><span>Smuain anois a ghrádh ghil</span>
<lb n="1758"/><span>Nach d'fhonn 's me cháineadh thríd.</span>
<lb n="1759"/></p>
</div>
<pb n="224"/>
<div><lb n="1760"/><p><span>Badh shuarach thu lem cháirbidh</span>
<lb n="1761"/><span>Dúinn mar ádhbhar slighe</span>
<lb n="1762"/><span>Gan chruacha cnuic ná cáruid</span>
<lb n="1763"/><span>is tu gan cheárd gan chrích</span>
<lb n="1764"/><span>Ar uairibh sin tu it mháighistir</span>
<lb n="1765"/><span>Ag múineadh gárlach bhír</span>
<lb n="1766"/><span>Is tuas i dtigh an tábhairne</span>
<lb n="1767"/><span>Go bhfuígir d'fhaghálthas cruinn.</span></p>
<lb n="1768"/>
<lb n="1769"/><p><span>Gaibh mar sin gan cháirde</span>
<lb n="1770"/><span>Le rúcach gránna righin</span>
<lb n="1771"/><span>A bhuailfidh thu 's a cháinfidh</span>
<lb n="1772"/><span>Is thabharfaidh náire dhíbh</span>
<lb n="1773"/><span>Geóbhad-sa anois le báinchnis</span>
<lb n="1774"/><span>Mhúinte mhánla mhín</span>
<lb n="1775"/><span>Is roinnfead léi go gradhmhar</span>
<lb n="1776"/><span>A bhfaighidh mo lámh sa tsaoighal.</span></p>
<lb n="1777"/>
<lb n="1778"/><p><span>A shuaircfhir ghasta ghrádhmhar</span>
<lb n="1779"/><span>Is cumtha cráibhtheach caoin</span>
<lb n="1780"/><span>Ná himthigh uaim, ní gadh dhuit</span>
<lb n="1781"/><span>Gheobhair cúinse lártha is laoigh</span>
<lb n="1782"/><span>Má luadhas-sa leat nár bh'áil liom</span>
<lb n="1783"/><span>Tu mar ádhbhar slighe</span>
<lb n="1784"/><span>Dar an leabar so im' ghlacaibh bana</span>
<lb n="1785"/><span>'S ag magadh a ghrádh do bhíos.</span></p>
<lb n="1786"/>
<lb n="1787"/><p><span>'S do ghluais sí liom an óigbhean</span>
<lb n="1788"/><span>Deas mhúinte mhódhmharach bhínn</span>
<lb n="1789"/><span>Ar hallaí geala an ósta</span>
<lb n="1790"/><span>Go subhach ag ól na dighe</span>
<lb n="1791"/><span>Do luigheamair seal ar stródhaireacht</span>
<lb n="1792"/><span>'S is binn do phógainn í</span>
<lb n="1793"/><span>'S ní duine me do 'neósfadh</span>
<lb n="1794"/><span>Má bhí níos mó sa tslighe.</span>
<lb n="1795"/></p>
</div>
<pb n="225"/>
<div><lb n="1796"/><p><span>Go réidh a bhean, ná daor me ar fad,</span>
<lb n="1797"/><span>Ní léir dhuit ceart na cúise,</span>
<lb n="1798"/><span>Cad é bheir dealbh mé gan teacht</span>
<lb n="1799"/><span>Is éadach glan 'om chumhdach;</span>
<lb n="1800"/><span>Féachtar leat na Gaedhil mo lagar</span>
<lb n="1801"/><span>Léin dá gcartadh ag Búiribh,</span>
<lb n="1802"/><span>Gurab é sin raid me taobh-nocht tearc</span>
<lb n="1803"/><span>Im' strae bhocht leamh im' dúthaigh.</span></p>
<lb n="1804"/>
<lb n="1805"/><p><span>Récs na bhFeart thug rae agus ranna</span>
<lb n="1806"/><span>Tréadtha treabh is triúcha,</span>
<lb n="1807"/><span>Go ndéinidh daingean scéithe dham</span>
<lb n="1808"/><span>Is réidhteach beart i gcumhangrach;</span>
<lb n="1809"/><span>Gach n-aon de Chlannaibh Gaedheal do phreab</span>
<lb n="1810"/><span>I bplé na dtreas le Búiribh</span>
<lb n="1811"/><span>Go ndéinidh 'n tAthair naomhtha a gcabhair</span>
<lb n="1812"/><span>Féin ar aicme  Liútair.</span></p>
<lb n="1813"/>
<lb n="1814"/><p><span>Do ghlaodhas i measc sliocht  Chéin is  Chais</span>
<lb n="1815"/><span> Néill is  Airt is  Iúghain</span>
<lb n="1816"/><span>Ag léigheamh 's ag spreagadh scéalta i gceart</span>
<lb n="1817"/><span>'S ag déanamh startha a scrúdadh;</span>
<lb n="1818"/><span>Cad é an mhaith seoch déanamh creach</span>
<lb n="1819"/><span>Is éirighe amach ar Bhúiribh,</span>
<lb n="1820"/><span>'S a séideadh ar fad i gcéin tar lear</span>
<lb n="1821"/><span>Do shaoradh ar mBailte dúthchais.</span></p>
<lb n="1822"/>
<lb n="1823"/><p><span>Ceangal</span>
<lb n="1824"/><span>Is é adeir  Aoibhill chaoin adthuaidh</span>
<lb n="1825"/><span>Ag glaodhach na saoithe 's cinn an tsluaigh;</span>
<lb n="1826"/><span>Féachaidh  Clíodna an tsídh-bhean tsuairc</span>
<lb n="1827"/><span>Le scéalta ag tigheacht is binn le luadh.</span>
<lb n="1828"/><span>Cuirfead hussá 's is árd mo liugh;</span>
<lb n="1829"/><span>Ní scuirfad go bhfágfad báire an Bhúir,</span>
<lb n="1830"/><span>Ler cuireadh chun fáin sin sáir-shliocht  Néill,</span>
<lb n="1831"/><span> Chonaire, is  Fáilbhe,  Táil is  Chéin.</span>
<lb n="1832"/></p>
</div>
<pb n="226"/>
<div><lb n="1833"/><p><span>Indé is me ag taisteal triúch,</span>
<lb n="1834"/><span>Go faon ag machtnamh dlúth</span>
<lb n="1835"/><span>Ar féibh mar mheath sliocht  Néill na gcreach</span>
<lb n="1836"/><span>is  Chéin is  Airt is  Lughaidh,</span>
<lb n="1837"/><span>Gan aon dá maicne siúd</span>
<lb n="1838"/><span>I gcéim ná i gceannas úr,</span>
<lb n="1839"/><span>Acht tréigthe tearc gan réim gan preab</span>
<lb n="1840"/><span>Go céasta creachta ag Búir.</span></p>
<lb n="1841"/>
<lb n="1842"/><p><span>'S ar léigheamh na mbeart mar dubhart</span>
<lb n="1843"/><span>Ba dhéarach dealbh dúinn,</span>
<lb n="1844"/><span>Gur ghlaodhas i measc na séimh-fhear nglan</span>
<lb n="1845"/><span>Bhí saordha cneasta liúm;</span>
<lb n="1846"/><span>Bhí daor-phuins bhlasta annsúd</span>
<lb n="1847"/><span>Ag téacht mar chaise chughainn</span>
<lb n="1848"/><span>Is éisteacht startha Gaedhilge glana</span>
<lb n="1849"/><span>Ar thréithibh  Chlanna Niúil.</span></p>
<lb n="1850"/>
<lb n="1851"/><p><span>Fé mhéinn na bhflaith mar dubhart</span>
<lb n="1852"/><span>Is léir gur scaip mo chumhadh,</span>
<lb n="1853"/><span>Gur éaluigh bean aréir lem' ais</span>
<lb n="1854"/><span>Go taobh na leapthan chugham;</span>
<lb n="1855"/><span>Ba chaol a mala siúd,</span>
<lb n="1856"/><span>'Sa claon-rosc glas mar dhrúcht,</span>
<lb n="1857"/><span>'S a déide deasa géara geala</span>
<lb n="1858"/><span>I mbéal ba bhlasta búidh.</span>
<lb n="1859"/></p>
</div>
<pb n="227"/>
<div><lb n="1860"/><p><span>Bhí a craobh-fholt casta dlúth</span>
<lb n="1861"/><span>Go féar ag teacht lem' riún,</span>
<lb n="1862"/><span>Is caor ar lasadh ag éad le sneachtadh</span>
<lb n="1863"/><span>Sléibhe n-a leacain úir;</span>
<lb n="1864"/><span>Ba chaol ba cailce a com</span>
<lb n="1865"/><span>Mar ghéis ar sreabha siubhail,</span>
<lb n="1866"/><span>S ba chaomh a mama ghléigeal deas</span>
<lb n="1867"/><span>Nar aontuigh d'fhear a mbrúdh.</span></p>
<lb n="1868"/>
<lb n="1869"/><p><span>A haol-chrobh leabhair úr</span>
<lb n="1870"/><span>Ar dhaor-bhruit bhaineas dúinn</span>
<lb n="1871"/><span>Réalta 's ranna faol-choin mheara</span>
<lb n="1872"/><span>Éisc is ealtain colúr;</span>
<lb n="1873"/><span>Ba mhaol ba gheal a glúin</span>
<lb n="1874"/><span>'S a réidh-chos deas gan smúit,</span>
<lb n="1875"/><span>'S a caol-troigh thana is néata meas</span>
<lb n="1876"/><span>De'n bhféar ná scaipeann drúcht.</span></p>
<lb n="1877"/>
<lb n="1878"/><p><span>Ar dtéacht lem' ais ann-súd</span>
<lb n="1879"/><span>Do'n réilthinn mhaisigh bhúid,</span>
<lb n="1880"/><span>Do b'aerach phearssa scéimh is creat</span>
<lb n="1881"/><span>Is gné dá bhfeacadh im' shiubhal,</span>
<lb n="1882"/><span>Do léir-chuir scamaill dhubha</span>
<lb n="1883"/><span>Ar bhéithe deasa  Muman,</span>
<lb n="1884"/><span>'S le héigean taithnimh cléibh do'n ainnir</span>
<lb n="1885"/><span>Féach gur mheath mo lúth.</span></p>
<lb n="1886"/>
<lb n="1887"/><p><span>Is éascaidh raideadh liom</span>
<lb n="1888"/><span>A céim 's a hainm dlúth</span>
<lb n="1889"/><span>De bhéith na nglan-rosc néamhrach nglas</span>
<lb n="1890"/><span>Dar ghéilleas taithneamh rúin:</span>
<lb n="1891"/><span>"An tú  Céarnait dheas na lúb</span>
<lb n="1892"/><span>Thug séad ar sreabhaibh dúinn,</span>
<lb n="1893"/><span>No  Hélen gheal ler traóchadh treabh</span>
<lb n="1894"/><span>Na  Trae 's do las a túir.</span>
<lb n="1895"/></p>
</div>
<pb n="228"/>
<div><lb n="1896"/><p><span>Is béasach blasta búidh</span>
<lb n="1897"/><span>In-éinfheacht d'fhreagair dúinn</span>
<lb n="1898"/><span>Ní haon d'en aicme mé-se chanais,</span>
<lb n="1899"/><span>Léig dod' mhagadh fúm;</span>
<lb n="1900"/><span>Mo ghné do mheas níor bh'fhiú</span>
<lb n="1901"/><span>Le béithe deasa  Mumhan,</span>
<lb n="1902"/><span>Éistidh feasta, is bréag do stair,</span>
<lb n="1903"/><span>Tá claonta 's cleasa id' riún."</span></p>
<lb n="1904"/>
<lb n="1905"/><p><span>"Táid scéalta is measa liúm</span>
<lb n="1906"/><span>Dom' léir-chur dealbh dubhach,</span>
<lb n="1907"/><span>Mo ghaolta ar fad go faon fé leacaibh</span>
<lb n="1908"/><span>Léigthe lag san úir,</span>
<lb n="1909"/><span>Is saegheada ceatha im brúdh</span>
<lb n="1910"/><span>Le héigean searc dod' ghnúis,</span>
<lb n="1911"/><span>'S a laogh ná meas gur bréag ná bladar</span>
<lb n="1912"/><span>Léigheas im' starthaibh chughat.</span></p>
<lb n="1913"/>
<lb n="1914"/><p><span>A laogh 's a shearc na rún,</span>
<lb n="1915"/><span>Éaluigh feasta liúm,</span>
<lb n="1916"/><span>Téanam leat, ní dhéanfam stad</span>
<lb n="1917"/><span>Go dtéidheam ar fad anonn;</span>
<lb n="1918"/><span>Tá baoghal ag bagairt cughainn</span>
<lb n="1919"/><span>Is Gaedhil ar ghad ag Búir,</span>
<lb n="1920"/><span>'S is léir nach ceart dúinn bheith n-a measc,</span>
<lb n="1921"/><span>Tá an saogal fairsing fúinn."</span></p>
<lb n="1922"/>
<lb n="1923"/><p><span>Dá ngéillfinn d'fhear mar thú</span>
<lb n="1924"/><span>Agus éalódh leat chun siubhail,</span>
<lb n="1925"/><span>Cionnus a réidhfinn beart gan réal im' ghlaic</span>
<lb n="1926"/><span>Ná spré ná talamh liúm;</span>
<lb n="1927"/><span>Is baoghal go scarfá liúm</span>
<lb n="1928"/><span>Ar bhéith na ngarbh-phúnt,</span>
<lb n="1929"/><span>Is mé-se ag teacht go faon tar m'ais</span>
<lb n="1930"/><span>Is mo ghaolta i n-earraid liúm.</span>
<lb n="1931"/></p>
</div>
<pb n="229"/>
<div><lb n="1932"/><p><span>Is léir go mb'fhearra liúm-sa</span>
<lb n="1933"/><span>Saor-fhear slachtmhar subhach</span>
<lb n="1934"/><span>Do ghléasfadh sleagh go séimh 'n-a ghlaic</span>
<lb n="1935"/><span>'S ná léigfadh ceart le Búir,</span>
<lb n="1936"/><span>Do bheadh Éadtrom tapa ar stiúir,</span>
<lb n="1937"/><span>Aorach aibidh umhal,</span>
<lb n="1938"/><span>Do léighfadh stair ar  Éirinn Airt</span>
<lb n="1939"/><span>'S do dhéanfadh cleas na lúb.</span></p>
<lb n="1940"/>
<lb n="1941"/><p><span>"Ná géill ná meas id' riún</span>
<lb n="1942"/><span>Go dtréigfinn mar sin tú</span>
<lb n="1943"/><span>Ar spré ná ar bha ná ar shaoghaltacht ban</span>
<lb n="1944"/><span>'San taobh so theas de'n  Mhumhain.</span>
<lb n="1945"/><span>Téanam leat chun siubhail</span>
<lb n="1946"/><span>Go dtéidheam gonuig sagairt subhach</span>
<lb n="1947"/><span>Do bhéarfas ceangal Cléire arainn</span>
<lb n="1948"/><span>Féibh mar cheap na húird."</span></p>
<lb n="1949"/>
<lb n="1950"/><p><span>"A radharc 's a stóir mo chroidhe,</span>
<lb n="1951"/><span>Do raghainn leat fós thar tuinn,</span>
<lb n="1952"/><span>Acht mar gheibhim, gach coróin dá bhfaghair id' dóid</span>
<lb n="1953"/><span>Gur deimhin go n-ólair í;</span>
<lb n="1954"/><span>Tá saidhbhr-fhear seólta síoch</span>
<lb n="1955"/><span>'Om' fheidhil gach ló le mí,</span>
<lb n="1956"/><span>Is taidhbhseach tóstalach meidhreach módhmharach</span>
<lb n="1957"/><span>Greidhnach gleóidhte groidhe."</span>
<lb n="1958"/></p>
</div>
<pb n="230"/>
<div><lb n="1959"/><p><span>A spéirbhean dheas mhaordha na ccuach ceas mbán</span>
<lb n="1960"/><span>Is léun liom nach feaduim ón bhfuacht tú dhíon</span>
<lb n="1961"/><span>Acht an taonmhac dár saoradh do chúaidh san chraoibh</span>
<lb n="1962"/><span>Dam léigean gan éisling go buan dom chloinn.</span></p>
<lb n="1963"/>
<lb n="1964"/><p><span>Is léir libh le tréimhse gan fuaimiontaghus</span>
<lb n="1965"/><span>Is gan éadach dod' chaomhna air fhuacht ná síon</span>
<lb n="1966"/><span>Re geal na Naomh leat go luath mar ghuidhim</span>
<lb n="1967"/><span>'S do réightheach do ghéibhionn-sa a shuairc-bhean chaoin.</span></p>
<lb n="1968"/>
<lb n="1969"/><p><span>Na séimhfheara saor-ghlana soilbhire sóghach</span>
<lb n="1970"/><span>Ler méaladh mo chaomthroightheach goirtitheach ón ród</span>
<lb n="1971"/><span>Ar aonmhac na Féile do crochadh gan chóir</span>
<lb n="1972"/><span>A Saora ar dhaorbhruid s gur a b'fhada bheid beo.</span></p>
<lb n="1973"/>
<lb n="1974"/><p><span>An séimhfhear mear maordha nach ceacharthadh meon</span>
<lb n="1975"/><span>Lér mealadh mo chaomthroightheach greaduightheac ón ród</span>
<lb n="1976"/><span>Haon toil an Dé mhic do cheannuigh na slóigh</span>
<lb n="1977"/><span>A chaomhna air bhaoghalacuibh basga agus brón.</span></p>
<lb n="1978"/>
<lb n="1979"/><p><span>Muire mháthair na ngrás do shaothruigh neamh</span>
<lb n="1980"/><span>Is d'fhuiling táir is neimchion d'fhagháil san  Éigipt seal</span>
<lb n="1981"/><span>Iar ndul do chách go tulach láthair laé na mbreath</span>
<lb n="1982"/><span>Ón uile chás go hiomlán sinn saor beir leat.</span>
<lb n="1983"/></p>
</div>
<pb n="231"/>
<div><lb n="1984"/><p><span>Fá lic duit a'  Sheagháin id' luighe</span>
<lb n="1985"/><span>Ó taoi gan chasadh as an uaigh</span>
<lb n="1986"/><span>Righ neimhe dod' sheoladh isteach</span>
<lb n="1987"/><span>Leis gan ceas 'na dhún gan fuath.</span>
<lb n="1988"/><span>Mallacht is céad do'n bhás</span>
<lb n="1989"/><span>Is leis rinneadh mo dhian-chrádh;</span>
<lb n="1990"/><span>Is cér bhog mé i gcéill 's i gcruith,</span>
<lb n="1991"/><span>Níor ob gan fealladh oruinn.</span></p>
<lb n="1992"/>
<lb n="1993"/><p><span>Is muar an léan liom cruadhas an scéil seo</span>
<lb n="1994"/><span>Ag trácht tar lear,</span>
<lb n="1995"/><span>'S is duairc an Chréim é buailte i dtaobh dheas</span>
<lb n="1996"/><span>Na dáimhe ar fad,</span>
<lb n="1997"/><span>Buachaill Gaedhealach uasal aerach,</span>
<lb n="1998"/><span>Do bhí grádhmhar geal,</span>
<lb n="1999"/><span>Do bheith uainn ag daolaibh i n-uaigh in' aonar</span>
<lb n="2000"/><span>'S gan fagháil ar theacht.</span>
<lb n="2001"/></p>
</div>
<pb n="232"/>
<div><lb n="2002"/><p><span>Go bhfeiceam i bhFlaitheas an cailm-fhear cráibhtheach cirt</span>
<lb n="2003"/><span>Is deise ler grapadh an leabhar so im' láimh istig,</span>
<lb n="2004"/><span>Fear geili-chnis geanamhail greannamhar grádhmhar dil,</span>
<lb n="2005"/><span>'S is teinneas lem' anam ná maireann an mál so anois.</span>
<lb n="2006"/></p>
</div>
<pb n="233"/>
<div><lb n="2007"/><p><span>Is cráidhte ceasnaitheach atuirseach fíor-dheórach</span>
<lb n="2008"/><span>Atáid ár bhflatha ar seana 's ár n-aois óga,</span>
<lb n="2009"/><span>I ndeáidh an easpuig seo d'eascair de Shíol  Eógain,</span>
<lb n="2010"/><span>'S bhí grádhmhar carthannach beannuighthe binn-ghlórach.</span></p>
<lb n="2011"/>
<lb n="2012"/><p><span>Ní cás a aithint gur fearg an Ríogh chomhachtaigh</span>
<lb n="2013"/><span>Atá le  Banba mhalartach mhí-threórach,</span>
<lb n="2014"/><span>'S ar bharr gach aindeise theangmhaidh san tslighe fós di</span>
<lb n="2015"/><span>Sé bás an easpuig seo laguigh a brigh is dóigh liom.</span></p>
<lb n="2016"/>
<lb n="2017"/><p><span>Ní gábhadh dham labhairt ar mhaitheas an traoí óirdheirc,</span>
<lb n="2018"/><span>Tá a fhios cheana ag fearannaibh  Foinn Fódla;</span>
<lb n="2019"/><span>Acht gur bh'áil liom mairbhne tharrang i ngaois ró-ghlain</span>
<lb n="2020"/><span>d'on  Chárrthach Easpog is danaid 'n-a luighe ar feodhchan.</span></p>
<lb n="2021"/>
<lb n="2022"/><p><span>Bláth ár nEaglaise is gradam ár gcinn-chomhairle,</span>
<lb n="2023"/><span>Fál ár mbailte agus ceannas an aois eólaigh.</span>
<lb n="2024"/><span>Tá a fhios i leabharaibh seanchais  Chrích Fódla</span>
<lb n="2025"/><span>Gur d'ard-fhuil  Chaisil do scaghadh a phríomh-comhfogais.</span></p>
<lb n="2026"/>
<lb n="2027"/><p><span>Is 'mdhó mná dealbha ag screadaidh ar thaoibh bóithre,</span>
<lb n="2028"/><span>Is páiste galair gan athair ar mhí-sheóladh,</span>
<lb n="2029"/><span>Go scáinte scaipithe anacrach aoird-gheónach</span>
<lb n="2030"/><span>Tré bhás an fhlatha so chleachtadh a bhfíor-fhóirithin.</span></p>
<lb n="2031"/>
<lb n="2032"/><p><span>A Bháis, uch greadadh ort, a chastaire chraois-bheolaigh,</span>
<lb n="2033"/><span>Nár fhágais tamall an faraire fír-ghleóidhte</span>
<lb n="2034"/><span>Do dháilfeadh cabhair do'n bhanna so ar mhí-chómhthrom</span>
<lb n="2035"/><span>A bheidh Fánach feasta gan taca dhá ndíon ó bhroid.</span>
<lb n="2036"/></p>
</div>
<pb n="234"/>
<div><lb n="2037"/><p><span>Ní mhaoidheadh an aicme seo gasra thigheacht 'n-a gcómhair,</span>
<lb n="2038"/><span>Suidhe na sagart, is tearamonn daoine d'reóil,</span>
<lb n="2039"/><span>An díleacht dealbh gan athair, is buidhean badh mhó,</span>
<lb n="2040"/><span>Is tigheas ba sheascair do sheasaimh le taoibh an róid.</span></p>
<lb n="2041"/>
<lb n="2042"/><p><span>Is ó ródaibh dá ngeóbadh soin an iomad 'n-a gceann,</span>
<lb n="2043"/><span>Níor óbradh dhóibh-sean bheith sinnil ná gann,</span>
<lb n="2044"/><span>Gur leónadh ár móir-fhir le dlighthibh na nGall,</span>
<lb n="2045"/><span>'S gur seóladh fé fhódaibh le ciumhsaibh na habhann.</span></p>
<lb n="2046"/>
<lb n="2047"/><p><span>'S le ciumhsaibh na habhann so is lom 's is diombádh liúm,</span>
<lb n="2048"/><span>Dibirt mo rogha-sa an crobhaire ceannárd clumhail;</span>
<lb n="2049"/><span>Fear tuigsionach tabharthach, is foghail a bhuint dá bhonn,</span>
<lb n="2050"/><span>Is Muire go ngabhaidh leis am na ndioscán siubhail.</span>
<lb n="2051"/></p>
</div>
<pb n="235"/>
<div><lb n="2052"/><p><span>M'uchlán mo dhiombádh mo chiach mo chreach,</span>
<lb n="2053"/><span> Ribeárd mac Thomáis gan rian san bhfeart,</span>
<lb n="2054"/><span>Flaith furánta fulláin fliuch ciallmhar ceart,</span>
<lb n="2055"/><span>'S ar dheas-láimh na nGeal-ghrás go dtrialla an fear.</span></p>
<lb n="2056"/>
<lb n="2057"/><p><span>Fear gaeth-ghlic greannmhar acmhuinneach aoird-chéimeach</span>
<lb n="2058"/><span>Tréanmhar tapa mear meanmnach mín maordha,</span>
<lb n="2059"/><span>Fear béasach barramhail berrfhion tais binn-tréitheach,</span>
<lb n="2060"/><span>Fear dréachta 's ranna do cheapadh 's do scribhe i nGaedhilg.</span></p>
<lb n="2061"/>
<lb n="2062"/><p><span>Gaedhilg do léigheadh soin ar mhaithibh na  Mumhan,</span>
<lb n="2063"/><span>Is Béarla n-a dhéidh sin go blasta gan smúit;</span>
<lb n="2064"/><span>Ba mhéinn leis na méirligh seo leagadh ar a gcúl.</span>
<lb n="2065"/><span>Is  Éire do shaoradh ó ghlasaibh na mBúr.</span></p>
<lb n="2066"/>
<lb n="2067"/><p><span>Búir ní taithneadh le haigne an tséimh-fhir ghrádhaigh</span>
<lb n="2068"/><span>Bhí rún do b'fhearra aige, carthannacht féile 's pháirt;</span>
<lb n="2069"/><span>Is úr do scaipeadh san tabhairne an saogal smáil,</span>
<lb n="2070"/><span>Is níor dhún a dhearca ar charaid ná ar aonarán.</span></p>
<lb n="2071"/>
<lb n="2072"/><p><span>In' aonar is léan liom fé leacaobh ar lár</span>
<lb n="2073"/><span>An séimh-fhear breágh Gaedhealach nár cheachardha cáil,</span>
<lb n="2074"/><span>I dtréithibh i mbéasaibh 's i maitheas rug Barr,</span>
<lb n="2075"/><span>De phréimh-shliocht na dtréan-fhear soin  Breathnaigh an Bháid.</span></p>
<lb n="2076"/>
<lb n="2077"/><p><span> Breathnaigh an Bháid do b'fheárr le sleasaibh na  Laoi,</span>
<lb n="2078"/><span>Na fearaibh nar stán dá námhaid i gcaismirt na gclaidheamh,</span>
<lb n="2079"/><span>Ná feacathas tláth ar lár i spáruinn ná i mbruighin,</span>
<lb n="2080"/><span>'S do ghlanfadh san tábhairne táibhle fairsing gan maoidheamh.</span>
<lb n="2081"/></p>
</div>
<pb n="236"/>
<div><lb n="2082"/><p><span>Mar is feas damh-sa gan gó gan bladar</span>
<lb n="2083"/><span>Go rabhadar uasal buacach beannach,</span>
