Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Párliament na mBan</title><author><name type="main">Ó Colmáin, Domhnall; Eag. Ó Cuív, Brian</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L067</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">l952</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L067</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Párliament na mBan</title><author>Ó Colmáin, Domhnall; Eag. Ó Cuív, Brian</author><imprint><publisher>B.Á.C.: I.A.B.</publisher><date>l952</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>CHUM AN ÓGÁIN UASAIL, MO DHEISGIOBAL GRÁDHACH</span>
<lb n="2"/><span>FÉIN .I. SÉAMUS ÓG MAC COITIR, AN RÉAMHRÁDH.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Más fíor an s<e>anfhocal do léaghthar san bFhraingcis nách</span>
<lb n="5"/><span>féidir d'aoineach ar domhan cúitiomh ná comaoine do</span>
<lb n="6"/><span>thabhairt do Dhia uilechomhachtach don oide múinte,</span>
<lb n="7"/><span>et don athair (agus don) mháth<air>, gan amhrus as ro-dhocair</span>
<lb n="8"/><span>díbh-se, a mhic ionmhuin, buídhiochas iomchubhaidh do</span>
<lb n="9"/><span>thabhairt don Airdrígh, ar an adhbhar nách lia dath ál<ainn></span>
<lb n="10"/><span>aorach chíodhmaoid san mbogha leatha ionná cáile et</span>
<lb n="11"/><span>tréighthe óirdhearca do roinn leat an Mac míorbhuilleach.</span>
<lb n="12"/><span>Mar an ccéadna is deacair duit cúitiomh do thabhairt</span>
<lb n="13"/><span>dod t'athair et dod mháthair, do bhrígh a n-éagmais mórán</span>
<lb n="14"/><span>fearainn et tighearnais atá aco fád chomhair, tugadar</span>
<lb n="15"/><span>dhuid dlúithcheangailti a ngaol et a ccomhgus maithe agus</span>
<lb n="16"/><span>móruaisle Chóigi Mumhan, Chóige Ulaidh, Chóige Chonnacht,</span>
<lb n="17"/><span>et Chóige Laighion.  A ttaobh do theagasgóiridhe, mise</span>
<lb n="18"/><span>mar aon díobh, do budh fhéidir go ttuigfeá féin le haimsir</span>
<lb n="19"/><span>gurab iomdha dúthraicht agus díograis do-riniosa chum srotha</span>
<lb n="20"/><span>léighinn, gaotha tréanfhóghlama, et lonnradh na ndeighbhéas</span>
<lb n="21"/><span>do dhortadh go duibheagánta ad t'inn<t>leacht.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Acht do-chíodhmaoid gur gnáith le húghdaraibh et le</span>
<lb n="24"/><span>hoideadha múinte tásgamhla beatha rígh nó riodaire nó</span>
<lb n="25"/><span>dhuine oirdheirc éigin do sgríobh chum a bheith mar</span>
<lb n="26"/><span>riaghuil, mar shompla, nó mar theagasg flatha agá</span>
<lb n="27"/><span>ndeisgioblaibh.  et dá réir sin measaim gur chóir dhamh</span>
<lb n="28"/><span>féin aon díobh d'ainmnioghadh dhíbh-se mar riaghail.</span>
<lb n="29"/><span>et dar le daoinibh léirchiallacha ní riachtanus duit pátrún</span>
<lb n="30"/><span>tar th'athair féin chum a bheith agad mar sgáthán et</span>
<lb n="31"/><span>mar raoltan eóluis le haithris do dhéanamh ar a</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="32"/><p><span>mhaithghníomhaibh, ar a mhóiréachtaibh, ar a ghean ag</span>
<lb n="33"/><span>luchda a ithneadh thall 's a bhus, agus chum gurbh usaide</span>
<lb n="34"/><span>dhuit sin do dhéanamh, sgríobh<f>ad féin duit ann so, do</span>
<lb n="35"/><span>réir mar do-chonnarc agus mar do-chuala, cuid dá</span>
<lb n="36"/><span>thuarusgbháil.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>et ar ttús, más congnamh chum dul trí ghnóthaibh</span>
<lb n="39"/><span>saoghalta pearsa dheaghmhaiseach, do bhí agad t'athair-se</span>
<lb n="40"/><span>com cliabhláidir, corp cnámharrdhachta, croidhe cródha,</span>
<lb n="41"/><span>cuislionna calma, cunntonós cogamhuil, et seasamh soighdiúrtha.</span>
<lb n="42"/><span>Mar an ccéadna más tabharthas mór ó Dhia</span>
<lb n="43"/><span>cáile maithe anma, atá aige tuigsin tapa, breithnioghadh,</span>
<lb n="44"/><span>géirmheabhair mharthannach, ciall fhorasda, fuadar chum</span>
<lb n="45"/><span>tionnsgail, doibhreóighteacht chum saothair, furránttacht</span>
<lb n="46"/><span>a mbaoghal, dánacht a ndainséar, mórchródhacht a mbuaidhiorthaibh,</span>
<lb n="47"/><span>gliocas chum cosnaimh, et réimhfhéachuin chum</span>
<lb n="48"/><span>teilgion beart.  Gidheadh do réir mar aitheantar gach</span>
<lb n="49"/><span>nduine ar a ghnódh et an abhall chubhra ar a toradh, ní</span>
<lb n="50"/><span>cás aithint nách foilleánach do-rine an soláthar sonuidhe,</span>
<lb n="51"/><span>et an saothar subháilceach atá féna chumas ó Abhainn Móir</span>
<lb n="52"/><span>go fairrge.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Más somholta do réir an tsaoghail greann et grádh do</span>
<lb n="55"/><span>thuilliomh et d'fhagháil ó righthibh et ó phrionnsadhaibh,</span>
<lb n="56"/><span>féach créad é an mhuinghin do bhí ag Rígh Cormac iona</span>
<lb n="57"/><span>lúith, ina mheisneach, et ionna chomhall, an tan do thug</span>
<lb n="58"/><span>sé ceandas et ordúghadh dhó gluaiseacht mar aon le beagán</span>
<lb n="59"/><span>buidhne a' tóruíghiocht an traotúra Laidhil et dá threasgairt,</span>
<lb n="60"/><span>gníomh nóch do-rine Séamus go háthusach a n-éiric et a</span>
<lb n="61"/><span>ndíoghaltas bháis Rígh Seárluis.  et dá réir sin ní hé amháin</span>
<lb n="62"/><span>acht ní ceart d'éinneach a rádh ná a mheas gur murther</span>
<lb n="63"/><span>ná míghníomh traotúir fógartha do mharbhudh le hordúghadh</span>
<lb n="64"/><span>speisialta an rígh, acht fós is innmheasda gur</span>
<lb n="65"/><span>gníomh é cómh óirdhearc iondas, dar liom-sa agus dar le</span>
<lb n="66"/><span>heólchaibh eile, go madh chóra a leithéid do ghníomh do chur</span>
<lb n="67"/><span>a ccroinicibh a leitribh óir chum go ccluinfeadh gach geinealach</span>
<lb n="68"/><span>diaig a ndiaig fuil rígh nó prionnsa do tharrang nách</span>
<lb n="69"/><span>deachaidh saor le héinneach riamh gan troimdhíoghaltas.</span>
<lb n="70"/><span>Do bhí Rígh Saxon comh buidhioch sin don tseirbhís et</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="71"/><p><span>don tí noch do-rine í, go ttug sé dó mar phrímhléid bheith</span>
<lb n="72"/><span>'na chaptaoin ionna ghárda féin, et pinnsi mór bliaghantamhuil</span>
<lb n="73"/><span>farrais sin; et ionna dhiaigh sin tug dhó bheith</span>
<lb n="74"/><span>'na ghabhairnéir ar na hoileánaibh; et an uair budh mhithid</span>
<lb n="75"/><span>le Séamus teacht ar ais dá dhúthaig, do-rin collector</span>
<lb n="76"/><span>geinearálta ar chíos an rígh san taobh so do Chóige Mumhan</span>
<lb n="77"/><span>de.  Agus mar is gnáthach leis an tí ar a mbídh an sonus</span>
<lb n="78"/><span>ar maidin go mbiadh sé am thráth nóna a<i>r, féuchamaois</span>
<lb n="79"/><span>ar an ccion do bhí ag Rígh Séamus a<i>r tar éis bheith</span>
<lb n="80"/><span>farais féin a seacht ccathaibh a ccogadh na fairrge, et tar</span>
<lb n="81"/><span>éis bheith a mbualadh diúic Monmouth farrais, mar ar</span>
<lb n="82"/><span>iomchair Séamus é féin cómh g<alánta> sin go ndearna an</span>
<lb n="83"/><span>Rígh féin riodaire dhe.  As é an nídh céadna thug dho</span>
<lb n="84"/><span>bheith 'na ghabhairnéir ar Chathair Chorcaídhe, et ionna</span>
<lb n="85"/><span>dhiaigh sin tug dhó bheith 'na bhrigidier et 'na chommander</span>
<lb n="86"/><span>ar na gairisiúnaibh foirmleacha go huile.  Agus budh maith</span>
<lb n="87"/><span>an díol ar Shéamus na tiodail sin d'fhagháil ar an adhbhar</span>
<lb n="88"/><span>níor bhuige leis guth na cuaiche nó ceól cláirsidhe ná séide</span>
<lb n="89"/><span>na ttrumpaídhe, siotráil na bpléar, búirbhéicioch na ngunnadha</span>
<lb n="90"/><span>mór.  Bíodh a fhiadhnaise sin ar lá Cheanna Tuirc</span>
<lb n="91"/><span>et lá Ghleannamhnach, mar ar thuitiodar mórán do chéadaibh</span>
<lb n="92"/><span>do phríomhlaochaibh coisighthe et marcshluagh a</span>
<lb n="93"/><span>namhad le gasdacht et le gnímhéachtaibh Shéamuis.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>d'éis na seirbhíse sin do-rine sé san chogadh budh tairbheach</span>
<lb n="96"/><span>é san tsíothcháin.  Acht gidheadh mar is gnáthach</span>
<lb n="97"/><span>leis na stormaibh tuitim et túirling go trom ar na cnocaibh</span>
<lb n="98"/><span>árda, as mar sin tugadar (sluagh na nGall) piasd a mbrollach</span>
<lb n="99"/><span>míorúntach ar Shéamus a ndóigh, an tí nách budh fhéidir</span>
<lb n="100"/><span>leó do leagadh le fórsa a n-arm, go cclaoifidís é le guileo</span>
<lb n="101"/><span>guairnéin dlíghe, et do chuireadar ocht bplé dhéag a</span>
<lb n="102"/><span>n-éinfheacht a<i>r do bhrígh go rabhadar siúrálta, dá ttigeadh</span>
<lb n="103"/><span>leó é sin do chlaoidh nó chiorrbhúghadh go mbeith rith</span>
<lb n="104"/><span>chinn ré fánaidh aco ar gach n-aon eile noch do bhí fá</span>
<lb n="105"/><span>airtioglaibh Luimníghe ar feadh na hÉirionn.  Gidheadh</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="106"/><p><span>mar is fairsing fortuigheach Dia ann gach cumhgrach, tug</span>
<lb n="107"/><span>sé croídhe et caráisti cruaidhmhisnigh do Shéamus lér</span>
<lb n="108"/><span>sheasaimh coimhthréan sin iona n-ághuidh gurbh éigion</span>
<lb n="109"/><span>dóibh d'éis mórán cosdais agus contrárdha do dhéanamh,</span>
<lb n="110"/><span>a seólta do stríocadh le masla agus le míodhchlú, mar adeir</span>
<lb n="111"/><span>an t-úghdar go n-ísligheann Dia lucht an uabhair agus na</span>
<lb n="112"/><span>hiomarca et go n-árduighionn an dream noch bhíos umhal</span>
<lb n="113"/><span>deaghchroidheach.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Agus gér mhaith sin níorbh fhear<r> é iná an oibliogáid agus</span>
<lb n="116"/><span>an chomaoine do chuir sé ar an náisiún Éirionnach so ar</span>
<lb n="117"/><span>son a ccreidimh, do bhrígh tar éis báis an Áirdeasboig</span>
<lb n="118"/><span>Braonáin, ní raibh aoneasbog Catoilice Rómhánach ar fud</span>
<lb n="119"/><span>na hÉirionn uile, nó go ttáinig Eóin Baisti Mac Sleidhne</span>
<lb n="120"/><span>tar fairrge, et an tan soin do bhí an aimsir comh buadhartha,</span>
<lb n="121"/><span>na heascáirde comh fuathmhar, et na hÉirionnaig cómh</span>
<lb n="122"/><span>tais comh laigbhríoghach sin go rabhadar faitchiosach fá</span>
<lb n="123"/><span>aoineasbog d'fhulang iná do bheith a' tathaidhe ionna</span>
<lb n="124"/><span>ttighthibh d'eagla go ccumfuidhe plot nó tréason orra, et</span>
<lb n="125"/><span>níor bhean sin do Shéamus feiste et fáilte do thabhairt don</span>
<lb n="126"/><span>cheann feadhna áirdchéimionnach sin na hEaglaise tuille</span>
<lb n="127"/><span>et trí bliadhna go prímhléideach, et eaglais Chóige Mumhan</span>
<lb n="128"/><span>agus mórán do na cóigeadhaibh eile do bheith ag triall go</span>
<lb n="129"/><span>laothamhuil agus ag teacht ag fiosrúghadh an easboig, ar</span>
<lb n="130"/><span>mhodh go mbíodh caibidil agus coimhthionóil gheinearálta</span>
<lb n="131"/><span>go minic aco a ccúirt Bhaile an Speire, iondas munadh</span>
<lb n="132"/><span>mbeith an teanna agus an tarmuin sin do-rine Séamus dóibh</span>
<lb n="133"/><span>go madh cruaidh don phréaláid óirdhearc fanamhuin san</span>
<lb n="134"/><span>náisiún.</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p><span>Acht níor áirmheas ann so na mórchumaoin do chuir (ar)</span>
<lb n="137"/><span>an tteangadh nGaoidheilge ag bronnadh óir et airgid</span>
<lb n="138"/><span>d'éigsibh et d'aois téud nó ealádhan, et d'fhileadhaibh</span>
<lb n="139"/><span>foghlamtha, agus bíodh a fhiadhnaise sin ar an leabhar suathantais</span>
<lb n="140"/><span>noch atá le taisbéanadh, agus do-rineadh i n-onóir agus a</span>
<lb n="141"/><span>n-ádhmholadh an riodaire réamhráidhti, et nách mór gur</span>
<lb n="142"/><span>lia duilleóg ann ina déantús file nó fiorughdair, do bhrígh</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="143"/><p><span>go madh miann leis an oiread sin do cheirtchleachta gnáth-uasal</span>
<lb n="144"/><span>na nÉirionnach bhfírfhial do chongmháil ar cuimhne</span>
<lb n="145"/><span>go mbeireadh fortacht Dé orrtha.  et níor chúis iongantais</span>
<lb n="146"/><span>cion do bheith aige-sion ar órnáid an léighinn agus na liteardhachta</span>
<lb n="147"/><span>ar an adhbhar, an té noch is lia thuigionn don</span>
<lb n="148"/><span>fhoghluim, as leis as annsa a healádha.  Tuigionn agus labhrann</span>
<lb n="149"/><span>Séamus a cúig nó a sé do theangthaibh go clisti, et níorbh</span>
<lb n="150"/><span>fhuláir do féin an t-eólas sin do bheith aige re linn a</span>
<lb n="151"/><span>thraibhléireacht ar feadh mórán bliadhan ar fud ríoghachta</span>
<lb n="152"/><span>na hEórpa.</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>Gidheadh do bhrígh go n-abair Pól Eapstal dá labhradh</span>
<lb n="155"/><span>neach teanga na ndaoine et na n-aingiol, muna mbeith</span>
<lb n="156"/><span>carthannacht aige, nách fiú nád é, féachamaois créad í (an)</span>
<lb n="157"/><span>charthannacht et an déarcamhlacht atá ann dá ghaol et dá</span>
<lb n="158"/><span>chomhgus, do chill et do thuaith, agus go sonnradhach do</span>
<lb n="159"/><span>dhaoinibh uaisle bochta, noch do-chuaidh chum righeachtanuis</span>
<lb n="160"/><span>tré dhíothchur a ccairde.  As mór é, et ní gábhadh</span>
<lb n="161"/><span>dhamh-sa an nídh atá follas ag an ndúthaig do chraobhsgaoile</span>
<lb n="162"/><span>ann so.  Gidheadh cuirfiod a ccuimhne gníomh</span>
<lb n="163"/><span>daonnacht noch do-chonarc féin aige dá dhéanamh nách</span>
<lb n="164"/><span>fuil a fhios ag puinn eile, et nách cuala-sa a leithéid ná a</span>
<lb n="165"/><span>choimhmeas do theacht ó aoineach riamh acht ó Mhártan</span>
<lb n="166"/><span>naomhtha amháin.</span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>Re linn an chogaidh dhéighionaig si noch do bhí aguinn,</span>
<lb n="169"/><span>tarlaidh gur gabhadh mórán Frangcach láimh re hEóchuill,</span>
<lb n="170"/><span>agus tarluidh duine aco sin (measaim gurbh é a cceand</span>
<lb n="171"/><span>urra) ar Shéamus lá seaca agus siodarghaoithe, agus gan</span>
<lb n="172"/><span>d'éadach a<i>r acht seincheirte.  Gidheadh d'aithin an</span>
<lb n="173"/><span>riodaire gan mhoill ar a iomchar et ar a úrlabhradh gur</span>
<lb n="174"/><span>dhuine suathantais é, ní budh mó iná an cómhchoitchionn.</span>
<lb n="175"/><span>Do ghlac Séamus truaighmhéil dó, et tug leis chum an</span>
<lb n="176"/><span>bhaile é.  Do bhean dhe an éagculaith, et do bhean de féin</span>
<lb n="177"/><span>an t-éadach deaghmhaiseach do bhí ar a chorp céillidhe</span>
<lb n="178"/><span>crutháluinn féin, et tug don aimhriochtach uasal é, noch</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="179"/><p><span>do bhí a ccrothaibh báis le hiomad fuachta agus fíreasba.  Ó!</span>
<lb n="180"/><span>an fíoraon fialchroidheach!  Ó! an tabharthas carthannach!</span>
<lb n="181"/><span>Ó! an gníomh grásamhuil!  Do bhí Mártan 'na shaighdiúir.</span>
<lb n="182"/><span>Gidheadh ceann urraid soighdiúiridhe do budh eadh Séamus.</span>
<lb n="183"/><span>Leath a chlóca thug Mártan naomhtha don bhochtán.</span>
<lb n="184"/><span>Gidheadh thug Séamus bia, airgiod, agus an chulaith iomlán</span>
<lb n="185"/><span>don phríosúnach.  et más do dhruím na déarca úd do</span>
<lb n="186"/><span>thaisbéin an Slánaightheóir é féin do Mhártan an oidhche</span>
<lb n="187"/><span>budh ghoire dhó, dom thuigsin as cóir a mheas sul a</span>
<lb n="188"/><span>ttiocfa<i>dh oídhche an bháis ar Shéamus, go bfhaghaidh sé</span>
<lb n="189"/><span>taisbéana grinn et grása ó Íosa Críosd.  et ó tá sin mar</span>
<lb n="190"/><span>sin, cia nách déarfadh gurab é Séamus an mac is feirrde</span>
<lb n="191"/><span>fine, díonaightheóir na cléire, cosantóir na héigse, ciorrbhaightheóir</span>
<lb n="192"/><span>na meirleach, crann bagair a ghaolta, cara na</span>
<lb n="193"/><span>mbochtán, teanna na lorán, leasaightheóir na ndanán, onóir</span>
<lb n="194"/><span>a dhúthaidhe, cosantóir gach pongc dlighe, et gaisgeadhach</span>
<lb n="195"/><span>na bprionnsaidhe.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>Sin agad, a mhic m'ochta, eisiomláir agus sompla chum</span>
<lb n="198"/><span>línntídhe do bheatha do tharrang dá réir.  Sin agad sgáthán</span>
<lb n="199"/><span>chum tú féin do cheartúghadh dá réir.  Sin agad puínntidhe</span>
<lb n="200"/><span>an chompáis chum stiúrthóireachd do dhénamh ort féin tré</span>
<lb n="201"/><span>mhuir mhailísig an tsaoghuil se coimh réimdhírioch sin go</span>
<lb n="202"/><span>madh heól duit tréas na subháilcídhe ar a ttráchtann an</span>
<lb n="203"/><span>leabhar so do leanmhuin, et na dubháilceadha do sheachna</span>
<lb n="204"/><span>agus do thréigion, chum dul a ttír gan bhéim gan bhasgadh</span>
<lb n="205"/><span>gan bhaoghal a ccuan agus a ccalaphort na glóire síorrdhaidhe</span>
<lb n="206"/><span>a radharc Dé agus a ccomhluadur na n-aingiol, noch ghuídhim</span>
<lb n="207"/><span>duit óm chroídhe et óm anam.</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Do sheirbhíseach biothbhuan go bás, .i. Domhnald Ó Colmáin.</span>
<lb n="210"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="211"/><p><span>Bzzzzz1723ls 18T</span>
<lb n="212"/><span>Párliament na mBan thráchtas</span>
<lb n="213"/><span>ar na dúbháilcibh do sheachna agus do</span>
<lb n="214"/><span>thréigion agus ar na súbháilcibh do leanmhuin</span>
<lb n="215"/><span>agus do ghnáthamh, noch do thosonuig</span>
<lb n="216"/><span>agus do chriochnuig Dómhnall Ó Colmáin annsa</span>
<lb n="217"/><span>mbliaghuin 1670.</span></p>
<lb n="218"/>
<lb n="219"/><p><span>CHUM NA <B>PÁTRÚN.</span>
<lb n="220"/><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="221"/><span>Ar phátrúnaibh sagart, a leabhair bhig, triall a ttráth,</span>
<lb n="222"/><span>an dá Chonchúbhar is Mleachluinn, is mo charaid-se</span>
<lb n="223"/><span>Uilliam go brách;</span>
<lb n="224"/><span>atáid piocúil sa teangain so is glacaid go dian mo pháirt,</span>
<lb n="225"/><span>is tá clúmhail duit, measaim-se, a ttaramain d'iarraidh</span>
<lb n="226"/><span>ghnáth.</span>
<lb n="227"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="228"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="229"/><span>CHUM AN LÉIGHTHEÓRA AN RÉIMHRÁDH.</span></p>
<lb n="230"/>
<lb n="231"/><p><span>Is tearc aonobair dá fheabhas ná faghaibh fodhuine éigin</span>
<lb n="232"/><span>locht uirthe, agus as iad na daoine is lúgha do-ní aonobair</span>
<lb n="233"/><span>mhaith lé n-a gnáthach tarcuisne agus toighbhéim do thabhairt</span>
<lb n="234"/><span>d'oibreachaibh eile.  Ní bhfuil amharas gurab ro-shuarach</span>
<lb n="235"/><span>símplíghe thosanuíghios an beagán bréithre so.  Gidheadh,</span>
<lb n="236"/><span>a léightheóir, más í do thoil iad do léaghadh ar fad go</span>
<lb n="237"/><span>deire, dob fhéidir go ccuirfiodh do choinnsias d'fhiachaibh</span>
<lb n="238"/><span>ort taithnneamh agus adhmhola do thabhuirt dóibh ní as</span>
<lb n="239"/><span>mó ná mar is dóith leat.</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>Atáim admhálach nách fuil fuirm sgríobhnneóra agam</span>
<lb n="242"/><span>annsa nGaoidheilg ná aní ar a ttugthar Orthographia, faoi</span>
<lb n="243"/><span>mar do bhiadh ag daoinibh seanaimsiortha ná mar dob</span>
<lb n="244"/><span>oireamhnach dhamh, do bhrígh nách léna sgríobh ná léna</span>
<lb n="245"/><span>léigheamh do chaithios aimsior.  Agus dá mbiadh a fhios agad</span>
<lb n="246"/><span>luíghead na haimsire chathas réna tabhairt chum na gairbhchríche</span>
<lb n="247"/><span>so, dob fhéidir go mbiadh iongantas ort a beith</span>
<lb n="248"/><span>annsa bhf<u>irm mhísgiamhaicc so féin.  Agus má bhíonn sé</span>
<lb n="249"/><span>d'aimsir ná d'fhoighnne agad na briathra so atá 'san leabhrán</span>
<lb n="250"/><span>do léigheadh go mbainfidh tú sochar nó somhaoin asda, ní</span>
<lb n="251"/><span>bhfuil aoinní agam-sa dá iarraidh ort ar son mo shaothair</span>
<lb n="252"/><span>acht guídhe do dhénamh ar do sheirbhísioch dílios tré</span>
<lb n="253"/><span>dhíograis, .i.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>Dómhnall Ó Colmáin.</span>
<lb n="256"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="257"/><p><span>(PÁRLIAMENT NA MBAN)</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>Annsa mbliaghuin 1697 do bhádar annsa ríoghacht so na</span>
<lb n="260"/><span>hÉirionn (dias ós cionn a deich is fiche) do bhaintighearnaibh</span>
<lb n="261"/><span>uaisle, onóireacha, críonna, céillighe, disgréideach<a>, deagh-shomplacha,</span>
<lb n="262"/><span>deaghbharúlacha do chuir aithne ar a chéile</span>
<lb n="263"/><span>cómh mór sin ionnas go raibh an oiread sin do choimhcheangal</span>
<lb n="264"/><span>grádh', páirte, díograis, cumainn agus lánmhuíntearthais</span>
<lb n="265"/><span>eatortha nárbh fhéidir iad do sgaradh ó amharc ná ó</span>
<lb n="266"/><span>chómhluadar a chéile, go háirighthe nu<air do bhíodh trácht></span>
<lb n="267"/><span><ar> neithibh do bhaineadh ré creidiomh, nó ré coinsias, nó</span>
<lb n="268"/><span>re haoinní eile do rachadh chum sochair nó chum fóghnaimh</span>
<lb n="269"/><span>don mhathas puiblíghe.</span></p>
<lb n="270"/>
<lb n="271"/><p><span>Tárladar na baintiagharnaidhe réamhráidhte si ar a chéile</span>
<lb n="272"/><span>lá d'áirighthe cuinne do bhí eatortha a cCathair Chorcuíghe.</span>
<lb n="273"/><span>(Is é ní) ar a dtángadar an lá sin seanaid nó párliament</span>
<lb n="274"/><span>ban do chur 'na shuíghe a n-áit éigin don ríoghacht.  Agus</span>
<lb n="275"/><span>chuige sin do dhéanamh agus do thabhairt chum críche, do</span>
<lb n="276"/><span>mheasadar nárbh oireamhnach an párliament so do bheith</span>
<lb n="277"/><span>aco a ccathair ná a mbaile mhór ar bith.  et dá réir sin</span>
<lb n="278"/><span>adúbhradar go madh fearr dhóibh cúirt mhór bhreádh</span>
<lb n="279"/><span>oirdheirc do chur dá déanamh annsa dúthaicc amuith, a</span>
<lb n="280"/><span>n-áit árd aorach aoibhinn a bhfad ó na catharachuibh.</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>(Do bhádar na) baintighearnaoí sin ró-shaidhbhir, lán</span>
<lb n="283"/><span>d'ór agus d'airgiod, a ccás gur chuireadar saoir chruinn et</span>
<lb n="284"/><span>chloch agus lucht oibre eile ag tógbháil na cúirte sin.  Agus as é</span>
<lb n="285"/><span>áit ionar tógbhadh í, ar mullach an Charragáin Mhóir ar</span>
<lb n="286"/><span>bruach Ghleanna Maighir.  Agus an uair do bhí an chúirt</span>
<lb n="287"/><span>críochnuighthe agus a bhfeiste astig agus amuith déanta, do</span>
<lb n="288"/><span>cuireadh teachta ann gach conntae d'Éirinn dá fhógradh do</span>
<lb n="289"/><span>na mnáibh budh tuigsionuíghe, chríonna, líomhtha, chéillíghe</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="290"/><p><span>dá raibh ann teacht chum an Phárliament, agus bheith ag an</span>
<lb n="291"/><span>ccúirt réamhráighte so an deachmhodh lá do Mheithiobh</span>
<lb n="292"/><span>annsa mbliaghuin 1697.</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Tángadar ann chúig céad bean áluinn oirdheirc, agus ar</span>
<lb n="295"/><span>suíghe dhá mathaibh ar an mbinse d'fhógair an clamaire</span>
<lb n="296"/><span>ciúnas do dhéanamh trí huaire.  Ann sin d'éirig an chéad</span>
<lb n="297"/><span>bhaintiarna dhíobh dárbh ainm Fionnuala Ní Stannganéifeacht</span>
<lb n="298"/><span>'na seasamh, agus do labhuir <do bhréithr>ibh</span>
<lb n="299"/><span>foisdineacha fáigeamhla an oráid so ann so síos.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>ÓRÁID FHIONNÚALA NÍ STANGANÉIFEACHT ANN SO</span></p>
<lb n="302"/>
<lb n="303"/><p><span>'Iarraim agus athchuingim ar an tTríonnóid ró-naomhtha agus</span>
<lb n="304"/><span>ar Mhuire Bhaintighearna, Máthair na ngrás, sruth séin,</span>
<lb n="305"/><span>suaircis, socrachta, suaimhnis agus síothchána do thuitim anuas</span>
<lb n="306"/><span>oraibh ó thobar beannaighthe fhlathamhnuis a n-íntleacht,</span>
<lb n="307"/><span>a ccroidhthibh, agus a n-anmannaibh gacha mná dá ttáinig</span>
<lb n="308"/><span>chum an Phárliment so.  A dheirbhsheachracha ionmhuine,</span>
<lb n="309"/><span>do-chím agus aithníghim ar chúntanós, ar lúthgháir, agus ar</span>
<lb n="310"/><span>shoilbhriocht iona bhfuiltí, go n-oibreóidh Dia uile-chómhachtach</span>
<lb n="311"/><span>a ccroidhe agus a n-íntinn gach aonmhná díbh dá</span>
<lb n="312"/><span>bhfuil ann so do láthair gan aonní do smuaineadh, do</span>
<lb n="313"/><span>labhairt, ná d'oibriúghadh, acht an ní do rachadh chum</span>
<lb n="314"/><span>mórdhacht, sochair agus onóra an mhaithis puiblíghe agus Phárliament</span>
<lb n="315"/><span>na mBan.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>Measuim go bhfuil a fhios aguibh go cómhchoitcheann</span>
<lb n="318"/><span>gur leigeamuir mórán dár n-aimsir thoruinn gan ní ar</span>
<lb n="319"/><span>bith do thionsgna do-dhéanadh seirbhís dúinne, agus sin ag</span>
<lb n="320"/><span>tréigion an uile ghnótha agus maithis puiblíghe, ag fanamhuin</span>
<lb n="321"/><span>go cónaightheach annsa mbaile, ag tabhairt aire dár ccoigíl</span>
<lb n="322"/><span>agus dár maide sníghe, agus fós nách maith annsa mbaile féin</span>
<lb n="323"/><span>mórán aguinn.  Agus is é cúis fó bhfuilmíd mar seo, do bhrígh</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="324"/><p><span>nách fuil meadhón ná riaghlacha ar bith aguinn do stiúr<f>adh</span>
<lb n="325"/><span>sinn chum na neithe budh riachtanas dúinn do dhéanamh</span>
<lb n="326"/><span>chum ar sochair.</span></p>
<lb n="327"/>
<lb n="328"/><p><span>Do-cítear díbh go léir go mbíd a ccómharluíghe agus a</span>
<lb n="329"/><span>ccómhthionóil ag na fearaibh go laothamhuil ag déanamh</span>
<lb n="330"/><span>a ngnótha, agus ag tabhairt aire do gach ní bhainios riu féin,</span>
<lb n="331"/><span>a ccás, an uair bhíd siad a' trácht oruinne, gurab amhlaidh</span>
<lb n="332"/><span>bhímaoid mar chathamh aimsire, mar chompráid, nó mar</span>
<lb n="333"/><span>stoc maguig aco do ló agus d'oidhche.  Agus fós ní admhuid siad</span>
<lb n="334"/><span>gurab daoine sinn ar aonchor ar bith, acht gur créatúiríghe</span>
<lb n="335"/><span>sinn do cruthaigheadh a n-aghaidh nádúra, agus nách fuil</span>
<lb n="336"/><span>ionainn acht malum necessarium, .i. "drochní is riachtanas</span>
<lb n="337"/><span>do bheith ann."</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>Dá bhrígh sin féacham go taithicioch agus go díthchiollach</span>
<lb n="340"/><span>créad is cóir dúinn do dhéanamh do chum an mhaithis</span>
<lb n="341"/><span>puiblíghe do chur ar aghaidh, agus chum críche maith<e> do</span>
<lb n="342"/><span>chur ar ár bPárliament.  Iarraidh ar Dhia coghnamh do</span>
<lb n="343"/><span>thabhuirt díbh-se mar iarraim-se leis na bréithribh so:</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="346"/><span>Iarruim ar Íosa Críost do crochadh a ccrann</span>
<lb n="347"/><span>Muire agus naoimh go ttíghid ionar bhfochair a n-am,</span>
<lb n="348"/><span>go ccluinid na tíortha tímpchioll solus na cceann</span>
<lb n="349"/><span>chuirfios lé díograis a ngníomhartha follas don dream.'</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="352"/><span>ÓRÁID CHAITRÍONA NÍ CHOSARASAIR ANN SO SÍOS.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>An uair chríochnuig Fionnuala an óráid sin, do labhair</span>
<lb n="355"/><span>Caitríona Ní Chosairasair, Baintighearna Chnuic an tSoluis,</span>
<lb n="356"/><span>agus adubhairt nách raibh suaimhnios ná síothcháin ann aonáit</span>
<lb n="357"/><span>riamh acht mar a mbeidís mórán cómharluídhe agus cómhthionól,</span>
<lb n="358"/><span>ionnas mar d'fhág an rígh ró-eólgasach sgríobhtha</span>
<lb n="359"/><span>aguinn annsna bréithribh so ibi salus ubi multa consilia</span>
<lb n="360"/><span>(Prov.xi,14), .i. "mar a mbíonn mórán cómhuirlíghe is</span>
<lb n="361"/><span>ann do bhíos an tsábháil."</span></p>
<lb n="362"/>
<lb n="363"/><p><span>'Atá a fhios aguibh go mbíd a ccómharlíghe ag an ccléir,</span>
<lb n="364"/><span>ag na righthibh, ag na prionnsaoibh, et ag na soighdiúiríbh,</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="365"/><p><span>agus fós bíd cómhthionóil ag na créatúiribh neamhréasúnta</span>
<lb n="366"/><span>féin, mar táid na beacha agus na seangáin, a ccás gur sinne,</span>
<lb n="367"/><span>na mná, go haonracánach do bhreis ar chréatúiribh an</span>
<lb n="368"/><span>domhuin ná hoirionn dá chéile lé mórán do chéaduibh</span>
<lb n="369"/><span>bliaghan.  Dá bhrígh sin cuirig bhúr n-úrnaighthe chum</span>
<lb n="370"/><span>Dé sibh do stiúradh ar an slíghe ccóir, et chum soluis do</span>
<lb n="371"/><span>thabhairt díbh gan aoinní do dhéanamh contrárdha ris an</span>
<lb n="372"/><span>ccreidiomh ná leis an maithios puiblíghe.</span></p>
<lb n="373"/>
<lb n="374"/><p><span>Is fírinneach nách ní nua atá aguinn dá thionsguin, ar</span>
<lb n="375"/><span>an adhbhar go bhfuil míle agus trí chéad bliadhain ó d'fhógair</span>
<lb n="376"/><span>ímpire oirdheirc árdchéimeach, .i. Heliogabulus, cómhairle</span>
<lb n="377"/><span>gheinearálta do bheith agá mháthair dárbh ainm Augusta,</span>
<lb n="378"/><span>anna mbeidís mná go léir gan aonfhear, agus adúbhairt an</span>
<lb n="379"/><span>t-ímpire céadna nár chóra d'fhearaibh seanáid nó cómhuirle</span>
<lb n="380"/><span>chómhchoitcheann do bheith aco chum labhartha ar a</span>
<lb n="381"/><span>ngnóthaibh puiblíghe ná do na mnáibh párliament do</span>
<lb n="382"/><span>bheith aco leó féin chum trácht ar ghnóthaibh cómhchoitcheann'</span>
<lb n="383"/><span>na mban.</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>Ar an adhbhar sin déanam ár ndíthchioll ar an seanáid</span>
<lb n="386"/><span>úd d'fhógair an t-ímpire mór úd d'athnuachadh annois go</span>
<lb n="387"/><span>críochnúil do réir toile Dé, agus faoi mar ghuídhim-si dhíbh óm</span>
<lb n="388"/><span>chroidhe, óm íntinn, óm aigne agus óm anam.  Agus iarruim</span>
<lb n="389"/><span>oruibh go léir, agus ar gach pearsain díbh, bhúr ndóthchas do</span>
<lb n="390"/><span>chur annsa Tríonnóid mar chuirim-se, ag iarraidh</span>
<lb n="391"/><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="392"/><span>Sonuis agus séain agus braon ó fhlathas na ngrás</span>
<lb n="393"/><span>annbhúr mullach go léir go léim' ó bhathas go trácht;</span>
<lb n="394"/><span>cuirig i n-éifeacht chéille do Bhanba bhúr ccáil,</span>
<lb n="395"/><span>agus bhúr ccumas do chlaona féachaig feasda nách tráth.'</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="398"/><span>ÓRÁID SHEILGÉAIN NÍ CHOTHROMCHIRT.</span></p>
<lb n="399"/>
<lb n="400"/><p><span>Ann sin do labhuir Seilgéan Ní Chothromchirt, Baintighearna</span>
<lb n="401"/><span>Dúna an Réightig, et adúbhairt nár chóir dhóibh</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="402"/><p><span>eagla ná faitchíos do bheith ortha a ttaoibh na mbriathar</span>
<lb n="403"/><span>do labharas Pól Easbol, mar a n-abair sé nách cóir do</span>
<lb n="404"/><span>mhnaoi ar bith labhairt a ccómhthionól puiblíghe, 'óir is</span>
<lb n="405"/><span>ar an Eagluis labhrann sé, .i. an áit mar a mbíd fir agus mná</span>
<lb n="406"/><span>a n-aoinfheacht farra chéile, agus ní cómhthionól don tsórd sin</span>
<lb n="407"/><span>é so aguinne, acht cómhchruinniúghadh ban go haonracánach.</span>
<lb n="408"/><span>agus dá réir sin is cóir agus as ceart dúinn labhairt ar na</span>
<lb n="409"/><span>gnóthaibh bhainios rinn féin ionnar bPárliament.  Agus ní</span>
<lb n="410"/><span>dlíghe ná ceart ná coinnsias toirmiosg ná crasdáil do chur</span>
<lb n="411"/><span>oruinn a ttaobh gnáthamh agus úsáid do dhéanamh do na</span>
<lb n="412"/><span>géagaibh agus do na balluibh budh toil lé Dia do thabhairt</span>
<lb n="413"/><span>dúinn.  Agus is do na balluibh sin an teanga, a ccás, muna</span>
<lb n="414"/><span>ttugthaoi cead labhartha dhúinn, nách déanfaidís ár tteangtha</span>
<lb n="415"/><span>sochar ná seirbhís dúinn.  Atáim dearbhtha nách</span>
<lb n="416"/><span>caoine, líomhtha, ghéire, léire teangtha na bhfear ná ar</span>
<lb n="417"/><span>tteangtha féin, agus go bhfuil gotha agus glór aguinn cómh maith</span>
<lb n="418"/><span>riu, acht amháin gur gairbhe glór na bhfear agus mar sin gur</span>
<lb n="419"/><span>cosmhuile iad ré hasaluibh ná sinne.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>Tar gach ní is cóir dúinn trácht ar ár ngnóthaibh leis</span>
<lb n="422"/><span>an oiread tromachúise agus móraoise, ionnas nách biaidh cúis ag</span>
<lb n="423"/><span>na fearaibh cóimhthionóil ná gearrachómhairle ná aonainm</span>
<lb n="424"/><span>eile uirísiol mhímhacánta do ghairm ná do thabhairt ortha</span>
<lb n="425"/><span>ná ar ár bPárliament, fé mar is gnáthach leó bheith ag</span>
<lb n="426"/><span>daorlabhairt agus ag fonómhad faoinar ngnóthaibh.  Gidheadh</span>
<lb n="427"/><span>dá mbiadh sé ceadathach aguinne labhairt ar chómhthionól</span>
<lb n="428"/><span>na bhfear nó a mheas fé mar bhíd, gan amharas do-cífídhe</span>
<lb n="429"/><span>mórán díobh ní as measa ná cómhthionól na mban.  Do-chímaoid</span>
<lb n="430"/><span>prionnsuíghe re cian do bhliaghnuibh a ccoga ré</span>
<lb n="431"/><span>chéile.  Bíd fós na díaghairíghe, na sagairt, agus an pobal a</span>
<lb n="432"/><span>n-imreas go minic.  Agus fós bíonn gleó idir chathair agus cathair,</span>
<lb n="433"/><span>idir chómharsain agus cómharsain, ar chor nách bíonn suaimhnios</span>
<lb n="434"/><span>ná síothcháin eatortha, a ccás, dá madh chúinne do</span>
<lb n="435"/><span>stiúróthaoi cumas agus riaghla na ng<n>ótha go léir, is dearbh</span>
<lb n="436"/><span>go mbeidís ní sa shocra agus ní as síothchánta ná mar táid.</span>
<lb n="437"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="438"/><p><span>agus do shúil ré Dia go gcuirfeadh an Párliament so riaghlacha</span>
<lb n="439"/><span>diongmhálta síos, críochnuíghim leis na bréithribh seo:</span>
<lb n="440"/><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="441"/><span>Cothram is ceart is blas lé séan go leór</span>
<lb n="442"/><span>ar phobal na mban ar feadh an tsaogail mhóir;</span>
<lb n="443"/><span>is cosmhuil go ccasann maithios Dé 's a ghlóir</span>
<lb n="444"/><span>oruinn go seasguir, is glacam é go cóir.'</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="447"/><span>ÓRÁID SHORCHA NÍ MHÓIRCHREIDIMH ANN SO.</span></p>
<lb n="448"/>
<lb n="449"/><p><span>Mar as taosga do chuir an bhaintighearna sin deire léna</span>
<lb n="450"/><span>cómhrádh, do thosnuidh Soracha Ní Mhórchreidimh, Baintiaighearna</span>
<lb n="451"/><span>na Carruige, agus adúbhairt gurbh fhéidir ná</span>
<lb n="452"/><span>raibh sé oireamhnach ná dleaghthach don mhacántacht budh</span>
<lb n="453"/><span>chóir do mhnáibh bheith ionta labhairt go trom ar chómhuirle</span>
<lb n="454"/><span>nó ar phárliament na bhfear, agus fós amadántacht do</span>
<lb n="455"/><span>chur 'na leith.</span></p>
<lb n="456"/>
<lb n="457"/><p><span>'Gidheadh meabharamaois na focail atá ag Solamh mh<a>c</span>
<lb n="458"/><span>Dáibhí annsa 13 caibidil do na seanfhocalaibh inter superbos</span>
<lb n="459"/><span>semper iurgia sunt; qui autem agunt omnia cum consilio</span>
<lb n="460"/><span>reguntur sapientia (Prov.xiii,10), .i. "bíonn ceannurraic</span>
<lb n="461"/><span><go comh>nathach idir na daoinibh uaibhreacha; gidheadh</span>
<lb n="462"/><span>na daoine do-ní a ngnótha lé comhairle do riaghlathar lé</span>
<lb n="463"/><span>heagna agus le gliocas iad."  Agus chum ná biaidh mise ní sa shia</span>
<lb n="464"/><span>dobhúr ccongmháil lé bréithribh, féacham cionnas chuirfiom</span>
<lb n="465"/><span>gach aonní ar aghuidh fé mar is cóir, agus fé mar iarruim-se</span>
<lb n="466"/><span>leis na bréithribh so:</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="469"/><span>Teagasg gan bhéim a é do chanaim-se dhíbh;</span>
<lb n="470"/><span>Paidior is Cré inbhúr mbéal bíodh aguibh-si shíor;</span>
<lb n="471"/><span>sgaipig an déirc gach láo go carthannach caoin;</span>
<lb n="472"/><span>is aithionnta Dé ná raobuig; fanaig go mín.'</span>
<lb n="473"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="474"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="475"/><span>ÓRÁID MHUIRR<I>NN LÁIDIR.</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>Ann sin táinig Murr<i>nn Lánláidir, Baintighearna an</span>
<lb n="478"/><span>Chaisleáin Ghairbh, agus adubhairt gurabh é céad ní ar ar</span>
<lb n="479"/><span>chóir trácht 'riaghlacha do dhéanamh chuir<f>ios a ttuigsin</span>
<lb n="480"/><span>dúinn cia hiad na mná glacfar annsa Phárliament, agus cia hiad</span>
<lb n="481"/><span>nách glacfar ann.'</span></p>
<lb n="482"/>
<lb n="483"/><p><span>Agus as é céad acht párliament do-rineadar agus d'órduigheadar</span>
<lb n="484"/><span>gan aonógh ná maighdionn do ghlaca ná do bheith ann,</span>
<lb n="485"/><span>'do bhrígh go labheórthar ar mhórán do ghnóthaibh ann</span>
<lb n="486"/><span>nárbh iomchubhaidh go cclois<f>idís maighdeana iad.'</span>
<lb n="487"/><span>d'órduígheadar agus do-rineadar acht eile ionar chrosadar ar</span>
<lb n="488"/><span>mhnáibh do bhiadh pósda cheithre huaire, agus ar na mnáibh</span>
<lb n="489"/><span>do rachadh tar deich mbliadhna agus trí fithchid d'aois, teacht</span>
<lb n="490"/><span>do láthair an Phárliament.  Do-rineadar acht eile párliment</span>
<lb n="491"/><span>gan aonbhean do labhuirt go borb ná go mímhacánta ar a</span>
<lb n="492"/><span>fear annsa Phárliament.</span></p>
<lb n="493"/>
<lb n="494"/><p><span>Do bhí bean annteann san bPárliament, agus as é budh ainm</span>
<lb n="495"/><span>di Mór Ní Uallacháin.  Agus ar cclos na riaghle déidheanaighe</span>
<lb n="496"/><span>sin do-rineadh di (is é adubhairt): "Créad nách biadh cead</span>
<lb n="497"/><span>aguinne labhairt ar ár bhfearaibh ann so ionár bPárliment</span>
<lb n="498"/><span>féin, ar an adhbhar nách biadh na fir a n-aonáit nách</span>
<lb n="499"/><span>labhraid oruinne.  An uair bhíos Flathartach, an fear so</span>
<lb n="500"/><span>agam-sa," ar sí, "ar féasda nó a n-aonchómhluadar eile,</span>
<lb n="501"/><span>innisionn sé créad do-ní sé riom-sa san oidhche, agus fós cuirionn</span>
<lb n="502"/><span>sé mórán bréag orm."</span></p>
<lb n="503"/>
<lb n="504"/><p><span>Gidheadh adúbhairt Murr<i>nn lé gan ní sa mhó do</span>
<lb n="505"/><span>labhuirt, agus go ndeárna sí féin rann dóibh.</span></p>
<lb n="506"/>
<lb n="507"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="508"/><span>"Gníomhartha cóir trí dhóchus daingean a Críost;</span>
<lb n="509"/><span>cuinníghidh próis is póit ón an<a>m do shíor;</span>
<lb n="510"/><span>bhúr ndlíghe mar shómpla fóiriodh d'fhearaibh sa tír,</span>
<lb n="511"/><span>'s an brísde fós lé heólas bainfiom-na díobh."</span>
<lb n="512"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="513"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="514"/><span>ORÁID RÁIGHNIT STACABOL, BAINTIGHEARNA ÁRD</span>
<lb n="515"/><span>NA GRÉINE.</span></p>
<lb n="516"/>
<lb n="517"/><p><span>Ann sin do labhair Raighnit Stacabol, agus adubhairt 'Dá</span>
<lb n="518"/><span>n-admhamaois an fhírinne as ó na fearaibh thig móraoidheacht</span>
<lb n="519"/><span>agus onóir chuguinn, agus má bheirmíd easmuilte dóibh ní</span>
<lb n="520"/><span>féidir linn gan bheith mímhacánta.  Agus tar cheann go bhfuil</span>
<lb n="521"/><span>mórán d'adhbhar canntluibh agus gearáin aguinn, tar éis sin dá</span>
<lb n="522"/><span>bhféachtaoi trom na nithe go léir, is feárr an gléas agus an</span>
<lb n="523"/><span>staid 'na bhfuilmíd ná na fir, ar an adhbhar gurab éigion</span>
<lb n="524"/><span>do na fearaibh dul ar muir agus ar tír, agus a bhfionntar a mbáis</span>
<lb n="525"/><span>agus a mbeatha, ag déanamh saláthair chum iad féin agus sinne do</span>
<lb n="526"/><span>chothúghadh.  Agus a n-aimsir an choga is éigion dóibh bheith</span>
<lb n="527"/><span>ollamh ar an ccéad bhuille dhrum, agus bheith 'na seasamh</span>
<lb n="528"/><span>annsa machuire do ló agus d'oidhche léna n-arm ag troid léna</span>
<lb n="529"/><span>namhuid, an uair bhímaoid-ne annsa mbaile go sábhálta.</span>
<lb n="530"/><span>agus más ní do-níd siad a ccoinne an dlíghe, is daor cruagálach</span>
<lb n="531"/><span>an pionós beirthior dhóibh, agus spáráltar sinne.  Agus a n-éagmuis</span>
<lb n="532"/><span>so is aguinne atá fir mhatha do dhéanamh agus do bheith</span>
<lb n="533"/><span>aguinn, agus as aguinne atá teist mhaith do chur ortha nó</span>
<lb n="534"/><span>drochtheist do chur ortha, agus dá réir sin críochnuíghim leis</span>
<lb n="535"/><span>na bréithribh seo:</span></p>
<lb n="536"/>
<lb n="537"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="538"/><span>Mo chómhuirle gabhuidh, a ghasra phríomhdhúthchuis,</span>
<lb n="539"/><span>do phórfhuil Bhanba sealbhuicc caoindúthracht,</span>
<lb n="540"/><span>do nósaibh malluighthe aguibh-se bíodh diúlta,</span>
<lb n="541"/><span>is tabhruidh aire do theagasguibh naoimhúghdar.'</span></p>
<lb n="542"/>
<lb n="543"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="544"/><span>ÓRÁID MHÁIRE MHILISBHRÉITHIR.</span>
<lb n="545"/><span>Ann sin do labhair Máire Mhilisbhréithir, Baintighearna</span>
<lb n="546"/><span>Chnuic na Meala, et adúbhairt gur mhithid dóibh socrúgha</span>
<lb n="547"/><span>do chur ar a' bPárliment, agus a chur a bhfuirm et a</span>
<lb n="548"/><span>n-ordúghadh, ionnas nách imeóchadh ortha mar imthíghios</span>
<lb n="549"/><span>go minic ar righthibh agus ar mhórán cómhthionól eile do bhíos</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="550"/><p><span>ag ceannarraic lé chéile trí mhí sul do shuíghid siad.  Iar</span>
<lb n="551"/><span>sin do-rineadar na baintighearnaoi riaghlacha eatortha féin</span>
<lb n="552"/><span>tosach do thabhairt do na baintighearnaoi dob onóirídhe,</span>
<lb n="553"/><span>chum gach aonmhná díobh do labhuirt do réir a honóra</span>
<lb n="554"/><span>agus a seandacht, ionnas, mar sin, go mbiadh fios <a h>ionaid</span>
<lb n="555"/><span>ag gach aonbhaintighearnain annsan Phárliament.</span></p>
<lb n="556"/>
<lb n="557"/><p><span>"Annois as cóir dhúinn cóimhthionól na mban <g>cómhchoitcheann</span>
<lb n="558"/><span>do shocrúghadh, agus eatortha sin as iad an chuid</span>
<lb n="559"/><span>díobh as mó bhéaras do chloinn as cóir do chur ar tosach,</span>
<lb n="560"/><span>agus más ionnanas bhéarfaid siad do chloinn, bíodh tosach</span>
<lb n="561"/><span>ag an mnaoi is sine díobh.  Agus suidheadh na baintighearnacha</span>
<lb n="562"/><span>eatortha má tá clann aco nó má bhí.  Bíodh an treas ionnad</span>
<lb n="563"/><span>ag na mnáibh bhias pósda nách rug clann fós, agus an t-ionnad</span>
<lb n="564"/><span>déaghnach ag na mnáibh neamhthorthamhla ná beirionn</span>
<lb n="565"/><span>clann."</span></p>
<lb n="566"/>
<lb n="567"/><p><span>"Agus créad do-dhéanam ris na mnáibh bhíos ag fagháil</span>
<lb n="568"/><span>neithe mar gheall ar a ccorp?" do rádh Nóra Ní Mhaddaoi.</span>
<lb n="569"/><span>Adúbhairt Máire Ní Mhilisbhréithir nách leigfidís aonbhean</span>
<lb n="570"/><span>don tsórd sin eatortha ná iona measg, ar eagla go salóchadh</span>
<lb n="571"/><span>sí an chuid eile do na mnáibh go léir.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>Agus do chum nách biadh drochmheas ar an bPáirliment,</span>
<lb n="574"/><span>cuiriom gach aonní a n-órdúghadh faoi mar is dlightheach,</span>
<lb n="575"/><span>agus toghfamaoid bainchléireach do chuirfios síos gach ní ar</span>
<lb n="576"/><span>a ttiocfam do dhéanamh."</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>Ann sin d'órduígheadar gan aonbhean do labhuirt aonfhocail</span>
<lb n="579"/><span>nó go n-iarraighthaoi uirthe é; agus aonbhean do</span>
<lb n="580"/><span>labheóradh gan chead í sin do chur as a' bPárliament, agus</span>
<lb n="581"/><span>fíneáil do chur uirthe.  Agus aonbhean do-dhéanadh craobhsgaoileadh</span>
<lb n="582"/><span>ar aonní dá ccuirfiom a ccrích annsa chómhuirle</span>
<lb n="583"/><span>so, a congbháil ó labhuirt go cionn trí mí, agus fíneáil chúig</span>
<lb n="584"/><span>bponnt do chur uirthe."</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>Ann sin adúbhradar gur mhithid dóibh labhuirt ar nithibh</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="587"/><p><span>do bhain<f>iodh réna mórdhacht, agus gur chuid mhaith dá</span>
<lb n="588"/><span>mórdhacht coiméad do bheith aco modh éaduicc do bheith</span>
<lb n="589"/><span>aco agus do chur iompa.</span></p>
<lb n="590"/>
<lb n="591"/><p><span>"Ní bhfuil amharas gur gúnnaoi párliament is cóir dúinn</span>
<lb n="592"/><span>do bheith oruinn ann so.  Gidheadh a ttaobh na n-éaduíghe</span>
<lb n="593"/><span>eile budh chóir dúinn do chur oruinn, do léigeamar an modh</span>
<lb n="594"/><span>éaduicc a bhfaillíth go mór, ionnas gurab ar éigin aitheantar</span>
