Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Séamas Mac Giolla Choille</title><author><name type="main">Séamas Mac Giolla Choille</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L116</note>
                         <note type="L">23</note>
                         <note type="B">1828ob 19T</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L116</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Séamas Mac Giolla Choille</title><author>Séamas Mac Giolla Choille</author><imprint><publisher>B.Á.C.: An Clóchomhar Tta, 1972</publisher><date>1828ob 19T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>A Thulaigh Aird ar ghnách na mílte</span>
<lb n="2"/><span>Theacht gach lá d'uaisle ríora,</span>
<lb n="3"/><span>Fá do chum is fá bhruach do bhruíne,</span>
<lb n="4"/><span>Áit a mbíodh gach flaith mar mhian leis</span>
<lb n="5"/><span>Ag éisteacht le príomhdhámha Íre</span>
<lb n="6"/><span>Ag sárú gach eagna le meanmain líofa.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Is iomaí seanaí is déise shaoithiúil,</span>
<lb n="9"/><span>Míle tréitheach, is uachtarán tíre,</span>
<lb n="10"/><span>Bhíodh cruinn le huaill san dúnlios aobhdha,</span>
<lb n="11"/><span>I gceacht gan fuath, gan ghruaim, gan díomá,</span>
<lb n="12"/><span>Is gach díorma nua á dtigeadh don chrích seo,</span>
<lb n="13"/><span>Go diocsa ag uabhar fán mhá shnuamhar céanna.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Is mór an crá 's an mhairgne shíoraí</span>
<lb n="16"/><span>d'fheicsin in éagmhais na dtriath-sa shíolaigh</span>
<lb n="17"/><span>Ó Eoghan Mhór a chuir gleo ar ríthe,</span>
<lb n="18"/><span>Is bhain urraim, is Conn 'na cheann ar mhílte,</span>
<lb n="19"/><span>Gan fréamh ar fáil díobh fá dheas nó chlí díot,</span>
<lb n="20"/><span>Ach faofa táir gan bhláth gan daoine.</span>
<lb n="21"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="22"/><p><span>Méadú sáir is tréaghdaí croí</span>
<lb n="23"/><span>Theagmhaigh don Fháil-threibh fháil is iomghoin,</span>
<lb n="24"/><span>Fán fhile eolach, bheolbhinn, chaoimhiúil,</span>
<lb n="25"/><span>Fhiosach, cheolmhar, oscách, shaoithiúil,</span>
<lb n="26"/><span>Fhialmhar, charthanach, thaitneamhach dhaonnúil</span>
<lb n="27"/><span>A claochladh d'aicese a thulaigh na niamhghoil.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>B'é seo an bard den Fháil-threibh ríora</span>
<lb n="30"/><span>d'ibh as Castalia a sháith de fhaobhrú</span>
<lb n="31"/><span>Óir-chomhdháil dhána oiriúnach, líonta,</span>
<lb n="32"/><span>Ní raibh in Ealga nó in aird sna críocha</span>
<lb n="33"/><span>Nach raibh comhaontach go fíor le chéile</span>
<lb n="34"/><span>Gurbh é Art Mac Cúdhaidh Horatius Éireann.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Ba soilbhir gach lá é, is b'ealaíonta, céillí,</span>
<lb n="37"/><span>Ag freachnú gach laoi a chumfeadh gan léithbhe;</span>
<lb n="38"/><span>Léifeadh an fear díor go fíorghlic Céitinn,</span>
<lb n="39"/><span>Is gach saltair dár scríobhadh i bhfilíocht Ghaeilge</span>
<lb n="40"/><span>'S ar fáistineadh de ghníomha le draoithe eagnaí</span>
<lb n="41"/><span>Thigeadh le ria gan fiar ina chéadfa.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Ba eolgach a cháil mar airiú draoithe,</span>
<lb n="44"/><span>Ag ransú cló gach eagna diamhartha,</span>
<lb n="45"/><span>Níl mír den sórt ar uain nach scaoilfeadh</span>
<lb n="46"/><span>Go soilseach, eolgach, loinnireach, líonmhar,</span>
<lb n="47"/><span>Do na díormaí a ghluaisfeadh chuige le díochra,</span>
<lb n="48"/><span>Is líonfadh tré shuáilce an file do rímhim.</span>
<lb n="49"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="50"/><p><span>Chuaigh le hAine ón Fháilchrích aíoch</span>
<lb n="51"/><span>Go Parnassus na mbláth-naoi lán de shaoithe,</span>
<lb n="52"/><span>Go bhfaigheadh a ndaíf ón tsaorshruth aoibhinn</span>
<lb n="53"/><span>As cornaibh álainn', nuagheal, aolga,</span>
<lb n="54"/><span>Ghríosfadh a gcáil is d'fhágfadh líofa</span>
<lb n="55"/><span>A gcéadfaí arda chun na grádha mhíniú.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>Is deimhin le rá gur tharla an saoi seo,</span>
<lb n="58"/><span>'S an uimhir réamhráite fá ábhair iomaí,</span>
<lb n="59"/><span>Óir riaradh go sách de lá 's d'oíche é</span>
<lb n="60"/><span>Le fíon-bheor álainn leis mar íce</span>
<lb n="61"/><span>d'fhábhar is d'fhág dearscnaithe críonna é,</span>
<lb n="62"/><span>Is ina loinnir go brách in Inis na bhFíobhaí.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Fuair na grádha d'fhág go fíor é</span>
<lb n="65"/><span>I meán na ndáimh san spéir go haoibhinn,</span>
<lb n="66"/><span>Ó iníonacha álainn glé Mhnémosine;</span>
<lb n="67"/><span>Thug Clio agus Talia óna lámha míne</span>
<lb n="68"/><span>Aíocht mar aisce dó le déimhe</span>
<lb n="69"/><span>Chun loinn agus áineas i gCrích Fáil a scaoileadh.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Thug Calliope ábhar débhriathrach céillí,</span>
<lb n="72"/><span>Is Erata bhláthgheal álainn shéide</span>
<lb n="73"/><span>Le Melpomene na n-órghréas 's na gcornanna saibhir,</span>
<lb n="74"/><span>Mír de gach eol a bhí acu féin dó,</span>
<lb n="75"/><span>Go bhfaigheadh riartha a chiall 's a chéadfaí</span>
<lb n="76"/><span>'S ina shearthon shíoraí san fheadh gan éicliops.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Thug Euterpe áil is Poliuimnia mhíonla,</span>
<lb n="79"/><span>Is Terpsicore a sháith dó as Castília líonta,</span>
<lb n="80"/><span>Níor cheil Urania go soilbhir íce</span>
<lb n="81"/><span>d'fháil dó lena méara aolga,</span>
<lb n="82"/><span>'S a dhearbhadh fós gan chóic gan chlaonadh</span>
<lb n="83"/><span>Gur ibh Art óg stór na mílte.</span>
<lb n="84"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="85"/><p><span>Thug Iupiter ard a ghnáthaigh an chaoimhghné,</span>
<lb n="86"/><span>Agus Píerius álainn tallana iomaí,</span>
<lb n="87"/><span>Don ghrinnfhlaith ághmhar a d'fhabhair go fíor é,</span>
<lb n="88"/><span>Is a mhóidigh fós trí shruth na Stigia</span>
<lb n="89"/><span>I ndiaidh a bhfuair sé ó na suadha ríora</span>
<lb n="90"/><span>Go dtógfadh suas ar na plainéid naofa é.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>Ní raibh ón tráth fuair daíf le díle</span>
<lb n="93"/><span>Ó na deirfiúreacha sáimhe ar fhé an tsíchnoic</span>
<lb n="94"/><span>Triath nó bandia, nymph nó rí-ghein,</span>
<lb n="95"/><span>Fán Oilimpic ainmní fhlaitheasaí fhír-dhín,</span>
<lb n="96"/><span>Nach raibh comhshaothrach trí mhian gan éigin</span>
<lb n="97"/><span>An réalt seo chríochnaithe d'uaisle Éireann.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Is deimhin le rá ó riaradh an saoi seo</span>
<lb n="100"/><span>Leis na hiníonacha álainn a luaigh mé díbhse,</span>
<lb n="101"/><span>Go raibh a cháil gach lá do-chríochtha</span>
<lb n="102"/><span>Tiomsú ábhar is á scaradh arís uaidh,</span>
<lb n="103"/><span>Is gach flaith san Fháilchríoch lán de dhíochra</span>
<lb n="104"/><span>A chaomhtha arga fháil gan chlaochladh.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Ní raibh sin bard ó Chír Mac Císe,</span>
<lb n="107"/><span>Ollamh sáimh nó dáimh dár líomhadh</span>
<lb n="108"/><span>Ag Helicon ard le lámha ríthe,</span>
<lb n="109"/><span>Ba soilbhrí a bhfaigheadh dán is laoi uaidh,</span>
<lb n="110"/><span>Nó ina loinnir a dtráchtar uaim gan chlí air,</span>
<lb n="111"/><span>Is bheidh bithbhuan áithigheac go deo sa chrí seo.</span>
<lb n="112"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="113"/><p><span>A shamhail ní áirítear ar dhámha Íre</span>
<lb n="114"/><span>Ach Ó Cuilleanáin ard an príomhollamh ríora,</span>