<lb n="2084"/><span>Go rabhadar séimh-ghlan saerdha slachtmhar,</span>
<lb n="2085"/><span>'S go rabhadar dána láidir tapaidh.</span></p>
<lb n="2086"/>
<lb n="2087"/><p><span>Ní raibh a gcroidhe san tsaoighal so ar éan-chor,</span>
<lb n="2088"/><span>'S níor chuireadar suim n-a mhaoin bheag bhréige,</span>
<lb n="2089"/><span>Dar mo chúis is dubhach an scéal liom,</span>
<lb n="2090"/><span>A ndul san úir i dtúis a réime.</span></p>
<lb n="2091"/>
<lb n="2092"/><p><span>A Uain ghil sin d'fhuascail sliocht Ébha,</span>
<lb n="2093"/><span>Buanaidh, gan uamhan gan éigean,</span>
<lb n="2094"/><span> Risteárd gan diombádh gan daor-bhroid,</span>
<lb n="2095"/><span>Is  Micheál do thigheacht slán tar trean-mhuir.</span>
<lb n="2096"/></p>
</div>
<pb n="237"/>
<div><lb n="2097"/><p><span>Is muar an easbha feasta i gcríochaibh  Fáil,</span>
<lb n="2098"/><span>An suairc-fhear slachtmhar gasta gaoismhar grádhach,</span>
<lb n="2099"/><span>Do bhí buacach beacht i starthaibh grinn na ndámh,</span>
<lb n="2100"/><span>Is uasal-shagart cneasta caoin gan cháim.</span></p>
<lb n="2101"/>
<lb n="2102"/><p><span>Ua na bhfear nar chleacht bheith íseal táir,</span>
<lb n="2103"/><span>'S dar dhual soin flaitheas fairsing  Innse Fáil,</span>
<lb n="2104"/><span>Do ruaig na Danair ghlasa arís thar sáil,</span>
<lb n="2105"/><span>I  gCuain an Tairbh, antreas do chlaoidh a mbláth.</span></p>
<lb n="2106"/>
<lb n="2107"/><p><span>Fuath is fala is fearg nimhe gach lá,</span>
<lb n="2108"/><span>Ag Uan na bhfeart le bean  Mhic Choill na ngceárd,</span>
<lb n="2109"/><span>Tre'r fhuaduigh aiste an fear ba líomhtha cáil,</span>
<lb n="2110"/><span>Thug uaim na sean gan mheas is Gaoidhilg ar lár.</span></p>
<lb n="2111"/>
<lb n="2112"/><p><span>Suairceas seanachus carthannacht comhairle is ciall,</span>
<lb n="2113"/><span>Uaisleacht aigne is fairsinge fóghanta fial,</span>
<lb n="2114"/><span>Buadh agus beannuightheacht a eagna is eólas dian,</span>
<lb n="2115"/><span>Do chuaidh i dtalamh gan aiseag le  Pól Ó Briain.</span>
<lb n="2116"/></p>
</div>
<pb n="238"/>
<div><lb n="2117"/><p><span>Is aithreach liúm 's is dubhach lem' shaoghal ar fad,</span>
<lb n="2118"/><span>An ainnir dheas úd dá cumadh gur scéidh me dhearc</span>
<lb n="2119"/><span>Do bheith bascaithe brúidhte múchta tréith gan phreab,</span>
<lb n="2120"/><span>Is go Flaithis na ndúl gan púir go dtéidh isteach.</span></p>
<lb n="2121"/>
<lb n="2122"/><p><span>Do bhí cneastacht is ciúineas múineadh méinn is meas</span>
<lb n="2123"/><span>Le faicsint n-a hiomchur, búidheacht béasa 's blas;</span>
<lb n="2124"/><span>Dá mairfinn gan túrnamh dúbailt aos na sean</span>
<lb n="2125"/><span>Ní scairfead a cumhadh lem' chúm go dtéidhinn san bhfeart.</span></p>
<lb n="2126"/>
<lb n="2127"/><p><span>Athchuingim siúd ar Úr-mhac Dé na bfheart,</span>
<lb n="2128"/><span>Fuair peannaid gan chúis dár dtabhairt-na saor thar n-ais,</span>
<lb n="2129"/><span>An ainnir dheas úd fé a ndubhart an méid seo im' ghlaic,</span>
<lb n="2130"/><span>Do ghlacadh na chúirt gan phúir gan phéin gan céas.</span>
<lb n="2131"/><span>Mo chráidhteacht go bráth agus m'uaill chaoidh is chumhaidh</span>
<lb n="2132"/><span>An lá soin de lán-leigeas uaim- í- íar siubhal,</span>
<lb n="2133"/><span>Grádh geal a máthar is duairc-chroidheach dubhach,</span>
<lb n="2134"/><span> Máire  beag bhreágh deas   Ní Chruadhlaoichúd.</span>
<lb n="2135"/></p>
</div>
<pb n="239"/>
<div><lb n="2136"/><p><span>Ar maidean Dia Luain timcheall a deich a chlog is eadh do</span>
<lb n="2137"/><span>mharbhadh agus do bháthadh  Máire Ní Chruadhlaoich ar an  Laoi i</span>
<lb n="2138"/><span> gCorcaigh.  Do b'é sin an dara lá d'Abrán san mbliadhain  1821.  Do </span>
<lb n="2139"/><span>bhí sí timcheall  24 bliadhna d'aois an tan sin.  Do bhí sí mar an</span>
<lb n="2140"/><span>gcéadna deagh-cháileach, agus níor bh'iongnadh soin oir do bhí sí</span>
<lb n="2141"/><span>go blasta binn-bhriathrach béasach beacht-mhúinte, cneasta ciallmhar,</span>
<lb n="2142"/><span>diadha deagh-shomplach, éifeachtach.  Fírinneach gasata grádhmhar</span>
<lb n="2143"/><span>gáireach geal-ghnúiseach, luinneach lúth-gháireach, múinte milis</span>
<lb n="2144"/><span>modhmhail, miochair, naoidheanta nuadh-chrothach, oilte áluinn oirdeirc,</span>
<lb n="2145"/><span>páirteach, ríoghdha rosc-ghorm, súgach soilbhir séimh suairc so-chroidheach</span>
<lb n="2146"/><span>so-chaidrimhthe le deagh-dhaoinibh,</span>
<lb n="2147"/><span>agus do-chaidrimhthe le droch-dhaoinibh, tuigseach truaighmhéileach</span>
<lb n="2148"/><span>trócaireach, umhal urramach uasal-aigeantach, déarcamhail daondachtach</span>
<lb n="2149"/><span>do bhochtaibh De; go raibh Dia le n-a hanam.</span></p>
<lb n="2150"/>
<lb n="2151"/><p><span>Maidin Luain im' shuan do ghlacas bíodhgadh</span>
<lb n="2152"/><span>Tre aisling dhuairc do fuaireas tamall roimhe sin;</span>
<lb n="2153"/><span>Dar liom suas go buaic gur las im' thimcheall,</span>
<lb n="2154"/><span>An teagh go luaimneach luath n-a leathan-sceimhealtaibh.</span></p>
<lb n="2155"/>
<lb n="2156"/><p><span>Preabaim suas go buadhartha cneadach scíosmhar,</span>
<lb n="2157"/><span>'S níor bh'fhada an uain go bhfuaireas adhbhar lín-ruith,</span>
<lb n="2158"/><span>Fear fem' thuairm ghluais n-a reathaibh righne,</span>
<lb n="2159"/><span>Is d'aithris cluain go luath dhom' mhealladh síos leis.</span></p>
<lb n="2160"/>
<lb n="2161"/><p><span>An tan do chuadhas níor shuairc an seal do bhí agam,</span>
<lb n="2162"/><span>Ag amharc uaim chun cuain ar bharra taoide</span>
<lb n="2163"/><span>Creach do bhuair mo shuan fad mhairfad choidhche,</span>
<lb n="2164"/><span>Mo leanbh uasal truagh gan anam innti.</span>
<lb n="2165"/></p>
</div>
<pb n="240"/>
<div><lb n="2166"/><p><span>Bean na scuab-fholt ndualach ndaithe ndlaoitheach,</span>
<lb n="2167"/><span>Cneasta cuachach buacach blasta binn-ghuib,</span>
<lb n="2168"/><span>Aibidh uasal muardha maiseach míonla</span>
<lb n="2169"/><span>Slachtmhar suairc gan bhuaidhirt gan bhearta puimpe.</span>
<lb n="2170"/></p>
</div>
<pb n="242"/>
<div><lb n="2171"/><p><span>Do chualadh tásg do cráidh go léir me</span>
<lb n="2172"/><span>Is thug me buartha a ngruaim faoi mhéala</span>
<lb n="2173"/><span>Tug mo shúile múchta a ndéaruibh</span>
<lb n="2174"/><span>Is thug mo lígh air ghnaoi nách gléigeal.</span></p>
<lb n="2175"/>
<lb n="2176"/><p><span>Créad nách caoinfinn díbh san méid-si</span>
<lb n="2177"/><span>Fear dá ghníomh dá ghnaoi 's dá mhéinn mhaith</span>
<lb n="2178"/><span>Ba cneasta croidhe glan líonta dhaonnacht</span>
<lb n="2179"/><span>'Sé  Donnchadh Ó Floinn an tsaoi gan éaluing.</span></p>
<lb n="2180"/>
<lb n="2181"/><p><span>Is dubhach sis doilbhíos doilg an sgéal liom</span>
<lb n="2182"/><span>A  nDún Bolg fé chlochaibh ag déaluibh.</span>
<lb n="2183"/><span>An fiailfear fearamhail carthannach céim leasg</span>
<lb n="2184"/><span>Is ar thriaith na n-aingeal a tearmainn taobh leis.</span></p>
<lb n="2185"/>
<lb n="2186"/><p><span>Is gasda cruinn do sgríobhach an Ghaedheilge</span>
<lb n="2187"/><span>Do labhrach Frainncis bhinn is Béarla</span>
<lb n="2188"/><span>An cluithe fithchile is clisde do ghléasfadh</span>
<lb n="2189"/><span>Is ní ghnéidheach mustar as iomad a thréithe.</span></p>
<lb n="2190"/>
<lb n="2191"/><p><span>Acht ós é is críoch don chloinn-se Éabha</span>
<lb n="2192"/><span>A ttuitim uile fé chumas an éaga</span>
<lb n="2193"/><span>Laraim itchim ar Mhuire 'sar Naomhaibh</span>
<lb n="2194"/><span>A nguidhe chur chun Íosa ár saoradh.</span></p>
<lb n="2195"/>
<lb n="2196"/><p><span>An deaghbhean déaghthach mhánla mhaordha</span>
<lb n="2197"/><span>Do chrú na mbarach bhí a ngradam in  Éirinn</span>
<lb n="2198"/><span>Is teinn lem' aigne ar mhasgalach bhéaltais</span>
<lb n="2199"/><span>'Na luighe ar a leabuigh gan tapa 'na géagaibh.</span></p>
<lb n="2200"/>
<lb n="2201"/><p><span>As é  Donnchadh Óg an tóigfhear tréitheach</span>
<lb n="2202"/><span>Aithchim an t-athair a Laidin sa nGaédheilghe</span>
<lb n="2203"/><span>Is air atá suas gurab buan a shaoghal</span>
<lb n="2204"/><span>Mar cheann urruidh do'n fhuirinn a ttaobh leis.</span>
<lb n="2205"/></p>
</div>
<pb n="243"/>
<div><lb n="2206"/><p><span>Bathlach beag buidhe fíochmhar tá tuilthe de scléip,</span>
<lb n="2207"/><span>Do ghlanfadh an claidhe is aoirde go hinnealta léim,</span>
<lb n="2208"/><span>Is blasta do scríbhann Gaoidhilg, 's milis do léigheann</span>
<lb n="2209"/><span>Seanchas ar  Chloinn Mhilidh, is nidhthe nach é.</span>
<lb n="2210"/><span>A shoilbhfhir de thoirrcheas na ndréacht do shnuidhe,</span>
<lb n="2211"/><span>Is do foilceadh ins an dtobar soin na mbéithe mín,</span>
<lb n="2212"/><span>Is doilbheas tar doilbheas do réab mo chroidhe</span>
<lb n="2213"/><span>Nár stopas ar an ndoras tu indé san tslighe.</span></p>
<lb n="2214"/>
<lb n="2215"/><p><span>Oidhche Shamhna i  nGleann an Ghrágaire</span>
<lb n="2216"/><span>'S eadh bhíos i dteamhaint ag camtha an smálaire,</span>
<lb n="2217"/><span>Críost 'san crann do bhloghadh a chnámh 's do bhrus</span>
<lb n="2218"/><span>Dár ndíon gach am ar dhream an chneadhaire sin.</span>
<lb n="2219"/></p>
</div>
<pb n="244"/>
<div><lb n="2220"/><p><span>A fharaire ghil eagnaigh dar dhligheas mo rún</span>
<lb n="2221"/><span>Is taithneamh uile mh'anma fé chuing chirt dlúith,</span>
<lb n="2222"/><span>Cé deacair sin bheith scartha libh a shaoi ghluin bhúigh,</span>
<lb n="2223"/><span>Slán feasta agat, ar maidin is eadh bhím-se ar siubhal.</span></p>
<lb n="2224"/>
<lb n="2225"/><p><span>Rachad-sa dh'on bhaile thoir 'n-a mbínn-se ar dtúis</span>
<lb n="2226"/><span>Marar haltromadh im' leanbh me gan daoirse dúr;</span>
<lb n="2227"/><span>Taiscidh-se mo leabhair dam go bhfillfad chughaibh,</span>
<lb n="2228"/><span>Nó go leagathar fé leacaibh me gan brigh san úir.</span></p>
<lb n="2229"/>
<lb n="2230"/><p><span>Mo leabhair uile is ceanemhail do dhíonfaidh dúinn</span>
<lb n="2231"/><span>An faraire mear meanmnach gan puimp gan trúth</span>
<lb n="2232"/><span>d'eascair d'fhuil na bhfearachon do b'aoirde clú,</span>
<lb n="2233"/><span>Le n-abarthar Sliocht  Chaisil is ba righthe  Mumhan.</span></p>
<lb n="2234"/>
<lb n="2235"/><p><span>Do  Sheaghán Ó Dubhghail.</span></p>
<lb n="2236"/>
<lb n="2237"/><p><span>A  Sheagháin, a chara 's a dhalta mo chroidhe dhil-se</span>
<lb n="2238"/><span>'Fhir ghrádhmhair chneasta atá fearamhail fírinneach,</span>
<lb n="2239"/><span>Is gránda an mhaise d'fhear thapaidh mhear bhinn mar me</span>
<lb n="2240"/><span>Ná rángadh dha'n scathamh so eatortha im píobaire.</span></p>
<lb n="2241"/>
<lb n="2242"/><p><span>Níor cháim ná aithis ná easmailte choidhche dham</span>
<lb n="2243"/><span>Mná is fir mhaithe bheith tamall ag rinnce againn,</span>
<lb n="2244"/><span>Dánta a cheapadh 's do tharraing i scríbhinn chirt</span>
<lb n="2245"/><span>Ó thárladh im' racaire bhlasta san nGaoidhilg seo.</span>
<lb n="2246"/></p>
</div>
<pb n="245"/>
<div><lb n="2247"/><p><span>Lá Samhna dá rabhas-sa le sleasaibh  Laoi theas</span>
<lb n="2248"/><span>Lán d'amhgar fá channtlamh ar easbaidh maoine;</span>
<lb n="2249"/><span>Pláigh reamhar ar an ndream soin do ghread na Gaoidhil bhocht</span>
<lb n="2250"/><span>'S iad do dhall me san am so, uch peannaid nimhe ortha!</span></p>
<lb n="2251"/>
<lb n="2252"/><p><span>Is méinn liom innsint díbh gan bladar láithreach</span>
<lb n="2253"/><span>Cad é bheir sínn-na timcheall chapaill  Mhártain,</span>
<lb n="2254"/><span>Éag mo dhaoine is laighead mo charad láimh liom</span>
<lb n="2255"/><span>S an saoghal bocht cinnte 'om stríocadh ar easbhaidh fagháltais.</span></p>
<lb n="2256"/>
<lb n="2257"/><p><span>Mo scéan mo sceimhleadh scís, mo scalladh cráidhte,</span>
<lb n="2258"/><span>Mo chreacht, mo chaoidh, mo dhíth, mo dhanaid cásmhar,</span>
<lb n="2259"/><span> Éire i ndaoirse arís gan casadh i ndán di,</span>
<lb n="2260"/><span>'S san aol 'n-a luighe 's eadh chím-se sreath dá cáirdibh.</span></p>
<lb n="2261"/>
<lb n="2262"/><p><span>Má ghéillimíd do laoidh dar chansat fáidhe,</span>
<lb n="2263"/><span>Tá tréin-fhir ghroidhe le tigheacht gan stad tar sáile</span>
<lb n="2264"/><span>Do réidhfidh snaidhm do'n bhuidhin seo i nglasaibh thárlaidh,</span>
<lb n="2265"/><span>'S do shaorfaidh sinn ó chuing na nDanar ngáibhtheach.</span></p>
<lb n="2266"/>
<lb n="2267"/><p><span>Mo scéal chun cinn dá dtigheadh badh sheascair sámh sinn,</span>
<lb n="2268"/><span>Beadh léigheamh ar laoithibh linn is leabhair ársa;</span>
<lb n="2269"/><span>Féasta is fíonta is draoithe ag spreaghadh sár-chrot;</span>
<lb n="2270"/><span>Is tréadtha an fhill gan ríoghacht gan rath i  gClár Luirc.</span>
<lb n="2271"/></p>
</div>
<pb n="246"/>
<div><lb n="2272"/><p><span>Aréir im' leabaidh 's me atuirseach scíosmhar duairc,</span>
<lb n="2273"/><span>Mo chéile chneasta do mheasas gur shín liom suas,</span>
<lb n="2274"/><span>A taobh 's a mama 's a leaca mar shíleas fuar,</span>
<lb n="2275"/><span>'S is léir gur ghlacas tríd eagla 's bíodhg ró-mhuar.</span></p>
<lb n="2276"/>
<lb n="2277"/><p><span>Baodhchas radaim do'n araid-mhac aoibhinn thuas</span>
<lb n="2278"/><span>Le ndéintar fearta 's ler ceapadh an saoigal suairc,</span>
<lb n="2279"/><span>Mo bhé bheag mhaiseach go maireann, cé bhíos i mbuaidhirt,</span>
<lb n="2280"/><span>Gan bhéim gan bhascadh gan mhairg gan snaidhm gan guais.</span>
<lb n="2281"/></p>
</div>
<pb n="247"/>
<div><lb n="2282"/><p><span>A Chumainn mar mh'anam 's a chara na naoi  Muses</span>
<lb n="2283"/><span>Is tá soineanta searcamhail maiseamhail mín múinte</span>
<lb n="2284"/><span>Sin triochadh ar sheascaid do raidim ó chroidhe chughaibh-se</span>
<lb n="2285"/><span>De bhruinnealaibh cailce gan faice dá ndíon-chumhdach.</span></p>
<lb n="2286"/>
<lb n="2287"/><p><span>Is tuirseach 's is fada mo thaisteal fá  Thír Fhionntain</span>
<lb n="2288"/><span>Ag tiomargadh leabhar ceart seanchais  Chloinn Niúil ghluin,</span>
<lb n="2289"/><span>Ionnus go gcasfainn an teanga do bhí múchta,</span>
<lb n="2290"/><span>'S go gcuirfinn n-a beathaidh go haibidh arís chucha í.</span></p>
<lb n="2291"/>
<lb n="2292"/><p><span>Níl duine 'n-a ngabhann, cé deacair a gcruinn-chuntas,</span>
<lb n="2293"/><span>Do cheileann a dadamh dá leabharaibh gaois-iomdha;</span>
<lb n="2294"/><span>Is deimhin a chara fá starthaibh nach fíor-lughaide</span>
<lb n="2295"/><span>Eisean dá dtairnginn-se asta a mbíodh ionnta.</span></p>
<lb n="2296"/>
<lb n="2297"/><p><span>Is deimhin gur mheasas leis taisteal san tslighe chughat-sa</span>
<lb n="2298"/><span>Go bhfionainn go bhfeasainn go bhfaicinn do shaoitheamh lacht,</span>
<lb n="2299"/><span>S dá mbeadh siolla nó aiste dheas agat nár fríth liúm-sa</span>
<lb n="2300"/><span>Go ndeininn a ngraphadh go slachtmhar fé aoin-lúitrigh.</span></p>
<lb n="2301"/>
<lb n="2302"/><p><span>Sirim-se feasta agus aitchim i bhfíor-chongnamh</span>
<lb n="2303"/><span>Gach siollaire slachtmhar le dtaithneann mo chaoin-tsúgra,</span>
<lb n="2304"/><span>Ionnus go gcasfadh an t-aitheasc badh chuibhe dhúinne</span>
<lb n="2305"/><span>Do scriosadh le Danair 's do scaipeadh le daoitheamhlacht.</span></p>
<lb n="2306"/>
<lb n="2307"/><p><span>Tá fuireann ag taisteal tar caladh go  Tír Iúgain</span>
<lb n="2308"/><span>Is fuinneamhail fearamhail draganta díoghlúnta;</span>
<lb n="2309"/><span>Brisfar ar Ghallaibh, 's beidh scaipeadh ortha 'dhruim tonnthach,</span>
<lb n="2310"/><span>Is cion ar ár dteangain bhuig bhlasta gan daoirsiughadh aca.</span>
<lb n="2311"/></p>
</div>
<pb n="248"/>
<div><lb n="2312"/><p><span>Ar n-a thuigsint do go dtugadar Muinntir a athar taothnasc nó neamh-shuim</span>
<lb n="2313"/><span>ann, d'éis dó teacht ó  Chorcaigh dá n-ionnsaighe san mbliadhain</span>
<lb n="2314"/><span> 1802.</span></p>
<lb n="2315"/>
<lb n="2316"/><p><span>Táim, Dia linn, dealbh gan earradh gan eadach bláith,</span>
<lb n="2317"/><span>Is taid thiar mo leanbh beag mar me 's mo chéile ghrádhach;</span>
<lb n="2318"/><span>Tá an bhliadhain seo chaithte 's ní bhraithim me féin níos fearr,</span>
<lb n="2319"/><span>Acht tá Dia neartmhar is glacfaidh go séimh ár bpáirt.</span></p>
<lb n="2320"/>
<lb n="2321"/><p><span>Mo chiach ná mairid na flatha ba léigheanta tásc,</span>
<lb n="2322"/><span>'S bhí riaghalta rabairneach carthannach déarach sámh,</span>
<lb n="2323"/><span>'Gá dtrialladh sagairt is easpuig is éigse is dáimh,</span>
<lb n="2324"/><span>'S ní bhiainn-se dealbh 'n-a aice ná ar éan-chor tláth.</span></p>
<lb n="2325"/>
<lb n="2326"/><p><span>Is liach nár fhanas san mbaile 'n-ar léigheas a lán,</span>
<lb n="2327"/><span>'S gan iarracht fhada do thabhairt i gcéin ar chách;</span>
<lb n="2328"/><span>Acht dian-tsearc daingean is taithneamh mo chléibh thar barr,</span>
<lb n="2329"/><span>Do ghrian-treibh m'athar, sliocht  Pheadair ó thaobh na trágha.</span></p>
<lb n="2330"/>
<lb n="2331"/><p><span><L 1803 19T></span>
<lb n="2332"/><span>A Dhia na n-aingeal do cheannuigh na slóighte</span>
<lb n="2333"/><span>'S fuair pian is peannaid ar gharbh-chrois dóibh-sean</span>
<lb n="2334"/><span>Triall do'n Fhlaitheas gheal bheannuighthe ghlórmhar</span>
<lb n="2335"/><span>An triath ler graphadh an leabhar so 'im dhóid-se.</span>
<lb n="2336"/><span>Ámen.</span>
<lb n="2337"/></p>
</div>
<pb n="249"/>
<div><lb n="2338"/><p><span>Aitchim fín an Rí geal acmhuineach árd,</span>
<lb n="2339"/><span>Do cheannuigh síth san gcraoibh do leathan-tsliocht Ádhaimh,</span>
<lb n="2340"/><span>A cheana clídh san tsaoigheal do mhaitheamh i dtráith</span>
<lb n="2341"/><span>Do'n bhfear deagh-chroidheach do scríobh an leabhar so im' láimh.</span></p>
<lb n="2342"/>
<lb n="2343"/><p><span>A Shagairt d'fhuil  Eochaidh is forusta fír-léigheanta</span>
<lb n="2344"/><span>Is ceannasach cosantach cobharthach caoin-tréitheach,</span>
<lb n="2345"/><span>Tré charthannacht fhoirtill an tsolais-mhic aoird naomhtha</span>
<lb n="2346"/><span>Ceaduigh mé oscailt na scoile san tsípéal thoir.</span></p>
<lb n="2347"/>
<lb n="2348"/><p><span>Ó's dearbh gur follus me follamh ó mhaoin tsaoghalta</span>
<lb n="2349"/><span>Gan charaid im' fhogus gan chostas chun tighe dhéanamh,</span>
<lb n="2350"/><span>Ag teagasc do phobail s ag fortacht gach fír-ghéibhinn</span>
<lb n="2351"/><span>Gura fada fé chothrom tu 's oscail dam slighe éigin.</span></p>
<lb n="2352"/>
<lb n="2353"/><p><span>Oighre is lorg is sonas is ádh gach bliadhain</span>
<lb n="2354"/><span>Go dtadhallaibh ort-sa a fhir shochma atá grádhmhar fial,</span>
<lb n="2355"/><span>Feidhm is fortacht is cobhair is grásta ó Dhia;</span>
<lb n="2356"/><span>Is éirigh a chogair dhil, brostuigh is bearr mo ghiall.</span>
<lb n="2357"/></p>
</div>
<pb n="250"/>
<div><lb n="2358"/><p><span>A chaoin-bhean de phrímh-shliocht na n-árd-fhlaith n-úr</span>
<lb n="2359"/><span>'S na dtigheasach nár cinnte le fáidhibh iúil,</span>
<lb n="2360"/><span>Sin brighdeach dheas aoil-chnis gan scáth ar dhrúcht</span>
<lb n="2361"/><span>Do scaoilim tré dhíogras le  Máire chughaibh.</span></p>
<lb n="2362"/>
<lb n="2363"/><p><span>Innsean mar bhím-se gan fagháltas liúm,</span>
<lb n="2364"/><span>Is líon beag mo thighe uile tár-nocht dúr,</span>
<lb n="2365"/><span>Acht tá Íosa, céad buidhe leis, go grádhmhar búidh,</span>
<lb n="2366"/><span>Is scaoilfidh gan puinn moille an phoráinn sin dúinn.</span></p>
<lb n="2367"/>
<lb n="2368"/><p><span>Mar fhillfidh an bhrighdeach im' dháil ar gcúl</span>
<lb n="2369"/><span>Innsidh arís dam mar tá gach cúis,</span>
<lb n="2370"/><span>Ag muinntir do thighe-se, 's ar fhág do dhún</span>
