Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Eachtra Ridire na Leomhan</title><author><name type="main">Anaithnid; Eag. Ní Chróinín, Áine</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L046</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1716ls 18T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L046</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Eachtra Ridire na Leomhan</title><author>Anaithnid; Eag. Ní Chróinín, Áine</author><imprint><publisher>B.Á.C.: O.S.</publisher><date>1716ls 18T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>EACHTRA RIDIRE NA LEOMHAN.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Ridire rathmhar ro-chonáigh foisdionach fíor-ghlic</span>
<lb n="4"/><span>feidhm-láidir ríogha rosg-leathan caomh-álain</span>
<lb n="5"/><span>ro ghabh flaithuis, forba, agus fearainn isin</span>
<lb n="6"/><span>bhFraing feacht n-aill darbho comhainm Don</span>
<lb n="7"/><span>Cláro.   Agus ba mór agus ba maith clú, alla, agus oirdhearcas</span>
<lb n="8"/><span>an ridire thoirbheartaigh mhór-ghrádhaigh sin.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Agus a ttús a fhlaithis agus aoise do tuismeadh mac</span>
<lb n="11"/><span>miadhach mór-álainn dó, agus níorbh áilne aon don</span>
<lb n="12"/><span>Ádhamh-chloinn iná é.  Agus iar mbeith dá chaomhna</span>
<lb n="13"/><span>agus dá oileamhain dia oideaghuibh agus dia</span>
<lb n="14"/><span>aithreachaibh gur sháruigh ocht mbliadhna dég</span>
<lb n="15"/><span>dhá aois, is amhlaidh a tárla dhó .i. a bheith 'na</span>
<lb n="16"/><span>óinmhid agus 'na amadán, ionnus nach aithnigheadh</span>
<lb n="17"/><span>an dubh tair an mbán nó an bán tair an dubh,</span>
<lb n="18"/><span>agus fós nach aithnigheadh an tí ina mbíodh do</span>
<lb n="19"/><span>ghnáth 'na chúallacht seach an tí nach bhfacaidh</span>
<lb n="20"/><span>roimhe ríamh; ionnus gur tuirsigheadh aithre agus</span>
<lb n="21"/><span>oidigheadh foghloma dhá leasughadh agus dhá</span>
<lb n="22"/><span>shíor-mhúnadh fón seóladh sin, gur cinneadh</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="23"/><p><span>caingean agus comhairle leó créad fa hindéanta</span>
<lb n="24"/><span>dhóibh um dhála an mhic bhaoíth óinbhidigh sin.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Dóigh dhamh ba machtna mór-ádhbhal leis an</span>
<lb n="27"/><span>ridire a aon-mhac féin, agus gan do chloinn nó do</span>
<lb n="28"/><span>chaomh-íarghradhuibh aige, nó fós déanadh nó</span>
<lb n="29"/><span>cosamhlacht air a bheith aige, acht é ina aonar,</span>
<lb n="30"/><span>agus é a bheith ina adhbhar fanóide, sgige, agus cleasaigheachta</span>
<lb n="31"/><span>ina fhiadhnuisi fón samhla sin ag gach</span>
<lb n="32"/><span>aon seachneóin na críche go coitchionn.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Acht atá ní cheana, ar mbeith don ridire cona</span>
<lb n="35"/><span>cháirdibh ag siubhal lé taobh na mara agus na háibhése</span>
<lb n="36"/><span>a ccomhfhogus dá chúirt agus dá dheadh-bhaile féin</span>
<lb n="37"/><span>ag coimharliughadh um an adhbhar sin, níor</span>
<lb n="38"/><span>chían dóibh amhlaidh sin go bhfacuidh long</span>
<lb n="39"/><span>luchtmhar leabhair-théadach agus an bárc breac-dhathach</span>
<lb n="40"/><span>mór-aibhseach chuca gacha ndíreach isin</span>
<lb n="41"/><span>bhfairge.  Agus fa mór tairm agus treathan agus tréan-lúas</span>
<lb n="42"/><span>na seang-luinge ádhbhal-mhóire sin ag</span>
<lb n="43"/><span>cumach agus ag tréan-chasgairt na haibhéise</span>
<lb n="44"/><span>mór-anfaidh roimpe gacha ndíreach, agus í ag</span>
<lb n="45"/><span>siobhal a lúas áinle, íara, nó feirbe, a sidheadh</span>
<lb n="46"/><span>gaoíthe géire earchaidhe ós mhaoilionnaibh na</span>
<lb n="47"/><span>ttonn n-eochair-ghorm, agus iol-iomad seól mbreac-ndathach</span>
<lb n="48"/><span>ag dían-ghabháil na gaoíthe ag trén-tabhach</span>
<lb n="49"/><span>siubhail na loinge réumh-ráite, agus aon-óglach</span>
<lb n="50"/><span>mór míleata 'na sguilb-sheasamh air fíor-bhárr</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="51"/><p><span>an tseóil-chrainn mheodhónaigh innte.  Agus</span>
<lb n="52"/><span>do theilgeadh seacht n-ubhla lán-chruinne díaigh</span>
<lb n="53"/><span>a ndíaigh a bhfraoitheadh fíor-árda na firmameint,</span>
<lb n="54"/><span>agus do theilgeadh 'na ndíaigh sin seacht ngaeithe</span>
<lb n="55"/><span>comh-fhada roinn-ghéara co nach bhfágadh</span>
<lb n="56"/><span>ubhall gan amas fris na roinn-ghaeithe sin.  Agus</span>
<lb n="57"/><span>gér mhór agus gérbh ádhbhal siobhal agus tréan-lúas</span>
<lb n="58"/><span>na seang-luinge sin ní imghiodh gath nó ubhall</span>
<lb n="59"/><span>dhíobha sin gan a ngabháil a n-airde fris an</span>
<lb n="60"/><span>tréan-laoch dorís, agus iol-iomad cleas oile agus lúth</span>
<lb n="61"/><span>nach áirmhighthear sunn; ionnas gur ghabh</span>
<lb n="62"/><span>uomhan agus imeagla ádhbhal an ridire Franc cona</span>
<lb n="63"/><span>choimhthionól, agus dámó mian leó teitheadh nach</span>
<lb n="64"/><span>roibh ar a ccumas an tan táinic an laoch réumh-ráite</span>
<lb n="65"/><span>chuca do láthair, agus ní fhacadar don Ádhamh-chloinn</span>
<lb n="66"/><span>aríamh aon dob áilne agus dob fhearr cuma</span>
<lb n="67"/><span>agus caomh-dhéanadh iná é.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Agus beannaighios dóibh go suilbhir séimh-shuairc</span>
<lb n="70"/><span>so-charrthannach tréasna hilbhéarlaibh, agus do</span>
<lb n="71"/><span>fhreagradar-san fón ccuma chéadna é; agus fochtas</span>
<lb n="72"/><span>Don Cláro sgéala dhe, agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>"A ghaisgidh is ríogha agus is cródha innioll agus</span>
<lb n="75"/><span>gaisgeadh dá bhfacamar san saoghal sa fós, aithris</span>
<lb n="76"/><span>dhúinn cía d'fholaibh úaisle an domhain dhuit</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="77"/><p><span>agus cá críoch as a ttángais, nó cá háit a bhfuil do</span>
<lb n="78"/><span>thriall, nó do dhían-imtheacht, óir is cían linn go</span>
<lb n="79"/><span>bhfagham do sgéala?"</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>"Do-ghéabhthaoi-si mo sgéala-sa go lán-ullamh"</span>
<lb n="82"/><span>ol an tréan-mhílidh "óir is misi Rígh na Sorcha</span>
<lb n="83"/><span>freum innisin, agus is díom a goirthear an</span>
<lb n="84"/><span>Macaomh Mór mhac Rígh na Sorcha," ol sé.  "Agus</span>
<lb n="85"/><span>'sé fáth m'astair don chrích si ag teacht d'iarraidh</span>
<lb n="86"/><span>oileamhna agus dalta ort-sa, a Dhon Cláro."</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>"Trúagh sin, a thréan-laoich," ol Don Cláro,</span>
<lb n="89"/><span>"ní feidhm ar laochdhacht nó ar chródhacht</span>
<lb n="90"/><span>d'énlaoch mar thusa labhairt sgige nó mhagaidh</span>
<lb n="91"/><span>do bheith aige, nó a bheith ag fanóid faoí mo</span>
<lb n="92"/><span>leithide féin, agus a fhios agam féin agus ag cách</span>
<lb n="93"/><span>oile gomadh dúcha dhamh-sa oileamhain d'iarraidh</span>
<lb n="94"/><span>ar rígh, nó do rígh oileamhain d'iarraidh</span>
<lb n="95"/><span>form, agus gan mé féin acht 'mo ridire bhocht</span>
<lb n="96"/><span>shimplidhe," ar sé.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>"Luighim fám armaibh guil' agus gaisgidh," ol</span>
<lb n="99"/><span>an Macaomh Mór, "nach magadh nó fanámhaid</span>
<lb n="100"/><span>do-ním-si, acht deimhin mo sgéoil agus fáth m'astair</span>
<lb n="101"/><span>do fhoillsiughadh dhuit gan édeimhin."</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>"Más eadh," ol Don Cláro, "is amhlaidh atáim</span>
<lb n="104"/><span>féin gan gein mhic nó inghine agam acht aon-mhac,</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="105"/><p><span>agus is amhlaidh atá an mac sin féin 'na dhuine</span>
<lb n="106"/><span>mhíotharbhach ar díth forais céille agus caomh-réasúin</span>
<lb n="107"/><span>ó oidhche 'gheineamhna fós, agus is deimhin</span>
<lb n="108"/><span>dá mbeith h'iarraidh-si agam gomadh leat é</span>
<lb n="109"/><span>úaim go humhal."</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol an Macaomh Mór,</span>
<lb n="112"/><span>"nach fearr liom-sa cruth ina bhfuil, óir is eól</span>
<lb n="113"/><span>dhamh-sa a mbeag-aimsir an t-éigchíallaidh do</span>
<lb n="114"/><span>chiallughadh agus an cíallaighthe d'éighchíallughadh;</span>
<lb n="115"/><span>gurab aire sin má bheir tusa an mac dá</span>
<lb n="116"/><span>oileamhain dhamh aon-bhliadhain amháin, go</span>
<lb n="117"/><span>ttiubhrad chugad san ionadh céanna sa i cceann</span>
<lb n="118"/><span>ina bliadhna sin é a ccéill agus a ccaoimh-réasún</span>
<lb n="119"/><span>daonna, agus do-bheirim grían agus éusga, ranna neimhe</span>
<lb n="120"/><span>agus talmhan, a ccoruigheacht agus a ccomh-cheangal</span>
<lb n="121"/><span>form ris sin do choimhlíonadh bliadhain ó 'niodh</span>
<lb n="122"/><span>isin ionadh chéadhna so."</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Acht atá ní cheana toirbhrios Don Cláro a</span>
<lb n="125"/><span>mhac don rígh air na hachtaibh sin, agus fiafraighios</span>
<lb n="126"/><span>an rígh fios anma an óig-mhic, agus foillsighios an</span>
<lb n="127"/><span>ridire sin dó gur Séarlas dob ainm dhó, agus ann sin</span>
<lb n="128"/><span>gabhas an rígh an glan-mhacaomh ar bárr baise</span>
<lb n="129"/><span>agus geal-ghlaice, agus ceileabhras don Dhon Cláro cona</span>
<lb n="130"/><span>chuideachta.  Agus ba meanmnach leis a thurus</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="131"/><p><span>agus Séarlus d'fhagháil, agus lingid araon go luinneach</span>
<lb n="132"/><span>don luing réumh-ráite, agus tugadar araon a n-aghaidh</span>
<lb n="133"/><span>for na hiol-mharaibh céadna gur fhágbhadar</span>
<lb n="134"/><span>amharc tíre agus fosgadh oilén don réim sin.  Agus ní</span>
<lb n="135"/><span>haireastar a n-imtheacht go rángadar críocha na</span>
<lb n="136"/><span>Gréige agus as sin gus an Sorcha.  Agus gabhas an</span>
<lb n="137"/><span>Macaomh Mór ag teagasg agus ag lán-mhúnadh</span>
<lb n="138"/><span>Shéarluis, mac Don Cláro, go roimheanmnach i</span>
<lb n="139"/><span>ccleasaibh goile agus gaisgidh.  Agus níorbh é sin an</span>
<lb n="140"/><span>teagasg gan tógbháil nó an múnadh ar ndol</span>
<lb n="141"/><span>amugha, óir ní chluineadh a chlúas agus ní fhaiceadh</span>
<lb n="142"/><span>a shúil cleas nó cluithe nó mór-thréithe nach</span>
<lb n="143"/><span>bíodh i ndírim agus a nglan-mheabhair aige, agus</span>
<lb n="144"/><span>fós nach sárughadh tréithe gaisgidh san mbioth</span>
<lb n="145"/><span>air, ionnas nach roibh aon gan mór-iongantas</span>
<lb n="146"/><span>dhá bhfaiciodh nó dá ccluineadh a thréighthe agus a</span>
<lb n="147"/><span>mhór-ghníomha sul táinic leath na bliadhna sin</span>
<lb n="148"/><span>dá aimsir, agus fós ní fhaiceadh aon d'fhear nó do</span>
<lb n="149"/><span>mhnaoí é nach bíodh lán dá sheirc agus dá ionmhuine.</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>Cioth trácht, a ndála co n-uig sin.</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Dála Dhon Cláro innistear sunn; íar n-imtheacht</span>
<lb n="154"/><span>don Mhacaomh Mhór agus dá mhac uadha .i. Séarlus,</span>
<lb n="155"/><span>glúaisios féin chona chuideachta asteach dá</span>
<lb n="156"/><span>dhúnadh agus dá dheadh-bhaile, agus innsios dá mhnaoí</span>
<lb n="157"/><span>agus dá theaghlach dála an mhic, agus gabhas an</span>
<lb n="158"/><span>bhean ag iomaithfir fair fá iomsgaradh fris an mac</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="159"/><p><span>ar an modh sin.  Agus do bhí sí féin a n-doghra agus a</span>
<lb n="160"/><span>n-anaoibh anbháil gan faoiseadh gan furtacht an</span>
<lb n="161"/><span>géin ro bhí a mac 'na féugmhais.</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>Agus do bhádar amhlaidh sin go ceann bliadhna</span>
<lb n="164"/><span>agus na cairde do bhí fán mac do fhillseat arís,</span>
<lb n="165"/><span>agus cuirios an ridire cruinniughadh ar a chairde</span>
<lb n="166"/><span>chuige, agus gluaisid go húir na tráighe, agus gabhaid</span>
<lb n="167"/><span>ag silleadh agus ag síor-fhéachuin na bóchna briocht-úaine</span>
<lb n="168"/><span>dían-anfaidh tréimhsi.  Agus níor chían dóibh</span>
<lb n="169"/><span>ann sin go bhfacadar an fhairge arna ciorbhadh</span>
<lb n="170"/><span>agus an bhóchna arna tógbháil agus an mhuir arna</span>
<lb n="171"/><span>dían-choinntinn agus arna teilgion as a hionadh</span>
<lb n="172"/><span>gnáth-chomhnaighe le tréan-neart iomraimh na</span>
<lb n="173"/><span>laoch forsan seang-luing réamh-ráite sin ag teacht</span>
<lb n="174"/><span>ina ndochum.  Agus is amhlaidh do bhádar ag</span>
<lb n="175"/><span>stiubhradh na luinge lán-mhóire sin agus beirt deadh-laoch</span>
<lb n="176"/><span>nach ttáinic samhail dá n-áilne dá méad</span>
<lb n="177"/><span>nó dá ccalmacht 'na seasamh a mbárr dhá chrann</span>
<lb n="178"/><span>mhór-aidhbhle siúil dá roibh innte, agus iol-iomad</span>
<lb n="179"/><span>seól áilne ó sin amach innte.  Agus gabhaid-sion ag</span>
<lb n="180"/><span>timchiolladh a chéile idir na crannaibh sin do</span>
<lb n="181"/><span>réidh-léimnibh, agus aighthe gach aoin dhíobh seachnóin</span>
<lb n="182"/><span>na ccrann ccomh-fhada sin ó thaiste go sír-bhárr,</span>
<lb n="183"/><span>agus ní tháinic iara nó áinle darbh féidir</span>
<lb n="184"/><span>lúth nó lúas do dhéanamh mar do-níodh gach</span>
<lb n="185"/><span>aon dhíobh an tan sin.</span>
<lb n="186"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="187"/><p><span>Ba deimhin le Don Cláro cona chuideachta aon</span>
<lb n="188"/><span>díobh, nó íad araon, do thuitim a bhfodhomhain</span>
<lb n="189"/><span>na mara, óir ba minic íad ag teacht 'na comhfhogus;</span>
<lb n="190"/><span>is amhlaidh do éirghidís go haidhearrdha éanamhail</span>
<lb n="191"/><span>go ccinnidís a mbarr na ccrann-seól ccéadhna.</span>
<lb n="192"/><span>Agus ba hiomdha cumas oile do thógbhadar amhlaidh</span>
<lb n="193"/><span>sin nárbh uras a thuismeadh agus nárbh ion-chreite</span>
<lb n="194"/><span>ó úathaibh nó ó leabhraibh feasacha fíor-eolacha</span>
<lb n="195"/><span>go tteacht a ttír isin trácht gheal-ghainmheach</span>
<lb n="196"/><span>a roibh Don Cláro cona chuideachta.  Agus lingid</span>
<lb n="197"/><span>amach as an luing go rángadar gus an láthair a</span>
<lb n="198"/><span>rabhadar na huaisle sin do bhí ag anmhain friú.</span>
<lb n="199"/><span>Agus beannaighid go n-áinios iomaglamh agus go</span>
<lb n="200"/><span>gcaoinios comhráidh dhóibh, agus do fhreagradar-san</span>
<lb n="201"/><span>fán ccuma chéadna íad.  Agus léigios an macaomh</span>
<lb n="202"/><span>óg álainn do bhí ar deireadh ar a ghlúine é, agus</span>
<lb n="203"/><span>naisgios beannacht a athar a bhfiadhnaisi Dhon Cláro.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>Féachas Don Cláro fair agus níor smuain a aigneadh</span>
<lb n="206"/><span>nó a mheanma gurab é a mhac do bhí ann agus as</span>
<lb n="207"/><span>eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>"A mhacaoimh, créd fá sirir mo bheannacht-sa</span>
<lb n="210"/><span>seach beannocht gach aoin oile?"</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>"Atá," ol an macaoimh, "do bhrígh gurab</span>
<lb n="213"/><span>tusa m'athair," ar sé.</span>
<lb n="214"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="215"/><p><span>"Guidhim thú, a mhacaoimh," ol Don Cláro,</span>
<lb n="216"/><span>"agus ná himdheargaigh mé, agus 'fhios agam féin nach</span>
<lb n="217"/><span>raibh agam aríamh acht aon-mhac amháin agus nach</span>
<lb n="218"/><span>bhfuil foill mearaithne um fhéagmhais."</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>"Luighim fám armaibh gaisgidh," ol an</span>
<lb n="221"/><span>Macaomh, "nach raibh do chlaochló agam-sa</span>
<lb n="222"/><span>mar athair gus aniodh."</span></p>
<lb n="223"/>
<lb n="224"/><p><span>Agus dearbhas an Macaomh Mór an ccéadna; agus</span>
<lb n="225"/><span>as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>"A Dhon Cláro," ar sé, "sin do mhac gan</span>
<lb n="228"/><span>amhras, agus inneósad sgéal dhuit.  Do shiubhlas</span>
<lb n="229"/><span>féin an domhan, acht modh beagáin, le neart</span>
<lb n="230"/><span>mo lámh agus le cumas mo ghaisgidh, agus ní fhacas</span>
<lb n="231"/><span>fear mo chlaoite an fad sin.  Agus atá leannán draoí</span>
<lb n="232"/><span>agus mór-ghaoisi agam, agus ní bhfuil a shamhail lé</span>
<lb n="233"/><span>heagna agus ré mór-eólas isin mbioth uile acht é féin</span>
<lb n="234"/><span>'na aonar, agus is dóigh dhamh go bhfoillsighthear</span>
<lb n="235"/><span>fios agus fáisdine dhó re claochla na síon agus na ngaoth,</span>
<lb n="236"/><span>agus isin nGréig do chomhnaighios, agus is ann sin do</span>
<lb n="237"/><span>sheólas m'aighisdir ar mbreith do mhic-si liom,</span>
<lb n="238"/><span>gur ghearr an fear sin an leac óinmhideachta</span>
<lb n="239"/><span>do bhí ag caoch-dhalladh aignidh an mhic sin</span>
<lb n="240"/><span>maille le hiomad oile múinte agus maithiosa do-rinne</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="241"/><p><span>fair.  Agus is é ainm an draoí sin Ságe Malanto,</span>
<lb n="242"/><span>agus do-rinne fáisdine go ttiucfadh allmharraigh agus</span>
<lb n="243"/><span>eachtrannaigh do sgriosfadh misi as m'inmhe agus as</span>
<lb n="244"/><span>mo fhlaithios, agus ní mé amháin acht an Spáin agus</span>
<lb n="245"/><span>urmhór na hEorpa; agus do dhearbhuigh dhamh</span>
<lb n="246"/><span>mar do bhí an mac sa agad-sa ar baoís agus ar</span>
<lb n="247"/><span>easbhaidh céille agus caoímh-réasúin, agus do ráidh</span>
<lb n="248"/><span>friom teacht dá iarraidh ort-sa amhail do-rinneas</span>
<lb n="249"/><span>tré charrthannacht, agus gan aimhdheóin d'imeirt</span>
<lb n="250"/><span>uime, óir nach bíadh maith dhamh ann, agus nach</span>
<lb n="251"/><span>bhfoigheónadh dona cásadh do thiocfadh 'na</span>
<lb n="252"/><span>dhíaigh, agus gurab é amháin do shaorfadh misi agus</span>
<lb n="253"/><span>cách oile go hiomlán as ar mór-bhruid.  Sin</span>
<lb n="254"/><span>fáth m'oileamhna agus mo mhuirne féin ar do mhac-sa</span>
<lb n="255"/><span>do fhill ann súd," ar sé, "agus ní tré charthannacht</span>
<lb n="256"/><span>do iarfuinn é muna mbeith teagasg an eagnaidh</span>
<lb n="257"/><span>dhamh, óir do-bhéaruinn d'aimhdheóin na Fraince</span>
<lb n="258"/><span>uile liom é, ó nach roibh féin i ccéill chosanta.</span>
<lb n="259"/><span>Agus anois atá ion-chéille ré gach aon isin mbioth</span>
<lb n="260"/><span>uile, agus ní mheasaim gurab do gach aon is cóir</span>
<lb n="261"/><span>easaonta fris.  Agus sin mo sgéal féin agus eachtra an</span>
<lb n="262"/><span>óig-mhic dhuit ó do imidh uait go teacht do-rídhis,"</span>
<lb n="263"/><span>ar an Macaomh Mór.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Ba meanmnach an ridire cona chairdibh dona</span>
<lb n="266"/><span>sgéala sin an Mhacaoimh Mhóir, agus cuirios Don</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="267"/><p><span>Cláro dhá dhúnadh agus dá dheadh-bhaile é, agus gluaisid</span>
<lb n="268"/><span>ann leith ar leith, agus dáilidh fleadh agus féasta rena</span>
<lb n="269"/><span>linn isin dúnadh feadh thrí n-oidhche agus teóra</span>
<lb n="270"/><span>lá.  Agus a cceann na rée agus na haimsire sin gabhas</span>
<lb n="271"/><span>Rígh na Sorcha lámh ar astar agus ar imcheacht, agus</span>
<lb n="272"/><span>as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>"A Shéarluis,"  ar sé, "dá ngabhthá mo chomhairle</span>
<lb n="275"/><span>do rachfá liom féin bliadhain oile go</span>
<lb n="276"/><span>ndéanmaois araon cuairt ag Sage Malanto an</span>
<lb n="277"/><span>t-eagnaidh, óir is deimhin nach ttiucfadh dochar</span>
<lb n="278"/><span>cheachtair dhínn dhe."</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>"Luighim fám armaibh," ol an macaomh, "go</span>
<lb n="281"/><span>rachad cheana acht go bhfaomhadh m'athair cead</span>
<lb n="282"/><span>dhamh."</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>"Trúagh sin," ol an t-athair, "is imeaglach</span>
<lb n="285"/><span>aon a ndíaigh aon-gheine amháin ar ndol a ccéin</span>
<lb n="286"/><span>as a radharc."</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>"Ná bí dhe, a athair, acht ceaduigh dhamh</span>
<lb n="289"/><span>aon-bhliadhain amháin maille le saor-bheannacht,</span>
<lb n="290"/><span>agus go ccead don Choimhdhe chomhachtach tiocfad</span>
<lb n="291"/><span>chugad i cceann na rée sin."</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span>"Dar mo choróin," ar an rígh, "dá ndeachair</span>
<lb n="294"/><span>aon-bhliadhain amháin liom-sa isin turus so, ní</span>
<lb n="295"/><span>bhfuil don Ádhamh-chloinn anois aon budh mó</span>
<lb n="296"/><span>alla agus iomrádh, gníomh agus éachta, iná thú."</span>
<lb n="297"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="298"/><p><span>Acht cheana aontuigheas Don Cláro an macaomh</span>
<lb n="299"/><span>d'imtheacht bliadhain oile, agus ceileabhras féin agus an</span>
<lb n="300"/><span>rígh do chách, agus ba lúgháireach íad araon um an</span>
<lb n="301"/><span>chead sin d'fhagáil.  Agus gabhaid ar seóladh don</span>
<lb n="302"/><span>Ghréig mar a roibh Sage Malanta, agus ní tharla</span>
<lb n="303"/><span>gúais nó gábhadh dhóibh fris an rée sin gur</span>
<lb n="304"/><span>ghabhadar cúan isin inis úaignidh a leith-imiol na</span>
<lb n="305"/><span>Gréige ball a roibh an t-eagnaidh.  Agus éirghios</span>
<lb n="306"/><span>amach 'na ccoinne, agus fáiltighios friú go forbhaoileach,</span>
<lb n="307"/><span>agus treóruigheas dhá dhún íad.  Agus íar mbeith</span>
<lb n="308"/><span>treimhsi ag caoineas comhráidh dhóibh éirghios an</span>
<lb n="309"/><span>draoí, agus fágbhas íad-san ag caoín-agallamh a</span>
<lb n="310"/><span>chéile.  Agus ní cían do bhí 'na bhféagmhais an tan</span>
<lb n="311"/><span>táinic chuca do-rídhis agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="312"/>
<lb n="313"/><p><span>"A Rígh na Sorcha," ol sé, éirghidh gan mhoill</span>
<lb n="314"/><span>agus céimnidh agus oirnidh an mac so a ngrádha ridireachta,</span>
<lb n="315"/><span>agus gabh na hairm agus an tseóid so agus déan</span>
<lb n="316"/><span>a n-úaim agus a mealadh dhó."</span></p>
<lb n="317"/>
<lb n="318"/><p><span>Ann sin éirghios an rígh ina sheasamh agus Séarlus</span>
<lb n="319"/><span>ar a ghlúine, agus gabhas an rígh fo thrí 'na thimchioll</span>
<lb n="320"/><span>gur hoirneadh leis é.  Toirbhrios an t-eagnaidh</span>
<lb n="321"/><span>éideadh clúduigh do-bhriste dhó go ndath úaine,</span>
<lb n="322"/><span>agus fúaighios agus figheas féin agus an rígh uime é go</span>
<lb n="323"/><span>deadh-chóirighthe, agus do ráidh an draoí gur chían</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="324"/><p><span>do bhí agá chumhdach dó, agus nach roibh isin</span>
<lb n="325"/><span>domhan a shamhail oile d'éideadh, agus tug</span>
<lb n="326"/><span>cathbharra cadad cruaidh-righin anúas, agus cuireas</span>
<lb n="327"/><span>fána cheann í, agus dhá lámhainn agartha mhalaird</span>
<lb n="328"/><span>do théigheadh ó bhárr a mhéor tair áird a ghuailleadh,</span>
<lb n="329"/><span>agus a tug chuige cloidhiomh slíopadh</span>
<lb n="330"/><span>slinnghér nach bhfágadh fuighioll do bhuille nó</span>
<lb n="331"/><span>do bhéim do chloich nó do chruaidh-charrtha dia</span>
<lb n="332"/><span>mbainfeadh, agus tug dhó sgíath chlúdaigh dho-bhriste</span>
<lb n="333"/><span>ar nach ttollfadh arm dá ghéire, agus</span>
<lb n="334"/><span>a tug chuige dhá mhanaois rinn-ghéara thrí-uillionnacha</span>
<lb n="335"/><span>gomadh soillse an rée dhorcha</span>
<lb n="336"/><span>arna nochtadh, agus dob anbháil a méid, agus a tug</span>
<lb n="337"/><span>chuige each seang séitreach troigh-éusgaidh lúthmhar</span>
<lb n="338"/><span>léidmheach lán-chumasach, agus íar ngabháil</span>
<lb n="339"/><span>sin chuige fiafraighios de cá súaithiontas budh</span>
<lb n="340"/><span>luinn leis 'na sgéith.  Agus do ráidh Séarlus</span>
<lb n="341"/><span>gurab trí leomhain agus troid le haon-ridire dob</span>
<lb n="342"/><span>fhearr leis do dhealbhadh innte gan mhoill.  Agus</span>
<lb n="343"/><span>do-rinne amhlaidh gurab uime sin do hainmnigheadh</span>
<lb n="344"/><span>Ridire na Leomhan fair isin chuing ridireacht'</span>
<lb n="345"/><span>agus éidighthe sin.  Agus do ráidh an draoí:</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>"Is deimhin nach bhfuil samhail oile an éidigh,</span>
<lb n="348"/><span>an airm, nó an eich sin agad isin domhan, acht</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="349"/><p><span>íad féin amháin, agus aon-chloidhiomh oile; agus rachair-si</span>
<lb n="350"/><span>a n-gúais mhór fris muna saoraidh an t-éideadh</span>
<lb n="351"/><span>sin agus an cloidhiomh thú agus do neart féin.  Agus is uime</span>
<lb n="352"/><span>sin mar do foillsigheadh do chontar dhamh-sa,</span>
<lb n="353"/><span>do shaothruighios na hionstrumeinte si uile dhuit,"</span>
<lb n="354"/><span>ar sé, "agus go meala tú an t-earradh sin, agus is deimhin</span>
<lb n="355"/><span>go bhfásfaidh do chlú ós iomad críoch agus</span>
<lb n="356"/><span>cinidheacha na cruinne."</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>Acht atá ní cheana tug éideadh agus airm eile</span>
<lb n="359"/><span>do Rígh na Sorcha ar a raibh iomad búadha oile.</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>Cioth trácht, do éirghidh an draoi iar sin, agus a</span>
<lb n="362"/><span>tug ubhall-mheall órrdha chuige as a haithle, agus</span>
<lb n="363"/><span>do ráidh:</span></p>
<lb n="364"/>
<lb n="365"/><p><span>"A Ridire na Leomhan," ar sé, "atá aon-chleas</span>
<lb n="366"/><span>gaisgidh agam fád chomhair, agus do sháruigh ar</span>
<lb n="367"/><span>Rígh na Sorcha a dhéanamh, agus is mór 'fheidhm</span>
<lb n="368"/><span>ort-sa dá ttí dhíot a dhéanamh; óir ní cían go</span>
<lb n="369"/><span>ccuirfighthear a ccuntar leis thú, agus gabh an</span>
<lb n="370"/><span>t-ubhall-mheall sa id láimh, agus teilg fá do dhíthchioll</span>
<lb n="371"/><span>um éadan-sa é d'fhéachuin a ccoiseónainn mé air."</span></p>
<lb n="372"/>
<lb n="373"/><p><span>Acht cheana do-rinne Don Carlas amhlaidh, agus</span>
<lb n="374"/><span>do bhádar ag coimh-theilgion an chleasa for a</span>
<lb n="375"/><span>chéile, agus níor chían go roibh Don Caralus .i.</span>
<lb n="376"/><span>Ridire na Leomhan, níos lúthmhaire cumasuigh</span>
<lb n="377"/><span>ar an ccleas ná an draoí féin.</span>
<lb n="378"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="379"/><p><span>"Beir búaidh agus beannachtain, a churaidh</span>
<lb n="380"/><span>chródha," ar an draoí, "is mór an fheidhm atá</span>
<lb n="381"/><span>agad leis an ccleas sin, agus ní cían go bhféuchfuighthear</span>
<lb n="382"/><span>thú ann."</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>Mur sin dóibh tréimhsi dá n-aimsir dá múnadh</span>
<lb n="385"/><span>agus dá mór-theagasg leis an draoí.  Ceann tréimhsi</span>
<lb n="386"/><span>íar sin ceileabhraid fris, agus ba meanmnach íad ag</span>
<lb n="387"/><span>imtheacht, agus tógbhaid a seólta ar amus chríche</span>
<lb n="388"/><span>na Sorcha.  Agus íar mbeith teóra ló cona n-oidhche</span>
<lb n="389"/><span>ar seóladh na mara, níor chían íar sin go bhfacadar</span>
<lb n="390"/><span>dhá luing mhór-ádhbhal chuca go dían dísgir</span>
<lb n="391"/><span>dásachtach, agus íarna bhfaicsin sin dóibh-sion</span>
<lb n="392"/><span>seólaid go dían na ndochum.  Agus íar tteacht 'na</span>
<lb n="393"/><span>ccomh-fhogus dóibh do-chualadar na saoithe cráite</span>
<lb n="394"/><span>aon-truagh ghola agus mhór-thuirsi agus mairgneach</span>
<lb n="395"/><span>thruagh-bhéalach, ar mhodh go ccuirfeadh truaighe</span>
<lb n="396"/><span>agus mór-thuirsi ar an tí nár fhaomh trócaire</span>
<lb n="397"/><span>'na chroidhe aríamh a bheith ag éisteacht an</span>
<lb n="398"/><span>éagnaoi chaoin-truaigh agus an ghearáin chráite</span>
<lb n="399"/><span>sin ro éisdeadar an laochra go rángadar a n-áit</span>
<lb n="400"/><span>imagallamh a chéile.  Agus do fhíafraigh Don</span>
<lb n="401"/><span>Carolus cía híad féin nó créd ba chíall don éagnach</span>
<lb n="402"/><span>chaoin-truaigh sin do bhí isin luing acu.  Do </span>
<lb n="403"/><span>bhádar seisior aitheach nó amhas éugsamhla bán-shúileacha</span>
<lb n="404"/><span>a n-uachtar gacha taisde don dá</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="405"/><p><span>luing euchtrann sin, agus do fhreagair aon díobh é,</span>
<lb n="406"/><span>agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="407"/>
<lb n="408"/><p><span>"A mhacaoimh bhaoith," ol sé, "ba córa</span>
<lb n="409"/><span>dhuit imtheacht ar do thurus, dá léigthigh an</span>
<lb n="410"/><span>tslighe dhuit, nó a bheith ag fíafraigh neithe</span>
<lb n="411"/><span>nach beanann dhuit."</span></p>
<lb n="412"/>
<lb n="413"/><p><span>"Luighim fám armaibh," ol Don Carolus, "go</span>
<lb n="414"/><span>mbainfead sgéala dhíbh ar ais nó ar éigin, nó go</span>
<lb n="415"/><span>mbíamaoid a n-énbhruid fris an druing chráite</span>
<lb n="416"/><span>sin fil aguibh."</span></p>
<lb n="417"/>
<lb n="418"/><p><span>Agus íar sin gabhas long ar gach taobh dhíobhtha</span>
<lb n="419"/><span>agus sáithid a ccrúcaigh tréan-láidire a luing na</span>
<lb n="420"/><span>ndeadh-laoch go cruaidh do-sgaoilte.  Acht</span>
<lb n="421"/><span>cheana gérbh íad-san, ba lámh a néid naithreacha</span>
<lb n="422"/><span>neimhe, nó snadhmadh tighe ós ghlonnmhuir</span>
<lb n="423"/><span>ghleodhomhain, nó túarguin darach do mhaol-dornaibh,</span>
<lb n="424"/><span>nó snámh a n-aghaidh tréan-easa</span>
<lb n="425"/><span>dhóibh aghaidh a thabhairt ar bhreith búadha</span>
<lb n="426"/><span>na beirte deadh-laoch sin gérbh uadhach íad a</span>
<lb n="427"/><span>n-aghaidh iolair.  Acht is ann sin do éirigh an</span>
<lb n="428"/><span>brat tair bhrúach agus an tuile gan trághadh agus an</span>
<lb n="429"/><span>leomhan ar lán-níatacht agus an tonn rabharta ro-mhear</span>
<lb n="430"/><span>agus an mílidh mear mór-dhálach .i. Don</span>
<lb n="431"/><span>Carolus, dá ngoirthear Ridire na Leomhan, agus</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="432"/><p><span>darab ainm Séarlus amadáin, agus do thóig a bhrígh,</span>
<lb n="433"/><span>agus do árduigheadh aigneadh, agus gabhas mire</span>
<lb n="434"/><span>mheanman agus mór-aigionta é, agus lingeas do bhárr</span>
<lb n="435"/><span>a shleadh agus a chraoíseach gur thuirn a luing</span>
<lb n="436"/><span>na n-aitheach.  Agus is mairg tráth chum a ttáinic</span>
<lb n="437"/><span>fón mire mheanman sin a cconfa a fheirge, acht</span>
<lb n="438"/><span>gér bhaoghlach d'iomad laoch a bheith isin</span>
<lb n="439"/><span>ccuntar a ttarluigh é, óir lingid tríochad aitheach</span>
<lb n="440"/><span>oile mar aon fris an seisior ina aghaidh; agus arna</span>
<lb n="441"/><span>bhfaicsin dó-san ní tlás nó ro-mheatacht do ghabh,</span>
<lb n="442"/><span>acht tuairgios a sgíath agus a chloidhiomh forra, agus</span>
<lb n="443"/><span>gabhas dá cciorrbadh agus dá ndíothláithriúghadh,</span>
<lb n="444"/><span>dhá ccomach agus dhá ttréan-chascairt, agus ní thabhradh</span>
<lb n="445"/><span>an dara béim do chiorbadh aon díobh agus</span>
<lb n="446"/><span>do roinniodh tair dhó é, agus is ro-mhinic do-níodh</span>
<lb n="447"/><span>ceithre hoirne do bheirt dhíobhtha d'énbhuille,</span>
<lb n="448"/><span>agus gabhas mire mheanman agus mór-aigionta é, ionnas</span>
<lb n="449"/><span>go ttabhradh an tí dob fhaide óna dhían-bhuille</span>
<lb n="450"/><span>léim amach tair bhord isin aibhéis ar uomhan</span>
<lb n="451"/><span>teacht fó fhaobhar a chloidhiomh, agus is mór</span>
<lb n="452"/><span>dhíobhtha do báitheadh amhlaidh.  Gidh eadh</span>
<lb n="453"/><span>ní cían do bhí ag teasgadh an tseisir ar thríochad</span>
<lb n="454"/><span>sin dhíobhtha.</span>
<lb n="455"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="456"/><p><span>Dála Rígh na Sorcha iomorra ar n-imtheacht</span>
<lb n="457"/><span>a dhalta agus a chompáin úadh tug-san léim fearrrdha</span>
<lb n="458"/><span>mór-aigeantach isin dara luing, agus do éirigh an</span>
<lb n="459"/><span>comhlión céadna 'na aghaidh, agus do ghabh-san</span>
<lb n="460"/><span>agá n-uirleach agus dá n-athchuma go ndeachaidh</span>
<lb n="461"/><span>tair ríomh agus tair áiriomh méad an áir a tug</span>
<lb n="462"/><span>orrtha, gur chruinnidh cách dhíobh 'na thimchioll</span>
<lb n="463"/><span>co ná roibh aige fá dheóigh acht ag dían-chongbháil</span>
<lb n="464"/><span>a sgéithe idir é agus trén-bhuillidhe na n-aitheach,</span>
<lb n="465"/><span>go gcluinfidhe a bhfraoicheadh na firmameint</span>
<lb n="466"/><span>macalla na sgéithe agá ttuarguin; gurab é sin</span>
<lb n="467"/><span>uair agus aimsir do thóg Ridire na Leomhan a cheann,</span>
<lb n="468"/><span>agus do smuain ar Rígh na Sorcha go bhfacaidh isin</span>
<lb n="469"/><span>éigion-dáil sin é isin dara luing, agus clisios le mire</span>
<lb n="470"/><span>mheanman gur thuirn idir an rígh agus na dían-bhuillidhe.</span>
<lb n="471"/><span>Agus an sin tuairgios na haithigh go</span>
<lb n="472"/><span>hain-iarmartach co ná ccúala clúas agus nach</span>
<lb n="473"/><span>bhfaca súil samhail nó baramhail nó cosamhlacht</span>
<lb n="474"/><span>dá uirleach ó thosach an domhain gus an uair</span>
<lb n="475"/><span>sin, agus ní mór gur fhéad Rígh na Sorcha amharc</span>
<lb n="476"/><span>'na thimchioll an tan ba dían-mharbh a roibh ar</span>
<lb n="477"/><span>an láthair sin acht aon-aitheach do fuair faill agus</span>
<lb n="478"/><span>cinnios léim do thabhairt faoí theasda a measg</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="479"/><p><span>na n-anbhann agus na mbochtán do bhí a mbruid agus</span>
<lb n="480"/><span>a ngimhiol.</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>Féuchas an rígh 'na thimchioll, agus ba do-chreite</span>
<lb n="483"/><span>leis a shúile féin fán ngníomh do-chonairc, agus as</span>
<lb n="484"/><span>eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="485"/>
<lb n="486"/><p><span>"Dom chubhais, a Ridire na Leomhan," ar</span>
<lb n="487"/><span>sé, "do theagmhadh dhamh féin a bheith ag</span>
<lb n="488"/><span>aithris do ghníomha guile agus gaisgidh amhail do-chím</span>
<lb n="489"/><span>féin ar m'aghaidh do chách oile, agus ba doichreite</span>
<lb n="490"/><span>úaim é, óir is doichreite liom féin é agus mo</span>
<lb n="491"/><span>shúile féin d'fhíaghuin fair."</span></p>
<lb n="492"/>
<lb n="493"/><p><span>"A churaidh chródha," ol Don Carolus, "ní</span>
<lb n="494"/><span>haidhbhsighthe leat-sa mo ghníomha-sa iná liom-sa</span>
<lb n="495"/><span>do mhóir-bhéimionnaibh-si ar na hamhasaibh</span>
<lb n="496"/><span>éagsamhla úd."</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Gluaisid íar sin síos fán luingios iar ngreamadh</span>
<lb n="499"/><span>na long go maith agus go daingin dá-roile.  Agus an</span>
<lb n="500"/><span>chéad long do chuartuigheadar do fuaradar</span>
<lb n="501"/><span>inghion chruthach chaomh-álainn ba háilne don</span>
<lb n="502"/><span>druing dhaonna isin chéad-sheomra agus bantracht</span>
<lb n="503"/><span>mhasglach bhith-álainn 'na timchioll ann, agus an</span>
<lb n="504"/><span>mhéid do rug an Mhuir Rúadh ós na maighridhibh,</span>
<lb n="505"/><span>an Ioruaidhe ós an énlaighthe, agus Slíabh Sióin ós na</span>
<lb n="506"/><span>sléibhtibh, do rug an inghion sin do bhárr crotha</span>
<lb n="507"/><span>agus céille agus caoín-ndealbha ó fhearaibh agus ó</span>
<lb n="508"/><span>mhnáibh na cruinne go comhlán é, gur líonastar</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="509"/><p><span>Rígh na Sorcha do thuile trom-ghrádha agus sruth</span>
<lb n="510"/><span>síor-adhbhal seirce na hinghine, co nach roibh fad</span>
<lb n="511"/><span>orlaigh dhá chorp gan eire agus mór-ualach air día</span>
<lb n="512"/><span>hionmhuine.</span></p>
<lb n="513"/>
<lb n="514"/><p><span>Féachas an inghion 'na timchioll, agus ar bhfaicsin</span>
<lb n="515"/><span>na beirte ridireadh caomh-álainn dhi, nach bhfaca</span>
<lb n="516"/><span>go suighe sin, fáiltighios a croidhe re faicsin a</span>
<lb n="517"/><span>ndeilbhe agus a n-déanamh; acht gér dheimhin léithe</span>
<lb n="518"/><span>gur a mbruid a mbraighdionas a tángadar</span>
<lb n="519"/><span>ann; acht ba hiongnadh léithe a n-airm agus a</span>
<lb n="520"/><span>n-éideadh do bheith orra, gurab aire sin do mheas</span>
<lb n="521"/><span>gurab do ghnáth-mhuintir na luinge íad, gidh</span>
<lb n="522"/><span>nach bhfacaidh féin íad go sin, go bhfacaidh</span>
<lb n="523"/><span>Rígh na Sorcha ag breith sitheadh go dían</span>
<lb n="524"/><span>dásachtach air an aitheach do éuloigh úatha, gur</span>
<lb n="525"/><span>cheangail agus gur chruaidh-chuibhrigh é agus íar sin do</span>
<lb n="526"/><span>ráidh ris in inghin:</span></p>
<lb n="527"/>
<lb n="528"/><p><span>"A ríoghan," ar sé, "ná bíodh uomhan nó</span>
<lb n="529"/><span>imeagla ort romhuinne, agus más cara dhuit an</span>
<lb n="530"/><span>t-aitheach úd do-ghéabhair a sgaoileadh chugad</span>
<lb n="531"/><span>arís, agus naisgim fort bhar sgéala féin agus sgéala</span>
<lb n="532"/><span>na n-aitheach úd d'innisin dhúinn madh toil libh</span>
<lb n="533"/><span>'fhíafraigh dhíbh, agus is dóigh dhamh go roibh</span>
<lb n="534"/><span>daor-bhreith agus an-fhlaithios dhá imirt oraibh."</span></p>
<lb n="535"/>
<lb n="536"/><p><span>"A churaidh chródha," ar an inghion, "do</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="537"/><p><span>shíleasa go suighe sin gurab díobha súd sibh-si,</span>
<lb n="538"/><span>agus ní thig liom innisin cia híad na haithigh mhí-ghrásamhla</span>
<lb n="539"/><span>fill isin luingeas, acht dom thaobh</span>
<lb n="540"/><span>féin dá mbeith úain nó faill agam do inneósuinn</span>
<lb n="541"/><span>mo dhála dhíbh, acht is dearbh go ttiucfaidh na</span>
<lb n="542"/><span>haithigh gan mhoill, agus go sgriosfaid sibh-si, agus</span>
<lb n="543"/><span>nach dáil furtachta dhúinne."</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>"Luighim-si fám armaibh," ol an rígh, "má</span>
<lb n="546"/><span>tá níos mhó dhíobh 'na mbeathaidh, agus ní budh</span>
<lb n="547"/><span>fáth uomhain nó ursgátha dhíbh-si íad féin nó</span>
<lb n="548"/><span>aon oile don Ádhamh-chloinn an ccéin a bhíadhmaoid-ne</span>
<lb n="549"/><span>aguibh," ar sé.</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>Agus íar sin chuartuigheas féin agus Don Carolus an</span>
<lb n="552"/><span>long go hárd agus go hísiol, agus ní bhfuaradar aon 'na</span>
<lb n="553"/><span>bheathaidh innte acht a roibh a mbruid agus a</span>
<lb n="554"/><span>mbraighdionas.  Agus do sgaoíleadar íad uile, agus ba</span>
<lb n="555"/><span>hádhbhal maoín agus saidhbhrios an dá long sin.</span>
<lb n="556"/><span>Agus tillid gus an ríoghan dorís, agus gabhaid ag caoíneas</span>
<lb n="557"/><span>comhráidh fria, agus innsios an ríoghan a sgéala</span>
<lb n="558"/><span>dhóibh, agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>"Inghion do Rígh na Calidonia misi, agus is</span>
<lb n="561"/><span>cumhachtach an tréan-rígh sin.  Agus tarla misi agus an</span>
<lb n="562"/><span>bhantracht so um fharradh ag déanamh aidheoir</span>
<lb n="563"/><span>ar an tráigh ré taobh pháláis m'athar a ló</span>
<lb n="564"/><span>taitneamhach gréine.  Agus do-choncamar an dá</span>
<lb n="565"/><span>luing fána lán seól ag teacht gacha ndíreach</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="566"/><p><span>chugainn, agus arna fhaicsin dhúinn do ghabhamar</span>
<lb n="567"/><span>sgáth agus mór-theitheadh chuguinn, agus ní roibh</span>
<lb n="568"/><span>tarbha dhúinn ann óir do rugadar oruinn, agus</span>
<lb n="569"/><span>gluaisid dá loing linn gurab é aniodh an naoidheadh</span>
<lb n="570"/><span>lá dhúinn foir muir ar seóladh na n-aitheach mí-ghrásamhla</span>
<lb n="571"/><span>úd," air sí; "agus ag sin mo sgéala</span>
<lb n="572"/><span>féin dhíbh a bheirt churadh is ríogha réim agus is</span>
<lb n="573"/><span>cródha lámh dár shiubhail ar muir nó ar tír</span>
<lb n="574"/><span>aríamh, agus ní fheadar sgéala na n-aitheach acht</span>
<lb n="575"/><span>mar adubhras."</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>Fíafraighios Rígh na Sorcha sgéala don aitheach,</span>
<lb n="578"/><span>agus do innis gurab é féin Rígh na Ciprus, agus gurab</span>
<lb n="579"/><span>lucht gaoil agus cómhpháirte dhó an drong oile do</span>
<lb n="580"/><span>marbhadh, agus go gcualaidh iomrádh inghine Rígh</span>
<lb n="581"/><span>na Calidonia go ttáinic féin cona bhráithribh dá</span>
<lb n="582"/><span>fagháil ar ais nó ar éigin, go ttarla chuca í amhail</span>
<lb n="583"/><span>do innis féin dhíbh go n-uige sin; agus do ráidh nár</span>
<lb n="584"/><span>shíleadar a cclaoí le neart laoch isin mbioth go</span>
<lb n="585"/><span>n-uige sin.</span></p>
<lb n="586"/>
<lb n="587"/><p><span>"Is cubhais dhamh-sa," ol an rígh, "nár</span>
<lb n="588"/><span>ghníomh garma nó gaisgidh nó coinghioll ríogha</span>
<lb n="589"/><span>d'fhear d'anma-sa ríoghan d'fhúadach le</span>
<lb n="590"/><span>foiréigin.  Gidh eadh, a inghion," ar sé, "ó taoí-si ar</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="591"/><p><span>do chumas féin anois madh áil leat Rígh na Ciprus</span>
<lb n="592"/><span>fil ann súd mar chéile dhuit féin go toiltionach</span>
<lb n="593"/><span>do-ghéabhair cead úainne imtheacht saor leis, agus</span>
<lb n="594"/><span>gibé oile is áil leat cuirfuim-ne do réir do thola</span>
<lb n="595"/><span>féin saor, thú féin agus do bhantracht."</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>Altuigheas an inghion friú gach maith a</span>
<lb n="598"/><span>d'fhuráladar furrthe, agus do ráidh dá mbeith gan</span>
<lb n="599"/><span>chéile go foirchionn an bheatha nach géabhadh</span>
<lb n="600"/><span>mar chéile leis.  "Dóigh dhamh," ar sí, "nach</span>
<lb n="601"/><span>bhfacas don Ádhamh-chloinn, agus fós nach ccúalas</span>
<lb n="602"/><span>dá iomrádh aon is mío-ghrásamhla agus is neamh-shubháilcidh</span>
<lb n="603"/><span>agus fós is measa coinghioll ná é fein agus</span>
<lb n="604"/><span>an uibhir úd oile do díochuireadh libh-si, a</span>
<lb n="605"/><span>bhuidhion shuairc charthannach do horduigheadh</span>
<lb n="606"/><span>fris an Choimhdhe chumhachtach d'fhurtacht</span>
<lb n="607"/><span>amhgair na n-anmhann.  Agus guidhim sibh," ar</span>
<lb n="608"/><span>sí, "gan mo thréigin feasda go n-íodhlaicthear</span>
<lb n="609"/><span>úaibh mé dom thír féin."</span></p>
<lb n="610"/>
<lb n="611"/><p><span>Do labhair an rígh agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>"A ríoghan," ar sé, "ná huaimhnighthear uime sin</span>
<lb n="614"/><span>thú, óir luighim-si fám choróin agus fám ghaisgeadh</span>
<lb n="615"/><span>nach ba baoghal dhuit-si én-ní an ccéin a mhairfios</span>
<lb n="616"/><span>sinne, acht do réir do thola féin, go rabhair</span>
<lb n="617"/><span>slán id thír féin; agus fós, sul sgarfas an t-aitheach</span>
<lb n="618"/><span>úd linn, go n-íocfaidh gach masla agus gach easonóir</span>
<lb n="619"/><span>dá ttug dhuit."</span>
<lb n="620"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="621"/><p><span>Altuigheas an ríoghan fris an rígh gacha a</span>