<lb n="115"/><span>Óir siolla níor scaradh le hAdhamhchlann iomaí</span>
<lb n="116"/><span>Fán chruinne nó in aon-ard dar gabhadh le draoithe,</span>
<lb n="117"/><span>Nach dtiocfadh le saine gan obadh le fíre</span>
<lb n="118"/><span>Tríd go dána mar thuile san Faoillí.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Shíolraigh ár mbard a fuair grá na mílte</span>
<lb n="121"/><span>Ó fhlatha ró-argdha armtha dhíochra</span>
<lb n="122"/><span>Tháinig a mbairc ón tor i nGalicía</span>
<lb n="123"/><span>Chugainn fán ngábhmhuir áibhéisí bhaolaí</span>
<lb n="124"/><span>Faoi Aimhirgin ághmhar, an muiríoch ríora</span>
<lb n="125"/><span>Gur ghabh flaitheas san Fháilchríoch in aimhdheoin</span>
<lb n="126"/><span>don draoi.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>Ba chara gach lá an file glic céanna,</span>
<lb n="129"/><span>Ba gheanúil a gháire in uimhir na ndaoine,</span>
<lb n="130"/><span>B'acmhainneach a rá gan stá ag gríosadh;</span>
<lb n="131"/><span>Loinnear is áineas fá chlár an fhíona,</span>
<lb n="132"/><span>Mhéadódh an grá gach tráth is líonfadh</span>
<lb n="133"/><span>An comhthionól ard le suáilce eolach.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>B'é Artur an bard a bhí airceach críonna,</span>
<lb n="136"/><span>Soineanta, grách, tabharthach, gníomhach,</span>
<lb n="137"/><span>Oiriúnach, suaimhneach, uaigneach, aoibheall,</span>
<lb n="138"/><span>Solasach, eolgach, ainmneach, daonnúil,</span>
<lb n="139"/><span>Comhfhreagrach, ceansa, caradach, ríúil,</span>
<lb n="140"/><span>Cosantach, meanmnach, dea-labhrach, saoithiúil.</span>
<lb n="141"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="142"/><p><span>Ní raibh ón triath tráth hardaíodh an saoi seo</span>
<lb n="143"/><span>Go flaitheas na ndáimh, gairdiú daoine</span>
<lb n="144"/><span>Fá do thaobh, nó taithí na ndíorfhear,</span>
<lb n="145"/><span>Laochra dá ndeasú i gcomhair na ríogun,</span>
<lb n="146"/><span>Nó caismirt curaí chomhshaothrach dá ngríosadh,</span>
<lb n="147"/><span>Ach diamhair cheasnaíoch, easba, is iarcra.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>Thréigeadar na lachain oileán Uí Néill dhin,</span>
<lb n="150"/><span>Na hiasca a mbeathra, is níl duilliúr ar craobh ann,</span>
<lb n="151"/><span>Na riasca go huile, gan ealta, gan éanlaith,</span>
<lb n="152"/><span>Na magha dá thimpeall 'na macalla réabtha,</span>
<lb n="153"/><span>Na fatha gan toradh is ceasnaí ar éigsí,</span>
<lb n="154"/><span>Ó claochladh leannán agus searc na naoi maighdean.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Tá Inis Fáil ina draoi go cloíte</span>
<lb n="157"/><span>Fán táimh neamhfháilteach a d'athraigh léi</span>
<lb n="158"/><span>A maoin, a ceol, a hór, 's a saibhreas,</span>
<lb n="159"/><span>A searc, a dóigh, a só, 's a heagmais,</span>
<lb n="160"/><span>A hársacht eoil gach ló, 's a créachtlus,</span>
<lb n="161"/><span>Go neamh mar stór mar bhfuil ina lóchrann shéiseach.</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>Tá Parnassus go taí sa teimheal mar an gcéanna,</span>
<lb n="164"/><span>d'oíche 's do ló fá ghéaga ag críonadh,</span>
<lb n="165"/><span>Taithí na mbard is na ndáimh dá líomhadh,</span>
<lb n="166"/><span>Ní fheicthear go brách ann, mo dhóigh, is ní hionadh;</span>
<lb n="167"/><span>Chuaigh an tiobrad i dtrá a dtráchtfaidh draoithe air,</span>
<lb n="168"/><span>Is Múse ní áirítear ag Cyrra na naoi ghlan.</span>
<lb n="169"/></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="170"/><p><span>Annálach</span>
<lb n="171"/><span>Seacht gcéad ar mhíle, gan díth gan chlaonadh,</span>
<lb n="172"/><span>An deichiú ar thrí fichead 's an trí gan íneadh,</span>
<lb n="173"/><span>Aois an Rí, an cúigiú lá de Ghionbhair,</span>
<lb n="174"/><span>A tháinig dár ndíth chun síol Ádhaimh a shaoradh,</span>
<lb n="175"/><span>Gur theagmhaigh don phríomhollamh líofa eolgach</span>
<lb n="176"/><span>Art bhí díor Mac Cúdhaidh a chlaochladh.</span>
<lb n="177"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="178"/><p><span>Bzzzzz1801c 19T</span>
<lb n="179"/><span>UzzzzzPól Ó Briain</span>
<lb n="180"/><span>Tráth sínfear tú 'gus mise leat</span>
<lb n="181"/><span>I gcarcair chúing faoi úrbhrat,</span>
<lb n="182"/><span>Is dóigh go ndéarfar os ár gcionn -</span>
<lb n="183"/><span>Seo deireadh Ard-Éigse Éireann.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>Slán le duain na nduar ceart,</span>
<lb n="186"/><span>Slán le cuaine na ndrua-bheart,</span>
<lb n="187"/><span>Slán le Pádraig, slán le Pól,</span>
<lb n="188"/><span>Slán le daltáin na mbinn-cheol.</span>
<lb n="189"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="190"/><p><span>Bzzzzz1820 19T</span>
<lb n="191"/><span>UzzzzzMaitiú Ó hArgáin</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>Is doilbh do thost, a Éire cháidh,</span>
<lb n="194"/><span>Is dubhach do chlann fé dhíomá,</span>
<lb n="195"/><span>Is tromchroíoch, faraoir, do chléir,</span>
<lb n="196"/><span>d'iompaigh a nduairceas do ghnáth-réir.</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>Bzzzzz1820 19T</span>
<lb n="199"/><span>UzzzzzSéamas Mac Giolla Choille</span>
<lb n="200"/><span>Goidé an ghruaim nó an teimheal neamhghlé seo</span>
<lb n="201"/><span>A chiar, monuar, ar shnua na héigse,</span>
<lb n="202"/><span>Ó chualadar lua ar a n-uachtarán Gaelach,</span>
<lb n="203"/><span>Pól breá, uasal, uabha, céillí,</span>
<lb n="204"/><span>Cara na slua san ghuais-bhaoil dhéanaí</span>
<lb n="205"/><span>A chlaochladh uathu ó stua-mhír an teampaill.</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>Ba shagart glan stuama é bhí suáilceach aoibheal</span>
<lb n="208"/><span>Oiriúnach, uaigneach, suaimhneach, céimiúil,</span>
<lb n="209"/><span>Solasach, dealrathach, ainmneach, daonnúil,</span>
<lb n="210"/><span>Comhfhreagrach, eolgach, ceannasach, tréanúil,</span>
<lb n="211"/><span>Dea-labhrach, eolach, carthanach, méiniúil,</span>
<lb n="212"/><span>Cosantach, meanmnach, caradach, réimiúil.</span>
<lb n="213"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="214"/><p><span>Ba taitneamhach a shnua is ba mhómhar eagnaí,</span>
<lb n="215"/><span>Eisean ag fuagradh uaidh mar Elias</span>
<lb n="216"/><span>Na reachta a fuair anuas ón Aon-mhac</span>
<lb n="217"/><span>Do na díorma a ghluaisfeadh go neamhshuaimhneach</span>
<lb n="218"/><span>éiglí</span>
<lb n="219"/><span>Chuige faoi ualaigh uafar dhaortha</span>
<lb n="220"/><span>Gur haistríodh uathu é fá shuan an éaga.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>Ba bhuach a mheabhair i meán na héigse</span>
<lb n="223"/><span>Thigeadh chun comhagail chuige mar mbeadh sé</span>
<lb n="224"/><span>Ag scaoileadh na nod is gach deacair dholéite</span>
<lb n="225"/><span>Ar aiste na n-aspal a bhí ann le linn Chéasair,</span>
<lb n="226"/><span>Do na saoithe i gcomhthionól le forchroí a chéadfaí</span>
<lb n="227"/><span>Tá ag caoi go seachantach ó chaill siad an t-éigeas.</span></p>
<lb n="228"/>
<lb n="229"/><p><span>Ní aithristear duar i laoi nó i gcroinic</span>
<lb n="230"/><span>Ar aon de shliocht Gaeil Ghlais ba soilbhir oirbheart,</span>
<lb n="231"/><span>Nó an loinnir ghlan shéimh sheathartha róghlic</span>
<lb n="232"/><span>In oideas gach léinn is gach canúna dár seoladh</span>
<lb n="233"/><span>Le Niúl mac Feanas is le mac Eochair a bhí eolach,</span>
<lb n="234"/><span>An t-óirghréas gan oilbhéim a bhí oischéimneach oirirc,</span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>Fuair cumhacht ón Rí mar Mhaoise eargnaí</span>
<lb n="237"/><span>Na reachta naofa mhíníodh go dearscnaithe</span>
<lb n="238"/><span>Do na díormaí a bhíodh san tsaol sa deibheadh;</span>
