Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Me Guidhir Fhearmanach</title><author><name type="main">Anaithnid; Eag. Pádraig Ua Duinnín</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L188</note>
                         <note type="L">23</note>
                         <note type="B">1716ls 18T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L188</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Me Guidhir Fhearmanach</title><author>Anaithnid; Eag. Pádraig Ua Duinnín</author><imprint><publisher>Cumann Buanchoimeádtha na Gaedhilge; B.Á.C.</publisher><date>1716ls 18T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>ME GUIDHIR FHEARMANACH</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>(Beatha mcMaghnus sonn)</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>(Bladh do ghabháltas agus do bheatha chloinne Dhuinn</span>
<lb n="6"/><span>Mhóir mic Raghnaill Mhic Guidhir .i. Maghnus agus</span>
<lb n="7"/><span>Giolla Íosa annso síos ar n-a thionscnamh aniodh an</span>
<lb n="8"/><span>seismheadh lá fithchead do mhí Mhárta 1716 agus ar n-a</span>
<lb n="9"/><span>scríobhadh as an seanleabhar Seanchais do Sheán Mha</span>
<lb n="10"/><span>Gabhran, mac Cobhthaigh etc.)</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>1.  Maghnus agus Giolla Íosa dhá mhac Dhúinn Mhóir</span>
<lb n="13"/><span>mic Raghnaill mic Uidhir ó ráidhtear maca Me Guidhir</span>
<lb n="14"/><span>Fhearmanach mic Shearraigh mic Oirghiallaigh mic Uidhir</span>
<lb n="15"/><span>mic Shearraigh mic Oirghiallaigh mic Uidhir mic Chearnaigh</span>
<lb n="16"/><span>mic Luaghain mic Iorghalaigh; agus is é Nádhaile do</span>
<lb n="17"/><span>bheannuigh i gCill Nádhaile i bhFearmanach do bhaist an</span>
<lb n="18"/><span>Luaghan sin mac Iorghalaigh; mic Éignigh mic Chormaic</span>
<lb n="19"/><span>mic Fhearghusa mic Aodha mic Chormaic mic Chairbre an</span>
<lb n="20"/><span>daimh airgid.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>2.  Agus is i n-aimsir an Chormaic sin do roinn</span>
<lb n="23"/><span>sé féin agus a dhearbhráthair oile .i. Nadhshluaigh críoch</span>
<lb n="24"/><span>Oirghiall re aroile .i. ón bhFionnghlais na n-ionnladh</span>
<lb n="25"/><span>Eascop Eoghain i gceann Chluaineoisi go Leic na</span>
<lb n="26"/><span>nArm budh thuaith, agus ó Chara Leathna go dorus Átha</span>
<lb n="27"/><span>Seanaigh don taobh shiar d'Éirne.  Agus is eadh áirmhid</span>
<lb n="28"/><span>cách oile agus asinne gurab don roinn sin ó Inis</span>
<lb n="29"/><span>Saimhéir go Drobhaois siar agus tarsna ó Scéithóig an</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="30"/><p><span>Phréacháin go Béal Átha na Méirleach siar agus go</span>
<lb n="31"/><span>Lios na dTorc 'na gcaithidís an dias dearbhrathar sin</span>
<lb n="32"/><span>.i. Cormac agus Nadhshluaigh féastadha iomdha; gonadh</span>
<lb n="33"/><span>ó líonmhaireacht na dtorc do marbhthaidhe ann adeirthear</span>
<lb n="34"/><span>Lios na dTorc ris, agus ón Lios céadna sin go</span>
<lb n="35"/><span>Brághaid na Caoile.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>3.  Madh áil fhios d'fhagháil créad fa ngoirthear</span>
<lb n="38"/><span>Brághaid na Caoile dhí: péist éagsamhail urghránna dár</span>
<lb n="39"/><span>bha hainm an Chaol.  Agus is amhlaidh chaitheadh an phéist</span>
<lb n="40"/><span>sin a haimsir: do thigeadh go Fionnloch gach maidin</span>
<lb n="41"/><span>agus do fhanadh ann gach laoi go tosach oidhche agus do </span>
<lb n="42"/><span>théigheadh dá hiomdhaidh féin go Gleann na Caoile ar a</span>
<lb n="43"/><span>dtugaid cách Brághaid na Caoile ó sin anuas; agus</span>
<lb n="44"/><span>adeirid cách gur bhánuigh si ioliomad do thíortha 'na</span>
<lb n="45"/><span>timcheall feadh tréimhsi fada d'aimsir nó go dtáinic</span>
<lb n="46"/><span>an tailgeann Pádraig go hÉirinn; agus iar gclos</span>
<lb n="47"/><span>iomráidh na péiste dhó ro ghluais roimhe i n-athghoirid</span>
<lb n="48"/><span>gach conaire go ráinig Fionnloch mar a raibh an phéist.</span>
<lb n="49"/><span>Agus is amhlaidh do bhí an phéist agus í ar an oileán</span>
<lb n="50"/><span>thall; tug aghaidh ar an loch agus a craosbheol osluighthe</span>
<lb n="51"/><span>agus do ghabh ag iobhadh an locha 'na thonntaidh taoscacha;</span>
<lb n="52"/><span>agus iar sin tug lúbadh róchruaidh ar a corp agus do</span>
<lb n="53"/><span>éirigh i néallaibh an aidhéir agus i bhfraoighthibh na firmameinte</span>
<lb n="54"/><span>ionnas nár bh'fhéidir d'aon (a fhaicsin) cár</span>
<lb n="55"/><span>ghabh sí go ceann tréimhse fada d'aimsir.  Iar sin</span>
<lb n="56"/><span>do chonnacadar í ag toigheacht 'na feithide adhuathmhair</span>
<lb n="57"/><span>d'ionnsuidhe an locha agus dá bualadh féin</span>
<lb n="58"/><span>síos ós cómhair a lucht faicsiona i n-aigéan an locha</span>
<lb n="59"/><span>ionnas gur chomhghluais íochtar an locha for a uachtar;</span>
<lb n="60"/><span>agus do bhí ag síobadh ar an órdughadh sin nó go ráinic</span>
<lb n="61"/><span>i gcomhfhogus tíre.  Annsoin do oscuil a craosbheol</span>
<lb n="62"/><span>agus do scéith a hurchroidhe feadh an locha mar chith</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="63"/><p><span>gainnmhidhe (nó) cloichshneachta agus go formhórach fa</span>
<lb n="64"/><span>shúilibh an tailginn gona chléircibh, ionnas gur mhachtnuigheadar</span>
<lb n="65"/><span>go mór an naoimhchléir re huamhan na hiolphéiste;</span>
<lb n="66"/><span>agus ar n-a fhaicsin sin do Phádraig tug fíoghair na croiche</span>
<lb n="67"/><span>'na thimcheall féin gona chléircibh agus do athain an</span>
<lb n="68"/><span>Coimhdhe cumachtach re n-a ndídean ar neimh na péiste;</span>
<lb n="69"/><span>agus ar dteacht i gcomhfhogus do thír dhi agus a craosbheol</span>
<lb n="70"/><span>foscuilte ar thí sluigthe na naoimhchléire do léig an</span>
<lb n="71"/><span>tailgeann gona chléircibh ar a nglúinibh iad agus do</span>
<lb n="72"/><span>ghuidheadar Dia go dúthrachtach fa neimh na péiste do</span>
<lb n="73"/><span>dhul tarsa fon tráth sin.  Agus a tug Pádraig rogha</span>
<lb n="74"/><span>an urchair dia bhachaill i gcompar a cléibh don nathair</span>
<lb n="75"/><span>neimhe; agus do mhíorbhuile Dé agus Pádraig tug an</span>
<lb n="76"/><span>nathair neimhe a cúl fúithe agus do shín ar feadh an locha</span>
<lb n="77"/><span>ós a gcomhair agus do bhí a d'ioliomad a fola ag tiacht</span>
<lb n="78"/><span>gur dhearguigh an loch ón taobh go aroile an tráth sin</span>
<lb n="79"/><span>amhail gach fola eile.  Iar sin adubhairt Pádraig:</span>
<lb n="80"/><span>"budh fíor, ar sé, go madh Loch Dearg budh hainm</span>
<lb n="81"/><span>don lochso ó niudh go Luan an Bhrátha.  Gona dhe sin</span>
<lb n="82"/><span>a goirthear Loch Dearg d'Fhionnloch ó sin i leith do</span>
<lb n="83"/><span>mhóradh ainm Dé agus Pádraig tréas na míorbhuile sin.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>4.  Gonadh amhlaidh sin do roinn Fhearmanach agus</span>
<lb n="86"/><span>chondae Mhuineacháin idir an dá righdhamhna sin .i.</span>
<lb n="87"/><span>Cormac ó bhfuilid Síol Uidhir agus Nadhshluaigh</span>
<lb n="88"/><span>ó bhfuilid Mathghamhnaigh agus na finigheacha oile táinic uatha</span>
<lb n="89"/><span>for gach taobh; agus do bhí for an roinn sin ó soin i leith</span>
<lb n="90"/><span>anuas go haimsir Mhaghnuis Mhe Guidhir; go nach</span>
<lb n="91"/><span>áirmhithear gur goireadh aon rígh for Oirghiallaibh ó</span>
<lb n="92"/><span>aimsir Mhaghnuis i leith acht Mag Uidhir for Fhearmanach</span>
<lb n="93"/><span>agus Mac Mathghamhna for Oirghiallaibh; agus ba ní</span>
<lb n="94"/><span>neamhghnáthach sin i nÉirinn fa'n tráth sin, óir is é fa</span>
<lb n="95"/><span>gnás ann rígh do ghairm do gach fear forba nó fearuinn</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="96"/><p><span>nó do gach árdcheann cundae i nÉirinn; agus do </span>
<lb n="97"/><span>bhídís 'na n-oighreadha dlisteanach ar n-a dtogha re</span>
<lb n="98"/><span>deaghdhaoine fíréanda do thuaith agus d'eaglais ann</span>
<lb n="99"/><span>gach cóigeadh agus ann gach condae i nÉirinn; agus</span>
<lb n="100"/><span>ag sin an fhoirm óirnighthe árdfhlatha do bhíodh acu fo'n</span>
<lb n="101"/><span>am sin go suighe an aimsir a rabhadar an dá mhac sin</span>
<lb n="102"/><span>Dhuinn Mhóir mic Raghnaill adubhramar thuas .i. Maghnus</span>
<lb n="103"/><span>agus Giolla Íosa i gcoimhfhlaitheas na cundae so Fhearmanach.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>5.  Ón Ghiolla Íosa so atángadar Ríoghraidh Fhearmanach</span>
<lb n="106"/><span>uile; agus ó Mhaghnus do shíoladar Clann Mhaghnusa</span>
<lb n="107"/><span>an tSeanaidh ann gach áit a bhfuilid; agus ó's d'oighrighibh</span>
<lb n="108"/><span>nó do dheaghdhíoghrais na ríoghfhlatha sin dhlighfinnsi</span>
<lb n="109"/><span>deagheolas d'fhágbháil ar réimheas a sinnsiribh, ní</span>
<lb n="110"/><span>bhainim le mórmhaitheas Chlanna na gColla ná le mórronnaibh</span>
<lb n="111"/><span>ar bith dá raibh acu i n-aon tír oile ann a ndearnsat</span>
<lb n="112"/><span>gabháltas i nÉirinn i n-aimsir na n-árdrighthe, acht ar</span>
<lb n="113"/><span>an mionroinn bhig so Fhearmanach agus chundae Mhuineacháin;</span>
<lb n="114"/><span>agus ar chomhaireamh tearmannach na condae</span>
<lb n="115"/><span>agus a taoiseach tuaitheadh feadh na haimsire ó Nadhshluaigh</span>
<lb n="116"/><span>anuas go haimsir na cloinne so Dhuinn; ar bheatha agus</span>
<lb n="117"/><span>ar bhás Mhaghnuis mic Duinn Mhóir, ar riaghlughadh agus</span>
<lb n="118"/><span>fhollamhnacht Ghiolla Íosa re linn bheo agus a d'éis</span>
<lb n="119"/><span>bháis a dherbhráthar .i. an Maghnus céadna.</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>6.  Is iad fa taoisigh tuaithe is an chundae san am</span>
<lb n="122"/><span>sin .i. Maolruanaidh ó dtáid Clanna Uí Mhaolruanaidh</span>
<lb n="123"/><span>for uachtar an tíre; Mac Domhnaill for Chlainn</span>
<lb n="124"/><span>Cheallaigh; agus Clann Mheig Uinnseannáin for Thír</span>
<lb n="125"/><span>Cheannada agus for Fhearann Oireachta; O Maoladúin</span>
<lb n="126"/><span>for Lorg; agus O Flannagáin for Thuaith Rátha; agus</span>
<lb n="127"/><span>Mac Giolla Fheinnéin for Mhuinntir Fhuadacháin; agus</span>
<lb n="128"/><span>Giolla Coimhdhe for Bhaile Mhic Ghiolla Coimhdhe.</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="129"/><p><span>7.  Agus is iad fa tearmannaigh eaglaisi ann .i.</span>
<lb n="130"/><span>Muinntear Ghabhann for Dhrom Uilche agus O Corragáin</span>
<lb n="131"/><span>for Shépéal Mhachaire Mhílioch a bhaineas ris an gcill</span>
<lb n="132"/><span>sin; agus O Coigle for Chloinn Tibhrinn; agus Mac</span>
<lb n="133"/><span>Uí Mhaolchuill for Ghabhail Liuin agus O Dunagáin fós</span>
<lb n="134"/><span>agus muinntear Chairbre; agus Clann Mhic Scolóige</span>
<lb n="135"/><span>for Achadh Lurchair; Muinnter Olltacháin for Achadh</span>
<lb n="136"/><span>Bheithe; O Luinín, O Breisléin agus Muinntear</span>
<lb n="137"/><span>Bhanáin for Dhoire Mhaoláin; O Cianáin agus O Corcráin</span>
<lb n="138"/><span>for Chlaoininis; Muinntear Mhurchadha ar Shépéal</span>
<lb n="139"/><span>Fhearuinn an Mhuilinn; O Taithligh, O Miotháin agus</span>
<lb n="140"/><span>O Caitheasaigh for Dhaimhinis; O Caiside for Bhaile</span>
<lb n="141"/><span>Uí Chaiside; Clann Mhic an tSagairt i mBaile Mhic</span>
<lb n="142"/><span>an tSagairt; Muinnter Chonghaile i mBaile Mhic</span>
<lb n="143"/><span>an tSagairt; Muinntear Chonghaile i mBaile Uí</span>
<lb n="144"/><span>Chonghaile; Muinntear Treasaigh i gCill Tighearnach;</span>
<lb n="145"/><span>Clann Mhe Graith i dTearmann Mhe Graith; Muinntear</span>
<lb n="146"/><span>Leannáin for Inis Mhuighe Samh; O Fialáin agus Clann</span>
<lb n="147"/><span>Mhe Garacháin for Bhoith Uí Fhialáin; Clann mhic Giolla</span>
<lb n="148"/><span>Lasair, agus Muinntear Bhlaithmhic for Chill Lasair</span>
<lb n="149"/><span>agus for Theampull an Aifrinn; Muinntear Dhroma</span>
<lb n="150"/><span>for Chill Nádhaile i ndioces Chille Móire; Muinntear</span>
<lb n="151"/><span>Ghormáin for Theampull Ghuirmín agus for Chaladhchoill;</span>
<lb n="152"/><span>agus re Biocaireacht Chill Nádhaile a bhaineas an dá</span>
<lb n="153"/><span>Shépéal sin; Muinntear Dhúnáin for Dhomhnach agus for</span>
<lb n="154"/><span>Thulaigh na gCaorthann; ní áirmhid mar Eaglais í acht</span>
<lb n="155"/><span>an biocaire Mac Murchuidh dá cur suas le toil Mhe</span>
<lb n="156"/><span>Guidhir ar chomhgar Chlainne Chonghaile mar nach rabhadar</span>
<lb n="157"/><span>uireamhnach ag na teampullaibh parráiste eile agus do</span>
<lb n="158"/><span>coisreagadh é re heasbogaibh chum adhnaice do dhéanamh</span>
<lb n="159"/><span>ann; agus Sépéal Theampuill Mhaoil an Ghleanna</span>
<lb n="160"/><span>bhaineas re Teampull Pharráiste Chluaineoisi.  Ní</span>
