Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Buaidh na Naomhchroiche</title><author><name type="main">Bonaveantúr Ó Conchúir; eag. Pádraig Ó Súilleabháin</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L003</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1650</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L003</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Buaidh na Naomhchroiche</title><author>Bonaveantúr Ó Conchúir; eag. Pádraig Ó Súilleabháin</author><imprint><publisher>Institiúid Ardléinn Bhaile Átha Cliath</publisher><date>1650</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>BROLACH NÓ RÉMHRÁDH AN CHÉIDLEABHAIR DO</span>
<lb n="2"/><span>BHUAIDH NA NAOMHCHROICHE, NÓ d'FHÍRINNE AN</span>
<lb n="3"/><span>CHREIDIMH, ARNA CHUR A NGAOIDHEILG LEIS AN</span>
<lb n="4"/><span>MBRÁTHOIR BOCHT d'ORD S. PROINSIAS, B. C.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Do chuirios romham, le congnamh Dé, buaidh ghlórmhar na</span>
<lb n="7"/><span>naomhchroiche do sgríobhadh a n-aghaidh dhraoitheadh agas</span>
<lb n="8"/><span>aois eagnaidhe fhallsa an tsaoghail urchóidigh so: obair go</span>
<lb n="9"/><span>deimhin ro-árd, ós cionn mo chumais, gidheadh, tarbhach</span>
<lb n="10"/><span>roiriachtanasach isna haimsearuibh si.  Bíodh go bhfuil an</span>
<lb n="11"/><span>creideamh Catoilce don uile thaoibh comhdaingion sin 'na</span>
<lb n="12"/><span>shuidhe lé hoibreachuibh do-áirmhe ar tTighearna Íosa Críost,</span>
<lb n="13"/><span>léna fheartuibh agus léna mhóirmhíorbhuilibh atá dhá cceileabhradh</span>
<lb n="14"/><span>ar feadh na cruinne go coitchionn, agus lé naoimhleachtuibh na</span>
<lb n="15"/><span>ndochtúireadh ndiadha, nach bhfuil acht iomarcaigh agus cúirialtacht</span>
<lb n="16"/><span>a sgrúdadh nísa mhó iná conntabhairt do chur and, tar a cheann</span>
<lb n="17"/><span>sin, do bhrígh go bhfuil an chuid as mó do na daoinibh ar an</span>
<lb n="18"/><span>aimsir si dá n-onfairt a mbroghuil agus a salchar na bpeacadh</span>
<lb n="19"/><span>ar mhodh gur fhás dall chiach ar shúilibh a n-inntleachta</span>
<lb n="20"/><span>nach léig radharc sholuis na fírinne chugtha, ionnas gurab 'na</span>
<lb n="21"/><span>ccúis mhagaidh nó fanámhuid mheasuid na neithe neamhdha agus</span>
<lb n="22"/><span>go ttarcuisnighid na móirfhearta diadha mar neithe mire nó</span>
<lb n="23"/><span>díthchéillidhe.  Ar an adhbhar sin as mian linne, 'gár chnaoidh</span>
<lb n="24"/><span>cúram agus mórfhonn a ttigh Dé sinn, na neithe do-chuaidh thoruinn</span>
<lb n="25"/><span>agus do léigeadh ar dearmad nach mór go huilidhe do ghairm chum</span>
<lb n="26"/><span>cuimhne agus cách do dhúsgadh as an trom suain atá orra lé himchian</span>
<lb n="27"/><span>ar chuilt choirbthe an tseachráin.  Agus bíodh nach féidir an</span>
<lb n="28"/><span>creideamh d'fhoillsiughadh go soilléir iná do chruthughadh as</span>
<lb n="29"/><span>na cédchúisibh nádúrtha, dá ngoirid na feallsaimh principia</span>
<lb n="30"/><span>naturalia, ar a shon sin do-bhéram anuas iomad do résúnaibh</span>
<lb n="31"/><span>foirtille as na héifeachtuibh solasta dá chosnamh, ar nach budh</span>
<lb n="32"/><span>féidir d'aonduine céillidhe smál ná spot d'fhághuil.  Ní headh</span>
<lb n="33"/><span>gurab iad na résúin sin as fundament don chreideamh, an tan</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="34"/><p><span>go n-abair Pól gurab tíodhlaicthe é do-bheir Dia uaidhe, ní as</span>
<lb n="35"/><span>oibreachuibh, ionnus nach beith glóir dhíomhaoin ar aoinneach,</span>
<lb n="36"/><span>acht ionnus, léna ccongnamh, go ccuinnighthigh 'na seasamh</span>
<lb n="37"/><span>na díthchreidmhigh atá ollamh chum tuitmhe agus go n-ollmhaighthe</span>
<lb n="38"/><span>iad dochum an tsoluis uachtaraigh úd ós cionn nádúire an</span>
<lb n="39"/><span>chreidimh do ghlacadh; gidheadh, na Catoilce, dár lér go</span>
<lb n="40"/><span>solusghlan fírinne an chreidimh, ionnsaighid go meanmach</span>
<lb n="41"/><span>leis na harmuibh si eascairde mallaighthe an chreidimh agus</span>
<lb n="42"/><span>fuadaighid, iar bhfoillsiughadh a n-ainbhfis agus a n-earráide, na</span>
<lb n="43"/><span>daoine simplidhe neamhchoimhédacha as a gcrobhuibh.  Ní bhfuil</span>
<lb n="44"/><span>fáth a mheas gur tarcuisne do luaigheacht an chreidimh gan a</span>
<lb n="45"/><span>fhághuil ar luaigheacht, an tan gur follus don uile nach ttuilleann</span>
<lb n="46"/><span>aoinneach a fhághuil acht gurab é Dia amháin dhoirteas é a</span>
<lb n="47"/><span>n-anam an duine san mbaisteadh.  Leis an droing amháin</span>
<lb n="48"/><span>bheanas so lé nach áil an creideamh do ghlacadh muna</span>
<lb n="49"/><span>gclaoidhtear lé résúnaibh iad.  Gidheadh, as ionmholta go mór</span>
<lb n="50"/><span>an drong ghlacas mar thabhartus ó Dhia an creideamh go</span>
<lb n="51"/><span>sithghreamannach agus ós a chionn sin thairgeas cách eile do</span>
<lb n="52"/><span>dhaingniughadh ann lé résúnuibh roifhírinneacha.  As amhlaidh</span>
<lb n="53"/><span>sin chomhuirligheas prionnsa na n-apstal, S. Peadar, dúinn leis</span>
<lb n="54"/><span>na briathruibh si: “Naomhaidhidh ar tTighearna Críost ann</span>
<lb n="55"/><span>bhur gcroidheadhuibh ré bheith réidh ollamh do shíor résún do</span>
<lb n="56"/><span>thabhairt dá gach aon shirfeas sásadh oruibh ar son an chreidimh</span>
<lb n="57"/><span>agus an dóchuis atá ionnuibh.”  Do bhrígh, ar an adhbhar sin, gurab</span>
<lb n="58"/><span>lé résúnuibh amháin as mian linne diospóireacht do dhénamh ní</span>
<lb n="59"/><span>ghreimeóchum d'ughdarrás aonduine; agus as mar sin imeóchum</span>
<lb n="60"/><span>ar ar n-aghaidh ar feadh an leabhair taobh lé harmuibh</span>
<lb n="61"/><span>dochlaoite an résúin gan tráchtadh ar ughdarrás aonduine dá</span>
<lb n="62"/><span>eagnaidhe, acht amhuil nárbh inchreitte d'aoinneach acht don</span>
<lb n="63"/><span>résún nádúrtha amháin, dárab éigin dá gach aon géilleadh agus</span>
<lb n="64"/><span>aontudhadh.</span>
<lb n="65"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="66"/><p><span>DO RÉIM IMTHEACHTA NA HOIBRE.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Caib. 1.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Do bhrígh nach féidir dhúinn teacht a n-eólus na neithe</span>
<lb n="71"/><span>dofhaicsi acht tré na neithibh sofhaicsi, uair as ón gcédfadh</span>
<lb n="72"/><span>thionsgnas ar n-uile thuigsi, agus nach feas don chédfadh acht na</span>
<lb n="73"/><span>haicídeadha amháin at-chí go foirmiollach; gidheadh, tollaidh an</span>
<lb n="74"/><span>inntleacht léna gérchúis féin substaint na neitheadh, agus óna</span>
<lb n="75"/><span>n-eólus sin tig dochum eóluis d'fhághuil ar neithibh dofhaicsi</span>
<lb n="76"/><span>do-adhbhardha.  Tógthar suas í agus arduighthear, iar mbeith ag</span>
<lb n="77"/><span>sgrúdadh agus ag spécláireacht shubstainte, cháilidheacht, oird,</span>
<lb n="78"/><span>chúise agus ghluasachta na neithe sofhaicsi, chum eóluis do bhreith</span>
<lb n="79"/><span>ar na hainglibh agus ar Dhia; amhuil agus leis na haicídeaghuibh</span>
<lb n="80"/><span>foirmiollacha, le gluasachtuibh agus lé hoibreachuibh foirmiollacha</span>
<lb n="81"/><span>an duine tig dochum aithne agus eóluis ar na neithibh inmheadhónacha</span>
<lb n="82"/><span>bhíos a bhfolach in anam, agus ar na codchuibh atá</span>
<lb n="83"/><span>dofhaicsi dhe.  Iar gcur na cruinne ós comhair a súl do na</span>
<lb n="84"/><span>feallsamhnuibh, .i. na flaithis gona sgéimh, a n-ornáid agus a</span>
<lb n="85"/><span>n-oibriughadh, na dúile gona gcáilidheachtuibh, a n-oibrighthibh</span>
<lb n="86"/><span>agus a n-iliomad cumasg, iolradh agus égsamhlacht na gcomhchuireadh,</span>
<lb n="87"/><span>a ngluasacht agus a n-airgheana, ord iongantach, méid, sgéimh agus</span>
<lb n="88"/><span>breaghdhacht an tsaoghail si atá sofhaicsi aguinn, do dhírighiodar</span>
<lb n="89"/><span>gaéithe a n-inntleachta agus a ttuiccsi dochum na neithe uachtarach</span>
<lb n="90"/><span>ós cionn nádúire do sgrúdadh agus do thairgeadar an mhéid gurbh</span>
<lb n="91"/><span>fhéidir leó eólus a nádúire agus a n-airgheana d'fhághuil.  Amhuil</span>
<lb n="92"/><span>ar an adhbhar sin agus do thuigeadar na feallsamhuin gurab</span>
<lb n="93"/><span>d'oibreachuibh Dé na neithe nádúrtha tréar féidir teacht a</span>
<lb n="94"/><span>n-eólas a chomhacht agus a ghlóire, mar an ccédna gach ní dá</span>
<lb n="95"/><span>bhfuil a nEagluis Chríost atá soghlactha ag cédfa nó ag résún,</span>
<lb n="96"/><span>as mian linn a thaisbénadh don tsaoghal gurab d'oibreachuibh</span>
<lb n="97"/><span>Dé iad agus gur féidir dúinn léna ccongnamh teacht a n-eólas</span>
<lb n="98"/><span>mhórdhachta agus ghlóire Íosa Críost, atá dofhaicsi aguinn.  Agus</span>
<lb n="99"/><span>amhuil agus do chruinnighiodar na feallsaimh gach uile ní dá</span>
<lb n="100"/><span>ndearna Dia isan tsaoghal, mur an gcédna caithfimne gach ní</span>
<lb n="101"/><span>dár oibrigh Críost ar an ccruinne do chruinniughadh.  Agus mar</span>
<lb n="102"/><span>dob éigin do na feallsamhnuibh as oibrighthibh iongantacha na</span>
<lb n="103"/><span>nádúire a admháil gurab é Dia as tús agus as cédchúis don uile,</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="104"/><p><span>agus gurab oibriughadh tuigsi dá nach féidir dhul ar seachrán</span>
<lb n="105"/><span>oibriughadh na nádúire, mar an ccédna as mian linne a</span>
<lb n="106"/><span>thaisbénadh as oibreachuibh iongantacha Chríost, an Críost sin</span>
<lb n="107"/><span>do crochadh bheith 'na chédchúis don uile, agus gurab oibreacha</span>
<lb n="108"/><span>Dé, dá nach féidir dhul ar seachrán, a oibreacha.  Tar a cheann</span>
<lb n="109"/><span>sin ní abruim gurab ar son na résún sa chreidmíd.  Uair ní</span>
<lb n="110"/><span>choimhéignighid na hargumenteadha so an tuigsi chum an</span>
<lb n="111"/><span>chreidimh do ghlacadh, do bhrígh dá gcoimhéignighedís nach</span>
<lb n="112"/><span>creideamh do bheith aguinn dá leithéidibh sin do neithibh acht</span>
<lb n="113"/><span>opinion nó baramhuil, acht as eadh do-bheir fá-deara dhúinn</span>
<lb n="114"/><span>na neithe si do chreideamh, an bhrígh atá ag an solas dhoirteas</span>
<lb n="115"/><span>Dia go míorbhuileach inar n-anam.  Agus dá éis sin cobhraighemíd</span>
<lb n="116"/><span>leis na résúnaibh si agus daingnidhemíd croidheadha na creidmheach,</span>
<lb n="117"/><span>ag foillsiughadh dár n-easccáirdibh míchreidmheacha</span>
<lb n="118"/><span>nach baoth nó édrom, acht gurab tromdha críonna do-nímid</span>
<lb n="119"/><span>an creideamh do choimhéd.  Agus ionnus gurab feirde do chuirfemís</span>
<lb n="120"/><span>móroibreacha na hEaguilsi san aimsir do-chuaidh thoruinn agus</span>
<lb n="121"/><span>atá do láthair aguinn a n-aoinfheacht ós comhair ar súl, sgríbheócham</span>
<lb n="122"/><span>annso síos ar chosmhuileacht agus ar chommóradh na</span>
<lb n="123"/><span>cruinne iad go huilidhe fá dheilbh charbuid nó chóiste buadha.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>DO BHUAIDH CHRÍOST, AS A BHFAGHTHAR ARGUMENTEADHA</span>
<lb n="126"/><span>AN CHREIDIMH.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>Caib. 2.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Ní féidir dhúinn teacht chum eóluis d'fhagháil go foirbhthe</span>
<lb n="131"/><span>ar Dhia tré aoinchréatúir amháin, do bhrígh go bhfuil doichríochnaigh</span>
<lb n="132"/><span>ó chumhachtuibh, ó chríonnacht, agus ó mhaith.  As</span>
<lb n="133"/><span>as ord na cruinne go coitchionn tángadar na feallsaimh a n-eólus</span>
<lb n="134"/><span>a mhórdhachta.  Agus an t-ord sin féin, ní as éinní amháin acht as</span>
<lb n="135"/><span>nuimhir dho-áirmhe atá 'na shuidhe; gidheadh, dob fhéidir leó</span>
<lb n="136"/><span>gan ródhocamhuil a gcur ós comhair a súl go hiomlán, do bhrígh</span>
<lb n="137"/><span>go bhfuilid go huilidhe ceanguilte d'ároile lé cuibhreachuibh na</span>
<lb n="138"/><span>nádúire, amhuil slabhradh 'gá mbí gach faighne dhe crochta</span>
<lb n="139"/><span>as an bhfaighne oile.  Mar an gcédna ní féidir brígh, eagna, agus</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="140"/><p><span>críonnacht Chríost do thuigsin as aonobair amháin dá</span>
<lb n="141"/><span>oibreachuibh.  Gidheadh, madh chuirmíd móroibreacha Chríost,</span>
<lb n="142"/><span>a fhearta, agus a mhíorbhuileadha agus na héifeachta táinic uatha ós</span>
<lb n="143"/><span>comhair ar súl, agus gan luidhe ar énrésún amháin díbh acht ar</span>
<lb n="144"/><span>iliomad, caithfe inntleacht gach duine a admháil gur Dia fíre</span>
<lb n="145"/><span>an Críost úd do fhulaing bás maslaightheach na croiche.  Agus bíodh</span>
<lb n="146"/><span>nár lór aonargument nó énrésún amháin dochum na fírinne si</span>
<lb n="147"/><span>d'áitiughadh, gidheadh, madh curthar na résúin go huilidhe síos</span>
<lb n="148"/><span>a bhfochair a chéile, biaid dá leithéid sin do bhrígh agus do neart</span>
<lb n="149"/><span>nach féidir acht d'fhior mailíse nó mímhéine a ndiúltadh.  Agus do</span>
<lb n="150"/><span>bhrígh nach urus gníomhartha Chríost go huilidhe gusan am</span>
<lb n="151"/><span>sa do chur ar aonbhall iná d'áireamh, amhuil agus as féidir na neithe</span>
<lb n="152"/><span>nádúrtha lé mbímíd ag ruinn go laethamhuil agus atá soghlactha</span>
<lb n="153"/><span>'gár ttuigsi anbhfuinn, mar atáid uaimcheanguilte go n-ord</span>
<lb n="154"/><span>iongantach d'ároile, do mheasas gurbh iomchubhaidh íomháigh</span>
<lb n="155"/><span>nó dealbh éigin do dhénamh do bheith solasta soghlactha ag</span>
<lb n="156"/><span>na cédfadhuibh, as instrumenteadha dár ttuigsi ar an deóraigheacht</span>
<lb n="157"/><span>sa chum gach neithe do thuigsin; agus as í íomháigh sin</span>
<lb n="158"/><span>carbad nó cóiste ara gcuirfeam dealbhtha go snasta, soilléir,</span>
<lb n="159"/><span>sothuigsi d'inntleacht dá raimhe, oibreacha agus móirfhearta</span>
<lb n="160"/><span>Chríost, ionnus gomadh féidir dá gach aon ní headh amháin</span>
<lb n="161"/><span>gach fearta dhíobh ar leith acht iad go huilidhe do dhearcadh</span>
<lb n="162"/><span>agus do mhaodhughadh.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Cuiream ar an adhbhar sin ó thús ós ar gcuinne cóiste dá</span>
<lb n="165"/><span>iomchar ar ceathra rothadhuibh, agus ar an gcóiste sin, a nós fir</span>
<lb n="166"/><span>bhuadhaigh, Críost gona choróin spíne 'má a cheann, go nuimhir</span>
<lb n="167"/><span>dho-áirmhe do mhasla agus do mhíomhodh, do thár agus do tharcuisne,</span>
<lb n="168"/><span>agus don uile shórt dá uathbhásaighe, dá ghráineamhla agus dá</span>
<lb n="169"/><span>dho-iomchartha do phéin, do pheannaid agus do bhás do claoidheadh</span>
<lb n="170"/><span>leis, ag taisbénadh lorg na sgiúrsadh, cneadha, créchta agus áladha</span>
<lb n="171"/><span>a choirp chréchtaigh chróilinnthigh, airm amháin lé ndearna</span>
<lb n="172"/><span>congcuest ar an diabhal, lér chuir an uile fá chíoscháin, agus le</span>
<lb n="173"/><span>rug an nádúir dhaonna, dobhí lé himchian fá bhruid a</span>
<lb n="174"/><span>ngéibheannuibh ag an diabhal, leis a láimh go flaitheamhnas.</span>
<lb n="175"/><span>Ar mhullach an chóiste meall comhchruinn go ttrí ngnúisibh go</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="176"/><p><span>n-iomad deallraidh agus glonnraidh thaisbénas an Naoimh-Thríonóid,</span>
<lb n="177"/><span>atá go ndeallradh n-iongantach ndofhaisnéisi ag soillsiughadh agus</span>
<lb n="178"/><span>ag dearsgnadh go luindeardha a ttimcheall Chríost agus a Naoimh-Eaguilsi.</span>
<lb n="179"/><span>Críost féin ag congmháil na croisi agus gach instrumente</span>
<lb n="180"/><span>eile dá raibh a ttimcheall na naomhpháisi 'na chlíoláimh, agus Bíobla</span>
<lb n="181"/><span>an tSein-Reachta agus an Nuaidh-Reachta 'na dheasláimh, cailís agus</span>
<lb n="182"/><span>abhlann agá chosuibh, agus ar gach taoibh timcheall uirre soighthighe</span>
<lb n="183"/><span>fíona, uisge, ola agus ballsuim go n-uile chomhartha eile shácramuinteadh</span>
<lb n="184"/><span>na hEaguilsi.  Ar an ngradam faoi Chríost, a</span>
<lb n="185"/><span>mháthair fhíornaomhtha an óigh gan cháidh Muire, agus fá ghradam</span>
<lb n="186"/><span>na Maighdine arna n-eagar go hordaighthe iliomad do shoighthighibh</span>
<lb n="187"/><span>óir, airgid agus chriostuil dá ndeaghmhaisiughadh le</span>
<lb n="188"/><span>folaighibh agus le pérlaidhibh daorluaigh, líonta, gidheadh, do</span>
<lb n="189"/><span>chnámhuibh agus do luaithreadh na marbh.  Roimh an gcóiste</span>
<lb n="190"/><span>ar ball na hapstail agus na seanmóntadha go huilidhe ag congnamh</span>
<lb n="191"/><span>an cóiste do tharruing, na patriairc agus fáidhe an tSein-Reachta</span>
<lb n="192"/><span>go ccomhchruinniughadh do-áirmhe ban agus fear rompa amach</span>
<lb n="193"/><span>san tslighidh.  Ar gach taoibh timcheall don chóiste sluaighte</span>
<lb n="194"/><span>ro-aibhseacha mairtíreach dá gach cinél agus dá gach coinghioll,</span>
<lb n="195"/><span>agus dochtúireadha na hEagluise go huilidhe gona leabhruibh</span>
<lb n="196"/><span>fosguilte ina lámhuibh dá ttimchealladh sin arís.  Tar a éis sin</span>
<lb n="197"/><span>do-chídhfir a ndiaidh an chóiste nuimhir dhofhaisnéisi ban agus</span>
<lb n="198"/><span>fhear dá gach aicme, sórt agus cinél don chineadh Iúdaighe, do</span>
<lb n="199"/><span>Ghrégachuibh, do Laindeóntuibh agus do bharbardhuibh, eidir</span>
<lb n="200"/><span>shaidhbhir agus daidhbhir, críonna agus éigcríonna, eólach agus aineólach,</span>
<lb n="201"/><span>óg agus arsaidh, ag iolghairdiughadh.  Cuirmíd a ttimcheall na</span>
<lb n="202"/><span>sluagh sa atá a ndiaidh, roimhe, agus gach taobh don chóiste nuimhir</span>
<lb n="203"/><span>dhofhaisnéisi do shluaightibh na namhad ag cathughadh agus ag</span>
<lb n="204"/><span>comhracc a n-aghaidh na hEaguilsi Catoilce, .i. na himpireadha,</span>
<lb n="205"/><span>na ríghthe, na prionnsaidhe, triatha agus tighearnadha trénchomhachtacha</span>
<lb n="206"/><span>an tsaoghuil si, draoithe, feallsaimh agus eithriccigh</span>
<lb n="207"/><span>go ccomhluadar ro-aibhéil ro-aibhseach ban agus fear don uile</span>
<lb n="208"/><span>shórt agus don uile aicme agus as an uile chlúid ar feadh na cruinne</span>
<lb n="209"/><span>ceatharchuainnigh.  Agus 'na bhfochar sin dealbha agus íomháighe</span>
<lb n="210"/><span>coirbthe cuinealbháite na ndée briste brúite fá thalamh.</span>
<lb n="211"/><span>Mar an gcédna leabhair na n-eithrigeach loisgidh agus teaguisg gan</span>
<lb n="212"/><span>choisreagan gach seicte síorthubaistigh eile aca go cúthal tar</span>
<lb n="213"/><span>éis a gclaoidhte, agus, fá dheóidh, adhradh agus onóir gach creidimh</span>
<lb n="214"/><span>eile ar lár iarna thréigean agus iarna dhíbeirt.</span>
<lb n="215"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="216"/><p><span>Glacmaoid a shamhuil so do chóiste dealbhtha ar an modh</span>
<lb n="217"/><span>so ós comhair ar súl, mar shórt saoghail nó cruinne ar madh</span>
<lb n="218"/><span>féidir dhúinn feallsamh nuadh do sgríobhadh agus do dhénamh.</span>
<lb n="219"/><span>Ar son na cédchúisi, nó an chédadhbhair, agus neithe dofhaicsi</span>
<lb n="220"/><span>'gár thairgeadar na feallsaimh teacht 'na n-eólus trésna neithibh</span>
<lb n="221"/><span>sofhaicsi, do chuireamarne ar mhullach Chríost meall comhchruinn</span>