<lb n="239"/><span>Is réimhlón síoraí, go fíor a dhéanamh</span>
<lb n="240"/><span>Don uimhir a ghlac gríosadh faol is rialadh,</span>
<lb n="241"/><span>Is choimheádfas an tslí a dhírigh an sréadaí.</span>
<lb n="242"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="243"/><p><span>B'é an dara Pól é ag seoladh an tsréada,</span>
<lb n="244"/><span>Is dá gcoimheád go heolach ar fhaol-chúnna an tsléibhe;</span>
<lb n="245"/><span>Bíobha dá gcomhair nó leo ní ligfeadh</span>
<lb n="246"/><span>Ach dá bhfaire le tócha, i neoin, is le deiádhe</span>
<lb n="247"/><span>Go forchraidh maidne mar Aron aireach</span>
<lb n="248"/><span>Thug a chúram slán leis neamhdheoin don Éigipteach.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Ag Cyrra na niamhshruth fuair an seanaí</span>
<lb n="251"/><span>Na tallana iomaí ler faobhradh a chéadfaí</span>
<lb n="252"/><span>Dháileann gach naoi den chlann sin Mnémosine</span>
<lb n="253"/><span>Mír de gach eol d'fhág líofa céillí</span>
<lb n="254"/><span>An fealsúnach saoithiúil bhí ina phríomhghéag seo</span>
<lb n="255"/><span>Ar óige na críche atá ag caoi ina dhiaidhsean.</span></p>
<lb n="256"/>
<lb n="257"/><p><span>'Sa ghaoil gan bhréig a chuir léan ar naimhde</span>
<lb n="258"/><span>Íre chraobhghlais is ar na hallmharaigh dhána</span>
<lb n="259"/><span>Thigeadh thar bhaolmhuir ó chríocha Dhánair</span>
<lb n="260"/><span>I mbarca gléasta chun díth a dhéanamh</span>
<lb n="261"/><span>Do ríthe tréana is do fhlaithe Chríoch Fódla</span>
<lb n="262"/><span>Ónar shíolraigh Ó Briain darb ainm dó Pól dhin.</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>Ní raibh sin sua nó uaisfhear éachtach</span>
<lb n="265"/><span>Iarla, prionsa, nó barn eolach</span>
<lb n="266"/><span>Flaith rófhíorghlic ná míle tréitheach</span>
<lb n="267"/><span>Den aicme phríomha, ríora, céanna</span>
<lb n="268"/><span>A thionscnaigh an lígh in aghaidh bhrí Thuatha Dé</span>
<lb n="269"/><span>Danann</span>
<lb n="270"/><span>Nach tríothu go fíor tháinig an saoi seo thréig sinn.</span>
<lb n="271"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="272"/><p><span>Tá Saltair fhoghlamtha Chaisil is ar scríobhadh</span>
<lb n="273"/><span>Le Cuileanán stuama an príomhollamh ríora,</span>
<lb n="274"/><span>Le draoithe snuagheal is le hollúna líofa,</span>
<lb n="275"/><span>Is gach saoi a bhí uachtrach, ealaíonta, críonna,</span>
<lb n="276"/><span>Dá dhearbhú uathu gur den treibh úd ón Scitia,</span>
<lb n="277"/><span>Ghabh flaitheas go huaiseach ar gach mír san chrích seo é.</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Ó tháinig dár gcuan ón tor i nGallicia</span>
<lb n="280"/><span>An macra glan suall sin feardha Mhilésius,</span>
<lb n="281"/><span>Ní raibh i bhFáil-chrích shuamhar, uaithneach,</span>
<lb n="282"/><span>aoidheach,</span>
<lb n="283"/><span>Uair, nó uain, gan rí róchéimiúil</span>
<lb n="284"/><span>Den phór uasal, uaiseach, réimiúil</span>
<lb n="285"/><span>Tá dár shíolraigh an sua ár n-uachtarán céillí.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>Seasca ar aon le cúig fhichid de ríthe</span>
<lb n="288"/><span>Fuair ceannas le uaill in Inis na bhFíobhaí</span>
<lb n="289"/><span>Den fhine ghlan shuall ónar tháinig an saoi seo,</span>
<lb n="290"/><span>Go Brian na mBua a chuir dlúimh is dhíbir</span>
<lb n="291"/><span>Eachtrannaigh thuatha, uafar' dhaortha,</span>
<lb n="292"/><span>Ón gcrích go suthain i bhfeascar a shaoil sin.</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Is fiosach don tsaol gan chlí gan chlaonadh,</span>
<lb n="295"/><span>Gurb ón mBrian seo a bhí ina rí le réamhain,</span>
<lb n="296"/><span>Mac Chinnéidigh fhíorghlic an prionsa tréitheach</span>
<lb n="297"/><span>Mhic Lorcáin ríora mhic Lachna réimiúil</span>
<lb n="298"/><span>Bhí i dTuamhumhain i mbrí is i gceannas go réixiúil</span>
<lb n="299"/><span>Tháinig an fear díor fuair ón Rí bheith eagnaí.</span>
<lb n="300"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="301"/><p><span>Ba gheanúil a ghrua gach uair le féachain,</span>
<lb n="302"/><span>Ba cheanúil, uaigneach, uaiseach, niamhúil,</span>
<lb n="303"/><span>d'aithneofaí ar shluaite uabha Éabha é,</span>
<lb n="304"/><span>Ar a dheise, ar a shuairceas, ar a shnua, 's ar a</span>
<lb n="305"/><span>dhéanamh;</span>
<lb n="306"/><span>A shamhail ní luaitear uainn san réim seo</span>
<lb n="307"/><span>Ach Augustun uaisgheal a bhí suall sa daonnacht.</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>Níor fritheadh go fíor sna críocha aonfhear</span>
<lb n="310"/><span>Ba taitneamhaí gnaoi ná an saoi glan céanna;</span>
<lb n="311"/><span>Thug sé an chraobh ó Naoise déadgheal,</span>
<lb n="312"/><span>Is ó Pharis mac Priam bhí ar thaobh Shliabh Ída,</span>
<lb n="313"/><span>Ó Absalam an saoi, mac rí na gcreidmheach,</span>
<lb n="314"/><span>Is ó Narcissus chuaigh i mbligh tráth chonaic sé a</span>
<lb n="315"/><span>ghné mhaith.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>Ní furas, monuar, do uaisle na críche seo</span>
<lb n="318"/><span>A bheith soilbhir go luath nó dréachtach a choíche</span>
<lb n="319"/><span>Ó chuaigh sé fá shuan an caomh seo d'fhág cloíte</span>
<lb n="320"/><span>Maithe na Mumhan is Chonnacht ríora</span>
<lb n="321"/><span>Is Laighnigh 'tá suall thug searcghrá a gcroí dó</span>
<lb n="322"/><span>Is choinnigh go buan acadh ó Reillie, na righ é.</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>Tá Ealga luachmhar is a huaisle tréaghdaithe</span>
<lb n="325"/><span>Gan taithí na ndrua ann nó reabhradh téada</span>
<lb n="326"/><span>Gach teach-lucht gan suan go buan is go heiglí</span>
<lb n="327"/><span>Ag frasghol dá ngruanna ar uain go tréithlag</span>
<lb n="328"/><span>Ó chaill siad a n-uais-shaoi, a n-uaill, is a n-éadáil,</span>
<lb n="329"/><span>Dáimh-oide na mbua, an sua is an naomhfhear.</span>
<lb n="330"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="331"/><p><span>Tá an coláiste snuamhar lómhar gléasta,</span>
<lb n="332"/><span>Ina raibh sé ar shluaite ina cheann-athair naofa,</span>
<lb n="333"/><span>I dteimheal is i mua is ina bhloghanna réabtha</span>
<lb n="334"/><span>Ó claochladh uaidh an laoi-réalt aobha</span>
<lb n="335"/><span>Bhí dícheallach uaigneach, uachtrach, féidhmiúil</span>
<lb n="336"/><span>Is ina eiseamláir scolártha do mhacra Chríoch Éireann.</span></p>
<lb n="337"/>
<lb n="338"/><p><span>Tá tuirse agus gruaim ar shnua gach aon fhir</span>
<lb n="339"/><span>Thaithigh nó chuala lua ina shaol air;</span>
<lb n="340"/><span>Óir choinneodh sé suáilce suas is aoibheal</span>
<lb n="341"/><span>I mbruíona suanaí do-bhrónach séibhbhir</span>
<lb n="342"/><span>Dhíbreodh an duáilce uathu is réabfadh</span>
<lb n="343"/><span>Lionn trína shuairceas ar ghruanna buartha.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Tá an eaglais monuar neamhshuaimhneach tréaghdaithe</span>
<lb n="346"/><span>Ó chaill siad an t-uasal, a n-uachtarán céillí</span>
<lb n="347"/><span>Tháinig mar luaigh muid le huais trí réixí</span>
<lb n="348"/><span>Bhí ceannasach, uaibhreach, uaisgheal, réimiúil,</span>
<lb n="349"/><span>Flaitheasach, luaimneach, suáilceach, daonnúil,</span>
<lb n="350"/><span>Is níor scar siad dá ghuaillí gur cuireadh fá líog é.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>Annálach</span>
<lb n="353"/><span>Trí choll le dair gan díth, míle annaid dá dtaobh clí,</span>
<lb n="354"/><span>Dhá dheich in aontacht ghrinn, le cúig mhí ach deich lá</span>
<lb n="355"/><span>den tsuim</span>
<lb n="356"/><span>Aois an triaith a dhíol ár gcáin tráth cuireadh fá líog</span>
<lb n="357"/><span>Pól Ó Briain.</span>