<lb n="161"/><span>dleacht i ndearmad Muinntear Choisigile .i. tearmannaigh</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="162"/><p><span>Dhoire Bhroscaidh.  Ag sin an líon tearmannacha</span>
<lb n="163"/><span>do fil i bhFearmanach re linn na cloinne sin</span>
<lb n="164"/><span>Duinn Mhóir mic Raghnaill.</span></p>
<lb n="165"/>
<lb n="166"/><p><span>8.  Dála na mac sin .i. Maghnus agus Giolla Íosa,</span>
<lb n="167"/><span>cuirfeam síos annso bladh dá n-árdnósaibh agus an</span>
<lb n="168"/><span>modh ar a raibh an chondae fa n-a gcíos agus fa n-a</span>
<lb n="169"/><span>gcánachas acu ar feadh a ré agus a n-aimsire agus ag</span>
<lb n="170"/><span>a n-oighreadhaibh ó sin i leith.  Dála Mhaghnuis mic Duinn</span>
<lb n="171"/><span>Mhóir an gcéin do mhair sé do bhí 'na rígh Fhearmanach;</span>
<lb n="172"/><span>is amhlaidh do thógadh a chíos ríoghdha i gceann</span>
<lb n="173"/><span>gacha bliadhna; agus is ann do thoisigheadh sé is an</span>
<lb n="174"/><span>gceann thíos don chondae ag Leic na nArm .i. ar Ráith</span>
<lb n="175"/><span>Mhóir Mhíodhluic; do chuireadh fios uaidhe ar thaoiseachaibh</span>
<lb n="176"/><span>an tíre .i. ar O Fhlannagáin Thuaithe Rátha agus ar</span>
<lb n="177"/><span>O Maoladúin Luirg; do cuireadh mar an gcéadna</span>
<lb n="178"/><span>teachta ar cheann a dhearbhráthar .i. O Domhnall; óir</span>
<lb n="179"/><span>do b'ionann máthair dhóibh; dóigh do b'í inghean Uí</span>
<lb n="180"/><span>Néill a máthair ar aon; do bhí sí pósta ag Donn Mór</span>
<lb n="181"/><span>tar éis bháis Uí Dhomhnaill.</span></p>
<lb n="182"/>
<lb n="183"/><p><span>9.  Do bhí teach aoidheadh coitcheann aige Maghnus for</span>
<lb n="184"/><span>Ráith Mhóir Mhíodhluic agus do chaitheadh iliomad</span>
<lb n="185"/><span>fleadha agus féastadh ann ris na huaisle do bhíodh</span>
<lb n="186"/><span>'na thimcheall an feadh do bhíodh ag tógbháil an chíosa</span>
<lb n="187"/><span>sin ann agus do bhronnadh iliomad ionmhusa ann do</span>
<lb n="188"/><span>thuaith agus d'eaglais, d'éigsibh agus d'ollamhnaibh,</span>
<lb n="189"/><span>agus d'ógláchaibh a thire budh dhéin.  Óir áirmhid lucht</span>
<lb n="190"/><span>fíoreolais nach raibh i nUlltaibh 'na aimsir aon tighearna</span>
<lb n="191"/><span>amháin ba mhó ionmhas agus éadáil 'ná é: agus go</span>
<lb n="192"/><span>háiridhe i mbuar i mbótháinte i n-eallachaibh agus i</span>
<lb n="193"/><span>n-innilibh i gcinéal gach maoine agus gacha maitheasa</span>
<lb n="194"/><span>'ná é.</span></p>
<lb n="195"/>
<lb n="196"/><p><span>10.  Do fhanadh feadh míosa i dtigh na Rátha ag glacadh</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="197"/><p><span>a chíosa ó na ríoghthaoiseacha sin íochtair Fhearmanach;</span>
<lb n="198"/><span>agus i gceann na ré sin iar nglacadh a cheada ag na</span>
<lb n="199"/><span>huaisle do ghluaiseadh go Bun Abhann Tearmainn</span>
<lb n="200"/><span>mar a mbíodh Ma Graith áit a gcaitheadh fleadha ádhbhalmhóra;</span>
<lb n="201"/><span>agus fa gnáth dó comhnuidhe oidhche do dhéanamh</span>
<lb n="202"/><span>ann; gonadh ann do ghlacadh a árthrach nó a chabhlach agus</span>
<lb n="203"/><span>an dara háit a ndéanadh comhsanadh nó ionad cuinne</span>
<lb n="204"/><span>re huaisle uachtair an tíre ag glacadh a chíosa uadha</span>
<lb n="205"/><span>.i. i nGabhail Liuin áit a mbíodh teach aoigheadh aige ré</span>
<lb n="206"/><span>mhíosa.  Mar an gcéadna do thigdís uaisle an tíre 'na</span>
<lb n="207"/><span>thimcheall ann mar a bhí Mac Domhnaill Chloinne Cheallaigh,</span>
<lb n="208"/><span>Mac Uí Mhaolruanaidh agus gach aon oile dá oireachtaibh.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>11.  Do bhí d'iomad gnáthaidh ag a thír go huilidhe</span>
<lb n="211"/><span>air, ionnas nach raibh i nUlltaibh aon ruire ba thairise</span>
<lb n="212"/><span>agus ba fearr clú ag a mhuinntir agus ag gach aon 'ná</span>
<lb n="213"/><span>é 'na réimheas féin; agus is é ba ríoghphort comhnuidhthe</span>
<lb n="214"/><span>dhó .i. Port Dobhráin i gCnoc Ninne, áit a mbíodh</span>
<lb n="215"/><span>Ninne mac Adhnamhain ó n-ainmnighthear an cnoc sin.</span>
<lb n="216"/><span>Agus do bhí ar an órdughadh sin feadh chúig mbliadhan</span>
<lb n="217"/><span>déag agus fithche ag riaghlughadh agus ag follamhnughadh</span>
<lb n="218"/><span>na seacht dtuathann so Fhearmanach mar ba dhú do</span>
<lb n="219"/><span>thriath agus do thighearna, gan imreasan ná easaonta</span>
<lb n="220"/><span>idir chill ná tuaith ann fris an ré sin.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>12.  Agus mar is gnáth críoch ar gach flaitheas, táinic</span>
<lb n="223"/><span>iomad do thinneas éagsamhail agus galar guasachtach</span>
<lb n="224"/><span>air dá ngoirthear galar na n-alt; ionnas gur thuit i</span>
<lb n="225"/><span>seirg agus i síorchnaoi ar mhodh nach dtigeadh chum</span>
<lb n="226"/><span>búird ná chum leabtha gan iomchar idir a dheirbhdhílis</span>
<lb n="227"/><span>féin; agus do bhí trí bliadhna ar an órdughadh sin</span>
<lb n="228"/><span>ag a chnaoi ris na galraidhibh éagsamhla sin; agus anuair</span>
<lb n="229"/><span>do chlos fa na tuathaibh so Fhearmanach go dtugadar a</span>
<lb n="230"/><span>ollamhain leighis cúl fris agus bur baineadh dúil</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="231"/><p><span>dá shláinte d'aisioc chuige, agus go bhfacadar nár</span>
<lb n="232"/><span>tógbhadh aon phighinn do chíos a dtighearna orra le</span>
<lb n="233"/><span>haimsir imchéin roimhe sin, mar is gnáth sealbh ar gach</span>
<lb n="234"/><span>síoriasacht, do mheabhraigheadar i n-a n-inntinnibh meabhlacha</span>
<lb n="235"/><span>míorúnacha go rabhadar an chlann fil ag a dtighearna</span>
<lb n="236"/><span>maoth, óg, agus nach rabhadar ionfheadhma do láthair an</span>
<lb n="237"/><span>trátha sin chum an tíre do chathadh nó do chosnamh, do</span>
<lb n="238"/><span>smuainigheadar gan an cíos sin do thabhairt d'aon</span>
<lb n="239"/><span>neach eile nó go dtigeadh féin dá ghlacadh is an bhfoirm</span>
<lb n="240"/><span>ghnáthaigh.</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>13.  Iar n-a chlos sin do dhruing éigin d'fhíordhíoghrais</span>
<lb n="243"/><span>an tighearna do fhoillsigheadar dó é.  Iar sin do</span>
<lb n="244"/><span>órduigh a bhuannadha nó a mhaoir thabhaigh do chur do</span>
<lb n="245"/><span>thógbháil an chíosa ar cuairt i dtimcheall na cundae;</span>
<lb n="246"/><span>agus ann sin do ghluaiseadar na feadhmantaigh gan</span>
<lb n="247"/><span>mhoill d'ionnsuidhe Uí Fhlannagáin ar dtús.  Agus do</span>
<lb n="248"/><span>b'í freagra Uí Fhlannagáin orra nach dtiubhradh an</span>
<lb n="249"/><span>cíos sin uadha nó go bhfaicfeadh féin an tighearna dá</span>
<lb n="250"/><span>dtiubhradh é 'na sheasamh agus nach ba dísle dhó iadsamh</span>
<lb n="251"/><span>dá thaisceadh 'ná é féin.  Agus an tan do chualadar</span>
<lb n="252"/><span>na maoir thabhaigh sin .i. an freagra easumhal sin Uí</span>
<lb n="253"/><span>Fhlannagáin, tugadar a n-aighthe ar airgne agus ar</span>
<lb n="254"/><span>éadála, ar bhuar agus ar bhótháinte Thuaithe Rátha do</span>
<lb n="255"/><span>thiomsughadh as gach aon áird a rabhadar seachnóin an</span>
<lb n="256"/><span>tíre, agus do leanadar muinntear Fhlannagáin iad</span>
<lb n="257"/><span>go n-a lucht leanamhna tarsna Shléibhe Dhá Chon nó go</span>
<lb n="258"/><span>dtugadar isteach na feadhmantaigh is an Ghlaic Mhanchaigh</span>
<lb n="259"/><span>.i. is an áit dá ngoirthear aniodh Clais an Chairn; agus</span>
<lb n="260"/><span>do ionnsuidheadar na feadhmantaigh agus muinntear</span>
<lb n="261"/><span>Fhlannagáin a chéile; agus do marbhad iliomad eatara</span>
<lb n="262"/><span>ar gach taobh maille re hO Flannagáin féin mar aon</span>
<lb n="263"/><span>le mórán dá mhuinntir agus cúig fir dhéag do dheirbhdhílis</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="264"/><p><span>dhílis an tighearna go n-iomad eile nach áirmhighthear;</span>
<lb n="265"/><span>agus an feadh do bhí an imreasan ar siubhal do rugadar</span>
<lb n="266"/><span>mná agus miondaoine Thuaithe Rátha na ceathra tar a n-ais.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>14.  Tugadar an líon a tháinic as an iomghuin sin</span>
<lb n="269"/><span>scéala go rígh Fhearmanach amhail mar tharla ann ó</span>
<lb n="270"/><span>thús go deireadh, agus an líon do marbhadh ar gach</span>
<lb n="271"/><span>taobh ann.  Do hainmnigheadh fós na cúig fir dhéag</span>
<lb n="272"/><span>sin do marbhadh dá dheirbhdhílis féin agus ba hathtuirseach</span>
<lb n="273"/><span>Maghnus Ma Guidhir de sin; agus cuireas feasa</span>
<lb n="274"/><span>agus teachta uadha ar a phríomhchomhairleacha, mar do </span>
<lb n="275"/><span>bhí eaglais a thíre agus a thalaidh féin, a ollamhain</span>
<lb n="276"/><span>sheanchais agus leighis, agus móroireachta na cundae ó</span>
<lb n="277"/><span>sin amach, an mhéid do bhí 'na ghoire dhíobh; agus</span>
<lb n="278"/><span>do-chuaidh i gcruth ceasta agus comhairle do dhéanamh leo;</span>
<lb n="279"/><span>agus iar bhfoillsiughadh na heasumhlachta sin Uí Fhlannagáin</span>
<lb n="280"/><span>dóibh agus marbhtha a mhuinntire maille re gach</span>
<lb n="281"/><span>díoghbháil eile dá dtarlaidh as a bhithin, do fhiafruigh do</span>
<lb n="282"/><span>na móruaisle sin idir chill agus thuaith créad an</span>
<lb n="283"/><span>chomhairle do dhéndís um an ádhbhar sin?</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>15.  Do fhreagair O Breisléin dó agus is eadh</span>
<lb n="286"/><span>adubhairt: "Atá agaibhsi, a thighearna, do láthair</span>
<lb n="287"/><span>annso furmhór taoiseach do thíre, an mhéid a mheasmaoid</span>
<lb n="288"/><span>do bheith dlisteanach dhíobh i bhféagmhais thaoiseach</span>
<lb n="289"/><span>íochtair na cundae, agus ní dóidhche O Flannagáin a</span>
<lb n="290"/><span>dhul ann bhar n-aghaidhse 'ná O Maoladúin agus na</span>
<lb n="291"/><span>hoireachta eile fil i n-aon chineadh leis; agus goirthear</span>
<lb n="292"/><span>annso i bhfód fa leith a bhfuil do láthair dot uaislibh,</span>
<lb n="293"/><span>idir thuaith agus eaglais, agus rannsuighthear an</span>
<lb n="294"/><span>t-ádhbhar acu agus féachaidís an éarach dlighthísi i mbás</span>
<lb n="295"/><span>bhar muinntire agus is an easumhlacht a fuarais fa do</span>
<lb n="296"/><span>chíos dlisteanach féin.</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="297"/><p><span>16.  Do moladh an chomhairle sin Uí Bhreisléin le</span>
<lb n="298"/><span>cách uile agus do-chuadar na huaisle sin i bhfód fo</span>
<lb n="299"/><span>leith agus is í comhairle ar ar cinneadh acu gach éarach</span>
<lb n="300"/><span>ná ionaclann do bheith ó cheachtar dhíobh go aroile, do</span>
<lb n="301"/><span>bhrígh gur marbhadh mórán ar gach taobh ann, agus go</span>
<lb n="302"/><span>háiridhe gur thuit O Flannagáin féin, acht gach aon dá</span>
<lb n="303"/><span>raibh beo a bheith beo; agus gach aon dár marbhadh ann</span>
<lb n="304"/><span>a bheith samhlaidh; agus do iarradar ar O Breisléin</span>
<lb n="305"/><span>an breitheamhnas sin d'fhoillsiughadh.  Agus iar sin do</span>
<lb n="306"/><span>ghluaiseadar do láthair rígh Fhearmanach go colbha na</span>
<lb n="307"/><span>hiomdha 'na raibh.</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>17. "Iseadh, a  mhórmhaithe, ar sé, créad mar a fuarabhar</span>
<lb n="310"/><span>an t-ádhbhar sin?"  Is eadh adubhairt O Breisléin:</span>
<lb n="311"/><span>"A thighearna, ar sé, gibé do dhéanmaoisne ann gach</span>
<lb n="312"/><span>míothapaidh dá dtarlaidh ann ní thig dúinn dortadh na</span>
<lb n="313"/><span>fola ná éag na ndaoine do mhaitheadh; acht má chítear</span>
<lb n="314"/><span>dhíbhse é, is é ní ar ar fanadh againn gan éaracas ann</span>
<lb n="315"/><span>bhar muinntir ná ann sna cúig fearaibh déag do marbhadh</span>
<lb n="316"/><span>uaidh: agus do bhrígh gur leor uireasbhadh Thuaithe Rátha</span>
<lb n="317"/><span>.i. O Flannagáin do mharbhadh uatha, do shaoramar iad</span>
<lb n="318"/><span>oraibhsi acht bhar gcíos ríoghdha d'fhagháil uadha ó so suas."</span></p>
<lb n="319"/>
<lb n="320"/><p><span>18. "Ní deighbhreith sin fhoillsigheas tú, a Uí Bhreisléin,</span>
<lb n="321"/><span>acht leathbháid fuil agat ré hO Flannagáin, do bhrígh</span>
<lb n="322"/><span>gurab as Fánaid dhuit féin agus dot shinnsiribh romhat;</span>
<lb n="323"/><span>agus dá bhrígh sin cuireocha misi ort é i láthair go</span>
<lb n="324"/><span>ndearnabhar claoinbhreith; óir is dearbh go ndligheann</span>
<lb n="325"/><span>gach óglách urraim dá thighearna agus a cheart dlisteanach</span>
<lb n="326"/><span>do thabhairt dó; agus mar sin nach dearnadar umhla</span>
<lb n="327"/><span>ná urraim dá dtighearna an uair nach dtugadar mo</span>
<lb n="328"/><span>cheart féin damhsa; agus mar sin gur cóir dóibhsiomh</span>
<lb n="329"/><span>éarach do thabhairt dhamhsa i mbás mo mhuinntire, mar</span>