<lb n="222"/><span>roghlonnrach go n-iomad deallraidh a n-ionadh na Naoimh-Thríonóide</span>
<lb n="223"/><span>doruinte admhaidhmid 'na áirdDia fhorórdha, agus</span>
<lb n="224"/><span>Críost féin, atá dofhaicsi dúinn, do sháraigh an uile ar gach</span>
<lb n="225"/><span>taoibh, chreidmíd bheith dá adhradh agus dá onórughadh ó nuimhir</span>
<lb n="226"/><span>dho-áirmhe aingeal agus anam beannaighthe atá do shíor ag feitheamh</span>
<lb n="227"/><span>air.  Tairgfeam teacht chum eólais agus aithne na neithe</span>
<lb n="228"/><span>árda sa trésna neithibh sofhaicsi do chuireamar ós cionn agus ar</span>
<lb n="229"/><span>gach taoibh don chóiste.  Agus amhuil adeirid na feallsaimh, tar</span>
<lb n="230"/><span>éis na neithe dofhaicsi, gurab í flaitheamhnas cúis nó adhbhar as</span>
<lb n="231"/><span>prinnsiopálta don uile dá ngeintear fúithe, mar an gcédna</span>
<lb n="232"/><span>cuirmidne tar éis na diadhachta croch agus páis ar tTighearna Íosa</span>
<lb n="233"/><span>Críost mar adhbhar agus mar chúis phrinsiopálta grás na hEaguilsi</span>
<lb n="234"/><span>agus ar slánuighthe féin.  Agus amhuil as iad na dúile as foicsi tig do</span>
<lb n="235"/><span>fhlaitheamhnus, mar an ccédna leanuid sacramuinteadha na</span>
<lb n="236"/><span>hEagluisi páis Chríost.  Agus amhuil as ó fhlaitheamhnus atá a</span>
<lb n="237"/><span>n-uile bhrígh ag na dúilibh, mar an ccédna as ó pháis Chríost atá</span>
<lb n="238"/><span>brígh ag na sácramuintibh.  Tar éis na ndúl cuirmíd san tsaoghal</span>
<lb n="239"/><span>síolta agus gach ní oile oibrigheas.  Mar an ccédna chuirmídne san</span>
<lb n="240"/><span>mBuaidh si aguinn féin an teagasg soisgélta, gníomhartha agus</span>
<lb n="241"/><span>sompladha na naomh agus na bhfírén, 'gá gcuir a ttaisi, a gcnámha</span>
<lb n="242"/><span>agus a luaithreadh sinn 'na ngnáthchuimhne, agus gurab dá luaigheacht,</span>
<lb n="243"/><span>dá leachtuibh, agus dá sompla atá an Eagluis go laethamhuil dá</span>
<lb n="244"/><span>toirrcheadh d'iomad d'oibreachuibh oirdhearca tarbhacha.  Ós</span>
<lb n="245"/><span>a chionn sin do dhealbhamar mar oibrighthe sonnradhacha na</span>
<lb n="246"/><span>hapstail, na patriairc, na fáidhe agus na dochtúireadha do aithghin</span>
<lb n="247"/><span>an domhan i cCríost léna seanmóir, léna tteagasg agus léna ndeaghoibribh.</span>
<lb n="248"/><span>As féidir dhúinn go dlisteanach oibrighthe sonnradhacha</span>
<lb n="249"/><span>do ghairm do na naomhuibh an tan chomhoibrighid le Críost.</span>
<lb n="250"/><span>Agus ní hamharus gur síol gheineas toradh na deighbheatha dúinn</span>
<lb n="251"/><span>a sgríbhinn, a n-oibreacha, agus a sompla, atá fá chion agus fá mhuirn</span>
<lb n="252"/><span>mhóir ag ar naomhmháthair an Eagluis.  Fá dheóidh, do</span>
<lb n="253"/><span>chuireamar sluaighte dofhaisnéidhe don uile aicme agus dá gach</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="254"/><p><span>cinél (ar son na n-éifeacht tig isan domhan chorpardha so) do</span>
<lb n="255"/><span>fhilleadar na naoimh léna sompla agus léna seanmóir chum Críost agus</span>
<lb n="256"/><span>dothug a mbeatha a ttír ar an deóraigheacht so go foirbhthe</span>
<lb n="257"/><span>fírénta ag coimhlíonadh reachta agus riaghla Chríost, gach aon do</span>
<lb n="258"/><span>réir a staide agus a gharma.  Acht do bhrígh isna neithibh nádúrtha</span>
<lb n="259"/><span>gurab ó chontráir go contráir bhíos an uile ghluasacht agus gurab</span>
<lb n="260"/><span>í geineamhuin neithe ann as truailleadh don ní oile, agus isan</span>
<lb n="261"/><span>uile gheineamhuin gur gnáth na contráir' ag cathughadh a</span>
<lb n="262"/><span>n-aghaidh aroile, go mórmhór madh bhíonn (mar as gnáthaighe</span>
<lb n="263"/><span>go mbíonn) contráir dhíobh as neartmhaire brígh iná an chontráir</span>
<lb n="264"/><span>oile, uime sin do dhealbhamairne isan domhan so naimhde</span>
<lb n="265"/><span>Chríost agus a Naoimh-Eaguilsi, a seachrán agus a n-ainbhfeas don</span>
<lb n="266"/><span>uile thaoibh arna sgrios agus arna gclaoidh lé comhachtuibh Chríost</span>
<lb n="267"/><span>agus a Naoimh-Eagluisi.  'Na cheann so as eadh ciallaighthear leis</span>
<lb n="268"/><span>na ceathra rothadhuibh ar a bhfuil an cóiste so 'na shuidhe,</span>
<lb n="269"/><span>ceathra corra an domhain atá dá soillsiughadh go hiongantach</span>
<lb n="270"/><span>lé creideamh agus lé fírinne Chríost.  Amhuil ar an adhbhar so agus</span>
<lb n="271"/><span>tángadar na feallsaimh, iar gcur oird na cruinne ós comhair a</span>
<lb n="272"/><span>súl agus iar ndearcadh go grinn gach éifecht dá raibhe ann le hiongantus</span>
<lb n="273"/><span>agus lé dúil eólas d'fhághuil ar chúisibh na n-éifeacht nádúrtha</span>
<lb n="274"/><span>sin, agus diaidh a ndiaidh ar bheagán agus ar bheagán ag éirghe ó na</span>
<lb n="275"/><span>neithibh íochtaracha gusna neithibh uachtaracha tángadar a</span>
<lb n="276"/><span>n-eólas na mórdhachta diadha agus na neithe dofhaicsi, mar an</span>
<lb n="277"/><span>ccédna madh chuirmídne íomháigh an chóiste iolbhuadhaigh si</span>
<lb n="278"/><span>ós comhair ar súl agus madh sgrúdamaoid go grind na héifeacht</span>
<lb n="279"/><span>dofríth go so agus geibhthear go laéthamhuil as maodhughadh</span>
<lb n="280"/><span>na neithe si, glacfaidh iongnadh sinn agus cuirfeam romhuinn cúis</span>
<lb n="281"/><span>na n-éifecht sin do lorgaireacht, agus as sin diaidh a ndiaidh go heólus</span>
<lb n="282"/><span>d'fhagháil ar dhiadhacht agus ar mhórdhacht dofhaicsi Chríost.</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>DO NA PONGCUIBH AS IONGHABHTHA DON UILE.</span></p>
<lb n="285"/>
<lb n="286"/><p><span>Caib. 3.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Ionnus gomadh féidir dhúinn dhul ar ar n-aghaidh san</span>
<lb n="289"/><span>chonspóid si as iontuigthe gurab éigin don druing chuireas rompa</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="290"/><p><span>diospóireacht do dhénamh, nó théid do chonspóid taobh lé</span>
<lb n="291"/><span>harmuibh an résúin, teacht re 'roile a bpongc nó a bpongcuibh</span>
<lb n="292"/><span>éigin áirídhe, uair dá mbeithdís a n-aghaidh a chéile san uile</span>
<lb n="293"/><span>phongc ní bheith slighe iná cúis diospóireacht aca.  Agus as gnáth</span>
<lb n="294"/><span>gurab éigin na poingc ar a ttigid lucht na diospóireachta ré</span>
<lb n="295"/><span>chéile bheith soilléir follusach don uile, agus as iad sin haitheantar</span>
<lb n="296"/><span>leis na cédfadhuibh, nó háitighear ó résún, nó dá ttugmaoid</span>
<lb n="297"/><span>aontadh an tráth taisbéntar iad lé brígh sholais na hinntleachta.</span>
<lb n="298"/><span>Bíodh gurbh fhéidir leis na diospóradhuibh teacht ré 'roile a</span>
<lb n="299"/><span>n-iomad do phongcuibh, ní riachtanus na poingc sin bheith</span>
<lb n="300"/><span>comhfollusach don uile agus bhiaid dáibhsion, acht as lór a mbeith</span>
<lb n="301"/><span>follusach dháibh pféin amháin.  Ar an adhbhar so cuirfeamne</span>
<lb n="302"/><span>síos annso poingc áiridhe rofhollusacha mar fhondamuint dár</span>
<lb n="303"/><span>cconspóid.  Gidheadh, dá ndiúltaighthe oruinn iad do sgaoilfidhe</span>
<lb n="304"/><span>ar ndiospóirecht go léir, ar an adhbhar nach dual diospóireacht</span>
<lb n="305"/><span>do dhénamh a n-aghaidh an tí shénas na neithe atá follus 'na</span>
<lb n="306"/><span>bhfírinne don uile, mar atáid na cédphoingc admhaidheas an</span>
<lb n="307"/><span>uile dá ngoirthear prima principia.  Ciabé do shénfadh, mar do</span>
<lb n="308"/><span>shén Zeno, ní ar bith do ghluasacht, níorbh fhéidir lé feallsamh</span>
<lb n="309"/><span>(mheasas go ngluaistear an uile ní) diospóireacht do dhénamh</span>
<lb n="310"/><span>'na aghaidh.  Ar an adhbhar so teagmaoid san phongc sa re</span>
<lb n="311"/><span>chéile ar tús, .i. gur crochadh Íosa Críost leis an gcineadh</span>
<lb n="312"/><span>Iúdaighe agus go bhfuil arna adhradh agus arna mheas mar Dhia,</span>
<lb n="313"/><span>nach mór ó chineadhachuibh an domhuin.  Atá an pongc sa</span>
<lb n="314"/><span>feasach don uile eidir chreidmheach agus mhíchreidmheach.  Óir</span>
<lb n="315"/><span>admhaidhid na heithrigigh, na Iúdaighigh, secht Mahoméid, na</span>
<lb n="316"/><span>geintíligh go huilighe agus náisión na cruinne eidir shíbhialta</span>
<lb n="317"/><span>agus bharbardha an pongc sa, agus as amhlaidh sin do adhradar na</span>
<lb n="318"/><span>críostaidhthe é ón gcédaimsir diaidh a ndiaidh do ghnáth gusan</span>
<lb n="319"/><span>am so.  Atáid mar an gcédna ar sgríobhadh do leabhruibh ar</span>
<lb n="320"/><span>Chríost agus ar a Naoimh-Eagluis san uile theangaidh leis na</span>
<lb n="321"/><span>creidmheachuibh agus léna n-eascáirdibh ar feadh na cruinne go</span>
<lb n="322"/><span>coitchionn ag dénamh fiaghnuisi go foirleathan linn ar an ní so.  Ní</span>
<lb n="323"/><span>bhfuil, fá dheóidh, régiún don domhan iná clúid ar feadh na cruinne</span>
<lb n="324"/><span>nach bhfuil lorg nó leachta eaguilseadha na ccríostuidhthe</span>
<lb n="325"/><span>ionntuibh go fóill lé faicsin, iná áit ar feadh na cruinne nach</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="326"/><p><span>bhfuil Íosa Críost do crochadh dá adhradh mar Dhia fíre, nó ann</span>
<lb n="327"/><span>nach ndearnadh (adhradh) dhó isna haimsearuibh do-chuaidh</span>
<lb n="328"/><span>thoruinn, nó dá nach feas gurab é do adhradar na críostaidhthe</span>
<lb n="329"/><span>go so agus atáid d'adhradh san aimsir si mar Dhia fíre.  Agus as uime</span>
<lb n="330"/><span>sin ghoirid na míchreidmhigh Dia na ccríostaidheadh dhe.  Ar</span>
<lb n="331"/><span>an adhbhar sin ní bhfuil acht mire agus díth céille an ní dhearbhas</span>
<lb n="332"/><span>sgríbhinn, lorg agus seinleachtadha na n-uile, agus atá a mbél gach</span>
<lb n="333"/><span>aoin, do dhiúltadh nó do shénadh.  An ní cédna adeirmíd lé</span>
<lb n="334"/><span>gach ní oile dár dhealbhamar san chóiste, .i. d'admháil agus d'adhradh</span>
<lb n="335"/><span>na Tríonóide trénchomhachtaigh, na naomhchroiche, na</span>
<lb n="336"/><span>naomhshácramuinte choirp ar tTighearna Íosa Críost, na</span>
<lb n="337"/><span>maighdine roghlórmhuire Muire, agus na naomh, 'gá bhfuil a ttaise,</span>
<lb n="338"/><span>a luaithreadh agus a gcnámha arna gcomhdach i soighthighibh</span>
<lb n="339"/><span>daorluaigh go n-iomad muirne ar feadh an domhain, dá ccoimhéd</span>
<lb n="340"/><span>fá iomad ceana agus onóra ó na críostaidhibh.  Arís, as follus (na</span>
<lb n="341"/><span>hapstail) do sheanmóir chroiche Chríost, agus rompa sin fáidhe agus</span>
<lb n="342"/><span>patriarc an phobuil Eabhra, dá éis sin mairtírigh, naomhdhochtúireadha</span>
<lb n="343"/><span>na hEaguilsi, nuimhir dhochríochnaigh do</span>
<lb n="344"/><span>mhanchuibh, do chléircibh, do dhaoinibh riaghalta agus saoghalta</span>
<lb n="345"/><span>do theacht romhuinn do chreid go diongmhálta daingean</span>
<lb n="346"/><span>dosgaoilte a cCríost.  Nuimhir, mar an ccédna, gan chinneadh</span>
<lb n="347"/><span>thíoránach, fheallsamh agus fhileadh do chathughadh go dúr</span>
<lb n="348"/><span>díbhfeargach a n-aghaidh Eaguilsi agus chreidimh Chríost.  Arís,</span>
<lb n="349"/><span>dealbha agus íomháigheacha na n-iodhal agus seachráin agus ainbhfis an</span>
<lb n="350"/><span>tsaoghuil do léirsgrios agus do láinndíbirt lé seanmóir naomhchroiche</span>
<lb n="351"/><span>Chríost.  Fá dheóidh, as follusaigh iná an solus gur chrom</span>
<lb n="352"/><span>rí na Rómhánach a mhuinél don iasgaire, agus an uiread sin do</span>
<lb n="353"/><span>shluaightibh eithreaccach gona leabhruibh agus a reachtuibh coirbthe</span>
<lb n="354"/><span>coinnealbháite nach féidir do ríomh nó d'áireamh do chur a</span>
<lb n="355"/><span>neimhthní.  Iad so agus an mhéid dá sórt theigébhas oruinn ar</span>
<lb n="356"/><span>feadh an leabhráin, ní riachtanus a ccruthughadh.  Uair</span>
<lb n="357"/><span>measmaoid a mbeith roifhírinneach agus as follus dúinn amhuil na</span>
<lb n="358"/><span>neithe nádúrtha atá ós comhair ar súl.  Óir ní cosmhuil go</span>
<lb n="359"/><span>sénfa duine céillidhe ar bith na neithe do-chídh go soilléir réna</span>
<lb n="360"/><span>shúilibh.  As follus go cinnte na neithe si go huilidhe d'adhradh</span>
<lb n="361"/><span>agus d'onórughadh re creideamh daingean dosgaoilte, ní headh</span>
<lb n="362"/><span>amháin ón bhfíorphobal chríostaidhe, sa chuid nach beag don</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="363"/><p><span>chruinne, acht fós ó urmhór réigiún n-imchian eile ar feadh an</span>
<lb n="364"/><span>domhain, mar atá na hIndiacha agus iomad eile, bíodh go bhfuilid</span>
<lb n="365"/><span>arna ccomasg ré earráidibh agus lé seachránuibh égsamhla.  Agus ní</span>
<lb n="366"/><span>headh amháin sin acht atá leachta agus lorg ar gcreidimh-ne a</span>
<lb n="367"/><span>measg sechta Mahoméit, sa nuimhir atá do-áirmhe, creidid gan</span>
<lb n="368"/><span>chonntabhairt Críost do ríoghadh eatorra agus admhuid go ndearna</span>
<lb n="369"/><span>iliomad míorbhuileadh 'na measg, ar mhodh go n-adhruid agus go</span>
<lb n="370"/><span>n-onóraighid é, agus nach rachadh gan díoghaltus trom leó a</span>
<lb n="371"/><span>imdheargadh.  Ar an adhbhar sin madh as mire na neithe do</span>
<lb n="372"/><span>shénadh atá follas don uile, agus as féidir beagnach do fhoirneadh</span>
<lb n="373"/><span>agus do ghlacadh ré lámhuibh, go deimhin ní féidir d'aoinneach</span>
<lb n="374"/><span>na neithe si adubhramar do dhiúltadh, muna ttuga leimhe nó</span>
<lb n="375"/><span>míonáire air an uile fhírinne fhollas do shénadh.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>FUASGLADH GACH CONNTABHARTHA DÁR FÉIDIR</span>
<lb n="378"/><span>DO CHUR A N-AGHAIDH NA NEITHE RÉMHRÁIDHTE.</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>Caib. 4.</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>Dá n-abradh aoinneach gurab iongnamh nár sgríobh duine</span>
<lb n="383"/><span>éigin d'ollamhnuibh na ngeinntíleach na neithe si nó nár</span>
<lb n="384"/><span>thráchtadar orra 'na starrthuibh nó 'na gcroinicibh, óir go</span>
<lb n="385"/><span>deimhin dámadh neithe fíora iad ní léigfedís tharsa iad gan</span>
<lb n="386"/><span>labhairt orra.  Cia ar nach beith iongnadh croiniceadha agus</span>
<lb n="387"/><span>ollamhuin na ngeinntíleach agus na bpágánach do sgríobhadh</span>
<lb n="388"/><span>comhdúthrachtach sin ar chogaidhibh na ríogh agus ar ghníomhuibh</span>
<lb n="389"/><span>oirdhearca na mórlaoch ar feadh na cruinne, agus oibreacha Chríost,</span>
<lb n="390"/><span>as oirdhearca, as iongantaighe agus as mó dá ndearnadh san domhan</span>
<lb n="391"/><span>ariamh, do léigean tharsa gan aonfhocal do labhairt orra?</span></p>
<lb n="392"/>
<lb n="393"/><p><span>Mo fhreagra ar sin, gurab lom bréige a rádha nár sgríobh</span>
<lb n="394"/><span>aoinneach do na geinntíleachuibh agus nár mholsad móirghníomha</span>
<lb n="395"/><span>Chríost agus a Naoimh-Eagluisi.  Óir mar as léir dhúinn go follas</span>
<lb n="396"/><span>dá léghadh go laéthamhuil ag an Eagluis, do sgríobhadar iliomad</span>
<lb n="397"/><span>do gheinntíleachuibh rofhoghlomtha agus d'ughdaruibh tromdha</span>
<lb n="398"/><span>go fairsing foirleathan na neithe si agus do fhill iomad díobh ar ar</span>
<lb n="399"/><span>gcreideamh-ne iar gclos agus iar bhfaicsin oibreacha Chríost agus a</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="400"/><p><span>naomh, agus do chumadar nuimhir dho-áirmhe do leabhruibh</span>
<lb n="401"/><span>foghlamtha ag moladh móirghníomhradh Chríost agus a naomh ar</span>
<lb n="402"/><span>feadh an domhuin.  Gidheadh, dá n-abarthá 'na aghaidh so</span>
<lb n="403"/><span>nach an feadh dobhádar an drong sa 'na ngeinntíleacha do</span>
<lb n="404"/><span>thráchtsad ar na neithibh si acht tar éis iompúdh ar chreidiomh</span>
<lb n="405"/><span>Chríost agus mar sin gur féidir amharus do dhénamh an fírinne</span>
<lb n="406"/><span>do sgríobhsad, mo fhreagra ar sin, gurab follus as sin féin fírinne</span>
<lb n="407"/><span>ar gcreidimh-ne an tan nach eadh amháin gur mholsad oibreacha</span>
<lb n="408"/><span>Chríost agus a Naoimh-Eagluisi léna bpeann, acht gur leansad a</span>
<lb n="409"/><span>lorg ó ghníomh ar ttréigean a seachráin agus a n-iodhal agus gur</span>
<lb n="410"/><span>dhoirtsiod iliomad díobh a bhfuil ar son an chreidimh chédna.</span>
<lb n="411"/><span>Agus go fírinneach ní hiad amháin na críostaighthe do hoileadh</span>
<lb n="412"/><span>óna naoidheantacht san chreideamh d'adhmoil móirfhearta</span>
<lb n="413"/><span>Chríost agus a Eagluisi acht fós nuimhir dho-áirmhe do dhaoinibh</span>
<lb n="414"/><span>rofhoghlomtha roidhearsgnaighthe dá gach násiún dá égsamhla</span>
<lb n="415"/><span>nár ghlac an creideamh cédna go beith dháibh a n-aois fheardha.</span>
<lb n="416"/><span>Cad é an t-iongnamh na díchreidmhigh uaibhreacha doicheannsaighthe</span>
<lb n="417"/><span>nár ghlac tiodhlaice an chreidimh iar bhfaicsin</span>
<lb n="418"/><span>míorbhuileadha Chríost, agus sin tréna ndroichghníomhuibh féin,</span>
<lb n="419"/><span>do thuitim a lathaigh na locht, gan beann do chur ar obair</span>
<lb n="420"/><span>comhoirdhearc agus sin do sgríobhadh, óir ní raibh do stuidér</span>
<lb n="421"/><span>oidhche agus laé aca acht ag iarraidh teaguisg Chríost do thruailleadh</span>
<lb n="422"/><span>ionnus go múchadaois cuimhne Chríost agus a Eagluisi ar feadh</span>
<lb n="423"/><span>an domhuin?  As mó an bhrígh agus an neart dothugsad d'fhírinne</span>
<lb n="424"/><span>an chreidimh agus do theagasg Chríost an drong do na díchreidmheachuibh</span>
<lb n="425"/><span>do ghlac baisteadh, agus nach eadh amháin do mhóraidh</span>
<lb n="426"/><span>agus do mhol é léna seanmóir, réna bpeann agus léna ndeaghoibribh</span>
<lb n="427"/><span>acht fós d'fhulaing go seasmhach láidir pianta cruadhálach</span>
<lb n="428"/><span>dofhulaingthe dá chosnamh agus dá chomhdach iná dá sgríobhdaois</span>
<lb n="429"/><span>ar mbeith a seachrán an díchreidimh iomad móirleabhar air.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>As éidir fós an ní so do theacht ó dhá chúis: an chédchúis,</span>
<lb n="432"/><span>naomhthoil Dé agus a chúram fá na huilibh; an dara cúis, daille</span>
<lb n="433"/><span>na ndaoineadh.  Creidmíd go deimhin gurab é Dia ghluaisios</span>
<lb n="434"/><span>na huile neithe corpardha agus spioratálta, agus (do réir mar fhoillseócham</span>
<lb n="435"/><span>dá éis so) go bhfuil cúram aige fá na huile neithibh, agus</span>
<lb n="436"/><span>mar sin nárbh fhéidir aoinneach do ghluasacht dochum móirfhearta</span>
<lb n="437"/><span>Chríost do sgríobhadh muna ngluaisiodh Dia é ó thús</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="438"/><p><span>chuige sin.  Ní féidir ámh leis an dara cúis nó leis an gcréatúir</span>
<lb n="439"/><span>éinní do dhénamh muna ngluaistear é leis an ccédchúis nó leis</span>
<lb n="440"/><span>an gCruthaightheóir.  Anois as í mo fhreagra ar an droing</span>
<lb n="441"/><span>fhiafraigheas créd an fáth nár ghluais Dia ollamhuin agus</span>
<lb n="442"/><span>starrthaightheóireadha na ngeinntíleach dochum oibreacha Chríost</span>
<lb n="443"/><span>agus a dhiscciobal do sgríobhadh: do bhrígh mar go ndéin Dia an</span>