<lb n="2371"/><span>Ded' chloinn mhaith, 's gan fuighealach a n-áireamh dhúinn.</span></p>
<lb n="2372"/>
<lb n="2373"/><p><span>I dtuaith  Dhún Bolg ag ndruidim le Féil  Bhrighde,</span>
<lb n="2374"/><span>Gan chruaich gan chuigin go sinnil i gcéim daoirse;</span>
<lb n="2375"/><span>Ar Uan gheal Mhuire an fhuireann so a chéas Gaoidhil bhocht,</span>
<lb n="2376"/><span>Á ruagadh uile gan filleadh thar tréan-taoide.</span>
<lb n="2377"/></p>
</div>
<pb n="251"/>
<div><lb n="2378"/><p><span>Is fada liom go n-amharcaim ag téacht im' chuan</span>
<lb n="2379"/><span> Peadar beag le bacalaidh de scéaltaibh nua,</span>
<lb n="2380"/><span>Go n-aithrisfadh go blasta dham tar éis a chuard</span>
<lb n="2381"/><span>An mairid uile a charaid sin san taobh soin tuaidh.</span></p>
<lb n="2382"/>
<lb n="2383"/><p><span>Athchuingim an tÁrraid-mhac do shaor na sluaigh</span>
<lb n="2384"/><span>Ar gharbh-chrois go peannaideach i ngéibhinn chruadha,</span>
<lb n="2385"/><span>An teachtaire seo chasadh orm go héascaidh suairc,</span>
<lb n="2386"/><span>'S a thearmonn gan bascadh ar bith gan baoghal gan buaidhirt.</span></p>
<lb n="2387"/>
<lb n="2388"/><p><span>A-bhaile anois mara dtagaidh-sean fém' dhéin go luath</span>
<lb n="2389"/><span>'S go dtairgidh a bhanaltra a n-a dhéidh ó thuaidh,</span>
<lb n="2390"/><span>Ar fhearta Mhuire bheannuighte 's na naomh ngeal tuas</span>
<lb n="2391"/><span>Go dtagaidh-sean go hathchumair i ngné gan ghruaim.</span>
<lb n="2392"/></p>
</div>
<pb n="252"/>
<div><lb n="2393"/><p><span>Is cé gasta mise ar leabharaibh na bhfáidh do léigheadh</span>
<lb n="2394"/><span>'S ar gach aiste shuilt do cheapadh le mac d'áithrigh  Gréig</span>
<lb n="2395"/><span>Do mealladh mé le h-ainnir dheas na mbán gcíoch gcaomh</span>
<lb n="2396"/><span>Is nach mairg fear dhem'shamhailt bheir a shlán fí'n saoghal.</span></p>
<lb n="2397"/>
<lb n="2398"/><p><span>Is lem' chaol-pheann do dhéanfainn-se aiste tré rún</span>
<lb n="2399"/><span>'S mo chéachta is deas ghléusfainn ar mhaidin i dtiúin</span>
<lb n="2400"/><span>Le h-éifeacht mo bhréithreadh 'sé mheallaim-se í siúd</span>
<lb n="2401"/><span>Gach spéir-bhruinneal mhaordha budh thaithniomhuigheach liom.</span></p>
<lb n="2402"/>
<lb n="2403"/><p><span>I dtig an tabháirne níor bh'anamh me ag glaodhach 's ag díol</span>
<lb n="2404"/><span>Is ainir dheas chaomh cailce agam ream thaobh 'na suidhe</span>
<lb n="2405"/><span>Idir fhearaibh ar an machaire ba thréan mo ghníomh</span>
<lb n="2406"/><span>Is goin bara aca ní fheachathas fós aon phuth puinn.</span></p>
<lb n="2407"/>
<lb n="2408"/><p><span>An Béarla-so léighim go blasta breagh búch</span>
<lb n="2409"/><span>Nó caomh-startha Ghaedhilge ar seann-mhnaoi  Lughaidh</span>
<lb n="2410"/><span>Thar tréunmhuir seadh bhéurfainn gan bhasga mo long</span>
<lb n="2411"/><span>'S ar théudaibh na caomh-chruite spreagfainn díbh fonn.</span></p>
<lb n="2412"/>
<lb n="2413"/><p><span>Is d'ár bhfeuchain tar tréunmhuir dá dtigeadh le cóir</span>
<lb n="2414"/><span>An taon so faoi néalaibh nach meastar bheith beo</span>
<lb n="2415"/><span>'San sgléip seo 'dir Gaodhalaidh do bhfearra mé fós</span>
<lb n="2416"/><span>Ná sméirle leamh baoth ag a mbeadh machairidhe bó.</span></p>
<lb n="2417"/>
<lb n="2418"/><p><span>I gcaitheamh na gcloch-charraige idir bhuidhin bhréagh fear</span>
<lb n="2419"/><span>De gheata nó de chladhthachail do'n síoch-tháin go pras</span>
<lb n="2420"/><span>'Sé dearbhaidh gach aicme aca "mo chroidhe-chrádh ar fad</span>
<lb n="2421"/><span>Do shamhuel-se níor casadh linn acht  Micheál Long".</span></p>
<lb n="2422"/>
<lb n="2423"/><p><span>An Ceangal</span>
<lb n="2424"/><span>Is eol dam laoithe do chumadh go dlúth gan cháim</span>
<lb n="2425"/><span>Ar bhórd na himirthe tuigim glan-chúrsa an chláir</span>
<lb n="2426"/><span>Ólaim gloinne go clisde agus diúgaim cárt</span>
<lb n="2427"/><span>Is pógaim bruinneal go milis le ciumhais na trágha.</span>
<lb n="2428"/></p>
</div>
<pb n="253"/>
<div><lb n="2429"/><p><span>Go bhfeiceam i bhflaitheas an cailm-fhear cráibhtheach cirt</span>
<lb n="2430"/><span>Is deise ler grafadh an leabhar so im láimh istigh</span>
<lb n="2431"/><span>Fer geilichnis geanamhail greannmhar grádhmhar dil</span>
<lb n="2432"/><span>'S is teinnios rem' anam nách maireann an mál so anois.</span>
<lb n="2433"/></p>
</div>
<pb n="254"/>
<div><lb n="2434"/><p><span>Fuacht na scailpe seo deatach is gaoth gheimhridh,</span>
<lb n="2435"/><span>Cruadhas na leapthan so 's easbha bhruit lae is oidhche,</span>
<lb n="2436"/><span>Muar-chuid srathanna deachmhaidhthe is glaodhach cíosa,</span>
<lb n="2437"/><span>Thug buartha cathach me easbathach éagcaointeach.</span></p>
<lb n="2438"/>
<lb n="2439"/><p><span>Mo scuaine leanbh go dealbh gan éin-nídh aca,</span>
<lb n="2440"/><span>'S an tsuairc-bhean chneasta a mbanartla bhéil-bhinn sin,</span>
<lb n="2441"/><span>Cruadhas an reachta so ag Gallaibh dár ngéir-dhíbirt,</span>
<lb n="2442"/><span>Do bhuair do mheathluigh do mhairbh go léir m'intinn.</span></p>
<lb n="2443"/>
<lb n="2444"/><p><span>Ar cuaird dá dtagadh san cara dom' fhéafraighe-se</span>
<lb n="2445"/><span>Níor thualang m'acmhuin a fhreastal ná a chaomh-dhion liom,</span>
<lb n="2446"/><span>Acht sluaighte danar ag taisteal gach éan-oidhche</span>
<lb n="2447"/><span>Ar fuaid ár mbailte 's ag bagairt an chlaon-dlighe orainn.</span></p>
<lb n="2448"/>
<lb n="2449"/><p><span>Uain ná aga ní'l agam do ghléas caoil-phinn</span>
<lb n="2450"/><span>Le luaidhfinn graphadh mo leabhar i saor-scríbhinn;</span>
<lb n="2451"/><span>Táid uaim ar scaipeadh go seachmallach saobhnoíseach</span>
<lb n="2452"/><span>Suarach searbh ar aiste nár chéim chuibhe dham.</span></p>
<lb n="2453"/>
<lb n="2454"/><p><span>A uain ghil bhanaltran bheannuighthe an chaemh-ríogh so,</span>
<lb n="2455"/><span>d'fhuascail scata ó pheannaid na ndaor-chlaoin-bheart,</span>
<lb n="2456"/><span>Ruaig-se Gallaibh a fearannaibh saor- Chríomhthain</span>
<lb n="2457"/><span>Uainn tar caise, 's nár chasaid go héag choidhche.</span></p>
</div>
<pb n="256"/>
<div><lb n="2458"/><p><span>Le léithe mo chéibhe 's le duille mo dhearc</span>
<lb n="2459"/><span>Is féidir a léir-mheas go bhfuilim ag meath;</span>
<lb n="2460"/><span>Ní léightar liom bhéarsa ná siolla n-a cheart,</span>
<lb n="2461"/><span>'S is méala do'n Ghaedhilg mar scuireas le seal.</span>
<lb n="2462"/></p>
</div>
<pb n="257"/>
<div><lb n="2463"/><p><span>Seóid bheag gheallas do charaid na hÉigse,</span>
<lb n="2464"/><span>Do stiúir na ndámh dar dháileas gear-shearc;</span>
<lb n="2465"/><span>Starthóir grinn de phrímh-shliocht  Éibhir,</span>
<lb n="2466"/><span>Do ghrádhann a thír 's go fhíor an Ghaedhilg.</span>
<lb n="2467"/></p>
</div>
<pb n="258"/>
<div><lb n="2468"/><p><span>Ar nglacadh na speaclaí do  Mhicheál Óg ó</span>
<lb n="2469"/><span> Dhonnchadh Ó Floinn.</span></p>
<lb n="2470"/>
<lb n="2471"/><p><span>Do fuaireas seóid dheas ghleóidhte ghreanta ghreadhnach,</span>
<lb n="2472"/><span>Is cé duairc mo shnódh, thug spórtmhar seascair saidhbhir me;</span>
<lb n="2473"/><span>Ní'l buaidhirt ná breódh ná brón nach blasta leighiseann,</span>
<lb n="2474"/><span>'S is nuadh-ghlan córach dhamh-sa a chasann radharc maith.</span></p>
<lb n="2475"/>
<lb n="2476"/><p><span>An suairc-fhear snódh-gheal móinte maiseach meidhreach</span>
<lb n="2477"/><span>Thug uaidh an tseóid sin damh-sa, 's dearbh deimhintheach</span>
<lb n="2478"/><span>Gur ghluais de phór-shliocht treón bhí i gceannas feadhna</span>
<lb n="2479"/><span>Uair i  bhFódla  fód-ghlais fairsing   Feidhlim.</span></p>
<lb n="2480"/>
<lb n="2481"/><p><span>Is tuar chun eólais mhóir is gastacht gaoise</span>
<lb n="2482"/><span>Do thuabhairt do'n óige leóinte leamh gan chríonnacht,</span>
<lb n="2483"/><span>Fuaim a bheóil dá mheóraibh geala míne,</span>
<lb n="2484"/><span>Nó ag bualadh cló ar sceól badh mhaith le hinnsint.</span></p>
<lb n="2485"/>
<lb n="2486"/><p><span>Is buartha an sceól go deó 's is adhbhar maoithe</span>
<lb n="2487"/><span>Nach muar dá shórt-san beó san chathair chaoin seo,</span>
<lb n="2488"/><span>Ar uaisleacht meóinn ar chóir ar cheart ar chaoimhe;</span>
<lb n="2489"/><span>'S ar a bhuan-tsearc drólann deóil do'n teangain Ghaoidhilge.</span></p>
<lb n="2490"/>
<lb n="2491"/><p><span>A Uain ghil Óighe na trócaire cheannuigh daoine,</span>
<lb n="2492"/><span>Buanuigh beó go fóill an fhlaith so mhaoidhim-se,</span>
<lb n="2493"/><span>Gan bhuaidhirt gan bhrón gan bhreódh gan easbha mhaoine,</span>
<lb n="2494"/><span>Acht suaimhneach spórtmhar ceólmhar fleadhach fíontach.</span></p>
<lb n="2495"/>
<lb n="2496"/><p><span>An gloine seo nuair chuirim-se ar m'aghaidh go deas</span>
<lb n="2497"/><span>Is cliste ceart ag tiomargadh a radharc dom' dearc;</span>
<lb n="2498"/><span>Na nidhthe beaga is mine ar bith bheir taidhbhseach glan,</span>
<lb n="2499"/><span>Is dá dhithin sin is minic mise i bhfeidhil mo cheacht.</span>
<lb n="2500"/>
<pb n="259"/></p>
<lb n="2501"/>
<lb n="2502"/><p><span>Caogad ar éin-deich dem' bhliadhantaibh atá</span>
<lb n="2503"/><span>Ar léithe mo chéibhe, is mo chiall ag trághadh;</span>
<lb n="2504"/><span>Ó'n gcraos-chorp ó'n saoghal is ó'n ndiabhal im'dhéaidh,</span>
<lb n="2505"/><span>'Saor me ded' naomh-thoil a Dhia na nGrás.</span>
<lb n="2506"/></p>
</div>
<pb n="260"/>
<div><lb n="2507"/><p><span>Is gránda an meon d'fhear leointe dhealbh mar iad</span>
<lb n="2508"/><span>Le grádh do phórtar dhól go ccaillionn a chiall</span>
<lb n="2509"/><span>Is a rádh ná tógfach comhairle carad na cliar</span>
<lb n="2510"/><span>Acht a mháthair dh'fhágaint fós is aithir sa diabhal!</span></p>
<lb n="2511"/>
<lb n="2512"/><p><span>Mo náire mhór a stóir má leanfair-se iad</span>
<lb n="2513"/><span>'S gan gabháil le'm chomhairle chóir-se feasta mar riaghail</span>
<lb n="2514"/><span>'S a liacht sáirfhear seolta leoin an mearathal riamh</span>
<lb n="2515"/><span>Is d'fhág an t-ól air thóin sa laithicc 'na dhiaigh.</span>
<lb n="2516"/><span>atáim bocht buartha</span></p>
<lb n="2517"/>
<lb n="2518"/><p><span>Ós folamh dhuit-se a chogair ghil sa ghrádh na rún</span>
<lb n="2519"/><span>Gan chostas leat ad' scolaire bhocht chráidhte dhúr</span>
<lb n="2520"/><span>Dar goballach ba scornn sin 's ba náireach liom</span>
<lb n="2521"/><span>Tu ad ghrogaire lochartha 'na spleadheas súd.</span></p>
<lb n="2522"/>
<lb n="2523"/><p><span>Cuirionn an t-ólsa brón is mearuidhe oruinn</span>
<lb n="2524"/><span>Is cuirionn an óige a ccló 'na seandaoine</span>
<lb n="2525"/><span>Is cuirionn ár ngnó go mór chuim faillighthe</span>
<lb n="2526"/><span>Is tá an donas go deo adtóinse  Uí Fheardhallaidh ?.</span></p>
<lb n="2527"/>
<lb n="2528"/><p><span>Crádh don tsaoghal taodach is gan guideach cáil</span>
<lb n="2529"/><span>Is crádh do'n té ghéillfeadh dá raemus go bráith</span>
<lb n="2530"/><span>Sgáil bheag bhaoth 'éadtrom nach maireann acht spás</span>
<lb n="2531"/><span>Mar bláith na ccraobh léigtear le fearthuinne ar lár.</span>
<lb n="2532"/></p>
</div>
<pb n="261"/>
<div><lb n="2533"/><p><span>Nách taobhuigh bheith éadmhar ná an earruid le neach</span>
<lb n="2534"/><span>Nách taobhuigh bheith faobhrach feargach feacht</span>
<lb n="2535"/><span>Nách taobhuigh bheith bréagach barbartha leamh</span>
<lb n="2536"/><span>Is ná taobhuig bheith claonmhar cealgach cas.</span></p>
<lb n="2537"/>
<lb n="2538"/><p><span>Taobhuig an fhéile air aithris na sean</span>
<lb n="2539"/><span>Tréig cleasa an tsaoghuil si agus casuig air neamh</span>
<lb n="2540"/><span>Taobhuig an daonnacht sa charthannacht ghlan</span>
<lb n="2541"/><span>Is taobhuig bheith déarcach cneasta le lag.</span></p>
<lb n="2542"/>
<lb n="2543"/><p><span>Taobhuig bheith saermhilis cneasta le neach</span>
<lb n="2544"/><span>Do mhéinn bheith dhá réir sin is t-aigne mhaith</span>
<lb n="2545"/><span>Taobhuig an réighteach do ghlaca gan cheas</span>
<lb n="2546"/><span>Is ná héimigse géille don eagluis cheart.</span></p>
<lb n="2547"/>
<lb n="2548"/><p><span>Taobhuig gach féile na sagairt 'sa reacht</span>
<lb n="2549"/><span>Déin mar a déarfuid is cas ar do leas</span>
<lb n="2550"/><span>Glaodhfuidh an téag ort sis gairid do sheal</span>
<lb n="2551"/><span>Is éistse le bréithre is le teagasg na sean.</span></p>
<lb n="2552"/>
<lb n="2553"/><p><span>A laeghdhil mo chléibh is a dhálta mo sgart</span>
<lb n="2554"/><span>Bí gaosmhar 'san léaghann agus gasta air gach stair</span>
<lb n="2555"/><span>Pé holc maith t-éadach a bhfaisionn no a ndaith</span>
<lb n="2556"/><span>Taobhuig dul d'éisteacht na naifreann ngeal.</span></p>
<lb n="2557"/>
<lb n="2558"/><p><span>Taobhuigh an Ghaedhilg do labhairt go maith</span>
<lb n="2559"/><span>Taobhuigh an Béurla go blasta is go beacht</span>
<lb n="2560"/><span>Taobhuigh an fhéile ar aithris na sean</span>
<lb n="2561"/><span>Is taobhuigh dul d'éisteacht na nAifreann ngeal.</span>
<lb n="2562"/></p>
</div>
<pb n="262"/>
<div><lb n="2563"/><p><span>Micheál Mac Phartholáin Uí Chaoimh  cct. chun  Michíl Óig.</span></p>
<lb n="2564"/>
<lb n="2565"/><p><span>Imblíadhna gheallais dam cabhair a shíoguidhe úd,</span>
<lb n="2566"/><span>Le riaghail na naithreach mbeannaighthe mbinn gcaoin gciúin</span>
<lb n="2567"/><span>Go rianfam feasta a fearannaibh aoird-mhín  Lughaidh</span>
<lb n="2568"/><span>An ciarsprit d'aistrigh reachta gach fír-dhlighe ar dtúis.</span></p>
<lb n="2569"/>
<lb n="2570"/><p><span>Dia lem' anam, ní fheadar cá slighe is díon dúinn</span>
<lb n="2571"/><span>Ar dian-bhroid Danar fér leagadh gach Gaoidheal groidhe i n-úir,</span>
<lb n="2572"/><span>Acht triall a  Bhanbain mhalartaigh chlaoin-chroidhigh dhúir</span>
<lb n="2573"/><span>I ndiaidh na ndragan ná tagann, bheir sinn fí chumhadh.</span></p>
<lb n="2574"/>
<lb n="2575"/><p><span>A charaid chlúmhail ionnraic ghasta ghrinn-ghluin,</span>
<lb n="2576"/><span>Is maiseach múinte blúth a cheapann laoithe,</span>
<lb n="2577"/><span>Tabhair dúinne cunntas ceart is innsidh</span>
<lb n="2578"/><span>An mbeidh an trú bhocht bhúr so i gceannas choidhche.</span>
<lb n="2579"/></p>
</div>
<pb n="263"/>
<div><lb n="2580"/><p><span>Freagra  Mhichíl Óig ar  Mhac Uí Chaoimh.</span></p>
<lb n="2581"/>
<lb n="2582"/><p><span>A ghliadhaire ghasta ghluin chalma chaoin mhín bhúidh,</span>
<lb n="2583"/><span>Do bhriathra blasta ba thaithneamhach fír-bhinn lúim;</span>
<lb n="2584"/><span>Ní cian go leagfam le cabhair an Ríogh Nimhe úd</span>
<lb n="2585"/><span>Na diabhail seo i gceannas do tharraing gach daoir-dhlighe dhúinn.</span></p>
<lb n="2586"/>
<lb n="2587"/><p><span>Sin cliar ag taisteal na mara go  Crích Chuinn chughainn,</span>
<lb n="2588"/><span>An  Brianach calma i gceannas na míltí long;</span>
<lb n="2589"/><span>Beidh iarsma ar Ghallaibh gan rachmas, ar dith ghrinn, dubhach,</span>
<lb n="2590"/><span>'S an pian so 'om sheargadh scaipidh gan moill mí ar siubhal.</span></p>
<lb n="2591"/>
<lb n="2592"/><p><span>Ciach do leathnuigh go fairsing fém' mhín-chlí ionnúm</span>
<lb n="2593"/><span>Nach fiar mo thairngreacht ghartha do'n chlaoin-bhuidhin úd;</span>
<lb n="2594"/><span>Acht biam-na feasta ar ár bpaidir 's ag guidhe trí rún,</span>
<lb n="2595"/><span>A ghliadhaire ghasta ghluin chaoin mhín bhúidh.</span></p>
<lb n="2596"/>
<lb n="2597"/><p><span>A ghliadhaire chlúmhail chumtha chneasta chaoin-ghlic,</span>
<lb n="2598"/><span>Is riaghalta rún ag scrúdadh startha ghrinn-ghluin,</span>
<lb n="2599"/><span>Do rian suilt stiúruigh chugham-sa, a charaid dhíograis,</span>
<lb n="2600"/><span>Mar badh mhian liom sugradh subhach i measc na saoithe.</span>
<lb n="2601"/></p>
</div>
<pb n="264"/>
<div><lb n="2602"/><p><span>Chun an Athar  Domhnall Mac Cárrthaigh, Sagart Paróiste  Ghleann</span>
<lb n="2603"/><span>an Phréacháin.</span></p>
<lb n="2604"/>
<lb n="2605"/><p><span>Molaim do thrus anois a Ríogh- Chárrthaigh</span>
<lb n="2606"/><span>Oirdheirc oilte chliste chaoin-cháiligh,</span>
<lb n="2607"/><span>Ó rugais an cluithche sinn ar fhíor-námhaid,</span>
<lb n="2608"/><span>Borb-choin bhuile is truip na díoghbhála.</span></p>
<lb n="2609"/>
<lb n="2610"/><p><span>Tá an pobal mar me go huile i bhfíor-ghairdeas</span>
<lb n="2611"/><span>Soilbhir sultmhar sona síothchánta,</span>
<lb n="2612"/><span>Ó chonncadar sibh-se ag tiocht go príomhláideach,</span>
<lb n="2613"/><span>Is bronnaim air sin duit fiche caoin-fháilte.</span></p>
<lb n="2614"/>
<lb n="2615"/><p><span>Is follus gur muirinn linn do shíothcháin-se</span>
<lb n="2616"/><span>A lonna-mhic mhir is loinne líobrálta,</span>
<lb n="2617"/><span>Do foilceadh go cliste i bhfuil na gcaoin  gCárthach,</span>
<lb n="2618"/><span>'S na  gCormac ndil dar chuibhe  Crích Fáilbhe.</span></p>
<lb n="2619"/>
<lb n="2620"/><p><span>Aitchim an Buinne d'fhulaing daoir-pháis ghuirt</span>
<lb n="2621"/><span>'S ler scaipeadh a fhuil go dil ar chloinn Ádaim,</span>
<lb n="2622"/><span>Tu sheasamh againn anois gan fíoch námhad,</span>
<lb n="2623"/><span>A fharaire an tsuilt is fuinte fíor-áluinn.</span>
<lb n="2624"/></p>
</div>
<pb n="265"/>
<div><lb n="2625"/><p><span>Micheál Mac Phartholáin Uí Chaoimh  cct. ar ndul dá charaid ionmhuin</span>
<lb n="2626"/><span>do'n  Talamh Nuadh .i.  Micheál Óg  Ó Longáin.</span></p>
<lb n="2627"/>
<lb n="2628"/><p><span>Is creach 's is cumhadh 's is túirse croidhe is clí liom,</span>
<lb n="2629"/><span>An bheart do dhúbhail smúit ar Chloinn  Chaoimh seo,</span>
<lb n="2630"/><span>Fear dar liúm dob' ughdar gaois-laoithe</span>
<lb n="2631"/><span>Thar sreabh na dtonn ag siubhal go tír coimhidhthigh.</span></p>
<lb n="2632"/>
<lb n="2633"/><p><span>A ríogh-ráib dar dhligheas grádh mo chléibh istigh</span>
<lb n="2634"/><span>Dod' chaoin-rádh nach righin-ráidhte bréige soin,</span>
<lb n="2635"/><span>Ó scríbhis tráth na díodhacht-dhánta léightar linn,</span>
<lb n="2636"/><span>Guidhim sláinte is síothcháin mar aon is libh.</span></p>
<lb n="2637"/>
<lb n="2638"/><p><span>Mo chroidhe athá le mí is ráithe réabtha ionnum,</span>
<lb n="2639"/><span>Gan puinn sáimhe im' clí a ghrádh ná sléachtadh suilt,</span>
<lb n="2640"/><span>Ó  Mhicheal do fhíor-thracht i gcéin tar muir,</span>
<lb n="2641"/><span>Tug síon trágha an scríbhadh dhánta Gaedhilge linn.</span></p>
<lb n="2642"/>
<lb n="2643"/><p><span>Ar ngabháil a chead leis an bhfear thuas.</span></p>
<lb n="2644"/>
<lb n="2645"/><p><span>Dá mbiainn le fanamhaint san bhfearann so  Féidhlim</span>
<lb n="2646"/><span>Do bhiaidh mo leabhair mo chaisc is mo ghréithre</span>
<lb n="2647"/><span>Gach bliadhain dod' cabhair-se, a fharaire ghléigil,</span>
<lb n="2648"/><span>'S ó's triall dam feasta thar caise ná daor me.</span></p>
<lb n="2649"/>
<lb n="2650"/><p><span>Is mo cháirde chléibh go léir fé'n bhfód</span>
<lb n="2651"/><span>Is mar táim dá néis gan éan-rad stóir,</span>
<lb n="2652"/><span>Bheir spás me féin ag gléas mo sheóil,</span>
<lb n="2653"/><span>Tar sáile i gcéin go dtéidhinn go fóill.</span></p>
<lb n="2654"/>
<lb n="2655"/><p><span>Dá ndáilfadh Éan-mhac Dé na gcomhacht</span>
<lb n="2656"/><span>Mo slán a théacht go  hÉirinn óig</span>
<lb n="2657"/><span>Bheadh cárt is céad dá nglaodhach dhe'n bheóir,</span>
<lb n="2658"/><span>'S ár sláinte araon dá thaoscadh ar bórd.</span>
<lb n="2659"/></p>
</div>
<pb n="266"/>
<div><lb n="2660"/><p><span>I n-iathaibh allmhurach ainbhfiosach éigcirt</span>
<lb n="2661"/><span>Ó's mian liom tarraing ann sealad ó'n dtaobh so,</span>
<lb n="2662"/><span>'S gur bian a dhearbh nach aithnid dóibh Gaedhilg,</span>
<lb n="2663"/><span>Is grian lem' aigne amharc na ndréacht so.</span></p>
<lb n="2664"/>