<lb n="330"/><span>bhéaraid go fóill."</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="331"/><p><span>19.  Iar sin do dáileadh fleadha agus féastadha ar</span>
<lb n="332"/><span>na ghárdmhaithe sin i ríoghphort Dobhráin go ceann trí</span>
<lb n="333"/><span>lá gona n-oidhche.  Annsin do ghlacsat a gcead ag</span>
<lb n="334"/><span>rígh Fhearmanach agus do ghluaisset dá dtighthibh budh </span>
<lb n="335"/><span>dhéin.  Iar n-imtheacht do na huaislibh sin do chuir</span>
<lb n="336"/><span>Maghnus fios uadha ós íseal ar O Luinín agus ar</span>
<lb n="337"/><span>O Caiside; agus ar dteacht dóibh do rug ar cholbha a</span>
<lb n="338"/><span>leapa chuige iad agus do fhiafruigh díobh créad an</span>
<lb n="339"/><span>breathnughadh do bhí acu ar gach saobhthagra dá ndearnsat</span>
<lb n="340"/><span>na huaisle sin ar leithscéal Uí Fhlannagáin.</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>20. "Is é thuigimsi, a thighearna, ar O Luinín, go</span>
<lb n="343"/><span>mothuighid sibh ar díth bhar sláinte agus i ngalar doleighis,</span>
<lb n="344"/><span>agus gurab é sin tug meisneach dhóibh gach ní dá ndearnadar</span>
<lb n="345"/><span>do dhéanamh, mar is iontuigthe dhuit féin agus</span>
<lb n="346"/><span>do gach duine eile i n-a bhfuil tuigsi; do bhrígh nár</span>
<lb n="347"/><span>ghabhadar do láimh éirghe oidhche ná lae do dhéanamh it</span>
<lb n="348"/><span>aghaidhsi a riamh roimhe an feadh do bhís ann do shláinte</span>
<lb n="349"/><span>nó ó do ghabhais inmhe."</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>21.  "Taire chugat, a Uí Luinín, ar Maghnus, bíodh a</span>
<lb n="352"/><span>fhios agaibhsi, gion go síleann na huaisle so Fhearmanach</span>
<lb n="353"/><span>é, go bhfuil oighre ionfheadhma do láthair oramsa ag a</span>
<lb n="354"/><span>bhias follamhnughadh do láthair na cundae so go suighe</span>
<lb n="355"/><span>an seachtmhadh glún im dhiaidh; agus dá mbeinn ar mo</span>
<lb n="356"/><span>shláinte mar do bhíos teora bliadhain (ó sin) do dhéanfainn</span>
<lb n="357"/><span>sampladha soilléire dhíobha súd do budh follus</span>
<lb n="358"/><span>do na tíortha fa coimhneasa dhóibh; agus ó nach bhfuilim</span>
<lb n="359"/><span>mar sin, glóir do Dhia go bhfuil fear m'áite 'na oighre</span>
<lb n="360"/><span>dhlisteanach agam re smachtughadh na dtaoiseach so</span>
<lb n="361"/><span>Fhearmanach agus nach gabhann breitheamhnas Uí Bhreisléin</span>
<lb n="362"/><span>gan éarach d'fhagháil 'na mhuinntir uadha, mar atá mo</span>
<lb n="363"/><span>dhearbhráthair .i. Giolla Íosa Ma Guidhir.  Agus, a Uí Luinín,</span>
<lb n="364"/><span>scríobh dhamhsa litreacha d'ionnsuidhe mo dhearbhrátharsi</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="365"/><p><span>.i. Giolla Íosa, suas don mBréifne; agus</span>
<lb n="366"/><span>ag so mar scríobhas tú iad .i. tigeadh sé chugamsa</span>
<lb n="367"/><span>gan mhoill go suighe an baile so; agus cuir mo ghiolla</span>
<lb n="368"/><span>turais féin ar siubhal go luath ris na litreacha sin,</span>
<lb n="369"/><span>agus do thabhairt scéal na heasumhlachtasa thaoiseach</span>
<lb n="370"/><span>Fhearmanach dhó."</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>22. Iar sin téid O Luinín agus O Caiside ar fód fo</span>
<lb n="373"/><span>leith agus do scríobhadar na litreacha sin mar a</span>
<lb n="374"/><span>hórduigheadh dhóibh; agus iar n-a scríobhadh dhóibh tángadar</span>
<lb n="375"/><span>ar a n-ais mar a raibh a dtighearna; agus do</span>
<lb n="376"/><span>léig sé na litreacha agus do thaitin leis mar do cuireadh</span>
<lb n="377"/><span>síos iad; agus do b'éigean a lámh do chongbháil 'na</span>
<lb n="378"/><span>comhnuidhe an feadh do bhí sé ag scríobhadh a anma orra</span>
<lb n="379"/><span>do bhrígh go raibh crith ar a láimh.</span></p>
<lb n="380"/>
<lb n="381"/><p><span>23.  Do goireadh iar sin ar dhias dá ghiollaibh turais</span>
<lb n="382"/><span>chuige agus a tug ór agus airgead dhóibh re hucht</span>
<lb n="383"/><span>imtheachta agus do ghluaiseadar rompa iar sin i</span>
<lb n="384"/><span>n-athghoirid gacha conaire ar bhfágbháil ar rightheaghlaigh</span>
<lb n="385"/><span>ag caitheamh fleadha agus féasta, agus urgháirdiughadh</span>
<lb n="386"/><span>meanman agus aigeanta i bhfochair a chéile; agus ní</span>
<lb n="387"/><span>haithreastar a bheag dá scéalaibh go rángadar na</span>
<lb n="388"/><span>teachtaibh sin go tigh Uí Raghallaigh isin mBréifne mar</span>
<lb n="389"/><span>a raibh Giolla Íosa Ma Guidhir .i. ádhbhar rígh Fhearmanach;</span>
<lb n="390"/><span>agus do thoirbhearadar na litreacha sin a</span>
<lb n="391"/><span>dhearbhráthar dhó agus iar n-a nglacadh do léigh iad;</span>
<lb n="392"/><span>agus ní luaithe do thuig brígh na litreacha ná do chlaochlaidh</span>
<lb n="393"/><span>a dhealbh agus a dhéanamh; agus do éirigh scoith fa ruinn</span>
<lb n="394"/><span>a ruisc agus a radhairc ionnas go ro chriothnuigheadar</span>
<lb n="395"/><span>teaghlach a sheanathar go huilidhe le huamhan an chlaochlóidh</span>
<lb n="396"/><span>a tháinic air do bhithin na scéal do-chuaidh chuige; agus</span>
<lb n="397"/><span>glaodhas ar a lucht coimhéada agus coimhideachta dá</span>
<lb n="398"/><span>ionnsuidhe agus fógras dóibh na heich do ghabháil agus</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="399"/><p><span>a tug lámh ar armaibh agus do ghabh uime gan fhuireach.</span>
<lb n="400"/><span>Agus iar sin táinic a sheanathair .i. Rígh Bréifne, dá</span>
<lb n="401"/><span>ionnsuidhe agus ro fhiafruigh dhe créad dá dtáinic na</span>
<lb n="402"/><span>scéalta dá dtarlaidh an claochlódh mór do thiacht ar</span>
<lb n="403"/><span>a ghnúis nó ar a dheilbh.</span></p>
<lb n="404"/>
<lb n="405"/><p><span>24.  "A athair ionmhuinn, ar sé, ní fhéadaim sin</span>
<lb n="406"/><span>d'innsin, agus ó nach féadaim, léig na litreacha so</span>
<lb n="407"/><span>agus doghéabha sibh gach scéala dá bhfuil agamsa ionnta."</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>25.  Iar sin do léig rígh Bréifne na litreacha agus</span>
<lb n="410"/><span>adubhairt gur thruagh na reachta sin dá chuireadar a</span>
<lb n="411"/><span>oireachta féin righ Fhearmanach ar scíth a lúith agus a</span>
<lb n="412"/><span>lámhaigh i gcróthluighe leapa, "agus is uras aithne go</span>
<lb n="413"/><span>bhfuil samhlaidh anuair do ghluaiseadar nó do thaisbeánadar</span>
<lb n="414"/><span>na taoisigh sin Fhearmanach a n-easumhlacht</span>
<lb n="415"/><span>'na aghaidh; dóigh ní raibh i nUlltaibh ré mo linnse aon</span>
<lb n="416"/><span>rígh do láimheochadh a cheart féin do chongbháil uadha, nó</span>
<lb n="417"/><span>fós dá mbeith cáil don éagcóir féin aige, acht ní áirmhim</span>
<lb n="418"/><span>aon ní dhe sin; acht is iongantach liom féin agus fós is</span>
<lb n="419"/><span>iongnadh mór idir chách uile agus tighearnaidhe Éireann</span>
<lb n="420"/><span>a rádh go bhfuaradar taoisigh ar bith ionnta féin éirghe</span>
<lb n="421"/><span>amach i n-aghaidh a dtighearna fa n-a chíos féin d'iarraidh</span>
<lb n="422"/><span>orra."</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>26.  Iar sin do dáileadh fleadha agus féasta ar an</span>
<lb n="425"/><span>rightheaghlach sinn uile agus go háirighe ar na giollaidhibh</span>
<lb n="426"/><span>turais, ionnas gur bha subhach soimheanmnach cách uile.</span>
<lb n="427"/><span>Iar sin do éirigh Giolla Íosa agus do léig ar a ghlúnaibh</span>
<lb n="428"/><span>i bhfiadhnaisi a sheanathar é agus do iarr a bheannacht,</span>
<lb n="429"/><span>agus a tug sé sin dó maille le deaghthoil; agus</span>
<lb n="430"/><span>gluaiseas roimhe i n-athghoirid gacha conaire agus ní</span>
<lb n="431"/><span>haithreastar a imtheacht go ráinic ríoghbhrugh comhnuidhthe</span>
<lb n="432"/><span>a dhearbhráthar féin .i. Port Dobhráin agus do éirgheadar</span>
<lb n="433"/><span>an ríoghtheaghlach sin uile 'na choinne agus 'na chómhdháil</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="434"/><p><span>agus do phógadar go díl diochra deaghthairis é.</span>
<lb n="435"/><span>Do-chuaidh na giolladha turais mar a raibh an tighearna agus</span>
<lb n="436"/><span>do inniseadar dhó Giolla Íosa do theacht.  "Tugaid</span>
<lb n="437"/><span>m'éadach chugam, ar sé, nó go ndeachainn amach i measc</span>
<lb n="438"/><span>an teaghlaigh 'na choinne."</span></p>
<lb n="439"/>
<lb n="440"/><p><span>27.  Do ghabh dís deaghlaoch na thimcheall agus do</span>
<lb n="441"/><span>thógbhadar amach i measc an teaghlaigh é; agus do</span>
<lb n="442"/><span>éirigh Giolla Íosa 'na choinne, agus do phógadar go</span>
<lb n="443"/><span>dil diochra deaghthairis a chéile; agus do shuigheadar i</span>
<lb n="444"/><span>bhfochair a chéile; agus do dáileadh fleadh agus féasta</span>
<lb n="445"/><span>somhilse so-óla forra gur bha subhach soimheanmnach</span>
<lb n="446"/><span>uaisle agus ísle na ríoghbhruighne sin.  Do labhair</span>
<lb n="447"/><span>Maghnus iar sin agus is eadh adubhairt:  "Is mór an</span>
<lb n="448"/><span>biseach meisnigh agus sláinte dhamhsa do theacht, a</span>
<lb n="449"/><span>dhearbhráthair, ar sé, agus measaim dá mbeith níos mó</span>
<lb n="450"/><span>le teacht chugam dot shórt go dtiubhradh mo shláinte</span>
<lb n="451"/><span>uile chugam."</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>28.  Iar sin do folcadh búird ioldathacha agus ríoghtheaghlaigh</span>
<lb n="454"/><span>agus do dáileadh togha gacha bídh agus gacha</span>
<lb n="455"/><span>dighe forra; agus an uair a tháinic am suain dóibh</span>
<lb n="456"/><span>do iarr Maghnus iomdha Ghiolla Íosa do dhéanamh i</span>
<lb n="457"/><span>n-aon seomra ris féin ionnas go ndéandís a gcomhairle</span>
<lb n="458"/><span>re aroile.  Do rinneadh amhlaidh sin.</span></p>
<lb n="459"/>
<lb n="460"/><p><span>29.  Mar sin dóibh go maidin ar n-a mhárach agus</span>
<lb n="461"/><span>ann sin do labhair Maghnus agus is eadh adubhairt:</span>
<lb n="462"/><span>"A dhearbhráthair, a Ghiolla Íosa, ar sé, do-chualais</span>
<lb n="463"/><span>cheana an modh ar ar eirigheadar na taoisigh so Fhearmanach</span>
<lb n="464"/><span>amach im aghaidhsi agus gach díoghbháil dá dtáinic dhe .i.</span>
<lb n="465"/><span>na cúig fir dhéag dom dheaghdhíoghrais do mharbhadh san</span>
<lb n="466"/><span>imreasain leo agus mo chíos do bheith dom dhíth re</span>
<lb n="467"/><span>tréimhsi d'aimsir; agus is uime do chuireas fios</span>
<lb n="468"/><span>oraibhsi, gidh gur mhaith linn th'fhaicsin, chum go ndéantá</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="469"/><p><span>díoghaltas i mbás mo mhuinntire agus go bhfaghthá</span>
<lb n="470"/><span>éarach ionnta; agus fós chum go dtugthá mo chíos</span>
<lb n="471"/><span>chugam d'aimhdheoin na dtaoiseach sin."</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>30.  "Is fíor, a dhearbhráthair, ar Giolla Íosa, gach</span>
<lb n="474"/><span>ní is áil leat-sa do dhéanamh is an ádhbhar sin go bhfuilimsi</span>
<lb n="475"/><span>réidh ullamh dochum do thola do dhéanamh."</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>31.  "Maseadh, ar Maghnus, is í mo chomhairlesi dhuit</span>
<lb n="478"/><span>gan comhnuidhe do dhéanamh ar maidin amárach nó go</span>
<lb n="479"/><span>roighthe tú Sliabh Dhá Chon .i. sliabh a fil i gcomhfhogus</span>
<lb n="480"/><span>teoranna na críche so agus Bhréifne Uí Ruairc; agus,</span>
<lb n="481"/><span>a dhearbhráthair, do righfeása a leas a bheith eolach</span>
<lb n="482"/><span>neamhainbhfiosach i dteorainn na críche so Mhanach 'na</span>
<lb n="483"/><span>huirthimcheall gach aon áird, do bhrígh go bhfuilimsi</span>
<lb n="484"/><span>aosta neamhábalta chum féachain uirthe dá follamhnughadh</span>
<lb n="485"/><span>ar aonchor, agus mar sin gur dócha tú féin do dhéanamh</span>
<lb n="486"/><span>feadhma do gach ní dhlighfinnsi d'fhagháil is an chondae</span>
<lb n="487"/><span>'ná mé féin; agus fós dlighe tú eolas d'iarraidh go</span>
<lb n="488"/><span>minic ar an tí ga measfaidh tú a fhagháil; agus fios</span>
<lb n="489"/><span>anmann na gcnoc d'fhagháil agus gach tuaithe tíre is an</span>
<lb n="490"/><span>chondae; agus fós fios na seananmann oirdhheirc</span>
<lb n="491"/><span>bhíos ann, mar atá ann Sliabh sin Dhá Chon; óir is ó dhá</span>
<lb n="492"/><span>choin lé Fionn do cailleadh is an sliabh sin le diabhaltanacht</span>
<lb n="493"/><span>nó le heasurlaidheacht adeirthear Sliabh Dhá</span>
<lb n="494"/><span>Chon ris; agus ba Gleann Caoin ba hainm dhó nó gur</span>
<lb n="495"/><span>athbhaist Fionn an t-ainm sinn fair iar gcailleadh a dhá</span>
<lb n="496"/><span>chon ann le draoidheacht Chlainne Lir; agus dá bhrígh sin</span>
<lb n="497"/><span>gabh thusa teagasc an duine eagnaidhe adubhairt an</span>
<lb n="498"/><span>rannsa:</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>CzzzzzFil.</span></p>
<lb n="501"/>
<lb n="502"/><p><span>32.</span>