<lb n="444"/><span>uile ní dá ndéin go hordaighthe ceart díreach, go nglacann mar</span>
<lb n="445"/><span>an ccédna slighthe ordaighthe oireamhnacha dochum a uile</span>
<lb n="446"/><span>oibreacha do dhénamh.  Ar an adhbhar sin ó atáid uile oibreacha</span>
<lb n="447"/><span>Chríost agus a Eagluisi diadha fíorghlan, amhuil chruthócham 'na</span>
<lb n="448"/><span>dhiaidh so, gidheadh, go rabhadar na geinntíligh broghach,</span>
<lb n="449"/><span>líonta do shal na bpeacadh, agus mar sin nárbh oireamhnach</span>
<lb n="450"/><span>do Dhia úsáid do dhénamh dá samhuil sin do shlighthibh dochum</span>
<lb n="451"/><span>a oibreacha féin do sgríobhadh, do sheanmóir nó do shíolradh.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>'Na cceann so, mar gurab é Críost an fhírinne agus gurab dochum</span>
<lb n="454"/><span>fiaghnuisi agus teiste do dhénamh leis an bhfírinne táinic ar an</span>
<lb n="455"/><span>saoghal sa, nír dheaghmhaisioch daoine meabhlacha láinbhrégacha,</span>
<lb n="456"/><span>mar dobhádar filidhe agus ollamhuin na ngeinntíleach (dár</span>
<lb n="457"/><span>ghnáithbhésa a ttighearnaidhe agus a ttriatha do mholadh ina</span>
<lb n="458"/><span>nduantuibh agus ina starrthachuibh fírbhrégachuibh agus go roimheinic</span>
<lb n="459"/><span>daoine lochtacha lánmhailísiocha d'árdughadh ós na réltuibh)</span>
<lb n="460"/><span>do labhairt ná do thráchtadh ar an bhfírinne fhíorghloin si gan</span>
<lb n="461"/><span>cháidh, ar an adhbhar gurab amhlaidh do-ghéindís, a leabhair</span>
<lb n="462"/><span>do líonadh dho bhréguibh agus tobar fíorghlan na fírinne do</span>
<lb n="463"/><span>bhuaidhreadh agus do shalchadh.</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>Do ghnáthaíghdís fós filidhe agus ollamhuin na ngeinntíleach</span>
<lb n="466"/><span>cumas agus acfuing labhartha dofríth amach ré résún nádúrtha, agus</span>
<lb n="467"/><span>as mó an fonn dobhíodh orra a tteanga do mhórughadh iná</span>
<lb n="468"/><span>seasamh ar an bhfírinne.  Gidheadh, do bhrígh go bhfuilid</span>
<lb n="469"/><span>oibreacha Chríost ós cionn résúin daonna, mar fhoillseócham</span>
<lb n="470"/><span>'na dhiaidh so, níor chubhaidh a samhuil sin do dhaoinibh do</span>
<lb n="471"/><span>bhí ag siobhal re solas nádúrtha amháin dá gcumasg féin ar</span>
<lb n="472"/><span>na neithibh sháraigheas go fada an tsoillsi nádúrtha.</span></p>
<lb n="473"/>
<lb n="474"/><p><span>An dara cúis fá nár sgríobhadar oibreacha Chríost, .i. a mbeith</span>
<lb n="475"/><span>dall nár léir dhóibh iad.  Óir dalluid na peacadha na daoine agus</span>
<lb n="476"/><span>ní léigid solus na fírinne chugtha.  Na geinntíligh ámh, do</span>
<lb n="477"/><span>bhrígh go rabhadar múchta isna peacadhuibh agus go mórmhór tar</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="478"/><p><span>éis ait ré gaoith an uabhair agus rofhonnmhar a nglóir dhíomhaoin,</span>
<lb n="479"/><span>do cuireadh dall ciach ar shúilibh a n-inntleachta ionnus nárbh</span>
<lb n="480"/><span>fhéidir leó móirfhearta Dé d'aithne, ar mhodh nach ttugdaois</span>
<lb n="481"/><span>dá n-aire, nó go ndéindís neamhshuim d'aisioc a radhairc</span>
<lb n="482"/><span>d'fhagháil do dhalluibh, d'aithbheódhadh na marbh agus d'iliomad</span>
<lb n="483"/><span>míorbhuileadh eile Chríost agus a dhiscciobal.</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>Arís, dobhí fuath agus gráin bháis ag filidhibh agus ag ollamhnuibh</span>
<lb n="486"/><span>na ngeinntíleach ar na críostaidhibh, ar an adhbhar go rabhadar</span>
<lb n="487"/><span>na críostaidhthe ag teagasg do na prionnsaidhibh agus do na</span>
<lb n="488"/><span>poibleachuibh na hiodhail agus na dée bréige do thréigean agus do</span>
<lb n="489"/><span>mhúchadh; agus do bhrígh gurab a moladh agus a n-adhradh na</span>
<lb n="490"/><span>n-iodhal agus na ndée mbrégach do hoileadh na fileadha sin óna</span>
<lb n="491"/><span>gcliabhán agus do chaithsiod sgoith a n-inntleachta, ionnus nach</span>
<lb n="492"/><span>ttégh a stuidér agus a saothar amugha orra agus ionnus go</span>
<lb n="493"/><span>mbeith gean ag na tíoránachuibh orra, dobhí ag inghreim na</span>
<lb n="494"/><span>ccríostaidheadh, do léigsiod tharsa gan móirfhearta iongantacha</span>
<lb n="495"/><span>Chríost do sgríobhadh, nó an mhéid díobh do sgríobh iad</span>
<lb n="496"/><span>as do tharcuisne orra do sgríobhsad iad.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Fá dheóidh, an tan go bhfaicmíd filídhe, éicse agus eagnuidhe an</span>
<lb n="499"/><span>tsaoghail si comhfonnmhar coimhdíthchiollach agus sin ar bheith a</span>
<lb n="500"/><span>ngrásuibh, a gcáirdeas agus a bhfabhar na bprionnsadh agus na móruasal</span>
<lb n="501"/><span>go gcumuid iomad brég n-iongantach dochum iad sin d'árdughadh</span>
<lb n="502"/><span>agus a n-easccáirde d'ísliúghadh, agus nárbh fhéidir leó dóthchus do</span>
<lb n="503"/><span>bheith aca fabhar, grása ná duais d'fhagháil ar na healadhnuibh</span>
<lb n="504"/><span>si ó na críostaidhthibh, as lucht grádhaighthe ar an bhfírinne</span>
<lb n="505"/><span>agus shanntaigheas an bhochtacht, ní cúis ionganta d'aoinneach</span>
<lb n="506"/><span>gan iad do sgríobhadh nó do thráchtadh ar oibreachuibh Chríost</span>
<lb n="507"/><span>nó a dhiscciobal.  Gidheadh, an tan do thionnsgain an Eagluis</span>
<lb n="508"/><span>an impireacht thalmhuidhe do shealbhudhadh, níor theastaigheadar</span>
<lb n="509"/><span>iomad sgríbhneóireadh do sgríobh a ndán agus a stair,</span>
<lb n="510"/><span>molta roibhrégacha ar na prionnsaidhibh agus ar na triathuibh.</span>
<lb n="511"/><span>Acht do bhrígh nach raibh feidhm ag an bhfírinne leis an</span>
<lb n="512"/><span>sórt sin, bá deaghmhaisighe go mór ughdair mhídhiongmhálta agus</span>
<lb n="513"/><span>fiaghnuiseadha brégacha dá léigion tharsa iná do labhairt</span>
<lb n="514"/><span>uirre.</span>
<lb n="515"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="516"/><p><span>d'ORD IMTHEACHTA NA HOIBRE.</span></p>
<lb n="517"/>
<lb n="518"/><p><span>Caib. 5.</span></p>
<lb n="519"/>
<lb n="520"/><p><span>Do bhrígh gurab trésna neithibh sofhaicse thigmíd a n-eólas</span>
<lb n="521"/><span>neithe dofhaicse Dé, as iontuigthe go bhfuilid sóirt áiridhe do</span>
<lb n="522"/><span>na neithibh dofhaicse si Dé as éidir dh'aithne agus teacht 'na</span>
<lb n="523"/><span>n-eólas tré a oibreachuibh sofhaicsi ré brígh nádúrtha sholuis</span>
<lb n="524"/><span>na hinntleachta gníomhaighe, sa n-eólas chum a ttángadar na</span>
<lb n="525"/><span>feallsaimh, amhuil atá Dia do bheith, a bheith 'na aon, 'na</span>
<lb n="526"/><span>ghníomh fíre, agus a gcosmhuileacht sin.  Sórt eile do neithibh</span>
<lb n="527"/><span>dofhaicse Dé nach éidir teacht 'na n-eólas ré résún daonna ar</span>
<lb n="528"/><span>énchor.  Ní conntabhairt d'aoinneach go bhfuilid seicréideadha</span>
<lb n="529"/><span>na ndiamharrún sothuigse doichríochnaighthe agus go sáruighid</span>
<lb n="530"/><span>go doichríochnuighthe cumas agus neart na résún ndaonna, an tan</span>
<lb n="531"/><span>go bhfaicmíd gur thuigsiod na feallsaimh mhóra orrdhruice</span>
<lb n="532"/><span>neithe ar an ngné dhaonna, anna bhfuilid na daoine ó nádúir</span>
<lb n="533"/><span>comhchosmhuil ré 'roile, nárbh fhéidir ar aonchor le hinntleacht</span>
<lb n="534"/><span>na n-óg ná na n-ainbhfiosán do ghlacadh iná do thuigsin.</span>
<lb n="535"/><span>Ar an adhbhar sin, mar go sáraigheann Dia go doichríochnuighthe</span>
<lb n="536"/><span>na daoine, as éigin go bhfuil i nDia neithe doichríochnuighthe</span>
<lb n="537"/><span>nach éidir lé hinntleacht chruthaighthe ar bioth do sgrúdadh</span>
<lb n="538"/><span>iná do thuigsin, go mórmhór mar go mothaighemíd uireasbhaidh</span>
<lb n="539"/><span>eóluis oruinn a n-aithne na neithe corpardha do ghlacmaoid agus</span>
<lb n="540"/><span>do-chímid do ghnáth, agus go mbíd iomad dá gcáilidheachtuibh 'na</span>
<lb n="541"/><span>n-ainbhfeas oruinn.  As mó iná sin go mór as inmheasta dhúinn</span>
<lb n="542"/><span>do bheith i nDia (neithe) nach ttuigmíd agus nach éidir dhúinn do</span>
<lb n="543"/><span>thuigsin, an tan na neithe corpardha tré a ttigmíd a n-eólas Dé</span>
<lb n="544"/><span>nach bhfuilid comhchomhthrom leis acht go bhfuilid go</span>
<lb n="545"/><span>doichríochnuighthe a bhfad uaidhe.  Ar an adhbhar sin as</span>
<lb n="546"/><span>roibheag roghann an t-eólas as éidir dúinn d'fhagháil ar Dhia</span>
<lb n="547"/><span>uathaibh.  Na neithe ámh thuigmíd ré súilibh an chreidimh</span>
<lb n="548"/><span>amháin, deirmíd go bhfuilid ós cionn chumais na hinntleachta</span>
<lb n="549"/><span>daonna, mar atá Dia do bheith 'na thrí agas 'na aon, a bheith</span>
<lb n="550"/><span>'na dhuine, agus an mhéid eile don tsórt sin, nach éidir dhúinn</span>
<lb n="551"/><span>d'fhagháil amach ré résún iná re héifeacht ar bioth nádúrtha.</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="552"/><p><span>Na neithe corpardha sa do-chímíd ré ar súilibh, bíodh gur</span>
<lb n="553"/><span>féidir dhúinn bheith nísa dhearbhtha dhíobh ar mhodh éigin</span>
<lb n="554"/><span>as na héifeachtuibh spioratálta; óir do réir mar bheirid na</span>
<lb n="555"/><span>neithe nádúrtha eólas dúinn ar Dhia agus mar fhoillsighid gur</span>
<lb n="556"/><span>fíor an comhrádh sa, .i. an Dia cédna do bheith 'na aon agus</span>
<lb n="557"/><span>doichríochnaighthe a n-aoinfheacht, gidheadh, ní fhaghmaoid</span>
<lb n="558"/><span>eólas ar Dhia uatha do réir mar atá sé ann féin agus ní fhaicmíd a</span>
<lb n="559"/><span>shubstaint; ar an mhodh gcédna do-bheirid na neithe ós cionn</span>
<lb n="560"/><span>nádúire oruinn bheith nísa dhearbhtha d'fhírinne na gcomhrádh</span>
<lb n="561"/><span>sa, .i. go bhfuil Dia 'na thrí, agus go bhfuil Mac Dé 'na Dhia agus 'na</span>
<lb n="562"/><span>dhuine.  Tar a cheann sin ní thugaid fá-deara dhúinn Dia 'na</span>
<lb n="563"/><span>thrí agus Dia 'na dhuine do thuigsin go hiomlán do réir mar atá</span>
<lb n="564"/><span>ann féin.  Acht do brígh gurab túsga an nádúir iná na grása,</span>
<lb n="565"/><span>laibheóram ó thús ar neithibh dofhaicsi Dé as éidir dho thuigsin</span>
<lb n="566"/><span>as na neithibh nádúrtha; dá éis sin ar na neithibh dofhaicse</span>
<lb n="567"/><span>tuigthear as na neithibh sháraigheas cumas na nádúire.</span>
<lb n="568"/><span>Gidheadh, do bhrígh gur thráchtadar iomad, feallsaimh agus</span>
<lb n="569"/><span>dochtúireadha Catoilce, ar na céidneithibh dofhaicse go foirleathan,</span>
<lb n="570"/><span>as orra as gainne laibheóram, óir go measmaoid gur</span>
<lb n="571"/><span>chruthaighsiod iad comhdaingion agus sin nár fhágadar slighe ar</span>
<lb n="572"/><span>bioth inar féidir conntabhairt do dhénamh dhíobh.</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>GO BHFUIL DIA ANN.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>Caib. 6.</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>Do chéidneithibh, as riachtanus dúinn a chruthughadh go</span>
<lb n="579"/><span>bhfuil Dia and.  Acht do bhrígh a n-ainmnioghadh na neithe</span>
<lb n="580"/><span>gurab ionchongmhála úsáid do dhénamh don iomadamhlacht, agus</span>
<lb n="581"/><span>gurab éigin ó thús fios anma an neithe ar a ttráchtar d'fhagháil</span>
<lb n="582"/><span>agus cad ciallaighthear leis, as riachtanus dúinn do chéidneithibh</span>
<lb n="583"/><span>a thuigsin créd an ní thuigid na daoine re hainm Dé.  As cinnte</span>
<lb n="584"/><span>ámh gurab eadh chiallaighid na huile re hainm Dé, áirde áiridhe</span>
<lb n="585"/><span>agus iomláine sháraigheas an uile, dá ngairid drong díobh an</span>
<lb n="586"/><span>cédghluaisteóir, drong eile, cédchúis agus cédthús na n-uile neithe,</span>
<lb n="587"/><span>dream eile, an árdmhaith nó an chéidfhírinne.  Ar an adhbhar</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="588"/><p><span>sin, madh as é an cédghluaisteóir thuigfeam ré hainm Dé, nó</span>
<lb n="589"/><span>an chédchúis, nó an cédthús, nó an árdmhaith, nó an chéidfhírinne,</span>
<lb n="590"/><span>nó a samhlacha sin, as follas as ráidhtibh na bhfeallsamh gurab</span>
<lb n="591"/><span>éigin dúinn a admháil go bhfuil Dia ann.  Cuirfiod na ráidhte</span>
<lb n="592"/><span>sin go hathchumair annso, ionnus gomadh follus iad don uile.</span></p>
<lb n="593"/>
<lb n="594"/><p><span>As follas dúinn ré ar ccédfadhuibh neithe éigin do ghluasacht</span>
<lb n="595"/><span>ar an domhan sa: an uile ní ámh gluaistear, as éigin gurab ó</span>
<lb n="596"/><span>ní (eile) gluaistear é, an tan nach éidir lé ní ar bioth bheith</span>
<lb n="597"/><span>a ngníomh agus gan bheith a ngníomh a n-aoinfheacht; acht ní</span>
<lb n="598"/><span>mó as éidir na neithe gluaistear agus na neithe ghluaisios do</span>
<lb n="599"/><span>leanmhuin go beith doichríochnuigh, ar an adhbhar nach beith</span>
<lb n="600"/><span>an céidní do ghluaiseadh ná mar sin ní ar bith eile, óir na neithe</span>
<lb n="601"/><span>si do-chímíd ag gluasacht a chéile, ní ghluaisid acht an mhéid</span>
<lb n="602"/><span>go ngluaistear iad ón ccéidní agá bhfuil brígh na n-uile do</span>
<lb n="603"/><span>ghluasacht.  Dá bhrígh sin as éigin teacht gusan gcédghluaisteóir,</span>
<lb n="604"/><span>dá ngairid Dia mar ainm.</span></p>
<lb n="605"/>
<lb n="606"/><p><span>Do-bheirid a samhuil sin d'argúin eile anuas as nádúir na</span>
<lb n="607"/><span>cúisi gníomhaighe.  Óir do-gheibhmíd ord agus réim oibrighthe</span>
<lb n="608"/><span>eidir na cúisibh gníomhacha isna neithibh somhothaightheacha,</span>
<lb n="609"/><span>ar mhodh nach bhfaghthar agus nach éidir a fhagháil ní ar bith do</span>
<lb n="610"/><span>bheith 'na chúis ghníomhaigh aige féin, ar an adhbhar dochum</span>
<lb n="611"/><span>ní do bheith 'na chúis aige féin gomadh éigin a bheith roimhe</span>
<lb n="612"/><span>féin sul dobheith ann - atá doidhénta.  Dá bhrígh sin, an tan</span>
<lb n="613"/><span>nach éidir dhul go doichrích isna cúisibh (si), mar nach n-oibríghid</span>
<lb n="614"/><span>na dara cúisi acht a mbrígh na cédchúisi, as éigin a admháil go</span>
<lb n="615"/><span>bhfuil cédchúis éigin ghníomhach ann as cúis do na huilibh,</span>
<lb n="616"/><span>dá ngairid na huile d'énaonta Dia.</span></p>
<lb n="617"/>
<lb n="618"/><p><span>Arís, do-geibhthear isna neithibh ní éigin as mó nó as lugha</span>
<lb n="619"/><span>atá 'na mhaith, 'na fhírinne nó 'na bheith; gidheadh, ní féidir</span>
<lb n="620"/><span>so do bheith amhlaidh i neithibh égsamhla acht an mhéid</span>
<lb n="621"/><span>gurab mó nó lugha thigid a bhfogas d'árdmhaith éigin,</span>
<lb n="622"/><span>d'áirdfhírinne nó d'áirdbheith.  Ar an adhbhar sin as éigin go</span>
<lb n="623"/><span>bhfuil ní éigin isna neithibh as fearr ná an uile, as fírinnighe</span>
<lb n="624"/><span>agus as uaisle beith, agas as é sin Dia.</span></p>
<lb n="625"/>
<lb n="626"/><p><span>Do-chímíd fós go n-oibrighid na neithe ag nach bí tuigse ar</span>
<lb n="627"/><span>son críche éigin; óir as ar énmhodh amháin oibríghid do ghnáth</span>
<lb n="628"/><span>agus ghlacuid slighthe agus meadhóin oireamhnacha ré teacht dochum</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="629"/><p><span>a gcríoch féin.  As ar follas nach ó chúis ar bith acht ó inntinn</span>
<lb n="630"/><span>inntleachta éigin stiúras iad oibrighid amhlaidh sin; agus as don</span>
<lb n="631"/><span>inntleacht sin ghairid na feallsaimh Dia.</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>As éidir fós an comhardha sa do chur 'na gceann sin, .i. nach</span>
<lb n="634"/><span>éidir claonadh nádúrtha ar bith bheith díomhaoin, mar as follus</span>
<lb n="635"/><span>isna huilibh neithe nádúrtha anna mbí anam, agus ann nach mbí</span>
<lb n="636"/><span>anam.  As follas go bhfuil claonadh nádúrtha ag an uile dochum</span>
<lb n="637"/><span>a chreidmhe neach éigin do bheith 'na stiúraidhtheóir ar an</span>
<lb n="638"/><span>gcruinne dhomhanda sa, dá ngairid Dia.  Agus as maith an</span>
<lb n="639"/><span>comhardha ar sin nárbh fhéidir ré haoinneach riamh a ghreamughadh</span>
<lb n="640"/><span>go daingion mar bhreitheamhnus gan Dia do bheith</span>
<lb n="641"/><span>and acht madh duine é ag nach raibh a bheag do thuigse iná</span>
<lb n="642"/><span>do chéill.  Fá dheóidh, ní bhfuil dream dá fhiadhánta ná dhá</span>
<lb n="643"/><span>bharbardha nach n-admhann Dia ar mhodh éigin; mar as follas</span>
<lb n="644"/><span>san uile aois agus san uile aimsir dá ttáinic fós ariamh gusan am</span>
<lb n="645"/><span>sa.  An ní ámh oireas don uile agus san uile aimsir, as léir gur ní</span>
<lb n="646"/><span>nádúrtha é.</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>Arís, do bhrígh nach bhfuil ní as mó a n-aitheantar claonadh</span>
<lb n="649"/><span>nádúrtha gach duine iná isna neithibh obanna, as éidir dhúinn</span>
<lb n="650"/><span>as so a thuigsin go bhfuil ó nádúir aguinn eólas do bhreith ar</span>
<lb n="651"/><span>Dhia.  As follas dúinn an n-uile dhuine a n-am ghábhaidh nó</span>
<lb n="652"/><span>guaisi obuinne, mar nach bí cabhair dhaonna 'na fhochair, go</span>
<lb n="653"/><span>bhfilleann go nádúrtha, gan gluasacht ar bith ón résún, ar Dhia;</span>
<lb n="654"/><span>óir as nádúir don éifeacht filleadh ar a chúis.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="655"/><span>sin as follas go soilléir go ttuigmíd go nádúrtha ní éigin do bheith</span>
<lb n="656"/><span>'na chédchúis (nó) 'na thús ag na huile neithibh, agus neach éigin</span>
<lb n="657"/><span>do bheith ag stiúradh na cruinne si; agus as de sin ghairmíd Dia.</span></p>
<lb n="658"/>
<lb n="659"/><p><span>NACH CORP DIA, NÁ FOIRM CHOIRP, NÁ NÍ DÉNTA</span>
<lb n="660"/><span>DO CHORP AGUS d'FHOIRM.</span></p>
<lb n="661"/>
<lb n="662"/><p><span>Caib. 7.</span></p>
<lb n="663"/>
<lb n="664"/><p><span>Níor chuir aoinfheallsamh ariamh a cconntabhairt agus níor</span>
<lb n="665"/><span>smuain a rádha gomadh corp iná foirm choirp iná comhchoireadh</span>
<lb n="666"/><span>Dia, acht as eadh do mheasadar d'éinmhéin, mar as amhlaidh</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="667"/><p><span>atá, Dia do bheith 'na ghníomh fhíorghlan gan chumasg.  An</span>
<lb n="668"/><span>corp ámh (amhuil chruthaighid na feallsaimh) ní ghluaisionn</span>
<lb n="669"/><span>acht lé ní eile dá ghluasacht.  Ar an adhbhar sin dámadh corp</span>
<lb n="670"/><span>Dia, ní bheith 'na chédghluaisteóir doghluaiste.</span></p>
<lb n="671"/>
<lb n="672"/><p><span>Arís, dámadh corp é, ní bhfuighthí eidir na beithibh beith</span>
<lb n="673"/><span>dob uaisle iná an n-uile bheith; gidheadh, as follas gurab uaisle</span>
<lb n="674"/><span>an spioraid iná an corp.</span></p>
<lb n="675"/>
<lb n="676"/><p><span>Mar an ccédna, an tan gurab túsga an gníomh ó nádúir iná</span>
<lb n="677"/><span>an ní léar féidir bheith a ngníomh, mar nach éidir ní ar bioth do</span>
<lb n="678"/><span>thabhairt go gníomh acht lé ní agá bhfuil beith a ngníomh;</span>
<lb n="679"/><span>dámadh corp Dia, do bheith 'na bheith léarbh fhéidir bheith,</span>
<lb n="680"/><span>agus mar sin ní bheith 'na chéidbheith.</span></p>
<lb n="681"/>
<lb n="682"/><p><span>Mar an gcédna ní foirm choirp é.  Óir as uaisle an ní agá</span>
<lb n="683"/><span>bhfuil a bheith leis féin iná an ní agá bhfuil a bheith a ní eile.</span>
<lb n="684"/><span>Gidheadh, as a ní eile atá an n-uile fhoirm choirp.  Ar an</span>