<lb n="622"/><span>ndubhairt ría, agus as a haithle séolaid ar amus na</span>
<lb n="623"/><span>Sorcha gacha ndíreach, agus gabhaid ag caoíneas</span>
<lb n="624"/><span>comhráidh agus ag iomagallaimh a chéile go suairc</span>
<lb n="625"/><span>so-charthannach gur ghabhadar cúan agus caladhphort</span>
<lb n="626"/><span>isin Sorcha sholas-chríochaigh, agus as sin go pálás</span>
<lb n="627"/><span>an rígh, áit ar dáileadh fleadha mílsi so-chaithmhe</span>
<lb n="628"/><span>agus féasduighe líonmhara acmhuinneacha fortha</span>
<lb n="629"/><span>treimhsi fhada dá n-aimsir, agus úaisle na críche ag</span>
<lb n="630"/><span>teacht go laethamhail d'fháiltiúghadh friana</span>
<lb n="631"/><span>ttighearna agus d'fhochtain sgéala dhe.</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>Ciodh thrácht, ar mbeith feadh aimsir imchéin</span>
<lb n="634"/><span>ar an seóladh sin dhóibh, do labhair Ridire na</span>
<lb n="635"/><span>Leomhan agus do ráidh:</span></p>
<lb n="636"/>
<lb n="637"/><p><span>"A rígh agus a phrionnsa chumachtaigh," ar sé,</span>
<lb n="638"/><span>"créad is áil leat do dhéanamh fris an ríoghain</span>
<lb n="639"/><span>nó fós fris an aitheach mío-ghrásamhail do-rinne</span>
<lb n="640"/><span>inghreim agus easonóir uirthe?"</span></p>
<lb n="641"/>
<lb n="642"/><p><span>"A chara ionmhuin," ar an rígh, "atáim-si le</span>
<lb n="643"/><span>treimhsi ag anmhain fris an cceist sin úaid-si,</span>
<lb n="644"/><span>óir is duit féin a dlighthear a mbreathnughadh</span>
<lb n="645"/><span>agus ní dhamh-sa; acht aon-ní innsim dhuit, a dhalta</span>
<lb n="646"/><span>ionmhuin," ar sé, "gur fhortamhluigh saighiod an</span>
<lb n="647"/><span>ghrádha mo chroidhe ar bhfaicsin deilbh na</span>
<lb n="648"/><span>ríoghna úd dhamh, agus le húsáid agus le gnáthughadh</span>
<lb n="649"/><span>a subháilce nach bhfuil tráth dá ttig nach</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="650"/><p><span>méadaighionn ionnas gur fhortamhluigh go hiomlán</span>
<lb n="651"/><span>form, agus is cían gur chuiris ceist orom go n-éagnuighinn</span>
<lb n="652"/><span>an t-adhbhar sin friot, agus gibé bhus áil</span>
<lb n="653"/><span>leat-sa isna hadhbhair sin is é is áil liom-sa, a</span>
<lb n="654"/><span>láoich agus a thréan-mhílidh," ar sé.</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>Ba hiongnadh le Don Carolus aigneadh an rígh,</span>
<lb n="657"/><span>agus do fhreagair go ndubhairt:</span></p>
<lb n="658"/>
<lb n="659"/><p><span>"Is í mo chomhairle dhuit, a rígh agus a</span>
<lb n="660"/><span>thighearna," ar sé, "do ghrádh d'fhoillsiughadh</span>
<lb n="661"/><span>don ríoghain, agus a rádh fría más í a toil do ghrádh</span>
<lb n="662"/><span>do ghlacadh go mbíair aice dhá chionn, agus munab</span>
<lb n="663"/><span>eadh go ccuirfir dá crích agus dá fearann í agus an tí</span>
<lb n="664"/><span>do-rinne inghreim urthe go ccuirfir ina cheimidh</span>
<lb n="665"/><span>chreapuilte agus 'na bhráighe doisgaoílte léithe é a</span>
<lb n="666"/><span>ngioll a masla.  Agus labhair go suairc fría, óir ní</span>
<lb n="667"/><span>sásadh dhuit a bheith dhá neamh-thoil féin agad,"</span>
<lb n="668"/><span>ar sé.</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>"Beir búaidh agus beannacht, a dhalta ionmhuin,"</span>
<lb n="671"/><span>ol an rígh, "agus is tusa féin is áil dhamh-sa do</span>
<lb n="672"/><span>labhairt na mbríathar sin fría," ar sé, "óir is</span>
<lb n="673"/><span>deimhin liom nach bhfuil sí go hiomlán a n-ainbhfios</span>
<lb n="674"/><span>mo ghrádha, agus dá labhrainn sin adeirir-si léithe,</span>
<lb n="675"/><span>agus gan a toil féin do bheith leis, dob éidir go sílfeadh</span>
<lb n="676"/><span>gurab go foiréigneach budh mían liom a congbháil.</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="677"/><p><span>Agus is briathar dhamh-sa nach géabhuinn-si maithios</span>
<lb n="678"/><span>na talmhan agus sin do dhéanamh gan a toil</span>
<lb n="679"/><span>iomlán fris."</span></p>
<lb n="680"/>
<lb n="681"/><p><span>"Más eadh," ar Ridire na Leomhan, "is éusgaidh</span>
<lb n="682"/><span>misi dochum do thola-sa do dhéanamh an ccéin</span>
<lb n="683"/><span>a mhairfiod um bheathaidh," ar sé, "agus rachfad</span>
<lb n="684"/><span>isin turus sin gibé ní do thiucfas dhe."</span></p>
<lb n="685"/>
<lb n="686"/><p><span>Agus íar sin ceileabhraid dá-roile, agus glúaisios Don</span>
<lb n="687"/><span>Carolus ar amas na hinghine.</span></p>
<lb n="688"/>
<lb n="689"/><p><span>Inneastar sunn seal oile: ar ccluinsin iomagallamh</span>
<lb n="690"/><span>an rígh dhi fá aontughadh dó Rígh na</span>
<lb n="691"/><span>Cíprus agus ar bhfagháil uaignis dí gabhas ag tuirsi</span>
<lb n="692"/><span>agus ag truaghbhéile, agus goirios ar an ccuid dá bantracht</span>
<lb n="693"/><span>ba tairisi léithe, agus í a cceas bróin agus tuirsi, agus tángadar-san</span>
<lb n="694"/><span>chuice agus í mar sin, agus fochtaid sgéala dhi, agus as</span>
<lb n="695"/><span>eadh ráidhseat:</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>"A ríoghan úasal urghrádhach, créd is adhbhar</span>
<lb n="698"/><span>bróin nó búan-tuirsi dhuit, nó créd do chlaochluigh</span>
<lb n="699"/><span>do chruth nó do dheilbh agus 'fheabhas mar do</span>
<lb n="700"/><span>éirghe dhuit féin agus dhúinne ó tharla an bheirt</span>
<lb n="701"/><span>dheadh-laoch is cródha neart agus is uaisle gníomha,</span>
<lb n="702"/><span>modh agus cáiligheacht dár shiobhail an bioth uile?"</span>
<lb n="703"/><span>ar síad; "agus dar linne budh córa dhuit-si</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="704"/><p><span>meanmna maith do ghlaca chugad, ná a bheith</span>
<lb n="705"/><span>ag glacadh tuirsi chugad tair éis ar saoradh as</span>
<lb n="706"/><span>an mór-bhruid agus as an mór-dhochar a rabhamar,</span>
<lb n="707"/><span>agus gan súil le cabhair aguinn gur chuir an Tríonnóid</span>
<lb n="708"/><span>uile-chumhachtach chugainn íad."</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>"Más eadh," ar an inghion, "a bhantracht</span>
<lb n="711"/><span>ionmhain, as í adhbhar mo thuirsi féin, agus ní</span>
<lb n="712"/><span>cheilfead oruibh-si é go ttugus toil agus trom-ghrádh do</span>
<lb n="713"/><span>Rígh na Sorcha ar fheabhas a mhuibh agus a bhéusa,</span>
<lb n="714"/><span>a dheadh-cháiligheacht agus a ghníomha gaisgidh,</span>
<lb n="715"/><span>agus do bhreathnuigheas ar shilleadh a shúl agus a</span>
<lb n="716"/><span>ghnúisi orom go roibh-sion amhlaidh dhamh agus</span>
<lb n="717"/><span>go ttug roghuin dhamh tilleadh dom thír féin nó</span>
<lb n="718"/><span>gabháil fris an aitheach uathmhar allata éugsamhail</span>
<lb n="719"/><span>úd.  Agus atáim a ndochar meanman agus aigionta</span>
<lb n="720"/><span>dhá bhreathnughadh sin, ionnus gur measa liom</span>
<lb n="721"/><span>mo dhála anois nó mo bhruid ag an aitheach."</span></p>
<lb n="722"/>
<lb n="723"/><p><span>"A ríoghan," ar aon dhíobhtha, "ná himnighthear</span>
<lb n="724"/><span>uime sin thú, óir is iomdha féachuin agus</span>
<lb n="725"/><span>dearbha íarraid na daoine críonna ar shubháilcidhe</span>
<lb n="726"/><span>na mban sul nochtaid a rún díamhair dhóibh, agus</span>
<lb n="727"/><span>ní lughaide do bheith grádh folaightheach ag an</span>
<lb n="728"/><span>rígh dhuit-si na comh-rogha sin a tug dhuit, acht</span>
<lb n="729"/><span>go bhféuchadh cionnas do-ghéabhtaoi agaibh é."</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>Acht cheana ar mbeith ar na comhráite sin</span>
<lb n="732"/><span>dóibh, is ann a táinic Ridire na Leomhan a</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="733"/><p><span>n-aireaguil a rabhadar, agus arna airiughadh dhóibh-sion</span>
<lb n="734"/><span>ann gabhas an ríoghan meanma agus mór-aigneadh</span>
<lb n="735"/><span>chuice, agus gluaisios 'na chuinne go haoibheamhail</span>
<lb n="736"/><span>aigiontach, agus beannaighios go deadh-oileamhanta</span>
<lb n="737"/><span>dhó, agus gabhus Ridire na Leomhan</span>
<lb n="738"/><span>ag caoíneas comhráidh ris an ríoghain, agus gluaisid</span>
<lb n="739"/><span>an bhantracht don láthair, agus mar a fuair Ridire</span>
<lb n="740"/><span>na Leomhan uaigneas na haimsire labhras ris an</span>
<lb n="741"/><span>ríoghain mar so:</span></p>
<lb n="742"/>
<lb n="743"/><p><span>"A ríoghan ro-úasal," ar sé, "atáid beagán</span>
<lb n="744"/><span>uirghill agus bríathar agam féin ré a fhoillsiughadh</span>
<lb n="745"/><span>dhíbh-si, agus ní háil liom a labhairt go bhfághadh</span>
<lb n="746"/><span>mé párdún agus focal úaibh-si gan sáobh-nós do</span>
<lb n="747"/><span>dhéanamh liom muna ttaitnidh leat, óir ní dhéanainn</span>
<lb n="748"/><span>dochar ar bith dhuit a ccás nach ttaitneónadh</span>
<lb n="749"/><span>leat, gurab aire sin íaraim párdún sul inneósat én-neithe."</span></p>
<lb n="750"/>
<lb n="751"/><p><span>"A churaidh chródha," ar sí, "atá uirid d'eólas</span>
<lb n="752"/><span>agam-sa ar do shubháilcibh go measaim nach</span>
<lb n="753"/><span>laibheórthá tré olc friom, gurab aire sin atá sáor</span>
<lb n="754"/><span>agad gach a labheórair liom."</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>"Más eadh, a ríoghan," ar sé, "tángas féin a</span>
<lb n="757"/><span>tteachtaireacht ó Rígh na Sorcha chugad .i. neach</span>
<lb n="758"/><span>atá iomlán líonta d'onóir agus do shubháilcibh, do</span>
<lb n="759"/><span>neart agus do mór-cheannas, do chumhachtaibh agus do</span>
<lb n="760"/><span>chalmacht, ionnus gurab tearc rígh nó prionnsa ó</span>
<lb n="761"/><span>luighe gréine go héirghe gréine gan crith-eagla</span>
<lb n="762"/><span>ríana mhór-neart.  Agus a tug sé searc agus mór-ghrádh</span>
<lb n="763"/><span>dot shubháilcibh-si, gur chuir misi dá nochtadh</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="764"/><p><span>dhíbh, d'eagla dá labhradh féin libh ar ttús go</span>
<lb n="765"/><span>measfá go mbeith ar tí do chongbháil tair do</span>
<lb n="766"/><span>thoil, agus geallaim-si dhuit nach bhfuil ní ar bith</span>
<lb n="767"/><span>do-bhéaradh air do neamh-ríar do dhéanamh,</span>
<lb n="768"/><span>agus más toil leat gan mhoill tríall dot thír féin</span>
<lb n="769"/><span>go rachad-sa agus eision gan mhoill leat go ttoirbhriom</span>
<lb n="770"/><span>dot hathair féin thú."</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>Tochtas an inghion sealadh, agus fa hiomdha</span>
<lb n="773"/><span>déalradh deadh-mhaiseach a táinic dhi re headh</span>
<lb n="774"/><span>na hiomagallmha sin, agus gidh nach roibh isin mbioth</span>
<lb n="775"/><span>uile comhrádh ba hannsa ría iná sin, do bhí a</span>
<lb n="776"/><span>cceas sealad cionnas do fhreigeóradh dhó, agus fá</span>
<lb n="777"/><span>dheóigh do fhreagair dhó mar so, agus as eadh</span>
<lb n="778"/><span>ro ráidh:</span></p>
<lb n="779"/>
<lb n="780"/><p><span>"A uasail agus 'árd-fhlaith," air sí, "is fírinneach</span>
<lb n="781"/><span>nach fiú misi an t-úasal oirdheirc dom shantughadh</span>
<lb n="782"/><span>amhail adeirir, agus gidh eadh ní hagam-sa atáim</span>
<lb n="783"/><span>féin le tabhairt uaim acht ag m'áthair, agus do</span>
<lb n="784"/><span>bhrígh gur thaisbéin Rígh na Sorcha agus tusa, a</span>
<lb n="785"/><span>árd-fhlaith chródha, deadh-mhéin dom cheann-sa</span>
<lb n="786"/><span>dom shaoradh as an mbruid is crúaidhe-bhoichte</span>
<lb n="787"/><span>a roibh ríoghan nó bean aríamh romham, budh</span>
<lb n="788"/><span>daor an bhreith dhamh-sa gan deadh-fhreagra do</span>
<lb n="789"/><span>thabhairt don árd-fhlaith.  Agus as í mo chomhairle,</span>
<lb n="790"/><span>teachta d'fagháil le litreacha uaim-si go m'athair</span>
<lb n="791"/><span>ré fios mo sgéal agus m'eachtra, agus a dhearbha go</span>
<lb n="792"/><span>bhfuilim féin agus mo bhantracht slán ar ar n-astar</span>
<lb n="793"/><span>dochum na Calidonia gan mhoill.  Agus ar ndol an</span>
<lb n="794"/><span>sin dúinn is éidir libh an t-adhbhar do nochtadh</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="795"/><p><span>dom athair, agus is deimhin go ccuirfidh chugam-sa é,</span>
<lb n="796"/><span>agus do-chífe an t-árd-fhlaith mo chongnamh-sa</span>
<lb n="797"/><span>dhó uime, agus fós geallaim dhó, an mhéad gur fiú</span>
<lb n="798"/><span>misi do shásadh Rígh na Sorcha, nach gabhaim</span>
<lb n="799"/><span>neach oile ar a bhéalaibh.  Agus ag sin mo chomhairle</span>
<lb n="800"/><span>agus mo fhreagra dhíbh, a bhuidhean charrthannach,"</span>
<lb n="801"/><span>ar sí.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>Altuigheas Ridire na Leomhan fris an ríoghain</span>
<lb n="804"/><span>Máriana, óir budh hé sin a hainm budhdhéin, gacha</span>
<lb n="805"/><span>a ndubhairt.  Ceileabhrus dhí, agus ba meanmnach</span>
<lb n="806"/><span>leis a thurus dona sgéala sin do bheith aige dá</span>
<lb n="807"/><span>chompánach, agus is dóigh liom-sa nár lugha ríai-si.</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span>Agus táinic Don Carolus gus an rígh, agus innsios a</span>
<lb n="810"/><span>thurus agus freagra agus comhairle na hinghine dó.  Fá</span>
<lb n="811"/><span>lúthgháireach an rígh dona sgéala sin, agus altuigheas</span>
<lb n="812"/><span>le Don Carolus gach a ndearna ina sheirbhéis, agus</span>
<lb n="813"/><span>gluaisid araon go pálás Mháriana áit ar thráchtadar</span>
<lb n="814"/><span>gan fhaitchios ar gach ní ba hindéanta dhóibh,</span>
<lb n="815"/><span>agus an sin sgríobhas an inghion litire gan mhoill, agus</span>
<lb n="816"/><span>seólas an rígh teachta leó, agus do-bheir eólas eagna</span>
<lb n="817"/><span>agus uirghill dhóibh, agus do ráidh friú fuireach fris féin</span>
<lb n="818"/><span>isin Chalidonia, áit inar glacadh go hiol-ghrádhach</span>
<lb n="819"/><span>íad.  Agus do thoirbhreadar a ttosga agus litreacha na</span>
<lb n="820"/><span>hinghine íar sin don rígh, agus léighios an rígh íad</span>
<lb n="821"/><span>amhail mar leanus:</span></p>
<lb n="822"/>
<lb n="823"/><p><span>"A uasail árd-chumhachtach agus 'athair ionmhuin,</span>
<lb n="824"/><span>Is fírinneach gur chuir an Fíor-Dhía uile-chumhachtach</span>
<lb n="825"/><span>a nfurtúin gur fhúadaigh an</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="826"/><p><span>t-aitheach éugsamhail agus an dúil dhoidhealbhtha</span>
<lb n="827"/><span>.i. Friston rígh na Cíprus, maille hochtmhoghad</span>
<lb n="828"/><span>aitheach ar aon-ndéanamh ris féin fá lúireach</span>
<lb n="829"/><span>gáoil agus comhpháirte dhó, misi agus mo bhantracht</span>
<lb n="830"/><span>leó gan airiughadh d'aon-neach ó dhorus mo</span>
<lb n="831"/><span>ghríanáin, gur chuireadar dá long sinn, agus nár</span>
<lb n="832"/><span>himriudh leath an uilc agus an tírántais do-rinneadar</span>
<lb n="833"/><span>oruinn féin, agus ar an iomad oile do </span>
<lb n="834"/><span>bhí a láimh agus a ngimheal aca, ar dhaoíne san</span>
<lb n="835"/><span>saoghal feadh naoí lá, gurab an sin do thoiligh</span>
<lb n="836"/><span>Stiúraightheóir na n-Uile agus an Tríonnóid</span>
<lb n="837"/><span>Naomhtha a n-anbhforlann do chlaoí agus</span>
<lb n="838"/><span>fuasgladh dhúinn le neart agus le cródhacht</span>
<lb n="839"/><span>beirte deadh-laoch, nach bhfacaidh aon isin</span>
<lb n="840"/><span>domhan a samhail nó baramhail dá neart nó</span>
<lb n="841"/><span>dá ccalmacht ó do bhí Sámson ag cathughadh</span>
<lb n="842"/><span>fris na Filistíneacha gus an tráth sa; óir</span>
<lb n="843"/><span>ní bhfuil beól do chreidfeadh leath a ccalmacht'</span>
<lb n="844"/><span>nó a neirt; gur díthcheannadh na haithidh</span>
<lb n="845"/><span>uile leó, agus atáid dá thabhairt cugaibh-si mar</span>
<lb n="846"/><span>bhráighe ghill ré mo mhasla-sa agus ris an</span>
<lb n="847"/><span>míomhodh do himreadh leó orom féin agus ar mo</span>
<lb n="848"/><span>bhantracht, go bhfuilid anois ag glacadh an</span>
<lb n="849"/><span>aistair liom-sa dom aitreabhadh chugaibh-si.</span>
<lb n="850"/><span>Agus as íad na hárd-mhaithe sin .i. Séadhna</span>
<lb n="851"/><span>Saor-bhéasach .i. Rígh na Sorcha agus iomad do</span>
<lb n="852"/><span>chríochaibh eile don chruinne, agus aon-ridire</span>
<lb n="853"/><span>óg an-aithnidh oile dá ngoirthear Ridire na</span>
<lb n="854"/><span>Leomhan.  Agus níor chúib an taladh trom-fhóideach</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="855"/><p><span>ar a mhuin isin n-aimsir si céad</span>
<lb n="856"/><span>ridire nach bhfuil ion-chomhraic leó.  Agus má</span>
<lb n="857"/><span>ba saoghlach é budh mór a tháin ar feadh</span>
<lb n="858"/><span>na cruinne, agus gidh calma na curaidh íad is</span>
<lb n="859"/><span>mó iná sin feabhas a subháilce, a muibh agus a</span>
<lb n="860"/><span>mbéasa, agus is onórach a tugadar a thoradh</span>
<lb n="861"/><span>dhamh-sa, agus atámuid anois ar ar n-astar</span>
<lb n="862"/><span>chugaibh-si, a athair ionmhuin.</span></p>
<lb n="863"/>
<lb n="864"/><p><span>.i. d'inghion agus do mhórdháil ríogha</span>
<lb n="865"/><span>Máriana</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>Baltásanus Rígh na Calidonia."</span></p>
<lb n="868"/>
<lb n="869"/><p><span>Air léughadh na litrei sin do Bhaltásanus is</span>
<lb n="870"/><span>súaill nach bhfuair éug agus uighe re méad iolghairdis</span>
<lb n="871"/><span>agus lúthghára, agus do thóg a rosg a n-áirde, agus altuigheas</span>
<lb n="872"/><span>leasan Tríonnóid na págánaigh thíoránta do</span>
<lb n="873"/><span>chlaoí, agus gan a neart do dhol for 'inghin, agus é</span>
<lb n="874"/><span>féin d'fagháil a sgéal mar sin.  Agus do-rinne onóir</span>
<lb n="875"/><span>mhór fá na teachta, agus a tug ordughadh dhá</span>
<lb n="876"/><span>lucht feadhma agus fritheólmha an chathair do</span>
<lb n="877"/><span>chórughadh gan mhoill, agus ollmhughadh fleadha agus</span>
<lb n="878"/><span>féusta do thionsgna gan fhuireach.  Agus do-rinneadh</span>
<lb n="879"/><span>acu amhlaidh, agus ba hadhbhal foirm agus</span>
<lb n="880"/><span>méad an ullmhuighidh sin.</span>
<lb n="881"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="882"/><p><span>Dála Rígh na Sorcha cona chuideachta: ar</span>
<lb n="883"/><span>n-imtheacht na tteachtaibh úadha triallas féin agus</span>
<lb n="884"/><span>an ríoghan agus Ridire na Leomhan agus Friston .i.</span>
<lb n="885"/><span>Rígh na Cíprus, maille re hiomad oile, ar a n-astar</span>
<lb n="886"/><span>agus ar a n-imtheacht.  Agus ar mbeith ocht lá ag siobhal</span>
<lb n="887"/><span>tré lán lúais a stéud tarla íad a ttír anaithnidh,</span>
<lb n="888"/><span>agus a tarla gabhal mhara dhóibh san slighe agus</span>
<lb n="889"/><span>droichiod ar an ghabhal mhara sin, agus céd ridire</span>
<lb n="890"/><span>rathmhar ro-chródha ar an droichiod agus ar gach</span>
<lb n="891"/><span>taobh dhe.  Agus a tarla Ridire na Leomhan a réumh-thús</span>
<lb n="892"/><span>a mhuintire, agus níor chomhnaidh go ráinic</span>
<lb n="893"/><span>an droichiod.  Arna fhaicsin sin do ridiribh an</span>
<lb n="894"/><span>droichid druidid 'na choinne, agus níorbh áil leó a</span>
<lb n="895"/><span>léigion ar aghaidh go ndíoladh cíos an droichid.</span></p>
<lb n="896"/>
<lb n="897"/><p><span>"Créad is cíos ann?" ol an macaomh.</span></p>
<lb n="898"/>
<lb n="899"/><p><span>"Marc airgid nó uirid d'ór ar a ccois do dhuine</span>
<lb n="900"/><span>nó do bheathadhach dá ngéabhadh ann, nó</span>
<lb n="901"/><span>comhrac fris na ridiribh."</span></p>
<lb n="902"/>
<lb n="903"/><p><span>Féuchas Ridire na Leomhan ar an rígh, agus do</span>
<lb n="904"/><span>ráidh fris fuireach ag an ríoghain d'eagla sgáth</span>
<lb n="905"/><span>nó úomhan dá glacadh, go nglanfadh féin an</span>
<lb n="906"/><span>tslighe roimpe.  Agus íar sin do fhiofraigh don ridire</span>
<lb n="907"/><span>an ngéabhadh a aithearrach sin do cheannach</span>
<lb n="908"/><span>úadha, agus do ráidh-sion nach ngéabhadh.</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>"Más eadh," ar Ridire na Leomhan, "ag súd</span>
<lb n="911"/><span>misi gus an droichiod, agus éirgheadh dá chúmhdach</span>
<lb n="912"/><span>gibé leanab áil."</span></p>
<lb n="913"/>
<lb n="914"/><p><span>Arna fhaicsin sin dona ridiribh uile dlúithid</span>
<lb n="915"/><span>idir é agus an droichiod, acht is ann sin do fearguidheadh</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="916"/><p><span>an bheithir bheódha agus an nathair mhiosguiseach</span>
<lb n="917"/><span>agus an tonn rabhartha, agus do chuimhnidh ar</span>
<lb n="918"/><span>an ccleas fáthach an ubhaill, agus nochtas eatarra é,</span>
<lb n="919"/><span>co nach tteilgeadh urchar nach leagadh seisior</span>
<lb n="920"/><span>nó ochtar nó deineabhar do gach urchar, agus do</span>
<lb n="921"/><span>thilleadh an cleas na láimh féin dorídhis, co nach</span>
<lb n="922"/><span>cían go ndearna cumach cíordhubh cnáimh-bhrúite</span>
<lb n="923"/><span>íad acht modh beagáin, agus do ísligheadar an dream</span>
<lb n="924"/><span>sin íad féin, agus gabhaid comairce agus cuimrighe ag</span>
<lb n="925"/><span>an tréan-laoch, agus tug-san maithiomh na ccoirthe</span>
<lb n="926"/><span>dhóibh ar choinghioll gan an cíos sin d'iarraidh</span>
<lb n="927"/><span>arís, agus tugadar cor agus coinghioll ris sin do chomhall.</span>
<lb n="928"/><span>Agus ba himeaglach an ríoghan cona bantracht gus</span>
<lb n="929"/><span>an tráth sin ar feadh an iombhuailte sin, muna</span>
<lb n="930"/><span>mbeith an rígh agá ccoimhdhaingniughadh.  Agus</span>
<lb n="931"/><span>ar n-úmhlughadh dona ridiribh gabhaid na ríoghna</span>
<lb n="932"/><span>ag iongantas cródhacht an churadh, agus níor lugha</span>
<lb n="933"/><span>ris na ridiribh sin an droichid, agus do ráidhseat</span>
<lb n="934"/><span>nach roibh neach ó ccreidfidís a ghníomha muna</span>
<lb n="935"/><span>bhfaicfidís féin é.</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>Acht atá ní cheana, ar mbeith treas dóibh ag</span>
<lb n="938"/><span>athmholadh Ridire na Leomhan, tríallaid ar a</span>
<lb n="939"/><span>n-imtheacht, agus ní haireastar a n-eachtra go rángadar</span>
<lb n="940"/><span>a ccomhghar do Fílandor .i. cathair inmhe agus</span>
<lb n="941"/><span>chaithmhe Rí na Calidonia.  Agus an sin sgaoílid</span>
<lb n="942"/><span>teachta re sgéala gus an rígh, agus ar bhfagháil sgéala</span>
<lb n="943"/><span>don rígh fá meanmnach é, agus gluaisios gan mhoill</span>
<lb n="944"/><span>maille le cúig céad cairptheach a leith amuich do</span>
<lb n="945"/><span>mharcshluagh 'na ccoinne agus 'na ccomhaircis</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="946"/><p><span>trí mhíle ón ccathraigh, gurab ann sin tárla dhá</span>
<lb n="947"/><span>chéile íad, agus nach dearna roimhe sin nó 'na dhíaigh</span>
<lb n="948"/><span>samhail an ulghairdis do rinneadh leó ag Rígh na</span>
<lb n="949"/><span>Calidónia ar an láthair sin.  Agus a tug mór-altughadh</span>
<lb n="950"/><span>agus buidheachas fris na laochaibh fá aisioc 'inghine.</span>
<lb n="951"/><span>Agus íar sin beannuighios do Rígh na Cíprus go</span>
<lb n="952"/><span>fáthach neamh-thais, agus is deimhin go roibh-sen</span>
<lb n="953"/><span>lán do thuirsi frisin ré sin.  Agus íar sin glúaisid leith</span>
<lb n="954"/><span>ar leith gus an dún, áit a ttáinic an bhantracht</span>
<lb n="955"/><span>'na ndáil go ccornaibh ccaomh-chúmhduighthe,</span>
<lb n="956"/><span>go leastraibh soineamhla, lán do chinél gacha</span>
<lb n="957"/><span>fíona so-óla iná chéile, agus do cóiruigheadh an dún</span>
<lb n="958"/><span>ar a cceann, agus do dáileadh cuirm agus féastuidhe</span>
<lb n="959"/><span>líonmhara do chách íar sin, agus Rígh na Cíprus</span>
<lb n="960"/><span>maille friú.  Agus ar ttabhairt treas isin ól do chách</span>
<lb n="961"/><span>fíafraighios Rígh na Calidonia don aitheach créd</span>
<lb n="962"/><span>fár fhuadaigh 'inghean féin, nó "créd fár imris</span>
<lb n="963"/><span>do thíorántas doifhulaing fuirre?"</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ar Rígh na Cíprus,</span>
<lb n="966"/><span>"go n-inneósad an fhírinne dhuit, a rígh-mhílidh,</span>
<lb n="967"/><span>uime sin, do bhrígh go gcúalas iomrádh h'inghine-si</span>
<lb n="968"/><span>dá aithris agus dá luadh a mbéul gach áoin, agus</span>
<lb n="969"/><span>do bhí do mhéad mo ghrádha dhí gur chuirios</span>
<lb n="970"/><span>romham a beith agam féin ar ais nó air éigin.</span>
<lb n="971"/><span>Agus do ghlúaisios dá bhrígh sin, mé féin agus an uibhir</span>
<lb n="972"/><span>úd oile dom lucht gaoil do dhíthcheannaigh an</span>
<lb n="973"/><span>bheirt dheadh-laoch sin do láthair, dá breith linn,</span>
<lb n="974"/><span>óir níor bheag linn sin dochum do thíre-si agus do</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="975"/><p><span>rígheachta do dhíchur agus d'ionarbhadh, agus is deimhin</span>
<lb n="976"/><span>nár bheag muna mbeith neart na deisi sin nach</span>
<lb n="977"/><span>measaim gur neart daonna atá ionnta; óir do</span>
<lb n="978"/><span>shiúbhlas an domhan le neart, agus níor mheasas agus</span>
<lb n="979"/><span>ní fhacas céad laoch le gaisgeadh isin n-imtheacht</span>
<lb n="980"/><span>sin, dá mbeith gach áon díobh 'na fhear comhlainn</span>
<lb n="981"/><span>céad, atá ion-chomhraic le haon dhíobh, agus ós</span>
<lb n="982"/><span>anois a thuigim é agus do-chím mo mhíofhurtún féin,</span>
<lb n="983"/><span>dá léigtheá-sa as braighdionas mé do-bheirim fom</span>
<lb n="984"/><span>bhréithir ríogha go mbíad feasda fá do ríar féin</span>
<lb n="985"/><span>áird" ar sé, "agus gibé cáin nó ionaclann bhus toil</span>
<lb n="986"/><span>libh do chur orom go mbíad úmhal air ar feadh</span>
<lb n="987"/><span>mo bheatha, agus adhbhar oile fár chóir amharc</span>
<lb n="988"/><span>orom .i. méad na búadha do rugadh orom féin</span>
<lb n="989"/><span>agus ar na laochaibh fris nár gabhadh aríamh a</span>
<lb n="990"/><span>ccathaibh nó a cclíathaibh roimhe sin.  Óir luighim</span>
<lb n="991"/><span>fam armaibh dá mbéinn-si nó aon oile dhíobh</span>
<lb n="992"/><span>ar n-aonar ag cur dochum do thíre-si, a bhfuil</span>
<lb n="993"/><span>id ríoghacht uile nár bhforlann le ceachtar dhínn</span>
<lb n="994"/><span>íad 'nar n-aghaidh, acht gan an días deadh-laoch</span>
<lb n="995"/><span>sin do láthair, nó ceachtar dhíobh do bheith</span>
<lb n="996"/><span>dábhar ndíon.  Más é is luinne libh gabháil agam</span>
<lb n="997"/><span>amhail adubhras, ó nach bhfuil agam acht mé</span>
<lb n="998"/><span>féin ann so le tabhairt a n-uradhas an choinghill</span>
<lb n="999"/><span>sin dhíbh, cuirim grían agus éusga, ranna neimhe agus</span>
<lb n="1000"/><span>talmhan, a ccoruighacht agus a bhfocal orom gacha</span>
<lb n="1001"/><span>ar gheallas an sin díbh go bruinne an bhrátha agus</span>
<lb n="1002"/><span>an bheatha do chomhal dhíbh, agus muna ndéantar</span>
<lb n="1003"/><span>is deimhin go ttiucfaidh olc is mó iná a ttáinic</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1004"/><p><span>dhe, óir tiucfaidh Impire na Persia cona neart</span>
<lb n="1005"/><span>agus ríoghachta na Ciprus go n-iomad ríoghachta agus</span>
<lb n="1006"/><span>impireachta seachndeóin an domhain dár ndíoghailt,</span>
<lb n="1007"/><span>óir is cáirde agus lucht gaoil dhamh-sa íad, agus</span>
<lb n="1008"/><span>dá léigthí misi amach coisgfead uile íad."</span></p>
<lb n="1009"/>
<lb n="1010"/><p><span>Freagras Don Carolus é agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>"Dar mo chubhais," ar sé, "ní bhfuil a bheag</span>
<lb n="1013"/><span>nó a mhór dá n-eagla oruinn, agus dá mbeith adhbhar</span>
<lb n="1014"/><span>ar bith aguinn fá do chongbháil-si nó fá do chur</span>
<lb n="1015"/><span>dochum báis gurab d'fhéachuin an bhfuighthí</span>
<lb n="1016"/><span>an dream adeirthaoi ar én-láthair dá n-uigheadh</span>
<lb n="1017"/><span>uile.  Gidh eadh ní chuirim féin barradh ar do</span>
<lb n="1018"/><span>léigin amach acht do réir chomhairle an rígh agus</span>
<lb n="1019"/><span>cháich a ccoitchinn."</span></p>
<lb n="1020"/>
<lb n="1021"/><p><span>"Más eadh," ar Rígh na Calidonia, "do-dhéantar</span>
<lb n="1022"/><span>comhairle aguinn uime sin go hathghearr."</span></p>
<lb n="1023"/>
<lb n="1024"/><p><span>Léigid an chaint sin seachad, agus gabhaid ag</span>
<lb n="1025"/><span>ól agus ag iontlas meanman agus aigionta gurab bhó</span>
<lb n="1026"/><span>meisge meadhar-chaoín na sochaidhe.  Ciodh</span>
<lb n="1027"/><span>thrácht, do chaitheadar treimhsi fá mhuirn agus fá</span>
<lb n="1028"/><span>onóir a bhfarradh Rígh na Calidonia.  Agus do</span>
<lb n="1029"/><span>labhair Ridire na Leomhan le Rígh na Sorcha araill,</span>
<lb n="1030"/><span>agus as eadh ro ráidh gur mhithe leis imtheacht</span>
<lb n="1031"/><span>dochum na Fraince d'eagla go mbainfeadh</span>
<lb n="1032"/><span>'athair dúil dhe, "óir is gearr gus an aimsir do</span>
<lb n="1033"/><span>gheallus dó tilleadh."</span></p>
<lb n="1034"/>
<lb n="1035"/><p><span>"A chara ionmhain agus a chompáin thairis," ar</span>
<lb n="1036"/><span>an rígh, "is sgarfuin cinn fria choluinn nó eilid'</span>
<lb n="1037"/><span>fría laodh nó a meic mhuirnigh fria a mháthair</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1038"/><p><span>mo sgarthadh-sa friot, agus fós nár labhras aon-fhocal</span>
<lb n="1039"/><span>fós fris an rígh um dhála na hinghine, agus gurab</span>
<lb n="1040"/><span>tusa amháin m'aon-labhairt agus m'aon-chomhairle</span>
<lb n="1041"/><span>isin mbioth, agus budh mhaith liom tú do</span>
<lb n="1042"/><span>ghluasacht an chleamhnais gan mhoill."</span></p>
<lb n="1043"/>
<lb n="1044"/><p><span>"Is éusgaoi misi chuige sin," ol Don Carolus,</span>
<lb n="1045"/><span>"agus luighim fám armaibh mun budh deóntach</span>
<lb n="1046"/><span>leis é go ttiocfaidh a mhairg dhó sul fhúigfiom an</span>
<lb n="1047"/><span>tír-si, gé mór mo dheifir-si don bhFrainc."</span></p>
<lb n="1048"/>
<lb n="1049"/><p><span>Agus íar sin glúaisios Don Carolus don láthair go</span>
<lb n="1050"/><span>hairm a roibh an rígh, an bhanríoghan, agus Mairiána,</span>
<lb n="1051"/><span>agus íad 'na ttriúr ar aon-láthair, agus an ríoghan ag</span>
<lb n="1052"/><span>innisin a dála ó do rugadh ar siobhal í agus méad na</span>
<lb n="1053"/><span>calmachta do-rinneadar an días gaisgidheach agá</span>
<lb n="1054"/><span>sábháil féin cona bantracht, agus treas mór-mholta</span>
<lb n="1055"/><span>aice ar na laochaibh, gur thoirmisg teacht an</span>
<lb n="1056"/><span>mhacaoimh do láthair a ccomhrádh, agus do fhorbhfáiltigh</span>
<lb n="1057"/><span>uile roimhe, agus do shuigh Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="1058"/><span>agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>"Is ro-mhaith liom féin teagbháil dhíbh bhár</span>
<lb n="1061"/><span>ttriúr ar an úaignios sin, óir atámaoid féin dochum</span>
<lb n="1062"/><span>ar n-astair do ghlacadh gan mhoill, agus do-chonarcas</span>
<lb n="1063"/><span>dhamh urán cleamhnais do ghluasacht idir Rígh</span>
<lb n="1064"/><span>na Sorcha agus sibh-si a aird-rí, agus do-chonarcas</span>
<lb n="1065"/><span>dhamh gur mhaith do thiucfadh Mariána agus Rígh</span>
<lb n="1066"/><span>na Sorcha ré chéile tré mhéad agus fheabhas a</span>
<lb n="1067"/><span>subháilce ar aon, tré fheabhas a maisi agus a ndeadh-cháilidheacht:</span>
<lb n="1068"/><span>agus adhbhar oile fós, gurab lámh a</span>
<lb n="1069"/><span>nead naithreach neimhe d'aon-rígh nó d'aonneach</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1070"/><p><span>oile fán mbioth uile cláon nó éagcóir d'iarraidh</span>
<lb n="1071"/><span>air féin nó ar aon dá mbíadh 'na chleamhnas;</span>
<lb n="1072"/><span>gurab aire sin, ós é is mían dhíbh-si, a ard-fhlaith,</span>
<lb n="1073"/><span>agus don ríoghain féin fós a snamadh ré chéile</span>
<lb n="1074"/><span>éigin isin domhan, nach bhfeidir dhamh-sa cía</span>
<lb n="1075"/><span>an chéile do hiarrfidhe tair Rígh na Sorcha agá</span>
<lb n="1076"/><span>bhfuil cosnadh agus cathughadh gacha críche ar a</span>
<lb n="1077"/><span>chumas, maille ré gach subháilce, ré gach eagna, agus</span>
<lb n="1078"/><span>ré gach eólas dár chóir do rígh do bheith aige, agus</span>
<lb n="1079"/><span>'fhuil agus 'uaisle dá réir sin.  Agus ó tharla sibh-si ar aon-láthair</span>
<lb n="1080"/><span>budh maith liom-sa fios freagra d'fhagháil</span>
<lb n="1081"/><span>úaibh ó támaóid féin dochum ar n-astair do</span>
<lb n="1082"/><span>ghlacadh gan mhoill."</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>"Más eadh a churaidh chródha," ar an rígh,</span>
<lb n="1085"/><span>"is deimhin gur díol fir dom inghin-si Rígh na</span>
<lb n="1086"/><span>Sorcha, agus dá mbeith beagán d'easbhuidh air mar</span>
<lb n="1087"/><span>nach bhfuil, go bhfúair iomad gúaisi, contair, agus</span>
<lb n="1088"/><span>saothair, maille ré do chongnamh-sa, a thréin-fhir,</span>
<lb n="1089"/><span>dá cosnadh air ainfhlaithios agus ar éagcóir,</span>
<lb n="1090"/><span>go ttugaim-si slán í maille ré gach sásadh meanman</span>
<lb n="1091"/><span>agus aigionta ba luinn liom féin d'fhagháil</span>
<lb n="1092"/><span>ina mhasla dhó, agus is deimhin nach bíaidh an</span>
<lb n="1093"/><span>inghion féin 'na aghaidh sin ar én-chor; agus a</span>
<lb n="1094"/><span>inghion ionmhain," ar sé, "fionnaim úaibh bhar</span>
<lb n="1095"/><span>ttoil um an dáil úd, óir is deimhin gurab tú breitheamh</span>
<lb n="1096"/><span>is fearr don dul sa."</span></p>
<lb n="1097"/>
<lb n="1098"/><p><span>Ba meanmnach an ríoghan tréas na comhráite</span>
<lb n="1099"/><span>sin, gi go roibh mall-fhoclach ina freagra tré</span>
<lb n="1100"/><span>náire; agus fá dheóigh freagras dóibh ar impidhe a</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1101"/><p><span>hathar, agus as eadh ro ráidh nár fheidir cionnas do</span>
<lb n="1102"/><span>fhreigeóradh dóibh do bhrígh nár chuir an rígh</span>
<lb n="1103"/><span>urán ar bith uirrthe an uair is mó do fhéad a</span>
<lb n="1104"/><span>chur; "agus a athair ionmhain," ar sí, "cé deirim sin</span>
<lb n="1105"/><span>ní chuirim a n-iongnadh ar a fhíor-shuibháilce</span>
<lb n="1106"/><span>gan a dhéanamh d'eagla go ccuirfeadh manna</span>
<lb n="1107"/><span>orom-sa d'aithle a ndearnadar na fathaigh orom,</span>
<lb n="1108"/><span>agus a athair ionmhain, déan-sa do thoil féin friom-sa</span>
<lb n="1109"/><span>gibé bhus áil leat, agus bíad-sa ar do thoil agus go háirighe</span>
<lb n="1110"/><span>do Rígh na Sorcha."</span></p>
<lb n="1111"/>
<lb n="1112"/><p><span>Agus níor leasg le ceachtar dhíobhtha 'na ttriúr</span>
<lb n="1113"/><span>dochum na dála sin; agus níor chían go ttáinic Rígh</span>
<lb n="1114"/><span>na Sorcha chuca, agus do hathnuaigheadh an</span>
<lb n="1115"/><span>comhrádh le Don Carolus.  Agus a haithle sin</span>
<lb n="1116"/><span>téid Rígh na Calidonia agus a chomhairleacha a</span>
<lb n="1117"/><span>ndáil comhairle, agus do aontuigh cách dhíobhtha</span>
<lb n="1118"/><span>go humhal an cleamhnas sin do shnadhmadh,</span>
<lb n="1119"/><span>agus do ráidhseat nach roibh isin domhan uile céile</span>
<lb n="1120"/><span>dob fhearr leó d'fhagháil don ríoghain ná Rígh</span>
<lb n="1121"/><span>na Sorcha agá roibh cosnadh córa agus aindhlighidh</span>
<lb n="1122"/><span>ar a láimh a n-aghaidh gach aóin do chuirfeadh</span>
<lb n="1123"/><span>chuige é.  Agus foillsigheas an rígh sin uile do Rígh</span>
<lb n="1124"/><span>na Sorcha, co nach ttáinic isin ccruinne neach ba</span>
<lb n="1125"/><span>mó lúthgháire ná é.</span></p>
<lb n="1126"/>
<lb n="1127"/><p><span>Iar sin do horduigheadh lá pósta agus bainnsi acu</span>
<lb n="1128"/><span>caocaois ón lá sin, agus fa hiomdha curadh cródha agus</span>
<lb n="1129"/><span>gaisgidheach gníomh-éachtach agus marcshlúagh</span>
<lb n="1130"/><span>sdéad-álainn ag teacht fa thoichim na bainnsi</span>
<lb n="1131"/><span>d'fhéachuin a ccumais agus a neirt i ngiústáil, óir fa</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1132"/><p><span>dearbh leó go mbeith iomad cluitheadh mar sin</span>
<lb n="1133"/><span>ann.  Agus ar tteacht an laoí chinnte an phósta do-chuadar</span>
<lb n="1134"/><span>gusan eaglais, áit ar snadhmadh an</span>
<lb n="1135"/><span>lánamha ré chéile do réir an dlighidh.</span></p>
<lb n="1136"/>
<lb n="1137"/><p><span>Agus ba meanmnach cách uile ag tilleadh dhóibh,</span>
<lb n="1138"/><span>agus do líonadh an rígh-chathair sin do ghléire deadh-laoch</span>
<lb n="1139"/><span>agus d'úaisle agus d'árdfhlaitheadh ar-cheana.</span>
<lb n="1140"/><span>Agus do suidheadh gach aon aca 'na n-ionadhaibh</span>
<lb n="1141"/><span>cuibhdhe coimheagair, gur dáileadh orrtha féastadhaibh</span>
<lb n="1142"/><span>lán-mhóra, gur bho subhach meadhar-chaoín cách,</span>
<lb n="1143"/><span>ionnas gur chaitheadar an lá sin ó</span>
<lb n="1144"/><span>éirghidh gréine don ló a mí medháin shamhraidh</span>
<lb n="1145"/><span>gur baineadh deich mbuille do chlog isin oidhche.</span>
<lb n="1146"/><span>Agus do cuireadh an lánamha sin dá n-ionadh agus dá</span>
<lb n="1147"/><span>ccodaltoigh, agus do ghlacadar sásadh a chéile ann</span>
<lb n="1148"/><span>go cíocrach lán-ghrádhach gur thuit a ttoirchim</span>
<lb n="1149"/><span>súain agus codalta forrtha.  Agus do bhádhar amhlaidh</span>
<lb n="1150"/><span>gur éirghidh an ghrían ruithneach 'na ciorcuil</span>
<lb n="1151"/><span>chomh-sholasta chaomh-dhealrach arna mhárach,</span>
<lb n="1152"/><span>gurab ann sin do éirgheadar an lánamha</span>
<lb n="1153"/><span>choinghill sin.</span></p>
<lb n="1154"/>
<lb n="1155"/><p><span>As a haithle toisighid cluithigheadh agus giúsdáil</span>
<lb n="1156"/><span>gur shuigh na ríogha agus na ríoghna sin a ttrónaibh</span>
<lb n="1157"/><span>saidhbhre mór-chostasach' ós cionn agus ós comhair</span>
<lb n="1158"/><span>cháich; agus táinic an Ridire Fionn mac Rígh na</span>
<lb n="1159"/><span>hÍsbeirne isin madh, agus lingeas an Ridire Dubh</span>
<lb n="1160"/><span>mhac Dúibhche na Burguinne chuige, agus ba cródha</span>
<lb n="1161"/><span>neartmhaire dona ridiribh sin, agus tugadar treas</span>
<lb n="1162"/><span>fheardha lán-churata for a chéile, acht fá dheóigh</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1163"/><p><span>do leagadh an Ridire Dubh; agus níor sguir an</span>
<lb n="1164"/><span>Ridire Fionn gur leag ochtar.</span></p>
<lb n="1165"/>
<lb n="1166"/><p><span>Is amhlaidh tarla Rígh na Sorcha cona chéile</span>
<lb n="1167"/><span>agus Ridire na Leomhan astigh isin ghrianán agá</span>
<lb n="1168"/><span>ngléas féin dochum teacht amach fán ghiústáil, agus</span>
<lb n="1169"/><span>íad ag féuchuin ag fheabhas do bhí an Ridire</span>
<lb n="1170"/><span>Fionn agá iomgabháil, agus níor chían dóibh amhlaidh</span>
<lb n="1171"/><span>an tan do-choncadar cúig céad ridire lán-chalma</span>
<lb n="1172"/><span>ag ionsuighe na ridireadh amuich, agus</span>
<lb n="1173"/><span>nochtaid a bhfaobhair agus a ranna ar na ridiribh, agus</span>
<lb n="1174"/><span>gabhaid agá ccasgairt agus agá ndían-ghearradh</span>
<lb n="1175"/><span>go hathlamh, ionnas go rabhadar dá leadradh 'na</span>
<lb n="1176"/><span>ccosar chró seachneóin an mhuighe sin agus gan</span>
<lb n="1177"/><span>d'arm ag ridiribh na tíre acht airm mhaola dochum</span>
<lb n="1178"/><span>giústála.  Agus do goireadh caismearta agus caomh-adharca</span>
<lb n="1179"/><span>agus núall-ghubha ré faicsin na feille agus na</span>
<lb n="1180"/><span>mór-fhionghuile sin seachneóin na caithreach agus an mhuighe.</span></p>
<lb n="1181"/>
<lb n="1182"/><p><span>Arna fhaicsin sin don bheirt dheadh-laoch do </span>
<lb n="1183"/><span>bhí isin ghrianán dá n-ullmhughadh, gabhas</span>
<lb n="1184"/><span>gráin agus truaighe íad fá fheill agus fá dhúinmharbha</span>
<lb n="1185"/><span>do dhéanamh ar ridiribh na tíre amhlaidh sin, agus</span>
<lb n="1186"/><span>lingid a meodhón a n-arm agus a n-éidigh, agus cinnid</span>
<lb n="1187"/><span>forra sdéudaibh, agus ionnsaighid an catha mar lúas</span>
<lb n="1188"/><span>áinle nó íara nó mar dhá bhuinne rabhartha do</span>
<lb n="1189"/><span>dhruim árd-shléibhe.  Agus is mairg chum a ttáinic</span>
<lb n="1190"/><span>an dá bheithir neimhneacha agus an dá choin ar</span>
<lb n="1191"/><span>lán-chonfadh agus an dá mhathghamhain ionghlonach'</span>
<lb n="1192"/><span>agus an dá leomhan ar lán-mhire agus an dá nathair</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1193"/><p><span>n-athmhiosguisdheach' neimhe agus an dá phosta</span>
<lb n="1194"/><span>choimdhíona sin, dingthe líonta d'fheirg agus do</span>
<lb n="1195"/><span>mhire, do rachta agus do lán-chonfa.  Agus druidid go</span>
<lb n="1196"/><span>prab eidir na ridiribh agus lucht na feille, agus tairngid</span>
<lb n="1197"/><span>a bhfaobhar agus a ranna forra, co nach ttugadh</span>
<lb n="1198"/><span>neach dhíobha an dara béim d'aon dá mbiodhbha,</span>
<lb n="1199"/><span>agus ní ghabhadh sgíath nó lúireach nó cruaidh-chathbharrtha</span>
<lb n="1200"/><span>ré haon-bhéim, gur chuireadar caoi</span>
<lb n="1201"/><span>mhearaighthe agus misge orrtha don chéad-chuinsgleo;</span>
<lb n="1202"/><span>agus mar fuaradar na ridirigh uile faill agus dóigh ón</span>
<lb n="1203"/><span>iomchosnamh lingid fán dúnadh do ghabháil a</span>
<lb n="1204"/><span>n-arm umpa.</span></p>
<lb n="1205"/>
<lb n="1206"/><p><span>Acht cheana is an sin do ghabh meanmna agus</span>
<lb n="1207"/><span>rabharta ro-aigionta Ridire na Leomhan, agus spurus</span>
<lb n="1208"/><span>go dían isin áit is dlúithe agus is daingne a bhfacaidh</span>
<lb n="1209"/><span>a bhíodhbha, agus a tugsat deich mbéimionna</span>
<lb n="1210"/><span>cloidhimh, agus gearras agus roinneas fiche ridire</span>
<lb n="1211"/><span>lán-chródha 'na cceathrachaibh órduin dona tréan-bhuillidhibh</span>
<lb n="1212"/><span>sin, ionnas nach bhfacaidh cara nó</span>
<lb n="1213"/><span>námha a thúarguin nár chuir iongnamh agus</span>
<lb n="1214"/><span>úathbhás fair.  Ba hadhbhal uomhan agus imeagla</span>
<lb n="1215"/><span>Rígh na Calidonia gus an am sin, agus ar bhfaicsin</span>
<lb n="1216"/><span>béimionn Ridire na Leomhan dó gabhas meanmna</span>
<lb n="1217"/><span>maith, agus as eadh ro ráidh nach bhfaca iongnamh</span>
<lb n="1218"/><span>aríamh ba haidhbhle leis nó méad a neirt agus a</span>
<lb n="1219"/><span>chalmacht agus a ghníomh do thuilleadh a n-áon</span>
<lb n="1220"/><span>don Ádhamh-chloinn; "óir is minic do smúainim</span>
<lb n="1221"/><span>nach bhfaicim an ní ad-chím acht gur codladh</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1222"/><p><span>fil orom, agus gurab aisling nó buaidhreadh na</span>
<lb n="1223"/><span>leannán a taibhrear dhamh.</span></p>
<lb n="1224"/>
<lb n="1225"/><p><span>Is ann sin a tarla Rígh na Sorcha agus tríath na</span>
<lb n="1226"/><span>ridiribh ar a chéile, agus tuairgios an rígh a sgíath</span>
<lb n="1227"/><span>fair, agus cuireas ar a chúl é.  Áirighios ridire ro-neartmhar</span>
<lb n="1228"/><span>do mhuintir an ridire anaithnidhe sin,</span>
<lb n="1229"/><span>agus tig do leith a dhroma do theasarguin a charad</span>
<lb n="1230"/><span>agus é a n-ionadh agus a n-am na sleagha do</span>
<lb n="1231"/><span>sháthadh tréna dhruim.  Is ann féachas Ridire</span>
<lb n="1232"/><span>na Leomhan 'na thimcheall go bhfacaidh an</span>
<lb n="1233"/><span>ghúais 'na roibh an rígh, agus dob fhoda úadh-san</span>
<lb n="1234"/><span>é, agus cuimhnighios ar a ubhall-chleas go ttug rogha</span>
<lb n="1235"/><span>an urchair dhi gur bhuaileastar a lár a ochta é, agus</span>
<lb n="1236"/><span>gur chuir an t-ubhall tréna chroidhe gur thuit</span>