<lb n="595"/><span>bean onórach ná uasal tar chaile brón, ná maighdion tar</span>
<lb n="596"/><span>mhnaoi phósda, ná baintreach nó bean mhacánta tar mhnaoi</span>
<lb n="597"/><span>mhímhacánta, ar mhodh gur chailleadar a náire cómh mór</span>
<lb n="598"/><span>sin go ccuirionn gach aonbhean dá uirísle gach éadach dá</span>
<lb n="599"/><span>onóiridhe uirthe má fhiadann.  Do-chímíd caile na brón ag</span>
<lb n="600"/><span>cur síoda agus sróill, cailimenco agus lásao<i> óir agus airgid uirthe,</span>
<lb n="601"/><span>agus a fear annsa mbaile (ag) fuadh bhróg, nó fós a' grafa.</span>
<lb n="602"/><span>Ní ghabhuid siad chúcha gan a meóira do bheith trom le</span>
<lb n="603"/><span>fáighnníbh óir agus clocha uaisle, agus bráisléid ómra et cuiréid,</span>
<lb n="604"/><span>agus éaduíghe ceinn 'na seasamh suas ar mullach a n-éadin,</span>
<lb n="605"/><span>faoi mar bhíos ar mhnáibh uaisle onóireacha, an uair budh</span>
<lb n="606"/><span>chóir dóibh bheith sásda lé haonlása amháin síoda, nó lé</span>
<lb n="607"/><span>bóirdréis do bheith tímpchioll a ccótaoi lastíos, a ccás go</span>
<lb n="608"/><span>ttig dá olc d'éaduighibh onóireacha do bheith ar mhnáibh</span>
<lb n="609"/><span>uirísle.  An chéad ní luígh<eadai>ghthear a ccosdas agus a</span>
<lb n="610"/><span>substaint.  An dara ní cuirthior modh na honóra ar gcúlaibh.</span>
<lb n="611"/><span>Ní hé amháin, ní ghabhuid cuid do na mnáibh cóimhchoitcheann'</span>
<lb n="612"/><span>gan gach aonchómhartha onóireach is féidir leó do</span>
<lb n="613"/><span>bheith aco, ionnas, má fhuilingmaoid na nithe úd, nách</span>
<lb n="614"/><span>bia aonchómhartha onóra aguinn do bhreis ortha súd.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="617"/><span>Beannuíghim sgéimh gheal bhéithe measardha nglan,</span>
<lb n="618"/><span>malluíghim tréanchean sgléipe chaitior le seal,</span>
<lb n="619"/><span>smachtuíghim féithe a' bhéil 's a' teanga atá mear,</span>
<lb n="620"/><span>is achtaoim féin gan aonbhean do labhuirt gan chead."</span>
<lb n="621"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="622"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="623"/><span>ORÁID ANNA NÍ CHIARRAMHÁIN.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>Ann sin táinig Anna Ní Chiarramháin, Baintiaighearna</span>
<lb n="626"/><span>Ghleainn an tSuaimhnis, (agus adubhairt): "Is orainn féin</span>
<lb n="627"/><span>is cóir dhúinn milléan na ng<n>ótha so go léir do bheith, léna</span>
<lb n="628"/><span>mhionacacht do mhalartaoimaoid éadach, ar an adhbhar</span>
<lb n="629"/><span>nách fuil aontsórd éaduicc dá ccuirmaoid oruinn nách bíonn</span>
<lb n="630"/><span>gan fuireach ag an <g>cóimhchoitionn.  Óir an uair do</span>
<lb n="631"/><span>chuirid mná uaisle onóireacha línéadach 'na sheasamh suas</span>
<lb n="632"/><span>ós cionn chlár a n-éadain ina mbíonn leathbhannlá ar faid,</span>
<lb n="633"/><span>ní túisge chíd na mná cómhchoitionn' an t-éadach so ná</span>
<lb n="634"/><span>chuirid a leithéid ortha féin.  An uair beárrthar ár ngruag,</span>
<lb n="635"/><span>bearraid sion a ngruag féin.  An uair leigmíd ár mbrollach</span>
<lb n="636"/><span>agus ár ccíocha leis, nó an uair chuirmíd frínsíghe ré ár n-éadach,</span>
<lb n="637"/><span>nó an uair chuirmíd spotuíghe dúbha ar ar n-aighthe, gan</span>
<lb n="638"/><span>mhoill do-níd an cómhchoiteann aithris oruinn.  Má chíd</span>
<lb n="639"/><span>siad lucht feithimh aguinn, biaid a leighthéidí aco féin gan</span>
<lb n="640"/><span>mhoill.  Má chíd cuisithe ag tógbháil ár ngúnnaoi, ní stadaid</span>
<lb n="641"/><span>go mbíd cuisithe aco féin ag tógbháil a róbuídhe don taoibh</span>
<lb n="642"/><span>tsiar.</span></p>
<lb n="643"/>
<lb n="644"/><p><span>As iad na mná onóireacha do bhainiodh beannughadh lé</span>
<lb n="645"/><span>póig roimhe so.  Annois an chuid aco dá mbíonn blath na</span>
<lb n="646"/><span>ccroicionn ortha, rithid siad chum póige do thabhairt</span>
<lb n="647"/><span>d'aonmhnaoi dá onóiríghe.  Agus fós measuim dá ndéanamaois</span>
<lb n="648"/><span>cucóil dár bhfearaibh go ndéanaidís aithris oruinn.  Ní</span>
<lb n="649"/><span>bhfuil fós modh ná meadhón dá chongbháil a sacrament</span>
<lb n="650"/><span>an phósda, ar an adhbhar go bpósann duine uasal bean</span>
<lb n="651"/><span>uirísiol, agus fear uirísiol bean uasal, ionnas gur Hybridae, .i.</span>
<lb n="652"/><span>clann leathuasal, tig uatha.</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="655"/><span>Má curthar srían lé miannaibh anshásda</span>
<lb n="656"/><span>maitior fíacha is pianta temporálta,</span>
<lb n="657"/><span>do-gheabhthar ó Dhia do riaghlas mná breátha</span>
<lb n="658"/><span>ainm cheart, dhiadha, chiallmhar, mhacánta."</span>
<lb n="659"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="660"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="661"/><span>ÓRÁID MHARARÉAD NÍ CHARÚLÁIN.</span>
<lb n="662"/><span>Ann sin do labhuir Mararéad Ní Charúláin, Baintiaighearna</span>
<lb n="663"/><span>Dúna an Toirbhirt, agus adubhairt mar an ccéadna 'nách</span>
<lb n="664"/><span>fuil aontsórd datha dá onóirídhe chíd na mná comhchoiteann'</span>
<lb n="665"/><span>nách cuirid ar a n-éaduíghibh é, an uair budh chóir dóibh</span>
<lb n="666"/><span>bheith sásda lé duileasg crann nó cloch, nó lé coirt, nó lé</span>
<lb n="667"/><span>dubh poill, nó dath eile don tsórd sin do chur ortha, agus gach</span>
<lb n="668"/><span>aonghné datha onóiríghe d'fhágbháil ag na mnáibh onóireacha</span>
<lb n="669"/><span>et ag na mnáibh uaisle.</span></p>
<lb n="670"/>
<lb n="671"/><p><span>Agus fós ní bhíonn modh ná meadhón eadruinn, an uair</span>
<lb n="672"/><span>bhímaoid ar féasda ná a ccóimhthionól puiblíghe, ar an</span>
<lb n="673"/><span>adhbhar go mbíonn bean bhoduicc nó bhathlaicc cómh dána</span>
<lb n="674"/><span>sin go suíghionn sí agus go ngluaisionn sí roimh mhnaoi bhíos</span>
<lb n="675"/><span>uasal a ttaobh athar agus máthar agus a ttáinig roimpe riamh,</span>
<lb n="676"/><span>ar son má bhíonn lóchán beag saidhbhris aice.  Dá bhrígh</span>
<lb n="677"/><span>sin atá an ní féin dá chur a ttuigsin dúinn staidiúidí agus</span>
<lb n="678"/><span>riaghlacha diongmhálta do dhéanamh tímpchioll na neithe</span>
<lb n="679"/><span>so, agus as usaide dhúinn sin do dhéanamh, do bhrígh gurab</span>
<lb n="680"/><span>leis an ccinéal banamhuil bhainios na gnótha so."</span></p>
<lb n="681"/>
<lb n="682"/><p><span>Ann sin do-rineadar acht párliament gan cead do bheith</span>
<lb n="683"/><span>ag aonmhnaoi chómhchoitionn aonéadach do chur uirthe do </span>
<lb n="684"/><span>bhiadh a ccosmhalacht lucht faisin, iná a ndath ná a</span>
<lb n="685"/><span>saidhbhrios ré héaduíghibh na mban uasal.  Do-rineadar</span>
<lb n="686"/><span>acht eile ionar órduígheadar gach aonbhean agá mbeith triúr</span>
<lb n="687"/><span>(cloinne) annsa phobul chómhchoitionn, inghion díobh do</span>
<lb n="688"/><span>chur lé táilliúireacht nó lé fioghdóireacht, nó lé céird éigin</span>
<lb n="689"/><span>eile, do chum go madh usaide dóibh a mbeatha do thabhairt</span>
<lb n="690"/><span>chum tíre agus maithios puiblíghe na mban do mhéadúghadh</span>
<lb n="691"/><span>agus do chothúghadh.  Do-rineadar acht eile párliament iona</span>
<lb n="692"/><span>ttugadar riaghla agus stiúradh (chloinne) mac na mban onóireach</span>
<lb n="693"/><span>agus na mban uasal dá n-aithreachaibh; agus d'órduigheadar</span>
<lb n="694"/><span>a cclann inghion do bheith faoina smacht féin.  Agus is mar</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="695"/><p><span>sin do chríochnuígheadar an céad lá don Phárliment.  Agus do</span>
<lb n="696"/><span>ghabh Margréad an rann so:</span></p>
<lb n="697"/>
<lb n="698"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="699"/><span>"A bhflathas ('s) a réim biam féin go clisde gan mhoill;</span>
<lb n="700"/><span>ceannas gach aonread bhéarfam fuinte dar ccloinn;</span>
<lb n="701"/><span>na bainionnuig aerach' léaghfuid cruinnios gach slíghe;</span>
<lb n="702"/><span>is uireasba an léighinn gurab é ár gcine do mhíll."</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="705"/><span>ÓRÁID SHAIDHBH NÍ CHOSCORTHA, BAINTIAIGHEARNA</span>
<lb n="706"/><span>GHLEANNA MAIGHIR.</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>Do chruinnígheadar an dara lá, agus as í céad bhean do</span>
<lb n="709"/><span>labhuir Saidhbh Ní Choscortha, Baintighearna Ghleanna</span>
<lb n="710"/><span>Maighir, agus adúbhairt gur léigeadar na fir an léigheann a</span>
<lb n="711"/><span>bhfaillíth cómh mór sin, 'ionnas nách fuil tora ná beann</span>
<lb n="712"/><span>aco air annsa ríoghacht so na hÉirionn, do bhrígh gur</span>
<lb n="713"/><span>taithnníghe lé clannaibh daoine uaisle aontsórd compráid</span>
<lb n="714"/><span>nó caithiomh aimsire ná aire do thabhairt do leabhuiruibh.</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>agus is dearbhtha gurab é cúis agus adhbhar don náisiún so</span>
<lb n="717"/><span>bheith go bocht agus cónathach a ccoga, do bhrígh nách cuirid</span>
<lb n="718"/><span>na daoine uaisle a cclann lé foghluim mar budh cúibheidh agus</span>
<lb n="719"/><span>budh cóir dóibh a dhéanamh, ar an adhbhar gur mór a'</span>
<lb n="720"/><span>neart do ríoghacht ar bith daoine uaisle saidhbhre cumusacha</span>
<lb n="721"/><span>do bheith foghlamtha go maith.  Agus ó táid ár cclann inghion</span>
<lb n="722"/><span>faoinar smacht féin anois, féacham créad as cóir dúinn do</span>
<lb n="723"/><span>dhéanamh riú."</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>Ann sin do-rineadar riaghail phárliament, a cclann inghion</span>
<lb n="726"/><span>go léir do chur ar sgoil nó go mbeidís dá bhliaghain déag</span>
<lb n="727"/><span>d'aois, agus ann sin gi bé aco budh géire inntleacht, a leigion</span>
<lb n="728"/><span>ar a haghuidh annsna seacht n-ealadhna liberálta, .i. annsa</span>
<lb n="729"/><span>ghraiméar, annsa retoric, annsa bhfallsamh, annsan airitmeitic,</span>
<lb n="730"/><span>annsan astrolaoiacht, (ansa geometry), agus annsa</span>
<lb n="731"/><span>bhfiligheacht.</span>
<lb n="732"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="733"/><p><span>"agus ar n-a dhéanamh so dhóibh, tiucfam", ar Sadhbh, "lé</span>
<lb n="734"/><span>haimsir chum bheith ní as foghlamtha ná na fir".</span></p>
<lb n="735"/>
<lb n="736"/><p><span>Do-rineadar acht eile párliament inar órduígheadar a</span>
<lb n="737"/><span>cclann inghion do chur lé diadhacht, lé dlíghe, agus lé leighios</span>
<lb n="738"/><span>d'fhoghluim, an uair do bheidís oireamhnach chuige.</span></p>
<lb n="739"/>
<lb n="740"/><p><span>"Atáim deimhneach", ar an bhaintighearna sin, "go</span>
<lb n="741"/><span>ttiocfam chum úghdarráis puiblíghe do bheith aguinn lé</span>
<lb n="742"/><span>haimsir, do bhrígh na riaghlach so do-rineamair.  An uair</span>
<lb n="743"/><span>chífid na fir an cinéal bannda ag buadh ortha a bhfoghluim</span>
<lb n="744"/><span>agus a n-eólas, dob fhéidir go nglacfadh náire iad agus tnúth ré</span>
<lb n="745"/><span>dul ar a n-aghuidh annsa bhfoghluim, nó muna nglacadh</span>
<lb n="746"/><span>biaidh an t-úghdarrás puiblíghe go léir ar ár ccumas féin.</span>
<lb n="747"/><span>agus fós is cóir dúinn casaoid do dhéanamh ris na fearaibh,</span>
<lb n="748"/><span>noch do chuirios ó gach aonúghdarrás puiblíghe sinn, agus go</span>
<lb n="749"/><span>ndéinid féin gach uile ní faoi mar as toil léo féin a dhéanamh."</span></p>
<lb n="750"/>
<lb n="751"/><p><span>Ann sin d'órduígheadar riaghail phárliament, úghdarrás</span>
<lb n="752"/><span>agus máighistireacht do bheith ag na fearaibh ar ghnóthaibh</span>
<lb n="753"/><span>puiblíghe, agus cúram do dhéanamh do neithibh bhainios ré</span>
<lb n="754"/><span>coga go ceann deich mbliaghan, nó go ttiocfaidís a cclann</span>
<lb n="755"/><span>inghion chum bheith tuigsionach agus foghlamtha go maith.</span>
<lb n="756"/><span>agus tímpchioll na haimsire sin adúbhradar go bhfaic<f>idís cia</span>
<lb n="757"/><span>hé an taobh ar ar chóir armas na mban do chur, ar an</span>
<lb n="758"/><span>ttaobh ndeas nó ar an ttaobh cclé, agus fós go bhfaic<f>idís cia</span>
<lb n="759"/><span>aco ar arbh fhearr do naoi an brísde, .i. na fir nó na mná.</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>D'órduígheadar mar an ccéadna úghdarrás puiblíghe do</span>
<lb n="762"/><span>bheith aco féin tímpchioll an uile ní ar a' ttaobh astig</span>
<lb n="763"/><span>d'fhallaoibh, leith 'muich d'arm.  Agus mar sin, tar éis críche</span>
<lb n="764"/><span>do chur ar a raibh do ghnóthaibh agus do riaghlachaibh párliament</span>
<lb n="765"/><span>aco an lá sin, agus tar éis fógairt dóibh bheith ag an</span>
<lb n="766"/><span>ccúirt ar a deich do chlog ar n-a mháireach, tug Sadhbh</span>
<lb n="767"/><span>an chómhairle so dhóibh:</span></p>
<lb n="768"/>
<lb n="769"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="770"/><span>"Bíodh caoinios inbhúr ccroidhe-si agus carthannacht naomh,</span>
<lb n="771"/><span>bíodh díogras inbhúr n-íntinn is beanaightheacht béas,</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="772"/><p><span>bhúr ngníomhartha go ttígh libh gan bhasga gan bhéim,</span>
<lb n="773"/><span>is bhur n-ínntleacht ná mílltior lé rachmus an</span>
<lb n="774"/><span>tsaoghail."</span></p>
<lb n="775"/>
<lb n="776"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="777"/><span>ORÁID EILÍNÓIR BHINNGHLÓRACH.</span>
<lb n="778"/><span>An treas lá do shuígheadar d'éirig bean aosda oirdheirc</span>
<lb n="779"/><span>onóireach dárbh ainm Eilinóir Bhinnghlórach, Baintiaighearna</span>
<lb n="780"/><span>Chaisleáin an tSuaimhnis, agus adubhairt leó dá madh</span>
<lb n="781"/><span>maith leó (deighchrích) do chur ar an bPárliament agus ar</span>
<lb n="782"/><span>gach ní dá labheóraidís ann, nárbh fhuláir (dhóibh) a</span>
<lb n="783"/><span>n-urnaighthe go díograiseach dúthrachtach do chur chum</span>
<lb n="784"/><span>Dé na n-uile chómhacht iad do chur ar staid na ngrás, agus</span>
<lb n="785"/><span>na dúbháilcíghe go léir do thréigion, agus na súbháilcíghe do</span>
<lb n="786"/><span>(mheabhrúghadh) agus do leanmhuin go díreach.</span></p>
<lb n="787"/>
<lb n="788"/><p><span>Agus chum sin do dhéanamh is riachtanas díbh a fhios do</span>
<lb n="789"/><span>bheith agaibh cionnas is cóir na húrnaighthe do dhéanamh.</span>
<lb n="790"/><span>Agus, a dheirbhsheachracha ionmhuine et a chlann mo chroidhe,</span>
<lb n="791"/><span>tugaidh aire go díthchiollach do na bréithribh is miann liom</span>
<lb n="792"/><span>do labhairt ribh do láthair.</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>An uair bhiaidh sibh ar úrnaighthibh is cóir díbh bhúr</span>
<lb n="795"/><span>n-íntinn d'éadromúghadh agus do thógbháil suas chum Dé, do</span>
<lb n="796"/><span>bhrígh go bhfuilid trí neithe is riachtanas dúinn do thuigsin</span>
<lb n="797"/><span>tímchioll na n-úrnaighthe, .i. cionnas as cóir dhúinn a</span>
<lb n="798"/><span>ndéanamh, cia hiad do héisdear annsna (hurnaighthibh), agus</span>
<lb n="799"/><span>créad iad na neithe chuirios toirmiosg ortha.</span></p>
<lb n="800"/>
<lb n="801"/><p><span>A' chéad uair, as cóir do na hurnaighthibh bheith úmhal</span>
<lb n="802"/><span>gan bheith uaibhreach, do bhrígh go mbí cion mór aig Dia</span>
<lb n="803"/><span>ar urnaighthibh na ndaoine bhíos úmhal, agus nách tarcaisníghios</span>
<lb n="804"/><span>sé iad, fé mar labhras an Psailmchiallach humilium</span>
<lb n="805"/><span>et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio (Iud.ix,16); et</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="806"/><p><span>go n-abuir duine d'áirighthe a mbeatha na n-aithreach</span>
<lb n="807"/><span>naomhtha gur bhaineadar bithiúinig de urnaighthe do</span>
<lb n="808"/><span>dhéanamh ar an adhbhar an uair smuainios an bithiúnach</span>
<lb n="809"/><span>ar an ndrochní do-rin sé, agus go bhfaicionn sé an pionós ina</span>
<lb n="810"/><span>chóir, iarrann agus athchuingion sé trócaire lé sile na ndeór,</span>
<lb n="811"/><span>le doilghios, agus lé combrúghadh croidhe, do bhrígh go bhfuil</span>
<lb n="812"/><span>a fhios aige go bhfuil sé féin cionntach.  Is mar sin budh</span>
<lb n="813"/><span>chóir don duine aithrígheach úrnaightheach a lochtaíghe</span>
<lb n="814"/><span>féin do thaisbéanadh agus do chraobhsgaoileadh do Dhia</span>
<lb n="815"/><span>uilechómhachtach, ionnas go (ccorródhadh) agus go músglógh</span>
<lb n="816"/><span>é chum trócaire agus truaghmhéile do thabhairt dó.  Agus fé</span>
<lb n="817"/><span>mar bhíd na daoine bochta ann gach aonáit ró-úmhal ag</span>
<lb n="818"/><span>iarraidh dhéarca ar na daoinibh saidhbhre, (sin) mar is</span>
<lb n="819"/><span>cóir do na peacachaibh coghnamh d'iarraidh ar Dhia ina</span>
<lb n="820"/><span>n-úrnaighthibh.</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p><span>Is cóir do na húrnaighthibh bheith deisgréideach, do</span>
<lb n="823"/><span>bhrígh go n-iarraid mórán go neamhdheisgréideach, (agus) dá</span>
<lb n="824"/><span>bhrígh sin ní bhfuighid siad a n-athchuiníghe.  Amhuil mar</span>
<lb n="825"/><span>do bhí dias mhac Zebideus, dár athchuinneadar (air) duine</span>
<lb n="826"/><span>aco do shuighe ar a láimh dheis agus duine eile ar a láimh</span>
<lb n="827"/><span>(chlí).  Adubhairt leó nách raibh a fhios aco créad do </span>
<lb n="828"/><span>bhí aco dá iarraidh.  Nó mar d'iarr Pól corrúgha agus cealg</span>
<lb n="829"/><span>na colla do dhíbirt uaidh féin, agus gurb é freagra fuair sé</span>
<lb n="830"/><span>sufficit tibi gratia mea (II Cor.xii,9), "ní beag duit mo</span>
<lb n="831"/><span>ghrása."  Nó má iarrann duine aonphinnin amháin ar a</span>
<lb n="832"/><span>dhuine muintiorgha, agus gur fithche ponnt bhéarfas an duine</span>
<lb n="833"/><span>muinteardha dhó, is cosmhuil nách faibh sé diúlta.  Mar</span>
<lb n="834"/><span>an ccéadna má iarrann duine onóir, saidhbhrios, nó sláinte</span>
<lb n="835"/><span>ar Dhia, dob fhéidir nách iad sin do-bhéaradh Dia dhó</span>
<lb n="836"/><span>ach ní budh mó agus dob fhearr, faoi mar thig chum críche</span>
<lb n="837"/><span>do bhuachaillíbh beaga annsa sgoil d'athchuingios go minic</span>
<lb n="838"/><span>gan gabháil ortha, agus fá dheóig go mbuailtior iad do bhrígh</span>
<lb n="839"/><span>gurb é is fearra dhóibh.  Agus fé mar deir St. Auguistin "an</span>
<lb n="840"/><span>uair d'iarrfa sibh na neithe do mholas agus d'fhógrus díbh, ann</span>
<lb n="841"/><span>sin biaidh an urnaighthe dlightheach agus do-bhéar-sa dhíbh</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="842"/><p><span>bhúr n-athchuinge; gidheadh an uair d'iarrfuídhe (neithe)</span>
<lb n="843"/><span>tiomperálta nó aimsiortha le modh agus lé heagla, ar choinghiol</span>
<lb n="844"/><span>is cóir díbh a n-iarraidh," .i. más sochar díbh a bhfágháil</span>
<lb n="845"/><span>go ttiúbhraidh Dia dhíbh iad, agus más dochar díbh a bhfágháil</span>
<lb n="846"/><span>go ccuinneóidh sé uaibh iad; ar an adhbhar gurb ag an</span>
<lb n="847"/><span>liaig bhíos fios créad an ní dhéanadh sochar nó dochar</span>
<lb n="848"/><span>don othar, agus nách ag an othar féin.</span></p>
<lb n="849"/>
<lb n="850"/><p><span>As cóir mar an ccéadna na húrnuighthe bheith teasuíghe,</span>
<lb n="851"/><span>ar an adhbhar cómh maith agus do chuirios teasuígheacht na</span>
<lb n="852"/><span>teine d'fhiachuibh ar an uisge éirghe suas annsa chrocán,</span>
<lb n="853"/><span>is mar (sin) thógbhas teasuígheacht an ghrádh' na húrnaighe</span>
<lb n="854"/><span>suas chum Dé uilechómhachtaicc; agus comh maith agus dá</span>
<lb n="855"/><span>ccurthaoi tine a' dóith túise, gan mhoill éirghionn an deatach</span>
<lb n="856"/><span>suas, is mar sin éirghid na húrnaighthe déintear le teasuígheacht</span>
<lb n="857"/><span>carthannachta suas chum Dé; nó mar imthíghios</span>
<lb n="858"/><span>an tsoíd caithtior lé neart suas, sin mar théid na húrnaighthe</span>
<lb n="859"/><span>déantar le gol agus le caoi do láthair Dé.  Ar an adhbhar, na</span>
<lb n="860"/><span>húrnaighthe do-ní duine gan é féin do thiomnúghadh lé</span>
<lb n="861"/><span>díogras do Dhia, sunt quasi mugitus boum, .i. "níl ionnta</span>
<lb n="862"/><span>acht mar do bhiadh géimreach bó", ionnas nách déin</span>
<lb n="863"/><span>gearán an bhéil tarbha don úrnaightheach má bhíonn an</span>
<lb n="864"/><span>croidhe balbh nó 'na chodla.  Dá bhrígh sin an uair do </span>
<lb n="865"/><span>bheighmíd do láthair Dé, is cóir dúinn bheith a' gol agus a'</span>
<lb n="866"/><span>caoi ar son ár bpeacuíghe léar thuilleamair pianta ifrinn.</span></p>
<lb n="867"/>
<lb n="868"/><p><span>As cóir do na húrnaighthibh bheith aireach ionnas go</span>
<lb n="869"/><span>ttuigfeadh (an) duine (iad) agus go ttiúbhradh aire dhóibh</span>
<lb n="870"/><span>faoi mar deir Peaduir vigilate in orationibus ne anima cogitet</span>
<lb n="871"/><span>praeter illud quod precatur (I Petr.iv,7), .i. "bíg ionbhúr</span>
<lb n="872"/><span>ndúiseacht annsna húrnaighthibh do chum nách smuain<f>iodh</span>
<lb n="873"/><span>bhúr n-íntinn ar aonní ach orra sin".  Farais sin</span>
<lb n="874"/><span>bíodh bhúr ccroidhe glan sgiúrálta ó na peacuidhibh.  Ní</span>
<lb n="875"/><span>thaitneócha mias bhídh lé rígh ná lé prionnsa, dá fheabhas</span>
<lb n="876"/><span>do bhiadh sí, muna ccuirthí a soitheach ghlan í, mar an</span>
<lb n="877"/><span>ccéadna dá ttaithniodh ré Dia na húrnaighthe thig ó chroidhe</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="878"/><p><span>agus ó bhéal shalach.  Nó dá mbiadh fíon agad, dar ndóith</span>
<lb n="879"/><span>ní chuirfeá a (ccornn) tsalach é; gan amharas budh chóir</span>
<lb n="880"/><span>duit an (corn) do ghlana ní as (taosga) ná chuirfeá an fíon</span>
<lb n="881"/><span>ann.  Mar sin cionnas chreidios tú go ttiúbhraidh Dia a</span>
<lb n="882"/><span>ghrása dod húrnaighthibh-si agus do chroidhe salach.  Ante</span>
<lb n="883"/><span>orationem praepara animam tuam (Eccli.xviii,23), .i. "ollaimh</span>
<lb n="884"/><span>t'anam roimh na húrnaighthibh", agus is ionann sin agus é</span>
<lb n="885"/><span>ghlana.</span></p>
<lb n="886"/>
<lb n="887"/><p><span>As cóir fós na húrnaighthe go cónatha bheith gan faillíth,</span>
<lb n="888"/><span>óir do-chítí go tteithid na bitheamhnaicc ó na daoinibh</span>
<lb n="889"/><span>bhíos 'na ndúiseacht, agus go ngoidid siad ón dream bhíos 'na</span>
<lb n="890"/><span>ccodla.  Is mar sin theithionn an diabhal roimh na daoinibh</span>
<lb n="891"/><span>bhíos ('na ndúiseacht) annsna húrnaighthibh.  Vigilate</span>
<lb n="892"/><span>et orate ne intretis in tentationem (Matth.xxvi,41), "déinig</span>
<lb n="893"/><span>faire agus úrnaighthe chum gan tuitim a ttemptásion."  Is</span>
<lb n="894"/><span>cóir dhíbh bheith a' guídhe go comhnaghthach, agus gan iad</span>
<lb n="895"/><span>do leigion a bhfaillíth go brách.  Oportet semper orare et</span>
<lb n="896"/><span>non deficere (Luc.xviii,1), "ná léigidh sgiathlúireach na</span>
<lb n="897"/><span>deaghuídhe a bhfaillíth an cian do bheithí a ttrioblóid agus</span>
<lb n="898"/><span>a dtreabhluid an tsaoghail so."</span></p>
<lb n="899"/>
<lb n="900"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="901"/><span>d'úrnaighthibh bíodh dúthchus is fuinniomh ad</span>
<lb n="902"/><span>chroidhe;</span>
<lb n="903"/><span>is í an úmhlacht do stiúrfaig chuige sin sínn;</span>
<lb n="904"/><span>bíodh sgrúda agus cúram aguibh chum guídhe,</span>
<lb n="905"/><span>is dábhúr ccumhdach biaidh dúthracht is taramuin</span>
<lb n="906"/><span>Chríost.</span></p>
<lb n="907"/>
<lb n="908"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="909"/><span>Agus, a dheirbhsheachracha (ionmhuine), atáid mórán</span>
<lb n="910"/><span>neithe chuirios tuirmiusg ar na húrnaighthibh.  An chéad</span>
<lb n="911"/><span>ní gan iad do dhéanamh a n-aimsir oireamhnach.  An dara</span>
<lb n="912"/><span>ní buairt an diabhail.  An treas ní toirmiosg an pheaca.</span>
<lb n="913"/><span>An ceathramhadh ní fuath nó miosgais.  An cúigmeadh ní</span>
<lb n="914"/><span>neamhdhiadhacht mhalluighthe.  An 6. ní neamhdhiadhacht</span>
<lb n="915"/><span>don té bhíos ar úrnaighthibh.</span>
<lb n="916"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="917"/><p><span>An chéad toirmiosg gan úrnaighthe do dhéanamh i</span>
<lb n="918"/><span>n-aimsir (oireamhnaigh) fé mar diúltar déirc ar dhuine</span>
<lb n="919"/><span>bhocht ar uairibh do bhrígh nách iarrann sé í a dtráth</span>
<lb n="920"/><span>ná san aimsir budh chóir dó a hiarraidh.  Agus is í aimsior na</span>
<lb n="921"/><span>ngrás an aimsir thaitneas lé Dia chum an úrnaighthe</span>
<lb n="922"/><span>d'éisteacht.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>An dara toirmiosg buairt an diabhail noch chuirios mórán</span>
<lb n="925"/><span>do dhrochsmuainte annsna húrnaighthibh go ró-mhinic, a</span>
<lb n="926"/><span>ccás go ccuirid na smuainte salacha tora agus millseacht na</span>
<lb n="927"/><span>n-úrnaighthe ar ccúlaibh, ionnas gur cóir do gach aon na</span>
<lb n="928"/><span>drochsmuainte salacha do dhíbirt óna chroidhe agus óna intinn,</span>
<lb n="929"/><span>(agus) é féin do chosaint ortha.</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>An treas toirmiosg an peaca; .i. an uair bhíos duine</span>
<lb n="932"/><span>lán do pheacadhaibh agus a chloidheamh nochtuighthe aige ag</span>
<lb n="933"/><span>iarraidh síothchána ar Dhia, agus íntinn aige aithfhille ar an</span>
<lb n="934"/><span>bpeaca, ní éistig Dia réna athchuinidhe do bhrígh go bhfuil</span>
<lb n="935"/><span>sé 'na thretúir ar a' ttaobh amuith do dhlighe Dé.</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>An ceathramhadh toirmeasg fuath nó miosguis.  Cum</span>
<lb n="938"/><span>stabitis ad orandum dimittite si quid habetis adversus aliquem</span>
<lb n="939"/><span>(Marc.xi,25), "an uair thiocfuíghe chum úrnaighthe,</span>
<lb n="940"/><span>maithig má tá fuath aguibh d'aonneach" ar an adhbhar,</span>
<lb n="941"/><span>fé mar ná déin an leighios maith ar bith an feadh bhíos</span>
<lb n="942"/><span>an cloidheamh sáite annsa chneadh, is mar sin nách déinid</span>
<lb n="943"/><span>na hurnaighthe maith don té agá mbíonn cloidheamh nó</span>
<lb n="944"/><span>soíd na miosgaise anna chroidhe aige.  Maith don chomharsain</span>
<lb n="945"/><span>do-ní olc duit, agus fuaisgeóltar ód pheacadhaibh tu.</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>An cúigmheadh toirmiosg neamhthruaghmhéil agus neamh-charthannacht,</span>
<lb n="948"/><span>go háirithe do na daoinibh bochta, ar an</span>
<lb n="949"/><span>adhbhar, an té stopas a chluas do chum nách cluinfeadh sé</span>
<lb n="950"/><span>gárrtha na mbocht, biaidh sé a' gárrtha agus ní héistfuíghear</span>
<lb n="951"/><span>é.  Qui obturat aurem suam ad clamorem pauperum, ipse</span>
<lb n="952"/><span>clamabit et non exaudietur (Prov.xxi,13).</span></p>
<lb n="953"/>
<lb n="954"/><p><span>An seiseadh toirmiosg beagchreidiomh an té bhíos ar</span>
<lb n="955"/><span>úrnaighthibh an uair budh chóir dhó bheith gan aonamharas</span>
<lb n="956"/><span>ina chreideamh.  Indignus est caelesti benedictione qui eam</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="957"/><p><span>dubio quaerit assertu (Aug.), .i. "an té bhíos amharaistioch</span>
<lb n="958"/><span>iona aigne ní fiú é beannocht Dé d'fhágháil", ar an adhbhar</span>
<lb n="959"/><span>nách comhairleóch sé féin a hiarra muna mbiadh a thoil féin</span>
<lb n="960"/><span>chuige chum a tabhartha duit.  Dá bhrígh sin ní hiongantach</span>
<lb n="961"/><span>dá mbeith náire oraibh ar son bhúr ndíomhaoinis agus bhur</span>
<lb n="962"/><span>ndrochchreidimh ar an adhbhar gur mó is fonn lé Dia do</span>
<lb n="963"/><span>thabhairt dúinn ná is fonn linne d'iarraidh air.</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>Annois foillseód na daoine aigeárab fiú iad d'éisteacht</span>
<lb n="966"/><span>annsa chúirt ainglíghe.  Agus as iad céad daoine héistear inte</span>
<lb n="967"/><span>na boicht agus na daoine anacracha, ar an adhbhar go n-éisdeann</span>
<lb n="968"/><span>Dia na daoine matha bochta agus nách tugthar éisteacht do</span>
<lb n="969"/><span>na daoinibh uaibhreacha saidhbhir' a (bhflaitheamhnas),</span>
<lb n="970"/><span>do bhrígh go bhfuil sé aco ar an saoghal so.  An dara dream</span>
<lb n="971"/><span>éistear (i) bhflathamhnas na daoine ceannsa, .i. an dream</span>
<lb n="972"/><span>mhaithios gach éagcóir gus olc dá ndéintear ortha óna ccroidhe</span>
<lb n="973"/><span>agus óna n-anam.  An treas dream an bhuíghion bhíos a' gol</span>
<lb n="974"/><span>agus ag caoi, ar an adhbhar go n-abair Dia féin audivi orationem</span>
<lb n="975"/><span>tuam et vidi lacrymam tuam (IV Reg.xx,5, Isai.xxxviii,5),</span>
<lb n="976"/><span>"do-chuala h'úrnaighthe agus do-chonnarc do dheóra", ar an</span>
<lb n="977"/><span>adhbhar, an deóir, gur guth é a ccluais Dé; agus mar deir an</span>
<lb n="978"/><span>Salmchiallach, Dáth Rígh, auribus percipe lacrymas meas</span>
<lb n="979"/><span>(Psalm.xxxviii,13), "glac mo dheóra ad chluasaibh"; nó</span>
<lb n="980"/><span>mar as éigion don mháthair an ní bhíos ag an mac dá</span>
<lb n="981"/><span>iarraidh uirthe do thabhairt dó an uair do-chí sí a' gol é.</span>
<lb n="982"/><span>An ceathramhadh dream na daoine déarcamhla do-bheirios</span>
<lb n="983"/><span>arán do na bochtánaibh do réir a n-acfuinne.  An uair</span>
<lb n="984"/><span>sgreaduid na daoine so ar Dhia, éisdeann sé riú, agus an uair</span>
<lb n="985"/><span>ghlaodhaid air freagrann iad, agus adéarfaidh sé "Atáim ann</span>
<lb n="986"/><span>so, do bhrígh gurab ionmhuin liom na daoine truaghmhéiliocha".</span>
<lb n="987"/><span>An cúigmhadh dream na daoine bhíos glan</span>
<lb n="988"/><span>ina ccroidhe, ar an adhbhar do-ní Dia ionad suighte dhó</span>
<lb n="989"/><span>féin agus teampoll don Sbiorad Naomh do na croidhthibh glana</span>
<lb n="990"/><span>sgiumartha.  An seisiodh dream na daoine bhíos úmhal, do</span>
<lb n="991"/><span>bhrígh, an té d'adhras agus d'onóras Dia lé húmhalchroidhe,</span>
<lb n="992"/><span>go n-éisdeann sé é.  An seachtmhadh dream na daoine agá</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="993"/><p><span>mbíonn grádh aco do Dhia, ar an adhbhar, an té ghrádhas</span>
<lb n="994"/><span>Dia, seachnann sé gach aontslíghe chuirios fearg ar Dhia,</span>
<lb n="995"/><span>agus dá bhrígh sin congbhann sé é féin ó na peacadhaibh, agus</span>
<lb n="996"/><span>mar sin éisdear é.</span></p>
<lb n="997"/>
<lb n="998"/><p><span>Do-chualabhuir annois, a dheirbhsheathracha ionmhuine,</span>
<lb n="999"/><span>cionnas is cóir dhíbh úrnaighthe do dhéanamh, agus créad iad</span>
<lb n="1000"/><span>na neithe chuirios toirmiosg ortha, agus cia hiad do héisdear</span>
<lb n="1001"/><span>agus nách héisdear ionnta.  Agus chum go mbiaidh fuirm aithríghe</span>
<lb n="1002"/><span>agus úrnaighe aguibh, d'oibrig Dia mise chum beagán cómhuirle</span>
<lb n="1003"/><span>agus úrnaighthe do chur síos ann so.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1006"/><span>Lóchán gaoithe an saoigh<ea>l so; a rath ná pós;</span>
<lb n="1007"/><span>cómhrádh caoin gach naoimh (ghil) glac mar stór;</span>
<lb n="1008"/><span>brónpháis Chríost do chaoine is math an nós;</span>
<lb n="1009"/><span>'s go mbia do chroidhe gan bhrígh, gan phreab, gan</span>
<lb n="1010"/><span>ghlór.'</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1013"/><span>Ó, (a) Thiaighearna mhórthrócairig agus a Shlánaighthóir</span>
<lb n="1014"/><span>Íosa Críost, (chum moladh) agus móronóir t'ainme ró-naomhtha,</span>
<lb n="1015"/><span>agus tusa, a Mhuire, a Mháthair na ngrás, (a</span>
<lb n="1016"/><span>Mhaighdean) mhíorbhúilleach, chum méadúghadh do</span>
<lb n="1017"/><span>ghraduim agus do ghlóire, chum onóra m'aingil chuimhdeachta,</span>
<lb n="1018"/><span>Mhíthchíl Naomhtha, Ghaibriel Naomhtha, Raphael Naomhtha,</span>
<lb n="1019"/><span>agus mo phátrún naomhtha, agus chum naomh agus bannaomh</span>
<lb n="1020"/><span>an domhuin, agus chum na sbioraidi naomhtha atá a bhflathamhnas,</span>
<lb n="1021"/><span>chum áirdchéim' a lúthgháire agus a nglóire, mise, an</span>
<lb n="1022"/><span>peacach ro-mhór, ro-bhocht so atá ag adhradh agus ag úmhlúgh</span>
<lb n="1023"/><span>dhuit, a Thiaighearna Dia, agus lé hiomad óghmóis ag tabhairt</span>
<lb n="1024"/><span>buídheachuis neamhchoimsig duit ar son do thabharthaise</span>
<lb n="1025"/><span>agus do thíodhlaice go léir, et go háirighthe ar son do charthannachta</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1026"/><p><span>do-innstionna, lé n-ar chuiris t'aonMhac féin</span>
<lb n="1027"/><span>anuas ó fhlathamhnas don ghleann so na ndeór chum</span>
<lb n="1028"/><span>sinne do shaora agus do shábháil, a Thighearna neaimhe agus</span>
<lb n="1029"/><span>talmhan, moluim agus móruim h'ainm shíorghlórmhar ar son</span>
<lb n="1030"/><span>mórnaomhthacht do cholla daonna agus beartha do Mhic</span>
<lb n="1031"/><span>mhíorbhúillig, ar son a theagaisg agus a sheanmóra, ar son a</span>
<lb n="1032"/><span>bháis agus a pháise, ar son a aiséirghe agus a dhul ar neamh.</span></p>
<lb n="1033"/>
<lb n="1034"/><p><span>Do-bheirim óm chroidhe agus óm anam gach aon bhuígheachus</span>
<lb n="1035"/><span>is dual agus is féidir leam a thabhairt duit ar son</span>
<lb n="1036"/><span>mistéirí agus míorbhúillí do chuirp agus t'fhola ró-uaisle an sacrament</span>
<lb n="1037"/><span>naomhtha na haltóra lé n-a n-oiltior agus lé n-a nglantar</span>
<lb n="1038"/><span>agus lé n-a naomhthar sinn, agus lé ndéintear ar n-anmanna páirteach</span>
<lb n="1039"/><span>leis na huile ghrásaibh agus beannaghthacht sbioradálta.  Do-<bheirim></span>
<lb n="1040"/><span>óm chroidhe agus óm íntinn buídheachas ro-mhór</span>
<lb n="1041"/><span>duit, do bhrígh gurab é do thoil me d'ionladh agus do ghlana</span>
<lb n="1042"/><span>lé sacrament an bhaistídhe, mise an lán duirrnn do chréafóig</span>
<lb n="1043"/><span>et do neamhní, agus tar éis sin go ttugais me a n-aimsir</span>
<lb n="1044"/><span>oireamhnuig chum creidimh fhírinnigh, agus nár leigis a</span>
<lb n="1045"/><span>bhfaillíth gan é mhéadúghadh ionnam go laothamhuil</span>
<lb n="1046"/><span>maille ré múine agus teagasg na hEagluise naomhtha.</span></p>
<lb n="1047"/>
<lb n="1048"/><p><span>Do-bheirim mar an ccéadna buidheachas mór duit do</span>
<lb n="1049"/><span>bhrígh gur choithís me a mbiadh agus a n-éadach óm chliabhán</span>
<lb n="1050"/><span>go n-uige seo, ag tabhairt gach uile ní dhamh chum mo</span>
<lb n="1051"/><span>chorpáin do chothúghadh.  Moluim agus móraim do naomhainm</span>
<lb n="1052"/><span>do bhrígh gur spárálais me léad ghrásaibh go (dtí) annois,</span>
<lb n="1053"/><span>agus mé go mailíseach ag tuitim a mórán peacuídhe, agus tusa</span>
<lb n="1054"/><span>go foighneach ag feitheamh ream nó go ndúiseóighthí mé</span>
<lb n="1055"/><span>maille réad ghrásaibh ó (chodladh) an pheaca, agus go ttiocfainn</span>
<lb n="1056"/><span>tar ais óm dhíomhaoineas agus óm chursaíbh malluighthe.</span>
<lb n="1057"/><span>Óir dá roinnfeá liom faoi mar do thuillios é, is fada roimhe</span>
<lb n="1058"/><span>so do bhiadh m'anam caillte, nó fós do shloigfioch poll</span>
<lb n="1059"/><span>daoigáin ifrinn mé am beathaig.  Ar son na ngrás et na</span>
<lb n="1060"/><span>ttiodhlaice so go léir, iarruim agus athchuingim ort lé díogras</span>
<lb n="1061"/><span>mo chroidhe agus le húmhlacht m'anma, m'intinn d'fhairsingiúdh</span>
<lb n="1062"/><span>go laethamhuil chum ní is (mó do mholadh agus</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1063"/><p><span>do) bhuidheachas do thabhuirt duit ná thugas go n-uige</span>
<lb n="1064"/><span>so.</span></p>
<lb n="1065"/>
<lb n="1066"/><p><span>Ó, a Thiaighearna (agus a Athair) naomhtha na ngrás, ná</span>
<lb n="1067"/><span>fág me ar mo chumas féin, acht cuir srian do (naoimheagla)</span>
<lb n="1068"/><span>am béal do ghnáth chum mé do chongbháil ar a' ttaobh</span>
<lb n="1069"/><span>astig do chompás t'úmhlaoidheachta, ionnas nách biadh</span>
<lb n="1070"/><span>eagla aonní annsa tsaoghal so oruinn ní sa mhó ná cathúghadh</span>
<lb n="1071"/><span>do chur orrt-sa a n-aonchás ar bith, agus chum na</span>
<lb n="1072"/><span>críche so bíodh do ghrádh naomhtha ceannsa neamhbhuabhartha</span>
<lb n="1073"/><span>(dár saoradh ar na buaidhrimh agus ar) an temptásion</span>
<lb n="1074"/><span>thiocfas orainn, óir atá a fhios agad go bhfuilim sochlaoidhte</span>
<lb n="1075"/><span>soibhrisde uaim féin, agus nách fuil acht neamhní am neart.</span></p>
<lb n="1076"/>
<lb n="1077"/><p><span>A n-éagmuis so, (a) Athair mhórghrásaig, athchuingim</span>
<lb n="1078"/><span>ort lé húmhlacht neamhchoimsioch h'Aonmhic Íosa Críost</span>
<lb n="1079"/><span>go madh deónach leat mise, do sheirbhíseach, do choiméad</span>
<lb n="1080"/><span>ó gach aontsórd uabhair íntinne agus ó ghlóire dhíomhaoin, ó</span>
<lb n="1081"/><span>mhearrgántacht agus ó neamhúmhlacht, ó chealg agus ó mhailís.</span>
<lb n="1082"/><span>Athchuingim mar an ccéadna, a Thiaighearna, díbir uaim</span>
<lb n="1083"/><span>spirid na faillíthe agus na brocuigheachta, spioraid na leisge</span>
<lb n="1084"/><span>agus na tromaoigheachta, spioraid na miosgaise agus na mailíse,</span>
<lb n="1085"/><span>spioraid an fhuatha agus an drochmheasda, ionnas nách diomolfuinn</span>
<lb n="1086"/><span>aonchréatúir dod chréatúiríbh, agus nách cuirfinn me</span>
<lb n="1087"/><span>féin roimh aonchréatúir eile, acht beagmheas do bheith</span>
<lb n="1088"/><span>orm féin agus meas mór ar chách.</span></p>
<lb n="1089"/>
<lb n="1090"/><p><span>(A) Athair naomhtha, clúdaig me lé héadach pósda do</span>
<lb n="1091"/><span>Mhic ghrádhaig, lé súbháilcibh diadha na naomhcharthannachta,</span>
<lb n="1092"/><span>do chum go ngrádhfuinn tú, a Thiaighearna, ós cionn</span>
<lb n="1093"/><span>an uile ní leam chroidhe go léir, leam neart, agus leam anam</span>
<lb n="1094"/><span>go léir, agus nách sgarfadh bás ná beatha, saidhbhrios ná</span>
<lb n="1095"/><span>daidhbhrios, sláinte ná easláinte, ná aonní ar bith eile me</span>
<lb n="1096"/><span>réad ghrádh dílios go brách.  Athchuingim ort an dúil</span>
<lb n="1097"/><span>bhíos agam a neithibh soghluaisde an tsaoghail so do chur</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1098"/><p><span>a leataoibh uaim, ionnas gur duit féin go haonracánach</span>
<lb n="1099"/><span>bhéarfas m'anam taithnniomh.</span></p>
<lb n="1100"/>
<lb n="1101"/><p><span>Ó, a Thiaighearna atá lán do ghrásaibh, tabhair dod</span>
<lb n="1102"/><span>tseirbhíseach féin croidhe úmhal combrúite agus tuigsin bhias</span>
<lb n="1103"/><span>i ccómhnuíghe cúramach tímpchioll smuainte neamhdha, agus</span>
<lb n="1104"/><span>toil díograisioch go brách chum maithiosa, dúil chalma</span>
<lb n="1105"/><span>cheannsa, agus coiméad aireach do bheith agam ar mo chéadfa</span>
<lb n="1106"/><span>corpordha, ionnas tríche sin nách rachadh aonpheaca asteach</span>
<lb n="1107"/><span>am anam.  Cuir srían láidir ar mo theangain ionnas nách</span>
<lb n="1108"/><span>tiocfadh aonchómhrádh borb ná mímhacánta as mo bhéal,</span>
<lb n="1109"/><span>agus ná labheórfainn go holc ná go heasmuilteach ar aonneach</span>
<lb n="1110"/><span>go brách, agus nách biainn cúramach timchioll lochtaoi chách</span>
<lb n="1111"/><span>agus drochghníomhartha daoine eile, acht aire do thabhuirt</span>
<lb n="1112"/><span>go hiomlán chum mé féin do leasúghadh.</span></p>
<lb n="1113"/>
<lb n="1114"/><p><span>Athchuingim ort arís, a Thiaighearna ro-ghráidh, an fad</span>
<lb n="1115"/><span>chuinneóthar mé annsa phríosún so mo chuirp, a bheith</span>
<lb n="1116"/><span>mar chompórd agam an uair do bheinn sgurtha ó gach</span>
<lb n="1117"/><span>aonchúram saoghalta iodhbairt iomlán do dhéanamh díom</span>
<lb n="1118"/><span>féin chum do sheirbhíse agus aire go haonaránach do thabhairt</span>
<lb n="1119"/><span>dod theagasg naomhtha, go madh deónathach leat, a</span>
<lb n="1120"/><span>Thiaighearna, uaire uaigneacha mo bheatha do chaitheamh</span>
<lb n="1121"/><span>annsna hoibreachuibh milse so lé fíordhóchas críoch mhaith</span>
<lb n="1122"/><span>do chur ar dheire mo shaoghail.</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>A Shlánaightheóir an chine daonna, iarruim agus athchuingim</span>
<lb n="1125"/><span>ort, an tan sgarfas an t-anam ris an ccorpán mbocht so, tar</span>
<lb n="1126"/><span>éis aithríghe fhírinneach do dhéanamh agus súbháilcídhe</span>
<lb n="1127"/><span>sacrament na hEagluise naomhtha do ghlaca, má d'áireamh</span>
<lb n="1128"/><span>a measg na n-anam naomhtha, do shúil, maille ré luadhacht</span>
<lb n="1129"/><span>do pháise agus do bháis, go bhfaghainn dul a radharc na</span>
<lb n="1130"/><span>Tríonnóide, an tAtha<i>r, an Mac, 's a' Sbiorad Naomh,</span>
<lb n="1131"/><span>dárb dóibh bheirid créatúiríghe neimhe agus talmhan mola agus</span>
<lb n="1132"/><span>móronóir ré saoghal na saoghal.  Amen.</span></p>
<lb n="1133"/>
<lb n="1134"/><p><span>Agus chum gur móide thuigfeach sibh brígh na n-úrnaighthe,</span>
<lb n="1135"/><span>críochnuíghim leis na bréithribh seo:</span>
<lb n="1136"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1137"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1138"/><span>Lé húrnaighthibh múchtar fearg Mhic Dé;</span>
<lb n="1139"/><span>lé húrnaighthibh fúigthear an t-anam gan bhéim;</span>
<lb n="1140"/><span>lé húrnaighthibh múintior maithios gach béas;</span>
<lb n="1141"/><span>is lé húrnaighthibh músgaltar aingil is naoimh.'</span></p>
<lb n="1142"/>
<lb n="1143"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1144"/><span>Ann sin do-rineadar acht párliament na húrnaighthe seo</span>
<lb n="1145"/><span>do rádh do gach aonmhnaoi aco gach aonmhaidion agus gach</span>
<lb n="1146"/><span>aontráth nóna réna mbeatha.  d'órduígheadar mar an</span>
<lb n="1147"/><span>ccéadna a chur d'fhiachuibh ar a ccloinn an fhuirm chéanna</span>
<lb n="1148"/><span>úrnaighthe do rádh ar maidin agus um thráth nóna.</span></p>
<lb n="1149"/>
<lb n="1150"/><p><span>ORÁID EILÉAN NÍ FHLATHARTA ALIAS</span>
<lb n="1151"/><span>UMHALCHROIDHEACH.</span></p>
<lb n="1152"/>
<lb n="1153"/><p><span>Do bhí bean eile aosda onóireach annsa Phárliament</span>
<lb n="1154"/><span>dárbh ainm Eiléan Ní Fhlatharta, Baintiaighearna Dhúna</span>
<lb n="1155"/><span>Deaghradhairc, agus adubhairt nách raibh aontslíghe ná</span>
<lb n="1156"/><span>meadhón aco dob fhearr dóibh chum dul ar a n-aghaidh</span>
<lb n="1157"/><span>ann gach ní do chuirfidís riompa ná na dúbháilcíghe go</span>
<lb n="1158"/><span>léir, agus go speisialta na peacuídhe marbhthacha, do thréigion.</span>
<lb n="1159"/><span>An dara ní na súbháilcidhe do leanmhuin agus do ghnáthamh.</span></p>
<lb n="1160"/>
<lb n="1161"/><p><span>"Ionnas go mbiadh a fhios aguibh, a dheirbhsheathracha,</span>
<lb n="1162"/><span>créad an díoghbháil do-ní na seacht bpeaca marbhthacha,</span>
<lb n="1163"/><span>.i. uabhar, saint, drúis, craos, leisge, fearg agus formad, tar</span>
<lb n="1164"/><span>cheann go bhfuilim brúite, aosda, ar bheagán neairt,</span>
<lb n="1165"/><span>labheórad díbh ortha, agus cuirfiod (i n-umhail) díbh créad</span>
<lb n="1166"/><span>an dochur mór do-níd.  Agus ar ttús labheórad ar an uabhar.</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>Níl annsan uabhar, a dheirbhsheathracha, acht iomarca</span>
<lb n="1169"/><span>grádh' do bheith ag duine dho féin et dá mhóraoiacht, agus is</span>
<lb n="1170"/><span>iomdha olc agus urchóid do-ní sé do dhuine, ar an adhbhar go</span>
<lb n="1171"/><span>líonann an mórmheas so bhíos ag duine air féin do pheacadhaibh</span>
<lb n="1172"/><span>é, agus go samhaltar ris an ndiabhal é, dá chur féin ós</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1173"/><p><span>cionn daoine eile.  Is as so thig sgrios agus peacúgha an</span>
<lb n="1174"/><span>Chríostuídhe, dá árdúghadh féin agus ag ísliúghadh cháich.</span></p>
<lb n="1175"/>
<lb n="1176"/><p><span>An chéad uair líonann an t-uabhar a' páirtíghe do</span>
<lb n="1177"/><span>pheacadhaibh, do bhrígh gurab é an t-uabhar rígh agus ceann</span>
<lb n="1178"/><span>urraid na bpeacuídhe agus na ndúbháilcidhe go léir.  Initium</span>
<lb n="1179"/><span>omnis peccati superbia; qui tenebit eam adimplebitur maledictis</span>
<lb n="1180"/><span>(Eccli. x, 15), "an t-uabhar tosach an uile pheaca;</span>
<lb n="1181"/><span>agus an té ghlacas é líontar é do mhallaghthacht", a ccás, an</span>
<lb n="1182"/><span>uair ghlacann sé sealbh aonuair amháin a nduine, gur</span>
<lb n="1183"/><span>deacuir a bhuain as, faoi mar is deacair na caisleáin do</span>