<lb n="2665"/><p><span>Dáibhidh Ó Duibhluachra  cct. Do  Mhicheál Óg  Ó Longáin an</span>
<lb n="2666"/><span>tan do smaoin dul go  Americá .i. An  Talamh Nuadh.</span></p>
<lb n="2667"/>
<lb n="2668"/><p><span>Glac-si mo theagasg gan chealg a  Mhichíl óig</span>
<lb n="2669"/><span>Is ná seasamh ar machaire cathana choidhche dhóibh</span>
<lb n="2670"/><span>Leansa na bearta do chleachtach na saoithe romhad</span>
<lb n="2671"/><span>Ag aithris startha air ghaisge 'gus gíoch na dtreon.</span></p>
<lb n="2672"/>
<lb n="2673"/><p><span>Féach gur leagadh le sealad na mílte 'n chóip</span>
<lb n="2674"/><span>D'á acfuine i gcathaibh 's in airm do bhí 'gá slóigh</span>
<lb n="2675"/><span>Is feara dhuit fanamhain feasta 'gus tíocht' nár gcomhair</span>
<lb n="2676"/><span>Ná do threascairt-se marbh gan tapadh na brigh fán bhfobhair.</span></p>
<lb n="2677"/>
<lb n="2678"/><p><span>Stadfad dom theagasg, a chara, cidh síor mo dheoir,</span>
<lb n="2679"/><span>Is ní bhreacfad-sa leabhar fad mhairfios gan críona feor</span>
<lb n="2680"/><span>Bead feasta mar allamhuic treascartha tim gan treoir,</span>
<lb n="2681"/><span>Indeabhaidh dhalta na bhflathadh do dhíogach beoir.</span>
<lb n="2682"/></p>
</div>
<pb n="267"/>
<div><lb n="2683"/><p><span>O's duine thu nach soineanta le saoithibh táisc</span>
<lb n="2684"/><span>'S nach tuigsionach ar imirt cluithche draoi ná bárd,</span>
<lb n="2685"/><span>Cluinim-se go scuirfir-se ded' laoithibh phláis</span>
<lb n="2686"/><span>Go gcuirfar libh gach pinginn bheag dem' chíos im' láimh.</span></p>
<lb n="2687"/>
<lb n="2688"/><p><span>Nach iongantach an gliogar duit a mhaoidheamh le cách</span>
<lb n="2689"/><span>Go gcuirfadh sibh ar mire sinn nó ar baois chun fáin;</span>
<lb n="2690"/><span>Gan  Muiris liom má tuigthar dham gur fíor do rádh,</span>
<lb n="2691"/><span>Nach ursa leis do chumas ná do dhícheall báis.</span></p>
<lb n="2692"/>
<lb n="2693"/><p><span>Ní file thu do chuirfadh siolla síos ar phár;</span>
<lb n="2694"/><span>Ní cliste sibh ar laoithe chur i ngaois le dáimh</span>
<lb n="2695"/><span>Ní'l tuigsint chirt id' inchinn ná inntleacht árd,</span>
<lb n="2696"/><span>Is dá bhithin sin badh scurtha dhuit ded' bhaois, a  Sheagháin.</span></p>
<lb n="2697"/>
<lb n="2698"/><p><span>Nuair chuireann sibh chun imeartha le Buidhin ghlan ghrádhach,</span>
<lb n="2699"/><span>Ní laoithe suilt is ionmhuin libh do scríbhadh 'n-a ndáil,</span>
<lb n="2700"/><span>Acht gliogaireacht gan innealthacht gan bhrigh gan áird,</span>
<lb n="2701"/><span>Le nidhthibh eile im' chluithche-se nár dhligheadh a dtrácht.</span></p>
<lb n="2702"/>
<lb n="2703"/><p><span>A óigfir mhilis tá soineanta séimhidhe suairc</span>
<lb n="2704"/><span>'S dar bh'eól gach siolla do shnaidhmeadh go céillidhe in-uaim,</span>
<lb n="2705"/><span>Cóir ar laoithe má's deimhin gurab é bhí uait,</span>
<lb n="2706"/><span>Fóill ná tuigidh go ndruidfinn ar éin-tslighe suas.</span>
<lb n="2707"/></p>
</div>
<pb n="268"/>
<div><lb n="2708"/><p><span>A sháir-fhir shéimh céadfadh is carthannach caoin,</span>
<lb n="2709"/><span>Is dar thálsat nae mbéithe searc taithneamh is gnaoi,</span>
<lb n="2710"/><span>Dáilim féin spéir-bhean deas gheanamhail díbh,</span>
<lb n="2711"/><span>De bharr mo mhéar léigim ar ghailleamh gan díon.</span></p>
<lb n="2712"/>
<lb n="2713"/><p><span>Chun  Liam Uí Ríordáin</span></p>
<lb n="2714"/>
<lb n="2715"/><p><span>Dá bhfiadfainn laoithe líomhtha léigean lán</span>
<lb n="2716"/><span>Le riaghail mhaith dhíreach draoithe éigse is dáimh,</span>
<lb n="2717"/><span>Badh mhian liom scríbhinn chaoin do dhéanamh tráth</span>
<lb n="2718"/><span>Do  Liam Ó Ríordáin, saoi gheal tséimh gan cháimh.</span></p>
<lb n="2719"/>
<lb n="2720"/><p><span>A ghrian mo chroidhe 's a dhíograis cléibh thar cách,</span>
<lb n="2721"/><span>Iarraimís-na guidhe na naomh i dtráth,</span>
<lb n="2722"/><span>Fiabhras nimhe de shíor ar thaobh ár námhad </span>
<lb n="2723"/><span>'S go riantar slighe do'n bhuidhin seo ag pléidhe ár gcás </span>
<lb n="2724"/><span> Nótaí Mhíchíl Óig:</span></p>
<lb n="2725"/>
<lb n="2726"/><p><span>A shoilbhfhir do shocaruigh na bhearsaí i n-uaim</span>
<lb n="2727"/><span>Led' chrobhaibh-se go soirbh sona i ndréacht grinn suadh,</span>
<lb n="2728"/><span>Dar  Ghobnait is doilbh liom do shéaluidheacht uainn</span>
<lb n="2729"/><span>I n-oircheadas ag bodaigh chuthaigh chlaon-chuim chruaidh.</span>
<lb n="2730"/></p>
</div>
<pb n="269"/>
<div><lb n="2731"/><p><span>Chun  Sheagháin Uí Chonaill, go  Tuath na nDromann.</span></p>
<lb n="2732"/>
<lb n="2733"/><p><span>Dá mb'acmhain le ráidhte blátha binne luadh me,</span>
<lb n="2734"/><span>'S a dtarraing ar phár go sásta i bhfuirim duanta,</span>
<lb n="2735"/><span>Do bheadh ranna gan ráfla dánta is laoithe luatha</span>
<lb n="2736"/><span>Dá scaipeadh idir dháimh ar  Sheaghán Ó Conaill uaim-se.</span></p>
<lb n="2737"/>
<lb n="2738"/><p><span>Is measa mar atáim gan fáth ná fios na gcruadh-cheacht.</span>
<lb n="2739"/><span>Is m'athair ar lár 's an táin ba thuigseach tuairim,</span>
<lb n="2740"/><span>De dheascaibh an cháis ní gnáth me idir na suadhaibh</span>
<lb n="2741"/><span>Ná ag grafadh na lán-star mbreághtha mar ba dhual dam.</span></p>
<lb n="2742"/>
<lb n="2743"/><p><span>Ba mheanmnach linne ruith id' chomhair a laoigh</span>
<lb n="2744"/><span>Ag radaireacht suilt 's ag cur na sceól i suim,</span>
<lb n="2745"/><span>Acht graithin an uilc anois i  bhFódla Chuinn,</span>
<lb n="2746"/><span>Ár bhfearainn aca agus sinn go mór n-a ndíth.</span></p>
<lb n="2747"/>
<lb n="2748"/><p><span>Ná bhacaidh-se soin, tá fuireann chóir ag tigheacht</span>
<lb n="2749"/><span>Go gearannaibh  Luirc le gcuirfar gleó nach tím;</span>
<lb n="2750"/><span>Scaipfid ár mbruid, is brisfid fós ár gcuing,</span>
<lb n="2751"/><span>Is beidh Danair ag ruith go sinnil fód mar bhíos.</span>
<pb n="270"/></p>
<lb n="2752"/>
<lb n="2753"/><p><span>Chun  Conchubhair Óig  Uí Dhálaigh, i  mBaile Mhistéala.</span></p>
<lb n="2754"/>
<lb n="2755"/><p><span>A shéimh-fhir ghlic Ghaedhealaigh 's a charaid dhíograis,</span>
<lb n="2756"/><span>Dod' fhéachaint go héascaidh do rachaimis-na</span>
<lb n="2757"/><span>Le saor-chumann cléibh dhuit tar fearaibh  Chrích Luirc,</span>
<lb n="2758"/><span>Acht claon-bhearta an tsaoghail is na nDanar ndíoghaltach.</span></p>
<lb n="2759"/>
<lb n="2760"/><p><span>'Om chéasadh 'om thraocadh 's 'om ghreadadh bhídh-sean,</span>
<lb n="2761"/><span>Gan réidhteach ar ghéibheann na scaipeadh daoirse;</span>
<lb n="2762"/><span>Acht dá n-aomhad an Dé-mhac mo ghlasa scaoileadh</span>
<lb n="2763"/><span>Badh shaothrach me taobh leat ag cantain laoithe.</span></p>
<lb n="2764"/>
<lb n="2765"/><p><span>Bheadh saor-chlanna  Éireann i gceart a sinsear,</span>
<lb n="2766"/><span>Is téada go gléasta le spreagadh caoin-phort,</span>
<lb n="2767"/><span>Is dréachta 'gá ndéanamh i seana-Ghaoidhilg,</span>
<lb n="2768"/><span>'S an Éigse uile i gcéimibh ná measaid daoithe.</span></p>
<lb n="2769"/>
<lb n="2770"/><p><span>Mo léir-chreach mo léan is mo lagar nimhneach,</span>
<lb n="2771"/><span>An Ghaedhilg fé eiclips gan ceannas choidhche;</span>
<lb n="2772"/><span>Mar éagsat an laochra do chasfadh í sin,</span>
<lb n="2773"/><span>Is dá saoradh badh néata ghlacfadh caoil-pheann.</span></p>
<lb n="2774"/>
<lb n="2775"/><p><span>Gach sméirle leamh baoth chun ar theangmhaidh puinn di</span>
<lb n="2776"/><span>Ní méinn leis a leaigean do ghraphadh arís linn;</span>
<lb n="2777"/><span>Is féachaidh a shéimh-fhir, cé beart nár cuibhe dhuit,</span>
<lb n="2778"/><span>Gur léigis-se féin mise i n-aistear roimhe seo.</span></p>
<lb n="2779"/>
<lb n="2780"/><p><span>San tsaogal so tréimhse dá ngabhaimís-ne</span>
<lb n="2781"/><span>'N-ár réimibh fé  Éirinn chun t'athar dílis,</span>
<lb n="2782"/><span>Níor bhaoghal dam mo éaradh fé leabhar Gaoidhilge,</span>
<lb n="2783"/><span>'S gurab éascaidh do dhéanfainn a chasadh arís air.</span>
<lb n="2784"/></p>
</div>
<pb n="271"/>
<div><lb n="2785"/><p><span>Freagra  Mhichíl Óig ar  Mhac Uí Chaoimh.</span></p>
<lb n="2786"/>
<lb n="2787"/><p><span>A leitir bheag bhláith slán leat go gcasair arís;</span>
<lb n="2788"/><span>Is déin deifir le bárr ghárdais chun faraire an ghrinn;</span>
<lb n="2789"/><span>Reicidh leis tráth cáile na haiste ar a mbím,</span>
<lb n="2790"/><span>Chun gleice le námhaid láidir nach acmhuineach sinn.</span></p>
<lb n="2791"/>
<lb n="2792"/><p><span>Gur leigeas ar lár ceárda 'n-ar cleachtamair suim,</span>
<lb n="2793"/><span>Eiteal tar fál báire agus blaiseadh na dighe;</span>
<lb n="2794"/><span>Ni deirtear liom dán sásta, agus stadas de scríbhe,</span>
<lb n="2795"/><span>'S is meirgeach támhach thárlaidh soin barra mo phinn.</span></p>
<lb n="2796"/>
<lb n="2797"/><p><span>Leigim 'n-a dáil báin-chnis gan faic ar a taoibh,</span>
<lb n="2798"/><span>Geil-chnis ghrádhach áluinn tais mhaiseamhail mhín,</span>
<lb n="2799"/><span>Ar ceilg-ghoin námhad ngáibhtheach dhá sheachnadh síor;</span>
<lb n="2800"/><span>Go bhfeicidh go sámh sár-churtha a leanbh i dtigheas.</span></p>
<lb n="2801"/>
<lb n="2802"/><p><span>Chun  Sheagháin Uí Mhuláin i  gCorcaigh</span></p>
<lb n="2803"/>
<lb n="2804"/><p><span>Sin stáidbhruinneal mhnámhail is geanamhail gnaoi,</span>
<lb n="2805"/><span>Is tá tár-nocht gan scáth uirthi ar ghailleamh ná ar shíon,</span>
<lb n="2806"/><span>Le barr cumainn grádh dho thar fearaibh na gcríoch,</span>
<lb n="2807"/><span>Chun  Sheagháin  ghil  mhic Phádraig go sleasaibh na  Laoi.</span></p>
<lb n="2808"/>
<lb n="2809"/><p><span>Ní áirímhim-se  Cáit chneasta charthannach chaoin,</span>
<lb n="2810"/><span>An mhánla dheas ghrádhmhar gan magadh gan puimp,</span>
<lb n="2811"/><span>Badh náireach an cheárd soin a dearmad linn</span>
<lb n="2812"/><span>Gan tracht uirthi im' ráidhtibh at  recte ar nglacadh mo phinn.</span>
<lb n="2813"/></p>
</div>
<pb n="272"/>
<div><lb n="2814"/><p><span>Chun  Donnchadh Ó Floinn, i  gCorcaigh.</span></p>
<lb n="2815"/>
<lb n="2816"/><p><span>A fharaire dhil eagnaigh is gaoismhar grádhach</span>
<lb n="2817"/><span>Is d'eascair d'fhuil na bhfearachon do b'aoirde cáil,</span>
<lb n="2818"/><span>Glac-se anois mo scata bruinneal binn tais bláith</span>
<lb n="2819"/><span>Gan beanna bruit dá dtearamonn ó rinn go sáil.</span></p>
<lb n="2820"/>
<lb n="2821"/><p><span>Cleasa nimhe cealgacha an tsaoighail smáil</span>
<lb n="2822"/><span>Dom' chaitheamh as mo bheartaibh is dom' chlaoidhe thar barr,</span>
<lb n="2823"/><span>Fé ndeara dham ná deachadar-san roimhe seo id' dháil</span>
<lb n="2824"/><span>Graphaithe go slachtmhar cliste caoin gan cháim.</span></p>
<lb n="2825"/>
<lb n="2826"/><p><span>Is aitchim sibh a dhragain mhilis chaoin-tais cháidh,</span>
<lb n="2827"/><span>Ó's agaibh-se is maith fhios iad a scríbhe ar phár,</span>
<lb n="2828"/><span>Gan tarcaisne do thabhairt ann dom' dhícheall báis,</span>
<lb n="2829"/><span>Acht gabhaidh lem' bheag-acmhuin-se mar dhíol san dáil.</span></p>
<lb n="2830"/>
<lb n="2831"/><p><span>Tá mearathal ar m'aigne agus líon-ruith lán</span>
<lb n="2832"/><span>Mar mheathadar an t-arraid-shliocht soin  Mhílidh bháin,</span>
<lb n="2833"/><span>A maireann díobh go scaipithe gan chrích gan áird,</span>
<lb n="2834"/><span>'S a bhfearainn uile sealbhuighthe ag druing tar sáil.</span></p>
<lb n="2835"/>
<lb n="2836"/><p><span>Níl leabhar suilt dá graphadh againn ná scríbhinn bhláith;</span>
<lb n="2837"/><span>Ní mhaireann file feasach fuinte a shníomhfadh dán;</span>
<lb n="2838"/><span>Níl meas anois ar chantain mhilis bhinn na ndámh;</span>
<lb n="2839"/><span>Acht glamharnach an Ghalla-ghiolla bhuidhe 'sé is fearr!"</span></p>
<lb n="2840"/>
<lb n="2841"/><p><span>Is leath-chothruim an aiste seo ar a mbím-se is cách;</span>
<lb n="2842"/><span>Ní gheabhainn-se a leabhair-sean im' shlighe as a n-áit,</span>
<lb n="2843"/><span>Is mo leabhair-se bíd aca-san seacht mí agus lá,</span>
<lb n="2844"/><span>Cé feas go bhfuilid dafhichid seana-mhíle óm' thráigh.</span>
<lb n="2845"/></p>
</div>
<pb n="273"/>
<div><lb n="2846"/><p><span>Acht geabhad-sa ar eachtradh fe  Chríochaibh Fáil,</span>
<lb n="2847"/><span>Ag racaireacht 'sag rannaireacht 's ag scríobhadh gach dáin,</span>
<lb n="2848"/><span>Dá gcasfar liom san  mBanban ghluis aoibhinn bhreágh,</span>
<lb n="2849"/><span>'S beidh leabhair agam startha suilt is laoithe a lán.</span></p>
<lb n="2850"/>
<lb n="2851"/><p><span>A fharaire an ghrinn is gaoismhar Gaedhealach glan,</span>
<lb n="2852"/><span>Is dathamhail díreach díleas déid-gheal deas,</span>
<lb n="2853"/><span>Abair-se linn, nó an sílir féin a shearc</span>
<lb n="2854"/><span>Go gcarsfar ár náimh arís a  hÉire amach.</span></p>
<lb n="2855"/>
<lb n="2856"/><p><span>'Sé meastar le druíng san tír seo i ndéinim stad,</span>
<lb n="2857"/><span>'S do chluinim-se, a laoich, dá ríomh é i mBéal na bhFear,</span>
<lb n="2858"/><span>Dá dtagadh an bhuidhean gur scaoil a scéal tar lear,</span>
<lb n="2859"/><span>Go mbeadh Danair ar tí ár millte in-éiric as.</span></p>
<lb n="2860"/>
<lb n="2861"/><p><span>Go mbeadh scaipeadh agus sceimhleadh nimhe aca ar Ghaedheal-fhuil</span>
<lb n="2862"/><span>ghlan</span>
<lb n="2863"/><span>Gearradh agus díoghaltas timcheall  Éireann Airt,</span>
<lb n="2864"/><span>An cailm-fhear groidhe an naoidhean 's an bhé bheag dheas,</span>
<lb n="2865"/><span>An tseana-bhean chríona fior-bhocht aosta lag.</span>
<lb n="2866"/></p>
</div>
<pb n="274"/>
<div><lb n="2867"/><p><span>Chun  Diarmaid Ó Longaidh i  Maghchromdha.</span></p>
<lb n="2868"/>
<lb n="2869"/><p><span>Sin duine ler dhaithnid ceasna is díth na nGaedheal,</span>
<lb n="2870"/><span>'S tá urramach aibidh cneasta caoin le cléir;</span>
<lb n="2871"/><span>A shloinneadh agus a ainm geabhthar linn ar mhaor,</span>
<lb n="2872"/><span>Biorar is barc 's a dteacht i gcuing maraon.</span></p>
<lb n="2873"/>
<lb n="2874"/><p><span>Uzzzzz0401</span>
<lb n="2875"/><span>Freagradh  Dhiarmada ar  Mhicheál Óg.</span></p>
<lb n="2876"/>
<lb n="2877"/><p><span>A Chumainn ar fad 's a dhalta chroidhe mo chleíbh,</span>
<lb n="2878"/><span>Tuigim go ceart do dhearbh-intleacht léighinn;</span>
<lb n="2879"/><span>Urraim an aingil, neart na diadhachta féin,</span>
<lb n="2880"/><span>Go fuinneamhail barc ar eas le gaoith i gcéin.</span></p>
<lb n="2881"/>
<lb n="2882"/><p><span>Tuigfir-se m'ainm gasta i gcrích 's i gcéill,</span>
<lb n="2883"/><span>Mar gourthar me i gceart ó arm Ríogh na naomh;</span>
<lb n="2884"/><span>Mo shloinneadh len' ais ó mhac an chinn nár ghéill,</span>
<lb n="2885"/><span>Fuireann i  gCaiseal daingean díon buidéil.</span>
<lb n="2886"/></p>
</div>
<pb n="275"/>
<div><lb n="2887"/><p><span>Chun  Seagháin Uí Choileáin i bParóiste  Míorois i  gCairbreachaibh.</span></p>
<lb n="2888"/>
<lb n="2889"/><p><span>Ó's duine thu mar chluinim-se 'tá léigheanta suairc,</span>
<lb n="2890"/><span>Tuigsionach i laoithibh suilt 's i ndréachtaibh suadh,</span>
<lb n="2891"/><span>File maith do chuirfadh siolla i gcéill 's i n-uaim,</span>
<lb n="2892"/><span>Id' chuideachtain níor mhisde liom dá dtaoscfainn cuach.</span></p>
<lb n="2893"/>
<lb n="2894"/><p><span>Sin Finne-bhean deas mhiochair mhilis bhéal tais bhuan,</span>
<lb n="2895"/><span>Bruinneal bheag na muirear-fholt is néata snuadh,</span>
<lb n="2896"/><span>Gan foithin bruit mar innisim dá gcaomhnadh ar fhuacht,</span>
<lb n="2897"/><span>Do leigim-se go hinnealta dod' fhéachaint uaim.</span></p>
<lb n="2898"/>
<lb n="2899"/><p><span>Chum am Athar  Seaghán Ó Néill i  gCill na Mullach.</span></p>
<lb n="2900"/>
<lb n="2901"/><p><span>Le mórdháil le sólás le taithneamh trí ghreann</span>
<lb n="2902"/><span>Do'n Óghán gheal cóir-cháileach gheanmnaidhe mhodhmhail,</span>
<lb n="2903"/><span>Cé leór-lán feadh an fhódáin seo i bhfuilimíd sonn,</span>
<lb n="2904"/><span>I gcómh-dháil ár gcómh-scoláire rachaimíd ann.</span></p>
<lb n="2905"/>
<lb n="2906"/><p><span>A chumainn mo chroidhe 's a dhíograis thaisce mo riúin,</span>
<lb n="2907"/><span>A ruire na Ríogh 's a Rígh ghil Fhlaitheas na ndúl,</span>
<lb n="2908"/><span>Ó's tusa do scaoileann oidhche is eadarshuth chughainn</span>
<lb n="2909"/><span>Coimirc is díon de shíor an sagairt so dhúinn.</span>
<lb n="2910"/></p>
</div>
<pb n="276"/>
<div><lb n="2911"/><p><span>Litir a chuir  Seaghán Ó Braonáin, ó</span>
<lb n="2912"/><span> Bhaile Mhic Aindriais, i gConntae  Chiarraighe,</span>
<lb n="2913"/><span>ag triall ar  Mhicheál Óg, go  Cill Uí Mhurchadha</span>
<lb n="2914"/><span>i n-aice  Corcaighe.</span></p>
<lb n="2915"/>
<lb n="2916"/><p><span>A bhile de'n dáimh rug barr ó éigse an ghrinn</span>
<lb n="2917"/><span>Is binneamhail rádh 's is áilne bréithre binn,</span>
<lb n="2918"/><span>An bhruinneal do rádhais-se, d'fhág go déarach sinn</span>
<lb n="2919"/><span>Ó Cheangail sí páirt le náimhde Cléire Chríost.</span></p>
<lb n="2920"/>
<lb n="2921"/><p><span>Muna dtigir im' dháil, ar bhán-bhrat aoldha uait scríobh</span>
<lb n="2922"/><span>Gach laoithe agus dán ghníonn dáimh id' thaobh-sa dhe'n chrích,</span>
<lb n="2923"/><span>Oir is binne le  Seaghán do ráidhte i n-éifeacht cruinn</span>
<lb n="2924"/><span>'Ná cruitire clár is gáir na n-éan ar chraoibh.</span></p>
<lb n="2925"/>
<lb n="2926"/><p><span>Mo mhilleadh go bráth mo chrádh go n-éagfaidh sinn,</span>
<lb n="2927"/><span>Mar cuireadh chun fáin sliocht áluinn  Éibhir Fhinn</span>
<lb n="2928"/><span>Do bhí i gceannas go hárd i gcáil 's i gcéim san gcrích</span>
<lb n="2929"/><span>Gur thaisteal tar sáil tréibh  Mhártain shéan an rí.</span>
<lb n="2930"/></p>
</div>
<pb n="277"/>
<div><lb n="2931"/><p><span>Chun  Sheagháin Uí Bhraonáin,  Baile Mhic</span>
<lb n="2932"/><span>Aindréis, i  gCo.  Chiarruidhe.</span></p>
<lb n="2933"/>
<lb n="2934"/><p><span>A fharaire shéimh thréithigh ná feacadh-sa riamh,</span>
<lb n="2935"/><span>Is d'eascair d'fhuil trein tsaor-fhlaith bhí carthannach fial</span>
<lb n="2936"/><span>Mara raidfir-se dréacht éigin dom' cabhair aniar</span>
<lb n="2937"/><span>Ní bhacfad lem' rae shaoghail tu ná caitheamh it' dhiaidh.</span>
<lb n="2938"/></p>
</div>
<pb n="278"/>
<div><lb n="2939"/><p><span>Chum  Mhichíl Uí Longáin láimh le  Corcaigh.</span></p>
<lb n="2940"/>
<lb n="2941"/><p><span>A chaith-bhile cháidh d'fhuil láidir laochda laoich</span>
<lb n="2942"/><span>Ba lannamhar tráth ag tnáth go tréith a náimhad;</span>
<lb n="2943"/><span>Ní'lir-se táir, is tu is fearr 's is léigheanta laoi</span>
<lb n="2944"/><span>Ó  Chorcaigh na mbád go mághaibh deigh-réidhe na  Midhe.</span></p>
<lb n="2945"/>
<lb n="2946"/><p><span>Cuirim-se id' dháil, a ráib, ar chaomh-bhrat chaoin</span>
<lb n="2947"/><span>Go dtiocfaidh thar sáil mór-tháin a dhéanfaidh díth;</span>
<lb n="2948"/><span>Goinfar do námhaid, sliocht  Mártain shéan an Rí</span>
<lb n="2949"/><span>Is d'aistrigh tráth ó ráidhte naomhtha Chríost.</span></p>
<lb n="2950"/>
<lb n="2951"/><p><span>'Sé deir laoithe na bhfáidhe ráidhte 's dréacht gach draoi</span>
<lb n="2952"/><span>Ar mheamraim bhán ó ár na nGaedheal do scríobhadh,</span>
<lb n="2953"/><span>Fé Nodlaig gan phlás go mbeidh rás le Faobhar-ghuib claidhimh</span>
<lb n="2954"/><span>Ar a maireann ded' námhaid ag sáir-shliocht  Éibhir Fhinn.</span></p>
<lb n="2955"/>
<lb n="2956"/><p><span>Ceangailte ag báb níor thárladh féin go fíor,</span>
<lb n="2957"/><span>'S ní meabhair le  Seaghán go bráth ag béith bheith síor;</span>
<lb n="2958"/><span>Ní'l maitheas i mnáibh, 's iad d'fhág go tréith mo dhíth</span>
<lb n="2959"/><span>Gach a maireann de'n dáimh fé cháin ag Béaraibh fhill.</span></p>