<lb n="685"/><span>adhbhar sin, ós é Dia beith as uaisle don uile agus as cédchúis do</span>
<lb n="686"/><span>bheith na n-uile, ní féidir dhó bheith 'na fhoirm choirp ar bith.</span></p>
<lb n="687"/>
<lb n="688"/><p><span>Arís, ní hí foirm an choirp an ní do coimhghníthear dhi féin</span>
<lb n="689"/><span>agus don adhbhar, acht as í as tús beithe don chomhchoireadh.</span>
<lb n="690"/><span>Ar an adhbhar sin, an comhchuireadh go hiomlán, as ní éigin é</span>
<lb n="691"/><span>nach foirm amháin iná adhbhar amháin, agus as foirbhthe iná an</span>
<lb n="692"/><span>t-adhbhar agus an fhoirm, an tan gur foirbhthe an iomláine do</span>
<lb n="693"/><span>ghnáth iná a chota.  Dá bhrígh sin, dámadh foirm choirp Dia,</span>
<lb n="694"/><span>ní bheith 'na bheith rofhoirbhthe, óir dobheith ní éigin nías</span>
<lb n="695"/><span>foirbhthe iná é.</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>'Na cheann sin, an ní thig a ccomhchuireadh, ní bhfuil</span>
<lb n="698"/><span>gníomhach ó thús agus leis féin.  Óir ní hí an lámh oibrigheas acht</span>
<lb n="699"/><span>an duine leis an láimh.  Ar an adhbhar sin dámadh foirm choirp</span>
<lb n="700"/><span>Dia, ní bheith gníomhach ó thús agus uaidhe féin, agus mar sin ní</span>
<lb n="701"/><span>bheith 'na chédchúis.</span></p>
<lb n="702"/>
<lb n="703"/><p><span>Amhuil ámh agus nach ttig Dia a gcomhchuireadh neithe ar</span>
<lb n="704"/><span>bith eile, mar an gcédna ní comhchuireadh é féin acht gníomh</span>
<lb n="705"/><span>fírshimplidhe.  Ní bhfuil go deimhin difir iná eidirdhealughadh</span>
<lb n="706"/><span>eidir Dia do bheith agus beith Dé, óir gan sin ní bheith acht 'na</span>
<lb n="707"/><span>bheith go leathach nó tré chomhruinn agus ní tré bheith, agus mar</span>
<lb n="708"/><span>sin dobheith ní éigin bá túsga iná é; ar an adhbhar, an n-uile</span>
<lb n="709"/><span>ní atá tré chomhruinn, as éigin gurab ó ní agá bhfuil a bheith</span>
<lb n="710"/><span>uaidhe féin atá.  Dá bhrígh sin, ós é Dia an chéidhbheith, ó</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="711"/><p><span>a ttig an n-uile bheith, as éigin gach ní dá bhfuil i nDia do bheith</span>
<lb n="712"/><span>ann go beitheach; ionann ré rádha agus nach bhfuil difir iná</span>
<lb n="713"/><span>eidirdhealughadh ar bith eidir bheith Dé agus an n-uile ní dá bhfuil</span>
<lb n="714"/><span>i nDia, agus mar sin leanaidh Dia do bheith 'na ghníomh fírshimplidhe</span>
<lb n="715"/><span>gan chumasg.</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>Mar an ccédna, an tan gur déighionaigh an uile chomhchuireadh</span>
<lb n="718"/><span>iná na cota dá ndéntar é nó ó sileann, agus gurab riachtanus dó</span>
<lb n="719"/><span>cúis do bheith aige, do bhrígh, na neithe atá uatha féin égsamhla,</span>
<lb n="720"/><span>ní chomhchruinnighid a n-aon acht ré cúis éigin dá n-uaimcheangal</span>
<lb n="721"/><span>ré chéile, do leanfadh as sin gan Dia do bheith 'na</span>
<lb n="722"/><span>chéidbheith ó bhfrémhann an n-uile bheith, iná 'na chédchúis</span>
<lb n="723"/><span>ghníomhaigh; sa chónntráir do chruthaigheamar cheana.</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>GO BHFUIL DIA 'NA ÁRDMHAITH, FOIRBHTHE, DOMHALARTACH,</span>
<lb n="726"/><span>SÍORRUIDHE, SA CHOMHACHTA DOICHRÍOCHNUIGHTHE.</span></p>
<lb n="727"/>
<lb n="728"/><p><span>Caib. 8.</span></p>
<lb n="729"/>
<lb n="730"/><p><span>Madh admhaoidhmid, mar as dual a dhénamh, Dia do bheith</span>
<lb n="731"/><span>'na ghníomh fhírshimplidhe, caithfeam, ó résúnaibh rodhaingne,</span>
<lb n="732"/><span>a admháil a bheith foirbhthe, 'na ardmhaith, do chomhachta</span>
<lb n="733"/><span>doichríochnuighthe, san uile áit, domhalartach agus síorrdhuidhe nó</span>
<lb n="734"/><span>biothbhuan.  Óir madh as gníomh fírshimplidhe é, as dearbhtha</span>
<lb n="735"/><span>ré résún follusghlan go bhfuil foirbhthe agus 'na árdmhaith.  Óir</span>
<lb n="736"/><span>atá foirbhtheacht iomlán na beithe anna bheith uaidhe féin;</span>
<lb n="737"/><span>amhuil agus dobheith an uile fhoirbhtheacht teasa ag an teas 'gá</span>
<lb n="738"/><span>mbeith a bheith uaidhe féin.  Ar an adhbhar sin, mar gurab</span>
<lb n="739"/><span>gníomh fírshimplidhe Dia agus beith agá bhfuil bheith uaithe féin,</span>
<lb n="740"/><span>ní féidir lé ní ar bith bheanas ré foirbhtheacht beithe do bheith</span>
<lb n="741"/><span>d'uireasbhaidh air.  Óir as lé foirbhtheacht na beithe bheanas</span>
<lb n="742"/><span>an uile fhoirbhtheacht, do bhrígh gurab uime adearthar na</span>
<lb n="743"/><span>neithe do bheith foirbhthe ó bheith do bheith aca ar mhodh</span>
<lb n="744"/><span>éigin; as a leanann go follas nach bhfuil ní ar bith don mhaith</span>
<lb n="745"/><span>iná don fhoirbhtheacht d'uireasbhaidh ar Dhia, acht gurab é</span>
<lb n="746"/><span>féin an árdmhaith agus an árdfhoirbhtheacht.</span>
<lb n="747"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="748"/><p><span>Mar an gcédna, amhuil leanas ó Dhia do bheith 'na ghníomh</span>
<lb n="749"/><span>fíre go bhfuil 'na árdmhaith, leanaidh as an ní chédna go</span>
<lb n="750"/><span>bhfuil doichríochnuigh agus a chomhachta doichríochnaigh.  As</span>
<lb n="751"/><span>eadh ámh adeirthear bheith doichríochnaigh, an ní ar nach</span>
<lb n="752"/><span>bídh críoch.  Ní bhfuil foirm ar bith, madh meastar í innte féin,</span>
<lb n="753"/><span>nach bhfuil coitchionn do mhórán, agus as uime sin adeirthear a</span>
<lb n="754"/><span>beith doichríochnuigh.  Gidheadh, an tráth glacthar í a n-adhbhar</span>
<lb n="755"/><span>do-níthear foirm áiridhe an ní si dí, agus mar sin adeirthear a</span>
<lb n="756"/><span>críochnughadh.  Ar an adhbhar sin, ós gníomh fíre Dia agus nach</span>
<lb n="757"/><span>bhfuil a bheith arna ghlacadh a n-éinní acht go bhfuil ann féin</span>
<lb n="758"/><span>uaidhe féin, as follas nach bhfuil soichríochnaigh acht go bhfuil</span>
<lb n="759"/><span>go rofhoirmeamhuil, doichríochnaigh.</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>As é ámh ní as romhó atá iná an n-uile foirmeamhuil, an bheith</span>
<lb n="762"/><span>féin.  Agus an tan go bhfuil gach éinní, an mhéid go bhfuil i ngníomh</span>
<lb n="763"/><span>agus foirbhthe, 'na thús gníomhach ag ní éigin, gidheadh go</span>
<lb n="764"/><span>bhfuilngeann gach éinní an mhéid go bhfuil uireasbhach nó</span>
<lb n="765"/><span>míofhoirbhthe; ó atá Dia rofhoirbhthe agus 'na ghníomh fíre, as</span>
<lb n="766"/><span>follas gur mó thig dhó iná don n-uile bheith 'na thús gníomhach</span>
<lb n="767"/><span>agus comhachta doichríochnuigh do bheith aige.  Uaidhe féin</span>
<lb n="768"/><span>iomorro go hiomlán oibrigheas agus ní bhfuil a bheag do chomhachtuibh</span>
<lb n="769"/><span>fulaingtheach aige.</span></p>
<lb n="770"/>
<lb n="771"/><p><span>Mar an gcédna, leanuidh as so Dia do bheith go doruinnte san</span>
<lb n="772"/><span>uile áit.  Óir as éigein an uile ní anna n-oibrigheann go neamhmeadhónach</span>
<lb n="773"/><span>do bheith coimhcheanguilte leis, do bhrígh gurab</span>
<lb n="774"/><span>éigin an ní ghluaisios agus an ní ghluaistear do bheith a bhfochair a</span>
<lb n="775"/><span>chéile.  Ar an adhbhar sin, ós é Dia cédchúis choitchionn na n-uile</span>
<lb n="776"/><span>agus go bhfuil 'na ghníomh fíre agus gurab é féin a bheith féin, as éigin</span>
<lb n="777"/><span>gurab éifeacht díleas énaránach dhó an uile bheith eile geintear;</span>
<lb n="778"/><span>mar as éifeacht dílis don tine tineadhadh.  Agus amhuil as é Dia as cúis</span>
<lb n="779"/><span>don n-uile, ní headh amháin an mhéid gur féidir leó bheith acht fós</span>
<lb n="780"/><span>an mhéid go bhfuilid anna mbeith, as éigin go mbí do láthair ag na</span>
<lb n="781"/><span>neithibh ní headh amháin anna gcéidthionnsgnadh acht fós an</span>
<lb n="782"/><span>feadh comhdaighthear iad anna mbeith.  Agus amhuil as í an bheith</span>
<lb n="783"/><span>go mórmhór as tús don n-uile ní, as éigin a dhearbhadh agus a admháil</span>
<lb n="784"/><span>go bhfuil Dia do láthair go rofhogas ag agus annsna huile neithibh.</span></p>
<lb n="785"/>
<lb n="786"/><p><span>Agus amhuil ós a cheann sin atá Dia rodhoruinnte, go mórmhór mar</span>
<lb n="787"/><span>atá 'na ghníomh fhíre, as éigin a admháil go bhfuil go hiomlán</span>
<lb n="788"/><span>agus doruinnte isan n-uile ní agus san n-uile chuid dá gach ní.</span>
<lb n="789"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="790"/><p><span>As follas fós as (na) neithibh rémhráidhte Dia do bheith</span>
<lb n="791"/><span>domhalartaigh agus síorruidhe, óir ní féidir leis an ngníomh fíre</span>
<lb n="792"/><span>claochlódh iná malairt do ghlacadh.  As éigin iomorro an ní</span>
<lb n="793"/><span>claochláidhthear do bheith ar mhodh éigin a gcomhachta; óir</span>
<lb n="794"/><span>as eadh as gluasacht, gníomh beithe a gcomhachta an mhéid</span>
<lb n="795"/><span>go mbí a gcomhachta, amhuil chruthaighid na feallsaimh.</span></p>
<lb n="796"/>
<lb n="797"/><p><span>As so tuigthear Dia do bheith síorruidhe, ar an adhbhar,</span>
<lb n="798"/><span>muna mbeith sé síorruidhe, dobheith sochlaochlaigh somhalartach,</span>
<lb n="799"/><span>agus dobheith comhachta fulaingtheach ann, agus mar sin</span>
<lb n="800"/><span>ní bheith 'na ghníomh fhírshimplidhe; sa chóntráir do</span>
<lb n="801"/><span>chruthaigheamar thuas.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>Fá dheóidh, muna mbeith Dia síorruidhe, dobheith tús nó</span>
<lb n="804"/><span>deireadh aige, nó iad araon a n-aoinfheacht.  Acht ní féidir</span>
<lb n="805"/><span>sin do bheith amhlaidh, do bhrígh dá mbeith tús aige, ní hé</span>
<lb n="806"/><span>féin dobheith 'na Dhia acht an ní sin dobheith 'na thús aige,</span>
<lb n="807"/><span>óir ní bheith 'na ghníomh fhíre, acht as ó ní eile do ghlacadh</span>
<lb n="808"/><span>a bheith.  Dámadh éidir a iadhadh fá chrích, dobheith</span>
<lb n="809"/><span>somharbhtha nó sochurtha a neimhthní.  Agus mar sin ní bheith</span>
<lb n="810"/><span>comhachta doichríochnaigh aige, acht dobheith comhachta eile</span>
<lb n="811"/><span>ós a chionn réarbh fhéidir eision do chur a neimhthní.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>GO BHFUIL DIA 'NA AON.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>Caib. 9.</span></p>
<lb n="816"/>
<lb n="817"/><p><span>As cinnte as na résúnuibh si adubhramar cheana Dia do</span>
<lb n="818"/><span>bheith 'na aon.  An ní iomorro ó a bhfuil an ní áiridhe so 'na</span>
<lb n="819"/><span>uathadh, ní féidir ar énmhodh a bheith coitchionn d'iomad.</span>
<lb n="820"/><span>Do bhrígh ámh gurab é Dia a bheith féin agus a nádúir féin agus gurab</span>
<lb n="821"/><span>fírghníomh é, ní féidir leis a fhagháil ó ní ar bith eile bheith</span>
<lb n="822"/><span>'na Dhia acht óna nádúir féin; agus beith an Dia so.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="823"/><span>sin as í an nádúir an ní ó a bhfuil Dia an ní so amháin.  Dá</span>
<lb n="824"/><span>bhrígh sin ní bhfuil a nádúir sochoitchionn d'iomad.  Agus mar</span>
<lb n="825"/><span>sin as doidhénta iomad dée do bheith.</span>
<lb n="826"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="827"/><p><span>Ós a chionn so, an tan go (bhfuil) foirbhtheacht iomlán na</span>
<lb n="828"/><span>beithe i nDia, amhuil d'fhoillsighiomar roimhe so, dá mbeith</span>
<lb n="829"/><span>iomad dée ann, dob éigin go mbeith difir agus eidirdhealughadh</span>
<lb n="830"/><span>eatorra.  Dá bhrígh sin dobheith ní ag dia dhíobh nach beith</span>
<lb n="831"/><span>ag an dia eile; agus dámadh uireasbhaidh foirbhtheacht sin, níorbh</span>
<lb n="832"/><span>fhéidir go mbeith fíorfhoirbhthe.  Gidheadh, dámadh foirbhtheacht</span>
<lb n="833"/><span>dobheith aige, as éigin go mbeith an fhoirbhtheacht sin</span>
<lb n="834"/><span>d'uireasbhaidh an fhir oile.  Ar an adhbhar sin ní féidir iomad</span>
<lb n="835"/><span>do bheith a n-aoinfheacht anna mbeith foirbhtheacht iomlán na</span>
<lb n="836"/><span>beithe.  As ar follus nach éidir iomad dée do bheith an.</span></p>
<lb n="837"/>
<lb n="838"/><p><span>As léir dhúinn iomorro na huile neithe do bheith deaghordaighthe</span>
<lb n="839"/><span>eattorra féin, an tan go bhfoghnuid féin agus go ndénuid</span>
<lb n="840"/><span>congnamh dá chéile.  Na neithe ámh atá dealaighthe nó sgartha</span>
<lb n="841"/><span>ó chéile, ní theaguid a n-aonord gan aoinní amháin éigin dá</span>
<lb n="842"/><span>gcruinnioghadh agus dá n-ordughadh.  Óir as fearr cruinnighthear</span>
<lb n="843"/><span>iomad a n-aonord ré haon iná re mórán.  Dá bhrígh sin as éigin</span>
<lb n="844"/><span>ó thús gan bheith ann acht madh aon chruinnigheas an n-uile</span>
<lb n="845"/><span>a n-aonord; agus as é sin Dia.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>As maith an comhardha ar an ní so do bheith 'na fhírinne</span>
<lb n="848"/><span>go bhfaicmíd isna neithibh nádúrtha annar follas stiúradh do</span>
<lb n="849"/><span>bheith, mar atá eidir na beachuibh, aoincheann amháin ag</span>
<lb n="850"/><span>ordughadh agus ag stiúradh na hiomláine.  Agus ós gnáth don ealadhuin</span>
<lb n="851"/><span>aithreis do dhénamh ar an nádúir, as follus go soilléir an uile</span>
<lb n="852"/><span>stiúradh dá bhfuil eidir na daoinibh don uile shórt do tharruing</span>
<lb n="853"/><span>go haoincheann, agus nach éidir do stiúradh ar bioth marthuin</span>
<lb n="854"/><span>muna raibh ar mhodh éigin fá bhreith aoinstiúraightheóir éigin.</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>GO BHFUIL INNTLEACHT I NDIA AGUS EÓLAS FOIRBHTHE</span>
<lb n="857"/><span>NA NEITHE, AGUS NACH Ó RIACHTANUS NA NÁDÚIRE</span>
<lb n="858"/><span>OIBRIGHEAS ACHT Ó THOIL.</span></p>
<lb n="859"/>
<lb n="860"/><p><span>Caib. 10.</span></p>
<lb n="861"/>
<lb n="862"/><p><span>As follas mar an ccédna as a ndubhramar tuigsi agus eólas iomlán</span>
<lb n="863"/><span>na neithe do bheith i nDia, agus nach ndéin (éinní) go héigiontach acht</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="864"/><p><span>ó thuigsi agus ó thoil.  As léir dhúinn iomorro isna neithibh nádúrtha</span>
<lb n="865"/><span>gurab mó an fhairsinge agus an fhoirleithne bhíos ag nádúir na</span>
<lb n="866"/><span>neithe tuigsiocha iná ag nádúir na neithe neamhthuigsiocha.</span>
<lb n="867"/><span>Óir ní bhíonn ag na neithibh neamhthuigsiocha acht a bhfoirm</span>
<lb n="868"/><span>féin; gidheadh, as éidir leis na neithibh tuigsiocha foirm</span>
<lb n="869"/><span>choimhightheach do bheith aca maraon rena bhfoirm féin.  Óir</span>
<lb n="870"/><span>bí gné agus foirm an ní tuigthear isan tí thuigeas é.  An tan iomorro</span>
<lb n="871"/><span>gurab trésan adhbhar tig comhmbrúghadh nó comhfhásgadh</span>
<lb n="872"/><span>na foirme, as follas gurab óna neamhadhbhardhacht thig do</span>
<lb n="873"/><span>ní bheith tuigsioch, agus gurab do réir mhodh na neamhadhbhardhacht</span>
<lb n="874"/><span>atá modh na tuigsi.  Óir ní thuigid na neithe adhbhardha</span>
<lb n="875"/><span>aoinní; atá, gidheadh, an cédfadh tuigsioch, do bhrígh go bhfuil</span>
<lb n="876"/><span>glacmhach ar ghnéibh gan adhbhar, agus as mó iná sin atá an</span>
<lb n="877"/><span>n-inntleacht, do bhrígh gurab í as mó as faide ó adhbhar.  An tan</span>
<lb n="878"/><span>iomorro go bhfuil Dia a n-áirdchéim na neamhadhbhardhachta,</span>
<lb n="879"/><span>mar gurab fírghníomh é, leanuidh go bhfuil a n-áirdchéim</span>
<lb n="880"/><span>na tuigsi.  Agus mar sin as éigin a rádha go bhfuil tuigsi agus eólas</span>
<lb n="881"/><span>foirbhthe fíriomlán na n-uile aige.</span></p>
<lb n="882"/>
<lb n="883"/><p><span>Gidheadh, do bhrígh (mar adubhramar go minic) go bhfuil</span>
<lb n="884"/><span>Dia 'na fhírghníomh, ní féidir a rádha gurab amhlaidh thuigeas ag</span>
<lb n="885"/><span>glacadh gnée na neithe, amhuil ar gcédfaidh-ne agus ar n-inntleacht,</span>
<lb n="886"/><span>acht as é féin a thuigsi féin agus a eagna féin agus as uaidhe (féin)</span>
<lb n="887"/><span>thuigeas gach ní dá ttuigeann.  Ar an adhbhar sin, an tan gurab</span>
<lb n="888"/><span>do réir mhodha na neamhadhbhardhacht atá modh na tuigsi agus</span>
<lb n="889"/><span>go bhfuil Dia a n-áirdchéim na neamhadhbhardhachta, leanuidh</span>
<lb n="890"/><span>go ttuigeann sé é féin go foirbhthe agus gurab léir dhó go fíorghlan</span>
<lb n="891"/><span>a uile chomhachta féin, agus fós gurab é féin an tuigsi agus an eagna.</span></p>
<lb n="892"/>
<lb n="893"/><p><span>An tan iomorro nach éidir brígh nó comhachta neithe ar</span>
<lb n="894"/><span>bith do thuigsin muna ttuigthear na huile dochum a síneann an</span>
<lb n="895"/><span>bhrígh í féin: an bhrígh dhiadha ámh go sín í féin dochum na</span>
<lb n="896"/><span>n-uile, mar as í as cédchúis éifeachtach don n-uile agus mar atá a</span>
<lb n="897"/><span>comhachta dofhaisnéidhe, as follas go ttuigeann Dia na huile</span>
<lb n="898"/><span>agá thuigsin féin.  Ann féin go deimhin ad-chí na huile neithe</span>
<lb n="899"/><span>nach é féin, an mhéid go bhfuil cosmhuileacht agus íomháigh na</span>
<lb n="900"/><span>n-uile neithe eile anna bheith aige.  Atá so follus, óir as ann</span>
<lb n="901"/><span>choimhsheasas nádúir an n-uile neithe, an mhéid go bhfuil ar</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="902"/><p><span>mhodh éigin a gcomhruinn na foirbhtheachta diadha.  Ar an</span>
<lb n="903"/><span>adhbhar sin an tan go ttuigeann Dia é féin go foirbhthe, as</span>
<lb n="904"/><span>éigin dó go ttuigeann an uile mhodh ar ar féidir a fhoirbhtheacht</span>
<lb n="905"/><span>do bheith arna ronnadh ó na neithibh eile.  Agus mar sin tuigidh</span>
<lb n="906"/><span>an n-uile mhodh beithe dá bhfuil ag na huile neithibh.</span></p>
<lb n="907"/>
<lb n="908"/><p><span>Uime sin as leamh comhrádh dhaoine áiridhe adeir nach mó</span>
<lb n="909"/><span>iná na neithe uachtaracha amháin thuigeas Dia agus nach ttuigeann</span>
<lb n="910"/><span>na neithe íochtaracha acht go hollraidhtheach nó go dorcha.</span>
<lb n="911"/><span>As mire iomorro a rádha go ttuigfeadh duine neithe nach</span>
<lb n="912"/><span>ttuigfeadh Dia.  Agus ní lugha as mire a rádha gur foirbhthe agus</span>
<lb n="913"/><span>gur fearr thuigeas duine neithe áiridhe iná Dia.  Dá bhrígh sin</span>
<lb n="914"/><span>madh thuigeann an duine na neithe íochtaracha sa go cruinn agus</span>
<lb n="915"/><span>go huathach, cionnus as éidir lé haon a rádha nach mó iná go</span>
<lb n="916"/><span>neamhchruinn ollradhach thuigeas Dia iad?</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>Go deimhin as follas dúinn isna neithibh nádúrtha nach bhfuil</span>
<lb n="919"/><span>dá mhéid dá mbí an tsubháilce nó an bhrígh foirbhthe nó</span>
<lb n="920"/><span>cumasach nach dá réir sin shíneas sí í féin dochum móráin agus as</span>
<lb n="921"/><span>móide thollas sí.  Ar an adhbhar sin ó atá an tuigse dhiadha</span>
<lb n="922"/><span>árdfhoirbhthe árdchumasach, ní féidir a shénamh nach ttuigeann</span>
<lb n="923"/><span>na huile agus nach ttollann iad go rodhomhuin.</span></p>
<lb n="924"/>
<lb n="925"/><p><span>Agus do bhrígh go bhfuil dochlaochlaigh domhalartach agus biothbhuan,</span>
<lb n="926"/><span>as éigin dúinn a admháil na huile neithe do bheith do láthair</span>
<lb n="927"/><span>aige ní headh amháin tar éis a ndénta acht fós sul do-rinneadh.</span>