<lb n="1184"/><span>shealbhaighid na righthe do bhuain díobh, mar do bhíd dá</span>
<lb n="1185"/><span>ccosaint go tréan láidir, (ionnas) gurab é ainm do-bheir</span>
<lb n="1186"/><span>Dáth Rígh air, .i. fundament agus máthair an uile pheaca, do</span>
<lb n="1187"/><span>bhrígh, an duine uaibhreach, go ttarcaisníonn sé Dia, mar</span>
<lb n="1188"/><span>sin go ttuitionn sé san uile pheaca, a ccás go ttuitionn sé</span>
<lb n="1189"/><span>a ttrí súird peaca, .i. do-ní sé éagcóir ar Dhia, a<i>r féin, agus ar</span>
<lb n="1190"/><span>a chomharsain.  A' dara ní do-ní sé an duine cosmhuil ris</span>
<lb n="1191"/><span>an ndiabhal, do bhrígh go measann sé gur feárr é féin ná</span>
<lb n="1192"/><span>aonduine eile.  An treas ní milleann an t-uabhar anam an</span>
<lb n="1193"/><span>duine do bhrígh go ccuirionn roimhe tigh do thógbháil gan</span>
<lb n="1194"/><span>fundament na húmhlachta.  Qui altam facit domum suam</span>
<lb n="1195"/><span>quaerit ruinam (Prov. xvii,16), "an té thógbhas a thigh</span>
<lb n="1196"/><span>go hárd is leaga d'iarann sé".  As amhla (do-ní) an diabhal</span>
<lb n="1197"/><span>re na peacachaibh mar do-ní an fhionnóg noch thógbhus</span>
<lb n="1198"/><span>cnó suas go hard an uair nách féidir lé í bhrise, agus léigionn</span>
<lb n="1199"/><span>sí don chnó chéadna tuitim anuas ar (charraig) chum a</span>
<lb n="1200"/><span>briste.  Mar sin thógbhas an diabhal suas duine chum</span>
<lb n="1201"/><span>onóra agus (gradaim), an uair nách féidir leis é thrasguirt</span>
<lb n="1202"/><span>annsan úmhlacht, ionnas an uair do thógbhas suas é go</span>
<lb n="1203"/><span>nglacann uabhar é agus go ttuitfeadh sé agus mar sin go ttarreónadh</span>
<lb n="1204"/><span>é go hifrionn.  <A n-éagm>uis so go léir caillionn an t-anam</span>
<lb n="1205"/><span>an mhaithios go léir leis an uabhar, (ar) an adhbhar, má</span>
<lb n="1206"/><span>bhíonn grása, breadhthacht, eagna agus ciall ag an bpáirtíghe,</span>
<lb n="1207"/><span>caillionn sé an t-iomlán díobh má bhíonn sé uaibhreach.</span>
<lb n="1208"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1209"/><p><span>Mas áil leat gráinne do dheighilt ón lóchán cath suas iad</span>
<lb n="1210"/><span>araon agus tuit<f>ig an gráinne agus éireóig an lóchán suas ré</span>
<lb n="1211"/><span>gaoith.  Sin mar bhíd lucht an uabhair ag éirghe (agus) ag</span>
<lb n="1212"/><span>dul suas, agus lucht na humhlachta agá n-íslioghadh féin.  Atá</span>
<lb n="1213"/><span>a fhios aguibh nách ar son a fheabhuis d'éirghios an lóchán</span>
<lb n="1214"/><span>ós cionn an ghráinne acht léna éadtromacht.  Mar sin ní</span>
<lb n="1215"/><span>léna <bh>feabhas éirghid lucht an uabhair suas ós cionn</span>
<lb n="1216"/><span>na ndaoine úmhla.  Do-chídhtí go ndéinid bataoi lobhtha</span>
<lb n="1217"/><span>agus piastuíghe beaga lonnra agus solas annsan oidhche.  Gidheadh</span>
<lb n="1218"/><span>annsa ló ní thaisbeánuid solas ar bith.  Sin mar bhíos lucht</span>
<lb n="1219"/><span>an uabhair ag déanamh soluis agus taisbeána agus taibhse móra a</span>
<lb n="1220"/><span>sgamoluibh an tsaoghail so.  Gidheadh lá an bhreitheamhnuis,</span>
<lb n="1221"/><span>an uair thiocfas grian an chirt ag déanamh soluis agus</span>
<lb n="1222"/><span>lonra, taisbeán<f>uid na daoine uabhreacha iad féin 'na</span>
<lb n="1223"/><span>ndath féin, .i. comh dubh re gual.</span></p>
<lb n="1224"/>
<lb n="1225"/><p><span>Bíodh a fhios aguibh mar an ccéadna go bhfuilid seacht</span>
<lb n="1226"/><span>cceinn ar an uabhar, .i. glóire dhíomhaoin, bladhmann,</span>
<lb n="1227"/><span>annlán, aintréan, saobhchráifeacht, ceanntréine, iomarbhádh,</span>
<lb n="1228"/><span>agus gur cóir iad d'fhéachuin agus do sheachnadh mar an bpláig.</span>
<lb n="1229"/><span>agus ainnis críochnód leis na bréithribh so:</span></p>
<lb n="1230"/>
<lb n="1231"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1232"/><span>Le fuadar an Uain ghil do crasadh sa ccrann</span>
<lb n="1233"/><span>buaidhfeam an uair so ar pheaca na cceann,</span>
<lb n="1234"/><span>ruaigfeam tar cuantaibh athach na mbeann,</span>
<lb n="1235"/><span>an t-uabhar do bhuailios na peacuig go teann."</span></p>
<lb n="1236"/>
<lb n="1237"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1238"/><span>Ann sin adubhairt a' spéicéir, .i. Onóra Ruadh Ní Laocha,</span>
<lb n="1239"/><span>go rabhadar na mná comhchoitean' ag iarraidh cead</span>
<lb n="1240"/><span>labhartha t'réas na <m>baintiaighearnaoi sin, agus an uair</span>
<lb n="1241"/><span>chonnarcas gurbh oireamhnach sin do thabhairt dóibh,</span>
<lb n="1242"/><span>d'éirig Seabhán na Buaile go díreach deaghlabhartha.</span>
<lb n="1243"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1244"/><p><span>ÓRÁID CHSEABHÁN NA BUAILE ALIAS NA FÉILE.</span></p>
<lb n="1245"/>
<lb n="1246"/><p><span>"As cóir dhíbh, a dheirbhsheathracha," ar sise, "sibh féin</span>
<lb n="1247"/><span>do sheachnadh ar an saint, ar an adhbhar gur peaca mór í</span>
<lb n="1248"/><span>bhíos go cómhnaightheach ag líona pholl agus phuaithisí le</span>
<lb n="1249"/><span>cómhchruinnioghadh lóchán a' tsaoghail so, a ccás gurab</span>
<lb n="1250"/><span>iomdha anam do cailltear ag cruinnioghadh óir agus airgid agus</span>
<lb n="1251"/><span>gach aontsórd saidhbhris eile, ionnas go samhaltar an duine</span>
<lb n="1252"/><span>sanntach re machtíre noch d'ithios feóil na ccaorach, d'ólas</span>
<lb n="1253"/><span>a gcuid fola, ghearras a ccroicionn, stiallas a ccnámha, agus</span>
<lb n="1254"/><span>fós ar uairibh bídh glór na gcaorach aige chum iad do mhealla.</span>
<lb n="1255"/><span>Nó fé mar bhíos ainmhidhe ar a ttugthar talpa ansan oileán</span>
<lb n="1256"/><span>noch bhíos caoch, agus soc aige is cosmhuil ré soc muice le n-a</span>
<lb n="1257"/><span>ttógbhann sé an taobh síos suas do na bántaibh agus do na</span>
<lb n="1258"/><span>garradhthibh.  Fuathionn sé an solas agus ní osglann a shúile</span>
<lb n="1259"/><span>go mbíonn ag fágháil bháis.  Mar sin bhíonn an duine</span>
<lb n="1260"/><span>sanntach nách bíonn do chúram lao ná oidhche air acht</span>
<lb n="1261"/><span>ag ionntógh na neithe talmhuíghe an faid bhíos 'na bheathaig</span>
<lb n="1262"/><span>gurab é adhbhar agus cúram bhíos air, ag tabhairt aire do</span>
<lb n="1263"/><span>neithibh talmhuíghe agus do shaidhbhrios do chruinnioghadh,</span>
<lb n="1264"/><span>agus mar sin caochann agus dallann ceó an tsaoghail so é.  Gidheadh</span>
<lb n="1265"/><span>a n-aimsir an bháis caithfigh sé a shúile d'osguilt, más olc</span>
<lb n="1266"/><span>maith leis é, agus teacht do láthair cheartbhreitheamhnuis Dé</span>
<lb n="1267"/><span>chum na súile do dhún an t-olc go n-osgeóladh na pianta</span>
<lb n="1268"/><span>iad go síorrdhuídhe.  Ní bhfachtar sochar ná somhaoin ón</span>
<lb n="1269"/><span>muic nó go mbí sí tar éis bháis.  Gidheadh ann sin do-gheibhid</span>
<lb n="1270"/><span>na búistéirídhe a cuid feóla; do-gheibhid na</span>
<lb n="1271"/><span>saidléirídhe a cuid leathair, agus na gréasaighthe na guairídhe.</span>
<lb n="1272"/><span>Is mar sin don duine shanntach.  Ní bhfaghthar aonní</span>
<lb n="1273"/><span>uaig go mbíonn tar éis bháis.  Ann sin do-gheibh an talamh</span>
<lb n="1274"/><span>an conblach.  Do-gheibh a oighrídhe a chuid don tsaoghal,</span>
<lb n="1275"/><span>agus do-gheibhid na diabhail an t-anam.</span></p>
<lb n="1276"/>
<lb n="1277"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1278"/><span>Och!  a dhaoine bochta an tsaogail</span>
<lb n="1279"/><span>bhíos ag cruinnioghadh an óir 's an éaduicc,</span>
<lb n="1280"/><span>is eagal díbh a n-am an éaga</span>
<lb n="1281"/><span>gur budh trom an t-ualach é aguibh.</span>
<lb n="1282"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1283"/><p><span>Is measa dhíbh mar táid na sgéala,</span>
<lb n="1284"/><span>ní cuirfior bonn libh sa chré de,</span>
<lb n="1285"/><span>biaidh sé dá roinn tar bhúr n-éise,</span>
<lb n="1286"/><span>sibh-se dá íoc, is budh daor libh."</span></p>
<lb n="1287"/>
<lb n="1288"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1289"/><span>ÓRÁID MHEIDHBH MHEASARDHA ANN SO.</span>
<lb n="1290"/><span>Ann sin do labhuir Meadhbh Mheasardha, agus adubhairt gur</span>
<lb n="1291"/><span>marbhthach an peaca an craos, "ar an adhbhar", ar sise,</span>
<lb n="1292"/><span>"nách fuil ann acht slogadóir nách bíonn sásda le miosúr</span>
<lb n="1293"/><span>ná le riaghlachuibh na nádúra.  Agus atáid chúig ghéaga</span>
<lb n="1294"/><span>phréamhas as, .i. (an sgiolamar), drochmhúine, siolloideacht,</span>
<lb n="1295"/><span>iomad briathra, mallinntleacht; agus mar sin pheacaidheas an</span>
<lb n="1296"/><span>duine ar chúig mhodh leis an bpeaca so.</span></p>
<lb n="1297"/>
<lb n="1298"/><p><span>An chéad mhodh gan fanamhain le ham bídh do</span>
<lb n="1299"/><span>chathamh.  Vae (tibi) terra cuius rex est puer et cuius</span>
<lb n="1300"/><span>principes mane comedunt (Eccles.x,16), "as truagh an</span>
<lb n="1301"/><span>tír agá mbíonn leanbh mar rígh et agá mbí a phrionnsuíghe</span>
<lb n="1302"/><span>ag ithe ar maidin go minic".  As é an corp an leanbh so,</span>
<lb n="1303"/><span>et as é an rígh an toil shaor bhíos ag stiúradh an anma, agus</span>
<lb n="1304"/><span>as iad na prionsaidhe na céadfa corpordha.  An uair is</span>
<lb n="1305"/><span>maith lé duine caisleán do ghabháil brosdaighionn sé chum</span>
<lb n="1306"/><span>doruis an chaisleáin dá shealbhúghadh.  As í an sgórnach</span>
<lb n="1307"/><span>an dorus 'na ttéid an craos agus armáil an diabhuil asteach, agus</span>
<lb n="1308"/><span>an té agá mbíonn dorus an chaisleáin is urasa do an caisleán</span>
<lb n="1309"/><span>do bheith aige.  Dá bhrígh sin is ar gheata an bhéil agus na</span>
<lb n="1310"/><span>sgórnuíghe is cóir an ghárda is mó do chur, ar an adhbhar,</span>
<lb n="1311"/><span>muna ccurthar srian ris an gcraos a' chéad uair, ní bhfuil</span>
<lb n="1312"/><span>acht díomhaoineas cur a n-aghaidh na ndubháilcídhe eile.</span>
<lb n="1313"/><span>An té bheirios ar bhéal ar chapall stiúrann sé é mar is</span>
<lb n="1314"/><span>maith leis.  Sin mar stiúrann an diabhal an craosach.</span>
<lb n="1315"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1316"/><p><span>Cuirmíd srianta a mbéal na ccapull chum iad do bheith a</span>
<lb n="1317"/><span>n-oireamhuin dúinn.  Cuirmís mar an ccéadna srian lé</span>
<lb n="1318"/><span>craos agus lé hanmhianna na colla.</span></p>
<lb n="1319"/>
<lb n="1320"/><p><span>An dara ní bheith tugtha do mhíllseánuibh bíg agus dígh</span>
<lb n="1321"/><span>an uair budh chóra dúinn bheith sásda lé <h>aonbhía do </span>
<lb n="1322"/><span>bhiadh ionite.  Palatum tuum excitent non sapores, .i.</span>
<lb n="1323"/><span>"d'ocras is cóir do bhéal do chorrúgha agus ní do bhlas".</span>
<lb n="1324"/><span>Dá mbiadh sathach ag duine ina loitfídhe fíon ann, ní dá</span>
<lb n="1325"/><span>dheóin do chuirfiodh sé an fíon an athuair ann.  Is sathach</span>
<lb n="1326"/><span>don tsórd sin bolg an duine, ar an adhbhar loitear gach a</span>
<lb n="1327"/><span>ccurthar ann go mímheasardha.  Agus ionnas mar bheathaighios</span>
<lb n="1328"/><span>duine go macnuiseach asal, agus 'na dhiaig leagann</span>
<lb n="1329"/><span>an t-asal annsa phlúid é, sin mar do-ní an corp beathaighthior</span>
<lb n="1330"/><span>go miangusach macnuiseach, leagann sé an t-anam a bplúid</span>
<lb n="1331"/><span>an pheaca.  Qui delicate a pueritia nutrit servum suum,</span>
<lb n="1332"/><span>inveniet eum postea contumacem (Prov.xxiv,21), .i. "an té</span>
<lb n="1333"/><span>bheathuíghios a sheirbhíseach go seasguir ón aois óig, do-gheabha</span>
<lb n="1334"/><span>'na dhiaig sin é go strampálta", dá chur a ccéill</span>
<lb n="1335"/><span>do go bhfa<gha sé> an corp doriaghalta ag cur a n-aghaidh</span>
<lb n="1336"/><span>(na) spioraide go cónathach.</span></p>
<lb n="1337"/>
<lb n="1338"/><p><span>An treas modh ar a dtuitionn duine san bpeaca so le</span>
<lb n="1339"/><span>mórán bíg agus dígh do chathamh.  Gan amharas is í an</span>
<lb n="1340"/><span>fhearthuinn thuitios anúas go mín ceannsa is fearr, et an</span>
<lb n="1341"/><span>chlaguirneach thig d'urchar loitionn sí na guirt agus na garruighthe.</span>
<lb n="1342"/><span>Mar an gcéadna an bia chaithios duine go</span>
<lb n="1343"/><span>measardha is é is fearra don chorp.  Níl dá mhéid aoileach</span>
<lb n="1344"/><span>curthar ar a' ttalamh nách móide an fhiaile agus na piastaidhe</span>
<lb n="1345"/><span>fhásas ann é.  Mar sin an cholann, níl dá fheabhas beathuíghthear</span>
<lb n="1346"/><span>í nách (móide) do chorruighthibh agus d'ainmhiannaibh</span>
<lb n="1347"/><span>d'fhásas innte.  Is móide loitior an fíon mórán pluid</span>
<lb n="1348"/><span>do chur ar na fíonúiribh.  Mar sin an té d'ithios mórán,</span>
<lb n="1349"/><span>(is é) is túsga bhíos ag éag.  Is mór do dhaoinibh marbhthar</span>
<lb n="1350"/><span>lé hiomarca ólacháin, agus taraingios mímheasardhacht bíg</span>
<lb n="1351"/><span>mórán aicídíghe agus éagcruais ortha, agus cailltior an chuid is</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1352"/><p><span>mó do na daoinibh lé hiomad póitireacht, do réir mar adeir</span>
<lb n="1353"/><span>an file Laidne:</span></p>
<lb n="1354"/>
<lb n="1355"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1356"/><span>Helluo cur epulis tumefactum abdomen adoras</span>
<lb n="1357"/><span>quod putredo brevi faetor et horror erit?</span>
<lb n="1358"/><span>cur tanto pascis studio deforme cadaver?</span>
<lb n="1359"/><span>non plures gladio quam cecidere gula.</span></p>
<lb n="1360"/>
<lb n="1361"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1362"/><span>As é a chiall sin, an mhéadal sin atá agad dá teanna agus dá</span>
<lb n="1363"/><span>líona go mbia sí comh brian lé conblach, agus mar an ccéadna</span>
<lb n="1364"/><span>nách lía duine do marbhthar lé claoidheamh ná lé craos.</span></p>
<lb n="1365"/>
<lb n="1366"/><p><span>An ceathramhadh modh lea ttuitionn an duine annsa</span>
<lb n="1367"/><span>pheaca bheith ro-chúramach tímpchioll cócuireacht agus bíg</span>
<lb n="1368"/><span>d'ollmhúghadh don chorp, ar son nách fuil annsa chorp</span>
<lb n="1369"/><span>d'oileamhuin acht féasda d'ollmhúghadh do na péisdibh.</span>
<lb n="1370"/><span>Mar sin an té bhíos ró-chúramach ag tabhuirt oileamhna</span>
<lb n="1371"/><span>dá chorp as é is eascara bhíos aige dá dhéanamh ramhar.</span></p>
<lb n="1372"/>
<lb n="1373"/><p><span>An cúigmhadh modh biadh chathamh lé geanachas agus lé</span>
<lb n="1374"/><span>cíocras.  Noli esse avidus in omni epulatione, nec te effundas</span>
<lb n="1375"/><span>super omnem escam (Eccli. xxxvii, 32), .i. "ná bí cíocrach</span>
<lb n="1376"/><span>ar aonfhéasda, agus ná tabhair tú féin ar aonbhia", ar an</span>
<lb n="1377"/><span>adhbhar nách fuil ach beithígheach brúideamhuil annsa tí</span>
<lb n="1378"/><span>dá mbíonn a chorp 'na mháighistir air.</span>
<lb n="1379"/><span>Éistig annois ris an bhfile:</span></p>
<lb n="1380"/>
<lb n="1381"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1382"/><span>"Is mairg don bhuídhin do stríocas d'aingis na n-olc,</span>
<lb n="1383"/><span>measardhacht chaoin bhúr cclí-se leanadh an deoch,</span>
<lb n="1384"/><span>atharrach bíg 'sé mhínios galar na mbocht,</span>
<lb n="1385"/><span>'s lé salachar craois ná dínig brocach an corp.""</span></p>
<lb n="1386"/>
<lb n="1387"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1388"/><span>ÓRÁID RÓIS NÍ GHEANMNUÍGHE.</span>
<lb n="1389"/><span>"Is mór a' peaca an drúis," ar sí, "agus ní bhfuil ann acht</span>
<lb n="1390"/><span>teine bhíos ar dearglasa, agus ní hé Dia aduighios an teine</span>
<lb n="1391"/><span>sin acht an diabhal.  Agus fé mar do-ní an gobha an uair nách</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1392"/><p><span>fiadann sé an t-iarann do shásúghadh do réir a thoile,</span>
<lb n="1393"/><span>cathann sé annsa teine é agus bíonn sé a' séide na mbolg nó</span>
<lb n="1394"/><span>go mbíonn an t-iarann teith agus ann sin ceartaighionn sé é</span>
<lb n="1395"/><span>mar is toil leis féin, sin mar bhíos an diabhal.  An uair</span>
<lb n="1396"/><span>nách fiadann sé duine tharrang chum peaca ar aonmhodh,</span>
<lb n="1397"/><span>lasann agus dóighean sé é lé teine na drúise chum go cclaonadh</span>
<lb n="1398"/><span>sé chum an pheaca.  Agus, a dheirbhsheathracha, atáid</span>
<lb n="1399"/><span>mórán brainsidhe agus géag ar an bpeaca so, .i. duille inntleacht,</span>
<lb n="1400"/><span>neamhmhothúghadh, buairt aigine, tuaisceart, fuath do</span>
<lb n="1401"/><span>Dhia, grádh do dhuine féin, grádh don tsaoghal, uathbhás</span>
<lb n="1402"/><span>roimh an mbás agus roimh bhreitheamhnas Dé, agus mídhóchas</span>
<lb n="1403"/><span>na glóire siorruídhe.</span></p>
<lb n="1404"/>
<lb n="1405"/><p><span>Ag so an armáil bhíos ag an ndiabhal chum an anma do</span>
<lb n="1406"/><span>thrasguirt.  Samhaltar é ré crocán ar an adhbhar, dá ghile</span>
<lb n="1407"/><span>bhíos an crocán, má curthar ar an tteine é bia sé dubh.  Mar</span>
<lb n="1408"/><span>sin dúbhann sé an t-anam bhíos ag tuitim go minic annsa</span>
<lb n="1409"/><span>pheaca so na drúise.  Farrais sin, an crocán bhíos ag fiucha,</span>
<lb n="1410"/><span>muna mbiaidh ann acht aonghráinne amháin póinire,</span>
<lb n="1411"/><span>tógbhann an fiucha a n-uachtar é agus taisbéanann é.  Mar sin</span>
<lb n="1412"/><span>bhíd na daoine drúiseamhla; ní féidir leó iad féin do chosg</span>
<lb n="1413"/><span>ná do stopa ó bhréithribh barbartha (do theacht as a</span>
<lb n="1414"/><span>mbéal), nó ó bheith ag gabháil abhrán mímhacánta, nó ag</span>
<lb n="1415"/><span>póga mórán aguinne, na mná, nuch do-ní íomháighthe</span>
<lb n="1416"/><span>dínn féin ag ceartú et ag córughadh an oiread sin éaduicc</span>
<lb n="1417"/><span>oruinn féin chum go ttabharthuídhe aire dhúinn.  Ní</span>
<lb n="1418"/><span><theas>daigheann fós bladar ná milisbriathra ó mhórán</span>
<lb n="1419"/><span>aguinne an uair bhímíd a ccómhluadar na bhfear ionnas,</span>
<lb n="1420"/><span>cómh maith agus mar imthíghios an tine amach a fuinneógaibh</span>
<lb n="1421"/><span>an tíghe bhíos ar dearglasa, sin mar sgeinnios lasracha</span>
<lb n="1422"/><span>tintidhe na drúise as béal na ndaoine bhíos tugtha dhon</span>
<lb n="1423"/><span>pheaca so, ionnas nách maith bheith a ccómhluadar mhórán</span>
<lb n="1424"/><span>do na mnáibh má admhuid an fhírinne, ar an adhbhar, mar</span>
<lb n="1425"/><span>dóightior an féidliocán bhíos ag eitiollaicc tímpchioll na</span>
<lb n="1426"/><span>teine agus na coinnle, sin mar dóightior an duine drúiseamhuil</span>
<lb n="1427"/><span>láimh ré mnaoi, (nó fé) mar is docair an teine do theasargon</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1428"/><p><span>ar an spungc nó ar an asgart<ach>, mar sin chuirios an</span>
<lb n="1429"/><span>diabhal teine na drúise an n-aonmhnaoi amháin bhíos</span>
<lb n="1430"/><span>órnáideach a n-éadach agus tugtha dho ghníomharthuibh na</span>
<lb n="1431"/><span>colla chum na coda eile do lasa leis an tteine chéadna.</span></p>
<lb n="1432"/>
<lb n="1433"/><p><span>Bíodh a fhios aguibh nách fuil san drúis acht puathais</span>
<lb n="1434"/><span>an diabhail chum na bpeacach do shloga innte ceann ré</span>
<lb n="1435"/><span>fánaidh, nó (líon) chum a ngobhtha ann, nó dúbhán báighte</span>
<lb n="1436"/><span>chum iad do mhealla, nó nimh chum iad do mhille, nó</span>
<lb n="1437"/><span>cloidheamh chum na bpeacach do mharbhadh.  Níl fós a</span>
<lb n="1438"/><span>n-anntoil na drúise acht líon an diabhuil, nó mar bhaighte</span>
<lb n="1439"/><span>do cuirfídhe i ttrap chum loch do mharbhadh, nó mar do </span>
<lb n="1440"/><span>bhiadh gliú do cuirfídhe ar chrann chum éan do ghabháil,</span>
<lb n="1441"/><span>nó mar do bhiadh dubhán foilighthe faoi bhaighte.  Quod</span>
<lb n="1442"/><span>quomodo capiuntur pisces hamo et aves laqueo, sic capiuntur</span>
<lb n="1443"/><span>homines in tempore malo (Eccles.ix,12), "fé mar gabhthar</span>
<lb n="1444"/><span>iasg lé dubhán nó éan lé líon, mar sin gabhthar na daoine</span>
<lb n="1445"/><span>a ndrochaimsir", .i. na drúiseamhlacht.</span></p>
<lb n="1446"/>
<lb n="1447"/><p><span>Agus chum nách biainn ag labhuirt ní sa mhó ar an</span>
<lb n="1448"/><span>ulphéist bhrúideamhuil so, bíodh a fhios aguibh nách fuil</span>
<lb n="1449"/><span>ann acht nimh measguithe trí bhia noch thig asteach go</span>
<lb n="1450"/><span>milis agus ghearras faoi dheire mar do-ní athair nímhe.</span>
<lb n="1451"/><span>Níl fós acht pláig ann chum léirsgris do thabhairt ar an</span>
<lb n="1452"/><span>ccine daona, do réir mar do-chímaoid ar an aicíd uathfásaicc</span>
<lb n="1453"/><span>úrghránna úd, .i. an bholgach Fhranngcach.  Miserabile</span>
<lb n="1454"/><span>scortatorum flagellum, .i. "sgiúirse namhdach chum pionóis do</span>
<lb n="1455"/><span>lucht na drúise".  Dá bhríogh sin, a dheirbhsheathracha,</span>
<lb n="1456"/><span>diúltighmaois don pheaca ghráineamhuil úd na drúise, agus</span>
<lb n="1457"/><span>éistiom ris (na) bréithribh so am dhiaig:</span></p>
<lb n="1458"/>
<lb n="1459"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1460"/><span>Is brúideamhuil barbartha an galar so léaghmuir shúas,</span>
<lb n="1461"/><span>is drúiseamhuil damanta cheanglas céada a nguais,</span>
<lb n="1462"/><span>is iomadamhuil mallathacht tharraingios sé agus buairt,</span>
<lb n="1463"/><span>och!  míchlú allamhuir an pheaca so cáomhain uainn.'</span>
<lb n="1464"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1465"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1466"/><span>ÓRÁID GHOBNUIT AN FHUADAIR ANN SO.</span>
<lb n="1467"/><span>Ann sin d'éirig Gobnuit Fhuadrach, agus adúbhairt gur mhór</span>
<lb n="1468"/><span>marbhthach an peaca an leisge mar an ccéadna, ar an</span>
<lb n="1469"/><span>adhbhar nách fuil innte acht neamhfhonn bhíos ar an</span>
<lb n="1470"/><span>bpeacach chum neithe sbioraidálta agus leas a anma</span>
<lb n="1471"/><span>d'oibrioghadh.</span></p>
<lb n="1472"/>
<lb n="1473"/><p><span>"Samhaltar an duine leisgeamhuil nó lorgánta le caisleán</span>
<lb n="1474"/><span>ar a mbí mórán tiaighearnaoi air noch aigeá ccaillionn an</span>
<lb n="1475"/><span>té bhíonn leasg faillítheach a chuid don chaisleán go hiomlán</span>
<lb n="1476"/><span>ag duine eile dá sgiuba uaidh.  Mar sin má bhíonn spioraid</span>
<lb n="1477"/><span>fhaillítheach ag duine biaidh an chollann ag greamúgh innte</span>
<lb n="1478"/><span>neithe éigin 'na cuinnibh go laethamhuil.  Manus fortium</span>
<lb n="1479"/><span>dominabitur; quae autem remissa est tributis serviet (Prov.</span>
<lb n="1480"/><span>xii,24), "is í lámh na ttréan bhuailfios; gidheadh an lámh</span>
<lb n="1481"/><span>fhaillítheach caithfidh sí suídhe fó chíos".  Bíonn mar an</span>
<lb n="1482"/><span>ccéadna toil an lorgánaig foileamhnach.  Is toil leis agus ní</span>
<lb n="1483"/><span>toil leis.  Is áill leis an deaghobair sin do dhéanamh, agus ní</span>
<lb n="1484"/><span>háill leis, mar deir an file:</span></p>
<lb n="1485"/>
<lb n="1486"/><p><span>Quod volo non possum, quod possum nolo peractum,</span>
<lb n="1487"/><span>tota pigri vita est nil nisi nolo, volo.</span></p>
<lb n="1488"/>
<lb n="1489"/><p><span>Agus fé mar fhásas drisleacha, feóthanáin agus fiailte annsa</span>
<lb n="1490"/><span>talamh bhíos 'na chomhnuídhe agus ina fhásach a bhfad,</span>
<lb n="1491"/><span>nách tig toradh ar bith air nó go nglantar agus go n-oibrighthear</span>
<lb n="1492"/><span>é, agus go ccurthar síol maith ann, sin mar do bhíos an duine</span>
<lb n="1493"/><span>leasg nó lorgánta.  Fásann fiaile uilc agus urchóide agus dubháilce</span>
<lb n="1494"/><span>ann an uair nách bíonn sé ag tabhairt aire d'oibreachaibh</span>
<lb n="1495"/><span>na subháilce agus na soghníomhartha.  Haec est maledictio Adam</span>
<lb n="1496"/><span>ut in agro corporis et cordis nostri nociva at inutilia gratuito</span>
<lb n="1497"/><span>et passim proveniant; utilia vero et necessaria cum labore,</span>
<lb n="1498"/><span>.i. "as é mallúgh Ádhaimh fó deara go bhfásaid na neithe</span>
<lb n="1499"/><span>díoghbhálacha neamhshochracha uatha féin a ttalamh ár</span>
<lb n="1500"/><span>ccuirp agus ár ccroidhe, agus gur le dúadh et le saothar</span>
<lb n="1501"/><span>d'fhásaid</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1502"/><p><span>na neithe sochracha is riachtanas dúinn".  Per agrum pigri</span>
<lb n="1503"/><span>hominis transivi et per vineam stulti; et ecce totum plenum</span>
<lb n="1504"/><span>urticae, et operuerunt superficiem eius spinae (Prov. xxiv),</span>
<lb n="1505"/><span>(30-1), .i. "do ghabhas trí ghort an duine leisg lorgánta</span>
<lb n="1506"/><span>agus trí fhíonúir an amadáin, agus féach go raibh an t-iomlán lán</span>
<lb n="1507"/><span>do neanntóig, gur fhoiligheadar na drisleacha an taobh suas</span>
<lb n="1508"/><span>de".</span></p>
<lb n="1509"/>
<lb n="1510"/><p><span>Do-chímaoid an t-uisge ná corruíghionn agus nách bíonn rith</span>
<lb n="1511"/><span>aige go loghann sé.  et capiunt vitium ni moveantur aquae.</span>
<lb n="1512"/><span>Do-chímaoid an t-iarann féin muna ccaitior é et úsáid do</span>
<lb n="1513"/><span>dhéanamh de go bhfásann meirg agus mísgéimh air.  Mar sin</span>
<lb n="1514"/><span>d'íntinn agus d'anam an lorgánaig, fásann meirg agus míghreann,</span>
<lb n="1515"/><span>mímhéinne agus míghníomhartha ann.  Bíonn an duine leasg</span>
<lb n="1516"/><span>faillítheach tímpchioll gnótha duine eile féin mar do bhíonn</span>
<lb n="1517"/><span>tímpchioll a ghnótha féin.  Sicut acetum dentibus et fumus</span>
<lb n="1518"/><span>oculis, sic piger his qui miserunt eum (Prov.x,26), .i. "mar</span>
<lb n="1519"/><span>thaisbeánas an uinéigre é féin do na fiaclaibh nó deatach</span>
<lb n="1520"/><span>do na súilibh, sin mar do-ní an duine leasg leis na daoinibh</span>
<lb n="1521"/><span>chuirios cúram air". Agus bíonn sé comh meata agus comh eaglach</span>
<lb n="1522"/><span>sin go n-abuir sé go mbíonn leóghan roimhe annsa tslíghe agus</span>
<lb n="1523"/><span>go marbhthaoi é ar lár na sráide.  Bíonn sé 'na chodla an</span>
<lb n="1524"/><span>uair budh chóir do bheith 'na dhúiseacht, agus ní háill leis</span>
<lb n="1525"/><span>bheith ag treabhadh lé héigionn fuachta a ccás go mbíonn</span>
<lb n="1526"/><span>sé ag iarra déarca annsa tsamhra agus nách faghaibh sé í.</span></p>
<lb n="1527"/>
<lb n="1528"/><p><span>Agus dá réir sin déineamaoid ar ndíthchioll gan bheith</span>
<lb n="1529"/><span>díomhaoin drochghnóthach an seal beag bhiam ar an saoghal</span>
<lb n="1530"/><span>so, agus déinmaoíd branar samhra ar na súbháilcibh go</span>
<lb n="1531"/><span>díthchiollach dúthrachtach, ionnas go mbiaidh fóghmhar</span>
<lb n="1532"/><span>fairsing (againn) agus lón líonmhar a ccóir na tíre thall.</span></p>
<lb n="1533"/>
<lb n="1534"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1535"/><span>Teagasg gan cheisniomh do-bheirim don dream</span>
<lb n="1536"/><span>mhnámhuil;</span>
<lb n="1537"/><span>seachnuig meisge agus beiriotuis chlann náireach;</span>
<lb n="1538"/><span>más áil libh seilbh ghlan d'fheicsin i mbrodh <a>n</span>
<lb n="1539"/><span>Airdmhic</span>
<lb n="1540"/><span>gearraguig leisge agus meirg na lorgántacht."</span>
<lb n="1541"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1542"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1543"/><span>ÓRÁID ALSÚN CHEANNSA (SONN).</span>
<lb n="1544"/><span>Ann sin (adubhairt Alsún Cheannsa) go labhaireódh sí féin</span>
<lb n="1545"/><span>ar an bhfeirg.</span></p>
<lb n="1546"/>
<lb n="1547"/><p><span>("Níl ansa) bhfeirg", ar sí, "acht trioblóid nó buairt</span>
<lb n="1548"/><span>mhírésúnta na híntinne, agus is iomdha olc (do-ní sí) do dhuine</span>
<lb n="1549"/><span>ar an adhbhar go ccaochann sí é.  (Agus bíonn fearg ar na</span>
<lb n="1550"/><span>daoinibh ghlacann fearg) go hobann, agus lasa suas d'urchar</span>
<lb n="1551"/><span>níos an fhearg so, agus craobhsgaoilid siad an uile ní bhíos 'na</span>
<lb n="1552"/><span>ccroidhe an uair ghlacaid siad an sórd feirge so.  Agus fé mar</span>
<lb n="1553"/><span>adeir Horatius:  secretumque teges qui es vino tortus et ira</span>
<lb n="1554"/><span>(Ep.1,18,38) "canann meisge et fearg fíor".  Agus cómh</span>
<lb n="1555"/><span>maith agus nách taisbeánann an íoghmhá í féin annsan uisge</span>
<lb n="1556"/><span>an uair bhíonn sé salach nó buabhartha, nó an uair bhíos</span>
<lb n="1557"/><span>an tsúil trioblóideach nó tinn ní <féi>dir lé aonní d'fhaicsin</span>
<lb n="1558"/><span>go glinn, mar sin an duine feargach ní bhíonn a fhios aige</span>
<lb n="1559"/><span>cia hé féin ná créad é Dia, agus is lé duine buile budh chóir</span>
<lb n="1560"/><span>é do shamhlughadh.</span></p>
<lb n="1561"/>
<lb n="1562"/><p><span>Bíonn an fhearg caoch ionnas nách leigion sí do dhuine</span>
<lb n="1563"/><span>na neithe bhíos ro-sholus d'fhaicsin, dallann sí é cómh mór</span>
<lb n="1564"/><span>sin.  Agus as amhlaidh do-ní an diabhal faoi mar do-ní an</span>
<lb n="1565"/><span>t-iasgaire do shailíghios an t-uisge chum nách faicfeadh an</span>
<lb n="1566"/><span>t-iasg an líon agus go rachadh sé ann asteach.  Mar sin chuirios</span>
<lb n="1567"/><span>an diabhal sgamal ar dhuine chum go ttuitfeadh sé annsa</span>
<lb n="1568"/><span>pheaca gan fhios do féin.  Tribulabo homines et ambulabunt</span>
<lb n="1569"/><span>ut caeci (Soph.i,17) .i. "cuirfiod buairt ar na daoinibh agus</span>
<lb n="1570"/><span>siubhl<f>aid siad mar dhallaibh."</span></p>
<lb n="1571"/>
<lb n="1572"/><p><span>Samhlaighthior an diabhal ris an bhfiach ndubh noch, an</span>
<lb n="1573"/><span>uair thig sé chum conbluig, rithionn gan stad chum a shúl</span>
<lb n="1574"/><span>do bhuaint as.  Mar sin do-ní an diabhal.  Bainionn sé</span>
<lb n="1575"/><span>radharc an résúin agus solas na céille don té bhíos claon chum</span>
<lb n="1576"/><span>feirge.  Samhlaoithior an fhearg fós lé tóirthnig do-ní glór</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1577"/><p><span>mór do thaipigion, nó ré hascartach, nó lé púdar gunnaoi</span>
<lb n="1578"/><span>do-ní fuaim mhór ó bheagán teine d'fhágháil.  Fágbhann</span>
<lb n="1579"/><span>an fhearg duine folamh ó gach aonmhaithios chorpordha agus</span>
<lb n="1580"/><span>sbioradálta.  Qui impatiens est damnum sustinebit (Prov.ix,19)</span>
<lb n="1581"/><span>"an té bhíos neamhfhoighidneach fuileónuig sé</span>
<lb n="1582"/><span>díoghbháil."</span></p>
<lb n="1583"/>
<lb n="1584"/><p><span>Bíodh a fhios agad nách bíonn (an duine) bhíos a</span>
<lb n="1585"/><span>bhfeirg acht mar do bhiadh an té dá ndóighthear a thig</span>
<lb n="1586"/><span>noch bhíos saidhbhir ar maidin agus chum na hoidhche nách</span>
<lb n="1587"/><span>bí aonní aige, do bhrígh go (sgiubann) an tine an t-iomlán</span>
<lb n="1588"/><span>lé.  Mar sin an té bhíos lasánta feargach, caillionn sé a</span>
<lb n="1589"/><span>mhaithios sbioradálta lé splannc aonfhocuil amháin an uair</span>
<lb n="1590"/><span>thuitionn sé a bhfeirg nó a bhfuath, ar an adhbhar nách</span>
<lb n="1591"/><span>fuil annsa bhfeirg acht mar do bhiadh crocán do chuirfeadh</span>
<lb n="1592"/><span>amach a mbiadh ann lé hiomad fiuchta an uair bhíos teine</span>
<lb n="1593"/><span>mhór fé.  Cor stultorum ebulit stultitiam quia quiquid sentit</span>
<lb n="1594"/><span>corde praefert ore, "croidhe an amadáin fiuchann sé amach</span>
<lb n="1595"/><span>amadántacht do bhrígh an ní bhíos 'na ccroidhthibh go</span>
<lb n="1596"/><span>ttaisbeánuid léna mbéal".  Músglann an fhearg gach aonolc</span>
<lb n="1597"/><span>do bhrígh gurab í is geata chum gach aonurchóide, agus an</span>
<lb n="1598"/><span>uair bhíos an geata so dúnta bíonn síothcháin ag na súbháilcibh</span>
<lb n="1599"/><span>ar a' ttaoibh astig.  Gidheadh an uair osgaltar an</span>
<lb n="1600"/><span>geata so gluaision amach imreas agus bruighion agus ceannarruic.</span></p>
<lb n="1601"/>
<lb n="1602"/><p><span>An mhuinntior bhíos teasuíghe 'na ccoimpléas as iad</span>
<lb n="1603"/><span>ghlacas fearg go hobann do bhrígh go ttig a ccuid fola</span>
<lb n="1604"/><span>tímpchioll a ccroidhe.  Agus is mór an máighistir an diabhal ar</span>
<lb n="1605"/><span>an té bhíos feargach ar an adhbhar go ngríosann an fhearg</span>
<lb n="1606"/><span>é chum gach aondíoghaltuis agus díbhfeirge do chómharluíghios</span>
<lb n="1607"/><span>an diabhal dó.  Ní spárálann sé a mhac ná a inghion ná a</span>
<lb n="1608"/><span>sheirbhíseach ná fós a bhean do theilgion annsa teine nó</span>
<lb n="1609"/><span>annsa línn bháidhte lé fórsa feirge, a ccás go madh usa dhuit</span>
<lb n="1610"/><span>teangbháil ar shomh mhac tíre do bhiadh tar éis a cuaine</span>
<lb n="1611"/><span>do chailleamhuin ná ar dhuine dá mbíonn ruacánach feirge</span>
<lb n="1612"/><span>air.  As amhla bhíos an feargach mar bhíos athair neimhe</span>
<lb n="1613"/><span>ag teilgion tine as a béal agus ag mille gach ní bhíos láimh ré,</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1614"/><p><span>nó mar bhíos splanngcacha sgeinnios ó iarrann bhíos ar</span>
<lb n="1615"/><span>dearglasa, nó mar bhíos crann droighin noch chuirios dealg</span>
<lb n="1616"/><span>annsa té bhainios ris.  Dá réir sin seachnamaois an fhearg</span>
<lb n="1617"/><span>agus cómhluadar na ndaoine sparruinneach, agus éistig ris an</span>
<lb n="1618"/><span>bhfile:</span></p>
<lb n="1619"/>
<lb n="1620"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1621"/><span>"Sílim gur maithios don aicme bhíos mín a méinn</span>
<lb n="1622"/><span>go mínid fearrthuinn is baguirt na ndaoine ttréan;</span>
<lb n="1623"/><span>cuímhnig an sparruinn do leaga lé caoineas béas;</span>
<lb n="1624"/><span>díbir an fhearg, is lasair an díoghaltuis tréig.""</span></p>
<lb n="1625"/>
<lb n="1626"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1627"/><span>ÓRÁID BHRÍGHID CHARTHANNACH.</span>
<lb n="1628"/><span>Ann sin do labhuir Bríd Charrthannach agus adubhairt sí gur</span>
<lb n="1629"/><span>mhilteach (an peacadh an) formad nó an tnúthán.  "Agus níl</span>
<lb n="1630"/><span>ann", ar sisi, "acht doilgheas tré rachmas duine eile, agus dá</span>
<lb n="1631"/><span>réir sin is pláig anma é thug an diabhal ar feadh an domhain.</span>
<lb n="1632"/><span>Ní bhfuil annsa bhformadach acht olc lán do nimh, do bhrígh</span>
<lb n="1633"/><span>go mbíonn nimh a ccroidhe an fhormaduig.  Agus is amhla' do </span>
<lb n="1634"/><span>bhíonn sé mar bhíos athair neimhe iontuigheas an uile ní</span>
<lb n="1635"/><span>ghlacann sí chum bheith 'na nimh.  Agus faoi mar deir St.</span>
<lb n="1636"/><span>Agustine:  quod cum per omne vitium antiqui hostis venenum</span>
<lb n="1637"/><span>humano cordi infunditur, in zelo invidiae tota viscera sua serpens</span>
<lb n="1638"/><span>contulit, .i. "ar son go ccurthar (nimh) a ccroidhe an duine</span>
<lb n="1639"/><span>leis gach aonolc tig ón seanascara, tar éis sin is le cuiniotas</span>
<lb n="1640"/><span>an tnútháin chrothas an athair neimhe a cliabh go léir."</span></p>
<lb n="1641"/>
<lb n="1642"/><p><span>Leigheann lúthgháir an formadach agus doirtionn sé solus</span>
<lb n="1643"/><span>'na dheaghníomhartha.  As amhla' bhíonn sé mar a' cceann</span>
<lb n="1644"/><span>cait ar an adhbhar, fé mar ná fuilnngionn an ceann cait an</span>
<lb n="1645"/><span>solus, ní fhuilingionn an tnúthach solas ná radharc dea-ghníomhartha</span>
<lb n="1646"/><span>ná deaghcháile a chomharsan.  Mens invidi</span>
<lb n="1647"/><span>cum de alieno bono affigitur quasi de radio solis obscuratur,</span>
<lb n="1648"/><span>ita corrupta est ut fetentia ei redoleant et redolentia feteant etc.,</span>
<lb n="1649"/><span>.i. "inntinn an tnúthánaig mar déantaoi dorcha lé gai gréine,</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1650"/><p><span>bí cathughadh orthi a ttaoibh maithis duine eile; bíonn sí</span>
<lb n="1651"/><span>comh canncrach sin go bhfaghan sí blath suairc ar neithibh</span>
<lb n="1652"/><span>bréana agus blath bréan ar neithibh suairce; do-gheibh sí blas</span>
<lb n="1653"/><span>milis ar neithibh searbha agus blas searbh ar neithibh milse."</span>
<lb n="1654"/><span>As truadh na daoine adeir go mbíonn an ní maith go holc</span>
<lb n="1655"/><span>agus an drochní go math, ag déanamh soluis don dorchadas agus</span>
<lb n="1656"/><span>dorchadas don tsolas, ionnas gur ró-mhaith oireas an véarsa</span>
<lb n="1657"/><span>sa dhóibh invidus alterius macrescit rebus opimis (Hor.Ep.)</span>
<lb n="1658"/><span>(1,2, 57) "an duine tnúthach téid sé a mboichte agus a</span>
<lb n="1659"/><span>ttruadhacht ó shaidhbhrios a chomharsan d'fhaicsin".</span></p>
<lb n="1660"/>
<lb n="1661"/><p><span>Níl annsa bhformadach acht mar do bhiadh piastuidhe</span>
<lb n="1662"/><span>beaga geintear a n-éadach dá ttugthar leóghain ortha noch</span>
<lb n="1663"/><span>ghearrann agus loitionn an ní as a ngintear iad.  Putredo ossium</span>
<lb n="1664"/><span>invidia (Prov. xiv, 30) .i. "logha na ccnámh an tnúthach."</span>
<lb n="1665"/><span>Bíonn an fear so ag éag a ttaoibh sláinte dhuine eile, agus as</span>
<lb n="1666"/><span>mór an amadántacht don (té bhíos) ag iarraidh a chneadh</span>
<lb n="1667"/><span>féin do leighios lé cneadhaibh dhuine eile, ag iarraidh sóláis</span>
<lb n="1668"/><span>agus suaimhnis a ndólás agus a mbuaireadh dhuine eile.  Ar an</span>
<lb n="1669"/><span>adhbhar sin diúl<taighmíd> don ghalar ghránna úd, .i. an</span>
<lb n="1670"/><span>tnúthán, agus brásálmaoid an charthann<acht, .i.> grádh Dé agus</span>
<lb n="1671"/><span>na comharsan.</span></p>
<lb n="1672"/>
<lb n="1673"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1674"/><span>Fágbhuim beannocht ó fhlathas na n-úrghrásda</span>
<lb n="1675"/><span>ar mhnáibh noch fhanas go carrthannach ciúin cráibhtheach;</span>
<lb n="1676"/><span>dáiltior mallacht do phearsanaibh cúlráidhteach',</span>
<lb n="1677"/><span>'s as cráidhte an damaint do ghreadas na tnúthánaig.</span></p>
<lb n="1678"/>
<lb n="1679"/><p><span>An formad seachain, ná tabhair dho grádh caomhna,</span>
<lb n="1680"/><span>bí fostach lé fearuibh na taisge do dháil Dé dhuit,</span>
<lb n="1681"/><span>ná coigil an malartach cealgach bláthbhréagach,</span>
<lb n="1682"/><span>'s budh solas do rachmas i bhflathasbrog lá an tsléibhe."</span></p>
<lb n="1683"/>
<lb n="1684"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1685"/><span>Ann sin do-rineadar acht párliament inar órduígheadar</span>
<lb n="1686"/><span>gach aon do-gheabhthaoi cionntach go puiblíghe a n-aonpheaca</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1687"/><p><span>do na peacadhaibh marbhthacha a chur a bpríosún</span>
<lb n="1688"/><span>go ceann seacht seachtmhuine, agus gan d'oileamhuin do</span>
<lb n="1689"/><span>thabhairt do ar feadh na haimsire sin acht arán agus uisge</span>
<lb n="1690"/><span>aonuair amháin annsna cheithre huaire fithchiod, agus a chur</span>
<lb n="1691"/><span>d'fhiachuibh air teacht gach aonDomhnach ar feadh na</span>
<lb n="1692"/><span>seacht seachtmhuine sin do láthair an chómhthionóil phuiblíghe</span>
<lb n="1693"/><span>ag an Aifrionn, agus é féin do admháil cionntach annsa</span>
<lb n="1694"/><span>pheaca sin, agus maithfeachas d'iarraidh ar Dhia do chionn</span>
<lb n="1695"/><span>feirge do chur air, agus párdún d'iarraidh ar an bpobal a</span>
<lb n="1696"/><span>ttaoibh drochshómpla do thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="1697"/>
<lb n="1698"/><p><span>Agus mar sin do chríochnuígheadar an Párliament an lá sin</span>
<lb n="1699"/><span>agus fuaradar órdúghadh bheith ar n-a mháireach ag an ccúirt</span>
<lb n="1700"/><span>ccéadna.</span></p>
<lb n="1701"/>
<lb n="1702"/><p><span>ÓRÁID BHARBARA CHEARTBHRIATHRACH.</span>
<lb n="1703"/><span>Do thosnuígheadar ar n-a mháireach agus as í bean do</span>
<lb n="1704"/><span>labhuir an lá san Barbara Cheartbhriathrach, agus adúbhairt</span>
<lb n="1705"/><span>go raibh mórán peacuidhe (eile) ann budh chóir dóibh do</span>
<lb n="1706"/><span>sheachnadh.</span></p>
<lb n="1707"/>
<lb n="1708"/><p><span>"Agus an chéad uair an bhladuireacht ar an adhbhar (nách</span>
<lb n="1709"/><span>fuil) ann ach mil lán do nimh agus nimh lán do mhil.  Níl</span>
<lb n="1710"/><span>ní ar bith is suairce (le daoinibh do chlos) ná a ngníomhartha</span>
<lb n="1711"/><span>féin go bladhmannach, tar cheann ná bíonn a mbréithribh</span>
<lb n="1712"/><span>an bhladaire acht cealg agus mealltóireacht lé n-a mbuailtior</span>
<lb n="1713"/><span>táirne a súilibh an té (ar a) labharthar.</span></p>
<lb n="1714"/>
<lb n="1715"/><p><span>Samhlaighthior an bladaire lé hainmhídhe darab ainm</span>
<lb n="1716"/><span>camaelion noch ghlacus air féin gach aontsórd datha bhíos</span>
<lb n="1717"/><span>ar an áit iona mbíonn sé.  Mar sin do-ní an bladuire léna</span>
<lb n="1718"/><span>chómhráidhtibh fallsa meallta ganguideach' líon do leatha</span>
<lb n="1719"/><span>fé chosaibh a chómharsan.  Agus fé mar atá trí cáile annsa</span>
<lb n="1720"/><span>mil, .i. milseacht, soillseacht agus sleaimhne, mar sin bhíos an</span>
<lb n="1721"/><span>bladuire milis, solas, sleamhain.</span></p>
<lb n="1722"/>
<lb n="1723"/><p><span>Cosmhaltar é fós lé madra bhíos a' lí fola agus nách gearrfadh,</span>
<lb n="1724"/><span>nó lé hainmhidhe dá mbíonn trí ranna fiacal aige; a measg</span>
<lb n="1725"/><span>na n-ainmhithe go léir as é so as mó (do-ní) díoghbháil</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1726"/><p><span>ar an adhbhar go mbíonn sé a measg na n-ainmhithe 'na</span>
<lb n="1727"/><span>thíoránach, et a measg na n-ainmhighthe <g>ceansa 'na</span>
<lb n="1728"/><span>bhladuire.  Samhaltar teanga an bhladaire lé gabhar ar a</span>
<lb n="1729"/><span>mbíonn fiabhras do ghnáth, agus nách fuil ní ar bith lé n-a</span>
<lb n="1730"/><span>tteangbhann sé ná 'na ccuimlionn sé a theanga ná críonann</span>
<lb n="1731"/><span>agus ná feóchann sé.  Níl ní ar bith is túisge mhillios intinn</span>
<lb n="1732"/><span>an duine ná bladar.  Bí ar do choimeád ar chat noch líghios</span>
<lb n="1733"/><span>an chéad uair.  'Na dhiaig sin chognann.</span></p>
<lb n="1734"/>
<lb n="1735"/><p><span>As iomdha olc do-ní an peacadh so.  Millionn sé an té</span>
<lb n="1736"/><span>do chreimionn sé.  An té ná bíonn do láthair taisbeánann</span>
<lb n="1737"/><span>sé é féin fuathmhar.  Agus do-bheir sé sgrios agus ceannarba air</span>
<lb n="1738"/><span>féin.  Níl acht aicíd chancrach ann bhíos ag snábhán roimpe</span>
<lb n="1739"/><span>ann gach aonáit.  "Duine liobrálta" bheir sé ar an nduine</span>
<lb n="1740"/><span>bheirios a chuid go rabuirneach mírésúnta, agus "duine</span>
<lb n="1741"/><span>spárálta" ar dhuine shanntach, "cúirtéirí" ar na daoinibh</span>
<lb n="1742"/><span>drúiseamhla, "daoine deaghlabhartha" ar phraitéiribh,</span>
<lb n="1743"/><span>"daoine socra" ar na daoinibh bhíos leisgeamhuil lorgánta.</span>
<lb n="1744"/><span>Níl fós annsa bhladuire acht eascara blainndéiseach agá</span>
<lb n="1745"/><span>mbíonn mil iona bhéal agus cealg iona chroidhe.  "Ní háill</span>
<lb n="1746"/><span>liom a mhuinntiorras" mar deir an file Laidne:</span></p>
<lb n="1747"/>
<lb n="1748"/><p><span>Qui mel in ore gerit sed retro pungere quaerit</span>
<lb n="1749"/><span>eius amicitiam nolo mihi sociam.</span></p>
<lb n="1750"/>
<lb n="1751"/><p><span>Trí neithe dhíbreas an bhladuireacht ó dhuine.  Díbirthior</span>
<lb n="1752"/><span>í le coinnsias maith, le héisdeacht mhall et re <h>umhlacht,</span>
<lb n="1753"/><span>ar an adhbhar an uair bhíos duine dá mhola rithionn sé</span>
<lb n="1754"/><span>chum a choinnsiais do bhrígh go mbíonn eagla air go ndeárna</span>
<lb n="1755"/><span>sé míghníomh ar cheann ná deárnuig, agus as comhartha</span>
<lb n="1756"/><span>deaghdhuine sin.  Díbirthear an bhladuireacht mar an</span>
<lb n="1757"/><span>ccéadna lé héisdeacht mhall.  An uair bhíos deithneas ar</span>
<lb n="1758"/><span>dhuine ag dul dá dhúithe is cóir do cluas bhoghar do bheith</span>
<lb n="1759"/><span>aige ag imtheacht tar cheól marbhthach na murrúghach,</span>
<lb n="1760"/><span>.i. sirenes nó mermaids.  (Díbirthear) lé húmlacht í.  An</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1761"/><p><span>té bhíos úmhal ní hait leis bheith dá mhola, agus mar adeir</span>
<lb n="1762"/><span>S. Augustin: magis opto a quolibet reprehendi quam ab</span>
<lb n="1763"/><span>adulatore laudari, .i. "dob fhearr liom aonduine do bheith</span>
<lb n="1764"/><span>dom dhimola ná bladuire do bheith dom mhola".</span></p>
