Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cois na Ruachtaighe</title><author><name type="main">Risteárd Ó Foghludha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L103</note>
                         <note type="L">17</note>
                         <note type="B">1750obc 18L</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L103</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Cois na Ruachtaighe</title><author>Risteárd Ó Foghludha</author><imprint><publisher>B.Á.C.: O.S., 1938</publisher><date>1750obc 18L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>1. NÍOR BH'FHEASACH SINN.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Níor bh'fheasach sinn i gcríochaibh Éibhir Mhóir</span>
<lb n="4"/><span>Theas ná thíos i dtíorthaibh Éireamhóin</span>
<lb n="5"/><span>Leath a gcíos le hím do dhéanamh dóibh</span>
<lb n="6"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Ná an mart do dhíol ná saill na gcéis ba mhó</span>
<lb n="9"/><span>An chearc, na huibhe, na laoigh, na héin, na sóirt,</span>
<lb n="10"/><span>Ná an bainne bhí ar feadh mí 'san gcré ar feódh</span>
<lb n="11"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Gach bodach dhíobh do bhí gan Béarla beóil</span>
<lb n="14"/><span>Ná teacht tar síoda timcheall fé n-a sceóig,</span>
<lb n="15"/><span>Ná hata mín dar linn ná éadach crón</span>
<lb n="16"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Ná ar chaile an gheingce, síoda "stays" ná clóc</span>
<lb n="19"/><span>Scairf ná frinnse uimpi créip ná sróll</span>
<lb n="20"/><span>Hata tuighe ná aoirde fé n-a bróig</span>
<lb n="21"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Gach caile dhíobh do bhíodh gach lae 'n-a gnó</span>
<lb n="24"/><span>Is gach bodach díobh do bhíodh gan réal ag rómhar</span>
<lb n="25"/><span>Nó seal 'san gcoill chum cíosa dhéanamh dóibh</span>
<lb n="26"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span>
<lb n="27"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="28"/><p><span>Ní caithtí snaois, is ní bhíodh téa aca ar bórd</span>
<lb n="29"/><span>Ná brata síoda choidhche ag séide a srón</span>
<lb n="30"/><span>Ná "fan" ag mnaoi chun gaoithe théacht 'n-a cómhair</span>
<lb n="31"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Gach bathlach bhíos le síoda ag séide a shrón</span>
<lb n="34"/><span>Is a chaile bhuidhe de mhnaoi i ndaorbhrat sróill -</span>
<lb n="35"/><span>A athair roímhe do bhí ag aodhaireacht bhó</span>
<lb n="36"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>An aicme bhíodh i dtrínse cré agus fód</span>
<lb n="39"/><span>Ar eachaibh suidhid is frínsí fé n-a dtóin</span>
<lb n="40"/><span>Geallaim dhíbh go fíor nárbh é ba nós</span>
<lb n="41"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>An brat do bhí ar Leath Chuinn do thréig ár dtreóin</span>
<lb n="44"/><span>Do leath aníos ar ínse Fhéidhlim ceó -</span>
<lb n="45"/><span>Ná brat an díola, nídh ba chéasta leó</span>
<lb n="46"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beo.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>An tráth do bhíodar Gaoidhil go féastach sóghach</span>
<lb n="49"/><span>Fleadhach fíontach fíochmhar séadach sóghmhail</span>
<lb n="50"/><span>Dáimh is draoithe is daill ag téacht 'n-a gcómhar</span>
<lb n="51"/><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Stadfad díobh, ní mhaoidhfe a dtréithe nóis</span>
<lb n="54"/><span>Feabhas a dtigheas, a ngníomh, is a gcéimeann fós</span>
<lb n="55"/><span>Níl agam ím le díol ná tréadta bó</span>
<lb n="56"/><span>Is rachad choidhche arís ag déanamh bróin.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Muna gcasadh Íosa Críost le tréin-neart slógh</span>
<lb n="59"/><span>Go ceart a shinsear an rí seo Séamus Óg</span>
<lb n="60"/><span>Do scaipfeadh gaill tar tuinn gan téacht go deó -</span>
<lb n="61"/><span>Do phreabfadh Gaoidhil arís go hÉirinn beó.</span>
<lb n="62"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="63"/><p><span>UzzzzzConchubhar Ó Ríoghbhardáin</span>
<lb n="64"/><span>2. AN TAN DO BHÍODAR GAOIDHIL IN ÉIRINN BEÓ.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Conchubhar Ó Ríoghbhardáin cct.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>An tan do bhíodar Gaoidhil in Éirinn beó</span>
<lb n="69"/><span>Bha lasmhar líonmhar laoithe is léigheann go leór</span>
<lb n="70"/><span>Bha rathmhar rinn-ruisc ríghthe ag réidhteach leó</span>
<lb n="71"/><span>Is ba gasta gníomh-ghlan gríobhdha Gaedhil i ngleo.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Ba taitneach taoisigh tíre ag téacht le tóir</span>
<lb n="74"/><span>Ba scaipeach scaoilteach sceimhealtach séimh a scóip</span>
<lb n="75"/><span>Ba maiseach míonla mín-chnis maordha módhmhail</span>
<lb n="76"/><span>Gach ainnir chaoin de phríomh-shliocht Éibhir Mhóir.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Dá maireadh sinnsear saoithe séadmhar sóghmhail</span>
<lb n="79"/><span>Ar t-athair Muimhneach linn dá nglaodhtar Eóghan,</span>
<lb n="80"/><span>Mac Airt mic Cuinn ná buidhean na Féinne fós</span>
<lb n="81"/><span>Do chartfadh gaill mar chaoirigh tréada i gcró.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Dá mairidís an bhuidhean tug tréan-troid slógh</span>
<lb n="84"/><span>I gcaismirt bruighne Chuinn na gCéadchath is Eóghain</span>
<lb n="85"/><span>Ná cath na hAoine 'o chlainn Turgésius treóin</span>
<lb n="86"/><span>Ní rachadh gaill in íorghail fhaobhrach leó.</span>
<lb n="87"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="88"/><p><span>UzzzzzDonnchadh Caoch Ó Mathghamhna</span>
<lb n="89"/><span>3. DO THRÁIGH FÉILE NA hÉIREANN.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Do thráigh féile na hÉireann mar áitigheas clú</span>
<lb n="92"/><span>Is dfhás béim ar an laochra do ghrádhadh sí ar dtúis;</span>
<lb n="93"/><span>Crádh géar ar an éigse nách básuigheann cumha</span>
<lb n="94"/><span>Is gáir Bhéarla gan éifeacht ag páistíbh búr.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Níl féile in éinneach is tá sí ar gcúl</span>
<lb n="97"/><span>Is an Ghaedhilg mo léirchreach mar bádhadh í siúd</span>
<lb n="98"/><span>Spéir-choc ar éadan gach gáirlín cnumhaigh</span>
<lb n="99"/><span>De bhréin-tsliocht na ndaor-chlann do ghnáthuigheadh triubhas.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Is péirbhig go dréimreach 'na bláth-luighe ar chúl</span>
<lb n="102"/><span>Gach sméirle dá ngéilltar sin árthaighe is púint</span>
<lb n="103"/><span>Is an méid de shliocht Éibhir dá ndáiltí clú</span>
<lb n="104"/><span>Fá ghéar-smacht ag daorscar na gcáisí bhrúghadh.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Is é bheir me ar thaobh cnuic i gcáibín chúmhang</span>
<lb n="107"/><span>Ag éagnadh mo phéine is me im ghnáth-luighe im lúib -</span>
<lb n="108"/><span>Éileamh ag tréin-rith ag báillí chugham</span>
<lb n="109"/><span>Is gan éinneach beó 'e Ghaedhlaibh ba scáth dín dúinn.</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Saerbhreathach éachtach 'n-a lán-luighe in úir</span>
<lb n="112"/><span>Is céile na Claonghlaise is crádh croidhe liúm</span>
<lb n="113"/><span>Scéal guirt tug saobh-luisne chlár mhín Mumhan</span>
<lb n="114"/><span>Muna réidhtar le haontoil an Áird-ríogh a bpudhair.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>A Dhé dhil fuair céasadh agus páis trím chúis</span>
<lb n="117"/><span>Ler saoradh sliocht Éabha ó cháintí an ubhaill</span>
<lb n="118"/><span>In éiric do phéine agus táirngí it bhonn</span>
<lb n="119"/><span>An uair éagfam beir saor sinn gan spás fít mhúr.</span>
<lb n="120"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="121"/><p><span>4. NÍOR CHÓRA DHOM ATHAIR-SE LEASTAR.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Níor chóra dhom athair-se leastar is mairt reamhra</span>
<lb n="124"/><span>Ar bórdaibh fada dá leagadh le hais brannda</span>
<lb n="125"/><span>'Ná dómh-sa sealad do chaitheamh ar ghlas-annlann</span>
<lb n="126"/><span>Ag ól an bhainne dá ngairmid spaid-leamhnacht.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>Bzzzzz1724 18T</span>
<lb n="129"/><span>5. IS CIACH SA CHÚIG.</span>
<lb n="130"/><span>Diarmuid Ó Súilleabháin cct.</span>
<lb n="131"/><span>Ar bhás Uilliam Mhic Cairteáin an Dúna,</span>
<lb n="132"/><span>A.D.1724.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>Is ciach sa chúig 's is dubhach an scéal tar lear</span>
<lb n="135"/><span>'s is diachrach liúm ler bhrúcht an braon óm dhearc</span>
<lb n="136"/><span>Iadhta dlúth in úir fét thaobh, a leac,</span>
<lb n="137"/><span>Uilliam an Dúna plúr na héigse ar fad.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>'S is ciach an chúis, dar liúm, mar éag an fear</span>
<lb n="140"/><span>Is liaigh na bhFionn ná tabharfadh é tar n-ais</span>
<lb n="141"/><span>A Dhia na ndúl do chúm an ré 's a raith</span>
<lb n="142"/><span>Beir Liam an Dúna it dhún mar aon let ais.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>Fear riartha ponnc i gcúisibh léighte ceacht</span>
<lb n="145"/><span>Fear riaghail na n-ughdar ndúr do léigheamh go ceart,</span>
<lb n="146"/><span>Fear fial ba fiúntach congantach tréitheach tais</span>
<lb n="147"/><span>Is biadhtach úr 'n-a mhúr le cléir nár thearc.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="150"/><span>A Éigse, screadaidh is glacaidh chughaibh-se thiar</span>
<lb n="151"/><span>Mar éagfadh eallaigh ar caitheamh cúrsa a riain,</span>
<lb n="152"/><span>Scéal do leath ar fad fá chúirt na gcliar</span>
<lb n="153"/><span>Fear réidhteach ceast i dtaisce fút-sa, a liag!</span>
<lb n="154"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="155"/><p><span>Bzzzzz1725 18T</span>
<lb n="156"/><span>6. MO CHIACH ATUIRSEACH AN TREASCAIRT SIN,</span>
<lb n="157"/><span>A.D. 1715.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Mo chiach atuirseach an treascairt sin ar phór Mhílidh</span>
<lb n="160"/><span>I ngliadh ag danaraibh gur scaipeadar fá chóigcríochaibh</span>
<lb n="161"/><span>An trian mhaireas insan mbaile aca gan fód dílis</span>
<lb n="162"/><span>Tug triath Chairbreach dá ghairm ort-sa a Sheóirse Evans.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Triath Bhreatan toir ag fanatics gach ló ar díbirt</span>
<lb n="165"/><span>Is triath Cheanannuis in' aice sin gan slógh-bhuidhne</span>
<lb n="166"/><span>Triatha Alban gur chaitheadar dá ndeóin stríocadh</span>
<lb n="167"/><span>Tug triath Chairbreach dá ghairm ort-sa a Sheóirse Evans.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Triath Pharrathais gan bailte puirt a mhóir-shinnsir</span>
<lb n="170"/><span>Is triath Chathrach in' aice sin go ró-chlaoidhte</span>
<lb n="171"/><span>An triath is neasa liom gan sealbh aige i bhfód Faoide</span>
<lb n="172"/><span>Tug triath Chairbreach dá ghairm ort-sa a Sheóirse Evans.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>An triath dearbhtha sin Chairbreach go ró-mhaoidhte</span>
<lb n="175"/><span>'S gach triath fairis sin den Chairbrigh 'san mór-thimcheall</span>
<lb n="176"/><span>Triath Seanaghlais in Amburg is é is mó chaoinim</span>
<lb n="177"/><span>Tug triath Chairbreach dá ghairm ort-sa a Sheóirse Evans.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>Triath Seanaide gan labhairt air 'san chóig choidhche</span>
<lb n="180"/><span>Is triath calma na Carraige nách eól díbh-se</span>
<lb n="181"/><span>Triath Cheanna Tuirc ná habarthar a shórd tríotha</span>
<lb n="182"/><span>Tug triath Chairbreach dá ghairm ort-sa a Sheóirse Evans.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>A Thriath cheannasaigh do cheannuigh sinn let mhór-dhaoirse</span>
<lb n="185"/><span>Triatha Banban gur feasach duit dot dheóin díogtha</span>
<lb n="186"/><span>A Dhia an gcasfair-se an mhalairt sin go beó choidhche</span>
<lb n="187"/><span>Le nách biaidh triath Chairbreach dá ghairm ort-sa a Sheóirse</span>
<lb n="188"/><span>Evans.</span>
<lb n="189"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="190"/><p><span>Bzzzzz1728c 18T</span>
<lb n="191"/><span>7.  DO NA GLEANNTAIBH.</span>
<lb n="192"/><span>Nuair do mhol Aodhgán Ó Raithille áitreabh Uí Dhonnchadha</span>
<lb n="193"/><span>.i. Gleann Fleisce.</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>A Aodhgáin, ná smaoinigh ar choill bhuig an Ghaortha</span>
<lb n="196"/><span>Ná an t-oileán breágh aoibhinn tá taoibh leis cois gréine</span>
<lb n="197"/><span>Ubhallghort na mín-tslat mar a mbíonn meas is caora</span>
<lb n="198"/><span>Is fuinnseóga míne ag teacht taoibh le n-a chéile.</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>An té bhéadh ag éisteacht leis, séimh-mhaidean aoibhinn</span>
<lb n="201"/><span>Do thógfadh sé léanta ó phréamhaibh an chroidhe aige</span>
<lb n="202"/><span>Thógfadh rí Éireann 's é féin ina dtimcheall</span>
<lb n="203"/><span>Suairc-phuirt ar ghéagaibh ag éanaibh an ghlinn sin.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>Is ann atá an péarla dá mb'éidir é thabhairt as</span>
<lb n="206"/><span>Is dfhuasclóghadh ár Séamus do theacht saor chughainn ó Londain</span>
<lb n="207"/><span>Gan phúdar gan phléir acht ag géilleadh le humhlacht</span>
<lb n="208"/><span>An uair osclóghadh sé a bhéal ar fuaid Éireann bhéadh lonnradh.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>Tá gleann ag Ó Domhnaill do thógfadh na céadta</span>
<lb n="211"/><span>Bíonn loingeas fé sheól ann is róinte ar an "lake" ann</span>
<lb n="212"/><span>An londubh is an smólach go ceólmhar is an naoscach</span>
<lb n="213"/><span>An broc 'n-a luighe sheóla is gan leóithne as an aer air.</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Tá gleannta ag Mac Cárrthaigh do sháróghadh bhur nGaortha</span>
<lb n="216"/><span>Bíonn copar bíonn stán ann is is ró-bhreágh tig déil ann</span>
<lb n="217"/><span>Bíonn com ann don chláirsigh is prás breágh 'n-a téadaibh</span>
<lb n="218"/><span>Crann luinge is bád ann - 'n-a mbárr chodlaid phoenix.</span>
<lb n="219"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="220"/><p><span>Tá gleann i Mochromtha is níor labhramair fós air</span>
<lb n="221"/><span>Do rug sé bárr foghluma ó ghleanntaibh críoch Fódla</span>
<lb n="222"/><span>Bíonn úird ann gach Domhnach is fir foghlumtha ón Róimh ann</span>
<lb n="223"/><span>An míol muighe 's an scout air, coin, seabhaic, bruic is smólach.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Ar Chúilchobhair atá san, gleann áluinn gan teimheal air</span>
<lb n="226"/><span>Bíonn ceól ann, bíonn dánta ann, bíd mná geala ag ringce ann,</span>
<lb n="227"/><span>Bíd fir óga láidre ann ar árd-eachaibh coimhtheach</span>
<lb n="228"/><span>Is beóir mhilis Márta ann, fíon Spáinneach is saill mhairt.</span></p>
<lb n="229"/>
<lb n="230"/><p><span>Srúill mhall ag trácht ann ná báithfeadh na daoine</span>
<lb n="231"/><span>Bíonn bradáin ag snámh ann is a lán breac 'n-a dtimcheall</span>
<lb n="232"/><span>Eascoin 'n-a ngárda fé árd-leacach aoil ann</span>
<lb n="233"/><span>Búch-bhile blátha mar scáth ar an linn sin.</span></p>
<lb n="234"/>
<lb n="235"/><p><span>Tá gleanntáinín aoibhinn idir Laoi theas is Banndain</span>
<lb n="236"/><span>Do rug sé bárr aoibhnis ó choilltibh an cheanntair</span>
<lb n="237"/><span>Gheibhtar adhbhar tighe ann 's gan aon fhuigheall i gcrann de</span>
<lb n="238"/><span>Idir lochta agus bíoma is dá aoirde bhíonn ceann air.</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>Tá gleanntáinín aoibhinn cois taoibh Loch na Blárnan</span>
<lb n="241"/><span>Do sháruigh sé gaorthaí na hÉireann ar áilneacht</span>
<lb n="242"/><span>Níl aon bhun phréimhe 'n-a thaobhaibh gan leágh ann</span>
<lb n="243"/><span>Do leighiseann na céadta bhéadh tréith-lag gan sláinte.</span></p>
<lb n="244"/>
<lb n="245"/><p><span>Siad gaorthaí na Blárnan is áilne aca timcheall</span>
<lb n="246"/><span>Bíonn an t-ubhall cáithne ann gan trácht ar an righin-dair,</span>
<lb n="247"/><span>Donnchadh Mac Carrthaigh is a ghárdaí 'n-a thimcheall</span>