<lb n="503"/><span>"'Madh fiafruightheach budh feasach,</span>
<lb n="504"/><span>Glic an éigse ilchleasach,</span>
<lb n="505"/><span>Solus na ceasa ad chluinidh,</span>
<lb n="506"/><span>Dorus feasa fiafruighidh."</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="507"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="508"/><span>33.  "Mar sin nach déanta dhuitsi faillighe nó dearmad</span>
<lb n="509"/><span>gan an chomhairle sin do ghlacadh, agus ná déantar</span>
<lb n="510"/><span>comhnuidhe riot anois nó go roiche tú teagh mo dhearbhrátharsa</span>
<lb n="511"/><span>i mBéal Átha Seanaigh .i. teagh Uí Dhomhnaill,</span>
<lb n="512"/><span>agus innis dó an easumhlacht so Uí Fhlannagáin; agus</span>
<lb n="513"/><span>ní hé O Flannagáin amháin acht na taoisigh eile do</span>
<lb n="514"/><span>réir mar a thuigim ó na feadhmantaigh atá ag iarraidh</span>
<lb n="515"/><span>ann chíosa eatara; agus aithris dó mar an gcéadna</span>
<lb n="516"/><span>bás na gcúig bhfear ndéag dom mhuinntirsi do thuit re</span>
<lb n="517"/><span>hO Flannagáin; agus innis a n-anmanna dhó; óir</span>
<lb n="518"/><span>do b'eolach dhó féin iad a bhfus agus thíos; agus cuireadh</span>
<lb n="519"/><span>sé fios ar O Gallchabhair agus ar O mBaoighill agus</span>
<lb n="520"/><span>ar na trí Macaibh Suibhne agus ar gach aon chonspul</span>
<lb n="521"/><span>oile dá bhfuil i dtuarastal aige ó sin amach; agus</span>
<lb n="522"/><span>tabhairse líon sluaigh agus sochraite leat dhíobh go</span>
<lb n="523"/><span>Gleann Dhá Chon mar a bhfuil na seacht n-airidhe agamsa;</span>
<lb n="524"/><span>agus tabhair mart bainne nó samhaisc do gach aon</span>
<lb n="525"/><span>dhíobh sul iarrfas tú aon lá seirbhísi orra; agus dá</span>
<lb n="526"/><span>réir sin do gach conspul nó go rabhaid sásta; agus</span>
<lb n="527"/><span>cuirdís féin líon a tiomnána daoine leo go Tír</span>
<lb n="528"/><span>Chonaill; agus iar sin gluais leat an sluagh sin agus</span>
<lb n="529"/><span>ná fág taoiseach ná conspul i n-íochtar Fhearmmanach nach</span>
<lb n="530"/><span>dtiubhraidh tú i nglais láimhe nó i ngéibheann chugamsa</span>
<lb n="531"/><span>annso."</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>34.  Iar sin do gléasadh a n-eich dhóibh .i. do Ghiolla</span>
<lb n="534"/><span>Íosa agus don bheagán buidhne do bhí leis agus adubhairt</span>
<lb n="535"/><span>Maghnus a éideadh féin do thabhairt dhó, agus do rinneadh</span>
<lb n="536"/><span>amhlaidh sin agus iar n-a ghabháil uime, adubhairt Maghnus:</span>
<lb n="537"/><span>"go meala tú an chulaith sin agus go madh for shéan</span>
<lb n="538"/><span>uaire agus aimsire dhuit dá ghabháil umat"; agus</span>
<lb n="539"/><span>annsin do fhógair don mharcshluagh togha gacha biotáille</span>
<lb n="540"/><span>do bhreith leo i n-oirchill na slighe; agus an tan fa</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="541"/><p><span>réidh innilte iad do éirgheadar amach agus do ghlacadar</span>
<lb n="542"/><span>a gcead agus ní haithreastar a scéala go rángadar</span>
<lb n="543"/><span>Átha Seanaigh.</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>35.  Agus an uair do chualaidh O Domhnaill Giolla </span>
<lb n="546"/><span>Íosa Ma Guidhir go n-a mharcshluagh do thiacht ar an</span>
<lb n="547"/><span>bhfaithche amuigh a táinic amach 'na gcoinne agus 'na</span>
<lb n="548"/><span>gcómhairchis agus do phóg do díl diochra Giolla Íosa</span>
<lb n="549"/><span>agus do rug leis isteach dá halla é, agus do dáileadh</span>
<lb n="550"/><span>fleadha somhilsi so-óla forra; agus mar sin do</span>
<lb n="551"/><span>chaitheadar a n-aimsear go suighe am na gnáthchomhranna,</span>
<lb n="552"/><span>agus annsin chuireadar a bproinn i n-áit ionchaithmhe</span>
<lb n="553"/><span>agus do chaitheadh leo í go soilbhir soghrádhach i bhfochair</span>
<lb n="554"/><span>a chéile go ham suain; agus annsin do-chuaidh O Domhnaill</span>
<lb n="555"/><span>féin le Giolla Íosa Ma Guidhir dá iomdhaidh</span>
<lb n="556"/><span>codalta agus a tángadar na dáileamhain 'na ndiaidh</span>
<lb n="557"/><span>le cuirm shomhilsi sho-óla.  A n-iomthús go suighe sin.</span></p>
<lb n="558"/>
<lb n="559"/><p><span>36. Iar sin do labhair Giolla Íosa ris O nDomhnaill</span>
<lb n="560"/><span>agus do innis dó gach easumhlacht dá ndearnadar</span>
<lb n="561"/><span>taoisigh Fhearmanach re n-a dhearbhráthair; agus mar do</span>
<lb n="562"/><span>marbhadh cúig fir dhéag dá mhuinntir re hO Flannagáin.</span>
<lb n="563"/><span>Do fhiafruigh O Domhnaill: "cia haca do ghnáthmhuinntir</span>
<lb n="564"/><span>mo dhearbhráthar, ar sé, do marbhadh?"</span></p>
<lb n="565"/>
<lb n="566"/><p><span>37. Do innis Giolla Íosa a n-anmanna uile dhó.</span>
<lb n="567"/><span>"Dar an gCathach fa n-iadhann Tír Chonaill, ar O Domhnaill,</span>
<lb n="568"/><span>ní rachaidh an sárughadh sin mo dhearbhrátharsa le</span>
<lb n="569"/><span>taoiseachaibh Fhearmanach ná marbhadh a mhuinntire;</span>
<lb n="570"/><span>dóigh is iomdha oidhche agus lá do chaitheassa i measc</span>
<lb n="571"/><span>an teaghlaigh sin agus na gcúig bhfear ndéag sin do</span>
<lb n="572"/><span>marbhadh díobha; agus is deimhin liom ná raibh tighearna</span>
<lb n="573"/><span>i nUlltaibh nach raibh a sháith do ghuaillidhe nó d'ionnsuidheach</span>
<lb n="574"/><span>ann gach aon dhíobha fo leith; óir atáimsi 'na</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="575"/><p><span>n-eolas ó aimsir mo naoidheandachta gus an aimsir</span>
<lb n="576"/><span>dhéidheannach so":</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>38. Agus annsin do innis Giolla Íosa dhó gach</span>
<lb n="579"/><span>teachtaireacht dár chuir a dhearbhráthair chuige.  Annsin</span>
<lb n="580"/><span>do fhreagair O Domhnaill do Ghiolla Íosa is in teachtaireacht</span>
<lb n="581"/><span>sin, agus is eadh adubhairt go rachadh féin agus</span>
<lb n="582"/><span>an mhéid do-ghéabhadh ris do dhéanamh díoghaltais ar na</span>
<lb n="583"/><span>taoiseachaibh sin Fhearmanach is na míoghníomhaibh do </span>
<lb n="584"/><span>rónsat is in n-easumhlacht a tugadar dá dtighearna;</span>
<lb n="585"/><span>agus tar éis na mbriathar sin do rádh do O Domhnaill</span>
<lb n="586"/><span>cuireas feasa agus teachta ar O mBaoighill agus ar</span>
<lb n="587"/><span>O nGallchubhair agus ar na trí Macaibh Suibhne dá</span>
<lb n="588"/><span>ionnsuidhe go hÁtha Seanaigh go n-a muinntir uile do</span>
<lb n="589"/><span>bheith leo.</span></p>
<lb n="590"/>
<lb n="591"/><p><span>39.  Do chruinnigheadar na sochraide sin gan fhuireach</span>
<lb n="592"/><span>go hÁtha Seanaigh agus do b'é a líon iar gcruinniughadh</span>
<lb n="593"/><span>dhóibh .i. seacht gcéad fear n-armtha n-éidighthe ionchómhlainn;</span>
<lb n="594"/><span>agus adubhairt Giolla Íosa "molaimsi an</span>
<lb n="595"/><span>deaghmhuinnnearsi Uí Dhomhnaill, ar sé, agus is ionmholta</span>
<lb n="596"/><span>iad anois ó tharla riachtanas riú do láthair."</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>40.  Agus iar sin téid féin agus O Domhnaill an</span>
<lb n="599"/><span>dara feacht dá bhféachain; agus adubhairt Giolla Íosa</span>
<lb n="600"/><span>i measc na sluagh sin do ghuth árd mhór fhollus ghlan:</span>
<lb n="601"/><span>"tigidhsi liomsa, a dheaghmhuinntear, ar sé, anois ar</span>
<lb n="602"/><span>shéan uaire agus aimsire, óir ní iarrfadsa lá ná oidhche</span>
<lb n="603"/><span>do bhar seirbhís nó go dtuga mé luach bhar saothair dhíbh</span>
<lb n="604"/><span>roimhe a dhul chum seirbhísi dhíbh."</span></p>
<lb n="605"/>
<lb n="606"/><p><span>41.  Iar sin adubhairt O Domhnaill, "gluaisidh, a</span>
<lb n="607"/><span>dheaghmhuinntear, ar sé, ar na coinghiollaibh úd mhic</span>
<lb n="608"/><span>Rígh Fhearmanach ar mo bheannachtsa agus bíodh fhios</span>
<lb n="609"/><span>agaibh gurab é mo theagascsa dhíbh gach comhairle dá</span>
<lb n="610"/><span>dtiubhraidh Giolla Íosa Ma Guidhir dhíbh go filleadh</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="611"/><p><span>arís do ghabháil; amhail is mar dhéanfadh sibh im thimcheallsa</span>
<lb n="612"/><span>do dhéanamh uime dá bhfaghadh sibh dom ionarbadh</span>
<lb n="613"/><span>mé amach as Tír Chonaill."</span></p>
<lb n="614"/>
<lb n="615"/><p><span>42. Annsin adubhradar na conspuil nó na cinn</span>
<lb n="616"/><span>feadhna sin:  "A mhic ionmhainn Dhuinn Mhe Guidhir,</span>
<lb n="617"/><span>ná bíodh uamhan ná imeagla ort nach biaidh sinne</span>
<lb n="618"/><span>fírinneach díleas dhuit; óir do-bhéaram mionna dhuit</span>
<lb n="619"/><span>go mbiam cóimhdhíleas dhuit agus do bheithmhís d'O</span>
<lb n="620"/><span>nDomhnaill an gcéin a bhiam ar aonrian leat for an</span>
<lb n="621"/><span>slighe so."</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>43.  'Na dhiaidh sinn do ghluaiseadar d'aon-aitheasc</span>
<lb n="624"/><span>agus a d'aon-aonta for shéan uaire agus aimsire go</span>
<lb n="625"/><span>Leic na nArm agus níor hoiriseadh leo nó go rángadar</span>
<lb n="626"/><span>Sliabh Dhá Chon airm a mbádar na ceathra agus an</span>
<lb n="627"/><span>áirnéis sin Mhaghnuis ag a aodhairidhe féin dá gcumhdach,</span>
<lb n="628"/><span>agus do fhógair Giolla Íosa dhóibh na ceathra do</span>
<lb n="629"/><span>thabhairt ar aon láthair; agus do rinneadar amhlaidh sin.</span></p>
<lb n="630"/>
<lb n="631"/><p><span>44.  Agus a tug Giolla Íosa mart i láimh gach aoin</span>
<lb n="632"/><span>aca agus do seacht gcéad do bhádar 'na fhochair ann;</span>
<lb n="633"/><span>agus cuireas na hárdmhaithe sin lucht tuillmhe leo dá</span>
<lb n="634"/><span>ndúthaigh féin go Tír Chonaill; agus 'na dhiaidh sin</span>
<lb n="635"/><span>do ghluais féin agus a shluaghbhuidhean rompa feadh</span>
<lb n="636"/><span>Thuaithe Rátha ionnas nár fhágbhaidh ceann tighe san</span>
<lb n="637"/><span>tuaith thíre sin nár chuir i nglasaibh agus i ngéibheannaibh</span>
<lb n="638"/><span>go Port Dobhráin; agus adubhairt ris an mbuidhin</span>
<lb n="639"/><span>do-chuaidh riú a rádh re n-a dhearbhráthair gach éarach</span>
<lb n="640"/><span>do chífidh dhó féin do bhuain díobha sin i n-éaraic a</span>
<lb n="641"/><span>dheaghmhuinntire agus na heasumhlachta a tugadar dhó</span>
<lb n="642"/><span>"agus innsidh dó, ar sé, go ndeachassa go Tuaith Luirg</span>
<lb n="643"/><span>mar a bhfuilid ann chuid eile dá lucht easaonta."  Agus</span>
<lb n="644"/><span>mar sin do cuireadh na braighde sin Thuaithe Rátha ar</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="645"/><p><span>siubhal agus lucht coimhéada leo agus gluaiseas féin</span>
<lb n="646"/><span>agus a shluaghbhuidhean go rángadar go Tuaith Luirg</span>
<lb n="647"/><span>agus do rinneadar foslongphort an oidhche sin i mbarr</span>
<lb n="648"/><span>Ghlinn Dorcha isin bhfearann dá ngoirthear Srath na</span>
<lb n="649"/><span>dTarbh aniudh;</span></p>
<lb n="650"/>
<lb n="651"/><p><span>45.  Agus is uime goirthear Srath na dTarbh dhe ó</span>
<lb n="652"/><span>chomhrac an dá tharbh do bhí i nUlltaibh, an Donn Chuailgne</span>
<lb n="653"/><span>'s an Finnbheannach; an Donn Chuailgne ó n-a bheith</span>
<lb n="654"/><span>donn dia dhath, agus a bhreith i gCuailgne: an Finnbheannach</span>
<lb n="655"/><span>umorro .i. gilighthear re sneachta aoinoidhche na</span>
<lb n="656"/><span>beanna bhádar fair, gonadh Finnbheannach Mhuighe Aoi;</span>
<lb n="657"/><span>gona uadha sin a goirthear an dá ainm sin dhíobha .i.</span>
<lb n="658"/><span>an Finnbheannach agus an Donn Chuailgne; agus</span>
<lb n="659"/><span>léightear isin stair darab ainm Táin Bó Cuailgne</span>
<lb n="660"/><span>gurab ó chomhrac an dá tharbh sin re chéile i Srath na</span>
<lb n="661"/><span>dTarbh adeirthear Srath na dTarbh ris, agus gach ainm</span>
<lb n="662"/><span>eile dá bhfuil i nÉirinn nach sloinntear as tarbh ar aonchor.</span></p>
<lb n="663"/>
<lb n="664"/><p><span>46.  Gleann Dorcha, fós, is uime adeirthear .i. lá</span>
<lb n="665"/><span>d'áirighe dá ndeachaidh Fionn ann do sheilg agus mórán</span>
<lb n="666"/><span>eile don bhFéin mar aon fris; agus áirmhid go raibh</span>
<lb n="667"/><span>an Gleann chomh dorcha agus sin nár léir dhóibh cnoc</span>
<lb n="668"/><span>ná cabhán dá fhoigsi dhóibh an feadh do bhádar ann; gonadh</span>
<lb n="669"/><span>ann do rinne Fionn an tarngaire darab tosach an rann so:</span></p>
<lb n="670"/>
<lb n="671"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="672"/><span>47.</span>
<lb n="673"/><span>Gleann Dorcha cidh dorcha, dubh,</span>
<lb n="674"/><span>Aoibhne a thulcha 'ná gach treabh;</span>
<lb n="675"/><span>Gleann garbhdharach dá lean lon,</span>
<lb n="676"/><span>Fa threibh scol dealbhanach ghlan.</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="679"/><span>48.  Acht ní háit so don tarngaire sin, agus ní</span>