<lb n="358"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="359"/><p><span>Bzzzzz1828ob 19T</span>
<lb n="360"/><span>Tráth bhí mé aréir le Moirféas sínte</span>
<lb n="361"/><span>Thaibhrigh an neamhain mhéarlag dhiocsa</span>
<lb n="362"/><span>'Mo chomhair faoi léan fá scéin ina croí-sa,</span>
<lb n="363"/><span>Péarlaí glégheal saibhir scaoilte</span>
<lb n="364"/><span>Fána braoithe caola, aolga, míne</span>
<lb n="365"/><span>Is í ag sileadh deora go tréith is ag caoineadh.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>Bhí loinnir ag éirí de scéimh a gnaoi-sa</span>
<lb n="368"/><span>Chuirfeadh teimheal is éiclips ar an ghréin mar oíche,</span>
<lb n="369"/><span>A rósa fá chaor fána héagcosc caomhghlé</span>
<lb n="370"/><span>A dreach-lí, a leithéid níor fritheadh sa tsaol seo,</span>
<lb n="371"/><span>Ach Hélen ón Ghréig ler tréaghdadh laochra,</span>
<lb n="372"/><span>Nó bean Naoise dhéadghil a thóg drean na mílí.</span></p>
<lb n="373"/>
<lb n="374"/><p><span>Aitchim thú a ghéag a fuair scéimh na mílte,</span>
<lb n="375"/><span>A chom chaol aolga mar shneachta aon oíche,</span>
<lb n="376"/><span>A phéarla luachmhar uaisgheal, aobha,</span>
<lb n="377"/><span>A naoi ró-uachtrach shnuamhar ghnaoi-gheal</span>
<lb n="378"/><span>An chugamsa anusa ó Iové le díle</span>
<lb n="379"/><span>Tháinig nó ghluais tú an uair seo 'ríoghain?</span>
<lb n="380"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="381"/><p><span>Is ionadh mór liom d'urlabhra a dhíorfhir,</span>
<lb n="382"/><span>Is nach n-aithneann tú ó do chomharsa i ndaor-bhroid,</span>
<lb n="383"/><span>Thusa a fuair fá bhruach mo bhruíne</span>
<lb n="384"/><span>Meidhir gan uaill gan ghruaim gan díomá,</span>
<lb n="385"/><span>Fiosraíonn tú monuair, cé mé atá gríosta</span>
<lb n="386"/><span>Fá bhás mo Ghuaire d'fhág mo ghrua-sa cnoíte.</span></p>
<lb n="387"/>
<lb n="388"/><p><span>Ar sin d'éigheamh sí go léanúil cloíte,</span>
<lb n="389"/><span>Is dúirt gan léithbhe a bhfuil ina dhiaidh seo scríofa,</span>
<lb n="390"/><span>Nárbh fhusa an céile fuair ó thogha gach líne</span>
<lb n="391"/><span>Dar tháinig ó Éireamhon, mac éachtach Mhíle,</span>
<lb n="392"/><span>An t-ainm a dtéim faoi .i. Baile an Átha na míne,</span>
<lb n="393"/><span>Riarfadh gan eisceacht na hachrannaigh iothmhar.</span></p>
<lb n="394"/>
<lb n="395"/><p><span>Créad fáth ar thréig an mac feasach caomh seo</span>
<lb n="396"/><span>An flaitheas is an réim a bhí i m'aol-lios príomha,</span>
<lb n="397"/><span>Gaol na dtréanfhear is na réix i Scitia</span>
<lb n="398"/><span>D'fhíor-shliocht Ghaeil Ghlais fuair céim sa chrích seo,</span>
<lb n="399"/><span>Dalta na héigse is searc chléibh gach saoi é</span>
<lb n="400"/><span>Gurbh é a chlaochladh gan bhréig d'fhág buartha an</span>
<lb n="401"/><span>tír seo.</span></p>
<lb n="402"/>
<lb n="403"/><p><span>Óir ní raibh gan uaill aon sua nó míle,</span>
<lb n="404"/><span>Taoiseach slua nó príomhfhlaith aoibheal,</span>
<lb n="405"/><span>Curadh lómhar oirirc croíúil,</span>
<lb n="406"/><span>Dar tháinig fán ghuaismhuir uaimhní, bhaolaigh</span>
<lb n="407"/><span>Le Bratha ón Ghotia a rinne fos san í seo</span>
<lb n="408"/><span>Nach tríothu le huais tháinig an mac labhrais</span>
<lb n="409"/><span>shaoithiúil.</span>
<lb n="410"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="411"/><p><span>Bhí an díorfhear céillí a luaim ríúil,</span>
<lb n="412"/><span>Ar aon nós gan bhréig le gach saoi ór shíolraigh,</span>
<lb n="413"/><span>Riaradh an triath na díormaí iomaí</span>
<lb n="414"/><span>Thigeadh fá shiar, fá dheas nó fá chlí dó,</span>
<lb n="415"/><span>Is gach saoi dea-bhriathrach nó file glic líofa</span>
<lb n="416"/><span>Go gcloífeadh an fial iad le haíocht is le íce.</span></p>
<lb n="417"/>
<lb n="418"/><p><span>B'é searcghréith na nGael go léir an saoi seo</span>
<lb n="419"/><span>Le heineach, le féile, le céill, is le dílseacht,</span>
<lb n="420"/><span>A shamhail san réim seo ní fhéadaim a mhíniú,</span>
<lb n="421"/><span>Ach Cuana chloch liathbhán a réiteodh na mílte</span>
<lb n="422"/><span>d'aicmí na cé seo le saibhreas a mhaoine,</span>
<lb n="423"/><span>Nó mac Cholmáin, rí eolach a bhí daonnach mar an</span>
<lb n="424"/><span>gcéanna.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>Tháinig an t-oidhre trí chéimeanna ríora,</span>
<lb n="427"/><span>Ó fhlaithe ró-réimiúl' de thogha Chlainne Mhíle,</span>
<lb n="428"/><span>Bhí i gceannas go réixiúil is i gcéim san chrích seo,</span>
<lb n="429"/><span>A chuir dlúimh is éiclips ar shluaite díblí</span>
<lb n="430"/><span>Thurgesius uaibhrí uaimhní bhaolaí</span>
<lb n="431"/><span>Gur threascraigh an duairc gona thaoisigh iomaí.</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>Ba chuibhe go fíor don díorfhlaith céanna,</span>
<lb n="434"/><span>A bheith i dTeamhair ina shuí 'gabháil cíosa is géilleadh,</span>
<lb n="435"/><span>Is dearfa gan chlí gur faoi a ghéimfeadh</span>
<lb n="436"/><span>An Fháil-líog bhríomhar, chinniúnach, aonta;</span>
<lb n="437"/><span>Ollúin na críche ina thimpeall go mbeadh siad,</span>
<lb n="438"/><span>Is Pádraig le brí dá ndíol go réixiúil.</span>
<lb n="439"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="440"/><p><span>B'é Sir Énrí Ó Néill a bhí i gcéim go ríora</span>
<lb n="441"/><span>Gar-athair an dea-mhic a luaim díbhse</span>
<lb n="442"/><span>Mac Eoghain an tséin mhic Fhéilime caomhúil</span>
<lb n="443"/><span>Mhic Néill Óig mhic Néill mhic Aoidh dhil</span>
<lb n="444"/><span>Mhic Dhónaill gan bhród mhic Bhriain mhic Néill dhin</span>
<lb n="445"/><span>Mhic Aoidh na só mhic Mhuircheartaigh aoibheil.</span></p>
<lb n="446"/>
<lb n="447"/><p><span>Bhí scatha d'fhuil Néill fuair gialla ó naimhde,</span>
<lb n="448"/><span>Ag dealrú mar ghréin ann tríd ghéaga bhláthgheal</span>
<lb n="449"/><span>Mhic Eochaidh na réim, mhic Mhuireadhaigh álainn,</span>
<lb n="450"/><span>Mhic Fhiacha na n-éacht mhic Chairbre ghráí,</span>
<lb n="451"/><span>Mhic Cormaic eolaí ulchfada chataí,</span>
<lb n="452"/><span>Mhic Airt Aoinfhir mhic Choinn Chéadchathaigh.</span></p>
<lb n="453"/>
<lb n="454"/><p><span>Seasca ar chéad gan bhréig de ríthe,</span>
<lb n="455"/><span>Is naonúr ina ndiaidh bhí le réim san tír seo,</span>
<lb n="456"/><span>Ó Éireamhon shéimh a chuir léan ar dhraoithe</span>
<lb n="457"/><span>Go Ruairí an fear tréith thug Éire bhríomhar</span>
<lb n="458"/><span>Don Bhriotánach tréitheach eolach ríora</span>
<lb n="459"/><span>Is gur tríothu go léir tháinig an fear cléibh seo chaoinim.</span></p>
<lb n="460"/>
<lb n="461"/><p><span>Tá'n Feadh ina dhiaidh-san tréaghdaimh cnaíte</span>
<lb n="462"/><span>Gan taithí na héigse nó na n-ollún líofa,</span>
<lb n="463"/><span>Gnaoi na gréine sa lae ghil claochta,</span>
<lb n="464"/><span>Na hiasca féin gan dé san oíche,</span>
<lb n="465"/><span>Na mágha réabtha is gné na tíre,</span>
<lb n="466"/><span>Ó d'imigh an fear fial d'fhág mo dheora síos liom.</span>
<lb n="467"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="468"/><p><span>Tá uaisbhean tséimhí an dea-fhlaith chéanna</span>
<lb n="469"/><span>De mhaithe na nGael i gcéim sa chrí seo,</span>
<lb n="470"/><span>Is a dhís mhac eolgach oischéimneach príomha</span>
<lb n="471"/><span>Labhrás glégeal is Uilliam gníomh glan,</span>
<lb n="472"/><span>Ag caill' a gcéille fána n-ionmhus saolta,</span>
<lb n="473"/><span>D'fhág siad, mo léin faoi líog-ghall sínte.</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p><span>Tá a ghaoil go léir gan réamhain cloíte</span>
<lb n="476"/><span>A dheartháir ag éagaoin leis féin is ní hionadh</span>
<lb n="477"/><span>Éllen is Ester fá léan dá chaoineadh</span>