<lb n="1237"/><span>marbh ar chúl Rígh na Sorcha.</span></p>
<lb n="1238"/>
<lb n="1239"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="1240"/><span>"nach baoghal dhuit aon do theacht feasta do</span>
<lb n="1241"/><span>leith do dhroma fort."</span></p>
<lb n="1242"/>
<lb n="1243"/><p><span>Agus íar sin tug fobhart bíodhbha 'tiomsughadh</span>
<lb n="1244"/><span>tréada forrtha gur sgaith agus gur dhealuigh leis íad</span>
<lb n="1245"/><span>uile uidhe imchían ó na laochaibh; agus gér chalma</span>
<lb n="1246"/><span>an ridire anaithnidhe do díthcheannadh le Rígh</span>
<lb n="1247"/><span>na Sorcha ar an láthair sin é.  Arna fhaicsin sin</span>
<lb n="1248"/><span>do Ridire na Leomhan gabhas sían-ghléus dían-mharbhtha</span>
<lb n="1249"/><span>for an ccuid eile, ionnus nár fhágbadh</span>
<lb n="1250"/><span>fear 'na bheathaidh dhíobhtha acht aon-nduine</span>
<lb n="1251"/><span>amháin do fhasdoigh Rígh na Sorcha dochum</span>
<lb n="1252"/><span>sgéal na coda eile d'fhagháil úadha.</span></p>
<lb n="1253"/>
<lb n="1254"/><p><span>Fa hí sin aimsir a rabhadar na ridireadha do-chuaidh</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1255"/><p><span>dá n-éideadh féin don dún ag tilleadh</span>
<lb n="1256"/><span>go háit na hiorghoile, agus is dearbh nach fada do </span>
<lb n="1257"/><span>bhádar dá ngléas.  Gidh eadh ní bhfuaradar aon</span>
<lb n="1258"/><span>'na sheasadh ar a ccionn isin magh acht Rígh na</span>
<lb n="1259"/><span>Sorcha agus Ridire na Leomhan agus an t-aon-ridire do</span>
<lb n="1260"/><span>gabhadh leó.  Agus gabhaid na ridireadha ag féuchuin</span>
<lb n="1261"/><span>aníar agus ní tháinic iongantas fá mó leó nó tuitim</span>
<lb n="1262"/><span>na ridireadha anaithnidhe uile le neart deisi deadh-laoch</span>
<lb n="1263"/><span>isin mbioth agus fós 'na chomh-ghearr agus sin</span>
<lb n="1264"/><span>d'aimsir, gan congnamh ó neach acht íad féin ar</span>
<lb n="1265"/><span>aon.  Agus ba haidhbhle iná sin a n-iongnadh fá</span>
<lb n="1266"/><span>mhéad na n-áladha do-chonacadar ar na marbhaibh</span>
<lb n="1267"/><span>nach bhfacadar agus nach ccualadar agus fós nár léigheadar</span>
<lb n="1268"/><span>a shamhail oile ó chruthughadh an chéad-duine</span>
<lb n="1269"/><span>gus an am sin.  Agus ar mbeith treimhsi ag</span>
<lb n="1270"/><span>iongantas mar sin dóibh uile, cruinnighid mar a</span>
<lb n="1271"/><span>roibh Rígh na Calidonia, agus éirghios an rígh as a</span>
<lb n="1272"/><span>chathaoir ríoga d'fhorbhfáiltiughadh fris an mbeirt</span>
<lb n="1273"/><span>dheadh-laoch sin, agus teannus réna ucht agus ré</span>
<lb n="1274"/><span>urbhruinne íad as a haithle agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="1275"/>
<lb n="1276"/><p><span>"A chairde ionmhaine," ar sé, "atá 'na mhór-iongnamh</span>
<lb n="1277"/><span>ar chách uile, agus orom féin, an talamh</span>
<lb n="1278"/><span>trom-fhóideach dá bhar n-iomchar ar aidhbhle</span>
<lb n="1279"/><span>bhar ccoimsi agus bhar cceinéil, bhar muidh agus bhur</span>
<lb n="1280"/><span>mbéas, bhar n-áilne agus bhar ndeisi, bhar neart agus</span>
<lb n="1281"/><span>bhar níadhachuis, bhar ccalmacht agus bhar ccródhacht,</span>
<lb n="1282"/><span>bhar méad meanman agus bhar n-aigneadh, óir ní</span>
<lb n="1283"/><span>cosmhail le daoine sibh a n-am troda nó tachuir</span>
<lb n="1284"/><span>acht ré leomhain fhíoch-aingidhe nó re dragúin</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1285"/><p><span>mhór-chonfadhacha nó ré mathghamhnaibh ar</span>
<lb n="1286"/><span>lán-mhire, agus go háirighe an Ridire óg so na Leomhan.</span>
<lb n="1287"/><span>Is deimhin liom nach bhfuil a shamhail ar dhruim</span>
<lb n="1288"/><span>thalmhan, agus gur doiligh a mheas go mbíaidh 'na</span>
<lb n="1289"/><span>dhiaigh go bráth faoí sholas na gréine ann gach</span>
<lb n="1290"/><span>céim dá ndubhras cheana.  Agus is maith dhúinne</span>
<lb n="1291"/><span>bhar marthain óir is líonmhar bhar ccothughadh</span>
<lb n="1292"/><span>agus bhar bhféidhm chosunta a ccéin agus a bhfogus</span>
<lb n="1293"/><span>dár ríoghna agus dár ccaomh-inghine, dár ttríathaibh</span>
<lb n="1294"/><span>agus dár ttighearnaibh, dár ridiribh agus dár láthuibh</span>
<lb n="1295"/><span>goile agus gaisgidh go huilidhe, agus is fírinneach gurab</span>
<lb n="1296"/><span>é an tÁrd-Chodhnach fil ós cach do bhar neart</span>
<lb n="1297"/><span>agus do bhar lúth agus bhar subháilce agus do chuir chuguinn</span>
<lb n="1298"/><span>sibh dar tteasearguin."</span></p>
<lb n="1299"/>
<lb n="1300"/><p><span>Agus ní roibh neach fir nó mná dá bhfacaidh íad</span>
<lb n="1301"/><span>nach ttug treas athmholta forra.</span></p>
<lb n="1302"/>
<lb n="1303"/><p><span>Is ann sin do fhiafraigh Rígh na Calidonia</span>
<lb n="1304"/><span>don ridire anaithnidhe cía hé féin nó na ridiridh</span>
<lb n="1305"/><span>oile do fágadh maille fris, "nó créad fár thairgeadar</span>
<lb n="1306"/><span>feall do dhéanamh oruinn?" ar sé.</span></p>
<lb n="1307"/>
<lb n="1308"/><p><span>"Ridire na Sleagha Gile, mac Rígh na hArabia</span>
<lb n="1309"/><span>táinic ann súd," ar sé, "ar ttabhairt seirce gráidh</span>
<lb n="1310"/><span>dot inghin-si léna hiomrádh, agus táinic féin agus na</span>
<lb n="1311"/><span>ridireadha úd oile dá hiarraidh a ttabhartus</span>
<lb n="1312"/><span>oruibh-si, a árd-fhlaith; agus ar tteacht a ccomhfhogus</span>
<lb n="1313"/><span>na háite si dhúinn do hinnseadh dhúinn go roibh</span>
<lb n="1314"/><span>h'inghion-sa dáltach le fear oile, ar mhodh gur</span>
<lb n="1315"/><span>ghabh dóigh éada mac Rígh na hArabia co nach</span>
<lb n="1316"/><span>géabhadh gan teacht dá buain amach ar ais nó</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1317"/><p><span>ar éigion.  Agus do shaoil go ttiucfadh leis a cheann</span>
<lb n="1318"/><span>do bhuain don Mhacaoimh Mhór isin ghiústáil, agus</span>
<lb n="1319"/><span>neart slúaigh do thabhairt leis iar sin do bhuain</span>
<lb n="1320"/><span>na hinghine amach ar éigin; agus ba laoch neartmhar</span>
<lb n="1321"/><span>an prionnsa úd agus fós gach aon don chuideachta</span>
<lb n="1322"/><span>úd do marbhadh fri sin, agus níorbh urus ríomh nó</span>
<lb n="1323"/><span>áiriomh dá gcleasaibh guile agus gaisgidh, agus ba mór</span>
<lb n="1324"/><span>a mheas isin Arábia agus a n-iomad críoch oile don</span>
<lb n="1325"/><span>chruinne ar-cheana, gidh claoideadh agus gidh cailleadh</span>
<lb n="1326"/><span>sin uile le neart aon-ndeisi amháin ridireadha.  Agus</span>
<lb n="1327"/><span>ní mheasuim gur ridireadha talmhaidhe a tarla</span>
<lb n="1328"/><span>ris an muintir úd agus dámadh eadh níorbh fhéidir</span>
<lb n="1329"/><span>leó seasamh lena neart súd, gurab uime sin a</span>
<lb n="1330"/><span>mheasaim gurab dúile do-bhásuighthe íad do chuir</span>
<lb n="1331"/><span>an Fír-Dhía uile-chumhachtach dochum na</span>
<lb n="1332"/><span>talmhan do mhúchadh úaille agus mí-bhéus lucht an</span>
<lb n="1333"/><span>díomais.  Agus ag sin mo sgéala-sa dhíbh," ar an</span>
<lb n="1334"/><span>ridire.</span></p>
<lb n="1335"/>
<lb n="1336"/><p><span>"Beir buaidh agus beannachtain agus is cosmhail nár</span>
<lb n="1337"/><span>mhór do Rígh na Sorcha méad a neirt agus a ghaisgidh</span>
<lb n="1338"/><span>a n-aghaidh gach feille agus gach mío-choinghill dá</span>
<lb n="1339"/><span>bhfuiltear uile d'ullmhughadh chuige."</span></p>
<lb n="1340"/>
<lb n="1341"/><p><span>Agus íar sin do cinneadh comhairle leó um dhála</span>
<lb n="1342"/><span>Rígh na Ciprus agus an ridire anaithnighe sin do</span>
<lb n="1343"/><span>gabhadh le prionnsa na hArabia.  Agus as eadh do</span>
<lb n="1344"/><span>horduigheadh aca a sgaoileadh amach agus nár chóir</span>
<lb n="1345"/><span>maille le honóir iomláin bás nó geimhiol d'imirt</span>
<lb n="1346"/><span>fortha ó do ghnáthuigh aca a ccúalacht an fad sin</span>
<lb n="1347"/><span>agus fós ó do cailleadh go leór oile a n-éiric a ndíomais</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1348"/><p><span>agus míochoinghill, agus gurab amhlaidh do horduigheadh</span>
<lb n="1349"/><span>maith do dhéanamh a n-aghaidh an uilc.  Agus do</span>
<lb n="1350"/><span>críochnuigheadh leó ar sin.</span></p>
<lb n="1351"/>
<lb n="1352"/><p><span>Agus do goireadh chuca Rígh na Ciprus agus an ridire</span>
<lb n="1353"/><span>anaithnidhe, agus foillsighid sin dóibh.  Agus do léigeadh</span>
<lb n="1354"/><span>ar a ccumas féin íad, agus do féastuigheadh íad go</span>
<lb n="1355"/><span>honórach a ccuma cháich treimhsi fada, gur mhithe</span>
<lb n="1356"/><span>le cách sgaoileadh agus triall dá ttíorthaibh bunaidh</span>
<lb n="1357"/><span>féin.  Agus ann sin gabhus Rígh na Sorcha cona chéile</span>
<lb n="1358"/><span>agus Ridire na Leomhan maille léna chuideachta lámh</span>
<lb n="1359"/><span>ar astar go críochaibh na Sorcha, agus ceileabhraid</span>
<lb n="1360"/><span>don rígh agus don mbanríoghain na Calidonia cona</span>
<lb n="1361"/><span>n-uaisle agus do Rígh na Ciprus agus don ridire sin na</span>
<lb n="1362"/><span>hArabia.  Agus gabhaid for a n-astar, agus fá tuirseach</span>
<lb n="1363"/><span>cách uile 'na ndíaigh, agus ba hadhbhal a cclú agus a</span>
<lb n="1364"/><span>mór-mheas isin Chalidonia uile.  Agus ceileabhras</span>
<lb n="1365"/><span>Rígh na Ciprus agus an ridire anaithnidhe agus cách</span>
<lb n="1366"/><span>ar-cheana, agus tug gach aon aghaidh dhá thír féin.</span></p>
<lb n="1367"/>
<lb n="1368"/><p><span>Dála Rígh na Sorcha agus Ridire na Leomhan cona</span>
<lb n="1369"/><span>ccuideachta gabhaid a mbealach tréas an Ghréig</span>
<lb n="1370"/><span>ar cuairt go Sage Malanta, agus ba hoirdheirc íad;</span>
<lb n="1371"/><span>óir do-chuaidh a n-alla agus a n-árdnós a bhfad agus a</span>
<lb n="1372"/><span>gcéin, co nach lamhadh aon a ttathal acht ré</span>
<lb n="1373"/><span>caoíneas agus ré síth go ráinicseat a ngearr-aimsir go</span>
<lb n="1374"/><span>dún agus go hárus an draoí .i. Sage Malanto.  Agus ba</span>
<lb n="1375"/><span>luinneach lán-gháireach an t-eagnaidhe rompa, agus</span>
<lb n="1376"/><span>do chaitheadar treimhsi 'na fharradh go lúthgháireach,</span>
<lb n="1377"/><span>gur mhithe leó imtheacht, agus do labhair an</span>
<lb n="1378"/><span>draoí, agus adubhairt:</span>
<lb n="1379"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1380"/><p><span>"A Ridire na Leomhan," ar sé, "is imeagla</span>
<lb n="1381"/><span>liom go bhfuilir ag déanamh moille ód thír féin,</span>
<lb n="1382"/><span>óir a tug inghion Rígh Franc tuile trom-ghráidh</span>
<lb n="1383"/><span>dhuit, gidh nach bhfacaigh thú fós, as do mhór-tháin</span>
<lb n="1384"/><span>do-chluin si as béal gach aoín.  Agus atá sí</span>
<lb n="1385"/><span>agá sárughadh uime sin, agus iomad ríogh don uile</span>
<lb n="1386"/><span>ríoghacht dá hiarraidh, agus a hathair dá shárughadh</span>
<lb n="1387"/><span>leó ar a líonmhaire atáid agá agallaimh um an</span>
<lb n="1388"/><span>inghin.  Agus as é eólas do mhúin a haigneadh dhi</span>
<lb n="1389"/><span>.i. móid do thabhairt nach bíonn ag fear ar bith</span>
<lb n="1390"/><span>go ceann bliadhna, agus giústáil do dhéanamh 'na</span>
<lb n="1391"/><span>fíadhnaisi, agus isi ar bhárr a grianáin agá bhféachuin,</span>
<lb n="1392"/><span>agus gibé bhus fearr lámh ghaisgidh isin ghiústáil sin,</span>
<lb n="1393"/><span>gurab aige do bhías.  Agus muna luaithighe thú</span>
<lb n="1394"/><span>chuice is mór an ghuais go ccaillfir í.  Agus is deimhin</span>
<lb n="1395"/><span>go bhfuil díol gach fir san domhan do mhnaoí</span>
<lb n="1396"/><span>innte, agus is iomdha mac rígh agus gaisgidheach</span>
<lb n="1397"/><span>gníomh-éachtach agus curadh cliste anois isin ghiústáil</span>
<lb n="1398"/><span>sin na Fraince.  Agus sul imeochair uaim-si do-ghéabhair</span>
<lb n="1399"/><span>tuille lúth agus cleas co nach bhfaghair</span>
<lb n="1400"/><span>do shamhail ar muir nó air tír.  Agus dearbhaim</span>
<lb n="1401"/><span>go bhfuil t'fhortún cruaidh, agus muna ttí tú</span>
<lb n="1402"/><span>d'fhurtacht Rígh na Sorcha an uair íarrfas ort é</span>
<lb n="1403"/><span>go bhfúigfighthear é féin agus go ccaillfigh a rígheacht</span>
<lb n="1404"/><span>agus rígheacht na Calidonia agus mórán oile don Eórpa</span>
<lb n="1405"/><span>ar-cheana, agus ag sin mo sgéala dhuit," ar sé, "agus</span>
<lb n="1406"/><span>freastal go maith é."</span></p>
<lb n="1407"/>
<lb n="1408"/><p><span>Agus an sin berios leis é dá thigh draoidheacht, co</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1409"/><p><span>nár fhágbhuigh cleas nó lúth gan déanamh dhó</span>
<lb n="1410"/><span>dár fhoghlaim don ghaisgeadh go hiomlán.  Agus ann</span>
<lb n="1411"/><span>sin tug air dealughadh le Rígh na Sorcha, agus téid</span>
<lb n="1412"/><span>féin leis do mhúnadh na sligheadh dhó, agus do</span>
<lb n="1413"/><span>chongbháil cuideachta dhó.  Agus fá tuirseach an</span>
<lb n="1414"/><span>sgarthain sin eidir é agus Rígh na Sorcha agus an ríoghan</span>
<lb n="1415"/><span>Máriana, agus ceileabhraid go gruaidh-fhliuch</span>
<lb n="1416"/><span>ath-tuirseach dár-oile, agus ní haireastar a bheag dá</span>
<lb n="1417"/><span>n-iomrádh ar gach leith go ttáinic gach aon</span>
<lb n="1418"/><span>díobh 'na thír féin ar ndol don bhFrainc do Ridire</span>
<lb n="1419"/><span>na Leomhan.</span></p>
<lb n="1420"/>
<lb n="1421"/><p><span>Ceileabhras an draoí dhó, agus tilleas tair ais do-ridhis,</span>
<lb n="1422"/><span>agus níor sguir Ridire na Leomhan go ttáinic</span>
<lb n="1423"/><span>go dún agus go deadh-bhaile a athar.  Agus níor</span>
<lb n="1424"/><span>haithnigheadh ann sin é gur chuir 'éideadh dhe,</span>
<lb n="1425"/><span>agus ann sin is súaill nár sging a n-anmanna as</span>
<lb n="1426"/><span>a aithre tré mhéad lúthghára, óir is beag nár</span>
<lb n="1427"/><span>bhainseat cíall dá fhaicsin chaoiche.  Agus ba meanmnach</span>
<lb n="1428"/><span>a cháirde agus a chomharsa tréna thoigheacht</span>
<lb n="1429"/><span>slán.  Agus do dáileadh fleadh agus féasta ré a linn agus 'na</span>
<lb n="1430"/><span>onóir, agus níorbh iongnamh muirn agus onóir do</span>
<lb n="1431"/><span>dhéanamh uime dá bhfeasdís a ghníomha agus a</span>
<lb n="1432"/><span>bhéasa, a mhodh agus 'onóir, a neart agus a níadhachas,</span>
<lb n="1433"/><span>a lúth agus a lámhach, a thréighthe agus a thíodhlaice, agus</span>
<lb n="1434"/><span>fós a tháin agus 'onóir, a mheas agus a mhór-chlú, seachneóin</span>
<lb n="1435"/><span>na ccríoch oile.  Acht ba hainchleachtach</span>
<lb n="1436"/><span>íad-san ina tháin acht modh beagáin.  Gidh</span>
<lb n="1437"/><span>eadh ba mór a lúthgháire ré a fhaicsin, agus go háirighe</span>
<lb n="1438"/><span>Don Cláro cona chéile.</span>
<lb n="1439"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1440"/><p><span>Agus ar mbeith treimhsi fhada dháibh ag cathamh</span>
<lb n="1441"/><span>na fleadha do sgaoilseat íar sin dá n-árusaibh</span>
<lb n="1442"/><span>bunaidh budhdhéin.  Agus ar n-imcheacht dhóibh agus</span>
<lb n="1443"/><span>ar bhfagháil uaignis do Dhon Carolus do labhair</span>
<lb n="1444"/><span>léna athair agus rena mháthair aon do laethibh, agus as</span>
<lb n="1445"/><span>eadh ro ráidh go rachadh d'iarraidh agus d'agallaimh</span>
<lb n="1446"/><span>Chlára Chneis Ghil, .i. inghion Rígh na Fraince,</span>
<lb n="1447"/><span>mar chéile.</span></p>
<lb n="1448"/>
<lb n="1449"/><p><span>"Na can an t-urghioll sin, a mhic ionmhain," ol</span>
<lb n="1450"/><span>Don Cláro, "óir ní hé amháin adhbhar sgige agus</span>
<lb n="1451"/><span>fanóide ag gach aon thú, acht fós do-dhéantaoi</span>
<lb n="1452"/><span>guin ghalann agus míreanna beaga búan-bhriste dot</span>
<lb n="1453"/><span>chorp tréna iomrádh amháin, agus gan rígh nó</span>
<lb n="1454"/><span>prionnsa isin mbioth uile nach bhfuil féin nó a</span>
<lb n="1455"/><span>mhac nó a oighre dílios comh-fhosaidh gaoil a ndún</span>
<lb n="1456"/><span>agus a ndeadh-bhaile Rígh na Fraince ag cluitheadh</span>
<lb n="1457"/><span>agus ag coimh-ghiústáil d'fhios cia haca féin</span>
<lb n="1458"/><span>dá ttiubhradh an inghion adeirthaoi a toil agus a</span>
<lb n="1459"/><span>trom-ghrádh, agus gan neart ag aon acu comhrádh</span>
<lb n="1460"/><span>nó uradhal do dhéanamh ría; óir is amhlaidh</span>
<lb n="1461"/><span>atá sisi a ngrianán choimh-dhaingean</span>
<lb n="1462"/><span>chlúdhuighthe chomh-árd chomh-dhíreach agus coimhéad</span>
<lb n="1463"/><span>chéad laoch lán-chalma ar dhorus an árd-ghrianáin</span>
<lb n="1464"/><span>sin agus eochracha na ndorus ccéadna ar</span>
<lb n="1465"/><span>taisgidh na hinghine, co nach bhfuil slighe urcheadail</span>
<lb n="1466"/><span>nó suirigheadh ag aon don Ádhamh-chloinn</span>
<lb n="1467"/><span>urthe acht gibé lenab áil a féachuin amháin.</span>
<lb n="1468"/><span>Óir bí sí féin agus a bantracht ag aonach ar chách</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1469"/><p><span>do bharr an ghrianáin go laethamhail, agus do-gheibh</span>
<lb n="1470"/><span>gach aon a dhíol dá féachuin lenab áil</span>
<lb n="1471"/><span>amhlaidh sin.  Agus adeirid daoine go bhfuil searc</span>
<lb n="1472"/><span>anbháil agus grádh aice ar neach éigin atá a ccéin, agus</span>
<lb n="1473"/><span>mar do chuir an rígh roimhe a tabhairt do mhac</span>
<lb n="1474"/><span>rígh éigin dona tríathaibh sin tug sí móid nach</span>
<lb n="1475"/><span>biadh ag fear don Ádhamh-chloinn go ceann</span>
<lb n="1476"/><span>bliadhna, agus do orduigh an ghiústáil réamh-ráite</span>
<lb n="1477"/><span>do bheith ar siobhal go ceann bliadhna ar faithche</span>
<lb n="1478"/><span>an dúin, agus tug gealladh dhá hathair gibé lámh</span>
<lb n="1479"/><span>ghaisgidh dob fhearr tréithe a cceann na rae sin</span>
<lb n="1480"/><span>go bhfaobhthaoí leis í.  Agus fós measaim gurab é</span>
<lb n="1481"/><span>Dorn Déad-sholus .i. Rígh Lochlann an tí sin,</span>
<lb n="1482"/><span>óir is é is cródha dá ttáinic ann fós, agus is gearr go</span>
<lb n="1483"/><span>teacht na bliadhna sin asteach," ar sé, "óir</span>
<lb n="1484"/><span>ní bhfuil acht easbaidh ar mhí gan chríochnughadh</span>
<lb n="1485"/><span>dhe, agus atá Rígh Lochlann isin mbúaidh cheana, agus</span>
<lb n="1486"/><span>do-chluinim nach bhfuil sí tairis dhó tar a cheann</span>
<lb n="1487"/><span>sin.  Gidh eadh budh héigin dí a bríathar agus</span>
<lb n="1488"/><span>a geallamh do choimhlíonadh don rígh .i. a hathair,</span>
<lb n="1489"/><span>óir atá arna thoirsiughadh dhi; gurab aire sin</span>
<lb n="1490"/><span>nach bhfuil acht mire agus díth chéille dhuit-si</span>
<lb n="1491"/><span>labhairt uirthe; agus fós measaidh gach aon</span>
<lb n="1492"/><span>dá ccúalaidh h'óinmhideachta roimhe so go bhfuilir</span>
<lb n="1493"/><span>amhlaidh fós; agus ní dóigh liom-sa gibé agá</span>
<lb n="1494"/><span>mbiaidh sí go ttiocfaidh iomad díoghbhála aisde</span>
<lb n="1495"/><span>dhó féin agus do Rígh na Fraince, gurab aire sin</span>
<lb n="1496"/><span>nach molaim dhuit-si buain uimpe agus 'usacht do</span>
<lb n="1497"/><span>dhíol céile thiocfas dhuit ann gach céim dá bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1498"/><p><span>iomad nó ós a cheann d'fhagháil gan ghuais nó</span>
<lb n="1499"/><span>imreasan 'na timchioll; agus ag sin sgéala na</span>
<lb n="1500"/><span>hinghine agus fós mo chomhairle-si dhuit, a mhic</span>
<lb n="1501"/><span>ionmhain," ol Don Cláro.</span></p>
<lb n="1502"/>
<lb n="1503"/><p><span>"Luighim fóm armaibh," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="1504"/><span>nach bhfuil a bheag nó a mhór dá n-eagla sin</span>
<lb n="1505"/><span>uile orom-sa," ar sé, "agus nach ccomhnaighim go</span>
<lb n="1506"/><span>bhfaice mé í, agus tabhair-si agus mo mháthair bhar</span>
<lb n="1507"/><span>mbeannacht dhamh, agus ná huaimhnighthear</span>
<lb n="1508"/><span>sibh umam, óir ní tháinic mo shamhail-si chuca</span>
<lb n="1509"/><span>fós agus dá ndeachuid uile d'aon-leith um aghaidh-si</span>
<lb n="1510"/><span>ní mór mo chás ann."</span></p>
<lb n="1511"/>
<lb n="1512"/><p><span>"Atá ar mbeannacht agad do ghnáth," ar</span>
<lb n="1513"/><span>íad-san, "agus dá ngabhthá ar ccomhairle ní rachfá</span>
<lb n="1514"/><span>don turas sin."</span></p>
<lb n="1515"/>
<lb n="1516"/><p><span>Ciodh thrácht ceileabhraid dá chéile íar sin, agus</span>
<lb n="1517"/><span>ní haireastar a dhála go ráinic go Páris .i. cathair</span>
<lb n="1518"/><span>inmhe agus oireachtais Rígh Franc; agus dearcas 'na</span>
<lb n="1519"/><span>thimchioll, agus do-chonairc faithche na fíor-chathrach</span>
<lb n="1520"/><span>sin líonta sgartha do churadheadh cath-chalma</span>
<lb n="1521"/><span>agus do ghléire gasraidheadh agus do roighneadh ríogh;</span>
<lb n="1522"/><span>agus táinic 'na ttimchioll sul do labhair le haon; agus</span>
<lb n="1523"/><span>gabhas iongnamh cách dhe le feabhas a chóirightheadh</span>
<lb n="1524"/><span>gaisgidh, 'innill agus 'éagcoisg, 'eich agus 'éidigh, agus</span>
<lb n="1525"/><span>fós fá mhionaca a táinic 'na ttimchioll gan labhairt</span>
<lb n="1526"/><span>le haon dhíobh, agus do chruinnidh iomad 'na choinne</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1527"/><p><span>d'fhios cia hé féin agus d'iarraidh gleice fair, agus do</span>
<lb n="1528"/><span>fhíafraigh ridire an-dóthchasach a tarla 'na</span>
<lb n="1529"/><span>measg a sgéala.  Do fhreagair-sion é agus as eadh</span>
<lb n="1530"/><span>ro ráidh:</span></p>
<lb n="1531"/>
<lb n="1532"/><p><span>"A óig-ridire," ar sé, "ní fheidir féin nach</span>
<lb n="1533"/><span>tusa neach is cródha agus dár córa sgéala d'fhagháil</span>
<lb n="1534"/><span>dá bhfuil ar an láthair.  Gidh eadh is iomdha</span>
<lb n="1535"/><span>neach is sine agus lenab cosmhaile córtus foirceadail</span>
<lb n="1536"/><span>agus sgéala d'fhíafraigh agus d'fhagháil ná thú,</span>
<lb n="1537"/><span>gur aire sin nach innsim-si aon-fhocal dhuit go</span>
<lb n="1538"/><span>bhfeasad cía thú."</span></p>
<lb n="1539"/>
<lb n="1540"/><p><span>"Ní bhfuighir sgéala uime sin an uair si," ar</span>
<lb n="1541"/><span>an t-óg-ridire, "acht éirghiom isin magh, agus gibé</span>
<lb n="1542"/><span>bhus cródha ann tabhradh sgéala agus umhlacht</span>
<lb n="1543"/><span>don bhfear oile."</span></p>
<lb n="1544"/>
<lb n="1545"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="1546"/><span>"gur lán-toil liom-sa an conradh sin."</span></p>
<lb n="1547"/>
<lb n="1548"/><p><span>Agus íar sin druidid isin magh, agus tugsat dhá</span>
<lb n="1549"/><span>thsuinseadh thréan-neartmhara a ccoinne agus a</span>
<lb n="1550"/><span>ccomhaircis ar-oile, gur bhuail Ridire na Leomhan</span>
<lb n="1551"/><span>é a mbéal 'ochta gur leag don chéad éucht é, agus íar</span>
<lb n="1552"/><span>sin cromas go hathlámh fair, agus tógbhas súas 'na</span>
<lb n="1553"/><span>leathláimh é, agus spurus a sdéad isin magh go</span>
<lb n="1554"/><span>ndeachaidh amach tair chách, agus ann sin do</span>
<lb n="1555"/><span>fhíafraigh cía hé nó an ttiubhradh a chonradh</span>
<lb n="1556"/><span>dhó.</span></p>
<lb n="1557"/>
<lb n="1558"/><p><span>"Is deimhin go ttiubhrad," ar an Ridire, "óir</span>
<lb n="1559"/><span>is dóigh liom gur cóir dhuit 'fhagháil, agus gidh</span>
<lb n="1560"/><span>liónmhar do laochaibh an mhagha so ní bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1561"/><p><span>ann fear déanta an ghníomha sa anois .i. misi</span>
<lb n="1562"/><span>d'iomchar fám éideadh an fad sa.  Agus dearbhaim</span>
<lb n="1563"/><span>gur misi Ridire an Ghleana mac Rígh na Bohémia,</span>
<lb n="1564"/><span>agus ba tearc fear beartha mo bhúadha romhad-sa,</span>
<lb n="1565"/><span>agus ag sin an fhírinne," ar sé, "agus bíad-sa feasda</span>
<lb n="1566"/><span>dot réir-si gibé bhus luinn leat."</span></p>
<lb n="1567"/>
<lb n="1568"/><p><span>Is ann sin do chruinnigheadar na ridirigh as</span>
<lb n="1569"/><span>gach áird don magh chuige, agus do fhiafraighdar</span>
<lb n="1570"/><span>sgéala dhe.</span></p>
<lb n="1571"/>
<lb n="1572"/><p><span>"Ní dom sheanchas féin a táinic cugaibh ann</span>
<lb n="1573"/><span>so," ar sé, "munab é tréighthe is fearr a moltar</span>
<lb n="1574"/><span>san ghiústáil si é, agus más eadh do-dhéan-sa díthchioll</span>
<lb n="1575"/><span>an uair do-chluinfead cía sibh féin, óir ní hanaithnighe</span>
<lb n="1576"/><span>libh-si mé ná liom-sa sibh-si, gurab aire sin</span>
<lb n="1577"/><span>a tánag ann so d'fhoghlaim agus d'fhéachuin bhar</span>
<lb n="1578"/><span>ccumais, agus luighim fám ridireacht nach bíadh</span>
<lb n="1579"/><span>mo sgéala ag aon-nduine agaibh go críochnughadh</span>
<lb n="1580"/><span>na giústála-sa munab treisi sibh iná mé."</span></p>
<lb n="1581"/>
<lb n="1582"/><p><span>Is ann sin a táinic Dorn Déad-sholus .i. Rígh</span>
<lb n="1583"/><span>Lochlann do láthair, agus ar mbeith ag éisdeacht</span>
<lb n="1584"/><span>na mbríathar sin dó, fógras do Ridire na Leomhan</span>
<lb n="1585"/><span>é féin do fhreastal go bhféuchadh an ttiucfadh</span>
<lb n="1586"/><span>dhe sgéala do bhuain dhe.</span></p>
<lb n="1587"/>
<lb n="1588"/><p><span>Iompuigheas Don Carolus fris, agus a tug cách</span>
<lb n="1589"/><span>dhíobha treas a ccoinne ar-oile, agus a tug Ridire</span>
<lb n="1590"/><span>na Leomhan tréan-urchar fair gur bhúail fón lár</span>
<lb n="1591"/><span>é gan ro-chleas, gur mheasadar cách uile gur</span>
<lb n="1592"/><span>mharbh an leagadh sin an rígh.  Agus do ghabhadar</span>
<lb n="1593"/><span>iol-iomad dhíobh a n-airm agus a n-iolfhaobhair do</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1594"/><p><span>dhíoghuilt an ghníomha sin, óir do bhí an rígh a</span>
<lb n="1595"/><span>néull tré mhéad an leaca sin treimhsi fhada, agus fá</span>
<lb n="1596"/><span>doaíneach cáirdeach é isin ghiústáil sin, agus níor</span>
<lb n="1597"/><span>fhan fear imeartha faobhar nó tógbháil airm</span>
<lb n="1598"/><span>dhíobha nach ttug a n-aighthe a n-aoneacht do</span>
<lb n="1599"/><span>chasgairt agus do mhór-leadradh an ghlan-mhacaoimh.</span></p>
<lb n="1600"/>
<lb n="1601"/><p><span>Arna fhaicsin sin don bheithir bheódha agus</span>
<lb n="1602"/><span>don lasair neimhnighthe agus don tSamson dhíoghaltach</span>
<lb n="1603"/><span>gabhas mire mheanman é, agus gabhas a</span>
<lb n="1604"/><span>shíath-ghléas agus a shúath-ghléas agus a theagluim-chleas</span>
<lb n="1605"/><span>agus a chleas go ccumas, co nár fhág tréan</span>
<lb n="1606"/><span>nó trúagh, óg nó sean, cara nó námha, dá roibh</span>
<lb n="1607"/><span>isin magh uile nár dhing agus nár chruinnigh a n-aice</span>
<lb n="1608"/><span>a chéile comh cruaidh comh cumhang agus sin co</span>
<lb n="1609"/><span>nárbh fhéidir le haon díof uile a lámha do shíneadh</span>
<lb n="1610"/><span>nó a ccosa d'iomlat ón chruinniughadha a tug</span>
<lb n="1611"/><span>orrtha, agus an sin fógras dóibh do ghuth árd fhollus-ghlan</span>
<lb n="1612"/><span>agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="1613"/>
<lb n="1614"/><p><span>"Luighim fám m'armaibh gaisgidh go gcaithfidh</span>
<lb n="1615"/><span>sibh uile bhar sgéala do thabhairt dhamh-sa, ós ar</span>
<lb n="1616"/><span>sgéalaighacht agus ar sheanchas is treisi sibh, óir ní</span>
<lb n="1617"/><span>fhacas féin bhar n-urdail daoine aríamh is meatha</span>
<lb n="1618"/><span>iná sibh agus is mí-chíallaidhe neamh-chródha iná</span>
<lb n="1619"/><span>sibh an tan do chuireabhair uile dochum aon-ridire</span>
<lb n="1620"/><span>amháin do chiorbhadh tair an uile choingheall</span>
<lb n="1621"/><span>ridireacht' agus tair an uile chuing ghaisgidh,</span>
<lb n="1622"/><span>óir ní fhacabhair éagcóir agam-sa agá dhéanamh</span>
<lb n="1623"/><span>cheana acht ag cosnamh mo chóra féin, agus fhéadfuinn</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1624"/><p><span>sibh-si uile do dhith-cheannadh anois dámadh áil</span>
<lb n="1625"/><span>liom féin, agus do bhrígh nach do mharbhadh daoine</span>
<lb n="1626"/><span>a tánag ann so acht d'fhaicsin lúth' agus lámhaigh,</span>
<lb n="1627"/><span>ní nach measaim do bheith ag aon agaibh-si, ní</span>
<lb n="1628"/><span>háil liom bhar n-inghreim acht go rabhthaoi dom</span>
<lb n="1629"/><span>réir feasta, ó nach bhfuil sibh ion-chathaighthe</span>
<lb n="1630"/><span>um aghaidh."</span></p>
<lb n="1631"/>
<lb n="1632"/><p><span>Ar gclos na mbríathar ngrásamhail sin dona</span>
<lb n="1633"/><span>ridireadh uile do thuigeadar ceart agus onóir ann, agus</span>
<lb n="1634"/><span>léigid uile ar a nglúineadh íad, agus gabhaid comairce</span>
<lb n="1635"/><span>agus pardún aige, agus admhuid gurab íad féin fá measa</span>
<lb n="1636"/><span>agus nach dearna-san ní tair cheart, agus dá ndéanadh</span>
<lb n="1637"/><span>an ceart féin fortha-san, ó tharla ar a chumas íad,</span>
<lb n="1638"/><span>go ttiubhradh breith dhealaighthe idir a cceannaibh</span>
<lb n="1639"/><span>agus a ccolnaibh.</span></p>
<lb n="1640"/>
<lb n="1641"/><p><span>"Más eadh," ar sé, "innisidh dhamh cía an</span>
<lb n="1642"/><span>ridire úd isin néull do leagas féin ó chianaibh."</span></p>
<lb n="1643"/>
<lb n="1644"/><p><span>"Atá ann súd Dorn Déad-sholus .i. Rígh</span>
<lb n="1645"/><span>Lochlann a táinic d'iarraidh inghine Rígh Franc</span>
<lb n="1646"/><span>mar chách ann so, agus ní ghéabha sí leis go críochnughadh</span>
<lb n="1647"/><span>na giústála so nó lé fear oile dá ttáinic,</span>
<lb n="1648"/><span>agus do shíl sé féin agus sinne go mbúadhachadh í go</span>
<lb n="1649"/><span>ttáinic tusa, agus anois ní mheasuim go bhfuil ar</span>
<lb n="1650"/><span>chlár talmhan fear dá búain dhíot acht dot thoil</span>
<lb n="1651"/><span>féin, a churaidh chródha is fearr ann gach céim</span>
<lb n="1652"/><span>dár shiubhail an bioth bunaidh uile," ar sé.</span></p>
<lb n="1653"/>
<lb n="1654"/><p><span>"Éirghidh sibh-si dá chabhair," ar Ridire na</span>
<lb n="1655"/><span>Leomhan, "dóigh ní mheasuim-si a bheith acht</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1656"/><p><span>a néull, óir ní thugas-sa béim nó guin mharbhtha</span>
<lb n="1657"/><span>dhó, gurab aire sin is dóigh a bheith a néull tré</span>
<lb n="1658"/><span>an-shocracht an leaca.  Agus tugadar-san treas</span>
<lb n="1659"/><span>mholta agus buidheachuis dó agus tíagaid d'fhurtacht</span>
<lb n="1660"/><span>Rígh Lochlann go ttugadar as a néull é, agus fá</span>
<lb n="1661"/><span>tuirseach leis a dhála.</span></p>
<lb n="1662"/>
<lb n="1663"/><p><span>Dála Chlára Chneis Ghil is amhlaidh a tárla</span>
<lb n="1664"/><span>í ar bhárr a grianáin san am a raibh an saobhadh</span>
<lb n="1665"/><span>agus an leadradh adhbhal sin ar na slúaghaibh amuich</span>
<lb n="1666"/><span>'na fíadhnaisi, agus goireas a bantracht chuice agus as</span>
<lb n="1667"/><span>eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="1668"/>
<lb n="1669"/><p><span>"Iongnamh ro-mhór liom a' ní ad-chím re mo</span>
<lb n="1670"/><span>shúileadh, agus ní chreidim úaim féin é go roibh</span>
<lb n="1671"/><span>fíaghuin agam air."</span></p>
<lb n="1672"/>
<lb n="1673"/><p><span>Agus a tug a bantracht uile do láthair gurbhó</span>
<lb n="1674"/><span>soilléir so-fhaicsiona dhóibh uile é, agus ba mór an</span>
<lb n="1675"/><span>t-iongnamh leó a bhfacadar amuich dá dhéanamh</span>
<lb n="1676"/><span>le cumas láimhe aon-duine isin mbioth, agus do ráidh</span>
<lb n="1677"/><span>an inghion:</span></p>
<lb n="1678"/>
<lb n="1679"/><p><span>"A Dhía do chruthuigh neamh agus talamh, grían</span>
<lb n="1680"/><span>agus éusga, daoine agus ceathra, agus gach ní eile do fill</span>
<lb n="1681"/><span>ann, an féidir gur dúil dhaonna nó neach saoghalta</span>
<lb n="1682"/><span>atá ag déanamh na láimhe sin ad-chím os comhair</span>
<lb n="1683"/><span>mo shúl a mbeag aimsir, nó an ccualaidh sibh</span>
<lb n="1684"/><span>isin domhan sa dhá iomrádh neach ar bith dobudh</span>
<lb n="1685"/><span>baramhail libh do bheith annsúd, óir is doichreite</span>
<lb n="1686"/><span>liom go bhfuil ar aon-chor, muna ccruthaidh le</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1687"/><p><span>cumhachtaibh na Tríonnóide ann é amhail do</span>
<lb n="1688"/><span>léighthear ar Shamson ag troid leis na Filistíneach',</span>
<lb n="1689"/><span>acht níor churtha a n-iongnadh go han-mhór</span>
<lb n="1690"/><span>duine do mharbhadh an-iomad daoine oile le</span>
<lb n="1691"/><span>béimionnaibh bráth-bhuilleadh agus le lámhach agus le</span>
<lb n="1692"/><span>cleasuibh guile ar-cheana, acht an slúagh uile do </span>
<lb n="1693"/><span>roighneadh curaidheadh gacha críche isin mbioth</span>
<lb n="1694"/><span>uile do theaghluim agus do chomh-chruinniugheadh</span>
<lb n="1695"/><span>a maingir chomh-chruinn gan fhuighleach gan</span>
<lb n="1696"/><span>deargadh ar aon dhíobh co nár lamhadar a lámha</span>
<lb n="1697"/><span>do thógbháil óna ccuim nó óna ccneasaibh, nó a</span>
<lb n="1698"/><span>ccosaibh d'iomlat, le him-uomhan aon-ghaisgidhigh</span>
<lb n="1699"/><span>amháin, agus íad uile ag cur fána ndíthchioll dochum</span>
<lb n="1700"/><span>a mharbhtha don chéad-éacht a n-aghaidh choinghill</span>
<lb n="1701"/><span>cheirte an uile dhlighidh, agus an tan ba deimhin</span>
<lb n="1702"/><span>leó é d'imirt ceirt-bhreithe a chloidhimh ortha</span>
<lb n="1703"/><span>ar sléachtain agus ar n-úmhlughadh 'na onóir go ttug</span>
<lb n="1704"/><span>maitheamh agus anaclann dhóibh, agus gur chuir</span>
<lb n="1705"/><span>d'fhéachuin agus d'fhurtacht Rígh Lochlann do thrasgair</span>
<lb n="1706"/><span>ó chíanaibh íad, agus ba dóchusach an rígh</span>
<lb n="1707"/><span>as a chródhacht féin a ttús an laoí aniodh; agus a</span>
<lb n="1708"/><span>Dhía, is truagh gan fhios againn cía hé do churaidheadha</span>
<lb n="1709"/><span>na cruinne.  Gidh eadh," ar sí, "do-chúalas</span>
<lb n="1710"/><span>iomrádh ar ridire óg do threibh na</span>
<lb n="1711"/><span>ríoghachta .i. mac do Dhon Cláro, agus do bhí sé 'na</span>
<lb n="1712"/><span>óinmhid agus 'na amadán gur dhruid ocht mbliadhna</span>
<lb n="1713"/><span>dég dá aoís, gur ghlac Séadna Saor-bhéasaibh .i.</span>
<lb n="1714"/><span>Rígh na Sorcha mar dhalta é, agus do rug dá leasughadh</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1715"/><p><span>agus dá mhúnadh leis é dochum na Gréige, áit 'na</span>
<lb n="1716"/><span>bhfuil compánach fíor-chumainn aige .i. draoí do</span>
<lb n="1717"/><span>mhúineas iomad gaisgidh agus gér-inntleachta don tí</span>
<lb n="1718"/><span>léna toil leis féin, agus do-chúalas nach bhfuil</span>
<lb n="1719"/><span>samhail an mhic sin lé gaisgeadh isin domhan sa</span>
<lb n="1720"/><span>uile; agus do-rinneadh tairngaire mhór dhó, agus do</span>
<lb n="1721"/><span>ghabh sé Rígh na Ciprus ar marbhadh ceithre</span>
<lb n="1722"/><span>fichid aitheach día mhuinntir, agus is líonmhar a</span>
<lb n="1723"/><span>tháin agus a iomrádh seachneóin an domhain, agus</span>
<lb n="1724"/><span>is dóigh liom-sa gurab é a bheith ann súd ar</span>
<lb n="1725"/><span>ttilleadh dhó ar cuairt go' áitreabhadh, agus dob</span>
<lb n="1726"/><span>fhearr gurab é seach choimhthighe, dóigh is ádhbhal</span>
<lb n="1727"/><span>an cosnamh clú agus leatroim a ríoghacht ar bith é."</span></p>
<lb n="1728"/>
<lb n="1729"/><p><span>Agus íar sin féachuid amach an athnúair, agus do-chíd</span>
<lb n="1730"/><span>eision ag sáthadh seacht mbeara fada rinn-ghéara</span>
<lb n="1731"/><span>isin bhfaithche, agus nár ghéire rinn sleadha nó</span>
<lb n="1732"/><span>gach roinn chaol fhaobhrach dá roibh ar gach</span>
<lb n="1733"/><span>bior dhíobh.  Agus íar sin éirghios féin d'eitil éanamhail</span>
<lb n="1734"/><span>a bhfraoithibh na firmameint' úasda a n-áirde,</span>
<lb n="1735"/><span>gur thumastar a ucht agus a urbhruinne ar ceann</span>
<lb n="1736"/><span>gach gath, go ttáinic thart fá sheacht amhlaidh</span>
<lb n="1737"/><span>sin ar bhárr an bheara, agus lingeas go héanamhail</span>
<lb n="1738"/><span>ar an dara bior co nár fhág aon bhior dhíobha</span>
<lb n="1739"/><span>gan teacht fó sheacht thart ar a bhárr sul ráinic</span>
<lb n="1740"/><span>go talamh, agus gan snáithe earraidh nó éidigh idir</span>
<lb n="1741"/><span>é agus na ranna faobhrach sin, agus táinic slán go talmhain</span>
<lb n="1742"/><span>íar sin agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="1743"/>
<lb n="1744"/><p><span>"A óga," ar sé, "ag súd mo sheanchas féin</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1745"/><p><span>dhíbh agus má do-ní aon-nduine aguibh-si mar súd</span>
<lb n="1746"/><span>do-dhéan-sa tuilleadh seanchuis dhíbh."</span></p>
<lb n="1747"/>
<lb n="1748"/><p><span>Acht cheana ní fríth Rígh Lochlann nó neach</span>
<lb n="1749"/><span>oile do lamh an cleas do dhéanamh.</span></p>
<lb n="1750"/>
<lb n="1751"/><p><span>"A Rígh Lochlann," ar an macaoimh, "dar</span>
<lb n="1752"/><span>liom níl lúth nó gaisgeadh agad féin, nó ag aon</span>
<lb n="1753"/><span>dá bhfuil ad chuallacht isin ghiústáil si, agus an</span>
<lb n="1754"/><span>bhfaghann sibh cuideachta nó comhluadar ó inghin</span>
<lb n="1755"/><span>an Rígh isin n-aimsir nach bíthí a giústáil 'na</span>
<lb n="1756"/><span>fiadhnuisi?"</span></p>
<lb n="1757"/>
<lb n="1758"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol Rígh Lochlann,</span>
<lb n="1759"/><span>"nach bhfaghamaid cheana, óir atá sí fá íathaibh</span>
<lb n="1760"/><span>ghlais 'na grianán, agus ní héidir a tadhal dá neamhthoil</span>
<lb n="1761"/><span>ann."</span></p>
<lb n="1762"/>
<lb n="1763"/><p><span>"Dair liom-sa," ar Ridire na Leomhan, "is</span>
<lb n="1764"/><span>baoth do neach a bheith a ghnáth a ccath a</span>
<lb n="1765"/><span>seirbhís mná agus gan a bheag nó a mhór d'fhios a</span>
<lb n="1766"/><span>méine, nó a cáile a d'fhagháil uaithe, agus gan fhios</span>
<lb n="1767"/><span>nach boghar nó balbh atá sí, nó nach bhfuil a</span>
<lb n="1768"/><span>coinghioll ceangailte ag fear oile, agus mar sin go</span>
<lb n="1769"/><span>mbeith a shaothar díomhaín dhi."</span></p>
<lb n="1770"/>
<lb n="1771"/><p><span>"Is dóigh liom-sa," ol an rígh, "gidh maith</span>
<lb n="1772"/><span>do chomhrádh agus fós do ghaisgeadh nach rachair</span>
<lb n="1773"/><span>féin dá hagallamh gan a toil féin dot tharraing</span>
<lb n="1774"/><span>ann, óir is doibhriste an dún agus is cruaidh a ghlas</span>
<lb n="1775"/><span>agus is calma an cúmhdach fil air, co nach bhfuil</span>
<lb n="1776"/><span>slighe ar bith air muna ttigeadh neach ar eitil</span>
<lb n="1777"/><span>isin aidheor ann."</span></p>
<lb n="1778"/>
<lb n="1779"/><p><span>"Dair mo chulaidh chatha bíaidh sin ré a</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1780"/><p><span>fhéachuin agam féin anois," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="1781"/><span>"óir is dá féachuin a tháinic ann so, agus ní</span>
<lb n="1782"/><span>chaithfiod a bheag dom aimsir ría go bhfaciod í,</span>
<lb n="1783"/><span>agus go labhrad ría, agus muna bhfaicead gurab áil léithe</span>
<lb n="1784"/><span>mé ní bhíad dom thruailleadh ría."</span></p>
<lb n="1785"/>
<lb n="1786"/><p><span>Agus íar sin glúaisios don ghrianán, agus féachas 'na</span>
<lb n="1787"/><span>thimchioll, agus ba daingion doibhriste an dún,</span>
<lb n="1788"/><span>agus do-chonairc an ríoghan úadha forsan dorus</span>
<lb n="1789"/><span>árd do bhí a mbárr an dúin, agus ba hálainn an</span>
<lb n="1790"/><span>inghion sin ré a féachuin agus í ag silleadh agus ag síor-fhéuchuin</span>
<lb n="1791"/><span>fair-sion agus í 'síor-íarraidh a sgéal; agus</span>
<lb n="1792"/><span>íar sin druidios for a chúl gur éirghidh do léim</span>
<lb n="1793"/><span>árd éanamhail d'urlannaibh a shleadh agus do bharraibh</span>
<lb n="1794"/><span>a chraoíseach, gur thuirn don mbaoth-léim</span>
<lb n="1795"/><span>sin forsan dorus réumhráite, agus arna fhaicsin</span>
<lb n="1796"/><span>don ríoghain cona bantracht gáirid agus glaoidhid</span>
<lb n="1797"/><span>go hadhbhal, agus gabhaid comairce agus cuimrighe an</span>
<lb n="1798"/><span>ghaisgidhe gan inghreim nó aithmhilleadh do</span>
<lb n="1799"/><span>dhéanamh orrtha, óir níor fheidir síad créd an</span>
<lb n="1800"/><span>bharamhail do-bhéirdis dhó, agus léigid uile ar a</span>
<lb n="1801"/><span>nglúinibh íad 'na fhiadhnaisi.</span></p>
<lb n="1802"/>
<lb n="1803"/><p><span>"A ríoghan, éirghidh dot ghlúinibh maille lé</span>
<lb n="1804"/><span>do bhantracht," ar sé, "agus ní dhéan-sa díth nó</span>
<lb n="1805"/><span>dochar ar bith dhíbh acht cúairt aithghearr agus</span>
<lb n="1806"/><span>beagán bríathar agus caoínos comhráidh do dhéanamh</span>
<lb n="1807"/><span>aguibh agus íar sin imtheacht úaibh isin conar</span>
<lb n="1808"/><span>a ttáinic chugaibh."</span></p>
<lb n="1809"/>
<lb n="1810"/><p><span>Suighois an ríoghan íar sin cona bantracht, agus</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1811"/><p><span>cuireas eision ar a haghaidh 'na shuighe agus fíafraighios</span>
<lb n="1812"/><span>sgéala dhe agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="1813"/>
<lb n="1814"/><p><span>"A churaidh is cródha agus is fearr lámh dá</span>
<lb n="1815"/><span>bhfacamar aríamh san saoghal sa, dámadh toil</span>
<lb n="1816"/><span>leat do chathbharra do sgaoileadh agus h'éideadh go</span>
<lb n="1817"/><span>bhfaicimís an bhfuil do ghnúis nó do chruth do</span>
<lb n="1818"/><span>réir do láimhe nó do ghníomh dobudh mór ar</span>
<lb n="1819"/><span>mbuidheachas dhuit dá chionn, óir is deimhin</span>
<lb n="1820"/><span>go bhfuil do ghníomha doimheasdha gan coimeas</span>
<lb n="1821"/><span>nó baramhail."</span></p>
<lb n="1822"/>
<lb n="1823"/><p><span>Is ann sin do éirghidh an macaomh 'na sheasamh</span>
<lb n="1824"/><span>go hathlamh, agus sgaoileas a chathbharra agus a</span>
<lb n="1825"/><span>éideadh dhe gurbhó soilléir sofhaicsiona dhóibh</span>
<lb n="1826"/><span>a ghnúis álainn ainglidhe do rug bárr maisi agus</span>
<lb n="1827"/><span>sgéimhe ó bhfacadar san saoghal roimhe sin.</span></p>
<lb n="1828"/>
<lb n="1829"/><p><span>"Guidhim féin thú," ar an inghion, "fá innisin</span>
<lb n="1830"/><span>dhúinn cía thú féin nó caidhe h'ainm nó cía do</span>
<lb n="1831"/><span>chinidheacha na cruinne dhuit."</span></p>
<lb n="1832"/>
<lb n="1833"/><p><span>"Inneósat sin," ar sé, "oír is díom a goirthí</span>
<lb n="1834"/><span>roimhe so Séarlus amadáin, mac Don Cláro, isin</span>
<lb n="1835"/><span>rígheachta so, agus do bhádhus um óinmhid agus</span>
<lb n="1836"/><span>um amadán ocht mbliadhna dég, agus atáim anois</span>
<lb n="1837"/><span>comh chríonna le neach oile, agus ainm oile fil orom</span>
<lb n="1838"/><span>tréam ghrádh ridireacht' Don Carolus, agus an treas</span>
<lb n="1839"/><span>ainm fil orom .i. Ridire na Leomhan, agus ar mbeith</span>
<lb n="1840"/><span>ag siobhal an domhain dhamh le neart mo láimhe</span>
<lb n="1841"/><span>a tárla isin Ghréig mé, áit 'na ccúalas iomrádh</span>
<lb n="1842"/><span>na giústála sa isin mbaile si agus bhar n-iomrádh-sa,</span>
<lb n="1843"/><span>a ríoghan," ar sé, "go ttáinic don mbaile so ané agus</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="1844"/><p><span>ar bhféachuin beagáin dona ridiribh dhamh do</span>
<lb n="1845"/><span>smúainios cuairt do dhéanamh agad-sa a ríoghan,"</span>
<lb n="1846"/><span>ar sé, "go bhfeasainn an budh áil leat mo chuairt</span>
<lb n="1847"/><span>nó mo sheirbhís nó an budh áil leat mé mar fhear,</span>
<lb n="1848"/><span>nó mar fhíor-chéile, agus damadh áil is mian liom</span>