<lb n="680"/><span>leanta dhúinn dhí ní is sia, acht labhram ar an ádhbhar</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="681"/><p><span>rígh sin Fhearmanach go n-a mhuinntir.  Iar gcomhnuidhe</span>
<lb n="682"/><span>dhóibh ar an Srath reamhráite sin na dTarbh do chuireadar</span>
<lb n="683"/><span>buidhne amach as an arm for gach taobh 'na thimcheall</span>
<lb n="684"/><span>agus a thugadar buar agus bótháinte leo as feadhaibh</span>
<lb n="685"/><span>agus as fásachaibh Fhearmanach agus ó ghleanntaibh Fhear</span>
<lb n="686"/><span>Luirg dochum an champa; agus do marbhadh iomad</span>
<lb n="687"/><span>dhíobha agus do rónsat botha agus bélscátha ann agus</span>
<lb n="688"/><span>do chaitheadar an oidhche sin go soilbhir soghrádhach ann.</span></p>
<lb n="689"/>
<lb n="690"/><p><span>49.  Agus ar n-a mhárach a táinic O Maoladúin,</span>
<lb n="691"/><span>Ma Graith agus uaisle an tíre ar cheana chuca, agus</span>
<lb n="692"/><span>iliomad do gach sórt bídh agus biotáille dá raibh</span>
<lb n="693"/><span>gnáthach san tír an tan sin leo;  agus do fháiltigheadar</span>
<lb n="694"/><span>na hárdmhaithe sin timcheall roimhe Ghiolla Íosa Ma</span>
<lb n="695"/><span>Guidhir agus do fhuráladar miodh agus cuirm air féin</span>
<lb n="696"/><span>agus ar na huaisle sin Thíre Chonaill; agus do cuireadh</span>
<lb n="697"/><span>'na suighe iad iar sin timcheall ádhbhar an rígh sin Fhearmanach</span>
<lb n="698"/><span>agus do dáileadh biadha saora sochaithmhe agus</span>
<lb n="699"/><span>deocha míne meisceamhla forra.</span></p>
<lb n="700"/>
<lb n="701"/><p><span>50.   Annsin do fhiafruigh Giolla Íosa d'O Maoladúin</span>
<lb n="702"/><span>créad do b'ádhbhar dhó chum na heasumhlachta do rinne</span>
<lb n="703"/><span>sé i n-aghaidh a thighearna fa n-a chíos féin do thabhairt</span>
<lb n="704"/><span>dó.  Annsin adubhairt O Maoladúin nach d'easumhlacht</span>
<lb n="705"/><span>do rinne sé féin aon ní dá ndearna ann, acht do dhíth</span>
<lb n="706"/><span>nach bhfacaidh an tighearna féin 'na sheasamh le n-a</span>
<lb n="707"/><span>thabhairt dó, "agus anois atámaoid umhal le bhar gcíos</span>
<lb n="708"/><span>do thabhairt dhíbhsi i n-ionad bhar ndearbhráthar."</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>51.  "Maseadh, a Uí Mhaoladúin, ní ghlacfaidh misi</span>
<lb n="711"/><span>an cíos sin uaidsi an feadh mhairfeas mo dhearbhráthair;</span>
<lb n="712"/><span>óir do hinnseadh mórán d'easumhlacht agus d'aimhriaghail</span>
<lb n="713"/><span>oraibhsi an Tuaith so Luirg, agus ortsa féin go sonnrádhach;</span>
<lb n="714"/><span>agus is í mo chomhairle dhuitsi thú féin d'imtheacht</span>
<lb n="715"/><span>anois go Port Dobhráin ris an chíos sin agus</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="716"/><p><span>thú féin do ghabháil do leithscéil ris, óir ní ba réidh</span>
<lb n="717"/><span>misi nó go mbainidh mé bhar n-easumhlacht asaibh; dóigh</span>
<lb n="718"/><span>do gheall mé dom dhearbhráthair nach bhfúigfinn ceann</span>
<lb n="719"/><span>tighe ná tuaithe im dhiaidh i bhFearmanach nach béarainn</span>
<lb n="720"/><span>dá ionnsuighe maille re n-a chíos d'fhagháil uatha do</span>
<lb n="721"/><span>dheoin nó d'aimhdheoin.  Agus dá bhrígh sin éirigh thusa,</span>
<lb n="722"/><span>a Uí Mhaoladúin, d'ionnsuidhe mo bhráthar agus bíodh</span>
<lb n="723"/><span>Ma Graith leat, óir is tromchomhairleach mór air é,</span>
<lb n="724"/><span>agus innseadh sé gacha slighe ann a bhfuil an tírsi."</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>52.  Iar sin do chaitheadar seal ar ól agus ar aoibhneas</span>
<lb n="727"/><span>agus ar urgháirdiughadh meanman agus aigeanta.</span>
<lb n="728"/><span>Do fhógair Giolla Íosa do na conspulaibh sin a n-airm</span>
<lb n="729"/><span>do ghabháil agus adubhairt re hO Maoladúin a choinghioll</span>
<lb n="730"/><span>do chomhall; agus gluaiseas féin agus a shluaghbhuidhean</span>
<lb n="731"/><span>go tuaith Thíre Cheannada, iar nglacadh a gceada ag</span>
<lb n="732"/><span>uaislibh Luirg, mar a raibh Clann Mhe Guinnsionnáin</span>
<lb n="733"/><span>an tan sin agus gach fine eile dá raibh maille ris,</span>
<lb n="734"/><span>mar do bhí O Duibhín, O Seaghdhannáin, agus Clann</span>
<lb n="735"/><span>Mhic Anuisce agus iomad d'fhinigheachaibh uile nach</span>
<lb n="736"/><span>áirmhighthear sunna.  Agus do rinneadar comhnuidhe ar</span>
<lb n="737"/><span>an gcnoc darab ainm Craobh Uí Fhuadacháin mar a</span>
<lb n="738"/><span>mbíodh muinntear Fhuadacháin; agus cuireas feasa</span>
<lb n="739"/><span>agus teachta uadha ar mhaithibh an tíre agus do órduigh</span>
<lb n="740"/><span>dóibh teagbháil dhó ar an gCraoibh chéadna agus a tug</span>
<lb n="741"/><span>O Seaghdhannáin agus O Fuadacháin cuirm na hoidhche</span>
<lb n="742"/><span>sin dó do bhiadhaibh saora agus do gach sórt biotáille.</span></p>
<lb n="743"/>
<lb n="744"/><p><span>53.  Mar sin dóibh go héirghe gréine ar n-a mhárach;</span>
<lb n="745"/><span>agus do chruinnigheadar árdmhaithe an tíre sin dá</span>
<lb n="746"/><span>n-ionnsuidhe agus do fhiafraigh Giolla Íosa dhíobh an</span>
<lb n="747"/><span>dtugadar an cíos do bhí orra leo.  Adubhradarsan</span>
<lb n="748"/><span>nach raibh sé acu do láthair, gidheadh nach lughaide do </span>
<lb n="749"/><span>bhádar umhal chum a dhíola gan a bheith acu an lá sin.</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="750"/><p><span>Do fhógair Giolla Íosa Ma Guinnsionnáin do ghabháil</span>
<lb n="751"/><span>agus an mhéid do bhí i láthair dá chineadh.  Iar sin do</span>
<lb n="752"/><span>gabhadh iad gan fhuireach.  Annsin adubhairt Giolla Íosa</span>
<lb n="753"/><span>Ma Guidhir:  "Múinfeadsa dhíbhsi gan a bheith easumhal</span>
<lb n="754"/><span>níos sia fa bhar gcíos do dhíol gach uair bhus cóir dhíbh;</span>
<lb n="755"/><span>agus do-chífe sibh féin gach áit agus gach ionad 'na</span>
<lb n="756"/><span>ndearnabhar éagcóir ar mo dhearbhráthair fa n-a chíos</span>
<lb n="757"/><span>dlisteanach féin; agus bíodh fhios agaibh go bhfoillseochadh</span>
<lb n="758"/><span>dhíbh fós bhar míoghníomha go hiomlán."</span></p>
<lb n="759"/>
<lb n="760"/><p><span>54.  Gidheadh cheana do naisc coinghioll orra um</span>
<lb n="761"/><span>theagbháil dhó i bPort Dobhráin lá áirighe do hainmnigheadh</span>
<lb n="762"/><span>eatorra ar an láthair sin; agus a tug cead a scaoilte</span>
<lb n="763"/><span>nó a léigean amach.  Ciodh thrácht, dála Ghiolla Íosa</span>
<lb n="764"/><span>féin, ní dhearnaidh oiriseadh ná comhnuidhe gur thimchill</span>
<lb n="765"/><span>sé na seacht dtuatha so Fhearmanach don ruathar sin</span>
<lb n="766"/><span>agus níor fhágbhaidh ceann tuaithe tíre innte nár chuir</span>
<lb n="767"/><span>i nglas láimhe nó coise nó go rángadar i bhfiadhnaisi</span>
<lb n="768"/><span>a dhearbhráthar go Cnoc Ninne ar n-a gcur fa ghuin</span>
<lb n="769"/><span>ghaoi agus chloidheimh dhóibh.</span></p>
<lb n="770"/>
<lb n="771"/><p><span>55.  Mar sin do lean féin agus na maoir thabhaigh</span>
<lb n="772"/><span>sin do bhí ris go n-a gconspulaibh go Port Dobhráin</span>
<lb n="773"/><span>iad; agus do fuair na braighdibh sin roimhe ann;</span>
<lb n="774"/><span>agus do-chuaidh mar a raibh a dhearbhráthair gan fhuireach</span>
<lb n="775"/><span>agus do fháiltigh Maghnus roimhe agus adubhairt Giolla </span>
<lb n="776"/><span>Iosa: "créad fa bhfacas dhíbh, a dhearbhráthair, ar sé,</span>
<lb n="777"/><span>na braighde do chuireas chugaibh do chongbháil i ngéibheann</span>
<lb n="778"/><span>an fad so gan bhar gcíos d'fhagháil uatha nó gach ní dá</span>
<lb n="779"/><span>ndéanfaidís fa dheireadh do dhéanamh i n-am chum</span>
<lb n="780"/><span>sásadh do thabhairt uatha ann gach míoghníomh dá ndearnsat</span>
<lb n="781"/><span>bhar n-aghaidh?"</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>56.  Do fhreagair Maghnus é agus is eadh adubhairt:</span>
<lb n="784"/><span>"A dhearbhráthair, ar sé, is iontuigthe dhuitsi agus do</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="785"/><p><span>gach aon eile nach rabhassa ionfheadhma ris an aimsir</span>
<lb n="786"/><span>so a bhfuilim ag coimhéad na leapa; agus dá bhrígh sin</span>
<lb n="787"/><span>nach rabhas ionaighnis ris na taoiseachaibh so Fhearmanach,</span>
<lb n="788"/><span>níor léigeas im láthair iad nó go dtigtheá féin chucha;</span>
<lb n="789"/><span>agus anois gach ionaclann is toil leat féin do bhuain</span>
<lb n="790"/><span>dhíobh atáimsi ullamh réidh air."</span></p>
<lb n="791"/>
<lb n="792"/><p><span>57.  Iar sin téid Giolla Íosa i measc an teaghlaigh</span>
<lb n="793"/><span>agus glaodhas ar na dáileamhain agus adubhairt riú</span>
<lb n="794"/><span>freastal agus fritheolamh friochnamhach do dhéanan ar</span>
<lb n="795"/><span>na huaislibh sin Thíre Chonaill an feadh do bheithdís san</span>
<lb n="796"/><span>mbaile.  Do innis na dáileamhain go raibh a ndóthain</span>
<lb n="797"/><span>do gach sórt biotáille aca re fagháil maille re gach</span>
<lb n="798"/><span>sórt corma eile is riachtanas do láthair, "agus dá</span>
<lb n="799"/><span>bhrígh sin curthar na huaisle sin 'na suidhe in bhar dtimcheall</span>
<lb n="800"/><span>san ríghalla agus goirthear ar gach sórt corma</span>
<lb n="801"/><span>is tocha leat chuca agus do-ghéabhair é."</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>58.  Iar sin do éirigh Giolla Íosa 'na sheasamh agus</span>
<lb n="804"/><span>do glaoidh féin ar O mBaoighill agus ar O nGallchubhair</span>
<lb n="805"/><span>agus ar na trí Macaibh Suibhne agus ar gach conspul</span>
<lb n="806"/><span>eile dá raibh 'na fharradh ar an slighe sin; agus 'na dhiaidh</span>
<lb n="807"/><span>sin ar thaoiseachaibh Fhearmanach agus do cuireadh 'na</span>
<lb n="808"/><span>suidhe iad uile agus do dáileadh miodh agus cuirm</span>
<lb n="809"/><span>forra gur bho measctha meadharchaoin uile iad .i. uaisle</span>
<lb n="810"/><span>agus árdmhaithe Thíre Chonaill agus Fhearmanach i bhfochair</span>
<lb n="811"/><span>a chéile.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>59.  Annsin do fhiafraigh Giolla Íosa do na taoiseachaibh</span>
<lb n="814"/><span>sin Fhearmanach an raibh a gcíos acu le tabhairt</span>
<lb n="815"/><span>dá dtighearna.  Adubhradarsan go raibh.  "Maseadh</span>
<lb n="816"/><span>tigidh, ar Giolla Íosa, tigidh liomsa do láthair mo</span>
<lb n="817"/><span>dhearbhráthar nó go ndíola sibh bhar gcíos ris.  Agus</span>
<lb n="818"/><span>iar sin do ghabh a chead ag na huaisle sin Thíre Chonaill</span>
<lb n="819"/><span>agus fógras ar na dáileamhain mórán do dhéanamh</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="820"/><p><span>dhíobh go filleadh dhó féin do rís: agus do rug na</span>
<lb n="821"/><span>taoisigh sin leis mar a raibh a dhearbhráthair agus do</span>
<lb n="822"/><span>iarr orra an cíos sin do chómhaireamh chuige.</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>60.  Iar sin do éirigh O Maoladúin .i. taoiseach Luirg</span>
<lb n="825"/><span>agus do thug an cíos sin dó; agus do rinne Ma</span>
<lb n="826"/><span>Guinnseannáin, Mac Domhnaill, Mac Uí Mhaolruanaidh,</span>
<lb n="827"/><span>Mac Giolla Fheinnéin agus na ríoghthaoisigh uile an</span>
<lb n="828"/><span>díolaidheacht sinn go suighe O Flannagáin.  A dhálasomh</span>
<lb n="829"/><span>ro éirigh agus ro fhuráil a chíos air ar son Thuaithe</span>
<lb n="830"/><span>Rátha gidh nach raibh óirnighthe 'na thaoiseach san am sin</span>
<lb n="831"/><span>acht 'na dhamhna flatha i n-oirchill inmhe Uí Fhlannagáin</span>
<lb n="832"/><span>do ghabháil chuige an uair do dhéanfadh a chor nó a</span>
<lb n="833"/><span>mhuinnteardhas ris an tighearna.</span></p>
<lb n="834"/>
<lb n="835"/><p><span>61.  Adubhairt Giolla Íosa annsin: "A dhaoine</span>
<lb n="836"/><span>uaisle, ar sé, ní glacfidhear bhar gcíos féin uaibhsi</span>
<lb n="837"/><span>gan éaraic ann ar mharbhabhar dár muinntirne; agus</span>
<lb n="838"/><span>ionaclann iomchuibhidh ann gach easumhlacht dá ndearnabhar;</span>
<lb n="839"/><span>agus dá ndéanmaois ceart d'imirt oraibhsi</span>
<lb n="840"/><span>is díbh do bhainmaois díolaidheacht ann gach trioblóid</span>
<lb n="841"/><span>dá dtáinic orainn as easumhlacht taoiseach Fhearmanach</span>
<lb n="842"/><span>uile, do bhrígh gurab sibh do thosuigh an trioblóid;</span>
<lb n="843"/><span>agus do bheirimsi a dheimhin dhíbhsi nach scarfaidh sibh</span>
<lb n="844"/><span>liomsa nó go gcuirfidh mé sibh go Loch Uachtair áit a</span>
<lb n="845"/><span>mbiaidh sibh i dtaiscidh nó go madh lánshásta mo dhearbhráthair</span>
<lb n="846"/><span>ann gach míghníomh dá ndearnabhar air agus oramsa.</span>
<lb n="847"/><span>Acht cheana díolaidh an cíos an uair atá sé do láthair</span>
<lb n="848"/><span>agaibh."  Agus do rinneadar amhlaidh sin; agus tar</span>
<lb n="849"/><span>éis an cíos sin do ghlacadh uadha do fhógair don lucht</span>
<lb n="850"/><span>coimhéada do bhí orra a mbreith leo gus an tigh coimhéada</span>