<lb n="248"/><span>Ar hallaíbh na Blárnan is é ag áiteamh a shinsir.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Céad míle slán leat, a Bhlárna gheal chumhra</span>
<lb n="251"/><span>Go bhfeicead-sa lá thu is bláth ós cionn drúchta ort</span>
<lb n="252"/><span>Gasra dfhearaibh áilne fét thárr 's iad ag súgradh</span>
<lb n="253"/><span>Cad do bh'áil liom ag trácht air is gur fhágais go dubhach me.</span>
<lb n="254"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="255"/><p><span>Ar a gcrántaibh ní mhaoidhfinn go mbéadh saill ar a gcéisibh</span>
<lb n="256"/><span>Gan leamhnacht gan dríodar gan fuighlach gach béile,</span>
<lb n="257"/><span>Fí thárr na gcrann gcíortha mar a mbíonn meas is caora</span>
<lb n="258"/><span>Cnó buidhe insan gheimhreadh is gan binn aca ar éinne.</span></p>
<lb n="259"/>
<lb n="260"/><p><span>Tá gleann ag an Major 's is féidir é mholadh</span>
<lb n="261"/><span>Bíd ubhall-ghortaí méithe ann ag claonadh le torthaibh</span>
<lb n="262"/><span>Mil bhuidhe is céir bheach is féile 'n-a bhfochair</span>
<lb n="263"/><span>Is tighthe breágh saothair de aol is de chlochaibh.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Gleann Maghair árd aoibhinn ar lár tíorach déanta</span>
<lb n="266"/><span>Bíd ubhla ann bíd áirní bíonn sláintí dá réidhteach</span>
<lb n="267"/><span>Tortha na ngáirdíní is gáir bhinn ag éanlaith</span>
<lb n="268"/><span>Is cuan ann chum snámhaidheacht is feárr puinn in Éirinn.</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p>
<lb n="271"/><span>8.  MO THIUBAIST CHIACH BHÁIS.</span>
<lb n="272"/><span>Diarmuid Ó Súilleabháin cct.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Bzzzzz1830lsc 19T</span>
<lb n="275"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="276"/><span>Conachlann ar bhás Uí Dhonnchadha an Ghleanna .i. Tadhg, noch</span>
<lb n="277"/><span>d'éag sa bhFraingc, 1729.</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Bzzzzz1729 18T</span>
<lb n="280"/><span>UzzzzzDonnchadh Caoch Ó Mathghamhna</span>
<lb n="281"/><span>Mo thiubaist chiach bháis mé 'om chrádh is 'om ghreadadh i</span>
<lb n="282"/><span>bpiantaibh</span>
<lb n="283"/><span>Dfhúig tuirse im chliabh spás is táinte i gcreathaibh diana</span>
<lb n="284"/><span>Ursa chliar dáimh cíodh thárla i gcarcair iadhta</span>
<lb n="285"/><span>I Montpelia ar lár fear tárrtha Ghleanna an Iarthair.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>Atá iarthar Mumhan go dubhach gach lá fé bhrón</span>
<lb n="288"/><span>Gan fiadhach gan fonn gan dúil i ndán ná i gceól</span>
<lb n="289"/><span>Ní riabhach an chúis dar liúm do thárla dhóibh</span>
<lb n="290"/><span>A dtriath 'san úir ó thúrnadh an bháis, mo bhrón!</span>
<lb n="291"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="292"/><p><span>Mo bhrón deacrach mar treascrabh thu i gcéin tar lear</span>
<lb n="293"/><span>A Ó cheannusaigh do heascradh dfhuil Éanna is Airt</span>
<lb n="294"/><span>Stór Banban is tearmon na cléire ar fad</span>
<lb n="295"/><span>Is do shórt eatortha níorbh aithnid dam ar Ghaedhil gur mhair.</span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span>Ní mhaireann le fagháil i gClár Luirc Eoghain is Chuinn</span>
<lb n="298"/><span>Gan bhladar gan phlás i ráidhtibh beóil ná baois</span>
<lb n="299"/><span>Fear teastais do b'fheárr i dtábhairnibh óil ná tighis</span>
<lb n="300"/><span>Roimh ghallaibh nár thláth is go bráth dá sórt nár stríoc.</span></p>
<lb n="301"/>
<lb n="302"/><p><span>Stríocfam do ghníomhra na nGaedheal go bráth</span>
<lb n="303"/><span>Is ní mhaoidhfeam a ngníomhra ná a gcéim go hárd</span>
<lb n="304"/><span>An tsaoi ghlan dfhan díobh-san tar éis an áir</span>
<lb n="305"/><span>Mo scíos guirt mar chríochnuigh i gcéin é an bás!</span></p>
<lb n="306"/>
<lb n="307"/><p><span>A bháis is toghail do ghabhais-se i measc an tréada</span>
<lb n="308"/><span>Mo chráidhteacht lom ná rabhas-sa it aice, a mhéirligh,</span>
<lb n="309"/><span>Is nárbh fholáir leat togha gach cabhra mhaisigh mhaordha</span>
<lb n="310"/><span>An lá sul ar thoghais mo rogha-sa dfhearaibh Éireann.</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>Fir Éireann le chéile 's a roinn mar ghabhaid</span>
<lb n="313"/><span>Is a dtéacht-san chun aon chnuic is go bhfaghainn mo thogha,</span>
<lb n="314"/><span>Na céadta de Ghaedhlaibh, cíodh feidhm mo labhairt,</span>
<lb n="315"/><span>Dá mhéid libh mar scéal san, do b'é Tadhg mo rogha.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>Rogha na Muimhneach timcheall ort go dtáine</span>
<lb n="318"/><span>Mar ghabhaid Cois Laoi, Cois Bríde, is portaibh Párrthais,</span>
<lb n="319"/><span>A chabhraigh ghroidhe cíodh scíosmhar doilg dfhágais</span>
<lb n="320"/><span>Gan chabhair gan mhaoin gan díol na pobail társna.</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>Is társna brónach geóin na tíre ar fad</span>
<lb n="323"/><span>Gan fagháil ar chóir acht tórmach dlighe dá slad</span>
<lb n="324"/><span>Ní thárla beó fear córa dfhillfeadh creach</span>
<lb n="325"/><span>Do Mhágh ná d'Ó mo sceól mar taoi fé ghlas!</span>
<lb n="326"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="327"/><p><span>Fé ghlas ó taoi a shaoi ghlain tsuairc nár chas</span>
<lb n="328"/><span>De mhaithidh Chlíodhna líomhtha Nuadh agus Chais</span>
<lb n="329"/><span>Gach flaith dár shíolruigh díobh anuas ón gceap</span>
<lb n="330"/><span>De chlannaibh Gaoidheal dá aoirde thuaidh ná theas.</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>Is theas caoinfeam-na is Clíodhna go déarach duairc</span>
<lb n="333"/><span>Is gach sídh-bhean 'n-a timcheall i ngnéithibh uaill,</span>
<lb n="334"/><span>Flaith díleas na hInse agus Ghaortha an chuais</span>
<lb n="335"/><span>Ceap díleas is rí ceart na héigse suadh.</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>Beir suadha uainn-na i gcoinnibh mo ghrádha</span>
<lb n="338"/><span>Fé thuairim an Uain sin Mhic Muire na ngrás</span>
<lb n="339"/><span>Fuaduigh go huachtar a spirid go hárd</span>
<lb n="340"/><span>Ó chuaidh sin dá chruaidh libh mo thiubaist chiach bháis.</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>9.  CADÉ AN SCÉAL SO AG TEACHT?</span>
<lb n="343"/><span>Ar bhás Uí Dhonnchadha an Ghleanna 1729.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Cadé an scéal so ag teacht</span>
<lb n="346"/><span>De dhruim mara fá ghuaiseacht</span>
<lb n="347"/><span>Do chriothnuigh an fonn fám theach</span>
<lb n="348"/><span>Do dhoirchigh ruithne réilteach.</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>Tug grian gan soillse go bhfios</span>
<lb n="351"/><span>Is ré mór fá éiclips</span>
<lb n="352"/><span>Reanna nimhe ar ndul ar gcúl</span>
<lb n="353"/><span>Srotha 'n-a dtámh gan aontsiubhal.</span>
<lb n="354"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="355"/><p><span>Bóchna mar tá 'n-a lasar</span>
<lb n="356"/><span>Éisc ar nós nár chleachtadar</span>
<lb n="357"/><span>Ealta eóin aerdha ag caoidh</span>
<lb n="358"/><span>Ag stathadh a gclúmh is a gcleití.</span></p>
<lb n="359"/>
<lb n="360"/><p><span>Fíodhbha tréigid a nduille</span>
<lb n="361"/><span>Is cliar gan gáir urnaighthe</span>
<lb n="362"/><span>Mná sidhe in uaillibh 'sgach gleann</span>
<lb n="363"/><span>Ar feadh iath-fhail Éireann.</span></p>
<lb n="364"/>
<lb n="365"/><p><span>Do chuala tar cách ag caoi</span>
<lb n="366"/><span>Go binn, gér thruagh a ngothaoi</span>
<lb n="367"/><span>Dias bhan in éightibh is i ngáir</span>
<lb n="368"/><span>Nar dhruideas riú 'n-a gcómhdháil.</span></p>
<lb n="369"/>
<lb n="370"/><p><span>Fiafruighim díobh fáth a nguil</span>
<lb n="371"/><span>Cia ar bh'iad de Thuathaibh Danuinn</span>
<lb n="372"/><span>Cé'n rí dá righthibh sin do luigh</span>
<lb n="373"/><span>Tug iad mar sin ag caoineadh.</span></p>
<lb n="374"/>
<lb n="375"/><p><span>"Mise Fleasc" ar bean díobh</span>
<lb n="376"/><span>"Móide ghnínn a chómhmhaoidheamh</span>
<lb n="377"/><span>Sular chailleas mo chlann tar bárr</span>
<lb n="378"/><span>M'ainm liom-sa ba neamh-nár.</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>Cé do scoitheadh mo bhaill tarfás</span>
<lb n="381"/><span>Roimhe ní hé mo mhór-chás</span>
<lb n="382"/><span>Acht éag Thaidhg i dtír tar lear</span>
<lb n="383"/><span>Do b'fheárr ameasc na ndeagh-fhear.</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>Ag sin díbh cúis ár ngártha</span>
<lb n="386"/><span>Dearbh-oidhre Chille hÁtha</span>
<lb n="387"/><span>Do treascradh sul ráinig liath</span>
<lb n="388"/><span>Thall i gcathair Montpelia.</span>
<lb n="389"/></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="390"/><p><span>Caoinfidh mná ó Laoi na sreabh</span>
<lb n="391"/><span>Mar aon le mná Chairbreach</span>
<lb n="392"/><span>An tsaoi nár éar aon um chrodh</span>
<lb n="393"/><span>Is nár ghlac doicheall ná doghlainn.</span></p>
<lb n="394"/>
<lb n="395"/><p><span>Caoinfidh mná Ó Ráthach tiar</span>
<lb n="396"/><span>Is mná Bhéarra ar aon rian</span>
<lb n="397"/><span>Fear seasaimh córa na bhfann</span>
<lb n="398"/><span>Sluagh is tóir na saor-chlann.</span></p>
<lb n="399"/>
<lb n="400"/><p><span>Caoinfidh mná Ealla fá fhuin</span>
<lb n="401"/><span>Is ní taise dhóibh i nDeasmhumhuin</span>
<lb n="402"/><span>Taisce cléire suadh agus dáimh</span>
<lb n="403"/><span>Stór na mbocht is a gcómhlán.</span></p>
<lb n="404"/>
<lb n="405"/><p><span>Níor chás a aithne ar Loch Léin</span>
<lb n="406"/><span>Is an Torc mar chím is soiléir</span>
<lb n="407"/><span>Tuitim taoisigh an Ghleanna</span>
<lb n="408"/><span>Dóibh araon dár chómhdhalta.</span></p>
<lb n="409"/>
<lb n="410"/><p><span>Atá smúit ar choill is ar bhán</span>
<lb n="411"/><span>Is ar shleasaibh timcheall Chruacháin,</span>
<lb n="412"/><span>Mangarta mar atá fá ghruaim</span>
<lb n="413"/><span>Ón aithint é badh díombuan."</span></p>
<lb n="414"/>
<lb n="415"/><p><span>"Is cráidhte innsint do scéil,</span>
<lb n="416"/><span>A bhean, 's is mór an truaighmhéil;</span>
<lb n="417"/><span>Cia an bhean so leat ar siubhal</span>
<lb n="418"/><span>Dár shil aisti a haontsúil?"</span></p>
<lb n="419"/>
<lb n="420"/><p><span>"Me" ar sí "an Ruachtach mhín</span>
<lb n="421"/><span>Atáim-se is í d'aon-bhuidhin</span>
<lb n="422"/><span>Fá scáth cómhnuidhe an Ghaortha</span>
<lb n="423"/><span>Ó scar liom mo chóimhchéile.</span>
<lb n="424"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="425"/><p><span>Ó chailleas le fóirneart gall</span>
<lb n="426"/><span>Mo chéile rúin is mo shaor-chlann</span>
<lb n="427"/><span>Do gheibhinn ó Dhia i ndáil</span>
<lb n="428"/><span>Tadhg Ó Donnchadha dfhágbháil.</span></p>
<lb n="429"/>
<lb n="430"/><p><span>Seo an té fá'r shil mo dhearc</span>
<lb n="431"/><span>Fá a bhfuil anois gan amharc</span>
<lb n="432"/><span>Bráthair gaoil na dtriath ó Bhaoi</span>
<lb n="433"/><span>Ó shleasaibh Tuirc is Múscraoi.</span></p>
<lb n="434"/>
<lb n="435"/><p><span>Do b'iomdha mar iad cuisle shaor</span>
<lb n="436"/><span>Dfholaibh uaisle glan Gaedhal</span>
<lb n="437"/><span>Táinig tríd i ngach taobh gan chol</span>
<lb n="438"/><span>De mhaithibh sleachta Eógoin."</span></p>
<lb n="439"/>
<lb n="440"/><p><span>Léigfead feasta de chur a chlú</span>
<lb n="441"/><span>Ní beag gurbh é Ó Donnchadha</span>
<lb n="442"/><span>Is gurbh fhial fairsing fionn an fear</span>
<lb n="443"/><span>Aon dá cháil dá éis ní ráidhtear.</span></p>
<lb n="444"/>
<lb n="445"/><p><span>Má's éag dó a phearsain is a chrú</span>
<lb n="446"/><span>Níor éag a ainm ná a dheagh-chlú</span>
<lb n="447"/><span>Mairfid go bráth i mbéalaibh suadh</span>
<lb n="448"/><span>Éigse is cléir dá n-athnuadhadh.</span></p>
<lb n="449"/>
<lb n="450"/><p><span>Ní hionann is gan a bheith beó</span>
<lb n="451"/><span>A chlann tar a éis gan chlaochlódh</span>
<lb n="452"/><span>Sheasmhas le cabhair an Mhic</span>
<lb n="453"/><span>In ionad suabhais gan éislinn.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>Gabhaim sin ó Dhia mar dhíol</span>
<lb n="456"/><span>Ní bhiam gan ghruaim gan tathaoir</span>
<lb n="457"/><span>Guidheam le a anam chum Neimhe</span>
<lb n="458"/><span>Ó's é críoch gach aon duine."</span>
<lb n="459"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="460"/><p><span>Seacht gcéad déag fá naoi fichead</span>
<lb n="461"/><span>De bhliadhnaibh ceart mar áirimhid</span>
<lb n="462"/><span>Ó rugadh Críost an deagh-chnú</span>
<lb n="463"/><span>Go bás Thaidhg Uí Dhonnchadha.</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>An tásc so táinig tar lear</span>
<lb n="466"/><span>Do mhéaduigh cumha na ndeigh-fhear</span>
<lb n="467"/><span>A theachtaire ghluaiseas lé</span>
<lb n="468"/><span>Aithris cadé an scéal.</span></p>
<lb n="469"/>
<lb n="470"/><p><span>10.  TRUAGH NA SCÉIL SEO TIG TAR TUINN.</span>
<lb n="471"/><span>Marbhnadh ar bhás Thaidhg Mhic Domhnaill Mhic Carrthaigh.</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>Truagh na scéil seo tig tar tuinn</span>
<lb n="474"/><span>Mór-thruagh a dtéacht chuguinn</span>
<lb n="475"/><span>Do chuir siad gan fóghnamh sinn</span>
<lb n="476"/><span>Ní congnamh iad dom intinn.</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>Rugadh go hobann uaim</span>
<lb n="479"/><span>M'intinn uile le haonuair</span>
<lb n="480"/><span>Mar do marbhadh brígh mo bhall</span>
<lb n="481"/><span>Ní gníomh gan ádhbhar agam.</span></p>
<lb n="482"/>
<lb n="483"/><p><span>Gé hiomdha scéal, truagh nó tinn,</span>
<lb n="484"/><span>Do chuaidh soir uainn as Éirinn,</span>
<lb n="485"/><span>Fríoth fá dheóidh go nuadh anoir</span>
<lb n="486"/><span>Na sceóil is truagha ar talamh.</span>
<lb n="487"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="488"/><p><span>Mairg uainn dar cinneadh a gclos</span>
<lb n="489"/><span>Tug gach aon scéal dá bhfuaros</span>
<lb n="490"/><span>Fá tháir is fá mhéala me</span>
<lb n="491"/><span>Scéal do chrádhaidh mo chroidhe.</span></p>
<lb n="492"/>
<lb n="493"/><p><span>Deimhin mo scéil atá le teacht</span>
<lb n="494"/><span>Sul ráinig uaim a n-éisteacht</span>
<lb n="495"/><span>Má bodhar gach uair dá chlos</span>
<lb n="496"/><span>Truagh nach bodhar do bhádhos.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Ní cóir taobh do thabhairt liom</span>
<lb n="499"/><span>Is nach deachaidh m'anam asam</span>
<lb n="500"/><span>Le linn na scéal do scaoileadh</span>
<lb n="501"/><span>Fá léan cinn na gcaomh-Ghaoidheal.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>Mac Mhic Charrthaigh Clár Leamhna</span>
<lb n="504"/><span>Mo thriath is mo thighearna</span>
<lb n="505"/><span>Féach an truagh me do mharthain</span>
<lb n="506"/><span>Is é uaim fá allmhurachaibh.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>Aon mhac na mná ón Mháig mhaill</span>
<lb n="509"/><span>Truagh liom-sa i leabaidh chumhaing</span>
<lb n="510"/><span>Saor-bheangán Gaoidheal an giall</span>
<lb n="511"/><span>Aon leannán Éireann ar aon rian.</span></p>
<lb n="512"/>
<lb n="513"/><p><span>Crann bagair as a mbínn teann</span>
<lb n="514"/><span>Lán beóil Mumhan na maoileann,</span>
<lb n="515"/><span>Ní téarnamh ina dhiaidh acht dul</span>
<lb n="516"/><span>Gan m'aonlán beóil fám bhagar.</span></p>
<lb n="517"/>
<lb n="518"/><p><span>Ó tháinig a thásc anall</span>
<lb n="519"/><span>Ní bhiaidh réim beathadh agam</span>
<lb n="520"/><span>Cás an aonduine dá éis</span>
<lb n="521"/><span>Tré bhás m'aonduine d'fhaisnéis.</span>
<lb n="522"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="523"/><p><span>Mairg fuair do thuras tar tuinn -</span>
<lb n="524"/><span>Thugais a Thaidhg Mhic Domhnaill</span>
<lb n="525"/><span>Cúis mí-mheanmna is déar dam</span>
<lb n="526"/><span>An phréamh fhíneamhna uasal.</span></p>
<lb n="527"/>
<lb n="528"/><p><span>Ní har Mhuimhneachaibh amháin</span>
<lb n="529"/><span>Bhíos do bhás 'n-a dhiombáidh</span>
<lb n="530"/><span>T'éag, a Thaidhg, mar is léir linn</span>
<lb n="531"/><span>Ba scéal i ngach áit dÉirinn.</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>Do léigis mór-inmhe uaibh</span>
<lb n="534"/><span>Ar seacht dtroighthe d'úir ionnfhuair</span>