<lb n="1849"/><span>do bheith agam, madh olc maith ré a mbíaídh</span>
<lb n="1850"/><span>um aghaidh é, agus munab áil ní chuirfiod búaidhreadh</span>
<lb n="1851"/><span>nó trioblóid ar neach oile iomad; gurab é</span>
<lb n="1852"/><span>sin mo sgéala agus adhbhar mo chuarta chugaibh</span>
<lb n="1853"/><span>a ríoghan," ar sé, "agus foillsigh dhamh re do thoil</span>
<lb n="1854"/><span>fírinne na n-adhbhar sin, óir níor fhoghlaim misi</span>
<lb n="1855"/><span>suirigheadh nó síthmhearadh acht gaisgeadh agus</span>
<lb n="1856"/><span>cródhacht agus gach ní do chríochnughadh gan</span>
<lb n="1857"/><span>fhadáil acht do réir éigin."  As ann sin do labhair</span>
<lb n="1858"/><span>an ríoghan agus adubhairt:</span></p>
<lb n="1859"/>
<lb n="1860"/><p><span>"A ridire úasail," ar sí, "is neamh-olc linn</span>
<lb n="1861"/><span>fear do láimhe, do thána agus do mhór-ghníomh, do</span>
<lb n="1862"/><span>phearsann agus do mhaisi agus do dheadh-mhéine, do</span>
<lb n="1863"/><span>bheith dár ttír agus dár ccrích féin, agus do-chuala-sa</span>
<lb n="1864"/><span>h'alla agus h'iomrádh dá innisin a mbéul gach aoin</span>
<lb n="1865"/><span>roimhe so, gur chuireas romham gan géalleadh</span>
<lb n="1866"/><span>d'fhior nó d'fhíor-chéile isin domhan go bhfaicinn</span>
<lb n="1867"/><span>féin thú; agus ar ccur teanta agus éigin dom athair</span>
<lb n="1868"/><span>orom fám rogha céile dá roibh dom íarraidh do</span>
<lb n="1869"/><span>ghlacadh, agus gan agam dul tair a chomhairle, do </span>
<lb n="1870"/><span>fhuaras d'aisgidh úadha an ghiústáil úd d'fhógra</span>
<lb n="1871"/><span>go ceann bliadhna, agus do gheallus dó gibé dob</span>
<lb n="1872"/><span>fhearr lámh ann go bhfaomhthaoi mé dó, óir do</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="1873"/><p><span>mheas mé go rachadh iomrádh an chruinnidhe sin</span>
<lb n="1874"/><span>a ccéin, agus go ttiucfá-sa do réir do chródhachta</span>
<lb n="1875"/><span>ann mar chách, agus go bhfuighinn eólas mar sin</span>
<lb n="1876"/><span>ort.  Agus ní cheilim ort féin é anois, do bhrígh go</span>
<lb n="1877"/><span>ccluinim thú dhá rádh nár chleachtais suirighe nó</span>
<lb n="1878"/><span>sibheanradh as h'óige acht do chloichthighe agus</span>
<lb n="1879"/><span>h'iolfhaobhair, agus nach áil liom-sa féin cealg nó</span>
<lb n="1880"/><span>fad-thríall do dhéanamh acht m'fhírinne d'fhoillsiughadh</span>
<lb n="1881"/><span>go fonnmhar dhuit, agus innisim dhuit nach</span>
<lb n="1882"/><span>ttugas toil nó aonta d'aon-neach romhat, agus nach</span>
<lb n="1883"/><span>ttiubhra ad dhíaidh an ccéin a mhairfir munab</span>
<lb n="1884"/><span>ciontach thú féin de.  Agus gidh eadh," air sí, "is</span>
<lb n="1885"/><span>gúais liom nach ba deóntach m'athair leis an</span>
<lb n="1886"/><span>ccomhrádh sin do aontughadh dhamh; agus ag sin</span>
<lb n="1887"/><span>m'fhírinne dhuit, a chéad-shearc agus a chéad-ionmhuine,"</span>
<lb n="1888"/><span>ar sí, "agus is deimhin go rabhas-sa a</span>
<lb n="1889"/><span>cceas agus a ttuirsi d'eagla nach bhfaicfidh isin</span>
<lb n="1890"/><span>chriunniughadh úd thú ar én-chor, agus anois is dóigh</span>
<lb n="1891"/><span>liom go bhfuilid ridiridh na giústála sásda ar</span>
<lb n="1892"/><span>imtheacht, agus fós nach ttig ní bhus mó ann tréasan</span>
<lb n="1893"/><span>iomrádh do-chluinfid uaid-si, agus ní fheidir cionnas</span>
<lb n="1894"/><span>do cuirfidhthear an t-adhbhar chum an rígh .i. m'athair."</span></p>
<lb n="1895"/>
<lb n="1896"/><p><span>"Ná bíodh sin 'na chás ort a ríoghan," ar sé,</span>
<lb n="1897"/><span>"óir do-dhéan-sa féin an teachtaireacht sin, agus</span>
<lb n="1898"/><span>luighim fám armaibh munba deóntach leis é go</span>
<lb n="1899"/><span>mbainfiod-sa dhá bhfuil isin uile chumhachta dá</span>
<lb n="1900"/><span>bhfuil aige faoí Dhía dhe thú ó do aontuigheis</span>
<lb n="1901"/><span>féin dhamh."</span>
<lb n="1902"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="1903"/><p><span>"Truagh sin," ar sí, "ní héidir sin gan mo</span>
<lb n="1904"/><span>dhíth-si do theacht as, óir dá ccailtear thusa ann</span>
<lb n="1905"/><span>atáim-si fá dhíth, agus dá marbhthar an rígh nó a</span>
<lb n="1906"/><span>dhaoine is díth agus is díoghbháil damh-sa é."</span></p>
<lb n="1907"/>
<lb n="1908"/><p><span>"Ní dom dheóin-si thiucfas olc nó díth ann,"</span>
<lb n="1909"/><span>ar Ridire na Leomhan.</span></p>
<lb n="1910"/>
<lb n="1911"/><p><span>Mar sin dhóibh go ttáinic neóin agus deireadh</span>
<lb n="1912"/><span>an lae, agus ceileabhras an macaoimh don inghin agus</span>
<lb n="1913"/><span>don mbantracht ar-cheana, agus gabhas an tslighe</span>
<lb n="1914"/><span>chéadna amach ina ndeachaidh asteach, agus ba</span>
<lb n="1915"/><span>hiomdha súil agá fhéachuin, agus níor bheag a</span>
<lb n="1916"/><span>n-iongnadh fá bhfacadar d'iongantas lúith agus</span>
<lb n="1917"/><span>lámhaigh aige.</span></p>
<lb n="1918"/>
<lb n="1919"/><p><span>A tárla an rígh ar an bhfaithche fón am sin a</span>
<lb n="1920"/><span>ttáinic amach, ar tteacht fó iomrádh an iongantais</span>
<lb n="1921"/><span>do-chualaidh dá n-aithris ó Ridire na Leomhan.</span>
<lb n="1922"/><span>Agus ar ndul amach don macaomh tógbhas a</span>
<lb n="1923"/><span>chleasa goile agus gaisgidh ós ard isin aidhér, agus fá</span>
<lb n="1924"/><span>líonmhar na cleasa sin, agus teilgios seacht n-ubhla</span>
<lb n="1925"/><span>úadha isin bhfirmameint a ndíaigh ar-oile, agus caithios</span>
<lb n="1926"/><span>seacht ngaeithe leó, agus níor fhág ubhall gan amas</span>
<lb n="1927"/><span>gan mharcadh dona rinn-ghaethibh sin, agus berios a</span>
<lb n="1928"/><span>n-áirde 'na dheas-láimh a ndiaigh a chéile orrtha,</span>
<lb n="1929"/><span>agus an sin teilgios na seacht ngaeithe an dara feacht</span>
<lb n="1930"/><span>a ndíaigh a n-urluinne, agus teilgios na seacht n-ubhla</span>
<lb n="1931"/><span>riú co nár fhág gath gan ubhall do ghreamughadh</span>
<lb n="1932"/><span>for a mbárr, agus berios a ndíaigh ar-oile a n-áirde</span>
<lb n="1933"/><span>fortha.  Agus íar sin togbhus a shíath-chleas 'na</span>
<lb n="1934"/><span>thimchioll co nach roibh ruinn ruisg nó radharc</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="1935"/><p><span>do aitheónadh gomadh dúil do déanamh duine</span>
<lb n="1936"/><span>rena fhaicsin é acht gurab colamhain chomh-dhíreach</span>
<lb n="1937"/><span>gheal-chruaidhe é do fhás as an talmhain,</span>
<lb n="1938"/><span>óir níor bhreathnuigh súil dá bhfacaidh é go</span>
<lb n="1939"/><span>mbíodh iomlat nó gluasacht bheag nó mhór aige</span>
<lb n="1940"/><span>dá dhéanamh, gidh gurab le lúth agus re dlús do</span>
<lb n="1941"/><span>theilgeadh 'airm 'na thimchioll.  Do meastaidhe</span>
<lb n="1942"/><span>mar sin é co nach bhféadfadh fir an bheatha guin</span>
<lb n="1943"/><span>nó forghuin fair an feadh do bheith an cleas sin</span>
<lb n="1944"/><span>'na thimchioll; agas gabhas fó thrí isin magh</span>
<lb n="1945"/><span>ar an seóladh sin, co nár fhág aon, dá úaisle nó</span>
<lb n="1946"/><span>dá ísle, gan uomhan agus imeagla dá bhfacaidh an</span>
<lb n="1947"/><span>cleas iongantach sin; agus ba hiongantach é réna</span>
<lb n="1948"/><span>fhaicsin; agus ba hiomdha cleas oile ro imreastar</span>
<lb n="1949"/><span>ós comhair cháich do-chuaidh tair ríomh agus tair</span>
<lb n="1950"/><span>áiriomh, do chuir aigneadh cháich ar aon-bhúaidhreadh</span>
<lb n="1951"/><span>ag breathnughadh agus ag tráchtadh cía hé;</span>
<lb n="1952"/><span>agus ní roibh meanmain aon-duine, ó bheag go</span>
<lb n="1953"/><span>mór, ó ísiol go húasal, ó fhear go mnaoí, ó leanabh</span>
<lb n="1954"/><span>go seanóir isin ccathraigh uile acht air féin amháin,</span>
<lb n="1955"/><span>agus fós níor mheas a bhforgla gurab dúil nó déanamh</span>
<lb n="1956"/><span>duine é acht dúil éigin táinic do thadhal na</span>
<lb n="1957"/><span>talmhan le hiobriughadh na Tríonnóide dochum</span>
<lb n="1958"/><span>an díoghaltais ar an lucht do thuillios é, gur</span>
<lb n="1959"/><span>huaimhnigheadh uile íad, agus níor lamh aon-duine</span>
<lb n="1960"/><span>sgéala d'iafraigh dhe, agus do bhí an ríoghan cona</span>
<lb n="1961"/><span>bantracht agá fheithiomh.  Agus, a léightheóir,</span>
<lb n="1962"/><span>fíafraigh dhíot féin cionnas do bhí a meanmna</span>
<lb n="1963"/><span>uime an uair sin.</span>
<lb n="1964"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="1965"/><p><span>Dearcas an macaomh 'na thimchioll go bhfacaidh</span>
<lb n="1966"/><span>an rígh do thaoibh dhe agá fheithiomh agus</span>
<lb n="1967"/><span>éirghios ina dháil agus beannuighios go deadh-bhéasach</span>
<lb n="1968"/><span>dhó agus léigios ar a ghlúinibh é 'na fhíadhnaise, gur</span>
<lb n="1969"/><span>fháiltigh aigneadh cháich agus an rígh féin lena</span>
<lb n="1970"/><span>fhaicsin agus na humhlachta do-rinne agus a tug don</span>
<lb n="1971"/><span>rígh; agus tógbhas an rígh dia ghlúinibh é, agus fíafraighios</span>
<lb n="1972"/><span>sgéala mar so.</span></p>
<lb n="1973"/>
<lb n="1974"/><p><span>"A mhacaoimh uasail," ar sé, "atá 'na iongnamh</span>
<lb n="1975"/><span>linn cía thú, agus ní lamhaid na ridire si do</span>
<lb n="1976"/><span>sgéala d'fhíafraigh, óir adeirid nach cúmhach</span>
<lb n="1977"/><span>do-chuaidh dhóibh an mhéid do fhiafraighdar</span>
<lb n="1978"/><span>dhíot; agus gurab aire sin dámadh toil leat do chathbharra</span>
<lb n="1979"/><span>do sgaoileadh go bhfacaimís do ghnúis agus fios</span>
<lb n="1980"/><span>do sgéala féin d'innisin dhúinn .i. cía d'úaisle an</span>
<lb n="1981"/><span>domhain si dhuit, nó cáidh h'ainm nó do shloinneadh."</span></p>
<lb n="1982"/>
<lb n="1983"/><p><span>"A airdrigh," ar an macaomh, "do-ghéabhair</span>
<lb n="1984"/><span>mo sgéala, agus do-ghéabhadh na sochaidhe eile don</span>
<lb n="1985"/><span>chéad-fhéucht é dámo toil leó a fhíafraigh dhíom</span>
<lb n="1986"/><span>a ccaoineas nó a ccinél, óir is don chríche si m'aithre</span>
<lb n="1987"/><span>agus mo chinél, is díom do goirthidhe Séarlus amadáin,</span>
<lb n="1988"/><span>mac Don Cláro, óir do bhádhus um óinmhid ocht</span>
<lb n="1989"/><span>mbliadhna dég go bhfuarus mo leighios isin</span>
<lb n="1990"/><span>Ghréig, áit inar hoirneadh a ngrádha ridireachta</span>
<lb n="1991"/><span>mé agus 'nar fhoghlamas mo chleasa gaisgidh,</span>
<lb n="1992"/><span>agus Ridire na Leomhan is ainm dhamh tréasan</span>
<lb n="1993"/><span>sgéith si agam, agus ní bhfuilim anois gan chéil</span>
<lb n="1994"/><span>acht críonna mar neach oile.  Tángus d'iarraidh</span></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="1995"/><p><span>h'inghine-si ann so, agus tugthar dhamh í nó sgéala</span>
<lb n="1996"/><span>dhá cheann; agus ag sin mo sgéala dhuit do láthair,</span>
<lb n="1997"/><span>a airdrígh," ar sé.</span></p>
<lb n="1998"/>
<lb n="1999"/><p><span>"Ní fhéadaim-si sin d'fhoillsiughadh dhuit</span>
<lb n="2000"/><span>anois," ol an rígh, "gan a chur 'na cead féin, óir</span>
<lb n="2001"/><span>is í féin is comhairleach air, agus íar sin a chur a</span>
<lb n="2002"/><span>ccead mo choimhairleacha oile do bhíos do ghnáth-chomhairleach'</span>
<lb n="2003"/><span>orom."</span></p>
<lb n="2004"/>
<lb n="2005"/><p><span>"Go deimhin," ol an macaomh, "da ttugthá-sa</span>
<lb n="2006"/><span>agus do chomhairle uile dhamh í gan a toil féin leis ní</span>
<lb n="2007"/><span>ghéabhainn-si í.  Gidh eadh cheana goir-si chugad</span>
<lb n="2008"/><span>do chomhairleacha, óir is dóigh dhamh-sa gur beag</span>
<lb n="2009"/><span>dhíobha nach bhfuil isin ccathraigh si ag aonach</span>
<lb n="2010"/><span>agus ag aidhér forsan ghiústáil si, agus bíodh fios freagra</span>
<lb n="2011"/><span>agad dhamh-sa go haithghearr, agus rachad-sa féin</span>
<lb n="2012"/><span>d'agallamh na hinghine gidh nach cleasa suirghe</span>
<lb n="2013"/><span>do ghnáthaighios, agus má dhiúltann sí mé luighim</span>
<lb n="2014"/><span>fam bhréithir nach iaraim ort í, agus má iontuighann</span>
<lb n="2015"/><span>dhamh go mbíaidh sí agam d'aimhdheóin a</span>
<lb n="2016"/><span>mbíaidh um aghaidh."</span></p>
<lb n="2017"/>
<lb n="2018"/><p><span>"Do-dhéan-sa do chomhairle uime sin," ar an</span>
<lb n="2019"/><span>rígh.</span></p>
<lb n="2020"/>
<lb n="2021"/><p><span>Agus beirios an macaomh agus dream oile dona húaisle</span>
<lb n="2022"/><span>agus dona ridiribh sin leis dá dhún agus dá phálás féin</span>
<lb n="2023"/><span>and oidhche sin, agus dealaighid cách ré giústáil</span>
<lb n="2024"/><span>dhíobha ó sin amach, agus gluaisid cách dhíobha dá</span>
<lb n="2025"/><span>ttíorrthaibh féin, agus do bhádar iomad d'úaislibh na</span>
<lb n="2026"/><span>críche lán d'aigneadh agus do lúthgháire ar ccluinsin</span></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2027"/><p><span>gurab don chrích féin an gaisgidheach do rug</span>
<lb n="2028"/><span>bárr maisi, cumais, neirt, agus lúth ó churadhaibh na</span>
<lb n="2029"/><span>cruinne fón am sin, agus fós iomad dhíobhtha 'na</span>
<lb n="2030"/><span>lucht gaoil páirte agus cumainn agá athair agus agá</span>
<lb n="2031"/><span>shinsiribh, co nach roibh lán beóil nó buan-teangtha</span>
<lb n="2032"/><span>a ttalamh na Fraince uile an uair sin</span>
<lb n="2033"/><span>acht Don Carolus amháin.</span></p>
<lb n="2034"/>
<lb n="2035"/><p><span>Dála na ríoghna, umorro, ar n-imtheacht gach</span>
<lb n="2036"/><span>aoin don mhadh agus ar tteacht na hoidhche gabhus</span>
<lb n="2037"/><span>ag teacht agus ag iomrádh ar Ridire na Leomhan</span>
<lb n="2038"/><span>agus do ráidh:</span></p>
<lb n="2039"/>
<lb n="2040"/><p><span>"A bhantracht ionmhain," ar sí, "cía haghaibh-si</span>
<lb n="2041"/><span>do-chonairc nó do-chualaidh isin domhan sa</span>
<lb n="2042"/><span>fós samhail neirt agus nídhachuis, lúith agus lámhaigh,</span>
<lb n="2043"/><span>maisi agus béus, frisin ridire si dár ccrích féin, agus a</span>
<lb n="2044"/><span>bhuidhe risin Tríonnóid gurab é táinic ann, óir</span>
<lb n="2045"/><span>ní mheasaim go bhfuil ó luighe gréine go héirighe</span>
<lb n="2046"/><span>aon neach mar é, is é is úaisle modh agus onóir,</span>
<lb n="2047"/><span>pearsa agus maise agus an uile shúbháilce oile dá bhfuil</span>
<lb n="2048"/><span>isin mbioth uile.  Acht cheana créad is úaisle</span>
<lb n="2049"/><span>ann acht ceann agus foghluim, neart agus fortún, agus</span>
<lb n="2050"/><span>fós sgéimh, agus atáid sin uile an san co nach fios ar</span>
<lb n="2051"/><span>bith láoch is fearr iná é; agus ó aon athair amháin</span>
<lb n="2052"/><span>a tángamar ar aon gur ghabhluigh mar sin, gidh</span>
<lb n="2053"/><span>gur uaisligheadh agus gur ísligheadh gach dream agus</span>
<lb n="2054"/><span>gach aicme agus gach duine ó sin a leith do réir na</span>
<lb n="2055"/><span>subháilce réumh-ráite.  Agus dearbhughadh oile atá</span>
<lb n="2056"/><span>liom," ar an inghion, "go ttugas féin toil agus trom-ghrádh</span>
<lb n="2057"/><span>dhá thréighthibh re cloistin 'iomráidh sul</span></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2058"/><p><span>do-chonairc é agus sul do-chonairc an gaisgeadh lán-chródha</span>
<lb n="2059"/><span>agus an lúth doiinnisin do-chím rem shúilibh,</span>
<lb n="2060"/><span>agus nach bhfuil críoch nó cineadh dá ccúaladh</span>
<lb n="2061"/><span>iomrádh fair nó dá bhfacaidh é gan mór-eagla agus</span>
<lb n="2062"/><span>uomhan roimhe, agus gurab beag sin a bhfochair a</span>
<lb n="2063"/><span>bhfuil dá aimsir roimhe ré clú agus ré móir-mheas do</span>
<lb n="2064"/><span>thuilleadh dá bhfagha saoghal.  Agus is maith liom</span>
<lb n="2065"/><span>nach d'fhortún ar bith tugus searc nó toil acht</span>
<lb n="2066"/><span>dona subháilcibh réamh-ráite, agus is eagail liom</span>
<lb n="2067"/><span>nach aontuigheann an rígh dó mé, agus ní feairde</span>
<lb n="2068"/><span>dhó, óir do-bheirim-si fom bhréithir nach bíadh</span>
<lb n="2069"/><span>a chlaochló-san d'fhear agam an ccéin a mhairfiod</span>
<lb n="2070"/><span>'mo bheathaidh, agus is mairg dhamh-sa dá</span>
<lb n="2071"/><span>ndéantar feall nó fionghall air le druing éigin</span>
<lb n="2072"/><span>dona ridiribh úd do chlaoidh san mbaile si, agus</span>
<lb n="2073"/><span>is deimhin nach béinn féin beó 'na dhíaidh."</span></p>
<lb n="2074"/>
<lb n="2075"/><p><span>Agus ann sin tug sí peann agus páipéar chuice agus do</span>
<lb n="2076"/><span>sgríobh litir chuige mar so:</span></p>
<lb n="2077"/>
<lb n="2078"/><p><span>A churaidh chródha agus 'én-ghrádh don chruinne,</span>
<lb n="2079"/><span>Atáim lán do bhuaidhreadh um inntinn</span>
<lb n="2080"/><span>d'eagla dream éigin dona ridiribh úd do</span>
<lb n="2081"/><span>chlaoidhis isin ghiústáil do dhéanamh feille</span>
<lb n="2082"/><span>agus fionghuile chughad, óir is deimhin gur lia</span>
<lb n="2083"/><span>dot h'easccairdibh isin ccathraigh si ná dot</span>
<lb n="2084"/><span>chairdibh, agus guidhim thú tabhair h'aire go</span>
<lb n="2085"/><span>grinn dhuit féin agus cuingbhuigh agad an</span>
<lb n="2086"/><span>búachaill si do chuireas chugaibh, óir is</span>
<lb n="2087"/><span>maith an búachaill é agus is cúrumach grinn-bhéasach</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2088"/><p><span>é, agus ní baoghal olc ad ghoire an</span>
<lb n="2089"/><span>feadh bhíos dot choimhéad.  Secranus 'ainm,</span>
<lb n="2090"/><span>agus is eólach misi ar a bhéasaibh, óir is damh</span>
<lb n="2091"/><span>féin do bhí ag fóghnamh ré treimhsi, gurab é</span>
<lb n="2092"/><span>sin teagasg agus comhairle do chompáin go bás</span>
<lb n="2093"/><span>.i. Clára.</span></p>
<lb n="2094"/>
<lb n="2095"/><p><span>Do Ridire na Leomhan darab ainm Séarlus.</span></p>
<lb n="2096"/>
<lb n="2097"/><p><span>Iar sin tug chuice inghion chruthach mhín-álainn</span>
<lb n="2098"/><span>dá bantracht, neoch do bhíodh do ghnáth ina rún-chaidreadh,</span>
<lb n="2099"/><span>agus cuireas éideadh sguibhéir 'na</span>
<lb n="2100"/><span>timchioll.  Tug an litir dhi, agus do theagaisg í ar-cheana,</span>
<lb n="2101"/><span>agus cuireas leis an litir sin í; agus gluaisios</span>
<lb n="2102"/><span>an sguibhéir, agus táinic mar a roibh Don Carolus,</span>
<lb n="2103"/><span>agus tug an sgríbhinn dhó ina láimh, gur léigh í.</span>
<lb n="2104"/><span>Agus do ráidh íar sin gurab óna athair a táinic, agus</span>
<lb n="2105"/><span>gurab é an buachaill a sguibhéir féin; agus gabhas</span>
<lb n="2106"/><span>an sguibhéir ag fóghnamh dhó amhail do bheith</span>
<lb n="2107"/><span>aríamh roimhe aige.</span></p>
<lb n="2108"/>
<lb n="2109"/><p><span>Mar sin dóibh go héirighe gréine arna mhárach.</span>
<lb n="2110"/><span>Agus éirghios an rígh íaramh, agus goirios a chonsuil agus</span>
<lb n="2111"/><span>a chomhairleacha chuige agus cuireas an chúis</span>
<lb n="2112"/><span>sin chuca.</span></p>
<lb n="2113"/>
<lb n="2114"/><p><span>"Más eadh, a Rígh agus a Thighearna," ar aon</span>
<lb n="2115"/><span>acu, "ní cóir dot mhórdhacht-sa tár nó tarcuisne</span>
<lb n="2116"/><span>d'fhulang nó do ghlacadh ar th'fhuil ríogha dá</span>
<lb n="2117"/><span>chomh-shimplidhe súd do mhac ridire bhoicht</span>
<lb n="2118"/><span>dot mhuintir féin, agus clanna ríogh agus prionnsaidhe</span></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2119"/><p><span>líonmhar an domhain d'éara uimpe, agus ní mholaim</span>
<lb n="2120"/><span>féin é ar én-chor."</span></p>
<lb n="2121"/>
<lb n="2122"/><p><span>Agus do ráidheadar uile an céadna.  Agus adubhairt</span>
<lb n="2123"/><span>dream aca gurab amhlaidh budh cóir, ó thárla</span>
<lb n="2124"/><span>astigh aca é a bhféaghmhais arm agus édigh, cruinniughadh</span>
<lb n="2125"/><span>uime agus a cheangail agus a chuibhriughadh</span>
<lb n="2126"/><span>don chur sin agus bás agus bith-éaga do thabhairt dhó.</span></p>
<lb n="2127"/>
<lb n="2128"/><p><span>"Dar mo chubhais," ar fear aca, "ní hé sin mo</span>
<lb n="2129"/><span>chomhairle féin don rígh, óir ní móide go</span>
<lb n="2130"/><span>n-éireochadh an gníomh sin adeirthaoí libh, agus dá</span>
<lb n="2131"/><span>n-éirgheadh ní maith rúne na feille.  Agus is cosnamh</span>
<lb n="2132"/><span>clú agus córa an tí úd, agus is dóigh liom gur tearc bean</span>
<lb n="2133"/><span>isin chruinne nach díol fir dhí é.  Agus dá nochtair</span>
<lb n="2134"/><span>bhar mío-rúne fair budh dócha bhar n-olc féin do</span>
<lb n="2135"/><span>theacht dhe ná 'olc-san, agus dá n-éirgheadh cogadh</span>
<lb n="2136"/><span>nó coinsgleó oruibh ó phrionsa ar bith dá ttáinic</span>
<lb n="2137"/><span>ann súd do budh maith an fortún an fear úd</span>
<lb n="2138"/><span>agaibh da bhar tteasearguin agus é d'fhuil agus do</span>
<lb n="2139"/><span>nádúir na tíre, agus molaim féin don rígh a fhágbháil</span>
<lb n="2140"/><span>ag an ríoghain féin do roghain, óir is deimhin</span>
<lb n="2141"/><span>nach ccuirionn an laoch úd chuice dá ndiúltaidh</span>
<lb n="2142"/><span>sí aon uair amháin dhó.  As í sin mo chomhairle-si,"</span>
<lb n="2143"/><span>ar sé.</span></p>
<lb n="2144"/>
<lb n="2145"/><p><span>A tárla an sguibhéir óg .i. Sécranus gan</span>
<lb n="2146"/><span>airiughadh dhóibh ina n-éisdeacht, agus lingeas go</span>
<lb n="2147"/><span>hathlamh mar a roibh Don Carolus, agus foillsigheas</span>
<lb n="2148"/><span>dó gacha a ccualaidh, agus do iarr air a éideadh</span>
<lb n="2149"/><span>troda agus catha do ghabháil uime agus go roibh an</span>
<lb n="2150"/><span>rígh agus a chomhairle isin imreasan sin.</span>
<lb n="2151"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2152"/><p><span>Iar cclos na sgéal sin do Ridire na Leomhan</span>
<lb n="2153"/><span>gabhas a threalamh troda agus catha uime, agus a téid</span>
<lb n="2154"/><span>mar a roibh an rígh agus adubhairt:</span></p>
<lb n="2155"/>
<lb n="2156"/><p><span>"A Rígh Franc," ar sé, "harrthuigthear leat</span>
<lb n="2157"/><span>ar do chomhairle agus fionnaim úaid faoí neóin</span>
<lb n="2158"/><span>anocht í, agus rachad-sa d'agallamh h'inghine go</span>
<lb n="2159"/><span>bhfeasad a rún, nó cuir féin fios uirrthe go bhfeastar</span>
<lb n="2160"/><span>a hintinn; óir luighim-si fóm armaibh nach</span>
<lb n="2161"/><span>ccuirfead-sa na hairm nó an t-éideadh dhíom go</span>
<lb n="2162"/><span>bpóstar an inghion muna ndiúltaidh féin dhamh,</span>
<lb n="2163"/><span>agus nach bhfuil aon dá mbíadh um aghaidh uime</span>
<lb n="2164"/><span>nach déanad guin ghalann dia chorp sul fhúigfead</span>
<lb n="2165"/><span>an t-ionadh comhairle na bhfuilid, óir is deimhin</span>
<lb n="2166"/><span>nach é a ccomhairle bhías de madh olc leó é."</span></p>
<lb n="2167"/>
<lb n="2168"/><p><span>"Cuirfead-sa fios uirthe féin," ar an rígh, "agus</span>
<lb n="2169"/><span>ná fearguidhthear thú."</span></p>
<lb n="2170"/>
<lb n="2171"/><p><span>Imgheas an ridire úadh d'agallamh a sguibhéir</span>
<lb n="2172"/><span>agus do thabhairt buidhe dhó, agus fágbhas an rígh</span>
<lb n="2173"/><span>mar sin:</span></p>
<lb n="2174"/>
<lb n="2175"/><p><span>"Do-chím féin," ar an ridire sin dob óige don</span>
<lb n="2176"/><span>chomhairle, "gurab í mo comhairle féin is fearr</span>
<lb n="2177"/><span>anois, agus dá ttairgthidh a haithearrach go rabhamar</span>
<lb n="2178"/><span>uile mílte."</span></p>
<lb n="2179"/>
<lb n="2180"/><p><span>"Is deimhin gurab fíor sin," ar an rígh, "agus</span>
<lb n="2181"/><span>is í do chomhairle a bhías de."</span></p>
<lb n="2182"/>
<lb n="2183"/><p><span>Agus ba hadhbhal a n-eagla uile ar bhfaicsin Ridire</span>
<lb n="2184"/><span>na Leomhan ina éideadh agus 'na arm.  Agus cuirid</span>
<lb n="2185"/><span>teachta go hathlamh ar ceann na hinghine, agus a</span>
<lb n="2186"/><span>táinic sí gan fhuireach gus an rígh, agus nochtas an</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2187"/><p><span>rígh dhí fáth a fheasa féin uirthe .i. go rabhadar</span>
<lb n="2188"/><span>iomad rígh agus prionnsaidhe dhá hiarraidh, agus a</span>
<lb n="2189"/><span>measg cháich go ttáinic aon-ridire amháin a táinic</span>
<lb n="2190"/><span>go simplidhe dhá hiarraidh, agus gur don chrích</span>
<lb n="2191"/><span>féin a chinél, agus gurab é lámh ghaisgidh dob fhearr</span>
<lb n="2192"/><span>isin mbioth uile é, agus nach géabhadh gan isi</span>
<lb n="2193"/><span>d'fhagháil muna ndiúltadh sí féin dhó, agus dá</span>
<lb n="2194"/><span>ndéanadh nach iarrfadh í.  "Agus anois," ar sé,</span>
<lb n="2195"/><span>"dá ndiúltá é do shílfeadh gurab sinne do chuirfeadh</span>
<lb n="2196"/><span>d'fhíachaibh ort é, agus ní ba sinn, óir ní</span>
<lb n="2197"/><span>mheasuim go bhfuil don Ádhamh-chloinn inghion</span>
<lb n="2198"/><span>rígh nach maith an chéile dhí é ar mhéad, ar</span>
<lb n="2199"/><span>mhaisi, ar mhórdhacht, agus ar chródhacht, agus ar</span>
<lb n="2200"/><span>lúth, agus ar lámhach, ar ghaisgeadh agus ar neart, co</span>
<lb n="2201"/><span>nach bhfeadruim a shamhail oile do lúadh nó</span>
<lb n="2202"/><span>d'iomrádh fám eólas isin domhan sa.  Agus, a</span>
<lb n="2203"/><span>inghion," ar sé, "déan-sa do chomhairle uime sin</span>
<lb n="2204"/><span>anois, agus fáguim-si agad féin é acht gurab mó</span>
<lb n="2205"/><span>mholaim dhuit a ghlacadh chugad mar chéile."</span></p>
<lb n="2206"/>
<lb n="2207"/><p><span>Do labhair an ríoghan a ccionn trill agus as eadh</span>
<lb n="2208"/><span>ro ráidh:</span></p>
<lb n="2209"/>
<lb n="2210"/><p><span>"A athair ionmhain," ar sí, "dá ttugthá-sa</span>
<lb n="2211"/><span>th'fhocal dhamh-sa gan fearg do dhéanamh liom</span>
<lb n="2212"/><span>do-bhéaruinn fios fírinneach m'intinne dhuit fán</span>
<lb n="2213"/><span>adhbhar sin."</span></p>
<lb n="2214"/>
<lb n="2215"/><p><span>"Geallaim dhuit nach bíonn fearg orom gibé</span>
<lb n="2216"/><span>bhus toil leat a fhoillsiughadh."</span></p>
<lb n="2217"/>
<lb n="2218"/><p><span>"Más eadh," ar sí, "is deimhin go ccualas teist</span>
<lb n="2219"/><span>agus iomrádh an ghaisgidhigh úd ría tteacht don</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2220"/><p><span>chrích si dó, gurab uime sin do ttiúltas a ttáinic</span>
<lb n="2221"/><span>dom iarraidh d'fhearaibh ar mhéad an ghrádha</span>
<lb n="2222"/><span>tugas dá iomrádh agus dá thuairisg, agus is uime fós</span>
<lb n="2223"/><span>do iarras an ghiústáil do fhógra a ndóchas go</span>
<lb n="2224"/><span>ttiucfadh 'na measg amhail a táinic anois.  Agus a</span>
<lb n="2225"/><span>athair ionmhain," ar sí, "gibé díol is áil leat</span>
<lb n="2226"/><span>orom dhá chionn, as í sin an fhírinne, agus measuim</span>
<lb n="2227"/><span>gurab tearc rígh nó prionnsa isin mbioth uile is</span>
<lb n="2228"/><span>mó iomrádh ná é agus is lia eagla roimhe ná é, agus</span>
<lb n="2229"/><span>madh saoghlach é is deimhin go mbíaidh 'na</span>
<lb n="2230"/><span>rígh agus go mbíaidh ríghthe ag géilleadh dhó; agus ag</span>
<lb n="2231"/><span>sin m'intinn," ar an inghion.</span></p>
<lb n="2232"/>
<lb n="2233"/><p><span>"Más eadh," ar an rígh, "do chríochnuigh sin</span>
<lb n="2234"/><span>ar ccomhairle, agus cuirfeam anois gairm air go</span>
<lb n="2235"/><span>ccríochnuighthear an cleamhnas do réir a orduighthe</span>
<lb n="2236"/><span>féin."</span></p>
<lb n="2237"/>
<lb n="2238"/><p><span>Agus do-rinneadh amhlaidh sin.  Agus ar tteacht a</span>
<lb n="2239"/><span>láthair don mhacaomh do nochtadh breith na</span>
<lb n="2240"/><span>hinghine dhó, agus ba hadhbhal a lúthgháire agus a</span>
<lb n="2241"/><span>mheanmna dhe sin, agus níor lugha meanmna na</span>
<lb n="2242"/><span>hinghine.  Agus íar sin do leathnuigh an sgéal sin</span>
<lb n="2243"/><span>fána críochaibh go huilidhe, agus a táinic iomad</span>
<lb n="2244"/><span>don ríoghacht fá cheann na bainnsi sin, agus a</span>
<lb n="2245"/><span>táinic Don Cláro ann maille lé hiomad oile.  Agus</span>
<lb n="2246"/><span>do bhí an bhanais sin arna chongbháil aimsir</span>
<lb n="2247"/><span>imchían, agus do pósadh an lánamhain sin re chéile</span>
<lb n="2248"/><span>go sásadh tola agus aigionta cháich uile agus go háirighe</span>
<lb n="2249"/><span>Don Cláro.</span></p>
<lb n="2250"/>
<lb n="2251"/><p><span>Agus an tan budh sáimh leó uile a n-aigneadh</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2252"/><p><span>is ann ad-choncadar óglach dá n-ionnsaighe agus</span>
<lb n="2253"/><span>glac mhór litreacha ina láimh leis, agus íarras eólas</span>
<lb n="2254"/><span>go Ridire na Leomhan.  Agus ar tteacht dá láthair</span>
<lb n="2255"/><span>dhó úmhluigheas go deadh-oileamhannta dhó, agus</span>
<lb n="2256"/><span>toirbhreas a thosga agus a litreacha dhó.  Agus féachas</span>
<lb n="2257"/><span>Ridire na Leomhan na litreacha agus as eadh do </span>
<lb n="2258"/><span>fuair íad arna sgríobha leis an draoí .i. Sage</span>
<lb n="2259"/><span>Malanta mur so:</span></p>
<lb n="2260"/>
<lb n="2261"/><p><span>"A úasail agus a ard-fhlaith," ar sé, "is</span>
<lb n="2262"/><span>deimhin nach do chodladh do bhádhais an</span>
<lb n="2263"/><span>tan do mharbhuigh na haithigh éugsamhla</span>
<lb n="2264"/><span>.i. bráithre Rígh na Ciprus, agus do gabhadh é</span>
<lb n="2265"/><span>féin leat-sa agus lé Rígh na Sorcha ar an bhfairrge,</span>
<lb n="2266"/><span>agus do fhurtaigh sibh éigion agus bruid Mháriana</span>
<lb n="2267"/><span>inghion Rígh na Calidonia .i. banríoghan na</span>
<lb n="2268"/><span>Sorcha anois, agus fós mar do mharbhuigh Ridire</span>
<lb n="2269"/><span>na Sleighe Deirge agus mac Rígh na hAribía an</span>
<lb n="2270"/><span>tan táinic d'fhealladh oruibh féin agus ar ridiridh</span>
<lb n="2271"/><span>na giústála.  Agus an tan do léigeabhair an</span>
<lb n="2272"/><span>t-aitheach úaibh agus an ridire anaithnidh níor</span>
<lb n="2273"/><span>sguireadar ó sin amach acht ag cruinniughadh</span>
<lb n="2274"/><span>na ccríoch agus na ccinidheacha agus lucht páirte</span>
<lb n="2275"/><span>agus muinteardhais gur thógbhadar neart na</span>
<lb n="2276"/><span>Pearsia na hArabia na Fénicia agus na Ciprus</span>
<lb n="2277"/><span>agus iomad oile críoch agus cineadhacha, co nach</span>
<lb n="2278"/><span>féidir ríomh nó áireamh dá n-aidhbhle nó</span>
<lb n="2279"/><span>dá n-iomad, agus íad anois ar a n-astar do</span>
<lb n="2280"/><span>dhíothláithreadh na Cailidonia do chéad-neithibh</span></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="2281"/><p><span>agus íar sin an Eóroip má fhéadadh,</span>
<lb n="2282"/><span>agus atáid comh líonmhar agus sin go measuid</span>
<lb n="2283"/><span>an chuid sin don domhan do chur dá réir</span>
<lb n="2284"/><span>féin.  Ar ccloistin na sgéal sin dhamh-sa do</span>
<lb n="2285"/><span>sgríobhas a n-aoineacht chugad-sa agus go Rígh</span>
<lb n="2286"/><span>na Sorcha, agus gabhaidh chugam-sa ann so go</span>
<lb n="2287"/><span>seólainn dhíbh beagán atá riachtanas agus fós</span>
<lb n="2288"/><span>go n-anadh sibh ré chéile ann so, agus muna</span>
<lb n="2289"/><span>lúathaidh is deimhin go ttiucfaidh milleadh</span>
<lb n="2290"/><span>mór as, agus go háirighe go ccaillfidhthear</span>
<lb n="2291"/><span>Calidonia, óir is ann do thiucfat.</span></p>
<lb n="2292"/>
<lb n="2293"/><p><span>Agus ag sin bhar ccaraid .i. Malanta."</span></p>
<lb n="2294"/>
<lb n="2295"/><p><span>Iar léigheadh na sgríbhne do Dhon Carolus</span>
<lb n="2296"/><span>gabhas socht agus brón adhbhal-mhór é, agus</span>
<lb n="2297"/><span>fíafraighios an rígh agus an ríoghan adhbhar a bhróin</span>
<lb n="2298"/><span>agus a thuirsi dhe.  Innsios dhóibh, agus taisbeánas an</span>
<lb n="2299"/><span>sgríbhinn dhóibh agus fós innsios ó thús go deireadh</span>
<lb n="2300"/><span>máthair an chogaidh sin dóibh.  Ba tuirseach</span>
<lb n="2301"/><span>uile íad d'aithle an sgéoil sin.</span></p>
<lb n="2302"/>
<lb n="2303"/><p><span>"Más eadh," ar an rígh, "cuirfead-sa slúadh</span>
<lb n="2304"/><span>líonmhar lán-mhór leat-sa dot threisiughadh agus do</span>
<lb n="2305"/><span>chongnamh friot a n-aghaidh gach anbhforlainn agus</span>
<lb n="2306"/><span>gach leatroim dá ttiucfadh ort."</span></p>
<lb n="2307"/>
<lb n="2308"/><p><span>"Is bríathar dham-sa," ar an macaomh, "nach</span>
<lb n="2309"/><span>béarad aon-nduine liom acht mé féin agus an teachtaire</span>
<lb n="2310"/><span>úd a táinic chugam leis na litreacha, óir do-dhéanaigh</span>
<lb n="2311"/><span>sé eólas maith dhamh san tslighe."</span>
<lb n="2312"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="2313"/><p><span>"Is gúais liom-sa anbhforlann do theacht ort</span>
<lb n="2314"/><span>d'easbhaidh daoine do threiseóchadh thú."</span></p>
<lb n="2315"/>
<lb n="2316"/><p><span>"Truagh sin, a Aird-rígh," ar sé, "ní hé sin</span>
<lb n="2317"/><span>is baoghal liom-sa acht an tan do-cluinnfidhthear</span>
<lb n="2318"/><span>a ccéin misi d'imcheacht as an tír is gúais liom</span>
<lb n="2319"/><span>dream éigin dona saor-chlannaibh úd do bhí ag</span>
<lb n="2320"/><span>iarraidh h'inghine-si do theacht le neart slóigh</span>
<lb n="2321"/><span>dot h'inghreim-si agus do bhreith na ríoghna leó, agus</span>
<lb n="2322"/><span>luighim-si fámm armaibh dá ttí síad ann sin,</span>
<lb n="2323"/><span>dá siubhlaid an bioth uile, go leanfad-sa íad agus nach</span>
<lb n="2324"/><span>bhfágfad-sa a ccaomhna ar muir nó air tír faoí</span>
<lb n="2325"/><span>thalamh nó ós a chionn.  Agus is eagail liom inghreim</span>
<lb n="2326"/><span>na hinghine.  Gidh eadh ní fhéaduim oirisiugh</span>
<lb n="2327"/><span>do dhéanamh gan mo choinghioll agus mo ghealladh</span>
<lb n="2328"/><span>do chomhal."</span></p>
<lb n="2329"/>
<lb n="2330"/><p><span>Acht do chaitheadar an oidhche sin go</span>
<lb n="2331"/><span>hathtuirseach imshníomhach.  Agus gabhas arna</span>
<lb n="2332"/><span>mhárach Don Carolus lámh ar astar agus ar imtheacht,</span>
<lb n="2333"/><span>agus do ráidh ris an ríoghain agus fris an rígh gan tuirsi</span>
<lb n="2334"/><span>do dhéanamh uime: "agus fós dá ttí lucht bhar</span>
<lb n="2335"/><span>n-ionghrama oruibh ná bíodh amhras agaibh go</span>
<lb n="2336"/><span>ttiubhra-sa sásamh bhar meanman féin dhíbh ar</span>
<lb n="2337"/><span>tilleadh dhamh."</span></p>
<lb n="2338"/>
<lb n="2339"/><p><span>Agus do ráideadar-san gur dhoiligh léo a ghúais</span>
<lb n="2340"/><span>féin nó baoghal ar bith dá roibh chuca féin 'na</span>
<lb n="2341"/><span>fhéagmhais.</span></p>
<lb n="2342"/>
<lb n="2343"/><p><span>Ciodh thrácht ceileabhras an macaomh don</span>
<lb n="2344"/><span>rígh agus don ríoghain, agus pógas go dil agus go díochra íad</span>
<lb n="2345"/><span>araon agus Don Cláro .i. a athair, agus fágbhas iomairce</span></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="2346"/><p><span>beatha agus sláinte ag cách ó sin amach.  Agus</span>
<lb n="2347"/><span>cinneas for aisdeadh chliste chéim-lúthmhair, agus</span>
<lb n="2348"/><span>ba fliuch súile agus ruisg ag banchuire agus ag cách</span>
<lb n="2349"/><span>uile 'na dhíaigh.  Agus ní haireastar a sgéala go</span>
<lb n="2350"/><span>ráinic an Ghréig agus ann sin go dúnadh Ságe Malanto.</span>
<lb n="2351"/><span>Agus a n-aoineacht táinic féin agus an Macaomh Mór</span>
<lb n="2352"/><span>ann, agus ní héidir ré béal nó ré peann 'innisin nó a</span>
<lb n="2353"/><span>fhoillsiughadh méad na lúthgháire do-ronsat</span>
<lb n="2354"/><span>re aroile.  Agus do-rinne Sage Malanto an céadna</span>
<lb n="2355"/><span>riú araon, agus do thairngair a séun agus a bhfortún</span>
<lb n="2356"/><span>dóibh araon; gidh go roibh cruaidh do-iomchair</span>
<lb n="2357"/><span>ba meanmnach leó é, agus do chaitheadar treimhsi 'na</span>
<lb n="2358"/><span>fharradh ag foghlaim cleasa agus cloith' agus gaisgidh,</span>
<lb n="2359"/><span>gur cheaduigh an t-eagnaidh dhóibh imtheacht.</span></p>
<lb n="2360"/>
<lb n="2361"/><p><span>Agus do-chuaidh féin leó go hImpire na Gréige, agus</span>
<lb n="2362"/><span>téid an Sage gus an impire gur innis táin agus</span>
<lb n="2363"/><span>tuarasgbháil na deisi deadh-laoch dhó agus fáth a</span>
<lb n="2364"/><span>tturais agus an ghúais a roibh féin muna saoradh</span>
<lb n="2365"/><span>neart na ndeadh-fhear úd féin é agus iomad críoch</span>
<lb n="2366"/><span>oile don rann Eorpa.  Agus do-rinne mórán fáisdine</span>
<lb n="2367"/><span>orrtha don impire.  Agus téid an t-impire a ccuinne</span>
<lb n="2368"/><span>na ndeadh-laoch uidhe imchían, agus do gabhadh aige</span>
<lb n="2369"/><span>go muirneach íad, agus do freastuladh go honórach</span>
<lb n="2370"/><span>leis íad, agus do chruinnidh slúadh lán-mhór leis</span>
<lb n="2371"/><span>dóibh .i. fithche míle marcach agus dá fhithchiod</span>
<lb n="2372"/><span>míle troigheánach do thogha agus do roighneadh a</span>
<lb n="2373"/><span>mhuintire, agus do orduigh an urad oile do bheith a</span>
<lb n="2374"/><span>n-ordughadh féadhma aige 'na n-oirchill léna</span>
<lb n="2375"/><span>ngairm.  Agus budh lúthgháireach é rompa, óir</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="2376"/><p><span>dob eólach an Sage agus do dhearbhuigh go minic a</span>
<lb n="2377"/><span>fháisdine, agus fós do-chualaidh iomrádh na laoch</span>
<lb n="2378"/><span>roimhe sin, óir do leathnuigh a ttáin agus a ttuarasgbhail</span>
<lb n="2379"/><span>fon rann Eórpa uile.</span></p>
<lb n="2380"/>
<lb n="2381"/><p><span>Ba buidheach íad-san don impire agus dá chinél, agus</span>
<lb n="2382"/><span>adubhairt Ridire na Leomhan nach bíadh ina</span>
<lb n="2383"/><span>bheathaidh muna ccuidigheadh a chinél fris.</span></p>
<lb n="2384"/>
<lb n="2385"/><p><span>Acht cheana ar ccathamh treimhsi mar sin</span>
<lb n="2386"/><span>dóibh a bhfochair an impire ceileabhruid dhó, agus</span>
<lb n="2387"/><span>fágbhaid an slúagh adhbhal-mhór sin na ndíaigh</span>
<lb n="2388"/><span>agus gabhaid féin rompa, agus ní hairistear a n-imtheacht</span>
<lb n="2389"/><span>go ttángadar an Chalidonia.</span></p>
<lb n="2390"/>
<lb n="2391"/><p><span>Agus ar cclos don rígh go rabhadar ina ghoire</span>
<lb n="2392"/><span>gabhas lonnas mór é, agus is súaill an úir thalmhan dá</span>
<lb n="2393"/><span>iomchar le méad a lúthghára rompa, agus a tug</span>
<lb n="2394"/><span>coinne agus comhaircis dóibh feadh thrí míle ón</span>
<lb n="2395"/><span>ccathraigh go ttárla dhá chéile íad.  Agus is</span>
<lb n="2396"/><span>iongnadh mádh do-rinneadh roimhe sin nó ó sin</span>
<lb n="2397"/><span>anúas nó má do-níothar san saoghal go bruinne an</span>
<lb n="2398"/><span>bhrátha leath nó trían a ndearnsat d'iolghárdus</span>
<lb n="2399"/><span>agus do lúthgháire fri aroile.  Agus iar ccríochnughadh</span>
<lb n="2400"/><span>dhá lúta glúaisid go meanmnach</span>
<lb n="2401"/><span>aigiontach leith ar leith gus an ccathraigh.  Do</span>
<lb n="2402"/><span>tuirngeadh agus do dían-thoirmeadhdha srotha agus</span>
<lb n="2403"/><span>aibhne agus uisgeadha na ród rompa gus an ccathraigh,</span>
<lb n="2404"/><span>agus do tonnadh agus do líonadh íad súas an</span>
<lb n="2405"/><span>athuair do chinél gacha blais fíona, co nach</span>
<lb n="2406"/><span>biadh easbhaidh dighe ré tomaltus ar na sochaidhibh</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="2407"/><p><span>gan a bhfreastal ar na ródaibh go rángadar</span>
<lb n="2408"/><span>gus an dún go meadhair agus go mór-onóir.  Agus do</span>
<lb n="2409"/><span>cóirigheadh an dún ar a ccionn co nárbh fhurus</span>
<lb n="2410"/><span>'innisin nó a fhaisnéis leath nó trían a n-innill nó</span>
<lb n="2411"/><span>a n-éagcoisg seachndeóin na caithreach uile.  Agus</span>
<lb n="2412"/><span>do bhádar amhlaidh go ttáinic na slúaigh Ghréagacha</span>
<lb n="2413"/><span>chuca; má do bhí easbhaidh ar én-ní go</span>
<lb n="2414"/><span>n-uige sin do leasuigheadh an sin é, agus do freastladh</span>
<lb n="2415"/><span>agus do fritheóladh íad-séin go n-onóir ndoi-fháisnéisi</span>
<lb n="2416"/><span>aithidh fhada.</span></p>
<lb n="2417"/>
<lb n="2418"/><p><span>Agus íar mbeith aimsir mar sin dóibh go meadhrach</span>
<lb n="2419"/><span>is ann ad-choncadar leagáidigh agus teachtaighe chuca</span>
<lb n="2420"/><span>ó Rígh na Ciprus le litreachaibh agus sgéala ag</span>
<lb n="2421"/><span>iarraidh ar Rígh na Calidonia é féin cona choróin</span>
<lb n="2422"/><span>ríoghachta do thabhairt dhó féin gan mhoill agus do</span>
<lb n="2423"/><span>Rígh na hArabia a n-éiric na díoghbhála ro-mhóire</span>
<lb n="2424"/><span>do-rinneadh dhó as a los dhóibh ar aon .i. aon</span>
<lb n="2425"/><span>agus aon-oighre Rígh na hÁrabia .i. Ridire na Sleagha</span>
<lb n="2426"/><span>Gile maille lé cúig céad ridire oile do roighnibh</span>
<lb n="2427"/><span>a mhuintire do mharbhadh, ceithre fithchid gaisgidheach</span>
<lb n="2428"/><span>gníomh-éachtach budh dearbhráithre do</span>
<lb n="2429"/><span>Rígh na Ciprus agus budh lucht gaoil dhó do</span>
<lb n="2430"/><span>mharbhadh mar an ccéadna, agus é féin do bheith</span>
<lb n="2431"/><span>a mbraighdionas maslamhail aithidh fhada, gurab</span>
<lb n="2432"/><span>aire sin táinic lé mór-neart na Ciprus, na hArabía,</span>
<lb n="2433"/><span>na Persia, na Phénicia, agus iomad oile don domhan,</span>
<lb n="2434"/><span>"atá 'nois a n-imeal do dhúithche agus do thalaimh</span>
<lb n="2435"/><span>ar ndol tair an abhainn darab ainm Pontus," agus</span>
<lb n="2436"/><span>gurab ionann dréim léna n-áiriomh agus le réaltaibh</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="2437"/><p><span>na firmameint'.  Agus do ráidh fós nach iarrfadh</span>
<lb n="2438"/><span>tabhartas coróna fair go mbaineadh amach í</span>
<lb n="2439"/><span>maille léna cheann agus lé iomad ceann ar-cheana don</span>
<lb n="2440"/><span>Eóroip "do shásadh mo dhíoghbhála."  Agus do</span>
<lb n="2441"/><span>chuir iomad oile do bhríathraibh sbídeamhla</span>
<lb n="2442"/><span>chuige.</span></p>
<lb n="2443"/>
<lb n="2444"/><p><span>Agus ba tuirseach Rígh na Calidonia dhe sin, agus</span>
<lb n="2445"/><span>do nocht na hadhbhair sin uile dona húaislibh</span>
<lb n="2446"/><span>sin uile idir Ghréagachaibh agus oile, agus ba</span>
<lb n="2447"/><span>meanmnach Ridire na Leomhan agus Rígh na Sorcha</span>
<lb n="2448"/><span>don uirid sin dhá mbiodhbhaibh do bheith ar</span>
<lb n="2449"/><span>aon-láthair aca léna cciorbhadh a ccionn an</span>
<lb n="2450"/><span>anfhlaithis ro thairgseat agus an éagcóra.  Agus adubhradar</span>
<lb n="2451"/><span>fris an rígh gan dubha nó brón do bheith</span>
<lb n="2452"/><span>fair go bhfaicfeadh féin an sásadh do-ghéabhaidís</span>
<lb n="2453"/><span>uatha-san go huileadh.  Agus ar síad "is calma agus is</span>
<lb n="2454"/><span>tréan ríoghradh na Gréige linn agus an urdail oile</span>
<lb n="2455"/><span>as an Spáinn agus as críochaibh lán-mhóra na Sorcha</span>
<lb n="2456"/><span>agus gasraidh éachtacha na Calidonia, agus a-gion go</span>
<lb n="2457"/><span>roibh an urad sin féin dá ttraoitheadh ba beag a</span>
<lb n="2458"/><span>shochar bunuidh inar n-aghaidh-inne, agus go háiridhe</span>
<lb n="2459"/><span>budh beag sochar an aithigh .i. Rígh na Ciprus</span>
<lb n="2460"/><span>de má gheibh ceachtar aguinn radharc air a n-áit</span>
<lb n="2461"/><span>a bhualte é."  Agus cuirid an fhreagra sin, maille</span>
<lb n="2462"/><span>lé tuilleadh, leis na leagáidibh céadna.</span></p>
<lb n="2463"/>
<lb n="2464"/><p><span>Agus ar n-imtheacht dhóibh do chruinnidh Rígh</span>
<lb n="2465"/><span>na Calidonia a neart slóigh go ndearna ceithre</span>
<lb n="2466"/><span>mhíle fhithchiod fear n-armach do chois agus d'each</span>