<lb n="851"/><span>a mbádar roimhe sin agus aire ghrinnghiolach do thabhairt</span>
<lb n="852"/><span>dóibh go maidin, "dóigh ní chuirfidh siad ní bhus faide</span>
<lb n="853"/><span>'ná sin do thrioblóid oraibh."</span>
<lb n="854"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="855"/><p><span>62.  Iar sin do chuir as a fhiadhnaisi iad don tigh a</span>
<lb n="856"/><span>rabhadar roimhe sin; agus 'na dhiaidh sin do ghoir ar</span>
<lb n="857"/><span>na taoiseachaibh eile sin dá ionnsuidhe agus adubhairt</span>
<lb n="858"/><span>leo:  "tugaidh sibhsi, na taoisigh atá do láthair, cor</span>
<lb n="859"/><span>agus slána uaibh fa n-a bheith umhal do bhar dtighearna</span>
<lb n="860"/><span>budh dheasta agus fa bhar gcíos do dhíol go féileamhail</span>
<lb n="861"/><span>mar is dú dhíbh a dhéanamh; agus mara ndéanamh sibh</span>
<lb n="862"/><span>sin cuirfidh misi go Loch Uachtair sibh; agus mionnuighim</span>
<lb n="863"/><span>dhíbh fa na duibhmhionnaibh is dual damh nach bhfúigfe sibh</span>
<lb n="864"/><span>an áit sin go bráth nó go madh maith libh slánadh do</span>
<lb n="865"/><span>ghlacadh uaibh agus a bheith umhal do bhar dtighearna go</span>
<lb n="866"/><span>bráth dá éisi."</span></p>
<lb n="867"/>
<lb n="868"/><p><span>63.  "Maseadh ar iadsamh do dhearbhadh go bhfuilmídne</span>
<lb n="869"/><span>umhal fonnmhar ar a thoil féin do thabhairt dósamh agus</span>
<lb n="870"/><span>duitsi, dobhéaram na mionna sin dhíbh re gach deighmhéin,</span>
<lb n="871"/><span>agus gan ní ar bhith do dhéanamh ann bhar n-aghaidh go</span>
<lb n="872"/><span>bráth."  Agus iar sin tugadh an Duibhineach dia n-ionnsuidhe</span>
<lb n="873"/><span>agus a tugadar í i bhfiadhnaisi chille agus thuaithe</span>
<lb n="874"/><span>annsin re gan éirghe amach oidhche ná laoi do dhéanamh i</span>
<lb n="875"/><span>n-aghaidh a dtighearna an gcéin do mhairfidís.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>64.  Iar sin do éirigh Giolla Íosa na sheasamh agus</span>
<lb n="878"/><span>adubhairt: "Is fada atáimsi i bhféagmhais na ndaoine</span>
<lb n="879"/><span>uaisle so Thíre Chonaill, agus fanaidhsi annsin i bhfochair</span>
<lb n="880"/><span>mo dhearbhráthar nó go gcríochnócha sibh bhar ngnóthaidhe,</span>
<lb n="881"/><span>agus tugaidh slánadh aoinfhir ar a chéile dhó le</span>
<lb n="882"/><span>comhall bhar dtairiseachta agus bhar ndísle le a achta feasta."</span></p>
<lb n="883"/>
<lb n="884"/><p><span>65.  Do rinneadar amhlaidh sin; agus do ghluais</span>
<lb n="885"/><span>Giolla Íosa i gceann muinntire Uí Dhomhnaill agus</span>
<lb n="886"/><span>do fuair iad go subhach soimheanmnach, agus ar ndul</span>
<lb n="887"/><span>do Ghiolla Íosa 'na measc do shuidh idir O Baoighill</span>
<lb n="888"/><span>agus O Gallchabhair agus do ghabh ag ól agus ag iontlás</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="889"/><p><span>mar aon riú; agus do chuir d'fhiachaibh sláinte Uí</span>
<lb n="890"/><span>Dhomhnaill d'ól idir an gcomhluadar ar cheana.</span></p>
<lb n="891"/>
<lb n="892"/><p><span>66.  Mar sin dóibh cara an chaoimhlaoi sin nó go</span>
<lb n="893"/><span>dtáinic am bídh do chaitheamh; agus iar sin do folcadh</span>
<lb n="894"/><span>búird shlimleathna an rightheaghlaigh, agus do cuireadh</span>
<lb n="895"/><span>togha gacha bídh agus gacha biotáille orra agus do</span>
<lb n="896"/><span>suigheadh gach aon dhíobh ann a ionad cinnte comórtais</span>
<lb n="897"/><span>féin amhail ba ghnáth do dhéanamh ris an rightheaghlach</span>
<lb n="898"/><span>sin ariamh roimhe.  Agus iar gcaitheamh a bproinne</span>
<lb n="899"/><span>agus a dtomhaltais dhóibh do chaitheadar an oidhche sin</span>
<lb n="900"/><span>re hól agus re haoibhneas go dtáinig am suain</span>
<lb n="901"/><span>agus sádhaile dhóibh; agus do asluigheadar na rífhlatha</span>
<lb n="902"/><span>sin Thíre Chonaill cead suaimhnis dhóibh féin; agus</span>
<lb n="903"/><span>adubhradar muna bhfaghadaois sin nach beithdís ionastair</span>
<lb n="904"/><span>nó ionimtheachta ar n-a mhárach; agus do ghabhadar uile</span>
<lb n="905"/><span>comairce aige um a léigean dóibh chodhladh; agus iar</span>
<lb n="906"/><span>sin do cóirigheadh iomdhadha agus árdleabthacha dhóibh</span>
<lb n="907"/><span>agus do-chuadar dochum suain agus sárchodalta, agus</span>
<lb n="908"/><span>do bhíodar ar an órdughadh sin go ham éirghe ar n-a</span>
<lb n="909"/><span>mhárach.  Agus ar n-éirghe dhóibh cuireas Maghnus fios</span>
<lb n="910"/><span>ar O Gallchubhair agus ar O mBaoighill agus ar na</span>
<lb n="911"/><span>trí Macaibh Suibhne agus ar gach aon chonspul eile,</span>
<lb n="912"/><span>agus a tángadar dá ionnsuidhe agus do rinne iomad</span>
<lb n="913"/><span>lúthghára rompa, agus do cuireadh 'na suidhe iad 'na</span>
<lb n="914"/><span>thimcheall agus do dáileadh miodh agus cuirm forra ann.</span></p>
<lb n="915"/>
<lb n="916"/><p><span>67.  Annsin do labhair Maghnus re Giolla Íosa agus</span>
<lb n="917"/><span>adubhairt:  "A dhearbhráthair, ar sé, éirighsi amach</span>
<lb n="918"/><span>agus cuir na buannaidhe sin do bhí leat 'na suidhe san</span>
<lb n="919"/><span>teagh mór sin amuich; agus tabhair fa deara aire</span>
<lb n="920"/><span>fhriochnamhach do thabhairt dhóibh fa mhiodh agus fa chuirm</span>
<lb n="921"/><span>dhóibh; dóigh ní díleas liomsa a dtaobhadh re duine ar</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="922"/><p><span>bith acht leat féin; agus déantar sós gléas bídh agus</span>
<lb n="923"/><span>biotáille do chur orainn féin annso, óir do-dhéanadh a</span>
<lb n="924"/><span>dtighearna súd dithcheall chum sóláis do chur ortsa</span>
<lb n="925"/><span>nó ar gach aon bhainfeadh leat."</span></p>
<lb n="926"/>
<lb n="927"/><p><span>68.  Iar sin do-chuaidh Giolla Íosa amach agus do</span>
<lb n="928"/><span>fhoráil ar an lucht fritheolmha gan biadh ná biotáille</span>
<lb n="929"/><span>do spáráil ar na buannadhaibh sin Thíre Chonaill nó ar</span>
<lb n="930"/><span>thaoiseachaibh Fhearmanach mar aon riú; agus do rinneadh</span>
<lb n="931"/><span>amhlaidh sin; agus is ann gcodalteach sin rígh Fhearmanach</span>
<lb n="932"/><span>mar an gcéadna do na huaisle sin Thíre Chonaill</span>
<lb n="933"/><span>agus do chaitheadar féin agus rígh Fhearmanach proinn</span>
<lb n="934"/><span>agus tomhaltas i bhfochair a chéile go soilbhir sólásach</span>
<lb n="935"/><span>feadh an chaoinlaoi.</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>69.  Agus annsin do labhair O Baoighill agus na</span>
<lb n="938"/><span>huaisle sin eile Thíre Chonaill d'aontoil agus adubhradar:</span>
<lb n="939"/><span>"A rígh Fhearmanach, ar siad, a tángamarne,</span>
<lb n="940"/><span>an beagán buidhne so, re toil ar dtighearna féin agus</span>
<lb n="941"/><span>re méadughadh maitheasa dhuitsi do dhéanamh seirbhísi</span>
<lb n="942"/><span>dhíbhsi agus níor iarramar aon athchuinghe oraibhsi ó</span>
<lb n="943"/><span>thángamar; agus is í athchuinghe bhus mian linn d'iarraidh</span>
<lb n="944"/><span>anois .i. sibhsi do dhéanamh réidhdtigh re muinntir Uí</span>
<lb n="945"/><span>Fhlannagáin amhail do rinneabhar re bhar dtaoiseachaibh eile."</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>70.  Annsin do fhreagair Maghnus dhóibh agus adubhairt</span>
<lb n="948"/><span>nár bh'ionann slighe réidhtigh do bhí ag na taoiseachaibh</span>
<lb n="949"/><span>sin eile agus ag muinntir Fhlannagáin; óir do rinneadar</span>
<lb n="950"/><span>sin gníomh nach dtig le haon taoiseach i bhformhór</span>
<lb n="951"/><span>Éireann do fhreagra.  "Gidheadh gach réidhteach is fearr</span>
<lb n="952"/><span>fhéadfadsa do dhéanamh leo dhéanad é ar bhar sonsa";</span>
<lb n="953"/><span>agus do goireadh ar Ghiolla Íosa chughtha agus do</span>
<lb n="954"/><span>hinnseadh dó gach ní dár labhair O Baoighill um an</span>
<lb n="955"/><span>ádhbhar sin; agus adubhairt Giolla Íosa go raibh éarach</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="956"/><p><span>chúig bhfear ndéag re n-a agra ar mhuinntir Uí Fhlannagáin</span>
<lb n="957"/><span>"do mharbhadh leo do dheirbhdhílis mo dhearbhráthar</span>
<lb n="958"/><span>is an chuinsgleo do rinneadar go mídhlisteanach i</span>
<lb n="959"/><span>n-aghaidh mo dhearbhráthar fa n-a chíos féin d'iarraidh orra."</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>71.  Annsin adubhairt O Baoighill nach dochum dlighidh</span>
<lb n="962"/><span>leo ar son mhuinntire Fhlannagáin do rachfaidís féin</span>
<lb n="963"/><span>acht do thabhairt conganta chum réidhtigh dhóibh; gidh nár</span>
<lb n="964"/><span>bh'aithne dhó cionnas do fhéadfaidís sásadh do thabhairt</span>
<lb n="965"/><span>is na neithibh do rónsat go mídhlisteanach acht muna</span>
<lb n="966"/><span>bhféachaidís féin ar ainbhfhios an ghníomha go speisialta</span>
<lb n="967"/><span>i n-aghaidh a dtighearna.</span></p>
<lb n="968"/>
<lb n="969"/><p><span>72.  Iar sin cuirthear fios ar mhuinntir Fhlannagáin;</span>
<lb n="970"/><span>agus ar dteacht do láthair dóibh do fhiafraigh Giolla </span>
<lb n="971"/><span>Íosa dhíobh créad an leathscéal do bhí acu i n-aghaidh</span>
<lb n="972"/><span>gach míghníomh dá ndearnsat i n-aghaidh a dtighearna;</span>
<lb n="973"/><span>nó créad dan éarach do bhí acu le tabhairt i mbás a</span>
<lb n="974"/><span>mhuinntire.  "Óir ó tharla na daoine uaisle so do</span>
<lb n="975"/><span>láthair is ann is maith liomsa fios bhar leithscéal</span>
<lb n="976"/><span>d'fhagháil, nó bhar bhfreagra ann bhar míghníomhaibh;</span>
<lb n="977"/><span>óir do b'fhéidir ribhsi a rádh go ndearnadh éagceart</span>
<lb n="978"/><span>orraibh."  Do fhreagair muinntear Fhlannagáin sin agus</span>
<lb n="979"/><span>adubhradar dar leo féin go raibh éarach nó ionaclann</span>
<lb n="980"/><span>acu féin re hiarraidh, dá bhfaghaidís ceart, amhail do</span>
<lb n="981"/><span>hiarradh orra .i. gur marbhadh O Flannagáinn agus beirt</span>
<lb n="982"/><span>ar fhithchid dá mhuinntir maille fris.</span></p>
<lb n="983"/>
<lb n="984"/><p><span>73.  "Mo fhreagrasa air sin, ar Giolla Íosa, nach cóir</span>
<lb n="985"/><span>dhíbhsi éarach ná ionaclann a d'fhagháil i n-aon duine</span>
<lb n="986"/><span>dár marbhadh uaibh san imireasan úd, óir is mídhlisteanach</span>
<lb n="987"/><span>do leanabharsi mo mhuinntearsi do cheann geallta</span>
<lb n="988"/><span>an chíosa dhlisteanaigh budh chóir dhíbhsi a dhíol gan</span>
<lb n="989"/><span>easaonta do thógbháil oraibh.  Agus má's éagcóir aon</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="990"/><p><span>ní dá n-abraimsi, atáid uaisle Thíre Chonaill do láthair</span>
<lb n="991"/><span>annso agus is tuigsi dhóibh má táimsi ag rádh éigcirt;</span>
<lb n="992"/><span>agus mionnuighim fon Duibheineach is dual dhamh mar</span>
<lb n="993"/><span>a mbeith go bhfuilid na daoine uaisle sin do láthair</span>
<lb n="994"/><span>nach biadhmaois ag aighneas re aroile nó go mbeith</span>
<lb n="995"/><span>sibhsi ar Chloich Uachtair mar a bhfuigheadh sibh bhar sáith</span>
<lb n="996"/><span>don dligheadh; acht nár bh'áil liomsa bhar gcur ann nó</span>
<lb n="997"/><span>go n-éisteadh na daoine uaislesi bhar gcortha.</span></p>
<lb n="998"/>
<lb n="999"/><p><span>74.  "Gidheadh ó ghlacadar na daoine uaisle céadna orra</span>
<lb n="1000"/><span>féin labhairt ann bhar gcás, do-ghéabha sibhsi a mbreitheamhnas</span>
<lb n="1001"/><span>is na neithibh do chualadar ar gach taobh eadrainn;</span>
<lb n="1002"/><span>agus má fhágbhaid na daoine uaisle folamh mo dhearbhráthair</span>
<lb n="1003"/><span>gan éaraic i mbás na gcúig bhfear ndéag sin</span>
<lb n="1004"/><span>dá mhuinntir, bíodh sin fa n-a mbreitheamhnas féin.</span>
<lb n="1005"/><span>Agus dar na mionnaibh reamhráidhte ní rachadh breitheamhnas</span>
<lb n="1006"/><span>ná réidhteach eadrainne agus sibhsi muna mbeith</span>
<lb n="1007"/><span>gur labhradarsamh ann, agus gur maith linne gach</span>
<lb n="1008"/><span>agra dá bhfuil againn agus gach leithscéal dá bhfuil</span>
<lb n="1009"/><span>agaibhsi do chur i n-umhail do rígh Thíre Chonaill, do bhrígh</span>
<lb n="1010"/><span>go gcluinimsi gur minic do ní sibhsi tuaithleas ris féin</span>
<lb n="1011"/><span>agus re gach taoiseach dia mhuinntir; agus dá bhrígh sin,</span>
<lb n="1012"/><span>a Uí Bhaoighill, éirighsi amach agus déanaidh mar chífighthear</span>
<lb n="1013"/><span>dhíbh ann gach ní dár éisteabhar go suighe so."</span></p>
<lb n="1014"/>
<lb n="1015"/><p><span>75.  "Iar sin do éirigh O Baoighill agus O Gallchubhair</span>
<lb n="1016"/><span>agus na trí Mic Suibhne agus do chuadar i bhfód fo</span>
<lb n="1017"/><span>leith d'fhéachain créad do-dhéanaidís is san chás sin.</span>
<lb n="1018"/><span>Agus is í breith do chonnacthas dóibh do thabhairt .i.</span>
<lb n="1019"/><span>seacht gcéad loiligheach do dhéanamh ar mhuinntir Uí</span>