<lb n="1765"/>
<lb n="1766"/><p><span>A dheirbhsheathracha, atáid mórán aguinne, do na</span>
<lb n="1767"/><span>mnáibh, ionar mbladuiríbh milisbhriathracha ag tarrang</span>
<lb n="1768"/><span>na bhfear chum uilc agus urchóide, et ní hamhla' is cóir dúinn</span>
<lb n="1769"/><span>bheith as so suas, acht an bladar agus an bhlaindéis chealgach</span>
<lb n="1770"/><span>úd do sheachnadh agus bheith díreach fírinneach ionar ccroidhe,</span>
<lb n="1771"/><span>ionar ngníomharthaibh agus ionar ccaintibh, ar an adhbhar</span>
<lb n="1772"/><span>as míchríostamhuil an ní bheith ag mola an pháirtídhe as</span>
<lb n="1773"/><span>a chómhair agus bheith dá ghearra don taobh shiar.</span></p>
<lb n="1774"/>
<lb n="1775"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1776"/><span>Ní mholuim an bladar do labhairt mar cháil d'aonneach;</span>
<lb n="1777"/><span>is cosmhuil nách taithnionn lé hathair na bhfáig naomhtha</span>
<lb n="1778"/><span>go follas do phearsain a mhealla lé bláithbhréithribh</span>
<lb n="1779"/><span>'s a bhfolach a ghearra 's a theasdus do lánraoba".</span></p>
<lb n="1780"/>
<lb n="1781"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1782"/><span>ÓRÁID URSALA UMHALINNTINN.</span>
<lb n="1783"/><span>Ann sin d'éirig Ursala Umhalinntinn agus adubhairt go</span>
<lb n="1784"/><span>laibheóradh sí féin ar an anndúil bhíos ag daoinibh</span>
<lb n="1785"/><span>a ngradam nó a móronóir an tsaoghail so.</span></p>
<lb n="1786"/>
<lb n="1787"/><p><span>"A dhearbhsheathracha," ar sise, "is ró-dhainséarach an</span>
<lb n="1788"/><span>staid iona mbíonn an té bhíos annsan onóir, ar an adhbhar,</span>
<lb n="1789"/><span>fé mar is dá aimhdheóin d'fhágbhas an madra an cnámh</span>
<lb n="1790"/><span>ar a mbíonn feóil ar son go mbeith an fheóil teasuíghe agus go</span>
<lb n="1791"/><span>ndóithfiodh sí é nó tar cheann go mbeith an madra lán</span>
<lb n="1792"/><span>roimhe sin, sin mar bhíos lucht na honóra nó an ghraduim</span>
<lb n="1793"/><span>mhóir; is ró-dhocair leó sgaradh ré tar cheann go</span>
<lb n="1794"/><span>bhfuilingid siad mórán trioblóide, cr<uadhála> agus dainnséir.</span>
<lb n="1795"/><span>Usquequo parvuli diligitis infantiam, et stulti ea, quae sibi</span>
<lb n="1796"/><span>sunt noxia, cupient (Prov.i,22) "a naoidhean<a>, an fad</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1797"/><p><span>ghrádhfeadh sibh an leanabaoiacht, agus <na h>amadáin an</span>
<lb n="1798"/><span>fad d'iarrfaidh na neithe ghoirtígheas iad?"  An uair théid</span>
<lb n="1799"/><span>buachail <be>ag ar muin capuill bíonn sé eaglach an chéad</span>
<lb n="1800"/><span>uair.  Téid sé a ndánacht a ndiaig a chéile ar an marcuídheacht.</span>
<lb n="1801"/><span>Is docair a fhágháil uaidh túirlint.  Sin mar bhíos</span>
<lb n="1802"/><span>an té thig chum graduim, ní féidir é sgaramhuin ris nó</span>
<lb n="1803"/><span>go bhfaghann sé bás obann.  As fada bhíonn an crann a'</span>
<lb n="1804"/><span>fás, agus fá dheire leagann fórsa gaoithe go talamh as a phréamhaibh</span>
<lb n="1805"/><span>é.  Mar sin thuitios an té bhíos a mórghradam.</span>
<lb n="1806"/><span>Paulatim ascendisti sed non paulatim decendes sed tamquam</span>
<lb n="1807"/><span>julgur (Greg.), .i. "a ndiaigh a chéile (d'éirghis) suas;</span>
<lb n="1808"/><span>gidheadh tuitfe tú mar splanngc tóirrnídhe".  Tolluntur</span>
<lb n="1809"/><span>in altum quo lapsu graviore ruant, .i. "níl dá aoirde éirghid</span>
<lb n="1810"/><span>siad nách truimide an tuairt agus an bharrathuisle gheibhid</span>
<lb n="1811"/><span>siad."</span></p>
<lb n="1812"/>
<lb n="1813"/><p><span>An uair éirghios duine suas chum onóra líontar d'uabhar</span>
<lb n="1814"/><span>agus d'iomarca é.  Measann sé gur fearr é féin ná cách do</span>
<lb n="1815"/><span>bhrígh go bhfuil ina uachtarán.  Tarcaisníonn sé na daoine</span>
<lb n="1816"/><span>muinntiordha do bhíodh aige roimhe sin.  Cailleann sé a</span>
<lb n="1817"/><span>aithne agus a urlabhra, a radharc agus a éisdeacht, ar an adhbhar</span>
<lb n="1818"/><span>ní leigeann sé air go n-aithneódh sé na daoine bochta</span>
<lb n="1819"/><span>muinntiordha.  Ní labhrann riú.  Ní fhaicionn annsa</span>
<lb n="1820"/><span>tslíghe iad.  Agus ní mó d'éisdeann sé réna ngearán ná réna</span>
<lb n="1821"/><span>n-iarratas.  Bíonn sé go bladhmannach ag labhairt ar</span>
<lb n="1822"/><span>neithibh árda.  Ní maith leis aonduine do bheith ós a</span>
<lb n="1823"/><span>chionn, agus do-ní a dhíthchioll bheith ós cionn gach aonduine.</span>
<lb n="1824"/><span>Bíonn trioblóideach.  Do-ní na daoine tharcaisnioghadh</span>
<lb n="1825"/><span>bhíos fé mar bhíonn sé uaibhreach umarcach.</span></p>
<lb n="1826"/>
<lb n="1827"/><p><span>Samhluighthior an peaca so lé sórd dragúin, .i. ainmhídhe</span>
<lb n="1828"/><span>bhíos ar dearglasa lé tart ionnas ná sásann uisge í, a ccás</span>
<lb n="1829"/><span>gurab éigion a béal d'osguilt chum na gaoithe agus an teasaigheacht</span>
<lb n="1830"/><span>bhíos uirthe do cheannsúghadh leis a' bhfuaraoiacht.</span>
<lb n="1831"/><span>Sin mar bhíos na daoine ghlacas annlán agus aindréim chum</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1832"/><p><span>cathréim an tsaoghail seo.  Ní féidir iad do shásúghadh</span>
<lb n="1833"/><span>ionnas, dá mhéid bhíos aco do lóchán an tsaoghail so, gur</span>
<lb n="1834"/><span>móide a n-íota agus a n-airc chum tuille d'fhagháil é, mar</span>
<lb n="1835"/><span>adeir an file quo plus sunt potae, plus sitiuntur aquae (Ov.</span>
<lb n="1836"/><span>F.1,216).  Gidheadh tugaidís <a n->aire don ní adeir</span>
<lb n="1837"/><span>béal na fírinne, ár Slánaighthóir, qui se exaltat humiliabitur,</span>
<lb n="1838"/><span>et qui se humiliat exaltabitur (Luc.xiv,11; xviii,14) "an</span>
<lb n="1839"/><span>té árduighios é féin íslighean Dia é, agus an té íslighios é féin</span>
<lb n="1840"/><span>árduighionn Dia é".  Adeir an Sgriptúir a n-áit eile "is</span>
<lb n="1841"/><span>beannaighthe na boicht a spioraid ar an adhbhar is leó</span>
<lb n="1842"/><span>féin an ríoghacht neamhdha".  Dá réir sin seachnamaois</span>
<lb n="1843"/><span>an t-annlán agus an anndúil, an onóir et an gradam saoghalta,</span>
<lb n="1844"/><span>agus éistimaois lé ceól caoin na bhfilídhe bhfoltbhinn.</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1847"/><span>"Measuim gur baothnuisg d'aonneach greann ná grádh</span>
<lb n="1848"/><span>do thabhuirt do ghréirthibh aerach' banntracht árd,</span>
<lb n="1849"/><span>gradum an tsaoghail seo go léir níl ann acht sgáil,</span>
<lb n="1850"/><span>tagann 'na laomuibh is daorann dream mar chách.</span></p>
<lb n="1851"/>
<lb n="1852"/><p><span>Crádh don tsaoghal bhréagach mhalartach</span>
<lb n="1853"/><span>chealgach thaodach chraosach anacrach,</span>
<lb n="1854"/><span>is eagal don té noch bhéarus aire dhó</span>
<lb n="1855"/><span>cealg ón bpéist mar Ébha (i) bParrathus.</span></p>
<lb n="1856"/>
<lb n="1857"/><p><span>Crádh don tsaoghal bhréagach is ganguideach cáil</span>
<lb n="1858"/><span>is crádh don té ghéillfeadh dá rachmas go brách,</span>
<lb n="1859"/><span>sgáil bheag bhaoth éadtrom ná mairionn acht spás,</span>
<lb n="1860"/><span>mar bhláth na ccraobh léigthior lé fearthuinn ar lár.""</span></p>
<lb n="1861"/>
<lb n="1862"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1863"/><span>ÓRÁID ANASTÁIS RIAGHALTA.</span></p>
<lb n="1864"/>
<lb n="1865"/><p><span>Adúbhairt Anastás Riaghalta gur 'iomdha olc do-níd</span>
<lb n="1866"/><span>ríngceóiríghe ban ar an adhbhar gurb iad bhíos ag iomchar</span>
<lb n="1867"/><span>airm a n-armáil an diabhuil; .i. an uair bh<íonn fo>nn</span>
<lb n="1868"/><span>coguicc agus fola ar phrionnsa ar bith, do-bheir sé órdúghadh</span>
<lb n="1869"/><span>dá shaighdiúiríbh cruinnioghadh ar aonmhachuire lá puinnteálta</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1870"/><p><span>chun a n-eólais agus a n-arm do thaisbeánadh dóibh.</span>
<lb n="1871"/><span>Mar sin do-ní an diabhal ris na hógmhnáibh agus ris na hógánaig;</span>
<lb n="1872"/><span>cuirionn sé d'fhiachuibh ortha comhchruinnúgh laethanna</span>
<lb n="1873"/><span>saoire chum ringce agus damhsa noch do tharraingios chum</span>
<lb n="1874"/><span>drochsmaointe iad agus chum drochghníomha.  Agus fé mar</span>
<lb n="1875"/><span>do-ní an seanduine (an uair) ná féadann arm d'iomchar ní</span>
<lb n="1876"/><span>sa mhó do-bheir sé dá mhac é, mar sin bheirid na mná</span>
<lb n="1877"/><span>críonna arm agus eólas na drúise dá gclainn inghean an uair</span>
<lb n="1878"/><span>nách féidir leó féin ní sa mhó do dhéanamh, agus cuirid siad</span>
<lb n="1879"/><span>a' rince annsan armáil úd an diabhuil iad.</span></p>
<lb n="1880"/>
<lb n="1881"/><p><span>Agus sinne, na mná, armáil is treise, (agus) ní cás a aithne do</span>
<lb n="1882"/><span>bhrígh gur bean do thogh sé chum ár ccéad athar, Ádhamh,</span>
<lb n="1883"/><span>do mhealla.  (Agus) atá a fhios aguibh gur lé mnáibh do</span>
<lb n="1884"/><span>mealladh agus do milleadh Sampson, (Dáth Rígh,), Salamon,</span>
<lb n="1885"/><span>agus Peadair Easbol, agus morán do dhaoinibh eile cumasacha</span>
<lb n="1886"/><span>do réir mar adeir an file:</span></p>
<lb n="1887"/>
<lb n="1888"/><p><span>Adam, Sampsonem, Petrum, Davidem, Salomonem</span>
<lb n="1889"/><span>decepit mulier; quis modo tutus erit.</span></p>
<lb n="1890"/>
<lb n="1891"/><p><span>Ag so mar do cuireadh an ní céanna a nGaoidheilg lé</span>
<lb n="1892"/><span>sagart suairc, séimheólach, .i. Donnchadh Mhac Cárrtha,</span>
<lb n="1893"/><span>atá ainnis a ccúram poróiste Theampuill Muire a cCorca:</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1896"/><span>"Ó mealladh lé mnaoi Dáth Rígh agus Solamon glic,</span>
<lb n="1897"/><span>Sampson is na mílte saoi budh calma a ngoil,</span>
<lb n="1898"/><span>is ár n-athair do suígheadh go haoibhinn a bParrathas</span>
<lb n="1899"/><span>tsoir,</span>
<lb n="1900"/><span>is Peadair; a Chríost, cá díon dár bhfearaibh-ne dul?"</span></p>
<lb n="1901"/>
<lb n="1902"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1903"/><span>Agus ní haonchloidheamh amháin bhíos ag an ndiabhal</span>
<lb n="1904"/><span>annsa raingce acht cloidheamh a n-aghaidh gach mná</span>
<lb n="1905"/><span>breágha dá mbíonn ann, ionnas nách fuil acht cloidheamh</span>
<lb n="1906"/><span>tinntidhe a sgéimh na mná.  Gladius igneus species mulieris</span>
<lb n="1907"/><span>(Isidorus).  Samhaltar na banraingceóiridhe seo leis na</span>
<lb n="1908"/><span>madraoibh ruadh' do bhí ag Sampson agá mbíodh teine</span>
<lb n="1909"/><span>ina n-eirbolluibh ag dóth na ngort.  Mar sin loisgid na</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1910"/><p><span>ríngceóirídhe ban lé tine na drúise.  Do-chímíd an gadhar</span>
<lb n="1911"/><span>bhíos deaghmhúinte go bhfanann astig an uair bhíos meas-mhadraoi</span>
<lb n="1912"/><span>an bhaile ag amhstruig agus a' sgeamhaoil.  Mar</span>
<lb n="1913"/><span>sin budh chóir do mhnáibh deaghmhúinte deighmheasta</span>
<lb n="1914"/><span>fanamhuin astig an lá do bheidís cách a' raingce agus a'</span>
<lb n="1915"/><span>damhsaoil farrais an bpíopaire, béiceachán an diabhuil.</span></p>
<lb n="1916"/>
<lb n="1917"/><p><span>Agus, a dheirbhsheathrcha, atá sgéal beag agam ar</span>
<lb n="1918"/><span>mhnaoi dhrochmhúinte don tsórd so, .i. bean do bhí ann</span>
<lb n="1919"/><span>roimhe so agus fuair a fear cómh mímhacánta sin í go ttug</span>
<lb n="1920"/><span>sé dhá coiméad do dhuine (ro-mhuinteardha í agá) raibh</span>
<lb n="1921"/><span>ionntaoibh agus dóchas ro-mhór aige ann, agus tug mórán (airgid</span>
<lb n="1922"/><span>do do chionn) a mhná choimeád agus gan a leigion di a cuing</span>
<lb n="1923"/><span>phósda do bhrise.  Ní fada go bhfuair an duine muinntiordha</span>
<lb n="1924"/><span>an cúram sin do cuireadh air ro-dhocamhail ar an adhbhar</span>
<lb n="1925"/><span>do rug cleasuígheacht na mná buadh ar a inntleacht.  Táinig</span>
<lb n="1926"/><span>sé go (dtí) fear na mná agus adubhairt sé nách glac<f>adh</span>
<lb n="1927"/><span>sé cúram na mná ní sa shia (air), "ar an adhbhar", ar sé,</span>
<lb n="1928"/><span>"dá ttugthá Argus, an fear úd dá raibh céad súil aige,</span>
<lb n="1929"/><span>(leat) chum í do choimeád, níorbh fhéidir leis a coimeád dá</span>
<lb n="1930"/><span>haimhdheóin".  Agus <a n-éagmai>s sin adubhairt sé go madh</span>
<lb n="1931"/><span>usa leis lán saic do chuilibh do bhreith (amach ar) na</span>
<lb n="1932"/><span>bántaibh gach aonlá go ceann bliadhna agus an sac sin d'osguilt</span>
<lb n="1933"/><span>agus a leigion do na cuilibh innbhear go ttráth nóna agus ann sin</span>
<lb n="1934"/><span>iad go léir do chruinniúghadh sa tsac chéanna agus a mbreith</span>
<lb n="1935"/><span>leis do bhaile, ná bean mhímhacánta do choimeád aonlá</span>
<lb n="1936"/><span>amháin.</span></p>
<lb n="1937"/>
<lb n="1938"/><p><span>As iad na mná bhíos mímhacánta mar seo chruinnigheas</span>
<lb n="1939"/><span>armáil an diabhuil, faoi mar do-ní an muicidhe an uair</span>
<lb n="1940"/><span>bhíos a mhuca fánach diombaileach ar fud na ccnoc,</span>
<lb n="1941"/><span>beirionn sé ar mhuic dhíobh agus bainionn sgreadach aisde, agus</span>
<lb n="1942"/><span>leis sin cruinníghid an chuid eile.  Sin mar do-ní an diabhal.</span>
<lb n="1943"/><span>An uair is maith leis a mhuclach féin do chruinnioghadh a</span>
<lb n="1944"/><span>cceann a chéile, cuirion d'fhiachaibh ar an bpíopaire an bolgán</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1945"/><p><span>béic' do sheinnim, agus cruinnighid ann sin níos fonnmhuire ná</span>
<lb n="1946"/><span>bheidís chum seirbhíse Dé d'éisteacht.</span></p>
<lb n="1947"/>
<lb n="1948"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1949"/><span>Is é an raingce do ghríosann cuisleanna an chuirp,</span>
<lb n="1950"/><span>san ringce so smaointear turrainn gach uilc,</span>
<lb n="1951"/><span>san ringce so cítear buile agus bruid,</span>
<lb n="1952"/><span>'s lé ringce théid mílte go hifrionn dubh.'</span></p>
<lb n="1953"/>
<lb n="1954"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1955"/><span>ÓRÁID THREASA THROMCHÚISEACH.</span>
<lb n="1956"/><span>Do labhair Treasa Thromchúiseach agus adubhairt gur</span>
<lb n="1957"/><span>pheacamhuil an ní mar an ccéadna an maga.  "Abominatio</span>
<lb n="1958"/><span>est Domini omnis illusor (Prov.iii,32) .i. "bíonn gráin ag</span>
<lb n="1959"/><span>Dia ar lucht na fonóide".</span></p>
<lb n="1960"/>
<lb n="1961"/><p><span>Agus budh chóir dúinn go léir an peaca so do sheachna.</span>
<lb n="1962"/><span>An chéad uair ar son coinnsiais duine ar an adhbhar, an</span>
<lb n="1963"/><span>té bhíonn coinnsiasach ní spochann sé aonduine lé maga</span>
<lb n="1964"/><span>ná lé sgige, do bhrígh go ttuigionn sé go ccuirionn magadh</span>
<lb n="1965"/><span>oiread (cathaighthe) ar uairibh ar dhuine agus do chuir<f>eadh</span>
<lb n="1966"/><span>aontrioblóid eile.  Budh chóir fós an peaca so do thréigionn</span>
<lb n="1967"/><span>ar son na húmhlachta budh chóir dúinn do thabhairt do</span>
<lb n="1968"/><span>Dhia.  An uair bíthior ar tí magaig do dhéanamh ar aonduine</span>
<lb n="1969"/><span>déantar maga faoi íoghmhá Dé ar an adhbhar gurab</span>
<lb n="1970"/><span>íoghmhádh do Dhia an uile dhuine.</span></p>
<lb n="1971"/>
<lb n="1972"/><p><span>Do-chuala<bhair gur> malluígheadh Cam do chionn maga</span>
<lb n="1973"/><span>do dhéanamh faona athair féin.  Léighmíd mar an ccéadna</span>
<lb n="1974"/><span>san Sgriptúir, dá bheithir nó dá mhathghamhuin, gur</span>
<lb n="1975"/><span>mharbhadar na buachailíghe beaga do bhí (ag) maga fé</span>
<lb n="1976"/><span>Elizeus, an fháig.</span></p>
<lb n="1977"/>
<lb n="1978"/><p><span>Atáid cheithre haicme ann bhíos ag déanamh maga, .i.</span>
<lb n="1979"/><span>bladuire, hypocrit nó saobhchráibhtheach, an t-áirseóir agus an</span>
<lb n="1980"/><span>fear fonóide.  Meallann an bladuire lé milisbhriathra;</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1981"/><p><span>meallann an saobhchráibhtheach lé gníomharthuibh; meallann</span>
<lb n="1982"/><span>an t-áirseóir lé temptásiúnaibh; agus spochann an fear</span>
<lb n="1983"/><span>fonóide lé cnáid agus lé hainnsgréacht.  Agus is cóir don Chríostuighe</span>
<lb n="1984"/><span>gach aonmhodh agus mínós díobh sin go léir do</span>
<lb n="1985"/><span>sheachaint.</span></p>
<lb n="1986"/>
<lb n="1987"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="1988"/><span>Ní maith cathair gan faire 'na púirtionna,</span>
<lb n="1989"/><span>ní math leaga ná masla do chúilionna,</span>
<lb n="1990"/><span>ní math fearthuinn ná sneachta do phúdarlach,</span>
<lb n="1991"/><span>'s ní math maga do labhuirt a ccúis ar bith.</span></p>
<lb n="1992"/>
<lb n="1993"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="1994"/><span>ÓRÁID CHLÁRA DHEISGRÉIDEACH.</span>
<lb n="1995"/><span>Ann sin do labhair Clára Dheisgréideach agus adubhairt gur</span>
<lb n="1996"/><span>mhór é an peaca ar a ttugthar cúlchaint nó cúlghearra nó</span>
<lb n="1997"/><span>tromuígheacht.  "Agus as malluighthe an ní", ar sise, "duine</span>
<lb n="1998"/><span>chreime an uair nách bíonn do láthair agus nách féidir leis</span>
<lb n="1999"/><span>freagra do thabhairt ar an ní do cuirfídhe 'na chuinnimh.</span>
<lb n="2000"/><span>Deallraighthear fear na cúlchainnte ré muic ar an adhbhar,</span>
<lb n="2001"/><span>an uair théid an mhuc asteach a ngáirdín agus do-chí sí luibheanna</span>
<lb n="2002"/><span>breaghtha ar thaobh di agus salachar ar an ttaobh eile,</span>
<lb n="2003"/><span>ritheann sí chum an tsalachair agus ní chuirionn beann ar na</span>
<lb n="2004"/><span>luibheannaibh ná ar na bláthaibh suairce bhíos ann.  Sin</span>
<lb n="2005"/><span>mar bhíd lucht an mhurmuir labhras ar dhuine dhon taobh</span>
<lb n="2006"/><span>shiar de.  Gabhuid siad tar bhláth na subháilce agus leanaid</span>
<lb n="2007"/><span>bréantas na bpeacuidhe, do bhrígh gur mó bhíos do ghrádh</span>
<lb n="2008"/><span>aco don tsalachar ná don tsuaircios, - plus amantes stercora</span>
<lb n="2009"/><span>quam aromata.</span></p>
<lb n="2010"/>
<lb n="2011"/><p><span>Samhaltar an cúlchainteach munabrach lé priví nó lé</span>
<lb n="2012"/><span>guitéar mar a tteilgthear gach aontsórd salachair dá olcas,</span>
<lb n="2013"/><span>nó le tuama bhíos lán do bhréantas agus do shalachar.  Sepulchrum</span>
<lb n="2014"/><span>patens est guttur eorum (Psal.v, II; xiii, 3; Rom.</span>
<lb n="2015"/><span>iii,13) .i. "tuama osguilte a sgórnacha", a ccás nách fuil</span>
<lb n="2016"/><span>tuama ná priví ná guitéar ar bith is bréine do láthair Dé</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2017"/><p><span>ná an cúlchainteach.  As é an cúlghearrthóir fear fritheóilte</span>
<lb n="2018"/><span>an diabhail, do bhrígh go socruighionn sé feóil duine a</span>
<lb n="2019"/><span>bhfiaghnaise a chómharsan chum a creimthe agus a hite, ionnas</span>
<lb n="2020"/><span>gur cóir a chuideachta agus a chomhluadar do sheachna.</span></p>
<lb n="2021"/>
<lb n="2022"/><p><span>Mar an ccéadna an uair chlois<f>e tú cúlchaint agus cúl-ghearra</span>
<lb n="2023"/><span>ar chomharsain, ní cóir duit-si a mhola leis ar an</span>
<lb n="2024"/><span>adhbhar nách fuil acht saoid ceangailte a bhfeóil focal a</span>
<lb n="2025"/><span>mbéal amadáin, - sagitta infixa femori carnis sic verbum in</span>
<lb n="2026"/><span>corde stulti (Eccli.xix,12).  An madra agá mbíonn saoid</span>
<lb n="2027"/><span>sáighte 'na cheathramhuin ní stadann sé acht a' béicig go</span>
<lb n="2028"/><span>mbaintior an tsoíd as.  Mar sin a ccáilibh don mhunabrach</span>
<lb n="2029"/><span>bhaoithleamh, ní féidir leis stad nó go n-innsionn sé an</span>
<lb n="2030"/><span>drochtheist nó an drochómhrádh chloisionn sé ar a chómharsa<i>n</span>
<lb n="2031"/><span>agus go ccuirionn sé tuille leis an uair budh córa dó</span>
<lb n="2032"/><span>an drochaint do mhúcha.  Audisti verbum contra proximum</span>
<lb n="2033"/><span>tuum?  commoriatur in te (Eccli.xix,10).  Ní bhíonn fós</span>
<lb n="2034"/><span>an fear so sásda nó go ccuirionn sé lochtuidhe nó drocháile</span>
<lb n="2035"/><span>bréagacha a leith duine, ionnas go samhaltar é lé cuil do </span>
<lb n="2036"/><span>bhiadh ag iarraidh cneadh a ccroiceann tslán, ag luíghe</span>
<lb n="2037"/><span>air agus dá ghearra agus ag cur a guib ann.  Sin mar bhíos an</span>
<lb n="2038"/><span>cúilgheárrthóir mailíseach.</span></p>
<lb n="2039"/>
<lb n="2040"/><p><span>Deallraighthear fós é lé madra do bhiadh ag amhstraig</span>
<lb n="2041"/><span>ar gach aonneach.  Dá mbiadh seirbhíseach ag síorlochtúghadh</span>
<lb n="2042"/><span>oibre a mháighistreach is dearbh go ccuir<f>eadh</span>
<lb n="2043"/><span>sin cathúgh ar an máighistir.  Créad nách biadh fearg ar</span>
<lb n="2044"/><span>Dhia do chionn a chréatúirídhe féin (do bheith) ag diomola</span>
<lb n="2045"/><span>agus a' lochtúghadh a sheirbhíseach féin noch do dhealbhuig</span>
<lb n="2046"/><span>agus do chom sé ar a íoghmhá agus ar a chosmhalacht féin?  Tu</span>
<lb n="2047"/><span>quis es qui alienum servum iudicas?  suo domino stat aut</span>
<lb n="2048"/><span>cadit (Rom.xiv,4) "cia thusa do-bheir breitheamhnas ar</span>
<lb n="2049"/><span>sheirbhíseach duine eile?  Más tuitim nó éirghe do is léna</span>
<lb n="2050"/><span>mhághaistir féin é", a ccás nách cóir do dhuine a bhéal</span>
<lb n="2051"/><span>do shalacha lé holc duine eile ná peacadh do tharraint oruinn</span>
<lb n="2052"/><span>féin dá dhruim.  Agus má chí tú drochdhuine bíodh truadh</span>
<lb n="2053"/><span>agad do, agus ar son go bhfuil cáile a nduine eile nách</span>
<lb n="2054"/><span>taithnnionn riot, (tabhair dot aire nách) fuil cáile is measa</span>
<lb n="2055"/><span>ná sin ionnat féin.  Ní bhuinfidh tú a chlú (do dhuine eile)</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="2056"/><p><span>go brách má smuainionn tú go minic ná bíonn saoi gan</span>
<lb n="2057"/><span>locht et go mbíonn dá locht a n-aontsaoi, - nemo sine</span>
<lb n="2058"/><span>crimine vivit.</span></p>
<lb n="2059"/>
<lb n="2060"/><p><span>Níl fós annsa munabrach acht bithiúnach bhíos a' guid agus</span>
<lb n="2061"/><span>ag luígheadúgh tabharthasi Dé.  Agus is measa é ná mórán do</span>
<lb n="2062"/><span>na bithiúnaicc do crochtar do bhrígh gur maoin temporálta</span>
<lb n="2063"/><span>(ghuidid sin;) gidheadh is maoin spioradálta ghuidios an</span>
<lb n="2064"/><span>cúlchainteach, .i. clú agus ainm et deightheist an Chríostuídhe</span>
<lb n="2065"/><span>noch dárab fearr iad ná mórán saidhbhrios saoghalta mar</span>
<lb n="2066"/><span>deir an file:</span></p>
<lb n="2067"/>
<lb n="2068"/><p><span>Omnia si perdas famam servare memento,</span>
<lb n="2069"/><span>qua semel amissa postea nullus eris.</span></p>
<lb n="2070"/>
<lb n="2071"/><p><span>As é (a) chiall sin, ar son go ccaillfeá do chuid don tsaoghal</span>
<lb n="2072"/><span>go léir, coimhnig do chlú et do chreideamhuin do choimeád;</span>
<lb n="2073"/><span>gidheadh má chaillionn tú iad sin, mar an ccéadna ní bhiaidh</span>
<lb n="2074"/><span>gnó leat; ní fiú náda thu.</span></p>
<lb n="2075"/>
<lb n="2076"/><p><span>Agus chum gur móide sheachnómáoid an chúlchaint agus an</span>
<lb n="2077"/><span>munubar déarfa mé dhíbh an rann so:</span></p>
<lb n="2078"/>
<lb n="2079"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2080"/><span>Má chí tú ainndeise a bpearsanaibh mícháileach',</span>
<lb n="2081"/><span>smaoin gur fairsing gach galar ad chroidhe táite,</span>
<lb n="2082"/><span>daoine damanta malluighthe claoincheárrdach',</span>
<lb n="2083"/><span>an bhuidhion tá ceangailte a bpeaca na míráidhte."</span></p>
<lb n="2084"/>
<lb n="2085"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2086"/><span>ÓRÁID LUCIA FHÍRINNEACH.</span>
<lb n="2087"/><span>"Atá an bhréag ionnlochtuighthe a mórán do cháilibh ar an</span>
<lb n="2088"/><span>adhbhar nách fuil acht peaca diabluíghe ann, do bhrígh go</span>
<lb n="2089"/><span>samhaltar an duine bréagach ris an ndiabhal.  Vos ex patre</span>
<lb n="2090"/><span>diabolo estis: et desideria patris vestri vultis facere (Joan.</span>
<lb n="2091"/><span>viii,44) .i. "is ón ndiabhal sibh-si, agus is é mian an diabhail,</span>
<lb n="2092"/><span>bhur n-athair, is fonn libh do dhéanamh", .i. bréaga, ar</span>
<lb n="2093"/><span>an adhbhar an té ní bréag as ón ndiabhal é, do bhrígh gur</span>
<lb n="2094"/><span>bréagach é an diabhal agus gurab é athair na mbréag é.</span>
<lb n="2095"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="2096"/><p><span>An chéad uair atá an peaca so ionnlochtuighthe, agus dá</span>
<lb n="2097"/><span>mbiadh duine ann aigeá mbiadh a bhéal osguilte chum</span>
<lb n="2098"/><span>cuile agus piastuíghe agus chum gach aontsalachair eile do ghlaca,</span>
<lb n="2099"/><span>agus ná bac<f>adh sé do gach uile ní dul asteach ann, is dearbh</span>
<lb n="2100"/><span>go madh fuathmhar lé daoinibh a leighthéid do dhuine</span>
<lb n="2101"/><span>d'fhaicsin.  Mar sin an béal bréagach, bíonn ró-fhuathmhar</span>
<lb n="2102"/><span>do láthair Dé, do bhrígh go mbíonn gráin ag Dia ar na</span>
<lb n="2103"/><span>daoinibh fallsa bréagacha.  Abominatio Domino labia</span>
<lb n="2104"/><span>mendacia (Prov.xii,22) "is fuathmhar leis an tTiaighearna</span>
<lb n="2105"/><span>an béal bréagach".</span></p>
<lb n="2106"/>
<lb n="2107"/><p><span>Atá an peaca so mar an ccéadna ionndiomolta ar son a</span>
<lb n="2108"/><span>mhíchirt ar an adhbhar, an mhéid is fiú pinginn mhaith</span>
<lb n="2109"/><span>seach drochphinginn, sin an mhéid is fiú an duine fírinneach</span>
<lb n="2110"/><span>do bhreis ar an nduine bréagach fallsa.  Mar sin is mó is</span>
<lb n="2111"/><span>fiú aonphinginn amháin (mhacánta) ná céad pinginn fhallsa.</span>
<lb n="2112"/><span>Mar sin is mó is fiú aonduine amháin fírinneach ná céad</span>
<lb n="2113"/><span>duine do bhiadh bréagach.  Cuirthior an drochairgiod do</span>
<lb n="2114"/><span>leataoibh agus <dóigh>tior é.  Mar sin ní glacathar na</span>
<lb n="2115"/><span>daoine bréagacha a bhflathamhnas acht dóightear iad a</span>
<lb n="2116"/><span>n-ifrionn farrais na diabhluibh.</span></p>
<lb n="2117"/>
<lb n="2118"/><p><span>Atá fós an peaca so ionnlochtuighthe (agus) damáisteach a</span>
<lb n="2119"/><span>ttaobh dhainnséar anma ar an adhbhar nách fuil ann acht</span>
<lb n="2120"/><span>nimh lán do neart noch mharbhas an t-anam.  Os quod</span>
<lb n="2121"/><span>mentitur occidit animam (Sap.i,II).  Donus eile bhíos ar</span>
<lb n="2122"/><span>an nduine mbréagach, an uair labhrann sé an fhírinne féin</span>
<lb n="2123"/><span>ní creidthior uaig í.  Créad adeir Dáth Rígh:  perdes omnes</span>
<lb n="2124"/><span>qui loquuntur mendacium (Psalm.v,7).  Ciorróig Dia dream</span>
<lb n="2125"/><span>na fallsóireachta.  Dá réir sin ní cóir dúinn bréaga ná</span>
<lb n="2126"/><span>mionna bréige do labhuirt ar son aonchúise san tsaoghal.</span></p>
<lb n="2127"/>
<lb n="2128"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2129"/><span>Seachain go géar gach éigion éagcóra,</span>
<lb n="2130"/><span>ganguid is éitheach, bréan is doithchomhuilt,</span>
<lb n="2131"/><span>labhuir gan bhréag go tréightheach binnghlórach</span>
<lb n="2132"/><span>is gheabhuir buigheach go héag an Rígh cómhachtach.</span>
<lb n="2133"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2134"/><p><span>Ná hiarr seasguireacht bheatha mar lón dod chorp;</span>
<lb n="2135"/><span>do chiall ná malartaicc sealad air óluibh deoch;</span>
<lb n="2136"/><span>triall go measardha geanmnach cóir gan locht,</span>
<lb n="2137"/><span>is biaidh do thaisge go fairsing a nglóire a mbrog."</span></p>
<lb n="2138"/>
<lb n="2139"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2140"/><span>ÓRÁID AGNEIS IONNRUIC</span>
<lb n="2141"/><span>.</span>
<lb n="2142"/><span>Ann sin adubhairt Agneis Ionnruic gur ghráineamhuil an</span>
<lb n="2143"/><span>peaca an bhithiúntacht.  "Agus atáid", ar sise, "fir agus mná</span>
<lb n="2144"/><span>na ríoghachta so na hÉirionn cómh tugtha sin di nách féidir</span>
<lb n="2145"/><span>lé fáig ná le fíorúghdar, le sagart ná lé seanmóntuíghe, lé</span>
<lb n="2146"/><span>smacht puiblíghe ná príomháideach an bhithiúntacht do</span>
<lb n="2147"/><span>dhíbirt as croidhthibh na ccéada dhíobh.  Agus atá sé 'na</span>
<lb n="2148"/><span>leanán ag ro-mhór cómh mór sin nách féidir an bhradaoil</span>
<lb n="2149"/><span>do sgara leó ná iad sin do sgaradh ria, ar son go ccrochtar</span>
<lb n="2150"/><span>mórán díobh gach aonleathbhliaghain ann gach conntae</span>
<lb n="2151"/><span>d'Éirinn.</span></p>
<lb n="2152"/>
<lb n="2153"/><p><span>Gidheadh bíodh a fhios aco nách éireócha Dia ná an</span>
<lb n="2154"/><span>saoghal lé haonneach go brách do bhiaidh ag glaca choda</span>
<lb n="2155"/><span>duine eile go haindlightheach, et fós nách cóir cabhair ná</span>
<lb n="2156"/><span>coghnamh, cómhairle ná fabhar ná toilidheach<t> do thabhairt</span>
<lb n="2157"/><span>d'aoneach dá mbiaidh lámh ná rún a mbithiúntacht</span>
<lb n="2158"/><span>aige.  Agus gi bé ar bith dá mbiaidh aontsórd páirte ná cuidioghadh</span>
<lb n="2159"/><span>aige a ngaduígheacht ar bith, ní fhaic<f>e sé (radharc)</span>
<lb n="2160"/><span>(na glóire) ná aonspíce do fhlathas Dé nó go ndéine sé</span>
<lb n="2161"/><span>lórghníomh ann.  Non dimittitur peccatum nisi restituatur</span>
<lb n="2162"/><span>ablatum, "ní maitior an peaca gan lóirghníomh do dhéanamh</span>
<lb n="2163"/><span>annsa ní do rugais leat".</span></p>
<lb n="2164"/>
<lb n="2165"/><p><span>Tairis sin go léir do ghlacadar mórán an bhithiúntacht</span>
<lb n="2166"/><span>mar chéird bheatha annsa náisiún so ionnas go mbíd a</span>
<lb n="2167"/><span>ccompánuicc agus a ccomrádaighthe aco ann gach aontaobh</span>
<lb n="2168"/><span>d'Éirinn, agus bíd speirídhe acu chum ealuig agus áirnéise agus arra</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="2169"/><p><span>agus gach ní eile thaithnnios riú do chur amach et d'innsint</span>
<lb n="2170"/><span>dóibh, ar mhodh gurb annamh do guidthior aonbheithígheach</span>
<lb n="2171"/><span>gan cur amach cómharsan annsan aimsir seo, mar</span>
<lb n="2172"/><span>deir an seanfhocal "ar son nár ghuidios an pórcán do</span>
<lb n="2173"/><span>chuirios mo ghiolla dá thógbháil"".</span></p>
<lb n="2174"/>
<lb n="2175"/><p><span>Ann sin do-rineadar acht párliament gach aonduine do-geabhthaoi</span>
<lb n="2176"/><span>maille ré háitióghadh maith agus lé fiadhnaise do</span>
<lb n="2177"/><span>bheith 'na bhithiúnach, a dhá shúil do bhuaint as a cheann</span>
<lb n="2178"/><span>do bhrígh gur dhuine é d'fhuathaig an solas agus do ghrádhuicc</span>
<lb n="2179"/><span>an doircheacht agus gur chóir agus gur cheart a chongbháil annsa</span>
<lb n="2180"/><span>doircheadas réna bheatha, agus a chur fá deara air teacht gach</span>
<lb n="2181"/><span>aonDomhnach réna bheatha chum cómhthionóil phuiblíghe</span>
<lb n="2182"/><span>an Aifrinn, agus a admháil dá láthair go léir gur chionn bheith</span>
<lb n="2183"/><span>'na bhithiúnach do chaill sé a shúile, agus maithfeachas</span>
<lb n="2184"/><span>d'iarraidh ar Dhia do chionn tuitim ina leighthéid sin do</span>
<lb n="2185"/><span>pheaca thruaillighthe, agus párdún d'iarraidh ar an bpobal a</span>
<lb n="2186"/><span>ttaoibh drochshómpla do thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="2187"/>
<lb n="2188"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2189"/><span>Ná bí ganguideach, sladathach, díchúiseach,</span>
<lb n="2190"/><span>ná bí bradathach, malartach, míriúnach,</span>
<lb n="2191"/><span>bí go carrthannach, geanmnach, caoin, súgach,</span>
<lb n="2192"/><span>is ná díol flathas an anma ar bhithiúntacht.</span></p>
<lb n="2193"/>
<lb n="2194"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2195"/><span>ORÁID SHIOSALA SHÍORGHNÓTHACH.</span>
<lb n="2196"/><span>"Idir na peacaidhibh uile", ar Siosala, "as mór mo ghráin</span>
<lb n="2197"/><span>féin ar an ndíomhaoinas, (agus as é ní é stad) ó obuir chorpordha</span>
<lb n="2198"/><span>nó spioradálta do reachadh chum sochuir agus somhaoine</span>
<lb n="2199"/><span>(do dhuine).  Agus as préamh don leisge an díomhaoineas, a</span>
<lb n="2200"/><span>ccás, an duine bhíos díomhaoin drochghnóthach, go ttabhair</span>
<lb n="2201"/><span>sé ionnad agus ócáid don diabhal teacht a' dénamh buartha agus</span>
<lb n="2202"/><span>brionglóide dó.  Gidheadh an té bhíos ag obair ní bhfaghann</span>
<lb n="2203"/><span>an diabhal slighe chuige.  Ar an adhbhar sin is cóir don</span>
<lb n="2204"/><span>Chríostuídhe bheith fuadrach chum gnótha.  Homo natus</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2205"/><p><span>ad laborem sicut avis ad volatum (Job.v,7) adeir an Sgriptúir,</span>
<lb n="2206"/><span>óir ní dúchasaídhe eitiollach do na héanuibh ná saothar agus</span>
<lb n="2207"/><span>duadh don duine.</span></p>
<lb n="2208"/>
<lb n="2209"/><p><span>Samhaltar an duine díomhaoin lé caisléan gan falla 'na</span>
<lb n="2210"/><span>thímpchioll agá mbíd a namhuid ar tí a bhuana amach,</span>
<lb n="2211"/><span>ionnas gurab urusa dhóibh a shealbhúghadh.  Ascendam</span>
<lb n="2212"/><span>ad terram sine muro et veniam ad quiescentem habitantemque</span>
<lb n="2213"/><span>secure, .i. "rachad go ttígh an talamh gan falla agus tiocfad</span>
<lb n="2214"/><span>go ttígh an té bhíos go díomhaoin neamheaglach 'na</span>
<lb n="2215"/><span>chómhnuídhe."  Gidheadh an té bhíos fuadrach <fíréign>each</span>
<lb n="2216"/><span>chum deaghoibreacha cosmhaltar é lé pórt do bhiadh</span>
<lb n="2217"/><span>dúnta nó diongmhálta.  Non facile capitur a tentatore qui</span>
<lb n="2218"/><span>bono vacat exercitio (Aug)., .i. "an té bhíos ag tabhairt aire</span>
<lb n="2219"/><span>do dheaghchúram, ní hurus don áirseóir a ghabháil".</span></p>
<lb n="2220"/>
<lb n="2221"/><p><span>Samhaltar fós an duine díomhaoin reis a' seilthide aigeá</span>
<lb n="2222"/><span>mbíonn ar ccumas don mhuic agus don mhadra satailt air.</span>
<lb n="2223"/><span>Omnium tentationum et malarum cogitantium sentina est</span>
<lb n="2224"/><span>otium (Greg.), .i. "as é an díomhaoineas guitéar salach</span>
<lb n="2225"/><span>gach aontsórd temptásion agus drochsmuainte", agus fé mar is</span>
<lb n="2226"/><span>gnáthach leis an ttalamh bhíos gan oibrióghadh drisleacha,</span>
<lb n="2227"/><span>droighean agus feóthannáin do thabhairt uaig agus nách fásann</span>
<lb n="2228"/><span>aontoradh maith ann, mar sin ní fhásann annsa nduine</span>
<lb n="2229"/><span>dhíomhaoin acht deilge agus droighean na ndubháilcídhe d'easba</span>
<lb n="2230"/><span>fuadair ná corruighthe, ionnas gurab é an peaca so máighistir</span>
<lb n="2231"/><span>na mailíse, do bhrígh go múinionn mórán uilc agus urchóide,</span>
<lb n="2232"/><span>agus gurab é is leaba fhlocuis iona nglacann an diabhal a</span>
<lb n="2233"/><span>shuaimhnios.</span></p>
<lb n="2234"/>
<lb n="2235"/><p><span>As é an drochghnó agus an díomhaoineas máthair áil na</span>
<lb n="2236"/><span>ndúbháilcidhe agus leasmháthair na súbháilcídhe.  Is cosmhuil</span>
<lb n="2237"/><span>é a ccáilibh ré duine marbh do bhrígh, fé mar ná</span>
<lb n="2238"/><span>déinionn an duine marbh obair ná luaghail, is mar sin bhíos</span>
<lb n="2239"/><span>an díomhaoineach.  Otium sine litteris mors est, et vivi</span>
<lb n="2240"/><span>hominis sepultura, .i. "díomhaoineas gan foghluim ní bhfuil</span>
<lb n="2241"/><span>acht bás agus adhlaca duine bheó a ttalamh ann."</span>
<lb n="2242"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2243"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2244"/><span>An uair éighmhid na coil<i>g go minic a meadhón</span>
<lb n="2245"/><span>(oidhche),</span>
<lb n="2246"/><span>glaodhaig-se ar Mhuire is ar a coimirc<e> ad thímpchioll,</span>
<lb n="2247"/><span>ar éag don chine, a leinbh, déin gléchuimhniomh,</span>
<lb n="2248"/><span>is ar mhéid na tuirse do dlighthior don díomhaoineas.</span></p>
<lb n="2249"/>
<lb n="2250"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2251"/><span>ÓRÁID MHAGDAILÉAN GHRÁSTÚIL.</span>
<lb n="2252"/><span>"Measuim", ar sise, "gurab oireamhnach annsan áit so</span>
<lb n="2253"/><span>'na bhfuilmíd an oiread so ban farra a chéile beagán do</span>
<lb n="2254"/><span>labhairt ar Mhuire Bhaintiaighearna, ar (mbanchara) agus ar</span>
<lb n="2255"/><span>mbanphátrúin naomhtha.  An fad do bhí sí ar an saoghal</span>
<lb n="2256"/><span>sa adubhairt an t-aingiol Gaibriel go raibh sí lán do ghrásaibh,</span>
<lb n="2257"/><span>agus dar ndóith ní féidir nách mó ná sin do ghrásaibh atá aice</span>
<lb n="2258"/><span>a bhflathamhnas mar a bhfuil sí 'na (bainríoghain) ós cionn</span>
<lb n="2259"/><span>naomh agus banaomh an domhuin.</span></p>
<lb n="2260"/>
<lb n="2261"/><p><span>As í Muire Bhaintiaighearna an eala ainglíghe, barra</span>
<lb n="2262"/><span>buadh' na bhflathas, banríoghuin na n-aingiol, crann soillse</span>
<lb n="2263"/><span>na Críostuígheachta, farrge na daonnachta, grianán na</span>
<lb n="2264"/><span>glóire, lonnra na spéire, (máthair) na maighdean míorbhuilleach,</span>
<lb n="2265"/><span>péarla na glóire, parrathas na Tríonnóide,</span>
<lb n="2266"/><span>réaltann eóluis na mbochtán, suaircios na mbaintreabhach,</span>
<lb n="2267"/><span>seómra séad na subháilc<idhe agus> tuile na ngrás.</span></p>
<lb n="2268"/>
<lb n="2269"/><p><span>Atá an oiread ceana agus grádh' aigeá Mac féin, .i. Íosa</span>
<lb n="2270"/><span>Críost, ar Mhuire Bhaintiaighearna gurb ar a hathchuinge</span>
<lb n="2271"/><span>do-rin sé an chéad mhíorbhuil riamh, .i. an tan d'iompuig</span>
<lb n="2272"/><span>sé an t-uisge chum bheith ina fhíon.  Agus ó bhí an Slánaighthóir</span>
<lb n="2273"/><span>cómh géilleamhuil sin di ar an saoghal so dar ndóith is</span>
<lb n="2274"/><span>mó ná sin an géille agus an urraim atá aige faoina cómhair a</span>
<lb n="2275"/><span>bhflathas Dé.</span></p>
<lb n="2276"/>
<lb n="2277"/><p><span>Dá réir sin cuirmís ár n-ímpídhe agus ar n-athchuinge go</span>
<lb n="2278"/><span>minic chum na Maighdine glórmhuire guidhe go minic ar ár</span>
<lb n="2279"/><span>son chum Dé uilechómhachtaicc.  Cuirmís sinn féin go</span>
<lb n="2280"/><span>minic ar a coimeád agus ar a coimeirce.  Iarramaois a tréanchoghnamh</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2281"/><p><span>agus a taramuin.  Ós cionn an uile ní déineamaois</span>
<lb n="2282"/><span>aithris ar a ciúnas, ar a ceannsacht, agus ar a carrthannacht,</span>
<lb n="2283"/><span>ar a húmhlacht, ar a gile, ar a gloine agus ar a geanmnuigheacht.</span></p>
<lb n="2284"/>
<lb n="2285"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2286"/><span>Cé peacach fá-ríor líonta go leór mé (do) láib,</span>
<lb n="2287"/><span>is mé ceangailte a cclí choimhthigh do dhóth do ghnáth,</span>
<lb n="2288"/><span>as dearbh nách fuighiod choidhche gan dóthchus bás</span>
<lb n="2289"/><span>is banaltra cíodh Rígh ghil na glóire am láimh.'</span></p>
<lb n="2290"/>
<lb n="2291"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2292"/><span>ORÁID TEINIS EAGNUIDHE.</span>
<lb n="2293"/><span>Adubhairt Teinis Eagnuidhe gur chóir labhairt ar na</span>
<lb n="2294"/><span>cheithre súbháilcibh cardinálta, .i. eagna, ceart, neart agus</span>
<lb n="2295"/><span>measardhacht.  "Cosmhalann Saint Ambros", ar sise, "na</span>
<lb n="2296"/><span>cheithre subháilce so ris na cheithre haibhnnibh ghluaisios</span>
<lb n="2297"/><span>amach a parrathas talmhuidhe chum an mhachuire do</span>
<lb n="2298"/><span>fhliucha tímpchioll, a ccás, gi bé ríoghacht ar bith nó dúthig</span>
<lb n="2299"/><span>go ttiocfaidh iomadúmhlacht na subháilce so, go mbeith</span>
<lb n="2300"/><span>sí lán do gach aontoradh et do gach aonbhláth agus maise</span>
<lb n="2301"/><span>do rachadh chum glóire Dé agus tairbhe (an chine) daonna.</span></p>
<lb n="2302"/>
<lb n="2303"/><p><span>Créad é an ní do chuir ímpireacht na Rómha a nglóire, a</span>
<lb n="2304"/><span>n-onóir et a ccumas ón ttaobh shoir don domhan go n-uig</span>
<lb n="2305"/><span>an ttaobh shiar, (ó éirghe) go luíghe gréine?  Nách tréanchoghnamh</span>
<lb n="2306"/><span>agus torrthúlacht na subháilce seo, cómh (maith</span>
<lb n="2307"/><span>agus do) bheidís an oiread sin ribhéar ag cómhchruinnioghadh</span>
<lb n="2308"/><span>tuile mhór fhe<arthanna agus maith> is puiblíghe na Rómhánach</span>
<lb n="2309"/><span>ar feadh mhórán don domhan agus do chéadaibh bliaghan?</span>
<lb n="2310"/><span>agus chum go mbeith a fhios aguibh créad é an sochar atá</span>
<lb n="2311"/><span>annsna (subháilcibh se), labhaireód ortha go particúlártha,</span>
<lb n="2312"/><span>agus an chéad uair ar an eagna.</span></p>
<lb n="2313"/>
<lb n="2314"/><p><span>Bíodh a fhios aguibh gurab í an eagna tobar prionsabálta</span>
<lb n="2315"/><span>gach aonmhaithis (mhórálta) ar an adhbhar, más traibhléireacht</span>
<lb n="2316"/><span>nó eilire beatha an duine ar an saoghal sa, is</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2317"/><p><span>dearbhtha gurab í an eagna Lucifer agus Hesperus, .i. réaltann</span>
<lb n="2318"/><span>(na) maidne agus an tráth nóna, ar an adhbhar as í an eagna</span>
<lb n="2319"/><span>(ar stiúraightheóir) mar do bhiadh réiltean ghléigeal bhíos</span>
<lb n="2320"/><span>ar stiúradh ionar saidhbhrios agus ionar ndaibhrios cómh</span>
<lb n="2321"/><span>díreach deaghshiúrálta sin ná leigion sí dhúinn dul tar slíghe</span>
<lb n="2322"/><span>ná claona ar an láimh ndeis ná ar a' láimh cclí.  Magna</span>
<lb n="2323"/><span>puellarum cum sit prudentia virtus, .i. "as í an eagna grádh</span>
<lb n="2324"/><span>na maighdean mbrághaidgheal ngléigeal".  Is <ro-bh>reágha</span>
<lb n="2325"/><span>an ní naoidhean maighdine, - dá shúil a' lonnra go solasda.</span>
<lb n="2326"/><span>Is í an eagna chorruíghios agus lasas an dá lasair bheaga sin,</span>
<lb n="2327"/><span>ionnas ná bíonn acht éadan fuar ag an maighdin an uair</span>
<lb n="2328"/><span>bhíonn sí a n-éagmuis na heagna, agus bíonn a cúntanós agus <a></span>
<lb n="2329"/><span><bre>ághthacht doilbh dorcha an uair théid toibreacha na</span>
<lb n="2330"/><span>heagna a ndísg.</span></p>
<lb n="2331"/>
<lb n="2332"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2333"/><span>Gliocas is eagna thaithnnionn ré Dia na ngrás,</span>
<lb n="2334"/><span>seinnim na bpaidior, is salm 'na ndiaidh do ghnáth,</span>
<lb n="2335"/><span>fuirionn na heasba do fhreaguirt 's a riara tráth,</span>
<lb n="2336"/><span>congaibh ód dhalta ar feadh tamuill a mhian 's a</span>
<lb n="2337"/><span>ghrádh."</span></p>
<lb n="2338"/>
<lb n="2339"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2340"/><span>ÓRÁID MHONICA CHÓRACH.</span>
<lb n="2341"/><span>"As é an ceart", ar sise, "an dara súbháilce cháirdionálta</span>
<lb n="2342"/><span>noch leanas (an eagna mar) chaiptín a n-ardthur na toile</span>
<lb n="2343"/><span>a' tabhuirt (is) a' ministráil chirt agus (córa don) iomlán do</span>
<lb n="2344"/><span>na daoinibh.  Is é an ceart chruinníghios na daoine farra</span>
<lb n="2345"/><span><a chéile, chea>nglas iad a ngrádh agus a ccumann ré chéile,</span>
<lb n="2346"/><span>agus chongbhas a síothcháin iad.  (Is é fós) an ceart síothcháin</span>
<lb n="2347"/><span>an phobuil, cosnamh na dúithe, daingion na ccinidheach,</span>
<lb n="2348"/><span>lúthgháir na ndaoine, suaimhnios na spéire, ceannsacht</span>
<lb n="2349"/><span>na fairrge agus torrthamhlacht an tailimh.</span></p>
<lb n="2350"/>
<lb n="2351"/><p><span>Is ris an ribhéar ar a ttugthar Euphrates do chosmhalaidís</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2352"/><p><span>na sean<daoine an> ceart do bhrígh, an ribhéar so an uair</span>
<lb n="2353"/><span>do sgeinn sí tar a portuibh ar na bántaibh, is cómhartha</span>
<lb n="2354"/><span>rath mhór do theacht ar na torrthaibh (é).  Mar sin an</span>
<lb n="2355"/><span>ríoghacht <do stiúraigh>thar lé ceart, sealbhann sí gach</span>
<lb n="2356"/><span>aontsórd maithios puiblíghe.  (Níl) aontsubháilce díobh</span>
<lb n="2357"/><span>is mó do-bheir tora uaithe ná an ceart do bhrígh gur mó</span>
<lb n="2358"/><span>an sochar do-ní sí do chách ná di féin agus leigionn sí a sochar</span>
<lb n="2359"/><span>féin a bhfaillíth ag tabhairt tosaig don mhaithios puiblídhe</span>
<lb n="2360"/><span>chómhchoitcheann.</span></p>
<lb n="2361"/>
<lb n="2362"/><p><span>Atáid na subháilce seo cómh oirdheirc sin ná fuil aon-náisiún</span>
<lb n="2363"/><span>ná ríoghacht dá bharbarthacht ann gan cion mór</span>