<lb n="2467"/><span>iomlán súas.  Agus íar sin do ghluaisidar an dá</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="2468"/><p><span>leomhan anghlonach' sin a réimthús a mhuintire,</span>
<lb n="2469"/><span>agus cuirid an Sage a ccuinne slúaigh na Spáinne agus</span>
<lb n="2470"/><span>na Sorcha agus dá ttreórughadh chuca go hionadh</span>
<lb n="2471"/><span>an iombhúailte.  Agus budh mairg mór don tslúagh</span>
<lb n="2472"/><span>ar a roibh aghaidh na ccuradh sin a n-alt na</span>
<lb n="2473"/><span>húaire sin dá bhfeasdís a ndála, gidh líonmhar a</span>
<lb n="2474"/><span>slúagh agus a neart daoine.</span></p>
<lb n="2475"/>
<lb n="2476"/><p><span>Cidh thrácht ar ttoilleadh dona leagáidigh</span>
<lb n="2477"/><span>réumh-ráite go Rígh na Ciprus, agus ar ccloistin</span>
<lb n="2478"/><span>Ridire na Leomhan agus Rígh na Sorcha do bheith</span>
<lb n="2479"/><span>ag teacht 'na chuinne gabhas uomhan mór é, agus</span>
<lb n="2480"/><span>do ráidh go soilléir a measg cháich:</span></p>
<lb n="2481"/>
<lb n="2482"/><p><span>"A cháirde ionmhuin'," ar sé, "is baoghlach</span>
<lb n="2483"/><span>dhíbh-si an bheirt dheadh-laoch úd, gidh líonmhar</span>
<lb n="2484"/><span>do-áirmhe bhar ngasraidh agus bar ndeadh-laoich,</span>
<lb n="2485"/><span>óir luighim-si fá na déeibh adhartha nach measuim</span>
<lb n="2486"/><span>baramhail dá ccródhacht ar chlár fairsing na</span>
<lb n="2487"/><span>talmhan ar lúth, ar lámhach, agus ar aigneadh,</span>
<lb n="2488"/><span>ar laodhacht, ar neart, agus ar chródhacht, ionnus</span>
<lb n="2489"/><span>gurab adhbhal an t-iongnadh liom úir na talmhan</span>
<lb n="2490"/><span>dia n-iomchar ar mhéad a ccumais ann gach aon-ghné;</span>
<lb n="2491"/><span>agus a cháirde ionmhaine, anois rigthaoí a leas</span>
<lb n="2492"/><span>calmacht do dhéanamh, óir is deimhin go bhfuighe</span>
<lb n="2493"/><span>sibh bhar ccur chuige," ar sé, "agus má theithchionn</span>
<lb n="2494"/><span>sibh is gearradh saoghail dhíbh é gan amhras, agus</span>
<lb n="2495"/><span>ní bhfuil do chumhdach oruibh acht calmacht agus</span>
<lb n="2496"/><span>cródhacht mhór, aigneadh agus méad meanman do</span>
<lb n="2497"/><span>ghlachaibh chugaibh, óir is cían 'na dhíaigh so</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="2498"/><p><span>a bhías gníomha gach duine dá innisin; agus ní bás</span>
<lb n="2499"/><span>don tí a chuireas a chlú agus 'áireamh bith-bhúan</span>
<lb n="2500"/><span>ar a ghníomhaibh goile agus gaisgidh a n-aghaidh</span>
<lb n="2501"/><span>deagh-laodhach mar íad; agus ó tá sibh an urad sin</span>
<lb n="2502"/><span>do roighneadh curadh ar aon-láthair anois, fionnaim</span>
<lb n="2503"/><span>úaibh cía dhíbh choisgfeas an bheirt úd fris nach</span>
<lb n="2504"/><span>ionchomhraic úathadh nó beagán buidhne, agus ar</span>
<lb n="2505"/><span>ttús cía choisgfios Ridire na Leomhan san treas?"</span></p>
<lb n="2506"/>
<lb n="2507"/><p><span>"Misi chuige," ol Dúice na cCleas, mac Rígh</span>
<lb n="2508"/><span>na hArabia, "óir is deimhin má chím radharc</span>
<lb n="2509"/><span>air go cclaoifead a bhorr agus a úaill do chlár</span>
<lb n="2510"/><span>comhleathan na talmhan so a ndíoghailt mo</span>
<lb n="2511"/><span>bhráthar ros mharbh."</span></p>
<lb n="2512"/>
<lb n="2513"/><p><span>Agus is amhlaidh do bhí an mílidh sin, dá ndeachadís</span>
<lb n="2514"/><span>na slóighte ar cumairce aon-láimhe isin mbioth</span>
<lb n="2515"/><span>uile is ar a chúl do rachadís, óir ní roibh ó luighe</span>
<lb n="2516"/><span>gréine go héirighe aon ba mó alla agus iomrádh</span>
<lb n="2517"/><span>gaisgidh iná é, agus níor fhág cleas nó cluithe dár</span>
<lb n="2518"/><span>fhoghluim don chatha a n-aon-aird dár shiobhail</span>
<lb n="2519"/><span>don mbioth uile nár fhoghluim as 'óige, co nach</span>
<lb n="2520"/><span>roibh do lán beóil nó búan-teangtha isin rann</span>
<lb n="2521"/><span>Aifraic agus isin Aisia acht é 'na aonar.</span></p>
<lb n="2522"/>
<lb n="2523"/><p><span>"Beir búaidh agus beannachtain," ar an rígh, "agus</span>
<lb n="2524"/><span>is deimhin gur deadh-mhaith do lámh chuige sin</span>
<lb n="2525"/><span>do chomhal.  Gidh eadh is gúais lán-mhór linn</span>
<lb n="2526"/><span>do thuitim isin treas dá ndeachair ad aonar fris</span>
<lb n="2527"/><span>an milidh úd, dóigh ní mar dhuine dhaonna</span>
<lb n="2528"/><span>chaithigheas ar én-chor."</span>
<lb n="2529"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="2530"/><p><span>Luighim-si fóm armaibh," ol Dúice na cCleas,</span>
<lb n="2531"/><span>"gur chreathnuigh an gaisgidheach úd thú ionnas</span>
<lb n="2532"/><span>nach measair fear dhá chlaoí do bheith ann, agus má</span>
<lb n="2533"/><span>thig chugam-sa a n-éinfheacht, agus dá ndeachair-si</span>
<lb n="2534"/><span>dá thaoibh, go ttraofad-sa sibh araon, agus nach</span>
<lb n="2535"/><span>bhfuighe-sion a dhíon ar muir nó ar tír orom má</span>
<lb n="2536"/><span>gheibhim radharc fair."</span></p>
<lb n="2537"/>
<lb n="2538"/><p><span>Gabhas fearg an rígh fris, agus do ráidh nach fada</span>
<lb n="2539"/><span>go bhfaicfeadh sin ttá ttí an ridire Francach.</span></p>
<lb n="2540"/>
<lb n="2541"/><p><span>"Cá súaidheantus fil air?" ol an dúice.</span></p>
<lb n="2542"/>
<lb n="2543"/><p><span>"Ní beag dá innisin," ol an rígh, "méad a</span>
<lb n="2544"/><span>bhuille agus balc a bhríghe, dlús 'iombhuailte agus</span>
<lb n="2545"/><span>iongantais a neirt, agus atá sgíath aige as a n-ainmnithear</span>
<lb n="2546"/><span>é ina bhfuil deilbh thrí leomhan ag troid</span>
<lb n="2547"/><span>re haon-ghaisgidheach, agus is deimhin go bhfuighir-si</span>
<lb n="2548"/><span>eólas fair go lór-ollamh," ar an rígh.  "Agus</span>
<lb n="2549"/><span>anois cía choisgeas Rígh na Sorcha isin deabhaidh</span>
<lb n="2550"/><span>si?" ar sé.</span></p>
<lb n="2551"/>
<lb n="2552"/><p><span>"Sinne chuige," ol triúr chloinne Rígh Innsi</span>
<lb n="2553"/><span>Chithidh .i. Ridire na Fleisge, Ridire na Sleighe</span>
<lb n="2554"/><span>Buidhe, agus Ridire na nEach, agus is comhrac aonfir</span>
<lb n="2555"/><span>comhrac linn, óir is d'aon-toirbhirt sinn," ar síad.</span></p>
<lb n="2556"/>
<lb n="2557"/><p><span>Agus is amhlaidh do bhádar an triúr sin agus fleasg</span>
<lb n="2558"/><span>lán-fhada ag an chéad-fhear 'na láimh chlí d'ór</span>
<lb n="2559"/><span>álainn Aifraice, agus dob adhbhal í, agus níor chúram</span>
<lb n="2560"/><span>do mhac míosa a hiomchar ar a héadruime; agus an</span>
<lb n="2561"/><span>tan ba hanbhfonn dó a ttreasaibh nó a ccomhlannaibh</span>
<lb n="2562"/><span>do chraitheadh an fhleasg ar aghaidh a chéile</span>
<lb n="2563"/><span>comhraic go ccuirfeadh tréasan saoghal a bhfíansgar</span></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="2564"/><p><span>é, go léigeadh féin a sgíth, agus an bheirt oile 'na</span>
<lb n="2565"/><span>dhíaidh ag tabhairt a n-aire dhó.  An dara fear</span>
<lb n="2566"/><span>.i. Ridire na Sleighe Buidhe, do bhí sleagh thrí-uillionnach</span>
<lb n="2567"/><span>órailte aige, agus is súaill má do slánuigheadh</span>
<lb n="2568"/><span>aon-neach for ar dheargadh fria.  Agus an</span>
<lb n="2569"/><span>treas ridire .i. Ridire na nEach, do bhádar trí</span>
<lb n="2570"/><span>heich bhláithe dheadh-bhéasach' aige agus dá</span>
<lb n="2571"/><span>leagthaoi gach feacht é do ghéabhadh each</span>
<lb n="2572"/><span>dhíobhtha, nó íad 'na ttriúr, ar a nglúinibh 'na</span>
<lb n="2573"/><span>ghoire go lingeadh urthaoi, agus ní lamhadh aon a</span>
<lb n="2574"/><span>ttadhal acht a ttríath féin a n-aimsir iomghona; agus</span>
<lb n="2575"/><span>ba cródha mór-mheanmnach na tréan-ridireadha</span>
<lb n="2576"/><span>sin; agus do ráidh an rígh dá ngabhadís uile a</span>
<lb n="2577"/><span>chomhairle go mbéardís neart slóigh friú; agus do</span>
<lb n="2578"/><span>ráidheadar-san cheana nach déndís a chomhairle.</span></p>
<lb n="2579"/>
<lb n="2580"/><p><span>"Más eadh," ar an rígh, "luighim-si fóm</span>
<lb n="2581"/><span>armaibh nach ttuillionn aon agaibh tair ais arís</span>
<lb n="2582"/><span>ina bheathaidh dá mbéardís na ridirigh úd a</span>
<lb n="2583"/><span>n-áit iombhuailte oruibh."</span></p>
<lb n="2584"/>
<lb n="2585"/><p><span>Acht cheana do bhádar-san ag sgige agus ag fanóid</span>
<lb n="2586"/><span>fon rígh.</span></p>
<lb n="2587"/>
<lb n="2588"/><p><span>Iomthúsa an tSage do-chuaidh do threórughadh</span>
<lb n="2589"/><span>slúagh na nGréagach go hionadh na ccuinne, go</span>
<lb n="2590"/><span>ttárla Rígh na Sorcha, Ridire na Leomhan, agus</span>
<lb n="2591"/><span>slúagh adhbhal na Calidonia dhóibh, agus ba hadhbhal</span>
<lb n="2592"/><span>a lúthgháire fair, agus is é líon do bhádar ann sin</span>
<lb n="2593"/><span>.i. céad agus fithche míle eidir chois agus each, agus ba</span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="2594"/><p><span>cródha mór-mheanmnach an t-sochraid sin, agus do</span>
<lb n="2595"/><span>fhoillsigh agallamh Rígh na Ciprus lé Dúice na</span>
<lb n="2596"/><span>cCleas agus ré triúr mac Rígh Innsi Chithigh do Ridire</span>
<lb n="2597"/><span>na Leomhan agus do Rígh na Sorcha.</span></p>
<lb n="2598"/>
<lb n="2599"/><p><span>"Más eadh," ol Ridire na Leomhan, "geallaim-si</span>
<lb n="2600"/><span>Dúice na cCleas do chosg isin treas sin."</span></p>
<lb n="2601"/>
<lb n="2602"/><p><span>Agus do gheall Rígh na Sorcha an céanna ar chloinn</span>
<lb n="2603"/><span>Rígh Innsi Cithidh.</span></p>
<lb n="2604"/>
<lb n="2605"/><p><span>Do sinneadh aca a n-iomad guth binne agus a</span>
<lb n="2606"/><span>n-adharca furfhógra agus a ccaismearta toghthighe</span>
<lb n="2607"/><span>lán-siubhail, agus ní haireastar a n-eachtra go rángadar</span>
<lb n="2608"/><span>aghaidh ar aghaidh frisin slúagh n-eachtrann, co</span>
<lb n="2609"/><span>nach roibh acht an abhann eatarra darab ainm</span>
<lb n="2610"/><span>Pontus.  Agus ba deireadh laoí an tan sin, agus do chuir</span>
<lb n="2611"/><span>cách dhíobhtha a bhforraireadha teanna tréan-neartmhara</span>
<lb n="2612"/><span>ós comhair a chéile an oidhche sin</span>
<lb n="2613"/><span>go héirigh gréine arna mhárach.  Agus do shuigheadar</span>
<lb n="2614"/><span>a bpuible agus a longphuirt ós comhair ar-oile,</span>
<lb n="2615"/><span>agus fá cóirighe cliste sgáthmhar furachair cách</span>
<lb n="2616"/><span>dhíobha ós imlibh na habhanna sin agus ag ordughadh</span>
<lb n="2617"/><span>na slúagh sin a n-oirchill an laoí arna mhárach.</span></p>
<lb n="2618"/>
<lb n="2619"/><p><span>Acht cheana ar ttuitim do rée dhorcha na</span>
<lb n="2620"/><span>hoidhche do labhair Ridire na Leomhan ré Rígh</span>
<lb n="2621"/><span>na Sorcha agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="2622"/>
<lb n="2623"/><p><span>"Do mholfuinn féin dhúinn cúairt do dhéanamh</span>
<lb n="2624"/><span>a longphort na nDanar anocht," ar sé, "agus ar</span>
<lb n="2625"/><span>sdéada d'fhágbháil, óir is amhlaidh is lugha</span>
<lb n="2626"/><span>braithfithear sinn go n-imrimis neart ar lúith agus ar</span>
<lb n="2627"/><span>lámhaigh dár ccois orrtha."</span>
<lb n="2628"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="2629"/><p><span>"Beir búaidh agus beannacht, a laoich nár ob</span>
<lb n="2630"/><span>cuntar nó deabhaidh dá chrúas aríamh," ol an</span>
<lb n="2631"/><span>rígh, "is maith an chomhairle sin, agus déantar</span>
<lb n="2632"/><span>linne í gan mhoill."</span></p>
<lb n="2633"/>
<lb n="2634"/><p><span>Agus ar n-innioll a mhuintire dhóibh ar sgáth a</span>
<lb n="2635"/><span>ttríath agus a luthghoile glúaisid féin gan fhios gan</span>
<lb n="2636"/><span>áiriomh gus an abhainn mhór-chonfadhach sin,</span>
<lb n="2637"/><span>agus do éirgheadar ar aon go héanamhail aidhéardha</span>
<lb n="2638"/><span>d'urlannaibh a sleadh agus do bharraibh a ccraoiseach</span>
<lb n="2639"/><span>go ndeachadar tair an abhainn lán-fhairsing sin</span>
<lb n="2640"/><span>gan ro-chás agus as sin go longphort na nDanar.</span>
<lb n="2641"/><span>Agus gabhaid ag éisdeacht cháich sealad.  Agus gach</span>
<lb n="2642"/><span>aon dá bhfaiceadh íad ní shamhluigheadh nach</span>
<lb n="2643"/><span>dá mhuintir féin íad, gur chaitheadar seal don</span>
<lb n="2644"/><span>oidhche amhlaidh sin.</span></p>
<lb n="2645"/>
<lb n="2646"/><p><span>Is ann sin adubhairt Ridire na Leomhan gur</span>
<lb n="2647"/><span>mhithe leis a chúairt do dhéanamh agus tilleadh</span>
<lb n="2648"/><span>go a mhuintir d'eagla amus longphuirt do thabhairt</span>
<lb n="2649"/><span>orrtha.  Agus druidios ar aghaidh longphuirt Rígh na</span>
<lb n="2650"/><span>Persia a ccoithchionn, agus teilgios a ubhall-chleas</span>
<lb n="2651"/><span>fris gur mharbhastar go lán-tobann é.  Agus íar sin</span>
<lb n="2652"/><span>gabhaid ar aon ag uirleadh agus ag leadradh agus ag</span>
<lb n="2653"/><span>marbhadh agus ag lán-ghearradh corp agus cnámh agus</span>
<lb n="2654"/><span>caomh-cholna seachndeóin an longphuirt mhór-fhairsing</span>
<lb n="2655"/><span>sin, gur trom-loiteadh laoich, gur dían-bhásuigheadh</span>
<lb n="2656"/><span>curaidheadh, agus gur dalladh mílidheadh</span>
<lb n="2657"/><span>sul dob éidir a n-airiughadh.  Acht cheana do</span>
<lb n="2658"/><span>cuireadh coinsgleo agus mór-fhúasnadh isin ccampa</span>
<lb n="2659"/><span>go huilidhe.  Gidh eadh ní ar meatacht nó ar</span></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="2660"/><p><span>míolaodhacht do gabhadh sin ag an dá charaic</span>
<lb n="2661"/><span>dhoibhriste, acht gabhaid mire mheanman agus</span>
<lb n="2662"/><span>aigionta chuca, agus gabhaid ag gearradh, ag</span>
<lb n="2663"/><span>sluigheadh, ag sléachtadh, ag sraonadh agus ag</span>
<lb n="2664"/><span>leadradh, ag madhmadh agus ag díothláireadh corp</span>
<lb n="2665"/><span>agus ceann, cos agus caomh-cholna treimhsi fhada don</span>
<lb n="2666"/><span>oidhche, co nárbh fhéidir ríomh nó áiriomh nó</span>
<lb n="2667"/><span>meas do chur ar méad an mharbhtha do-rinne</span>
<lb n="2668"/><span>an dá anchoin lán-chonfadhacha sin ar na slúaghaibh</span>
<lb n="2669"/><span>ar feadh treimhsi, co nár smúainidar na</span>
<lb n="2670"/><span>hallmharaigh uile nach roibh iol-mhílte agá ttrasgairt</span>
<lb n="2671"/><span>go ttáinic deireadh oidhche chuca.  Agus</span>
<lb n="2672"/><span>an sin gabhaid go huaigneach tréasna cathaibh</span>
<lb n="2673"/><span>go ttángadar an abhann réumh-ráite, agus go ttángadar</span>
<lb n="2674"/><span>go héanamhail thairsi, agus muna mbeith giorra na</span>
<lb n="2675"/><span>hoidhche ní bheith áireamh ar an díthláithreadh</span>
<lb n="2676"/><span>do-dhéantaoi friú.  Agus ar n-imtheacht, is ann do</span>
<lb n="2677"/><span>chruinnidar na slúagha adhbhal-mhór' as gach</span>
<lb n="2678"/><span>aird don chath, agus ní bhfuaradar acht an t-ionadh</span>
<lb n="2679"/><span>fholamh íar ndéanamh díthe doiaisnéisi dona tréan-fhearaibh</span>
<lb n="2680"/><span>sin do imidh úatha; agus ní tháinic</span>
<lb n="2681"/><span>iongnadh ba háidhbhle leó-san nó cionnas tángas</span>
<lb n="2682"/><span>orrtha gan airiugh, ar fheabhas a lucht faire agus</span>
<lb n="2683"/><span>coimhéada, go ttáinic Rígh na Ciprus do láthair</span>
<lb n="2684"/><span>agus go ndubhairt riú gan iongnadh do bheith orrtha,</span>
<lb n="2685"/><span>agus ar sé:</span></p>
<lb n="2686"/>
<lb n="2687"/><p><span>"Gidh iongnadh adhbhal ribh-si súd, is cuma</span>
<lb n="2688"/><span>ag an dreim do-rinne é.  Agus do-chífe sibh iomad</span>
<lb n="2689"/><span>iongantais is aidhbhle iná é ag an mbeirt dheadh-laoch</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="2690"/><p><span>a táinic ann súd, óir ní tháinic chugaibh</span>
<lb n="2691"/><span>acht íad cheana, agus níor chás leó teacht tair an</span>
<lb n="2692"/><span>abhainn; agus atáid agam-sa," ar sé, "naoí leomhain</span>
<lb n="2693"/><span>neimhe, agus trí mathghamhna chonfadhacha, agus cúig</span>
<lb n="2694"/><span>chéud amhas fromhtha arna ndearbha a neart agus a</span>
<lb n="2695"/><span>ccumas gaisgidh, agus is fearr comhlainn céad gach</span>
<lb n="2696"/><span>aon dona haitheachaibh sin agus ní measa na leomhain</span>
<lb n="2697"/><span>agus na mathghamhna, agus dá ngabhthá mo chomhairle-si,</span>
<lb n="2698"/><span>a Dhúibhce na cCleas, do-bhéarthá na leomhain</span>
<lb n="2699"/><span>leat id thimchioll dochum comhraic Ridire na</span>
<lb n="2700"/><span>Leomhan, óir is dearbh nach ionchomhraic neach</span>
<lb n="2701"/><span>isin mbioth fris dá bhfagha cothrom diúbhra ice, co</span>
<lb n="2702"/><span>nach roibh guth ar neach a dhíthchioll do dhéanamh</span>
<lb n="2703"/><span>air san am do bhí a láthair.  Agus do mholfainn</span>
<lb n="2704"/><span>do chloinn Rígh Innsi Chithidh céad amhas do</span>
<lb n="2705"/><span>bhreith leó dochum an Mhacaoimh Mhóir, agus muna</span>
<lb n="2706"/><span>ndearnair amhlaidh bu díoghbhálach sibh féin dhe.</span>
<lb n="2707"/><span>Agus sin mo chomhairle féin dhíbh," ar sé.</span></p>
<lb n="2708"/>
<lb n="2709"/><p><span>Do moladh sin le cách uile acht amháin Rígh</span>
<lb n="2710"/><span>na hArabía tug móid nach géabhadh ór na cruinne</span>
<lb n="2711"/><span>agus leatrom comhraic nó comhlainn d'iarraidh ar</span>
<lb n="2712"/><span>neach isin mbioth acht lúth a láimhe agus neart a</span>
<lb n="2713"/><span>chuirp agus faobhar agus ranna a arm.  Agus adubhradar</span>
<lb n="2714"/><span>clann Rígh Innsi Chiothidh an ccéadna.  Agus tugadar</span>
<lb n="2715"/><span>uile a mionna nach bhfuil aon dá ttiucfadh dá</span>
<lb n="2716"/><span>ttreisioghadh isin iomghuin sin nach déanadís</span>
<lb n="2717"/><span>féin air amhail a mbiodhbha.  Agus do cuireadh</span>
<lb n="2718"/><span>fógra ar an chomhrac sin go Ridire na Leomhan</span>
<lb n="2719"/><span>agus go Séadhna Saor-bhéusach, agus ba luinneach lúthgháireach</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="2720"/><p><span>cách dhíobhtha um an fhuráil láin-ullamh</span>
<lb n="2721"/><span>sin.  Agus freagraid go haibéil é, agus do toghadh</span>
<lb n="2722"/><span>ionadh an chomhraic eatarra leith air leith, agus gabhas</span>
<lb n="2723"/><span>gach aon díobha a n-earradh áidh agus iorghuile</span>
<lb n="2724"/><span>umpa, agus glacaid a sdéada lúthmhara troigh-éusgaidhe,</span>
<lb n="2725"/><span>agus do sinneadh aca a ccaismearta furfhógra,</span>
<lb n="2726"/><span>agus druidid an seisior saor-churadh sin a ccuinne</span>
<lb n="2727"/><span>ar-oile go ttángadar go hionadh ionchaithmhe a</span>
<lb n="2728"/><span>n-arm dá chéile.  Is an sin do síneadh na sé sróil-mheirgeadha</span>
<lb n="2729"/><span>catha sin eidir na Samsonaibh</span>
<lb n="2730"/><span>doieadrána agus na sé hEarcuill anghlonach' agus na</span>
<lb n="2731"/><span>sé cairge doibhrisde agus na sé buineadha brátha agus</span>
<lb n="2732"/><span>na sé cinneadha catha, agus gabhaid ag teilgion a</span>
<lb n="2733"/><span>ccleas lán-fhaobhrach lúith fri ar-oile.  Is ann sin</span>
<lb n="2734"/><span>do chuimhnidh Dúibhce na cCleas a fhíoch agus a</span>
<lb n="2735"/><span>fhala agus a mhiosgais do Ridire na Leomhan, agus a</span>
<lb n="2736"/><span>tuarngios a sgíath go hainíarmartach fair agus a</span>
<lb n="2737"/><span>tug béim neartmhar aintréan doichríochnuighthe</span>
<lb n="2738"/><span>saoghail a mullach a chinn agus a chinbheirte, gur</span>
<lb n="2739"/><span>chuir táimhnéull mearaighthe agus tinntighthe</span>
<lb n="2740"/><span>dofhulaing a ccionn agus a ccroidhe an churadh,</span>
<lb n="2741"/><span>co nach roibh a bheag nó a mhór dhá chéadfaidh</span>
<lb n="2742"/><span>for a chumas, acht é ar chomh-mheisge a nglaic</span>
<lb n="2743"/><span>a sdéide seachneóin an mhuighe mhór-fhairsing</span>
<lb n="2744"/><span>sin, agus muna mbeith dearbhthacht a chinnbheirte</span>
<lb n="2745"/><span>do sgoiltfeadh an béim sin go smig é.  Is ann </span>
<lb n="2746"/><span>sin do chlis an mílidh as a néall .i. an tan do</span>
<lb n="2747"/><span>goireadh iolghártha ad-chlos a bhfraoiche na</span>
<lb n="2748"/><span>firmameinte .i. gáir mhaofe na bPágánach agus gáir</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="2749"/><p><span>chaointe na cCríostaidhe; agus is truagh mar do </span>
<lb n="2750"/><span>bhádar a n-alt na huaire sin, agus go háirighe Séadhna</span>
<lb n="2751"/><span>Saor-bhéasach, dá ndochar deabhtha agus dá tteanta</span>
<lb n="2752"/><span>anbháil, gur chlis agus gur bhíogastar an curaidh</span>
<lb n="2753"/><span>cath-chalma a nglaic a sdéide agus is súaill nár</span>
<lb n="2754"/><span>éirghe 'sna firmainte le mire feirge agus le méad</span>
<lb n="2755"/><span>meanman agus le rachta aigionta.  Agus tuilleas ar</span>
<lb n="2756"/><span>Dhúibhce na cCleas, agus is mairg for a ttug aghaidh</span>
<lb n="2757"/><span>fón am sin a tteas a fhirge agus a mhór-chonfa; agus a</span>
<lb n="2758"/><span>tug béim díoghla agus achbhusán ogla don Dúibhce</span>
<lb n="2759"/><span>a mullach a chinnbheirte, agus gidh do chuir an</span>
<lb n="2760"/><span>Dúibhce a sgíath ro-dhearbhtha eidir é agus an</span>
<lb n="2761"/><span>bhuille do sgoilteadh an sgíath tair dhó, agus an</span>
<lb n="2762"/><span>cathbharra lán-chruaidh, gur sgaith blaosg chnáimh</span>
<lb n="2763"/><span>an chinn do dhíon na hinghine gur thuit an mílidh</span>
<lb n="2764"/><span>a ttaisibh agus a ttáimhnéullaibh gan éirghe nó neart</span>
<lb n="2765"/><span>conganta aige ar féin nó ar neach oile.</span></p>
<lb n="2766"/>
<lb n="2767"/><p><span>Féachas Ridire na Leomhan 'na thimchioll, agus</span>
<lb n="2768"/><span>ad-chonairc Séadhna Saor-bhéusach ar marbhadh</span>
<lb n="2769"/><span>Ridire na Sleagha Buidhe, agus Ridire na Fleisge ar</span>
<lb n="2770"/><span>ttógbháil na fleisge draoidheachta eidir é agus an</span>
<lb n="2771"/><span>sdéad sgáthmhar ar a roibh Rígh na Sorcha, gur</span>
<lb n="2772"/><span>chuir fíansgar agus dían-mhire uirrthe, co nár fhéad</span>
<lb n="2773"/><span>an rígh a stiúbhradh nó a congbháil acht í ar</span>
<lb n="2774"/><span>dían-mhire seachndeóin an mhuighe mhóir-fhairsing</span>
<lb n="2775"/><span>sin, agus Ridire na nEach ina dhían-leanmhain, agus a</span>
<lb n="2776"/><span>dhá sdéad chlisde lúthmhara ro-bhéasacha 'na</span>
<lb n="2777"/><span>leanmhain ag cur náire agus aithmhéala ar an churaidh.</span>
<lb n="2778"/><span>Arna bhfaicsin amhlaidh sin do Ridire na Leomhan</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="2779"/><p><span>druidios a ccuinne Ridire na Fleisge, agus do thóg</span>
<lb n="2780"/><span>an fhleasg a ccéadóir gur thill an sdéad le draoidheacht</span>
<lb n="2781"/><span>na fleisge.  Cuimhnígheas Ridire na Leomhan</span>
<lb n="2782"/><span>ar a ubhall-chleas, go ttug urchar coimh-dhíreach</span>
<lb n="2783"/><span>neamh-chlaon di, gur bhuaileastar a sinistribh a</span>
<lb n="2784"/><span>chluas é, go rug méad an ubhaill dá inchin tair</span>
<lb n="2785"/><span>an chluais ar-aill.  Agus díthcheannas Ridire na</span>
<lb n="2786"/><span>Leomhan é, agus íar sin thógbhas an fhleasg chuige</span>
<lb n="2787"/><span>féin; agus íar sin iompuighis Rígh na Sorcha, íar</span>
<lb n="2788"/><span>n-imtheacht na fleisge, le Ridire na nEach, agus tug</span>
<lb n="2789"/><span>urchar áigh dia omna fair, gur bhuaileastar a lár</span>
<lb n="2790"/><span>a sgéithe an Ridire, gur tholl agus gur lán-bhris an</span>
<lb n="2791"/><span>sgíath dhaingion dhoibhrisde agus an lúireach shreabhnaidhe</span>
<lb n="2792"/><span>shaor-ghréasach agus an cotún cadad comhdhlúith,</span>
<lb n="2793"/><span>gur chuireastar tré chroidhe an churadh</span>
<lb n="2794"/><span>gan choigill é, gur thuit marbh ar díth anma</span>
<lb n="2795"/><span>íaramh, agus díthcheannas é.</span></p>
<lb n="2796"/>
<lb n="2797"/><p><span>'Na díaigh sin tógbhaid an dá shlúagh sin iol-ghárrtha</span>
<lb n="2798"/><span>úathmhara allata ós áird, ionnas gurab</span>
<lb n="2799"/><span>suaill nach ccuirfidhe mná agus leinibh a ttaisibh agus</span>
<lb n="2800"/><span>a ttáimh-néullaibh báis le húathmhuire agus re</span>
<lb n="2801"/><span>hollghlór na mór-ghárrtha sin .i. na Págánaigh</span>
<lb n="2802"/><span>ag caoíneadh a ndíthe agus na Críostaidhe ag comaoidheadh</span>
<lb n="2803"/><span>na n-éacht sin.</span></p>
<lb n="2804"/>
<lb n="2805"/><p><span>Dála Ridire na Leomhan, glúaisios go haibéil go</span>
<lb n="2806"/><span>hairm ar fhág Dúibhce na cCleas, agus níorbh fhorainm</span>
<lb n="2807"/><span>a ainmiughadh as a chleasa guile agus gaisgidh, lúith</span>
<lb n="2808"/><span>agus láin-neirt, go halt na huaire sin, agus a táinc</span>
<lb n="2809"/><span>ós a chionn agus fiafraighios cionnas ro bhí.</span>
<lb n="2810"/></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="2811"/><p><span>"Atáim go hanbhfann," ar sé, "agus níor shíleas,</span>
<lb n="2812"/><span>a churaidh is fearr lámh, fear dom chlaoí do bheith</span>
<lb n="2813"/><span>faoí choim na gréine go ttárla thusa liom, a</span>
<lb n="2814"/><span>ghaisgidh is fearr tréithe dár shiobhail ar bhioth,</span>
<lb n="2815"/><span>agus atá ina iongnadh an talamh trom-fhóideach dot</span>
<lb n="2816"/><span>iomchar ar áidhbhle do ghníomh guile, agus dá</span>
<lb n="2817"/><span>mbéinn-si ad th'eólas mar do bhí Rígh na Ciprus</span>
<lb n="2818"/><span>is deimhin nach éireóchuinn id h'aghaidh ar</span>
<lb n="2819"/><span>én-chor, agus ós anois atáim a n-eólas do lúith is</span>
<lb n="2820"/><span>dursan gan mo bheith slán dochum síthe do</span>
<lb n="2821"/><span>shadhmadh eadruinn leith ar leith."</span></p>
<lb n="2822"/>
<lb n="2823"/><p><span>"Luighim fóm armaibh," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="2824"/><span>"gur measa liom gúais do bháis nó gúais an</span>
<lb n="2825"/><span>chogaidh si uile, óir ní fhacas fear do ghníomh nó</span>
<lb n="2826"/><span>do neirt aríamh romhad acht amháin an Macaomh</span>
<lb n="2827"/><span>Mór .i. Rígh na Sorcha."</span></p>
<lb n="2828"/>
<lb n="2829"/><p><span>Is ann sin a táinic an Macaomh Mór chuca</span>
<lb n="2830"/><span>amhail do bhádar ar an ccaoineas comhráidh sin,</span>
<lb n="2831"/><span>agus do ráidh le Ridire na Leomhan go bhfacaidh</span>
<lb n="2832"/><span>slúagh na nDanar uile ag glúasacht amhail do </span>
<lb n="2833"/><span>bheithdís ag tríall chuca, agus do ráidh Ridire na</span>
<lb n="2834"/><span>Leomhan gur bheag a chás féin ionta.</span></p>
<lb n="2835"/>
<lb n="2836"/><p><span>"Ná habair sin, a ghaisgigh is fearr san mbioth,"</span>
<lb n="2837"/><span>ar Ridire na cCleas, "oir atá neart doi-fhaisnéisi</span>
<lb n="2838"/><span>ann súd nach bhféaduim-si tréam anbhfuinne agus</span>
<lb n="2839"/><span>tréam neimh d'fhoillsiughadh dhíbh, agus imidh ré</span>
<lb n="2840"/><span>búaidh an laoí aniodh, agus díthcheannaigh misi, óir</span>
<lb n="2841"/><span>ní shílim a bheith beó ar én-chor, nó beiridh libh</span>
<lb n="2842"/><span>mé do réir bhar ttola."</span>
<lb n="2843"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="2844"/><p><span>"Dom chubhais ní mhuirfium thú," ar Ridire</span>
<lb n="2845"/><span>na Leomhan, "agus má féidir lear leaghaibh do</span>
<lb n="2846"/><span>leighios do-dhéantar linne é, óir ní fhacas lámh</span>
<lb n="2847"/><span>mhaith ghaisgidh aríamh nach ccaillfeadh a bhás</span>
<lb n="2848"/><span>orom gion go muirfuinn féin a cceart comhlainn</span>
<lb n="2849"/><span>é, agus gabh-sa aigneadh chugad óir ní thaisdeóchaidh</span>
<lb n="2850"/><span>aon-ní úaid."</span></p>
<lb n="2851"/>
<lb n="2852"/><p><span>Gabhas an dúibhce buidheachas fris, agus iarras a</span>
<lb n="2853"/><span>thógbháil ar each.  Agus do-rinneadar amhlaidh, agus</span>
<lb n="2854"/><span>glúaisid leith ar leith go a longphort, agus ba hádhbhal</span>
<lb n="2855"/><span>lúthgháire a muintire rompa, agus níor chás leó a</span>
<lb n="2856"/><span>mbás uile ag cosna córa na ndeadh-laoch sin.</span>
<lb n="2857"/><span>Agus do éirghidh neart agus aigneadh isna slúaghaibh</span>
<lb n="2858"/><span>le faicsin cródhacht na ndeadh-laoch réamh-ráite.</span>
<lb n="2859"/><span>Agus do thigseat leagha feasacha fír-eólacha dochum</span>
<lb n="2860"/><span>an dúibhce gur ghlansat agus núa-chóiridhseat</span>
<lb n="2861"/><span>cneadha agus créachta a chinn agus a chuirp, agus gabhaid</span>
<lb n="2862"/><span>do láimh a leighios gan gúais báis go haithghearr;</span>
<lb n="2863"/><span>agus ba meanmnach Ridire na Leomhan dona</span>
<lb n="2864"/><span>sgéalaibh sin.</span></p>
<lb n="2865"/>
<lb n="2866"/><p><span>Ciodh thrácht ba tuirseach Rígh na Ciprus</span>
<lb n="2867"/><span>cona longphort an oidhche sin, agus do chuir fógra</span>
<lb n="2868"/><span>catha go Rígh na Sorcha arna mhárach, agus do</span>
<lb n="2869"/><span>ráidh nach bhfuigheadh féin nó aon dá mhuintir</span>
<lb n="2870"/><span>a ndíon nó a n-anacal ar muir nó ar tír air dá</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="2871"/><p><span>ndéndís énghreim nó easonóir don dúibhce.</span></p>
<lb n="2872"/>
<lb n="2873"/><p><span>Do raidh Rígh na Sorcha gur dhoilighe leis</span>
<lb n="2874"/><span>éisteacht a bhríathar agus borr a theangtha, agus go</span>
<lb n="2875"/><span>ndíogheóladh fair é.  Agus cuireas an t-aitheasg</span>
<lb n="2876"/><span>sin ris na teachtaibh tair a n-ais, agus goireas Dúibhce</span>
<lb n="2877"/><span>na hArabia na teachta chuige, agus sgríobhas leó</span>
<lb n="2878"/><span>dochum an tí fá ceann fora a mhuintir .i. for</span>
<lb n="2879"/><span>cheithre fithchid míle fear n-armach do mhuintir</span>
<lb n="2880"/><span>na hArabia, agus do íar fair fá phéin a mhilte agus a</span>
<lb n="2881"/><span>mhughaidh an slúagh sin do tharraing as an</span>
<lb n="2882"/><span>ccampa a n-aimsir na deabhtha agus na troda arna</span>
<lb n="2883"/><span>mhárach, agus gan congnamh do thabhairt dhóibh</span>
<lb n="2884"/><span>go bhfaghadh claochló sgéal uadha-san do-rídhis.</span>
<lb n="2885"/><span>Agus tillid na líagáidigh tair a n-ais, agus foillsighid a</span>
<lb n="2886"/><span>sgéala do chách, agus do ráidheadar fós gomadh</span>
<lb n="2887"/><span>adhbhar uomhain agus ursgátha buain le comhrac</span>
<lb n="2888"/><span>Rígh na Sorcha cona mhuintir.</span></p>
<lb n="2889"/>
<lb n="2890"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol Rígh na Ciprus,</span>
<lb n="2891"/><span>"nár chás linn a muintir dá mbeith a n-urdail</span>
<lb n="2892"/><span>fó thrí inar n-aghaidh dá ccoisgfigh Ridire na</span>
<lb n="2893"/><span>Leomhan agus Séadhna Saor-bhéusach amháin</span>
<lb n="2894"/><span>dhíom, agus gidh eadh má fhéadaim-si go ccoisgfead</span>
<lb n="2895"/><span>íad isin iomghuin si amárach."</span></p>
<lb n="2896"/>
<lb n="2897"/><p><span>Agus íar sin cuireas fios agus gairm ar a chúig chéad</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="2898"/><p><span>aitheach, ar a leomhain, agus ar a mhathghamhnaibh,</span>
<lb n="2899"/><span>agus goireas ar Ridire na mBúadha mac Dúibhche</span>
<lb n="2900"/><span>on Trebisond agus as eadh ro ráidh fris:</span></p>
<lb n="2901"/>
<lb n="2902"/><p><span>"A Ridire na mBúadha," ar sé, "is fírinneach</span>
<lb n="2903"/><span>díleas an t-ainm dhuit Ridire na mBúadha, agus is</span>
<lb n="2904"/><span>dóigh liom nach rugadh buaidh ort aríamh lé haon</span>
<lb n="2905"/><span>don Ádhamh-chloinn gidh líonmhar do féuchadh</span>
<lb n="2906"/><span>a ccathaibh agus a ccomhlannaibh thú seach na</span>
<lb n="2907"/><span>cruinne, agus atá mo dhóigh féin gurab tú bhéaras</span>
<lb n="2908"/><span>búaidh Ridire na Leomhan, agus cuirfead-sa na naoí</span>
<lb n="2909"/><span>leomhain chonfadhach agus na trí mathghamhna</span>
<lb n="2910"/><span>anghlonnach do-rinneadh agus do hoileadh dochum</span>
<lb n="2911"/><span>an fheadhma sa leat, agus céad aitheach go ccomhlann</span>
<lb n="2912"/><span>céad ann gach aon dhíobh ad thimchioll dot</span>
<lb n="2913"/><span>chúmhdach ar dhían-bhuilleadhuibh Ridire na</span>
<lb n="2914"/><span>Leomhan.  Agus is dóigh liom-sa gomadh ionchathuighthe</span>
<lb n="2915"/><span>thú re haon don chinél dhaonna, agus</span>
<lb n="2916"/><span>fionnaim do bhrígh agus do chródhacht, h'uaisle agus do</span>
<lb n="2917"/><span>lán-bhrígh ar Ridire na Leomhan 'na aonar, agus</span>
<lb n="2918"/><span>ná tabhair h'úidhe nó h'aire d'fhéim ar bith isin</span>
<lb n="2919"/><span>treas acht é 'na aonar, óir is beag ar ccás búaidh</span>
<lb n="2920"/><span>do bhreith ar rann Eórpa dá ccoisgir Ridire na</span>
<lb n="2921"/><span>Leomhan dhínn," ar sé.</span></p>
<lb n="2922"/>
<lb n="2923"/><p><span>Gabhas Ridire na mBúadh do láimh go ccoisgfeadh</span>
<lb n="2924"/><span>Ridire na Leomhan isin treas sin, agus do</span>
<lb n="2925"/><span>cuireadh na leomhain, na mathghamhna agus an céad</span></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="2926"/><p><span>aitheach réamh-ráite chuige dá longphort an</span>
<lb n="2927"/><span>oidhche sin a n-oirchill na maidhne arna mhárach,</span>
<lb n="2928"/><span>agus fá meanmnach leis a aigneadh san ccéim sin</span>
<lb n="2929"/><span>d'fhagháil.</span></p>
<lb n="2930"/>
<lb n="2931"/><p><span>Agus íar sin táinic Ridire na Beirte Úaine ón Affraic</span>
<lb n="2932"/><span>do láthair, agus do ráidh go ccoisgfeadh féin an lámh</span>
<lb n="2933"/><span>oile ghaisgidh ba baoghlach ag na Críostaidhibh.</span></p>
<lb n="2934"/>
<lb n="2935"/><p><span>"Beir búaidh agus saor-bheannacht, a churaidh</span>
<lb n="2936"/><span>chródha," ol an rígh: "is maith t'fheidhm agus do</span>
<lb n="2937"/><span>thréithe guile ris sin do chomhall, agus cuirfead-sa</span>
<lb n="2938"/><span>ceithre chéad aitheach go neart céad an gach aon</span>
<lb n="2939"/><span>dhíobh umad-sa dot chumhdach ar fhaobhraibh</span>
<lb n="2940"/><span>cíocracha Rígh na Sorcha, agus ní cás linn na</span>
<lb n="2941"/><span>sochraide oile do chiorbhadh dá ccoisgfighthe an</span>
<lb n="2942"/><span>bheirt sin dínn," ar sé.</span></p>
<lb n="2943"/>
<lb n="2944"/><p><span>Agus gabhas ann sin ag ordughadh a mhuintire go</span>
<lb n="2945"/><span>dlúith daingean doibhrisde ar feadh na hoidhche</span>
<lb n="2946"/><span>sin go héirghe gréine 'na ruithneadh ghlan-sholasda</span>
<lb n="2947"/><span>arna mhárach.</span></p>
<lb n="2948"/>
<lb n="2949"/><p><span>Dála Séadhna saoi-bhéusaigh cona mhuintir</span>
<lb n="2950"/><span>gabhaid ag ordughadh a muintire mar an ccéadna</span>
<lb n="2951"/><span>go ndearna ceithre catha commóra dhíobha, agus</span>
<lb n="2952"/><span>do horduigheadh dhóibh gan cathughadh isin</span>
<lb n="2953"/><span>iomghuin sin go bhfaiceadh dlús an iombhúailte,</span>
<lb n="2954"/><span>agus an sin an t-éigion budh mó do fhreasdal lé druing</span></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="2955"/><p><span>don uibhir sin, agus gan bun an tslóigh do chur isin</span>
<lb n="2956"/><span>ngleó go ttigeadh ordughadh Rígh na Sorcha.  Agus</span>
<lb n="2957"/><span>a tugadh ordughadh na cceithre ccatha oile</span>
<lb n="2958"/><span>don Ridire Fhionn mhac Rígh na hEaspáinne ar</span>
<lb n="2959"/><span>an ccéad-chath, agus an Ridire Clisde mhac Iarla na</span>
<lb n="2960"/><span>nGarmann ón Spáinn ar an dara catha, agus stíobhard</span>
<lb n="2961"/><span>an Impire Ghréagach ar an treas córughadh, agus</span>
<lb n="2962"/><span>dearbhráthair do Rígh na Calidonia ar an cceathramh</span>
<lb n="2963"/><span>cath.  Agus do thógsat míle ridire do roighne</span>
<lb n="2964"/><span>na slúagh uile do ghárda ar Ridire na Leomhan</span>
<lb n="2965"/><span>agus ar Rígh na Sorcha, óir do innis an Ságe .i. an</span>
<lb n="2966"/><span>t-eagnaidh, dhóibh an t-ineall marbhtha agus mughaidh</span>
<lb n="2967"/><span>do cumadh chuca.</span></p>
<lb n="2968"/>
<lb n="2969"/><p><span>"Luighim fám armaibh," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="2970"/><span>"gur beag a tharbha sin dóibh, óir an mhéid is</span>
<lb n="2971"/><span>féidir dhóibh d'ollmhughadh ar dhruim domhain</span>
<lb n="2972"/><span>fár ccuinne nach saorann úainne íad, agus nach</span>
<lb n="2973"/><span>bhfaghaid na haithidh nó fós Rígh na Ciprus a</span>
<lb n="2974"/><span>ndíon ar muir nó ar tír oruinn."</span></p>
<lb n="2975"/>
<lb n="2976"/><p><span>Do-chualaidh Dúibhce na cCleas na bríathra</span>
<lb n="2977"/><span>sin agus adubhairt:</span></p>
<lb n="2978"/>
<lb n="2979"/><p><span>"A Ridire na Leomhan," ar sé, "is deimhin</span>
<lb n="2980"/><span>liom gurab tú amháin aon-lámh ghaisgidh na</span>
<lb n="2981"/><span>cruinne agus gurab é Rígh na Sorcha an dara lámh.</span></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="2982"/><p><span>Gidh eadh tabhraidh do bhar n-aire nach bhfuil,</span>
<lb n="2983"/><span>agus nach roibh, agus nach bhfacais féin nó aon oile</span>
<lb n="2984"/><span>gúais nó gábhadh mar an ghúais a bhfuiltidh ar</span>
<lb n="2985"/><span>aon anois, agus do choisg misi mo mhuintir féin dhíbh</span>
<lb n="2986"/><span>don dul sa, agus is deimhin dá mbéinn um shláinte</span>
<lb n="2987"/><span>nach léigfinn leatrom oruibh-si go feadh mo</span>
<lb n="2988"/><span>chumais muna ttigeadh dhíom síth do dhéanamh</span>
<lb n="2989"/><span>eadraibh-si, óir do ghrádhaighios go hadhbhal sibh</span>
<lb n="2990"/><span>tré fheabhas bhar ngníomh agus bhar miotail."</span></p>
<lb n="2991"/>
<lb n="2992"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="2993"/><span>"gurab cumaoin dhuit agus gur measa liom do</span>
<lb n="2994"/><span>chuntar nó mo ghúais isin iomghuin amárach, agus</span>
<lb n="2995"/><span>guidhim thú d'eagla na bhfiabhras coisg dot</span>
<lb n="2996"/><span>chaint."</span></p>
<lb n="2997"/>
<lb n="2998"/><p><span>Agus do íarr ar na doctúiribh dúthracht leighios</span>
<lb n="2999"/><span>do dhéanamh dhó, agus fágbhas iomchomhairce</span>
<lb n="3000"/><span>beatha agus sláinte aige, agus ba hádhbhal a chúram uime.</span></p>
<lb n="3001"/>
<lb n="3002"/><p><span>Íar n-imtheacht do Ridire na Leomhan ón</span>
<lb n="3003"/><span>Dúibhce ba doimheasta a chúram agus méad a</span>
<lb n="3004"/><span>dhoilghios d'eagla Ridire na Leomhan nó Rígh</span>
<lb n="3005"/><span>na Sorcha do thuitim isin deabhaidh sin, agus gér</span>
<lb n="3006"/><span>mhór a thinnios agus a dhócal do sgríobh an dara</span>
<lb n="3007"/><span>feacht go ginerál a shluaigh, agus do orduigh dhó</span>
<lb n="3008"/><span>fa phéin 'anma agus a inmhe cúram súl do</span>
<lb n="3009"/><span>chongbháil ar Ridire na Leomhan agus ar Rígh na</span>
<lb n="3010"/><span>Sorcha, agus dá bhfaice ceachtar dhíobha nó íad ar</span></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="3011"/><p><span>aon a mór-ghúais é féin agus iomlán a mhuintire do</span>
<lb n="3012"/><span>thiacht dá ccabhair, agus gan sin do dhéanamh acht</span>
<lb n="3013"/><span>maille lé héigion doifhulaing.  Agus do chuir a</span>
<lb n="3014"/><span>sguibhéir féin leis an sgríbhinn sin co nach</span>
<lb n="3015"/><span>ttiobhradh cách baramhail do neach oile, agus</span>
<lb n="3016"/><span>sgríobhas litir eile go Rígh na Ciprus co nach</span>
<lb n="3017"/><span>braithfidhe an sguibhéir ar aon-mhodh.  Agus do</span>
<lb n="3018"/><span>imghidh an sguibhéir, agus do thoirbhir a litir don</span>
<lb n="3019"/><span>rígh don chéad-fheacht agus íar sin don ghenerál gan</span>
<lb n="3020"/><span>airiughadh do neach ar bith, agus tuilleas go Dúibhce</span>
<lb n="3021"/><span>na cCleas.</span></p>
<lb n="3022"/>
<lb n="3023"/><p><span>A ndála go n-uige sin.</span></p>
<lb n="3024"/>
<lb n="3025"/><p><span>Dála na slúagh ar gach leith do éirgheadar go</span>
<lb n="3026"/><span>moch-sholas gréine arna mhárach, agus gabhas</span>
<lb n="3027"/><span>gach aon a réim féin isin deabhaidh, agus do labhair</span>
<lb n="3028"/><span>Ridire na Leomhan lé Séadhna Saor-bhéusach,</span>
<lb n="3029"/><span>agus as eadh ráidh:</span></p>
<lb n="3030"/>
<lb n="3031"/><p><span>"A chara ionmhain," ar sé, "is deimhin nach</span>
<lb n="3032"/><span>bhfuil do sheilg ag na Págánachaibh si ataoí inar</span>
<lb n="3033"/><span>n-aghaidh acht sinne ar aon, óir dá cclaoidhid sinn</span>
<lb n="3034"/><span>is leó búaidh do bhreith ar an rann Eórpa oile don</span>
<lb n="3035"/><span>chur sa, gurab aire sin nár chás sinne do thuitim</span>
<lb n="3036"/><span>dhe a bhfochair na n-olc oile do shílim dá bhíthin,</span>
<lb n="3037"/><span>agus ní léigim-si a leas sibh-si do ghríosughadh, óir is</span></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="3038"/><p><span>tú féin aon-lámh ghaisgidh na talmhan, agus do-chluinim-si</span>
<lb n="3039"/><span>go bhfuil Ridire na mBuadha mac</span>
<lb n="3040"/><span>Dúibhce na Trebisond chugam-sa aniodh maille</span>
<lb n="3041"/><span>naoí leomhain agus trí mathghamhna anghlonnacha,</span>
<lb n="3042"/><span>agus íad uile fromhtha déanta dochum na deabhtha</span>
<lb n="3043"/><span>sa, agus céad aitheach go neart céd ann gach aon</span>
<lb n="3044"/><span>dhíobha, agus má fhéadaim-si ní bhfuighid a ndíon</span>
<lb n="3045"/><span>form aniodh," ar sé.  "Agus a chompáin ionmhain,</span>
<lb n="3046"/><span>is imeaglach mé umad-sa, óir is doimheasta</span>
<lb n="3047"/><span>comhrac Ridire na Beirte Úaine ón Affraic go</span>
<lb n="3048"/><span>cceithre chéad aitheach."</span></p>
<lb n="3049"/>
<lb n="3050"/><p><span>"Ní bhfuil a n-eagla orom" ol Rígh na Sorcha</span>
<lb n="3051"/><span>"agus is mó m'eagla-sa dhuit-si fó thrí ná dhamh</span>
<lb n="3052"/><span>féin."</span></p>
<lb n="3053"/>
<lb n="3054"/><p><span>Is ann sin a táinic an Sage Malanto chuca agus</span>
<lb n="3055"/><span>adubhairt:</span></p>
<lb n="3056"/>
<lb n="3057"/><p><span>"A Ridire na Leomhan," ar sé, "níor fhágbhas-sa</span>
<lb n="3058"/><span>aon-chleas dár fhoghuin don ló aniodh gan</span>
<lb n="3059"/><span>déanamh dhuit, agus atá sdéad agad nach ttrasgarthar</span>
<lb n="3060"/><span>neach dá druim, agus do chuireas-sa éideadh</span>
<lb n="3061"/><span>éadrom soiomchair uimpe ar nach deargaid ranna</span>
<lb n="3062"/><span>ná iol-fhaobhair, agus ní claoítear í, agus anois éirghidh</span>
<lb n="3063"/><span>amach ar séun ratha, agus is gúais liom gidh maith</span>
<lb n="3064"/><span>sdéad an rígh go cclaoifidhtear í.  Acht cheana</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="3065"/><p><span>cuimhnighidh a mhéad atá ann bhar ngeall aniodh</span>
<lb n="3066"/><span>don domhan sa" ar sé.</span></p>
<lb n="3067"/>
<lb n="3068"/><p><span>Agus íar sin ceileabhraid dá chéile, agus tugadar-san</span>
<lb n="3069"/><span>a bhféim chubhaidh do chách, agus gabhaid féin</span>
<lb n="3070"/><span>rompa mar dhá ghréin shuaitheanta ro-dheallracha,</span>
<lb n="3071"/><span>go lasfadh an t-aidhér amhlaidh do thaithneamh</span>
<lb n="3072"/><span>a n-arm go ccuirfidís ceatha do splancach aoibhleach</span>
<lb n="3073"/><span>teineadh ro-neimhnidhe a bhfraoithche na</span>
<lb n="3074"/><span>firmameint agus na néull le fraoch-chíocaras deabhtha</span>
<lb n="3075"/><span>agus lé saint a ndiúbhraice, agus fós a sdéada ar lán-chonfa</span>
<lb n="3076"/><span>go rachadh gan éidimhin mac míosa a</span>
<lb n="3077"/><span>n-arg pholláire agus ar shinistribh a srón ag garbh-shrobadh</span>
<lb n="3078"/><span>ag iarraidh cead imtheacht for a n-aghaidh,</span>
<lb n="3079"/><span>co nach bhfacaigh súil íad dárbh fhéidir</span>
<lb n="3080"/><span>a rádha go mbainiodh a ccosa nó a n-ingne</span>
<lb n="3081"/><span>fulluing le teóruinn fuinn nó le clár féur-úaine</span>
<lb n="3082"/><span>na talmhan acht amhail do bheithdís ar lúth</span>
<lb n="3083"/><span>eitiolaigh ós ciumhais féir agus talmhan.  Agus</span>
<lb n="3084"/><span>gabhaid a ccleasa lúith, guile, agus gaisgidh chuca agá</span>