<lb n="928"/><span>Óir ní ó na neithibh ghlacas sé fios iná eólas, acht is é a fhios-san</span>
<lb n="929"/><span>as cúis agus as adhbhar do na neithibh.</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>As uime sin adeirmíd nach tré riachtanus na nádúire do-ní</span>
<lb n="932"/><span>Dia na huile acht tré thuigsi agus tré thoil.  An tan iomorro gurab</span>
<lb n="933"/><span>ar son na críche oibrigheas an tuigsi agus an nádúir, agus nach ttuigeann</span>
<lb n="934"/><span>an nádúir an chríoch iná na meadhóin, as riachtanus an chríoch</span>
<lb n="935"/><span>do thabhairt do  oibrigheach tré nádúir, agus na meadhóin as</span>
<lb n="936"/><span>riachtanus chuice d'ordughadh ó thuigsi uachtaraigh éigin.  Ar</span>
<lb n="937"/><span>an n-adhbhar (sin) as éigin gurab túsga an t-oibrigheach tré</span>
<lb n="938"/><span>thuigsi agus tré thoil iná an t-oibrigheach tré nádúir.  Agus mar sin</span>
<lb n="939"/><span>ó as é Dia as cédoibrighe a n-ord na n-oibrigheach, as éigin</span>
<lb n="940"/><span>gurab tré thuigsi agus tré thoil oibrigheas agus do-ní gach ní.</span></p>
<lb n="941"/>
<lb n="942"/><p><span>Arís, as ar énmhodh amháin oibrígheas do shíor an uile oibríghe</span>
<lb n="943"/><span>tré nádúir, muna ttoirmisgear é, do bhrígh go n-oibrigheann an</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="944"/><p><span>mhéid gurab é a leithéid sin é, agus an feadh bhíos amhlaidh sin</span>
<lb n="945"/><span>ní dhéin acht a leithéid sin.  Ar an adhbhar sin dámadh tré</span>
<lb n="946"/><span>nádúir d'oibreóchadh Dia, an tan go bhfuil uile fhoirbhtheacht</span>
<lb n="947"/><span>na beithe aige ann féin, do chaithfeadh ní éigin do bheith</span>
<lb n="948"/><span>dofhaisnéidhe dochríochnaigh ina bheith do dhénamh; ní nach</span>
<lb n="949"/><span>bhfuil ar a chumas.</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>Fá dheóidh, as amhlaidh amháin ghluaisid na héifeicht ón</span>
<lb n="952"/><span>gcúis ghníomhaigh do réir mar do rémhbhádar innte; óir as ní</span>
<lb n="953"/><span>cosmhuil leis féin do-ní an uile oibríghe.  Ar an adhbhar sin</span>
<lb n="954"/><span>mar gurab tuigsi go hiomlán Dia agus go bhfuil féin uile 'na thuigsi,</span>
<lb n="955"/><span>bíd a éifeicht féin ann féin do réir mhodha sothuigsi, agus mar sin</span>
<lb n="956"/><span>as do réir mhodha sothuigsi ghluaisid uaidhe; agus as ionann</span>
<lb n="957"/><span>sin agus gluasacht ó thuigsi atá dá stiúradh ré toil.</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>GO BHFUIL CÚRAM AG DIA FÁ NA HUILIBH.</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>Caib. 11.</span></p>
<lb n="962"/>
<lb n="963"/><p><span>Madh atáid na neithe rémhráidhte si do réir mar adubhramar,</span>
<lb n="964"/><span>ní héidir d'aoinneach conntabhairt do dhénamh go bhfuil cúram</span>
<lb n="965"/><span>ag Dia (ní headh amháin) fá na huile neithibh nádúrtha, acht</span>
<lb n="966"/><span>fós fá na huile neithibh daonna dhá laghad.  As eadh iomorro as</span>
<lb n="967"/><span>cúram ann, stiúradh oird na neithe dochum críche.  As é Dia</span>
<lb n="968"/><span>ámh cédchúis na n-uile agus as mó oibrigheas isna héifeachtuibh iná</span>
<lb n="969"/><span>an dara cúis.  Do bhrígh iomorro nach ré riachtanus nádúire</span>
<lb n="970"/><span>oibrigheas Dia isna huile neithibh acht ré tuiccsi agus ré toil, an tan</span>
<lb n="971"/><span>gurab é féin an áirdeagna ré a mbeanann na huile do stiúradh</span>
<lb n="972"/><span>go hordaighthe ceart, as follas nach n-oibrígheann Dia aoinní</span>
<lb n="973"/><span>nach bí roidheaghordaighthe.  Ar an adhbhar sin as éigin go</span>
<lb n="974"/><span>bhfuil a nDia ciall ordaighthe na n-uile neithe chum críche, agus fós</span>
<lb n="975"/><span>go bhfuil cúram aige fá na huilibh.</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>Ar bhfaicsin mar sin do na feallsuimh an t-ord iongantach</span>
<lb n="978"/><span>atá isna huile neithibh nádúrtha, do thuigiodar gur leamh ré</span>
<lb n="979"/><span>rádha nach beith cúram ag Dia 'na ttimcheall.  Gidheadh, as</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="980"/><p><span>é cruas dobhí ann do thaoibh an chréatúir résúnta isna neithibh</span>
<lb n="981"/><span>daonna, anna bhfaicthear na huile do bheith buaidheartha</span>
<lb n="982"/><span>neamhchruinn.  Gidheadh, madh mheasmaoid an ní go ceart,</span>
<lb n="983"/><span>go deimhin do-ghébham nach lugha as leamh a rádha nach</span>
<lb n="984"/><span>beith cúram na ndaoine ar Dhia nías mó iná na neithe nádúrtha,</span>
<lb n="985"/><span>dárab críoch an duine.  Óir ní bhfuil dá mhéid dá bhfuil barr</span>
<lb n="986"/><span>uaisle ag neithibh san chruinne nach dá réir sin chomhruinnid don</span>
<lb n="987"/><span>ord anna seasann maith na cruinne.  Dá bhrígh sin madh thuitid</span>
<lb n="988"/><span>na neithe nádúrtha do réir a substainnte agus a n-oibrighthe fá ord</span>
<lb n="989"/><span>cúraim Dé, as mó iná sin tuiteas an duine gona oibreachuibh.</span></p>
<lb n="990"/>
<lb n="991"/><p><span>Arís, as mó atáid na neithe as foicse don chrích fán n-ord</span>
<lb n="992"/><span>thriallas chum na críche iná na neithe as faide uaithe, óir as</span>
<lb n="993"/><span>tríotha sin hordaighthear na neithe eile dochum na críche.</span>
<lb n="994"/><span>Gidheadh, as foicse hordaighthear na daoine agus a ngníomhartha</span>
<lb n="995"/><span>dochum Dé amhuil dochum críche iná gníomhartha nó oibreacha</span>
<lb n="996"/><span>na neithe nádúrtha eile.  Ar an adhbhar sin as mó luighid fá</span>
<lb n="997"/><span>ord an chúraim dhiadha iná na neithe nádúrtha.</span></p>
<lb n="998"/>
<lb n="999"/><p><span>Arís, as ón ngrádh diadha re a ngrádhaigheann Dia mar</span>
<lb n="1000"/><span>chédchúis na neithe do-ní agus agá bhfuil a mbeith uaidhe dothig</span>
<lb n="1001"/><span>stiúradh an chúraim dhiadha.  Ar an adhbhar sin ní bhfuil dá</span>
<lb n="1002"/><span>mhéid dá ngrádhaigheann Dia neithe ar bith nach móide atáid</span>
<lb n="1003"/><span>'na ccúram air.  As cinnte ámh gur mó ghrádhaigheas na daoine</span>
<lb n="1004"/><span>iná na neithe nádúrtha, mar as follas ó ghníomh agus ó éifeacht, an</span>
<lb n="1005"/><span>tan gur leó ruinneas na tíodhlaicthe as fearr agus gur dáibh dháileas</span>
<lb n="1006"/><span>an mhaith as daorluaighe.  Uime sin as iad as mó atá 'na</span>
<lb n="1007"/><span>gcúram air.</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>Mar an gcédna as as eólas na n-éifeacht thigmíd a n-eólas</span>
<lb n="1010"/><span>na gcúiseadh.  Ar an adhbhar sin an tan gurab ó Dhia, mar</span>
<lb n="1011"/><span>chédchúis, atáid na huile, agus nach bhfuil acht éifeacht na</span>
<lb n="1012"/><span>cédchúisi isna dara cúisibh, agus go bhfaicmíd gurab ronádúrtha</span>
<lb n="1013"/><span>do na dara cúisibh go huilidhe cúram do  bheith aca fána</span>
<lb n="1014"/><span>n-éifeachtuibh féin, óir do réir a n-uile neirt agus díthchill tairgid</span>
<lb n="1015"/><span>a mbreith chum críche tré mheadhónuibh oireamhnacha nach</span>
<lb n="1016"/><span>ttig acht ón mórmhaith atá inntibh.  Ar an adhbhar sin as</span>
<lb n="1017"/><span>cosmhuil gur mó an cúram atá ag Dia, as cédchúis ann, fána</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1018"/><p><span>éifeachtuibh féin iná ag an dara cúis.  As éifeacht iomorro do</span>
<lb n="1019"/><span>Dhia an duine, óir as ó Dhia atáid a uile ghníomhartha.  Ar an</span>
<lb n="1020"/><span>adhbhar sin atá cúram ag Dia fá na daoinibh agus fá na neithibh</span>
<lb n="1021"/><span>daonna.</span></p>
<lb n="1022"/>
<lb n="1023"/><p><span>Arís, an tan gurab tré thuigsi agus tré thoil do-ní Dia na huile,</span>
<lb n="1024"/><span>muna mbeith cúram aige fá na neithibh daonna, as é ní ó</span>
<lb n="1025"/><span>ttiocfa sin, ó dhíth cumais do bheith air na neithe</span>
<lb n="1026"/><span>d'ordughadh nó do stiúradh; gidheadh, as fallsa sin re rádha,</span>
<lb n="1027"/><span>an tan go bhfuil a chumas dofhaisnéidhe doichríochnaigh agus go</span>
<lb n="1028"/><span>n-oibrígheann na huile isna huilibh.  Nó as é ní ó ttiocfadh,</span>
<lb n="1029"/><span>óna ainbhfios fá na neithibh daonna; sa chontráir atá follus,</span>
<lb n="1030"/><span>mar go bhfuil a thuigsi doichríochnaigh.  Nó as óna thoil do</span>
<lb n="1031"/><span>thiocfadh, ní atá go díreach a n-aghaidh a mhaitheasa, atá</span>
<lb n="1032"/><span>doichríochnaigh.  Óir go deimhin ní tharcuisnigheann deaghdhuine</span>
<lb n="1033"/><span>ar bith a obair féin, iná cúis ar bith a héifeacht féin.</span>
<lb n="1034"/><span>Agus ní mó as ceart iná críonna an gníomh agá mbí cúram na</span>
<lb n="1035"/><span>neithe as neamhuaisle agus do-ní neamhshuim do na neithibh as</span>
<lb n="1036"/><span>uaisle.</span></p>
<lb n="1037"/>
<lb n="1038"/><p><span>Mar an gcédna ós é Dia as cédchúis don n-uile ní, ní hamharus</span>
<lb n="1039"/><span>go sáraigheann go ro-ordhraic agus go doichríochnaighthe na huile</span>
<lb n="1040"/><span>ar mhaith.  Agus an tan go bhfaicmíd isna neithibh daonna na</span>
<lb n="1041"/><span>daoine as ordhraice a maith agus a n-eagna, go háiridhe madh</span>
<lb n="1042"/><span>bhíonn cumas aca air, rochúramach fá na neithibh daonna, as</span>
<lb n="1043"/><span>mó iná sin as cóir dhúinn a mheas an cúram atá ag Dia 'na</span>
<lb n="1044"/><span>ttimcheall.</span></p>
<lb n="1045"/>
<lb n="1046"/><p><span>DO CHRÍCH AN DUINE DOCHUM A NDÍRIGHTHEAR</span>
<lb n="1047"/><span>AN CÚRAM DIADHA.</span></p>
<lb n="1048"/>
<lb n="1049"/><p><span>Caib. 12.</span></p>
<lb n="1050"/>
<lb n="1051"/><p><span>Do bhrígh iomorro gurab leis an gcúram bheanas na neithe</span>
<lb n="1052"/><span>do ghluasacht agus d'ordughadh dochum a gcríche, an tan nach</span>
<lb n="1053"/><span>aoinchríoch fhogas amháin atá ag na huilibh, as éigin don</span>
<lb n="1054"/><span>chúram na neithe égsamhla do ghluasacht go hégsamhuil dochum</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1055"/><p><span>a gcríoch.  Gluaisidh Dia ar an adhbhar sin na neithe ag nach</span>
<lb n="1056"/><span>bhfuil ciall nó tuigse dochum a gcríoch ré claonadh nádúrtha</span>
<lb n="1057"/><span>dothig óna bhfoirm, ionnus gurab córa a rádha go n-oibrighthear</span>
<lb n="1058"/><span>iad iná go n-oibríghid.  An duine iomorro, agá bhfuil toil shaor,</span>
<lb n="1059"/><span>atá comhruinn éigin aige don chúram diadha, agus as uime sin</span>
<lb n="1060"/><span>gluaistear ó Dhia é ar an modh sin dochum a chríche go</span>
<lb n="1061"/><span>ngluaisionn sé féin é féin chuice agus go ccomhoibrigheann san</span>
<lb n="1062"/><span>phongc sa ré Dia ag díriughadh a oibreach dochum críche éigin</span>
<lb n="1063"/><span>ina bhfuil dúil aige agus atá fána chomhair.  As leis an duine ar an</span>
<lb n="1064"/><span>adhbhar sin bheanas an chríoch dhéighionach, dochum ar ordaigh</span>
<lb n="1065"/><span>Dia agus dochum a ngluaisionn an t-anam résúnta, d'iarraidh fána</span>
<lb n="1066"/><span>uile dhíthchioll, agus fós na meadhóin chearta oireamhnacha tré</span>
<lb n="1067"/><span>a tteagar go cinnte chuice, re toil Dé, ionnus gomadh éidir dhó</span>
<lb n="1068"/><span>é féin agus an n-uile ní bheanas leis do stiúradh agus d'ordughadh</span>
<lb n="1069"/><span>go ceart díreach.</span></p>
<lb n="1070"/>
<lb n="1071"/><p><span>As iongantach méd an díthchill réar thairgeadar na feallsaimh</span>
<lb n="1072"/><span>na neithe si do lorgaireacht.  Agus amhuil agus tig an nádúir ar bheagán</span>
<lb n="1073"/><span>agus ar bheagán ón ní míofhoirbhthe gusan ní foirbhthe, as mar</span>
<lb n="1074"/><span>sin tángadar ar a n-aghaidh a soillsiughadh na fírinne ré</span>
<lb n="1075"/><span>lorgaireacht shithghreamannach.  As míofhoirbhthe go deimhin</span>
<lb n="1076"/><span>do thráchtadar na seinfheallsaimh ar an gcúis si; gidheadh, as</span>
<lb n="1077"/><span>fearr do cháil éigin do labhradar an drong táinic 'na ndiaidh,</span>
<lb n="1078"/><span>óir ré résúnuibh nuaidhe do chur i gceann a ndubhradar na</span>
<lb n="1079"/><span>seana, tángadar nísa fhoicse don fhírinne iná iad.  Uime sin</span>
<lb n="1080"/><span>tángadar d'aoinmhéin an drong dob ordhraice do na feallsaimh</span>
<lb n="1081"/><span>gurab é maodhughadh na ndiamharrún as críoch don bheatha</span>
<lb n="1082"/><span>dhaonna.  As é iomorro an maodhughadh sa amháin as oibriúghadh</span>
<lb n="1083"/><span>díleas don duine, agus ní hordaighthear é dochum ní ar bith</span>
<lb n="1084"/><span>eile amhuil dochum críche, acht as ar a shon féin sanntaighear</span>
<lb n="1085"/><span>é, agus do-ní uaimcheangal eidir an duine agus Dia agus na substainteadha</span>
<lb n="1086"/><span>deaghuilte.  Agus as mó atá an duine cumasach dhó féin chuige</span>
<lb n="1087"/><span>iná dochum gníomha eile ar bith, ar an adhbhar gur chuige</span>
<lb n="1088"/><span>as lugha atá riachtanus conganta na neithe foirimleacha aige.</span></p>
<lb n="1089"/>
<lb n="1090"/><p><span>As é iomorro as críoch do na huile neithibh bheanas leis  an</span>
<lb n="1091"/><span>duine.  Dochum foirbhtheachta ámh an mhaodhughaidh hiarrthar</span>
<lb n="1092"/><span>go coitchionn sláinte an choirp, agus dochum na sláinte hordaighear</span>
<lb n="1093"/><span>an uile ealadha agus gliocus as riachtanus don bheatha dhaonna.</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1094"/><p><span>Agus an tan go n-iarrthar dochum an mhaodhughaidh sin mar an</span>
<lb n="1095"/><span>gcédna ciúnas ón n-uile bhuaidhreadh, smacht na mian tré</span>
<lb n="1096"/><span>chríonnacht agus trésna subháilcibh mórálta, agus síth ó na neithibh</span>
<lb n="1097"/><span>foirimleacha, agus gurab chuige fós comhordaighear stiúradh na</span>
<lb n="1098"/><span>beatha síbhialta go hiomlán, as follas, madh breathnuighear</span>
<lb n="1099"/><span>iad so go ceart, gurab dochum maodhughaidh na fírinne</span>
<lb n="1100"/><span>hordaighthear agus dírighthear uile ghníomha agus oificc na nádúire</span>
<lb n="1101"/><span>agus na healadhna.</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>An tan iomorro gurab mar so atá an chúis, as cinnte go</span>
<lb n="1104"/><span>ngluaisionn an cúram diadha na daoine dochum na subháilceadh</span>
<lb n="1105"/><span>mórálta, ionnus tríotha sin go ttigdís dá maodhughadh féin agus</span>
<lb n="1106"/><span>go ttugdaois a mbeatha suas go maith agus go beannaighthe.</span>
<lb n="1107"/><span>Gidheadh, do bhrígh gurb amhlaidh ghluaisios Dia an uile ní</span>
<lb n="1108"/><span>do réir mar iarras foirm nádúrtha an ní féin, agus go ndearna an</span>
<lb n="1109"/><span>duine go toil shaoir, ní ghluaisionn é acht ar mhodh nach</span>
<lb n="1110"/><span>déin aimhdheóin ar a thoil.  Ar an adhbhar sin muna ndiúltaidh</span>
<lb n="1111"/><span>dá thoil deóna féin do chongnamh Dé as roichinnte go mbérthar</span>
<lb n="1112"/><span>tré mheadhónuibh cearta oireamhnacha é go soiche a chríoch.</span></p>
<lb n="1113"/>
<lb n="1114"/><p><span>NACH ISAN MBEATHAIDH SI DO LÁTHAIR AGUINN</span>
<lb n="1115"/><span>ATÁ CRÍOCH DHÉIGHIONACH AN DUINE.</span></p>
<lb n="1116"/>
<lb n="1117"/><p><span>Caib. 13.</span></p>
<lb n="1118"/>
<lb n="1119"/><p><span>Dob fhéidir iomorro go bhfaicfí do lucht sgrúdtha na neithe</span>
<lb n="1120"/><span>si go caolchúisioch nach eadh amháin gomadh docamhlach acht</span>
<lb n="1121"/><span>fós nach éidir ar énchor na daoine do theacht ar an mbeathaidh</span>
<lb n="1122"/><span>si dochum a shamhla so do naoimhshén nó do bheannachadh.</span>
<lb n="1123"/><span>Óir ní dhén gach aonmhaodhughadh édrom dá ndéin neach ar</span>
<lb n="1124"/><span>na neithibh (diadha) duine beannaighthe iná sona dhe; óir as éigin</span>
<lb n="1125"/><span>gurab é an sén sa nó an beannachadh gníomh agus saothar as rofhoirbhthe</span>
<lb n="1126"/><span>dá ndéin, agus as a maodhughadh foirbhthe Dé do réir chumais</span>
<lb n="1127"/><span>an choinghill daonna choimhsheasas sé.  Agus as fírbheag réar féidir</span>
<lb n="1128"/><span>teacht dochum an mhaodhughaidh si - madh thig aonnduine</span>
<lb n="1129"/><span>chuige - an tan go n-iarr an maodhughadh sa áirdchéim na</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1130"/><p><span>tuigsi daonna, dochum nach roicheann acht fírbheagán; ní do</span>
<lb n="1131"/><span>thig nó ó dhroichghlés an choirp, do bhrígh mar nach bhfaghann</span>
<lb n="1132"/><span>an t-anam sa aguinne tuigsi iná eólas acht ré smuaintibh agus ré</span>
<lb n="1133"/><span>ionnstrumainntibh corpardha do ghlacadh mar mheadhón, atá</span>
<lb n="1134"/><span>urmhór na ndaoineadh comhdall agus sin agus dá leithéid sin do</span>
<lb n="1135"/><span>dhrochchompléx nádúrtha gurab ar éigin ghlacuid iná thuigid</span>
<lb n="1136"/><span>na neithe beaga suarracha; nó as é ní ó ttig, ó easbhaidh</span>
<lb n="1137"/><span>maoine nó saidhbhris; ní thairngeas an iomad ó ardmhaodhughadh</span>
<lb n="1138"/><span>na neithe neamhdha agus thoirmisgeas iad ó ghreamughadh</span>
<lb n="1139"/><span>don stuidér fhírinneach iarras an duine go hiomlán dó féin.  Ar</span>
<lb n="1140"/><span>an adhbhar sin an tan gur riachtanus dochum an mhaodhughaidh</span>
<lb n="1141"/><span>si an duine do bheith ollamh deaghchóiridhthe ó nádúir agus sgartha</span>
<lb n="1142"/><span>saor go hiomlán ón n-uile chúram saoghalta agus ón n-uile bhuaidhreadh,</span>
<lb n="1143"/><span>as roibheag do-ghébhas tú ar an deóraigheacht so, agus sin</span>
<lb n="1144"/><span>go hannamh, don druing bheannaigh si.</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>Fós, dá bhfaghthaoi énchuid don tsórt sa, ní mó iná tar éis</span>
<lb n="1147"/><span>aimsire rofhaide roichid gusan bhfíormhaodhughadh sa na</span>
<lb n="1148"/><span>ndiamharrún, agus sin tréna dhuibheacánaigh.  An tan iomorro</span>
<lb n="1149"/><span>gurab trésna neithibh somhothaightheacha thuigmíd na neithe</span>
<lb n="1150"/><span>spioratálta, as éigin dúinn iomadh do rémhthuigsin sul roichiom</span>
<lb n="1151"/><span>gusan árdshothuigsioch.  As uime sin do-bheirid na feallsaimh</span>
<lb n="1152"/><span>an mhetafisicc, thráchtas ar na neithibh diadha, uatha fá</span>
<lb n="1153"/><span>dheireadh réna foghluim, go mórmhór mar as riachtanus dochum</span>
<lb n="1154"/><span>a maodhughaidhthe gloine an chroidhe agus síth uile mhian na</span>
<lb n="1155"/><span>gcédfadh.  As aidhbhéil go deimhin an chríonnacht agus an tuigsi</span>
<lb n="1156"/><span>dochum a ttig an t-anam an tan dho-gheibh síth ó mhianuibh agus</span>
<lb n="1157"/><span>ó ghluasachtuibh an choirp.  Agus ní mó iná ré gnás agus re tathaighe</span>
<lb n="1158"/><span>rofhada agus fós re díthchioll romhór thigid fírbheagán san aois</span>
<lb n="1159"/><span>arsaigh dochum na síthe.  Dá bhrígh sin an tan go bhfágann</span>
<lb n="1160"/><span>iomad ina n-aois óig an bheatha sa, as fírbheag dhíobh chrumas</span>
<lb n="1161"/><span>ar na subháilcibh iná ar mhaodhughadh na ndiamharrún neamhdha.</span>
<lb n="1162"/><span>As ar follas gur fírbheag do-gheibh an sén neamhdha, do-ní</span>
<lb n="1163"/><span>neach beannaighthe ar an deóraigheacht sa.</span></p>
<lb n="1164"/>
<lb n="1165"/><p><span>Ar sgrúdadh mar an gcédna na neithe si nísa ghérchúisigh, as</span>
<lb n="1166"/><span>lugha iná sin go mór do-ghébham dothig a n-eólas iná a</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1167"/><p><span>maodhughadh na neithe ndiadha.  Óir as ro-iomadamhuil</span>