<lb n="1020"/><span>Fhlannagáin i n-éaraic na gcúig bhfear ndéag sin do</span>
<lb n="1021"/><span>mhuinntir rígh Fhearmanach mar gheall ar shíothcháin a</span>
<lb n="1022"/><span>dtighearna d'fhágbháil; agus mar an gcéadna a gcur</span>
<lb n="1023"/><span>fa mhionnaibh gan éirghe amach isin easaonta chéadna an</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1024"/><p><span>gcéin do mhairfidís; agus tar éis gach breitheamhnais</span>
<lb n="1025"/><span>dhíobh sin do-chuadar isteach is in chodalteach 'na raibh</span>
<lb n="1026"/><span>Maghnus agus Giolla Íosa i bhfochair a chéile.</span></p>
<lb n="1027"/>
<lb n="1028"/><p><span>76.  Agus annsin do éirigh Maghnus 'na shuidhe is an</span>
<lb n="1029"/><span>iomdha agus do fhear fáilte friú; agus do ibh sláinte</span>
<lb n="1030"/><span>a dtighearna forra re luinne agus re lúthgháire rompa;</span>
<lb n="1031"/><span>agus do ghabh ag innisin dhóibh gach uirscéal taithneamhach</span>
<lb n="1032"/><span>dá mbíodh idir é féin agus O Domhnaill ó aois a</span>
<lb n="1033"/><span>naoidheandachta go scaramhain dóibh re aroile; agus</span>
<lb n="1034"/><span>do iarr ar O mBaoighill a bheannacht do chuimhniughadh</span>
<lb n="1035"/><span>dhó "agus is uras dó fhios do bheith aige nach bhfuilimsi</span>
<lb n="1036"/><span>ionastair nó ionimtheachta le rachfainn dá fhéachainnsiomh</span>
<lb n="1037"/><span>ní is mionca 'ná thigh seisiomh dom fhéachainsi, ós aige</span>
<lb n="1038"/><span>atá a shláinte."</span></p>
<lb n="1039"/>
<lb n="1040"/><p><span>77.  Agus 'na dhiaidh sin do labhair O Baoighill:</span>
<lb n="1041"/><span>"A thighearna, ar sé, do rinneamar-ne breitheamhnas</span>
<lb n="1042"/><span>annsúd idir sibhsi agus muinntir Fhlannagáin má's é</span>
<lb n="1043"/><span>bhar dtoilsi a bheith samhlaidh."  "Ní cuibhidh gan a bheith</span>
<lb n="1044"/><span>réidh ar gach ní dá ndearnabhar san chás sin ó do</span>
<lb n="1045"/><span>léigeadh dar bhar n-ionnsuidhe é."</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>78.  "Maseadh, ar O Baoighill, do rinneamarne seacht</span>
<lb n="1048"/><span>gcéad loiligheach ar mhuinntir Fhlannagáin i n-éaraic</span>
<lb n="1049"/><span>na gcúig bhfear ndéag do mharbhadar go mídhlisteanach</span>
<lb n="1050"/><span>do bhar muinntirsi."  "A dhearbhráthair, a Ghiolla Íosa,</span>
<lb n="1051"/><span>créad adeir tú ris an mbreith úd?"  "Adeirim, ar</span>
<lb n="1052"/><span>Giolla Íosa, nach gcuirfead suas go bráth do bhreitheamhnas</span>
<lb n="1053"/><span>na ríoghthaoiseach úd Thíre Chonaill im thír féin;</span>
<lb n="1054"/><span>agus nach molfainn dhuitsi cur suas dó; agus fós,</span>
<lb n="1055"/><span>ar Giolla Íosa, molaim dhíbhsi fios do chur ar mhuinntir</span>
<lb n="1056"/><span>Fhlannagáin agus a dtabhairt do láthair sunna agus a</span>
<lb n="1057"/><span>fhios d'fhagháil an bhfuilid féin réidh ar an mbreitheamhnas úd."</span>
<pb n="54"/></p>
<lb n="1058"/>
<lb n="1059"/><p><span>79.  Do rinneadh amhlaidh sin agus ar dteacht do</span>
<lb n="1060"/><span>láthair dhóibh do fhiafruigh Giolla Íosa dhíobh an rabhadar</span>
<lb n="1061"/><span>réidh ar gach breitheamhnas dá ndearnadar na huaisle</span>
<lb n="1062"/><span>sin Thíre Chonaill orra ann gach iomghuin dá raibh idir</span>
<lb n="1063"/><span>iad féin agus a dhearbhráthair do bhí i láthar ann sin.</span></p>
<lb n="1064"/>
<lb n="1065"/><p><span>80.  Do fhreagradarsamh agus adubhradar go rabhadar.</span>
<lb n="1066"/><span>"Maseadh ar Giolla Íosa tabhraidh na mionna dúthchais</span>
<lb n="1067"/><span>atá againn annso .i. an Duibheineach le cóimhlíonadh gach</span>
<lb n="1068"/><span>neithe dár hórduigheadh oraibh is an mbreitheamhnas úd</span>
<lb n="1069"/><span>i bhfiadhnaisi na ndaoine uaisle so agus bhar dtighearna</span>
<lb n="1070"/><span>féin."  Do rinneadar amhlaidh sin mar adubhairt Giolla </span>
<lb n="1071"/><span>íosa leo; agus iar sin do foillsigheadh an breitheamhnas</span>
<lb n="1072"/><span>sin dóibh amhail adubhramar agus ann sin do cheangladar</span>
<lb n="1073"/><span>a gcor agus a muinnteardhas re n-a dtighearna agus</span>
<lb n="1074"/><span>do rinneadar síothcháin charthannach charaideamhail re aroile.</span></p>
<lb n="1075"/>
<lb n="1076"/><p><span>81.  Iar sin do rug Giolla Íosa ar chornfhleasc</span>
<lb n="1077"/><span>órdha agus do iarr ar a dhearbhráthair deoch do ibhe ar</span>
<lb n="1078"/><span>na huaisle sin do dhruim síthe agus caradraidh; agus</span>
<lb n="1079"/><span>ann sin do rug ar an gcornfhleasc as láimh Ghiolla </span>
<lb n="1080"/><span>Íosa agus do ól deoch ar mhac oireachta Uí Fhlannagáin</span>
<lb n="1081"/><span>agus goireas O Flannagáin dhe ann sin.  Agus is é</span>
<lb n="1082"/><span>ba hainm baiste don tO Fhlannagáin sin do goireadh</span>
<lb n="1083"/><span>an lá sin .i. Diarmaid an Fhíona mac Aodha Mhéith mic</span>
<lb n="1084"/><span>Dhomhnaill an Fhíona mic Bhriain na Mudhan mic Ghiolla</span>
<lb n="1085"/><span>Pádraig mic Lughuine (.i. Fhlannagáin) ó bhfuil an</span>
<lb n="1086"/><span>sloinneadh mic Laoighsigh mic Artiogail mic Lochluinn</span>
<lb n="1087"/><span>mic Mhaoilseachlainn an Fhiadhaigh mic Mhaolruanaidh na</span>
<lb n="1088"/><span>Cara .i. is leis do rinnead Cara Dhruim an Iolair ar</span>
<lb n="1089"/><span>dtús, mic Fhlainn mic Dhomhnaill Duinn mic Chormaic</span>
<lb n="1090"/><span>Chaoich mic Thuathail Mhaoilghairbh mic Chairbre mic Néill</span>
<lb n="1091"/><span>Naoighiallaigh ó ráidhtear Clanna Néill Éireann.</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1092"/><p><span>82.  Gonadh cóimhcheangal agus réidhteach thaoiseach</span>
<lb n="1093"/><span>Fhearmanach re n-a dtighearna go suighe sin.</span></p>
<lb n="1094"/>
<lb n="1095"/><p><span>83.  Iar sin do dáileadh fleadha aghus féastadha</span>
<lb n="1096"/><span>iomdha ar uaisle agus ar ísle, ar thuaith agus ar eaglais,</span>
<lb n="1097"/><span>agus ar dhraoithibh agus ar olamhnaibh isin rightheaghlach</span>
<lb n="1098"/><span>sin, agus go sonnrádhach ar mhuinntir Thíre Chonaill.</span>
<lb n="1099"/><span>Annsin do éirigh O Baoighill agus O Gallchubhair agus</span>
<lb n="1100"/><span>na trí Mic Suibhne do ghabháil a gceada ris na huaislibh</span>
<lb n="1101"/><span>sin Fhearmanach; agus do gabhadh a stéada dhóibh agus</span>
<lb n="1102"/><span>do ghlacadar a n-arma; agus ba subhach soimheamhnach</span>
<lb n="1103"/><span>an cóimhthionól sin ag scaramhain re chéile; agus iar</span>
<lb n="1104"/><span>sin do ghabhadar na huaisle sin Thíre Chonaill a gcead</span>
<lb n="1105"/><span>ag an rightheaghlach sin ó bheag go mór.  Mar an gcéadna</span>
<lb n="1106"/><span>do ghabh O Flannagáin, Ma Graith agus O Maoladúin a</span>
<lb n="1107"/><span>gcead ag an gcloinn sin Duinn Mhe Guidhir, agus do</span>
<lb n="1108"/><span>ghluaiseadar féin agus Giolla Íosa go mbeagán dá</span>
<lb n="1109"/><span>lucht coimhéada mar aon ris agus níor fhuiridhsuiod go</span>
<lb n="1110"/><span>rángadar Sciath Bhaile Mhic Mhurchadha agus de rinneadar</span>
<lb n="1111"/><span>foslongphort an oidhche sin ann.  Agus do cuireadh</span>
<lb n="1112"/><span>fios fo'n tír riú d'iarraidh marthaineachta an</span>
<lb n="1113"/><span>oidhche sin agus gach cinéal corma eile do b'éidir d'fhagháil.</span></p>
<lb n="1114"/>
<lb n="1115"/><p><span>84.  Do chuir Mac Giolla Fheinnéin agus maithe an</span>
<lb n="1116"/><span>tíre ar cheana a lórdhóthchain dá n-ionnsuidhe do gach</span>
<lb n="1117"/><span>cinéal corma ba riachtanas do láthair; agus ar n-a</span>
<lb n="1118"/><span>mhárach do fhágbhadar na huaisle sin Thíre Chonaill</span>
<lb n="1119"/><span>agus íochtair Fhearmanach iomairce beatha agus sláinte</span>
<lb n="1120"/><span>ag Giolla Íosa agus do ghluaiseadar rómpa gach</span>
<lb n="1121"/><span>drong aca dá dtighthibh budh dhéin.</span></p>
<lb n="1122"/>
<lb n="1123"/><p><span>85.  Gonadh é sin iomscaradh Ghiolla Íosa Mhic Guidhir</span>
<lb n="1124"/><span>agus na huaisle sin Thíre Chonaill agus íochtair Fhearmanach</span>
<lb n="1125"/><span>re aroile ar gcur seacht dtuatha Fhearmanach fa</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1126"/><p><span>chíos agus fa umhla dhó féin agus dá dhearbhráthair .i.</span>
<lb n="1127"/><span>Maghnus Ma Guidhir.</span></p>
<lb n="1128"/>
<lb n="1129"/><p><span>86.  An lá céadna do fhill Giolla Íosa tar ais gus</span>
<lb n="1130"/><span>an ríoghbhrogh sin Phort Dobhráin mar a raibh a dhearbhráthair,</span>
<lb n="1131"/><span>agus ar ndul isteach dó, ní comhnuidhe do rinne</span>
<lb n="1132"/><span>go ráinuic an codalteach i n-a roibh Maghnus agus do</span>
<lb n="1133"/><span>shuidh ar cholbha na hiomdha aige, agus is eadh adubhairt,</span>
<lb n="1134"/><span>"dubhruach, a dhearbhráthair," ar sé.  "Is cóir sin</span>
<lb n="1135"/><span>anois, ar an tighearna, agus tabhairse cuidiughadh</span>
<lb n="1136"/><span>chum subháilce dhúinn," ar sé.  "Dhén cheana," ar</span>
<lb n="1137"/><span>Giolla Íosa.  Agus iar sin do órduigh Giolla Íosa</span>
<lb n="1138"/><span>an aois ealadhna ar cheana do chruinniughadh chughtha</span>
<lb n="1139"/><span>isteach don chodalteach.  Annsin tángadar draoithe</span>
<lb n="1140"/><span>agus deaghdhaoine ealadhna, agus aois gacha dréachta,</span>
<lb n="1141"/><span>agus lucht seanma an rightheaghlaigh, agus do shinneadar</span>
<lb n="1142"/><span>sreatha síorbhinne taighiuire téad mbeannchroth; agus</span>
<lb n="1143"/><span>do ghabhadar duanta agus dubhchanna a sean agus a</span>
<lb n="1144"/><span>sinnsear dhóibh; agus do ghabhadar ag ól agus ag</span>
<lb n="1145"/><span>aoibhneas i bhfochair a chéile ag cuimhniughhadh na deaghmhuinntire</span>
<lb n="1146"/><span>sin do imthigh uadha an lá roimhe sin.</span></p>
<lb n="1147"/>
<lb n="1148"/><p><span>87.  Trí lá agus teora hoidhche dhóibh ar an órdughadh</span>
<lb n="1149"/><span>sin.  Iar sin adubhairt Giolla Íosa Ma Guidhir:  "A</span>
<lb n="1150"/><span>dhearbhráthair, ar sé, anois atá do thír agus do thalamh</span>
<lb n="1151"/><span>fad chíos agus fad chánachas féin agatsa umhal urramach</span>
<lb n="1152"/><span>dhuit; dóigh ní mheasaimsi go láimheochaidh ceann</span>
<lb n="1153"/><span>tuaithe nó tíre i gcrích Mhanach éirghe amach nó easumhlacht</span>
<lb n="1154"/><span>ar bith do fhoillsiughadh i n-aghaidh do riaghla nó hórduighthe</span>
<lb n="1155"/><span>feasta; agus bíodh agatsa feadhmantaigh a</span>
<lb n="1156"/><span>bhias láidir ceannasach do shíorghnáth ag tabhairt cuarta</span>
<lb n="1157"/><span>timcheall na cundae agus ag tógbháil do chíosa eatara;</span>
<lb n="1158"/><span>agus is mithidh liom féin cuairt do thabhairt go tigh</span>
<lb n="1159"/><span>mo sheanathar don Bhréifne, agus dá n-éirghe easaonta</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1160"/><p><span>nó coinsgleo idir aon cheann tuaithe acu sin agus do</span>
<lb n="1161"/><span>mhuinntirsi is goirid uaibhsi Cloch Uachtair re scéalaibh</span>
<lb n="1162"/><span>do chur chugamsa agus biaidh misi agaibh gan mhoill ó</span>
<lb n="1163"/><span>tharla dhuit fín a bheith ar díth do neirt re n-a bhfreastal."</span></p>
<lb n="1164"/>
<lb n="1165"/><p><span>88. "Truagh sin, a dhearbhráthair," ar Maghnus; "is</span>
<lb n="1166"/><span>dearbh gur tír mharbh tír gan tighearna; agus ní fada</span>
<lb n="1167"/><span>mhairfeadsa ar aonchor; agus ní fearr mo mhairshion</span>
<lb n="1168"/><span>san riocht so, ó scaras rem luadhail.  Agus do chí</span>
<lb n="1169"/><span>tusa agus gach aon agaibh nach bhfuilid clann agam do</span>
<lb n="1170"/><span>sílfidhe do theacht chum feadhma go gar i ndiaidh mo</span>
<lb n="1171"/><span>bháis, acht leanbán óg éagciallaidhe inar beag suim</span>
<lb n="1172"/><span>lucht easaonta; do bhrígh go measaim gurab ag imeartas</span>
<lb n="1173"/><span>aonláimhe atá na taoisigh so Fhearmanach i n-aghaidh gach</span>
<lb n="1174"/><span>aoin againn, gion nach admhaid é.  Agus, a Ghiolla Íosa,"</span>
<lb n="1175"/><span>ar sé, "ná scair thusa liomsa mar sin nó go bhfagha</span>
<lb n="1176"/><span>mé bás, agus glac féin ceannas tar m'éisi chugat ós</span>
<lb n="1177"/><span>cionn na tíre dá gcathamh agus dá gcosnamh; agus an</span>
<lb n="1178"/><span>t-athghiorra mhairfeadsa ná scair riom nó go bhfagha</span>
<lb n="1179"/><span>mé bás agus nó go gcuire riaghail órduighthe ar gach</span>
<lb n="1180"/><span>ní dá bhfuil im dhiaidh agus go nglaca tú m'inmhe agus</span>
<lb n="1181"/><span>m'oighreacht chugat im dhiaidh."</span></p>
<lb n="1182"/>
<lb n="1183"/><p><span>89.  Do fhreagair Giolla Íosa dhó agus is eadh</span>
<lb n="1184"/><span>adubhairt:  "A dhearbhráthair, ar sé, do b'ádhbhar</span>
<lb n="1185"/><span>imdheargtha agus iomthnúith dhamhsa t'inmhesi ná t'oirdhearcas</span>
<lb n="1186"/><span>do ghabháil chugam agus oighre dlisteanach it</span>
<lb n="1187"/><span>dhiaidh féin; agus fós ní mheasaim go mbiaidh sé</span>