<lb n="2960"/>
<lb n="2961"/><p><span>Gloine badh chumhang liom le diúgadh ná an cnagaire</span>
<lb n="2962"/><span>'S má castar me is tú-sa fé subhchas i dtabhairne</span>
<lb n="2963"/><span>Beidh fáidhe gach cúige go humhal ann 'n-ár bhfarraidh-na</span>
<lb n="2964"/><span>'S ní fhágfam an dún soin go ndiúgfam an baraille.</span>
<lb n="2965"/><span> Seaghán Ó Braonáin.</span></p>
<lb n="2966"/>
<lb n="2967"/><p><span> An Dara Freagradh</span></p>
<lb n="2968"/>
<lb n="2969"/><p><span>I mbeó-cruth gan breóiteacht im' ballaibh atáim,</span>
<lb n="2970"/><span>Céad glóire le comachta an té dhealbhuigh bán;</span>
<lb n="2971"/><span>Sómnus 'om fhóigse nuair thagann gach tráth</span>
<lb n="2972"/><span>Níor leóir leis me leónadh go treascartha acht spás.</span></p>
<lb n="2973"/>
<lb n="2974"/><p><span>A leógain is eólgusach radaireacht dáin</span>
<lb n="2975"/><span>Is glóire dod' chóige thu i gceannas mar táir,</span>
<lb n="2976"/><span>Led' ghlórthaibh a bheó-ghoin gach Sasannach sámh</span>
<lb n="2977"/><span>De'n chóip seo nár órduigh Rí rathmhar na ngrást.</span></p>
<lb n="2978"/>
<lb n="2979"/><p><span>Géillim a shéimh-fhir is binneamhail rádh</span>
<lb n="2980"/><span>As naomh-shruth na  Raomann gur ibhis do sháith,</span>
<lb n="2981"/><span>Mar is tréan tigeann dréachta go milis ód' láimh</span>
<lb n="2982"/><span>Ar aol-bhrat dom' fhéachaint go sultmharach sámh.</span>
<lb n="2983"/></p>
</div>
<pb n="279"/>
<div><lb n="2984"/><p><span>Ar éan-chor ná déinidh-se mise d'iomcháin'</span>
<lb n="2985"/><span>Mar nach léim d'ibheas éan-rud as srothaibh na mbáb;</span>
<lb n="2986"/><span>Ní héigeas deigh-léigheanta ná tuigsionach dámh</span>
<lb n="2987"/><span>Me féinig acht réice leamh liosta gan áird.</span></p>
<lb n="2988"/>
<lb n="2989"/><p><span>Is fada mise ar mearathal</span>
<lb n="2990"/><span>Cé deacair liom duit innsint,</span>
<lb n="2991"/><span>A bhile mhilis mhíonla</span>
<lb n="2992"/><span>De shíolrach na leoghan</span>
<lb n="2993"/><span>Ba lannamhar i dtreasannaibh</span>
<lb n="2994"/><span>Gan eagla roimh náimhdibh,</span>
<lb n="2995"/><span>Ag leagadh marbh mílte</span>
<lb n="2996"/><span>Le fíoch-nimh i ngleó;</span>
<lb n="2997"/><span>Ciaca b'fhearra dham bheith ceangailte</span>
<lb n="2998"/><span>Le mascallach, de'n fhíor-fhuil,</span>
<lb n="2999"/><span>Ghasta ghreanta ghrinnmhar</span>
<lb n="3000"/><span>Gan maoine gan ór,</span>
<lb n="3001"/><span>Nó caille dhubh do shnaidhmeadh liom</span>
<lb n="3002"/><span>Nar chleachtadar a sinsir</span>
<lb n="3003"/><span>Acht ceachardhacht is cinnteacht;</span>
<lb n="3004"/><span>Sin scríbhte mo bhrón.</span>
<lb n="3005"/></p>
</div>
<pb n="280"/>
<div><lb n="3006"/><p><span>Micheál Ó Caoimh  cct. do  Mhicheál Óg.</span></p>
<lb n="3007"/>
<lb n="3008"/><p><span>Dá mbadh mise an file amra</span>
<lb n="3009"/><span>Dhéanfadh ranna creanna i gclódh,</span>
<lb n="3010"/><span>Do scaoilfinn laoithe i bhfuirm dána</span>
<lb n="3011"/><span>Le ró-ghrádh do  Mhicheál Óg.</span></p>
<lb n="3012"/>
<lb n="3013"/><p><span>Ní mhaoidhfinn feacht ar mac an eólaigh</span>
<lb n="3014"/><span>Ba ghaoismhar cóir le seóladh peann</span>
<lb n="3015"/><span>Uaim is aiste ar fheabhas  Éireann,</span>
<lb n="3016"/><span>Slat gheal chaomh do phréimh ó'n  nGleann.</span></p>
<lb n="3017"/>
<lb n="3018"/><p><span>Do leitir dá bhfághainn im' láimh a  Mhichíl</span>
<lb n="3019"/><span>Is deimhin go ndáilfinn fáilte fíor-chaoin;</span>
<lb n="3020"/><span>Deirim a ghrádh, 's ní ráfla maoidhmíd,</span>
<lb n="3021"/><span>Gur cheileadh do pháirt le  Seaghán an ríghnuidhe.</span>
<lb n="3022"/></p>
</div>
<pb n="281"/>
<div><lb n="3023"/><p><span>Chun  Phartholáin Uí Longáin go  Caisleán</span>
<lb n="3024"/><span>an Phúca láimh le  Dún ar Aill.</span></p>
<lb n="3025"/>
<lb n="3026"/><p><span>'S cé cuireadh me i gcéin seal i bhfad om' mhuinntir</span>
<lb n="3027"/><span>'S gan duine 'em chaomh-ghaolta lem' ais san dtír seo,</span>
<lb n="3028"/><span>Is milis glé an scéal liom le clas 's is aoibhinn</span>
<lb n="3029"/><span>Go bhfuil slisne 'en ghéig chéadna n-a stad san gcrích sin.</span></p>
<lb n="3030"/>
<lb n="3031"/><p><span>Nár chuirtar mé i n-éagcruth fé leacaibh sínte,</span>
<lb n="3032"/><span>'S nár chluinidh mé scéal ort nár mhaith le hinnsint,</span>
<lb n="3033"/><span>Sinn araon i n-éin-tigh go gcaithfam oidhche</span>
<lb n="3034"/><span>'S an gloine i gcéim gléasta dá bhlaiseadh timcheall.</span>
<lb n="3035"/></p>
</div>
<pb n="282"/>
<div><lb n="3036"/><p><span>Chun  Donnchadh Ó Floinn i  gCorcaigh.</span></p>
<lb n="3037"/>
<lb n="3038"/><p><span>A  Dhonnchadh go saor-ghnúis ngil,</span>
<lb n="3039"/><span>Léig-se chugainn i scríbhinn</span>
<lb n="3040"/><span>Cad is riocht dár gcáirdibh thall</span>
<lb n="3041"/><span>Do réir teasta na mór-Ghall.</span></p>
<lb n="3042"/>
<lb n="3043"/><p><span>No an fríth an freagradh fós</span>
<lb n="3044"/><span>Ó'n gcoiste gclaon gan deagh-nós</span>
<lb n="3045"/><span>Ar an mbile milis mbocht</span>
<lb n="3046"/><span>Do chursam uainn gan éan-locht.</span></p>
<lb n="3047"/>
<lb n="3048"/><p><span>Aithris dúinn gan bhleid gan bhaois</span>
<lb n="3049"/><span>An mbeimíd mar a dubhraois,</span>
<lb n="3050"/><span>Is duanta ár sinsear sár sean</span>
<lb n="3051"/><span>Dá n-ath-chur linn ar mheamram.</span></p>
<lb n="3052"/>
<lb n="3053"/><p><span>Táim-se mar an bhfáidh fítheal</span>
<lb n="3054"/><span>'Graphadh ar mo lán-dicheall,</span>
<lb n="3055"/><span>Chur bhur dteangan mar sin beó</span>
<lb n="3056"/><span>Gan urdhubhadh gan aith-cheó.</span>
<lb n="3057"/></p>
</div>
<pb n="283"/>
<div><lb n="3058"/><p><span>Chun  Eoghain Tóibín,  Sráid na Blárnan i  gCorcaigh.</span></p>
<lb n="3059"/>
<lb n="3060"/><p><span>Is é bhreóidh sinn gan gnó linn gan meidhir gan áird</span>
<lb n="3061"/><span> Eoghan  croidhe-gheal   Tóibín bheith tinn mar atá;</span>
<lb n="3062"/><span>A Mhóir-Chríost do fhóir sinn ó threighead-goin plágh,</span>
<lb n="3063"/><span>Deonuighidh an leoghan groidhe seo leigheas i dtráith.</span>
<lb n="3064"/></p>
</div>
<pb n="284"/>
<div><lb n="3065"/><p><span>Chun  Eoghain Uí Shúilleabháin, Oide Scoile, i  gCorcaigh.</span></p>
<lb n="3066"/>
<lb n="3067"/><p><span>A  Eoghain ghil ghasta 's a dhalta na  Muses mbán,</span>
<lb n="3068"/><span>A Leogain chailce de mhaithibh Shíol  Shuilleabháin,</span>
<lb n="3069"/><span>Le mór-ghean daingean dot' ainm dot' chlú 's doth' cháil</span>
<lb n="3070"/><span>Tá  Pól beag agam dá thabhairt go humhal fed' láimh.</span>
<lb n="3071"/></p>
</div>
<pb n="285"/>
<div><lb n="3072"/><p><span>Micheál Óg  Ó Longáin  cct.</span>
<lb n="3073"/><span>Chun  Seagháin Uí Dheasmhumha, máighistir</span>
<lb n="3074"/><span>scoile do bhí i  nInnis Eoghnáin, aga raibh a</span>
<lb n="3075"/><span>mhac  Pól, ar scoil.</span></p>
<lb n="3076"/>
<lb n="3077"/><p><span>Beannacht is céad uaim féin le taithneamh díograis,</span>
<lb n="3078"/><span>Do'n bhfaraire shéimh de phréimh-shliocht  Chlanna Mileadh,</span>
<lb n="3079"/><span>Is blasta do léighfadh Gaedhilg, 's is deas do scríbhfadh,</span>
<lb n="3080"/><span>Is labharann Béarla géar go gasta gaoismhar.</span></p>
<lb n="3081"/>
<lb n="3082"/><p><span>A dhaltha mo chléibh, má's méinn leat seanachaidheacht ghlan,</span>
<lb n="3083"/><span>Imtheachta  Déirdre léigheamh is mac beag  Aoife,</span>
<lb n="3084"/><span>Startha na Féinne, is éachta  Clanna Baoiscne,</span>
<lb n="3085"/><span>Nó beatha na naomh ngeal nGaedhealach neartmhar ndíleas.</span>
<lb n="3086"/><span>Tá agam-sa féin gan séanadh startha sinsear,</span>
<lb n="3087"/><span>Seanchus séimh ar  Éirinn fhairsing aoibhinn,</span>
<lb n="3088"/><span>An fhaid mhairfam araon san taobh so d'fhearann  Chríomhthain</span>
<lb n="3089"/><span>Do gheabhair do dhaethin dréacht ndeas aiste is laoithe.</span>
<lb n="3090"/></p>
</div>
<pb n="286"/>
<div><lb n="3091"/><p><span> Ag cur a mhic Pádraig ar scoil go</span>
<lb n="3092"/><span>hInnis Eoganáin, chun Sheagháin Uí Dheasmhumhna</span>
<lb n="3093"/><span>san mbliadhain 1818.  Séamus Ó Cruadhlaoich</span>
<lb n="3094"/><span>do b'ainm do Shagart na paróiste sin.</span></p>
<lb n="3095"/>
<lb n="3096"/><p><span>Gluais ort a bhuachaill bhig aeraigh óig</span>
<lb n="3097"/><span>Fé thuairim na n-uasal nach claonmhar nós,</span>
<lb n="3098"/><span>Is cé muar í do chuaird-se thar  Éirinn mhór</span>
<lb n="3099"/><span>Ní bhfuairis chomh suairc iad i n-éan-bhall fós.</span></p>
<lb n="3100"/>
<lb n="3101"/><p><span>Suairc-shagart suadh-suilt i gcéill 's i gcló,</span>
<lb n="3102"/><span>Buan-oide buacach dhon aos bheag óg;</span>
<lb n="3103"/><span>Ar Uan gheal na muar-fheart, tug saor na slóigh,</span>
<lb n="3104"/><span>Buanuigh gan buaireamh na séimh-fhir sóghmhail.</span></p>
<lb n="3105"/>
<lb n="3106"/><p><span>Sluaighte ban uasal na gcraobh-fholt n-óir</span>
<lb n="3107"/><span>Beir uaim leat mar dhualgas le géir-shearc dóibh;</span>
<lb n="3108"/><span>Is dá chruaidhe 'n cuisne bhuailfidh ar thaobh na n-ógh</span>
<lb n="3109"/><span>Ní'l ruainne ó'n bhfuacht soin ná eadach leó.</span>
<lb n="3110"/></p>
</div>
<pb n="287"/>
<div><lb n="3111"/><p><span>Freagradh  Sheagháin Uí Dheasmhumhna.</span></p>
<lb n="3112"/>
<lb n="3113"/><p><span>A shuairc-fhir chaoin stuamdha 's a bhile léigheanta,</span>
<lb n="3114"/><span>Do fuaireas uait sluagh bruinneal milis maordha;</span>
<lb n="3115"/><span>Bhí gach stuaire aca i nuadh-bhrat 's i n-iorradh néata,</span>
<lb n="3116"/><span>'S níor bhaoghal fuacht dóibh ruathar ná fearthainn spéartha.</span></p>
<lb n="3117"/>
<lb n="3118"/><p><span>Nuair fuaireas an sluagh soin ag teacht 'om éileamh</span>
<lb n="3119"/><span>'S me ag gluaiseacht le fuadar ó theagh an Éin mhic,</span>
<lb n="3120"/><span>Ghaibh muardhacht go gruadh me 's do chroitheas géaga</span>
<lb n="3121"/><span>Seacht n-uaire gan fuaradh le'n bhfuirinn gcéadna.</span></p>
<lb n="3122"/>
<lb n="3123"/><p><span>Cé gur mhuar dóibh a n-ualach fé theas na gréine,</span>
<lb n="3124"/><span>Le cluan-stair gur luadhadar liom easbhaidh éadaigh,</span>
<lb n="3125"/><span>An uaill sin im' chuan-sa níor ghaibh acht éaradh</span>
<lb n="3126"/><span>Trém chruadhtan i n-uan-bhruit ná bearradh caorách.</span></p>
<lb n="3127"/>
<lb n="3128"/><p><span>Id bhuachaill tá suairceas is geallaim féin duit</span>
<lb n="3129"/><span>An cnuasach do fuaireas go scaipfad é leis,</span>
<lb n="3130"/><span>Ní n-a chruadh-shreabh bheag shuarach acht n-a thuile ag géimreach</span>
<lb n="3131"/><span>N-a muar-shrothaibh buana gan eagal éaga.</span></p>
<lb n="3132"/>
<lb n="3133"/><p><span>Caraid  Phóil, is dar ndóigh ní dearmhadtar,</span>
<lb n="3134"/><span>Tu chur san chomhar ag  Seón Ó Deasmhumha.</span>
<lb n="3135"/></p>
</div>
<pb n="288"/>
<div><lb n="3136"/><p><span>Do'n Athair Domhnall Ó Súilleabháin, ar</span>
<lb n="3137"/><span>dteacht do ó Mhagh Nuadhat go Corcaigh san</span>
<lb n="3138"/><span>mbliadhain d'Aois Chríost 1820.</span></p>
<lb n="3139"/>
<lb n="3140"/><p><span>Cluinim féin go dtáinig sonn</span>
<lb n="3141"/><span>A críoch  Laighean na Laoch-Lonn</span>
<lb n="3142"/><span>go príomh-phort  Mumhan Mic Con,</span>
<lb n="3143"/><span>An tsaoi do chrú na n-onchon.</span></p>
<lb n="3144"/>
<lb n="3145"/><p><span> Domhnall dreach-ghlan déid-gheal dil</span>
<lb n="3146"/><span>de dheigh-shliocht oirdhearc  Éibhir,</span>
<lb n="3147"/><span>craobh ós cach is lonnrach las,</span>
<lb n="3148"/><span>saoi i n-eagnaidh 's i n-eólas.</span></p>
<lb n="3149"/>
<lb n="3150"/><p><span>Dual do'n té seo ráim im' rainn</span>
<lb n="3151"/><span>filidheacht féile foghlaim,</span>
<lb n="3152"/><span>gaisce uaisle clisteacht ciúil,</span>
<lb n="3153"/><span>saordhacht suaircis gan ain-iúil.</span></p>
<lb n="3154"/>
<lb n="3155"/><p><span>Míle fáilte d'ua  Eoghain</span>
<lb n="3156"/><span>go hor  cuilinn caoin-cheolaigh,</span>
<lb n="3157"/><span>minic bhí san taobh so theas,</span>
<lb n="3158"/><span>a theacht narab 'aimhleas.</span></p>
<lb n="3159"/>
<lb n="3160"/><p><span>Sul líonsat danair tar tuinn</span>
<lb n="3161"/><span>go hiaith ghlais  Éireann áluinn,</span>
<lb n="3162"/><span>is gur ghabhsat sealbh ár bhfonn</span>
<lb n="3163"/><span>le gaoi feall agus for-lonn.</span></p>
<lb n="3164"/>
<lb n="3165"/><p><span>Do rachainn-se féin 'n-a dháil</span>
<lb n="3166"/><span>go meadhair is go mórdháil,</span>
<lb n="3167"/><span>do chur fáilte rem' chara</span>
<lb n="3168"/><span>mun' mbeadh nimh ár n-eascara.</span></p>
<lb n="3169"/>
<lb n="3170"/><p><span>Is an saoghal saobh gan iocht</span>
<lb n="3171"/><span>dom' rad go taomach tár-nocht,</span>
<lb n="3172"/><span>gan buar gan buailte gan brígh,</span>
<lb n="3173"/><span>gan ionnmhus árd go ndímbrigh.</span></p>
<lb n="3174"/>
<lb n="3175"/><p><span>Cuirim ar  Mhicheál an Maor</span>
<lb n="3176"/><span>mo chur ar Neamh na nÁrd-naomh,</span>
<lb n="3177"/><span>gan daoirse doilgheas gan duigh,</span>
<lb n="3178"/><span>maraon 's an té seo ch l u i n i m.</span></p>
<lb n="3179"/>
<lb n="3180"/><p><span>An Ceangal.</span></p>
<lb n="3181"/>
<lb n="3182"/><p><span>Cluinim go dtáinig tráth san mbaile seo thíos</span>
<lb n="3183"/><span>Siollaire sár-mhaith sásta searcamhail síoch,</span>
<lb n="3184"/><span>Bile do dhearscuigh d'ard-fuil  Chaisil na ríogh,</span>
<lb n="3185"/><span>'S ar Mhac Mhuire na ngrás an ráib do thearmonn síor.</span>
<lb n="3186"/></p>
</div>
<pb n="289"/>
<div><lb n="3187"/><p><span>Don Athair  Ó Meádhra.</span>
<lb n="3188"/><span> Micheál Ó Longáin  cct.</span></p>
<lb n="3189"/>
<lb n="3190"/><p><span>Tá áthas cléibh ar Ghaedhealaibh  Banba,</span>
<lb n="3191"/><span>Idir dháimh is chléir is Éigse seanchuis</span>
<lb n="3192"/><span>An Ó'n sairfear séimh do theacht in' easbog</span>
<lb n="3193"/><span>Sé  Liam  geal calma   Ó Meaghra.</span>
<lb n="3194"/><span>Fear fearamhail fíontach súgach súil-ghlas</span>
<lb n="3195"/><span>Carthannach cumtha lúthmhar láidir</span>
<lb n="3196"/><span>Ceannasach clumhail múinte meanmnach</span>
<lb n="3197"/><span>Searcamhail suairc gan gruaim in aigne</span>
<lb n="3198"/><span>Gura fada bhéidh suas go buan gan mhairg</span>
<lb n="3199"/><span>Gan bhuaidhirt gan bhascadh gan bhearna.</span></p>
<lb n="3200"/>
<lb n="3201"/><p><span>I meabhair i léigheann i méinn 's i maitheas</span>
<lb n="3202"/><span>I bPearsain 's i scéimh i gcéill 's i gcneastacht</span>
<lb n="3203"/><span>Ní fheadar cá mb'éidir d'aon dul thairis</span>
<lb n="3204"/><span>Sin céim is barra ag an mbráthair</span>
<lb n="3205"/><span>Acht baodhcas buan le h-uan na bhFlaitheas</span>
<lb n="3206"/><span>A theacht de mhuar-thoil thuath is Eaglais</span>
<lb n="3207"/><span>An chraobh gur bhuaidh ó  Chluain go  Caisiol</span>
<lb n="3208"/><span>Gan phlé gan bhuaireamh bhuairt ná eacharann</span>
<lb n="3209"/><span>I  Luimneach thuaidh gur luadh an Easbog</span>
<lb n="3210"/><span>An suairc-fhear carthannach grádhmhar.</span></p>
<lb n="3211"/>
<lb n="3212"/><p><span>Is fearrde  Ó Tuathaig muar fad mhairifidh sé</span>
<lb n="3213"/><span>N-a pháirt gur gluais an buacaill blasta so</span>
<lb n="3214"/><span>Is áilim uaim ar Uan na Banaltran</span>
<lb n="3215"/><span>Buan go rabhuid i  gClár Luirc</span>
<lb n="3216"/><span>Ní'l eiriceach baoth ná  fanatic claon</span>
<lb n="3217"/><span>Do thiocfadh i ngaor a dtreadhta súd</span>
<lb n="3218"/><span>Ná go mbuailfidhear caoch gach n-aon de'n aicme sin</span>
<lb n="3219"/><span>Le fearta  Phroinséis ar ghlaodhach a dhalta leis</span>
<lb n="3220"/><span>Biaidh Óileán na Naomh ar  Éirinn gairmthe</span>
<lb n="3221"/><span>Is aifreann Dé dá léigheadh i nGach Mainistir</span>
<lb n="3222"/><span>Sgéal nach taithneann le Sátan.</span>
<lb n="3223"/>
<pb n="290"/></p>
<lb n="3224"/>
<lb n="3225"/><p><span> Micheál Óg  Ó Longáin  cct.</span></p>
<lb n="3226"/>
<lb n="3227"/><p><span>Sin feasta cuis áthais ábhacht is aitis</span>
<lb n="3228"/><span>I bfearántaibh  Áilbhe 's  Chaisil go deó</span>
<lb n="3229"/><span>In' Easbog mat thárla an bráthar beannuighthe</span>
<lb n="3230"/><span>Is grádhmhar cráibhtheach carthannach cóir</span>
<lb n="3231"/><span>Faraire fáithghlic fáilteach fearamhail</span>
<lb n="3232"/><span>d'eascair d'fhuil  Mheádra mheamnaigh mhóir</span>
<lb n="3233"/><span>Na flatha ba gnáthách deaghthach fairsing fliuch</span>
<lb n="3234"/><span>Táin is árd tug taithneamh do' Órd</span>
<lb n="3235"/><span>Ba cheannasach clumhail maiseamhail muinte</span>
<lb n="3236"/><span>Searcamhail súgach siubhlach feasamhach</span>
<lb n="3237"/><span>Fiúntach fliúrseach ghnúisgheal greannamhar</span>
<lb n="3238"/><span>Caithiseach congantach muirneach meacanta</span>
<lb n="3239"/><span>An fhuireann ba chliste nár dóith bheith</span>
<lb n="3240"/><span>Dearóil i dtreasaibh na dtreón.</span></p>
<lb n="3241"/>
<lb n="3242"/><p><span>Ní'l eiriceach smáil ná stráille  fanatic</span>
<lb n="3243"/><span>Cé fada dho'n Táin ar mearathall mhór</span>
<lb n="3244"/><span>Ná casfaidh i dtráith ar Cheárd na bhFlaitheas</span>
<lb n="3245"/><span>Le ráidhte breaghtha blasta an fhir óig</span>
<lb n="3246"/><span>Is dearbh gur fearrde  Clár  glas   Banba</span>
<lb n="3247"/><span>Teastas is cáil is acfuin san eól</span>
<lb n="3248"/><span>Sagairt is bráithre táid go deingean</span>
<lb n="3249"/><span>I bpáirt an tsáir-fhir chneasta gan go</span>
<lb n="3250"/><span>d'fheartaibh an úir-mhic cheannuigh go humhal sínn</span>
<lb n="3251"/><span>Is fearra sín congnamh cúl is oraaid dho</span>
<lb n="3252"/><span>Do stiúr go múirneach cugainn in' Easbog é</span>
<lb n="3253"/><span>Cúis fá ndiúgfam lionnta 's beathuisce</span>
<lb n="3254"/><span>Go múinte marthannach spreagam ar sámhchruit</span>
<lb n="3255"/><span>Le dlúith-shearc dearbh do ráibh na nÓrd,</span></p>
</div>
<pb n="291"/>
<div><lb n="3256"/><p><span> Ó Tuaithigh féach gur céim is ceannus do</span>
<lb n="3257"/><span>Gradam is séan fad mhairfid sin beó</span>
<lb n="3258"/><span>Dalta  Próinséis a laogh 's a leanabh</span>
<lb n="3259"/><span>Do thaisteal go héasca feasta na chomhair</span>
<lb n="3260"/><span>Dá ndeascaibh araon is é do mheasaim</span>
<lb n="3261"/><span>Le h-aon toil Dé 's le feartaibh a comhacht</span>
<lb n="3262"/><span>Go mbeidh Oileán na Naomh ar  Eirinn gairmthe</span>
<lb n="3263"/><span>Is Cléir go scleipeach salmach soghach</span>
<lb n="3264"/><span>I  Luimneach longmhar suidhte na Dhúthaigh</span>
<lb n="3265"/><span>Dlighthar gan diúlta an t-úrghas múinte clumhail carthannach</span>
<lb n="3266"/><span> Liam Ó Meádhra an mál do chanaim-se</span>
<lb n="3267"/><span>Bliadhntach láidir slán go rabhaidh-sean</span>
<lb n="3268"/><span>Ag riar ar chách 's n-a bhláth ar Eaglais</span>
<lb n="3269"/><span>Is linn ní deacair a shláinte dh'ól.</span>
<lb n="3270"/></p>
</div>
<pb n="292"/>
<div><lb n="3271"/><p><span>Do'n Athair  Micheál Ó Fithcheallaigh.</span></p>
<lb n="3272"/>
<lb n="3273"/><p><span>Cé thaistealas ó  Chaiseal toir go  Béara ar fad</span>
<lb n="3274"/><span>Ag machtnamh slighte 's bearta buile shaoghail na gcleas,</span>
<lb n="3275"/><span>Ní fhacadh-sa dá sagartaibh do b'fhéile neach</span>
<lb n="3276"/><span>Ná is blasta binne labharann an Ghaedhilg 'ná an fear.</span></p>
<lb n="3277"/>
<lb n="3278"/><p><span>Is deimhin gur thriall m'iarracht ó'n  Sionainn 'n-a dháil</span>
<lb n="3279"/><span>Le meidhir is mian 'fhiafhraighthe 's 'fheicsint tar cách,</span>
<lb n="3280"/><span>Greadhan-fhlaith fial ciallmhar is cliste ar bith cáil,</span>