<lb n="535"/><span>Dfhios na Fraingce duit ar ndul</span>
<lb n="536"/><span>Caillte mo chuid den chonnradh.</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>Truagh liom-sa ionad eile</span>
<lb n="539"/><span>'San bhFraingc agat d'áirithe</span>
<lb n="540"/><span>A ghnúis iodhain shéimh gan sal</span>
<lb n="541"/><span>Is t'ionad fann follamh.</span></p>
<lb n="542"/>
<lb n="543"/><p><span>Truagh liom súil ag cách it chuid</span>
<lb n="544"/><span>A mhic na saor-mhná ó Seanaid,</span>
<lb n="545"/><span>Do bhrígh ní buan mo mheanmna -</span>
<lb n="546"/><span>Nách truagh tír gan tighearna!</span></p>
<lb n="547"/>
<lb n="548"/><p><span>A thriath Leamhna na learg dte</span>
<lb n="549"/><span>Truagh sinn tar héis gan oidhre</span>
<lb n="550"/><span>Acht rem shúil i nbhur n-ionad</span>
<lb n="551"/><span>Léan lem chroidhe a chuimhniughadh.</span></p>
<lb n="552"/>
<lb n="553"/><p><span>Sinn féin do thuill ón dTriath gceart</span>
<lb n="554"/><span>Ár gcreachadh uile in éinfheacht</span>
<lb n="555"/><span>Do bheith mar taoi ní tú do thuill</span>
<lb n="556"/><span>Béid go bráth fá'n ndoghrainn.</span>
<lb n="557"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="558"/><p><span>Má's imtheacht d'oidhre Domhnaill</span>
<lb n="559"/><span>A chnú gan chnaoi ná crobhaing</span>
<lb n="560"/><span>Ina dhiaidh ní saoghlach sinn</span>
<lb n="561"/><span>Ár n-aonbhrat dfhearaibh Éireann.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>Truagh sinn gan ár súil leis</span>
<lb n="564"/><span>Ag déanamh óil ná aoibhneis</span>
<lb n="565"/><span>Truagh 'n-a dhiaidh sinn gan suan</span>
<lb n="566"/><span>A dheighilt linn is ró-thruagh.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>11.  AN BRANNDA.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>Ag diúltadh don chuireadh a fuair sé ó Ó Súilleabháin Bhéarra,</span>
<lb n="571"/><span>chum Sollamain na Nodlag do chaitheamh ina fhochair A.D. 1729.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>A dhalta ghil dár radas-sa mo annsacht dian</span>
<lb n="574"/><span>Geallaim dhuit go rachainn-se cíodh fann mo rian</span>
<lb n="575"/><span>'Ot fhaicsin-se le carthannacht in am gach bliadhain</span>
<lb n="576"/><span>Acht ar eagla bheith treascartha ag an mbrannda thiar.</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>Ní seascaireacht fé ndeara dham ná clampar fiach,</span>
<lb n="579"/><span>Ná anbhfann do chrapfadh mé, mo cheann cé liath,</span>
<lb n="580"/><span>Ná seachaint dul tar garbh-chnocaibh reamhra liag,</span>
<lb n="581"/><span>Acht ar eagla bheith treascartha ag an mbrannda thiar.</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>Eascara don anam é agus namhaid do Dhia</span>
<lb n="584"/><span>Do leagas cuirp dá chalmacht 's gach ball 'n-a mbiaid,</span>
<lb n="585"/><span>Glaise Styx is aiste stille bhrannda riamh,</span>
<lb n="586"/><span>Nathair nimh nach annamh tug mo cheann gan chiall.</span>
<lb n="587"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="588"/><p><span>Is cleachtadh leis an leanbh mbeag cé gann a chiall,</span>
<lb n="589"/><span>Nuair shatalas ar aithinn ná ar a shamhail de phian,</span>
<lb n="590"/><span>Go seachnann an lasair sin 's gach ball dá thriall,</span>
<lb n="591"/><span>Is ní taise dham roimh ragairne an bhrannda thiar.</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span>Glac-sa sin óm theachtaire 's is gann liom iad</span>
<lb n="594"/><span>Mo scata broingeal gan faice bruit 'ná beann dá riar</span>
<lb n="595"/><span>Tabhair cuid dot bhanaltrain is ceannsa mian</span>
<lb n="596"/><span>Is gabhaid uile im ainm-se det chlann it rian.</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="599"/><span>A shuairc-fhir ghroidhe do ghníodh an greann is an sult</span>
<lb n="600"/><span>Ní fuath dot mhnaoi ná dhíbh tug mall mo dhul</span>
<lb n="601"/><span>Ná fuath don tslighe cé coimhtheach reamhar na cnuic</span>
<lb n="602"/><span>Acht fuath mo chroidhe do bhíos don bhrannda agam!</span></p>
<lb n="603"/>
<lb n="604"/><p><span>Bzzzzz1750obc 18L</span>
<lb n="605"/><span>12.  NÍ CÁS DAM NA BÁNTA.</span></p>
<lb n="606"/>
<lb n="607"/><p><span>Diarmuid Ó Súilleabhaín cct nuair a fuair sé capall mar</span>
<lb n="608"/><span>bhronntanas ó Phiaras Paor, i gCluain Molt, mór-chara don</span>
<lb n="609"/><span>éigse.</span></p>
<lb n="610"/>
<lb n="611"/><p><span>Ní cás dom na bánta is an sliabh do shiubhal</span>
<lb n="612"/><span>Ó ráinig an láir sin chuir Piaras chugham</span>
<lb n="613"/><span>Gach árd-chnoc dá ghráinne níl fiaradh im chionn</span>
<lb n="614"/><span>Is dá dtráchtainn tar sáile ní iarrfainn long.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>Nuair fháisceann an rás is an fiadh chun siubhail</span>
<lb n="617"/><span>Fágann sí an bán-phoc 'n-a diaidh 's an chú,</span>
<lb n="618"/><span>Ar an sráid sin bíonn láthair is rian a chrúdh,</span>
<lb n="619"/><span>Le dásacht a ceáfradh is í ag gliadar fúm.</span>
<lb n="620"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="621"/><p><span>13. A FHLAITH GAN BHÉIM.</span>
<lb n="622"/><span>Diarmuid Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="623"/><span>.i. Cómhairle do Ó Súilleabháin Mhór chun toghtha céile.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>A fhlaith gan bhéim is a shaor-fhir chlúmhail gan cháim</span>
<lb n="626"/><span>Is taca 'on chléir is spré 's is cúl don dáimh</span>
<lb n="627"/><span>Fearta Dé is tú féin ag scrúdadh an cháis</span>
<lb n="628"/><span>Is ná beidh le glaodhach tar héis Uí Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="629"/>
<lb n="630"/><p><span>Is bean is spré má's féidir súd leat dfhagháil</span>
<lb n="631"/><span>Bheith maiseach béasach tréitheach d'úr-fhuil áird</span>
<lb n="632"/><span>Snaidhmidh léi mun séanfa tú le plás</span>
<lb n="633"/><span>Is gaibh-se léi dá mbéadh gan púnt 'n-a láimh.</span></p>
<lb n="634"/>
<lb n="635"/><p><span>Ceap is préamh na nGaedheal dá múchadh ar lár</span>
<lb n="636"/><span>Is leagadh is créim don taobh so súd go brách,</span>
<lb n="637"/><span>Glac-se saor is léigim chughat le grádh</span>
<lb n="638"/><span>Mo theagasc céille ón nGréig den chrú noch dfhás.</span></p>
<lb n="639"/>
<lb n="640"/><p><span>Ainm an duine noch d'imthigh is ná fágann mac</span>
<lb n="641"/><span>Ainm ná curtar i gcroinic i gclár ná i gceacht</span>
<lb n="642"/><span>Ainm do scriostar go minic tar fál amach,</span>
<lb n="643"/><span>Is lastar 'san teine, mar nidhthibh ná fásann glas.</span></p>
<lb n="644"/>
<lb n="645"/><p><span>Teascthar 'san chistin an inighean bhláth bhog thais</span>
<lb n="646"/><span>Is gabhaidh le broingeal gan pingin, má's gábha, ná ba;</span>
<lb n="647"/><span>Ná castar 'n-a coinne gan ise den árd-fhuil cheart,</span>
<lb n="648"/><span>Is gur measa dhuit tuitim do chloinne má táid le teacht.</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>Cairfead-sa i dtuigsint go bhfuilim de bhláth na bhfear</span>
<lb n="651"/><span>Ainm nách mioscais, is bainidh-se an fáth sin as,</span>
<lb n="652"/><span>Stadaim dem ghliogar - níl a thuille le rádh agam leat,</span>
<lb n="653"/><span>Acht nára fada liom feitheamh go bhfeicinn roimh bhás do mhac.</span>
<lb n="654"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="655"/><p><span>14.  A MHÍCHÍL DO CHIDH SINN.</span>
<lb n="656"/><span>Diarmuid Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="657"/><span>Ag déanamh leath-scéil le Mícheál Árdaingeal toisc gan acht</span>
<lb n="658"/><span>ganndal do bheith aige in onóir d'fhéile an naoimh.</span></p>
<lb n="659"/>
<lb n="660"/><p><span>A Mhíchíl do chídh sinn ar easbhaidh an annlainn</span>
<lb n="661"/><span>Ar fhíograíbh gan ím saill ná bainne gamhnach,</span>
<lb n="662"/><span>Fá dhaoir-chíos don ghaill-bhuidhin-si chreach na ceanntair</span>
<lb n="663"/><span>Mar dhíolaidheacht san chuibhrinn sin glac an gandal.</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>Glac gandal 'san am so, a Mhíchíl aoird</span>
<lb n="666"/><span>Is cé crannda lag fann me go síorraidhe 'om shnoighe</span>
<lb n="667"/><span>Franncaigh 'san cheanntar dá dtigheadh díobh puinn</span>
<lb n="668"/><span>Do gheallfainn-se reamhar-mhart mar chuibhrinn díbh.</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>Isé m'amhgar gan teannta lem dhrom agam</span>
<lb n="671"/><span>Is níor ghandal do b'annlann Dia Domhnaigh im thigh,</span>
<lb n="672"/><span>Acht reamhar-mhart nár ghamhnach is togha na molt</span>
<lb n="673"/><span>Is brannda maith Franncach le toll an tuirc.</span>
<lb n="674"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="675"/><p><span>15.  I gCORCAIGH UM NODLAIG.</span>
<lb n="676"/><span>Diarmuid nó Domhnall nó Donnchadh Ó Súilleabháin cct.</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>I gCorcaigh um Nodlaig do thárla</span>
<lb n="679"/><span>Gan costas gan cáirde ann acht Dia</span>
<lb n="680"/><span>Go hobann nách soichinn i dtráth' dul</span>
<lb n="681"/><span>I bhfochair mo cháirde is me i gcian,</span>
<lb n="682"/><span>Mo dhochar! ba doilbh an cás sin</span>
<lb n="683"/><span>Ar bolg na sráide is me i bpian</span>
<lb n="684"/><span>M'fhortacht go hobann Mac Máire</span>
<lb n="685"/><span>Gur oscail dam beárna má dh'iadhaidh.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>Do chloisinn na focail dá rádh liom</span>
<lb n="688"/><span>Gan solus acht grása ann ó Dhia,</span>
<lb n="689"/><span>"Brostuigh go soichir 'on Ráth Dhubh -</span>
<lb n="690"/><span>Bíonn ollaimh, bíonn dáimh ann is cliar;</span>
<lb n="691"/><span>Posta do foilceadh den Chárrth-fhuil</span>
<lb n="692"/><span>Ba cosmhail i gcáilibh le Cian</span>
<lb n="693"/><span>Gabhaim orm gan dochma is bí sásta</span>
<lb n="694"/><span>Gurab oscailte í fáilte ann triall."</span></p>
<lb n="695"/>
<lb n="696"/><p><span>Is leis an Nodlaig ba chosmhail gach lá aca</span>
<lb n="697"/><span>'S is obann síor-Cháisc ann tar bliadhain,</span>
<lb n="698"/><span>Ní locartha lomartha a gclára</span>
<lb n="699"/><span>Bíonn forbhas fáilte ortha is biadh,</span>
<lb n="700"/><span>Saill bhorb de thoradh na cránach,</span>
<lb n="701"/><span>Muilt fhaithche, ba dártha, agus fiadh,</span>
<lb n="702"/><span>Is le torthaibh is ullamh gé bán ann</span>
<lb n="703"/><span>Custard, mil, cáise agus iasc.</span>
<lb n="704"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="705"/><p><span>Bíonn deochanna i gcorna lána ann</span>
<lb n="706"/><span>Lionn dorcha Márta tar bliadhain,</span>
<lb n="707"/><span>Is is obann punch oirdhreic láimh ris</span>
<lb n="708"/><span>Sonn-toradh ar fhíon Spáinne 'n-a ndiaidh.</span>
<lb n="709"/><span>Brostuigh ort, corruigh lámh-láidir -</span>
<lb n="710"/><span>Ortha tómhas-mháighistir bhíonn dian,</span>
<lb n="711"/><span>Ní chodlaid go lomann an lá ortha</span>
<lb n="712"/><span>Ag dortadh bhiotáille soir siar.</span></p>
<lb n="713"/>
<lb n="714"/><p><span>Bzzzzz1741 18L</span>
<lb n="715"/><span>16.  IS FADA MISE AG GLUAISEACHT - A.D. 1741.</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>Is fada mise ag gluaiseacht ag cur tuairisc na mbéithe bfheárr</span>
<lb n="718"/><span>Gur thaistealas go Tuadhmhain is ó thuaidh ar gach taobh den Mháig,</span>
<lb n="719"/><span>Ó Scealgaibh do ghluaiseas go bruach Life síos den stáir</span>
<lb n="720"/><span>Is níor ghlacas-sa mo shuaimhneas gur buaileadh me araoir don Ráth.</span></p>
<lb n="721"/>
<lb n="722"/><p><span>Mar a bhfuil an ainnir stuamdha is cuanna 's is caoine cáil</span>
<lb n="723"/><span>Is taitneamhach a cuacha anuas disi ar bís go sáil;</span>
<lb n="724"/><span>Tá dath na sugha 'n-a gruadhnaibh i mbuairt leis an lítis mbáin</span>
<lb n="725"/><span>Is nách feasach dam an uair sin cé is uaisle den dís rug bárr.</span>
<lb n="726"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="727"/><p><span>Tá a braoithe ganna i dtuairim don ruainne dá chaoile dfhás</span>
<lb n="728"/><span>Is caoin a rosc nár ghruamdha do thuargain na mílte ar lár</span>
<lb n="729"/><span>Is binn a haithris uamaigh le suairceas is aoibhinn phrás</span>
<lb n="730"/><span>Is a píp mar eala i gcuantaibh mar ghluaisid ar taoide ag snámh.</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span>Do mhaoidhinn créad as an stuaire is an cuallacht gach taoibh ór fhás,</span>
<lb n="733"/><span>De rí-fhuil Chaisil uasail do ruaigeadh an naimhid tar sáil,</span>
<lb n="734"/><span>De rí-shliocht Charrthach muardha do b'uaibhreach i gcoímheascar</span>
<lb n="735"/><span>námhad</span>
<lb n="736"/><span>Is do b'aoirde meas sa chrích seo cé híseal le seal atáid.</span></p>
<lb n="737"/>
<lb n="738"/><p><span>Is í Eibhlín deas Ní Dhomhnaill do bhreóidh me le saighdaibh grádha</span>
<lb n="739"/><span>Is dá bhfaighmís í le pósadh do b'óg me cé críona atáim,</span>
<lb n="740"/><span>Ní feidhm linn feasta a fhógairt gur dóigh liom gur b'í rug bárr</span>
<lb n="741"/><span>Ón mnaoi 'n-a bharc tug Nóis leis fó choill tar lear chum fáin.</span></p>
<lb n="742"/>
<lb n="743"/><p><span>Nó an bhean do rug Mac Éason mar léightar 'n-a luing tar sáil</span>
<lb n="744"/><span>Pallas cheart nó Hélen, an bhé sin ler claoidheadh a lán,</span>
<lb n="745"/><span>Is dá dtigheadh 'n-a measc sin Bhénus bean déithe do b'aoirde</span>
<lb n="746"/><span>cáil</span>
<lb n="747"/><span>Is deimhin díbh go ngéillfinn is go léigfinn di choidhche an bárr.</span></p>
<lb n="748"/>
<lb n="749"/><p><span>Stadfad feasta 'em baothacht, ó léir-chanaid draoithe is báird</span>
<lb n="750"/><span>Teastas ceart na béithe ar gach taobh ann de chríochaibh Fáil</span>
<lb n="751"/><span>Athchuingim-se an tAonmhac dot shaoradh is dot dhíon gach lá</span>
<lb n="752"/><span>Léigim bean is céad tais taobh leat gan taoint 'n-a ndáil.</span>
<lb n="753"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="754"/><p><span>Bzzzzz1750obc 18L</span>
<lb n="755"/><span>17.  UCH! IS CÁSMHAR MISE.</span></p>
<lb n="756"/>
<lb n="757"/><p><span>Uch! is cásmhar mise go huireasbhach tuirseach déarach</span>
<lb n="758"/><span>Tar sáile ó d'imthigh an fhuireann sin mhaithibh Éireann,</span>
<lb n="759"/><span>In árus chonnail ó cuireadh me i ngeibh na déarca</span>
<lb n="760"/><span>Is a chrádh don tiubaist, cár mhisde dhi mise thréigean!</span></p>
<lb n="761"/>
<lb n="762"/><p><span>Ó thárla mise fé chumas na ngalla daora</span>
<lb n="763"/><span>Gach lá go hioscad i bpluide is me ag cartadh caotach,</span>
<lb n="764"/><span>Potáta is uisce is de is minic chaithim béile</span>
<lb n="765"/><span>Is a chrádh don tiubaist, cár mhisde dhi mise thréigean!</span></p>
<lb n="766"/>
<lb n="767"/><p><span>Atáim ársa liodartha, foirbhthe - chailleas m'éisteacht,</span>
<lb n="768"/><span>Fuaireas ré nur thuiteas do bhain an uile-ghéim díom,</span>
<lb n="769"/><span>Mo chóta briste ar m'uillinn is me gan léine,</span>
<lb n="770"/><span>Is a chrádh don tiubaist, cár mhisde dhi mise thréigean!</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>Ól ná imirt níl ionnam, ná sult do dhéanamh,</span>
<lb n="773"/><span>Ceól dá sheinnm ní chloisim mar chleachtadh Ghaedhlaibh</span>
<lb n="774"/><span>Uchón! do thuiteas in umar na haimiléise,</span>
<lb n="775"/><span>Is a chrádh don tiubaist, cár mhisde dhi mise thréigean!</span></p>
<lb n="776"/>
<lb n="777"/><p><span>Atá an saoghal so ag tuitim im choinne is is misde mé sin</span>
<lb n="778"/><span>Mo chéile is mise gan choinnil ag ithe ár mbéile,</span>
<lb n="779"/><span>Re haer na teine gan chuideachta acht sinn 'n-ár n-aonar</span>
<lb n="780"/><span>Is a chrádh don tiubaist, cár mhisde dhi mise thréigean!</span>
<lb n="781"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="782"/><p><span>Is deimhin dá dtigeadh tar uisce chughainn maithibh Éireann</span>
<lb n="783"/><span>Fé mheadhair i gcumas chum siosma ná cogadh a dhéanamh,</span>
<lb n="784"/><span>Go mbeadh Tadhg is tusa agus mise in arm gléasta</span>
<lb n="785"/><span>Ag roinnt na tiubaiste ar an bhfuirinn seo an ghalla-Bhéarla!</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="788"/><span>Atá an aindeise 'om leanamhain féin de ghnáith</span>