<lb n="3085"/><span>n-imirt isin aidhér ionnas, go n-áirmhighthear fér</span>
<lb n="3086"/><span>faithche agus duille crann, nach éidir leath a n-iolchleasa</span>
<lb n="3087"/><span>d'áireamh nó d'innisin, agus íad chuca agus úatha</span>
<lb n="3088"/><span>amhail na mbeach mbeag ag cruinniughadh agus</span>
<lb n="3089"/><span>ag imtheacht dhá n-adhbhachaibh bunaidh, co</span>
<lb n="3090"/><span>nach bhfacaidh aon dá mbíodhbhaibh íad nár</span>
<lb n="3091"/><span>ghlac uamhan agus imeagla iomlán íad rompa re</span>
<lb n="3092"/><span>faicsin a n-iolchleas agus an éigcoisg for a rabhadar</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="3093"/><p><span>agá rochtain.  Agus níor comhnuigheadh leó-san go</span>
<lb n="3094"/><span>rángadar longphort a mbíodhbhadh áit ar sgaoileadar</span>
<lb n="3095"/><span>frasa gér-neimhneacha do chinél gach cleasa,</span>
<lb n="3096"/><span>ionnas nár fhan aon ré hádh nó re hiomghuin</span>
<lb n="3097"/><span>rompa gan sgaoileadh agus mór-theitheadh do</span>
<lb n="3098"/><span>ghlacadh chuca go ndeachadar ar chúl a longphuirt.</span></p>
<lb n="3099"/>
<lb n="3100"/><p><span>Is ann sin do fhógair Rígh na Ciprus ar Ridire</span>
<lb n="3101"/><span>na mBúadh agus ar Ridire na Beirte Úaine, agus do</span>
<lb n="3102"/><span>ráidh riú a ngeallamh do choimhlíonadh.  Agus íar</span>
<lb n="3103"/><span>sin tug Ridire na mBuadha aghaidh ar Ridire</span>
<lb n="3104"/><span>na Leomhan cona aitheachaibh agus cona leomhnaibh</span>
<lb n="3105"/><span>uime, agus fógras go haibéil fair anmhuin réna</span>
<lb n="3106"/><span>ghleó féin.</span></p>
<lb n="3107"/>
<lb n="3108"/><p><span>Dearcas Ridire na Leomhan fair, agus do-chonairc</span>
<lb n="3109"/><span>na naoí leomhain agus na trí mathghamhna ar</span>
<lb n="3110"/><span>lán-chonfa chuige.  Is ann sin chuimhnighios ar</span>
<lb n="3111"/><span>'ubhall-chleas, agus teilghios friú é, agus níor sguir an</span>
<lb n="3112"/><span>cleas gur mharbhastar eidir mhathghamhna agus</span>
<lb n="3113"/><span>leomhain íad uile.</span></p>
<lb n="3114"/>
<lb n="3115"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ar Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="3116"/><span>"go mbíaidh sé leis so aguinn."</span></p>
<lb n="3117"/>
<lb n="3118"/><p><span>Agus ann sin tógbhas a shíath-chleas uime gur chuir</span>
<lb n="3119"/><span>ar caoí mheisge agus mhearaighthe íad uile, agus</span>
<lb n="3120"/><span>gabhas raon máma agus mór-bhrisde chuca, agus Ridire</span>
<lb n="3121"/><span>na Leomhan dá tteasgadh agus dá mór-mharbhadh</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="3122"/><p><span>gan choigill.  Agus ní thabhradh acht aon-bhéim</span>
<lb n="3123"/><span>d'aon-neach, agus ní ghabhadh sgíath nó lúireach nó</span>
<lb n="3124"/><span>cruaidh-chathbharra re haon-bhéim dhíobha,</span>
<lb n="3125"/><span>óir do-bheireadh ón aidhér anúas do sgoilteadh</span>
<lb n="3126"/><span>go a chrios 'an tí fris a mbainiudh, agus an béim do-bheireadh</span>
<lb n="3127"/><span>tarsna do roinneadh ar dhó an tí dá</span>
<lb n="3128"/><span>mbainiudh.  Agus féuchas ar Ridire na mBúadh, agus</span>
<lb n="3129"/><span>a tug sitheadh chuige gur bhúail béim ro-neartmhar</span>
<lb n="3130"/><span>ina mhuiníl fair, gur theasg an ceann</span>
<lb n="3131"/><span>agus an lámh chlí dhe don mbuille sin.</span></p>
<lb n="3132"/>
<lb n="3133"/><p><span>Dála Rígh na Sorcha inneastar aguinn seal</span>
<lb n="3134"/><span>oile: tárla é féin agus Ridire na Beirte Úaine cona</span>
<lb n="3135"/><span>cheithre chéad aitheach ré chéile, agus gabhas</span>
<lb n="3136"/><span>robharta ro-fheirge an rígh ionnas nach bhfágbhadh</span>
<lb n="3137"/><span>fear a n-ionadh a choisi nó troigheadh dhíobha,</span>
<lb n="3138"/><span>co nárbh fhéidir áiriomh nó innisin méad an áir agus</span>
<lb n="3139"/><span>na heasbhaidhe tug fortha gur mharbhastar dhá</span>
<lb n="3140"/><span>chéad dona haithigh, agus ba créachtach é féin dá</span>
<lb n="3141"/><span>bhíthin.  Is ann sin do ghreas agus do aslaigh Rígh</span>
<lb n="3142"/><span>na Ciprus a aithidh a n-aghaidh Shéadhna Shaorbhéusaigh</span>
<lb n="3143"/><span>ionnas gur thóig a meanmna agus a</span>
<lb n="3144"/><span>n-aigneadh, agus cuirios an comhlíon céadna do</span>
<lb n="3145"/><span>marbha dhíobha ina n-ionadh co nár choingbhadar</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="3146"/><p><span>coinghioll nó ceart comhlainn dhó isin</span>
<lb n="3147"/><span>ghleó sin, agus do chruinnigheadar uime as gach</span>
<lb n="3148"/><span>áird, agus fearuid gleó go hainíarmartach.  Agus ní tar</span>
<lb n="3149"/><span>thime nó tar thlás do gabhadh sin ag an rígh</span>
<lb n="3150"/><span>acht túairngios go hathlamh íad día dheis agus día</span>
<lb n="3151"/><span>chlí, día chúl agus dia aighidh, agus ní marbhthaoi</span>
<lb n="3152"/><span>nach ccurthaoi an uibhir chéadna 'na n-áit, agus</span>
<lb n="3153"/><span>níor bhfeairde dháif, óir do fhortamhluigh-sion</span>
<lb n="3154"/><span>ortha uile gur cuireadh dia chois go haimhdheónach</span>
<lb n="3155"/><span>é, agus ní lugha do bhí agá bhfreastal a bheith dhá</span>
<lb n="3156"/><span>chois, go ttáinic ioliomad dona sluaghaibh 'na</span>
<lb n="3157"/><span>aghaidh, co nach roibh ar a chumas troid leó dia</span>
<lb n="3158"/><span>chois.</span></p>
<lb n="3159"/>
<lb n="3160"/><p><span>Arna fhaicsin sin do Ghenerál na hArabía</span>
<lb n="3161"/><span>doirteas a mhuintir dia fhurtacht go ttugadar úain</span>
<lb n="3162"/><span>troda agus tachair dó, agus comhraicios féin agus</span>
<lb n="3163"/><span>Ridire na Beirte Úaine ré chéile gur thuit an</span>
<lb n="3164"/><span>ridire le fras-bhéimionnaibh Rígh na Sorcha.  Agus</span>
<lb n="3165"/><span>beirios ar 'each ann sin, agus cinnios uirrthe, agus</span>
<lb n="3166"/><span>gabhas féin agus muintir na hArabia ag dían-mharbhadh</span>
<lb n="3167"/><span>mhuintir na Persia.</span></p>
<lb n="3168"/>
<lb n="3169"/><p><span>A ndála go n-uige sin.</span></p>
<lb n="3170"/>
<lb n="3171"/><p><span>Dála Ridire na Leómhan inneastar sunn: ar</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="3172"/><p><span>marbha Ridire na mBúadh, agus iar ccur ár na</span>
<lb n="3173"/><span>n-aitheach uile is ann do chuimhnidh ar Rígh na</span>
<lb n="3174"/><span>Sorcha, agus do chuimhnidh fós mar do innis an</span>
<lb n="3175"/><span>t-eagnaidh nach gclaoífidh' a sdéad féin gémadh</span>
<lb n="3176"/><span>héugcosmhail a ghúais.  Agus íar sin clisios an athúair,</span>
<lb n="3177"/><span>agus gabhas mire mheanman agus dámhghaire aigeanta</span>
<lb n="3178"/><span>é, agus spurais a sdéad lúthmhar chéim-éusgaidh</span>
<lb n="3179"/><span>tréasna cathaibh, agus tug chuige a ruathar-chleas</span>
<lb n="3180"/><span>agus a theaghluim-chleas, co nár fhág ridire dhá</span>
<lb n="3181"/><span>chródha, nó laoch dhá neartmhaire, nó gaisgidheach</span>
<lb n="3182"/><span>dá fheabhas, nó tríath dhá dhaingne, nó</span>
<lb n="3183"/><span>dhá dhiongbhála seachneóin an chatha eachtrann</span>
<lb n="3184"/><span>sin, gidh gur líonmhar doiáirmhe íad, nár thimchill</span>
<lb n="3185"/><span>a bhfáinne fó thrí íad, gur dhing agus gur dhían-chruinnidh</span>
<lb n="3186"/><span>go comh-dhlúith íad, co nárbh fhéidir</span>
<lb n="3187"/><span>le haon-neach dhíobh iomlat coisi nó láimhe nó</span>
<lb n="3188"/><span>buill ar bith dá mballaibh do dhéanamh, acht</span>
<lb n="3189"/><span>amhail do bheith fonsadh íarnaidhe fortha</span>
<lb n="3190"/><span>uile, go ttarlaidh Séadhna Saorbhéusach fair agus é</span>
<lb n="3191"/><span>a n-anbhfainne lúith agus neirt fón am sin.  Agus innsios</span>
<lb n="3192"/><span>a dhála dhó, agus mar do fhurtaigheadar na</span>
<lb n="3193"/><span>hArabians fair, agus do thaobh ris a mhaith do</span>
<lb n="3194"/><span>dhéanamh agus gur cailleadh é féin gan amhras.</span></p>
<lb n="3195"/>
<lb n="3196"/><p><span>Cuireas Ridire na Leomhan iodhlaicidh agus gárda</span></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="3197"/><p><span>leis an rígh dhá longphort, agus do ráidh ris meanmna</span>
<lb n="3198"/><span>maith do ghlacadh agus go ndéanamh-san an gníomh</span>
<lb n="3199"/><span>sin do dhíoghailt ar an lucht do mhair, agus celeabhras</span>
<lb n="3200"/><span>dhó, agus a tug aghaidh far na sluaghaibh, agus</span>
<lb n="3201"/><span>a tug ghairm do shlúagh na hÁrabia seasamh</span>
<lb n="3202"/><span>a bhfochair a chéile agus a mhuintire féin, agus do </span>
<lb n="3203"/><span>rinneadar amhlaidh.  Agus a Dhé, is mairg do bhí a</span>
<lb n="3204"/><span>n-eagar comhluinn agus a bhfál doibhrisde ós comhair</span>
<lb n="3205"/><span>Ridire na Leómhan a tteas a fheirge, agus a</span>
<lb n="3206"/><span>neart a chonfa, agus a bhfonn a dhíoghla ar na</span>
<lb n="3207"/><span>cathaibh sin, agus gan neart iomlat nó siobhail as</span>
<lb n="3208"/><span>ionad a mbonn aca.  Timchiollas an ceathradh</span>
<lb n="3209"/><span>feacht íad go ttarla Rígh na Ciprus fair, agus a tug</span>
<lb n="3210"/><span>amach as measg cháich é, agus comhraicios ris a</span>
<lb n="3211"/><span>ccéadóir gur bhain a cheann dhe; agus gabhaid</span>
<lb n="3212"/><span>na Gréugaigh agus na Spáinigh ag díothláithreadh</span>
<lb n="3213"/><span>na nDanar gan choigill.</span></p>
<lb n="3214"/>
<lb n="3215"/><p><span>Íar sin airighios Ridire na Leomhan, agus fógras</span>
<lb n="3216"/><span>dóibh fá phéin a milte gan ní bhus mó do mharbhadh,</span>
<lb n="3217"/><span>agus a n-úaisle uile do dhían-ghabháil.  Agus</span>
<lb n="3218"/><span>do-rinneadh amhlaidh, co nárbh fhéidir ríomh nó</span>
<lb n="3219"/><span>áiriomh dár gabhadh ann amháin .i. cúig céad</span>
<lb n="3220"/><span>mac rígh agus dúibhcidhibh agus iarladhadh agus lucht</span>
<lb n="3221"/><span>mór-gharma oile ó sin amach.  Agus gáirid an slúagh</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="3222"/><p><span>ó sin amach faoidhe lán-trúagha ós áird ag</span>
<lb n="3223"/><span>iarraidh cumairce agus maithiomh 'na ccortha.</span>
<lb n="3224"/><span>Agus teilgid a n-airm uile fón lár, agus a tug Ridire na</span>
<lb n="3225"/><span>Leomhan ar a mhuintir féin a ttógbháil fo chéadóir,</span>
<lb n="3226"/><span>agus a tug fuasglaiceadh dhóibh as an mór-bhruid</span>
<lb n="3227"/><span>'na rabhadar.  Agus tugadar cuntas agus áiriomh for a</span>
<lb n="3228"/><span>muintir, agus do fríth deich míle eidir othar agus éug</span>
<lb n="3229"/><span>do dhíth ar shlúagh na cCríostaidhe, agus dhá chath</span>
<lb n="3230"/><span>ina roibh trí fithchid míle ann gach cath dhíobh</span>
<lb n="3231"/><span>'dhíth ar shlúagh na n-Ancríostaidhe, agus do</span>
<lb n="3232"/><span>cuireadh gárdaidheadh teanna ó Ridire na</span>
<lb n="3233"/><span>Leomhan ar an méid do mhair dhíobha.  Agus</span>
<lb n="3234"/><span>glúaisios féin go haibéil go hairm a mbí Rígh na</span>
<lb n="3235"/><span>Sorcha, agus fa hadhbhal na cneadha do bhí for an</span>
<lb n="3236"/><span>rígh, agus gidh anbhfann do bhí do íath a lámha fá</span>
<lb n="3237"/><span>Ridire na Leomhan, agus pógas go dil agus go díochra</span>
<lb n="3238"/><span>é, agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="3239"/>
<lb n="3240"/><p><span>"Ó chara ionmhain, agus a dhalta, agus a aon-chompáin</span>
<lb n="3241"/><span>d'fhearaibh dhomhain, bheirim-si a</span>
<lb n="3242"/><span>bhuidhe ré hAon-Dia na nUile-chumhachtach</span>
<lb n="3243"/><span>thusa do mharthin agus gan time nó gearradh saoghail</span>
<lb n="3244"/><span>do thiacht ort, agus is maith don rann Eórpa do</span>
<lb n="3245"/><span>mharthin, óir is tú ad h'aonar do shaor ar bhruid</span>
<lb n="3246"/><span>agus ar sglábhaigheacht, ar bhás agus ar dhían-oidhgheadh</span></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="3247"/><p><span>síorrthaidhe, íad uile, agus ní meas duine budh cóir</span>
<lb n="3248"/><span>do thabhairt dhuit acht teachtaire nó aon do thogh</span>
<lb n="3249"/><span>an Tríonnóid Naomhtha dochum furtacht na</span>
<lb n="3250"/><span>n-anbhfann, óir is doichreite do ghníomh, do</span>
<lb n="3251"/><span>bhéusa, agus do cháiligheacht, agus ní bhfuil béul ó</span>
<lb n="3252"/><span>ccreidfidhe é muna bhfaiciodh súil an duine féin</span>
<lb n="3253"/><span>é, agus an sin féin go mbíodh 'na amhras ar na súilibh</span>
<lb n="3254"/><span>féin go lán-mhór.  Agus a ghaisgidh is fearr lámh,</span>
<lb n="3255"/><span>béusa agus neart, modh, caoineas agus macántas,</span>
<lb n="3256"/><span>grása agus suibháilce, innis dhúinn cionas atáthar</span>
<lb n="3257"/><span>agad, nó an bhfúarais gona gúasachtacha nó</span>
<lb n="3258"/><span>créachta doileighis?"</span></p>
<lb n="3259"/>
<lb n="3260"/><p><span>Freagras Ridire na Leomhan é agus as eadh ro</span>
<lb n="3261"/><span>ráidh:</span></p>
<lb n="3262"/>
<lb n="3263"/><p><span>"A úasail agus a airdrígh," ar sé, "atá slán acht</span>
<lb n="3264"/><span>modh beagáin atá faoí leighios, agus dob fhearr go</span>
<lb n="3265"/><span>mbeitheá-sa amhlaidh."</span></p>
<lb n="3266"/>
<lb n="3267"/><p><span>"Is briathar dhamh-sa," ol an Rígh, "nach</span>
<lb n="3268"/><span>cás liom-sa mo dhochar féin agus tusa do bheith go</span>
<lb n="3269"/><span>maith, agus guidhim thú cuimhnidh Dúibhce na</span>
<lb n="3270"/><span>cCleas do fhreastal gibé bhus oighe dhamh-sa ó</span>
<lb n="3271"/><span>so amach, óir ní bhéinn anois um bheathaidh</span>
<lb n="3272"/><span>muna mbeith an t-ordughadh a tug dá mhuintir</span>
<lb n="3273"/><span>a bhféim do thabhairt dhúinn dámadh riachtanas</span></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="3274"/><p><span>dhúinn é, agus is maith do chongnaimh liom-sa agus</span>
<lb n="3275"/><span>lér sluaghaibh, óir do fúicfidhe uile sinn muna</span>
<lb n="3276"/><span>mbeithdís."</span></p>
<lb n="3277"/>
<lb n="3278"/><p><span>Ceileabhraid d'aroile ann sin, agus a téid</span>
<lb n="3279"/><span>go hairm a raibh Dúibhce na cCleas, agus beannaighios</span>
<lb n="3280"/><span>dhó go carthannach lán-ghrádhach, agus freagras an</span>
<lb n="3281"/><span>Dúibhce fán ccuma chéadna, agus fíafraighios sgéala</span>
<lb n="3282"/><span>dhe cionnas do bhí d'aithle an chomhraic, agus</span>
<lb n="3283"/><span>do innis dhó go roibh go maith, agus a tug an</span>
<lb n="3284"/><span>Dúibhce mór-altughadh fris na déeibh dá n-adhradh</span>
<lb n="3285"/><span>uime sin, agus as eadh adubhairt.</span></p>
<lb n="3286"/>
<lb n="3287"/><p><span>"A Ridire na Leomhan," ar sé, "madh beó</span>
<lb n="3288"/><span>marbh misi is neamh-olc liom m'eólas comhraic</span>
<lb n="3289"/><span>leat, agus is dóigh liom gur líonas ó bhonn go bathais</span>
<lb n="3290"/><span>dot sheirc agus dot h'ansacht, agus ní bhéinn mar</span>
<lb n="3291"/><span>sin muna mbeith mo chomhrac leat, agus níor shílios-sa</span>
<lb n="3292"/><span>aon-neach do bheith comh-neartmhar</span>
<lb n="3293"/><span>leat faoí sgáile na gréine, agus dá bhfaghain</span>
<lb n="3294"/><span>mo shláinte nó biseach óm chréachtaibh budh maith</span>
<lb n="3295"/><span>liom dhá mhéad eólas agus muinteardhas dá mbeith</span>
<lb n="3296"/><span>eadruinn."</span></p>
<lb n="3297"/>
<lb n="3298"/><p><span>"Is mór mo bhuidheachas ort," ar Ridire na</span>
<lb n="3299"/><span>Leomhan, "ar mhéad do chonganta dhamh isin</span>
<lb n="3300"/><span>ghleó ané a n-aghaidh Rígh na Ciprus, óir is</span></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="3301"/><p><span>deimhin go bhfuigheadh Séadhna Saor-bhéasach</span>
<lb n="3302"/><span>timdhibhe saoghail ann muna mbeith do shlúagh</span>
<lb n="3303"/><span>agus do chongnamh, agus anois atáid na sochraide</span>
<lb n="3304"/><span>uile ann súd arna bhfágbháil as a n-armaibh, agus</span>
<lb n="3305"/><span>a n-úaisle uile a láimh agam-sa acht do mhuintir-si</span>
<lb n="3306"/><span>amháin, agus is mían liom thusa do bheith id bhreithiomh</span>
<lb n="3307"/><span>úaim ortha, ionnas dá mbeith cairdeas nó</span>
<lb n="3308"/><span>muinteardhas idir thú féin agus aon-chuid aca go</span>
<lb n="3309"/><span>ttiúbhrainn cead do thola féin dhuit ortha, agus</span>
<lb n="3310"/><span>níor mhaith liom ainbhfios do dhéanamh ar aon</span>
<lb n="3311"/><span>budh muinteardha leat-sa," ar sé.</span></p>
<lb n="3312"/>
<lb n="3313"/><p><span>"Beir búaidh agus beannacht, a úasail," ar an</span>
<lb n="3314"/><span>Dúibhce, "is mór agus is ádhbhal an charthannacht</span>
<lb n="3315"/><span>do fhurálais form-sa agus laghad h'eólais orom, acht</span>
<lb n="3316"/><span>aon-ní: do mheasas go nochtann an duine a</span>
<lb n="3317"/><span>shubháilce a mbeag-aimsir dá lucht cumuinn; agus</span>
<lb n="3318"/><span>do-bhéar-sa comhairle fón adhbhar sin dhuit go</span>
<lb n="3319"/><span>haithghearr, agus curthar fios chugam ar na húaislibh</span>
<lb n="3320"/><span>do gabhadh libh go n-aigillinn íad."</span></p>
<lb n="3321"/>
<lb n="3322"/><p><span>Agus do-rinneadh amhlaidh agus ar tteacht 'na</span>
<lb n="3323"/><span>láthair dhóibh as eadh ro ráidh riú:</span></p>
<lb n="3324"/>
<lb n="3325"/><p><span>"A úaisle, agus a árd-mhaithe," ar sé, "cionnas</span>
<lb n="3326"/><span>do thigmíd sinn féin do bheith iomchuibhidh</span>
<lb n="3327"/><span>caoimh-réasúnta an tan do thógamar an urdail</span></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="3328"/><p><span>slúaigh úd agus fár éirgheamar amach as ar ttíorthaibh</span>
<lb n="3329"/><span>agus as ar ccríochaibh téugartha comh-chlúduighthe</span>
<lb n="3330"/><span>ar impidhe Rígh na Ciprus, agus gur bheag dob</span>
<lb n="3331"/><span>fhiú é féin agus a fhlaithios, gidh mór ar ndíoghbháil</span>
<lb n="3332"/><span>anois tar a cheann, agus é féin d'fhágbháil maille leó.</span>
<lb n="3333"/><span>Agus cé dhearbhaidh dhamh-sa díthcheannadh mo</span>
<lb n="3334"/><span>dhearbhráthar lé Rígh na Sorcha, tair a cheann</span>
<lb n="3335"/><span>sin dá bhfeasuinn-si an ceart do bhí ina mharbhadh</span>
<lb n="3336"/><span>is deimhin nach iarrfuinn ionaclann ann, óir ní</span>
<lb n="3337"/><span>maith íarsma an díomais a n-anfhlaithios na</span>
<lb n="3338"/><span>héaccóra, agus níor éirgheadar-san air-siomh nó oruinne</span>
<lb n="3339"/><span>anois nó aroimhe, agus do éirghi-sion, agus anois</span>
<lb n="3340"/><span>agus fá dhó roimhe, ina n-aighe-sion gan adhbhar</span>
<lb n="3341"/><span>ar bith uatha-san; agus cionnas is ionghotha ar</span>
<lb n="3342"/><span>neach é féin do chosnamh ar dhíomas cháich oile</span>
<lb n="3343"/><span>agus go háiridhe an dream úd nach baoghal agus nach</span>
<lb n="3344"/><span>cóir d'amas a slighe ar bith?  Agus is dóigh dhamh-sa</span>
<lb n="3345"/><span>gidh bé do-ghéana gurab dó bhus measa amhail</span>
<lb n="3346"/><span>is iontuigthe oruinne féin anois a táinig ré</span>
<lb n="3347"/><span>húaill agus ré díomas ré neart na hAffraice, na hÁisia,</span>
<lb n="3348"/><span>agus a bhfuil eatarra, d'iarraidh agus do thabhach</span>
<lb n="3349"/><span>éagcóra na laoch is cródha agus is fearr lámh agus</span>
<lb n="3350"/><span>iongnadh, modh agus béusa, neart agus lúth, gal agus gaisgeadh,</span>
<lb n="3351"/><span>cara agus coinghioll, rath agus eineach, dár shiubhail</span>
<lb n="3352"/><span>an bith buidhneach aríamh; agus is dóigh liom-sa</span>
<lb n="3353"/><span>nach maith do-chuaidh sin dhúinn, agus ní fearr don</span></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="3354"/><p><span>tí do tharraing sinn.  Agas anois féuchaidh créad</span>
<lb n="3355"/><span>is indéanta agaibh, óir do claoidheadh sibh le</span>
<lb n="3356"/><span>neart deisi curadh, agus tugadar ar mo bhreith-si</span>
<lb n="3357"/><span>sibh don chur-sa, agus is breith dhealaighthe eidir</span>
<lb n="3358"/><span>ar cceannaibh agus ar ccolnadha do thuilleamar</span>
<lb n="3359"/><span>uile úatha."</span></p>
<lb n="3360"/>
<lb n="3361"/><p><span>Íar cclos na mbríathar sin do chách do léigeadar</span>
<lb n="3362"/><span>a nglúine fútha, agus do ghlacadar cumairce agus lán-chuimrighe</span>
<lb n="3363"/><span>na laoch, agus fós an dúibhce, fá bhreith</span>
<lb n="3364"/><span>thrócairigh do bhreith orrtha agus a n-anmanna</span>
<lb n="3365"/><span>do spáráil, agus gan ór, nó airgiod, dúithche,</span>
<lb n="3366"/><span>nó fearuinn, nó ceathra, maoin nó áirnéis do</span>
<lb n="3367"/><span>spáráil dá cheann.</span></p>
<lb n="3368"/>
<lb n="3369"/><p><span>Ciodh thrácht, do orduigh Dúibhce na cCleas</span>
<lb n="3370"/><span>cíos ríogha ann gach crích dar éirghidh a</span>
<lb n="3371"/><span>n-aghaidh na ndeagh-laoch an ccéin do mhairfidís</span>
<lb n="3372"/><span>ina mbeathaidh.  Agus a tug féin agus na húaisle</span>
<lb n="3373"/><span>eile do bhí a láimh cor agus coinghioll ris sin do</span>
<lb n="3374"/><span>chomhall go bliadhnamhail maille lé héirghe 'mach</span>
<lb n="3375"/><span>shlóigh agus sochraide gach uair budh riachtanas.</span>
<lb n="3376"/><span>Agus do snadhmadh síth agus caradradh eatarra iar sin,</span>
<lb n="3377"/><span>agus tríallaid cách dhíobh dá ttíorthaibh féin</span>
<lb n="3378"/><span>budhdhéin, agus beirid a n-aois gunta dhá leighios</span>
<lb n="3379"/><span>leó, agus beirios Rígh na Sorcha agus Ridire na Leomhan</span>
<lb n="3380"/><span>Dúibhce na cCleas dá leighios dochum na Calidonia, agus</span>
<lb n="3381"/><span>ba créachtach gúasachtach an rígh féin.</span>
<lb n="3382"/></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="3383"/><p><span>Agus ní haireastar a bheag dá n-iomrádh go</span>
<lb n="3384"/><span>rángadar an Chalidonia.  Agus ba hádhbhal lúthgháire</span>
<lb n="3385"/><span>an Rígh agus cháich rompa, agus ní héidir innisin go</span>
<lb n="3386"/><span>deireadh dhomhain leath nó trían ar caitheadh do</span>
<lb n="3387"/><span>mhaoin agus do mhaitheas ré a linn ann.  Agus is cían</span>
<lb n="3388"/><span>go raibh Rígh na Sorcha agus Dúibhce na cCleas</span>
<lb n="3389"/><span>slán, agus tan ba slán íad budh faoilidh cách</span>
<lb n="3390"/><span>dhe.</span></p>
<lb n="3391"/>
<lb n="3392"/><p><span>Dála na nGréagach umorro, ní haireastar a</span>
<lb n="3393"/><span>n-eachtra go rángadar cathair na hAithne san</span>
<lb n="3394"/><span>nGréig, agus ní roibh dá n-easbaidh ó imtheacht go</span>
<lb n="3395"/><span>tilleadh acht dhá mhíle agus aon-chéad.  Agus fiafraighios</span>
<lb n="3396"/><span>an Rígh sgéala dhíobha.</span></p>
<lb n="3397"/>
<lb n="3398"/><p><span>"Trúagh sin," ar síad: "ar ndul dhúinne agus</span>
<lb n="3399"/><span>dar slúaghaibh uile do láthair an treasa úd ní</span>
<lb n="3400"/><span>roibh aon aguinn do shíl nó do mheas tilleadh</span>
<lb n="3401"/><span>dar ccrích nó dar ttalamh féin dorídhis go foircheann</span>
<lb n="3402"/><span>an bheatha, agus níorbh iongnadh sin; ní dóigh</span>
<lb n="3403"/><span>ní bhfuil 'na bheathaidh anois beó aon do-chonairc</span>
<lb n="3404"/><span>leath nó trían a neirt slúaigh agus sochraide agus</span>
<lb n="3405"/><span>calmacht na laoch do bhí inar n-aghaidh, ionnas</span>
<lb n="3406"/><span>goma doichreite ó bhél nó ó iomad béul gomadh</span>
<lb n="3407"/><span>éidir don uibhir do-bhámair-ne ann seasadh</span></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="3408"/><p><span>fria a neart agus réna líonmhaire; agus is fíor nárbh</span>
<lb n="3409"/><span>fhéidir muna ccuireadh an Tríonnóid dhochlaoite,</span>
<lb n="3410"/><span>agá bhfuil fréumh agus substaint na maitheasa agas</span>
<lb n="3411"/><span>an neirt, an dá lasair dhomhúchta as na flaitheasaibh</span>
<lb n="3412"/><span>neamhdha dár ndíon agus dár n-anacal co nárbh</span>
<lb n="3413"/><span>fhéidir díth nó dochar 'dhéanamh dhúinn, agus</span>
<lb n="3414"/><span>go háiridhe aon-ridire ro-árrachtach dá ngoirthear</span>
<lb n="3415"/><span>Ridire na Leomhan; agus ní fheidir cía leanab éidir</span>
<lb n="3416"/><span>a chanamhain le teanga, agus fós cía chreidfeadh óna</span>
<lb n="3417"/><span>shúilibh féin dá mbeath 'na fhiadhnaisi, agus mar</span>
<lb n="3418"/><span>do imir a lúth, agus a neart, agus a ghal, agus a</span>
<lb n="3419"/><span>ghaisgeadh, agus an cumach a tug tair chách</span>
<lb n="3420"/><span>dhíobha roimhe, gur chruinnidh agus gur theaghluim</span>
<lb n="3421"/><span>a n-aon-mhaingir amháin íad, co nach bhfacaidh</span>
<lb n="3422"/><span>súil aríamh iongnadh budh mó ná an cruaidh-dhinge</span>
<lb n="3423"/><span>a tug ortha, co nachar fhéadadar suighe</span>
<lb n="3424"/><span>nó éirghidh, sgaoileadh nó iomlat, as ionadh a</span>
<lb n="3425"/><span>ccosgair gur thoilidh féin dhóibh é, agus gur gabhadh</span>
<lb n="3426"/><span>dhíobh an mhéd budh luinn leis a mbraighdionas</span>
<lb n="3427"/><span>ar marbhadh Rígh na Ciprus agus ioliomad eile</span>
<lb n="3428"/><span>nárbh fhéidir d'áiriomh nó d'innisin, co nárbh</span>
<lb n="3429"/><span>fhéidir aon dá mhuintir d'fhortamhladh tar a</span></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="3430"/><p><span>chumairce; agus muna mbeith méad a ghníomh-san</span>
<lb n="3431"/><span>budh doichreite lámh Rígh na Sorcha; gurab</span>
<lb n="3432"/><span>amhlaidh sin do claoidheadh an neart slóigh is</span>
<lb n="3433"/><span>mó a táinic aríamh," ol stíobhard Rígh Gréag.</span></p>
<lb n="3434"/>
<lb n="3435"/><p><span>"Is maith an sgéal sin," ol Rígh Gréag, "óir</span>
<lb n="3436"/><span>do chuirfighdís sin a neart uile ós na rannaibh."</span></p>
<lb n="3437"/>
<lb n="3438"/><p><span>Dála Rígh na Sorcha agus Righdire na Leomhan,</span>
<lb n="3439"/><span>ar bhfagháil leighis agus sláinte do chách dhóibh</span>
<lb n="3440"/><span>ba meanmnach Rígh na Calidonia agus íad-san uile;</span>
<lb n="3441"/><span>agus an tan ba haoibhne dhóibh ag iontlás meanmann</span>
<lb n="3442"/><span>agus aigionta is ann a táinic an Sage Malanto</span>
<lb n="3443"/><span>chuca agus aon-óglách 'na chuideachta agus glac</span>
<lb n="3444"/><span>litreacha ina láimh leis, agus toirbhreas do Righdire</span>
<lb n="3445"/><span>na Leomhan go hathlamh íad, agus do luigh socht</span>
<lb n="3446"/><span>adhbhal fair as a haithle treimhsi.</span></p>
<lb n="3447"/>
<lb n="3448"/><p><span>"Is iongnamh liom," ol Dúibhce na cCleas,</span>
<lb n="3449"/><span>"an socht ádhbhal sin for a bhfuilir, a aon-lámh</span>
<lb n="3450"/><span>ghaisgidh na cruinne uile, tair éis búadha do</span>
<lb n="3451"/><span>bhreith ar fhorgla fhear dhomhain, agus gan aon-chearn</span>
<lb n="3452"/><span>don domhan budh toil leat féin nárbh</span>
<lb n="3453"/><span>fhéidir leat a ngairm, nó rígh nó impire dá bhfuil</span>
<lb n="3454"/><span>ionta bhus loinn leat féin; agus innis dhúinn más</span>
<lb n="3455"/><span>éidir leat fáth do dhóláis, ionnas mara ttí linn</span>
<lb n="3456"/><span>congnamh leat go rabham páirteach a ndoilghios</span>
<lb n="3457"/><span>friot."</span>
<lb n="3458"/></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="3459"/><p><span>"Inneósad a dheimhin sin dhíbh, a cháirde</span>
<lb n="3460"/><span>ionmhain'," ar Ridire na Leomhan: ".i. an uair</span>
<lb n="3461"/><span>a táinic féin ón bhFrainc ann so d'fhágbhas mo</span>
<lb n="3462"/><span>chéile .i. inghion Rígh Franc um dhéigh arnam</span>
<lb n="3463"/><span>shnadhmadh fría an treas oidhche ría tteacht</span>
<lb n="3464"/><span>dhamh, ar bhéulaibh Rígh Lochlann a táinic dá</span>
<lb n="3465"/><span>tochmhairce go Paris agus iomad eile táinic dá</span>
<lb n="3466"/><span>tabhairt, go ttug éura tochmhairce forra uile;</span>
<lb n="3467"/><span>agus ar n-imtheacht dhamh-sa úaithe ann so</span>
<lb n="3468"/><span>tuillios Rígh Lochlann go neart slóigh dochum na</span>
<lb n="3469"/><span>Fraince, go rug go foiréigneach leis í, ar ndéanamh</span>
<lb n="3470"/><span>iomad díoghbhála dá ceann.  Agus do chuir sí geasa</span>
<lb n="3471"/><span>agus airmbearta fair gan luighe 'na hiomdhaidh</span>
<lb n="3472"/><span>go ceann bliadhna, a ndóchas go ttiubhrainn-si</span>
<lb n="3473"/><span>fúaslacadh dhí faoí sin.  Agus ag sin brígh na</span>
<lb n="3474"/><span>sgríbhinne úd, agus fáth mo dhóláis," ol Ridire</span>
<lb n="3475"/><span>na Leomhan.</span></p>
<lb n="3476"/>
<lb n="3477"/><p><span>"Is maith an sgéul sin," ol Dúibhce na cCleas,</span>
<lb n="3478"/><span>"óir luighim-si fóm armaibh go rachad féin go</span>
<lb n="3479"/><span>muirfighthear mé ann h'ádhbhar dlisdionach nó</span>
<lb n="3480"/><span>go bhfaicfead rem shúilibh dot ríoghadh a n-ionad</span>
<lb n="3481"/><span>an rígh sin thú."</span></p>
<lb n="3482"/>
<lb n="3483"/><p><span>"Is neamh-olc linn an sgéul do-chluinmíd,"</span>
<lb n="3484"/><span>ol Rígh na Sorcha, "óir ní hoiriseadh dhúinn go</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="3485"/><p><span>rabham ann, agus go ttugam ár díoth-fhoghla ar</span>
<lb n="3486"/><span>chríochaibh Lochlann."</span></p>
<lb n="3487"/>
<lb n="3488"/><p><span>"Trúagh sin," ar Ridire na Leomhan, "óir ní</span>
<lb n="3489"/><span>bhfuiltí-si ionastair nó ionchomhraic fós, agus dá</span>
<lb n="3490"/><span>mbeithidh, budh beag mo chás a Rígh Lochlann</span>
<lb n="3491"/><span>cona neart slóigh agus gan iarraidh dá ttraothadh</span>
<lb n="3492"/><span>acht sibh-si ar-aon agus mé féin."</span></p>
<lb n="3493"/>
<lb n="3494"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol Rígh na Sorcha,</span>
<lb n="3495"/><span>"go bhfuilmíd gan díth gan easbaidh, agus go racham</span>
<lb n="3496"/><span>ann gion go ndeachair féin linn nó nach ttéighir."</span></p>
<lb n="3497"/>
<lb n="3498"/><p><span>"Beir búaidh agus beannacht," ar Ridire na</span>
<lb n="3499"/><span>Leomhan, "is beag mo shuim-si a Rígh Lochlann</span>
<lb n="3500"/><span>an feadh a bheithidh liom."</span></p>
<lb n="3501"/>
<lb n="3502"/><p><span>Ciodh thrácht, do chaitheadar treas don aimsir</span>
<lb n="3503"/><span>ag iontlás meanman agus aigionta a bhfochair Rígh</span>
<lb n="3504"/><span>na Calidonia, gur dhearbhadar na leagha agus na</span>
<lb n="3505"/><span>doctúiridh dhóibh go rabhadar slán gan ghúais</span>
<lb n="3506"/><span>ar bith óna ccneadhaibh.  Agus ann sin gabhaid</span>
<lb n="3507"/><span>lámh ar imtheacht, agus ceileabhraid do Rígh na</span>
<lb n="3508"/><span>Calidonia, agus fá hathtuirseach an rígh 'na</span>
<lb n="3509"/><span>ndíaigh.  Agus ní haireastar a n-eachtra go rángadar</span>
<lb n="3510"/><span>críochaibh na Sorcha, agus go dún an rígh, áit a</span>
<lb n="3511"/><span>ttáinic an ríoghan 'na ccoine agus 'na ccomharcís.</span>
<lb n="3512"/><span>Agus is súaill má do-rinneadh is an saoghal trían na</span>
<lb n="3513"/><span>lúthghára do-rinneadh an ríoghan rompa agus na</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="3514"/><p><span>huaisle ó sin amach.  Agus do fhanadar ann sin</span>
<lb n="3515"/><span>trí hoidhche agus teóra lá, agus a cceann na rée sin</span>
<lb n="3516"/><span>ceileabhraid don ríoghain agus dona húaisle ar-cheana.</span>
<lb n="3517"/><span>Agus do bhádar triar curadhadh na cruinne</span>
<lb n="3518"/><span>agus trí húaithnidhe gaisgidh na talmhan ar aon-réim</span>
<lb n="3519"/><span>siubhail agus astair a bhfochair a chéile, gan</span>
<lb n="3520"/><span>gúais gan cuntar, treimhsi fhada dá n-aimsir, go</span>
<lb n="3521"/><span>ttarla íad aon do ló ar siubhail do leataobh</span>
<lb n="3522"/><span>foraoisi fír-áilne.  Agus a tugadar súil 'na ttimchioll</span>
<lb n="3523"/><span>go bhfacadar an cairfhíadh ina bhfochair agus beanna</span>
<lb n="3524"/><span>óir fair agus an taobh deas dhe 'na airgiod chaoin-gheal</span>
<lb n="3525"/><span>agus ceithre cosa fionnruinne faoí.  Tárla sdéad</span>
<lb n="3526"/><span>Ridire na Leomhan an lá sin ag Dúibhce na</span>
<lb n="3527"/><span>cCleas tré shocamhla a siubhail, agus síneas a ndíaigh</span>
<lb n="3528"/><span>an fhiadha, agus leanaid cách oile é.  Gidh eadh do </span>
<lb n="3529"/><span>bhí do lúas an eich gur fhág amharc Ridire na</span>
<lb n="3530"/><span>Leomhan go haithghearr, agus do choingidh Rígh</span>
<lb n="3531"/><span>na Sorcha 'na amharc é do ghnáth, agus do ghabh</span>
<lb n="3532"/><span>an fíadh rompa gacha ndíreach go ndeachaidh</span>
<lb n="3533"/><span>asdeach a n-úaimh do leataobh na mara móir-anfaidh,</span>
<lb n="3534"/><span>agas leanaid-sion go dorus na húamha</span>
<lb n="3535"/><span>é, agus choncadar sean-aitheach gránna athúathmhar</span>
<lb n="3536"/><span>do leataobh na húamha agus nár mhó</span>
<lb n="3537"/><span>mór-thulach shléibhe iná 'cheann agus nárbh fhaide</span></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="3538"/><p><span>caol-bhuinnén fuinsionn iná 'mhuinél, agus dhá</span>
<lb n="3539"/><span>chlúais chíordhubh chríon-fhionnfacha ar an</span>
<lb n="3540"/><span>cceann sin; agus gérmh ádhbhal méad an chinn sin dob</span>
<lb n="3541"/><span>aidhbhle na clúasa faoí dhó iná é, agus srón mhór</span>
<lb n="3542"/><span>ghorm chnapach go rachadh laoch dhá mhéad</span>
<lb n="3543"/><span>fóna arm ar gach sinistre dhá pholláiribh</span>
<lb n="3544"/><span>ramhar smugacha, agus béul úathmhar ramhar-phusach</span>
<lb n="3545"/><span>ar an mór-cheann sin, agus nárbh aidhbhle</span>
<lb n="3546"/><span>mór-ghleann idir dhá árd-shlíabh iná an craos-bhéul</span>
<lb n="3547"/><span>sin an tan do labhradh leis, agus dhá láimh</span>
<lb n="3548"/><span>chnapacha chruaidh-fhéitheach fair, agus nár</span>
<lb n="3549"/><span>chaoile bog-shibhinn a d'fhásfadh a ndomhuin-uisge</span>
<lb n="3550"/><span>iná íad, agus mar chrann siubhail príomh-luinge</span>
<lb n="3551"/><span>dó, dhá chois ghiobacha fhad-fhionnfacha</span>
<lb n="3552"/><span>faoí agus nár chaoile dhá lorgain chorra</span>
<lb n="3553"/><span>iná íad, acht toirt an fhionnfaidh dhá n-aidhbhsiughadh,</span>
<lb n="3554"/><span>agus dhá spáig mhóra ingneacha faoí</span>
<lb n="3555"/><span>an dá chaol-lorgain sin, agus aon tsúil amháin a</span>
<lb n="3556"/><span>cceartlár 'aighthe agus 'éadain, agus nár ghile cnap</span>
<lb n="3557"/><span>canaigh iná í.  Agus arna fhaicsin sin do Dhúibhce</span>
<lb n="3558"/><span>na cCleas gabhas iongnamh mór é, agus do bhí ag</span>
<lb n="3559"/><span>agallamh fris go ttáinic an rígh chuca.  Agus ar</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="3560"/><p><span>tteacht do láthair dhó do ghabh dá shíor-choisreagtha</span>
<lb n="3561"/><span>treimhsi, óir, gidh iomdha dúil</span>
<lb n="3562"/><span>éugsamhail do-chonairc roimhe sin, ní fhacaigh</span>
<lb n="3563"/><span>samhail an fhathaigh sin aríamh roimhe sin.  Agus</span>
<lb n="3564"/><span>fiafraighios Dúibhce na cCleas sgéala dhe.</span></p>
<lb n="3565"/>
<lb n="3566"/><p><span>"Trúagh sin," ar an t-aitheach, "is leis an</span>
<lb n="3567"/><span>fhíadh adeirthaoi do cuireadh misi isna rachtaibh</span>
<lb n="3568"/><span>éugsamhla a bhfaicidhthe mé; agus mo thruaighe!</span>
<lb n="3569"/><span>dá mbeith na sgéala agam-sa an úair sin, an tan</span>
<lb n="3570"/><span>do bhádhas um neart féin, amhail atá anois, dob</span>
<lb n="3571"/><span>urus an fiadh úd d'fhagháil, óir ní bhíonn aon-mhaidin</span>
<lb n="3572"/><span>isin mbliadhain nach tteid tréasan uaimh</span>
<lb n="3573"/><span>si amach, agus muna mbeith an oidhche ann anois</span>
<lb n="3574"/><span>do thaisbéanfain-si slighe ghabhála an fhíadha</span>
<lb n="3575"/><span>dhíbh, agus munab áil libh sin gabhaidh do gach</span>
<lb n="3576"/><span>taobh dhíom-sa, agus tóguidh mé ar an tulaigh</span>
<lb n="3577"/><span>sin súas agus taisbéanfad an uile ghléas dá</span>
<lb n="3578"/><span>bhfuil air dhíbh."</span></p>
<lb n="3579"/>
<lb n="3580"/><p><span>Tuirlingid ar-aon íar sin, agus gabhaid ar gach</span>
<lb n="3581"/><span>taobh dhe gur thógbhadar ar áird an chnuic é.</span>
<lb n="3582"/><span>Is ann sin do tharraing an t-aitheach míochoinghiollach</span>
<lb n="3583"/><span>slat dhoilfe dhraoidheachta amach, agus a</span></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="3584"/><p><span>n-áit na sgéal do shíleadar d'fhagháil ón aitheach</span>
<lb n="3585"/><span>is amhlaidh do-rinne an tslat do bhualadh ar</span>
<lb n="3586"/><span>gach aon dhíobha, go ndéarna dhá chollamhain</span>
<lb n="3587"/><span>chloiche choimhdhíreach dhíobha ar-aon, agus fágbhus</span>
<lb n="3588"/><span>amhlaidh sin íad.</span></p>
<lb n="3589"/>
<lb n="3590"/><p><span>Dála Ridire na Leomhan umorro.  Do bhí ar</span>
<lb n="3591"/><span>siubhail fána dhíthchioll dá n-iarraidh ar feadh</span>
<lb n="3592"/><span>an laoí sin go ttáinic iomdhorcha na hoidhche; agus</span>
<lb n="3593"/><span>ann sin níor bhfeidir cá ngéabhadh, agus íar mbeith</span>
<lb n="3594"/><span>dhó amhlaidh ad-chonairc soillsighe líonmhara</span>
<lb n="3595"/><span>ina chomhfhogus, agus glúaisios fána dhéin agus ad-chonairc</span>
<lb n="3596"/><span>an dúnadh ríogha ro-álainn agus an bruth</span>
<lb n="3597"/><span>beann-árd bláth-chaomh agus an t-íosdas fionn-álainn</span>
<lb n="3598"/><span>flatha 'na chomhfhogus, agus glúaisios asteach</span>
<lb n="3599"/><span>ann, agus do fuair teaghlach ríogha ro-líonmhar ar a</span>
<lb n="3600"/><span>cheann ann agus flaith fhorasta ghnúis-álainn a</span>
<lb n="3601"/><span>n-ionadh flatha agus rígh eatarra.  Agus ar bhfaicsin</span>
<lb n="3602"/><span>Ridire na Leomhan dóibh do éirgheadar ina</span>
<lb n="3603"/><span>chomhdháil uile, agus do-rinneadar úmhla fosaidh agus</span>
<lb n="3604"/><span>fritheóilte dhó, agus do cuireadh 'na shuidhe a</span>
<lb n="3605"/><span>bhfochair tríath na bruighne é, agus níor fochtadh</span>
<lb n="3606"/><span>sgéala dhe gur dáileadh bíadha saora sochaithmhe</span>
<lb n="3607"/><span>agus deocha aosda meisgeamhla fair; agus do bhí-sion</span></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="3608"/><p><span>lán do bhuairt tré chailleamh a chuideachta.</span>
<lb n="3609"/><span>Agus fa dheóigh fiafraighios an fhlaith-ríogh dhe</span>
<lb n="3610"/><span>cá háit a roibh, nó cía hé, nó cá háit a roibh a</span>
<lb n="3611"/><span>thriall, nó cía d'fholaimh an domhain dhó.</span></p>
<lb n="3612"/>
<lb n="3613"/><p><span>"As an bhFrainc mé," ar sé, ".i. mac Ridire</span>
<lb n="3614"/><span>darab ainim Don Cláro, agus do bhádhas ocht</span>
<lb n="3615"/><span>mbliadhna dég um amadán, agus atáim anois críonna,"</span>
<lb n="3616"/><span>ar sé, "agus atáim ar seachrán ar feadh an laoí aniodh</span>
<lb n="3617"/><span>um chuideachta; óir do bhádhus féin agus beirt</span>
<lb n="3618"/><span>dheadh-laoch eile ag siubhal na sligheadh, agus</span>
<lb n="3619"/><span>níor chían go bhfacamar carrfhíadh fúasgrach</span>
<lb n="3620"/><span>fothlúaimneach go mbeannaibh óir, go ttaobh</span>
<lb n="3621"/><span>airgid, agus go ccosaibh fionnruimhe úainn, agus do</span>
<lb n="3622"/><span>reatheamar chuige, agus do imidh féin agus mo</span>
<lb n="3623"/><span>chuideachta úaim-si gan fios a ndíola ó shoin</span>
<lb n="3624"/><span>go ttárla oruibh-si mé ar bhfaicsin soillsi an</span>
<lb n="3625"/><span>dúnadh-sa dhamh.  Agus do bhreathnuighios comhairle</span>
<lb n="3626"/><span>agus lorgaireacht d'fhagháil úaibh.  Agus ag sin</span>
<lb n="3627"/><span>mo sgéala dhíbh," air sé.</span></p>
<lb n="3628"/>
<lb n="3629"/><p><span>"Trúagh sin," ar an grúagach, "is gúais mhór</span>
<lb n="3630"/><span>gur cailleadh do chuideachta mar do cailleadh</span>
<lb n="3631"/><span>an iomad do dhaoine maithe ris an síabhradh</span>
<lb n="3632"/><span>sin, agus ní mholaim-si dhuit-si nó do neach oile a</span>
<lb n="3633"/><span>leanmhain go bráth.  Agus inneósad-sa dhuit a bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="3634"/><p><span>dá sgéalaibh agam féin, agus is beag liom do chongnamh</span>
<lb n="3635"/><span>dhuit é:</span></p>
<lb n="3636"/>
<lb n="3637"/><p><span>"Is é is ainm dhamh-sa Alasdrann na cCon</span>
<lb n="3638"/><span>mBreac, Rígh na Beag-Innsi, agus is é adhbhar</span>
<lb n="3639"/><span>m'fhoranma as na conaibh breaca, .i. íall do</span>
<lb n="3640"/><span>chonaibh breaca a tárla agam, agus ní roibh an</span>
<lb n="3641"/><span>m'eólas isin domhan coin dob fhearr ná íad,</span>
<lb n="3642"/><span>óir ní imgheadh cluithe nó seilg ar bith orra; agus</span>
<lb n="3643"/><span>do ghrádhaighios seilg na ccon agus íad féin go</span>
<lb n="3644"/><span>mór; agus do shíoghlaidh na coin sin agam, agus do </span>
<lb n="3645"/><span>bhíodh gach cú dá ttigeadh úatha breac agus na</span>
<lb n="3646"/><span>buadha ceádhna orra.  Agus lá n-aon dá rabhas ar</span>
<lb n="3647"/><span>faithche an dúnadh-sa agus mo dhá dhearbh-chomhalta</span>
<lb n="3648"/><span>dhéag um fharradh do-choncamar an fíadh sin</span>
<lb n="3649"/><span>adearthaoí do thaoibh dhínn.  Agus leanaid ar</span>
<lb n="3650"/><span>ccoin é, agus leanmaoid-ne uile íad.  Agus ní cían</span>
<lb n="3651"/><span>do-chúamar an tan do-choncamar an fíadh ag dul</span>
<lb n="3652"/><span>asdeach a ndorus na húamha atá le taobh na</span>
<lb n="3653"/><span>fairge ann so shíos.  Agus do leanamar ann sin é, agus</span>
<lb n="3654"/><span>do fuaramar ar ccoin 'na luighe a ndorus na</span>
<lb n="3655"/><span>huamha réimh-ráite, agus do-choncamar do leataobh</span>
<lb n="3656"/><span>na húamha aitheach uathmhar éugsamhail</span></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="3657"/><p><span>chugainn, agus do ráidh go ndéanadh eólas dhúinn</span>
<lb n="3658"/><span>ar an bhfíadh.  Agus do leanamar-ne é go céim-dhíreach,</span>
<lb n="3659"/><span>agus do-gheibhmíd dún ro-álainn don</span>
<lb n="3660"/><span>taobh eile dá úaimh sin.  Agus tiaghmaoíd asteach</span>
<lb n="3661"/><span>ann, agus do fúaramar ceithearnach fíata mór-fhoclach</span>
<lb n="3662"/><span>ann, agus a tárla deireadh an laoí agus</span>
<lb n="3663"/><span>tosach oidhche ann fán am sin.  Agus do íarr an</span>
<lb n="3664"/><span>t-aitheach oruinn suighe, agus do-rinneamar amhlaidh,</span>
<lb n="3665"/><span>agus ba hádhbhal ar n-iongnadh fán áit sin do</span>
<lb n="3666"/><span>bheith chomhfhogus agus sin dhúinn agus gan sinn dá</span>
<lb n="3667"/><span>fhaigsin ríamh roimhe.  Agus fógras an ceithearnach</span>
<lb n="3668"/><span>cluithe cleasuigheacht' oruinn, agus a tugadar</span>
<lb n="3669"/><span>líothróid óir chuca, agus do fhoráladar d'fhear</span>
<lb n="3670"/><span>dom mhuintir-si é féin do chosnamh ar a lámhach</span>
<lb n="3671"/><span>san ría.</span></p>
<lb n="3672"/>
<lb n="3673"/><p><span>Ciodh thrácht, níor sguir an fear sin da lámhach</span>
<lb n="3674"/><span>an chleasa gur leag mo chomhaltaidhe féin uile</span>
<lb n="3675"/><span>leis.  Agus táirngid amach as an dún uile íad, agus</span>
<lb n="3676"/><span>do-rinneadar dhá chollamhain dhég chloiche dhíobha</span>
<lb n="3677"/><span>um fhíadhnaisi féin ar an láthair sin.  Agus tillid</span>
<lb n="3678"/><span>orom féin, agus a tugadar an fíadh réamh-ráite</span>
<lb n="3679"/><span>asteach.  Agus fíafraighid dhíom nar mhaith liom</span>
<lb n="3680"/><span>an fíadh sin do bhronnadh orom, agus gabhaid ag</span>
<lb n="3681"/><span>sgige agus ag fanóid fúm.  Agus éirghim forra ann sin,</span></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="3682"/><p><span>agus nochtaim mo lann agus m'iolfhaodhbhair ortha, agus</span>
<lb n="3683"/><span>dob aithreach liom, óir gér mhór mo bharamhail-si</span>
<lb n="3684"/><span>as mo láimh féin tug an céile comhraic sin do </span>
<lb n="3685"/><span>bhí agam cloidheamh caomh-chlasach solasda</span>
<lb n="3686"/><span>roidhealramhach amach, agus craitheas as mó</span>
<lb n="3687"/><span>chomhair féin é, agus arna fhaicsin dhamh-sa téid</span>
<lb n="3688"/><span>mo neart uile ar ccúl, agus a tug mo chéile comhraic</span>
<lb n="3689"/><span>ceangal cruaidh do-sgaoilte form, agus teilgios faoí</span>