<lb n="3281"/><span>'S é deagh-mhac dian  Diarmada Uí Fhithcheallaigh an ráib.</span>
<lb n="3282"/></p>
</div>
<pb n="293"/>
<div><lb n="3283"/><p><span>Chun Donnchadh Ó Floinn i gCorcaigh, ar</span>
<lb n="3284"/><span>bhfagháil scéala uaidh gur tuigeadh dho féin go</span>
<lb n="3285"/><span>raibh ag druidim le ceann a théarma ar mbeith</span>
<lb n="3286"/><span>dá céadfaidhe uile agus dá neart ag dul ar</span>
<lb n="3287"/><span>gcúl uaidh.</span></p>
<lb n="3288"/>
<lb n="3289"/><p><span>Is atuirse géar cléibh liom 's is barra ar mo bhrón</span>
<lb n="3290"/><span>A fhir charthannaigh shéimh thréithigh nár cheachardha meóin,</span>
<lb n="3291"/><span>Mar bhraithim ar scéal éigin dá dtagann im' threó</span>
<lb n="3292"/><span>Go meastar id'chéill féin leat nach fada bheir beó.</span></p>
<lb n="3293"/>
<lb n="3294"/><p><span>Go bhfuil dalladh agus daor-chlaochladh ar do dhearcaibh gan ghó,</span>
<lb n="3295"/><span>'S gur laguigh do ghéag ghléigeal ba neartmhar ar ghnó,</span>
<lb n="3296"/><span>Ná tagair do chéim chaomh-choise trasna an róid,</span>
<lb n="3297"/><span>Is gur mheathais go léir 's é sin dearbhadh an sceóil.</span></p>
<lb n="3298"/>
<lb n="3299"/><p><span>Stad-se go réidh éist agus fanaidh go fóill</span>
<lb n="3300"/><span>Ag seasamh go tréan fé choimirc Athar na gcomhacht,</span>
<lb n="3301"/><span>Ód' leanbh is é chaomhnuigh len' fheartaibh thu fós,</span>
<lb n="3302"/><span>Is feasta ó's faon aosta dhuit glacaidh do dheóir.</span>
<lb n="3303"/><span>Ná mealladh thu an saoghal claon-so, tá a atharrach romhat,</span>
<lb n="3304"/><span>'N-a gcaithfidh gach n-aon géilleadh agus freagairt do'n chóir,</span>
<lb n="3305"/><span>Do chaithis do shaer-thréimhse go seascair le sógh,</span>
<lb n="3306"/><span>'S dod' leanbh ní baoghal daor-mheas ná aithis it' dheóidh.</span></p>
<lb n="3307"/>
<lb n="3308"/><p><span>Ní seanduine baoth aosta thu meathta gan gnó;</span>
<lb n="3309"/><span>Níor chaithis do ré, b'éidir duit seasamh go fóill;</span>
<lb n="3310"/><span>Acht casachtach ghéar bhaoghlach do laguigh do threóir,</span>
<lb n="3311"/><span>Le'r bhascadh do chaomh-chéadfadh idir achmhuin is eól.</span></p>
<lb n="3312"/>
<lb n="3313"/><p><span>Aitchim go tréan saothrach ar leanbh na hÓighe</span>
<lb n="3314"/><span>I ngarbh-chrois daer chéasta do cheannuigh na slóigh,</span>
<lb n="3315"/><span>Ó's fada an t-aon tréimhse ná feacadh thu a stóir,</span>
<lb n="3316"/><span>Go ndearcam go léir a chéile i bParrathas fós.</span>
<lb n="3317"/></p>
</div>
<pb n="295"/>
<div><lb n="3318"/><p><span>D. Ó Floinn, cct. chun Mh. Uí Longáin.</span></p>
<lb n="3319"/>
<lb n="3320"/><p><span>Dá mbeadh fhios ag  Micheál an earráid 'nar thuiteas-sa</span>
<lb n="3321"/><span>Agus fáth rúin mo dhiombháidh is mo ghearán chroidhe uime sin</span>
<lb n="3322"/><span>Mar chailleas tré bhaothnasc an téud dob ionmhuin liom</span>
<lb n="3323"/><span>Iar dhraoi na héigse mo chaomna ba mhinic linn.</span></p>
<lb n="3324"/>
<lb n="3325"/><p><span>Do dhealuigh óm chaomhthacht-sa an t-éigeas gan imreas</span>
<lb n="3326"/><span>Gidheadh d'fhuathuigh me is m'árus an lá úd do chionnta-sa ?</span>
<lb n="3327"/><span>Acht d'á maithfeadh an daoi-si mo ghniomhartha go huile dam</span>
<lb n="3328"/><span>Do gheallfuinn go fíor do an tsuim sin uaim d'ionnarbadh.</span></p>
<lb n="3329"/>
<lb n="3330"/><p><span>Oir admhuim mo bhaethmheas iar ndéanamh an ghníomha</span>
<lb n="3331"/><span>Gur thuigeas gur tréin tsearc ba mhéinn liom do shíolchur</span>
<lb n="3332"/><span>Go marthannach nó mise agus gol ghean na ndaoine</span>
<lb n="3333"/><span>Gur mealladh me as m'éirim d'fhúig me go neamhghaoismhear.</span></p>
<lb n="3334"/>
<lb n="3335"/><p><span>An freagra ar sin.</span></p>
<lb n="3336"/>
<lb n="3337"/><p><span>A  Dhonnchadh a chogair ghil 'sa ghrádh mo scart</span>
<lb n="3338"/><span>Air m'fhocal duit gur doilig liom do chás le seal</span>
<lb n="3339"/><span>Is an tsolas-bhean dheas bhrollach-gheal bhí grádhmhar glan</span>
<lb n="3340"/><span>Bheith goirtighthe mar chloisim-se sna sláinte lag.</span>
<lb n="3341"/><span>An bhoichtineacht lér clogadh me is lé'r cruadhadh ar fad</span>
<lb n="3342"/><span>Thug folamh mé gan costas cear gan áird gan raith</span>
<lb n="3343"/><span>Nó is brostathach do rachmhun-se 'sis dána deas</span>
<lb n="3344"/><span>Do t'fachair-se a racaireacht mo ráidhte leat.</span>
<lb n="3345"/></p>
</div>
<pb n="296"/>
<div><lb n="3346"/><p><span> Freagra ar an rann so do chuir Donnchadh Ó</span>
<lb n="3347"/><span>Floinn ag triall air.</span></p>
<lb n="3348"/>
<lb n="3349"/><p><span>Tuigim gur tearcsa maoine do dhíbir sibh-se</span>
<lb n="3350"/><span>Óm' theagh óm' chaomhtacht 's gur thréigeabhair mise;</span>
<lb n="3351"/><span>Dearbhaim díbh nár ghaois me thréigean</span>
<lb n="3352"/><span>Ná chur i ndearmad ar gcaitheamh mo théarma.</span></p>
<lb n="3353"/>
<lb n="3354"/><p><span>Sid é freagra Mhichíl Óig:</span>
<lb n="3355"/><span>Beannacht is céad léigim-se feasta chun siubhail</span>
<lb n="3356"/><span>Le taithneamh ceart saor cléibh do'n fharaire chlumhail;</span>
<lb n="3357"/><span>Greadadh ar an saoghal claon so atá dhom' chaitheamh ar gcúl,</span>
<lb n="3358"/><span>Fé ndeara ná glaodhaim féin mar do chleachtainn n-a dhún.</span></p>
<lb n="3359"/>
<lb n="3360"/><p><span>Is fada ná déintar aonach ná margadh liúm,</span>
<lb n="3361"/><span>'S is annamh a théidhim ag éisteacht an aifrinn riú;</span>
<lb n="3362"/><span>Acht im' shean duine bhaoth aosta bhocht dealbh gan fonn</span>
<lb n="3363"/><span>Ná earradh dheas ghlé néata badh mhaise dhom' chom.</span></p>
<lb n="3364"/>
<lb n="3365"/><p><span>Ag machtnamh ghach scéil léightar i leabharaibh liúm,</span>
<lb n="3366"/><span>'S ar thairngreacht Naomh  Éireann 'nar ghealladh ar dtúis</span>
<lb n="3367"/><span>Scaipeadh ar an bhféinn gcaemhtheach thar fairrge anonn,</span>
<lb n="3368"/><span>'S is dearbh go lae m'éaga ná hamharcfad siúd.</span></p>
<lb n="3369"/>
<lb n="3370"/><p><span>'S é mheasaim gur bréag baothacht is bladar ba rún</span>
<lb n="3371"/><span>Do'n aicme ler léir-leigeadh na startha soin chughainn,</span>
<lb n="3372"/><span>Acht aitchim an Récs naomhtha a mhaitheamh soin dúinn,</span>
<lb n="3373"/><span>'S go bhfaiceam go léir a chéile gan mhairg na dhún.</span>
<lb n="3374"/></p>
</div>
<pb n="297"/>
<div><lb n="3375"/><p><span>Chun Dhonnchadh Uí Fhloinn, Micheál Óg Ó</span>
<lb n="3376"/><span>Longáin, cct.</span></p>
<lb n="3377"/>
<lb n="3378"/><p><span>M'fhad-chuma mo chathugha mo chás mo dhíth</span>
<lb n="3379"/><span>An cheaschumhang so ag neadúgha le spás ad chroidhe</span>
<lb n="3380"/><span>Acht an Mac úd do ghaibh púir is páis nar ttaoibh</span>
<lb n="3381"/><span>Do chneasúgha gach cnead dubhach atá dod chlaóidhe.</span></p>
<lb n="3382"/>
<lb n="3383"/><p><span>Seanúghdar dheaghchlúmhala atá dá mhaóidheam</span>
<lb n="3384"/><span>Gur dleacht dúinne deachmhúgha na sláinte dhíol</span>
<lb n="3385"/><span>A shearcrúin o's mar siúd do thárla dhíbh</span>
<lb n="3386"/><span>Dar liom is maith súil le na fághuil arís.</span></p>
<lb n="3387"/>
<lb n="3388"/><p><span>Geanaire an  4 lá  1824.</span>
<lb n="3389"/></p>
</div>
<pb n="298"/>
<div><lb n="3390"/><p><span>Risteárd Mac Coitir, ó'n  gCladh-choill ar</span>
<lb n="3391"/><span>bhruach na  Brighde le hais  Ráth Chormaic,  cct. do</span>
<lb n="3392"/><span> Mhicheál Óg  Ó Longáin, i  nGleann Maghair.</span></p>
<lb n="3393"/>
<lb n="3394"/><p><span>Bliadhain fé pheannaid ar leabaidh is me tinn breóidhte</span>
<lb n="3395"/><span>Fé chiach gan aistear is mo bhallaibh go críon feóidhte,</span>
<lb n="3396"/><span>Mo scéal cé haindeis tá agam-sa fíor-dhóthcas</span>
<lb n="3397"/><span>Go sciathfar  Banba ó reachtaibh na claoin-chomhairle.</span></p>
<lb n="3398"/>
<lb n="3399"/><p><span>Tá  Ó Conaill gan mhairg 'n-aghaidh namhaide  Chláir Féidhlim</span>
<lb n="3400"/><span>Le cumas ghá leagadh gan arm ná scáth scéithe,</span>
<lb n="3401"/><span>Acht friotal a theangan mar  Shalamh na sár-chéille,</span>
<lb n="3402"/><span>Nó an duine do tharraing cun fearainn sliocht Árd- Éacob.</span></p>
<lb n="3403"/>
<lb n="3404"/><p><span>Sin míle bruinneal gan foithin gan scáth éadaigh,</span>
<lb n="3405"/><span>Acht dlaoi-fholt cluthmhara cruipinneach cáidh-chraobhach,</span>
<lb n="3406"/><span>Le díogras cumainn ó imeall ghlas  Ráith Shéarlais</span>
<lb n="3407"/><span>Chun  Mhichíl  mhilis ghlain mhiochair   Uí Longáin léigthe.</span></p>
<lb n="3408"/>
<lb n="3409"/><p><span>Sin spéir-bhean gan chéile uaim chughat a shearc,</span>
<lb n="3410"/><span>Acht sméirle dhein éigean ar phlúr na mban;</span>
<lb n="3411"/><span>Gléas-se do chaol-pheann go lúthmhar pras,</span>
<lb n="3412"/><span>Ó'n gclaon-bhodach saor í agus tabhair di fear.</span>
<lb n="3413"/></p>
</div>
<pb n="299"/>
<div><lb n="3414"/><p><span>Ag freagradh ar Risteárd Mac Coitir.</span></p>
<lb n="3415"/>
<lb n="3416"/><p><span>A shéimh-fhir is léigheanta 's is núinte meas,</span>
<lb n="3417"/><span>Is léan liom do ghéag gheal gan luth gan phreab,</span>
<lb n="3418"/><span>Do chéile dheas mhaordha go dubhach fed' cheas</span>
<lb n="3419"/><span>Mar aon le n-a caomh-shliocht, 's gan a súil-sean leat.</span></p>
<lb n="3420"/>
<lb n="3421"/><p><span>An bhé úd gan chéile, acht rúcach leamh,</span>
<lb n="3422"/><span>Do léigis fém' dhéin-se ag tnúth le fear,</span>
<lb n="3423"/><span>'S é badh mhéinn liom dá bréagadh 'n-a dhúthchas ceart</span>
<lb n="3424"/><span>An  Saesar tá ag plé dhi nach rún le  Sag.</span></p>
<lb n="3425"/>
<lb n="3426"/><p><span>14 Trogháin  1833.</span>
<lb n="3427"/></p>
</div>
<pb n="300"/>
<div><lb n="3428"/><p><span>Dar mo láimh-sa a leabhráin bháin</span>
<lb n="3429"/><span>Tiocfaidh lá agus badh fíor</span>
<lb n="3430"/><span>Go ndéarfaidh neach ós cionn mo chláir</span>
<lb n="3431"/><span>Ní mhaireann an lámh do scríobh.</span></p>
<lb n="3432"/>
<lb n="3433"/><p><span>Dá bhrigh sin a léightheoir bhig ionmhuin</span>
<lb n="3434"/><span>Sirim do ghuidhe chun Dé ar mo shon.</span>
<lb n="3435"/></p>
</div>
<pb n="301"/>
<div><lb n="3436"/><p><span>Chun Conchubhair Uí Iarfhlaithe, ag iarraidh</span>
<lb n="3437"/><span>iasacht leabhair air.</span></p>
<lb n="3438"/>
<lb n="3439"/><p><span>A fhir shoineanda shlachtmhair tá carthannach séimh go leór,</span>
<lb n="3440"/><span>'S do thuigeann gach aiste do cheapadh san nGaedhilg romhainn,</span>
<lb n="3441"/><span>Ó's ionmhuin libh startha do scaipeadh le réic dhem' shórd</span>
<lb n="3442"/><span>Cuirfad-sa a-bhaile do leabhar is buidheachas mor.</span></p>
<lb n="3443"/>
<lb n="3444"/><p><span>Siosma agus agall na leanbh mbeag mbaoth so im' chomhair,</span>
<lb n="3445"/><span>Is dlighthe na  Sacsan ler creachadh na Gaedhil mo bhrón,</span>
<lb n="3446"/><span>Tuitim na seabhac ba thaca 's ba chéim do'n eól,</span>
<lb n="3447"/><span>Bheir mise go balbh gan aiteas i mbréithribh beóil.</span></p>
<lb n="3448"/>
<lb n="3449"/><p><span>Sin triochad is daifhichid is seascad is caogad fós</span>
<lb n="3450"/><span>De bhruinnealaibh bharrfhionna dheasa gan bhéim 'n-a gclódh,</span>
<lb n="3451"/><span>Le hiomarca taithneamh do raidim-se féin id' chomhair</span>
<lb n="3452"/><span>Gan timheall gan ainnimh gan earradh gan éadach leó.</span>
<lb n="3453"/></p>
</div>
<pb n="302"/>
<div><lb n="3454"/><p><span>Tar éis do "Eachtradh an Mhadraidh Mhaoil"</span>
<lb n="3455"/><span>do scríbhadh i gCúil Uí Mhurchadha, i dtigh</span>
<lb n="3456"/><span>Sheagháin Uí Dhubhghaill.</span></p>
<lb n="3457"/>
<lb n="3458"/><p><span>Dá n-innsinn Eachtradh an Mhadraidh Mhaoil im' scéal,</span>
<lb n="3459"/><span>Nó an Ghoill san gcarraig ler cailleadh na mílte laoch,</span>
<lb n="3460"/><span>Nó an cuimheascar catha thug clanna  Mhic Chuinn do'n bhFéinn,</span>
<lb n="3461"/><span>Aoin mhac fleascaigh ní abair gur bhinn leis é.</span>
<lb n="3462"/></p>
</div>
<pb n="303"/>
<div><lb n="3463"/><p><span>Chun Máire Ní Bhriain i Maghchromdha.  Iasacht</span>
<lb n="3464"/><span>leabhair do fuair uaithi roimhe sin, agus do</span>
<lb n="3465"/><span>gheall Micheál di a chur a-bhaile chúichi.</span></p>
<lb n="3466"/>
<lb n="3467"/><p><span>A gheil-chnis tséimh is béasach beacht-mhúinte,</span>
<lb n="3468"/><span>Ní reicfinn leat bréag i gcéim nár cheart dúinne;</span>
<lb n="3469"/><span>Gan deifir gan phléidhe gan baoghal ná mearughadh ar bith,</span>
<lb n="3470"/><span>Bead-sa fe'n scéal so do réir mo gheallamhna.</span>
<lb n="3471"/></p>
</div>
<pb n="304"/>
<div><lb n="3472"/><p><span>Chun Sheagháin Uí Mhuláin i gCorcaigh, dá</span>
<lb n="3473"/><span>iarraidh air, Aodh Mac Aingil do tugadh ar</span>
<lb n="3474"/><span>iasacht dó tamall roimhe sin do chur thar</span>
<lb n="3475"/><span>n-ais.</span></p>
<lb n="3476"/>
<lb n="3477"/><p><span>Sin scaodh beag bairrfhionn do raidim go saordha sóghmhail</span>
<lb n="3478"/><span>Do'n Gaedhilgeach ghasta soin d'eascair de phréimh-shliocht treón,</span>
<lb n="3479"/><span>Is cé léir dá maireann gurab aicme iad nár aosuigh fós</span>
<lb n="3480"/><span>Táid maordha maiseach 's gan earradh gan éadach leó.</span></p>
<lb n="3481"/>
<lb n="3482"/><p><span>Tá a gcraobhfuilt casta 'n-a mbeartaibh ar néimh ar óir,</span>
<lb n="3483"/><span>'S a gclaon-ruisc ghlasa go ramhar glan péarlach beó,</span>
<lb n="3484"/><span>Is caol deas mala ar aighthe gach béithe 'on choip,</span>
<lb n="3485"/><span>Is déide cailce i mbalsam-ghob craorac cóir.</span></p>
<lb n="3486"/>
<lb n="3487"/><p><span>A gcaomh-chnuic ghearra nár glacadh le héinne fós,</span>
<lb n="3488"/><span>A réidh-chruibh leabhaire bhaineas ar dhaor-bhruit sróill</span>
<lb n="3489"/><span>Gné gach ealtan is abhalla is craobhcha cnódh</span>
<lb n="3490"/><span>Éise ar easaibh is caismirt na dtréan-fhear romhainn.</span></p>
<lb n="3491"/>
<lb n="3492"/><p><span>Is léir dá n-amharcadh  Aicil thoir gné agus clódh</span>
<lb n="3493"/><span>Éinne 'en banna so ag taisteal go saor id' chomhair,</span>
<lb n="3494"/><span>Go léigfadh thairis an ainnir bheag béaltais mhódhmhail</span>
<lb n="3495"/><span>Trer traochadh acmhuin an dragain mhir éachtaigh mhóir.</span></p>
<lb n="3496"/>
<lb n="3497"/><p><span>A shéimh-fhir chneasta atá carthannach céim-ghlan cóir</span>
<lb n="3498"/><span>Is léigheanta teagasc i startaibh i gcéill 's i gcómhad,</span>
<lb n="3499"/><span>Má's méinn leat caradas cheangal le haon dem' shórd</span>
<lb n="3500"/><span>Cuir  Aodh Mac Aingil a-bhaile go héascaidh im' threó.</span></p>
<lb n="3501"/>
<lb n="3502"/><p><span>Léigidh seachat an scata fad th'aol-bhruigh romhat</span>
<lb n="3503"/><span>Go ndéinid caradas ceangal is céad-ghean cóir</span>
<lb n="3504"/><span>Led' chéile cneasta is led leanbhaí ba shaordha nós</span>
<lb n="3505"/><span>Dá éis sin glacaidh-se an aicme gheal tséimh fé dheóidh.</span>
<lb n="3506"/></p>
</div>
<pb n="305"/>
<div><lb n="3507"/><p><span> Ag iarraidh iasacht "Eachtra Thriúr mac</span>
<lb n="3508"/><span>Ríogh na hIoruaidhe" ar Mhicheál mac Taidhg</span>
<lb n="3509"/><span>Micheál Mac Ionnrachtaigh, 23N32, 10 i gCnoc</span>
<lb n="3510"/><span>na gCóirneach.</span></p>
<lb n="3511"/>
<lb n="3512"/><p><span>A fhir chiúin shocair shona shíothchánta</span>
<lb n="3513"/><span>'S tá fuinneamhail foirtill sochma caoin grádhmhar,</span>
<lb n="3514"/><span>Druid liom, bog mo dhochta is bí'om páirteach,</span>
<lb n="3515"/><span>Cuir chugham Cod Lan Locht 's a dhís bhráthar.</span>
<lb n="3516"/></p>
</div>
<pb n="306"/>
<div><lb n="3517"/><p><span>Do  Dhiarmaid  mhaith   Ó Longaidhe i  Maghchromdha.</span></p>
<lb n="3518"/>
<lb n="3519"/><p><span>Bearta baotha is cleasa claona</span>
<lb n="3520"/><span>An chama-shaogail smáil seo</span>
<lb n="3521"/><span>Ler caitheadh faon gan treabh gan tréad</span>
<lb n="3522"/><span>Gach flaith de'n Ghaedheal-fhuil ársaidh</span>
<lb n="3523"/><span>Fé ndeara mé-se ag stad i gcéin</span>
<lb n="3524"/><span>Gan teacht le tréimhse id' dháil dam,</span>
<lb n="3525"/><span>'S go mb'fhearra scéal liom bheith led' thaobh</span>
<lb n="3526"/><span>'Ná spreagadh saor na sámh-chrot.</span></p>
<lb n="3527"/>
<lb n="3528"/><p><span>Is fada géar atáim-se féin</span>
<lb n="3529"/><span>Gan teacht ag féachaint  Mháire</span>
<lb n="3530"/><span>'S an leabhar saor darab ainm  Aodh  </span>
<lb n="3531"/><span>Do chasadh ar phéarla an bháin-chnis,</span>
<lb n="3532"/><span>Ainnir aobhdha bhlasta bhéaltais</span>
<lb n="3533"/><span>Ghasta Ghaedhealach ghrádhmhar,</span>
<lb n="3534"/><span>Is cneasta méinn dá bhfeacaidh mé</span>
<lb n="3535"/><span>'S is fearra tréithe is ráidhte.</span>
<lb n="3536"/></p>
</div>
<pb n="307"/>
<div><lb n="3537"/><p><span>Ag iarraidh iasacht an "Chronicum Scotorum"</span>
<lb n="3538"/><span>ar  Sheaghán O Coileáin,  i bparóiste  Míorois i</span>
<lb n="3539"/><span> gCairbreachaibh.</span></p>
<lb n="3540"/>
<lb n="3541"/><p><span>Is fada mo chuaird ar uathadh cluithche ná ceóil,</span>
<lb n="3542"/><span>Ag tarraing adtuaidh ó bhruachaibh  Sionann na seól,</span>
<lb n="3543"/><span>Le taithneamh is muar-thuairim tar iomarca slógh</span>
<lb n="3544"/><span>Do'n dragan gheal uais shuairc seo ná feicim-se fós.</span></p>
<lb n="3545"/>
<lb n="3546"/><p><span>'S má's pearsa cheart chnuais suadh-oilte soilbhir  Seón;</span>
<lb n="3547"/><span>'S go bhfreagrann dá mhuar-thuairisc i bhfuinneamh 's i n-eól;</span>
<lb n="3548"/><span>Raidfid go luath suaimhneach mear soineanda romhainn</span>
<lb n="3549"/><span>Luis tairngthe anuas ar chruadh-theine chliste gan smól.</span></p>
<lb n="3550"/>
<lb n="3551"/><p><span>Sin seascad is buan buadh buille ceannas is comhacht</span>
<lb n="3552"/><span>d'ainniribh cuach-chuanda is cailce cruth beó</span>
<lb n="3553"/><span>Do raidathar suas uainne, le taithneamh dil dóibh,</span>
<lb n="3554"/><span>Gan daingean ar fhuacht duartan ar ghailleamh ná ar cheó.</span></p>
<lb n="3555"/>
<lb n="3556"/><p><span>A shoilbhfhir dhil oirdheirc is riaghalta reacht,</span>
<lb n="3557"/><span>Is ná togarann bheith goirgeách ná dian le neach,</span>
<lb n="3558"/><span>Tobhair dham an  Cronicum ar iasacht seal</span>
<lb n="3559"/><span>Is bíodh orm-sa i n-obantacht a thriall tar n-ais.</span>
<lb n="3560"/></p>
</div>
<pb n="308"/>
<div><lb n="3561"/><p><span>Chun  Sheagháin Uí Chaoimh go  Teampoll</span>
<lb n="3562"/><span>Mhichíl, ar bhás  Michíl Uí Chaoimh san mbliadhain</span>
<lb n="3563"/><span> 1806, ag iarraidh iasacht "Lóchrann na gCreid-</span>
<lb n="3564"/><span>eamhach" air.</span></p>
<lb n="3565"/>
<lb n="3566"/><p><span>A  Sheóin a chara a dhalta 's a ghrian mo scart,</span>
<lb n="3567"/><span>A fhir ghleóidhte chneasta ler cheanglas mian is searc,</span>
<lb n="3568"/><span>Is brón lem' aigne adhbhar do liach le seal,</span>
<lb n="3569"/><span>Ar dtreón nár mheathta bheith marbh gan rian i bhfeart.</span></p>
<lb n="3570"/>
<lb n="3571"/><p><span>Oigfear acmhuineach araid .. iadhain ait</span>
<lb n="3572"/><span>Beódha barramhail beannuighthe briathrach beacht</span>
<lb n="3573"/><span>Córach caithiseach carthannach ciallmhar ceart</span>
<lb n="3574"/><span>Dóid-gheal dathamhail daingean dil diadha deas.</span></p>
<lb n="3575"/>
<lb n="3576"/><p><span>Fórsach fearamhail flaitheamhail fial go feas</span>
<lb n="3577"/><span>Gleóidhte geanamhail greannamhar grianmhar glan</span>
<lb n="3578"/><span>Leoghanta leabhar-chruibh lannamhar liadmhach lear</span>
<lb n="3579"/><span>Móinte meanmnach meacanta mian le maith.</span></p>
<lb n="3580"/>
<lb n="3581"/><p><span>Cé brónach bascaithe deascadh agus rian na gcneadh</span>