<lb n="789"/><span>Is dom baramhail níl scaramhain agam léi go brách</span>
<lb n="790"/><span>Dá ngeallamhainn di baile agus leath-Éireann dfhagháil</span>
<lb n="791"/><span>Uch! ní ghlacfadh gan me leanamhain dá dtéighinn don Spáinn.</span></p>
<lb n="792"/>
<lb n="793"/><p><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="794"/><span>18.  DO RAD AINNIR LIOM.</span></p>
<lb n="795"/>
<lb n="796"/><p><span>Tadhg na Súl mBeag Ó Ríoghbhardáin cct ag gabháil a leithscéil</span>
<lb n="797"/><span>le sna filíbh:</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>Do rad ainnir liom, ní abraim cia hí acht gur bean,</span>
<lb n="800"/><span>Nárbh aithnid di san mBanbain lucht grinn acht lag -</span>
<lb n="801"/><span>Scaraim libh, muna dteagmhainn 'san tslighe 'nbhur measc,</span>
<lb n="802"/><span>Ar eagla ná leanfadh mise an bhuidhe ná an bhreac.</span>
<lb n="803"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="804"/><p><span>UzzzzzDonnchadh Caoch Ó Mathghamhna</span>
<lb n="805"/><span>19.  AR A DTARRAINGTAR ÓN nGEADAIGH BHIG.</span></p>
<lb n="806"/>
<lb n="807"/><p><span>Freagra ar an méid sin, agus Diarmuid Mac Domhnaill</span>
<lb n="808"/><span>Mic Fhinghín Chaoil cct.</span></p>
<lb n="809"/>
<lb n="810"/><p><span>Ar a dtarraingtar ón ngeadaigh bhig is ón mbuidhe de lacht</span>
<lb n="811"/><span>Ar thairbhe na ceanainne agus chíordhubh an ghaid</span>
<lb n="812"/><span>Ar ar ghlacais-se de theagascaibh ó mhíle bean,</span>
<lb n="813"/><span>Níor scartha dhuit le caidreamh na saoithe sean.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>Dá dtagadh sioc is sparainn ar feadh míosa i gceap</span>
<lb n="816"/><span>Is sneachta tiugh dá leanamhain arís go pras,</span>
<lb n="817"/><span>Fearthainn fhliuch is anaithe den ghaoith andeas</span>
<lb n="818"/><span>Do b'aindeis bheith dá stracaireacht as tuinn - an bhreach.</span></p>
<lb n="819"/>
<lb n="820"/><p><span>An tan mhaireadar na dragain chuthaigh ó Bhaoi na mbarc,</span>
<lb n="821"/><span>Is an aicme sin den Charrthach-fhuil ó Laoi na n-eas</span>
<lb n="822"/><span>Níorbh fhearra bheith ag reachtaireacht na buidhe cois scairt</span>
<lb n="823"/><span>'Ná ag radaireacht 's ag aithris suilt is grinn 'n-a measc.</span></p>
<lb n="824"/>
<lb n="825"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="826"/><span>Mo lom, mo scíos, mo dhíth, agus m'uchlán bróin</span>
<lb n="827"/><span>Gan labhairt sa tír ar bhuidhin na bhfad-gclár n-óil,</span>
<lb n="828"/><span>Do bhronnfadh fíon is cíos do shean-dáimh shóghach</span>
<lb n="829"/><span>Is do thoghfadh sinn tar druing na ndartán bó.</span></p>
<lb n="830"/>
<lb n="831"/><p><span>Féach, mar an gcéadna, freagra eile ar Thadhg, ag Domhnall</span>
<lb n="832"/><span>Mac Domhnaill Mic Fhinghín Chaoil .i. "Ní fheadar-sa ca talamh</span>
<lb n="833"/><span>cirt etc." - uimhir a 33 ameasc na n-amhrán so.</span>
<lb n="834"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="835"/><p><span>20.  A SHÉIMH-FHIR GHASTA DEN CHARRTHACH-FHUIL.</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>Diarmuid Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="838"/><span>.i. ag gabháil a leith-scéil le hEoghan an Mhéirín Mac</span>
<lb n="839"/><span>Carrthaigh toisc gan cothrom níos feárr a bheith aige ina chómhair</span>
<lb n="840"/><span>nuair chaith Eoghan oidhche ina fhochair ina thigh.</span></p>
<lb n="841"/>
<lb n="842"/><p><span>A shéimh-fhir ghasta den Charrthach-fhuil cheanamhail aoird</span>
<lb n="843"/><span>Is léigheanta cheapas na ranna i gceart-phonnc laoi,</span>
<lb n="844"/><span>In éiric haistir 's in aiste na bhflagún dighe</span>
<lb n="845"/><span>Scéal Pharnassus uaim glacaidh 's is lag liúm díbh.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>Na céadta 'om stracadh is agam-sa deachmhadh níl</span>
<lb n="848"/><span>Is me aosta caithte gan eallach dá mbleachtughadh puinn</span>
<lb n="849"/><span>'Om thraochadh ag galar is fada tá ar beathughadh im chroidhe</span>
<lb n="850"/><span>Tug mé gan beathuisce blasta, mo chathughadh, araoir!</span></p>
<lb n="851"/>
<lb n="852"/><p><span>An saoghal ó laguigh an ghasra cheanamhail ghroidhe</span>
<lb n="853"/><span>Nár éag le gallaibh acht tarraing fé bhrat dlúth an ríogh</span>
<lb n="854"/><span>Fréke is Waller is Hassett ag taltughadh a gcríoch</span>
<lb n="855"/><span>Tug mé gan beathuisce agam, mo chathughadh, araoir!</span></p>
<lb n="856"/>
<lb n="857"/><p><span>A chalm-fhir chneasta den aicme chirt aoird sheannda</span>
<lb n="858"/><span>Ó's feasach 'n-ár bhfarra thu ag scanadh gach grinn-labhartha,</span>
<lb n="859"/><span>It bhacach sheascair ó's searbh tu it luighe i dteannta</span>
<lb n="860"/><span>Sin tobac agat is glacaidh mar dhíol brannda!</span>
<lb n="861"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="862"/><p><span>UzzzzzEoghan an Mhéirín Mac Cárthaigh</span>
<lb n="863"/><span>21. A SHÉIMH-FHIR GHASTA DEN AICME NÁR CHEASNAMHAIL GNAOI</span>
<lb n="864"/><span>.i. Freagra Eoghain an Mhéirín ar "A shéimh-fhir ghasta den</span>
<lb n="865"/><span>Charrthach-fhuil etc. etc.</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>A shéimh-fhir ghasta den aicme nár cheasnamhail gnaoi</span>
<lb n="868"/><span>Dfhuil fhéil na bhfearachon bhfairsing ba flathamhail tigheas,</span>
<lb n="869"/><span>Ort féin is measa liom haindeise ag meathlughadh an tsaoighil</span>
<lb n="870"/><span>Dot mhéinn do radas-sa taitneamh seach last long dfhíon.</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>Dot thréithibh gasta dot charthannacht cheanamhail chaoin</span>
<lb n="873"/><span>Dot bhréithribh meala gan chealg ag treasughadh an ghrinn,</span>
<lb n="874"/><span>Gach n-aon det aicme dá bhfeaca nár cheasnamhail gnaoi</span>
<lb n="875"/><span>Gan bhréag do bfhearra liom faram 'ná last long dfhíon.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>Ná héigin feasta na ceasta so ag leanmhain díot</span>
<lb n="878"/><span>Sin Séamus againn is an dragan dár cheart Dún Baoi</span>
<lb n="879"/><span>Laochra in Albain araid ag ceartughadh a gcloidheamh</span>
<lb n="880"/><span>Is in aolbhrog sheascuir beidh agat-sa last long dfhíon.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>A shoilbh-fhir ghreannmhair charthannaigh chaoin cheannsa</span>
<lb n="883"/><span>Ler geineadh bheith rabairneach freastalach fír-leanntach,</span>
<lb n="884"/><span>Do b'aite liom manglam searbh, is suidhe it theannta,</span>
<lb n="885"/><span>'Ná seascaireacht bathlaigh is baraille d'fhíon Franncach.</span></p>
<lb n="886"/>
<lb n="887"/><p><span>A chumainn gan chealg do chanas na suairc-bhréithre</span>
<lb n="888"/><span>Is ler geineadh bheith rabairneach greanta le buadh féile</span>
<lb n="889"/><span>Nár fhillead-sa im beathaidh má chanaim leat duan bhréige</span>
<lb n="890"/><span>Munan gile liom t'amharc 'ná a bfeada de bhuaibh sléibhte.</span>
<lb n="891"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="892"/><p><span>UzzzzzDonnchadh Caoch Ó Mathghamhna</span>
<lb n="893"/><span>22.  ATÁID SIAD I MBLIADHNA COIS LÁINE.</span>
<lb n="894"/><span>Diarmuid Mac Domhnaill Mac Fhinghín Chaoil cct</span>
<lb n="895"/><span>don Iarla Ó Súilleabháin .i. Ó Súilleabháin Mór.</span></p>
<lb n="896"/>
<lb n="897"/><p><span>Atáid siad i mbliadhna cois Láine ag spórt</span>
<lb n="898"/><span>Ó thriall ortha an tIarla tar sáil fé sheól,</span>
<lb n="899"/><span>Do stiallfadh mo chliabh-sa le háthas leó</span>
<lb n="900"/><span>Acht an tIarla ón Iarthar nách táinig fós.</span></p>
<lb n="901"/>
<lb n="902"/><p><span>Fós dá dtagadh an dragan de shíol Éibhir</span>
<lb n="903"/><span>Tar bóchna ag taisteal le ceannas go crích Éireann;</span>
<lb n="904"/><span>Leógan d'eascair dfhuil Eachadh ler maoidheadh féile.</span>
<lb n="905"/><span>Ba dóigh le haiteas gur bh'eagal dom chroidhe réabadh.</span></p>
<lb n="906"/>
<lb n="907"/><p><span>Réabfaidh Domhnall fós, ab áil le Críost,</span>
<lb n="908"/><span>Le tréin-neart slógh gach pórt dá ndeárna gaill,</span>
<lb n="909"/><span>Beidh Gaedhil ag ól go sóghach is cách ag caoidh</span>
<lb n="910"/><span>Is cléir ag geóin le mórtas áthais roímhe.</span></p>
<lb n="911"/>
<lb n="912"/><p><span>Roimhe sin beidh againne céad fáilte</span>
<lb n="913"/><span>Is gach nduine ag rith 'n-a choinne sin le béal áthais,</span>
<lb n="914"/><span>Leinbh agus broingeala agus aos ársa,</span>
<lb n="915"/><span>Is gach fionna-shruth a' fiorra chnuic ag scéith ar bhántaibh.</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>Beidh bánta lán d'áthas gan amhras roímhe</span>
<lb n="918"/><span>Is gach árd-chnoc dá áilleacht ó Theamhair go Baoi,</span>
<lb n="919"/><span>Fó bhláth-lile ag fás agus geamhar ar thuinn</span>
<lb n="920"/><span>Is geárrcaigh ag gárthadh ar gach crann den choill.</span>
<lb n="921"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="922"/><p><span>'San choill beidh sians ag fiadhach 'na scolaibh ag damhas</span>
<lb n="923"/><span>Mar shínfeas iasc dá ghrianadh i bportaibh na habhann,</span>
<lb n="924"/><span>Dá dtigheadh an tIarla thiar i gcothrom is i bhfabhar</span>
<lb n="925"/><span>Ba bhuidheach de Dhia me i mbliadhna dá soicheadh sin ann.</span></p>
<lb n="926"/>
<lb n="927"/><p><span>Ann san Daingean dá dtagadh na caithmhílte -</span>
<lb n="928"/><span>Na campaí fairsinge 's a gceanna le harm Laoisigh</span>
<lb n="929"/><span>Ba gheall le Flaitheas dá mairinn 's a theacht chum críche -</span>
<lb n="930"/><span>Scannradh is scaipeadh ar ghallaibh gan casadh choidhche.</span></p>
<lb n="931"/>
<lb n="932"/><p><span>Choidhche beimíd mar tám go deó</span>
<lb n="933"/><span>Muna dtighid sin tar tuinn-mhuir is Spáinnigh leó;</span>
<lb n="934"/><span>A Íosa fuair íspirt is Páis le brón</span>
<lb n="935"/><span>Fírinne ding sin im ráidhtibh beóil.</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>Atá beól-oideas dómh-sa dá aithris riamh</span>
<lb n="938"/><span>Go mbeidh Domhnall dá chóimhreamh mar phearsain don triath,</span>
<lb n="939"/><span>Ag dó-bhriseadh slóighte cath Saingil go dian</span>
<lb n="940"/><span>Is thógbhas an ceó so de Bhanba Bhriain.</span></p>
<lb n="941"/>
<lb n="942"/><p><span>Is é Brian ar dtúis do thionnscail sinn do chur</span>
<lb n="943"/><span>A' hiathaibh Mumhan i dtriúchaibh Chuinn is Chuirc</span>
<lb n="944"/><span>A Dhia na ndúl fuair sciúirseadh i gcrainn ar crois</span>
<lb n="945"/><span>Ár liaigh-na thú, is múscail sinn ó bhroid.</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>Ó bhroid cuir sínn a rí 's a árdthighearna</span>
<lb n="948"/><span>Is cuir fát choím an bhuidhean so atá ar iarraidh;</span>
<lb n="949"/><span>Cuir na gaill tar tuinn dá gcrádh-phianadh</span>
<lb n="950"/><span>Is cuir na Gaoidhil 'na suidhe mar táid siad san.</span>
<lb n="951"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="952"/><p><span>23.  A ALBA Ó SHEALBHAIS AN RÍ CÓIR CIRT.</span></p>
<lb n="953"/>
<lb n="954"/><p><span>A Alba ó shealbhais an rí cóir cirt</span>
<lb n="955"/><span>It cheart-chumas go nglacthar thu i dtrí chróinnibh</span>
<lb n="956"/><span>Sacsa thoir go ngabhair-se le fíor-chómhrac</span>
<lb n="957"/><span>Is geallaim-se gan achrann duit ríoghacht Fódla.</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>Beidh eaglais gan dearmad go binn-ghlórach</span>
<lb n="960"/><span>A salmaibh a saltraibh go caoin ceólmhar</span>
<lb n="961"/><span>Screadfam-na ar cheannaibh uile go fír-dheórach</span>
<lb n="962"/><span>A thearmain ar gheala-bhile na Tríonóide.</span></p>
<lb n="963"/>
<lb n="964"/><p><span>Na gallabhroic do dhearbhuigh go díth-chórach</span>
<lb n="965"/><span>Gur bhastard thu nár sreabhadh dfhuil an Ríogh chródha</span>
<lb n="966"/><span>Go bhfaiceam-na le harmaibh na nGaoidheal-Eógain</span>
<lb n="967"/><span>Na garbh-thuirc 'n-a spadalaibh i ndraoib bóthair.</span></p>
<lb n="968"/>
<lb n="969"/><p><span>24.  BEIDH RADHARC SÚL NÁCH TINN LIÚM.</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>Beidh radharc súl nách tinn liúm gan sos in Éirinn</span>
<lb n="972"/><span>Le high-búir i ngreim chúmhang is go docht i ngéibhinn</span>
<lb n="973"/><span>Mo mhadhmughadh nách fagham múchadh ar bhrogaibh aolbhaigh</span>
<lb n="974"/><span>Sin deimhniughadh ar mo dheagh-rún don tsolus-réiltinn.</span></p>
<lb n="975"/>
<lb n="976"/><p><span>Tá an réilteann go gléineach le feartaibh Íosa</span>
<lb n="977"/><span>Dá léir-chur i gcéill chirt do chlannaibh Mílidh</span>
<lb n="978"/><span>An t-aon so fé néallaibh as ceart a shinnsir</span>
<lb n="979"/><span>Go dtraochfaidh lucht Béarla i ngach sparainn coimheascair.</span>
<lb n="980"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="981"/><p><span>Coimheascar gan mhoill beidh in Inis Fáilbhe</span>
<lb n="982"/><span>Ag saoithe ná stríocfaidh go gcuirfid báire;</span>
<lb n="983"/><span>Beidh Laoiseach go buidheanmhar is fuireann Spáinneach</span>
<lb n="984"/><span>Agus sceimhle aca ar naímhdibh dá scrios le fánaidh.</span></p>
<lb n="985"/>
<lb n="986"/><p><span>Le fánaidh uainn beidh ruaig ar ghallaibh Éireann</span>
<lb n="987"/><span>Mar tá ag an gcuaich dá luadh ar theacht don réiltinn</span>
<lb n="988"/><span>Beidh gártha is buairt ó thuaith go sleasaibh Béarra</span>
<lb n="989"/><span>Is go Clár geal Tuadhmhan beidh cuanta ar lasadh in éinfheacht.</span></p>
<lb n="990"/>
<lb n="991"/><p><span>In éinfheacht beidh léir-scrios ar aicme Liútair</span>
<lb n="992"/><span>Do réir chantain naomh is mar mheasaid úghdair</span>
<lb n="993"/><span>Gaedhil dochta a traochadh le hachtaibh cúirte</span>
<lb n="994"/><span>Beidh saor suidhte léigthe 'n-a mbailtibh dúthchais.</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span>Dúthchas an Úir-mhic is an Athar neámhdha</span>
<lb n="997"/><span>Ar a thúirling le humhlacht in ucht a Mháthar</span>
<lb n="998"/><span>Gur sciúirse bhí rómpa ba chreidte 'o tháintibh,</span>
<lb n="999"/><span>Is d'iompuigh le dúil chum a gcuirp do shásamh.</span></p>
<lb n="1000"/>
<lb n="1001"/><p><span>Sásamh gan cháirde go mbaintear díobh-san</span>
<lb n="1002"/><span>Ag an ngárda úd ná stánfaidh dá ndlighthe claoidhmhe</span>
<lb n="1003"/><span>Beidh an táin sin gan tácla in Inis Chríomhthainn</span>
<lb n="1004"/><span>Is a chrádh dom go mb'áthas dá bhfeicinn claoidhte.</span></p>
<lb n="1005"/>
<lb n="1006"/><p><span>Claoidhte atáid saoithe Ghuirt Lúghaidh agus Airt</span>
<lb n="1007"/><span>Sínte fá líogaibh is go dlúth i nglas,</span>
<lb n="1008"/><span>An díoghlaim dfhan díobh san, mo chumha! go lag,</span>
<lb n="1009"/><span>Gan intinn ná aoibhneas ag búir ar nasc.</span></p>
<lb n="1010"/>
<lb n="1011"/><p><span>Ar nasc atáid ó tháine cheana an réilteann</span>
<lb n="1012"/><span>Is lasair smáil le fánaidh aisti in éinfheacht,</span>
<lb n="1013"/><span>Is ait an fháistine deárnthas d'aicme an Bhéarla -</span>
<lb n="1014"/><span>Ceannas Chlár Luirc dfhagháil is smacht ar Ghaedhlaibh!</span>
<lb n="1015"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1016"/><p><span>Chum Gaedhal atá an réilteann ag teacht le tuairim</span>
<lb n="1017"/><span>Go gléineach 'sna spéarthaibh go lasmhar buacach,</span>
<lb n="1018"/><span>Claon-truip an éithigh go gcaithfidh gluaiseacht</span>
<lb n="1019"/><span>Is le haontoil an Aenmhic nár chasa a dtuairisc.</span></p>
<lb n="1020"/>
<lb n="1021"/><p><span>Tuairisc canaim gur atharrach ríogh gan cheist</span>
<lb n="1022"/><span>Do bhuaidhfeas gradam is ceannas na gcríoch so leis;</span>
<lb n="1023"/><span>Beidh ruagadh is scaipeadh ar a maireann den bhuidhin-si ar bhreis</span>
<lb n="1024"/><span>Sin suaimhneas againn, is is gairid arís go mbeidh.</span></p>
<lb n="1025"/>
<lb n="1026"/><p><span>Bzzzzz1739 18L</span>
<lb n="1027"/><span>25.  SIN EASPOG LER TÁTHADH GRÁSA, A.D. 1739.</span></p>
<lb n="1028"/>
<lb n="1029"/><p><span>Sin easpog ler táthadh grása is fíor-umhlacht</span>
<lb n="1030"/><span>Is d'eascair gan táire d'árd-shliocht Mhaoiliúra</span>