<lb n="478"/><span>Róis i gcéin léi féin go croí-dhubh,</span>
<lb n="479"/><span>Peigí an neamhain mhéiniúil mhúinte</span>
<lb n="480"/><span>Tarraing a céibhe ó cuireadh ina chaol-thigh úr é.</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>Tá na Ciaránaigh chléibh atá i gcéim mar chí sibh,</span>
<lb n="483"/><span>Is tháinig le réim ón fhiniúin chéanna;</span>
<lb n="484"/><span>Mar dhearbhtar le Céitinn an príomhollamh críonna,</span>
<lb n="485"/><span>Go bhfuaireadar saibhreas, flaitheas is aoibhneas</span>
<lb n="486"/><span>I dTír Eoghain na nGael is in Eamhain go ríora</span>
<lb n="487"/><span>Go bhfuilid go léir ó thréig sé iad i ndíomá.</span></p>
<lb n="488"/>
<lb n="489"/><p><span>Tá na Branaigh ghlan séimhí bhí ina sciathda fán tsaoi seo</span>
<lb n="490"/><span>De mhaithe Chríoch Laighean a tháinig le díle</span>
<lb n="491"/><span>Ó chathaoir na n-éacht bhí i dTeamhair go ríora,</span>
<lb n="492"/><span>Fuair urraim gan eisíoth ó fhlaithe gach tíre,</span>
<lb n="493"/><span>Go bhfuilid i ndéimhe is i dteimheal go daortha,</span>
<lb n="494"/><span>Ó d'imigh an fear céille is d'fhág sé an saol seo.</span>
<lb n="495"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="496"/><p><span>Annálach</span>
<lb n="497"/><span>Trí choll is duar gan díth,</span>
<lb n="498"/><span>Míle annaid don taobh clí,</span>
<lb n="499"/><span>3.7. go beacht sa do go grinn</span>
<lb n="500"/><span>Is trí mhí leo féin gan roinn,</span>
<lb n="501"/><span>Aois an tríath do shaoraigh sinn,</span>
<lb n="502"/><span>Go dul Phatruic Dughdal fa lig a gcill.</span>
<lb n="503"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="504"/><p><span>Bzzzzz1821-22 19T</span>
<lb n="505"/><span>Iomad fáilte ó chrích na Spáinne,</span>
<lb n="506"/><span>Chun na hí seo Phádraig na cléire,</span>
<lb n="507"/><span>Don chaomhfhlaith álainn atá anois go haireach</span>
<lb n="508"/><span>Ina cheann ar ardeaglais Éireann;</span>
<lb n="509"/><span>Tá taoma grá lí trí dhuille bhrá chaoin</span>
<lb n="510"/><span>Ire bhláith dhin is ní hionadh,</span>
<lb n="511"/><span>Mar fuair siad sámh-shaoi is comh-iathach áirithe</span>
<lb n="512"/><span>A scaoilfeas aidhchleadh a bpéine.</span>
<lb n="513"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="514"/><p><span>Nach mór an t-ádh ar theampall Ard Mhacha</span>
<lb n="515"/><span>An saoi seo a fháil di mar chéile,</span>
<lb n="516"/><span>Fuair clú is taireadh i ngach crích dar tharla ann</span>
<lb n="517"/><span>Ina phríomh ar ardscolta léighinn;</span>
<lb n="518"/><span>Ag míniú nádúr na ndúileamh ard ann,</span>
<lb n="519"/><span>Is le ria na haisce á riaradh,</span>
<lb n="520"/><span>Mar Mhaoise an tráth sin thug na mílte slán leis</span>
<lb n="521"/><span>In aimhdheoin do Pharo ón ngéibheann.</span></p>
<lb n="522"/>
<lb n="523"/><p><span>Fuair an lóchrann algach de threibh na Teamhrach</span>
<lb n="524"/><span>A bheith ina cheannfort ar Ghaela</span>
<lb n="525"/><span>Gan chlí gan mheangbhreith ach ina rí do gheallamhain</span>
<lb n="526"/><span>Don ailgean almchadha, céillí;</span>
<lb n="527"/><span>Níl ní dár sorchaíodh den eagna dhorcha</span>
<lb n="528"/><span>Faoi Niúl órga i Má Séanair,</span>
<lb n="529"/><span>Nach bhfuil ag reabhradh go fíor gan seargadh</span>
<lb n="530"/><span>Fá bhraoithe ain líofa a chéadfaí.</span></p>
<lb n="531"/>
<lb n="532"/><p><span>Tá loinnir ghairdis trí chríocha áille</span>
<lb n="533"/><span>Ealga bhláfair, is Aoibheall,</span>
<lb n="534"/><span>Mar fuair ón Ardrí trí ghuí an Phápa</span>
<lb n="535"/><span>Saoi a shásfaidh an Ghael-threibh;</span>
<lb n="536"/><span>Is líonfas áit Uí Reilligh ghráígh</span>
<lb n="537"/><span>A chuaigh go Parthas á naomhadh,</span>
<lb n="538"/><span>Is chuirfeas áineas ar eaglais Fháil dhín</span>
<lb n="539"/><span>Ina phríomh mar Aron á rialadh.</span></p>
<lb n="540"/>
<lb n="541"/><p><span>Beidh an t-eagnaí ághmhar gan scíth ina gharda,</span>
<lb n="542"/><span>In aghaidh na sárghoine is na claoine</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="543"/><p><span>A thig gan áireamh trí aimsiú ábhal</span>
<lb n="544"/><span>Dár ndí ónár naimhde chun tréadaí;</span>
<lb n="545"/><span>Mar chuir an tArdrí a chonaic áibheis</span>
<lb n="546"/><span>Cionta Adhaimh agus Éabha,</span>
<lb n="547"/><span>An laoi-réalt álainn uaidh go tráthúil</span>
<lb n="548"/><span>Chun na mílte a shábháil ón ngeimheal.</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>Ó treabhadh an tsáile le macra argtha</span>
<lb n="551"/><span>Mhíle oirircigh thréithigh</span>
<lb n="552"/><span>Chun a ndíoghla an tráth sin, is iad féin a shásamh</span>
<lb n="553"/><span>Fá Íth a mbráthair-sean a tréaghdadh;</span>
<lb n="554"/><span>Ní raibh ón lá sin, sua san Fháil-chrích</span>
<lb n="555"/><span>Anuas ón ardcheannas éigsiúil</span>
<lb n="556"/><span>Ní ba suaimhní tháinig chun na stuaí seo is airde,</span>
<lb n="557"/><span>Ná Cruitín sámhgheal de shliocht Éimhir.</span>
<lb n="558"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="559"/><p><span>Bzzzzz1827 19T</span>
<lb n="560"/><span>Sláinte fá bhrí don ardfhlaith atá i dtír,</span>
<lb n="561"/><span>A tháinig ón uíbh iarthair,</span>
<lb n="562"/><span>Go brá-ucht na gcríoch ór athraíodh an saoi</span>
<lb n="563"/><span>Lán de ghoil, muin, is éifeacht;</span>
<lb n="564"/><span>Is grá le gach croí a ghnáthaíodh é go fíor</span>
<lb n="565"/><span>A fháil ina chaomh-uasghrinn,</span>
<lb n="566"/><span>Slán ina thír ó ghá mara is lí,</span>
<lb n="567"/><span>San áras ar thaobh mhá uathdhín.</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>A Bheartomoin, a dhea-fhir, de threibh na n-ardrí</span>
<lb n="570"/><span>Gan mheabhail bhí i gcrích Oirghialla;</span>
<lb n="571"/><span>'S i gceannas le brí i dTeamhair gan díth</span>
<lb n="572"/><span>Go hoiriúnach, fíor, oirirc;</span>
<lb n="573"/><span>Seacht mbliana fichead gan freasúra, fhir chaoimh,</span>
<lb n="574"/><span>A chaithis i dtír nua uainn;</span>
<lb n="575"/><span>'S, a ghaiscigh, glac síth in d'aol-lios arís,</span>
<lb n="576"/><span>Gan bheith in achrann ann, nó in uamhan.</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p>
<lb n="579"/><span>Is ádhmhar go fíor dá lán fá Ionascaoin,</span>
<lb n="580"/><span>An dea-fhear tá ciúin céillí,</span>
<lb n="581"/><span>A theacht chucu aniar ó Cholumbia na nglia,</span>
<lb n="582"/><span>A mharthain gan fiamh éigní;</span>
<lb n="583"/><span>Sliocht Mhathúna a ghlac cíos ar ailchais na rí,</span>
<lb n="584"/><span>Chuir Danair i mblí is thréaghdaigh</span>
<lb n="585"/><span>Ag Sulchóid an fear clí, Toirioll, 'sa raibh faoi,</span>
<lb n="586"/><span>Le Muiris bhí ina cheann ar chéadtaí.</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>Ní tháinig go fíor go hInis Fáil riamh saoi</span>
<lb n="589"/><span>Ó aird ar bith den chruinne cé sin,</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="590"/><p><span>Is gráthaí gan fiar i gcathú ná an triath</span>
<lb n="591"/><span>I ndála leis an gcine Gaelach;</span>
<lb n="592"/><span>Óir níl ard-bharún díor nó seanaí sa tír,</span>
<lb n="593"/><span>Tréanfhlaith nó míle éachtach,</span>
<lb n="594"/><span>Nach bhfáiltíonn le mian an sámh-mhac gan chlaon,</span>
<lb n="595"/><span>Bhfuil a dhreach-san ar lí na géise.</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>A mhacaoimh, a ghlac scíth i gcéin uainn thar lí,</span>
<lb n="598"/><span>San í sin nach cruinn gné di,</span>
<lb n="599"/><span>Den dream a chuir Íth a theastú na gcríoch</span>
<lb n="600"/><span>'S a tháinig chun a dhíoghal a dhéanamh,</span>
<lb n="601"/><span>A threibh Colla an Dá Chríoch, Mhic Eochaidh Doibhléin,</span>