<lb n="3582"/><span>Beith ag beodhacht cathuighthe, feasta n-a dhiaidh ní ceart,</span>
<lb n="3583"/><span>S gur dóigh le a maireann do thaithigh a riaghail 's a reacht</span>
<lb n="3584"/><span>I gcómhair na n-aingeal a anam gur thriall ar neamh.</span></p>
<lb n="3585"/>
<lb n="3586"/><p><span>Ó seóladh seacat it' aice san mbliadhain seo me</span>
<lb n="3587"/><span>Gan cheól gan charaid gan leabhar lem' riar agam,</span>
<lb n="3588"/><span>Is cóir dhuit, a fharaire eagnaigh chiallmhair ghlic,</span>
<lb n="3589"/><span>An "Lochrann" lasmhar úd a thabhairt ar iasacht dam.</span>
<lb n="3590"/></p>
</div>
<pb n="309"/>
<div><lb n="3591"/><p><span>A ghrian-fhlaith bhreágh ciallmhair nach goirgeach gnúis</span>
<lb n="3592"/><span>Is tá fial fairsing fiafraightheach forasta fionn,</span>
<lb n="3593"/><span>Is diadha glan riaras ar bhochtaibh id' dhún,</span>
<lb n="3594"/><span>Tabhair iasacht, mar iarras, an bhosca soin dúinn.</span>
<lb n="3595"/></p>
</div>
<pb n="310"/>
<div><lb n="3596"/><p><span>Dá iarraidh ar  Ribeárd Breathnach cúpla</span>
<lb n="3597"/><span>sean-leabhar do bhí ar iasacht aige uaidh d'fhágáil</span>
<lb n="3598"/><span>aige chun go n-aithscríobhfadh sé iad uile.</span></p>
<lb n="3599"/>
<lb n="3600"/><p><span>A bhile mhiochair mhilis shnuidhte shéimh-ghluin tsuairc,</span>
<lb n="3601"/><span>Cár mhisde sin dá scribhinn-se an méid sin uait!</span>
<lb n="3602"/><span>Do bheadh guidhbhe an Leinbh Bhig 's A bhuime i n-éinfheacht suas</span>
<lb n="3603"/><span>Chun Muire sibh-se choimirc is do léigean buan.</span></p>
<lb n="3604"/>
<lb n="3605"/><p><span>Ní'l file fuinte chuirfeadh siolla i gcéill 's i n-uaim</span>
<lb n="3606"/><span>Mar rithid sin ó'n  tSionainn ghil go  Béara an chuain,</span>
<lb n="3607"/><span>Má leigir-se na nidhthe seo do dhéanamh nuadh,</span>
<lb n="3608"/><span>Ná cuirfidh laoithe i bhfuirm chirt dod' shaoradh ar ghuais.</span></p>
<lb n="3609"/>
<lb n="3610"/><p><span>Ní'l cion anois ar laoidhthibh suilt ná ar dhréachtaibh druadh</span>
<lb n="3611"/><span>Ná ar fhriotalaibh na fuirinne bhí i réim ghluin uair;</span>
<lb n="3612"/><span>'S é thuigim go bhfuil tubaist thuirseach dhaor, monuar,</span>
<lb n="3613"/><span>Ar gach nduine aca ler bh'ionmhuin an Ghaedhilg a luadh.</span></p>
<lb n="3614"/>
<lb n="3615"/><p><span>Tuilleadh dhe mar thuigim-se is daordha snuadh</span>
<lb n="3616"/><span>'Ná ar inniseas a  Ruibirt ghil san méid seo luadhas,</span>
<lb n="3617"/><span>Go mbeidh sibh-se is mise ciorrbhuighthe nó saor ó ghuais</span>
<lb n="3618"/><span>I nIfreann nó i gcuideachtain na naomh ngeal thuas.</span></p>
<lb n="3619"/>
<lb n="3620"/><p><span>Ní'l duine ar bith san Innis seo do bhéarfadh duais,</span>
<lb n="3621"/><span>Is d'imthigh sin chun ghliogair uile an Éigse uainn,</span>
<lb n="3622"/><span>Fuireann gheal an oinigh is lucht déanta duan</span>
<lb n="3623"/><span>Gur thuiteadar 's go bhfuilid sin go léir san uaigh.</span></p>
<lb n="3624"/>
<lb n="3625"/><p><span>Fiche ceart ar thriochaid de gheal-bheithibh uaim</span>
<lb n="3626"/><span>Gan foithin bhruit dá gcoimirc ná dá gcaomhnadh ar fhuacht,</span>
<lb n="3627"/><span>Le cumann dil do'n tsiollaire mhear éadtrom shuairc</span>
<lb n="3628"/><span>Nar chrith roimh imirt luinne guirme géire cruaidhe.</span></p>
<lb n="3629"/>
<lb n="3630"/><p><span>Ceangal.</span></p>
<lb n="3631"/>
<lb n="3632"/><p><span> Breathnach beódha beóltais blasta béasach</span>
<lb n="3633"/><span>Shlachtmhar seólta córach cneasta céim-ghlan,</span>
<lb n="3634"/><span>Aitchim dó ar an gComhachtach geal do shaor sinn</span>
<lb n="3635"/><span>A chasadh fós i ród a leasa dhéanamh.</span>
<lb n="3636"/></p>
</div>
<pb n="311"/>
<div><lb n="3637"/><p><span>Chun  Pádraig Uí Cuannaigh.</span></p>
<lb n="3638"/>
<lb n="3639"/><p><span>A scríbhinn beir míle geal-bheannacht uaim leat</span>
<lb n="3640"/><span>Le díogras do'n tsaol ghlan is cneasta tuairisc,</span>
<lb n="3641"/><span>Groidhe-fhear gan chinnteacht do char an suairceas</span>
<lb n="3642"/><span>Mar sloinntear ó'n gcraoibh sin de mhaithibh  Cuannaigh.</span></p>
<lb n="3643"/>
<lb n="3644"/><p><span>Innsidh gan righnas dom' charaid uasail</span>
<lb n="3645"/><span>Go mbím-se ar mo dhicheall ag graphadh stuanna,</span>
<lb n="3646"/><span>Ag cur laoithe Seana-Ghaoidhilge is startha is duanta</span>
<lb n="3647"/><span>Go gaoismhar i scríbhinn ar aithris suadh suilt.</span>
<lb n="3648"/></p>
</div>
<pb n="312"/>
<div><lb n="3649"/><p><span>Do'n Athair  Pól Ó Briain  is eadh adubradh</span>
<lb n="3650"/><span>an cúpla rann so, ag gabháil buidheachais leis</span>
<lb n="3651"/><span>fá'n nGramat graiméar do chum sé san mbliadhain</span>
<lb n="3652"/><span>1809.</span></p>
<lb n="3653"/>
<lb n="3654"/><p><span>Cé fada ar lár bláth geal ár dteangan dúthchais</span>
<lb n="3655"/><span>Gan mheas gan tabhacht, scáinte gan ceannar  recte ceannas? conganta,</span>
<lb n="3656"/><span>Tá seabhac sámh sár-oilte is maiseach múinte</span>
<lb n="3657"/><span>De Chlannaibh  Táil ársaidh do chasfaidh 'n cúrsa.</span></p>
<lb n="3658"/>
<lb n="3659"/><p><span>Beart tug bárr áthais ar feadh na  Mumhan,</span>
<lb n="3660"/><span>An leabhar breágh atá againn chun teagaisc múinte;</span>
<lb n="3661"/><span>'S an fear do dáil an áis sin go cneasta clúmhail</span>
<lb n="3662"/><span>Ar cheap na nGrás ngrádhmhar a dhaingean-chumhdach.</span>
<lb n="3663"/></p>
</div>
<pb n="313"/>
<div><lb n="3664"/><p><span>Chun  Seagháin mac Muiris Uí Chaoilte i</span>
<lb n="3665"/><span>mbaile  Cathrach Druinge.</span></p>
<lb n="3666"/>
<lb n="3667"/><p><span>Beannacht óm chroidhe le díogras cléibh chun  Seagháin d'eascair</span>
<lb n="3668"/><span>d'fhuil  Chaoilte an groidhe-fhear Gaedhealach grádhach;</span>
<lb n="3669"/><span>Flaith charthannach chaoin nach cinnte méinn is cáil,</span>
<lb n="3670"/><span>Is aithchim-se ar Chríost a dhíon fé scéith na ngrás.</span></p>
<lb n="3671"/>
<lb n="3672"/><p><span>Táid leabhair dheas' Ghaoidhilge linne féin a lán,</span>
<lb n="3673"/><span>Startha agus laoithe draoithe éigse is dámh,</span>
<lb n="3674"/><span>Racaireacht ghrinn ar ghníomhartha Féinne  Fáil,</span>
<lb n="3675"/><span>Is do gheabhair do dhaoithin díobh go héag a  Sheagháin.</span></p>
<lb n="3676"/>
<lb n="3677"/><p><span>Adamhaim gur gheallas-sa go séimh-ráidhtheach</span>
<lb n="3678"/><span>Gramad beag do thabhairt duit um Fhéil  Phádraig,</span>
<lb n="3679"/><span>Níor mheasadh liom an teachtaire do ghlaodhach láithreach</span>
<lb n="3680"/><span>Fé ndeara dham ná grafainn-se gan éan-cháirde.</span></p>
<lb n="3681"/>
<lb n="3682"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3683"/><span>Gidheadh, ní bhéarfar im' chodladh orm arís,</span>
<lb n="3684"/><span>oir dá nglaodhfadh do theachtaire i gcionn</span>
<lb n="3685"/><span>seachtmhaine beidh sé roimhe agam le n-a léigean</span>
<lb n="3686"/><span>chugat.</span>
<lb n="3687"/></p>
</div>
<pb n="314"/>
<div><lb n="3688"/><p><span>Scríbhneóir an leabhair seo </span>
<lb n="3689"/><span>cct. cun an léightheóra agus go háirithe cun</span>
<lb n="3690"/><span>a cloinne féin.</span></p>
<lb n="3691"/>
<lb n="3692"/><p><span>A séimh-fhir ghil go bhfuil an leabhar so id' dhóid,</span>
<lb n="3693"/><span>Má léighir-se anois ar chuireas ann de'n eól</span>
<lb n="3694"/><span>Is léir go gcuirfidh sibh i n-am san ród</span>
<lb n="3695"/><span>Chun naomh-bhrogh Nimhe is cuir do mheabhair a ghlór.</span></p>
<lb n="3696"/>
<lb n="3697"/><p><span>Éighim is itchim, sirim ceann na Órd</span>
<lb n="3698"/><span>Go saoraidh sibh-se is sinne i n-am an ghleóidh,</span>
<lb n="3699"/><span>An Gaedheal-fhuil uile thiocht go ceannsa cóir</span>
<lb n="3700"/><span>Fé scéith Mhic Mhuire is coimirc geallta dhóibh.</span></p>
<lb n="3701"/>
<lb n="3702"/><p><span>A laogh na gcumann fuiridh leam go fóill,</span>
<lb n="3703"/><span>Tá an t-éag ag druidim linn gach am de'n ló</span>
<lb n="3704"/><span>'S me i mbaoghal bheith curtha singil seang fé'n bhfód,</span>
<lb n="3705"/><span>Camhain-se na dlighthe   mheabhruigh  Pól.</span></p>
<lb n="3706"/>
<lb n="3707"/><p><span>.i. Aitheanta Dé is na hEaglaise.</span>
<lb n="3708"/></p>
</div>
<pb n="315"/>
<div><lb n="3709"/><p><span>Chun Airt Uí Laoghaire, dá iarraidh air</span>
<lb n="3710"/><span>tamall de'n mór-leabhar do thug sé féin ar</span>
<lb n="3711"/><span>iasacht do roimhe sin do chur chuige le Pól</span>
<lb n="3712"/><span>ba theachtaire chuige an turas soin.</span></p>
<lb n="3713"/>
<lb n="3714"/><p><span>A fhiail-fhir ghasta tá searcamhail seólta subhach</span>
<lb n="3715"/><span>De ghrian-tsliocht fearachon calma cródha clumhail,</span>
<lb n="3716"/><span>Triall-se an leabhar a-bhaile le  Pól beag chugham,</span>
<lb n="3717"/><span>'S ní cian go gcasfaidh ort geallaim gan gó dhuit súd.</span></p>
<lb n="3718"/>
<lb n="3719"/><p><span>Sin triaith-bhean chneasta is cailce 's is gleóidhte gnúis,</span>
<lb n="3720"/><span>Is riaghalta i mbeartaibh, 's is cartannach córach ciúin,</span>
<lb n="3721"/><span>Gan cliabh-bhrat ceatha má's fearthainn má's reódh má's drúcht,</span>
<lb n="3722"/><span>Ag triall chughat feasta agus fanadh id' chómhair go dlúth.</span>
<lb n="3723"/></p>
</div>
<pb n="316"/>
<div><lb n="3724"/><p><span> Chun Airt Uí Laoghaire.</span></p>
<lb n="3725"/>
<lb n="3726"/><p><span>Sin seascad glan saor-bheithe gan faid ar a gcom</span>
<lb n="3727"/><span>Le taitneamh ceart géar cléibh do'n fharaire chlumhail</span>
<lb n="3728"/><span>Do eascair de phréimh  Laoghaire ba rabairneach rún,</span>
<lb n="3729"/><span>Lem'  Peadar beag féin leigim-se feasta chun siubhail.</span></p>
<lb n="3730"/>
<lb n="3731"/><p><span>Raideadh an scaodh séimh-bhruinneal marthannach búch</span>
<lb n="3732"/><span>Do'n cheathrar chaomh chéim-chliste carthannach úd,</span>
<lb n="3733"/><span>Is aithriseadh sé i n-éifeacht do'n ghasraidh chlumhail,</span>
<lb n="3734"/><span>Gur gairid bheidh Gaedhil  Éireann fé ghlasaibh na mBúr.</span>
<lb n="3735"/></p>
</div>
<pb n="317"/>
<div><lb n="3736"/><p><span>Ag cur fáilte roimh an Athair  Pól Ó</span>
<lb n="3737"/><span>Briain  go Corcaigh, san mbliadhain 1815.</span></p>
<lb n="3738"/>
<lb n="3739"/><p><span>Ad-chluinim go dtáinig sonn</span>
<lb n="3740"/><span>chugainn go deisceart  Éireann,</span>
<lb n="3741"/><span>fír-fhile faobhrach re fios,</span>
<lb n="3742"/><span>saoi nach éadtrom san oidios.</span></p>
<lb n="3743"/>
<lb n="3744"/><p><span> Pól a ainm ceart le cóir,</span>
<lb n="3745"/><span>Aithghein díleas an cheád- Phóil,</span>
<lb n="3746"/><span>Dochtúir Diadhachta dian dil,</span>
<lb n="3747"/><span>tréaduidhe tréan an Dúilimh.</span></p>
<lb n="3748"/>
<lb n="3749"/><p><span>Bile beódha bríoghmhar buan,</span>
<lb n="3750"/><span>breitheamh blasta na saor-dhuan,</span>
<lb n="3751"/><span>de deigh-shliocht  Lugh' Meann na n-each</span>
<lb n="3752"/><span>do bhí 'n-a Árd-rígh Muimhneach.</span></p>
<lb n="3753"/>
<lb n="3754"/><p><span>Cé Laighneach do gairmthar de</span>
<lb n="3755"/><span>is Muimhneach d'iocht is d'fhéile;</span>
<lb n="3756"/><span>gach ríogh-fhuil rathmhar fil ann</span>
<lb n="3757"/><span>dar dhúthchas  Teagh Chinn Chorann.</span></p>
<lb n="3758"/>
<lb n="3759"/><p><span>Mór chomaoin tar cách eile</span>
<lb n="3760"/><span>ar an dTeangain Ghaedhilge;</span>
<lb n="3761"/><span>do chum Gramat, lór a mhéid,</span>
<lb n="3762"/><span>nár frith roimhe a leithéid.</span></p>
<lb n="3763"/>
<lb n="3764"/><p><span>Míle fáilte d'Ua na  mBrian</span>
<lb n="3765"/><span>go  Crích Éibhir na n-óir-shrian;</span>
<lb n="3766"/><span>iomdha neach anois i bhfus</span>
<lb n="3767"/><span>ler fearrde a thíocht n-a bhfogus.</span></p>
<lb n="3768"/>
<lb n="3769"/><p><span>Aithbhir orm-sa ná tabhair</span>
<lb n="3770"/><span>A' Fhir iúil 'san ealadhain,</span>
<lb n="3771"/><span>ar son gach béime dá bhfuil</span>
<lb n="3772"/><span>san mbeag-shaothar im'dheabhuidh.</span></p>
<lb n="3773"/>
<lb n="3774"/><p><span>Saoradh sinne Maor an Ríogh</span>
<lb n="3775"/><span>Ar gach olc, ar gach ain-fhíor,</span>
<lb n="3776"/><span>go rabhsam uile 'n-a thigh</span>
<lb n="3777"/><span>mar aon 's an té ad ch l u i n i m.</span>
<lb n="3778"/></p>
</div>
<pb n="318"/>
<div><lb n="3779"/><p><span>Chum  Mhichil Uí Longáin  an dara lá do</span>
<lb n="3780"/><span>Nodhlaig na bliadhna MDcccxiiiii.</span>
<lb n="3781"/><span> D. Ó Floinn cct.</span></p>
<lb n="3782"/>
<lb n="3783"/><p><span>Más guilimne an fáth fár thráig do chaomthaed</span>
<lb n="3784"/><span>No fuath do ghlacais do dharadh na Gaoidheilge</span>
<lb n="3785"/><span>Ní dual do t-amhail a dtasisge ar aon mhodh</span>
<lb n="3786"/><span>A truailiughadh t-anma, a damaint do dhreachda.</span></p>
<lb n="3787"/>
<lb n="3788"/><p><span>As mithid má ail leat fáth an réabadh</span>
<lb n="3789"/><span>So d'arguin-charaduis, theagbhuidh re tréimhse,</span>
<lb n="3790"/><span>Do dheilig sibh-se re duine, dá bhféadfadh</span>
<lb n="3791"/><span>Bhíodh arachdach urraimeach ursonta d'éigsibh.</span></p>
<lb n="3792"/>
<lb n="3793"/><p><span>d'aithris rinn re h-iogras breithre</span>
<lb n="3794"/><span>Tré labhartha beoil 's dod' dheoin dhá ngéasadh</span>
<lb n="3795"/><span>Óir ní fhaicim gur foghanta deoir óm mhéara</span>
<lb n="3796"/><span>Dod' spreagadh chum aithris fairce  do chréachda</span>
<lb n="3797"/><span> .i. méid do chréachda má goineadh tu.</span></p>
<lb n="3798"/>
<lb n="3799"/><p><span>Bí beo nó marbh dein deabhaidh dom fhéachain</span>
<lb n="3800"/><span>Go bhfeicfir am dhóid-se óir-cheárd léigheanta,</span>
<lb n="3801"/><span>Do theagbhuig lan d'oirtheas fá'm chomairc go déanach.</span>
<lb n="3802"/><span>Do chinnfeas mór mheanmuin ar sheanchaidhthe Gaedhilge.</span></p>
<lb n="3803"/>
<lb n="3804"/><p><span>Do thuigim go sonnradhach priomh-chlú d' Éirinn</span>
<lb n="3805"/><span>'S do nochtas go grinn dinn fíor-thinnis  Fénus</span>
<lb n="3806"/><span>'S gach géag is bláth uaig d'fhás go h-éibhir</span>
<lb n="3807"/><span>Mac Tanaiste  Gholloimh do bhrostuigh go  hÉirinn.</span></p>
<lb n="3808"/>
<lb n="3809"/><p><span>As ionmhuin liom taithniomh is caradas éigse</span>
<lb n="3810"/><span>Ós cionn na haicme ghrádhas rachmus is réim-se</span>
<lb n="3811"/><span>Ná smuain gurab' airgiod cealg an tsaoghail </span>
<lb n="3812"/><span>Do badh áil linn taraint od' chófra shéighion.</span>
<lb n="3813"/></p>
</div>
<pb n="319"/>
<div><lb n="3814"/><p><span>Do  Pheadar Breathnach,  Baile Fhinn.</span></p>
<lb n="3815"/>
<lb n="3816"/><p><span>I  mBaile Fhinn thoir is fíor go bhfuil</span>
<lb n="3817"/><span>An caoin-fhear cliste caomh-ghlan,</span>
<lb n="3818"/><span> Breathnach beódha slachtmhar seóltha</span>
<lb n="3819"/><span>Tapaidh treórach tréin-mhear;</span>
<lb n="3820"/><span>Saoi le suairceas, croidhe gan cruadhtan,</span>
<lb n="3821"/><span>Gnaoi gan gruaim roimh chéadtha;</span>
<lb n="3822"/><span>'S ar an Rígh atá thuas a dhíon gach uair</span>
<lb n="3823"/><span>Go bríoghmhar buan gan éislinn.</span></p>
<lb n="3824"/>
<lb n="3825"/><p><span>Labharann Gaedhilg ar mhaithibh na  hÉireann,</span>
<lb n="3826"/><span>Is taithneamh leis dréachta is dánta,</span>
<lb n="3827"/><span>De  Bhreathnaigh an tsléibhe 'seadh an cailm-fhear séimh</span>
<lb n="3828"/><span>An gasradh léigheanta láin-cheart;</span>
<lb n="3829"/><span>Tá rabairne is réim ann, fairsinge is féile,</span>
<lb n="3830"/><span>Is aigne déarcach deaghtach,</span>
<lb n="3831"/><span>An faraire gléigeal achmhuineach aerach</span>
<lb n="3832"/><span>Ceannasach céim-ghlan cráibhtheach.</span></p>
<lb n="3833"/>
<lb n="3834"/><p><span>'Sé  Peadar mo rún tar fhearaibh na  Mumhan,</span>
<lb n="3835"/><span>Fear searcamhail súgach sásta;</span>
<lb n="3836"/><span>Is dearbhaim sonn dá gcuireadh-san liúm</span>
<lb n="3837"/><span>Nár bh'eagal linn púir ó náimhaid.</span>
<lb n="3838"/><span>N-a scaipeann gach smúit dem aigne ar dtúis</span>
<lb n="3839"/><span>Nuair amharcaim gnúis an tsáir-fhir,</span>
<lb n="3840"/><span>'S má theagmhann dúinn dón tabhairne shiubhal</span>
<lb n="3841"/><span>Go mblaisfam le fonn a shlainte.</span></p>
<lb n="3842"/>
<lb n="3843"/><p><span>An Ceangal.</span></p>
<lb n="3844"/>
<lb n="3845"/><p><span>Díolfaidh an faraire cneasta mo dhorn laoithe</span>
<lb n="3846"/><span>Le píosa tailimh do thabhairt ar chothrom cíosa;</span>
<lb n="3847"/><span>Le taoibh na fairrge feasta go socair síoch dham;</span>
<lb n="3848"/><span>Is cruinn 's is blasta do ghlanfad gach costas tríd leis.</span>
<lb n="3849"/></p>
</div>
<pb n="320"/>
<div><lb n="3850"/><p><span>Do'n Athair  Seagháin Ó Murchadha,  Easpog</span>
<lb n="3851"/><span>Chorcaighe.</span></p>
<lb n="3852"/>
<lb n="3853"/><p><span>A Uain ghil fheartaigh tug fairsinge Shíol Ádaim,</span>
<lb n="3854"/><span>Buanuigh feasta agus neartuigh gan díth sláinte</span>
<lb n="3855"/><span>Suas ár nEaspuig go hacmhuineach fíor láidir</span>
<lb n="3856"/><span>Chun fuascladh thabhairt ar lagaibh gan puinn fagháltais.</span></p>
<lb n="3857"/>
<lb n="3858"/><p><span>Ní'l fagháltas ar fagháil dam ná sealbh saoghalta,</span>
<lb n="3859"/><span>Is mo cháirde uile táid-san i nglasaibh éaga,</span>
<lb n="3860"/><span>Gártha na ngárlach mbeag ndealbh ndéarach</span>
<lb n="3861"/><span>Seadh d'fhág mise an tráth so ar easbhaidh éadaigh.</span></p>
<lb n="3862"/>
<lb n="3863"/><p><span>Le suairceas urrama cuirim i suim dom' thriaith</span>
<lb n="3864"/><span>An fuacht ag druidim linn tuigidh 's an Geimhreadh ar dtiacht,</span>
<lb n="3865"/><span>Ba dhual fine dho file gan mhoill do riar,</span>
<lb n="3866"/><span>Níor muar dam culaidh dheas chluthair badh dhíon dom' chliabh.</span>
<lb n="3867"/><span>"Agus fuaras í".</span>
<lb n="3868"/></p>
</div>
<pb n="321"/>
<div><lb n="3869"/><p><span>Chun an Athar  Seaghán Ó Murchadha  .i.</span>
<lb n="3870"/><span>Easpog Chorcaighe  dá iarraigh air "Scáthán</span>
<lb n="3871"/><span>an Chrábhaidh" do fuair sé ar iasacht uaidh</span>
<lb n="3872"/><span>roimhe sin d'fhagáil aige chun go scríbhfadh</span>
<lb n="3873"/><span>Peadar é.</span></p>
<lb n="3874"/>
<lb n="3875"/><p><span>Is é an leabhairín seo 's taithneamhaighe dá rángadh fós,</span>
<lb n="3876"/><span>Is gasta gaois 's is leathan líonmhar lán de'n eól;</span>
<lb n="3877"/><span>Táid ceasta críonna is glas ar mhíltibh go craíbhtheach cóir</span>
<lb n="3878"/><span>'S a bhfreagarthaí go feasach fíor ann dáilte dhóibh.</span></p>
<lb n="3879"/>
<lb n="3880"/><p><span>Athchuingim i nAinm Íosa, a sháir-fhir mhóir,</span>
<lb n="3881"/><span>Ná fearguighthar feasta linn tu, acht fág go fóill,</span>
<lb n="3882"/><span>Tá  Peadairín dá ghraphadh síos ar lán an tseóil,</span>
<lb n="3883"/><span>'S ní fada an mhoill go gcasfaidh arís id' dháil gan smól.</span></p>
<lb n="3884"/>
<lb n="3885"/><p><span> "Thángadar a lán leabhar ó Áth Cliath chuige</span>
<lb n="3886"/><span>roimhe sin agus n-a dhiaidh soin".</span>
<lb n="3887"/></p>
</div>
<pb n="322"/>
<div><lb n="3888"/><p><span> Ag iarraidh iasacht "Bheatha Chríost" ar</span>
<lb n="3889"/><span>an dTighearna Easpuig i gCorcaigh .i. an</span>
<lb n="3890"/><span>tAthair Seaghán Ó Murchadha, san mbliadhain 1819.</span></p>
<lb n="3891"/>
<lb n="3892"/><p><span>Itche is áil liom d'iarraidh</span>
<lb n="3893"/><span>I n-onóir Íosa chruth-niamhdha,</span>
<lb n="3894"/><span>má's dleaghthach le hiarraidh soin,</span>
<lb n="3895"/><span>A Easpuig uasail ionmhoin.</span></p>
<lb n="3896"/>
<lb n="3897"/><p><span>An ainim sirthear linne</span>