<lb n="1168"/><span>mealltar na daoine isna neithibh nádúrtha féin ó anbhfainne</span>
<lb n="1169"/><span>na tuigse, do bhrígh an cédfadh ó ttionsguin ar n-uile thuigse</span>
<lb n="1170"/><span>gur gnáth go meallann sinn, ar mhodh go measaid iomad nach</span>
<lb n="1171"/><span>bhfuil an ghrian acht 'na ní beag, bíodh gur mó í iná an talamh</span>
<lb n="1172"/><span>sa ar fad.  Cuiridh fós an gallradh nó an smuaineadh dorchacht</span>
<lb n="1173"/><span>mhór ar an tuigse nó ar an inntleacht, ar mhodh gur deacair le</span>
<lb n="1174"/><span>hiomad do dhaoinibh a chreideamh go bhfuilid substainnteadha</span>
<lb n="1175"/><span>neamhchorpardha ar bith ann.  Ní hannamh fós mheallas</span>
<lb n="1176"/><span>comhrádh na tuigse féin sin, óir ní do ghnáth bhíos</span>
<lb n="1177"/><span>díreach, ar mhodh go nglacmaoid go roimhinic 'na résún</span>
<lb n="1178"/><span>rofhollas roidhearbhtha an ní nach bí acht sodhearbhtha nó</span>
<lb n="1179"/><span>fós 'na mhealladh radhairc; mar as follas ar égsamhlacht opinion</span>
<lb n="1180"/><span>na ndaoineadh ro-ordhraice bhíos eattorra féin ag gabháil a</span>
<lb n="1181"/><span>n-adharcuibh a chéile.</span></p>
<lb n="1182"/>
<lb n="1183"/><p><span>Mar an gcédna do-chímid go ttoirmisgid miana an anma, na</span>
<lb n="1184"/><span>droichchleachtaidh truaillidh agus álguis égsamhla na ndaoineadh</span>
<lb n="1185"/><span>iad ó eólas fírinne na neithe ré mbíd do ghnáth ag tráchtadh.</span>
<lb n="1186"/><span>Measadh gach aon an mó iná sin go mór chuirid toirmeasg orra ó</span>
<lb n="1187"/><span>mhaodhughadh na neithe ndiadha?  Mar sin do-gheibhmíd</span>
<lb n="1188"/><span>gurab roibheag do na daoinibh réar féidir bheith beannaighthe;</span>
<lb n="1189"/><span>ní as gránna ré rádha, an tan gurab é an beannachadh as</span>
<lb n="1190"/><span>críoch dhéighionach don bheatha dhaonna agus go bhfuil comhchoitchionn</span>
<lb n="1191"/><span>don n-uile dhuine.  Ar a shon (sin) muna mbeith sén</span>
<lb n="1192"/><span>nó beannachadh ar bith fá chomhair na ndaoineadh acht an sén</span>
<lb n="1193"/><span>agus an beannachadh as éidir d'fhagháil ar an deóraigheacht sa, go</span>
<lb n="1194"/><span>deimhin ní mór nach beithdís na leinimh, an aos óg agus beagnach</span>
<lb n="1195"/><span>an cineadh daonna go hiomlán ar dhíth séin tré bhith síor.</span></p>
<lb n="1196"/>
<lb n="1197"/><p><span>Gidheadh, ar breathnughadh na cúisi nísa dhúthrachtaigh</span>
<lb n="1198"/><span>go fóill, do-ghébham nach éidir sén nó bennachadh fíre an</span>
<lb n="1199"/><span>duine d'fhághail ar an deóraigheacht sa.  Óir an tan gurab é</span>
<lb n="1200"/><span>an sén so nó an beannachadh árdmhaith an duine, ní fhuilngeann</span>
<lb n="1201"/><span>olc iná ainnisi ar bith 'na fhochair; agus an tan gurab maith é</span>
<lb n="1202"/><span>do shásaigheas go hiomlán an duine, ní féidir go mbí éinní</span>
<lb n="1203"/><span>d'easbhaidh air an tráth do-gheibh an mhaith sin.  Gidheadh,</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1204"/><p><span>fécham an bhfuil aoinneach beó ar an deóraigheacht sa atá</span>
<lb n="1205"/><span>comhsásaigh agus sin nach bhfuil ní ar bith 'na riachtanus air,</span>
<lb n="1206"/><span>agus atá saor slán ón uile olc, ón uile mhíofhortún agus ainnisi, an tan</span>
<lb n="1207"/><span>go bhfuil an nádúir dhaonna go hiomadamhuil 'na banmhodhaigh</span>
<lb n="1208"/><span>agus 'na sglábha fán n-uile chinneamhuin agus annródh, ar mhodh</span>
<lb n="1209"/><span>gur meinic bhuaileas an ainnisi lánbhuile ar shaidhbhreas agus</span>
<lb n="1210"/><span>ar shonus fallsa mhóráin an tráth as lugha mheasuid, amhuil</span>
<lb n="1211"/><span>léghthar ar Phriamus agus mar as follas dúinn go laéthamhuil lé</span>
<lb n="1212"/><span>iliomad do shomplaidhibh rothruaighbhéile ar an uile aicme</span>
<lb n="1213"/><span>madh ísiol nó uasal.</span></p>
<lb n="1214"/>
<lb n="1215"/><p><span>Arís, dá bhfaghadh énduine an sén sa nó an beannachadh, ní</span>
<lb n="1216"/><span>faicthear cad é an résún réarbh fhéidir a rádha go mbeith</span>
<lb n="1217"/><span>beannaighthe go fíre.  Ar an adhbhar an tan gurab é an</span>
<lb n="1218"/><span>sén so nó an beannachadh as críoch dhéighionach don duine,</span>
<lb n="1219"/><span>gurab éigin go ttugann ciúnas agus síth don chroidhe, ar mhodh</span>
<lb n="1220"/><span>nach bí nísa mhó ar iarraidh aige.  Gidheadh, as ní nádúrtha</span>
<lb n="1221"/><span>don n-uile dhuine bheith fonmhar ar bharr foghlamtha agus eóluis</span>
<lb n="1222"/><span>d'fhághuil; agus do bhrígh gurab ó nádúir atá an fonn sin greamuigh</span>
<lb n="1223"/><span>dhe, ní héidir leis comhnuidhe go bráth nó go roichidh an t-eólas</span>
<lb n="1224"/><span>atá 'na álgas air.  Gidheadh, atá ro-iomad agus beagnach neithe</span>
<lb n="1225"/><span>dofhaisnéidhe 'na bhfonn oruinn isna neithibh nádúrtha nach</span>
<lb n="1226"/><span>bhfaghann an tuigse dhaonna go bráth eólas orra.  Agus as romhaith</span>
<lb n="1227"/><span>an comhardha ar so an dúthracht díthchill do-ríghneadar nuimhir</span>
<lb n="1228"/><span>dho-áirmhe do na feallsuimh dob ordhruice inntleacht dá ttáinic</span>
<lb n="1229"/><span>ó thús an domhuin gusna haimsearuibh si ar sheicréidibh na</span>
<lb n="1230"/><span>nádúire go hiomlán do sgrúdadh, ar a shon sin as mó go mór do</span>
<lb n="1231"/><span>fhan 'na ainbhfios orra iná an mhéid do thuigeadar nó ar a</span>
<lb n="1232"/><span>bhfuaradar eólas.  Admhuid féin mar an gcédna gurab í cuid</span>
<lb n="1233"/><span>as romhó do mhéid thuigmíd cuid as rolugha don mhéid atá</span>
<lb n="1234"/><span>'na n-ainbhfios oruinn, ar mhodh, do réir rádha a mbéil féin,</span>
<lb n="1235"/><span>nach ttuigid eidirdhealughadha déighionacha na neithe, ionnus</span>
<lb n="1236"/><span>gurab éigin dáibh anmanna do chur 'na n-áit a lérsgaradh na</span>
<lb n="1237"/><span>n-aiccídeadh.  Dá bhrígh sin madh atá ar n-inntleacht comhdorcha</span>
<lb n="1238"/><span>comhdall agus sin a ttuigsi nó a n-eólas na neithe nádúrtha,</span>
<lb n="1239"/><span>nach lugha iná sin go mór as éidir a hárdughadh go sgrúdadh</span>
<lb n="1240"/><span>na neithe ós cionn na nádúire?  As roibheag iomorro agus as</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1241"/><p><span>neamhdhearbhtha an t-eólas deónaighthear dhúinn go nádúrtha</span>
<lb n="1242"/><span>ar Dhia san mbeathaidh so.  Uime sin ní féidir álgas nó fonn</span>
<lb n="1243"/><span>nádúrtha an duine do shásadh iná do chur chum socrachta ré</span>
<lb n="1244"/><span>heólas nó ré tuigse comhdorcha agus coimhbeag agus do-gheibh ar na</span>
<lb n="1245"/><span>neithibh nádúrtha agus diadha ar an deóraigheacht so, ionnus nach</span>
<lb n="1246"/><span>bhfuil dá mhéid thig ar a aghaidh 'na n-eólas agus 'na ttuigsi nach</span>
<lb n="1247"/><span>móide bhíos a álgas ag fás ré barr eóluis d'fhagháil orra, do bhrígh</span>
<lb n="1248"/><span>gur neartmhuire an n-uile ghluasacht nádúrtha ina dheireadh</span>
<lb n="1249"/><span>iná anna thús.  Agus mar sin ní bhfuil dá mhéid dá ttéid an croidhe</span>
<lb n="1250"/><span>daonna ar a aghaidh a n-eólas d'fhagháil ar Dhia nach móide</span>
<lb n="1251"/><span>as neartmhuire gluaistear é dochum tuilleadh eóluis d'fhagháil</span>
<lb n="1252"/><span>air.  Ar an adhbhar sin ní féidir dhó go bráth comhnuidhe</span>
<lb n="1253"/><span>do dhénamh iná socracht, an tan nach éidir leis an feadh bhias</span>
<lb n="1254"/><span>ar an saoghal sa teacht go maodhughadh foirbhthe na diadhachta.</span>
<lb n="1255"/><span>Óir (do réir rádha an fheallsaimh) as amhuil bhíos súil an</span>
<lb n="1256"/><span>ulchaocháin ar sholas na gréine d'fhulang agus bhíos ar n-inntleacht-ne</span>
<lb n="1257"/><span>ar neithibh rofhollasacha na nádúire do thuigsin.</span></p>
<lb n="1258"/>
<lb n="1259"/><p><span>Arís, dá mbeith aoinneach d'éireóchadh cómhárd agus sin a</span>
<lb n="1260"/><span>ttuigsi agus a maodhughadh na ndiamharrún go bhfuigheadh d'éis</span>
<lb n="1261"/><span>iliomad saothar agus duadha go laéthamhuil an ciúnas anma sa,</span>
<lb n="1262"/><span>ní feas go fóill cionnas dob éidir a bheith bennaighthe, do</span>
<lb n="1263"/><span>bhrígh go bhfuil an bás, nach éidir leis do sheachna, roimhe go</span>
<lb n="1264"/><span>fóill.  Do-chímid iomorro dúil agus fonn adhbhal ó nádúir ag an</span>
<lb n="1265"/><span>uile dhuine marthuin go síor, an tan gomadh mian leó nó tré</span>
<lb n="1266"/><span>gheineamhuin chloinne nó tré oibreachuibh eile bheith go</span>
<lb n="1267"/><span>síorruidhe domharbhtha.  As cinnte, muna bhfuil beatha ar</span>
<lb n="1268"/><span>bith eile ann acht an bheatha sa atá aguinn ar an saoghal sa,</span>
<lb n="1269"/><span>nach éidir do dhuine críonna ar bith gan an bás do ghoilleamh</span>
<lb n="1270"/><span>air go mór.  Óir ní féidir leis an duine chríonna gan fuath</span>
<lb n="1271"/><span>do bheith aig ar an olc.  Cá bhfuil ámh olc as mó as éidir do</span>
<lb n="1272"/><span>éirghe don duine iná an bás dá sgaradh lé beatha comhdaorluaigh</span>
<lb n="1273"/><span>comhmuirneach agus atá an bheatha anna bhfaghann an sén agus an</span>
<lb n="1274"/><span>beannachadh dá nach riachtanas ní ar bith - sa gnáithmhidheamhuin</span>
<lb n="1275"/><span>as cubhaidh don eagnuidhe?  Ní héidir leis iomorro</span>
<lb n="1276"/><span>gan smuaineadh ar uairibh ar an mbás an tan nach anam</span>
<lb n="1277"/><span>brúideamhuil atá aige acht anam résúnta.  Go fírinneach as</span>
<lb n="1278"/><span>deacair d'aoinneach a rádha gurab duine sona beannaighthe</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1279"/><p><span>an tí do chaith a uile aimsir comhsaothrach comhcúramach agus</span>
<lb n="1280"/><span>coimhdíthchiollach agus sin a soláthar na beatha chailleas sé</span>
<lb n="1281"/><span>comhobann comhluath agus coimhéiccinnte agus sin nach bí do</span>
<lb n="1282"/><span>chinnteacht aige uirre acht bheith cinnte do sgaradh ré.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>As cinnte ar an adhbhar sa muna bhfuil beatha eile ann acht</span>
<lb n="1285"/><span>an bheatha sa atá aguinn ar an deóraigheacht sa nach bhfuil</span>
<lb n="1286"/><span>ní as dona agus ainnisi iná an duine.  Óir do-chímid na huile neithe</span>
<lb n="1287"/><span>eile re stiúradh na nádúire ag teacht guna gcríche fein.  Gidheadh,</span>
<lb n="1288"/><span>an duine nach éidir leis an sén nó an beannachadh anna bhfuil</span>
<lb n="1289"/><span>an urdail sin d'álgas, do dhúil agus d'fhonn aige d'fhagháil, agus</span>
<lb n="1290"/><span>é arna thimchealladh do dhuadhuibh, do bhuaidhribh agus d'annróidhtibh</span>
<lb n="1291"/><span>doichríochnaighthe dá iarraidh; nó madh gheibh</span>
<lb n="1292"/><span>aoinneach í tar éis iliomad cúram, saothar agus alluisi nach éidir</span>
<lb n="1293"/><span>leis a congmháil.  Ní as deacair d'éirghe don chréatúir as uaisle</span>
<lb n="1294"/><span>don n-uile agus nach éidir lé tuigse dá daille nó dá gairbhe do</span>
<lb n="1295"/><span>ghlacadh.</span></p>
<lb n="1296"/>
<lb n="1297"/><p><span>GO BHFUIL ANAM AN DUINE DOMHARBHTHA.</span></p>
<lb n="1298"/>
<lb n="1299"/><p><span>Caib. 14.</span></p>
<lb n="1300"/>
<lb n="1301"/><p><span>Ciabé bhreathnóchas go díreach na neithe si adubhramar,</span>
<lb n="1302"/><span>ní féidir dhó a chur a cconntabhairt go bhfuil beatha eile ann</span>
<lb n="1303"/><span>seach na beatha sa atá dho láthair aguinn, agus go bhfuil an t-anam</span>
<lb n="1304"/><span>résúnta domharbhtha.  Óir madh atá cúram ag Dia fá na</span>
<lb n="1305"/><span>neithibh daonna (amhuil do chruthaigheamar cheana do bheith)</span>
<lb n="1306"/><span>agus gurab leis bheanas na neithe do threórughadh dochum a</span>
<lb n="1307"/><span>gcríche tré mheadhónuibh oireamhnacha, an tan nach isin</span>
<lb n="1308"/><span>mbeathaidh si atá críoch an duine, as éigin a admháil go bhfuil</span>
<lb n="1309"/><span>beatha eile ann anna bhfuighe an duine an sén agus an beannachadh</span>
<lb n="1310"/><span>do shaothraigheas go daor an feadh bhíos ar dheóraigheacht na</span>
<lb n="1311"/><span>beathadh sa.</span>
<lb n="1312"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1313"/><p><span>Arís, oibriughadh an duine, .i. an tuigse, an tan go síneann í</span>
<lb n="1314"/><span>féin go tuigsin na neithe ollradhach agus neamhadhbhardha, cuire</span>
<lb n="1315"/><span>a gcéill ní éigin neamhadhbhardha dothruaillighthe do bheith</span>
<lb n="1316"/><span>san duine, ar ar thráchtadar iomad go rói-égsamhuil.  Gidheadh,</span>
<lb n="1317"/><span>go deimhin muna n-abram gurab é an t-anam tuigsioch an ní</span>
<lb n="1318"/><span>si atá san duine nach éidir do thruailleadh agus gurab é as foirm</span>
<lb n="1319"/><span>dhó, ní bá féidir linn ainbhfis agus seachráin dofhaisnéidhe do</span>
<lb n="1320"/><span>thiocfadh as a chonntráir do rádha do sheachna ar énmhodh.</span>
<lb n="1321"/><span>Óir as ó bheith résúnta agus ó inntleacht do bheith aige do-gheibh</span>
<lb n="1322"/><span>an duine bheith a ngné dhaonna.  Ar an adhbhar sin munab</span>
<lb n="1323"/><span>í an tsubstainnt thuigsioch as foirm don duine, ní lér cionnas</span>
<lb n="1324"/><span>do-gheibh a ghné ó bheith tuigsioch résúnta dhó.  Óir as óna</span>
<lb n="1325"/><span>fhoirm ghlacas an n-uile ní a ghné.  Uime sin do caithfí foirm</span>
<lb n="1326"/><span>eile do chur san duine óna bhfuigheadh a bheith a ngné éigin.</span>
<lb n="1327"/><span>Agus muna í sin an fhoirm thuigsioch, ní bheith eidirdhealughadh</span>
<lb n="1328"/><span>iná difir a ngné eidir an duine agus na beathadhaigh bhrúideamhla,</span>
<lb n="1329"/><span>ón duine do bheith résúnta agus iadsan mírésúnta; ní, ó bheith gan</span>
<lb n="1330"/><span>dath, shénas na huile.</span></p>
<lb n="1331"/>
<lb n="1332"/><p><span>Mar an gcédna as ón anam thigid oibreacha na beatha, amhuil</span>
<lb n="1333"/><span>tig an dara gníomh ón gcéidghníomh.  As luaithe ámh nó as</span>
<lb n="1334"/><span>túsga d'aimsir an céidghníomh san duine iná an dara gníomh,</span>
<lb n="1335"/><span>amhuil tig an t-eólas nó an fios roimh an mbreathnughadh.  As</span>
<lb n="1336"/><span>éigin dá bhrígh sin go mbí anam isan uile ní anna mbí oibriughadh</span>
<lb n="1337"/><span>na beatha ó ttig an t-oibriughadh sin, amhuil as éigin an</span>
<lb n="1338"/><span>céidghníomh do bheith dochum an dara gníomh do theacht</span>
<lb n="1339"/><span>uaidhe.  As é iomorro an t-anam as tús agus as tobar don bheatha</span>
<lb n="1340"/><span>agus dá hoibriughadh.  Acht atá oibriughadh dílis ar leith ag an</span>
<lb n="1341"/><span>duine as ordhraice agus as uaisle iná oibriughadh na n-uile ainmhidheadh</span>
<lb n="1342"/><span>eile, .i. tuigsi agus résún.  Agus as é sin as oibriughadh fíre</span>
<lb n="1343"/><span>an duine an mhéid gurab duine é.  Ar an adhbhar sin as riachtanus</span>
<lb n="1344"/><span>tobar nó frémh éigin do chur isan duine bhias dá</span>
<lb n="1345"/><span>fhoirmioghadh, ó a ttig go díleas dó mar oibriughadh tuigsi agus</span>
<lb n="1346"/><span>résún, amhuil an céidghníomh ó ttig an dara gníomh.</span></p>
<lb n="1347"/>
<lb n="1348"/><p><span>Ós a chionn so, an uile ní ghluaisios é féin comhchurthar é</span>
<lb n="1349"/><span>do ní ghluaisios agus do ní bhíos dá ghluasacht; gluaisidh ámh an</span>
<lb n="1350"/><span>duine amhuil do-ní an n-uile ainmhidhe eile.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="1351"/><span>sin, an tan gurab í an tuigsi agus an toil as tús agus as tobar gluasachta</span>
<lb n="1352"/><span>isan duine, as éigin gurab don tsubstainnt thuigsigh, mar</span>
<lb n="1353"/><span>fhoirm, agus don chorp, mar adhbhar, comhchurthar an duine.</span>
<lb n="1354"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1355"/><p><span>Mar an gcédna munab í an tsubstaint thuigsioch, dá ngoirmíd</span>
<lb n="1356"/><span>an t-anam, do bheith 'na foirm ag an gcorp, ní lér cad é an</span>
<lb n="1357"/><span>résún réarbh fhéidir a rádha gomadh duine an leanamh nó an</span>
<lb n="1358"/><span>naoidhean, an tan nach bí oibriughadh na tuigsi aige san aois</span>
<lb n="1359"/><span>sin, agus ní mó as lér cionnus dob fhéidir a rádha go ttuigfeadh an</span>
<lb n="1360"/><span>duine ní ar bith muna mbeith arna chomhchur d'anam agus do chorp.</span>
<lb n="1361"/><span>As leis an iomláine ámh na gníomha go hainmnidheach.  Ar</span>
<lb n="1362"/><span>an adhbhar sin níorbh oibriughadh díleas don duine an tuigse</span>
<lb n="1363"/><span>agus an résún acht do ní éigin eile dobheith eidirdhealaigh,</span>
<lb n="1364"/><span>égcosmhuil don duine, acht muna n-abarthaoi, a bhfabhar Plato,</span>
<lb n="1365"/><span>nach comhchuireadh d'anam agus do chorp an duine agus nach bhfuil</span>
<lb n="1366"/><span>an t-anam acht ceanguilte amháin don chorp, amhuil bhíos an</span>
<lb n="1367"/><span>gluaisteóir leis an soghluaisteach.  Gidheadh, ciabé aidmheóchas</span>
<lb n="1368"/><span>gurab mar sin atá, atáid líonta agus painntéir dhofhaisnéidhe</span>
<lb n="1369"/><span>innillte roimhe nach éidir dhó do sheachna.</span></p>
<lb n="1370"/>
<lb n="1371"/><p><span>Ar tús, ní bheith an duine 'na ainmhidhe mothaightheach.</span>
<lb n="1372"/><span>Arís, tar éis an anma do sgaradh leis an gcorp d'uireóchadh</span>
<lb n="1373"/><span>an corp agus a chota san ngné chédna a rabhadar maraon leis an</span>
<lb n="1374"/><span>anam.  Óir ní théid malairt ar ghné an tsoghluaistigh iar</span>
<lb n="1375"/><span>sgarthuin an ghluaisteóir leis.  Arís, ní hé an t-anam tuigsioch</span>
<lb n="1376"/><span>dobheith 'na bheatha ag corp an duine, agus ní tré choimhcheangal</span>
<lb n="1377"/><span>an anma cédna leis do geinfidhe an duine.  Óir ní geintear ar</span>
<lb n="1378"/><span>énchor an soghluaisteach ré dlúthughadh an ghluaisteóra leis.</span>
<lb n="1379"/><span>Cionnus mar sin do geinfidhe an duine mar ngeintear an t-anam,</span>
<lb n="1380"/><span>agus nach duine an corp do geintear?  Cá bhfuilid na haithre?</span>
<lb n="1381"/><span>Cá bhfuilid an chlann?  Ní féidir iomorro nach dallfaid so agus</span>
<lb n="1382"/><span>iliomad eile dá sórt an drong mheasas nach é an t-anam tuigsioch</span>
<lb n="1383"/><span>as foirm don chorp daonna.  Ar an adhbhar sin an tan gurab é</span>
<lb n="1384"/><span>fios nó eólas na fírinne as fuasgladh dá gach docamhal, agus go</span>
<lb n="1385"/><span>n-imghid saor ó gach docamhal an drong adeir gurab é an t-anam</span>
<lb n="1386"/><span>tuigsioch as foirm don chorp, as follas gurab í so an bhreath</span>
<lb n="1387"/><span>roifhírinneach.  Ní díthchéillidh go deimhin ré rádha an t-anam</span>
<lb n="1388"/><span>tuigsioch do bheith 'na fhoirm 'gun chorp agus an chuid as airde</span>
<lb n="1389"/><span>dhe do bheith sgartha leis an ccorp, .i. leis an ionnstrumaint</span>
<lb n="1390"/><span>chorpardha.  An tan gurab é an t-anam foirm as áirde do na</span>
<lb n="1391"/><span>foirmibh nádúrtha agus as déighionaigh do na foirmibh neamhadhbhardha,</span>
<lb n="1392"/><span>ní hiongnamh ruinn gach imill do bheith aice, .i. bheith</span>
<lb n="1393"/><span>cuid sgartha agus cuid coimhcheanguilte.  Agus as as sin ghoirid</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1394"/><p><span>drong áirídhe ceangal an tsaoghuil de, do bhrígh go cceanglann</span>
<lb n="1395"/><span>na neithe uachtaracha agus íochtaracha dá chéile a n-ord na</span>
<lb n="1396"/><span>nádúire.</span></p>