<lb n="602"/><span>Mhic Chairbre na mbruíon luaimneacha,</span>
<lb n="603"/><span>Mhic Cormaic an dea-rí, nach n-umhlódh don draoi,</span>
<lb n="604"/><span>Mhic airt Mhic Choinn na gcéadchatha.</span></p>
<lb n="605"/>
<lb n="606"/><p><span>Is follas do gach saoi gan mheabhra gan chlí</span>
<lb n="607"/><span>Den chine seo Íre snua-ghin,</span>
<lb n="608"/><span>Gurbh ó ríthe breas' a bhí i bhflaitheas na crích'</span>
<lb n="609"/><span>A shíolraigh an fial a luaim;</span>
<lb n="610"/><span>Níorbh ionadh linn go fíor, é bheith in Eamhain Mhacha</span>
<lb n="611"/><span>ina shuí,</span>
<lb n="612"/><span>'S an septer ar a dhea-thaobhsan</span>
<lb n="613"/><span>'S an uaisle 'lig ina suí 's ag sléachtadh do gach saoi</span>
<lb n="614"/><span>Oiriunach dá dtigeadh uaidhsean.</span>
<lb n="615"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="616"/><p><span>Bzzzzz1827 19T</span>
<lb n="617"/><span>UzzzzzArt Mór Ó Murchaidh</span>
<lb n="618"/><span>Céad fáilte chun tíre don sármhac aniar</span>
<lb n="619"/><span>Ón gcrích úd an chine nua,</span>
<lb n="620"/><span>Slán arais arís d'ainneoin gach draoi</span>
<lb n="621"/><span>Le nár mhian gach ardchéim a fuair sé;</span>
<lb n="622"/><span>Nach tráth dó anois scíth a dhéanamh sa tír</span>
<lb n="623"/><span>Chun tabhach ar a chíos a thurgnadh</span>
<lb n="624"/><span>Mar mbeidh orgain, a's píoba ag seinm dó fá aoibh</span>
<lb n="625"/><span>Ina aol-teach breá, ardgheal, suaithní.</span></p>
<lb n="626"/>
<lb n="627"/><p><span>Bíodh suain agus scíth ag an gcródh-fhear fá thrí</span>
<lb n="628"/><span>Le suairceas, sárchéim a's pléasúr</span>
<lb n="629"/><span>Le coirme mear gan chlí mar ba chleachtach don saoi</span>
<lb n="630"/><span>Le huaisle na gcríoch go léir seo;</span>
<lb n="631"/><span>Óir ba dual dósan suí i gcathair na rí -</span>
<lb n="632"/><span>An fháil-leag nár dhiúilt géimeadh;</span>
<lb n="633"/><span>Cuachain sróil bheith faoi is cabhsa óir go ndí,</span>
<lb n="634"/><span>Is brataí uime d'fhíor-éide.</span>
<lb n="635"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="636"/><p><span>Ba dual dósan spórt a's meidhir i gcló</span>
<lb n="637"/><span>Le huaisle den phór Gaelach,</span>
<lb n="638"/><span>Ar ghreadha seang' sa ród bhíodh fuilteach borb óg,</span>
<lb n="639"/><span>Ag greasadh na gcon géara</span>
<lb n="640"/><span>Chun ruagtha gach sórt ealtan ar gcóir</span>
<lb n="641"/><span>Sionnach, broc, a's míola luaimneacha,</span>
<lb n="642"/><span>A fhiagaí gach ló i ndiaidh eilt allt' óga</span>
<lb n="643"/><span>A's galltrompaí fós á bhfuaimneadh.</span></p>
<lb n="644"/>
<lb n="645"/><p><span>Nach eisean an saoi bhí glic i ngach slí</span>
<lb n="646"/><span>Ar thallana dlí a's éiliú,</span>
<lb n="647"/><span>Ar reachta gach crích' sa gcruinne uile 'stígh,</span>
<lb n="648"/><span>Sacsonach, Chinése a's Gréagach;</span>
<lb n="649"/><span>Chaithfeadh seisean mí i gcomhthionól gach crích'</span>
<lb n="650"/><span>Ina cheannfort ar cheanna réigiún</span>
<lb n="651"/><span>Ag ceartú nós mar Mhaoise ag stiúradh na ndraoi,</span>
<lb n="652"/><span>Nó mar neach a mbeadh fíor-aoibh Dé leis.</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>Nach eisean a fuair páirt ó cheannfoirt gach áit</span>
<lb n="655"/><span>Ó ríthe is ó ard-impirí</span>
<lb n="656"/><span>Mar gheall ar a chairde in Inis seo Fáil</span>
<lb n="657"/><span>Air féin, 's ar a láimh fhíorghlic?</span>
<lb n="658"/><span>Ba bheag leo a dháil chucu gach tráth,</span>
<lb n="659"/><span>B'é seoladóir a ndáimh 's a ngníomh é,</span>
<lb n="660"/><span>'S nár ró-thrua Inis Fáil faoi ainreacht 's faoi smál</span>
<lb n="661"/><span>An fhad a bhí a dháil uaithi.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>Ach anois atá 'ghaol in aoibh-shnó go suairc</span>
<lb n="664"/><span>Ó teagadh dóibh a chúirt arís ann,</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="665"/><p><span>I ndúil le gach suaimhneas a gealladh dóibh anuas</span>
<lb n="666"/><span>I dtairngire a bheith faoi-sean;</span>
<lb n="667"/><span>Eadhon síoth agus suaimhneas bheith in Inis na Sua</span>
<lb n="668"/><span>Agus Murcha Mór bheith ag lua a ngníomha;</span>
<lb n="669"/><span>Creideamh an domhain mhóir ar bail mar is cóir</span>
<lb n="670"/><span>A's naomh-rath ar an gcine daonna.</span>
<lb n="671"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="672"/><p><span>Bzzzzz1825-26 19T</span>
<lb n="673"/><span>UzzzzzSéamas Mac Giolla Choille</span>
<lb n="674"/><span>A laoi réalt shuáilcí, fáiltear linn</span>
<lb n="675"/><span>Do theacht ó uais-bhruín Bhreatain,</span>
<lb n="676"/><span>Lán duáilce, is de ghruaim neamhloinn</span>
<lb n="677"/><span>Trí mheabhail gach draoi san bheartchlaon.</span></p>
<lb n="678"/>
<lb n="679"/><p><span>Ba chomhartha bua, is lucháire linn</span>
<lb n="680"/><span>Do Chrích Fhéilime reachtmhaí is Choinn,</span>
<lb n="681"/><span>Do shamhail d'uasal, uabha bheacht,</span>
<lb n="682"/><span>Bheith ina cheann ag stiúradh is ag teagradh ár gceart.</span></p>
<lb n="683"/>
<lb n="684"/><p><span>Ba oscách ainmneach thú gach tráth</span>
<lb n="685"/><span>Ag freachnú uait gan scíth, gan stá;</span>
<lb n="686"/><span>Óir do leithéid ariamh níor frofa</span>
<lb n="687"/><span>In Inis Ealga, go fíor, is níor cothaíodh.</span></p>
<lb n="688"/>
<lb n="689"/><p><span>Is iomaí rí agus míle tréan,</span>
<lb n="690"/><span>Flaith ró-fhíorghlic is cura teann,</span>
<lb n="691"/><span>Chaith a n-aois, a maoin, is a neart,</span>
<lb n="692"/><span>Is níor beartaíodh leo d'imeacht.</span></p>
<lb n="693"/>
<lb n="694"/><p><span>Is glé 's is suall linn fuaim do chinn</span>
<lb n="695"/><span>Ag míniú uait go dearscnaithe,</span>
<lb n="696"/><span>Na reachta is dual dúinn fháil gan roinn</span>
<lb n="697"/><span>Is cheanglós ár mbá le Breatain.</span>
<lb n="698"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="699"/><p><span>A reannáin shuaithní, bhéarfas tarrtháil dhúinn</span>
<lb n="700"/><span>Ó phéindlí uaimhní phoinneoinn;</span>
<lb n="701"/><span>Leat go mbeidh ár n-ionmhain ghrinn</span>
<lb n="702"/><span>Go fuine síoraí an domhain.</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>'Siad na déithe an tráth b'áil leo é d'ardaigh is chuir</span>
<lb n="705"/><span>chugainn an triath</span>
<lb n="706"/><span>Ó Conaill an áigh is gach ardfhlaith san chomhthionól a</span>
<lb n="707"/><span>thrial</span>
<lb n="708"/><span>Go cathair rí Shasan go bhfaghadh siad osadh san ghlia,</span>
<lb n="709"/><span>Ler saltradh Críoch Fáil is d'fhág smál ar mhacra,</span>
<lb n="710"/><span>is míriail.</span>
<lb n="711"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="712"/><p><span>Bzzzzz1840ls 19L</span>
<lb n="713"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="714"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="715"/><span>Fáilte an tsaoi eolgaigh fhoghlamtha Uí Chonaill go hÉirinn</span>
<lb n="716"/><span>a chan Art Mór Ua Murcha, Caisleán Thalún Dídin Bhaile</span>
<lb n="717"/><span>Thomáis</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>Bzzzzz1825-26 19T</span>
<lb n="720"/><span>UzzzzzArt Mór Ó Murchaidh</span>
<lb n="721"/><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="722"/><span>Céad fáilte 'nall don lonn-laoch fhios-shaoi,</span>
<lb n="723"/><span>Ó chathair na meang go fonn-lios sheas-chaoi</span>
<lb n="724"/><span>Dhuibhlinn shuaithní, uasail, bhreas-dhraoi,</span>
<lb n="725"/><span>D'fhuil na sua, ba suáilceach dreach-ghnaoi.</span></p>
<lb n="726"/>
<lb n="727"/><p><span>Ba cheart a fhiaghain fhia don fhearchlainn</span>
<lb n="728"/><span>Tá ceangailte i bhfiar-reacht chiardhubh seach-roinn,</span>