<lb n="1031"/><span>A ghradam is feárrde Clár cirt chríoch Mumhan</span>
<lb n="1032"/><span>Radaim dó fáilte, is a rádh le caoin-dúthracht.</span></p>
<lb n="1033"/>
<lb n="1034"/><p><span>Ó d'fhreagair an tÁrdmhac gártha ár nguidhe dhúinne</span>
<lb n="1035"/><span>Don Eaglais gárda is dá cháirdibh brígh cúinse</span>
<lb n="1036"/><span>Teastas a cháile is árd i bprímh-thriúchaibh</span>
<lb n="1037"/><span>Fearthanna fáilte atá aige ar trí dúbailt.</span></p>
<lb n="1038"/>
<lb n="1039"/><p><span>Má stadadar cách dá bhfáilte ó chroidhe chughaibh-se</span>
<lb n="1040"/><span>An tAthair 'n-a ghrás gan tlás dot shíor-chumhdach;</span>
<lb n="1041"/><span>Radaim fém láimh cíodh táir mar dhíol liúm sin</span>
<lb n="1042"/><span>Luis tarraingthe ar phár 's na táinte 't' fúithi.</span>
<lb n="1043"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1044"/><p><span>Bzzzzz1750obc 18L</span>
<lb n="1045"/><span>26.  A CHOLANN BHRACACH TUG TAITNEAMH.</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>A cholann bhracach tug taitneamh don bhláith-éadach</span>
<lb n="1048"/><span>Do dheochaibh fada go blasta, 'o gach sáir-bhéile,</span>
<lb n="1049"/><span>Do sporaibh greanta ar chapall ag áird-léimrigh</span>
<lb n="1050"/><span>Is olc an caraid don anam tú lá an tsléibhe.</span></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>Och! is mairg a caithtar ar charn an ghnáith-bhréantais</span>
<lb n="1053"/><span>Tabharthas tsalach ar ablaigh na ngnáith-bpéiste,</span>
<lb n="1054"/><span>Is olc an mhalairt do charais chum lá an tsléibhe</span>
<lb n="1055"/><span>Nár throisc ó pheaca 's an chathair don láimh chlé thu.</span></p>
<lb n="1056"/>
<lb n="1057"/><p><span>Mo dhochar mo dheacair mo ghreadadh mo chrádh chéasta,</span>
<lb n="1058"/><span>Nár sclogas im leanbh sul leanas dem ráig féinidh,</span>
<lb n="1059"/><span>An cholann dom tharraint chum peaca de ghrádh an tsaogail</span>
<lb n="1060"/><span>Is m'osna-sa an t-anam go gcasfaidh 'n-a pháirt éiric!</span></p>
<lb n="1061"/>
<lb n="1062"/><p><span>A phosta na nAspol is a thaca na bhfáidh naomhtha</span>
<lb n="1063"/><span>Ó's follus gur pheacach me a mealladh le scáil bhréige,</span>
<lb n="1064"/><span>Coigil mo pheaca is lastar do ghrádh im aeibh-se</span>
<lb n="1065"/><span>Go sroisinn dot fhlaithis fá choimirc do scáth-scéithe.</span></p>
<lb n="1066"/>
<lb n="1067"/><p><span>Guidh-se mar aithis a Athair, cidh tá déidheanach,</span>
<lb n="1068"/><span>Gur doilg liom caitheamh mo bheathadh mar tá léighte</span>
<lb n="1069"/><span>Sa bheocha chum flaithis níl agam le rádh in éanchor</span>
<lb n="1070"/><span>Acht go ngoilfinn-se srathaibh ar mhaitheas do lán-daonnacht.</span></p>
<lb n="1071"/>
<lb n="1072"/><p><span>A Athair na n-othar, is a thobair gach úird is naomh</span>
<lb n="1073"/><span>Screadaim-se oraibh is goilim le dúthracht cléibh,</span>
<lb n="1074"/><span>M'anam bocht dfhortacht is do ghlanadh ó smúit an tsaoghail</span>
<lb n="1075"/><span>Ó's cathach mo cholann le dochar a chionta féin.</span>
<lb n="1076"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1077"/><p><span>27. ADMHAIM GUR PEACACH ME.</span>
<lb n="1078"/><span>Admhaim gur peacach me ins gach slighe daortha</span>
<lb n="1079"/><span>Nár sheachnaidh na haitheanta do shíor-réabadh</span>
<lb n="1080"/><span>Teagasc chirt na hEagailse go binn d'éisteacht</span>
<lb n="1081"/><span>Is le hainbhfios ní thabhrainn dá dlighe géilleadh.</span></p>
<lb n="1082"/>
<lb n="1083"/><p><span>Níor bh'annamh me sa tabhairne ar díth céille</span>
<lb n="1084"/><span>Ag glagaireacht ag spalpadh mionna - gníomh bréige,</span>
<lb n="1085"/><span>Go sparainneach rem chaideachtain ag maoidheamh laochais</span>
<lb n="1086"/><span>Is gur bh'araide me im aigne 'ná Rí Gréige.</span></p>
<lb n="1087"/>
<lb n="1088"/><p><span>Chun Aifrinn dá dtagainn-se re linn sléachtain</span>
<lb n="1089"/><span>Do thagadh rith im aigne do shlighe an tsaoghail-se,</span>
<lb n="1090"/><span>Carthannacht ní thabhrainn don naoidhe déarca</span>
<lb n="1091"/><span>Is do labhrainn go tarcuisneach le droing aosta.</span></p>
<lb n="1092"/>
<lb n="1093"/><p><span>Airgead nuair ghlacainn-se ar shlighe in Éirinn</span>
<lb n="1094"/><span>Is fada as-san go rachainn-se ag díol m'fhéitheamh;</span>
<lb n="1095"/><span>An tan thagachsad dom agallamh ar tí réidhtigh</span>
<lb n="1096"/><span>Stracaireacht do thagrainn ag maoidheamh plé ortha!</span></p>
<lb n="1097"/>
<lb n="1098"/><p><span>Nuair theagmhainn i gcaideachtain na gcaoin-bhéithe</span>
<lb n="1099"/><span>Ba chleasach suilt mo labhartha dá laoi-bhréagadh</span>
<lb n="1100"/><span>Go dtarrainginn na hainnire le binn-bhréithre</span>
<lb n="1101"/><span>Chun peaca an uilc, is níor thaise dham mar bhínn féinidh.</span>
<lb n="1102"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1103"/><p><span>Do b'easmailteach mo labhartha le poimp éada</span>
<lb n="1104"/><span>Ar an ngasradh do shealbhuigh na caoin-tréithe;</span>
<lb n="1105"/><span>Ar phaidearaibh níor faiceadh me ag luighe déidheanach,</span>
<lb n="1106"/><span>Is i gcarrbhus do chaithinn-se na trí bhéile.</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>Gach peaca eile dearmaid nár ríomhas féinidh</span>
<lb n="1109"/><span>Gabhaim-se iad, a Athair ghil, fén gcuing gcéadna;</span>
<lb n="1110"/><span>Aithreachas má ghlacaim-se le croidhe-mhéinne</span>
<lb n="1111"/><span>Maithmheachas do thabhairt dam as t'fhíor-dhaonnacht.</span></p>
<lb n="1112"/>
<lb n="1113"/><p><span>28.  AG AODHAIREACHT MÁ THÉIGHIM-sE.</span>
<lb n="1114"/><span>Diarmuid Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="1115"/><span>ag tagairt don aodhaireacht.</span></p>
<lb n="1116"/>
<lb n="1117"/><p><span>Ag aodhaireacht má théighim-se le barra baoise</span>
<lb n="1118"/><span>Is go léigfear le chéile chugham ba is caoirigh</span>
<lb n="1119"/><span>Ar thaobh cnuic dá dtéighid sin ag glacadh gaoithe,</span>
<lb n="1120"/><span>Lem aostacht ní fhéadaim a gcasadh choidhche.</span>
<lb n="1121"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1122"/><p><span>29.  MO CHIACH MO BHRÓN GUIRT</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>Bzzzzz1806lsc 19T</span>
<lb n="1125"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1126"/><span>.i. an fheartlaoi do bhí ris an marbhnadh do rinne Eoghan an</span>
<lb n="1127"/><span>Mhéirín Mac Carrthaigh ar bhás Dhiarmuda Uí Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1128"/>
<lb n="1129"/><p>
<lb n="1130"/><span>Bzzzzz1750obc 18L</span>
<lb n="1131"/><span>UzzzzzEoghan an Mhéirín Mac Cárthaigh</span>
<lb n="1132"/><span>Mo chiach mo bhrón guirt mo scóladh is mo scian trím chroidhe</span>
<lb n="1133"/><span>An triath ba mhó eólas ar uaisle Gaoidheal</span>
<lb n="1134"/><span>I gcriadh-chuilt ar feódhcha, mo leógan ba chliste rinn pinn</span>
<lb n="1135"/><span>Diarmuid Mac Domhnaill mic Eógain mic Fhinghín Chaoil.</span>
<lb n="1136"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1137"/><p><span>Bzzzzz1760flc 18L</span>
<lb n="1138"/><span>UzzzzzDonnchadh Ó Súilleabháin</span>
<lb n="1139"/><span>30.  Ó CHOISCIS AN DRÁ LÁIDIR SEO.</span>
<lb n="1140"/><span>Donnchadh Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="1141"/><span>.i. Mac Domhnaill Mic Fhinghín Chaoil.</span></p>
<lb n="1142"/>
<lb n="1143"/><p><span>Ar mbeith breóidhte dhó do dhiúltuigh an liaigh lámh do chur</span>
<lb n="1144"/><span>ann chum a leighis, go bhfuair Donnchadh é féin go maith ar n-a</span>
<lb n="1145"/><span>mháireach, go ndubhairt:</span></p>
<lb n="1146"/>
<lb n="1147"/><p><span>Ó choiscis an drá láidir seo im chliabh a leac</span>
<lb n="1148"/><span>Go gcodlaim im chnámha in áthas gan pian dom bac</span>
<lb n="1149"/><span>Is follus atáid grása mo Thighearna ag teacht -</span>
<lb n="1150"/><span>An t-othar go breágh láidir, is an liaigh go lag!</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>31.  FÁ CHLIATH AN SMÁIL.</span>
<lb n="1153"/><span>Donnchadh Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="1154"/><span>.i. Mac Domhnaill Mic Fhinghín Chaoil.</span></p>
<lb n="1155"/>
<lb n="1156"/><p><span>Fá chliath an smáil na táinte 'e chlanna Mílidh</span>
<lb n="1157"/><span>In iaithibh Fáil cé lánmhar leathan aoibhinn</span>
<lb n="1158"/><span>Gan chliar gan chlár gan dán gan fleadh gan fíonta</span>
<lb n="1159"/><span>'N-a n-iarmhar áir mar táid fé ghallaibh claoidhte!</span></p>
<lb n="1160"/>
<lb n="1161"/><p><span>Ba sciath don dáimh is a ngárda ar chealg naimhde,</span>
<lb n="1162"/><span>Ar chiach ar chás ar chrádh is ar chreachadh buidhne;</span>
<lb n="1163"/><span>Ag triall gach lá 'n-a ndáil mar chasann taoide</span>
<lb n="1164"/><span>Nár iaidh a lámh ar gháir na n-agall n-íogair.</span>
<lb n="1165"/></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1166"/><p><span>Ba fial a gcáil in árus fhairsing fhíonmhar</span>
<lb n="1167"/><span>Is a mian ba ghnáth i rásaibh startha Gaoidhilge</span>
<lb n="1168"/><span>Ag riar gach bárd do b'ársa i gceastaibh gaoise</span>
<lb n="1169"/><span>Is ar ghliadhaibh ag trácht i ndálaibh Clanna Baoiscne.</span></p>
<lb n="1170"/>
<lb n="1171"/><p><span>Is liach gach lá ionnam lán-scrios sleachta Ghaoidhil Ghlais;</span>
<lb n="1172"/><span>Is an ciarsprot gránna ceárdach cleasach coimhtheach</span>
<lb n="1173"/><span>Do thriall tar sáil go háitreabh Clanna Mílidh</span>
<lb n="1174"/><span>Go siansach sámh mar táid i bhfearann caoin-Chuirc.</span></p>
<lb n="1175"/>
<lb n="1176"/><p><span>Dia na ngrás im láimh mar chabhair guidhim-se</span>
<lb n="1177"/><span>An triath so ar fán dá ndáilid gairm Rí Scuit</span>
<lb n="1178"/><span>Do thriall i dtráth le táinte dragan díoghaltais</span>
<lb n="1179"/><span>Go hiaithibh Fáil, is an gráscar smeartha a dhíbirt.</span></p>
<lb n="1180"/>
<lb n="1181"/><p><span>An Ceangal:</span>
<lb n="1182"/><span>Tar tuinn má thagann an leanbh nách aithnid dúinn-na,</span>
<lb n="1183"/><span>Go buidheanmhar acmhaingeach armach garbh-thrúpach</span>
<lb n="1184"/><span>Fíochmhar feargach draganta teanna-phúdair -</span>
<lb n="1185"/><span>Is mín gan magadh ar bith an aicme seo leanann Liútar.</span></p>
<lb n="1186"/>
<lb n="1187"/><p><span>32.  CÍODH THÁRLA IN IONAD ME.</span>
<lb n="1188"/><span>Donnchadh Mac Domhnaill Mic Fhinghín Chaoil Uí Shúilleabháin cct</span>
<lb n="1189"/><span>Insan Talamh Nuadh, chum a charad go hÉirinn.</span></p>
<lb n="1190"/>
<lb n="1191"/><p><span>Cíodh thárla in ionad me gan uireasbhaidh bídh ná óil</span>
<lb n="1192"/><span>Gan gábha re fuithin i gcuideachtain mílte slógh,</span>
<lb n="1193"/><span>Spás ar uisce, ar bhiolar, is suidhe 'nbhur gcómhar</span>
<lb n="1194"/><span>Ba sásta liom-sa 'ná a gcuirfinn im chlí de phóit.</span>
<lb n="1195"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1196"/><p><span>Dáilim broingeal gan iomarcadh dín ón reódh,</span>
<lb n="1197"/><span>I ngach áit 'n-a bhfuilid gach duine aca ag luighe gan dóin</span>
<lb n="1198"/><span>An dtráchtaid orm, nó an gcluinid an mbím-se beó</span>
<lb n="1199"/><span>Idir mnáibh is leinbh fireannda, críon is óg!</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>Im shláinte innis go bhfuilim go cuibheasach beó,</span>
<lb n="1202"/><span>Páirt is cumann go bhfuil agam, is díogras dóibh,</span>
<lb n="1203"/><span>Gráin ná mioscais ná tigeann im chroidhe-se fós</span>
<lb n="1204"/><span>Acht grádh ná scuirfidh go gcuirfar me sínte i bhfód.</span>
<lb n="1205"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1206"/><p><span>Bzzzzz1750flc 18L</span>
<lb n="1207"/><span>UzzzzzDomhnall Ó Súilleabháin</span>
<lb n="1208"/><span>33.  NÍ FHEADAR-sA CA TALAMH CIRT CA TÍR CA TREABH.</span>
<lb n="1209"/><span>Domhnall Ó Súilleabháin cct.</span></p>
<lb n="1210"/>
<lb n="1211"/><p><span>Ní fheadar-sa ca talamh cirt ca tír ca treabh</span>
<lb n="1212"/><span>Ca haitreabh bun a caidrimh don mhnaoi acht gur leamh</span>
<lb n="1213"/><span>Le tagarthaibh a trasna-fhriotail d'intleacht lag</span>
<lb n="1214"/><span>Is le barra mire tarcuisne ar lucht scaoilte ceacht.</span></p>
<lb n="1215"/>
<lb n="1216"/><p><span>Is cealg mhioscais dhealbhais ná suidheamh ar chan</span>
<lb n="1217"/><span>Is i reachtaibh dlighthe labhartha ní líomhtha a leath,</span>
<lb n="1218"/><span>Ar theastas file snasta snoidhte, ag maoidheamh a mbreath,</span>
<lb n="1219"/><span>Do thaitneadh leis na ceannaibh fine b'aoirde meas.</span></p>
<lb n="1220"/>
<lb n="1221"/><p><span>Dearbhaim gur b'aithnid dam 'san tír seo seal,</span>
<lb n="1222"/><span>Bailte puirt is groigh-each cnuic is caoirigh is ba,</span>
<lb n="1223"/><span>Ag gasra ba ceannasach le tigheas nár lag</span>
<lb n="1224"/><span>Is gasta chumadh ranna suilt is laoithe i gceart.</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>I bhflaitheas Chuirc is Chairbre is Chuinn is Airt</span>
<lb n="1227"/><span>Is gach flatha-churadh chalma ghaibh ríoghacht is rath</span>
<lb n="1228"/><span>Ba cheanamhail an ghasra ar ar luighis, a bhean,</span>
<lb n="1229"/><span>Is ret shamhail-se gan easbhaidh ar bith le linn na bhfear.</span></p>
<lb n="1230"/>
<lb n="1231"/><p><span>Ó laguigh cuisle Carrathach ag druing tar lear</span>
<lb n="1232"/><span>Is sliocht Eachadh mhir ba chalma do dhíogadh amach</span>
<lb n="1233"/><span>Beidh aicme suilt na ranna chur i scríbhinn ceast</span>
<lb n="1234"/><span>Gan tearman go gcasaid sin arís tar n-ais.</span>
<lb n="1235"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="1236"/><p><span>Bzzzzz1760ob 18L</span>
<lb n="1237"/><span>UzzzzzProinnsias Ó Súilleabháin</span>
<lb n="1238"/><span>34.  TÁ LEANBH GLÉIGEAL CNEASTA TAOBH LIOM.</span>
<lb n="1239"/><span>Proinnsias Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="1240"/><span>do Mháire Ní Thaidhg Uí Iarfhlaithe.</span></p>
<lb n="1241"/>
<lb n="1242"/><p><span>Fonn: Caiseal Mumhan.</span></p>
<lb n="1243"/>
<lb n="1244"/><p><span>Tá leanbh gléigeal cneasta taobh liom bláthmhar fion</span>
<lb n="1245"/><span>Insa bhaile, in aontumha gan teacht in aos, is áluin gnúis,</span>
<lb n="1246"/><span>Gur raid gach n-aon di searc na n-ae agus grádh dar liúm,</span>
<lb n="1247"/><span>Is a samhail réidh ní fheaca féin 'n-a ndeárna 'é shiubhal.</span></p>
<lb n="1248"/>
<lb n="1249"/><p><span>Is glas a maonruisc mar na braona roimh lá ar drúcht</span>
<lb n="1250"/><span>Is a mala chaol ag teacht i gcaoth mar atá ós a gcionn</span>
<lb n="1251"/><span>'N-a leacain tséimh tá lasadh an chaeir is bán ag tnúth</span>
<lb n="1252"/><span>Is taitneamh gréine ag teacht uaidh féin ag áitreabh riú.</span></p>
<lb n="1253"/>
<lb n="1254"/><p><span>Is deas a béal is is canta téx ag rádh gach tiúin,</span>
<lb n="1255"/><span>Is gearra a déid, in aice a chéile is breágh 's is dlúth;</span>
<lb n="1256"/><span>Is geal a taobh mar eala ag téacht de bhárr na dtonn</span>
<lb n="1257"/><span>Nó mar shneachta ar shléibhte dath a cléibh atá 's a com.</span></p>
<lb n="1258"/>
<lb n="1259"/><p><span>Is maith do léighfeadh ar chath na Trae is mar tháinig súd;</span>
<lb n="1260"/><span>Ar bhrataibh daora leagann faolchoin cáig is colúir,</span>
<lb n="1261"/><span>Lachain éanlaith ar barra géag, is gach a snámhfadh srúill</span>
<lb n="1262"/><span>An barc ar séirse mar thagann sé tar sáile, is long.</span></p>
<lb n="1263"/>
<lb n="1264"/><p><span>Geallann Bhénus go ceart an chraobh di, an bláth is an t-ubhall,</span>
<lb n="1265"/><span>Ní taise 'o Hélen ná do Dhéirdre, atáid go dubhach,</span>
<lb n="1266"/><span>Barra scéimhe do bhain an réiltean bhreágh den triúr,</span>
<lb n="1267"/><span>Is pé fear bheidh réidh léi ní heagal éad dó ná bás le cumha.</span>
<lb n="1268"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="1269"/><p><span>35.  LAGADH NA FÉILE.</span>
<lb n="1270"/><span>Proinnséas Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="1271"/><span>.i. Mac Diarmuda Mic Dhomhnaill Mic Fhinghín Chaoil Uí</span>
<lb n="1272"/><span>Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1273"/>