<lb n="1397"/>
<lb n="1398"/><p><span>Do bhrígh gur mar so atá, as éigin a rádha go bhfuil an t-anam</span>
<lb n="1399"/><span>domharbhtha, dothruailligh.  Óir atá an n-uile shubstaint</span>
<lb n="1400"/><span>thuigsioch dothruailligh.  As éigin ámh do na foirbhtheachtuibh</span>
<lb n="1401"/><span>comhthrom éigin do bheith aca léna sofhoirbhtheachuibh féin.</span>
<lb n="1402"/><span>Ní éigin ámh atá coitchionn dothruailligh as foirbhtheach</span>
<lb n="1403"/><span>díleas don duine; óir as eadh as foirbhtheacht díleas dó, tuigse.</span>
<lb n="1404"/><span>Ar an adhbhar sin, an tan nach bí an tuigsi acht ag neithibh</span>
<lb n="1405"/><span>comhchoitchionna dothruailligh, as éigin a rádha go bhfuil an</span>
<lb n="1406"/><span>t-anam tuigsioch dothruailligh.</span></p>
<lb n="1407"/>
<lb n="1408"/><p><span>Arís, as é ní anna bhfuil foirbhtheacht an anma daonna, a</span>
<lb n="1409"/><span>sórt éigin dealaigh nó sgarthana leis an gcorp, ionnus nach</span>
<lb n="1410"/><span>bhfuil dá mhéid tógthar é gus neithibh neamhchorpardha</span>
<lb n="1411"/><span>neamhadhbhardha nach móide agus sin foirbhthighear é.  As leamh</span>
<lb n="1412"/><span>ar an adhbhar sin ré rádha go ttruaillfídh é ina sgarthuin leis</span>
<lb n="1413"/><span>an gcorp, óir ní truaillighthear ní ar bith isan ní innar mó</span>
<lb n="1414"/><span>foirbhthighthear é, agus ní mó as éidir lé ní ar bith triall ar</span>
<lb n="1415"/><span>fhoirbhtheacht agus ar thruailleadh a n-aoinfheacht.</span></p>
<lb n="1416"/>
<lb n="1417"/><p><span>Acht dá n-abradh aoinneach gurab é ní anna bhfuil foirbhtheacht</span>
<lb n="1418"/><span>an anma, a sgarthuin leis an gcorp tré oibriughadh, a</span>
<lb n="1419"/><span>truailleadh ámh ina sgarthuin leis tré bheith, as roidhíomhaoin</span>
<lb n="1420"/><span>í mar fhreagra.  Óir taisbénaidh oibriúghadh an neithe a bheith</span>
<lb n="1421"/><span>agus a shubstaint; do bhrígh gurab do réir gach ní oibrigheas sé,</span>
<lb n="1422"/><span>agus go leanann oibriughadh díleas gach ní nádúir fhíre an ní.  Ar</span>
<lb n="1423"/><span>an adhbhar sin madh foirbhthighthear oibriughadh an duine,</span>
<lb n="1424"/><span>an mhéid gur duine é, ré sgarthuin leis an gcorp, ní féidir ré</span>
<lb n="1425"/><span>résún ar bith a rádha go ttruaillighthear substaint an anma</span>
<lb n="1426"/><span>tuigsigh dá sgaradh leis an gcorp.  Atá fós ó nádúir ag an n-uile</span>
<lb n="1427"/><span>gurab éigin dáibh, beagnach, a chreideamhuin go  bhfuil an</span>
<lb n="1428"/><span>t-anam domharbhtha.  Ionnus nach éidir le haoinneach fuireach</span>
<lb n="1429"/><span>go seasmhach a mbreith somharbhthachta an anma gan chonntabhairt,</span>
<lb n="1430"/><span>mar as follus ar a dhíthchiollaighe sgrúdaid na huile</span>
<lb n="1431"/><span>an pongc so.  Óir atá álgas agus fonn neartmhar ar an n-uile dhuine</span>
<lb n="1432"/><span>ó chlaonadh nádúrtha an ní so do thuigsin, go mórmhór na</span>
<lb n="1433"/><span>feallsaimh do chnaoidh iad féin agá sgrúdadh.  Do sgríobhadar</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1434"/><p><span>fós na filidhe agus iliomad eile daoineadh foghlumtha agus neamhfhoghlumtha</span>
<lb n="1435"/><span>ar an gcúis chédna.  Ar an adhbhar sin ó nach</span>
<lb n="1436"/><span>déin Dia iná an nádúir éinní go díomhaoin ní féidir gurab</span>
<lb n="1437"/><span>díomhaoin an claonadh láidir si agus an t-álgas nádúrtha na</span>
<lb n="1438"/><span>ndaoineadh chum tuigsiona.  Gidheadh, madh atá an t-anam</span>
<lb n="1439"/><span>somharbhtha, go fírinneach as é a chonntráir theagmhas.  Óir</span>
<lb n="1440"/><span>ní headh amháin gur díomhaoin an claonadh nádúrtha sa agus an</span>
<lb n="1441"/><span>díthchioll acht fós adhbhar dobróin, dóláis agus mealltóireachta.  Ar</span>
<lb n="1442"/><span>an adhbhar sin, ós gránna a leithéid do shamhlughadh ré Dia agus</span>
<lb n="1443"/><span>ris an nádúir, as follas as an bhfonn agus as (an) gclaonadh nádúrtha</span>
<lb n="1444"/><span>(sa) an t-anam do bheith domharbhtha.  Óir as uime tug Dia don</span>
<lb n="1445"/><span>duine é, ionnus go mbeith díthchiollach fán mbeathaidh eile do</span>
<lb n="1446"/><span>shaothrughadh, anna bhfaghann an tí roicheas í críoch an tsonuis</span>
<lb n="1447"/><span>(nó) an bheannachaidh fhíre.  As ar cinnte nach go díomhaoin</span>
<lb n="1448"/><span>tugadh an fonn sin dó acht gur ní rotharbhach róiriachtanasach</span>
<lb n="1449"/><span>dá gach aon é.</span></p>
<lb n="1450"/>
<lb n="1451"/><p><span>Amhuil iomorro agus adubhramar thuas bhíos an drong shénas</span>
<lb n="1452"/><span>gurab é an t-anam as foirm don chorp fillte a líontuibh dosgaoilte,</span>
<lb n="1453"/><span>as mar an ccédna bhíos an drong shénas an t-anam do bheith</span>
<lb n="1454"/><span>domharbhtha.  Óir ós cionn a ndubhramar cheana as docamhlach,</span>
<lb n="1455"/><span>agus fós ní féidir a thuigsin cionnus dobheith an duine 'na</span>
<lb n="1456"/><span>ainmhidhe résúnta agá bhfuil toil shaor, agus smachtaighear ina</span>
<lb n="1457"/><span>chionntuibh re reachtuibh roichearta, cad í an chríoch dobheith</span>
<lb n="1458"/><span>aige, cad é an cúram dobheith ag Dia 'na thimcheall, agus iliomad</span>
<lb n="1459"/><span>eile don tsórt sa do bá liosta ré ríomh anois, muna mbeith</span>
<lb n="1460"/><span>domharbhtha.</span></p>
<lb n="1461"/>
<lb n="1462"/><p><span>Gidheadh, do bhrígh, an bheatha eile, ar a ttráchtar anois,</span>
<lb n="1463"/><span>go sáraigheann térma nó coigcríoch an chumais daonna,</span>
<lb n="1464"/><span>cuiream críoch annso ar an leabhar sa, ionnus go ttráchtmaois</span>
<lb n="1465"/><span>nísa airde ar fhírinne an chreidimh san chuid si atá romhuinn</span>
<lb n="1466"/><span>don obair.  Óir as abhal a ccríochnaigheann an résún thionsgnas</span>
<lb n="1467"/><span>an creideamh.  Sa bheith fíor madh chruthaighmíd, ní bhiadh</span>
<lb n="1468"/><span>slighe ag aoinneach conntabhairt do dhénamh do dhomharbhthacht</span>
<lb n="1469"/><span>an anma.</span>
<lb n="1470"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1471"/><p><span>AN DARA LEABHAR DO BHUAIDH NA NAOMHCHROICHE,</span>
<lb n="1472"/><span>NÓ DO FHÍRINNE AN CHREIDIMH.</span></p>
<lb n="1473"/>
<lb n="1474"/><p><span>BROLACH NÓ RÉMHRÁDH.</span></p>
<lb n="1475"/>
<lb n="1476"/><p><span>Do thráchtamar san chéidleabhar ar na neithibh dob fhéidir</span>
<lb n="1477"/><span>leis an résún nádúrtha do ghlacadh, an mhéid gur mheasamar</span>
<lb n="1478"/><span>bá lór don inntinn dobhí aguinn agus don ní ar a rabhamar ag</span>
<lb n="1479"/><span>tráchtadh; anois tugam aghaidh ar na neithibh sháraigheas an</span>
<lb n="1480"/><span>résún nádúrtha, ionnus go bhfoillsighemís as na neithibh</span>
<lb n="1481"/><span>nádúrtha sa agus as oibreachuibh Chríost an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="1482"/><span>do bheith roifhírinneach.  Agus do bhrígh gur fearr tuigthear na</span>
<lb n="1483"/><span>neithe bhíos do láthair iná na neithe do-chuaidh thoruinn, agus</span>
<lb n="1484"/><span>gurab usa creideamh do na neithibh do-chuaidh thoruinn</span>
<lb n="1485"/><span>iná do na neithibh bhíos do láthair aguinn, cuirfeam ar tús</span>
<lb n="1486"/><span>fundamuinnteadha na résún síos, as lér go laéthamhuil dá</span>
<lb n="1487"/><span>ndénamh ag na críostaidhibh isan Eagluis agus as follas ré faicsin,</span>
<lb n="1488"/><span>nach bá féidir d'éinneach do dhiúltadh iná do shénamh.  Tuig</span>
<lb n="1489"/><span>ámh nach ar oibreachuibh na ndroichchríostaidheadh labhraim -</span>
<lb n="1490"/><span>óir ní áirmhim iad ar an Eagluis acht mar bhalla críona ar nach</span>
<lb n="1491"/><span>gnáth úrthoradh do theacht - acht ar na hoibreachuibh do-níd</span>
<lb n="1492"/><span>na deighchríostaidheadha nach ó ainm amháin acht fós ó</span>
<lb n="1493"/><span>ghníomh atá 'na ccríostaidheadha.  Dá éis sin do-bhéram</span>
<lb n="1494"/><span>anuas résúin roláidir arna suidhioghadh ar mhóirfheartuibh</span>
<lb n="1495"/><span>Chríost agus atá follas don n-uile.  Do-bhéruid iomorro na neithe</span>
<lb n="1496"/><span>atá do láthair creidiomh do na neithibh do-chuaidh thoruinn.</span>
<lb n="1497"/><span>Do bhrígh ámh gurab é éifeacht agus cúis phrionnsapáilte dochum</span>
<lb n="1498"/><span>a ttairngeann uile ordughadh na hEagluisi, an ceart, an</span>
<lb n="1499"/><span>fhíréntacht agus an bheatha dhoidhiomolta gan cháidh gan spot,</span>
<lb n="1500"/><span>amhuil adeir Críost ar Slánaightheóir: “Dothángas dochum go</span>
<lb n="1501"/><span>mbeith beatha aca, agus go mbeith go líonmhar aca,” foillseócham</span>
<lb n="1502"/><span>ar tús creideamh Chríost do bheith fíor as deighbheatha na</span>
<lb n="1503"/><span>gcríostaidheadh.  An dara feacht, as cúis na deighbheatha sin.</span>
<lb n="1504"/><span>An treas feacht, as éifeachtuibh na deighbheatha sin, anna</span>
<lb n="1505"/><span>bhfoillseócham beagnach na huile neithe anna réim féin dá</span>
<lb n="1506"/><span>ndéntar anois a nEagluis chogthaigh Chríost ar nDia agus ar</span>
<lb n="1507"/><span>Slánaightheóir.</span></p>
<lb n="1508"/>
<lb n="1509"/><p><span>Fínit an bhrolaigh.</span>
<lb n="1510"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1511"/><p><span>GO BHFUIL CREIDIOMH FÍOR ÉIGIN ANN.</span></p>
<lb n="1512"/>
<lb n="1513"/><p><span>Caib. 1.</span></p>
<lb n="1514"/>
<lb n="1515"/><p><span>Ionnas go ccuirmís coimhcheangal eidir na neithibh atá</span>
<lb n="1516"/><span>romhuinn agus na neithe ar ar thráchtsam go so as na neithibh</span>
<lb n="1517"/><span>adubhramar, as éigin go n-aidmheócha gach aon creideamh</span>
<lb n="1518"/><span>éigin fíre do bheith ar an talamh ag druing éigin.  As é ní ámh</span>
<lb n="1519"/><span>as creideamh ann, adhradh oireamhnach dlighthear do Dhia</span>
<lb n="1520"/><span>mar thús agus mar stiúraidhtheóir choitchionn na n-uile.  Óir as</span>
<lb n="1521"/><span>gnáth don n-uile éifeacht adhradh do thabhairt don chúis ó</span>
<lb n="1522"/><span>ngeintear é, agá fhilleadh féin chuice, ag iompúdh uirre, dá</span>
<lb n="1523"/><span>ísliughadh féin di, agus ag tairgsin bheith cosmhuil lé.  Ní as ionann</span>
<lb n="1524"/><span>agus onóir do thabhairt di, ionnus go bhfaghadh do ghnáth barr</span>
<lb n="1525"/><span>foirbhtheachta uaithe.  Ar an adhbhar sin ós é Dia as cúis</span>
<lb n="1526"/><span>choitchionn do na huilibh, ó a bhfuil neamh, nádúir agus an n-uile</span>
<lb n="1527"/><span>mhaith, as follas gurab éigin claonadh agus dúil nádúrtha do bheith</span>
<lb n="1528"/><span>isan duine Dia do ghairm, ag iompúdh air, é féin d'ísliughadh</span>
<lb n="1529"/><span>faoi, an mhéid gur féidir leis, bheith cosmhuil leis, agus barr</span>
<lb n="1530"/><span>foirbhtheachta d'fhagháil uaidhe; as ionann amháin agus Dia</span>
<lb n="1531"/><span>d'adhradh agus d'onórughadh.  Agus do bhrígh nach éidir leis an</span>
<lb n="1532"/><span>gclaonadh nádúrtha bheith díomhaoin, as éigin a admháil go</span>
<lb n="1533"/><span>bhfuil creideamh éigin fíre ré fagháil a measg na ndaoineadh.</span></p>
<lb n="1534"/>
<lb n="1535"/><p><span>An duine iomorro, do bhrígh gurab ainmhidhe résúnta é agá</span>
<lb n="1536"/><span>bhfuil toil shaor, atá claon ó nádúir dochum Dé d'adhradh agus</span>
<lb n="1537"/><span>d'onórughadh, mar gach éifeacht dá chúis.  Agus do bhrígh</span>
<lb n="1538"/><span>dámadh ar a shon amháin dorachadh na daoine ar seachrán</span>
<lb n="1539"/><span>go meathann an résún nádúrtha a n-iomad, ionnus nach</span>
<lb n="1540"/><span>bhfaghthaoi adhradh fíre go fóill do Dhia, as éigin go ttóigébhthar</span>
<lb n="1541"/><span>an cúram atá ag Dia a ttimcheall na ndaoineadh, an tráth nach</span>
<lb n="1542"/><span>bí beann aige orra isan ní as mó atá 'na roiriachtanus orra agus</span>
<lb n="1543"/><span>as nádúrtha dháibh, .i. adhradh fíre Dé tré a tteagmhuid dochum</span>
<lb n="1544"/><span>a gcríche, do mhúnadh dháibh.  Sa chonntráir do chruthaigheamar</span>
<lb n="1545"/><span>san chéidleabhar.</span></p>
<lb n="1546"/>
<lb n="1547"/><p><span>Mar an gcédna an tan gur feas dúinn an uile aicme daoineadh</span>
<lb n="1548"/><span>san n-uile aimsir dá ttáinic gusan am so bheith tugtha d'adhradh</span>
<lb n="1549"/><span>Dé, bíodh gurab go hégsamhuil, as cinnte gurab ó nádúir dobhí</span>
<lb n="1550"/><span>an dúil sin aca.  Óir as ní nádúrtha, amhuil adubhramar cheana,</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1551"/><p><span>an ní oireas don n-uile san n-uile aimsir.  Ar an adhbhar sin</span>
<lb n="1552"/><span>muna mbeith adhradh fíre éigin Dé ar an tsaoghal, as éigin gurab</span>
<lb n="1553"/><span>díomhaoin an claonadh nádúrtha sa an duine an tan nárbh</span>
<lb n="1554"/><span>fhéidir leis teacht dochum a chríche.  As a leanfadh nísa mhó</span>
<lb n="1555"/><span>do chúram do bheith ag Dia fá na créatúiribh mírésúnta iná</span>
<lb n="1556"/><span>fá an duine atá 'na chréatúir résúnta.</span></p>
<lb n="1557"/>
<lb n="1558"/><p><span>Ós chionn so, an tan go ndoirteann gach uile chúis, an</span>
<lb n="1559"/><span>mhéid gur féidir, a maith féin agus a foirbhtheacht ar an éifeacht</span>
<lb n="1560"/><span>geintear uaithe, agus go ndéin a díthchioll ar an uile mhodh, an</span>
<lb n="1561"/><span>mhéid go mbí glacthach air, a dhénamh cosmhuil ré féin agus a</span>
<lb n="1562"/><span>tharruing chuice, gan chonntabhairt, ós é Dia an ardmhaith agus</span>
<lb n="1563"/><span>cédchúis na n-uile, atá aire aige ar fhoirbhtheacht na ndaoineadh,</span>
<lb n="1564"/><span>ar son ar orduigh agus a ndearna na huile neithe nádúrtha.  Dá</span>
<lb n="1565"/><span>bhrígh (sin) ós í foirbhtheacht fhíre an duine é féin d'ísliughadh</span>
<lb n="1566"/><span>do Dhia agus a adhradh, ní bheanas go mórmhór leis an gcreidiomh,</span>
<lb n="1567"/><span>as riachtanus creideamh éigin fíre do bheith ar an saoghal.</span></p>
<lb n="1568"/>
<lb n="1569"/><p><span>GO MBÍ ADHRADH DÉ AR DHÁ MHODH.</span></p>
<lb n="1570"/>
<lb n="1571"/><p><span>Caib. 2.</span></p>
<lb n="1572"/>
<lb n="1573"/><p><span>Do bhrígh gur féidir leis na daoinibh Dia d'adhradh ar dhá</span>
<lb n="1574"/><span>mhodh, .i. ó spioraid agus ó chorp, as cóir dhúinn dá réir sin a</span>
<lb n="1575"/><span>rádha go bhfuilid dhá adhradh ann, .i. adhradh innmheadhónach</span>
<lb n="1576"/><span>agus adhradh foirimleach.  As é as adhradh innmheadhónach ann,</span>
<lb n="1577"/><span>an t-adhradh do-níthear dho Dhia ré hoibrioghadh na tuigse</span>
<lb n="1578"/><span>agus na toile.  Agus as é as adhradh foirimleach ann, an t-adhradh</span>
<lb n="1579"/><span>do-níthear dhó re hoificc an choirp, re ceremonias agus re sácrafísibh.</span>
<lb n="1580"/><span>Dá bhrígh sin ós ar son na foirme bhíos an t-adhbhar, ní</span>
<lb n="1581"/><span>conntabhairt d'aoinneach gurab ar son an adhraidh innmheadhónaigh</span>
<lb n="1582"/><span>bhíos an t-adhradh foirimleach, gurab chuige hordaighear</span>
<lb n="1583"/><span>é agus gurab dó fhoghnas agus do-ní seirbhís.</span></p>
<lb n="1584"/>
<lb n="1585"/><p><span>As é ní adeirmíd bheith 'na adhradh fíre innmheadhónach</span>
<lb n="1586"/><span>Dé, an bheatha fhírénta dhíreach fhoirbhthe bhíos ag an duine</span>
<lb n="1587"/><span>innmheadhónach ré ttugann onóir mhór do Dhia.  Óir ní bhfuil</span>
<lb n="1588"/><span>modh as mó a n-onóraighthear an chúis iná óna héifeacht do</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1589"/><p><span>bheith foirbhthe, mar as follas ar an lucht ceirde fionntar amháin</span>
<lb n="1590"/><span>a gcríochnughadh a n-oibre go foirbhthe.  Ní féidir ámh éifeacht</span>
<lb n="1591"/><span>d'fhagháil as foirbhthe nó as uaisle iná an duine, agus ní bhfuil</span>
<lb n="1592"/><span>dá fhoirbhthe dá mbiaidh an duine nach móide bhéras onóir</span>
<lb n="1593"/><span>dá chúis, .i. do Dhia.  Ní bhfuil iomorro dá naomhthacht dá</span>
<lb n="1594"/><span>mbiaidh nach móide bhias foirbhthe; óir as í an naomhthacht</span>
<lb n="1595"/><span>foirbhtheacht an duine innmheadhónuigh, agus as lé foirbhthighear</span>
<lb n="1596"/><span>an duine go hiomlán.  Ar an adhbhar sin as a ndeighbheatha</span>
<lb n="1597"/><span>fhoirbhthe do bheith ag an duine do-bheir onóir do Dhia.  Agus</span>
<lb n="1598"/><span>mar sin as é adhradh fíre iomlán Dé beatha fhoirbhthe an</span>
<lb n="1599"/><span>deaghdhuine agus na hoibreacha do-ní ar son Dé.</span></p>
<lb n="1600"/>
<lb n="1601"/><p><span>Mar an ccédna ní headh amháin go ttugmaoid onóir agus adhradh</span>
<lb n="1602"/><span>do Dhia ar a shon féin amháin acht fós ionnus go bhfaghmaois</span>
<lb n="1603"/><span>saidhbhreas, sonus agus gach ní eile agá mbí feidhm aguinn leis</span>
<lb n="1604"/><span>uaidhe.  As slighe ámh, as meadhón agus as ullmhughadh dochum</span>
<lb n="1605"/><span>na neithe si d'fhagháil, Dia dh'adhradh go fíre.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="1606"/><span>sin ós follas gurab fearr mar ullmhughadh don duine dochum</span>
<lb n="1607"/><span>an tsonuis agus na maitheasa sa d'fhagháil ó Dhia deighbheatha</span>
<lb n="1608"/><span>do bheith aige iná re ceremonias agus ré sacrafís d'ofráil, as follas</span>
<lb n="1609"/><span>gurab í deighbheatha dhíreach an duine as adhradh fíre do Dhia.</span></p>
<lb n="1610"/>
<lb n="1611"/><p><span>Arís, do bhrígh nach corp Dia acht gníomh fíre agus spiorad, as</span>
<lb n="1612"/><span>mó thig an duine dochum bheith cosmhuil leis re díorchacht agus</span>
<lb n="1613"/><span>re glaine an chroidhe iná ré hoibriughadh foirimleach, agus mar sin</span>
<lb n="1614"/><span>as fearr agus as foirbhthe hadharthar Dia ón spioruid iná ón corp.</span>
<lb n="1615"/><span>Óir as spiorad Dia, as éigin an drong adhras é a adhradh i</span>
<lb n="1616"/><span>spioruid agus a bhfírinne.</span></p>
<lb n="1617"/>
<lb n="1618"/><p><span>NACH ÉIDIR BEATHA d'FHAGHÁIL AS FEARR INÁ</span>
<lb n="1619"/><span>AN BHEATHA CHRÍOSTAIDHE.</span></p>
<lb n="1620"/>
<lb n="1621"/><p><span>Caib. 3.</span></p>
<lb n="1622"/>
<lb n="1623"/><p><span>Ní féidir go deimhin beatha d'fhagháil iná do smuaineadh as</span>
<lb n="1624"/><span>fearr agus as naomhtha iná an bheatha chríostaidhe.  Óir eidir an</span>
<lb n="1625"/><span>n-uile chinél anna mbí anam, an drong ag nach bhfuil acht anam</span>
<lb n="1626"/><span>oileamhantach amháin, mar atáid crainn, clocha agus luibheanna,</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1627"/><p><span>ní mó iná an céim as ísle agus as tarcuisnighe don bheatha atá aca.</span>
<lb n="1628"/><span>Atá ámh difir agus eidirdhealughadh a n-iomad do chéimibh a</span>
<lb n="1629"/><span>mbeatha na n-ainmhinnteadh, agus gach céim nísa fhoirbhthe iná</span>
<lb n="1630"/><span>chéile.  Óir as é céim beatha somhothaighthe as foirbhthe isna</span>
<lb n="1631"/><span>hainmhinntibh, an céim as mó ruinn don tuigse shomhothaighthe.</span>
<lb n="1632"/><span>Gidheadh, do bhrígh go sáraigheann an tuigse inntleachtach</span>
<lb n="1633"/><span>an tuigse shomhothaightheach, do-bheirmíd céim nísa fhoirbhthe</span>
<lb n="1634"/><span>don bheatha do na daoinibh iná do na hainmhinntibh brúideamhla.</span>
<lb n="1635"/><span>Agus cuirmíd céimeanna égsamhla beatha isna daoinibh</span>
<lb n="1636"/><span>féin do réir foirbhtheachta, ar son gurab ionann iad ina mbeith.</span>
<lb n="1637"/><span>Óir measmaoid gurab uaisle agus gurab foirbhthe an céim oibrigheas</span>