<lb n="729"/><span>Nach dtabhrann cairde claraíocht cheirt dhoinn</span>
<lb n="730"/><span>A's bhuain gach uaillmhaoin uainn fón gceartchroinn.</span>
<lb n="731"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="732"/><p><span>Buíocht uainn go buan duit 's dea-chroí;</span>
<lb n="733"/><span>Maithmhaoin luachmhar, luath gan easbaí</span>
<lb n="734"/><span>Só nó síthe gan díth gan bheartchlaoi</span>
<lb n="735"/><span>Dhuit, 's do chroí ó chlí an fheart-rí.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>'Sé Ó Conaill an saoi gan chlí, a fhothraíos Críoch Fáil</span>
<lb n="738"/><span>A's bhuainfeas don rí, fuair brí na gCotaí thar sáil';</span>
<lb n="739"/><span>Gach ceart a's gach cóir le fógra tapaidh, go grinn,</span>
<lb n="740"/><span>A's shuífeas Críoch Fáil i ndáimh le Sacsa gan mhoill!</span>
<lb n="741"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="742"/><p><span>Bzzzzz1828ob 19T</span>
<lb n="743"/><span>UzzzzzSéamas Mac Giolla Choille</span>
<lb n="744"/><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="745"/><span>A Mhurchaidh Mhóir nach fann brí</span>
<lb n="746"/><span>In ealaín eolaí na n-ard ndraoi,</span>
<lb n="747"/><span>Ba choimhdhe duit le fíre cheart</span>
<lb n="748"/><span>Bheith id' ollamh ríora tré hintleacht.</span></p>
<lb n="749"/>
<lb n="750"/><p><span>Is iomaí duan, dán, is laoi</span>
<lb n="751"/><span>A theagmhaigh dom in mo shaol sa chrích,</span>
<lb n="752"/><span>Is leitheid do shaothairse gan gó gan chlí</span>
<lb n="753"/><span>Níor frofa ó láimh aon tsaoi</span>
<lb n="754"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="755"/><p><span>Is deimhin liom go ndearna tú scíth</span>
<lb n="756"/><span>Fá chuimne aobhdha na sua mban sí,</span>
<lb n="757"/><span>'S gur ibh tú uathu as corna glé</span>
<lb n="758"/><span>Na tallana d'fhabhair do chéadfa-sa.</span></p>
<lb n="759"/>
<lb n="760"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="761"/><span>Ná cluintear á rá go brách é, 's ná cantaighear le haon</span>
<lb n="762"/><span>Go bhfuil na déithe atá i bParthas neamhchásúil inár</span>
<lb n="763"/><span>dtimpeall i gcéin,</span>
<lb n="764"/><span>Ó chuir siad an bard réamhráite chugainn tá dearscnaithe</span>
<lb n="765"/><span>i gcéill</span>
<lb n="766"/><span>Is líonfar Críoch Fáil do ghnáth tré fheabhas a léinn.</span></p>
<lb n="767"/>
<lb n="768"/><p>
<lb n="769"/><span>UzzzzzArt Mór Ó Murchaidh</span>
<lb n="770"/><span>CzzzzzPrós</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>Litir a scríobhadh le hArt Mór Ó Murchaidh chun an lia</span>
<lb n="773"/><span>oirirc Séamas Mac Giolla Choille ar chloisteáil go ndearna sé</span>
<lb n="774"/><span>ceol cáinte do; mar tháille rann a chuir sé chuige cian</span>
<lb n="775"/><span>ó shin darbh Murcha Mór.</span>
<lb n="776"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="777"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="778"/><span>Tusa scríobh mo tháinse,</span>
<lb n="779"/><span>'S nárbh áil leat mo chumannsa;</span>
<lb n="780"/><span>Is thug don chomharsa cáin</span>
<lb n="781"/><span>Ar mo dhánsa mar chloisimse.</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>Níor thuig tusa m'ábhar,</span>
<lb n="784"/><span>Cé barr feabhais d'oidis;</span>
<lb n="785"/><span>Mar an sionnach leis na sméar';</span>
<lb n="786"/><span>Bhí sé géar mar nár thuigis.</span></p>
<lb n="787"/>
<lb n="788"/><p><span>Freagra anois go ciallaí,</span>
<lb n="789"/><span>I bhfialtoil m'uránsa,</span>
<lb n="790"/><span>Nó níl géigín ar do bharrsa,</span>
<lb n="791"/><span>Nach ngearrfaidh mo chorránsa.</span>
<lb n="792"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="793"/><p><span>Bzzzzz1828ob 19T</span>
<lb n="794"/><span>UzzzzzSéamas Mac Giolla Choille</span></p>
<lb n="795"/>
<lb n="796"/><p><span>I bhFearann Báilligh tá'n táilliúir is mian liomsa trácht air,</span>
<lb n="797"/><span>'Sé is ainm don sármhac Mac Cathail na séad;</span>
<lb n="798"/><span>Is aoibhinn le dámha na críche é bheith i státa</span>
<lb n="799"/><span>Da dtarlódh mar ba ghnáth iad in aicme is i gcéim:</span>
<lb n="800"/><span>Níl siolla nó tráchta dár cumadh le ár mbardaibh</span>
<lb n="801"/><span>Ó ghluais ón Spáinn 'noir treibh Gholaimh le réim,</span>
<lb n="802"/><span>Nach bhfaighidh tú go sásta ag an dea-mhac mar tharla,</span>
<lb n="803"/><span>Le saorshrutha sámhghlic in aiste is i gcéill.</span>
<lb n="804"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="805"/><p><span>Ó d'éagadar an éigse d'fhág éicliops ar Ghaeil,</span>
<lb n="806"/><span>Is nach maireann an tsárchlann bhíodh ag sorchú go</span>
<lb n="807"/><span>buan,</span>
<lb n="808"/><span>Le héachta na dtréanfhear a dhíchuir Tuirgéis</span>
<lb n="809"/><span>Is a chabhlach go léir amach ar an gcuan;</span>
<lb n="810"/><span>Níl a stír againn den rogha-threibh thug faoiseamh do</span>
<lb n="811"/><span>Éirinn</span>
<lb n="812"/><span>Ach Mícheál is ní bréag sin an sontanach caoimh,</span>
<lb n="813"/><span>Is go mba saolach a bheidh sé sa tír seo le séan maith</span>
<lb n="814"/><span>I dtánas gach féile go soineanta saor.</span></p>
<lb n="815"/>
<lb n="816"/><p><span>Dá mbeinn le rí-cheart i gceannas Fodla mar ba mhian</span>
<lb n="817"/><span>liom</span>
<lb n="818"/><span>Is uaisle na críche a bheith ag ísliú dom féin,</span>
<lb n="819"/><span>Bheadh fáilte agus díomhanas don táilliúir ag Séamas</span>
<lb n="820"/><span>Mar ba ghnáth tráth bhí ríthe na Teamhrach i gcéim;</span>
<lb n="821"/><span>Ní choigleofaí fíonta na Spáinne nó aoibhneas</span>
<lb n="822"/><span>Ag fáiltiú na mílte de aicme na nGael,</span>
<lb n="823"/><span>Is bheadh an fealsamh saoithiúil mar Esculapius go líofa</span>
<lb n="824"/><span>Ag cur meanmna i ngach saoi glic a bheadh claíte le</span>
<lb n="825"/><span>fíon.</span></p>
<lb n="826"/>
<lb n="827"/><p><span>Ó thréigeadar an Ghael-threibh Ráth Cruachna is nach féidir</span>
<lb n="828"/><span>Réim-ríora a bheith ag aon de shíol Oillil mar bhí;</span>
<lb n="829"/><span>Is gur díbríodh as Éirinn sliocht Íre le Séamas</span>
<lb n="830"/><span>Is gur ghabh clann an Bhéarla gabhail sa chrích,</span>
<lb n="831"/><span>Níl gar dúinn bheith buartha le Wully ach géilleadh</span>
<lb n="832"/><span>Don Mhac a bheir saibhreas na bhFlaitheas gan díth</span>
<lb n="833"/><span>Do gach aon de shíol Éabha a ghéilleas do theampall</span>
<lb n="834"/><span>Is chreidfeas go héag gurb eisean an rí.</span>
<lb n="835"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="836"/><p><span>Beir mo chéad beann mar fhéirín go dúbalta siar uaim</span>
<lb n="837"/><span>Mar chónaíos an fialmhac is taitneamhach cliú;</span>
<lb n="838"/><span>An fíor-fhiosaigh céillí de mhianshliocht an Ghaeil Ghlais,</span>
<lb n="839"/><span>Fuair ansacht ón éigse agus ó gach saoi glic faoi Lú;</span>
<lb n="840"/><span>Níl file nó réix-dhamhna uile san réagún</span>
<lb n="841"/><span>A thaithíodh an dea-mhac caradach caoimh,</span>
<lb n="842"/><span>Nach dtabharfadh maraon le ceannfort na cléire,</span>
<lb n="843"/><span>Searcghrá a gcléibh don mhacaomh gan díth.</span>
<lb n="844"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="845"/><p><span>Tá naoi, an mharthain bhéil-bhinn a mhéadaíos grá gach</span>
<lb n="846"/><span>saoi</span>
<lb n="847"/><span>Sa chrích seo uile Éimhir a éisteas nó a fhéachas í,</span>
<lb n="848"/><span>Tá dreach go fíor ina héagcosc ar aon nós le hAoife a bhí</span>
<lb n="849"/><span>Ina bhrinneall bhreasnaí aolga lenar thit laochra le</span>
<lb n="850"/><span>dile i mblí,</span>
<lb n="851"/><span>Tá scatha ar lasadh d'ardfhuil na n-árgfhlaith ghabh géilleadh</span>