<lb n="1274"/><p><span>Mo chráidhteacht gan ádhbhar suilt dá shníomh ná greann,</span>
<lb n="1275"/><span>Dánta le cláirsigh ná gaois dá labhairt</span>
<lb n="1276"/><span>Ón mBlárnain 'san lán san go Baoi is leastall</span>
<lb n="1277"/><span>'San áit sin gan trácht air acht ím nó a adhbhar.</span></p>
<lb n="1278"/>
<lb n="1279"/><p><span>Is é adhbhar an ime ná druimfhionn d'atharrughadh i bhféar</span>
<lb n="1280"/><span>Is na samhaisce doirthe ón imeall do bheartughadh léi,</span>
<lb n="1281"/><span>Gach crobhdán tsingil dá laige do cheartughadh fé</span>
<lb n="1282"/><span>Is gach gamhainín boineann dá bhfeicid do bheathughadh ar méis.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>A beathughadh do dhéanadh mar aon duine dem chloinn</span>
<lb n="1285"/><span>Deir an bhean úd é - ní baoghal ná tiocfaidh in aois</span>
<lb n="1286"/><span>Ní cailleamhaint é má ghnéidheann seacht scillinge 'é chíos -</span>
<lb n="1287"/><span>Mo chathughadh cléibh mar phléidhe in ionad an ghrinn!</span></p>
<lb n="1288"/>
<lb n="1289"/><p><span>In ionad an ghrinn do bhíodh dá threasughadh uair</span>
<lb n="1290"/><span>Ó imeallaibh Baoi go Laoi is go Deasmhumhain tuaidh</span>
<lb n="1291"/><span>Ní chluinim-se nidh acht crích nó ceartughadh ar bhuaibh</span>
<lb n="1292"/><span>Nó siosma ar ím dá dhíol, mo chathughadh is truagh!</span></p>
<lb n="1293"/>
<lb n="1294"/><p><span>Is truagh liom an cruadhtan ina bhfuilid na Gaoidhil</span>
<lb n="1295"/><span>Dá ruagadh gan tuairisc ag dlighthibh an ghaill,</span>
<lb n="1296"/><span>Is na huaisle ar a bhfuaradh gan fuinneamh san chill</span>
<lb n="1297"/><span>Go bruachaibh na gcuanta in ar cuireadh an t-ím.</span>
<lb n="1298"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="1299"/><p><span>An t-ím ní chuireadh an fhuireann so chúcha thoir</span>
<lb n="1300"/><span>Ná an smísteach saille acht a hithe go húr istigh;</span>
<lb n="1301"/><span>Do bhíodh daoine singil ag imirt is ag lúth 'n-a dtigh -</span>
<lb n="1302"/><span>Is míle milleadh ná feicim mar chúrsa anois!</span></p>
<lb n="1303"/>
<lb n="1304"/><p><span>Anois níor chás dá lán bheith fialmhar fionn</span>
<lb n="1305"/><span>Tigheasmhar páirteach grádhmhar ciallmhar clúmhail</span>
<lb n="1306"/><span>Tá daoine sámha i ngach áit noch dfhéadfadh súd</span>
<lb n="1307"/><span>Ná síneann lámh chum cách dá riar le fonn.</span></p>
<lb n="1308"/>
<lb n="1309"/><p><span>Fonn féile ar éinne ní bhfaghaim go bhfuil</span>
<lb n="1310"/><span>Den dúr-thréad so go déadhnach noch d'adhain an sioc!</span>
<lb n="1311"/><span>Gach crúdh léigfeadh an saogal ar aghaidh ag rith</span>
<lb n="1312"/><span>Mo chumha céasta, dá dtraochadh nó i ngreim fé lic!</span></p>
<lb n="1313"/>
<lb n="1314"/><p><span>Fé'n lic curtha tá an fhuireann do b'fhéile nós</span>
<lb n="1315"/><span>Nó tréigthe singil dá mbriseadh gan tréad gan stór</span>
<lb n="1316"/><span>Is an té ná cuireann acht bliodarnach ghéar ar bórd</span>
<lb n="1317"/><span>Lán de mhustar gan sireadh ná téacht tar fheóil!</span></p>
<lb n="1318"/>
<lb n="1319"/><p><span>Feóil ní chuirid dá ithe acht martas táire</span>
<lb n="1320"/><span>Nó an bhó thuigid bheith tirm de cheal a dártha</span>
<lb n="1321"/><span>Nó an bhó thuiteas i laige ar theacht an Mhárta</span>
<lb n="1322"/><span>Is gan bhó go bhfeicead-sa an fhuireann so in aistear táinig.</span></p>
<lb n="1323"/>
<lb n="1324"/><p><span>Táinig a lán aca in aistear mar adubhart</span>
<lb n="1325"/><span>Nách gnáthach ar a gcláraibh mar bheatha ag teacht suas</span>
<lb n="1326"/><span>Acht bláthach le potáta nó bainne lag-fhuar</span>
<lb n="1327"/><span>Cíodh hárd bheid amáireach ar eachaibh 'san tsluagh!</span></p>
<lb n="1328"/>
<lb n="1329"/><p><span>'San tsluagh nuair thigim ní fheicim go mórdhálach</span>
<lb n="1330"/><span>Acht an sluagh do chruinnigh le huireasbhaidh mór-fhagháltas,</span>
<lb n="1331"/><span>Nó an sluagh do chuireas chum suime gach sórt fhásas -</span>
<lb n="1332"/><span>Is sluaighte an oinigh go singil, mo sceól cráidhte!</span>
<lb n="1333"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="1334"/><p><span>Bzzzzz1746 18L</span>
<lb n="1335"/><span>36.  MO LÉIR-sCRIOS GREADAITHE</span>
<lb n="1336"/><span>A.D. 1746.</span></p>
<lb n="1337"/>
<lb n="1338"/><p><span>Mo léir-scrios greadaithe reachta gach móirmhílidh</span>
<lb n="1339"/><span>Gan tréad gan talamh gan gradam i gcró Chríomhthain</span>
<lb n="1340"/><span>Do bhéaradh fearann dom shamhail gan ró-chíosa</span>
<lb n="1341"/><span>Éadach faisionta 'om pearsain is cóir chuibhrinn.</span></p>
<lb n="1342"/>
<lb n="1343"/><p><span>Réx ceart Chaisil is dragan is leóghan Laoi thoir</span>
<lb n="1344"/><span>Is an t-aon so mhaireas dfhuil Eachadh gan lór saoirse,</span>
<lb n="1345"/><span>Scéal is measa gan mac aige i gcómhair sloinnte</span>
<lb n="1346"/><span>Ná aon ar a ainm le gairm san treó dhírigh.</span></p>
<lb n="1347"/>
<lb n="1348"/><p><span>Níl aon i gCairbreach aca acht go ró-chlaoidhte</span>
<lb n="1349"/><span>Ná aon ar shleachta Mic Cathail acht Ó fír-bheag;</span>
<lb n="1350"/><span>Tá sé gan leanbh, 'n-a Shasanach leó ag íodhbairt,</span>
<lb n="1351"/><span>Mar ghéille d'achtaibh chum seasaimh in' Ó díleas.</span></p>
<lb n="1352"/>
<lb n="1353"/><p><span>Sliocht Chéin na n-eachradh bhfairsing ba móirlíonta,</span>
<lb n="1354"/><span>Níl aon dá maithe 'n-a mbeatha ná sórt innse</span>
<lb n="1355"/><span>Ná aon i ngradam de shleachta chirt chóir Íthe</span>
<lb n="1356"/><span>Ó Chléir go Caiseal, ná, measaim, 'san gcóig timcheall.</span></p>
<lb n="1357"/>
<lb n="1358"/><p><span>Caesar gaisce an Ghleanna so is mó chaoinim,</span>
<lb n="1359"/><span>An té aca cailleadh in Eachdhruim fós roímhe seo,</span>
<lb n="1360"/><span>An té aca cailleadh 'san ngaisce is brón scís liom</span>
<lb n="1361"/><span>Tug mé i mbaitheas an tailimh gan scóip saoirse.</span>
<lb n="1362"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="1363"/><p><span>Níl aon dfhuil Eachadh 'n-a mbeatha i bhfód Faoide</span>
<lb n="1364"/><span>Ná i mBéarra acht pearsana greadaithe ag gleó cíosa,</span>
<lb n="1365"/><span>Den tréad ba calma acmhaing i ngleó coimheascair</span>
<lb n="1366"/><span>Ba féastach freastalach flaitheamhail ró-thigheasmhar.</span></p>
<lb n="1367"/>
<lb n="1368"/><p><span>Tá aon dá maithibh nár aithriseas fós díbh-se</span>
<lb n="1369"/><span>An té ba mheasa liom aca dár chóimhrigheas-sa</span>
<lb n="1370"/><span>Le tréimhse marbh sa talamh sin mhór-Laoisigh -</span>
<lb n="1371"/><span>Phoenix Glaise Bun Ghleanna na gceó-Chíocha.</span>
<lb n="1372"/><span>Seo an té nách taisceadh le gallaibh go fóirlíonta;</span>
<lb n="1373"/><span>Le pléidhe is le maide do baineadh tar cóir díobh-san;</span>
<lb n="1374"/><span>Is an té bheith marbh fé leacaibh i bhfód coimhtheach</span>
<lb n="1375"/><span>Tug saor ag Hearabairt sealbh is ag Seóirse Evans.</span></p>
<lb n="1376"/>
<lb n="1377"/><p><span>Is an té nách taisceadh a nglacadh de shógh an tsaoigail</span>
<lb n="1378"/><span>Seo an té do scaipeadh go fairsing a stór timcheall,</span>
<lb n="1379"/><span>Seo an té bheir lachtas mo dhearca gach ló chím-se</span>
<lb n="1380"/><span>Déirithe is reachtas 'n-a halla agus gleó dríodair.</span></p>
<lb n="1381"/>
<lb n="1382"/><p><span>Isé deir bodach le bodach go ró-mhaoidhteach</span>
<lb n="1383"/><span>Is é 's an bodach go seascair ag ól phíopa -</span>
<lb n="1384"/><span>"Biaid Gaedhil gan ghradam, ní chasfaidh an chóir choidhche,</span>
<lb n="1385"/><span>Tá an réim ag gallaibh 's is fearra 'ná ag pór Mhílidh.</span></p>
<lb n="1386"/>
<lb n="1387"/><p><span>"Tá Séamus Breatan in eaglais mhór Íosa</span>
<lb n="1388"/><span>Is Éadbhard fairis 'n-a shagart 'san Róimh, innsid,</span>
<lb n="1389"/><span>Séarlas airgthe a Sacsaibh gan dóigh fillte</span>
<lb n="1390"/><span>Is dá réir, sin Banba i nglasaibh gan cóir saoirse."</span></p>
<lb n="1391"/>
<lb n="1392"/><p><span>"Éist det ghlagaireacht feasta is det ghleó caointe -</span>
<lb n="1393"/><span>Tá scéal is fearra 'ná haiste i mbeól daoine,</span>
<lb n="1394"/><span>Scéal ar leastair is ar mhartaibh i dtreó a ndíola</span>
<lb n="1395"/><span>Is scéal ar thalamh á ghlacadh i gcómhair smísteach."</span>
<lb n="1396"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="1397"/><p><span>37.  IS LÉAN 'S IS DEACAIR.</span>
<lb n="1398"/><span>Proinnsias Ó Súilleabháin cct</span>
<lb n="1399"/><span>Ar bhás Séafra Uí Dhonnchadha an Ghleanna.</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>Is léan 's is deacair, is mairg is díth is 's gruaim,</span>
<lb n="1402"/><span>'S is éacht faid mhairfid do lagaibh i gcill is i dtuath,</span>
<lb n="1403"/><span>Is céasta cathach gach pearsa san tír seo is tuaidh</span>
<lb n="1404"/><span>Tré Shéafra an Ghleanna bheith marbh lag sínte in uaigh.</span></p>
<lb n="1405"/>
<lb n="1406"/><p><span>In uaigh do fágadh árd-fhlaith congantach ceart</span>
<lb n="1407"/><span>Ba suairce tásc ba cráibhtheach rún is reacht,</span>
<lb n="1408"/><span>Ba stuamdha cáil ba lánmhar clú agus meas,</span>
<lb n="1409"/><span>d'uaislibh dfhás de bhláth na Mumhan ar fad.</span></p>
<lb n="1410"/>
<lb n="1411"/><p><span>Ar fad san Mhumhain níl prionnsa díobh ná ceap</span>
<lb n="1412"/><span>Ná i ngach cúige de dhúthchas Ír is Airt</span>
<lb n="1413"/><span>Nách as do bhrúcht an chnú so 'e shíolrach Chais</span>
<lb n="1414"/><span>Dá maithibh siúd i ngach dútha thíos is teas.</span></p>
<lb n="1415"/>
<lb n="1416"/><p><span>Theas atáid na táinte ag éigheamh go dian,</span>
<lb n="1417"/><span>Fear na mná, an páiste, an bhéith, 's an liaigh,</span>
<lb n="1418"/><span>An mhaith 's an táir, is an sáirfhear aosta liath</span>
<lb n="1419"/><span>Ó Chaiseal cháidh go hárdaibh Béarra siar.</span></p>
<lb n="1420"/>
<lb n="1421"/><p><span>I mBéarra thiar fí chiach nimhe cléibh atáid</span>
<lb n="1422"/><span>Tar éis na n-iarlaí is a dtighearnaí d'éag san Spáinn</span>
<lb n="1423"/><span>Gach n-aon dá riaruigheadh san iaith puinn tar éis a mbáis</span>
<lb n="1424"/><span>Is an méid seo i gCiarraighe dá dtriath-bhuidhin i gcré ar fán.</span>
<lb n="1425"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="1426"/><p><span>Tá deire le hó-thanna móra sleachtaibh Éibhir,</span>
<lb n="1427"/><span>'S is mar sin dá n-óthannaibh fóghanta ar feadh na hÉireann;</span>
<lb n="1428"/><span>Ní haithnid dam beó aon Ó aca i gceannas saoghalta</span>
<lb n="1429"/><span>A bhfuil a leanbh 'n-a dheóidh acht an tÓ so is mac do Shéafra.</span></p>
<lb n="1430"/>
<lb n="1431"/><p><span>Séafra Ó Donnchadha borbchú de shaor-shliocht Chais</span>
<lb n="1432"/><span>Géag de scothaibh Mumhan, posta clúmhail réidhte ceast</span>
<lb n="1433"/><span>Don tréad so is doilbh dúbhach 'n-a phobal dlúth féin is teas,</span>
<lb n="1434"/><span>Is é scéal is dona annsúd a shocrughadh i gcré gan phreab.</span></p>
<lb n="1435"/>
<lb n="1436"/><p><span>Stadfad de chaoineadh tigheasach shleachtaibh Éibhir,</span>
<lb n="1437"/><span>Níl neach aca puinn nár díogadh as a bpréamhaibh,</span>
<lb n="1438"/><span>Do cailleadh lem linn a gcinn is a bhflatha saora,</span>
<lb n="1439"/><span>Níor chealg me im chroidhe dá ndruim gur cailleadh Séafra.</span></p>
<lb n="1440"/>
<lb n="1441"/><p><span>Séafra Óg cómhachtach nár aosuigh puinn</span>
<lb n="1442"/><span>Do b'éachtach córach cródha géaga is baill</span>
<lb n="1443"/><span>Ba tréine i ngleó nó i gcómhrac géar na gcloidheamh</span>
<lb n="1444"/><span>Cé go deó dá dheóin ná déanadh bruighean.</span></p>
<lb n="1445"/>
<lb n="1446"/><p><span>Ní dhéineadh bruighean 's ní bhíodh i gcogadh le cách,</span>
<lb n="1447"/><span>Le n-a sméide ghníodh gach bruighean do choigilt i dtráth</span>
<lb n="1448"/><span>Is ní raibh aon bhruighean 'n-a shlighe i bpobal ná i sráid</span>
<lb n="1449"/><span>Le géilleadh 'on tsaoi gan mhoill ná stopadh a lámh.</span></p>
<lb n="1450"/>
<lb n="1451"/><p><span>Lámh chothuighthe do bhochtaibh is do chléir de shíor</span>
<lb n="1452"/><span>An ráib fhoirtil seo do torcradh i gcré san gcill</span>
<lb n="1453"/><span>Lámh oscailte ba fostathach chum déarc a dhíol</span>
<lb n="1454"/><span>Lámh chosantach na bpoibleach ó phléidhnaibh dlighe.</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>I gcill do chuaidh leis uaisle is féile is meas</span>
<lb n="1457"/><span>Líomhthacht stuamdha suairceas séimhe is searc,</span>
<lb n="1458"/><span>Caoineas suaimhneas fuaimeant céille is ceart</span>
<lb n="1459"/><span>Mo sceimhle cruaidh a luaithe d'éag an fhlaith.</span>
<lb n="1460"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="1461"/><p><span>Flaith rabairneach ba scaipitheach i dtábhairníbh óil</span>
<lb n="1462"/><span>Ba ceannasach 'san mbaile istigh is ba grádhmhar spórt</span>
<lb n="1463"/><span>Ba freastalach ba hacmhaingeach is ba fáilteach scóp</span>
<lb n="1464"/><span>Is a shamhail sin níor bh'aithnid dam le fagháil sa chóig.</span></p>
<lb n="1465"/>
<lb n="1466"/><p><span>'San chóig timcheall níl bíocan ná Ó ná Mac</span>
<lb n="1467"/><span>Ná rí aca do bhí i gcion ná i gcoróinn ná i meas</span>
<lb n="1468"/><span>Na mílidh is aoirde dfhuil Eoghain is Airt</span>
<lb n="1469"/><span>Nách tríotha do shíolruigh an leóghan so i leac.</span></p>
<lb n="1470"/>
<lb n="1471"/><p><span>A leac do shroicheas, cé docharach cás dá dhruim,</span>
<lb n="1472"/><span>Creach na bpobal is posta ba gnáth dá mbuidhin,</span>
<lb n="1473"/><span>Flaith gan choigil gan dochma gan phlás gan phoimp</span>
<lb n="1474"/><span>Ceart na rannaibh is caitheamh nár chás le díol.</span></p>
<lb n="1475"/>
<lb n="1476"/><p><span>Díol na ndámh na mbráithre is cléir na nÚrd</span>
<lb n="1477"/><span>Díol na mbárd 'n-a láimh is éigse siubhail,</span>
<lb n="1478"/><span>Díol gach táin 'n-a dháil do théigheadh 'n-a dhún</span>
<lb n="1479"/><span>Do chlaoidh an bás 's is cás don tréad so adubhart.</span></p>
<lb n="1480"/>
<lb n="1481"/><p><span>An tréad so adubhart is cumhang 's is ceasnach táid</span>
<lb n="1482"/><span>Is gach aon acht scrúille dúr nó bathlach gan áird,</span>
<lb n="1483"/><span>Is déarach súil gach crú de dheascaibh a bháis</span>
<lb n="1484"/><span>Insa taobh so 'en chúig le cumhadh do thaithigh a cháil.</span></p>
<lb n="1485"/>
<lb n="1486"/><p><span>A cháile maithe ó's feasach do Dhia na naoimh</span>
<lb n="1487"/><span>Gan cáirde caithidh-se a anam gan pianadh puinn</span>
<lb n="1488"/><span>Go háitreabh fairsing na bhFlaitheas cé diachair linn</span>
<lb n="1489"/><span>Go dtrásta ag taisteal, go bhfanadh le liaithe in aois.</span></p>
<lb n="1490"/>
<lb n="1491"/><p><span>In a óige cómhalladh an biadhtach umhall</span>
<lb n="1492"/><span>I gcómhrainn fé chóir-lic, a Dhia na ndúl,</span>
<lb n="1493"/><span>Órduigh an ghlóire dá dhian-spirid siúd</span>
<lb n="1494"/><span>'S is mór bhias an chómhursa dá iarraidh liúm.</span>
<lb n="1495"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="1496"/><p><span>Liúm is dainid dá aithris 'san tír mar éacht</span>
<lb n="1497"/><span>Cunntas maise na flaithe seo chlaoidh an t-éag;</span>
<lb n="1498"/><span>Im shiubhal ní fheaca-sa pearsa ba líomhtha béal</span>
<lb n="1499"/><span>'Ná an chrú so chanaim im rannaibh do líon mé 'e léan.</span></p>
<lb n="1500"/>
<lb n="1501"/><p><span>Is doilbh liúm é mar scéal dá chanadh 'san tuath</span>
<lb n="1502"/><span>Posta cúil réidhtigh géibheann teas agus tuaidh</span>
<lb n="1503"/><span>Borb-chrú shaogain, phoénix Fleasca agus Lua,</span>
<lb n="1504"/><span>An sona-chú séimh, Séafra, i dtaisce 'san uaigh!</span></p>
<lb n="1505"/>
<lb n="1506"/><p><span>38.  IS MÓR-ÉACHT IS BRÓN ÉIGSE.</span>
<lb n="1507"/><span>Bzzzzz1760c 18L</span>
<lb n="1508"/><span>UzzzzzConchubhar Ó Ríoghbhardáin</span>
<lb n="1509"/><span>Conchubhar Ó Ríoghbhardáin cct.</span>
<lb n="1510"/><span>Ar bhás Phroinnséis Mic Diarmuda Mic Domhnaill Mic</span>
<lb n="1511"/><span>Fhinghín Chaoil Uí Shúilleabháin - tuairim na bliadhna 1760.</span></p>
<lb n="1512"/>
<lb n="1513"/><p><span>Is mór-éacht is brón éigse is ughdar árd</span>