<lb n="3690"/><span>shileadh na ríogh-choinle mé.  Agus ba hádhbhal mo</span>
<lb n="3691"/><span>phían an oidhche sin go ttáinic inghion chruthach</span>
<lb n="3692"/><span>chaomh chugam ar cuairt, agus arnam fhaicsin</span>
<lb n="3693"/><span>dhi gabhas truaighe umam í.  Agus tug aighaidh ar</span>
<lb n="3694"/><span>an aitheach a ccéadóir, agus naisgios fair mo bhreith</span>
<lb n="3695"/><span>ón choinnil agus sócal braighdionais do thabhairt</span>
<lb n="3696"/><span>dhamh an oidhche sin, agus tug-san sin di.  Agus ba</span>
<lb n="3697"/><span>tuirseach brónach an inghion.  Agus fíafraighim sgéala</span>
<lb n="3698"/><span>don aitheach cía hé féin, nó cá háit as a ttáinic,</span>
<lb n="3699"/><span>nó créad fá roibh ag dhamh féin.</span></p>
<lb n="3700"/>
<lb n="3701"/><p><span>Do innis dhamh go ttáinic as íarthar na</span>
<lb n="3702"/><span>hAmerica gus an áit si dochum inghreama agus</span>
<lb n="3703"/><span>dochair do dhéanamh do gach aon, agus go ccúalaidh</span>
<lb n="3704"/><span>gur misi budh tríath forsan chrích agus go ccaithfeadh</span></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="3705"/><p><span>féin a stiubhradh d'fhagháil dó féin.</span></p>
<lb n="3706"/>
<lb n="3707"/><p><span>Agus do labhras-sa go mín leis, agus do gheallas go</span>
<lb n="3708"/><span>léigfinn stiúbhradh na críche dhó agus mé féin do</span>
<lb n="3709"/><span>léigion amach, agus fós go n-íocfuinn cíos ríogha</span>
<lb n="3710"/><span>fris.  Agus gabhas an ríoghan réamh-ráite dá ghuidhe</span>
<lb n="3711"/><span>uime sin do ghlacadh, agus aontuigheas fá dheóigh</span>
<lb n="3712"/><span>sin do dhéanamh.  Agus do fhíafraighios dhe</span>
<lb n="3713"/><span>an budh éidir dhamh mo chomhaltaidhe</span>
<lb n="3714"/><span>d'fhagháil, agus adubhairt-san nárbh fhéidir, agus go</span>
<lb n="3715"/><span>rabhadar fá dhíamhair aige féin, agus nach bhfuighdís</span>
<lb n="3716"/><span>féin nó neach oile dá roibh ann furtacht úadha</span>
<lb n="3717"/><span>go ttigeadh laoch bú cródha ná é féin agus ar nach</span>
<lb n="3718"/><span>luighfeadh draoidheacht nó easurlaigheacht, agus do</span>
<lb n="3719"/><span>chlaoithfeadh é féin isna cleasaibh gaisgidh budh</span>
<lb n="3720"/><span>toghtha leis féin dá roibh aige.  "Agus ní tháinic</span>
<lb n="3721"/><span>agus ní thiucfaidh aon don Ádhamhchloin dárab</span>
<lb n="3722"/><span>éidir misi do chlaoidh um ghaisgeadh féin, agus</span>
<lb n="3723"/><span>fós ní bhfuil san domhan neach is mó draoidheacht</span>
<lb n="3724"/><span>iná mé; agus muna mbeith acht búadha mo</span>
<lb n="3725"/><span>chláoidhimh agam ní baoghal dhamh aon san</span>
<lb n="3726"/><span>mbioth da bhuain dhom, óir ní fhágann</span>
<lb n="3727"/><span>fuigheall dá bhuille, agus ní deargthar ar an tí agá</span></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="3728"/><p><span>mbí re reannaibh nó le faobhraibh arm."  Agus</span>
<lb n="3729"/><span>do fhíafraighios sgéala na hinghine óige iol-chrothaighe</span>
<lb n="3730"/><span>dhe, agus do innis dhamh gurab</span>
<lb n="3731"/><span>dalta dhó í .i. inghion Rígh na tTulach nÓir, "óir</span>
<lb n="3732"/><span>ní bhfuil tulach nó mullach 'na thír gan a</span>
<lb n="3733"/><span>bheith líonta do mhíanach óir agus do chlochaibh</span>
<lb n="3734"/><span>úaisle búadha ar-cheana, agus as é prionnsa is</span>
<lb n="3735"/><span>saidhbhre isin mbioth uile é.  Agus is tuirseach ria</span>
<lb n="3736"/><span>fad na háite si úadh agus do dhén leam instrumentidhe</span>
<lb n="3737"/><span>do bhéaras um ghoire é."</span></p>
<lb n="3738"/>
<lb n="3739"/><p><span>Tug an t-aitheach arna mhárach cead imtheacht</span>
<lb n="3740"/><span>dhamh ar impidhe na hinghine, agus ní fhacas é ó</span>
<lb n="3741"/><span>shoin, agus ní héidir ríomh nó áiriomh do chur ar</span>
<lb n="3742"/><span>uiligheacht laoch agus ridire cródha fágthar fris.</span>
<lb n="3743"/><span>Agus is deimhin gur cailleadh do chuideachta-sa</span>
<lb n="3744"/><span>fris," ol Alasdrann na cCon mBreac.</span></p>
<lb n="3745"/>
<lb n="3746"/><p><span>"Is baoghal liom sin," ol Ridire na Leomhan.</span></p>
<lb n="3747"/>
<lb n="3748"/><p><span>Do rugadar as an oidhche sin go moch-éirghidh</span>
<lb n="3749"/><span>gréine arna mhárach.  Is ann sin do éirghidh</span>
<lb n="3750"/><span>Ridire na Leomhan, agus do cheangail a chorp a</span>
<lb n="3751"/><span>meodhón earraidh agus éidigh, agus gabhas a threalamh</span>
<lb n="3752"/><span>troda agus catha uime, agus musglas Alasdrann na cCon</span>
<lb n="3753"/><span>mBreac, agus íarras an t-eólas do mhúnadh dhó</span>
<lb n="3754"/><span>gus an aitheach.</span>
<lb n="3755"/></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="3756"/><p><span>"Truagh sin," ar Alasdrann, "óir ar ór an</span>
<lb n="3757"/><span>bheatha ní rachfuinn, agus ní mholfuinn dhuit</span>
<lb n="3758"/><span>féin dul ann, óir fúigfighthar ris an aitheach</span>
<lb n="3759"/><span>thú."</span></p>
<lb n="3760"/>
<lb n="3761"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol Ridire na</span>
<lb n="3762"/><span>Leomhan, "muna ttí thú dod dheóin go ttiucfair</span>
<lb n="3763"/><span>dot h'aimhdheóin."</span></p>
<lb n="3764"/>
<lb n="3765"/><p><span>Agus do rug air, agus do cheangail go crúaidh é,</span>
<lb n="3766"/><span>agus do-rinne an céadna rena theaghlach.</span></p>
<lb n="3767"/>
<lb n="3768"/><p><span>"A ridire chródha," ar Alasdrann, "sgaoil</span>
<lb n="3769"/><span>díom, agus gibé thiucfas de rachfad féin leat, gidh</span>
<lb n="3770"/><span>nach dóigh ceachtar dhínn do thilleadh go bráth."</span></p>
<lb n="3771"/>
<lb n="3772"/><p><span>Sgaoileas Ridire na Leomhan dhíobha uile íar</span>
<lb n="3773"/><span>sin.</span></p>
<lb n="3774"/>
<lb n="3775"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol Alasdrann, "gurab</span>
<lb n="3776"/><span>iomdha treas agus comhlann a tárla dhamh</span>
<lb n="3777"/><span>aríamh, agus nár claoidhiomh mé romhad acht claoí</span>
<lb n="3778"/><span>an aithidh, agus gur measa liom faoí dhó an fásgadh</span>
<lb n="3779"/><span>docheangail orom nó ceangal an aithidh uile."</span></p>
<lb n="3780"/>
<lb n="3781"/><p><span>Agus a tugadh bíadha saora so-bhlasda, agus deocha</span>
<lb n="3782"/><span>so-óla chuca, agus iar sin glúaisid ar-aon go húaimh</span></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="3783"/><p><span>an aithidh.  Agus níor chían go ttarla sdéad Ridire</span>
<lb n="3784"/><span>na Leomhan orrtha, agus a tárla an fíadh réumh-ráite</span>
<lb n="3785"/><span>dhóibh.  Agus leanas Ridire na Leomhan é go</span>
<lb n="3786"/><span>céim-dhíochra, agus sporas an stéad lúthmhar lán-éusgaoi,</span>
<lb n="3787"/><span>co nach cían do imidh fair an tan do </span>
<lb n="3788"/><span>rug ar adhairc fair, agus do chuingimh fair an</span>
<lb n="3789"/><span>ngreim sin é go ttáinic Alasdrann chuige.</span>
<lb n="3790"/><span>Agus ceanglaid go crúaidh é, agus béicios an fíadh</span>
<lb n="3791"/><span>íaramh, co nár fhág úath, nó arracht, nó geilt</span>
<lb n="3792"/><span>ghleinne a n-úaimh nó a n-droibhél gan dúsgadh</span>
<lb n="3793"/><span>don mór-bhúirfeadh sin.  Do-chúalaidh an</span>
<lb n="3794"/><span>t-aitheach an t-árd-bhúireadh, agus do athain gur</span>
<lb n="3795"/><span>chaill an fíadh, agus ba caill agus claoidh gheasa</span>
<lb n="3796"/><span>dhó é.  Agus gabhas a threalamh catha agus</span>
<lb n="3797"/><span>draoidheachta go hathlamh uime, agus lingeas</span>
<lb n="3798"/><span>amach as an úaimh go ttárla an bheirt</span>
<lb n="3799"/><span>dheadh-laoch fair a ndoras na húamha agus an</span>
<lb n="3800"/><span>fíadh cuibhrighthe aca.</span></p>
<lb n="3801"/>
<lb n="3802"/><p><span>"Dom chubhais, 'Alasdrainn," ar sé, "ní</span>
<lb n="3803"/><span>hé sin conradh ar ar léigios úaim roimhe so thú,</span>
<lb n="3804"/><span>agus íocfair anois go maith do dhroch-chomhairle agus</span>
<lb n="3805"/><span>do dhroch-choingheall friom."</span></p>
<lb n="3806"/>
<lb n="3807"/><p><span>"Sguir dot bhríathraibh go bhfionnad do</span>
<lb n="3808"/><span>ghníomh," ol Ridire na Leomhan.</span>
<lb n="3809"/></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="3810"/><p><span>Agus is amhlaidh sin do-rinneadh, agus gabhaid an</span>
<lb n="3811"/><span>bheirt sin ag túargain a chéile aithidh imchían</span>
<lb n="3812"/><span>gan fios tláis nó fainne ar cheachtar dhíobha.</span></p>
<lb n="3813"/>
<lb n="3814"/><p><span>Ba hiongnadh ris an aitheach an comhrac</span>
<lb n="3815"/><span>codroma do bhí eatarra mar sin, agus tóigeas for a</span>
<lb n="3816"/><span>chleasaibh, agus teilgios a ubhal for Ridire na</span>
<lb n="3817"/><span>Leomhan.  Airigheas Ridire na Leomhan chuige é,</span>
<lb n="3818"/><span>agus gabhas a n-airde é, agus caitheas ris an aitheach</span>
<lb n="3819"/><span>é dorídhis.  Gabhas an fomhóir 'na láimh é, agus ba</span>
<lb n="3820"/><span>hiongnadh ádhbhal leis an cleas do bheith ag</span>
<lb n="3821"/><span>neach ar bith acht é féin iona aonar, agus caitheas é</span>
<lb n="3822"/><span>an dara feacht agus an treas feacht, agus níorbh fheairde</span>
<lb n="3823"/><span>dhó, óir dob eólach Ridire na Leomhan ar an</span>
<lb n="3824"/><span>ccleas mar é féin.</span></p>
<lb n="3825"/>
<lb n="3826"/><p><span>Ciodh thrácht, níor fhág an bheirt sin neart gan</span>
<lb n="3827"/><span>fhásgadh, cleas gan imirt, gaisgeadh gan nochtadh,</span>
<lb n="3828"/><span>nó lúth gan taisbeánadh go haindreanta d'aroile</span>
<lb n="3829"/><span>a n-alt na húaire sin, co nach bhfacaidh súil, agus nach</span>
<lb n="3830"/><span>ccúalaidh clúas, agus nár smúain croidhe aríamh</span>
<lb n="3831"/><span>cleas goile, nó cluithe lúith, nó neart aignidh,</span>
<lb n="3832"/><span>nó gaisgeadh fíoch nó fala, nár chaitheadar an</span>
<lb n="3833"/><span>bheirt sin ré chéile san mómeint sin, go rabhadar</span>
<lb n="3834"/><span>ar aon arna n-anbhfuinneadh ó dhlús na ngléas,</span>
<lb n="3835"/><span>agus ó iomad na ngaisgeadh ro fearadh leó ar aon,</span>
<lb n="3836"/><span>gan fhios tláis nó time ar cheachtar dhíobh ó</span></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="3837"/><p><span>thosach an laoí sin go tosach an laoí arna</span>
<lb n="3838"/><span>mhárach.  Agus gér fhada an rée sin ag dlúth-chomhrac</span>
<lb n="3839"/><span>ní druid ó chéile do-ronsat, acht a n-aigneadh</span>
<lb n="3840"/><span>do thógbháil, agus dlúthudh ré chéile, agus mire rachta agus</span>
<lb n="3841"/><span>fheirge dá ngabháil ar aon, agus teannadh agus dlúthadh</span>
<lb n="3842"/><span>fri aroile, ionnas dá ttigeadh mac nó bráthair nó</span>
<lb n="3843"/><span>céile comhfhoguis gach fir dhíobha nach aitheónadh</span>
<lb n="3844"/><span>ceachtar dhíobha tair chéile ó dhlús a</span>
<lb n="3845"/><span>n-iombhuailte, co nach aitheóntaoi gurab daoine</span>
<lb n="3846"/><span>íad treall acht collamhain coimhgheala crúaidh-iarnaidhe</span>
<lb n="3847"/><span>ó chasnaidh na ngeal-lann ngorm-fhaobhracha</span>
<lb n="3848"/><span>ina ttimchioll.</span></p>
<lb n="3849"/>
<lb n="3850"/><p><span>Dála Alasdrainn na cCon mBreac umorra fris</span>
<lb n="3851"/><span>an rée sin, do bhí ag féachuin an chomhraic sin,</span>
<lb n="3852"/><span>agus do éirghidh 'na sheasamh ar cúl Ridire na</span>
<lb n="3853"/><span>Leomhan, agus as eadh roi ráidh:</span></p>
<lb n="3854"/>
<lb n="3855"/><p><span>"A churaidh na cruinne, agus 'aon-úaithne</span>
<lb n="3856"/><span>ghaisgidh na talmhan, is iongnamh úir na talmhan</span>
<lb n="3857"/><span>féin dot iomchar ar aidhbhle do ghníomh, ar</span>
<lb n="3858"/><span>fheabhas do láimhe, agus ar chródhacht do chuirp;</span>
<lb n="3859"/><span>agus a churaidh fhír-úasail, is iomdha duine a</span>
<lb n="3860"/><span>ngeall comhraic an laoí 'niodh; agus a lóchrann</span>
<lb n="3861"/><span>fhíor-úasal an ghaisgidh, is deimhin gurab dochum</span></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="3862"/><p><span>aidhmhillidh na ccinidheacha atá an uilphéist</span>
<lb n="3863"/><span>úathmhar aithigh sin fris a ccomhraicir, agus nach</span>
<lb n="3864"/><span>bhfuil fear dhá chlaoí ar chlár na cruinne acht</span>
<lb n="3865"/><span>thú féin amháin, agus tuig gurab mairg do fúigfighthe</span>
<lb n="3866"/><span>fris a gcoigrighe agus uiligheacht duine a ngioll</span>
<lb n="3867"/><span>red chomhrac; agus a mhír chródha na ccuradh,</span>
<lb n="3868"/><span>tóig h'aigneadh agus féuch an ttiucfadh dhíot</span>
<lb n="3869"/><span>an cloidheamh búadha úd ina láimh do bhuain</span>
<lb n="3870"/><span>dhe, agus níl muill ar do bhúaidh ó sin amach, agus is</span>
<lb n="3871"/><span>iomdha súil d'fhíaghuin ar do chomhrac ó thánguis</span>
<lb n="3872"/><span>ann."</span></p>
<lb n="3873"/>
<lb n="3874"/><p><span>Tug an macaomh silleadh beag dia shúilibh</span>
<lb n="3875"/><span>'na thimchioll tré dhearmad, d'fhéuchuin na sluagh</span>
<lb n="3876"/><span>ar ar labhair Alasdrann, agus gér bheag é tug faill</span>
<lb n="3877"/><span>don aitheach léim do thabhairt faoína sgéidh</span>
<lb n="3878"/><span>fair, gur íathustar a lámha éugsamhla éugcumpa</span>
<lb n="3879"/><span>ina thimchioll.  Éirighios an glan-mhacaomh é,</span>
<lb n="3880"/><span>agus a tug fásgadh foirtill féidhm-láidir ar a chorp</span>
<lb n="3881"/><span>féin, agus beirios 'na ghlaic ar dheas-láimh an aithigh</span>
<lb n="3882"/><span>gur chuir sníomh agus casadh innte, co nár léur</span>
<lb n="3883"/><span>go roibh an claoidheamh solasda mór-bhúadhach</span>
<lb n="3884"/><span>'na láimh aríamh, agus iompúigheas tair a</span>
<lb n="3885"/><span>chúl, agus muighios agus bagras a fhaobhar ar an</span>
<lb n="3886"/><span>aitheach.</span>
<lb n="3887"/></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="3888"/><p><span>"Fóill ort, a ghaisgigh," ol an t-aitheach,</span>
<lb n="3889"/><span>"coingbhaigh úaim fós do lámh, agus muna ndéana</span>
<lb n="3890"/><span>maith dhuit a choingbhéal ní dhéana sé olc,</span>
<lb n="3891"/><span>óir is briathar dhamh-sa gibé neach do bhain</span>
<lb n="3892"/><span>an lann sin ar éigin dhíom-sa go bhfuil ionchomhraic</span>
<lb n="3893"/><span>lé gach aon isin ccruinne an feadh a</span>
<lb n="3894"/><span>bhías 'na mhaighistar fair, agus ní headh amháin</span>
<lb n="3895"/><span>acht le hilmhílte, agas tabhair-si fosadh agus cead</span>
<lb n="3896"/><span>agallamh dhamh-sa agus inneósad sgéala dhuit."</span></p>
<lb n="3897"/>
<lb n="3898"/><p><span>"Do-ghéabhair cead agallamh," ar Ridire na</span>
<lb n="3899"/><span>Leomhan, "acht go bhfúaslaicthir gan mhoill an</span>
<lb n="3900"/><span>bheirt ridireadha do gabhadh leat úaim ané ann</span>
<lb n="3901"/><span>so agus dhá chomhalta dhég Alasdrainn na cCon</span>
<lb n="3902"/><span>mBreac, agus dar m'armaibh gaisgidh ní bhfuighir</span>
<lb n="3903"/><span>cáirde aon-úair ón mbás gan sin."</span></p>
<lb n="3904"/>
<lb n="3905"/><p><span>"Do-ghéabhthaoi sin uile," ol an t-aitheach,</span>
<lb n="3906"/><span>"agus glúais liom mar a bhfuilid do thaobh na</span>
<lb n="3907"/><span>tulcha sa."</span></p>
<lb n="3908"/>
<lb n="3909"/><p><span>Gluaisid ann sin leath ar leath, agus ar ndul mar a</span>
<lb n="3910"/><span>rabhadar dóibh tógbhas an fomhóir an díamhair</span>
<lb n="3911"/><span>draoidheachta do chuir umpa dhíof, gur léig ameasg</span>
<lb n="3912"/><span>cháich íad, agus budh lúthgháireach cách dhíof</span>
<lb n="3913"/><span>fri aroile, agus suighid ann sin ar dhruim na tulcha,</span></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="3914"/><p><span>agus fíafraighios Ridire na Leomhan fios a anma don</span>
<lb n="3915"/><span>aitheach.</span></p>
<lb n="3916"/>
<lb n="3917"/><p><span>"An Dolbh Éugcumpa mhac Luirc na nGlún</span>
<lb n="3918"/><span>mhic Úmhóir na nGleann mhic Leasraidh Dhaite</span>
<lb n="3919"/><span>m'ainm," ar sé, "agus inneósa sgéala dhíbh, a</span>
<lb n="3920"/><span>bhuidhean shuairc churadha.  Fán am fár</span>
<lb n="3921"/><span>rugadh mé do bhí mé a ndeilbh éagcumpa</span>
<lb n="3922"/><span>gan amhras mar do bhádar mo sheanaibh agus mo</span>
<lb n="3923"/><span>shinsiribh romham, agus a tarla íomháigh</span>
<lb n="3924"/><span>chroisi agus aon dhá chéusa uirre idir mo shlinnén.</span>
<lb n="3925"/><span>Agus ba híongnamh adhbhal liom aithribh an</span>
<lb n="3926"/><span>deilbh sin, agus gidh go rabhadar féin gaosmhar</span>
<lb n="3927"/><span>a gceardchaibh geintleachta níor thuigeadar</span>
<lb n="3928"/><span>fáigheodóracht na híomháighe.  Agus do shiubhlaighdar</span>
<lb n="3929"/><span>a bhfad agus a ngearr liom idir iomad</span>
<lb n="3930"/><span>fallsúnacha gur tairrngaireadh go mbéinn um</span>
<lb n="3931"/><span>Chríosdaighe ria mbás, agus go gclaoídhfidhe</span>
<lb n="3932"/><span>ioliomad Críosdaighe liom sul do bhéinn féin um</span>
<lb n="3933"/><span>aon.  Agus níor fágadh cleas, nó cluithe, nó siabhradh</span>
<lb n="3934"/><span>draoidheachta gan mhúnadh dhamh a n-oirchill</span>
<lb n="3935"/><span>sgreasa na cCríosdaighe.  Agus do fúair mé an</span></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="3936"/><p><span>cloidhiomh iolbhúadhach solasda sin do bheanais</span>
<lb n="3937"/><span>dhíom; agus ní fhágann fuighioll dia bhuille,</span>
<lb n="3938"/><span>agus ní trasgarthar an tí agá mbí 'na láimh an feadh a</span>
<lb n="3939"/><span>bhías aige.  Agus atá agam sdéad lúthmhar lánéusgaidh</span>
<lb n="3940"/><span>nach bhfuil a hionamhail oile isin mbioth</span>
<lb n="3941"/><span>uile, agus do fúaras mo theagasg ann gach cleas dár</span>
<lb n="3942"/><span>fhoghuin don ngaisgeadh cé gur dhíomhaoin</span>
<lb n="3943"/><span>dhamh é ad t'aghaidh-si, a bhárr áigh na</span>
<lb n="3944"/><span>cruinne.  Agus do síleadh go gclaoidhfinn-si an</span>
<lb n="3945"/><span>Chríosduigheacht sul do chlaoífighe mé, agus muna</span>
<lb n="3946"/><span>mbeith a lúas do fosduidheadh an fíadh, ní</span>
<lb n="3947"/><span>claoidhfighe agus ní béarthaoi mar súd mo bhuadha-sa.</span>
<lb n="3948"/><span>Agus is mac dhamh-sa an fíadh úd, agus is duine do</span>
<lb n="3949"/><span>ghnáth, agus ní roibh, agus ní bhfuil isin domhan sa</span>
<lb n="3950"/><span>each nó beathach eile do bhéaradh air an bhfíadh</span>
<lb n="3951"/><span>úd do lúas cos acht m'each féin amháin, agus dearbhráthair</span>
<lb n="3952"/><span>eile dhi do bhí ag Rígh na tTulach</span>
<lb n="3953"/><span>nÓir; agus do gadadh úadha é, agus is í sin agad-sa í;</span>
<lb n="3954"/><span>agus dá measuinn-si gurab í do bheith ann, an tan</span>
<lb n="3955"/><span>do gabhadh a marcach liom roimhe so do ghlacfuinn</span>
<lb n="3956"/><span>cúram uimpe, agus ní bhfuightheá-sa í</span>
<lb n="3957"/><span>lem fiadh-sa d'fhasdógh.  Agus ní claoifí misi ar</span>
<lb n="3958"/><span>én-chor dá mbeith an fíadh úd dá réir féin,</span></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="3959"/><p><span>óir ní tháinic agus ní thiucfaidh neach budh</span>
<lb n="3960"/><span>mó easurlaigheacht iná é go n-uige súd.  Agus ag</span>
<lb n="3961"/><span>sin mo sgéala dhíbh," ol an t-aitheach.</span>
<lb n="3962"/><span>"Agus anois ó do chaillios mo shéun</span>
<lb n="3963"/><span>guidhim sibh agus déanaidh déirc orom an</span>
<lb n="3964"/><span>ní do fioghradh agus do tairngaireadh dhamh do</span>
<lb n="3965"/><span>thabhairt dhamh .i. mo bhaisdeadh, ionnas go</span>
<lb n="3966"/><span>mbéinn 'mo Chríosdaighe; óir a tuigim</span>
<lb n="3967"/><span>nárbh fhéidir buadha do bhreith orom acht le</span>
<lb n="3968"/><span>hárd-chumhachtaibh an Spioraid Naoimh, agus</span>
<lb n="3969"/><span>diúltuim do chumhachtaibh na ndéeibh dár</span>
<lb n="3970"/><span>ghéillios cheana, agus adhraim agus géillim dona</span>
<lb n="3971"/><span>cumhachtaibh is fearr agus is mó, agus diúltuim do</span>
<lb n="3972"/><span>chealgaibh bith-fhallsa díomhaoine dá nach féidir</span>
<lb n="3973"/><span>seasadh a n-aghaidh na n-árd-chumhachta lér</span>
<lb n="3974"/><span>claoidheadh misi agus iomad oile romham."</span></p>
<lb n="3975"/>
<lb n="3976"/><p><span>Ba hiongnadh adhbhal lé Ridire na Leomhan</span>
<lb n="3977"/><span>comhrádh an Duilbh, agus níor lugha le cách oile é, agus</span>
<lb n="3978"/><span>go háirighe Dúibhce na cCleas, óir do bhí 'na</span>
<lb n="3979"/><span>Phágánach an sin, agus is adhbhal an meas do rug</span>
<lb n="3980"/><span>ar a chaint.  Is an sin do ghoir Ridire na Leomhan</span>
<lb n="3981"/><span>Dúibhce na cCleas agus Alasdrann na cCon</span>
<lb n="3982"/><span>mBreac chuige, do choimhairliughadh riú créd do</span></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="3983"/><p><span>dhéanamh fris an Dolbh.  Agus do mholadar-san dó</span>
<lb n="3984"/><span>a bhaisdeadh, agus do ráidh an Dúibhce gur mhaith</span>
<lb n="3985"/><span>leis é féin do bhaisdeadh agus a theagasg isin</span>
<lb n="3986"/><span>ccreidiomh fhíre.  Agus ba lúthgháireach íad uile dhe</span>
<lb n="3987"/><span>sin.  Agus tillid gus an Dolbh dorídhis, agus adubhairt</span>
<lb n="3988"/><span>Ridire na Leomhan fris, dá ndéanamh féin agus a</span>
<lb n="3989"/><span>mhac aithrighe fhírinneach agus creidiomh go</span>
<lb n="3990"/><span>fírinneach isin Tríonnóidí, nach é amháin go</span>
<lb n="3991"/><span>bhfuigheadh a bhaisdeadh, acht mar an ccéadhna</span>
<lb n="3992"/><span>go bhfuighedís ar aon maitheamh an' anacluinn</span>
<lb n="3993"/><span>agus a léigion saor ar a ttoil féin.</span></p>
<lb n="3994"/>
<lb n="3995"/><p><span>"Trúagh sin," ar an Dolbh, "luighim-si fá a</span>
<lb n="3996"/><span>ttonguid mo thúatha do mhionnaibh nach cás ar</span>
<lb n="3997"/><span>bith liom-sa mo bhás dá mbéinn um Chríosdaighe</span>
<lb n="3998"/><span>ghlan aon-úair amháin, agus ó sin amach nach</span>
<lb n="3999"/><span>siubhólainn aon-chéim isin saoghal sa go bráth</span>
<lb n="4000"/><span>acht a seirbhís an fhír-Dhía Uile-chumhachtaigh</span>
<lb n="4001"/><span>agus dot réir, gibé bhus luinn leat, dá ttugthar</span>
<lb n="4002"/><span>maithiomh m'anma dhamh."</span></p>
<lb n="4003"/>
<lb n="4004"/><p><span>Sgaoilid don fhíadh íar sin, agus nochtaid as a</span>
<lb n="4005"/><span>earradh draoidheachta é, agus cuirid fán ccoinghioll</span>
<lb n="4006"/><span>chéadhna, agus a tug sin dóibh go humhal.</span>
<lb n="4007"/><span>Agus beirios an Dolbh leis dá thigh íad an oidhche</span>
<lb n="4008"/><span>sin, agus cuirid comhaltaidhe Alasdrainn a ccoinne</span>
<lb n="4009"/><span>ab naomhtha do bhí a mainisdir na caithreach</span></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="4010"/><p><span>dá thabhairt do bhaisdeadh na druinge sin.  Agus a</span>
<lb n="4011"/><span>táinic chuca gidh gur leasg leis é, agus do bhaist an</span>
<lb n="4012"/><span>triúr sin .i. Dúibhce na cCleas, an Dolbh, agus</span>
<lb n="4013"/><span>Sighra .i. mac an Duilbh neach do bhí 'na fhíadh</span>
<lb n="4014"/><span>roimhe sin.  Agus is ádhbhal do dhoirteadar íad féin</span>
<lb n="4015"/><span>do Dhía íarna mbaisdeadh.  Agus do suigheadh íad</span>
<lb n="4016"/><span>íar sin a n-eagar a chéile, agus do dáileadh bíadha</span>
<lb n="4017"/><span>saora sochaithmhe, agus deocha meara roimhilsi</span>
<lb n="4018"/><span>dhóibh.</span></p>
<lb n="4019"/>
<lb n="4020"/><p><span>Agus a táinic Righ na tTulach nÓir chuca, agus</span>
<lb n="4021"/><span>fearas fáilte friú, agus suighios 'na bhfarradh, agus</span>
<lb n="4022"/><span>gabhaid ag ól agus ag iontlás meanman agus aigionta</span>
<lb n="4023"/><span>gurbho subhach cách dá ttomhaltas.  Agus a</span>
<lb n="4024"/><span>tarla Dúibhce na cCleas ós comhair na hinghine</span>
<lb n="4025"/><span>go díreach, agus gabhas ag breathnughadh fuirre</span>
<lb n="4026"/><span>gur sháith ruinn a rusg agus a radharc 'na deilbh,</span>
<lb n="4027"/><span>gur bhreathnuigh Ridire na Leomhan agus Rígh</span>
<lb n="4028"/><span>na Sorcha amhlaidh sin é.  Agus ar bhfagháil úain</span>
<lb n="4029"/><span>isin ól dóibh goirid an Dúibhce chuca, agus fíafraighid</span>
<lb n="4030"/><span>nar chuir spéis nó aire isin inghin.</span></p>
<lb n="4031"/>
<lb n="4032"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ar sé, "gur chuireas</span>
<lb n="4033"/><span>cheana, acht gur mheasas nach féidir dhamh a</span>
<lb n="4034"/><span>beith agam .i. isi 'na Págánach agus misi anois</span>
<lb n="4035"/><span>um Chríosdaighe."</span>
<lb n="4036"/></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="4037"/><p><span>"Léig sin a seachad," ol Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="4038"/><span>"óir is deimhin má iontuigheann dhuit féin</span>
<lb n="4039"/><span>go mbíadh sí gan mhoill ar do chreideadh, agus</span>
<lb n="4040"/><span>cuirfead-sa an Dolbh dia hagallamh cona mhac</span>
<lb n="4041"/><span>.i. Sighra."</span></p>
<lb n="4042"/>
<lb n="4043"/><p><span>Tug an Dúibhce mór-altughadh fris, agus</span>
<lb n="4044"/><span>goirios Ridire na Leomhan agus Rígh na Sorcha an</span>
<lb n="4045"/><span>Dolbh agus Sighra leó a n-úaignios, agus fíafraighid</span>
<lb n="4046"/><span>sgéala na hinghine dhíobhtha.</span></p>
<lb n="4047"/>
<lb n="4048"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol an Dolbh, "gurab</span>
<lb n="4049"/><span>í súd inghion rígh is saidhbhre isin domhan uile,</span>
<lb n="4050"/><span>agus gurab fhusa dhó íosduighe óir do dhéanamh</span>
<lb n="4051"/><span>iná do ríghthibh oile mion-fhoirgneamh.  Agus is</span>
<lb n="4052"/><span>cumhachtach an rígh é," ar sé, "agus is subháilceach</span>
<lb n="4053"/><span>béasadh na hinghine úd, agus ní mairg lé bhfaobhfuighthear</span>
<lb n="4054"/><span>í, óir ní bhíaidh duine budh saidhbhre</span>
<lb n="4055"/><span>iná é."</span></p>
<lb n="4056"/>
<lb n="4057"/><p><span>"Más eadh," ar Ridire na Leomhan, "atá ann</span>
<lb n="4058"/><span>so mac rígh ro-chumhachtaidh .i. mac Rígh na</span>
<lb n="4059"/><span>hArabia, agus dá ndeachthá-sa d'agallaimh na</span>
<lb n="4060"/><span>hinghine tair a cheann do rachmaoisi ar aon dia</span>
<lb n="4061"/><span>agallamh-san, dochum go cceanglamaois dá</span>
<lb n="4062"/><span>chéile íad ria n-imtheacht dhúinn, óir ní</span></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="4063"/><p><span>fhéadmaid moill do dhéanamh ar én-chor,"</span>
<lb n="4064"/><span>ar sé, "gurab aire sin gur mhaith linn lúathadh ar</span>
<lb n="4065"/><span>gach leith."</span></p>
<lb n="4066"/>
<lb n="4067"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa go ccaithfidh sí a</span>
<lb n="4068"/><span>bheith aige má toil leis féin agus libh-si, óir is</span>
<lb n="4069"/><span>misi féin is oide dhi, agus as í mo bhean a buime,</span>
<lb n="4070"/><span>agus is deimhin go bhféadaim-si féin saidhbhrios</span>
<lb n="4071"/><span>do-fhaisnéisi do thabhairt dhi gion nach</span>
<lb n="4072"/><span>ttiubhradh a hathair aon-ní dhi," ar an Dolbh.</span></p>
<lb n="4073"/>
<lb n="4074"/><p><span>Agus imghios íar sin d'agallamh na hinghine,</span>
<lb n="4075"/><span>agus do innis comhrádh Ridire na Leomhan agus</span>
<lb n="4076"/><span>Rígh na Sorcha um an ccleamhnas sin di.</span></p>
<lb n="4077"/>
<lb n="4078"/><p><span>"Is fírinneach," ar an inghion, "gurab maith</span>
<lb n="4079"/><span>an céile dhamh-sa agus do gach inghin rígh agus ró-fhlatha</span>
<lb n="4080"/><span>eile mac Rígh na hArabia, gidh eadh</span>
<lb n="4081"/><span>is gúais liom go mbíadh m'athair ina aghaidh</span>
<lb n="4082"/><span>tré a bheith anois ina Chríosdaighe dhó."</span></p>
<lb n="4083"/>
<lb n="4084"/><p><span>"Léig sin seachad," ol Sighra mhac Duilbh,</span>
<lb n="4085"/><span>"óir caithfidh an rígh toil m'athar agus mo thoil-si</span>
<lb n="4086"/><span>do dhéanamh, agus lúathuidhthear ar do sgéala,</span>
<lb n="4087"/><span>óir ní fheadaid moill do dhéanamh."</span></p>
<lb n="4088"/>
<lb n="4089"/><p><span>"Más eadh," ar sí, "atá m'athair a n-imchían</span>
<lb n="4090"/><span>úainn, agus déantar libh-si bhar ttoil féin liom-sa</span></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="4091"/><p><span>um an adhbhar sin, agus biad-sa ar bhar ttoil."</span></p>
<lb n="4092"/>
<lb n="4093"/><p><span>Ba meanmnach an Dolbh agus Sighra dhe sin,</span>
<lb n="4094"/><span>agus tillid arís gus na flatha sin, agus ceanglaid an</span>
<lb n="4095"/><span>cleamhnas sin leith ar leith, agus ní dheárnsat muill</span>
<lb n="4096"/><span>íar sin an tan do íarr sisi a baisdeadh.  Agus do-rinneadh</span>
<lb n="4097"/><span>amhlaidh, agus do pósadh an lánamha sin</span>
<lb n="4098"/><span>íaramh go n-iomad iolghárdais ag cách iompa.</span>
<lb n="4099"/><span>Agus gabhaid ag ól, agus ag cluitheadh, ag iontlás</span>
<lb n="4100"/><span>meanman, agus aigionta, ar feadh cáocaoisi.</span></p>
<lb n="4101"/>
<lb n="4102"/><p><span>A cceann na rée sin adubhairt Ridire na</span>
<lb n="4103"/><span>Leomhan gur mhithe leis féin imtheacht do</span>
<lb n="4104"/><span>lorgaireacht a mhná féin, ó do fhág a chuideachta</span>
<lb n="4105"/><span>agus a cháirde féin sítheóilte gan trioblóid.</span></p>
<lb n="4106"/>
<lb n="4107"/><p><span>Do fhíafraigh Sighra mac an Duilbh dhe</span>
<lb n="4108"/><span>créd an lorgaireacht do bhí for a mhnaoí aige, nó</span>
<lb n="4109"/><span>créd a tarla dhi.  Ciodh thrácht, do innis</span>
<lb n="4110"/><span>Ridire na Leomhan ó thús go deireadh dhó</span>
<lb n="4111"/><span>sgéala a mhná agus mar rug Rígh Lochlann go</span>
<lb n="4112"/><span>foiréigneach leis í íar n-imtheacht dhó féin ar</span>
<lb n="4113"/><span>chogadh Rígh na Ciprus.</span></p>
<lb n="4114"/>
<lb n="4115"/><p><span>Ba meanmnach an Dolbh agus a mhac dona sgéala</span>
<lb n="4116"/><span>sin, agus a tugadar a mór-mhionna go rachadaoís</span>
<lb n="4117"/><span>féin leis, agus nach bhfuigheadh Rígh Lochlann a</span></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="4118"/><p><span>dhíon ar muir nó ar tír orra.  Agus adubhairt</span>
<lb n="4119"/><span>Alasdrann na cCon mBreuc go rachadh leó mar</span>
<lb n="4120"/><span>an ccéadhna.</span></p>
<lb n="4121"/>
<lb n="4122"/><p><span>"Más eadh," ol Rígh na Sorcha, "is cóir do</span>
<lb n="4123"/><span>Dhúibhce na cCleas fuireach ó thárla núadh-phósda é."</span></p>
<lb n="4124"/>
<lb n="4125"/><p><span>"Dar m'armaibh gaisgidh," ol an Dúibhce,</span>
<lb n="4126"/><span>"ar mhnáibh na talmhan ní fhanfuinn-si gan</span>
<lb n="4127"/><span>dul lé mo chompán go ccríochnuigh' a chogadh, agus</span>
<lb n="4128"/><span>go mbainiom críocha Lochlann amach cona coróin,</span>
<lb n="4129"/><span>agus go bhfaghaidh Ridire na Leomhan an choróin sin</span>
<lb n="4130"/><span>a ndíol a mhasla agus 'asdair."</span></p>
<lb n="4131"/>
<lb n="4132"/><p><span>Gabhas Ridire na Leomhan buidheachas mór</span>
<lb n="4133"/><span>fris an Dúibhce, agus fria cách ar-cheana, agus do</span>
<lb n="4134"/><span>ráidh nach bhfúigfeadh inghion Rígh na tTulach</span>
<lb n="4135"/><span>'na haonar gan coimhéad uirre.</span></p>
<lb n="4136"/>
<lb n="4137"/><p><span>"Do-bhéaram linn í," ar an Dolbh, "agus ní</span>
<lb n="4138"/><span>muirghin oruinn í."</span></p>
<lb n="4139"/>
<lb n="4140"/><p><span>"Más eadh," ol sí, "is maith liom sin, óir</span>
<lb n="4141"/><span>ní bhfuil ní dob fhearr liom ná amharc dom</span>
<lb n="4142"/><span>shúilibh ar Chlára Chneis-ghil, ó tharla dhíbh-si</span>
<lb n="4143"/><span>uile a bheith a ccomh-cheangal carthannacht</span></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="4144"/><p><span>mar ataoí, ionnas go mbéinn féin 'na heólas ó</span>
<lb n="4145"/><span>thárla an tslighe agam chuice."</span></p>
<lb n="4146"/>
<lb n="4147"/><p><span>Do mholadar uile an chomhairle sin iar mbeith</span>
<lb n="4148"/><span>subhach so-mheanmnach dhóibh.  Tug an Dolbh</span>
<lb n="4149"/><span>a sdéad stuaidh-leabhair sgíamh-álainn chuca, agus as</span>
<lb n="4150"/><span>eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4151"/>
<lb n="4152"/><p><span>"A Ridire na Leomhan, bíodh an t-each-sa</span>
<lb n="4153"/><span>agad-sa, óir as í each is fearr dar shiubhail féur</span>
<lb n="4154"/><span>nó fonn aríamh í, agus is dearbhráthair dhi h'each</span>
<lb n="4155"/><span>féin, agus tabhair do Rígh na Sorcha í, agus tugadh</span>
<lb n="4156"/><span>Rígh na Sorcha 'each féin do Dhúibhce na</span>
<lb n="4157"/><span>cCleas, agus tabhair do chloidhiomh féin dhamh-sa,</span>
<lb n="4158"/><span>ó tá mo chloidhiomh-sa agad-sa go tilleadh ó</span>
<lb n="4159"/><span>Lochlannaibh dhúinn."</span></p>
<lb n="4160"/>
<lb n="4161"/><p><span>Agus do-rinneadh amhlaidh sin gan mhoill.  Agus</span>
<lb n="4162"/><span>gabhaid lámh air imtheacht, agus is mairg tír nó</span>
<lb n="4163"/><span>talamh ar a roibh a n-aghaidh a n-alt na húaire</span>
<lb n="4164"/><span>sin, óir dob íad seisior curadhadh dob fhearr</span>
<lb n="4165"/><span>gal agus gaisgeadh neart agus niadhchas dár shiubhail</span>
<lb n="4166"/><span>an talamh san am sin íad ar lasadh feirce chuca.</span></p>
<lb n="4167"/>
<lb n="4168"/><p><span>Is ann sin do gléusadh long leabhair-shéadach</span>
<lb n="4169"/><span>dhóibh, agus do cuireadh trí tionchaire luinge innte,</span>
<lb n="4170"/><span>mar atá, biadh a n-ionadh a chaithmhe, agus ór a</span>
<lb n="4171"/><span>n-ionadh a bhronta, agus arm a n-ionadh a</span>
<lb n="4172"/><span>dhiúbhraice.  Agus tógbhaid a seólta ós na hiolmharaibh,</span></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="4173"/><p><span>agus ba hiomdha gúais mhara tarla</span>
<lb n="4174"/><span>dhóibh go teacht go críochaibh Lochlann.</span>
<lb n="4175"/><span>Tángadar ann a ccéadóir go méad meanman agus</span>
<lb n="4176"/><span>mór-aigeanta, agus níor stadsat go rángadar go</span>
<lb n="4177"/><span>faithche na Beirbhe Lochlannaigh.  Agus is amhlaidh</span>
<lb n="4178"/><span>a tárla Rígh Lochlann an tan sin, agus ollmhughadh</span>
<lb n="4179"/><span>fleagha agus féasda aige, agus ioliomad ríogh agus ro-fhlatha</span>
<lb n="4180"/><span>cona mór-shochraide ar cuireadh an fhéusda sin</span>
<lb n="4181"/><span>aige a n-oirchill inghine Rígh Franc do phósadh</span>
<lb n="4182"/><span>san oidhche sin.  Agus a tárla é féin agus na húaisle</span>
<lb n="4183"/><span>sin ag seilg agus ag fíadhach an lá sin fá na foraoisibh</span>
<lb n="4184"/><span>budh comhfhoigsi dhóibh, ionnas gur fágbhadh</span>
<lb n="4185"/><span>an dún go húaigneach a n-easbaidh daoine, acht</span>
<lb n="4186"/><span>madh aois frithéolmha an dúna agus cusbóradha</span>
<lb n="4187"/><span>na cathrach, an tan a tángadar na haoidhe</span>
<lb n="4188"/><span>úaisle éan-uaire sin ann.  Agus ba hadhbhal</span>
<lb n="4189"/><span>suaitheantas an t-seisir saor-churadh sin fón am</span>
<lb n="4190"/><span>sin.  Agus arna bhfaicsin do chách amhlaidh sin do</span>
<lb n="4191"/><span>iathadar doirsi na caithreach, agus do sgaoileadar</span>
<lb n="4192"/><span>re sgéalaibh seachneóin na críche go huilidhe, agus</span>
<lb n="4193"/><span>gus an Amhas Ór-armach .i. dearbhráthair an rígh</span>
<lb n="4194"/><span>cona thrí chéad amhas.</span></p>
<lb n="4195"/>
<lb n="4196"/><p><span>Dála an t-seisir réumh-ráite.  Do ionsuighdar</span></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="4197"/><p><span>rompa gacha ndíreach gus an ccathraigh, agus do-gheibhid</span>
<lb n="4198"/><span>a doirsi dúnta ar a ccionn.  Acht cheana</span>
<lb n="4199"/><span>budh díomhaoin an t-íathadh glais sin, óir níor</span>
<lb n="4200"/><span>lúaithe íad-san chuca iná glais oslaice le doirn</span>
<lb n="4201"/><span>nó le suinseadh dá ttugadh an Dolbh nó a mhac</span>
<lb n="4202"/><span>Síoghra forra, agus níor sguirseat an seisior sin go rángadar</span>
<lb n="4203"/><span>an pálás ríoghdha, agus do goireadh comharca</span>
<lb n="4204"/><span>agus caismearta isin dún le faiscin an fheadhma sin.</span></p>
<lb n="4205"/>
<lb n="4206"/><p><span>Iarna chloisdin d'inghin Rígh Franc clisios an</span>
<lb n="4207"/><span>luighe liúin agus lán-tuirsi ina roibh, agus fíafraighios</span>
<lb n="4208"/><span>don mbantracht créad é adhbhar an fhúachtnaigh</span>
<lb n="4209"/><span>sin.  Agus do inniseadar sin dhi, agus smuainighas</span>
<lb n="4210"/><span>an inghion go mb'éidir gurab é Ridire na Leomhan</span>
<lb n="4211"/><span>táinic ann.  Gidh eadh do bhí do mhéad a bróin agus</span>
<lb n="4212"/><span>a tuirsi go ndeachaidh a n-éadóchas nár mhair sé,</span>
<lb n="4213"/><span>agus nach bhfaicfeadh féin chaoiche é, agus as eadh ro</span>
<lb n="4214"/><span>ráidh:</span></p>
<lb n="4215"/>
<lb n="4216"/><p><span>"Is cuma dhamh-sa cia fil ann," ar sí, "óir</span>
<lb n="4217"/><span>is dochum dóláis tuirsi agus míofhortúin na beatha</span>
<lb n="4218"/><span>saoghalta d'fhulang do chuir an Trínnóid</span>
<lb n="4219"/><span>Neamhdha dochum an tsaoghail si mé, óir dámadh</span>
<lb n="4220"/><span>liom ceannas na cruinne uile gan uireasbaidh, is</span>
<lb n="4221"/><span>beag a shochar nó a shólás dhamh agus m'én-shearc</span>
<lb n="4222"/><span>agus m'én-ionmhaine do bheith um éugmaois,</span>
<lb n="4223"/><span>ós é féin do ghlacas do roghain tair gach inmhe</span></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="4224"/><p><span>saoghalta uile.  Agus is deimhin, dá mbeith sé ina</span>
<lb n="4225"/><span>bheathaidh nach bíadh an comh-fhad sa gan mo</span>
<lb n="4226"/><span>leanmhain, gidh fada nó geárr do-bhéarthaoí</span>
<lb n="4227"/><span>uadha mé, gurab aire sin is deimhin liom a bhás,</span>
<lb n="4228"/><span>agus is beag an sgéal mo bhás-sa agus mo dhólás ina</span>
<lb n="4229"/><span>fharradh san.  Agus uch!, a Dhé dhil, níor chás forom-sa</span>
<lb n="4230"/><span>a bhás dá bhfaicinn día oidheadh é, nó dá</span>
<lb n="4231"/><span>bhfaicinn a chorp marbh um fhíadhnaise,</span>
<lb n="4232"/><span>ionnas go bhfuighinn aon-bhlaiseadh a bhéil, agus</span>
<lb n="4233"/><span>go leanadh m'anom 'anam-san agus go n-íodhlaicthídhe</span>
<lb n="4234"/><span>sinn a n-aon-leabaidh thalmhan.  Agus</span>
<lb n="4235"/><span>anois sílidh Rígh Lochlann misi do bheith aige</span>
<lb n="4236"/><span>féin mar mhnaoí agus mar leannánn; gidh eadh is</span>
<lb n="4237"/><span>díomhaoin dó, óir is deimhin mo bhás a bheith a</span>
<lb n="4238"/><span>ngar dhamh, agus ní holc liom é, acht gan mo</span>
<lb n="4239"/><span>chorp do bheith a n-aon-úaimh le Ridire na</span>
<lb n="4240"/><span>Leomhan."</span></p>
<lb n="4241"/>
<lb n="4242"/><p><span>Agus íar sin tuiteas a ttaiseadh agus a ttáimhnéullaibh</span>
<lb n="4243"/><span>dá éis sin.</span></p>
<lb n="4244"/>
<lb n="4245"/><p><span>Ba hádhbhal iongantas na bantrachta do</span>
<lb n="4246"/><span>chomhrádh na hinghine, agus gabhas truaighe íad</span>
<lb n="4247"/><span>uimpe, agus gabhaid agá comh-fhurtacht go ttáinic</span>
<lb n="4248"/><span>tair a hais as a néull.  Fá hí sin úair fá ttángadar</span>
<lb n="4249"/><span>na sé huaithnidhe comh-theanna sin, ré heólas</span></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="4250"/><p><span>druinge dár ghabhadar do mhuintir na cathrach</span>
<lb n="4251"/><span>go gríanán na hinghine, agus do íarr Ridire na</span>
<lb n="4252"/><span>Leomhan ar an Dolbh anmhuin ar deireadh aca</span>
<lb n="4253"/><span>d'eagla sgátha nó eagla do chur ar an inghin,</span>
<lb n="4254"/><span>agus do mhol an Dolbh an chomhairle sin, agus anas</span>
<lb n="4255"/><span>amuich día n-éisi.  Agus tiaghaid-sion asteach íar sin,</span>
<lb n="4256"/><span>agus níor áiridh an inghion nó an bhantracht íad gur</span>
<lb n="4257"/><span>bheannaigh Ridire na Leomhan go forbhfaoilidh</span>
<lb n="4258"/><span>dhóibh, agus sgaoileas a chathbharra go huirlamh</span>
<lb n="4259"/><span>dhe.  Féachas an inghion fair, agus ar a fhaicsin</span>
<lb n="4260"/><span>dhi as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4261"/>
<lb n="4262"/><p><span>"Uch!, a Dhé Uile-chumhachtaidh, agus a</span>
<lb n="4263"/><span>Stiughruightheóir na néull agus na n-uile, an féidir</span>
<lb n="4264"/><span>go ccreidfind ó mo shúilibh go bhfaicim go substainteach</span>
<lb n="4265"/><span>corpordha mo chéad-searc agus m'én-ghrádh,</span>
<lb n="4266"/><span>mo lúth agus mo láthar, mo shláinte agus mo</span>
<lb n="4267"/><span>mheisneach?  Agus uch!, a Dhé, más aisling fil orom</span>
<lb n="4268"/><span>anois, agus nach bhfaicim an ní dair liom do-chím,</span>
<lb n="4269"/><span>acht búaidhreamh na leannán ag oibriughadh</span>
<lb n="4270"/><span>ionam, fóir ar m'anam, óir is deimhin gurab í</span>
<lb n="4271"/><span>m'aisling dhéaghnach í."</span></p>
<lb n="4272"/>
<lb n="4273"/><p><span>Ar cclos na mbríathar sin do Ridire na Leomhan</span>
<lb n="4274"/><span>lingios ar an inghin, agus tógbhas 'na ucht í, agus gabhas</span>
<lb n="4275"/><span>agá pógadh go milis miochair, agus níor fhéad a</span></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="4276"/><p><span>shúile gan déura troma falcmhara d'fhearthain</span>
<lb n="4277"/><span>tré chomhrádh na hinghine; agus ní hé amháin, acht</span>
<lb n="4278"/><span>cách uile; agus go háirighe inghion Rígh na tTulach</span>
<lb n="4279"/><span>nÓir, dob ádhbhal a tuirsi agus a brón um an</span>
<lb n="4280"/><span>ríoghain.  Agus fáisgios Ridire na Leomhan ré a ucht</span>
<lb n="4281"/><span>agus léna chroidhe í, agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4282"/>
<lb n="4283"/><p><span>"A ríoghan," ar sé, "ná bíodh úamhan ort</span>
<lb n="4284"/><span>nís sía, óir atáim-si ann so agad, agus is bríathar</span>
<lb n="4285"/><span>dhamh-sa go n-íocfaid an dream tug annso thú</span>
<lb n="4286"/><span>do mhasla, agus mo mhasla-sa fós, agus astar na n-uasal</span>
<lb n="4287"/><span>sa ar-cheana, agus ní sgarfair-si liom-sa do-rídhis</span>
<lb n="4288"/><span>an géin bhus beó sinn ar aon.  Agus ag sin agad Rígh</span>
<lb n="4289"/><span>na Sorcha .i. Séadhna Saor-bheásach, agus is dílios</span>
<lb n="4290"/><span>dhamh-sa é, agus as é lámh ghaisgidh is fearr san</span>
<lb n="4291"/><span>mbioth é agus ag súd oile Dúibhce na cCleas, mac</span>
<lb n="4292"/><span>Rígh na hArabia, agus a chéile .i. inghion Rígh na</span>
<lb n="4293"/><span>tTulach nÓir, agus a táinic an ríoghan úd d'aon-adhbhar</span>
<lb n="4294"/><span>linn do bhreith ort-sa; agus ag sin</span>
<lb n="4295"/><span>agad Alasdrann na cCon mac Rígh na Sisiole,</span>
<lb n="4296"/><span>agus is cródha an gaisgidheach é; agus ag súd oile</span>
<lb n="4297"/><span>Síoghra mhac an Duilbh ón Affraic.  Agus atá 'athair</span>
<lb n="4298"/><span>fós .i. an Dolbh féin linn ar an eachtra so, agus do</span>
<lb n="4299"/><span>bhrígh go bhfuil deilbh éugsamhail fair do</span>
<lb n="4300"/><span>fhágamar amuich ón ghríanán sa é, d'eagla</span></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="4301"/><p><span>uamhain nó sgátha do chur ar h'aigneadh-sa</span>
<lb n="4302"/><span>go ttigtheá 'na eólas; agus is deimhin go ttiucfaidh</span>
<lb n="4303"/><span>do dhíoghail h'éagcóra-sa, agus a mhac mar aon leis,</span>
<lb n="4304"/><span>agus do sgriosfaidís féin 'na n-aonar an chríoch</span>
<lb n="4305"/><span>so.  Agus ag sin deimhin sgéala do charad anaithnidh</span>
<lb n="4306"/><span>agad a ríoghan," ar sé, "agus tóig h'aigneadh, agus</span>
<lb n="4307"/><span>dealaigh le do bhrón feasda."</span></p>
<lb n="4308"/>
<lb n="4309"/><p><span>A haithle an chomhráidh sin tógbhas a rosg,</span>
<lb n="4310"/><span>agus a tug mór-altughadh ris an Trínnóid fá na</span>
<lb n="4311"/><span>sgéala sin, agus a tug altughadh agus buidhe ré gach</span>
<lb n="4312"/><span>aon fó leith dona huaisle sin, agus go háirighe</span>