<lb n="2364"/><span>agus meas do bheith ar an cceart.  Agus fé mar dúbhairt an</span>
<lb n="2365"/><span>t-athair deaghlabhartha Rómhánach Cicero "idir na neithe</span>
<lb n="2366"/><span>macánta níl ní ar bith is uaisle ná carrthannacht an chine</span>
<lb n="2367"/><span>daonna noch atá 'na dúil intinne a cheart féin do thabhairt</span>
<lb n="2368"/><span>do gach aon, agus atá (ag) cosnamh cóimhthionóil na ndaoine</span>
<lb n="2369"/><span>farrana chéile go díreach agus go hiongantach, agus as é an ceart</span>
<lb n="2370"/><span>do-ní sin."  Atá an oiread sin do chumas agus do bhrígh annsa</span>
<lb n="2371"/><span>cheart go n-abair an t-úghdar céadna "atá an ceart cómh</span>
<lb n="2372"/><span>láidir sin a ccás, na daoine beathuíghthior lé drochghníomharthuibh,</span>
<lb n="2373"/><span>nách féidir leó bheith beó gan cuid éigin don</span>
<lb n="2374"/><span>cheart do bheith ionnta".  Agus ní hiongantach an ceart do</span>
<lb n="2375"/><span>bheith mar so do bhrígh nách fuil ann acht toil diongmhálta</span>
<lb n="2376"/><span>a chuid féin do thabhuirt do gach aonduine.</span></p>
<lb n="2377"/>
<lb n="2378"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2379"/><span>Congaibh an ceartus 'na sheasamh a ríaghail go brách,</span>
<lb n="2380"/><span>coimirc na haitheannta theagaisgid cliar is fáidh,</span>
<lb n="2381"/><span>cuirig a mheabhuir ghloin eagla Dia 's a ghrádh,</span>
<lb n="2382"/><span>'s ní thuit<f>ir a bpeaca na ccealg, a chriadhchurpáin."</span></p>
<lb n="2383"/>
<lb n="2384"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2385"/><span>ÓRÁID DHEABORA NÍ CHATHBHUADH'.</span>
<lb n="2386"/><span>"As é an neart", ar sí, "an treas subháilce cháirdionálta</span>
<lb n="2387"/><span>chuirios arm agus anam annsa cheart (agus annsna subháilcibh</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2388"/><p><span>eile) go léir, ag breith buadh' ar a namhuid agus ar eascáirdibh</span>
<lb n="2389"/><span>na subháilce eile, ar an adhbhar go mbíd saighdiúirídhe</span>
<lb n="2390"/><span>ollamh dochlaoite aige chum cabhartha, <do thabhairt do>,</span>
<lb n="2391"/><span><.i. móir>íntinn, dóchus, sábháltacht, móraoiacht, diongmháltacht,</span>
<lb n="2392"/><span>foidhighne, fearamhlacht et coráiste, a gcás nách</span>
<lb n="2393"/><span>múchtar na subháilce so lé heagla agus ná bíonn ogmurtha le</span>
<lb n="2394"/><span>dánacht, acht go mbíonn 'na seasamh go neamheaglach</span>
<lb n="2395"/><span>dochorruighthe do<chlaoite.  Agus ní> cóir duine neartmhar</span>
<lb n="2396"/><span>ná mórínntinneach do ghairm don té bhiadh (ar buile agus do)</span>
<lb n="2397"/><span><bhi>adh feargach le beagán cúise, nó do-bhéaradh sgannuil</span>
<lb n="2398"/><span>uaig a n-aghaidh sganalach, ná olc a n-aghaidh uilc, acht</span>
<lb n="2399"/><span>is air is cóir duine furránta do ghairm don té bhíos ceannsa</span>
<lb n="2400"/><span>foighidneach deaghníomharthach ar an adhbhar gurab í an</span>
<lb n="2401"/><span>fhearg is luaimnidhe agus is mó do chorruígheas duine.  Tar</span>
<lb n="2402"/><span>éis sin ní chuirionn ní ar bith buairt ná cathúghadh ar an</span>
<lb n="2403"/><span>neart, agus ní oibríghionn sí urchóid ar bith go bráth, acht</span>
<lb n="2404"/><span>do-ní sí úsáid do theasaoiacht an nirt chum buadh' ar gach</span>
<lb n="2405"/><span>aondainséar dá aoirde.</span></p>
<lb n="2406"/>
<lb n="2407"/><p><span>(Níl) annsa neart acht cumas na híntinne ag troid ar son</span>
<lb n="2408"/><span>na súbháilcídhe go neamheaglach neamhchlaoidhte.  As ris</span>
<lb n="2409"/><span>shamhalaid na seandaoine an fhearanntacht ré <hío>mhá</span>
<lb n="2410"/><span>Phallas, bandia an ghliocais.  Do phuindéalaidís ógh nó</span>
<lb n="2411"/><span>maighdean (agá) mbíodh corp teann láidir, móraighidh agus</span>
<lb n="2412"/><span>súile lonnracha, agus a cruth agus a cúntanós ní as mó fearamhuil</span>
<lb n="2413"/><span>ná banamhuil, agus clogad práis ar a ceann, agus lúithreach ar an</span>
<lb n="2414"/><span>ccuid eile dá corp, gai iona láimh dheis agus sgiaith iona láimh</span>
<lb n="2415"/><span>chlí ag cosaint mórbhuillídhe na namhad.  Agus bíodh a fhios</span>
<lb n="2416"/><span>agad, a bhfuil d'fhuirm maighdine annsan íodhmhá so</span>
<lb n="2417"/><span>ceangailte lé móraoidheacht, go ttaisbeánann sé breadhthacht</span>
<lb n="2418"/><span>fhearamhail na súbháilcidhe eile go léir, agus lonnra baoghlach</span>
<lb n="2419"/><span>a hairm taisbeánann glóire shaighdiúra an nirt.  As a</span>
<lb n="2420"/><span>láimh dheis chaithios Pallas an gai, agus léna láimh chlé</span>
<lb n="2421"/><span>chosnann sí í féin léna sgéith do bhrígh gurb móide an</span>
<lb n="2422"/><span>neart neithe cumasacha do dhéanamh agus d'fhulang.  Gidheadh</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2423"/><p><span>is díomhaoin an gnó do dhuine síothcháin do dhéanamh lé</span>
<lb n="2424"/><span>stróinséiríbh leith amuich, muna ccoingmhidh a phaisiún agus a</span>
<lb n="2425"/><span>ainmhianna tá ann féin astig fó riaghail agus fó smacht.  Is</span>
<lb n="2426"/><span>docair go gclaoifidh sé na heascairde bhíos 'na gcomharsanaibh</span>
<lb n="2427"/><span>aige muna smachtuíghionn sé an mhuinntior bhíos</span>
<lb n="2428"/><span>annsa mbaile aige, .i. a mhuinntior thíghe go léir, go</span>
<lb n="2429"/><span>suaimhnioch síothchánta.</span></p>
<lb n="2430"/>
<lb n="2431"/><p><span>Is mór an (punc nirt agus) fearantacht buadhchan ar na</span>
<lb n="2432"/><span>hainmhiannaibh, ar na handúilibh agus ar na paisiúnaibh bhíos</span>
<lb n="2433"/><span>ag déanamh tretúireacht agus rebeliúntacht a n-aghaidh an</span>
<lb n="2434"/><span>résúin agus dlíghe Dé, mar deir an file: fortior est qui se quam</span>
<lb n="2435"/><span>fortissima vincit, .i. "as furránta an té (bhuaidheas agus),</span>
<lb n="2436"/><span>choisgionn (a) ainmhianna féin ná an té bhainios amach</span>
<lb n="2437"/><span>púirt agus cathracha."</span></p>
<lb n="2438"/>
<lb n="2439"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2440"/><span>Srian réad bhalluibh is smachtuig an fiaire feádh',</span>
<lb n="2441"/><span>iaghaidh do dhearca is ná peacuig lé stiaduibh stáid,</span>
<lb n="2442"/><span>ná hiarr mearradhacht cheannais a miannaibh árd',</span>
<lb n="2443"/><span>is triallfuig h'acfuinn tar Shampson is fianna Fáil."</span></p>
<lb n="2444"/>
<lb n="2445"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2446"/><span>ÓRÁID ÚGHNA MHODURTHA.</span>
<lb n="2447"/><span>"Gidheadh is í an mheasardhacht bhíos 'na dúiseacht ag</span>
<lb n="2448"/><span>stiúrúgh", ar sise, "mianna agus dúile na ndaoine agus dá</span>
<lb n="2449"/><span>ccongbháil ar an staid ccóir, ag fágháil na ndrochghníomhartha</span>
<lb n="2450"/><span>amach chum iad do mhúcha agus do dhíbirt mar</span>
<lb n="2451"/><span>chómharsanuibh cealgacha ó chathair an anma.  Atá (a) fhios</span>
<lb n="2452"/><span>ag gach aonChríostuídhe gur gar do bhás spioradálta an</span>
<lb n="2453"/><span>anma an té sgaoileas a srían féin lé hanmhiannaibh na</span>
<lb n="2454"/><span>colla, ionnas muna múchtar agus muna ccurthar do leataoibh</span>
<lb n="2455"/><span>na haindúile sin, go mbiaidh an t-anam 'na sglámhuidhe</span>
<lb n="2456"/><span>ag an ccoluinn.</span>
<lb n="2457"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2458"/><p><span>Gidheadh an té dhéanas cómhuirle an easboil coisgfidh sé</span>
<lb n="2459"/><span>anmhianna na colla.  Mortificate membra vestra quae sunt</span>
<lb n="2460"/><span>super terram (Col.iii,5) "smachtuig do ghéaga atá tugtha</span>
<lb n="2461"/><span>do thalmhuídheacht", .i. anndúil na súl, anndúil na colla</span>
<lb n="2462"/><span>agus anuabhar na beatha.  Riaghlathar iad sin leis an measardhacht</span>
<lb n="2463"/><span>iona bhfuilid mórán do cháilibh breághtha, ar an</span>
<lb n="2464"/><span>adhbhar do-ní an temperáltacht nó an mheasardhacht an</span>
<lb n="2465"/><span>duine foighneach spárálta, an duine suaimhneach modarálta,</span>
<lb n="2466"/><span>an duine náirioch ciúin, an duine tromuidhe náirioch.</span>
<lb n="2467"/><span>Coisgionn sí na hanmhianna.  Ceannsuíghionn na dúile.</span>
<lb n="2468"/><span>Méaduighionn sí na mianna beannaighthe.  Múchan na</span>
<lb n="2469"/><span>drochmhianna.  Socruíghion sí an uile ní bhíos ar anordúghadh</span>
<lb n="2470"/><span>ar a' ttaobh astig.  Neartuíghionn iad a n-uair</span>
<lb n="2471"/><span>socuir.  Síorchuirionn sí smuainte beannaighthe.  Cuirionn</span>
<lb n="2472"/><span>sí an íntinn chum suaimhnis, agus cosnann sí an t-anam ó</span>
<lb n="2473"/><span>stoirm na ndúbháilcídhe.  Dá réir sin éisdig ré cómhuirle</span>
<lb n="2474"/><span>an fhile:</span></p>
<lb n="2475"/>
<lb n="2476"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2477"/><span>"Ná tréig flathas an anma ar chraos an chuirp,</span>
<lb n="2478"/><span>(is bí) go measardha, geanmnach, déarcathach;</span>
<lb n="2479"/><span>ní leat faice dá nglacuir don tsaoghal so an chuir,</span>
<lb n="2480"/><span>ach bheith dá amharc feadh sealuid mar thraochus</span>
<lb n="2481"/><span>muir.""</span></p>
<lb n="2482"/>
<lb n="2483"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2484"/><span>"A dheirbhsheathracha", adubhairt Úghna, "is í an</span>
<lb n="2485"/><span>fhírinne do labhradh libh go n-uige seo.  (Iarraim agus</span>
<lb n="2486"/><span>athchuinghim) oruibh an fhírinne do leanmhain go brách</span>
<lb n="2487"/><span>ar an adhbhar nách fuil ní ar bith as treise ná an fhírinne.</span>
<lb n="2488"/><span>Magna est veritas et praevalet (III Esdr.iv,41) "is mór í</span>
<lb n="2489"/><span>an fhírinne et buadhann sí".  Agus chum gur móide do</span>
<lb n="2490"/><span>ghráidhfidh sibh í is cóir do mhnaoi éigin (agaibh) labhuirt</span>
<lb n="2491"/><span>uirthe ar an adhbhar nách féidir lé duine grádh ná fuath</span>
<lb n="2492"/><span>do <thabhairt d'>aonní go mbiaidh a fhios aige cia hé, agus</span>
<lb n="2493"/><span>nách féidir linn fios aonní do bheith aguinn gan solas</span>
<lb n="2494"/><span>d'fhágháil air, do réir mar adeir an file:  ignoti nulla cupido</span>
<lb n="2495"/><span>(Ov.A.A. 3, 397).</span>
<lb n="2496"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2497"/><p><span>ÓRÁID AIBIGIL UCHTFHÍRINNEACH.</span>
<lb n="2498"/><span>Ann sin d'éirig Aibigil agus adubhairt go n-inneósadh sí féin</span>
<lb n="2499"/><span>an deifir do bhí idir thriúr ógánach do bhí ag feathamh ar</span>
<lb n="2500"/><span>rígh na Persia dá fhéachuin créad an ní budh treise do</span>
<lb n="2501"/><span>neithibh an domhuin.  Adubhairt an chéad ógánach gurb</span>
<lb n="2502"/><span>é an fíon ní is treise ar bith.  Adubhairt an dara duine</span>
<lb n="2503"/><span>gurb iad na mná ní as treise.  Adubhairt an tríomhadh</span>
<lb n="2504"/><span>duine gurab é an rígh.  Adubhairt an rígh féin gur threise</span>
<lb n="2505"/><span>an fhírinne ná iad sin go léir.</span></p>
<lb n="2506"/>
<lb n="2507"/><p><span>Is amhla' do mheas an chéad ógánach díobh an duine</span>
<lb n="2508"/><span>do réir a' bheóanma lé n-a n-oiltior é, agus mar sin nách fuil</span>
<lb n="2509"/><span>oileamhuin ar bith is taosga shóinseálas agus mhalartuíghios</span>
<lb n="2510"/><span>an duine ná an fíon, do bhrígh go siúbhlann agus go ritheann</span>
<lb n="2511"/><span>ann gach aonbhall do chorp an duine nó go ttéid sé san</span>
<lb n="2512"/><span>inchinn, séata agus athsmuaineadh na híntleachta, t'réas sealbh</span>
<lb n="2513"/><span>do ghlaca a bpasáistibh na ccéadfa agus na ccómhacht go</span>
<lb n="2514"/><span>léir, a ccás gur treise an fíon ná an duine annsan iomlán.</span></p>
<lb n="2515"/>
<lb n="2516"/><p><span>Is amhla' do mheas an fear eile aco an duine annsa mhéid</span>
<lb n="2517"/><span>gur ainmhídhe aireach nó mothuightheach é, agus mar sin</span>
<lb n="2518"/><span>adúbhairt sé gur threise na mná do bhrígh nách fuil dúil</span>
<lb n="2519"/><span>ar bith is mó chorrui<gheas> agus shladus beóchéadfa an</span>
<lb n="2520"/><span>duine ná dúil na mban, ar an adhbhar is ró-láidir tharngios</span>
<lb n="2521"/><span>breághthacht na mban grádh agus toil na bhfear, agus do bhrígh</span>
<lb n="2522"/><span>go bhfuil an grádh ar na dúilibh is treise annsa duine, go</span>
<lb n="2523"/><span>háirighthe má neartuíghthear é lé gnáthamh, gan amharas</span>
<lb n="2524"/><span>oibreóidh sé tíorántacht annsa duine cómh mór sin go</span>
<lb n="2525"/><span>gcuirfidh (an) duine ar a chumas féin.</span></p>
<lb n="2526"/>
<lb n="2527"/><p><span>As amhla' do mheas ógánach eile díobh an duine san</span>
<lb n="2528"/><span>mhéid gurab ainmhídhe tuigsionach é, agus fé mar is í an dúil</span>
<lb n="2529"/><span>riaghla is neartmhuire san duine réasúnta tuigsionach, an</span>
<lb n="2530"/><span>té agá mbiaidh an riaghlúghadh agus an ceannas ós cionn</span>
<lb n="2531"/><span>chách, dá réir sin gurab é is treise ann, agus mar sin gurab é</span>
<lb n="2532"/><span>an rígh ní as treise ar bith.</span>
<lb n="2533"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2534"/><p><span>Gidheadh adubhairt an rígh féin gur treise an fhírinne</span>
<lb n="2535"/><span>ná iad sin go léir.  ("Níl amharas",) ar sé, "go mbíonn</span>
<lb n="2536"/><span>neart mór ag an bhfíon a ngéaguibh an chuirp.  Bíonn mar</span>
<lb n="2537"/><span>an gcéadna neart mór ag breághthacht na mban a ccuid</span>
<lb n="2538"/><span>bheóanamamhail an duine.  Bíonn neart mór ag an ndúil</span>
<lb n="2539"/><span>ríaghalta a séata an réasúin agus tuigsiona an duine.  Gidheadh</span>
<lb n="2540"/><span>is é áit 'na ccuirionn an fhírinne a suidheachán a ccnocán</span>
<lb n="2541"/><span>árd aoibhinn na hintleachta mar a mbeirionn buadh ar an</span>
<lb n="2542"/><span>bhfíon, ar na mnáibh agus ar an rígh féin, (a ccás gurab í) ní</span>
<lb n="2543"/><span>is treise san domhan í.</span></p>
<lb n="2544"/>
<lb n="2545"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2546"/><span>Lé fírinne claoidhtior aicme na mbréag,</span>
<lb n="2547"/><span>lé fírinne chaoinid na deamhuin a bpéin,</span>
<lb n="2548"/><span>lé fírinne díoltar flathas Mhic Dé,</span>
<lb n="2549"/><span>is lé fírinne bhíodhgaid aingil is naomh.</span></p>
<lb n="2550"/>
<lb n="2551"/><p><span>Biadh mé feasda a' seasamh gan cháim gan spéis,</span>
<lb n="2552"/><span>ag síorthúirt aire go daingion do bhreághthacht béas,</span>
<lb n="2553"/><span>cé bríghmhar blasda cealg is gáire an tsaoghail,</span>
<lb n="2554"/><span>is í an fhírinne mhairios a bhflathas go brách gan bhéim.</span></p>
<lb n="2555"/>
<lb n="2556"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2557"/><span>ÓRÁID EITHNE OGHMÚIL.</span>
<lb n="2558"/><span>Ann sin d'éir<i>g Eithne Óghmuil 'na seasamh agus adubhairt</span>
<lb n="2559"/><span>"A dheirbhsheathracha ionmhuin<e>, do-bheirim féin míle</span>
<lb n="2560"/><span>buídheachas, mola agus móronóir ré Dia na n-uilechómhacht</span>
<lb n="2561"/><span>tug do ghrásaibh dúinn an mhéid so do labhuirt, agus iarruim</span>
<lb n="2562"/><span>agus athchuingim oruibh go léir, agus ar gach aon fó leith (dhíbh),</span>
<lb n="2563"/><span>na dubháilcídhe ar ar labhradar an chuid eile dom dheirbhsheathrachaibh</span>
<lb n="2564"/><span>roimhe so do thréigion agus do sheachna, agus na</span>
<lb n="2565"/><span>súbháilcídhe agus na soghníomhartha do mheabhrúgh agus do</span>
<lb n="2566"/><span>leanamhuin, agus bhúr n-úrnaighthe do chur chum Dé na</span>
<lb n="2567"/><span>n-uilechómhacht sinn féin do choimeád ar staid na ngrás agus</span>
<lb n="2568"/><span>aitheannta Dé do choiméad go Críostúil, ionnas nách</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2569"/><p><span>déanfaimís aonní a smaoineamh, a mbréithir, ná a ngníomh</span>
<lb n="2570"/><span>do chuirfeadh fearg ar Dhia.  et bíodh grádh díleas</span>
<lb n="2571"/><span>díograiseach aguibh do Dhia ós cionn an uile ní, ón bhur</span>
<lb n="2572"/><span>gcroidhe, ón bhur n-anam, agus ón bhúr n-íntinn go hiomlán,</span>
<lb n="2573"/><span>agus grádh bhúr ccomharsan mar sibh féin.</span></p>
<lb n="2574"/>
<lb n="2575"/><p><span>Bíodh, a dheirbhsheathracha, urraim agus óghmós agus onóir</span>
<lb n="2576"/><span>(aguibh) don chléir, do na heasbogaibh, et do na sagartuibh,</span>
<lb n="2577"/><span>agus do gach aon eile dhíobh, agus go speisialta guidhe go dúthrachtach</span>
<lb n="2578"/><span>ag luíghe agus ag éirghe díbh do ló agus d'oidhche ar</span>
<lb n="2579"/><span>Dhia uilechómhachtach sláinte cuirp agus anma do thabhairt</span>
<lb n="2580"/><span>do Eóin Baisde Mac Sleidhn<e>, Easbog Chorcuídhe agus</span>
<lb n="2581"/><span>Chluana.</span></p>
<lb n="2582"/>
<lb n="2583"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2584"/><span>Mo léan go deó dá fhóguirt tar tuinn uainn</span>
<lb n="2585"/><span>réaltan eóluis treóra Chorcuídhe is Chluan',</span>
<lb n="2586"/><span>an diaghaire d'ól gach deóir don diadhacht go suairc,</span>
<lb n="2587"/><span>Phoenix Fódla is rós nár chríon lé fuacht.</span></p>
<lb n="2588"/>
<lb n="2589"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2590"/><span>As cóir dhíbh mar an ccéadna bheith a' guídhe ar dhaoine</span>
<lb n="2591"/><span>uaisle agus ísle ar (an) ttaoibh thall d'fhairge chum iad do</span>
<lb n="2592"/><span>theacht slán, agus gan aon díobh do thuitim a mídhóthchus.</span>
<lb n="2593"/><span>Is cóir díbh mar an ccéadna bheith ag iarra fad saoghail agus</span>
<lb n="2594"/><span>sláinte do thabhuirt don mhéid atá annsa náisiún so díobh,</span>
<lb n="2595"/><span>agus go speisialta guídhe chum Dé rath agus bail agus beannúghadh,</span>
<lb n="2596"/><span>grása agus trócaire agus fad saoghail do thabhairt do dhíonadóir</span>
<lb n="2597"/><span>na cléire annsan aimsir seo, .i. an fhlath fhíoruasal, Sir</span>
<lb n="2598"/><span>Séamas mhac Éamoinn Mhic Coitir.</span></p>
<lb n="2599"/>
<lb n="2600"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2601"/><span>Mo chumann, mo pháirt, mo ghrádh, mo dhíograis</span>
<lb n="2602"/><span>cléibh,</span>
<lb n="2603"/><span>marcach na n-airdeach sásda, síormhear, séin,</span>
<lb n="2604"/><span>an churadh nár thláth chum fásga ar bhruighinte</span>
<lb n="2605"/><span>baoghail,</span>
<lb n="2606"/><span>'s an farraire stáit go brách dá rígh nár chlaon.</span>
<lb n="2607"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2608"/><p><span>Do chléire na hÉirionn budh doilbh an ciach</span>
<lb n="2609"/><span>idir phéistibh Genéva dá ccodladh an triaith,</span>
<lb n="2610"/><span>laoch mear nár traochadh a ngoradh na sgian,</span>
<lb n="2611"/><span>Sir Séamas mhac Éamuinn Mhic Coitir, an fhiann.</span></p>
<lb n="2612"/>
<lb n="2613"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2614"/><span>Is cóir díbh gan an chléir do dhearmad mar adubhart</span>
<lb n="2615"/><span>roimhe si ar an adhbhar bíd a' guídhe do ló agus d'oidhche.</span>
<lb n="2616"/><span>Bíd siad ag teagasg agus a' treórúghadh an phobuil.  Is iad</span>
<lb n="2617"/><span>féin túrnaighthe Dé ar a' dtalamh.  As iad dochtúirídhe</span>
<lb n="2618"/><span>anma, et doirseóiridhe fhlathas Dé iad ar an adhbhar, an</span>
<lb n="2619"/><span>dream do theagaisgios mórán fírinne, (biaidh) siad comh</span>
<lb n="2620"/><span>deallrach le réalteannaibh agus lé lonnra na firmamenti (ré</span>
<lb n="2621"/><span>saoghal na) saoghal, mar adeir an fáidh Daniel:  Qui</span>
<lb n="2622"/><span>autem docti fuerint fulgebunt quasi splendor firmamenti: et</span>
<lb n="2623"/><span>qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellae in perpetuas</span>
<lb n="2624"/><span>aeternitates (Dan.xii,3).</span></p>
<lb n="2625"/>
<lb n="2626"/><p><span>Is mar sin chríochnuíghim dá iarraidh ar an dTríonnóid</span>
<lb n="2627"/><span>sinn féin, Críostaighthe an domhuin (mhóir) go léir, do</span>
<lb n="2628"/><span>chur ar slíghe et ar staid na ngrás agus na glóire síorruighe,</span>
<lb n="2629"/><span>Amen."</span></p>
<lb n="2630"/>
<lb n="2631"/><p><span>Laus Deo Deiparaque Virgini.</span></p>
<lb n="2632"/>
<lb n="2633"/><p><span>Ag sin Párliament na mBan ar n-a chríochnúghadh</span>
<lb n="2634"/><span>lé Seán Ua Murchadha an t-ochtmhadh lá don</span>
<lb n="2635"/><span>Mheithiomh annsa mbliaghuin d'Aois ár</span>
<lb n="2636"/><span>tTíaighearna Íosa Críost</span>
<lb n="2637"/><span>Míle Seacht cCéad agus Trí</span>
<lb n="2638"/><span>Bliaghna Fithchiod</span>
<lb n="2639"/><span>1723.</span>
<lb n="2640"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2641"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2642"/><span>ADHMHOLADH.</span></p>
<lb n="2643"/>
<lb n="2644"/><p><span>Mo theasdas ar an leabhar so na laoithe lán</span>
<lb n="2645"/><span>d'athantuibh na n-aithreach dob aoirde cáil,</span>
<lb n="2646"/><span>munab aisling an eachtra sa sgríos an fháigh</span>
<lb n="2647"/><span>gur beannaighthe an chaibidil 'na suíghid na mná.</span></p>
<lb n="2648"/>
<lb n="2649"/><p><span>Cé chreachadar a bParrathus ar sinnsior, Ádhamh,</span>
<lb n="2650"/><span>is gur sgaipiodar fá sgamaluibh ar líne ar lár,</span>
<lb n="2651"/><span>más dearbhtha go bhfreagaraid a ngníomhartha an pár,</span>
<lb n="2652"/><span>gan amharas gur chasadar fá dhlíghe na ngrás.</span></p>
<lb n="2653"/>
<lb n="2654"/><p><span>Cé fada dhon ghasra so síos mar táid,</span>
<lb n="2655"/><span>a' sracuireacht an airgid 's a dhíol ar chách,</span>
<lb n="2656"/><span>ní bhfuil aco sin a Sagsana ná a nInnse Fáil</span>
<lb n="2657"/><span>canamhuin is measardha ná dlíghe na ndámh.</span></p>
<lb n="2658"/>
<lb n="2659"/><p><span>Dá ttagarudh an tAradmhac mo ghuídhe go bhfágha<i>nn,</span>
<lb n="2660"/><span>níorbh aithireach don eagnach ó thaoibh Chnuic Ráth',</span>
<lb n="2661"/><span>taramuin mo charrainn ghil mo ghuídhe go hárd,</span>
<lb n="2662"/><span>'s go bhfaic<f>inn-si san Eaglais arís an lá.</span></p>
<lb n="2663"/>
<lb n="2664"/><p><span>Cé dóith lé Bróduiric bheith lán do dhlíghe,</span>
<lb n="2665"/><span>is gur córach a chómhuirle nó a rádh sa tír,</span>
<lb n="2666"/><span>dar an eóruinn ní heól damh go ttáinig díbh</span>
<lb n="2667"/><span>cómhuirleach mar Dhómhnall a ráitibh grínn.</span>
<lb n="2668"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2669"/><p><span>Do-chuala sgata ban gur suigheadh fá mheidhir</span>
<lb n="2670"/><span>ar bruach Ghleanna meala míne Maighir,</span>
<lb n="2671"/><span>as mór an searc do-rad an bhuíghean dá radharc,</span>
<lb n="2672"/><span>is dá shuaircshliocht greanta ghabhach droighneach grinn.</span></p>
<lb n="2673"/>
<lb n="2674"/><p><span>Do ruaig a dhreach a cceas ó chroidhe gan mhoill,</span>
<lb n="2675"/><span>an uair do dhearc <g>ach bean go cíorrtha an choill,</span>
<lb n="2676"/><span>cuach 's a nead a mbarra craoibhe ar faill,</span>
<lb n="2677"/><span>is luathchleas seannuig a' tarraint roimhe chum poill.</span></p>
<lb n="2678"/>
<lb n="2679"/><p><span>Do luadar maith is ceart do sgríobh go deimhin</span>
<lb n="2680"/><span>ar bhuairt na mban is gach aicme díobh do dheilt,</span>
<lb n="2681"/><span>ó chruas an pheaca thrasgair sínn fá ghréim</span>
<lb n="2682"/><span>mo thruadh ní seasgair fada maoidheamh uim Rhyme.</span></p>
<lb n="2683"/>
<lb n="2684"/><p><span>An stuaire glan mar mheasuim is í sin Meidhbh,</span>
<lb n="2685"/><span>uabhar is fearg leagann sí gan feidhm,</span>
<lb n="2686"/><span>is duairc an peaca greada an chraois, mo threid,</span>
<lb n="2687"/><span>ní suairc a chneadh 's as dealg nímhe go deimhin.</span></p>
<lb n="2688"/>
<lb n="2689"/><p><span>Is buan an teagasg chanann sí do Thadhg,</span>
<lb n="2690"/><span>nách cruaig na bearta stad seal aoine ar mheadhg,</span>
<lb n="2691"/><span>cé buartha an glas mo chreach don bhuídhin sa teinn,</span>
<lb n="2692"/><span>má stuanann seal a chab ó chraois ar shoill.</span></p>
<lb n="2693"/>
<lb n="2694"/><p><span>Mo theasdas ort féin gan bhréig, a leabhair so am dhóid,</span>
<lb n="2695"/><span>gur taramuin tséin don té do leanfadh do ród,</span>
<lb n="2696"/><span>gurb acfuinneach bhéarsa an tséin do dhealbh an prós</span>
<lb n="2697"/><span>'s is beannaighthe an cléirioch séimh do tharruinn a chló.</span>
<lb n="2698"/></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2699"/><p><span>Moluim-se, a Dhomhnaill, glórtha caoin' do ghuib,</span>
<lb n="2700"/><span>is molfud tu fós a n-eólas saoithe suilt,</span>
<lb n="2701"/><span>moluim do ghnó 's budh cóir a sgríobh i bprionnt,</span>
<lb n="2702"/><span>is molfuid síol Eóghuin Mhóir tu is Críche Luirc.</span>
<lb n="2703"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="2704"/><p><span>Bzzzzz1756ls 18L</span>
<lb n="2705"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2706"/><span>PÁRLIAMENT NA MBAN.</span>
<lb n="2707"/><span>ÓRÁID SHEILGÉAN, INGHEAN SHÉIMHLABHARTHA,</span>
<lb n="2708"/><span>.I. BAINTÍGHEARNA RINNE MHUÍNNTIRE BÁIRE,</span>
<lb n="2709"/><span>ANN SO.</span></p>
<lb n="2710"/>
<lb n="2711"/><p><span>An uair do chríochnaig Caitrína a horáid, do labhair</span>
<lb n="2712"/><span>Seilgéan, inghean Shéimhlabhartha, .i. bean uasal a deisgceart</span>
<lb n="2713"/><span>Éirionn aneas ón áit ris a ráidhtior Cothluighe, et</span>
<lb n="2714"/><span>adúbhairt nách raibh suaimhnios ná síothcháin a n-aonáit</span>
<lb n="2715"/><span>riamh acht mar a mbeidís iomad do chómharleachuibh,</span>
<lb n="2716"/><span>do réir mar adeir an ríoghfháidh, Dáibhí, mar a n-abair</span>
<lb n="2717"/><span>ibi salus ubi multa consilia, .i. "mar a mbí iomad comharleadha</span>
<lb n="2718"/><span>as ann bhíos an tsláinte nó an tsábháil".</span></p>
<lb n="2719"/>
<lb n="2720"/><p><span>As follus díbh go mbí a ccomharle ag an ccléir, ag na</span>
<lb n="2721"/><span>righthibh, ag na prionnsadhaibh, et ag na saighdúiribh, et</span>
<lb n="2722"/><span>fós bíth cómhthionól ag na cretúiribh éigcialldha, mar atáid</span>
<lb n="2723"/><span>na beacha, agus éanlaith an áidhir, mar atáid na druide agus na</span>
<lb n="2724"/><span>cadhaimh, a ccruth gurab sin<n>e, na mná, go haonaránach</span>
<lb n="2725"/><span>do bhreis ar chretúiribh na cruinne nách tig lé chéile lé</span>
<lb n="2726"/><span>mórán do chéadaibh bliaghan.  Dá bhrígh sin cuiridh</span>
<lb n="2727"/><span>bhúr n-urnaighthe chum Dé sibh do stiúradh ar an slíghe</span>
<lb n="2728"/><span>ccóir chum soluis do thabha<i>rt díbh gan aonní do dhéanamh</span>
<lb n="2729"/><span>conntrárdha ris in ccreidiomh ná ris an maithios bpuiblidhe.</span></p>
<lb n="2730"/>
<lb n="2731"/><p><span>As fíor nach ní nuadh atá aguinn dá thionnsgnadh, do</span>
<lb n="2732"/><span>bhrígh (go) bhfuilid 1003 blíadhain ó d'fhóga<i>r impeir</span>
<lb n="2733"/><span>óirdheirc árdchomhachtach dárbh ainm Eliogabulus comhairle</span>
<lb n="2734"/><span>gheinearálta do bheith agá mhátha<i>r dárbh ainm</span></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="2735"/><p><span>Augusta iona mbeidís mná gan aoinfhear do bheith maille</span>
<lb n="2736"/><span>riú, "do bhrígh", ar sé, "nách córa d'fhearaibh seanáid</span>
<lb n="2737"/><span>nó cómharle choitchionn do bheith aca chum labhartha</span>
<lb n="2738"/><span>ar ghnóidhthibh puiblíghe iná do na mnáibh párliment do</span>
<lb n="2739"/><span>bheith aca leó féin iona ndéandís iomrádh ar a ngnóithíbh</span>
<lb n="2740"/><span>príobháideacha féin."</span></p>
<lb n="2741"/>
<lb n="2742"/><p><span>Ar an adhbhar sin déanam ar ndíochioll ar an seanáid</span>
<lb n="2743"/><span>úd d'fhógair an t-ímpire réimhráidhte d'athnúadh anois,</span>
<lb n="2744"/><span>amhuil ghuídhim-si díbh óm chroídhe agus óm anam san</span>
<lb n="2745"/><span>itche so leanas:</span></p>
<lb n="2746"/>
<lb n="2747"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2748"/><span>Sonas is séan is bráon ó fhlaithios na ngrás</span>
<lb n="2749"/><span>anbhúr mullach go léir go léime ó mhullach go trácht;</span>
<lb n="2750"/><span>cuiridh a n-éisteacht céille do Bhanba bhúr ccáil,</span>
<lb n="2751"/><span>is bhúr ccumas do chláona féachaidh feasda gach tráth.'</span></p>
<lb n="2752"/>
<lb n="2753"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2754"/><span>ÓRÁID GHORMFHLAITH, INGHEAN GHEARAILT, .I.</span>
<lb n="2755"/><span>BAINTÍGHEARNA ROSA DEAGLÁIN.</span></p>
<lb n="2756"/>
<lb n="2757"/><p><span>Is ann sin do labhair Gormfhlaith, inghean Ghearailt, .i.</span>
<lb n="2758"/><span>bean úasal do ghlanfhuil Ghearaltach Aoibh Mic Coille, et</span>
<lb n="2759"/><span>adubha<i>rt nár chóir dhóibh eagla do bheith ortha trés na</span>
<lb n="2760"/><span>bríathraibh labhras Pól Apstal, mar a n-aba<i>r nách cóir</span>
<lb n="2761"/><span>do mhnáoi ar bith labha<i>rt a ccómhdháil choitchionn,</span>
<lb n="2762"/><span>'ór is ar an Eagluis tráchtas sé san áit sin mar a mbíd fir agus</span>
<lb n="2763"/><span>mná mar áon ré ar oile, agus ní cómhthionól don tsórd sin as</span>
<lb n="2764"/><span>meabhair linne do chomhchruinniúghadh, acht cómhdháil</span>
<lb n="2765"/><span>bhan go háonaránach.  et dá réir sin as óirchios dúinn</span>
<lb n="2766"/><span>labha<i>rt agus tráchtadh ar na neithibh bhainios linn féin inár</span>
<lb n="2767"/><span>seanáid féin.  Agus ní ceárt ná coinnsías tórmiosg do chur oruinn</span>
<lb n="2768"/><span>a ttáoibh ghnáthaighthe nó úsáide do dhéanamh dár</span>
<lb n="2769"/><span>ccéadfadhaibh corpordha do budh toil lé Día do dháil</span>
<lb n="2770"/><span>dúinn.  Agus is do na céadfadhaibh is prinnsipálta díobh sin</span>
<lb n="2771"/><span>an teanga, a ccruith, muna ttugtháoi cead labhartha dhúinn,</span>
<lb n="2772"/><span>ná déanadís ar tteangtha sochar ná seirbhís dúinn.  As</span>
<lb n="2773"/><span>dearbh nách cáoine, líomhtha, ghéire teangtha na bhfear</span></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="2774"/><p><span>ná ar tteangtha féin, agus go bhfuil gothuíghe agus glór aguin</span>
<lb n="2775"/><span>cómh <m>aith riú, acht amháin gur garbhe glór na bhfear,</span>
<lb n="2776"/><span>agus mar sin gur cosmhala íad ré hasalaibh ná sinne.</span></p>
<lb n="2777"/>
<lb n="2778"/><p><span>Tar gach ní as có<i>r dúinn trácht ar ár ngnóithibh leis</span>
<lb n="2779"/><span>an oiread sin tromchúisi, ionas nách bíadh cúis ag na fearaibh</span>
<lb n="2780"/><span>cómhthinól ná gearachómhairle ná aonainm eile uirísiol do</span>
<lb n="2781"/><span>ghairm ná do thabhairt ar áir bPárliament, mar as gnáthach</span>
<lb n="2782"/><span>leó bheith ag dáorlabhra agus ag fanámhad fánar ngnóithibh.</span>
<lb n="2783"/><span>Gidheadh dá mbíadh sé ceadaighthach aguinne labhairt ar</span>
<lb n="2784"/><span>chomhthinól na bhfear nó a mheas mar bhíd, gan amharas</span>
<lb n="2785"/><span>do-cífídhe mórán díobh ní as measa iná cómhthinól na</span>
<lb n="2786"/><span>mban.  Do-chímíd prionnsadha ré cian do bhlíadhanaibh</span>
<lb n="2787"/><span>a ccogadh re chéile.  Bíd fós na díadhaireadha, na saga<i>rt,</span>
<lb n="2788"/><span>agus an pobal comhchoitchionn a n-easáonta ré chéile go</span>
<lb n="2789"/><span>minic.  Agus fós bí cogadh agus coinntinn idir chatha<i>r agus chatha<i>r,</span>
<lb n="2790"/><span>idir chomharsain agus chomharsain, a ccruith ná bíth súaimhnios</span>
<lb n="2791"/><span>ná síothcháin eatorra, agus dá mo aguinne do bhíadh cumas</span>
<lb n="2792"/><span>an ríaghlaighthe gurab dearbh go ccuirfeadh an Párliament</span>
<lb n="2793"/><span>so ríaghlacha ró-chearta síos, críochnuíghim an oráid so</span>
<lb n="2794"/><span>leis an itche fhíorúmhal so:</span></p>
<lb n="2795"/>
<lb n="2796"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2797"/><span>Cothrom is ceart is blas le séun go leór</span>
<lb n="2798"/><span>ar phobal na mban ar feadh an tsáogail mhó<i>r;</span>
<lb n="2799"/><span>as cosmhail go ccasam reacht Mhic Dé 's a ghló<i>r</span>
<lb n="2800"/><span>oruinn go ceart, is glacam é go cóir."</span></p>
<lb n="2801"/>
<lb n="2802"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2803"/><span>ÓRÁID BRÍGHDE DO BÁRR, .I. BANTIGHEARNA</span>
<lb n="2804"/><span>CARRICC NA BHFIACH, ANN SO.</span>
<lb n="2805"/><span>Ar gcríochnúghadh a horáide do Ghormfhlaith, inghíon</span>
<lb n="2806"/><span>Gh<e>arailt, do thionnsgain Bríghde Do Barr, .i. bean úasal</span>
<lb n="2807"/><span>a Crích Líatháin, a horáid, agus as éadh adúbha<i>rt go modh</span>
<lb n="2808"/><span>éidir nacharbh orcheas don bhanndacht as dúal do na</span>
<lb n="2809"/><span>mnáibh do bheith ionnta labha<i>rt go trom ar phárliament</span>
<lb n="2810"/><span>na bhfear, ná fós simpligheacht do chur 'na leith.</span>
<lb n="2811"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="2812"/><p><span>"Gidheadh meabhruighmaoi<s> na bríathra atá ag Solamh</span>
<lb n="2813"/><span>san 13 cab. do L<e>abhar na Seanfhocal inter superbos</span>
<lb n="2814"/><span>semper iurgia sunt; qui autem agunt omnia cum consilia</span>
<lb n="2815"/><span>reguntur sapientia, "bíth ceannarraic do shíor idir lucht an</span>
<lb n="2816"/><span>úabha<i>r; gidheadh na dáoine do-ní an uile ní lé comharle</span>
<lb n="2817"/><span>stiúrthar iad le heagna."  Agus ionnas nách bíadh mé ní bhus</span>
<lb n="2818"/><span>sía dabhúr ccongmháil ré briathraibh baothánnta, féacham</span>
<lb n="2819"/><span>cionnas chuirfeam gach aonní ar aghaidh go dleaghtheach</span>
<lb n="2820"/><span>noch iarruim-si leis an athchuinghídhe ndlisdionaig so:</span></p>
<lb n="2821"/>
<lb n="2822"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2823"/><span>Teagasg gan bhéim as é do chanaim-si dhíbh;</span>
<lb n="2824"/><span>Paidior is Cré anbhúr mbéal bíodh aguibh do shíor;</span>
<lb n="2825"/><span>sgaipidh an déirc gach láoi go carthannach cáoin;</span>
<lb n="2826"/><span>is aitheannta Dé ná ráobaidh; anaidh go mín."</span></p>
<lb n="2827"/>
<lb n="2828"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2829"/><span>ÓRÁID CHASANDRA CÚNDÚN, .I. BAINTIGHEARNA</span>
<lb n="2830"/><span>NA CLOICHE LÉITHE, SONN.</span></p>
<lb n="2831"/>
<lb n="2832"/><p><span>Ann sin táinig Casandra Cúndún, .i. Baintíghearna na</span>
<lb n="2833"/><span>Cloiche, a bhfíadhnaisi an Phárliament, agus as é adúbha<i>rt</span>
<lb n="2834"/><span>gurab é céad ní ar ar chóir dóibh labha<i>rt "cía (do) na</span>
<lb n="2835"/><span>mnáibh as cóir do ghlacadh san bPárliament, agus cía híad</span>
<lb n="2836"/><span>ar ar chó<i>r oifigeacht do dhéunamh."</span></p>
<lb n="2837"/>
<lb n="2838"/><p><span>Ar sin as é céad acht párlíament do-rinneadar gan maighdiona</span>
<lb n="2839"/><span>do ghlacadh ná do bheith ann, do bhrígh go labheórtháoi</span>
<lb n="2840"/><span>ar mhórán do neithibh ann nárbh iomchuibhe go</span>
<lb n="2841"/><span>gcluinfidís mághdiona íad.  D'órduígheadar et do-rinneadar</span>
<lb n="2842"/><span>acht eile ag tórmeasg ar mhnáibh do pósfáoi cheithre húaire,</span>
<lb n="2843"/><span>agus ar na mnáibh do rachadh tar dheich mblíadhna agus trí</span>
<lb n="2844"/><span>fithchid d'áois, teacht do látha<i>r an Phárliament.  Do-rinneadar</span>
<lb n="2845"/><span>acht eile párliament, .i. gan aonbhean do labha<i>rt</span>
<lb n="2846"/><span>go maslaightheach ar a fear do látha<i>r an Phárliament.</span></p>
<lb n="2847"/>
<lb n="2848"/><p><span>Do bhí bean úaibhrioch bhorb san bPáirliament dárbh</span>
<lb n="2849"/><span>ainm Caitríona Ní Chatháin.  Agus íar cclos an acht dhéighionaig</span>
<lb n="2850"/><span>sin di as é adúbha<i>rt:  "Créad as nách bíadh cead aguinne</span>
<lb n="2851"/><span>labha<i>rt ar ár bhfearaibh do láthair ár bPárliament féin,</span>
<lb n="2852"/><span>do bhrígh nách bíd na fir a n-áonáit nách labhruid oruinne.</span>
<lb n="2853"/><span>Ór an tan bhíos Flathbheartach, an fear so agam-sa, ar</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="2854"/><p><span>fleidh nó a ccomhlúadar eile, gabhaidh ag reic a ndéin</span>
<lb n="2855"/><span>riom-sa nó seib a súsa san oídhche, agus fós cuiridh sé mórán</span>
<lb n="2856"/><span>bréag oram féin agus ar mo gheanmnuígheacht."</span></p>
<lb n="2857"/>
<lb n="2858"/><p><span>Gidheadh adúbha<i>rt Casandra ría gan ní as mó do</span>
<lb n="2859"/><span>labhairt ar an ccúis sin, go ndeárnaidh sí féin abhrán ar</span>
<lb n="2860"/><span>an adhbhar sin.</span></p>
<lb n="2861"/>
<lb n="2862"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2863"/><span>"Gníomhartha cóir tré dhóchas daingion a cCríost;</span>
<lb n="2864"/><span>cuímhnig brón is eólchuir' an anma do shíor;</span>
<lb n="2865"/><span>bhúr ndlíghe mar shómpla fóiridh d'fhearaibh san tír,</span>
<lb n="2866"/><span>'s an brísde fós lé heólas bainfam-ne díobh."</span></p>
<lb n="2867"/>
<lb n="2868"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2869"/><span>ORÁID REBECA DO RÓISTE, .I. BAINTÍARNA NA</span>
<lb n="2870"/><span>FAIRICHE, SONN.</span>
<lb n="2871"/><span>Is ann sin do labha<i>r Rebeca do Róiste, et as é adúbha<i>rt</span>
<lb n="2872"/><span>'Dá n-admhamáois an fhírinne is ó na fearaibh thig</span>
<lb n="2873"/><span>mórdhacht agus onóir cughuinn, agus dá ttugam sgannail dóibh</span>
<lb n="2874"/><span>ní féidir linn gan bheith mímhacánta.  Agus tar cheann go</span>
<lb n="2875"/><span>bhfuilid mórán d'ábharaibh canntlaimh agus casáoide aguinn,</span>
<lb n="2876"/><span>tar a cheann sin dá bhféachtar go glinn ar gcúis, as sábhálta</span>
<lb n="2877"/><span>an sdaid sháoghalta inna bhfuilmíd ná na fir, ór is éigion</span>
<lb n="2878"/><span>do na fearaibh dul ar muir agus ar tír, a bhfióntar a mbáis agus a</span>
<lb n="2879"/><span>n-anma do chailleamhuin ag gleic ré sinne do chothúghadh.</span>
<lb n="2880"/><span>agus a n-aimsir chogadh agus na ccoinbhliocht ccomhbhúartha is</span>
<lb n="2881"/><span>éigin dóibh bheith ullamh ar an ccéad bhuille do stoc, agus</span>
<lb n="2882"/><span>bheith do ló agus d'oídhche san machuire agus 'na bpostaibh re</span>
<lb n="2883"/><span>piléaraibh a n-eascarad, agus sinne go sádhail seasga<i>r sásda</span>
<lb n="2884"/><span>san mbaille agus eochracha na soiléar ar ar gcumas féin aguinn.</span>
<lb n="2885"/><span>agus má níd síad áoní a ccuinne an dlighe do-béarthar peannaid</span>
<lb n="2886"/><span>dóibh tríd, agus sinne go súghach síorghárioch ag fleadhól a</span>
<lb n="2887"/><span>bhfocha<i>r a chéile san mbaile.  As aguinn fós atá deághfhir</span>
<lb n="2888"/><span>do dhéanamh dár bhfearaibh, agus teisd mhaith nó drochtheisd</span>
<lb n="2889"/><span>do chur orrtha.  Dá réir sin críochnuíghim leis an tteagasg</span>
<lb n="2890"/><span>so:</span>
<lb n="2891"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="2892"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2893"/><span>Mo chomharle glacaidh, a ghasra phríomhdhúthchuis,</span>
<lb n="2894"/><span>do phórfhuil Bhanba sealbhaidh cáoindúthracht,</span>
<lb n="2895"/><span>do nósaibh malluighthe aguibh-si bíodh diúlta,</span>
<lb n="2896"/><span>is tabhraidh aire do theagasg na naoimhúghdar."</span></p>
<lb n="2897"/>
<lb n="2898"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2899"/><span>ÓRÁID GHRÁS GHLANIONNRUIC NÍ GHIOBÚIN, .I.</span>
<lb n="2900"/><span>BAINTÍGHEARNA BHAILE AN MHISTÉALAIGH.</span>
<lb n="2901"/><span>Is ann sin d'éirigh Grás Ghlanionnruic Ní Ghiobúin a</span>
<lb n="2902"/><span>bhfiaghnaisi an Phárliament, agus adúbhairt gur mhithid dóibh</span>
<lb n="2903"/><span>órdúghadh do chur ar an bPárliament sin go dleaghtheach,</span>
<lb n="2904"/><span>ionnas nách imeóchadh ortha amhuil theangmhas go minic</span>
<lb n="2905"/><span>do ríoghaibh agus do phárliament eile bhíos easáontach lé</span>
<lb n="2906"/><span>chéile mórán aimsire sul shuíghid síad.  Íar sin do-rineadar</span>
<lb n="2907"/><span>na baintíagharnáoi sin ríaghla cinnte san bPárliament, .i.</span>
<lb n="2908"/><span>tosach do thabha<i>rt do na baintíarnáoi dob onóirídhe do</span>
<lb n="2909"/><span>réir fhola agus fhoghlama, mar atáid na baintíghearnáoi do</span>
<lb n="2910"/><span>shíol Éibhir Fhinn do bhí do láthair, agus 'na dhíaig sin na</span>
<lb n="2911"/><span>baintíarnáoi d'úaislibh SeanGhall, do Ghearaltachuibh, do</span>
<lb n="2912"/><span>Bharrachaibh, do Róisteachuibh, et mar sin dóibh ó shin</span>
<lb n="2913"/><span>amach, agus fós na baintiarnáoi do shíothlaic ó dháorchlannaibh</span>
<lb n="2914"/><span>agus fúair bheith a ccéimibh onóra ar son a bhfear, ionnas go</span>
<lb n="2915"/><span>mbíadh fós a hionad go cinnte ag gach mnáoi díobh san</span>
<lb n="2916"/><span>bPárliament.</span></p>
<lb n="2917"/>
<lb n="2918"/><p><span>"Anois", ar sí, "as cóir dhúinn comhthionól na mban</span>
<lb n="2919"/><span>ccothrom d'órdúghadh agus do chur ar eagar, agus an chuid</span>
<lb n="2920"/><span>díobh as mó bhéaras do chloinn do chur ar ttosach, agus más</span>
<lb n="2921"/><span>ionann bhías nuimhir a ccloinne, bíodh tosach ag an mnáoi</span>
<lb n="2922"/><span>as sine dhíobh.  Agus suíghdís na baintreabhacha eatorra má</span>
<lb n="2923"/><span>tá clann aca.  Bíodh mar an ccéadna an treas ionad ag na</span>
<lb n="2924"/><span>mnáibh bhías pósda agus nách bíd clann (aca), agus an t-ionad</span>
<lb n="2925"/><span>déaghnach ag na mnáibh neamhthorthamhla, .i. na mná</span>
<lb n="2926"/><span>nách bí clanmhar."</span></p>
<lb n="2927"/>
<lb n="2928"/><p><span>"Agus créad do-dhéanam ris na (mnáibh) coitchionna thig</span>
<lb n="2929"/><span>súas a ngeall ar a ccorpuibh corpthe cláonmhíanacha?" do</span>
<lb n="2930"/><span>rádh bantíghearna díobh.</span>
<lb n="2931"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="2932"/><p><span>Adúbhairt Grás Ní Ghiobúin nách leigfidís aoinbhean do</span>
<lb n="2933"/><span>na mnáibh sin 'na ccomhdháil, d'eagla go ngalaróchadís</span>
<lb n="2934"/><span>an chuid eile do na mnáibh ionractha.</span></p>
<lb n="2935"/>
<lb n="2936"/><p><span>"Agus ionnas nach bíadh drochmheas air air bPáirliment,</span>
<lb n="2937"/><span>curfiom gach ní a n-órdúghadh go dleaghthach, agus toghfiom</span>
<lb n="2938"/><span>banchléireach churfios síos gach staitiúid ar a ttiocfam</span>
<lb n="2939"/><span>d'áonáonta san bPárliment so."</span></p>
<lb n="2940"/>
<lb n="2941"/><p><span>Ann sin d'órduígheadar gan áonbhean do labha<i>rt</span>
<lb n="2942"/><span>áonfhoca<i>l san bPáirliment gan cead a cuir as an</span>
<lb n="2943"/><span>bPárlimint agus fíonáil do chur uirthe.  Agus aonbhean do-dhéanadh</span>
<lb n="2944"/><span>cráobhsgáoileadh ar áonní ar a ttráchtamh san bPárliment,</span>
<lb n="2945"/><span>a chur do cheangal uirthe gan áonfhocal do labha<i>rt go</span>
<lb n="2946"/><span>ceann trí mhí, agus fíonáil chúig bpúnt do chuir uirthe.</span></p>
<lb n="2947"/>
<lb n="2948"/><p><span>As ann sin adubhradar gur mhithid dóibh trácht ar na</span>
<lb n="2949"/><span>neithibh do bhainfadh rena mórdhacht, agus gur chuid mhaith</span>
<lb n="2950"/><span>dá mórdhacht coiméad do bheith aca modh éadaicc do</span>
<lb n="2951"/><span>bheith aca agus do chur úmpa.</span></p>
<lb n="2952"/>
<lb n="2953"/><p><span>"Ní bhfuil amharas", ar bean díobh, "gurab gúnáoi</span>
<lb n="2954"/><span>párliment as có<i>r dúin do bheith oruinn ann so.  Gidheadh</span>
<lb n="2955"/><span>a ttáobh na n-éaduighe eile budh có<i>r dúinn do bheith</span>
<lb n="2956"/><span>oruinn, tugamuir a ndearmad an nós sin go mór, ionnas</span>
<lb n="2957"/><span>gurab suithaionntas do chaile na brón agus don mhnáoi úasal</span>
<lb n="2958"/><span>san aimsir so, is don mhnáoi mhacánta agus don mhéirdricc.</span>
<lb n="2959"/><span>Ionann fós nós éadaicc d'inghinn táoisicc nó tighearna agus</span>
<lb n="2960"/><span>d'inghin an fhleasgaicc nó an liominicc, má bhíd saidhbhir</span>
<lb n="2961"/><span>nó sáthach astach.  Do-chímáoid slapar na slúaiste ag cur</span>
<lb n="2962"/><span>síoda nó háloint ar a cíar caile.  Bídh ór ar a nglacaibh agus</span>
<lb n="2963"/><span>brásléid ómra nó iet ar a bpíopánaibh, agus adharca adhbhalmhóra</span>
<lb n="2964"/><span>'na seasamh os a sgalpógaibh, an tan búidh có<i>r</span>
<lb n="2965"/><span>dóibh bheith sásta le garbhéaduíghe easgartaicc.  Tigid</span>
<lb n="2966"/><span>dá olc a substaint ag ceannach an éadicc as fear<r>.  Agus an</span>
<lb n="2967"/><span>dara ní do-bheir tarcaisne do na deaghmhnáibh bheith ar</span>
<lb n="2968"/><span>áonnós ris na cailáoibh cnapacha.  Ní hé sin amháin acht</span>
<lb n="2969"/><span>ní ghabhuid cuid do na mnáibh coitchionna cútha gan gach</span>
<lb n="2970"/><span>áonchomhartha onóra dá bhféadaid siad do bheith aca do</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="2971"/><p><span>chuir orrtha, ionnas, má fhuilngmaoid na neithe so, nách</span>
<lb n="2972"/><span>bíadh aonchómhartha onóra aguinn do bhreis orrtha súd.</span></p>
<lb n="2973"/>
<lb n="2974"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="2975"/><span>Beannuighim sgéimh na mbéithe measardha nglan,</span>
<lb n="2976"/><span>malluíghim tréanchean sgléipe caitior lé seal,</span>