<lb n="1188"/><span>dlisteanach a dhéanamh."</span></p>
<lb n="1189"/>
<lb n="1190"/><p><span>90.  "Léig sin seachad," ar Maghnus, "ní mó is cúram</span>
<lb n="1191"/><span>na hoighreadha sin ormsa 'ná thusa agus is fearr</span>
<lb n="1192"/><span>liomsa beatha shuthain shíorrthaidhe do bheith aca sin agus</span>
<lb n="1193"/><span>agatsa iná an chundae uile do bheith 'na bhféagmhais</span>
<lb n="1194"/><span>do dhíth thusa do bheith dá cosnamh; agus ainmneochaidh</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1195"/><p><span>mé sunna an chuid ronna budh mhian (liom) do bheith</span>
<lb n="1196"/><span>ag m'oighre féin agus na coinghill ar a dtiubhradh mo</span>
<lb n="1197"/><span>cheart ar an tír dhuitsi; agus is iad so na coinghill sin:</span></p>
<lb n="1198"/>
<lb n="1199"/><p><span>91.  "I má thigid m'oighreadha chum éifeachta .i. iad</span>
<lb n="1200"/><span>féin agus a n-oighreadha do bheith 'na lucht cogair agus</span>
<lb n="1201"/><span>comhairle agat féin agus ag hoighreadha it dhiaidh.  An</span>
<lb n="1202"/><span>dara huair, suigheamh agus riaghlughadh gach órduighthe</span>
<lb n="1203"/><span>agus gach connartha fútsa do bheith acu.</span></p>
<lb n="1204"/>
<lb n="1205"/><p><span>92.  "Ní iarraim don dúthaigh so Fhearmanach acht</span>
<lb n="1206"/><span>a bhfuil ó Bhéal Átha na nGall anuas go Cunga Chaoil</span>
<lb n="1207"/><span>Ghabhla; agus ó Charaidh Mhic Duinn againn shiar go</span>
<lb n="1208"/><span>hAchadh na Sciath thoir; agus ó Inis Chnoca síos ar loch</span>
<lb n="1209"/><span>go Doire Inis, agus an líon oileán beag agus mór</span>
<lb n="1210"/><span>fil eatara sin; agus Baile Mhic Shearraigh thoir a bheith</span>
<lb n="1211"/><span>'na fhearann búird agamsa agus an fearann barra</span>
<lb n="1212"/><span>bhaineas re hInis Mhóir anois .i. ceathramha Bhaile an</span>
<lb n="1213"/><span>Mhóintigh agus an Cam agus Doire Bhraghun don taobh</span>
<lb n="1214"/><span>shuas don Abhainn Duibh; gona deich dtáite agus</span>
<lb n="1215"/><span>cheithre fithchid an líon táiteadh fil ann.</span></p>
<lb n="1216"/>
<lb n="1217"/><p><span>93.  "Agus fós dá marbheadh aoinneach d'fhearaibh</span>
<lb n="1218"/><span>Eireann do mhacsa nó do bhráthair (a shlanadh?) acht</span>
<lb n="1219"/><span>go roichfeadh leis dul isteach ar aonchuid don dúthaigh</span>
<lb n="1220"/><span>sin; agus do chíos nó do chánachas agaibhsi orra</span>
<lb n="1221"/><span>sin acht éirghe amach aonfhear déag d'fhearaibh dhuit</span>
<lb n="1222"/><span>uadha i n-am sluaighidh; gan cead do bheith ag aoinneach</span>
<lb n="1223"/><span>uirid an chopáin laoidhe do chuingbháil i n-aon áit i</span>
<lb n="1224"/><span>gcrích Mhanach a mbiaidh m'oighreadha nó fear ionaid</span>
<lb n="1225"/><span>aoin acu.  Agus ar na coinghiolla sin do chomhall dom</span>
<lb n="1226"/><span>oighreadhaibhsi, a dhearbhráthair, a Ghiolla Íosa, fúigfeadsa</span>
<lb n="1227"/><span>mo cheart agus mo chumhachta féin ar an chundae so</span>
<lb n="1228"/><span>Fhearmanach agat ó mo ló féin amach agus táthuigh</span>
<lb n="1229"/><span>féin na tuatha re aroile agus caith agus cosain iad."</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1230"/><p><span>94.  "Is dearbh, ar Giolla Íosa, go dlighfinnsi do</span>
<lb n="1231"/><span>bheith fonnmhar ar do thoilsi do dhéanamh ann gach aon</span>
<lb n="1232"/><span>phongc dá gcuirfeá do chúram orm.  Agus bíodh a</span>
<lb n="1233"/><span>fhios agat, a dhearbhráthair, ar sé, nach bhfuil aon aistiogal</span>
<lb n="1234"/><span>dár ainmnighis ann sin nach ndéanfadsa d'fhollamhnughadh</span>
<lb n="1235"/><span>dot shliocht do dhiaidh, agus nach fúigfead mo dhiaidh i</span>
<lb n="1236"/><span>bhFearmanach 'na riaghail chinnte; gidh nach bhfuilim</span>
<lb n="1237"/><span>lánshásta nó fonnmhar ar do cheart do ghabháil chugam,</span>
<lb n="1238"/><span>d'eagla go sílfidhe idir thighearnaidhe eile i nUlltaibh</span>
<lb n="1239"/><span>gurab do cheann mo sheirbhísi dhuit ar na taoiseachaibh</span>
<lb n="1240"/><span>so Fhearmanach nó do cheann go bhfuilir féin ar gcaill</span>
<lb n="1241"/><span>do lúith agus do mheisnigh do ghlacfainn ceannas do</span>
<lb n="1242"/><span>thíre nó an oighreacht ba dhú dot mhac féin d'fhagháil."</span></p>
<lb n="1243"/>
<lb n="1244"/><p><span>95.  "Ní sílfighthear i n-aon áit i nUlltaibh, ar Maghnus;</span>
<lb n="1245"/><span>dóigh ní tú atá dá iarraidh ormsa acht mé féin do</span>
<lb n="1246"/><span>thuigeas an díoghbháil do thiocfadh gan ceannphort</span>
<lb n="1247"/><span>ceannais do bheith ar an gcundae i ndiaidh mo bháis.</span>
<lb n="1248"/><span>Dá bhrígh sin is córa liom an suidheamh so d'fhágbháil</span>
<lb n="1249"/><span>im dhiaidh re linn mo bheo, ionnas go mbainfeadh</span>
<lb n="1250"/><span>m'óighre féin agus tusa bhar sochar as, 'ná a bheith i</span>
<lb n="1251"/><span>muinighin Uí Dhomhnaill nó aon tighearna eile i nUlltaibh</span>
<lb n="1252"/><span>chum cearta do chongbháil ann mo thír tar m'éis.  Agus</span>
<lb n="1253"/><span>i bhfiadhnaisi na n-ollamhan atá do láthair agus a</span>
<lb n="1254"/><span>bhfuil d'eaglais agus do thuaith annsin, atáim ag</span>
<lb n="1255"/><span>órdughadh gach neithe dhíobha so agus ag fágbháil mo</span>
<lb n="1256"/><span>chearta féin agus an chondae so Fhearmanach agatsa</span>
<lb n="1257"/><span>ar na coinghiollaibh sin adubhramar shuas; agus a</span>
<lb n="1258"/><span>Ghiolla na Naomh Uí Luinín, scríobhthar leatsa gach ní</span>
<lb n="1259"/><span>dhíobh so."  "Maseadh, ar Giolla Íosa, i n-ainm Dé</span>
<lb n="1260"/><span>do-bhéarsa do thoil féin dhuitsi, agus gabhaim do láimh</span>
<lb n="1261"/><span>gach coinghioll dhíobh sin do chóimhlíonadh."</span></p>
<lb n="1262"/>
<lb n="1263"/><p><span>96.  Iar sin do-chuaidh Giolla na Naomh, an</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1264"/><p><span>saor-bhreitheamh O Breisléin, agus Giolla Ma Ghúda O Caiside</span>
<lb n="1265"/><span>ar fód fo leith agus do scríobhadar gach coinghioll agus</span>
<lb n="1266"/><span>gach pongc dhiobh sin mar do hórduigheadh dhóibh; agus</span>
<lb n="1267"/><span>do dhearbhadh ar na coinghiollaibh sin do rinne Giolla </span>
<lb n="1268"/><span>na Naomh na rainnso síos:</span></p>
<lb n="1269"/>
<lb n="1270"/><p><span><B 1250c <17></span>
<lb n="1271"/><span>CzzzzzFil.</span></p>
<lb n="1272"/>
<lb n="1273"/><p><span>97.</span>
<lb n="1274"/><span>Buannuighe teanna ó Thír Chonaill</span>
<lb n="1275"/><span>Tug Giolla Íosa rug gach buaidh,</span>
<lb n="1276"/><span>Is iad táinte Mhaghnuis mhasclaigh</span>
<lb n="1277"/><span>Tug ar dtús don ghasraidh shluaigh;</span></p>
<lb n="1278"/>
<lb n="1279"/><p><span>Ó Bhéal Leice go bruach Bréifne</span>
<lb n="1280"/><span>Sna tuatha ar gach taobh do thuinn,</span>
<lb n="1281"/><span>A mbraighdibh sa ngéill i nglasaibh</span>
<lb n="1282"/><span>Do bhíodar ag an macsoin Duinn.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>Do bhí Giolla Íosa óg uasal,</span>
<lb n="1285"/><span>Ar na tuathaibh is é ro bhris,</span>
<lb n="1286"/><span>Do bhí Maghnus mar Bhladh brughaidh,</span>
<lb n="1287"/><span>Nár fhéad Ulaidh righe ris;</span></p>
<lb n="1288"/>
<lb n="1289"/><p><span>Do fuair Maghnus ó Ghiolla Íosa</span>
<lb n="1290"/><span>Gach sochar ón mbeag go mór,</span>
<lb n="1291"/><span>Go huirid an chopáin laoidhe,</span>
<lb n="1292"/><span>Ge madh mian re gach aoighe ól.</span></p>
<lb n="1293"/>
<lb n="1294"/><p><span>Bzzzzz1716ls 18T</span>
<lb n="1295"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1296"/><span>98.  Acht cheana do bhádar ar an órdughadh sin ag</span>
<lb n="1297"/><span>cóimhriaghlughadh na seacht dtuathann so Fhearmanach go</span>
<lb n="1298"/><span>ceann tri leithbhliadhan ón dtráth sin.  Annsin do fhás a</span>
<lb n="1299"/><span>thinneas agus do mhéaduigh a anbhfainne agus táinig</span>
<lb n="1300"/><span>aithghiorra ar a laethibh; agus sul do fuair bás do órduigh</span>
<lb n="1301"/><span>ór agus airgead, ceathra agus maoine, ionmhas agus</span>
<lb n="1302"/><span>éadála do roinn idir órdaibh eaglaise ar dhilleachtaibh</span>
<lb n="1303"/><span>agus ar bhaintrebhachaibh an tíre, ar bhochtaibh deireoile</span>
<lb n="1304"/><span>ann gach aon cheard 'na ghoire.  Agus ann sin</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1305"/><p><span>do fuair bás unga agus aithrighe ar mbreith buaidhe ó</span>
<lb n="1306"/><span>dheamhnaibh agus ó dhomhan.</span></p>
<lb n="1307"/>
<lb n="1308"/><p><span>99.  Gonadh é sin an modh ar ar fhágaibh Maghnus Ma</span>
<lb n="1309"/><span>Guidhir a thighearnas dá éisi ag a dhearbhráthair agus a</span>
<lb n="1310"/><span>bhás féin.  Gonadh annsin adubhairt an file an mhairbhne</span>
<lb n="1311"/><span>dhéidheannach so a bháis agus do chuimhniughadh a mhaitheasa</span>
<lb n="1312"/><span>agus a dheaghghníomh; ut dixit:</span></p>
<lb n="1313"/>
<lb n="1314"/><p><span><B 1250c <17></span>
<lb n="1315"/><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1316"/><span>100</span>
<lb n="1317"/><span>Dursan liomsa fa líg luim</span>
<lb n="1318"/><span>Maghnus mac Duinn adearuim,</span>
<lb n="1319"/><span>Tréinfhear nachar bh'fhallsa d'fhior,</span>
<lb n="1320"/><span>M'annsa, m'éinshearc is m'aigniodh.</span></p>
<lb n="1321"/>
<lb n="1322"/><p><span>Fada bhus easbhadh oirne</span>
<lb n="1323"/><span>A chongnamh 's a chomhairle -</span>
<lb n="1324"/><span>Gnúis ógmhálla do b'úr dreach,</span>
<lb n="1325"/><span>Sa rún tógbhála tinnteach.</span></p>
<lb n="1326"/>
<lb n="1327"/><p><span>Faire ar cheathra, comhla ar thigh,</span>
<lb n="1328"/><span>Ní rigthe a leas re a linnsin,</span>
<lb n="1329"/><span>Feadh an mhuighe thiormghluis, the,</span>
<lb n="1330"/><span>Sa hoire ionnmhuis uirre.</span></p>
<lb n="1331"/>
<lb n="1332"/><p><span>Ba mhinic ag teacht 'na theach</span>
<lb n="1333"/><span>Dream ó Éirne 's ó Uisneach,</span>
<lb n="1334"/><span>Drong ó na Tuathaibh ag tocht,</span>
<lb n="1335"/><span>Sa drong ó Chruachain Chonnocht.</span></p>
<lb n="1336"/>
<lb n="1337"/><p><span>Tú do thúir san tír so amháin</span>
<lb n="1338"/><span>Ar n-aos anbhfann do thógbháil,</span>
<lb n="1339"/><span>Re linn ar n-éigean 's ar n-olc,</span>
<lb n="1340"/><span>Dá madh éigean sinn d'fhurtocht.</span>
<lb n="1341"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1342"/><p><span>Ar fhuilngis d'imneadh is d'olc,</span>
<lb n="1343"/><span>Ag biathadh truagh is tárnocht,</span>
<lb n="1344"/><span>It mhúr sriobhghlan sliomchladh gcuir,</span>
<lb n="1345"/><span>Ní hiongnadh iomchar ionnaibh.</span></p>
<lb n="1346"/>
<lb n="1347"/><p><span>Do rad Dia dhuit it aois óig</span>
<lb n="1348"/><span>Mórán toirbheart ón Tríonóid,</span>
<lb n="1349"/><span>Gnúis roiréidh gan ghruaim, gan ghoimh,</span>
<lb n="1350"/><span>Gan toibhéim, uaill ná antoil.</span></p>
<lb n="1351"/>
<lb n="1352"/><p><span>Gidh soirbh dhuitse dul ar neamh,</span>
<lb n="1353"/><span>Iomdha anocht croidhe ad chaoineadh,</span>
<lb n="1354"/><span>Rosc úr i n-ionadh eile,</span>
<lb n="1355"/><span>I múr iodhan Iughaine.</span></p>
<lb n="1356"/>
<lb n="1357"/><p><span>Tá dírim ó bhruach Boirne,</span>
<lb n="1358"/><span>I mbruach Bearbha is Moghairne,</span>
<lb n="1359"/><span>Le neart cráidh claoidhte mar sin,</span>
<lb n="1360"/><span>Sa ngáir chaointe dá cloistin.</span></p>
<lb n="1361"/>
<lb n="1362"/><p><span>Do b'iomdha fós, mar thigh Guaire,</span>
<lb n="1363"/><span>Fialbhean aobhdha aonuaire,</span>
<lb n="1364"/><span>Aniodh seachránach mar sin,</span>
<lb n="1365"/><span>Budh creathlámhach ód chistin.</span></p>
<lb n="1366"/>
<lb n="1367"/><p><span>Gan do dhrochaithne ar dhuine,</span>
<lb n="1368"/><span>Gan th'iomthnúth re haonduine,</span>
<lb n="1369"/><span>A laoigh ba chalma in gach cath,</span>
<lb n="1370"/><span>Ní raibh acht anam ionnat.</span>
<lb n="1371"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1372"/><p><span>Gan iomad aonlá ar th'aire</span>
<lb n="1373"/><span>Acht rún almsa is urnaidhe,</span>
<lb n="1374"/><span>Duit dom dhóigh do mhúin Muire</span>
<lb n="1375"/><span>Gan dúil óil ná aonaighe.</span></p>
<lb n="1376"/>
<lb n="1377"/><p><span>Mar sin ba dhú dhuit amháin,</span>
<lb n="1378"/><span>Cá bhfuighead féin fear gearáin,</span>
<lb n="1379"/><span>A thriath finnleargthach na bhfonn,</span>
<lb n="1380"/><span>Nár bh'imdheargthach riamh romhann.</span></p>
<lb n="1381"/>
<lb n="1382"/><p><span>Ar ndul dhuit i ndáil an tslóigh,</span>
<lb n="1383"/><span>Lá cúndais Sléibhe Sióin,</span>
<lb n="1384"/><span>Mac Dé do dheaghlabhra libh</span>
<lb n="1385"/><span>A gné ghealamhra dhílghidh.</span>
<lb n="1386"/><span>Dursan.</span></p>
<lb n="1387"/>
<lb n="1388"/><p>
<lb n="1389"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Me Guidhir Fhearmanach

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Me Guidhir Fhearmanach

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