<lb n="4313"/><span>d'inghin Rígh na tTulach nÓir, agus pógas go dil í.</span>
<lb n="4314"/><span>Agus íar sin do labhair an inghion agus adubhairt:</span></p>
<lb n="4315"/>
<lb n="4316"/><p><span>"A Dhé Uile-chumhachtach, is mairg nach</span>
<lb n="4317"/><span>altuighionn Do thiodhlaice, gidh crúaidh nó bog,</span>
<lb n="4318"/><span>saidhbhrios nó daidhbhrios, do-bhéarthá do neach;</span>
<lb n="4319"/><span>agus is gearr ó do bhádhas a n-éadóchas m'fhurtúin go</span>
<lb n="4320"/><span>bráth, agus is prab a tugais m'fhurtacht dhamh, agus</span>
<lb n="4321"/><span>anois íarraim pardún ann m'earráid, agus do-bheirim</span>
<lb n="4322"/><span>mór-altughadh ad thiodhlaicibh Dhuit, a</span>
<lb n="4323"/><span>Thighearna.  Agus anois," ar sí, "léigthí-si a leas</span>
<lb n="4324"/><span>calmacht do dhéanamh, óir is iomdha oirchill</span></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="4325"/><p><span>oruibh isin chrích si, agus ní huras a innisin ar</span>
<lb n="4326"/><span>én-chor; agus éirghidh i cceann bhar n-arm</span>
<lb n="4327"/><span>bhfeadhma.  Agus atá an rígh go n-iomad prionnsaidhe</span>
<lb n="4328"/><span>oile ag seilg aniodh; agus dob fhearr dhíbh-si</span>
<lb n="4329"/><span>anois díthchioll do dhéanamh ar imtheacht, ó</span>
<lb n="4330"/><span>tá uaignios isin ccathraigh, nó fuireach re</span>
<lb n="4331"/><span>cogadh na críche-si atá lán do neart agus do bhorr,</span>
<lb n="4332"/><span>agus dob fhearr dhíbh dá bhar lorgaireacht íad nó</span>
<lb n="4333"/><span>fuireach réna ngleó."</span></p>
<lb n="4334"/>
<lb n="4335"/><p><span>"Dar mo chloidhiomh catha," ol Síoghra mhac</span>
<lb n="4336"/><span>an Duilbh, "ní fhúigfiom an chríoch sa go ttugam</span>
<lb n="4337"/><span>a n-ár agus a n-easbhaidh, agus go raib ar ttríath féin</span>
<lb n="4338"/><span>.i. Ridire na Leomhan 'na rígh corónta ann a</span>
<lb n="4339"/><span>n-díoghail a mhasla, agus an anfhlaithis do-rinneadh</span>
<lb n="4340"/><span>oruibh-si, a ríoghan; agus fanaidh-si uile ann so, agus ó</span>
<lb n="4341"/><span>thárla m'athair-si amuich isin bhfaithche rachad-sa</span>
<lb n="4342"/><span>dá fhios agus d'fhorchoimhéad dhíbh-si, agus</span>
<lb n="4343"/><span>cumhduigh-si an gríanán go tilleadh dhamh-sa</span>
<lb n="4344"/><span>arís."</span></p>
<lb n="4345"/>
<lb n="4346"/><p><span>Agus do mholadar cách comhrádh Shíoghra, agus</span>
<lb n="4347"/><span>glúaisios Síoghra amach íaramh.  Agus ar ndul ar an</span>
<lb n="4348"/><span>bhfaithche dhó as eadh do-chonairc an Dolbh .i.</span>
<lb n="4349"/><span>'athair, a ndochar mór deabhtha agus an t-Amhas</span>
<lb n="4350"/><span>Ór-armach cona thrí chéad dég amhas a n-éanacht</span>
<lb n="4351"/><span>día ghuin.  Acht is ann sin do chlis an brat</span></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="4352"/><p><span>barbardha, agus an t-iolchleasaidh iol-bhúadhach,</span>
<lb n="4353"/><span>agus an nathair n-athmhiosguiseach, agus an bheithir</span>
<lb n="4354"/><span>bheódha, agas an coimsigh an-aithnidh, agus an</span>
<lb n="4355"/><span>charraic dho-bhrisde, agus an tí nár fhuiling dochar</span>
<lb n="4356"/><span>deabhtha ar a charaid, agus go sunradhach ar a</span>
<lb n="4357"/><span>athair, ó do ghabh an chéad-arm gaisgidh go haoís</span>
<lb n="4358"/><span>na húaire sin; agus túairgeas a sgíath go borb-neartmhar</span>
<lb n="4359"/><span>conár fhág cúirt gan chrithnughadh,</span>
<lb n="4360"/><span>nó halla gan bhriseadh, nó staighre gan trothlúgha,</span>
<lb n="4361"/><span>nó curadh gan úaimhniughadha, nó síth gan</span>
<lb n="4362"/><span>chonsgaradh, nó iasg gan a n-inmhearaibh</span>
<lb n="4363"/><span>d'ísliughadh le borb-neart bloisge na mór-sgéithe</span>
<lb n="4364"/><span>arna túarguin, go cclos fá na críochaibh</span>
<lb n="4365"/><span>a ccoitchinne an macalla mór-iongantach sin,</span>
<lb n="4366"/><span>agus go sunradhach a chairde féin isin ghríanán</span>
<lb n="4367"/><span>agus Rígh Lochlann cona shochruide ar a sheilg.</span></p>
<lb n="4368"/>
<lb n="4369"/><p><span>Do labhair Clára Chneis-gheal, agus is eadh ro</span>
<lb n="4370"/><span>ráidh:</span></p>
<lb n="4371"/>
<lb n="4372"/><p><span>"Is truagh ar ndála anois," ar sí, "óir is é súd</span>
<lb n="4373"/><span>an t-Amhas Ór-armach .i. dearbhráthair Rígh</span>
<lb n="4374"/><span>Lochlann ag fógra oruibh-si dochum deabhtha,</span>
<lb n="4375"/><span>agus ní hion-chomhraic fir na talmhan leis féin agus lena</span>
<lb n="4376"/><span>thrí chéad dég amhas, agus is mairg fil roimhe anois</span>
<lb n="4377"/><span>fón fheirg ina bhfuil.  Agus a Dhé, is trúagh nach bás</span></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="4378"/><p><span>do fuaras-sa oidhche mo gheineamhna sul</span>
<lb n="4379"/><span>bhéinn 'mo instrument uilc nó báis daoine is</span>
<lb n="4380"/><span>fearr iná mé féin."</span></p>
<lb n="4381"/>
<lb n="4382"/><p><span>"Is bríathar dhamh-sa," ol Aoífe Chúil-fhionn,</span>
<lb n="4383"/><span>"gurab í súd foghar sgéithe Shíoghra mhic an</span>
<lb n="4384"/><span>Duilbh, agus nár ghlac arm 'na láimh aríamh aon</span>
<lb n="4385"/><span>nach bhfuil an fear úd ion-chomhraic fris, gion</span>
<lb n="4386"/><span>gur claoídheadh le Ridire na Leomhan é féin agus</span>
<lb n="4387"/><span>m'oide-si .i. a athair."</span></p>
<lb n="4388"/>
<lb n="4389"/><p><span>Acht do éirgheadar amach nó súas ar bhárr an</span>
<lb n="4390"/><span>ghríanáin, ionnas go rabhadar ar amharc comhraic</span>
<lb n="4391"/><span>na laoch; agus ní bhfuil béul ó ccreidfidhe</span>
<lb n="4392"/><span>méad na láimhe do bhí an Dolbh agus a mhac do</span>
<lb n="4393"/><span>dhéanamh ar na hamhasaibh, go ttáinic an rígh</span>
<lb n="4394"/><span>cona chuideachta agus a thrúpaibh, 'na mbuinneadhaibh</span>
<lb n="4395"/><span>dían-sgaoilteacha, agus 'na mbróintibh</span>
<lb n="4396"/><span>toirteamhla, agus 'na cceithearnaibh confadhacha,</span>
<lb n="4397"/><span>óna seilg chuca, lé foghar bhlosgadh na sgéithe arna</span>
<lb n="4398"/><span>sgread-bhúaladh.  Agus ag faicsin an Amhais Ór-armaigh</span>
<lb n="4399"/><span>cona amhasaibh a ndochar deabhtha ag</span>
<lb n="4400"/><span>beirt isin mbioth ba hadhbhal a n-iongnadh dhe;</span>
<lb n="4401"/><span>agus níor lugha a n-úamhan ag faicsin éugsamhlacht</span>
<lb n="4402"/><span>deilbh agus lúith an Duilbh agus a mhic Síoghra; agus a</span>
<lb n="4403"/><span>tugadar uile a n-aghaidh fortha dia ttúargain;</span></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="4404"/><p><span>agus níor bhfeairde dhóibh, dóigh ní roibh aon díobha</span>
<lb n="4405"/><span>nach bhfuair cumaoín a ghona agus freastal a</span>
<lb n="4406"/><span>dheabhtha amhail do bheith triúr a n-aghaidh an</span>
<lb n="4407"/><span>duine don mór-shlúagh sin an Dolbh agus a mhac</span>
<lb n="4408"/><span>Síoghra, conach bhfacaidh súil ar bith aríamh</span>
<lb n="4409"/><span>iongnadh ba haidhbhle nó an cumach cathláithreach,</span>
<lb n="4410"/><span>agus an ciorbhadh croisleónta, agas an</span>
<lb n="4411"/><span>measgadh mío-thapaidh, tugadar ar na sluaghaibh</span>
<lb n="4412"/><span>a ccoitchinne.</span></p>
<lb n="4413"/>
<lb n="4414"/><p><span>Tárla Ridire na Leomhan cona chuideachta</span>
<lb n="4415"/><span>fán am sin ag féachuin an áir sin dá thabhairt ar</span>
<lb n="4416"/><span>na slúaghaibh; agus arna bhfaicsin amhlaidh do</span>
<lb n="4417"/><span>éirgheadar a meadhón a n-arm agus a n-iollfhaobhar,</span>
<lb n="4418"/><span>agus fágbhaid Dúibhce na cCleas a ccoimhdeacht na</span>
<lb n="4419"/><span>beirte ríoghna sin ag cumhdach an ghrianáin go</span>
<lb n="4420"/><span>tilleadh dóibh do-rídhis.  Agus éirghid amach íaramh</span>
<lb n="4421"/><span>.i. Ridire na Leomhan, Rígh na Sorcha, agus Alasdrann</span>
<lb n="4422"/><span>na cCon, agus is deimhin gurab mairg lé roibh a</span>
<lb n="4423"/><span>bhfearg agus ar a roibh a n-aghaidh fón am sin, agus</span>
<lb n="4424"/><span>ní hinneastar a ndála go ttángadar áit na</span>
<lb n="4425"/><span>himreasna.  Agus is ann sin do shíneadar na lámha</span>
<lb n="4426"/><span>a ccleasaibh guile agus léna n-armaibh aith-ghéara,</span>
<lb n="4427"/><span>agus gabhaid ag túargain agus ag ciorbhadh corp agus ceann agus</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="4428"/><p><span>caomh-cholna, conach gabhadh sgíath nó lúireach</span>
<lb n="4429"/><span>nó cruaidh-cathbharra lé haon-bhéim dá ttugadís;</span>
<lb n="4430"/><span>agus dingid asteach a meadhón na slúagh conár</span>
<lb n="4431"/><span>thighthe líonmhaire cith cloch-shneachta ag</span>
<lb n="4432"/><span>tuitim as néullaibh fhionnúara na firmameint' ná</span>
<lb n="4433"/><span>'n-iol-chleasa agá bhfras-theilgin fris na slúaghaibh</span>
<lb n="4434"/><span>Lochlannach, gur chuireadar ar caoí mheisge</span>
<lb n="4435"/><span>agus mhearaighthe uile íad, conár léir le cách, fútha</span>
<lb n="4436"/><span>nó ós a ccionn, talamh nó aidhér, gur leagadh</span>
<lb n="4437"/><span>conar choitchionn agus ród ró-fhairsing dona</span>
<lb n="4438"/><span>laochaibh sin go hairm a roibh an Dolbh agus an</span>
<lb n="4439"/><span>t-Amhus Ór-armach ag comhrac go hainíarmartach,</span>
<lb n="4440"/><span>agus Síoghra mac an Duilbh a ndochar deabhtha</span>
<lb n="4441"/><span>ag Rígh Lochlann agus ag trí chéad déag amhus agus ag</span>
<lb n="4442"/><span>cách oile ó sin amach.</span></p>
<lb n="4443"/>
<lb n="4444"/><p><span>Acht cheana ar tteacht a láthair do Ridire na</span>
<lb n="4445"/><span>Leomhan agus ar bhfaicsin a bhíodhbha ós a</span>
<lb n="4446"/><span>chuinne is ann do éirghidh 'fhearg, do fhiuch a</span>
<lb n="4447"/><span>chroidhe, do las a bhorr, agus do neartaigh a aigneadh,</span>
<lb n="4448"/><span>agus a tug 'aghaidh go fíochmhar fair.  Arna</span>
<lb n="4449"/><span>fhaicsin chuige mar sin don rígh gabhas ag</span>
<lb n="4450"/><span>greasacht na n-amhus ann, agus nocharbh fheairde</span>
<lb n="4451"/><span>dhó, óir gabhas mire mheanman agus robharta ro-aigionta</span>
<lb n="4452"/><span>Ridire na Leomhan, co nach gabhadh</span></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="4453"/><p><span>líonmhaire laoch, nó neart curadh, nó cruas</span>
<lb n="4454"/><span>cathbharra, lúireach, nó colg le bailc-bhéimionnaibh</span>
<lb n="4455"/><span>míothrócaireach' an churadh, go nár</span>
<lb n="4456"/><span>fhágbhaibh fear a n-ionadh a throigheadh</span>
<lb n="4457"/><span>dhíobha go ránic an rígh an athúair.  Lingeas</span>
<lb n="4458"/><span>rígh na Sorcha idir é agus na hamhuis, agus gabhas féin agus</span>
<lb n="4459"/><span>Síoghra agus Alasdrann agá cciorbhadh go hainíarmartach.</span></p>
<lb n="4460"/>
<lb n="4461"/><p><span>Dála Ridire na Leomhan.  Comhraicios féin agus</span>
<lb n="4462"/><span>Rígh Lochlann fri aroile gur díthcheannadh an</span>
<lb n="4463"/><span>rígh re dían-bhuilleadhibh Ridire na Leomhan,</span>
<lb n="4464"/><span>agus tógbhas an mionn ríogha ós áird, agus muigheas</span>
<lb n="4465"/><span>ós na slóghaibh é; agus do híachtadh go hadhbhal an</span>
<lb n="4466"/><span>gníomh sin re Lochlannachaibh go cclos an gháir</span>
<lb n="4467"/><span>chaoínte tugadar a bhfraoíthchibh na firmameint'</span>
<lb n="4468"/><span>agus a n-imlibh na ccríoch go huilidhe,</span>
<lb n="4469"/><span>co nár fhan fear iomchair airm ann nach ttáinic</span>
<lb n="4470"/><span>fón mór-choinsgleó sin.</span></p>
<lb n="4471"/>
<lb n="4472"/><p><span>As ann sin do críochnuighe saoghal na n-amhus</span>
<lb n="4473"/><span>oile le Rígh na Sorcha, lé Síoghra, agus lé Alasdrann,</span>
<lb n="4474"/><span>acht an t-Amhus Ór-armach a tárla fris an Dolbh,</span>
<lb n="4475"/><span>agus dá tteagmhadh neach ó íarthar go hoirthear</span>
<lb n="4476"/><span>an domhain d'fhéuchain iongnadh nó spóirt comhraic</span>
<lb n="4477"/><span>beirte isin ccruinne uile, ní hionmheasta</span></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="4478"/><p><span>go bhfaicfeadh a samhail oile acht íad féin, le</span>
<lb n="4479"/><span>feabhas a n-iomghona, agus ar líonmhaire a</span>
<lb n="4480"/><span>n-iolchleas, gan bárr ag aon díobha ar 'chéile a</span>
<lb n="4481"/><span>n-imirt cleas lúith nó neirt.</span></p>
<lb n="4482"/>
<lb n="4483"/><p><span>Agus ba deireadh laoí agus tosach oidhche an tan sin,</span>
<lb n="4484"/><span>agus sireas an t-Amhas Ór-armach osamh comhraic</span>
<lb n="4485"/><span>go héirghidh gréine arna mhárach, agus do fúair sin</span>
<lb n="4486"/><span>go toileamhail.</span></p>
<lb n="4487"/>
<lb n="4488"/><p><span>Glúaisios gach aon dá n-árusaibh féin an</span>
<lb n="4489"/><span>oidhche sin, .i. Ridire na Leomhan cona</span>
<lb n="4490"/><span>chompánacha don ghríanán a roibh Dúibhce na</span>
<lb n="4491"/><span>cCleas agus na ríoghna ar-cheana, agus an t-Amhus</span>
<lb n="4492"/><span>Ór-armach cona mhuintir dá dhún.  Agus ba brónach</span>
<lb n="4493"/><span>atuirseach an chathair uile an oidhche sin, agus a</span>
<lb n="4494"/><span>roibh a ccríochaibh Lochlann uile ag cruinniugha</span>
<lb n="4495"/><span>fá thásg Rígh Lochlann agus a d'fhios sgéala na</span>
<lb n="4496"/><span>n-eachtrann sin a táinic ann, co nárbh fhuras</span>
<lb n="4497"/><span>ríomh nó áiriomh dá n-aidhbhle nó dá líonmhaire.</span></p>
<lb n="4498"/>
<lb n="4499"/><p><span>Ní mar sin don tseisior trén-laoch oile: ba</span>
<lb n="4500"/><span>meanmnach leó a n-aigionta agus Rígh Lochlann do</span>
<lb n="4501"/><span>dhíthcheannadh, agus gabhaid ag urghairdiugha</span>
<lb n="4502"/><span>meanman agus aigionta treimhsi; agus íar sin do ghlacadar</span>
<lb n="4503"/><span>a súaimhnios gur éirghidh grían arna mhárach.</span>
<lb n="4504"/><span>Agus an sin do ghabhadar a n-earradh áigh agus iorghoile</span></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="4505"/><p><span>umpa, agus glúaisid amach acht Dúibhce na cCleas</span>
<lb n="4506"/><span>do fágbhadh dá aimhdheóin ag cumhdach an</span>
<lb n="4507"/><span>dúin agus na ríoghan.  Agus ar ndol isin bhfaithche</span>
<lb n="4508"/><span>dhóibh do íarr an Dolbh chomhrac an Amhuis</span>
<lb n="4509"/><span>Ór-armaigh, agus do ráidh Síoghra nach bhfuigheadh</span>
<lb n="4510"/><span>"agus déanaidh-si bhar lámh ar na slúaghuibh, agus</span>
<lb n="4511"/><span>bíodh eadrom-sa agus an t-Amhus Ór-armach."</span></p>
<lb n="4512"/>
<lb n="4513"/><p><span>Agus do cinneadh leó ar sin agus thuairgeadar a</span>
<lb n="4514"/><span>sgíatha go hainíarmartach for na slúaghuibh, gur</span>
<lb n="4515"/><span>himeagladh cách leó.  Éirghios an t-Amhus</span>
<lb n="4516"/><span>Ór-armach amach, agus do íarr comhrac én-fhir</span>
<lb n="4517"/><span>dhó féin ar chonradh dá cclaoithidh é, gan</span>
<lb n="4518"/><span>imreasan do bheith ann ó sin amach.  Do ceangladh</span>
<lb n="4519"/><span>an conradh leith air leith, agus do ráidh Síoghra gur</span>
<lb n="4520"/><span>dá athair féin budh ceart a fhagháil, agus gur aontuigh</span>
<lb n="4521"/><span>dhó féin é, "agus mar sin gurbh anfhlaitheas agus</span>
<lb n="4522"/><span>éacceart a thabhairt a ccéudthús dhamh agus a</span>
<lb n="4523"/><span>bhuain díom an athúair."</span></p>
<lb n="4524"/>
<lb n="4525"/><p><span>Agus íar cclos a bhríathar do Ridire na Leomhan</span>
<lb n="4526"/><span>beirios ar Shíoghra, agus fáisgios ré a ucht agus ré a</span>
<lb n="4527"/><span>urbhruinne é, agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4528"/>
<lb n="4529"/><p><span>"A chara ionmhain, ní tré olc dhuit-si, nó dot</span>
<lb n="4530"/><span>hathair, do-ním se é, acht nár mhaith liom neach</span>
<lb n="4531"/><span>ar bith dom ionmhuine do thuitim friom dom</span>
<lb n="4532"/><span>láthair a ccomhrac aon-fhir gan mé féin dom</span></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="4533"/><p><span>chosnamh agus a d'fhulang cuntair aon-fhir um</span>
<lb n="4534"/><span>chás féin."</span></p>
<lb n="4535"/>
<lb n="4536"/><p><span>"Luighim-si fóm armaibh," ol Síoghra, "nach</span>
<lb n="4537"/><span>bím-si sásda muna cceaduighir an comhrac</span>
<lb n="4538"/><span>dhamh, agus ar ghrádh h'einidh ná héur uime mé."</span></p>
<lb n="4539"/>
<lb n="4540"/><p><span>Acht cheana do cheaduigh an comhrac dhó lé</span>
<lb n="4541"/><span>breitheamhnas Rígh na Sorcha agus cháich ó sin</span>
<lb n="4542"/><span>amach.  Agus ba lúthgháireach Síoghra don chead</span>
<lb n="4543"/><span>sin, agus gabhas earradh troda agus teagbhála uime go</span>
<lb n="4544"/><span>hathlamh, agus éirghios go meanmnach isin madh</span>
<lb n="4545"/><span>áit a roibh an t-Amhus Ór-armach ag fuireach</span>
<lb n="4546"/><span>fris.</span></p>
<lb n="4547"/>
<lb n="4548"/><p><span>"A Shíoghra," ar an tAmhus Ór-armach, "do </span>
<lb n="4549"/><span>chuala-sa h'iomrádh-sa roimhe so, agus iomrádh</span>
<lb n="4550"/><span>h'athar, agus is minic do orduigheas teagbháil</span>
<lb n="4551"/><span>ribh a ccomhrac go múchainn bhar mborr agus bhar</span>
<lb n="4552"/><span>n-úaill don tsaoghal uile, agus is lán-mhaith liom</span>
<lb n="4553"/><span>bhar tteagbháil liom anois go ndéanuinn guin</span>
<lb n="4554"/><span>ghalann dhíbh ar aon, agus is eagcóir nach ttugais</span>
<lb n="4555"/><span>an Dolbh a n-íneacht leat um aghaidh-si; agus</span>
<lb n="4556"/><span>éirghidh anois 'na chuinne, agus tabhair leat é, agus</span>
<lb n="4557"/><span>do-dhéan-sa comhrac ribh ar aon."</span></p>
<lb n="4558"/>
<lb n="4559"/><p><span>"Níor mharbhais mé fós," ar Síoghra, "agus</span>
<lb n="4560"/><span>ní baoghal dhuit mo mharbhadh; agus coisg do</span>
<lb n="4561"/><span>bhéul, agus imir do lámh, agus cosain thú féin, óir is</span></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="4562"/><p><span>lem armaibh do bhagraim-si do ghnáth, agus ní</span>
<lb n="4563"/><span>le mo theanga."</span></p>
<lb n="4564"/>
<lb n="4565"/><p><span>Acht cheana, is ann sin do follmhuigheadh an</span>
<lb n="4566"/><span>magh eatarra leith ar leith, agus do nochtadar a</span>
<lb n="4567"/><span>ccuilg chlais-leathna fhaobhar-ghéara chailcidhe,</span>
<lb n="4568"/><span>agus do shíneadar a lámha cruaidh-fhéitheacha bailc-bhéimionnacha</span>
<lb n="4569"/><span>ré saint bhualaidh, co nár fhágbhadar</span>
<lb n="4570"/><span>cleas, nó cluithe, nó lúth, nó lámhach,</span>
<lb n="4571"/><span>neart nó gaisgeadh, dár himreadh ó thús an</span>
<lb n="4572"/><span>chruthaighthe agus an chéd-ghaisgidh gus an</span>
<lb n="4573"/><span>am sin gan chathughadh re aroile a mbeag-aimsir;</span>
<lb n="4574"/><span>agus níor fhuilidh, agus níor fhortamhlaigh ceachtar</span>
<lb n="4575"/><span>dhíobha ar a chéile; agus do-rinneadh dhá dhamh</span>
<lb n="4576"/><span>dhíana dhásachtacha, dhá bhuinne rabharta,</span>
<lb n="4577"/><span>dhá earcal anghlonnach, dhá bheithir bheódha,</span>
<lb n="4578"/><span>agus dhá leomhan ar lán-mhire, co nach bhfacaidh</span>
<lb n="4579"/><span>súil rompa aríamh samhail nó baramhail a</span>
<lb n="4580"/><span>n-iombuailte.  Agus do chathuídar comh santach re</span>
<lb n="4581"/><span>chéile, co nach roibh ar chlár talmhan neach dá</span>
<lb n="4582"/><span>fheabhas rinn ruisg agus radharc do aitheónadh</span>
<lb n="4583"/><span>aon dhíobha tair a chéile; agus fós ní roibh draoidheacht</span>
<lb n="4584"/><span>nó oideas foghluma ag aon seach a chéile</span>
<lb n="4585"/><span>díobha nachar fhéachadar seal re araile, gur</span>
<lb n="4586"/><span>imeagluighdar a ccáirde umpa; agus fós do bhí saint</span>
<lb n="4587"/><span>agus dlús a n-iombhuailte comh mór sin, dámadh</span></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="4588"/><p><span>mían do chách a n-eadrán, nach bhféadfadh fir</span>
<lb n="4589"/><span>an bheatha dol 'na ngoire ó thús an chaomh-laoí</span>
<lb n="4590"/><span>go deireadh.  Agus ar tteacht dorchacht na hoidhche</span>
<lb n="4591"/><span>ní druid ó chéile do-rónsat, acht do theilgeadar a</span>
<lb n="4592"/><span>n-arm agus a n-iolfhaobhair úatha, agus do íathadar a</span>
<lb n="4593"/><span>lámha doileónta tair chorpaibh a chéile, agus gabhaid</span>
<lb n="4594"/><span>ag coraidheacht agus ag comhshúathadh aroile gur</span>
<lb n="4595"/><span>éirghigh an ghrían 'na ciorcuill comh-sholasta</span>
<lb n="4596"/><span>arna mhárach; gurab ann sin tug Síoghra fásgadh</span>
<lb n="4597"/><span>réim-neartmhar agus tógbháil thrén-láidir ar an</span>
<lb n="4598"/><span>Amhas Ór-armach ós áird a chuirp, gur bhúail</span>
<lb n="4599"/><span>fó leacaibh tuintithe na talmhan, gur bhris agus gur</span>
<lb n="4600"/><span>mhór-leadair a chroidhe a meodhón a chuirp don</span>
<lb n="4601"/><span>fhuirmheadh mór-leaca sin, gur sgéithiosdar</span>
<lb n="4602"/><span>crú a chroidhe tair shineastribh a shrón agus a bhéil go</span>
<lb n="4603"/><span>hathlamh, agus gur ling a anom as a ccéadóir.  Agus</span>
<lb n="4604"/><span>tuiteas Síoghra a ttaisibh agus a ttáimhnéullaibh as</span>
<lb n="4605"/><span>a haithle gurbh fhoisge a bhás nó a bheatha ar an</span>
<lb n="4606"/><span>láthair sin.  Agus ba hádhbhal na hiolghárrtha do</span>
<lb n="4607"/><span>goireadh isin aonach ar faithche na Beirbhe</span>
<lb n="4608"/><span>Lochlannaigh ag caoíneadh an Amhuis Ór-armaigh</span>
<lb n="4609"/><span>mhic Rígh Lochlann, agus an cúigear oile ag caoineadh</span>
<lb n="4610"/><span>Síoghra mhic an Duilbh.  Agus reathuid go lán-aibéil</span>
<lb n="4611"/><span>dia ionsaighe, agus beirios Ridire na Leomhan air,</span></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="4612"/><p><span>agus sgaoileas búcladh a lúirighe agus a chathbharra</span>
<lb n="4613"/><span>agus 'éidighe ar-cheana go ttug fionn-fhúacht agus</span>
<lb n="4614"/><span>gaoth dhá chorp agus día inchin.  Gidh eadh níor</span>
<lb n="4615"/><span>shil aon díobha gur mhair ar én-chor, agus gabhaid</span>
<lb n="4616"/><span>ag tuirsi agus ag úaill-chaoineadh ós cionn an ghaisgeadhaigh.</span></p>
<lb n="4617"/>
<lb n="4618"/><p><span>"Is trúagh liom do bhás, a Shíoghra," ar</span>
<lb n="4619"/><span>Ridire na Leomhan, "óir is deimhin nach roibh do</span>
<lb n="4620"/><span>shamhail oile isin mbioth uile, ar neart láimhe</span>
<lb n="4621"/><span>agus mór-chroidhe, ar líonmhaireacht do chleas guile,</span>
<lb n="4622"/><span>ar fheabhas do mhéine agus do shubháilce agus do</span>
<lb n="4623"/><span>rádh: d'énfhocal, níor shiúbhail talamh aon dob</span>
<lb n="4624"/><span>fhearr ná thú, agus mo mhíle trúaighe féin thú; agus do</span>
<lb n="4625"/><span>gheárr do bhás mo chroidhe, óir ní dheachaidh bás</span>
<lb n="4626"/><span>a mbél aon-nduine aríamh is mó chráidhios mé</span>
<lb n="4627"/><span>iná thú, agus luighim fám armaibh gurab lán-ghúais</span>
<lb n="4628"/><span>mo bhás do theacht dot bhithin; agus a Dhé, is</span>
<lb n="4629"/><span>trúagh do-chonairc mé féin thú aríamh más</span>
<lb n="4630"/><span>deimhin do bhás, óir do chasgair do bhás mé uile</span>
<lb n="4631"/><span>gan choigil."</span></p>
<lb n="4632"/>
<lb n="4633"/><p><span>Agus íar sin sileas a shúile frasa díana fliucha dér,</span>
<lb n="4634"/><span>agus gabhas ag dubha dearbhráthar ós cionn Shíoghra</span>
<lb n="4635"/><span>co nach ttáinic trúaighe bu mó nó éisdeacht a</span>
<lb n="4636"/><span>thuirsi agus a ghuil uime, go ttáinic an Dolbh agus</span></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="4637"/><p><span>cách ar-cheana dia fhurtacht, gidh go rabhadar</span>
<lb n="4638"/><span>féin arna mbuaidhreadh go hádhbhal uime.</span></p>
<lb n="4639"/>
<lb n="4640"/><p><span>Acht cheana is ann sin ad-chonacadar isin magh</span>
<lb n="4641"/><span>buidhion seisir, agus aon-óglach forusta fionn-líath</span>
<lb n="4642"/><span>ina réim-thús agus a fholta ar bhfás go a chrios, co</span>
<lb n="4643"/><span>nár léir do neach ar bith aon-ní dia aghaidh</span>
<lb n="4644"/><span>ar 'aidhbhle do fhás a fhionnfhadh; agus níor</span>
<lb n="4645"/><span>haithnigheadh aca é nó aon día chuideachta</span>
<lb n="4646"/><span>gur léigseat a ngluineadh ré lár agus ré talmhain a</span>
<lb n="4647"/><span>bhfiadhnaisi na n-úasal; agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4648"/>
<lb n="4649"/><p><span>"A bhuidhion úasal árrachtach is fearr modh</span>
<lb n="4650"/><span>agus béusa, eineach agus eagna, neart agus lúth, faobhar agus</span>
<lb n="4651"/><span>láthar, gal agus gaisgeadh, racht agus riaghal, dár shiubhail</span>
<lb n="4652"/><span>talamh aríamh, éirghidh súas as bhar mbrón,</span>
<lb n="4653"/><span>agus léigidh misi 'bhar n-ionadh go bhféuchuinn an</span>
<lb n="4654"/><span>ttiocfadh liom congnamh libh nó comh-fhurtacht</span>
<lb n="4655"/><span>an ghaisgidh atá do bhar mbúaidhreadh."</span></p>
<lb n="4656"/>
<lb n="4657"/><p><span>Is ann sin do fhéach Rígh na Sorcha agus Ridire na</span>
<lb n="4658"/><span>Leomhan go grinn fair, agus do aithnigheadar gurab</span>
<lb n="4659"/><span>é an Ságe Malanto do bhí ann, agus do lingeadar</span>
<lb n="4660"/><span>fair gur thoirbhreadar do phógaibh dlúith-mhilsi</span>
<lb n="4661"/><span>é, agus ba hiongnamh ádhbhal-mhór le cách uile</span></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="4662"/><p><span>méad a lúthghára roimhe an óglach anaithnidh</span>
<lb n="4663"/><span>sin a tárla ann.</span></p>
<lb n="4664"/>
<lb n="4665"/><p><span>"Sguiridh a chairde," ol an Sage, "go bhféuchuinn</span>
<lb n="4666"/><span>an t-othar ro bhúair bhar n-aigneadh, óir</span>
<lb n="4667"/><span>is deimhin go bhfuil a lán-ghúais."</span></p>
<lb n="4668"/>
<lb n="4669"/><p><span>Agus iar sin druidios gus an néullán, agus cuireas</span>
<lb n="4670"/><span>balsum agus luibhe íce 'na chneadhaibh, fána</span>
<lb n="4671"/><span>shinistribh, agus fána chorp uile, gur chuir 'na shuighe</span>
<lb n="4672"/><span>as an mór-néull sin, gidh go raibh a cceasnaoí</span>
<lb n="4673"/><span>agus a n-anbhfuinne anbháil; agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4674"/>
<lb n="4675"/><p><span>"A chairde," ol sé, "gabhaidh meanmna</span>
<lb n="4676"/><span>maithe feasda, óir muna bhfuil do bhuaidhreadh</span>
<lb n="4677"/><span>oruibh acht súd gabhaim-si do láimh a leighios</span>
<lb n="4678"/><span>feasta.  Agus ní hionchreite ó aon ar bith méad an</span>
<lb n="4679"/><span>gháirdeachais agus an aignidh do ghabhadar a</span>
<lb n="4680"/><span>ngéarr-aimsir chuca an bhuidhion sin do bhí isin</span>
<lb n="4681"/><span>cceas is mó a rabhadar daoine aríamh rompa</span>
<lb n="4682"/><span>ar an úair roimhe sin.</span></p>
<lb n="4683"/>
<lb n="4684"/><p><span>Ciodh thrácht, do íarr an Ságe Síoghra do</span>
<lb n="4685"/><span>bhreith ó radharc na néull agus na bplanéid; agus</span>
<lb n="4686"/><span>do-rinneadh amhlaidh go haibeíl, agus ba hadhbhal</span>
<lb n="4687"/><span>lúthgháire na beirte ríoghna .i. Clára Chneis-gheal</span>
<lb n="4688"/><span>inghion Rígh Franc agus Aoífe Chúil-fhionn .i.</span>
<lb n="4689"/><span>inghion Rígh na tTulach nÓir rompa uile; agus do</span>
<lb n="4690"/><span>dáileadh bíadha saora soichaithmhe, agus deocha</span></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="4691"/><p><span>aosda meisgheamhla dhóibh íaramh, agus ba</span>
<lb n="4692"/><span>meanmnach an bheirt rioghan réumh-ráite fris an</span>
<lb n="4693"/><span>Ságe, agus do chaitheadar an oidhche sin go</span>
<lb n="4694"/><span>luinneach lúthgháireach go héirghidh gréine arna</span>
<lb n="4695"/><span>mhárach, agus a tug cách dhíobha cuairt ag</span>
<lb n="4696"/><span>Síoghra ar n-éirghidh dhóibh, agus ba maith</span>
<lb n="4697"/><span>a mheanmna agus a bhiseach fán am sin.</span></p>
<lb n="4698"/>
<lb n="4699"/><p><span>Is ann sin do labhair an t-eagnaidh dá ngoirthear</span>
<lb n="4700"/><span>an Ságe agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4701"/>
<lb n="4702"/><p><span>"A úaisle agus 'árd-mhaithe," ar sé, "do-bhéaruinn</span>
<lb n="4703"/><span>féin comhairle dhíbh .i. fógra do chur go</span>
<lb n="4704"/><span>Lochlannachaibh um choróin ríoghachta do</span>
<lb n="4705"/><span>thabhairt do Ridire na Leomhan, agus a cur fair go</span>
<lb n="4706"/><span>haontach, agus mé féin do chur isin toisg sin, agus cead</span>
<lb n="4707"/><span>canamhna na coda eile d'fhágbháil agam friú."</span></p>
<lb n="4708"/>
<lb n="4709"/><p><span>Do mholadar-san uile an chomhairle sin, agus</span>
<lb n="4710"/><span>do chaitheadar a mbíadha saora sochaithmhe agus a</span>
<lb n="4711"/><span>ndeocha deagh-bhlasda, agus íar sin glúaisios an</span>
<lb n="4712"/><span>Ságe cona chuideachta féin, agus ní gheabhadh an</span>
<lb n="4713"/><span>Dolbh gan dul friú; agus ní haireastar a n-eachtra</span>
<lb n="4714"/><span>go rángadar an chathair áit a roibh maithe</span>
<lb n="4715"/><span>Lochlann uile agus sochraid Rígh Lochlann agus an</span>
<lb n="4716"/><span>Amhuis Ór-armaigh.  Agus arna bhfaicsin do</span>
<lb n="4717"/><span>dhoirseóiridh an dúin do íathadar a nglais agus</span></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="4718"/><p><span>a ndoirsi rompa, óir do úaimhnigheadar uile re</span>
<lb n="4719"/><span>faicsin an Doilbh, agus do reatheadar féin gus na</span>
<lb n="4720"/><span>hárd-mhaithe do bhí isin dún re sgéalaibh dála an</span>
<lb n="4721"/><span>Duilbh agus an eagnaidhe.</span></p>
<lb n="4722"/>
<lb n="4723"/><p><span>Ar bhfaicsin na ngeataidhe dúnta amhlaidh sin</span>
<lb n="4724"/><span>rompa don Dolbh, gabhas fearg é, agus ionsuigheas an</span>
<lb n="4725"/><span>dún go neamh-thais, agus búailios dorn fón ccomhlaidh</span>
<lb n="4726"/><span>go ndearna bladha búan-réapa dhi.  Agus is mairg</span>
<lb n="4727"/><span>ar a roibh a aghaidh fán am sin, óir do shéidseat a</span>
<lb n="4728"/><span>shrón amhail bholga gabhann, agus do rúaimnigheadar</span>
<lb n="4729"/><span>a shúile amhail splancach aoidhbhle teineadh</span>
<lb n="4730"/><span>tríchim-rúaidh, agus do bhánaidhseat agus do shiabhraigh</span>
<lb n="4731"/><span>a bhéul agus a phuisínidh gomadh soilléir sofhaicsiona</span>
<lb n="4732"/><span>do leith a chúil íad amhail a aighthe, agus a</span>
<lb n="4733"/><span>theanga ar teipiosladh 'na cheann, agus a bhuill uile</span>
<lb n="4734"/><span>ar aon-chrith; ionnus nach ttáinic laoch re</span>
<lb n="4735"/><span>gaisgeadh nó arsaidh iorghuile dhá fheabhas</span>
<lb n="4736"/><span>nach rachadh a sgéin agus a tteitheadh re faicsin na</span>
<lb n="4737"/><span>n-iolriocht éugcrumpa 'na ndeachaidh ag teacht</span>
<lb n="4738"/><span>gus an dorus dhó.  Agus níor fhág staidhre gan</span>
<lb n="4739"/><span>chrothadh, nó bord gan trothlughadha, nó corn,</span></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="4740"/><p><span>nó cúach, nó copán, gan bhladha coimhbhrisde do</span>
<lb n="4741"/><span>dhéanamh dhíobha uile tréas an chrothadh tug</span>
<lb n="4742"/><span>forsan dún uile a n-alt na húaire sin.  Agus ní roibh</span>
<lb n="4743"/><span>'na shuighe roimhe nár éirghidh 'na sheasamh, agus</span>
<lb n="4744"/><span>ní roibh 'na sheasamh nár léig ar a nglúinibh íad,</span>
<lb n="4745"/><span>ar mhéad a n-uamhain agus a n-imeagla roimhe an</span>
<lb n="4746"/><span>tréan-laoch, go ráinic an t-eagnaidhe dá ngoirthear</span>
<lb n="4747"/><span>an Ságe go dían dísgir idir é agus an teaghlach, agus</span>
<lb n="4748"/><span>naisgios fair oiriseadh go labhradh féin fris an</span>
<lb n="4749"/><span>teaghlach.</span></p>
<lb n="4750"/>
<lb n="4751"/><p><span>"Luighim fám armaibh gaisgidh," ol an</span>
<lb n="4752"/><span>Dolbh, "muna mbeith a lúas a tángais orom</span>
<lb n="4753"/><span>nach léigfinn aon dá bhfuil san ccathraigh úaim</span>
<lb n="4754"/><span>gan timdhibhe saoghail do thabhairt dhóibh; agus</span>
<lb n="4755"/><span>cluinim gan mhuill do labharra riú, óir is cían</span>
<lb n="4756"/><span>linn go ccluiniom íad, ionnas go ttiubhram dhóibh</span>
<lb n="4757"/><span>cumaoin a ccinéil dhúinn."</span></p>
<lb n="4758"/>
<lb n="4759"/><p><span>Is ann sin do éirgheadar na slógha go trúagh</span>
<lb n="4760"/><span>tuirseach a bhfiadhnaise an eagnaidhe, agus do</span>
<lb n="4761"/><span>ghabhadar faoíse agus cumairce aige fá gan díth</span>
<lb n="4762"/><span>nó dochar do léigion na ndáil, agus go ttiubhradaois</span>
<lb n="4763"/><span>íad féin cona n-uile mhaoin agus mhaitheas ar</span>
<lb n="4764"/><span>ionchuibh na laoch a táinic orrtha: "agus is córuide</span></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="4765"/><p><span>féuchuin oruinn sin," ar síad, "do bhrígh go</span>
<lb n="4766"/><span>raibh ina ainbhfhios oruinn a ndearna eidir ar</span>
<lb n="4767"/><span>ttríath agus sibh-si, agus nach guth oruinn a bheith</span>
<lb n="4768"/><span>umhal dar ttighearna; gurab aire sin go</span>
<lb n="4769"/><span>nguidhmíd sibh fá fhéuchuinn oruinn, agus bíam</span>
<lb n="4770"/><span>feasda do gach réir bhus toil libh."</span></p>
<lb n="4771"/>
<lb n="4772"/><p><span>"Más eadh," ar an t-eagnaidhe, "is é sin is</span>
<lb n="4773"/><span>áil linn d'fhagháil úaibh, agus gan ní bhus mó 'dhíth</span>
<lb n="4774"/><span>'dhéanamh dhíbh; óir ní thiucfadh na húaisle</span>
<lb n="4775"/><span>do dhéanamh dochair do bhar ttír dámadh áil do</span>
<lb n="4776"/><span>Rígh Lochlann gan céile Ridire na Leomhan .i.</span>
<lb n="4777"/><span>inghean Rígh Franc arna pósadh fris do bhreith</span>
<lb n="4778"/><span>go haimhdheónach úadha ar mbeith dhó féin a</span>
<lb n="4779"/><span>n-imchéin; gurab aire sin a táinic 'na díaidh</span>
<lb n="4780"/><span>maille ris na húaisle úd oile; agus is dóigh liom-sa</span>
<lb n="4781"/><span>gion nach ttiucfadh leis acht é féin 'na aonar agus</span>
<lb n="4782"/><span>an tí si fil ann so, nó a mhac, gomadh lór do</span>
<lb n="4783"/><span>ghabháil na críche si íad; agus gabhaidh-si uime</span>
<lb n="4784"/><span>mar bhar rígh corónta agus céimnighthear libh mar</span>
<lb n="4785"/><span>sin é gan mhoill, agus ní dhéantar bhar ndíth nó</span>
<lb n="4786"/><span>bhar ndochar ní bhus mó."</span></p>
<lb n="4787"/>
<lb n="4788"/><p><span>Acht cheana tugadar-san aon-gháir ós áird do</span>
<lb n="4789"/><span>mholadh na mbríathar sin, agus tugadar mionna agus</span>
<lb n="4790"/><span>coinghioll go ndéandeis amhlaidh arna mhárach.</span>
<lb n="4791"/><span>Agus íar sin do shocruigh an Dolbh, agus suigheas féin agus</span></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="4792"/><p><span>an t-eagnaidhe, agus do dáileadh núadh gacha</span>
<lb n="4793"/><span>fritheólmha dhóibh gurbhó subhach solabhartha</span>
<lb n="4794"/><span>íad araon; agus ann sin ceileabhruid dona</span>
<lb n="4795"/><span>sochaidhuibh, agus gluaisid go a muintir féin íaramh,</span>
<lb n="4796"/><span>agus innsid amhail a d'éirghigh dhóibh; agus ba faoilidh</span>
<lb n="4797"/><span>cách dona sgéalaibh sin.</span></p>
<lb n="4798"/>
<lb n="4799"/><p><span>Ciodh thrácht do rugadar as an oidhche sin</span>
<lb n="4800"/><span>leith ar leith go tráth éirghidh gréine arna mhárach.</span>
<lb n="4801"/><span>Is ann sin do éirgheadar na curadha réumh-ráite</span>
<lb n="4802"/><span>sin a meodhón a n-arm agus a n-iolfhaobhar, agus tiaghaid</span>
<lb n="4803"/><span>amach ar an bhfaithche go hathlamh, agus tógbhaid</span>
<lb n="4804"/><span>a ccleasaibh guile agus gaisgidh ós a cceannaibh</span>
<lb n="4805"/><span>isin aidhér agus isin bhfirmameint, ionnas, go</span>
<lb n="4806"/><span>n-áirmhighthear féur faithche, agus duille feadha,</span>
<lb n="4807"/><span>gaineadh trágha, agus réalta an aidhéir, nach</span>
<lb n="4808"/><span>féidir ríomh nó áiriomh ar leath a n-iolchleasa,</span>
<lb n="4809"/><span>agus íad chuca agus uatha amhail mbeach mbeag ag</span>
<lb n="4810"/><span>sgaoileadh agus ag tiomsughadh a laethibh fíor-áilne</span>
<lb n="4811"/><span>fóghmhuir d'ionsaighe a mbeach-adhbha; co nach</span>
<lb n="4812"/><span>bhfacaidh aon íad nachar sganraigh agus nachar</span>
<lb n="4813"/><span>úaimhnigh rompa.  Agus arna bhfaicsin amhlaidh</span>
<lb n="4814"/><span>d'úaislibh Lochlann osglaid doirsi agus sinistribh an</span>
<lb n="4815"/><span>rígh-dhunaidh, agus tíaghaid féin amach agus a n-ionadh</span>
<lb n="4816"/><span>ríogha leó, gur ríoghadh Ridire na Leomhan leó</span></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="4817"/><p><span>gan fhuireach maille re sollamhuin ádhbhal agus</span>
<lb n="4818"/><span>ré hiolgháirdios doifhaisnéisi feadh aimsire</span>
<lb n="4819"/><span>imchéine; gur chruinnidar Lochlannaibh uile as</span>
<lb n="4820"/><span>gach áird chuca, agus gur adbhadar agus gur</span>
<lb n="4821"/><span>thaisbéinseat a lúta agus a ccarthannacht do Ching</span>
<lb n="4822"/><span>Carolus.  Agus is adhbhal do bronnadh ór agus airgiod</span>
<lb n="4823"/><span>agus iolmhaoine ré linn an rígh sin d'éigsibh, agus</span>
<lb n="4824"/><span>d'fhollamhnaibh, do lucht íarrata achmhuinge,</span>
<lb n="4825"/><span>do bhochtaibh, agus do dheibhléannaibh deireóile,</span>
<lb n="4826"/><span>agus do gach aon a ráinic a leas maoin nó maitheasa</span>
<lb n="4827"/><span>d'iarraidh nó d'fhagháil; gur ghráidheadar</span>
<lb n="4828"/><span>finigheacha na ccríoch an t-óig-rígh sin go</span>
<lb n="4829"/><span>haithghéarr, co nach ttáinic roimhe aríamh a</span>
<lb n="4830"/><span>ccríochaibh Lochlann rígh ba mó searc agus síor-ionmhaine</span>
<lb n="4831"/><span>ag cách ná é a ngeárr-aimsir.</span></p>
<lb n="4832"/>
<lb n="4833"/><p><span>Ciodh thrácht do sgaoíleadh teachtuidhe agus</span>
<lb n="4834"/><span>léugáide go prab dochum na Fraince le fios na</span>
<lb n="4835"/><span>mór-eachtra sin Ching Carolus, agus a d'iarraidh</span>
<lb n="4836"/><span>air Rígh na Fraince teacht fóna ndéin go</span>
<lb n="4837"/><span>críochaibh Lochlann agus go sunradhach ar Dhun</span>
<lb n="4838"/><span>Cláro cona chéile .i. athair agus máthair Ching Carolus.</span>
<lb n="4839"/><span>Agus ar ndul don bhFrainc dona teachta sin do</span>
<lb n="4840"/><span>thoirbhreadar a ttosga don Rígh agus do Dhon</span>
<lb n="4841"/><span>Cláro íar sin, agus do chách ó sin amach, co nach</span></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="4842"/><p><span>ccúalaidh clúas iongnadh isin saoghal ba haidhbhle</span>
<lb n="4843"/><span>ná a bheith ag éisdeacht na ngárrtha lúthghárra</span>
<lb n="4844"/><span>agus gach soilmeint ar-cheana dá ndeárna seachneóin</span>
<lb n="4845"/><span>na Fraince uile fón am sin.</span></p>
<lb n="4846"/>
<lb n="4847"/><p><span>Agus a haithle an iolghárdais sin do gléusudh loingios</span>
<lb n="4848"/><span>ádhbhal-mhór do Dhon Cláro agus don Rígh agus dona</span>
<lb n="4849"/><span>huaislibh ar-cheana; agus do líonadh an loingios ádhbhal</span>
<lb n="4850"/><span>sin do roighneadh gasraidheadh agus deagh-dhaoine, agus</span>
<lb n="4851"/><span>do thógadar a seólta tar dhrom-chladhaibh na</span>
<lb n="4852"/><span>bóchna briocht-úaine, agus do léigeadar a lán isna</span>
<lb n="4853"/><span>hanartaibh ó chiumhsaibh cúain agus calaidh, co</span>
<lb n="4854"/><span>nach airistear a n-eachtra gur ghabhsat cúan agus</span>
<lb n="4855"/><span>caladh a ccríochaibh níamh-ghothacha Lochlann.</span>
<lb n="4856"/><span>Agus ar ndul a ttír dhóibh do sgaoileadar a tteachta</span>
<lb n="4857"/><span>re sgéalaibh gusan óig-rígh, gur ullmhuigh é féin</span>
<lb n="4858"/><span>agus an ríoghan, inghean Rígh na tTulach nÓir, agus</span>
<lb n="4859"/><span>a cháirde ó sin amach, agus uaisle na críche, go</span>
<lb n="4860"/><span>ndeachadar 'na ndáil cúig mhíle cairpeadh cona</span>
<lb n="4861"/><span>ccomhlíon marcshlúaigh trí mhíle léig ón</span>
<lb n="4862"/><span>ccathraigh amach, gurab ann sin a tárla na</span>
<lb n="4863"/><span>huaisle agus na hárd-mhaithe sin dá chéile.  Agus</span>
<lb n="4864"/><span>ar tteagbháil dá chéile dhóibh lingeas Cing Carolus</span>
<lb n="4865"/><span>cona ríoghain asa ccairpeadha, agus do léigeadar a</span>
<lb n="4866"/><span>nglúine fria lár go hollamh éusgaidh, agus</span>
<lb n="4867"/><span>sléachtaid don Rígh a ccéad-thús agus do Dhon</span></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="4868"/><p><span>Cláro íar sin, agus do iarradar a mbeannacht, agus</span>
<lb n="4869"/><span>dob urus sin d'fhagháil.  Agus iar ccríochnughadh</span>
<lb n="4870"/><span>don óig-rígh agus do chách, táinic inghion Rígh na</span>
<lb n="4871"/><span>tTulach nÓir d'fhorbhfáiltiughadh don Rígh agus</span>
<lb n="4872"/><span>dona maithibh ar-cheana, agus do innis Cing</span>
<lb n="4873"/><span>Carolus seanchas cháich don Rígh, agus ba hádhbhal</span>
<lb n="4874"/><span>lúthgáire na n-úasal sin fria ar-oile.</span></p>
<lb n="4875"/>
<lb n="4876"/><p><span>Acht cheana níor chían íar sin go ttáinic an</span>
<lb n="4877"/><span>Dolbh chuca, agus dearcas Rígh na Fraince go</span>
<lb n="4878"/><span>grinn fair, agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4879"/>
<lb n="4880"/><p><span>"A Thríonnóid Naomhtha Uile-chumhachtach</span>
<lb n="4881"/><span>do chruthaigh neamh agus talamh agus a bhfuil eatarra,</span>
<lb n="4882"/><span>an féidir gurab don chruthughadh daonna thú,</span>
<lb n="4883"/><span>'óglaigh?" ar sé.</span></p>
<lb n="4884"/>
<lb n="4885"/><p><span>Agus gabhas iongnadh adhbhal é uime, gur labhair</span>
<lb n="4886"/><span>Cing Carolus an athúair, agus as eadh ro ráidh:</span></p>
<lb n="4887"/>
<lb n="4888"/><p><span>"A thríath agus a athair ionmhain," ar sé, "dá</span>
<lb n="4889"/><span>mbeith eólas agad-sa ar an tí úd, budh hadhbhal</span>
<lb n="4890"/><span>do mheas fair, óir is deimhin gurab tearc rígh nó</span>
<lb n="4891"/><span>prionsa is fearr ioná é ann gach céim is dleacht</span>
<lb n="4892"/><span>don úaisle .i. ar eineach ar mhórdhacht agus ar</span>
<lb n="4893"/><span>onóir, ar choinghioll ar fhírinne agus ar thábhacht,</span>
<lb n="4894"/><span>ar lúth ar neart agus ar ghaisgeadh, ar chongbháil</span>
<lb n="4895"/><span>creidigh agus ar chrábhadh, agus is deimhin nár ghlac</span>
<lb n="4896"/><span>sgíath nó arm 'na láimh aríamh aon nach bhfuil</span>
<lb n="4897"/><span>an fear úd ion-chomhraic fris; agus atá mac dhó</span></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="4898"/><p><span>ar an eachtra so, agus is iongnadh mór an talamh</span>
<lb n="4899"/><span>dhá n-iomchar ar mhéad a neirt agus a niadhachais,</span>
<lb n="4900"/><span>acht amháin oibriughadha na Tríonnóide agá</span>
<lb n="4901"/><span>bhfuil cumhachta agus stiubhradh ós an uile go</span>
<lb n="4902"/><span>huilidhe; agus is cara dhá ríribh dhamh-sa an fear</span>
<lb n="4903"/><span>úd, gidh gur deacair do fúaras é."</span></p>
<lb n="4904"/>
<lb n="4905"/><p><span>Agus gabhas ag innisin 'eachtra ó thús go</span>
<lb n="4906"/><span>deireadh: amhail a tárla an Dolbh cona mhac</span>
<lb n="4907"/><span>dhó, agus mar do ghlacadar baisdeadh agus creideadh,</span>
<lb n="4908"/><span>agus gach gníomh eile dár chomhlíonadar ó thárla</span>
<lb n="4909"/><span>dhó féin íad.  Agus an sin táinic an t-eagnaidh .i.</span>
<lb n="4910"/><span>Sage Malanto, agus innsios eachtra agus imtheacht na</span>
<lb n="4911"/><span>n-úasal go hiomlán do Rígh Franc agus d'úaislibh</span>
<lb n="4912"/><span>na Fraince agus críche Lochlann air an láthair, ó</span>
<lb n="4913"/><span>thús a n-eachtra go suighe sin; agus ba hadhbhal</span>
<lb n="4914"/><span>iongnadh Rígh Franc agus cháich ó sin amach a</span>
<lb n="4915"/><span>ccrúas a bhfortúin agus gach gábhadh dár fhuilingeadar</span>
<lb n="4916"/><span>fris an rée sin.</span></p>
<lb n="4917"/>
<lb n="4918"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eachtra Ridire na Leomhan

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eachtra Ridire na Leomhan

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