<lb n="2977"/><span>smachtuíghidh féithe an bhéil 's an teanga tá mear,</span>
<lb n="2978"/><span>is achtuíghidh féin gan aonbhean labhairt gan chead."</span></p>
<lb n="2979"/>
<lb n="2980"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="2981"/><span>ORÁID SECÍLIA NÍ MHÉIGCRATH, .I. BANTIGHEARNA</span>
<lb n="2982"/><span>SLÉIBHE GCUA.</span>
<lb n="2983"/><span>As ann sin tháinig Cecilia chaoinbhéasach Ní Mhéigcrath,</span>
<lb n="2984"/><span>agus as é adubha<i>rt:  "As oruinn féin as có<i>r dúinn aithfear</span>
<lb n="2985"/><span>na ngnóithe sin do bheith, lena mhionca mhalartuighmaoid</span>
<lb n="2986"/><span>éadach, do bhrígh nách fuil aontsórd éadaicc dá ccuirmáoid</span>
<lb n="2987"/><span>oruinn nách bí go grod 'na dhíag sin ag mnáibh na ndáorchlann.</span>
<lb n="2988"/><span>An tan bhearamáoid ár ngruaga, do-níd an céadna.</span>
<lb n="2989"/><span>An ua<i>r churamaoid púdar bán inár cceanaibh, cuirid sin</span>
<lb n="2990"/><span>deannach nó plúr cruinthneachta ina sopcheannaibh.  An</span>
<lb n="2991"/><span>uair léigamíd ár mbrolláoi ris, do-níd sin an céadna; agus</span>
<lb n="2992"/><span>gach nós eile sháoilid do chuirfeadh a n-onóir iad.</span></p>
<lb n="2993"/>
<lb n="2994"/><p><span>As iad na mná úaisle do bheannuigheadh anollúd lé póig.</span>
<lb n="2995"/><span>Anois an caile gá mbí bolaith croicinn ortha, rithid síad</span>
<lb n="2996"/><span>lé póig chum gach mná dá onóruídhe.  Agus measuim dá</span>
<lb n="2997"/><span>ndéanamáois cucóil dár bhfearuibh go mbíadh dúil speisíalta</span>
<lb n="2998"/><span>aca an céadna do dhéanamh dá bhfearibh féin.  Níl fós</span>
<lb n="2999"/><span>meádhon ná measardhacht dá chongbháil a sácrament an</span>
<lb n="3000"/><span>phósda, do bhrígh go bpósan fear úasal bean uirísiol do</span>
<lb n="3001"/><span>ghrádh cruidh agus costais, agus bean úasal bhocht fear uirísiol</span>
<lb n="3002"/><span>do shaint a shaidhbhriosa, ionnas gur Hybride, .i. clann</span>
<lb n="3003"/><span>leathúasal, thig úatha.</span></p>
<lb n="3004"/>
<lb n="3005"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3006"/><span>Má curthar srían lé mianaibh anshásta</span>
<lb n="3007"/><span>maitior fíacha is píana temporálta,</span>
<lb n="3008"/><span>do-gheibhthior ó Dhía do ríghaltacht mhná breághtha</span>
<lb n="3009"/><span>ainm cheart dhíadha chiallmhar mhacánta."</span>
<lb n="3010"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="3011"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3012"/><span>ÓRÁID LÚSÍA DO LÉACI, .I. BANTÍAGHARNA</span>
<lb n="3013"/><span>BHROGHA AN LÉISICC SONN</span>
<lb n="3014"/><span>Ann sin do labhair Lucía do Léisi, agus adúbhairt mar an</span>
<lb n="3015"/><span>ccéadna nách raibh áontsórd datha dá onóruídhe chíd na</span>
<lb n="3016"/><span>mná coitchionna nách cuirid ar a n-éaduíbh féin é, an úair</span>
<lb n="3017"/><span>budh chóir dóibh bheith sásda lé duiliosg crann nó cloch,</span>
<lb n="3018"/><span>nó le duille na feárna, et gach gné datha onóraicc d'fhágbháil</span>
<lb n="3019"/><span>ag na mnáibh uáisle.</span></p>
<lb n="3020"/>
<lb n="3021"/><p><span>"Ní bhí mar an ccéadna modh ná measardhacht a mnáibh</span>
<lb n="3022"/><span>(na) ndaorchlann ar áonach nó ar fhéasda, do bhrígh go</span>
<lb n="3023"/><span>mbí d'easbaidh agus do dhánacht a mnáibh bodaicc nó balthaicc</span>
<lb n="3024"/><span>go suighionn a measg na mban maith ar sgáith saidhbhriosa</span>
<lb n="3025"/><span>nó sgéimhe éadaicc do bheith aca.  Dá bhrígh sin is órcheas</span>
<lb n="3026"/><span>dúinn staitúitt d'órdughadh a ttáobh na neithe so go</span>
<lb n="3027"/><span>prinsipálta, agus as usaide dúinn sin do dhéanamh, do bhrígh</span>
<lb n="3028"/><span>gur ris an ccinéal mbanda (bhaineas) na neithe so."</span></p>
<lb n="3029"/>
<lb n="3030"/><p><span>Ann sin do-rineadar acht párliament, .i. gan cead do</span>
<lb n="3031"/><span>bheith ag mnáoi dháor ná mogh éadach do chur uirthe do </span>
<lb n="3032"/><span>bhíadh a ccosamhlacht datha ná ceannuígheachta ré héaduíghibh</span>
<lb n="3033"/><span>na (mban) uasal.  Do-rineadar fós ac<ht> eile inar</span>
<lb n="3034"/><span>orduígheadar gach bean agá mbíadh tríar inghíon ré neach</span>
<lb n="3035"/><span>do na dáorchlannaibh, inghion díobh do chuir le céird,</span>
<lb n="3036"/><span>ionnus go múdh usaide dóibh teacht súas agus maithios poiblíghe</span>
<lb n="3037"/><span>na mban do mhéadughadh agus do chothúghadh é.  Do-rineadar</span>
<lb n="3038"/><span>mar an ccéadna acht eile ina ttugadar ríaghlúghadh</span>
<lb n="3039"/><span>na cloinne mac na mban onóreach dá n-aithreachaibh; agus</span>
<lb n="3040"/><span>d'órduigheadar a cclann inghíon do bheith fána smacht</span>
<lb n="3041"/><span>féin.  Agus mar sin do chríochnuígheadar an céad lá don</span>
<lb n="3042"/><span>Phárliment leis an ndéantús so ó Lusía do Léise mar</span>
<lb n="3043"/><span>leanas:</span></p>
<lb n="3044"/>
<lb n="3045"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3046"/><span>"A bhfaisios gan bhéim bíam féin go cliste gan mhoíll;</span>
<lb n="3047"/><span>ceannas gach aoineith béaram fuinnte dár ccloinn;</span>
<lb n="3048"/><span>na buinionaicc áorach' léighfid cruinnios gach slíghe;</span>
<lb n="3049"/><span>is uireasba an léighinn gurab é ar ccine do mhíll."</span>
<lb n="3050"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="3051"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3052"/><span>ÓRÁID MÁRTA NÍ BHRIA<I>N, .I. BANTIGHEAR<NA></span>
<lb n="3053"/><span>Ó CCÚANACH AGUS EATHARLA, SONN.</span>
<lb n="3054"/><span>Ciodh trácht tángadar na deaghmhná sin an t-athlá</span>
<lb n="3055"/><span>chum an Phárliment sin, agus as í céad bhean do labha<i>r san</span>
<lb n="3056"/><span>ccómhdháil, .i. Márta Ní Bhría<i>n, agus adúbha<i>rt gur</span>
<lb n="3057"/><span>léigeadar an fhoghluim agus an léighann a bhfaillíth comh</span>
<lb n="3058"/><span>mór agus sin, "ionnas nách fuil cion ar mbith a<i>r san ccríoch</span>
<lb n="3059"/><span>so na hÉirionn, do bhrígh gur mó an míann bhíos ag na</span>
<lb n="3060"/><span>baothánaibh óga úaisle a bhfíadhach, a raingce, a bpionnsa,</span>
<lb n="3061"/><span>(agus) a súgartháoibh suaracha eile ná 'na <lea>bharaibh.</span></p>
<lb n="3062"/>
<lb n="3063"/><p><span>Agus as dearbhtha gurab é as fáth don chrích so bheith bocht</span>
<lb n="3064"/><span>do shíor agus a gcogadh ghnáthach, nách cuirid na sáorchlanna</span>
<lb n="3065"/><span>a cclann ré fóghluim béas nó tréithe mar budh cuibhe, ór</span>
<lb n="3066"/><span>sáoilid gur mór an tár nó an tarcuisne do dháoinibh úaisle</span>
<lb n="3067"/><span>bheith foghluimtha.  Agus ó táid ar cclann inghíon fánár smacht</span>
<lb n="3068"/><span>féin anois, féacham créad (is) có<i>r dúinn do dhéanamh</span>
<lb n="3069"/><span>riú."</span></p>
<lb n="3070"/>
<lb n="3071"/><p><span>As an sin d'órduígheadar a cclann inghion go huile do</span>
<lb n="3072"/><span>chuir ar sgoil go mbeidís dá bhlíadhain déag d'áois, agus</span>
<lb n="3073"/><span>ann sin gidh bé aca as deársgnaithe, a cur ar a haghaidh isna</span>
<lb n="3074"/><span>seacht n-ealadhnaibh liberálta.</span></p>
<lb n="3075"/>
<lb n="3076"/><p><span>"Agus íar mbeith clisde isna healadhnaibh sin, tiocfam lé</span>
<lb n="3077"/><span>haimsir chum bheith ní as foghlamtha ná na fir, do bhrígh</span>
<lb n="3078"/><span>a bhfaillíghthe isna healadhnaibh réimhráidhte."</span></p>
<lb n="3079"/>
<lb n="3080"/><p><span>Do-rineadar acht eile párliment inar órduigheadar a</span>
<lb n="3081"/><span>cclann inghion do chur go mainisdreach' a n-órdaibh ríaghalta</span>
<lb n="3082"/><span>na mban ag foghluim dlíghe Dé agus iomchur deisgréidicc</span>
<lb n="3083"/><span>na mban ríaghalta.</span></p>
<lb n="3084"/>
<lb n="3085"/><p><span>"Agus an tan do-chífid na fir sinne ag dearsgnúghadh orrtha</span>
<lb n="3086"/><span>féin, glac<f>aidh náire iad agus bíadh ag tnúth lin fán bhfoghluim</span>
<lb n="3087"/><span>go forlíanta.  As có<i>r dúinn fós aithfear do thabha<i>rt</span>
<lb n="3088"/><span>dár bhfearaibh agus casáoid do dhéanamh orrtha trénar ccur</span>
<lb n="3089"/><span>ó gach ughdarrás poiblíghe, agus go ndéanaid sin gach ní mar</span>
<lb n="3090"/><span>shantuíghid féin agus mar as toil leó."</span></p>
<lb n="3091"/>
<lb n="3092"/><p><span>D'órduígheadar uile an sin d'aonáonta uachtarántacht</span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="3093"/><p><span>an mhaithios pobligh<e> do bheith ag na fearaibh go ceann</span>
<lb n="3094"/><span>deich mbliadhain, go ttigidís a cclann inghion chum bheith</span>
<lb n="3095"/><span>eólach isna healadhnaibh réimhráidhte.</span></p>
<lb n="3096"/>
<lb n="3097"/><p><span>D'órduígheadar mar an ccéadna ughdarás agus uachtarántacht</span>
<lb n="3098"/><span>an uile neith ó dhorsibh dúnta asteach do bheith aca</span>
<lb n="3099"/><span>féin, acht gan lámh do chur a n-arm.  Iar sin sgáoilid an</span>
<lb n="3100"/><span>chomhdháil lé fógra teacht ar a deich do chlog ar n-a</span>
<lb n="3101"/><span>mháireach san ionad chéadna, agus tug Lucia an chómharle</span>
<lb n="3102"/><span>se dhóibh:</span></p>
<lb n="3103"/>
<lb n="3104"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3105"/><span>"Bíodh c<a>oinios do shíor libh is carthannacht cháomh,</span>
<lb n="3106"/><span>bíodh díogras anbhúr n-inntinn is beannaightheacht béas,</span>
<lb n="3107"/><span>bhfur ngníomha go ttí libh gan bhasga gan bhéim,</span>
<lb n="3108"/><span>is bhúr saorsi nár milltear le rachmus bhúr spréidh."</span></p>
<lb n="3109"/>
<lb n="3110"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3111"/><span>ORÁID MHÁIRE NÍ MHEIC NA MARA, .I. BANTIGHEARNA</span>
<lb n="3112"/><span>NA CREATALUÍGHE, SONN.</span>
<lb n="3113"/><span>An treas lá do shuígheadar an chomhdháil cháoin chíallach</span>
<lb n="3114"/><span>sin d'éirig bantighearna onóireach árdshubháilceach dárbh</span>
<lb n="3115"/><span>ainm Máir<e> Ní Mheic Con Mara, agus as éadh adúbha<i>rt gur</span>
<lb n="3116"/><span>mhaith leó deighchríoch do chúr ar an bPárliment sin, agus dá</span>
<lb n="3117"/><span>bhrígh sin gurbh órcheas dóibh Día do ghuídh a ccur féin</span>
<lb n="3118"/><span>ar staid na ngrás agus na subháilce, agus na doghníomha do</span>
<lb n="3119"/><span>dhearmad, agus sáothrughadh na subháilceadha do dhéanamh</span>
<lb n="3120"/><span>go díochiollach.</span></p>
<lb n="3121"/>
<lb n="3122"/><p><span>"Agus chum na críche sin as riachtannas dúinn a fhios do</span>
<lb n="3123"/><span>bheith aguinn cionnas as có<i>r na húrnaighthe do dhéanamh.</span>
<lb n="3124"/><span>agus, a dhearbhsheathracha ionnmhuine', ar si, 'tugaidh bhúr</span>
<lb n="3125"/><span>n-aire go friochnamhach do na bríathraibh as miann liom</span>
<lb n="3126"/><span>do chráobhsgaoileadh dábhur látha<i>r.</span></p>
<lb n="3127"/>
<lb n="3128"/><p><span>An tan bhías sibh ag déunamh urnaighthe as có<i>r díbh</span>
<lb n="3129"/><span>bhúr n-inntinn agus bhúr n-aigne d'éadtromúghadh agus do</span>
<lb n="3130"/><span>thógbháil súas chum Dé, do bhrígh go bhfuilid trí neithe</span>
<lb n="3131"/><span>as riachtannas do bheith aguinn a n-aimsir na húrnaighthe,</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="3132"/><p><span>.i. cionnas as có<i>r dúin ar n-úrnaighthe do dhéunamh,</span>
<lb n="3133"/><span>cia an dream a éistior ina n-úrnaighthibh, agus créad iad na</span>
<lb n="3134"/><span>neithe churios tormiosg orrtha.</span></p>
<lb n="3135"/>
<lb n="3136"/><p><span>Ar ttús as có<i>r do na húrnaighthibh bheith umhal gan</span>
<lb n="3137"/><span>bheith uaibhreach, do bhrígh go mbí cion mor ag Día ar</span>
<lb n="3138"/><span>úrnaighthibh an úmhail, amhail adeir an ríoghfháidh Dáibhí</span>
<lb n="3139"/><span>humilium et, ionnas go n-aba<i>r ughdar d'áirighthe a</span>
<lb n="3140"/><span>mbeatha na n-aithreacha náomhtha gur mhúnadar na</span>
<lb n="3141"/><span>bitheamhnaicc ar an sloid do-ní sé, agus go bhfaicionn an</span>
<lb n="3142"/><span>pheannuid atá fána chómhair, siridh sé trócare le déaraibh</span>
<lb n="3143"/><span>go doilgheasach, do bhrígh gur dearbh leis a bheith féin</span>
<lb n="3144"/><span>cionntach.  An ní céadna as có<i>r don aithrigheach do</span>
<lb n="3145"/><span>dhéanamh, .i. a lochta d'admháil agus do chraobhsgáoileadh</span>
<lb n="3146"/><span>do Dhía agus don oide faoisidineach agá bhfuil eocha<i>r</span>
<lb n="3147"/><span>ughdaráis na habsolóide, ionnas go ccorróchadh an Cruthaighthó<i>r</span>
<lb n="3148"/><span>chum trócare do dhéanamh air.  Ór amhuil</span>
<lb n="3149"/><span>bhíd na boicht go ro-umhal ag iarruidh déarca ar lucht an</span>
<lb n="3150"/><span>tsaidhbhris, a shamhuil chéadna is có<i>r do na peacachaibh</span>
<lb n="3151"/><span>congnamh d'iaraidh ar Dhía ina n-úrnaighthibh le húmhlacht.</span></p>
<lb n="3152"/>
<lb n="3153"/><p><span>An dara ní as có<i>r do na hurnaighthibh bheith deiscréideach,</span>
<lb n="3154"/><span>do bhrígh go n-íaraid iomad go neamhdheiscréidioch,</span>
<lb n="3155"/><span>et tig de sin nách fághaid itche.  Amhuil do </span>
<lb n="3156"/><span>bhádar días mac Zebedeus, noch do athchuinghidh Día fá</span>
<lb n="3157"/><span>dhuine dhíobh do shuídhe ar a láimh dheis et duine eile</span>
<lb n="3158"/><span>ar a chlí, go ndubha<i>rt riú nácharbh fheas dóibh créad</span>
<lb n="3159"/><span>do bhí aca dá íarruidh.  Nó amhuil do shir Pól cealg na</span>
<lb n="3160"/><span>colna do dhíbirt úaidh féin, et gurab é freagra fúair sé, .i.</span>
<lb n="3161"/><span>sufficit tibi gratia mea, "budh leór dhuit mo ghrása-sa".</span>
<lb n="3162"/><span>Nó amhuil shireas neach ar a charid píosa airgid, et go</span>
<lb n="3163"/><span>madh éidir gur fithche píosa do-bhéaradh an duine muinntiordha</span>
<lb n="3164"/><span>sin do.  Mar an ccéadna má íarrann duine onóir,</span>
<lb n="3165"/><span>nó saidhbhrios, nó sláinte ar Dhía, dob fhéidir nách iad sin</span>
<lb n="3166"/><span>do-bhéaradh Día dhó acht ní budh feárr, amhuil tig go</span>
<lb n="3167"/><span>minic do na sgoláribh beaga san sgoil noch shirios go minic</span>
<lb n="3168"/><span>gan gabháil ortha, et fá dheóig go mbúailtior íad do bhrígh</span></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="3169"/><p><span>gurab é as mo théid a ttarbha dhóibh.  Amhuil adeir St.</span>
<lb n="3170"/><span>Augustin "an tan shiridh sibh na neithe temporálta lé</span>
<lb n="3171"/><span>modh et lé heagla, ar choinghiol as cóir a <n->iarruidh", .i.</span>
<lb n="3172"/><span>más sochar díbh a bhfagh<á>il et más dochar díbh a</span>
<lb n="3173"/><span>bhfágháil go ttiúbhra éara oruibh; do bhrígh gurab ag</span>
<lb n="3174"/><span>an líaig as feárr bhíos fios créad é an ní as folláin nó as</span>
<lb n="3175"/><span>anfholláin don othar, et nách ag an othar féin.</span></p>
<lb n="3176"/>
<lb n="3177"/><p><span>An treas feacht as cóir na húrnaighthe do dhéanamh do</span>
<lb n="3178"/><span>dhruím teasa ghrádha Dé, ór amhuil chuirios teas na teine</span>
<lb n="3179"/><span>d'fhíachuibh ar an bpota an t-uisge bhíos ann do chur tar</span>
<lb n="3180"/><span>a bhrúachaibh, mar an ccéadna thógbhas teas ghrádha Dé</span>
<lb n="3181"/><span>na húrnaighthe súas chum Dé uilechómhachtaicc; nó</span>
<lb n="3182"/><span>amhuil do bhíadh túis agá losga lé teine, et ar ball éireóchadh</span>
<lb n="3183"/><span>deatach súas úaithe, mar an ccéadna éirghidh na húrnaighthe</span>
<lb n="3184"/><span>do-níthar do dhruím teasa ghrádha Dé et na carthannachta</span>
<lb n="3185"/><span>súas do látha<i>r Dé uilechomhachtaicc; nó amhuil imthíghios</span>
<lb n="3186"/><span>soíghead do caitior le neart a bogha bríomhar, mar sin</span>
<lb n="3187"/><span>téid na húrnaighthe do-níthar do dhruím doilghiosa do</span>
<lb n="3188"/><span>látha<i>r an Dúileamhain.  Gidheadh na húrnaighthe do-ní</span>
<lb n="3189"/><span>neach et gan é féin d'úmhlúghadh lé díogras do Dhía "níl</span>
<lb n="3190"/><span>ionnta acht amhuil béiceach nó bóghéimnioch", ionnas nách</span>
<lb n="3191"/><span>déin gearán an bhéil tarbha don tí bhíos ag déanamh</span>
<lb n="3192"/><span>úrnaighthe má bhí an croídhe balbh nó 'na shúan.  Dá</span>
<lb n="3193"/><span>bhrígh sin an úair bhímíd ag guídhe Dé, as óircheas dúinn</span>
<lb n="3194"/><span>bheith ag gol et ag géarcháoine ar cceann léar thuilleama<i>r</span>
<lb n="3195"/><span>píana síorrdhuídhe ifrinn.</span></p>
<lb n="3196"/>
<lb n="3197"/><p><span>An treas feacht as cóir do na húrnaighthe bheith airioch</span>
<lb n="3198"/><span>ionnas go ttuigfeadh an duine íad et go ttiúbhradh a aire</span>
<lb n="3199"/><span>dhóibh amhuil adeir Peadar "bíodh sibh ag faire anbhúr</span>
<lb n="3200"/><span>n-úrnaighthe ionnas nách smúainfeadh bhúr n-ínntinn ar ní</span>
<lb n="3201"/><span>ar bith eile acht ortha".  Bíodh mar an ccéadna bhúr</span>
<lb n="3202"/><span>ccroídhche glan sgíamhdha ó na peacadhibh.  Óir as</span>
<lb n="3203"/><span>déisdineach lé ríogh nó lé prionnsa bíadh dá fheabhas má</span>
<lb n="3204"/><span>friotháltar é a soighthioch bhíos salach.  Mar an ccéadna</span>
<lb n="3205"/><span>as déisdinioch lé Dia na húrnaighthe thig ó chroídhe et ó</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="3206"/><p><span>bhéal mórgaithe bhíos ar n-a thrúaileadh lé teimhiol an</span>
<lb n="3207"/><span>pheacaidh.  Nó amhuil dá mbíadh fíon ag neach, as cosmhuil</span>
<lb n="3208"/><span>nách cuirfeadh a ccúmhdach a ccorann tshalach é.  Mar</span>
<lb n="3209"/><span>an ccéadna ní hinchreidte go n-éisdfidh Día na húrnaighthe</span>
<lb n="3210"/><span>thig ón ccroídhe bhíos cionntach.  Ante orationem praepara</span>
<lb n="3211"/><span>animam tuam, .i. "déana hanam ullamh rés na húrnaighthe".</span>
<lb n="3212"/><span>Ionan sin réa radh et teimheal truaillidh na locht do sgrios</span>
<lb n="3213"/><span>a háras na hanma leis an ccómhmbrúghadh croídhe sul</span>
<lb n="3214"/><span>íaras tú itche ar an Rígh neámhdha.</span></p>
<lb n="3215"/>
<lb n="3216"/><p><span>An ceathramhadh feacht dleaghthar do na húrnaighthe</span>
<lb n="3217"/><span>bheith do shíor gan fallíth, óir as follas nách tig an sladuíghe</span>
<lb n="3218"/><span>a bhfogas don druíng bhíos ag foraire, et go ngadaid a</span>
<lb n="3219"/><span>máoin ón muíntir bhíos 'na súan.  Mar an ccéadna teithidh</span>
<lb n="3220"/><span>an t-áidhbhirseóir ón ndruíng bhíos ag forfhare gan fallíth</span>
<lb n="3221"/><span>'na n-úrnaighthe.  Vigilate at orate ne intretis in tentationem,</span>
<lb n="3222"/><span>"déanaig faire et guídhe ionnas nách tuitfidh sibh a</span>
<lb n="3223"/><span>mbúaidhreadh".  Oportet semper orare et non deficere, "ná</span>
<lb n="3224"/><span>tugaidh dearmad a nguídhe síorruídhe a n-aimsir bhúr</span>
<lb n="3225"/><span>n-éigiontais san mbeatha so," amhuil adúbha<i>rt an</span>
<lb n="3226"/><span>t-eólach.</span></p>
<lb n="3227"/>
<lb n="3228"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3229"/><span>D'úrnaighthibh bíodh dúthchas is fuinniomh an</span>
<lb n="3230"/><span>chroídhe;</span>
<lb n="3231"/><span>as í an úmhlacht stiúras chuige sin sínn;</span>
<lb n="3232"/><span>bíodh sgrúda et cúram aguibh chum guídhe,</span>
<lb n="3233"/><span>et dábhur ccúmhdach bíaidh dúthracht is tarmuin</span>
<lb n="3234"/><span>Chríost.</span></p>
<lb n="3235"/>
<lb n="3236"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3237"/><span>Bíodh a fhios agaibh, a dhearbhsheathracha, go bhfuilid</span>
<lb n="3238"/><span>sé neithe chuiris toirmiosc ar na húrnaighthibh.</span></p>
<lb n="3239"/>
<lb n="3240"/><p><span>An chéad toirmiosg gan na húrnaighthe do dhéanamh a</span>
<lb n="3241"/><span>n-aimsir oireamhnaicc, óir amhuil nách é gach tráth do-gheibh</span>
<lb n="3242"/><span>na boicht an déirc do bhrígh nách íarruid í a ttráth</span>
<lb n="3243"/><span>chó<i>r, mar an ccéadna as a n-aimsir na ngrás is ait lé Dia</span>
<lb n="3244"/><span>na húrnaighthe do dhéanamh chuige, agus is ann gan amhras</span>
<lb n="3245"/><span>éisdios na húrnaighthe, .i. an peacach do bheith a ngrásaibh</span>
<lb n="3246"/><span>Dé ré linn na húrnaighthe do dhéanamh.  Óir adeir úghdar</span>
<lb n="3247"/><span>d'árighthe pecatores non exaudit Deus .i. "ní éistidh Día</span>
<lb n="3248"/><span>ris na peacachaibh".</span>
<lb n="3249"/></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="3250"/><p><span>An dara tóirmiosg buaidhreadh an áidhbhirseóra noch</span>
<lb n="3251"/><span>chuirios mórán drochsmúainte a n-aigne an pheacaidh go</span>
<lb n="3252"/><span>minic a n-aimsir na húrnaighthe, a ccruith go ccuirid na</span>
<lb n="3253"/><span>smúaintighthe neamhghlana toradh na húrnaighthe ar gcúlaibh,</span>
<lb n="3254"/><span>ionnas gur chóir do gach aon a seachnadh.</span></p>
<lb n="3255"/>
<lb n="3256"/><p><span>An treas tóirmiosg an peacadh; .i. an tan bhíos an</span>
<lb n="3257"/><span>cholan lán do cheanaibh et bhíos ag iarraidh maithfeachuis</span>
<lb n="3258"/><span>ar Dhía et ag buala a ochta, et gan rún aige an peacadh</span>
<lb n="3259"/><span>do sheachnadh, as dearbh nách éisdinn Día ris et nách</span>
<lb n="3260"/><span>tabha<i>r torradh ar a ghuídhe, do bhrígh go bhfuil sé 'na</span>
<lb n="3261"/><span>thréatúir a n-aghaidh dlíghe Dé.</span></p>
<lb n="3262"/>
<lb n="3263"/><p><span>An ceathradhmhadh toirmiosg fúath nó fíoreascárdios don</span>
<lb n="3264"/><span>chomharsain.  Cum stabitis ad orandum dimittite si quid</span>
<lb n="3265"/><span>habetis adversus aliquem, "an tan thiocfadh sibh chum</span>
<lb n="3266"/><span>úrnaighthe do dhéanamh, tabhraidh maithfeachas má tá</span>
<lb n="3267"/><span>aonní aguibh a n-aghaidh áonduine", óir amhuil ná déin</span>
<lb n="3268"/><span>an leighios sochar don othar an ccéin bhíos cloídhiomh</span>
<lb n="3269"/><span>an chráois nó soíghead na saínte nó gaotha na gaduígheachta</span>
<lb n="3270"/><span>nó deirgmhian na drúise ina chroídhe aige.  Maith dod</span>
<lb n="3271"/><span>dhearbhráthair do-ní olc duit, agus fúaisgleóchar ód pheacaibh</span>
<lb n="3272"/><span>thú.</span></p>
<lb n="3273"/>
<lb n="3274"/><p><span>An cúigmheadh toirmiosg neamhcharthannacht, agus go</span>
<lb n="3275"/><span>háirighthe do bhochtaibh Dé, óir an tí chrúas a chlúasa</span>
<lb n="3276"/><span>ionnas nách cluinfeadh éighiomh na mbocht, bíaidh féin ag</span>
<lb n="3277"/><span>éigheamh agus ní cluinfir é, amhuil adeirthar san 21.cab. do</span>
<lb n="3278"/><span>Leabhar na Seanfhocal ag Solamh qui obturat aurem suam</span>
<lb n="3279"/><span>ad clamorem pauperis, ipse clamabit et non exaudietur.</span></p>
<lb n="3280"/>
<lb n="3281"/><p><span>An sémhadh toirmiosg lagchreidiomh an tí bhíos ar</span>
<lb n="3282"/><span>úrnaighthe, amhuil adeir St. Augustin:  indignus est</span>
<lb n="3283"/><span>caelesti bendictione qui eam dubio quaerit assertu, .i. "an</span>
<lb n="3284"/><span>tí chuirios a ccontabha<i>rt go sláneóchar é lé hoibriochaibh</span>
<lb n="3285"/><span>na haithrighe agus na leórghníomha, ní fiú é an bheannacht</span>
<lb n="3286"/><span>neamhdha d'fhágháil", do bhrígh nách tiúbhradh Día do</span>
<lb n="3287"/><span>chómharle a híarraidh muna mbíadh fonn air a tabha<i>rt</span>
<lb n="3288"/><span>dhuit.  Uime sin as nár dúinn ar ndíchreidiomh gurab mó</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="3289"/><p><span>as fonn lé Día do thabhairt dúinn ná is fonn linne d'íaruidh</span>
<lb n="3290"/><span>air.</span></p>
<lb n="3291"/>
<lb n="3292"/><p><span>Anois foillseóchad díbh cía an dream agá n-éistior a</span>
<lb n="3293"/><span>n-úrnaighthe san ccúirt ainglídhe.  et atá sé dronga ann</span>
<lb n="3294"/><span>a sbioraid do bhrígh go n-éisdionn Día riú, agus nách tugthar</span>
<lb n="3295"/><span>éistiocht do na dáoinibh úaibhriocha saidhbhre a bhflaitheamhnas,</span>
<lb n="3296"/><span>do bhrígh go bhfuil a mían aca san sáoghal so.</span>
<lb n="3297"/><span>An dara drong na dáoine ceannsa, .i. an drong mhaithios</span>
<lb n="3298"/><span>gach aindlighe et gach éagóir dá ndéantar ortha ó chroídhe</span>
<lb n="3299"/><span>et ó anam, gan rún díoghaltais do dhéanamh.  An treas</span>
<lb n="3300"/><span>drong an drong bhíos ag cáoi ar son a bpeacadha, do bhrígh</span>
<lb n="3301"/><span>go n-abair Día féin audivi orationem tuam et vidi lachrymam</span>
<lb n="3302"/><span>tuam, "do-chuala mé h'úrnaighthe et do-chonna<i>rc mé do</span>
<lb n="3303"/><span>dhéara," ar an ádhbhar gur guth a gclúais Dé gach déar</span>
<lb n="3304"/><span>doilghíosa dá ndéin an t-aithríghioch; amhuil adeir Dáibhí</span>
<lb n="3305"/><span>Rí ré Día "glac mo dhéara ad chlúasibh"; nó mar as</span>
<lb n="3306"/><span>éigion don mhátha<i>r an ní bhíos ag an mac dá íarruidh</span>
<lb n="3307"/><span>uirthe do thabha<i>rt dó an tan ad-chí ag cáoi é.  An</span>
<lb n="3308"/><span>ceathramha drong lucht na déarca do dhéanamh ar na</span>
<lb n="3309"/><span>bochtaibh do réir a n-acfuinne.  Bíth déirc spriodálta agus</span>
<lb n="3310"/><span>teamporálta ann, agus as mó dhéirc teagasg nó smachtúghadh</span>
<lb n="3311"/><span>dhéanamh ar an bpeacach ná déirc do thabhairt do bhocht,</span>
<lb n="3312"/><span>an mhéid gurab úaisle an t-anam ná an corp.  An cúigeadh</span>
<lb n="3313"/><span>drong na dáoine bhíos glan ionnraic ina ccroídhe, do bhrígh</span>
<lb n="3314"/><span>go ndéin Dia ionad suighte do féin agus teampoll don Spioraid</span>
<lb n="3315"/><span>Náomh is na croídhthibh glana.  An .6. drong na dáoine</span>
<lb n="3316"/><span>bhíos úmhal, do bhrígh, an tí adhras Día, go n-éisdionn sé</span>
<lb n="3317"/><span>íad.  An seachtmhadh drong na dáoine agá mbí grádha</span>
<lb n="3318"/><span>do Dhía aca, do bhrígh, an té ghrádhios Dia, go seachnann</span>
<lb n="3319"/><span>sé an tslíghe do chuirfeadh fearg ar Dhía, agus dá réir sin</span>
<lb n="3320"/><span>congmhann é féin ó na peacadhibh.</span></p>
<lb n="3321"/>
<lb n="3322"/><p><span>As follas díbh anois, a dhearbhsheathracha ionmhuine,</span>
<lb n="3323"/><span>cionnas is cóir díbh úrnaighthe do dhéanamh, agus créad iad</span>
<lb n="3324"/><span>na neithe chuirios toirmiosg ortha, cía an drong ris a</span>
<lb n="3325"/><span>n-éisdionn, et cía an drong ris nách éisdionn Día.  Agus ionnas</span>
<lb n="3326"/><span>go mbíadh foirm chinnte úrnaighthe aguibh, d'oibrigh Día</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="3327"/><p><span>chum beagán cómharle agas úrnaighthe do chur síos ann</span>
<lb n="3328"/><span>so.</span></p>
<lb n="3329"/>
<lb n="3330"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3331"/><span>Lóchán gáoithe an tsáoghil, a rath ná pós;</span>
<lb n="3332"/><span>cómhrádh cáoin gach náoimh ghil glac mar stór;</span>
<lb n="3333"/><span>brónpháis Chríost dá ccáoine as maith an nós;</span>
<lb n="3334"/><span>'s go mbía do chroídhe gan bhrígh, gan phreab, ná glór.</span></p>
<lb n="3335"/>
<lb n="3336"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3337"/><span>Tionnsgnaim anois na húrnaighthe ó chroidhe.  Ag so</span>
<lb n="3338"/><span>na húrnaighthe:</span></p>
<lb n="3339"/>
<lb n="3340"/><p><span>A Thighearna mhórthrócaricc agus a Shlánuighthóir Íosa</span>
<lb n="3341"/><span>Críost, chum moladh agus móronóra h'ainm ró-náomhtha féin,</span>
<lb n="3342"/><span>agus tusa, a Mhuire, a Mháthair na ngrás, a Mhaighdion</span>
<lb n="3343"/><span>mhíorbhuileach, chum méadúghadh do ghlóire, chum onóra</span>
<lb n="3344"/><span>mh'aingil chuímhdiochta, agus Mhíchíl Náomhtha, Ghabriél,</span>
<lb n="3345"/><span>Raphael Náomhtha agus mo náomhphátrúin Páttruig, agus chum</span>
<lb n="3346"/><span>náomh agus bannáomh an domhuin, agus chum na spioraidighe</span>
<lb n="3347"/><span>mbeannaighthe atá a bhflaithiomhnas, chum árdchéim' a</span>
<lb n="3348"/><span>lúaghára agus a nglóire, misi, an peacach ró-bhocht atá ag</span>
<lb n="3349"/><span>adhradh agus ag úmhlúgha dhuit, lé hiomad óghmóis ag</span>
<lb n="3350"/><span>tabhairt buídheachuis neamhchoimsi dhuit ar son do</span>
<lb n="3351"/><span>thabhartais go huile, agus go speisialta ar son do charrthannachta</span>
<lb n="3352"/><span>dofhaisnéisi, léar chuiris do Áonmhac ó fhlaithios</span>
<lb n="3353"/><span>neamhdha don ghleann so na ndéar chum sinne, na peacaídhe,</span>
<lb n="3354"/><span>do sháoradh, a Thighearna neimhe agus talmhan,</span>
<lb n="3355"/><span>móraim agus moluim h'ainm ghlórmhar ar son mórnáomhthacht</span>
<lb n="3356"/><span>colna dáona agus bertha do Mhic mhíorbhuilicc, ar son</span>
<lb n="3357"/><span>a bhochtachta agus a chomhlúada<i>r neamhchionntaicc, ar son</span>
<lb n="3358"/><span>a theagaisg agus a sheanmóna, ar son a bháis agus a pháisi, ar son</span>
<lb n="3359"/><span>a eiséirghe agus a dheasghabhála.</span></p>
<lb n="3360"/>
<lb n="3361"/><p><span>Do-bheir<i>m óm chroídhe agus óm anam gach buídheachas</span>
<lb n="3362"/><span>as dúal agus as féidir leam do thabhairt duit ar son mistéiri</span>
<lb n="3363"/><span>agus míorbhúileadha do chuirp agus t'fhola ró-úaisle a sácramint</span>
<lb n="3364"/><span>ró-náomhtha na haltórach léa nglantar agus léa náomhthar</span>
<lb n="3365"/><span>sinn, agus léa ndéin párteach sinn ris an uile bheannaightheacht</span>
<lb n="3366"/><span>agus ghrásaibh spioraiddálta.  Do-bheir<i>m óm chroídhe</span>
<lb n="3367"/><span>agus óm inntinn buídheachas ró-mhór dhuit, do bhrígh gur</span>
<lb n="3368"/><span>áontaís mo athnúadha agus mo sgíamhghlana ó pheacadh an</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="3369"/><p><span>t<s>innsir a sacramint an bhaistíghe, misi an trúaghán do </span>
<lb n="3370"/><span>bhí ar mo dhéanamh do dhoirnn cré nó fós do neamhní, agus dá</span>
<lb n="3371"/><span>éis sin go ttugais mé do chum creidimh fhírinnicc a n-aimsir</span>
<lb n="3372"/><span>óireamhnaicc, agus nár leigis a bhfaillíth gan é do mhéadughadh</span>
<lb n="3373"/><span>ionnam go laothamhuil maille ré teagasg agus foircedal na</span>
<lb n="3374"/><span>hEagailsi ró-náomhtha.</span></p>
<lb n="3375"/>
<lb n="3376"/><p><span>Do-bheirim mar an ccéadna buídheachas ró-mhór dhuit</span>
<lb n="3377"/><span>do bhrígh gur chothuighis mé a mbíadh agus a n-éadach ó</span>
<lb n="3378"/><span>aimsir mo naoidheantachta gus an am so, ag dáil gach uile</span>
<lb n="3379"/><span>neithe budh riachtanas damh chum mo chorpáin do chothúghadh.</span>
<lb n="3380"/><span>Molaim et móraim do náomhainm do bhrígh gur</span>
<lb n="3381"/><span>ghabhais agam gus anois, et me go láothamhuil ag tuitim</span>
<lb n="3382"/><span>a mórán do pheacaidhibh, agus tusa go foíghidneach ag</span>
<lb n="3383"/><span>feithiomh ríom go ndéantaoí mo mhúsgladh a súan na</span>
<lb n="3384"/><span>locht led ghrásaibh, agus go ttiocfuinn tar ais óm dhíomháoinios</span>
<lb n="3385"/><span>agus óm ghníomharthaibh salacha.  Óir dá roínntar lióm do</span>
<lb n="3386"/><span>réir mar do thuillios, as cían ó do bhíadh mé caillte nó</span>
<lb n="3387"/><span>sloigthe a bhfodhómhuin ifrinn a measg na ndeamhan agus na</span>
<lb n="3388"/><span>n-anam ndamanta.  Ar son na ngrás et na ttiodhlaicthe</span>
<lb n="3389"/><span>so uile, sirim ort lé díogras mo chroídhe et lé húmhlacht</span>
<lb n="3390"/><span>m'anma, m'inntinn d'órleathnúghadh go láothamhuil chum</span>
<lb n="3391"/><span>ní as mó do mholadh agus do bhuídheachus do thabha<i>rt</span>
<lb n="3392"/><span>duit ná thugas go dí so.</span></p>
<lb n="3393"/>
<lb n="3394"/><p><span>A Thíaghearna et Athair náomhtha na ngrás, ná fágaibh</span>
<lb n="3395"/><span>mé ar mo chumas féin, acht cuir srían do náomheagla am</span>
<lb n="3396"/><span>bhéul do ghnáth dom chongbháil don táobh astigh do</span>
<lb n="3397"/><span>chompás h'úmhlachta, ionnas nách biadh eagla áonnith</span>
<lb n="3398"/><span>orm san tsháoghal so ní bhus mó ná fearg do chuir ort a</span>
<lb n="3399"/><span>ccás ar bith, agus chum na críche so bíodh do ghrádha</span>
<lb n="3400"/><span>náomhtha ceannsúghadh na buaidheartha agus an chathaighthe</span>
<lb n="3401"/><span>thiocfas orm, ór atá a dhearbh agad go bhfuilim</span>
<lb n="3402"/><span>sochláoite sobhriste úaim féin, agus nách fuil acht neamhní</span>
<lb n="3403"/><span>am neart.</span></p>
<lb n="3404"/>
<lb n="3405"/><p><span>Sirim ort mar an ccéadna lé húmlacht h'Áonmhic ghrádhaicc</span>
<lb n="3406"/><span>Íosa Críost go madh deónaightheach leat misi do</span>
<lb n="3407"/><span>cháomhna et do choiméad ó gach úabhar inntinne agus ó gach</span></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="3408"/><p><span>gló<i>r dhíomhaoin, ó neamhumhlacht, <ó> cheilg agus ó mhailís.</span>
<lb n="3409"/><span>Aitchim thú mar an ccéadna, a Thíarna, díbir úaim spioraid</span>
<lb n="3410"/><span>an éadóchais agus an anndóchais, (na) miosgaisi agus na mailísi,</span>
<lb n="3411"/><span>sbioraid na fúatha agus an drochmheasda, ionnas nách diomolfuinn</span>
<lb n="3412"/><span>áonchretúir dár chruthaíghis, agus nách cuirfinn mé</span>
<lb n="3413"/><span>féin roimh áonchretúir eile, táire agus tarcaisne do bheith agam</span>
<lb n="3414"/><span>orm féin agus mórmheas ar chách.</span></p>
<lb n="3415"/>
<lb n="3416"/><p><span>(A) Atha<i>r ró-náomhtha, éadaicc mé lé héadach pósta</span>
<lb n="3417"/><span>do Mhic ghrádhaicc agus lé subháilcibh díadha ná<o>mhcharrthannacht,</span>
<lb n="3418"/><span>ionnas go ngrádhainn tú, a Chruthaighthó<i>r,</span>
<lb n="3419"/><span>os cionn an uile neith léim chroídhe go huile, lém (anam)</span>
<lb n="3420"/><span>agus lém neart, agus nách sgarfach bás ná beatha, saidhbhrios ná</span>
<lb n="3421"/><span>daídhbhrios, sláinte ná easláinte, ná ní ar bíth eile réd</span>
<lb n="3422"/><span>ghrádha bithdhíleas go bás mé.  Sirim ort mar an ccéadna</span>
<lb n="3423"/><span>an dúil bhíos agam a neithibh soghlúaiste an tsaoghail so</span>
<lb n="3424"/><span>do chur do leatáoibh uaim, ionnas gur duit féin go háonaránach</span>
<lb n="3425"/><span>bhíos taithniomh agus míann mh'anma.</span></p>
<lb n="3426"/>
<lb n="3427"/><p><span>Ó, a Thíagharna ghrásamhuil, tabha<i>r damh croídhe</span>
<lb n="3428"/><span>úmhal comhbrúighte et tuigsi bhias do shíor cúramach</span>
<lb n="3429"/><span>tímpchioll smúaintighthe na neithe neamhdha, agus toil fhonnmhar</span>
<lb n="3430"/><span>go bráth chum maithiosa, dúil cheannsa chalma, agus</span>
<lb n="3431"/><span>coiméad aireach do bheith ar na céadfadhaibh corpordha,</span>
<lb n="3432"/><span>ionnas nách rachadh aonpheacadh tríotha do lot m'anma.</span>
<lb n="3433"/><span>Cuir srian rém theangain ionnas nách tiocfadh aonchómhrádh</span>
<lb n="3434"/><span>borb ná mímhacánta as mo bhéul, agus nách laibheórainn go</span>
<lb n="3435"/><span>holc ná go haindlighthioch ar neach go bráth, et nách</span>
<lb n="3436"/><span>bíadh mé toibhéimioch ná iomráitioch ar lochtaibh dháoine</span>
<lb n="3437"/><span>eile, acht aire do thabha<i>rt go hiomlán chum mé féin do</span>
<lb n="3438"/><span>leasúghadh.</span></p>
<lb n="3439"/>
<lb n="3440"/><p><span>Sirim ort fós mar an ccéadna, a Thíaghearna shoghrádhaicc,</span>
<lb n="3441"/><span>an feadh bhías mo anam san charca<i>r chríadhamhuil</span>
<lb n="3442"/><span>so mo chuirp, a thabha<i>rt mar shólás damh an</span>
<lb n="3443"/><span>tan do bhéinn sgartha ó gach áonchúram sáoghalta íodhbairt</span>
<lb n="3444"/><span>iomlán do dhéanamh dhíom féin chum do thoile agus do</span>
<lb n="3445"/><span>sheirbhíse agus aire go háonaránach do thabha<i>rt dod theagasg</span>
<lb n="3446"/><span>náomhtha ag coiméad th'aithionta agus do dhlígh go fríochnamhach,</span>
<lb n="3447"/><span>agus go madh déonaighthioch leat, a Thíagharna</span>
<lb n="3448"/><span>ró-mhilis, úaire úaigniocha mo bheatha do chaithiomh annsna</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="3449"/><p><span>hoibriochaibh subháilceacha so lé fíordhóthchas críoch</span>
<lb n="3450"/><span>mhaith do chur ar dheire mo sháoghail.</span></p>
<lb n="3451"/>
<lb n="3452"/><p><span>Ó, a Shlánuighthóir an domhain, sirim ort, an tan sgarfas</span>
<lb n="3453"/><span>m'anam ris an ccorpán mbocht so, d'éis aithríghe do</span>
<lb n="3454"/><span>dhéanamh go fírinnioch agus subháilceadha sácrament na</span>
<lb n="3455"/><span>haltórach náomhtha do ghlacadh, mé d'áiriomh a measg na</span>
<lb n="3456"/><span>n-anman náomhtha, do shúil, maille ré lúach do pháise agus</span>
<lb n="3457"/><span>do bháis, go bhfághain dul a radharc na Tríonóide, an</span>
<lb n="3458"/><span>Athar, an Mhic, agus an Spioraid Náoimh, dá ttugaid</span>
<lb n="3459"/><span>(créatúiridhe) neímhe agus talmhan moladh agus móronóir a</span>
<lb n="3460"/><span>sáoghal na sáoghal.  Amen.</span></p>
<lb n="3461"/>
<lb n="3462"/><p><span>et ionnas gurab móide do thuigfeadh sibh brígh na n-úrnaighthe,</span>
<lb n="3463"/><span>críochnuíghim leis na bríathraibh so:</span></p>
<lb n="3464"/>
<lb n="3465"/><p><span>Lé húrnaighthibh múchtar fearg Mhic Dé;</span>
<lb n="3466"/><span>lé húrnaighthibh fúigthar an t-anm gan bhéim;</span>
<lb n="3467"/><span>lé húrnaighthibh múinntior maithios gach béas;</span>
<lb n="3468"/><span>is le húrnaighthibh músgaltar aingil is náomh."</span></p>
<lb n="3469"/>
<lb n="3470"/><p><span>D'órduigheadar ann sin na húrnaighthe so do rádha gach</span>
<lb n="3471"/><span>mnaoi gacha maidne agus gacha nóna, agus mar an ccéadna a</span>
<lb n="3472"/><span>chuir d'fhíachuibh ar a ccluinn an fhuirm chéadna úrnaighthe</span>
<lb n="3473"/><span>do ghníomhghnáthúghadh feadh a mbeatha.</span></p>
<lb n="3474"/>
<lb n="3475"/><p><span>ORÁID CHASANDRA NÍ CHONCHÚBHAIR, .I.</span>
<lb n="3476"/><span>BANTÍARNA CHORCA MRÚADH, SONN</span></p>
<lb n="3477"/>
<lb n="3478"/><p><span>Do <bhí> bean úasol áosda onórach ann sin do shíol</span>
<lb n="3479"/><span>cConchúbhair Chorca Mrúadh dárbh ainm Casandra inghean</span>
<lb n="3480"/><span>Toirdhealbhaigh Uí Chonchúbha<i>r, agus as é adúbhairt nách</span>
<lb n="3481"/><span>raibh áontslíghe na meádhon aca dob fhearr dhóibh chum</span>
<lb n="3482"/><span>dul ar a n-ághaidh ann gach ní do chuirfidís riómpa ná na</span>
<lb n="3483"/><span>dúbháilce do thréigion agus na subháilceadha do ghníomhghnáthúghadh.</span>
<lb n="3484"/></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="3485"/><p><span>"Agus ionnas go mbíadh a fhios aguibh, a dhearbhsheathracha,</span>
<lb n="3486"/><span>créad é an dochar do-níd na peacadha marbhthacha, cuirfiod</span>
<lb n="3487"/><span>a suím díbh lé beagán bríathar an tromlot do-níd.  Ar</span>
<lb n="3488"/><span>ttúis don úabhar.</span></p>
<lb n="3489"/>
<lb n="3490"/><p><span>As é as úabhar ann iomarca grádha, ceana agus measda do</span>
<lb n="3491"/><span>bheith ag duine a<i>r féin, agus is iomdha olc do-ní an t-úabhar</span>
<lb n="3492"/><span>don duine, do bhrígh go líonann an mórmheas bhíos ag</span>
<lb n="3493"/><span>duine a<i>r féin do pheacadhibh é, agus go samhluíghthar ris</span>
<lb n="3494"/><span>an ndíabhal é, dá chur féin ós cionn chách.</span></p>
<lb n="3495"/>
<lb n="3496"/><p><span>Ar ttúis líonaidh an t-úabhar an duine do pheacadhibh,</span>
<lb n="3497"/><span>do bhrígh gurab é an t-úabhar as táoisioch agus as treóruídhe</span>
<lb n="3498"/><span>do na dúbháilcibh eile.  "An t-úabhar tosach an uile</span>
<lb n="3499"/><span>pheacaidh; agus an tí ghlacas é líontar do mhalachtaibh é,"</span>
<lb n="3500"/><span>óir an tan sealbhthar an duine áonúair amháin leis gur</span>
<lb n="3501"/><span>deacair a sgaradh ris, amhuil as deaca<i>r an caisleán</span>
<lb n="3502"/><span>shealbhas an rí do bhúain de.  As é ainm gháirios Dáibhí</span>
<lb n="3503"/><span>Rígh don úabhar, .i. tobar agus mátha<i>r an uile pheacaidh,</span>
<lb n="3504"/><span>a ccruith go ndéin sé trí súird uilc, .i. do-ní éagcóir ar Dhía,</span>
<lb n="3505"/><span>a<i>r féin, agus ar a chómharsain.  An dara ní do-ní an t-úabhar</span>
<lb n="3506"/><span>duine cosmhuil ris an ndíabhal, do bhrígh go meastar leis</span>
<lb n="3507"/><span>gur fearr é féin ná áonduine eile.  An treas ní milleann</span>
<lb n="3508"/><span>an t-úabhar an t-anam do bhrígh go ccuirionn roimhe tig</span>
<lb n="3509"/><span>do thógbháil gan fundament na húmhlachta, amhuil adeir</span>
<lb n="3510"/><span>Solamh san 32 ca. do Leabhar na Seanfhocal, "an tí</span>
<lb n="3511"/><span>thógbhas a theagh go hárd as leagadh íarraidh sé".  As</span>
<lb n="3512"/><span>amhlaidh do-ní an díabhal ris in bpeacach amhuil do-ní</span>
<lb n="3513"/><span>an fheanóg ris an ccnáimh, ór tógbhuidh go hárd súas é</span>
<lb n="3514"/><span>san bhfirmament an tan nách féadann a bhrisidh, agus léigidh</span>
<lb n="3515"/><span>sí an cnámh céadna anúas ar charuig chum a bhriste.</span>
<lb n="3516"/><span>Mar sin do thógbhas an díabhal súas duine chum onóra agus</span>
<lb n="3517"/><span>gradaim, an tan nách féidir leis a thrasgradh lé húmhlacht,</span>
<lb n="3518"/><span>ionnas an tan thógbhas súas é go nglacadh úabhar é agus go</span>
<lb n="3519"/><span>ttuitfeadh sé anuas chum iffrinn.  Inna cheann sin caillidh</span>
<lb n="3520"/><span>an t-anam a mhaithios leis an úabhar, do bhrígh go ccailltar</span>
<lb n="3521"/><span>leis an úabhar cíall, eagna agus an uile shúbháilce ar cheanna.</span>
<lb n="3522"/><span>Más maith leat an gráinne dheaghail ón lóchán caith súas</span>
<lb n="3523"/><span>íad aráon agus tuitfidh an gráinne agus éireóchadh an lóchán</span></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="3524"/><p><span>súas lé gáoith.  Ag sin mar bhíd lucht an úabhair ag</span>
<lb n="3525"/><span>éirghe súas, agus lucht na húmhlachta dá n-ísliúghadh féin.</span>
<lb n="3526"/><span>As dearbh nách léna fheabhas éirghios an lóchán agus fúadighthar</span>
<lb n="3527"/><span>le gáoith é acht tréna éadtruime.  Mar an ccéadna</span>
<lb n="3528"/><span>ní tréna bhfeabhas éirghid lucht an úabhair ós cionn luchta</span>
<lb n="3529"/><span>na húmhlachta.  Do-chítí mar an ccéadna go ndéanaid</span>
<lb n="3530"/><span>crainn iar n-a ttrothlugha agus péiste beaga lonnradh agus solas</span>
<lb n="3531"/><span>san oídhche.  Gidheadh ar ló ní thaisbéanaid solas ar bith.</span>
<lb n="3532"/><span>Mar an ccéadna do lucht an úabhair.  Do-níd taisbéanadh</span>
<lb n="3533"/><span>taídhbhsioch ar chéimibh an tsáoghail si.  Gidheadh a ló</span>
<lb n="3534"/><span>an bhreithiomhnais, an tan thiocfas grian an chirt ag</span>
<lb n="3535"/><span>déanamh soluis et lonnradh, taisbeán<f>aid na dáoine</span>
<lb n="3536"/><span>úaibhriocha íad féin, .i. dubh deámhnuídh drochdhatha.</span></p>
<lb n="3537"/>
<lb n="3538"/><p><span>Atáid mar an ccéadna seacht cceinn ar an úabhar, mar</span>
<lb n="3539"/><span>atá glóir dhíomháoin, bladhmann, annlán, aindréim, sáobhchrábhadh,</span>
<lb n="3540"/><span>ceanntréine et iomarbhádh, noch as cóir do na</span>
<lb n="3541"/><span>deaghdháoinibh do sheachnadh.  et críochnuím leis na</span>
<lb n="3542"/><span>bríathraibh so:</span></p>
<lb n="3543"/>
<lb n="3544"/><p><span>Lé fúadar an Úain ghil do crosadh a ccrann</span>
<lb n="3545"/><span>búaidhfiom an úair so ar chogadh na cceann,</span>
<lb n="3546"/><span>rúaigfiom tar chúantaibh athach na mbeann,</span>
<lb n="3547"/><span>an t-úabhar noch bhúailios na peacaicc go teann.'</span></p>
<lb n="3548"/>
<lb n="3549"/><p><span>'As cóir díbh, a dhearbhsheathracha, an tsaint do</span>
<lb n="3550"/><span>sheachnadh, do bhríogh gur peacadh mór í bhios do shíor</span>
<lb n="3551"/><span>ag líonadh poll do chiste an tsáoghail so, a ccás gurab</span>
<lb n="3552"/><span>iomdha anam cailltior a n-ifrionn ag cruinniúghadh óir et</span>
<lb n="3553"/><span>airgid et gach áontsórd saídhbhriosa eile.  Do-níthar an</span>
<lb n="3554"/><span>sanntach do shamhlúghadh re fáolcho<i>n noch mharbhas</span>
<lb n="3555"/><span>cáodhra don tréad, ithios a feóil, ólas a fuil, ghearas a</span>
<lb n="3556"/><span>croicionn, bhrisios a cnámha, et ar úairibh bíth glór na</span>
<lb n="3557"/><span>ccáorach aige chum íad do mhealladh.  Léightar ar an</span>
<lb n="3558"/><span>ainmhídhe dá ngoirthior talpa noch bhíos cáoch, agus soc</span>
<lb n="3559"/><span>aige amhuil soc muice lé ndéin an machaire do thochailt.</span>
<lb n="3560"/></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="3561"/><p><span>Fuaithidh an t-ainmhídhe an solas, óir ní osglann a shúil</span>
<lb n="3562"/><span>go haimsior a éaga.  Mar an ccéadna don tsanntach; ní</span>
<lb n="3563"/><span>bhí do chúram air acht ag tochailt na talmhan agus ag</span>
<lb n="3564"/><span>síorbhfágháil na saidhbhriosa sáoghalta an ccéin bhíos (beó).</span>
<lb n="3565"/><span>(Gidheadh) a n-aimsir an éaga caithfidh sé a shúile d'fhosgladh</span>
<lb n="3566"/><span>agus teacht do láthair an bhreithiomhnais chum na súl do</span>
<lb n="3567"/><span>dhún lé holc d'fhosgladh lé faicsin na bpían síorruídhe.  Agus</span>
<lb n="3568"/><span>amhuil nách fághthar lacht ná lomradh ón muic go marbhthar</span>