<lb n="3898"/><span>beatha Mhic na Maighdine,</span>
<lb n="3899"/><span>d'fhonn ár maitheasa theacht de</span>
<lb n="3900"/><span>'s maith na comhursan bochte.</span></p>
<lb n="3901"/>
<lb n="3902"/><p><span>Ní fhaca, níor theangmhaidh liom</span>
<lb n="3903"/><span>I dteangaidh ársaidh  Éirionn,</span>
<lb n="3904"/><span>Laoi ná aiste dréacht ná duain</span>
<lb n="3905"/><span>Is fearr bhogfadh croidhe claon cruaidh.</span></p>
<lb n="3906"/>
<lb n="3907"/><p><span>Croidhe gan truaighe agus gan taise,</span>
<lb n="3908"/><span>súil nach suairc le so-mhaise,</span>
<lb n="3909"/><span>ar a leagadh i n-ucht Mhuire</span>
<lb n="3910"/><span>ná caoinfadh Mac na Trócaire.</span></p>
<lb n="3911"/>
<lb n="3912"/><p><span>Ár mbeannacht mar is cuibhe</span>
<lb n="3913"/><span>d'Easpog chlumhail  Chorcaighe,</span>
<lb n="3914"/><span>tug an tseóid sin a sleadh cuinn</span>
<lb n="3915"/><span>an tsaoi noch d'fhóir ár ndoghruinn.</span>
<lb n="3916"/></p>
</div>
<pb n="323"/>
<div><lb n="3917"/><p><span>A  Dhomhnaill a stóir ghil 's a thaisce thar cách,</span>
<lb n="3918"/><span>De phór-sliocht na leogan nár cheachardha cáil,</span>
<lb n="3919"/><span>Fóir-se ar ár ndó-fhulang ó's agat atá</span>
<lb n="3920"/><span>Mór-chosnamh eólais is seanchais  Fáil.  </span>
<lb n="3921"/></p>
</div>
<pb n="324"/>
<div><lb n="3922"/><p><span>Ag iarraidh iasacht leabhair ar Sheaghán</span>
<lb n="3923"/><span>Ó Muláin agus ghá thabhairt ar an teachtaire</span>
<lb n="3924"/><span>dul dá iarraidh.</span></p>
<lb n="3925"/>
<lb n="3926"/><p><span>A ghiolla bhig óig chóraigh is Gaedhealach grádhach</span>
<lb n="3927"/><span>Imthigh-se romhat treóruighthe tréan do'n tsráid;</span>
<lb n="3928"/><span>Innis do sceól do'n eólach gan bhéim 'n-a cháil</span>
<lb n="3929"/><span>Is cuirfidh an tseóid gleóidhte sin saor im' dháil.</span></p>
<lb n="3930"/>
<lb n="3931"/><p><span>File glan mór-eólais is léigheanta tásc,</span>
<lb n="3932"/><span>Soineanta seól-chóirighthe saordha sámh,</span>
<lb n="3933"/><span>Do gheineadh de phór treón-fhlaith is Laochra  Fáil</span>
<lb n="3934"/><span>Is do hoileadh ar bhórd ordha na mbéithe mbán.</span></p>
<lb n="3935"/>
<lb n="3936"/><p><span>Do-chítar i gclódh óirdheirc tar éis a lámh</span>
<lb n="3937"/><span>Laoithe 'gus comhaid chomhfhocail na héigse b'fhearr,</span>
<lb n="3938"/><span>Fuinneamh is treóir lóchrann is  phoenics árd,</span>
<lb n="3939"/><span>Mo chumann go deó deónach go n-éagfad  Seaghán.</span>
<lb n="3940"/></p>
</div>
<pb n="325"/>
<div><lb n="3941"/><p><span>A phobail na  Curradh mar thuigim 's nár dibh-se,</span>
<lb n="3942"/><span>'S ó  Chorcaigh go  Luimneach rithfidh bhur gcáil timcheall;</span>
<lb n="3943"/><span>A Dhia cár mhiste ba muca nó bán-chaoira</span>
<lb n="3944"/><span>Seoch leabhar bhur n-oide dá imirt i gcás cíosa!"</span>
<lb n="3945"/></p>
</div>
<pb n="326"/>
<div><lb n="3946"/><p><span>Freagradh ar  Labhrás Ó Buachallaigh.</span></p>
<lb n="3947"/>
<lb n="3948"/><p><span>Dearbhaim duit-se a chumainn 's a mhíle stór,</span>
<lb n="3949"/><span>Mo leabhar dá imirt ná cuirfinn ar shlíghe dá shórd,</span>
<lb n="3950"/><span>Acht mo charaid go bhfuilid sin uile san chill ar feódh,</span>
<lb n="3951"/><span>'S me dealbh gan ghustal ná pinginn de'n chíos im' dhóid.</span>
<lb n="3952"/></p>
</div>
<pb n="327"/>
<div><lb n="3953"/><p><span>Do Liam ó Duinnim tréis 23B15 .i. an</span>
<lb n="3954"/><span>Fiannaidhe - Scéalta Fiannuidheachta - do</span>
<lb n="3955"/><span>scríobhadh dho.</span></p>
<lb n="3956"/>
<lb n="3957"/><p><span>An leoghan groidhe dar chóirigheas an méid seo im' láimh</span>
<lb n="3958"/><span>A speóis ní'l i sógh an tsaoighil bhocht bhréagaigh smáil;</span>
<lb n="3959"/><span>N-a nódh-thigheas go gcomhnuidhidh go saordha sáimh,</span>
<lb n="3960"/><span>Is ar Mhór-Chríost a chomh-dhíon fé scéith na ngrás.</span>
<lb n="3961"/></p>
</div>
<pb n="328"/>
<div><lb n="3962"/><p><span>A Chumainn dil nó'n misde libh mé théacht arís</span>
<lb n="3963"/><span>Go scribhfinn cuid ded fhriotalaibh i n-éifeacht ghrinn,</span>
<lb n="3964"/><span>'S go n-innisinn gur duine thu bhí déarcach caoin</span>
<lb n="3965"/><span>Ler bh'ionmhuin lucht luithe chur is dréacht mar sinn.</span></p>
<lb n="3966"/>
<lb n="3967"/><p><span>Ní misde sibh-se cumann glan a dhéanamh linn,</span>
<lb n="3968"/><span>Nuair is sinnil tusa id' chuisleanna, 's go dtéidhir do'n chill,</span>
<lb n="3969"/><span>Guibhfam chun Mhic Mhuire libh tar th'éis má bhím,</span>
<lb n="3970"/><span>Ó's duine thu tá tuigseanach i gcéill 's i gcrích.</span>
<lb n="3971"/></p>
</div>
<pb n="329"/>
<div><lb n="3972"/><p><span> Chun Shéamuis Uí Bhriain go Baile hInndean.</span></p>
<lb n="3973"/>
<lb n="3974"/><p><span>A  Shéamuis a laogh ghil 's a bhuan-díograis</span>
<lb n="3975"/><span>Do léigheann Seana-Ghaedhilg go buadhach binn beacht,</span>
<lb n="3976"/><span>Léigim dot' fhéachaint-se sluagh sídh-bhan</span>
<lb n="3977"/><span>Gan éadach dá gcaomhnadh go bruach  Faoinseann.</span></p>
<lb n="3978"/>
<lb n="3979"/><p><span>Dob' aithreach dá ndearmhadfainn  Pádraig Óg,</span>
<lb n="3980"/><span>'S a bhanaltra mhaith mharthannach nár cháineadh fós,</span>
<lb n="3981"/><span>Ná an ainnir mhilis mhascallach do táitheadh leó</span>
<lb n="3982"/><span>Gan mo scata bruinneal barrfhionna do dháil n-a gcómhair.</span></p>
<lb n="3983"/>
<lb n="3984"/><p><span>A fhir cheannsa chliste charthannaigh 's a shearc mo chléibh-se,</span>
<lb n="3985"/><span>Is d'eascair d'fhuil na bhfearachon de mhaithibh Gaedheal glan,</span>
<lb n="3986"/><span>Sin  Peadar beag chun reatha chugat go haibidh éadtrom;</span>
<lb n="3987"/><span>Cuir a-bhaile leis mo leabhar chugham, is bead-sa buidheach dhíot.</span>
<lb n="3988"/></p>
</div>
<pb n="330"/>
<div><lb n="3989"/><p><span>Mithid damh-sa triall trátha</span>
<lb n="3990"/><span>d'fhéachain fir na fíor-fhátha;</span>
<lb n="3991"/><span>ar mhaith ar mórdhacht ar mheas</span>
<lb n="3992"/><span>níor frith liom fós a chóimh-mheas.</span></p>
<lb n="3993"/>
<lb n="3994"/><p><span>Gall Gaedhlach gasta grianach;</span>
<lb n="3995"/><span>saoi go séimhe sáir-mhianach;</span>
<lb n="3996"/><span>dar thálsat naoi mbéithe mbán</span>
<lb n="3997"/><span>lacht a gcíoch go ceart comh-lán.</span></p>
<lb n="3998"/>
<lb n="3999"/><p><span>Ní bhfuil puinn dá mhianach linn</span>
<lb n="4000"/><span>san taobh so theas de'n  Éirinn</span>
<lb n="4001"/><span>ler bh'annsa séimh-ghuth ár sean</span>
<lb n="4002"/><span>ná'n tsaoi cheannsa le saer-ghean.</span></p>
<lb n="4003"/>
<lb n="4004"/><p><span> Hannraoi  gléigeal grádhmar   Heard,</span>
<lb n="4005"/><span>gan mhóid gan bhaois gan mhóir-bhleid;</span>
<lb n="4006"/><span>buan go raibh gan taom tuirse</span>
<lb n="4007"/><span>Ar  Bhaile Bhreac dubh-ghluise.</span>
<lb n="4008"/></p>
</div>
<pb n="331"/>
<div><lb n="4009"/><p><span>Do Phádraig Ó hIongurdail, i gCarraig</span>
<lb n="4010"/><span>na bhFear.</span></p>
<lb n="4011"/>
<lb n="4012"/><p><span>A fhlaith chaoin shúgaigh thréithigh</span>
<lb n="4013"/><span>De cheart-chraoibh chumhra Ghaedhealaigh</span>
<lb n="4014"/><span>Na ngaiscidheach bhfionn</span>
<lb n="4015"/><span>De ghlan-tsíol  Niúil</span>
<lb n="4016"/><span>Do ghaibh fíor-chlú le daondacht.</span></p>
<lb n="4017"/>
<lb n="4018"/><p><span>Beartuighidh siud, is féachaidh</span>
<lb n="4019"/><span>Cé lag-bhrigheach túirseach tréith me,</span>
<lb n="4020"/><span>Gur bhailigheas chughaibh</span>
<lb n="4021"/><span>Go deagh-chroidheach dluth</span>
<lb n="4022"/><span>Na haistí cumhaidh so ar  Éirinn.</span>
<lb n="4023"/></p>
</div>
<pb n="332"/>
<div><lb n="4024"/><p><span>Do chuireadh an giota so ag triall ar</span>
<lb n="4025"/><span>Chonchubhar Óg Ó Dálaigh, i mBaile Mhistéala.</span></p>
<lb n="4026"/>
<lb n="4027"/><p><span>Ó thuigim nach fear thu charas gaois ná greann,</span>
<lb n="4028"/><span>'S nach ionmhuin leat na flatha ag tigheacht id' cheann,</span>
<lb n="4029"/><span>Muna gcuirir dhá ngraphadh feasta arís do leabhair</span>
<lb n="4030"/><span>Go hifreann leat i measc na mílte deamhan.</span></p>
<lb n="4031"/>
<lb n="4032"/><p><span>Is dursan ná maireann   flaith na mín-chrobh leabhair</span>
<lb n="4033"/><span>Do bhí soineanda slachtmhar treabhach tigheasmhar teann;</span>
<lb n="4034"/><span>Is muilthinneach ghlacfadh fear dem' shighe-se i n-am,</span>
<lb n="4035"/><span>Ní hionann 's a mhac sé an raille righin gan greann.</span></p>
<lb n="4036"/>
<lb n="4037"/><p><span>  .i.  Conchubhar Críona  Ó Dálaigh.</span>
<lb n="4038"/></p>
</div>
<pb n="333"/>
<div><lb n="4039"/><p><span>Chun Aindrias Mac Sheagháin Uí Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="4040"/>
<lb n="4041"/><p><span>Idir dhá Nodlaig dá dtograinn triall n-a dháil</span>
<lb n="4042"/><span>'S go dtiocfadh go molfainn i gcothrom a chiall 's a cháil,</span>
<lb n="4043"/><span>Fear soineanta soilbhir sochma nár iaidh a lámh,</span>
<lb n="4044"/><span>Slisne d'fhuil  Eochaidh dar dh'obair bheith fial le dáimh.</span></p>
<lb n="4045"/>
<lb n="4046"/><p><span>An cine san chogadh nár thogair bheith riamh go tláth</span>
<lb n="4047"/><span>Ag ionnarbadh Lochlann ndoirbh a hiathaibh  Fáil,</span>
<lb n="4048"/><span>Níor scriosadh níor lomadh níor torcradh iad tar barr</span>
<lb n="4049"/><span>Gur cuireadh le  Cromail na pobail fé riaghail mar táid.</span></p>
<lb n="4050"/>
<lb n="4051"/><p><span>Mac Dé ler ghlan-tsaoradh úir-shliocht Ádhaimh,</span>
<lb n="4052"/><span>Do cheap réalta is teacht éisc ar srúill ag snámh,</span>
<lb n="4053"/><span>Do cheart-chaomhnadh i stad shaor go súgach slán,</span>
<lb n="4054"/><span>An fhlaith shéimh seo  Aindréas Ó Suilleabháin.</span>
<lb n="4055"/></p>
</div>
<pb n="334"/>
<div><lb n="4056"/><p><span>D' Aindrias Ó Súilleabháin, ar dtéarnamh</span>
<lb n="4057"/><span>dho ó'n dtrom-tinneas do bhí air i  gCorcaigh san</span>
<lb n="4058"/><span>mbliadhain  1828.</span></p>
<lb n="4059"/>
<lb n="4060"/><p><span>Baodhchas go sléachtach le hUan na nGrás,</span>
<lb n="4061"/><span>Ler saoradh sliocht Ébha go buan san pháis,</span>
<lb n="4062"/><span>Nár éagais den taom soin cér chruaidh an cás,</span>
<lb n="4063"/><span>A sheimh-fhir nár éimigh bheith suairc le dáimh.</span></p>
<lb n="4064"/>
<lb n="4065"/><p><span>An saoghal dona daor so dom' buaireamh tráth,</span>
<lb n="4066"/><span>Gan gréithre gan éadach ná a luach im' láimh,</span>
<lb n="4067"/><span>Ná léigeann me i néan-bhall n-a luaidhfinn trácht</span>
<lb n="4068"/><span>Ná dhot' fhéachaint-se féin dul cé duairc an dáil,</span></p>
<lb n="4069"/>
<lb n="4070"/><p><span>Ná géill-se dá réir sin 's ná smuain go bráth,</span>
<lb n="4071"/><span>Gur taothnaisc chas chlaon duit ná fuath thar grádh,</span>
<lb n="4072"/><span>Ná teídinn seal dhot' fheachaint gach uair mar chách,</span>
<lb n="4073"/><span>'S ná haomhuigh bheith éadmhar le suadh dem' cháil.</span>
<lb n="4074"/></p>
</div>
<pb n="335"/>
<div><lb n="4075"/><p><span>Eoin Ó Comraighe, cct.</span></p>
<lb n="4076"/>
<lb n="4077"/><p><span>A bhille gan bhéim, 'sa réaltain solais na ndruadh</span>
<lb n="4078"/><span>Do fuineadh go léir as saorfhuil  Ghollaimh na mbuadh</span>
<lb n="4079"/><span>Do chumas a reamhchur dréachta a bhfoirim 's duain.</span>
<lb n="4080"/><span>Do bhrosta fád' ghéin le méin an duille seo uaim.</span></p>
<lb n="4081"/>
<lb n="4082"/><p><span>Uaim sin chúibh-se air siubhal gan spás thar lear</span>
<lb n="4083"/><span>Nuadh-ghein cumtha is chúilfhionn, bhláthmhar mhear</span>
<lb n="4084"/><span>Bhuadhaich-ghil mhúinte, an ubhairchruit álain dheas</span>
<lb n="4085"/><span>Gan truaill gan cionnta, cclúid, ccáil, ná ccleas.</span></p>
<lb n="4086"/>
<lb n="4087"/><p><span>An cleasa béithe, géirscrios gallaibh, nó droigheacht,</span>
<lb n="4088"/><span>No fheas gur éag an eigse b'fearra san rígheacht</span>
<lb n="4089"/><span>Bheir teast do thréithe, gléire t'fheartha sa ligheacht</span>
<lb n="4090"/><span>Air feagh mo rae 's mo shaoghail am aice gan tigheacht.</span></p>
<lb n="4091"/>
<lb n="4092"/><p><span>Gan tigheacht am' ghlacaibh is dearbh gur díth mhór liom</span>
<lb n="4093"/><span>Do laoithe gasta glic ceapaighthe a bhfíor-fhoghlaim</span>
<lb n="4094"/><span>Acht bíodh  ? doléite air m'fhalaing gur easnamh is dith eólais</span>
<lb n="4095"/><span>d'fhág sinn gan caidreamh flatha na foinn oidis.</span></p>
<lb n="4096"/>
<lb n="4097"/><p><span>Oideas na ndréacht is léir gur chleachtais go beacht</span>
<lb n="4098"/><span>Is ó bhrollach na naoí mbean séibh do ghabhais a lacht</span>
<lb n="4099"/><span>Forastacht céile, éifeacht, eagnadh is dleacht</span>
<lb n="4100"/><span>Le cothrom is féile, is caoimhe, a t'aice is feacht.</span></p>
<lb n="4101"/>
<lb n="4102"/><p><span>Ós feacht gur dhíosadh  Clió a lacht ad bhrágaid-si,</span>
<lb n="4103"/><span>Is gur las do chroidhe le díoghrais gean d'á cáil-se</span>
<lb n="4104"/><span>Is eagal sinn nár ghrinn leat searc ár bpáirte</span>
<lb n="4105"/><span>Gé b'aitios linn bheith ríomhtha ameasg do cháirde.</span></p>
<lb n="4106"/>
<lb n="4107"/><p><span>A ccáirdeas cumain leat b'ionmhuin liom tréimse teacht,</span>
<lb n="4108"/><span>Is ná cáin mo thuigsin tré laige mo dhréacht gan slacht,</span>
<lb n="4109"/><span>Gé sámh do chuirfir-se friotal na néigse air cart,</span>
<lb n="4110"/><span>Do'n dáimh-shriuth, mionaim, nár fliuchadh le braon mo thart.</span></p>
<lb n="4111"/>
<lb n="4112"/><p><span>Tart an óil mo bhrón!  do chleachtas le seal</span>
<lb n="4113"/><span>Sa measg na neólgach chóir bíon m'ainm air ceal,</span>
<lb n="4114"/><span>Fear dam shórt más dóith, gur thaithneamhach leat</span>
<lb n="4115"/><span>Sin feas mo mheodhain, 's mo chlódh gan easnamh agat</span></p>
<lb n="4116"/>
<lb n="4117"/><p><span>Sin agat go dearbh an teasdas do dhlighid cách d'am.</span>
<lb n="4118"/><span>Is aicim má thaisgid mo reanna dhuit poinn sásaimh,</span>
<lb n="4119"/><span>Ceartaigh air leabhair-bhrat meamraim laoi táite</span>
<lb n="4120"/><span>'S air ccasa do'n teachtaire glacfad uaig í is fáilte.</span>
<lb n="4121"/></p>
</div>
<pb n="336"/>
<div><lb n="4122"/><p><span>Taisdil gan spás a bhláith-ghein chailce gan cheas</span>
<lb n="4123"/><span>'S na hadmhadh fáith do réais na taisge do chneas</span>
<lb n="4124"/><span>Go tabhair 'na láimh mo pháirt mo thaithneamh 's mo mheas</span>
<lb n="4125"/><span>'S mo bheannacht le grádh de  Mhicheál Ó Longáin theas.</span></p>
<lb n="4126"/>
<lb n="4127"/><p><span> Aig seo comhartha cumain agus caradais ó Éoghan</span>
<lb n="4128"/><span>Ó Comhraoidhe a Luinmeach sic Mumhan chum Mhichíl Uí Longáin</span>
<lb n="4129"/><span>Charaig na bhFear i CConntae Chorcaidhe  27 June</span>
<lb n="4130"/><span>aois an Tighearna 1829.</span>
<lb n="4131"/></p>
</div>
<pb n="337"/>
<div><lb n="4132"/><p><span>Do'n Tighearna Easbog .i. a tAthair Seaghán</span>
<lb n="4133"/><span>Ó Murchadha i gCorcaigh.</span></p>
<lb n="4134"/>
<lb n="4135"/><p><span>Go mBeannuighe Dia duit anois</span>
<lb n="4136"/><span>A shaoi ghluin na mbeart mbuadh</span>
<lb n="4137"/><span>Sirim beath' agus sláinte dhuit</span>
<lb n="4138"/><span>Is grása go fíor bhuan.</span></p>
<lb n="4139"/>
<lb n="4140"/><p><span>Seachtmhoghat bliaghan m'aois anois</span>
<lb n="4141"/><span>Sine go foirbhte lag liath</span>
<lb n="4142"/><span>Tanag ón mbaile im rith</span>
<lb n="4143"/><span>d'fhéachaint cionnus bhí mo thriath.</span></p>
<lb n="4144"/>
<lb n="4145"/><p><span>A bheith beó rómham anois</span>
<lb n="4146"/><span>Do bheirim a bhuidhe sin re Dia</span>
<lb n="4147"/><span>Is iomdha neach ann dar bh'olc</span>
<lb n="4148"/><span>A chorp do dhul fá chriaidh.</span>
<lb n="4149"/></p>
</div>
<pb n="338"/>
<div><lb n="4150"/><p><span>Do  Mháire Ní Bhriain.</span></p>
<lb n="4151"/>
<lb n="4152"/><p><span>"A ainnir mhilis mhartanach is maordha modhmhail</span>
<lb n="4153"/><span>'S is cneasta cliste carthanach gan bhreág gan mhóid</span>
<lb n="4154"/><span>Admhuimh gur fada mé gan teacht it' chomhair</span>
<lb n="4155"/><span>Do leabhar suilt go gcasainn ort is biodhchas mór.</span></p>
<lb n="4156"/>
<lb n="4157"/><p><span>Cama-shlighte cealgacha an tsaoghail dearóil</span>
<lb n="4158"/><span>Ler cathach as mo bheartaibh mé gan séan gan sógh</span>
<lb n="4159"/><span>'S mar caithinn-se bheith seasamhach go géir im ghnó</span>
<lb n="4160"/><span>Fá deara dham ná graphainn de acht  page san ló.</span></p>
<lb n="4161"/>
<lb n="4162"/><p><span>An leabhar eile gheallas duit ná glaédh go fóill</span>
<lb n="4163"/><span>Go dtarrainginn a shamhail sin dam féin i gcló</span>
<lb n="4164"/><span>Go dearbhtha ní abraim ar aon chor gó</span>
<lb n="4165"/><span>Casuig sin abhaile ort mar  Aodha na scéol.</span></p>
<lb n="4166"/>
<lb n="4167"/><p><span>Ar an adhbhar sin ná masluigh mé a spéir-bhean óg</span>
<lb n="4168"/><span>Tré fhaid go dtig abhaile me fad dhein let shéoid</span>
<lb n="4169"/><span>Ar leabharaibh na  Banban dam féin go deó</span>
<lb n="4170"/><span>Níor cheannuighthe liom fearg cur ar aon dot shórt.</span>
<lb n="4171"/></p>
</div>
<pb n="339"/>
<div><lb n="4172"/><p><span>Beannacht Mhichíl Uí Longáin chum Risteard</span>
<lb n="4173"/><span>Beara Tooker.</span></p>
<lb n="4174"/>
<lb n="4175"/><p><span>Céad beannacht uaim siar cois  Laoi</span>
<lb n="4176"/><span>Do shaorfhlaith shuairc an deagh-chroidhe</span>
<lb n="4177"/><span>Ógán ionnruic séimh gan locht</span>
<lb n="4178"/><span>Saoi air dhiadhacht 'sar dhaonnacht.</span></p>
<lb n="4179"/>
<lb n="4180"/><p><span>Clisde córach ceolmhar cuardach</span>
<lb n="4181"/><span>Bríoghmhar beodha fós fíor-uasal</span>
<lb n="4182"/><span>Leaganta líomhtha saoitheamhail séimh</span>
<lb n="4183"/><span>Lámhcheart líonta do dheighmhéinn.</span></p>
<lb n="4184"/>
<lb n="4185"/><p><span>Is feas gur dhual do maoin is maith</span>
<lb n="4186"/><span>Sonas séan agus deaghraith</span>
<lb n="4187"/><span>'S a theacht ó'n lánmhúin uasail chaoimh</span>
<lb n="4188"/><span>Ubhall é d'fhás ar bhárr fíonnchraobh.</span></p>
<lb n="4189"/>
<lb n="4190"/><p><span> Risteard Tooker mo charuid</span>
<lb n="4191"/><span>Dia dá dhíon air fhuath eascarad</span>
<lb n="4192"/><span>Go bhfaghuidh sin saoghal slán</span>
<lb n="4193"/><span>Nochad bliaghan go h-iomlán.</span>
<lb n="4194"/></p>
</div>
<pb n="340"/>
<div><lb n="4195"/><p><span>Do Pádraig Mhaith Ó Longardail san áit cheadna.</span></p>
<lb n="4196"/>
<lb n="4197"/><p><span>A fhlaith chaoin shúgaigh thréithigh</span>
<lb n="4198"/><span>De cheart-chraoibh chumhartha Gaodhluigh</span>
<lb n="4199"/><span>Na ngaisgidheach bhfonn de ghlan tsíol  Niúil.</span>
<lb n="4200"/><span>De ghaibh fíor-chlú le daondacht</span>
<lb n="4201"/><span>Beartuighidh siúd is féachaidh</span>
<lb n="4202"/><span>Cé bhailigheas chughaibh go deagh chroidheach dlúth</span>
<lb n="4203"/><span>Na haistí cumha so ar  Éirinn.</span>
<lb n="4204"/></p>
</div>
<pb n="341"/>
<div><lb n="4205"/><p><span>Do chum Pilib de Barún Saoi a ccontae</span>
<lb n="4206"/><span>Phortlairge.</span></p>
<lb n="4207"/>
<lb n="4208"/><p><span>Beannacht is céad uaim féin do'n  Bharúnach</span>
<lb n="4209"/><span>Fear carthannach caemh-cheart déidgheal deaghrúnach</span>
<lb n="4210"/><span>Is caruid do'n Ghaedheilg-si é dá glandhúiseacht</span>
<lb n="4211"/><span>Is gurab' fada bhiodh-se gan léun ná lagúdha nirt.</span>
<lb n="4212"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Micheál Óg Ó Longáin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Micheál Óg Ó Longáin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