<lb n="1514"/><span>Is ló léin sa chóig é 'nar shiubhail a thásc</span>
<lb n="1515"/><span>Geóin éighte i mbeól béith agus triúch a bhás</span>
<lb n="1516"/><span>An treón tréitheach Próinnséas Ó Súilleabháin.</span>
<lb n="1517"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="1518"/><p><span>Bzzzzz1754 18L</span>
<lb n="1519"/><span>UzzzzzSean-Mhícheál Ó Longáin</span>
<lb n="1520"/><span>39.  AR BHÁS MHUIRCHEARTAIGH ÓIG UÍ SHÚILLEABHÁIN I</span>
<lb n="1521"/><span>mBÉARRA, A.D. 1754.</span>
<lb n="1522"/><span>Sean-Mhícheál Ó Longáin cct.</span></p>
<lb n="1523"/>
<lb n="1524"/><p><span>Is doilg liom shaoithe de phrímh-sliocht Ghaedhil Ghlais</span>
<lb n="1525"/><span>Ag bodaigh an fhill gach laoi dá dtraochadh</span>
<lb n="1526"/><span>Níor goineadh mo chroidhe tré oidhe na n-éarlamh</span>
<lb n="1527"/><span>Gur crochadh go fíor an laoích ó Bhéarra.</span></p>
<lb n="1528"/>
<lb n="1529"/><p><span>Borb-fhear groidhe agus taoiseach tréanmhar</span>
<lb n="1530"/><span>Do foilceadh go fíor den rí-fhuil Éibhir,</span>
<lb n="1531"/><span>Cobhair na dtíortha is díon na cléire</span>
<lb n="1532"/><span>Do bhronnadh an fíon is cíos don éigse.</span></p>
<lb n="1533"/>
<lb n="1534"/><p><span>Is follus go mbíodh go haoibhinn féastach</span>
<lb n="1535"/><span>Scotha na tíre is draoithe géara,</span>
<lb n="1536"/><span>Dronga ríogan is buidhean na saor-chrot,</span>
<lb n="1537"/><span>I gcothrom bhríoghmhar síor it aolbhrog.</span></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>Molaim do ghníomh 'san nídh seo dhaor thu</span>
<lb n="1540"/><span>I dtoirchim choimhthigh do shín in Éirinn,</span>
<lb n="1541"/><span>Loscadh agus díbirt is claoidhe do ghaolta</span>
<lb n="1542"/><span>Do b'fhollus chum díoghaltais nimhe do dhéanamh.</span></p>
<lb n="1543"/>
<lb n="1544"/><p><span>Is dochar 's is scíth liom caoidhe do chéile</span>
<lb n="1545"/><span>Gan sosadh ó oidhche an sceimhle chréachtaigh,</span>
<lb n="1546"/><span>Srotha gan dísceadh gan mhoill do dhéaraibh</span>
<lb n="1547"/><span>Ó n-a rosca righne ríoghdha réilte.</span>
<lb n="1548"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="1549"/><p><span>Inghean an athar fuair barra ón éigse</span>
<lb n="1550"/><span>Ar charthannacht ar rabairneacht 's ar fhéile,</span>
<lb n="1551"/><span>Nur ghnáth 'n-a halla gheal carrbhus caorsach</span>
<lb n="1552"/><span>Ag maithibh Mumhan 's gach drong dem chéird-se.</span></p>
<lb n="1553"/>
<lb n="1554"/><p><span>Is danaid le Cúige Mumhan le chéile</span>
<lb n="1555"/><span>Nár ghlacais do long ar thúrnadh an sméirle</span>
<lb n="1556"/><span>Taisteal anonn go cúirt na Séarlas</span>
<lb n="1557"/><span>Is a mbrostughadh chughainn chum búr do thraochadh.</span></p>
<lb n="1558"/>
<lb n="1559"/><p><span>An tan do rugadh an curadh so tréith-lag</span>
<lb n="1560"/><span>Do rad Jupiter cumas dó is tréine,</span>
<lb n="1561"/><span>Buadh agus calmacht gaisce ler shaothruigh</span>
<lb n="1562"/><span>Greann is buidheachas Laoisigh laochda.</span></p>
<lb n="1563"/>
<lb n="1564"/><p><span>Tug Bhenus searc dó is maise scéimhe,</span>
<lb n="1565"/><span>Tug Ceres tar ais rath dá shaoghaltacht,</span>
<lb n="1566"/><span>Tug na muses flúirseacht léighinn dó</span>
<lb n="1567"/><span>Tug síor-scrúdadh na n-ughdar aosta.</span></p>
<lb n="1568"/>
<lb n="1569"/><p><span>Tug Mercuri do scoth gach bréithre</span>
<lb n="1570"/><span>Tug Bacchus cóir dó ar ól gach téa-cup,</span>
<lb n="1571"/><span>Tug Bhulcan cloidheamh dó, píce is éide,</span>
<lb n="1572"/><span>Tug ciall go bhfallsa in am an éigin.</span></p>
<lb n="1573"/>
<lb n="1574"/><p><span>Tug Neptunas long dó gléasta</span>
<lb n="1575"/><span>Tug Apollo ghlic a chruit mar shéad dó,</span>
<lb n="1576"/><span>Do thúrnadh go ceannsa gach dream faolchon</span>
<lb n="1577"/><span>Is gér sámh do chodladh, na hothair ba céasta.</span></p>
<lb n="1578"/>
<lb n="1579"/><p><span>Níor chás a mheas ar dhath na spéire</span>
<lb n="1580"/><span>Is gur imthigh a teas le seal ó Phoebus,</span>
<lb n="1581"/><span>Ar Lúna ghnáith faoi cháim ag éiclips</span>
<lb n="1582"/><span>Go raibh 'n-ár gcómhair an tórmach taomach.</span>
<lb n="1583"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="1584"/><p><span>Do mheath na beacha a meala céarach,</span>
<lb n="1585"/><span>Níor fhan rath ar threabh ná ar chraobhchaibh,</span>
<lb n="1586"/><span>Ní thugaid na ba leó a lacht ná an tréada</span>
<lb n="1587"/><span>Ó gearradh le hÁtrops snáth a shaogail.</span></p>
<lb n="1588"/>
<lb n="1589"/><p><span>Iar gclos a tháisc do Ghráinne dhéidgheal</span>
<lb n="1590"/><span>Do ghoil sí go fíochmhar déarach,</span>
<lb n="1591"/><span>Do ghoil Áine ón árdchnoc aerach</span>
<lb n="1592"/><span>Is do ghoil Aoibheall chaoin ón Léith-chraig.</span></p>
<lb n="1593"/>
<lb n="1594"/><p><span>Do ghoil go huasal uaibhreach léanmhar,</span>
<lb n="1595"/><span>Mis inghean Dáire bán 's a béithe,</span>
<lb n="1596"/><span>Do ghoil sí go caointeach céasta</span>
<lb n="1597"/><span>Is do bhagair díoghaltas ar bhuidhin an Bhéarla.</span></p>
<lb n="1598"/>
<lb n="1599"/><p><span>Gaiscidheach i ngleacaidheacht mar Chaesar,</span>
<lb n="1600"/><span>Fear cloidhimh mar mhac ríogh na Trae thoir,</span>
<lb n="1601"/><span>Flaith chaoin na n-each ringceach léimreach,</span>
<lb n="1602"/><span>Do measfaoi mar leacaoi do Hélen.</span></p>
<lb n="1603"/>
<lb n="1604"/><p><span>Mars fíochmhar ameasc naimhde i gcéadail,</span>
<lb n="1605"/><span>Fear groidhe de ghlan-fhíodh na hÉireann,</span>
<lb n="1606"/><span>Gas díreach fada aoibhinn aerach</span>
<lb n="1607"/><span>Do daltuigheadh ar fhaithchíbh na Féinne.</span></p>
<lb n="1608"/>
<lb n="1609"/><p><span>Mac Mílidh maith-líonta 'e dhaonnacht,</span>
<lb n="1610"/><span>Do beathuigheadh ar hallaíbh go scléipeach;</span>
<lb n="1611"/><span>Slat righin do smachtuigheadh na méirligh,</span>
<lb n="1612"/><span>'s is creach tíre lag-bhrígheach i gcré thu.</span></p>
<lb n="1613"/>
<lb n="1614"/><p><span>Is iomdha deóraidhe diadha déarach,</span>
<lb n="1615"/><span>Flaith is triath fá chiach it dhéidh-se,</span>
<lb n="1616"/><span>Ó Inis Bó Finne go himeall Bhinn Éadair</span>
<lb n="1617"/><span>Is ó Chluain Stacáin go Baoi Bhéarra.</span>
<lb n="1618"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="1619"/><p><span>Bráthair Mogha fuair a roghlach d'Éirinn</span>
<lb n="1620"/><span>Tug sparainn iomdha do Chonn na nCéadchath;</span>
<lb n="1621"/><span>Bráthair Eógain Mhóir na mbéimeann,</span>
<lb n="1622"/><span>Do threascradh lag sa mhaigh Mháigh Léana.</span></p>
<lb n="1623"/>
<lb n="1624"/><p><span>Bráthair Fhinghín mhór-ghroidhe éachtaigh</span>
<lb n="1625"/><span>Is Fháilbhe Flann de namhaid bhain géille</span>
<lb n="1626"/><span>Bráthair ghar Gaedhil Ghlais is a ghéaga</span>
<lb n="1627"/><span>Is Cheallacháin Chaisil na ndanar do léir-scrios.</span></p>
<lb n="1628"/>
<lb n="1629"/><p><span>Bráthair Eochadh do bhronnadh séada,</span>
<lb n="1630"/><span>Is Eóghain Ruaidh ghasta cheapadh dréachta;</span>
<lb n="1631"/><span>Bráthair Dhomhnaill Chróin na mbéimeann</span>
<lb n="1632"/><span>Is Dhomhnaill Chaim Dhún Baoi na gcaol-bharc.</span></p>
<lb n="1633"/>
<lb n="1634"/><p><span>Mo pheannaid mo phudhair mo chumha mo léan-sa</span>
<lb n="1635"/><span>Nár mhaireadar súd 's a dtrúip le chéile</span>
<lb n="1636"/><span>Ar ndul na ngall le feall 'ot éileamh</span>
<lb n="1637"/><span>Ní fhillfeadh neach tar ais le scéalaibh.</span></p>
<lb n="1638"/>
<lb n="1639"/><p><span>Bráthair na gCárrthach so féin tu</span>
<lb n="1640"/><span>Is Uí Dhonnchadha an Ghleanna do raideadh na séada</span>
<lb n="1641"/><span>Uí Dhonnchadha an Rois is Locha Léin ghil</span>
<lb n="1642"/><span>Is Uí Dhonnabháin Chairbre chalma chéimigh.</span></p>
<lb n="1643"/>
<lb n="1644"/><p><span>Níl iarla ná tighearna in Éirinn</span>
<lb n="1645"/><span>Flaith ná taoiseach buidheanmhar béasach</span>
<lb n="1646"/><span>I gcuim ná i gceannas de chlannaibh Mhilésius</span>
<lb n="1647"/><span>Gan a gcuid fola 'n-a srothaibh it fhéithibh.</span></p>
<lb n="1648"/>
<lb n="1649"/><p><span>Atá Sionna na sreabh gan bhreac gan éigne,</span>
<lb n="1650"/><span>d'imthigh i ndísc an Laoi is an Fhéile;</span>
<lb n="1651"/><span>Níor fhan deóir san mBóinn gan scéith amach</span>
<lb n="1652"/><span>Is ní leanann an tSiúir dá cúrsa in éanchor.</span>
<lb n="1653"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="1654"/><p><span>Tá Muisire Mór ag fógairt éislinn</span>
<lb n="1655"/><span>Tá an tSeithe is an Óin fá cheó gach lae againn</span>
<lb n="1656"/><span>Tá Ros Mac Eoghain na slógach bhféastach</span>
<lb n="1657"/><span>Fé thuirse scólta bróin is baogail.</span></p>
<lb n="1658"/>
<lb n="1659"/><p><span>Is mór an aithis is an masladh do Thetis</span>
<lb n="1660"/><span>Tug duit caladh-bhrog chalaith na gcaol-bharc,</span>
<lb n="1661"/><span>Nár thóg anfadh bhascathach bhaoghlach</span>
<lb n="1662"/><span>Do bhádhfadh iad is an spiaire in éinfheacht.</span></p>
<lb n="1663"/>
<lb n="1664"/><p><span>Mallacht an Athar do dhealbhuigh spéartha,</span>
<lb n="1665"/><span>Mallacht an Mhic 'san Spirid Naomhtha,</span>
<lb n="1666"/><span>Mallacht na nÚrd go dlúth le chéile</span>
<lb n="1667"/><span>Ag damaint Thaidhg tug aghaidh na bpléar ort!</span></p>
<lb n="1668"/>
<lb n="1669"/><p><span>Creach do charad tu marbh ag daolaibh,</span>
<lb n="1670"/><span>Creach na leanbh gan beatha gan éadach,</span>
<lb n="1671"/><span>Creach na n-anbhfann ndealbh gan bhéile</span>
<lb n="1672"/><span>Is creach na mbaintreabhach anacrach éigneach.</span></p>
<lb n="1673"/>
<lb n="1674"/><p><span>Creach na hEagailse gheanmnach naomhtha,</span>
<lb n="1675"/><span>Creach na bhflatha gan fearann gan spré cnuic,</span>
<lb n="1676"/><span>Creach gan dearmad aicme na dtéad thu</span>
<lb n="1677"/><span>Is creach dhoimhinn dhaingean dom shamhail-se féin tu.</span></p>
<lb n="1678"/>
<lb n="1679"/><p><span>Míle ceart is a seacht de chéadtaibh</span>
<lb n="1680"/><span>A ceathair de bhliadhnaibh 'n-a dhiaidh is aon L</span>
<lb n="1681"/><span>Ó theacht Mhic Muire le cumann dár saoradh</span>
<lb n="1682"/><span>Go tuitim an leóghain le cóib an Bhéarla.</span>
<lb n="1683"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="1684"/><p><span>Bzzzzz1892 19D</span>
<lb n="1685"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="1686"/><span>40.  MARBHNADH DHOMHNAILL UÍ CHONAILL</span>
<lb n="1687"/><span>.i. Gíomanach Mhuircheartaigh Óig Uí Shúilleabháin, Ó Súilleabháin</span>
<lb n="1688"/><span>Béarra.  Domhnall féin do cheap, an oidhche sul ar crochadh é féin agus</span>
<lb n="1689"/><span>Seán Ó Súilleabháin, i gCorcaigh.  Ó Uíbh Ráthach do b'eadh Domhnall</span>
<lb n="1690"/><span>? ón ndútha san idir Cheann Bólus agus Gleann Carrthaigh; Béarrach</span>
<lb n="1691"/><span>do b'eadh a chomrádaidhe.  An 27 lá de Lughnasa, 1754, do crochadh</span>
<lb n="1692"/><span>iad; an 4 lá de Mhí na Bealltaine, 1754, do marbhuigheadh Muircheartach</span>
<lb n="1693"/><span>Óg féin, ag gallaibh.</span></p>
<lb n="1694"/>
<lb n="1695"/><p><span>Mo chreach is mo chás bocht mar thánga ar an saoghal so</span>
<lb n="1696"/><span>Nó mar chonnac riamh an lá úd do thánga go Béarra</span>
<lb n="1697"/><span>Cé gur agam bhí an máighistir do b'fheárr a bhí in Éirinn</span>
<lb n="1698"/><span>Tá ár n-anmna go gránna aige i láthair an Aenmhic.</span></p>
<lb n="1699"/>
<lb n="1700"/><p><span>A Dhia mhór atá láidir iarraim grása agus cabhair ort</span>
<lb n="1701"/><span>Tá an chroch rómhainn amáireach is gan fán ar an mbollta</span>
<lb n="1702"/><span>Beidh na sealáin dár bhfáscadh is na táinte dár mbodhradh</span>
<lb n="1703"/><span>Is guidheam Dia leat, a mháighistir, cé gur fhágais 'n-a bpodhar sinn.</span></p>
<lb n="1704"/>
<lb n="1705"/><p><span>A Mhuirtí, a rí-mháighistir, is truagh an cás tú bheith ró-lag -</span>
<lb n="1706"/><span>Do cheann geal ót chorp áluinn is é anáirde mar "sheó" aca,</span>
<lb n="1707"/><span>Do chonnac-sa féin lá thu is do chloidheamh sáithte chum cómhraic,</span>
<lb n="1708"/><span>Is go ndéanfá-sa beárna tré ghárdaí Rí Seóirse!</span></p>
<lb n="1709"/>
<lb n="1710"/><p><span>Do shiubhlas an Mhumhain leat is na cúigí mór-dtimcheall</span>
<lb n="1711"/><span>Go harm an Phrionnsa is me ag iomchar do chloidhimh leat,</span>
<lb n="1712"/><span>Seán Puxley dfhág dubhach sinn fé shlabhraí na daoirse</span>
<lb n="1713"/><span>I gCorcaigh fé lúbaibh is gan súil le n-ár scaoileadh.</span>
<lb n="1714"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="1715"/><p><span>I bParis thugais bárr leat, sa Spáinn fuairis title</span>
<lb n="1716"/><span>Thug baintighearna an Chláir duit culaidh lása ar fheidhme;</span>
<lb n="1717"/><span>It chaptaein do thárlais ar ghárdaibh na Fraingce,</span>
<lb n="1718"/><span>Acht go hÉirinn níorbh fholáir duit teacht spás chum ár gcaillte.</span></p>
<lb n="1719"/>
<lb n="1720"/><p><span>Is mó baintighearna mhúinte, is ní hiongna dubhach cráidhte iad,</span>
<lb n="1721"/><span>Do bhí ag scríobh chughat-sa breith chughat as an áit seo;</span>
<lb n="1722"/><span>Dá dtabharthá do long leat - acht ní thabharfá le rádh é,</span>
<lb n="1723"/><span>Ná mar náir thabhairt dot dhútha chum gur rúscadh le lámhach tu.</span></p>
<lb n="1724"/>
<lb n="1725"/><p><span>A mháighistir na n-árann ba thruagh leat-sa mise</span>
<lb n="1726"/><span>Le slabhraí ar mo lámha agam is glas trom ar mo chuislinn,</span>
<lb n="1727"/><span>Madraí na sráide 'om cháibleadh ar fuaid ghutaigh</span>
<lb n="1728"/><span>Ag ciorrbhadh ar gach speara dhíom is ag búithrigh le mustar.</span></p>
<lb n="1729"/>
<lb n="1730"/><p><span>Dá mbéinn-se in Uíbh Ráthach ní bhéadh fán ar mo chómhgas</span>
<lb n="1731"/><span>Do bhéadh sagairt is bráithre ag léigheamh páise ar mo chómhrainn,</span>
<lb n="1732"/><span>Is mó ógánach mear sásta ó Ghleann Cárrthaigh go Bólus</span>
<lb n="1733"/><span>Gur truagh leó ar lár me is gan fagháil ar bheith beó agam.</span></p>
<lb n="1734"/>
<lb n="1735"/><p><span>A Chiarraighigh bídh ag guidhe linn - is bog binn linn bhur nglórtha -</span>
<lb n="1736"/><span>Mo bheannacht libh choidhche is ná feicfar ann beó me,</span>
<lb n="1737"/><span>Mar beidh ár dtrí gcinn ar thrí spící mar "sheó" aca</span>
<lb n="1738"/><span>Tré shneachta na hoidhche is gach sín eile 'á ngeobhaidh leis.</span></p>
<lb n="1739"/>
<lb n="1740"/><p><span>A dhearbhráthair na n-árann ná fág me go hAoine</span>
<lb n="1741"/><span>Chum go gcuirfar chum báis me is go ndéanfá me a chaoineadh,</span>
<lb n="1742"/><span>Gheóbhair ór buidhe is pláta is a bhfuil d'éadach breágh im thimcheall</span>
<lb n="1743"/><span>Cuir i gcómhrainn chinn chláir go breágh suidhte im luighe me.</span>
<lb n="1744"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="1745"/><p><span>Tháine an ministir seo chughainn-na is a chlócaí go talamh air</span>
<lb n="1746"/><span>Agus hata trí gcúinne air, ag súil le n-ár n-anmna;</span>
<lb n="1747"/><span>Do léimeas go hárd 's leigeas mo lámh ar gach speara dhe -</span>
<lb n="1748"/><span>Is a Dhia mhór atá láidir beir amáireach ár n-anam leat!</span></p>
<lb n="1749"/>
<lb n="1750"/><p><span>Mo chreach is mo léan bocht gan scéala agem mhuinntir</span>
<lb n="1751"/><span>Me bheith daortha ar an gcóf so 's gan beó agam acht go hAoine;</span>
<lb n="1752"/><span>Do dhéanfaidís cómhra is bhéadh tórramh breágh im thimcheall,</span>
<lb n="1753"/><span>Siúd críoch ar shaoghal Dhomhnaill is go deó bídh ag guidhe leis.</span></p>
<lb n="1754"/>
<lb n="1755"/><p><span>41.  TRÍM AISLING DAM.</span>
<lb n="1756"/><span>Bzzzzz1900c 19</span>
<lb n="1757"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="1758"/><span>Amhrán ag file éigin, ar óigbhean de mhuinntir Shúilleabháin, a</span>
<lb n="1759"/><span>chómhnuigh ag Bun an Éin, láimh le Cill Garbhán, agus do dheallróghadh</span>
<lb n="1760"/><span>an scéal gur dhuine í de chloinn Dhiarmuda Mhic Dhomhnaill Mhic</span>
<lb n="1761"/><span>Fhinghín Chaoil.</span></p>