<lb n="3569"/><span>í, an tan sin amháin do-gheibhid na dáoine an fheóil,</span>
<lb n="3570"/><span>an coiréiridh a croicionn; mar an ccéadna don tsanntach</span>
<lb n="3571"/><span>ní faghthar sochar ná somháoin úaidh go bhfághan bás.</span>
<lb n="3572"/><span>Ann sin do-gheibh an talamh nó na crumha a chorp, na</span>
<lb n="3573"/><span>hoighreadha a mháoin sháoghalta, agus an díabhal a anam.</span>
<lb n="3574"/><span>Ag so mar adúbha<i>rt an file:</span></p>
<lb n="3575"/>
<lb n="3576"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3577"/><span>"Uch!  a dháoine bochta an tsáoghuil</span>
<lb n="3578"/><span>bhíos ag cruinniúghadh óir is éadaicc,</span>
<lb n="3579"/><span>as eagal díbh a n-am an éaga</span>
<lb n="3580"/><span>go mo trom an t-úalach é aguibh.</span></p>
<lb n="3581"/>
<lb n="3582"/><p><span>As measa díbh mar táid na sgéala,</span>
<lb n="3583"/><span>ní cuirfíghear bonn libh san chré dhe,</span>
<lb n="3584"/><span>bíadh sé dá roínn dá bhur n-éisi,</span>
<lb n="3585"/><span>sibh-si dá íoc is bo dáor libh.""</span></p>
<lb n="3586"/>
<lb n="3587"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3588"/><span>"Anois tráchtam ar an ccráos, óir níl ann acht airgthioch</span>
<lb n="3589"/><span>nách bí sásda lé meádhón ar bith.  Agus atáid chúig ghéaga</span>
<lb n="3590"/><span>fhásas as an ccraos ar chúig mhodh.</span></p>
<lb n="3591"/>
<lb n="3592"/><p><span>An chéad mhodh dhíobh gan anmhuin res an amm as</span>
<lb n="3593"/><span>cuibhe bíadh do chaithiomh.  "Monúair don talamh agá</span>
<lb n="3594"/><span>mbí leanbh mar rígh agus agá mbí a phrionnsadha ag ithe go</span>
<lb n="3595"/><span>moch."  Go fáithchíallach as é an talamh úd an corp, agus an</span>
<lb n="3596"/><span>rígh an toil sháor bhíos ag stiúradh na hanma, agus as íad na</span>
<lb n="3597"/><span>prionnsadha na céadfadha corpordha.  An úair as mían</span></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="3598"/><p><span>lé neach sealbh do ghabháil a tteagh nó a ccaisléan do-ní</span>
<lb n="3599"/><span>deifir go doras an árais dá shealbhúghadh.  Go fáthach as</span>
<lb n="3600"/><span>é as doras don chorp an sgórnach ina ttéid an cráos agus armáil</span>
<lb n="3601"/><span>an díabhail asteach, agus an té bhíos a seilbh an doruis as aige</span>
<lb n="3602"/><span>bhíos cumas coiméadaighthe an chaisléain.  Dá bhrígh sin</span>
<lb n="3603"/><span>is ar gheata an bheóil as dleacht an ghárda do chur, óir</span>
<lb n="3604"/><span>muna ccurthar srían ris an ccráos ar ttús níl féidhim bheith</span>
<lb n="3605"/><span>ag cur a n-aghaidh na ndubháilceadha eile.  An tan gabhthar</span>
<lb n="3606"/><span>greim ar bhéul an chapaill stiúrthar é go huras.  Mar an</span>
<lb n="3607"/><span>ccéadna stiúras an díabhal lucht an chráois.</span></p>
<lb n="3608"/>
<lb n="3609"/><p><span>An 2. modh bheith tugtha do mhillséanaibh bídh nó</span>
<lb n="3610"/><span>díghe an úair budh chóir dúin bheith sásda lé háonphroínn</span>
<lb n="3611"/><span>san ló.  "d'ocras as cóir do bhéul do chorrúghadh agus ní</span>
<lb n="3612"/><span>do bhlas nó do mhíangas."  Dá mbíadh soighthioch ag</span>
<lb n="3613"/><span>neach do-dhéanfadh an fíon do thrúailliodh, ní chuirfeadh</span>
<lb n="3614"/><span>fíon an athúair san tsoighthioch céadna.  As soighthioch</span>
<lb n="3615"/><span>salach corp an chráosaig, do bhrígh go ttrothluíghionn</span>
<lb n="3616"/><span>gach a ccurthar ann go hainmheasardha.  An t-asal bhíos</span>
<lb n="3617"/><span>ag duine dá bheathughadh go maicniosach, agus 'na dhiaigh</span>
<lb n="3618"/><span>sin an tan théid ar mhuin an asail chéadna leagthar leis é</span>
<lb n="3619"/><span>a ndráoib nó a ndrobhéul.  A shamhuil chéadna do-ní corp</span>
<lb n="3620"/><span>beathuíghthar go míangasach, leagaidh an t-anm a bpoll</span>
<lb n="3621"/><span>an pheacadh, .i. a bhfodhomhuin iffrinn.  "An tí bheathuighios</span>
<lb n="3622"/><span>a sheirbhísioch go seasgair ón áois óig do-ghéabhaidh</span>
<lb n="3623"/><span>'na dhíaigh sin é ceanntréan."  Ionann sin rea rádha agus an</span>
<lb n="3624"/><span>té bheir a thoil féin don chorp go bhfagha é doríaghluighthe</span>
<lb n="3625"/><span>dá éis sin ag cur a n-aghaidh (an) anma go síorruidhe.</span></p>
<lb n="3626"/>
<lb n="3627"/><p><span>An treas modh do-ní duine é féin cionntach a bpeacadh</span>
<lb n="3628"/><span>an chráois lé hiomad bídh nó díghe do chaithiomh.  An</span>
<lb n="3629"/><span>fhearthuinn thig go minic go mín agus go ceannsa as í is</span>
<lb n="3630"/><span>feár agus as nádúrtha do na huile ainmhighthibh; gidheadh</span>
<lb n="3631"/><span>an doinionn thig go trom agus 'na toruinn as í mhilleas an</span>
<lb n="3632"/><span>t-ar agus an t-ainmhídhe.  Mar an ccéadna an bíadh nó an</span>
<lb n="3633"/><span>deoch chaithios duine go measardha meádhonach as é as</span>
<lb n="3634"/><span>feár théid a n-oileamhuin don chorp.  An machaire ar a</span>
<lb n="3635"/><span>ccurthar iomad leasaighthe ní bhí toradh a<i>r acht fásach</span>
<lb n="3636"/><span>agus fíadhaile.  Ní thig iomad torthamhlacht chum aibídheachta.</span>
<lb n="3637"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="3638"/><p><span>Mar an ccéadna do chorp an duine níl dá fheabhas</span>
<lb n="3639"/><span>beathuíghthear é nách móide a chionnta agus a chláonmhianna</span>
<lb n="3640"/><span>é.  As móide a bhíos an fhíonúir lochtach agus as lúghaide a</span>
<lb n="3641"/><span>toradh iomad leasaighthe do chur urthe.  Mar sin an tí</span>
<lb n="3642"/><span>do-ní é féin broínnlíonta do bhiadh agus do dhig as é as táosga</span>
<lb n="3643"/><span>bhíos galarach.  As iomdha duine marbhthar leis an</span>
<lb n="3644"/><span>ccráosól, agus fós tárngidh mórán d'aicídibh eile neamhghlana</span>
<lb n="3645"/><span>ar an bpeacach, amhuil adeir an file d'áirighthe san dánn</span>
<lb n="3646"/><span>beag so síos ...".</span></p>
<lb n="3647"/>
<lb n="3648"/><p><span>Agus gabhadh an léaghthó<i>r leithsgéal an sgríobhneóra</span>
<lb n="3649"/><span>trés an méid bheag so do chur síos ann so a cceann sáotha<i>r</span>
<lb n="3650"/><span>an úghda<i>r lér céadchumadh an oba<i>r so.  Ag so na</span>
<lb n="3651"/><span>rana Uilliog a Boúrc:: ar na sgríobhadh 9 lá fithchid do</span>
<lb n="3652"/><span>August san mbliadhain 1756 six.</span></p>
<lb n="3653"/>
<lb n="3654"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3655"/><span>Díogha gacha céirde an carbhas;</span>
<lb n="3656"/><span>marbhthar leis, as é a iomthús,</span>
<lb n="3657"/><span>an chalann cháomh go ngile</span>
<lb n="3658"/><span>'s a' t-anam sáor séimhidhe.</span></p>
<lb n="3659"/>
<lb n="3660"/><p><span>Beanaidh a chíall 's a chuimhne</span>
<lb n="3661"/><span>d'fhior fheasach 's a fhorbhfaoile,</span>
<lb n="3662"/><span>ceann ar clár do dhéanamh de</span>
<lb n="3663"/><span>'s gan cládh ó áondig aige.</span></p>
<lb n="3664"/>
<lb n="3665"/><p><span>Tig giodh is drochchoinghiol de</span>
<lb n="3666"/><span>don charbhas fadógh feirge,</span>
<lb n="3667"/><span>glór searbh is báothghrádh ban,</span>
<lb n="3668"/><span>is claochcládh na ndealbh ndathghlan.</span></p>
<lb n="3669"/>
<lb n="3670"/><p><span>As minic marbhthar le neach</span>
<lb n="3671"/><span>a bhrátha<i>r nó a mhac múirneach,</span>
<lb n="3672"/><span>tig sé d'iomarca<i>dh an óil,</span>
<lb n="3673"/><span>diomalta<i>r é 's ní héagcóir.</span>
<lb n="3674"/></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="3675"/><p><span>Fear na ndeoch bhfarsing bhfada</span>
<lb n="3676"/><span>a ccomhthrom níl ionntroda,</span>
<lb n="3677"/><span>gidh láidir sin seal d'fhocluibh,</span>
<lb n="3678"/><span>ré fear nách ibh iomarca<i>dh.</span></p>
<lb n="3679"/>
<lb n="3680"/><p><span>Ní fearr leis a leanán féin -</span>
<lb n="3681"/><span>fear na meisge go míchéill -</span>
<lb n="3682"/><span><io>ná bean éigin eile;</span>
<lb n="3683"/><span>tréigidh neamh ar neamhghloine.</span></p>
<lb n="3684"/>
<lb n="3685"/><p><span>Don charbhas linn ní leanta</span>
<lb n="3686"/><span>tig de salcha súanleaptha,</span>
<lb n="3687"/><span>is go leór leór d'olcaibh eile</span>
<lb n="3688"/><span>do chlódh na ccorp ccolluídhe.</span></p>
<lb n="3689"/>
<lb n="3690"/><p><span>Fágbhaidh dáoine boghar balbh,</span>
<lb n="3691"/><span>do-ní iad lom lámhfholamh;</span>
<lb n="3692"/><span>iomad corma a cclí an pheacaicc</span>
<lb n="3693"/><span>do-ní gorm do ghlanleacain.</span></p>
<lb n="3694"/>
<lb n="3695"/><p><span>Ag ól na bhfaddheoch bhfúar is tteith</span>
<lb n="3696"/><span>gi bé bhías do ló agus d'oídhche,</span>
<lb n="3697"/><span>cuiridh de Día 's a' sáoghal;</span>
<lb n="3698"/><span>ná ría mé na mórbháoghal.</span></p>
<lb n="3699"/>
<lb n="3700"/><p><span>Gan charbhas ní deaca<i>r damh</span>
<lb n="3701"/><span>mo sháith d'ibhe dá bhfaghar,</span>
<lb n="3702"/><span>'na chaomh béime do bhiadh s<o>in</span>
<lb n="3703"/><span>a ndíaigh a chéile a ccupaibh.</span></p>
<lb n="3704"/>
<lb n="3705"/><p><span>An sáoile, a thruagháin trúa<i>gh,</span>
<lb n="3706"/><span>lá beirtha breatha an mhórshlua<i>gh</span>
<lb n="3707"/><span>bhúr n-áit a ndáil na díghe</span>
<lb n="3708"/><span>gan chá<i>r leat go léigfídhe.</span></p>
<lb n="3709"/>
<lb n="3710"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3711"/><span>Más toil leis an léighthóir eagnuídhe na rainn sin do chur</span>
<lb n="3712"/><span>as an leabhar cuireadh muna fiú íad a bhfagháil a measg</span>
<lb n="3713"/><span>na maolrann sin ann etc.</span>
<lb n="3714"/></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="3715"/><p><span>"As maith do thuig an file Lainneamhuil an t-olc do-ní</span>
<lb n="3716"/><span>an cráos don pheacach mar adúbhairt "an corp do-níthar</span>
<lb n="3717"/><span>do shásadh go mbía 'na ablach mhorgaithe ag crúmhaibh</span>
<lb n="3718"/><span>dá chráoslongadh, agus fós nách lia neach marbhthar le</span>
<lb n="3719"/><span>cloidhiomh ná lé cráos."</span></p>
<lb n="3720"/>
<lb n="3721"/><p><span>An ceathramhadh modh léa ndéin duine an peacadh so,</span>
<lb n="3722"/><span>.i. bheith ro-chúr<a>mach tímpchioll cócairiochta agus bídh do</span>
<lb n="3723"/><span>ullmhúghadh don chorp bhias go grod dá shraoille ag</span>
<lb n="3724"/><span>crúmhaibh agus ag cíorógaibh san úaimh.  Ór an tí bhíos</span>
<lb n="3725"/><span>ro-chúramach ag beathughadh a chuirp as é neartúghadh</span>
<lb n="3726"/><span>a eascardibh bhíos aige dá dhéanamh.</span></p>
<lb n="3727"/>
<lb n="3728"/><p><span>An cúigeadh módh, .i. proinn do chaithiomh le confadh</span>
<lb n="3729"/><span>nó lé cíocras, amhail thormisgios Solamh san 38 cab. ag.</span>
<lb n="3730"/><span>Eccles mar a n-aba<i>r noli esse avidus in omni epulatione,</span>
<lb n="3731"/><span>nec te effundas super omnem escam, "ná bí cíocrach ar an</span>
<lb n="3732"/><span>bhfleidh, agus ná tabha<i>r tú féin ar áoinbhíadh", ór ní bhfuil</span>
<lb n="3733"/><span>san tí agá mbí a chorp mar mhaighisdir a<i>r acht ainmhídhe</span>
<lb n="3734"/><span>brúideamhuil.</span>
<lb n="3735"/><span>Éistig ris an bhfile; as máol cheanglas a rann:</span></p>
<lb n="3736"/>
<lb n="3737"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3738"/><span>"As mairg don bhuídhin noch stríocas d'ainnis na n-olc,</span>
<lb n="3739"/><span>measardhacht cháoin annbhúr cclí-si seachnaidh deoch,</span>
<lb n="3740"/><span>tabhartas bídh as eadh íocas galar na mbocht,</span>
<lb n="3741"/><span>'s le salchar cráois nách bíodh sibh ceangailte a locht.""</span></p>
<lb n="3742"/>
<lb n="3743"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3744"/><span>"Anois don drúis.  Ní bhfuil san drúis acht teine bhíos</span>
<lb n="3745"/><span>ar dearglasadh, agus ní hé Día adhnas í acht an diabhal.</span>
<lb n="3746"/><span>Amhail do-ní an gabha ris an íarrann an tan nách féadann</span>
<lb n="3747"/><span>a leatha do réir a thoile, teilgidh arís san teallach é nó go</span>
<lb n="3748"/><span>mbí ina cháor dheirg, agus ann sin do-ní do réir a thoile ris,</span>
<lb n="3749"/><span>a shamhuil chéadna do-ní an diabhal ris an bpeacach.  An</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="3750"/><p><span>tan nách féadann a tharrang chum peacadh ar áonmhódh</span>
<lb n="3751"/><span>eile, loisgidh é go hinnmheadhónach le teine na drúise go</span>
<lb n="3752"/><span>ccláonann é chum an pheacadh.  Agus, a dhearbhshéaracha</span>
<lb n="3753"/><span>ionnmhuine, as líonmhar géaga an pheacadh so na drúise,</span>
<lb n="3754"/><span>mar atáid dallinntleacht, neamhmhothúghadh, sithbhúaidhreadh</span>
<lb n="3755"/><span>aigne, smúaintighthe salacha, glacareacht nemhghlan,</span>
<lb n="3756"/><span>tuaisgeart, fúath do Dhía, grádh mór do dhuine féin, grádha</span>
<lb n="3757"/><span>ainmheasardha do chretúiribh, grádh an tsaoghail, uathbhás</span>
<lb n="3758"/><span>réis an mbás agus rés an mbreitheamhnas, agus éadóchas na</span>
<lb n="3759"/><span>glóire síoruidhe.</span></p>
<lb n="3760"/>
<lb n="3761"/><p><span>Ag so arrmmáil an áidhbhirseóra ré turnamh anma an</span>
<lb n="3762"/><span>fhíoraoin chum peacadh neamhghlan na drúise.  Samhailtior</span>
<lb n="3763"/><span>an peacadh so lé pota, ór dá ghile bhíos an pota óna chur</span>
<lb n="3764"/><span>go minic ar (an) tteine dúbh' sé.  Mar an ccéadna don anam,</span>
<lb n="3765"/><span>ór dubhaidh le dubháilcibh agus lé drochsmúaintighthibh</span>
<lb n="3766"/><span>pheacadh na drúise.  An pota fós bhíos ag bruith ar an</span>
<lb n="3767"/><span>teine, muna mbía ann acht aonghráinne amháin píse,</span>
<lb n="3768"/><span>tógbhann an fiucha a n-uachtar agus taisbéanaidh é.  Mar</span>
<lb n="3769"/><span>an ccéadna bhíos lucht na drúise; ní féidir leó íad féin do</span>
<lb n="3770"/><span>chosg ó bhríathraibh gr<á>osda nó ó chantain abhrán</span>
<lb n="3771"/><span>salcha agus ag pógadh mórán aguinne, na mná, noch do-ní</span>
<lb n="3772"/><span>íomháighthe dínn féin ag tarrang gean na bhfear oruinn ag</span>
<lb n="3773"/><span>ceathúghadh agus (ag) córúghadh an oiread sin éadaicc oruinn.</span>
<lb n="3774"/><span>Ní theasduíghidh fós siosarnach agus milisbhríathra ó mhórán</span>
<lb n="3775"/><span>aguinn an tan bhímaoid a ccomhlúadar na bhfear ionnas,</span>
<lb n="3776"/><span>amhuil rithios drathlionna deirgnimhe drúise tré bhéalaibh</span>
<lb n="3777"/><span>na droinge bhíos tugtha don pheacadh so.  Má admhamáoid</span>
<lb n="3778"/><span>an fhírinne is millteach an comhlúadar na mban, ór amhuil</span>
<lb n="3779"/><span>loisgthior an féidhliocán bhíos ag foluamhuin tímpchioll</span>
<lb n="3780"/><span>coinnle do bhíadh ar lasadh, mar an ccéadna loisgthear an</span>
<lb n="3781"/><span>duine drúiseamhuil a bhfocha<i>r mná, nó amhuil as deaca<i>r</span>
<lb n="3782"/><span>an teine do chongmháil ón spongc nó ón mbarrach lín</span>
<lb n="3783"/><span>an úair bhíd mar áon, mar sin is deaca<i>r don fhear é féin</span>
<lb n="3784"/><span>do shábháil a ccomhlúadar na mban.  Lastar an teine so</span>
<lb n="3785"/><span>na drúise le hiomad bídh agus díghe, ór ní bhfuil ann gach</span>
<lb n="3786"/><span>méis dá fheabhas nó ann gach gloine fíona dá mhire acht</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="3787"/><p><span>fadógh forloisgneach chum drúise d'adhnadh a cclí an</span>
<lb n="3788"/><span>pheacaig.  Agus ní cosmhuil go mbí fonn na teine so do mhúcha</span>
<lb n="3789"/><span>ar an tí bhíos go síoruídhe ag ithe agus ag ól gach proinne agus</span>
<lb n="3790"/><span>gach díghe dá fheabhas, ór amhuil as maith le neach teach</span>
<lb n="3791"/><span>a chómharsan do losgadh, an tann ghabhas teine bíth ag</span>
<lb n="3792"/><span>síorlámhach cunna nó ola san teine ionnas gurab móid<e></span>
<lb n="3793"/><span>do loisgfí an teach é, mar an ccéadna don droing do-ní iad</span>
<lb n="3794"/><span>féin do bhroinnlíonadh do bhíadhaibh soineamhla agus do</span>
<lb n="3795"/><span>dheochaibh meara millsi meisgeamhla.</span></p>
<lb n="3796"/>
<lb n="3797"/><p><span>An tan lastar coinnioll agus curthar í láimh ré falla dá ghile</span>
<lb n="3798"/><span>agus dá ghléimhaisídhe, ar ball dubhaidh an falla tar cheann</span>
<lb n="3799"/><span>ná loisgeann é.  Mar an ccéadna theangmhas don anam</span>
<lb n="3800"/><span>ionnraic nách congbhann é féin ó chomhlúadar (na) mban;</span>
<lb n="3801"/><span>dúbhaidh é lé dubháilcidh na drúise agus na domhéinne.  Bíth</span>
<lb n="3802"/><span>mar an ccéadna an peacadh so na drúise ar an fhadógh lé</span>
<lb n="3803"/><span>háonchórrughadh ornáideach éadaig.  Amhuil bhíd mérlig</span>
<lb n="3804"/><span>nó lucht foghla chuirios riompa baile do losgadh as éadh</span>
<lb n="3805"/><span>do-níd, teine do chur a n-áontigh amháin dá losgadh agus</span>
<lb n="3806"/><span>gabhaid an chuid eile do na tighthibh an teine ón tteach</span>
<lb n="3807"/><span>sin.  Mar an ccéadna chuirios an díabhal teine na drúise</span>
<lb n="3808"/><span>agus na domhéinne a n-áonmhnaoi amháin bhíos ornáideach</span>
<lb n="3809"/><span>a n-éadach agus tiocfaidh do ghníomharthaibh na colla chum</span>
<lb n="3810"/><span>na coda eile do lasadh leis an tteine ccéadna.</span></p>
<lb n="3811"/>
<lb n="3812"/><p><span>Ní bhfuil san drúis acht úaimh an díabhail chum na</span>
<lb n="3813"/><span>bpeacach do shlogadh go hiomdhomhuin iffrinn, nó linn</span>
<lb n="3814"/><span>bháidhte réa lánmhealladh, nó nimh réa milleadh, nó</span>
<lb n="3815"/><span>cloídheamh ré cosgar na bpeacach.  Ní bhfuil fós a</span>
<lb n="3816"/><span>n-antoil na drúise acht líon an áidhbhirseóra, nó baidhte</span>
<lb n="3817"/><span>do cuirfídhe a ttrap ré héanaibh do mharbhadh, nó mar</span>
<lb n="3818"/><span>do bhiadh dubhán deargnimhe a bhfolach fá bháidhte.</span>
<lb n="3819"/><span>"Amhuil gabhthar iasg lé dúbhán nó éan lé gaisde, mar</span>
<lb n="3820"/><span>sin gabhthar na daoine a ndrochaimsir," .i. a n-anaimsir</span>
<lb n="3821"/><span>na drúise.</span></p>
<lb n="3822"/>
<lb n="3823"/><p><span>Fá dheóig as í mo theisd ar an bpéist mbrúideamhuil so</span>
<lb n="3824"/><span>.i. ar an ndrúis, bíodh a fhios aguibh nách fuil innte acht</span>
<lb n="3825"/><span>nimh nathrachdha ar na coimeasgadh tré bhíadh noch tig</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="3826"/><p><span>asteach go milis agus ghearras agus mharbhas fá dheireadh</span>
<lb n="3827"/><span>amhuil do-ní an natha<i>r nimhe.  Ní bhfuil fós san drúis</span>
<lb n="3828"/><span>acht pláigh ris an ccine dáonna do dhíthughadh, do réir</span>
<lb n="3829"/><span>mar as follas san aicíd ngráineamhuil ndéisdinicc úd dá</span>
<lb n="3830"/><span>ngoirthior an bholgach Fhranngcach.  "Sgiúirsi úathbhásach</span>
<lb n="3831"/><span>ré peannaid do thabha<i>rt do lucht na drúisi".</span>
<lb n="3832"/><span>Dá bhrígh (sin), a dhearbhsheathracha, diúltuighmáoid don</span>
<lb n="3833"/><span>pheacadh gráineamhuil úd na drúisi, agus éisdamaois ris na</span>
<lb n="3834"/><span>bríathraibh so do chan an t-ughdar.</span></p>
<lb n="3835"/>
<lb n="3836"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3837"/><span>"As brúidúil damannta an galar so léaghmar shúas,</span>
<lb n="3838"/><span>'s as drúisúil barbardha cheangail na céada a ngúais,</span>
<lb n="3839"/><span>as iomdha mallaightheacht tharangios sé, monúair,</span>
<lb n="3840"/><span>is míchlú allamhuir an pheacadh so cáomhuin úain.""</span></p>
<lb n="3841"/>
<lb n="3842"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3843"/><span>"Labhram annois ar an leisge.  As é as nádúir don leisge</span>
<lb n="3844"/><span>neamhfhonn do bheith ar an bpeacach neithe do dhéanamh.</span>
<lb n="3845"/><span>Samhailtear an duine leasg ré caisléan agá mbíd</span>
<lb n="3846"/><span>tighearnáoi, agus caillidh an té bhíos leasg a chuid don</span>
<lb n="3847"/><span>chaisléan ag duine eile sgúabas uaidh é.  Mar an ccéadna</span>
<lb n="3848"/><span>dá raibh sbioraid fhaillíghtheach a nduine biaidh an</span>
<lb n="3849"/><span>chalann ag greamughadh neithe éigin go láothamhuil ina</span>
<lb n="3850"/><span>haghaidh.  "As í lámh an tréin bhéaras búaidh; gidheadh</span>
<lb n="3851"/><span>an lámh fhaillightheach caithfidh sí úmhlúghadh."  Bíth</span>
<lb n="3852"/><span>mar an ccéadna toil an lorgánaicc corraightheach.  As áil</span>
<lb n="3853"/><span>leis agus ní háil leis deaghoba<i>r ná deaghníomh do dhéanamh,</span>
<lb n="3854"/><span>do réir mar ader an (file) Lainneamhuil.</span></p>
<lb n="3855"/>
<lb n="3856"/><p><span>Amhuil fhásas feóchann<áin> agus fíadhneantóg san talamh</span>
<lb n="3857"/><span>bhíos a bhfad gan shaothrúghadh, agus nách tabha<i>r toradh</span>
<lb n="3858"/><span>ar mbith úaidh go sáothruighthear agus go n-oibrighthear é agus</span>
<lb n="3859"/><span>go ccuirthear síol maith ann, mar an ccéadna don duine</span>
<lb n="3860"/><span>leasg nó lorgánta, fásaidh feóchnáin agus fiadhneantóg uilc</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="3861"/><p><span>agus urchóide dúbháilce ann an tan nách sáothruígheann</span>
<lb n="3862"/><span>soghníomha na subháilceadha.  "As é mallúghadh</span>
<lb n="3863"/><span>Ádhaimh fá deara go bhfásaid na neithe millteacha neamhsh<o>characha</span>
<lb n="3864"/><span>úatha féin a ttalamh ar (ccuirp) agus air ccroídhe,</span>
<lb n="3865"/><span>agus gur lé dúadh agus lé sáothar fhásaid na neithe socharacha</span>
<lb n="3866"/><span>bhíos ina riachtanas oruinn."  "Do ghabhas tré ghort</span>
<lb n="3867"/><span>an lorgánaicc agus tré fhíonúir na hóinmhide, agus féach go</span>
<lb n="3868"/><span>rabhadar air n-a líonadh go huile do neanntó<i>g, agus gur</span>
<lb n="3869"/><span>fhoiligheadar na drise an táobh shuas de."</span></p>
<lb n="3870"/>
<lb n="3871"/><p><span>Do-chímíd an t-uisge nách glúaisaid srotha as acht bhíos</span>
<lb n="3872"/><span>'na chomhnuíghe do shíor go ttrothluígheann amhuil adeir.</span>
<lb n="3873"/><span>Do-chímíd an t-íarann mar an ccéadna go bhfásann meirg</span>
<lb n="3874"/><span>agus mímhaisi air muna n<d>éantar gnáthúghadh de.  Bíth an</span>
<lb n="3875"/><span>lorgánach faillíghtheach tímpchioll chúraim duine eile</span>
<lb n="3876"/><span>amhuil bhíos tímpchioll a chúraim féin.  "Amhuil thaisbéanas</span>
<lb n="3877"/><span>an bhínéigre é féin do na fíaclaibh nó deatach do</span>
<lb n="3878"/><span>na súilibh, as mar sin do-ní an duine leasg ris na dáoinibh</span>
<lb n="3879"/><span>chuirios cúram a<i>r."  Bíth se chomh <m>órmheata sin go</span>
<lb n="3880"/><span>n-aba<i>r go mbí leómhan roimhe san slíghe réa mharbhadh.</span>
<lb n="3881"/><span>Bíth 'na chodla an tan budh chó<i>r do bheith 'na dúisgadh.</span>
<lb n="3882"/><span>Ní léig fuacht do ar ná obair do dhéanamh, a gcríth go</span>
<lb n="3883"/><span>mbí ag iarraidh déarca san bhfóghmhar do bhrígh gur 'na</span>
<lb n="3884"/><span>chodla do chaith an t-earach (agus an) samhradh amhuil adeir</span>
<lb n="3885"/><span>an seanfhocal "an tí bhíos 'na lorgánach earaicc bíth ina</span>
<lb n="3886"/><span>shrathare fóghmhair".</span></p>
<lb n="3887"/>
<lb n="3888"/><p><span>Dá bhrígh sin, a dhearbhsheathracha, déanamáoid branar</span>
<lb n="3889"/><span>samhradh na súbháilceadh an feadh bhiamáoid ar an saoghal</span>
<lb n="3890"/><span>so, ionnus go mbiadh fóghmhar farsiong agus lón líonmhar</span>
<lb n="3891"/><span>aguinn san tír tháll."</span>
<lb n="3892"/><span>Comharle ón mhnáoi mhaith sin:</span></p>
<lb n="3893"/>
<lb n="3894"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3895"/><span>"Teagasg gan mheirg do-bher<i>m don droing mhnámhuil;</span>
<lb n="3896"/><span>seachnaidh meisge agus beireatais chlainn náireach;</span>
<lb n="3897"/><span>más áil libh seilbh ghlan d'fheicsin an ghlínnárais</span>
<lb n="3898"/><span>teasgaidh an leige agus meirg na lorgánntacht."</span>
<lb n="3899"/></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="3900"/><p><span>DON FHERG ANN SO.</span></p>
<lb n="3901"/>
<lb n="3902"/><p><span>"As é as fearg ann .i. búaireadh bíthbhrostaightheach na</span>
<lb n="3903"/><span>haigne a n-aghaidh an réasúin, agus as iomdha olc thig don</span>
<lb n="3904"/><span>fherg.  Tig di air ttúis go ndallann peacach agus go ndéin</span>
<lb n="3905"/><span>beathadhach éigcialldha de, ór cráobhsgaoilid síad gach</span>
<lb n="3906"/><span>rún incheilte dá mbí aca ré linn na feirge.  Amhuil adeir</span>
<lb n="3907"/><span>(Horatius) "canann meisge agus fearg fíor".  An dara ní</span>
<lb n="3908"/><span>amhuil nách taisbéanann an sgáil í féin san uisge an tan</span>
<lb n="3909"/><span>bhíos an t-uisge salach, nó an tan bhíos an tsúil ar n-a</span>
<lb n="3910"/><span>sgamaladh le ceóbhrat tinnis ní fédir lé áoiní d'fhaicsin,</span>
<lb n="3911"/><span>mar an ccéadna an duine feargach ní bhí a fhios aige créad</span>
<lb n="3912"/><span>é Dia ná duine, agus as lé fear báoisi budh có<i>r a shamhlúghadh.</span>
<lb n="3913"/><span>Bíth an fhearg cáoich ionnas nách leig don (duine)</span>
<lb n="3914"/><span>na neithe bhíos solusda ionnta féin d'fhaicsin.  As amhlaidh</span>
<lb n="3915"/><span>sin do-ní an díabhal ris an bpeacach amhuil do-ní an</span>
<lb n="3916"/><span>t-íasguire shalachas an sruth a ndóich nách faicfeadh an</span>
<lb n="3917"/><span>t-iasg an líon et go rachadh asteach ann.  Mar an ccéadna</span>
<lb n="3918"/><span>chuirios an díabhal dállchíach ar an bpeacach re tuitim</span>
<lb n="3919"/><span>san bpeacadh gan fhios do féin.  "Cuirfiod búaidhreadh</span>
<lb n="3920"/><span>ar na dáoinibh et triallfiad mar dhallaibh".</span></p>
<lb n="3921"/>
<lb n="3922"/><p><span>Samhaltar an díabhal ris an bhfíach ndubh.  An tan</span>
<lb n="3923"/><span>tig an fíach gus an ablach marbh as é céad ní do-ní na</span>
<lb n="3924"/><span>súile do bhúain as.  Mar an ccéadna don díabhal, gobaidh</span>
<lb n="3925"/><span>rosg an résúin as an tí bhíos cláon ag déanamh na feirge.</span>
<lb n="3926"/><span>Samhaltar mar an ccéadna an fhearg ris an ttóirnig nó ré</span>
<lb n="3927"/><span>púdar phléasgas go hobann lé beagán teine.  Fá dheóigh</span>
<lb n="3928"/><span>fágbhann an fhearg duine a n-éagmais gacha maithiosa</span>
<lb n="3929"/><span>spioradálta et corpordha, amhuil adeir Solamh san 19 ca.</span>
<lb n="3930"/><span>do Leabhar na Seanfhocal mar a n-abair "an tí bhíos</span>
<lb n="3931"/><span>neamhfhoighidhneach caithfidh dochar d'fhulang."</span></p>
<lb n="3932"/>
<lb n="3933"/><p><span>As amhlaidh bhíos fear na feirge amhail bhíos an tí agá</span>
<lb n="3934"/><span>ndéintear a theach do losgadh et bhíos saidhbhir ar maidin</span>
<lb n="3935"/><span>et folamh tráth nóna, do bhrígh go sgiubann an teine an</span>
<lb n="3936"/><span>t-iomlán lé.  Mar an ccéadna don tí bhíos feargach,</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="3937"/><p><span>caillidh a mháoin agus a mhaithios spioradálta go huile lé</span>
<lb n="3938"/><span>splangc aonfhocail an tan thuitios a bpeacadh na feirge, óir</span>
<lb n="3939"/><span>níl san bhfeirg acht amhail do bhíadh pota chuirios tar a</span>
<lb n="3940"/><span>bhrúachibh a mbí ann tré anfhorlann na teine bhíos faoi.</span>
<lb n="3941"/><span>"Croídhe na n-óinmhideadh fiuchaidh sé amach amadántacht</span>
<lb n="3942"/><span>do bhrígh gach ní bhíos iona ccroídhe go ttaisbéanaidh</span>
<lb n="3943"/><span>síad ina mbéal é."  Músglaidh an fhearg gach uile olc do</span>
<lb n="3944"/><span>bhrígh gurab í as conair chum gach urchóide, agus an uair</span>
<lb n="3945"/><span>bhíos an chonair sin dúnta bíth síothcháin ag na súbháilcibh</span>
<lb n="3946"/><span>go hinmheadhónach.  Gidheadh an tan osgaltar an chona<i>r</span>
<lb n="3947"/><span>sin rithidh amach imreas et easaonta, troid et tréanbhuala,</span>
<lb n="3948"/><span>dá ttig iomad dochair et díotha.</span></p>
<lb n="3949"/>
<lb n="3950"/><p><span>An mhuínntir bhíos teasuíghe nó ar n-a ndéanamh do</span>
<lb n="3951"/><span>cháilibh teasuíghe as íad ghabhas fearg go hobann do</span>
<lb n="3952"/><span>bhrígh ar ball go líonann a ccuid fola tímpchioll a ccroídhe.</span>
<lb n="3953"/><span>Agus as mór an máighistir an díabhal mar an ccéadna ar an</span>
<lb n="3954"/><span>tí bhíos feargach do bhrígh go ngríosan an diabhal ná</span>
<lb n="3955"/><span>gabhaidh agá mhac nó agá inghin nó fós dob fhéidir agá</span>
<lb n="3956"/><span>mhnáoi phósda gan a ndíoghbháil do dhéanamh ré forsa</span>
<lb n="3957"/><span>na feirge fíoranuíghe bhíos air.  Ní measa do neach</span>
<lb n="3958"/><span>teangbháil ré fáolcho<i>n íar ccaill a cuaine ná ar dhuine</span>
<lb n="3959"/><span>ar a mbí rabharta na feirge, óir as amhlaidh bhíos amhail</span>
<lb n="3960"/><span>natha<i>r neimhe ag teilgion teine as a bhéal, nó mar do </span>
<lb n="3961"/><span>bhíadh cáora dearglasrach ag éirghe d'fhornéis teintíghe.</span>
<lb n="3962"/><span>Dá bhrígh sin seachnamáois an fhearg et comhlúadar na</span>
<lb n="3963"/><span>ndáoine sparuinneacha, agus éistig ris an bhfile:</span></p>
<lb n="3964"/>
<lb n="3965"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3966"/><span>"Saoilim gur maithios don aicme bhíos mín a méin</span>
<lb n="3967"/><span>go mínid fearthuin is baga<i>rt na ndáoine ttréun;</span>
<lb n="3968"/><span>cuímhnigh an sparuinn do leagadh lé cáoinios béas;</span>
<lb n="3969"/><span>díbir an fhearg, is lasair an díoghaltais tréig.""</span></p>
<lb n="3970"/>
<lb n="3971"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3972"/><span>DON FHORMAD ANN SO</span>
<lb n="3973"/><span>"As míllteach mar an ccéadna an peacadh an formad,</span>
<lb n="3974"/><span>óir níl", ar sí, "acht doilghíos tré rachmas duine eile ann,</span></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="3975"/><p><span>et dá réir sin is pláig anma é tug an diabhal san domhan.</span>
<lb n="3976"/><span>Níl ann acht olc lán do nimh, do bhrígh go mbí nimh a</span>
<lb n="3977"/><span>ccroídhe an fhormadaicc.  Agus as amhlaidh bhíos amhail</span>
<lb n="3978"/><span>nathair nimhe noch iómpuighios an uile ní ghlacann nó</span>
<lb n="3979"/><span>thig ionna broinn chum bheith 'na nimh, amhail adeir</span>
<lb n="3980"/><span>St. Augustine:  quod cum per omne vitium antiqui hostis</span>
<lb n="3981"/><span>venenum humano cordi infunditur, zelo invidiae tota viscera</span>
<lb n="3982"/><span>sua serpens contulit, .i. "ar son go ccurthar nimh a ccroídhe</span>
<lb n="3983"/><span>an duine leis gach aonolc tig ón seannamhaid, dá éis sin</span>
<lb n="3984"/><span>as lé cuinighthe an tnútháin chrothas an athair nimhe a</span>
<lb n="3985"/><span>clíabh go léir."</span></p>
<lb n="3986"/>
<lb n="3987"/><p><span>Leaghann lúthgháir an formadach et dorchaidh sé sollas</span>
<lb n="3988"/><span>na ndeaghghníomhortha, ór as amhlaidh bhíos amhuil an</span>
<lb n="3989"/><span>t-éan dá ngoirthior ceann cait, óir mar nách fuilngeann</span>
<lb n="3990"/><span>an ceann cait an solas, ní fhuilingidh lucht na tnútha solas</span>
<lb n="3991"/><span>rachmas ná radharc deaghníomhartha agus deaghcháile a</span>
<lb n="3992"/><span>chómharsan.  "Intinn an tnúthánaicc an tan céastar í lé</span>
<lb n="3993"/><span>maith na comharsan do-níthar dorcha í amhail ga gréine;</span>
<lb n="3994"/><span>bíth sí comh throluighthe sin go bhfaghann sí na dáoine</span>
<lb n="3995"/><span>adeir go mbí an ní maith go holc et an droch ní go maith,</span>
<lb n="3996"/><span>ag déanamh soluis don dorchacht agus dorchadas don tsolas,</span>
<lb n="3997"/><span>ionnas gur ro-mhaith oireas an fáthrann so dóibh "an duine</span>
<lb n="3998"/><span>tnúthach téid a mboichte nó a seirglídhe ó shaídhbhrios a</span>
<lb n="3999"/><span>chómharsan d'fhaicsin."</span></p>
<lb n="4000"/>
<lb n="4001"/><p><span>As cosmhail an formadach leis na péistibh beaga geintear</span>
<lb n="4002"/><span>san éadach noch ghearas agus loitios an ní dá ngeintear íad.</span>
<lb n="4003"/><span>Putredo ossium invidia, .i. "logha na ccnámh an tnúth."</span>
<lb n="4004"/><span>Bíth lucht an tnútha a ngalar tré shláinte a ccomharsan.</span>
<lb n="4005"/><span>As mór an easbaidh chéille don tí bhíos ag iarraidh a</span>
<lb n="4006"/><span>chneádha féin do leíghios lé cneadhibh chách, ag fagháil</span>
<lb n="4007"/><span>sóláis a ndólás a chómharsan agus anna bhúaireadh.  Dá</span>
<lb n="4008"/><span>bhrígh sin diúltuíghmáois don ghalar ghráineamhuil úd na</span>
<lb n="4009"/><span>tnútha, agus tabhram táosga taitnimh don charthannacht, do</span>
<lb n="4010"/><span>ghrádh Dé agus ar ccómharsan.</span>
<lb n="4011"/></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="4012"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4013"/><span>Fágbhuim beannacht ó fhlaithios na n-úrghrása</span>
<lb n="4014"/><span>ar mhnáibh noch anas go carthannach ciúinchráibhthioch;</span>
<lb n="4015"/><span>dáiltior mallocht do phearsanaibh iomráidhtioch',</span>
<lb n="4016"/><span>'s as cráidhte an damaint noch ghreadas na tnúthánaicc.</span></p>
<lb n="4017"/>
<lb n="4018"/><p><span>An formad seachain, ná tabhair do grádha cáomhna,</span>
<lb n="4019"/><span>bí fosach lé feartaibh ná taisge do dháil Dé dhuit,</span>
<lb n="4020"/><span>ná coigil malartach cealgach bláthbhréugach,</span>
<lb n="4021"/><span>is budh follas do rachmas a bhflaithios thsoir lá an</span>
<lb n="4022"/><span>tsléibhe."</span></p>
<lb n="4023"/>
<lb n="4024"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4025"/><span>Is ann sin do-rineadar acht párliment inar órduigh<ea>dar</span>
<lb n="4026"/><span>gach áon do-gheabhtháoi cionntach go poiblidhe a n-áonpheacadh</span>
<lb n="4027"/><span>do na seacht bpeacadhaibh marbhthacha</span>
<lb n="4028"/><span>príosún seacht seachtmhuinne do thabha<i>rt dó, agus gan</span>
<lb n="4029"/><span>d'oileamhuin do thabha<i>rt do feadh na haimsire sin acht</span>
<lb n="4030"/><span>aonphroínn amháin aráin agus uisge san ló go n-oídhche, agus a</span>
<lb n="4031"/><span>bheith d'fhíachaibh a<i>r teacht gacha Dómhnach feadh</span>
<lb n="4032"/><span>na haimsire sin do látha<i>r an phobail gus an Aiffrionn, agus</span>
<lb n="4033"/><span>é féin do admháil cionntach is na coirthibh sin, agus maithfeachas</span>
<lb n="4034"/><span>d'íaraidh ar Dhía tré fhearg do chuir a<i>r, agus</span>
<lb n="4035"/><span>párdún d'íaraidh ar an bpobal tré dhrochshómpla do</span>
<lb n="4036"/><span>thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="4037"/>
<lb n="4038"/><p><span>Agus leis sin do chríochnuigheadar a bPárliment an lá sin agus</span>
<lb n="4039"/><span>do fógradh aca teacht ar n-a mháreach chum na cúirte</span>
<lb n="4040"/><span>céadna go líonmhar deághshómpladhach ag tiomnúghadh</span>
<lb n="4041"/><span>a n-aigne do Dhía.</span></p>
<lb n="4042"/>
<lb n="4043"/><p><span>Cíodh tráth acht ar n-a mháireach íar tteacht a cceann a</span>
<lb n="4044"/><span>chéile san chomhdháil sin dóibh as í bean dá ttugadh, lé</span>
<lb n="4045"/><span>haonta na coda eile do na bantighearnaoibh, cumas</span>
<lb n="4046"/><span>labhartha an láoi sin .i. do Chatríona, inghíon Chormaic</span>
<lb n="4047"/><span>mheic Cárrth<aigh>, .i. bantighearna Dhúna Deaghradharc;</span>
<lb n="4048"/><span>ór a n-éagmais a hárdchéme onóra do leith a glúine geinealach</span>
<lb n="4049"/><span>seach cách do bhí sí féin ró-fhoghlamtha diadha, agus</span></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="4050"/><p><span>tugadh súas í a mainisdir ban ríaghalta san bPortingéil</span>
<lb n="4051"/><span>a bhfad dá haimsir.  et as é adúbha<i>rt go rabhadar</span>
<lb n="4052"/><span>mórán peacadha eile ann do budh cóir do sheachna, 'agus go</span>
<lb n="4053"/><span>háirighthe bladhmonn agus bladairiocht do bhrígh nách fuil</span>
<lb n="4054"/><span>san mbladareacht nó san chluainareacht acht mil lán do</span>
<lb n="4055"/><span>nimh et nimh lán do mhil.  Níl ní ar bith is súairce agus is</span>
<lb n="4056"/><span>binne lé mórán do dháoinibh ná a ngníomhartha féin go</span>
<lb n="4057"/><span>bladhmanach dá n-aithris, tar cheann nách bí a mbríathraibh</span>
<lb n="4058"/><span>an chlúainaire acht cealg agus mealltóiriocht léa mbúailtior</span>
<lb n="4059"/><span>tarrnge a súil an tí ar a labharthar.</span></p>
<lb n="4060"/>
<lb n="4061"/><p><span>Do-níthar an cluainaire do shamhlúghadh lé beathadhach</span>
<lb n="4062"/><span>dá ngoirthear camel, ainmhídhe sin ar a mbí an uile shórd</span>
<lb n="4063"/><span>datha.  An céadna do-ní an clúainaire réna chómharsain</span>
<lb n="4064"/><span>léna chómhrátibh fallsa gaingidiocha líon do leatha fá</span>
<lb n="4065"/><span>chosaibh a chomharsan.  et amhuil bhíd trí cáile san mil,</span>
<lb n="4066"/><span>.i. millsiocht, soillsi agus sleamhna, mar sin bhíos an clúainaire</span>
<lb n="4067"/><span>milis, solas, sleamhain.</span></p>
<lb n="4068"/>
<lb n="4069"/><p><span>Samhaltar é mar an ccéadna lé madra do bhíadh ag líoth</span>
<lb n="4070"/><span>cneadh et nách gearaidh aonní don chneidh, nó lé hainmhídhe</span>
<lb n="4071"/><span>ina mbíadh trí cíora fíacla, agus a measg na n-ainmhighthe as</span>
<lb n="4072"/><span>é as mó do-ní dochar do bhrígh go mbí ina thíoránach a</span>
<lb n="4073"/><span>measg na n-ainmhighthe eile; agus an clúainaire mar an</span>
<lb n="4074"/><span>ccéadna a measg na ndáoine.  Samhaltar teanga an</span>
<lb n="4075"/><span>chlúainaire ré gabhar ar a mbí fíabhras gnáth, agus an tan</span>
<lb n="4076"/><span>choimlios do chrann ar bith go ccríonan do láthair agus go</span>
<lb n="4077"/><span>seargann.  Níl san mbith ní as táosga mhillios inntinn an</span>
<lb n="4078"/><span>duine iná clúainaire.  Bí ar do choiméad ar chat loisgios</span>
<lb n="4079"/><span>an chéad feacht agus chognas an dara feacht.</span></p>
<lb n="4080"/>
<lb n="4081"/><p><span>As iomdha olc do-ní an peacadh so.  Ar ttús mílltior</span>
<lb n="4082"/><span>leis an tí chreidios é agus creimidh sé an tí nach bí do láthair.</span>
<lb n="4083"/><span>Taisbéanaidh é féin fúathmhar agus do-bheir sé sgrios agus</span>
<lb n="4084"/><span>ionnarba a<i>r féin.  Níl san chluainariocht acht aicíd bhíos</span>
<lb n="4085"/><span>ag snámh ann gach áonáit amhuil channcar.  "Duine</span>
<lb n="4086"/><span>daonnachtach" ghoirios an clúainaire don tí chaithios a</span>
<lb n="4087"/><span>mháoin go hainmheasardha, "duine crúaidh" ar an sanntach,</span>
<lb n="4088"/><span>"cúirtéiridhe" ar lucht na drúisi, "dáoine deaghlabhartha"</span>
<lb n="4089"/><span>ar lucht an ithiomrádh, "daoine socra" ar na</span></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="4090"/><p><span>dáoine bhíos leasg.  Níl fós san cclúainaire acht eascaradh</span>
<lb n="4091"/><span>fá ghné carad agá mbí mil ina bhéul agus cealg ionna charbad.</span>
<lb n="4092"/><span>"Ní hait liom a charadas" amhail adeir an file.</span></p>
<lb n="4093"/>
<lb n="4094"/><p><span>Trí neithe dhíbrios an chlúainairiocht ó dhuine, .i. coinnsías</span>
<lb n="4095"/><span>maith, éistiocht docamhlach et umhlacht, do bhrígh</span>
<lb n="4096"/><span>an tan bhíos an clúainaire ag moladh dhuine rithidh chum</span>
<lb n="4097"/><span>an choinnsías d'eagla go ndeárnaidh sé míghníomh tar cheann</span>
<lb n="4098"/><span>nách deárnaidh, agus as comhartha deaghdhuine sin.  Rúaigthior</span>
<lb n="4099"/><span>an chlúainairiocht mar an ccéadna lé héistiocht mhall.</span>
<lb n="4100"/><span>An tan bhíos neach go ndeifir ag tríall dá dhúthche as</span>
<lb n="4101"/><span>cóir do clúas bhoghar do bheith aige ag imthiocht tar cheól</span>
<lb n="4102"/><span>mharbhthach na muirdhúchan.  "Dob fheárr lióm aonduine</span>
<lb n="4103"/><span>dom dhiomoladh ná clúainaire dom mholadh" amhail adeir</span>
<lb n="4104"/><span>St. Augustin: magis (etc.).</span></p>
<lb n="4105"/>
<lb n="4106"/><p><span>A dhearbhsheathracha, atáid mórán aguinne, do na</span>
<lb n="4107"/><span>mnáibh, 'nár cclúanaribh milisbhríathracha ag tarang na</span>
<lb n="4108"/><span>bhfear chum uilc agus urchóide, agus ní có<i>r dhúinn bheith</span>
<lb n="4109"/><span>amhlaidh ó so suas, acht an chlúanareacht chealgach úd</span>
<lb n="4110"/><span>do sheachnadh agus bheith glan ionnraic inár ccroidhthibh,</span>
<lb n="4111"/><span>ór as ainchríostamhuil an ní bheith ag moladh duine dá</span>
<lb n="4112"/><span>látha<i>r agus bheith dá ghearadh air a chúlaibh.  An tí</span>
<lb n="4113"/><span>thaithíos an ní so as ag ithe feóla dáoine bhíd.  Dá</span>
<lb n="4114"/><span>bhrígh sin do canadh an maolrann so:</span></p>
<lb n="4115"/>
<lb n="4116"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4117"/><span>Ní mholuim an bladar do labha<i>rt mar cháil d'áonneach;</span>
<lb n="4118"/><span>as cosmhuil nách taithnionn lé hathair na bhfáidh náomhtha</span>
<lb n="4119"/><span>go follas do phearsain a mhealla le bláthbhréithribh</span>
<lb n="4120"/><span>'s a bhfollach a ghearradh 's a theasdas do lánráoba.'</span></p>
<lb n="4121"/>
<lb n="4122"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4123"/><span>"A dhearbhsheathracha," ar sí, "as ró-úathbhásach mar</span>
<lb n="4124"/><span>an ccéadna an staid iona mbíd lucht na n-árdchéimionn et</span>
<lb n="4125"/><span>na honóra sáoghalta, ór amhail as dá aimhdheóin fhágbhas</span></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="4126"/><p><span>an madra cnámh ar a mbí feóil ar son go mbíadh an fheóil</span>
<lb n="4127"/><span>agá losga nó tar cheann go mbeadh an madra bolglíonta</span>
<lb n="4128"/><span>roimhe sin, ag sin mar bhíd lucht na honóra sáoghalta; as</span>
<lb n="4129"/><span>leasg leó dealúghadh ría tar cheann go bhfuilingíd siad</span>
<lb n="4130"/><span>mórán crúadhála agus trioblóide.  Usquequo parvuli diligitis</span>
<lb n="4131"/><span>infantiam, et stulti (ea, quae) sibi sunt noxia, cupient, .i. "a</span>
<lb n="4132"/><span>náoidheanna, cá fad ghrádhfidh sibh bhur leanabdhacht,</span>
<lb n="4133"/><span>agus a amadáin, cá fad shirfidh sibh na neithe míllteacha?"</span>
<lb n="4134"/><span>An tan théid sgoláire beag baothánta ar marcuíghiocht as</span>
<lb n="4135"/><span>leasg leis a thréigion.  As sin mar bhíos an drong thig</span>
<lb n="4136"/><span>chum marcuídhiochta an tsáoghail si agus do-gheibh árdinnmhe</span>
<lb n="4137"/><span>agus onóir ann, ní féidir a sgaradh ris go bhfághann bás obann</span>
<lb n="4138"/><span>áonuaire.  As fada an aimsir bhíos an dair ag fás, agus fá</span>
<lb n="4139"/><span>dheóigh leagthar í lé fórsa gáoithe áonmhómeinte amháin</span>
<lb n="4140"/><span>as a préamhaibh.  Mar an ccéadna do na dáoinibh thig</span>
<lb n="4141"/><span>chum bheith a mórinnmhe sháoghalta.  "A ndiag a chéile</span>
<lb n="4142"/><span>d'éirghis súas; gidheadh tuitfidh tú mar splanngc thóirtníghe."</span>
<lb n="4143"/><span>"Níl dá áoirde théid duine suas nách truimide a</span>
<lb n="4144"/><span>thorann.</span></p>
<lb n="4145"/>
<lb n="4146"/><p><span>(......) na dáoine muintiordha do bhíodh roimhe</span>
<lb n="4147"/><span>sin aige.  Ní anann aithne ná úrlabhra, rádharc ná éistiocht</span>
<lb n="4148"/><span>aige.  An tan tig duine bocht muinntiordha dá láthair ní</span>
<lb n="4149"/><span>labhrann ris.  Ní mó éisdionn réna ghearán.  Bíth go</span>
<lb n="4150"/><span>bladhmanach ag trácht ar neithibh árda.  Ní maith leis</span>
<lb n="4151"/><span>áonduine do bheith ós a chionn agus do-ní (a) dhíthchioll ar</span>
<lb n="4152"/><span>bheith ós cionn gach áonduine.  Bíth sé muiriorach don</span>
<lb n="4153"/><span>drong bhíos fána smacht do bhrígh a úabhair agus a iomarca.</span></p>
<lb n="4154"/>
<lb n="4155"/><p><span>As cosmhuil an peacadh so lé sórd dragúin, .i. ainmhídhe</span>
<lb n="4156"/><span>bhíos ar dearglasa lé tart ionnas nách coisgidh srotha na</span>
<lb n="4157"/><span>n-innbhior a híota, gurab éigean di a béul d'fhosgladh agus an</span>
<lb n="4158"/><span>gháoth do léigion ina cráos do cheannsúghadh a teasuígheachta.</span>
<lb n="4159"/><span>Mar an ccéadna do na dáoinibh ghlacas airc agus</span>
<lb n="4160"/><span>íota chum cathréime an tsáoghail so.  Ní féidir a ndéanamh</span>
<lb n="4161"/><span>sásda.  Dá mhéid bhíos aca as móide an míann bhíos aca</span>
<lb n="4162"/><span>chum tuille d'fhágháil é, amhail adeir an file.  Gidheadh</span></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="4163"/><p><span>tugadís a n-aire don ní adeir béul na fírinne, .i. ar Slánuighthóir,</span>
<lb n="4164"/><span>"an tí árduígheas é féin íslígh Día é."  Adeir an</span>
<lb n="4165"/><span>Sgriptúir fós a n-áit eile "as beannuighthe na boicht a</span>
<lb n="4166"/><span>sbioraid do bhrígh gurab leó féin an ríoghacht neamhdha".</span>
<lb n="4167"/><span>Dá bhrígh sin seachnamáois an míann onóra sáoghalta agus</span>
<lb n="4168"/><span>árdchéime an maithios poiblighe, et éisteamáois ris an</span>
<lb n="4169"/><span>ccomharle úd an fhile san rann so síos:</span></p>
<lb n="4170"/>
<lb n="4171"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4172"/><span>"Measuim gur clé an ceart d'áoneach greann ná grádh</span>