<lb n="852"/><span>ó thuaidh</span>
<lb n="853"/><span>Fá bhraoighe caomha áinmhaiseach na sámh-iníne atá</span>
<lb n="854"/><span>mé a lua;</span>
<lb n="855"/><span>Dá mbeadh ar Ída an tráth sin ag dáileadh na séad don sua,</span>
<lb n="856"/><span>Bheadh Gréagaigh i dtreise de mhéad a deise sa Traoi</span>
<lb n="857"/><span>gan dua.</span></p>
<lb n="858"/>
<lb n="859"/><p><span>Tháinig an mhaighdean chéille na n-órghréas trí chló</span>
<lb n="860"/><span>gan díth,</span>
<lb n="861"/><span>Ó ríthe breasa tréitheach' a bhí in éifeacht dár gcóir san</span>
<lb n="862"/><span>chrích,</span>
<lb n="863"/><span>Ba díobh an mac sin Eanna .i. Feilime, a bhí le ceart i mblí</span>
<lb n="864"/><span>Ónar shíolraigh Murchú réimiúil is gach géag úr a</span>
<lb n="865"/><span>chéimnigh an saoi;</span>
<lb n="866"/><span>Tá an rósa fá chaor á dathú is airíos an lile uainn</span>
<lb n="867"/><span>Ag spairn ina gnaoi gan tláthú gach lá go fíor mar dhual,</span>
<lb n="868"/><span>Níl flaith ná míle airgtheach a ghnáifeadh an mhilis bhua,</span>
<lb n="869"/><span>Ná adéarfadh léi, tré a gné is a tuigse, a ndílseacht is a gcáil.</span>
<lb n="870"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="871"/><p><span>Is aoibhinn a bheith ag féachaint ar an neamhain seo atá</span>
<lb n="872"/><span>chois na slí,</span>
<lb n="873"/><span>Ina cónaí i bhflaitheas céimiúil na dtréan ónar shíolraigh</span>
<lb n="874"/><span>sí,</span>
<lb n="875"/><span>Is deimhin gurb í an Phaonix a chuir éicliops mar dhearbhaigh</span>
<lb n="876"/><span>draoithe,</span>
<lb n="877"/><span>Ar a bhfuil nó a raibh de ghéaga san ché chruinne ar</span>
<lb n="878"/><span>dhreach sárlí,</span>
<lb n="879"/><span>Dá mbeadh an bhandia bhráigh-gheal san lán-tionól úd</span>
<lb n="880"/><span>i measc na slua</span>
<lb n="881"/><span>A ghnáthaíos Tempe álainn ó ard-fhé olimpic shual,</span>
<lb n="882"/><span>Bheadh Ellen dhíor gan áibhéil ar láimh ag an triath go</span>
<lb n="883"/><span>luath,</span>
<lb n="884"/><span>Is Iuno dhearscnaithe ag caoi is ag ceasnaí fá naoi a bheith</span>
<lb n="885"/><span>san throne.</span></p>
<lb n="886"/>
<lb n="887"/><p><span>Dá mbeadh an ainnir shéimh seo na ndéadgheal is áille</span>
<lb n="888"/><span>gnaoi</span>
<lb n="889"/><span>San phálás sin ina céile in éineacht le Ióve ina suí,</span>
<lb n="890"/><span>Bheadh dúile neimhe ag géilleadh don néamhain gan scor</span>
<lb n="891"/><span>gan scíth,</span>
<lb n="892"/><span>Is gach dealramh di dá n-éireodh ag niamhadh na n-uile</span>
<lb n="893"/><span>ní,</span>
<lb n="894"/><span>Bheadh lacht-raon na tíre uachtraí go háirithe gan síth</span>
<lb n="895"/><span>gach ló</span>
<lb n="896"/><span>Dá ghnáthú ag sluaite glé uaiseach ag teacht dá cóir,</span>
<lb n="897"/><span>Chun a ndíogras a fhógairt don nua-réalt seo chlann</span>
<lb n="898"/><span>Mhic Ceoin.</span>
<lb n="899"/><span>Fuair séimh is deise céim is treise is aoibhneas gan bhród.</span>
<lb n="900"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="901"/><p><span>Bzzzzz1822 19T</span>
<lb n="902"/><span>Is crá cléibh liom an taí dhéarach atá ar mhaithe Críche</span>
<lb n="903"/><span>Fáil</span>
<lb n="904"/><span>Fán táin dhéanaí seo i mbéal gach aon fhir fhaicsin</span>
<lb n="905"/><span>mar atá,</span>
<lb n="906"/><span>Gach flaith dearscnaithe den fhine Ghaelach dá dteagmhann</span>
<lb n="907"/><span>'mo dháil</span>
<lb n="908"/><span>A bheith i riocht éiglí 's ar lí an éaga fá Dhónall Mac</span>
<lb n="909"/><span>Nabhall.</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>Níl uimhir éigsiúil sa chrích seo Éibhir nach bhfuil tréithlag</span>
<lb n="912"/><span>is i bpéin go tláith</span>
<lb n="913"/><span>Ó claochlaíodh an tréanfhear de shliocht an Ghaeil Ghlais</span>
<lb n="914"/><span>fuair ansacht cléire is gach príomh gan smál;</span>
<lb n="915"/><span>Thug sé an chraobh leis ó thuaisceart Éireann san oideas</span>
<lb n="916"/><span>Gaelach bhí i gcéin uainn tráth</span>
<lb n="917"/><span>Mar eochair eolach bhí ar thaobh Mhá Seanair ag ceartú</span>
<lb n="918"/><span>Gaeilge faoin rí le táin.</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>Is ábhar eagnaí don tír go léir é, nach bhfuil ina dhiaidhsean,</span>
<lb n="921"/><span>mó le fáil</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="922"/><p><span>A scaoilfeas éachta na gcura tréitheach a chuaigh fá</span>
<lb n="923"/><span>scéithe i ngach béim ghail-áir,</span>
<lb n="924"/><span>Dar sraonadh in Éirinn, is i bhfad i gcéin uainn trí eargna</span>
<lb n="925"/><span>laochra bhí bríomhar áil,</span>
<lb n="926"/><span>Chuir cíos, is géilleadh ar ríthe tréana, na cruinne cé seo,</span>
<lb n="927"/><span>neamhdheoin do chách.</span></p>
<lb n="928"/>
<lb n="929"/><p><span>Tá teimheal daortha ar shnua na spéartha fán duine</span>
<lb n="930"/><span>séimh seo bheith ina luí mar 'tá,</span>
<lb n="931"/><span>Gnúis na gréine go fíor faoi éicliops is na dúile réabtha</span>
<lb n="932"/><span>is gan léas san lá,</span>
<lb n="933"/><span>Na ceatha réaltan fá ghruaim go ciardhubh, gach oíche</span>
<lb n="934"/><span>ag diamhlú is gan luan ina ndáil</span>
<lb n="935"/><span>Dhéanfadh niamhas ná thógfadh an ciach seo atá ar</span>
<lb n="936"/><span>gach fíorfhlaith fá Dhónall Mac Nabhall.</span></p>
<lb n="937"/>
<lb n="938"/><p><span>Tá'n chlann chéillí sin, Mnémosine is gach naoi ghlé ghlan</span>
<lb n="939"/><span>go fíor ina ndáil</span>
<lb n="940"/><span>Ina luí in éagriocht ar fhé dhea-chnoc Pharnassus na</span>
<lb n="941"/><span>ndáimh,</span>
<lb n="942"/><span>Bard béil bhinn dá gcoirm léinn a mhuscladh an grá</span>
<lb n="943"/><span>Tá i gclár cléibh ghil na sámh-mhaighdean fá Dhónall</span>
<lb n="944"/><span>Mac Nabhall.</span></p>
<lb n="945"/>
<lb n="946"/><p><span>Is cás buartha an sua céanna bheith fá líoga is gan</span>
<lb n="947"/><span>draoi le fáil</span>
<lb n="948"/><span>Ghríosfadh eagnach na gcomhaoitheach éigsiúil tá go</span>
<lb n="949"/><span>tréaghdaí ina dhiaidh 's á gcrá,</span>
<lb n="950"/><span>Ná file faobhrach go fíor a scaoilfeadh ná chuirfeadh i</span>
<lb n="951"/><span>gcéill do mhór-chlainn Ádhaimh</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="952"/><p><span>An easpa éagnairc tá go fíor ar Ghaela ó cuireadh i gcré</span>
<lb n="953"/><span>uathu an díorfhear grá.</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>Tá fíor-réithe na críche ag éagaoin is faoi aoibheall ó aon</span>
<lb n="956"/><span>ní áil,</span>
<lb n="957"/><span>Ó theastaigh an saorfhear de threibh Mhílésius bhí in aistí</span>
<lb n="958"/><span>Gaeilge ina éigeas ard;</span>
<lb n="959"/><span>Táid gan réamhain i ngach mír den réagún ag scabadh</span>
<lb n="960"/><span>a gcéibhe go léanúil tái,</span>
<lb n="961"/><span>Is ní thig le haon den chine daonna a gcaoi a laghdú fá</span>
<lb n="962"/><span>Dhónall Mac Nabhall.</span></p>
<lb n="963"/>
<lb n="964"/><p><span>Sé'n tráth bhí Céasar i mbrí 's in éifeacht de réir mar</span>
<lb n="965"/><span>léitear le draoithe arg',</span>
<lb n="966"/><span>A gineadh an dea-mhac naofa a tréaghdamh fá</span>
<lb n="967"/><span>chionta Éabha faoi dhíbir ias ard ?</span>
<lb n="968"/><span>Ocht gcéad deág is trí sheacht ina ndiaidh le hannaid</span>
<lb n="969"/><span>aonta de bhlianta áll</span>
<lb n="970"/><span>Dáta na ré, ach sé mhí leo féin, a claochlaíodh an Gael</span>
<lb n="971"/><span>glan Dónall Mac Nabhall.</span></p>
<lb n="972"/>
<lb n="973"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Séamas Mac Giolla Choille

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Séamas Mac Giolla Choille

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