<lb n="1762"/>
<lb n="1763"/><p><span>Trím aisling dam ar leaba chluthair sheasair bhuig im aonar</span>
<lb n="1764"/><span>Im luighe síos suim bhíos támhach gan bhrón,</span>
<lb n="1765"/><span>'Seadh dhearcas-sa ag teacht im ghoire an ainnir mhiochair mhaordha</span>
<lb n="1766"/><span>'N-a ghnaoi bhí a braoithe mar bhán-tsneachta ar nóin;</span>
<lb n="1767"/><span>Do b'fhada tiugh a cama-folt ag teacht go troigh le chéile</span>
<lb n="1768"/><span>'N-a mbeartaibh dluighte daithte snaimthe casta fighte néata,</span>
<lb n="1769"/><span>A mala shnoidhte ar a haighthe is gile is - mar chuireann cléirigh,</span>
<lb n="1770"/><span>Dá scríobh síos le druim pinn ar phárchment dóibh.</span>
<lb n="1771"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="1772"/><p><span>A bealta milis ba theanga-bhinne 'ná cantain guth na n-éanlaith</span>
<lb n="1773"/><span>A pípín mar mhín-eala ag snámh le scóip</span>
<lb n="1774"/><span>'N-a pearsain deis ba chailce cruth bhí a mama gile néata</span>
<lb n="1775"/><span>Do chríochnuigheadh na mílte ag an stáid-bhroingeal mhódhmhail.</span>
<lb n="1776"/><span>Um an dtaca san gur dhearcas-sa in aice liom an réiltean</span>
<lb n="1777"/><span>Do phreabas-sa go tapaidh is níor theagmhuigh liom acht gaoth dhi,</span>
<lb n="1778"/><span>Im aigne bhí atuirse is ní fheadar cad do dhéanfainn</span>
<lb n="1779"/><span>Gur smaoinígheas na trí ríoghachta a thrácht 'n-a deoidh.</span></p>
<lb n="1780"/>
<lb n="1781"/><p><span>Ar maidin, sin chum reatha mise treasna cnoc is sléibhte</span>
<lb n="1782"/><span>Is gach slighe tríd an mín-tír im fhánaidhe gan treó;</span>
<lb n="1783"/><span>Ar feadh seachtmhaine do stadainn-se i ngach baile puirt in Éirinn</span>
<lb n="1784"/><span>Is ní innsínn do phuínn daoine fáth mo bhróin.</span>
<lb n="1785"/><span>Ag amharc ar gach ainnir-bhean a hamhail siúd níor léir dam</span>
<lb n="1786"/><span>'N-a pearsain deis, 'n-a maise cruth, 'n-a labharthaibh, 'n-a tréithibh,</span>
<lb n="1787"/><span>Gur casadh me trím aistearaibh 'sa bhaile ag Bun an Éin ghlais</span>
<lb n="1788"/><span>Mar ar críochnuigheadh linn í fhagháil 'n-a hóigh.</span></p>
<lb n="1789"/>
<lb n="1790"/><p><span>Ní hag bladar libh do chanaim-se - an barra rug ó Bhénus</span>
<lb n="1791"/><span>Is ón rí-mhnaoi do chlaoidh Naois is táinte eile i ngleo;</span>
<lb n="1792"/><span>Is ón eala dheas dá ngairmid mar ainm uirthi Hélen</span>
<lb n="1793"/><span>De dhruim grinn 'n-a luing bhí ag Páris ar bórd;</span>
<lb n="1794"/><span>Gur leanadar mar aithristear an ana-bhile Gréagach</span>
<lb n="1795"/><span>Dá dheascaibh sin gur lasadar i mbarra-theine an Trae thoir,</span>
<lb n="1796"/><span>Is i gcathaibh cnuic le hAicilles gur cailleadh Hector tréan ann -</span>
<lb n="1797"/><span>Is an rí Príam gan mhoill bhí ina dheáidh gan treóir.</span>
<lb n="1798"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="1799"/><p><span>Is breágh tharraingeann an ainnir sin le barra a croibh ar dhaor-bhrat</span>
<lb n="1800"/><span>Gach nídh síos a chíonn sí i ndeállramh is i gcló,</span>
<lb n="1801"/><span>Seannaigh, puic, is i mbarra tuinne bairc is loingeas gléasta,</span>
<lb n="1802"/><span>Le hintlíocht, a gcrainn aoird, a gcáiblí is a róip;</span>
<lb n="1803"/><span>Marcaigh ar a gcapallaibh go meanmnach ag léimrigh,</span>
<lb n="1804"/><span>An bhanaltra is a leanbh is a fear amuigh ag cré-chur,</span>
<lb n="1805"/><span>An reachtaire i bhfara a chnuic, is cearca ag piocadh déise,</span>
<lb n="1806"/><span>Is an míol muighe ar an mín-tír is táinte ina dheóidh.</span></p>
<lb n="1807"/>
<lb n="1808"/><p><span>Ar na brataibh sin bíonn tarraingthe na beacha aici is a saothar,</span>
<lb n="1809"/><span>An rí agus an t-ímpire i ndeállramh fí chróinn;</span>
<lb n="1810"/><span>An leathan-mhuir go feargach, an abhainn is a héisc innti</span>
<lb n="1811"/><span>An faoilínn ar mhín-linn ag snámh, is an rón;</span>
<lb n="1812"/><span>An t-arm so na Sacsan toir in ár bhfearannaibh go gléasta,</span>
<lb n="1813"/><span>An gearra-bhroc 'dir charraigibh, cat is luch is faolchoin,</span>
<lb n="1814"/><span>Ar chrannaibh coille barra-ghlaise gach samhail uile éanlaith</span>
<lb n="1815"/><span>Go fír-bhinn mar innsím i ráidhtibh mo sceoil.</span></p>
<lb n="1816"/>
<lb n="1817"/><p><span>Is breágh tharraingeann an eaglais is an t-aifreann dá léigheamh ann</span>
<lb n="1818"/><span>Ag an mbuidhin bhí ó dhlighe Mhaois ag trácht 'n-a dheóidh;</span>
<lb n="1819"/><span>Galla-phuic in Aiceron is a lasraí dá séideadh</span>
<lb n="1820"/><span>Cé síoch bhíd i síodaíbh nó i mbán-bhrataibh sróill;</span>
<lb n="1821"/><span>Na haingil is na haspoil is a nAthair milis naomhtha, -</span>
<lb n="1822"/><span>Na flaithis do ár n-anmnaibh a Athair ghil go réidhidh Tú,</span>
<lb n="1823"/><span>Go maithir dam gach peaca is coir do theagmhuigh liom a dhéanamh</span>
<lb n="1824"/><span>Ó aosuigheas óm thrí mhí is me im páiste beag óg.</span></p>
<lb n="1825"/>
<lb n="1826"/><p><span>Ar thaistealas trím aistear dam, is a bhfeaca-sa den réilteann</span>
<lb n="1827"/><span>Is me im luighe síos 'seadh smaoinigheas gabháil lem stór</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="1828"/><p><span>Is me 'om chailleamhaint ag dartaibh nimhe chaitheadh Cupid caoch</span>
<lb n="1829"/><span>liom</span>
<lb n="1830"/><span>Is ná hinnsínn dom lín tighe fáth mo bhróin;</span>
<lb n="1831"/><span>Gur sladadh as mo sheasamh me aganfhios do mo ghaoltaibh</span>
<lb n="1832"/><span>Is dfheasaras den ainnir suilt an nglacfadh me mar chéile</span>
<lb n="1833"/><span>Gur labhair liom go banamhail "Ná tair, a dhuine, i ngaor dam,</span>
<lb n="1834"/><span>An ar baois bhís tan smaoinís go ngrádhfainn do shórt?"</span></p>
<lb n="1835"/>
<lb n="1836"/><p><span>Stadfad-sa dem rannaibh suilt is a hainm anois déarfad</span>
<lb n="1837"/><span>Is í brídeach na rinn-rosc d'árd-fhuil Eoghain</span>
<lb n="1838"/><span>An ainnir mhilis bhanamhail dfhuil Eachaidh agus Éibhir</span>
<lb n="1839"/><span>Dfhíor-chlanna Mhíleadh do bfheárr insa chóig;</span>
<lb n="1840"/><span>Ina ballaibh bhí fuil Charrathach, fuil Bharraigh agus</span>
<lb n="1841"/><span>Néilligh,</span>
<lb n="1842"/><span>Is na flatha cirt dob fhairsinge is do bfhearra i rith na</span>
<lb n="1843"/><span>hÉireann,</span>
<lb n="1844"/><span>Is gur faraire mear meanmnach go mbeidh talamh aige is tréada</span>
<lb n="1845"/><span>Do ghuidhim-se bheith snaímthe le bláth na n-ógh.</span></p>
<lb n="1846"/>
<lb n="1847"/><p><span>42.  TRÁTHNÓINÍN DÉIDHEANACH.</span></p>
<lb n="1848"/>
<lb n="1849"/><p><span>Tráthnóinín déidheanach i gcéin cois leasa dham</span>
<lb n="1850"/><span>Ag déanamh machtnaimh ar an saogal mbocht</span>
<lb n="1851"/><span>Is eadh dhearcas lem thaobh an spéir-bhean mhaiseamhail</span>
<lb n="1852"/><span>Do b'aeraighe lasadh a cruth 'n-a scéimh gan locht;</span>
<lb n="1853"/><span>Ba bhachallach a cúilín dlúth-mhín daithte tiugh</span>
<lb n="1854"/><span>Go búclaigheach barra-chas go féar gach folt,</span>
<lb n="1855"/><span>Is ba mheanmnach a súil chruinn úr-ghrinn gheanamhail</span>
<lb n="1856"/><span>Mar dhrúcht na seamar is ba néata a crot.</span>
<lb n="1857"/></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="1858"/><p><span>Ar amharcadh na béithe do chlaochluigh mh'aigne</span>
<lb n="1859"/><span>Is dúbhart gurbh fhada liom a scéal gan clos,</span>
<lb n="1860"/><span>Le heagla nárbh aon bhean tsaoghalta í theagmhuigh liom</span>
<lb n="1861"/><span>Is gur bhaoghal dam ainbhfios dá dtéighinn tar a toil</span>
<lb n="1862"/><span>"A ainnir mhilis bhúch mhín chiúin chaoin charadach</span>
<lb n="1863"/><span>Iontaoibh mh'anma ort is ná bí docht,</span>
<lb n="1864"/><span>Aithris dúinn cad í an chúige as gur thaistealais</span>
<lb n="1865"/><span>Chughainn cár ghabhais nó cadé do thoisc!"</span></p>
<lb n="1866"/>
<lb n="1867"/><p><span>"An tusa agam Vénus, baindé le n-ar cailleadh Mars</span>
<lb n="1868"/><span>Do chéas gach seabhac nár ghéill dá toil,</span>
<lb n="1869"/><span>Nó Diana do thraoch Actéon 'san achrann</span>
<lb n="1870"/><span>Idir chraobhchaibh garbh-choille saor mar phoc?</span>
<lb n="1871"/><span>An tú Pallas na scéimhe do thréig an t-aismearlach</span>
<lb n="1872"/><span>Is an t-ubhall mar a phléidh gur léig 'n-a crobh</span>
<lb n="1873"/><span>Nó an ainnir mhilis thréanmhar do thraoch na fearchoin</span>
<lb n="1874"/><span>Is an Trae 'n-a lasarach go léir gur loisc?"</span></p>
<lb n="1875"/>
<lb n="1876"/><p><span>"Ní héinne mési den mhéid sin chanais-se</span>
<lb n="1877"/><span>A shéimh-fhir cheannasaigh, acht Éire bhocht -</span>
<lb n="1878"/><span>'Sé fí ndeara dham féin 's dom chéile bheith ar mearathall</span>
<lb n="1879"/><span>Na sméirligh mhalluighthe in aghaidh an lae dár lot;</span>
<lb n="1880"/><span>Ní hiongnadh dom múirnín bheith dúbh-chroidheach atuirseach;</span>
<lb n="1881"/><span>Na búir seo do cheangail dinn nár réidhigh riamh col,</span>
<lb n="1882"/><span>Acht ceartuigh ort, a rún-chroidhe, do sciúirsí calma,</span>
<lb n="1883"/><span>Bhéarfam tamall linn gan éinne 'ár gclos.</span></p>
<lb n="1884"/>
<lb n="1885"/><p><span>Tiocfaidh an Franncach le scannradh na maidne ortha</span>
<lb n="1886"/><span>Cé teann a mheasaid siad gan géilleadh dho,</span>
<lb n="1887"/><span>Beidh trúp na ngall as an mball so scaipithe</span>
<lb n="1888"/><span>Agus teampuill bheannuighthe ag cléir gan chosc;</span>
<lb n="1889"/><span>Beidh an Spáinneach fíochmhar is a mhílte seabhac mear</span>
<lb n="1890"/><span>Ag scaoileadh glaiseanna na nGaedhal cé docht;</span>
<lb n="1891"/><span>Is mithid dár Stíobhart suidhe 'n-a bhailtibh puirt</span>
<lb n="1892"/><span>I gcríochaibh Banban cé daor é a dtoisc.</span>
<lb n="1893"/></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="1894"/><p><span>Is ar mo ghabháil suas go huachtar na Gulban</span>
<lb n="1895"/><span>'Seadh chuala an fhinne-bhean go síoch breágh ag labhairt</span>
<lb n="1896"/><span>Dom shíor-chur in uachtar in uaim le friotalaibh</span>
<lb n="1897"/><span>Is ag déanamh grinnis dam ar chríocha an domhain.</span>
<lb n="1898"/><span>Bhí lán-chuid cuanta muara is loingeas ann</span>
<lb n="1899"/><span>Fí mhuarán fuireann ins gach ball go ngabhann,</span>
<lb n="1900"/><span>Sin agat Stíobhart uasal thuas 'n-a Gheneral</span>
<lb n="1901"/><span>Do bhuaidhfidh an cluiche is do bhrisfidh dlighthe gall.</span></p>
<lb n="1902"/>
<lb n="1903"/><p><span>Aisling bhréagach aréir do deineadh dam</span>
<lb n="1904"/><span>Go mbeadh Éire anois againn gan pinginn den chíos</span>
<lb n="1905"/><span>Is Sasanaigh go céasta gan té gan punch aca</span>
<lb n="1906"/><span>Gan piléar 'n-a ngunna ná loingeas ar linn;</span>
<lb n="1907"/><span>Mar bharra ar a bpéin gach méith-mhart saille aca</span>
<lb n="1908"/><span>Daor, agus ní misde liom, in Ifreann tíos,</span>
<lb n="1909"/><span>Clanna bocht Gaedhal i ngaorthaíbh cluthara</span>
<lb n="1910"/><span>Ag bréagadh broingeal fí dhuilleabhar gach crainn.</span></p>
<lb n="1911"/>
<lb n="1912"/><p>
<lb n="1913"/><span>Rann bhreise ar an méid sinn, agus is dócha gur níos déidheanaighe</span>
<lb n="1914"/><span>do cumadh:</span></p>
<lb n="1915"/>
<lb n="1916"/><p><span>Tá Bóna tar tuinn chughainn go fíochmhar feargach</span>
<lb n="1917"/><span>Is íocfaid as dearmad an scéil go docht</span>
<lb n="1918"/><span>Treascarfar gach smíste fill den aicme seo</span>
<lb n="1919"/><span>Do dhíol na haitheanta ar lón dá gcorp;</span>
<lb n="1920"/><span>Beidh an gasra ríoghda gan mhoill i mBanbain</span>
<lb n="1921"/><span>An bhuidhean le fada tá go taodach bocht,</span>
<lb n="1922"/><span>Sin againn-na ár Stíobhart go buidheanmhar bagarthach</span>
<lb n="1923"/><span>Le díoghaltas danardha ar sméirlí, is lot.</span>
<lb n="1924"/></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="1925"/><p><span>43.  TÁ FÓGHMHAR NA BLIADHNA SO</span>
<lb n="1926"/><span>Diarmuid Ó Súilleabháin cct.</span></p>
<lb n="1927"/>
<lb n="1928"/><p><span>Tá fóghmhar na bliadhna so ag iadhadh na mban n-óg</span>
<lb n="1929"/><span>Agus fórsaí ró-dhiana dá gciapadh tar fóir</span>
<lb n="1930"/><span>Cé mórtasach iad is gur ciallmhar dar leó,</span>
<lb n="1931"/><span>Ar a sórt ní bhíonn iarraidh gan an riabhach 's an chrón.</span></p>
<lb n="1932"/>
<lb n="1933"/><p><span>Freagra air-sean:</span>
<lb n="1934"/><span>A stóraigh 's a chiallaigh, glac cliamhain den fhuil chóir</span>
<lb n="1935"/><span>Bheidh leóghanda mear mianda agus ciallmhar dar ndóigh,</span>
<lb n="1936"/><span>Ar óg-chapall iallaite is sians-spuir ar seol</span>
<lb n="1937"/><span>Is nár mhó aige dhá chiarsigh ná an riabhach 's an chrón.</span></p>
<lb n="1938"/>
<lb n="1939"/><p><span>Gabha na hÁite cct</span>
<lb n="1940"/><span>Ag freagairt na beirte sin:</span>
<lb n="1941"/><span>Táim breóidhte glan ciapaithe ag fiadh-theine mhóir</span>
<lb n="1942"/><span>'Om scóladh is 'om chiachadh is ná féadaim éalódh</span>
<lb n="1943"/><span>Acht 'om dhóghadh ar feadh na bliadhna is an t-iarann im dhóid</span>
<lb n="1944"/><span>'S is mó dham mar thighearnas ná an riabhach 's an chrón.</span>
<lb n="1945"/></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="1946"/><p><span>44.  MOLADH NA nGLEANNTA.</span></p>
<lb n="1947"/>
<lb n="1948"/><p><span>Tá gleanntáinín aoibhinn idir Laoi theas is Banndain</span>
<lb n="1949"/><span>Do rug sé bárr aoibhnis ó choilltibh na mball so</span>
<lb n="1950"/><span>Gheobhthaidhe adhmad i gcómhair tighe ann dá aoirde bheadh ceann air</span>
<lb n="1951"/><span>Idir lata agus bíoma bheadh fuighlach i gcrann de.</span></p>
<lb n="1952"/>
<lb n="1953"/><p><span>Tá gleann ag an Major 's is féidir é a mholadh</span>
<lb n="1954"/><span>Na tighthe go breágh gléigeal déanta d'aol is de chlochaibh,</span>
<lb n="1955"/><span>An neóinín go craorac is féar suas go glúinibh</span>
<lb n="1956"/><span>Is ceól binn ag éanaibh gach aon mhaidean drúchta.</span></p>
<lb n="1957"/>
<lb n="1958"/><p><span>Tá gleann i Mochromtha is níor labhramair fós air</span>
<lb n="1959"/><span>Bíonn na hÚird ann Dé Domhnaigh, is foghluim ón Róimh ann</span>
<lb n="1960"/><span>Bíonn an breac geal ar scout ann, an seabhac is an smólach</span>
<lb n="1961"/><span>Is an míol muighe cois abhann ann le fonn um thráthnóna.</span></p>
<lb n="1962"/>
<lb n="1963"/><p><span>Ní bheadh caora maidean drúchta gan cúpla bheith taobh léi</span>
<lb n="1964"/><span>Ná bó maidean tsamhraidh gan gamhain aici féinidh,</span>
<lb n="1965"/><span>Ná ubhall fhiadhain gan ubhla ná chárthann gan caora</span>
<lb n="1966"/><span>Searrach ag an láir ann 's í ag tál air go héasca.</span></p>
<lb n="1967"/>
<lb n="1968"/><p><span>Tá gleann in Uíbh Laoghaire - Gúgán Naomhtha an aoibhnis</span>
<lb n="1969"/><span>Bíonn na haingil go léir ann is Barra Naomhtha dá gcoimhdeacht</span>
<lb n="1970"/><span>Crann fuinseann go hárd réidh glan ag fás taobh le loch draoidheachta</span>
<lb n="1971"/><span>Agus éinne go mbíonn péin air faghainn faesiomh ó Íosa ann.</span>
<lb n="1972"/></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="1973"/><p><span>Bíonn an ghealach, bíonn an ghrian ann, bíonn Dia ann 's a Mháthair</span>
<lb n="1974"/><span>Bíonn an dá aspol déag ann ag riaradh na Páise,</span>
<lb n="1975"/><span>Bíonn na haingil 'n-a ndiaidh ann 's is géar a bhíonn gábha leó</span>
<lb n="1976"/><span>Is bíonn trócaire ó Dhia ann má iarram go láidir.</span></p>
<lb n="1977"/>
<lb n="1978"/><p><span>Tá gleann Bhaile Bhúirne 's is cumhra é 'ná aon díobh,</span>
<lb n="1979"/><span>Bíd na filí go flúirseach 's na hughdair go léir ann;</span>
<lb n="1980"/><span>Tá Gobnait chlúmhail, plúr na mban-naomh ann</span>
<lb n="1981"/><span>Tá grás Ríogh na ndúl ann, lúth, neart is léigeantacht.</span></p>
<lb n="1982"/>
<lb n="1983"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cois na Ruachtaighe

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cois na Ruachtaighe

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