<lb n="4173"/><span>do thabha<i>rt do ghréithibh sáora a ngleann na ngárr,</span>
<lb n="4174"/><span>gradum an tsáoghail go léir níl ann acht sgáil</span>
<lb n="4175"/><span>rithios go tréun is dháoras dreám a n-áirc.</span></p>
<lb n="4176"/>
<lb n="4177"/><p><span>A chrádh don tsáoghal bhréugach mhalartach</span>
<lb n="4178"/><span>chealgach chréachtach chráosach aithiosach,</span>
<lb n="4179"/><span>is eagal don té noch bhéuras aire dho</span>
<lb n="4180"/><span>cealg ón bpéisd mar Ébha a bParrathas.""</span></p>
<lb n="4181"/>
<lb n="4182"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4183"/><span>"As iomdha, a dhearbhsheathrach<a>, olc agus úrdhúbha</span>
<lb n="4184"/><span>do-ní an chuid dínn agá mbí dúil a raingce et a bpátrúntacht</span>
<lb n="4185"/><span>poiblíghe, do bhrígh gur sinn ón oifig sin as lucht iomchar</span>
<lb n="4186"/><span>arm don díabhal.  An tan bhíos mían cogadh nó dorta fola</span>
<lb n="4187"/><span>ar rí nó ar phrionnsa, do-bheir fógra dá oifigíbh et dá</span>
<lb n="4188"/><span>shoighdiúiribh teacht ar áonláthair lá d'áirighthe chum</span>
<lb n="4189"/><span>eóluis a n-arm do thaisbéanadh dhóibh.  Mar an ccéadna</span>
<lb n="4190"/><span>do-ní an díabhal ris na hógánachaibh agus ris na hógmhnáibh;</span>
<lb n="4191"/><span>cuiridh d'fhiachaibh orrtha cómhchruinniúghadh láithe</span>
<lb n="4192"/><span>sáoire chum raingce noch tharngios chum drochsmúaintighthe</span>
<lb n="4193"/><span>et drochghníomhartha íad.  et amhail do-ní an</span>
<lb n="4194"/><span>t-athláoch nách féadann an t-arm d'iomchar an tan théid</span>
<lb n="4195"/><span>féin a n-áois ársaidh dáilidh dá mhac an t-arm, mar an</span>
<lb n="4196"/><span>ccéadna dháilid na seanmhná áosda a n-ainmhianna</span>
<lb n="4197"/><span>oirmsídhe dathghránna na drúisi dá n-ingheanaibh an tan</span></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="4198"/><p><span>nách féidir leó féin a ngníomhghnáthúghadh, (agus) cuirid</span>
<lb n="4199"/><span>íad ag raingce san armáil úathbhásach úd an díabhail.</span></p>
<lb n="4200"/>
<lb n="4201"/><p><span>et sinne, na mná, armáil as líonmhuire et as treise aige,</span>
<lb n="4202"/><span>et as dínn do-ní sé cúise oirmseamhala ré tarang na bhfear</span>
<lb n="4203"/><span>chum an pheaca do dhéanamh.  Bíodh a fhíaghnaisi sin</span>
<lb n="4204"/><span>ar ár ccéad athair, Ádhamh, do mealladh lé hÉbha ar a</span>
<lb n="4205"/><span>fhuráiliomh.  As dearbh mar an ccéadna gurab lé mnáibh</span>
<lb n="4206"/><span>do mealladh agus do milleadh Sampson, Dáibhí Rí, Solamh,</span>
<lb n="4207"/><span>Peadar Apstal, et mórán eile do dháoinibh maithe amhail</span>
<lb n="4208"/><span>adeir an file.  Ag so mar do cuireadh an frasa sin a nGáoidheilge</span>
<lb n="4209"/><span>leis an sáoi lé sagartóiriocht (agus ní leimhuim a thuile</span>
<lb n="4210"/><span>do thiodhlacibh do chur ann so d'eagla na hanfhochuinne)</span>
<lb n="4211"/><span>atá anois 'na shagart shaor shochma sholabhartha dhíadha</span>
<lb n="4212"/><span>dheághshómplach a bporáiste Theampoll Muire a gCorcadh</span>
<lb n="4213"/><span>Mhóir Múmhan:</span></p>
<lb n="4214"/>
<lb n="4215"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4216"/><span>"Ó mealladh lé mnaoi Dá Rígh et Solomon glic,</span>
<lb n="4217"/><span>Sampson 's na míllte saoi ba calma a ngoil,</span>
<lb n="4218"/><span>is ár n-atha<i>r ba rí go buídheach a bParrthas thsoir,</span>
<lb n="4219"/><span>is Peadar; a Chríost, cá díon dár bhfearaibh-ne dul?"</span></p>
<lb n="4220"/>
<lb n="4221"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4222"/><span>et ní háonchloídhiomh amháin bhíos ag an ndíabhal san</span>
<lb n="4223"/><span>raingce acht cloídhiomh a n-aghaidh gacha mná go sgéimh</span>
<lb n="4224"/><span>dá mbí ann, ionnas nách fuil acht nimhchloídhi<o>mh</span>
<lb n="4225"/><span>tinntíghe a sgéimh na mná.  As cosmhuil na banraingcóire</span>
<lb n="4226"/><span>ris na sionnachaibh do bhíodh ag Samson agá mbíodh</span>
<lb n="4227"/><span>earbuill tinntíghe do loisgeadh na mágha ina ngabhadís.</span>
<lb n="4228"/><span>Már an ccéadna loisgidh na mná úd lé teine na drúisi</span>
<lb n="4229"/><span>croidhe na bhfear do-bheir dá n-aire íad.  Do-chímíd na</span>
<lb n="4230"/><span>coin bhíos múinte go n-anaid astig an tan bhíd measmhadráoi</span>
<lb n="4231"/><span>na sráide ag tafann.  Mar an ccéadna budh chóir do na</span>
<lb n="4232"/><span>mnáibh deighchreidimh anamhuin astigh ina ttighthibh an</span>
<lb n="4233"/><span>tan do bhíadís na mná mínáiriocha a bhfocha<i>r an trúmpadéra</span>
<lb n="4234"/><span>úd an díabhail .i. an píobaire.</span></p>
<lb n="4235"/>
<lb n="4236"/><p><span>et, a dhearbhsheathracha, atá sgéal beag agam ar mhnáoi</span>
<lb n="4237"/><span>dhrochmhúinte don tsórd so agá bhfúair a fear amach a</span>
<lb n="4238"/><span>beith mímhacánta, agus dá bhrígh sin do chuir cúram a</span>
<lb n="4239"/><span>coiméada ar dhuine ró-dhíograsach do féin, agus do gheall</span></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="4240"/><p><span>iomad máoine do ar son a coiméada, .i. gan léigion di a</span>
<lb n="4241"/><span>cuing phósda do bhloghadh.  Níor chían go bhfuair an</span>
<lb n="4242"/><span>duine díograsach sin an cúram do cuireadh a<i>r ró-dhocamhlach</span>
<lb n="4243"/><span>aige do bhrígh go rug inntleacht agus eagna na mná chum</span>
<lb n="4244"/><span>uilc do dhéanamh búadh a<i>r.  et leis sin táinig mar a</span>
<lb n="4245"/><span>raibh a fear agus as é adúbha<i>rt ris nách glacfach cúram na</span>
<lb n="4246"/><span>mná sin a<i>r ní sa mhó, "ór dá ttigeadh Argos ina raibh</span>
<lb n="4247"/><span>céad súil leat chum a coiméada", ar sé, "níorbh fhéidir</span>
<lb n="4248"/><span>leis a dhéanamh; ór dob usa liomsa lán tsatha beach do </span>
<lb n="4249"/><span>bhíadh ar n-a leatha fá mhaghaibh do chruinniúghadh a</span>
<lb n="4250"/><span>cceann a chéile agus a ccur asteach a mbuidéal ghloine ná</span>
<lb n="4251"/><span>áonbhean amháin mhímhacánta do choiméad áonlá amháin."</span></p>
<lb n="4252"/>
<lb n="4253"/><p><span>As íad na mná mímhacánta so chruinnigheas armáil an</span>
<lb n="4254"/><span>díabhail an úair thríalluid gus an raingce, óir amhail do-ní</span>
<lb n="4255"/><span>an muicídhe an tan do bhíd a mhuca ar n-a sgaipe ó chéile</span>
<lb n="4256"/><span>ag innghilt ar fud na ccnoc, lámhuíghidh muc díobh agus</span>
<lb n="4257"/><span>bainidh sgréacach aiste, et leis sin cruinníghid na muca uile</span>
<lb n="4258"/><span>as gach áit a mbíd.  Mar an ccéadna do-ní an díabhal.</span>
<lb n="4259"/><span>An tan as maith leis a mhuclach féin do chruinniúghadh a</span>
<lb n="4260"/><span>ccómhdháil a cheile, cuiridh d'fhíachuibh ar an muicídhe</span>
<lb n="4261"/><span>úd na mallacht, .i. ar an bpíobaire, a dhos mór díabladha</span>
<lb n="4262"/><span>do thógbháil súas ós a bholgán béicídhe, et cruinnighid</span>
<lb n="4263"/><span>le ní sa mhó do dheifir ná mar thigid chum an Aifrinn.</span></p>
<lb n="4264"/>
<lb n="4265"/><p><span>Ag so teisd duine d'áirighthe ar an raingce:</span></p>
<lb n="4266"/>
<lb n="4267"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4268"/><span>"As é an raingce do ghríosas cuislionna an chuirp,</span>
<lb n="4269"/><span>as ón raingce as eadh smúaintior tuirionn gach uilc,</span>
<lb n="4270"/><span>'san raingce as eadh cítior buile agus bruid,</span>
<lb n="4271"/><span>is lé raingce théid millte go hifrionn dubh.""</span></p>
<lb n="4272"/>
<lb n="4273"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4274"/><span>ÓRÁID MHÁIRE MHAITH, INGHEAN BHÁITÉIR</span>
<lb n="4275"/><span>LAIGHLÉIS, ANN SO, BANNTÍARNA PHOILL AN</span>
<lb n="4276"/><span>CHOIRE.</span></p>
<lb n="4277"/>
<lb n="4278"/><p><span>An bhean úasal so ó aimsir a náoidheantachta tugadh</span>
<lb n="4279"/><span>súas í a ccatha<i>r Chorcaídhe ar oileamhuin na mbean</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="4280"/><p><span>úasal is cráibhthighe dá raibh ann go beith a n-áois a sé</span>
<lb n="4281"/><span>mblíadhan déug di.  Ann sin tug móid geanmnuídheachta</span>
<lb n="4282"/><span>ré bheith 'na caillicc dhubh an ccéin do mharfeadh.  Agus do</span>
<lb n="4283"/><span>bhrígh nách fuil agus nách raibh ré cían d'aimsir, do thoisg</span>
<lb n="4284"/><span>ar n-eascárde síorfhúathmhara a ttáobh ar ccreidimh, agus</span>
<lb n="4285"/><span>nách fuilingthior an ealta aingioldha úd ar a ttugthar</span>
<lb n="4286"/><span>cailleacha dúbha nó mná ríaghalta san oiléan so na hÉirionn</span>
<lb n="4287"/><span>ó do cláonadh a chuíng chrábha leis an ochtmhadh</span>
<lb n="4288"/><span>Hannráoi, do mheas an bhean úasal réimhráidhte nách</span>
<lb n="4289"/><span>raibh ionad dob oireamhnuíghe dhí bheith, ó nách raibh</span>
<lb n="4290"/><span>clabhastra cinnte ag a<o>nórd dá raibh san tír si, ná a</span>
<lb n="4291"/><span>bhfocha<i>r na n-órd ccráibhtheach do bhí a cCorca an tan</span>
<lb n="4292"/><span>sin.  Agus do chaith a haimsior ann sin go ndeárnadh d'acht</span>
<lb n="4293"/><span>Párliment fá ráor an choradh chráibh<th>ioch agus an bhuídhionn</span>
<lb n="4294"/><span>bheannuighthe sin do sgrios agus do dhíbirt as an oiléan</span>
<lb n="4295"/><span>so na hÉirionn; et téid sí ann sin ag seirbhís don phréláid</span>
<lb n="4296"/><span>mhaith agus don tí rug bárr eóluis et eagna, agus a n-árdfhoghluim,</span>
<lb n="4297"/><span>a ccrábhadh et a cconbhearsáid dhíadha óna lucht cómhaimsire,</span>
<lb n="4298"/><span>.i. Eóin ainglídhe Mac sáorbhéasach Sláinghe,</span>
<lb n="4299"/><span>Easbog cáoinráidhtioch ceannsa Chorcaídhe Móire</span>
<lb n="4300"/><span>Múmhan, Chlúana Colmáin agus Ros Ó cCairbre, do cuireadh</span>
<lb n="4301"/><span>a ngéibhinn a cCathair Chorca Móire Múmhan do thoradh</span>
<lb n="4302"/><span>an acht rémhráidhte; ór do bhí an t-acht sin mar as follas</span>
<lb n="4303"/><span>re díbirt gach préláide, easboig nó biocáre, amhuil do bhí</span>
<lb n="4304"/><span>ré díbirt na mBráthar Mionúr.</span></p>
<lb n="4305"/>
<lb n="4306"/><p><span>Do chaith an mhaighdion mhaithbhéasach a haimsior go</span>
<lb n="4307"/><span>hionnraic a bhfochair an phréláid sin gur thoil lé Día a</span>
<lb n="4308"/><span>chur úaithe don Phortingéil an bhliadhain so d'aois an</span>
<lb n="4309"/><span>Tíghearna 1702, agus an uair nách fuil ar marthuinn aguinn</span>
<lb n="4310"/><span>don aois chrábhadh acht beagán dárr sagartaibh do ghaibh</span>
<lb n="4311"/><span>sí leis an Athair Donnchadh Mac Cárrtha atá annois a</span>
<lb n="4312"/><span>ccúram na n-anman a <c>Corcaigh.  Gidheadh íarr n<d>íbirt</span>
<lb n="4313"/><span>na mBrátharr ón mnáoi ró-uasal so agus sul do cuireadh an</span>
<lb n="4314"/><span>t-easbog réamhráidhte a ccarcair ar son a chreidimh a</span>
<lb n="4315"/><span><c>Corcaigh, do-chúaig sí dá hoilithre go Baile Mhúirne</span>
<lb n="4316"/><span>gur chaith tréimhsi dá haimsir ann a n-úaignios dhiamhair</span>
<lb n="4317"/><span>na deiscréide, agus téid as sin go Cuileann Uí Chaoimh ag</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="4318"/><p><span>tabhairt úmhla don bhanáoimh dár bheanuígheadh an áit</span>
<lb n="4319"/><span>sin, .i. Latíarann.  Agus san tslíghe idir Bhaile Mhúirne agus</span>
<lb n="4320"/><span>Cuileann go follas do lucht a lórmheasda atá Dún Deaghradharc,</span>
<lb n="4321"/><span>go ttarla san chómdháil an lá sin í a measg chách,</span>
<lb n="4322"/><span>gur áontuigheadar uile, do bhrígh a caidrimh ar cnú na</span>
<lb n="4323"/><span>cclíar, .i. Eóin adúbharrt, a glacadh mar bhall don Phárliment.</span>
<lb n="4324"/><span>agus as é adubhairt do bhríathraibh bithghrádhacha</span>
<lb n="4325"/><span>búanbhéasacha mar atá sonn.</span></p>
<lb n="4326"/>
<lb n="4327"/><p><span>"A dhearbhsheathracha deiscréideacha agus a lucht cumainn</span>
<lb n="4328"/><span>agus cáoinchrábhadh atá ann so, atá peacadh ann ar nách</span>
<lb n="4329"/><span>tráchtadh fós libh agus nách fuil ainmnighthe go cinnte ar na</span>
<lb n="4330"/><span>seacht bpeacadh marbhtheach.  Gidheadh as follas gur</span>
<lb n="4331"/><span>trom an peacadh é, .i. an magadh.  "Bíth gráin ag Día</span>
<lb n="4332"/><span>ar lucht an fhanámhaid".</span></p>
<lb n="4333"/>
<lb n="4334"/><p><span>Agus budh có<i>r dhúinn go lér an peacadh so do sheachnadh,</span>
<lb n="4335"/><span>do bhrígh nách cáile somholta a n-aonduine an magadh,</span>
<lb n="4336"/><span>agus fós go ccuireand an magadh ar úaraibh oiread cathaighthe</span>
<lb n="4337"/><span>ar dhuine agus do churfeadh áontsórd díoghbhála.  Budh</span>
<lb n="4338"/><span>có<i>r fós an choir so do thréigion ar son na húmhlachta</span>
<lb n="4339"/><span>dleaghthar dúinn do thabhairt do Dhía agá bhfuil a</span>
<lb n="4340"/><span>dhealbh agus a íomháighe ar a chretúribh.</span></p>
<lb n="4341"/>
<lb n="4342"/><p><span>As follas díbh gur malluigheadh Cam tré mhagadh do</span>
<lb n="4343"/><span>dhéanamh fána atha<i>r féin.  Léaghthar mar an ccéadna</span>
<lb n="4344"/><span>san Sgriptúir gur mharbhadur dá bhéir nó dá mhathghamhuin</span>
<lb n="4345"/><span>an drong do bhí ag fanámhad fá Elizeus, an</span>
<lb n="4346"/><span>fáidh.</span></p>
<lb n="4347"/>
<lb n="4348"/><p><span>Ag so na cheithre haicmeadha ghnáthuígheas an fanámhad,</span>
<lb n="4349"/><span>mur atá clúanare, fear sáobhchrábhadh, an díabhal</span>
<lb n="4350"/><span>agus fear fanámhaid.  Ór meallaidh an clúanare le milisbhríathraibh,</span>
<lb n="4351"/><span>an sáobhchráibhtheach lé gníomharthaibh, an</span>
<lb n="4352"/><span>díabhal le gangaid, agus fear fanámhaid lé cnáid agus le hanntleacht."</span></p>
<lb n="4353"/>
<lb n="4354"/><p><span>As ró-throm fós an peacadh an t-ithiomrádh, .i. trácht</span>
<lb n="4355"/><span>go holc ar an tí nách bí do látha<i>r.  As cosmhuil an</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="4356"/><p><span>t-ithiomráidhteach ré muic, ór an tan théid an mhuc asteach</span>
<lb n="4357"/><span>an ngardín nó luibhghort, ní ar luibh dá áille do-gheibh</span>
<lb n="4358"/><span>blas acht ar otrach nó ar ní trúaillighthe éigin eile.  Mar</span>
<lb n="4359"/><span>sin don ithiomráidhteach.  Gabhaidh tar bhláth na subháilceadha</span>
<lb n="4360"/><span>agus na soghníomhartha bhíos san tí ar a labhrann, agus</span>
<lb n="4361"/><span>leanaidh do mhórgadhthacht na bpeacadha, do bhrígh</span>
<lb n="4362"/><span>gurab mó an grádha bhíos aca don tsalchar ná don tsúarcios.</span></p>
<lb n="4363"/>
<lb n="4364"/><p><span>As cosmhuil an cúlchainteach nó an t-ithiomráidhteach</span>
<lb n="4365"/><span>lé goitéar ina tteilgthear gach áontsórd salcha<i>r dá olcas,</span>
<lb n="4366"/><span>nó fós ré tumba bhíos lán do mhórgaitheacht ó ablachaibh</span>
<lb n="4367"/><span>na marbh.  "Túmba osgailte a ccráosa súd", ionnas</span>
<lb n="4368"/><span>nách fuil túmba ná goitéar san mbith as trúaillighthe a</span>
<lb n="4369"/><span>bhfíaghnaise Dé ná an t-ithiomráidhteach, ór as é as</span>
<lb n="4370"/><span>fear frithóilte don diabhal, do bhrígh go socruígheann sé</span>
<lb n="4371"/><span>feóil duine a bhfiadhnaise a chomharsan dá cremeadh, agus</span>
<lb n="4372"/><span>dá bhrígh sin as iontseachannta an t-ithiomráidhteach agus a</span>
<lb n="4373"/><span>chomhlúadar.</span></p>
<lb n="4374"/>
<lb n="4375"/><p><span>Mar an ccéadna as trom an peacadh bheith ag éisteacht</span>
<lb n="4376"/><span>ris an ithiomráidhteach ná ag moladh leis bheith ag</span>
<lb n="4377"/><span>ithiomrádh, ór "ní bhfuil acht soíghead ceangailte a</span>
<lb n="4378"/><span>bhf<e>óil focal a mbéal amadáin", amhuil adeirthear.  An</span>
<lb n="4379"/><span>madra agá mbí soíghead sáighte 'na mhás ní dhéin sgíth</span>
<lb n="4380"/><span>acht ag úalfartaicc nó go mbaintear an tsoíghead as.</span>
<lb n="4381"/><span>Mar an <c>céadna don ithiomráidhteach, ní dhéin sgíth</span>
<lb n="4382"/><span>go n-innistear leis an drochtheist nó an drochcáil bhíos ar</span>
<lb n="4383"/><span>an ccómharsa<i>n do chosnamh.</span></p>
<lb n="4384"/>
<lb n="4385"/><p><span>Samhailtor an t-ithiomráidhteach lé madra do bhíadh ag</span>
<lb n="4386"/><span>tafann ar gach neach.  Dá mbíadh serbhísioch ag síorlochtúghadh</span>
<lb n="4387"/><span>oibre a mhaighistir as follas go ccurfeadh</span>
<lb n="4388"/><span>fearg air an maighistir.  Créad as, dá réir sin, nách bíadh</span>
<lb n="4389"/><span>fearg Dé ré chretú<i>r féin do bhíadh ag diomoladh a</span>
<lb n="4390"/><span>sherbhísioch do dhealbhaidh sé ar (a) chosmhuilleacht agus ar</span>
<lb n="4391"/><span>(a) dheilbh féin?  "Cía thusa do-bheir breitheamhnas ar</span>
<lb n="4392"/><span>sherbhísioch duine eile?  Más tuitim nó éirghe dó as léna</span>
<lb n="4393"/><span>mhaighistir féin é", ionnas nách có<i>r do neach a bhéal</span>
<lb n="4394"/><span>do thrúailliúghadh le holc duine eile ná peacadh duine</span></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="4395"/><p><span>eile do tharang a<i>r.  et má do-chí tú drochdhuine nó</span>
<lb n="4396"/><span>peacach bíodh trúagh agad do, agus ar son go bhfuilid cáile a</span>
<lb n="4397"/><span>nduine nách taithnionn (leat), tabhair dod h'aire nách</span>
<lb n="4398"/><span>fuilid cáile ionnat féin as measa iná íad.  Óir ní bhí sáoi</span>
<lb n="4399"/><span>gan locht.</span></p>
<lb n="4400"/>
<lb n="4401"/><p><span>Níl fós san ithiomráidhteach acht bitheamhnach bhíos ag</span>
<lb n="4402"/><span>slad tabhartas Dé.  Agus is measa é ná na sladaighthe crochtar</span>
<lb n="4403"/><span>tréna ccoirthibh, do bhrígh gur máoin sháoghalta sladthar</span>
<lb n="4404"/><span>leis na sladuíghthibh sin; gidheadh as máoin spioradálta</span>
<lb n="4405"/><span>shladaid na hithiomráidhticc, .i. clú et deightheisd an</span>
<lb n="4406"/><span>Chríostuíghe, as feárr ná máoin shoghlúaiste an tsáoghail</span>
<lb n="4407"/><span>si, amhail adeir an file Laineamhuil."</span></p>
<lb n="4408"/>
<lb n="4409"/><p><span>"Atá an bhréag agus an báothfhocal ionnlochtaighthe, oír</span>
<lb n="4410"/><span>as cosmhuil an brégare ris an ndíabhal, amhail adeir Eóin</span>
<lb n="4411"/><span>san 7 caib. mar a n-aba<i>r "as ón ndíabhal sibh-si, et as</span>
<lb n="4412"/><span>í toil an díabhail, .i. bhúr n-athar, as míann libh do</span>
<lb n="4413"/><span>dhéanamh", óir an té do-ní bréag as ón ndíabhal é, óir</span>
<lb n="4414"/><span>as é athair na mbréag é.</span></p>
<lb n="4415"/>
<lb n="4416"/><p><span>Dá mbíadh béul duine osgailte do shíor ionnas go rachadh</span>
<lb n="4417"/><span>cuile et cormhíoltóga agus mionphéiste eile ann, agus nách cuirfeadh</span>
<lb n="4418"/><span>toirmiosg ar aónní dá olcas dul ann, as dearbh go</span>
<lb n="4419"/><span>mo déisdineach lé dáoinibh bheith ina chómhlúadar.  Mar</span>
<lb n="4420"/><span>an ccéadna an béal bréagach, bíth fúathmhar do látha<i>r</span>
<lb n="4421"/><span>Dé.  "As fúathmhar leis an tTíghearna beóil bhréagacha".</span></p>
<lb n="4422"/>
<lb n="4423"/><p><span>Atá an peacadh so fós fúathmhar tréna éigceart do bhrígh,</span>
<lb n="4424"/><span>an mhéid as fiú airgiod maith seoch argiod fállsa, ag sin an</span>
<lb n="4425"/><span>modh ionar fear<r> duine fírinnioch seach duine bréugach.</span>
<lb n="4426"/><span>Óir amhail loisgthar an droch airgiod et nách glacthar a</span>
<lb n="4427"/><span>bhfiachuibh san mbith, as mar sin ní glacthar an bréagaire</span>
<lb n="4428"/><span>a bhflaitheamhnas; loisgthar a n-ifrionn é a ccáomhthach</span>
<lb n="4429"/><span>an diabhail as úghdar dhó.</span>
<lb n="4430"/></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="4431"/><p><span>Bíth fós anfhochuin eile ar an mbréagaire.  Ní creidthior</span>
<lb n="4432"/><span>fírinne úaidh.  Ag so mar adeir Dáibhí Rí riú "caillidh</span>
<lb n="4433"/><span>lucht na mbréag an uile ní".  Dá réir sin as cóir an bhréug</span>
<lb n="4434"/><span>do sheachna, et go mór mhór gan mionna bréugacha do</span>
<lb n="4435"/><span>thabha<i>rt tré chúis san mbith dá dheifruíghe."</span></p>
<lb n="4436"/>
<lb n="4437"/><p><span>Cómhairle ó Mháire ann so:</span></p>
<lb n="4438"/>
<lb n="4439"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4440"/><span>"Seachuin réd ré gach éigion éagcóra,</span>
<lb n="4441"/><span>gaingid is éathach, bréug is díth cómhairle,</span>
<lb n="4442"/><span>labha<i>r gan chláon go béusach bínnghlórach</span>
<lb n="4443"/><span>'s do-gheabha<i>r go haobh go héag an Rí comhachtach."</span></p>
<lb n="4444"/>
<lb n="4445"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4446"/><span>"As gráineamhuil mar an ccéadna an tsloid, agus go háirighthe</span>
<lb n="4447"/><span>a déanamh ar an Eaglais.  Óir atáid mórán do mhnáibh</span>
<lb n="4448"/><span>an oiléa<i>n so na hÉireann tugtha don drochnós so, agus go</span>
<lb n="4449"/><span>háirighthe an chuid díobh bhíos a ccúram coiméada na</span>
<lb n="4450"/><span>soilér do na húaislibh agus don Eagluis do-bheir a ccuid leanna,</span>
<lb n="4451"/><span>fíonna agus brannda ar air n-ionntáoibh, agus ar úairibh go</span>
<lb n="4452"/><span>ttabhramáoid é sin go fíal fairsiong d'ógánachaibh nó fós</span>
<lb n="4453"/><span>do chailliochaibh beaga buídhe beaduíghe na ccómharsan.</span>
<lb n="4454"/><span>Óir ní féidir lé sagart ná lé searmóntuídhe an drochnós so</span>
<lb n="4455"/><span>do sgrios as ar n-aigne mar nách féidir leis an ndlíghe</span>
<lb n="4456"/><span>bpoiblídhe na bitheamhnaig do chosg, mar as follas gacha</span>
<lb n="4457"/><span>bliadhain a cCorcaigh mar a ngnáthuíghim féin bheith.</span>
<lb n="4458"/><span>Óir crochtar deichneamhar sladuighthe a n-áonló, agus an</span>
<lb n="4459"/><span>chéad shiosún dá éis sin crochtar n<u>imhir as mó ná sin.</span></p>
<lb n="4460"/>
<lb n="4461"/><p><span>Gidheadh bíodh a fhios aguibh, a dhearbhsheathracha,</span>
<lb n="4462"/><span>nách bíth rath ar áoneach do-ní an sórd slada so ná áontsórd</span>
<lb n="4463"/><span>eile slada ar chuid ná ar mháoin ná ar bheóir duine eile,</span>
<lb n="4464"/><span>agus fós nách cóir cóngnamh ná comharle ná tarman do</span>
<lb n="4465"/><span>thabha<i>rt d'áoineach agá mbía lámh ná rún a sladuígheacht</span>
<lb n="4466"/><span>aige; agus gi bé agá mbíadh áontsórd ranna ná páirtígheachta</span>
<lb n="4467"/><span>a sloid aige nách faicfe rádharc na glóire go déanamh</span></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="4468"/><p><span>leórghníomha san tsloid sin a bhus nó thall.  "Ní maitior</span>
<lb n="4469"/><span>an peacadh muna ndéintear leórghníomh san bhfolmhach."</span></p>
<lb n="4470"/>
<lb n="4471"/><p><span>Acht cheana do ghabhadar mórán san tír so lé sladuígheacht</span>
<lb n="4472"/><span>mar chéird chinnte ionnas go mbíd compánaicc</span>
<lb n="4473"/><span>chealgrúnacha aca ann gach cóige d'Éirin ré slad agus re seóladh</span>
<lb n="4474"/><span>cruidh agus ceathra a ccómharsan dá chéile go cláonmhíannach."</span></p>
<lb n="4475"/>
<lb n="4476"/><p><span>Ann sin do-rinneadh acht párliment gach fear do-gheabhtháoi</span>
<lb n="4477"/><span>cionntach go follas a sloid, a shúile do bhúain as a</span>
<lb n="4478"/><span>cheann trés an ndorchacht do ghrádhúghadh agus an solus</span>
<lb n="4479"/><span>d'fhúathúghadh, agus a bheith d'fhíachuibh a<i>r teacht gacha</span>
<lb n="4480"/><span>Domhnach feadh a ré go cómhthinól poiblíghe an Aifrinn,</span>
<lb n="4481"/><span>agus a admháil do láthair an chómhthinóil gur tré bheith 'na</span>
<lb n="4482"/><span>shladuíghe do dalladh é, agus párdún d'íaraidh ar Dhía lé</span>
<lb n="4483"/><span>déaraibh agus ar an bpobal tré dhrochshómpla do thabha<i>rt</span>
<lb n="4484"/><span>dóibh.</span></p>
<lb n="4485"/>
<lb n="4486"/><p><span>Do tháoibh na mbitheamhnach ban, as é hórduígheadh</span>
<lb n="4487"/><span>ag an bPárliment sin gach bean do b hadh a ccúram</span>
<lb n="4488"/><span>coiméada soiléir ná seómra do thúaith ná d'eagluis do </span>
<lb n="4489"/><span>bhíadh neamhchoigiltioch ar fhíon, ar leamhan, ar bhrannda</span>
<lb n="4490"/><span>agus ar uisge beatha, do-bhéaradh eochair seómra do shrathaire</span>
<lb n="4491"/><span>ná eochair séipéil chum crochairíghe nó lucht feilbheart</span>
<lb n="4492"/><span>ngráineamhla ná do lucht rámsála nó damhsála, trí lá</span>
<lb n="4493"/><span>maragaidh agus túarasdal bliadhna do bhuain di.</span></p>
<lb n="4494"/>
<lb n="4495"/><p><span>DON DÍOMHÁOINIOS ANN SO.</span></p>
<lb n="4496"/>
<lb n="4497"/><p><span>As mór an meas fúair Máire, inghean Bháitéir, ar son a</span>
<lb n="4498"/><span>hóráide, et as é adúbhairt Máire nách sguirfeadh dá hóráid</span>
<lb n="4499"/><span>go ndúbhairt 'As gráineamhuil leam trácht air an ndíomháoinios,</span>
<lb n="4500"/><span>óir as é máthair na n-olc é, agus as é as díomháoinios</span>
<lb n="4501"/><span>ann stad ó oba<i>r spriodálta nó corpordha do rachadh a</span>
<lb n="4502"/><span>sochar spriodálta nó temporálta do dhuine.  Agus as do</span>
<lb n="4503"/><span>ghéagaibh an leisce an díomháoinios, óir an duine díomhaoin</span>
<lb n="4504"/><span>do-bheir ócáid don díabhal teacht ag déanamh búaidhridh</span></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="4505"/><p><span>do.  Gidheadh an té bhíos ag obair ní bhfaghann an díabhal</span>
<lb n="4506"/><span>áird air.  "Amhail as dúal don éan eitiollach as dúal</span>
<lb n="4507"/><span>don duine saothar nó obair."</span></p>
<lb n="4508"/>
<lb n="4509"/><p><span>As cosmhuil duine díomháoin ré caisleán gan múir iona</span>
<lb n="4510"/><span>thímpchioll agus an námhaid a bhfoslongphort réna ucht ar</span>
<lb n="4511"/><span>tí a bhuan' amach.  "Rachad súas gus an ttalamh gan</span>
<lb n="4512"/><span>mhúir agus tiocfad a ndáil an tí bhíos ina chómhnuíghe go</span>
<lb n="4513"/><span>neamheaglach."  Gidheadh an tí ghnáthuíghios na deághoibriocha</span>
<lb n="4514"/><span>samhaltar é lé pórt do bhíadh dúnta go daingion.</span>
<lb n="4515"/><span>"An tí bheirios aire go fríochnamhach do dheághoba<i>r</span>
<lb n="4516"/><span>ní hurasa a ghabháil."</span></p>
<lb n="4517"/>
<lb n="4518"/><p><span>As cosmhuil fós an duine díomhaoin ré seilthide ór as</span>
<lb n="4519"/><span>féidir leis an uile ainmhídhe saltra a<i>r.  "As é an díomháoinios</span>
<lb n="4520"/><span>goitéar salach gach aontsórd búaidhreadh agus</span>
<lb n="4521"/><span>drochsmúaintighthe", agus amhuil as gnáth leis an ttalamh</span>
<lb n="4522"/><span>nách saothruíghthear drise agus droighnach agus salchar eile</span>
<lb n="4523"/><span>neamhtharbhach d'fhás ann, mar an ccéadna ní fhásann</span>
<lb n="4524"/><span>san duine díomháoin acht deilgne dubháilce d'easbaidh</span>
<lb n="4525"/><span>gníomhuighthe na subháilce et na soghníomh, ionnas gurab</span>
<lb n="4526"/><span>é an díomháoinios maighistir na mailísi, do bhrígh go</span>
<lb n="4527"/><span>ttabha<i>r mórán uilc agus urchóide a n-inntinn an pheacaigh,</span>
<lb n="4528"/><span>agus gurab é as catha<i>r cómhnuighthe don díabhal ré hoirisiomh</span>
<lb n="4529"/><span>do dhéanamh.</span></p>
<lb n="4530"/>
<lb n="4531"/><p><span>As é an díomháoinios as tobar do na dubháilcibh, et as</span>
<lb n="4532"/><span>cosmhuil é a ccáillibh ré duine marbh.  "Díomháoinios</span>
<lb n="4533"/><span>gan fhoghluim as bás é agus adhlacadh duine beó a ttalamh.""</span></p>
<lb n="4534"/>
<lb n="4535"/><p><span>Adubhairt Máire an t-abhrán so:</span></p>
<lb n="4536"/>
<lb n="4537"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4538"/><span>"An uair ghláoid na cuilig go minic san meádhón oídhche,</span>
<lb n="4539"/><span>éighimh-si ar Mhuire 's a cuimirc ad ghnáththímpchioll,</span>
<lb n="4540"/><span>ar éag don chine, a leinibh, déin tráth cuimhne</span>
<lb n="4541"/><span>is ar mhéid na tursi noch dlighthar don díomháoinios."</span>
<lb n="4542"/></p>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="4543"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4544"/><span>"Measuim mar an ccéadna", ar sí, "gurab órchios dúinn</span>
<lb n="4545"/><span>tráchtadh athghear<r> do dhéanamh ar ar mbanchara agus ar</span>
<lb n="4546"/><span>ár n-adhbhcóidioch ann so, .i. Muire Mhátha<i>r na ngrás.</span>
<lb n="4547"/><span>Ór an tan do bhí sí ar ar an saoghal si adúbhairt an t-aingiol</span>
<lb n="4548"/><span>Gábriel go raibh sí lán do ghrásaibh, agus as cosmhuil gur</span>
<lb n="4549"/><span>mó ná sin a grása anois a bhflaithiomhnas mar a bhfuil</span>
<lb n="4550"/><span>sí mar bhannríoghain ós naomhaibh agus ós banaomhaibh an</span>
<lb n="4551"/><span>domhain.</span></p>
<lb n="4552"/>
<lb n="4553"/><p><span>As í Muire an eala ainglidhe, barr buabhail na</span>
<lb n="4554"/><span>bhflaithios, banríoghain na n-aingiol, crann soillsi an domhuin,</span>
<lb n="4555"/><span>fairge na daonnachta, grianán na glóire, lonnradh na</span>
<lb n="4556"/><span>bhflaithios, mátha<i>r agus maighdion na míorbhuileadha,</span>
<lb n="4557"/><span>péarla na glóire, parthas na Trínnóide, réalta eóluis na</span>
<lb n="4558"/><span>mbochtán, suaircios na beannuightheachta, seómra séad</span>
<lb n="4559"/><span>na subháilceadha, teine na ngrás agus Tonn Chlíonna na</span>
<lb n="4560"/><span>trócaire.</span></p>
<lb n="4561"/>
<lb n="4562"/><p><span>Atá an oiread sin ceana agus grádha agá Mac féin, .i. ag</span>
<lb n="4563"/><span>Íosa Críost, ar Mhuire gurab ar a hathchuingheadha do-rin</span>
<lb n="4564"/><span>sé an chéad mhíorbhuil riamh, .i. an tan d'iómpuigh sé an</span>
<lb n="4565"/><span>t-uisge chum bheith 'na fhíon.  Agus ó do bhí cóimhineamhuil</span>
<lb n="4566"/><span>sin ar an saoghal so as mó (dar leat) an cion agus an t-óghmós</span>
<lb n="4567"/><span>do-bheir di a bhflaitheamhnas.</span></p>
<lb n="4568"/>
<lb n="4569"/><p><span>Agus dá bhrígh sin cuiriomáois ar n-impídhe go minic chum</span>
<lb n="4570"/><span>na Maghdine glórmhuire guídhe ar ár son chum Dé uile </span>
<lb n="4571"/><span>chómhachtaicc.  Cuiriomáois sinn féin ar a coimirc gach</span>
<lb n="4572"/><span>láoi, agus ós cionn an uile ní leanamaóis is an charthannacht,</span>
<lb n="4573"/><span>san cheannsacht agus san umhlacht, agus déanamaóis aithris ar</span>
<lb n="4574"/><span>a glaine agus ar a geanmnuídheacht."</span></p>
<lb n="4575"/>
<lb n="4576"/><p><span>Adúbha<i>rt Máire:</span></p>
<lb n="4577"/>
<lb n="4578"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4579"/><span>"Gé peacach fa-ríor líonta go leór me a láib,</span>
<lb n="4580"/><span>is me ceangailte a cclí chuímhthig dom chló do ghnáth,</span>
<lb n="4581"/><span>as dearbh nach fuíghiod choídhche gan dóchas bás</span>
<lb n="4582"/><span>is banaltra chídh an Rígh dhil na glóire am láimh."</span>
<lb n="4583"/></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="4584"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4585"/><span>As cóir dúinn mar an ccéadna labha<i>rt ar na cheithre</span>
<lb n="4586"/><span>subháilcibh cárdinálta, .i. eagna, ceart, neart agus measardhacht.</span>
<lb n="4587"/><span>As é ní réa samhluighionn St. Ambrose na cheithre subháilceadha</span>
<lb n="4588"/><span>so ris na cheithre haibhnibh shnígheas amach ó</span>
<lb n="4589"/><span>pharrthas talmhuidhe chum na mágha do úrughadh ina</span>
<lb n="4590"/><span>ttimpchioll, a ccruith, gi bé san mbith críoch nó cine ina</span>
<lb n="4591"/><span>ttiocfaidh na subháilceadha so, go mbiadh lán do gach</span>
<lb n="4592"/><span>toradh agus do gach tromthíolaice do rachadh chum glóire</span>
<lb n="4593"/><span>Dé agus tarbha don chine daonna go cómhchoitchionn.</span></p>
<lb n="4594"/>
<lb n="4595"/><p><span>As íad na subháilceadha so fá deara do ímpireacht na</span>
<lb n="4596"/><span>Rómha a cumas agus a honóir do rochtuinn san ndomhan go</span>
<lb n="4597"/><span>huile mórán do chéadaibh bliadhan.  Agus ionnas go mbiadh</span>
<lb n="4598"/><span>fios na subháilceadha so aguibh, a dhearbhsheathracha,</span>
<lb n="4599"/><span>labheórad ortha fá seach, agus ar ttús don eagna.</span></p>
<lb n="4600"/>
<lb n="4601"/><p><span>Óir as í as eagna ann tobar prinsipálta gacha maithios</span>
<lb n="4602"/><span>mórálta, óir más díolmhúntacht beatha an duine ar an</span>
<lb n="4603"/><span>ttalamh, as dearbh gurab í an eagna réalta na maidne agus an</span>
<lb n="4604"/><span>tráth nóna stiúras sinn inar saidhbhrios agus inár ndaibhrios</span>
<lb n="4605"/><span>a ccruth nách léigionn sí dúinn cláona as an slíghe dár</span>
<lb n="4606"/><span>ndeis nó dár cclí.  "As í an eagna grádha na maghdion."</span>
<lb n="4607"/><span>agus as ro-bhreagha an ní amadán maghdine, a dhá súil ag</span>
<lb n="4608"/><span>lonnradh go solasda.  As í an eagna chóirigheas agus lasas</span>
<lb n="4609"/><span>an dá lóchrann sin, a ccruith nách bí acht aighthe fhúair</span>
<lb n="4610"/><span>ag an mághdin bhíos a n-easbaidh na heagna, ionnas nách</span>
<lb n="4611"/><span>bí acht doilig doithimh an tan theid tóirbhearta na heagna</span>
<lb n="4612"/><span>a ndísg úaithe.</span></p>
<lb n="4613"/>
<lb n="4614"/><p><span>As amhlaidh do chraobhsgáoilidís na Rómhánaicc ar</span>
<lb n="4615"/><span>eagna, .i. trí héadain nó trí dealbha do chuir uirthe, mar</span>
<lb n="4616"/><span>atá dealbh ag féachuin go glinn ar an aimsir agus ar na neithibh</span>
<lb n="4617"/><span>do-chuaidh thoruinn, agus éadan nó dealbh eile ag ríaghlúghadh</span>
<lb n="4618"/><span>na neithe atá do látha<i>r, agus an treas dealbh ag réimhfhéachuin</span>
<lb n="4619"/><span>na neithe atá gan teacht.  Óir muna mbiadh an</span></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="4620"/><p><span>eagna ag forchoméad an duine do míllfidhe é lé hiomchar</span>
<lb n="4621"/><span>anshoca<i>r, lé lúas inntinne agus lé beartaibh eile díthchéillighe.'</span>
<lb n="4622"/><span>Máire cc.</span></p>
<lb n="4623"/>
<lb n="4624"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4625"/><span>"Gliocas is eagna thaithnios le Día na ngrás,</span>
<lb n="4626"/><span>cantain na psalm 's na bpaidear na ndíag do ghnáth,</span>
<lb n="4627"/><span>fuirionn na heasbaidh do fhreagra 's a ríar do ghnáth,</span>
<lb n="4628"/><span>is congaimh ad dhalta feadh tamaill a mhíann 's a ghrádha."</span></p>
<lb n="4629"/>
<lb n="4630"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4631"/><span>"As é an ceart an dara subháilce cárdinálta leanas an</span>
<lb n="4632"/><span>eagna mar chaptáoin a n-árdthuraidh toile ag roínn chirt</span>
<lb n="4633"/><span>agus chóra ar an ccine ndáonna.  As é an ceart chomhthinólas</span>
<lb n="4634"/><span>na dáoine a bhfocha<i>r a chéile agus cheanglas íad a ccumann,</span>
<lb n="4635"/><span>a ccárdios agus a síothcháin.  As é fós an ceart síothcháin na</span>
<lb n="4636"/><span>ccríoch, cosnamh na ccathrach, daingion gach dúthche,</span>
<lb n="4637"/><span>gárdios na ndáoine, súaimhnios na spéire, ceannsacht na</span>
<lb n="4638"/><span>fairge agus torthamhlacht na talmhan.</span></p>
<lb n="4639"/>
<lb n="4640"/><p><span>Do shamhluíghdís na daoine anallúd an ceart ris an</span>
<lb n="4641"/><span>innbhior Euphrates, ór an tan sgéithios an ruibhér so tar</span>
<lb n="4642"/><span>a bhrúachaibh ar na mághibh as comhartha ratha móire</span>
<lb n="4643"/><span>do theacht ar thoradh na talmhan é.  Mar an ccéadna</span>
<lb n="4644"/><span>an ríoghacht noch stiúrthar lé ceart, sealbhaidh sí gach</span>
<lb n="4645"/><span>áontsórd maithiosa poiblíghe.  Níl do na súbháilcibh</span>
<lb n="4646"/><span>áontsubháilce as mó do-bheir toradh úaithe ná an ceart,</span>
<lb n="4647"/><span>do bhrígh gurab mó an sochar do-ní sí do chách ná di</span>
<lb n="4648"/><span>féin, agus go léigionn a sochar féin a bhfaillíth ag tabha<i>rt</span>
<lb n="4649"/><span>tosaicc don mhaithios puibluídhe.</span></p>
<lb n="4650"/>
<lb n="4651"/><p><span>Atá an tsubháilce so comhoirdhearc sin go bhfuil sí fá</span>
<lb n="4652"/><span>mhórmheas ann gach críoch agus ann gach cine, ór níl críoch</span>
<lb n="4653"/><span>san ccruinne dá bharbardhacht nách bí ceart dá stiúradh,</span>
<lb n="4654"/><span>amhail adubhairt atha<i>r na deaghlabhartha Rómhánuighe,</span>
<lb n="4655"/><span>.i. Cicero, nách fuil idir na neithibh macánta ní ar bith</span>
<lb n="4656"/><span>is úaisle iná carthannacht an chine dáonna dárab dúil a</span>
<lb n="4657"/><span>cheart féin do thabhairt do gach neach, ór adeir an t-úghdar</span></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="4658"/><p><span>céadna nách féidir lé duine dá olcas marthuinn gan roinn</span>
<lb n="4659"/><span>éigin do cheart do bheith ann.</span></p>
<lb n="4660"/>
<lb n="4661"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4662"/><span>Congaimh an ceartas, ná seachuinn an ríaghail go bráth,</span>
<lb n="4663"/><span>coimirc na haithionta <t>heagasgaid clíar is fáidh,</span>
<lb n="4664"/><span>cuir do mheabha<i>r ghloin eagla Día 's a ghrádh,</span>
<lb n="4665"/><span>'s ní thuitfir a bpeacadh ná a ccealg an chríadhchuirpáin."</span></p>
<lb n="4666"/>
<lb n="4667"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4668"/><span>"As é an neart an treas súbháilce chuirios arm agus anam</span>
<lb n="4669"/><span>is na subháilce eile ag breith búadh' ar an námhaid, óir</span>
<lb n="4670"/><span>bídh ríaghlacha cinnte ré cabhair do thabhairt do na</span>
<lb n="4671"/><span>subháilce eile aige, .i. dóthchas, tarman, diongmháltacht,</span>
<lb n="4672"/><span>foíghdne agas cródhacht, ionnas nách múchtar an tsubháilce</span>
<lb n="4673"/><span>so lé heagla agus nách bí meardhána ré dánacht tar ríaghail</span>
<lb n="4674"/><span>do dhéanamh, agus go mbí ina sheasamh go dochláoidhte.  Agus</span>
<lb n="4675"/><span>ní cóir duine neartmhar nó móraigiontach do ghairm d'fhear</span>
<lb n="4676"/><span>buile nó thuitfeadh a bhfeirg lé beagán cúisi, nó do-bhéaradh</span>
<lb n="4677"/><span>sganail a n-aghaidh sgannalach, nó do-dhéanadh olc a</span>
<lb n="4678"/><span>n-aghaidh uilc.  As é an duine furánta dá ríribh an tí</span>
<lb n="4679"/><span>bhíos foíghidneach ceannsa deaghníomhach, ór tar a cheann</span>
<lb n="4680"/><span>gurab í an fhearg cáil as lúaimnighe agus as mó chorruíghios</span>
<lb n="4681"/><span>duine, tar a chionn sin ní chuirionn ní ar bith búaireadh</span>
<lb n="4682"/><span>ar neart, acht do-ní úsáid don neart ré búadh do bhreith</span>
<lb n="4683"/><span>ar gach uile ní <t>hoirmiosgios.</span></p>
<lb n="4684"/>
<lb n="4685"/><p><span>Níl san neart acht acfuinn na toile ré gleic ar son subháilceadha</span>
<lb n="4686"/><span>lé calmacht.  As é ní léa samhaltar an neart lé</span>
<lb n="4687"/><span>híomháigh Pallas, .i. bandía an ghliocais, agus as amhlaidh do-gheabhadís</span>
<lb n="4688"/><span>í, .i. maighdion agá mbíodh corp teann agus aighthe</span>
<lb n="4689"/><span>fharsiong, súile lonnracha agus pearsa fhearamhuil aice, clogad</span>
<lb n="4690"/><span>phráis ar a cionn, lúirioch ag folach a cuirp, sleagh iona</span>
<lb n="4691"/><span>deasláimh agus sgíath iona láimh chlí ag cosnamh a cuirp ar a</span>
<lb n="4692"/><span>namhaid.  Mar an ccéadna atáid san súbháilce so breághthacht</span>
<lb n="4693"/><span>fhearamhuil na subháilce eile.  Lonnradh báoghalach</span></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="4694"/><p><span>a harm taisbéanaidh sé searc soighdiúrtha a neirt.  As a</span>
<lb n="4695"/><span>deasláimh do chaitheadh Pallas a sleagh agus léna clélá<i>mh</span>
<lb n="4696"/><span>do cháomhnadh í féin léna sgéith.  Mar an ccéadna as é</span>
<lb n="4697"/><span>nós don neart neithe cómhachtacha do dhéanamh et</span>
<lb n="4698"/><span>d'fhulang.  Gidheadh as díomháoin an oba<i>r do neach</span>
<lb n="4699"/><span>síth do dhéanamh léna eascárdibh coigríche muna ccuire</span>
<lb n="4700"/><span>fá chuíng úmhlachta na hascárde inchleithe atá aige, .i.</span>
<lb n="4701"/><span>na drochdhúile agus na hanmhianna atá ann féin.  Óir as í</span>
<lb n="4702"/><span>as cródhacht agus as calmacht spioradálta ann búadh do</span>
<lb n="4703"/><span>bhreith ar na dubháilcibh théid go hamhnáirioch a ttretúireacht</span>
<lb n="4704"/><span>a n-aghaidh dlíghe Dé agus ríaghlacha an résúin,</span>
<lb n="4705"/><span>amhail adeir an file Lainneamhuil.</span></p>
<lb n="4706"/>
<lb n="4707"/><p><span>Gidheadh anois tráchtam ar an cceathramhadh subháilce,</span>
<lb n="4708"/><span>.i. ar an measardhacht, óir as í as measardhacht ann</span>
<lb n="4709"/><span>subháilce bhíos ag forfhare et ag stiúradh mianna agus dúile</span>
<lb n="4710"/><span>an chine dáonna agus a' fágháil a bhfeilbheart amach ré híad</span>
<lb n="4711"/><span>do sgrios agus d'ionarbadh ó chatha<i>r na hanma.  As follas</span>
<lb n="4712"/><span>do gach Críostuíghe gurab tuar báis spioradálta don tí</span>
<lb n="4713"/><span>sgáoilios a srían féin leis an ccoluinn, ionnas muna múchtar</span>
<lb n="4714"/><span>do látha<i>r na drochdhúile dochoisgthe bhíos ar lasadh</span>
<lb n="4715"/><span>innte go mbí an t-anam iona sglábhaidhe go síorruídhe ag</span>
<lb n="4716"/><span>an ccoluinn.</span></p>
<lb n="4717"/>
<lb n="4718"/><p><span>Gidheadh an tí leanas cómharle an apstail coisgfidh sé</span>
<lb n="4719"/><span>ainmhiana na colla, mar a n-aba<i>r "smachtuighidh bhur</span>
<lb n="4720"/><span>ccéadfadha atá tugtha do neithibh talmhuídhe", .i.</span>
<lb n="4721"/><span>anmhianna na súl, andúil na colna agus anúabhar na beatha.</span>
<lb n="4722"/><span>Stiúrthar íad sin uile leis an measardhacht, do bhrígh go</span>
<lb n="4723"/><span>ndéin an duine foighidnioch réimhfhéachtnach, an duine</span>
<lb n="4724"/><span>tromdha náirioch, an duine súaibhniosach measardha, agus an</span>
<lb n="4725"/><span>duine náirioch ciúin.  Íslighidh sí na hainmhíana.  Do-ní</span></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="4726"/><p><span>ceannsa claonmhianna na colna, agus do-ní méadughadh ar</span>
<lb n="4727"/><span>na míannaibh beannuighthe, et múchaidh na drochdhúile.</span>
<lb n="4728"/><span>Do-ní fosaidh an uile ní bhíos ar na ordúghadh go hinmheadhónach</span>
<lb n="4729"/><span>agus do-ní íad do neartúghadh an tan bhíd</span>
<lb n="4730"/><span>soca<i>r.  Síolchuiridh sí na smúaintighthe spioradálta.</span>
<lb n="4731"/><span>Do-ní an inntinn suaibhnioch.  Do-ní an t-anam do</span>
<lb n="4732"/><span>chaomhna ó stoirim an díabhail agus na ndubháilceadh.'</span>
<lb n="4733"/><span>Máire cc.</span></p>
<lb n="4734"/>
<lb n="4735"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4736"/><span>"Ná tréig flaithios an anma ar chráos an chuirp,</span>
<lb n="4737"/><span>is bí go measardha, geanmnach, daonnachtach,</span>
<lb n="4738"/><span>ní leat faice dá nglacair don tsáoghal chuir,</span>
<lb n="4739"/><span>acht bheith dá amharc feadh sealaid mar thráochas muir.</span></p>
<lb n="4740"/>
<lb n="4741"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4742"/><span>Dá bhrígh sin aitchim oraibh an fhírinne do leanmhuin,</span>
<lb n="4743"/><span>óir níl san mbith (ní) is neartmhuire ná an fhírinne.  "As</span>
<lb n="4744"/><span>mór í an fhírinne agus beiridh búadh".  Agus ionnas gurab móide</span>
<lb n="4745"/><span>do ghrádhfadh sibh í do-dhéan craobhsgaoile uirthe, do</span>
<lb n="4746"/><span>réir mar do-chúala ag an bpréláid ro-mhaith, .i. ag Eóin</span>
<lb n="4747"/><span>sáorbhéasach Mac Sleighne (mo mhíle beannacht chuige),</span>
<lb n="4748"/><span>a bhfáthsgéal ad-chuala aige ar an bhfírinne."</span></p>
<lb n="4749"/>
<lb n="4750"/><p><span>"Tríar maccaomh do bhí ag feithiomh ar Rígh na Persia,</span>
<lb n="4751"/><span>agus do cuireadh ceist leó eatorra féin créad é an ní budh</span>
<lb n="4752"/><span>treisi san domhan.  Adubhairt an céad maccaomh gurab é</span>
<lb n="4753"/><span>an fíon ní as treisi san mbith.  Adubhairt an dara maccaomh</span>
<lb n="4754"/><span>gurab bean aonní as treisi san ccruinne.  et adubhairt</span>
<lb n="4755"/><span>an treas maccaomh gurab é an rí.  Gidheadh adúbha<i>rt</span>
<lb n="4756"/><span>an rígh féin gurab í an fhírinne thighearnuígheas ar an</span>
<lb n="4757"/><span>ndomhan.</span></p>
<lb n="4758"/>
<lb n="4759"/><p><span>As amhlaidh do mheas an chéad maccaomh an duine</span>
<lb n="4760"/><span>do réir a mheanma, .i. an ní léa n-oiltar é, agus do sháoil</span></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="4761"/><p><span>nách raibh san mbith ní as taosga mhalartuígheas duine</span>
<lb n="4762"/><span>ná fíon, do bhrígh go rithionn fá seach is na céadfadhaibh</span>
<lb n="4763"/><span>agus fós don inchinn, a n-áit suaimhnis na hinntleachta, tar</span>
<lb n="4764"/><span>éis seilbhe do ghlacadh a bpasástibh na <c>céadfadh.'</span>
<lb n="4765"/><span>As amhlaidh do mheas an'  .i. críoch</span></p>
<lb n="4766"/>
<lb n="4767"/><p>
<lb n="4768"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Párliament na mBan

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Párliament na mBan

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