<lb n="1638"/><span>isna daoinibh ré stiúradh an résúin iná an céim thréigeas an</span>
<lb n="1639"/><span>résún agus théid a bhfad ar seachrán, ag foghnamh agus ag oireamhuin</span>
<lb n="1640"/><span>do na cédfadhuibh.  Óir ní bhfuil dá fhad dá seachnuid an résún,</span>
<lb n="1641"/><span>dá ndortadh féin ar an anntoil, nach lughaide agus sin ruinnid don</span>
<lb n="1642"/><span>duine agus nach móide as cosmhuil iad leis (na) hainmhinntibh</span>
<lb n="1643"/><span>brúideamhla.  Gidheadh, an céim as mó leanas an résún, chuireas</span>
<lb n="1644"/><span>é féin a n-oireamhuin dó agus chuibhrigheas an chuid shanntach,</span>
<lb n="1645"/><span>as mó atá don duine aige iná don ainmhidhe brúidemhuil.  Ar an</span>
<lb n="1646"/><span>adhbhar sin ós uaisle onóraigh beatha an duine iná an ainmhidhe</span>
<lb n="1647"/><span>bhrúideamhuil, as cinnte gurab í drong as dearsgnaighthe agus as</span>
<lb n="1648"/><span>ordhraice a measg na ndaoineadh, an drong ar a mbí an résún</span>
<lb n="1649"/><span>'na thighearna.  Agus fós bí eidirdhealughadh eatorra sin ó na</span>
<lb n="1650"/><span>céimibh do bheith égsamhuil inntibh.  An tan iomorro gur mó</span>
<lb n="1651"/><span>thig an tuigsi dochum foirbhtheachta ré smuaineadh agus ré grádh</span>
<lb n="1652"/><span>fírinne na neithe spioratálta iná na neithe corpardha, go mórmhór</span>
<lb n="1653"/><span>ré grádh na fírinne thuigeas ar Dhia, ní bhfuil dá mhéid dá</span>
<lb n="1654"/><span>ttréigfe neach na neithe corpardha agus éireóchas a maodhughadh</span>
<lb n="1655"/><span>agus a ngrádh na neithe spioratálta ndiadha nach móide thiocfas</span>
<lb n="1656"/><span>a inntleacht chum foirbhtheachta agus bhias beatha nísa fhoirbhthe</span>
<lb n="1657"/><span>aige.  Gidheadh, as ní dochum a ttriallann go mórmhór an</span>
<lb n="1658"/><span>bheatha chríostaidhe, dochum í féin do dhortadh go hiomlán</span>
<lb n="1659"/><span>ar Dhia tré mhaodhughadh agus tré ghrádh, ionnus, iar ttréigean na</span>
<lb n="1660"/><span>n-uile chréatúireadh spioradálta agus corpardha, go mbeith 'na</span>
<lb n="1661"/><span>haoinspioraid maraon agus Dia.  Ar an adhbhar sin ó nach éidir</span>
<lb n="1662"/><span>beatha d'fhagháil as fearr iná an bheatha cheanglas an duine</span>
<lb n="1663"/><span>réna thús agus réna chrích dhéighionaigh, as follas nach bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1664"/><p><span>beatha as fearr agus as ordhraice ar an saoghal sa iná an bheatha</span>
<lb n="1665"/><span>chríostaidhe.</span></p>
<lb n="1666"/>
<lb n="1667"/><p><span>Arís, as amhlaidh meastar deighbheatha dhíreach do bheith</span>
<lb n="1668"/><span>ag an duine, do réir mhodha an résúin.  Ionnus nach bhfuil dá</span>
<lb n="1669"/><span>résúnta dá mbí an bheatha nach móide bhíos meas maith uirre.</span>
<lb n="1670"/><span>Dá bhrígh sin ó nach bí dúil ag na críostaidhibh fíre a ní ar bith</span>
<lb n="1671"/><span>a n-aghaidh résúin, as éigin a admháil nach bhfuil beatha ar an</span>
<lb n="1672"/><span>tsaoghal as fearr iná an bheatha chríostaidhe.</span></p>
<lb n="1673"/>
<lb n="1674"/><p><span>Mar an gcédna as dochum maodhughadh Dé thriallas deighbheatha</span>
<lb n="1675"/><span>an duine agus as chuige hordaighthear í; ní iarras soineann</span>
<lb n="1676"/><span>roifhíorghlan na hinntinne.  Óir ní féidir don tí bhíos tugtha</span>
<lb n="1677"/><span>do mhianuibh agus d'álgasuibh daonna bheith ullamh iná abaidh</span>
<lb n="1678"/><span>dochum na neithe diadha do mhaodhughadh.  Ní féidir ámh</span>
<lb n="1679"/><span>beatha d'fhagháil as mó do-ní an duine saor glan ón n-uile</span>
<lb n="1680"/><span>chathughadh iná an bheatha chríostaidhe, an tan go saothraigheann</span>
<lb n="1681"/><span>go díthchiollach, iar ttréigean na n-uile, an duine</span>
<lb n="1682"/><span>do uaimcheangal re Dia amháin.  Ar an adhbhar sin ní bhfuil</span>
<lb n="1683"/><span>beatha as uaisle, as fearr agus ordhraice iná í.</span></p>
<lb n="1684"/>
<lb n="1685"/><p><span>NACH ÉIDIR CRÍOCH DO SMUAINEADH AS FEARR INÁ</span>
<lb n="1686"/><span>CRÍOCH DHÉIGHIONACH NA BEATHA CRÍOSTAIDHE.</span></p>
<lb n="1687"/>
<lb n="1688"/><p><span>Caib. 4.</span></p>
<lb n="1689"/>
<lb n="1690"/><p><span>Acht ionnas gur feirde d'fhoillseóchamaois nach éidir beatha</span>
<lb n="1691"/><span>d'fhághuil as fearr iná an bheatha chríostaidhe, do bhrígh go</span>
<lb n="1692"/><span>n-iarrthar dá ní go prionnsapálta dochum deighbheatha, .i.</span>
<lb n="1693"/><span>críoch mhaith, agus comhthrom do bheith ag na meadhónuibh leis</span>
<lb n="1694"/><span>an gcrích chédna, taisbénam ar tús nach bhfuil críoch ar a</span>
<lb n="1695"/><span>ttriallann an bheatha dhaonna as fearr iná an chríoch ar a</span>
<lb n="1696"/><span>ttriallann an bheatha chríostaidhe iná as mó atá oireamhnach</span>
<lb n="1697"/><span>do résún.  Dá éis sin cruthócham gurab rofhoirbhthe na slighthe</span>
<lb n="1698"/><span>agus na meadhóin ghlacuid dochum na críche cédna agus go bhfuil</span>
<lb n="1699"/><span>comhthrom romhaith eatorra agus í.</span></p>
<lb n="1700"/>
<lb n="1701"/><p><span>Do thaoibh na críche iomorro: as follas so do bheith 'na</span>
<lb n="1702"/><span>fhírinne, óir atáid dhá chrích ag an duine, .i. an ní ar a mbí</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1703"/><p><span>ag tarruing, agus sealbh nó gnóughadh an ní cédna.  Dá bhrígh</span>
<lb n="1704"/><span>sin ó nach éidir ní do smuaineadh as ordhraice agus as fearr iná</span>
<lb n="1705"/><span>Dia, agus gurab é Dia as críoch do bheatha dhaonna na ccríostaidheadh</span>
<lb n="1706"/><span>agus gurab ar a shon do-níd gach ní, as soilléir nach éidir</span>
<lb n="1707"/><span>críoch d'fhághail as fearr iná an chríoch sa.  Mar an gcédna</span>
<lb n="1708"/><span>tairgidh an creideamh agus do-ní a uile dhíthchioll ar theacht a</span>
<lb n="1709"/><span>radharc agus a seilbh Dé, ní trésna créatúiribh acht tré bheith -</span>
<lb n="1710"/><span>gníomh as foirbhthe as éidir d'fhághuil.  Dá bhrígh sin ó</span>
<lb n="1711"/><span>ceangaltar an duine ré Dia tré radharc solasghlan d'fhagháil air</span>
<lb n="1712"/><span>agus tréna shealbhughadh, coimhlíontar isan bhfoirbhtheacht</span>
<lb n="1713"/><span>déighionaigh é, ar mhodh nach éidir leis ní ar bith eile do</span>
<lb n="1714"/><span>shanntughadh ó sin amach, an tan go bhfuil Dia 'na mhaith</span>
<lb n="1715"/><span>nach éidir maith as mó iná é do smuaineadh.</span></p>
<lb n="1716"/>
<lb n="1717"/><p><span>As follas iomorro ré résúnuibh roláidire gurab é radharc</span>
<lb n="1718"/><span>solasghlan Dé as sén agus as sonas don chineadh daonna.  Óir do</span>
<lb n="1719"/><span>fhoillsigheamar cheana isan chéidleabhar nach éidir an duine</span>
<lb n="1720"/><span>do shénadh iná do bheannughadh ar an mbeathaidh si.  Dá</span>
<lb n="1721"/><span>bhrígh sin ós eadh as sén agus as beannachadh don duine,</span>
<lb n="1722"/><span>maodhughadh na fírinne, ní mó iná isan mbeathaidh eile as</span>
<lb n="1723"/><span>beite dhó súil léna fhagháil.  Gidheadh, dámadh a maodhughadh</span>
<lb n="1724"/><span>na céidfhírinne tuigsighe-ní tréna gné dhíleas féin acht trésna</span>
<lb n="1725"/><span>héifeachtuibh - chuirfemís críoch na beatha daonna isan saoghal</span>
<lb n="1726"/><span>atá chugainn, as iomdha docamhal daingean dobheith inar</span>
<lb n="1727"/><span>n-aghaidh.  Ar tús, ní lér cionnus dob fhéidir an fonn nó an</span>
<lb n="1728"/><span>t-álgus daonna do chomhnuidhe anna shamhuil so do mhaodhughadh.</span>
<lb n="1729"/><span>Óir madh thuigeann an t-anam résúnta, iar sgaradh</span>
<lb n="1730"/><span>leis an gcorp, éifeacht ní headh amháin na neithe adhbhardha</span>
<lb n="1731"/><span>acht fós na neithe spioratálta agus na substainnteadh neamhadhbhardha,</span>
<lb n="1732"/><span>ceachtar do dhá ní: as go foirbhthe thuigfeas iad nó</span>
<lb n="1733"/><span>go míofhoirbhthe.  Madh as go míofhoirbhthe, ní bhfuighe as</span>
<lb n="1734"/><span>sin acht maodhughadh agus eólas míofhoirbhthe ar Dhia.  Gidheadh,</span>
<lb n="1735"/><span>ós gnáth don n-uile ní míofhoirbhthe dúil do bheith aige a</span>
<lb n="1736"/><span>fhoirbhtheacht féin d'fhagháil, mar bhíos ag an adhbhar san</span>
<lb n="1737"/><span>bhfoirm agus ag an mísgéimh san sgéimh, ní bá féidir leis an anam</span>
<lb n="1738"/><span>ciúnas iná socracht d'fhagháil isan eólas míofhoirbhthe sin nach</span>
<lb n="1739"/><span>sásaígheann é.  Mar as follas ar dhíthchioll na ndaoineadh, sa</span>
<lb n="1740"/><span>ttuigse nach gcomhnuidheann go bráth a n-eólas dorcha nó</span>
<lb n="1741"/><span>míofhoirbhthe na neithe acht go ttairgid leis an uiriod sin</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1742"/><p><span>saothair agus díthchill teacht go heólas solusta agus go tuigse fhoirbhthe</span>
<lb n="1743"/><span>na neithe.  Gidheadh, madh as tuigse agus eólas iomlán foirbhthe</span>
<lb n="1744"/><span>do-ghébhas ar na héifeachtuibh sin, biaidh gan mhoill dúil agus</span>
<lb n="1745"/><span>fonn air fios agus eólas a gcúisi d'fhagháil; óir atá ó nádúir fonn ag</span>
<lb n="1746"/><span>an n-uile dhuine a bhfios; agus as é as fios ann, eólas d'fhághuil</span>
<lb n="1747"/><span>ar chúis an ní.  Ní féidir ámh an ní atá nádúrtha ag neach do</span>
<lb n="1748"/><span>sgaradh leis.  Gidheadh, ós luaithe an n-uile ghluasacht nádúrtha</span>
<lb n="1749"/><span>anna dheireadh iná anna thús, ní bhfuil dá fhoirbhthe dá bhfuighe</span>
<lb n="1750"/><span>neach eólas ar na héifeachtuibh nach móide as neartmhaire</span>
<lb n="1751"/><span>bhias fonn air eólas d'fhagháil ar a gcúisibh.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="1752"/><span>sin ní feas cionnus dob fhéidir fonn nádúrtha an duine do</span>
<lb n="1753"/><span>chomhnuidhe go faicsin Dé dhó.  Ní as éidir fós do dhearbhadh</span>
<lb n="1754"/><span>leis an sompla so.  Óir do-chímid nach éidir soghlacacht na tuigse</span>
<lb n="1755"/><span>do líonadh ré ní ar bioth soichríochnaigh, óir ós cionn an n-uile</span>
<lb n="1756"/><span>ní soichríochnaigh dá gcurthar roimh an tuigse, atá cumas aice</span>
<lb n="1757"/><span>tuilleadh do ghlacadh.  As uime sin, tar a cheann go gcuirfí</span>
<lb n="1758"/><span>gach líne soichríochnuigh agus gach nuimhir shoichríochnuigh roimh</span>
<lb n="1759"/><span>an tuigse, nach gcríochnuighthear go bráth an cumas atá aice</span>
<lb n="1760"/><span>ar chur 'na cceann.  Dá bhrígh sin ó atá leithead gach substainnte</span>
<lb n="1761"/><span>dá bhfuil faoi Dhia soichríochnuigh, ní bá féidir ar n-inntleacht-ne</span>
<lb n="1762"/><span>do shásadh nó go roichidh an tsubstaint dhiadha, nach éidir</span>
<lb n="1763"/><span>d'iadhadh fá chrích, an tan gurab gníomh fíorghlan.  Mar sin</span>
<lb n="1764"/><span>ní féidir go résúnta críoch ar bith eile do thabhairt don bheatha</span>
<lb n="1765"/><span>chríostaidhe acht an chríoch mhúineas ar gcreideamh-ne, .i.</span>
<lb n="1766"/><span>radharc na beithe diadha.  Óir as follusaighe iná an solas gurab</span>
<lb n="1767"/><span>é Dia féin an chríoch dhéighionach ana gcomhnuigheann an</span>
<lb n="1768"/><span>t-anam agus anna leagann seólta a inntleachta.  Ní bhfuil iomorro</span>
<lb n="1769"/><span>gluasacht nádúrtha ar bith nach ttriallann ar chrích dhéighionaigh</span>
<lb n="1770"/><span>éigin, agus comhluath agus roicheas gusan gcrích, comhnuidhidh</span>
<lb n="1771"/><span>an soghluaisteach.  Ar an adhbhar sin ó nach éidir lé substaint ar</span>
<lb n="1772"/><span>bith faoi Dhia fonn agus álgas an chroidhe dhaonna do chosg, adeirmíd</span>
<lb n="1773"/><span>nach mó iná an uair do dhearcfas Dia aghaidh ar aghaidh choisgeas</span>
<lb n="1774"/><span>sé go fíre agus chomhnuidheas.  Óir do bhrígh nach bhfuil éinní as</span>
<lb n="1775"/><span>mó iná Dia, ní féidir an duine do shásadh go hiomlán gan é, iná</span>
<lb n="1776"/><span>a fhonn do chosg isna neithibh íochtaracha sa, ar an adhbhar go</span>
<lb n="1777"/><span>ndéin neamhshuim dhíobh, do bhrígh nach bhfuil commóradh iná</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1778"/><p><span>comhthrom ar bith ag an soichríochnaigh leis an doichríochnach,</span>
<lb n="1779"/><span>agus do bhrígh nach bhfuil éinní a n-éifeacht ar bith nach</span>
<lb n="1780"/><span>bhfaghthar nísa fhearr agus nísa ordhraice é isan gcédchúis; agus mar</span>
<lb n="1781"/><span>sin ní theisdeóchaidh éinní uaidhe annar féidir dhó fonn nó</span>
<lb n="1782"/><span>dúil do bheith aige, óir do-ghébhuidh ar n-inntleacht an uair</span>
<lb n="1783"/><span>úd a huile fhoirbhtheacht go hiomlán, do bhrígh ó tóigébhthar í</span>
<lb n="1784"/><span>gusan árdshothuigseach, ní bhfuil conntabhairt go ttuigfe go</span>
<lb n="1785"/><span>huras na huile neithe sothuigse, dochum a mbí claonadh nádúrtha</span>
<lb n="1786"/><span>aice.  Bíodh iomorro go ttruailleann an somhothaightheach</span>
<lb n="1787"/><span>ordhruic an cédfadh, ní hamhlaidh sin don tsothuigsioch ordhruic,</span>
<lb n="1788"/><span>óir as eadh do-ní, barr foirbhtheachta agus bríogha do thabhairt</span>
<lb n="1789"/><span>don tuigse.</span></p>
<lb n="1790"/>
<lb n="1791"/><p><span>Gidheadh, as iontuigthe, an tan go bhfuil Dia doichríochnaigh</span>
<lb n="1792"/><span>agus taobh amuich d'ord nó do choigcrích na huile shubstainte, nach</span>
<lb n="1793"/><span>éidir ar n-inntleacht-ne réna brígh iná réna cumas díleas féin</span>
<lb n="1794"/><span>d'árdughadh go radharc na beithe diadha acht gurab riachtanus</span>
<lb n="1795"/><span>dí congnamh agus ullmhughadh nuaidhe d'fhagháil, dá ngairid na</span>
<lb n="1796"/><span>diadhaireadha solas na glóire, agus do dháileas nó dhoirteas Dia</span>
<lb n="1797"/><span>ann gach anam fíorghlan, ré mbí soghlacthach ar a radharc féin.</span>
<lb n="1798"/><span>Óir as gnáth Dia ag tabhairt furtachta do na riachtanasuibh,</span>
<lb n="1799"/><span>an tan nach éidir éinní do thógbháil ós cionn a neirt nó a chumais</span>
<lb n="1800"/><span>nádúrtha féin, muna ttuga Dia congnamh agus barr neirt dó.  Ní</span>
<lb n="1801"/><span>lór ámh ar aonchor brígh nó neart soluis nádúrtha na tuigse</span>
<lb n="1802"/><span>dochum radhairc Dé do ghlacadh, do bhrígh nach ttairngeann a</span>
<lb n="1803"/><span>brígh iná a neart féin í dochum gníomha sháraigheas a cumas</span>
<lb n="1804"/><span>nádúrtha, mar atá radharc Dé arna chomóradh ré tuigse</span>
<lb n="1805"/><span>chruthaighthe.  Ar an adhbhar sin as riachtanus an bhrígh</span>
<lb n="1806"/><span>thuigseach do mhédughadh ré hullmhughadh éigin nuadh do</span>
<lb n="1807"/><span>ghlacadh, dá ngairmíd solus na glóire.  As ar follas a fhírinnigh</span>
<lb n="1808"/><span>agus a résúnta mheasas ar gcreideamh-ne críoch na beatha</span>
<lb n="1809"/><span>críostaidhe, agus a réidhe sgaoileas gach snaidhm connspóide ré</span>
<lb n="1810"/><span>a mbíd an drong mheasas a chonntráir so dá gcrádh.  Mar sin</span>
<lb n="1811"/><span>as cinnte nach éidir críoch dhéighionach do smuaineadha as</span>
<lb n="1812"/><span>fearr, as ordhraice agus as résúnta iná an bheatha sheanmóras agus</span>
<lb n="1813"/><span>choimhédas an creideamh críostaidhe.</span>
<lb n="1814"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1815"/><p><span>NACH BHFUIL MEADHÓN INÁ SLIGHE DOCHUM AN</span>
<lb n="1816"/><span>TSÉIN SHÍORDHUIDHE AS FEARR INÁ AN BHEATHA</span>
<lb n="1817"/><span>CHRÍOSTAIDHE.</span></p>
<lb n="1818"/>
<lb n="1819"/><p><span>Caib. 5.</span></p>
<lb n="1820"/>
<lb n="1821"/><p><span>As uras dúinn a fhoillsiughadh nach bhfuil slighe iná (meadhón)</span>
<lb n="1822"/><span>dochum an tséin shíordhuidhe as fearr agus as diongmhálta iná an</span>
<lb n="1823"/><span>bheatha chríostaidhe.  Óir ní conntabhairt d'aoinneach go</span>
<lb n="1824"/><span>ttig an duine dochum a chríche, .i. dochum an tséin shíordhuidhe,</span>
<lb n="1825"/><span>lé meadhónuibh éigin, an tan nach déin Dia iná an nádúir éinní</span>
<lb n="1826"/><span>go díomhaoin.  As díomhaoin ámh adeirthear an ní do bheith</span>
<lb n="1827"/><span>ré nach éidir theacht dochum na críche dár horduigheadh é.</span>
<lb n="1828"/><span>Amhuil agus bá díomhaoin do neach brígh ghluasachtach do bheith</span>
<lb n="1829"/><span>(aige) dá mbí d'easbhaidh na mball as riachtanus dochum</span>
<lb n="1830"/><span>gluasachta.  Ar an adhbhar sin ós ó nádúir shanntaighid na</span>
<lb n="1831"/><span>daoine an beannachadh nó an sén síordhuidhe, go dearbhtha as</span>
<lb n="1832"/><span>díomhaoin dáibh an fonn sin do bheith orra muna bhfuil meadhón</span>
<lb n="1833"/><span>nó slighe ar bith aca ré teacht chuige.  Dá bhrígh sin as</span>
<lb n="1834"/><span>riachtanus slighe éigin nó meadhón do bheith tréar féidir don</span>
<lb n="1835"/><span>duine teacht go radharc Dé.  Agus adeirid na críostaidhthe gurab</span>
<lb n="1836"/><span>é sin glaine an chroidhe agus na grása diadha doirtear ós cionn</span>
<lb n="1837"/><span>nádúir isan anam, líonas é don n-uile shubháilce.</span></p>
<lb n="1838"/>
<lb n="1839"/><p><span>Ní féidir iomorro d'aoinneach a shénadh gurab í glaine an</span>
<lb n="1840"/><span>chroidhe an meadhón tré a ngabhthar go maodhughadh na</span>
<lb n="1841"/><span>céidfhírinne, do bhrígh gur riachtanus don chrích comhthrom</span>
<lb n="1842"/><span>do bheith aice leis na meadhónuibh.  Óir dochum eóluis Dé</span>
<lb n="1843"/><span>d'fhághail, as riachtanus do neach bheith a ttáimhnéll agus gan ní</span>
<lb n="1844"/><span>ar bith do mhothughadh iná do thuigsin, an tan gurab é an</span>
<lb n="1845"/><span>t-eólas so Dé áirdeólas na neithe sothuigse agus atá taobh amuich</span>
<lb n="1846"/><span>do na huile neithibh somhothaighthe.  Uime sin as riachtanas</span>
<lb n="1847"/><span>chuige, sgiúradh fíorghlan na tuigse - as ionann agus a hárdughadh</span>
<lb n="1848"/><span>ó ghrádh agus ó chúram na neithe mothaightheacha go grádh agus go</span>
<lb n="1849"/><span>tuigse na neithe ndofhaicsighthe.  As é ámh as ní fíorghlan ann,</span>
<lb n="1850"/><span>an ní nach bí arna chumasg leis an nádúir íochtaraigh.  Ar an</span>
<lb n="1851"/><span>adhbhar sin ó atá ar n-inntleacht-ne agus ar ttuigse sgartha</span>
<lb n="1852"/><span>dealaighthe leis an ionstrumuint chorpardha, agus gurab substaint</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1853"/><p><span>résúnta ar n-anam, ní bhfuil dá mhéid dá ttairngeann é féin ó</span>
<lb n="1854"/><span>na neithibh corpardha agus cheanglas leis na neithibh diadha nach</span>
<lb n="1855"/><span>móide agus sin bhíos sgiúrtha fíorghlan.  Ní headh amháin go</span>
<lb n="1856"/><span>leanann an creideamh críostaidhe agus go múineann gach ní dár</span>
<lb n="1857"/><span>ordaighsiod na feallsaimh ar ghlaine an chroidhe, ar na</span>
<lb n="1858"/><span>subháilcibh agus ar na deighbhésuibh, acht fós dofuair amach</span>
<lb n="1859"/><span>teaguisg as rofhoirbhthe iná iad dochum an chroidhe do sgiúradh</span>
<lb n="1860"/><span>agus do ghlanadh go ronaomhtha.  Óir ní lór mar mheadhón dochum</span>
<lb n="1861"/><span>na críche rémhráidhte d'fhághuil, an ghlaine chroidhe thuigid</span>
<lb n="1862"/><span>na daoine go nádúrtha agus as éidir leó do bheith aca.  Do bhrígh</span>
<lb n="1863"/><span>amhuil nach n-éirgheann an t-uisge suas muna ngluaistear ré</span>
<lb n="1864"/><span>ní éigin eile é, mar an ccédna ní féidir lé neach teacht go soiche</span>
<lb n="1865"/><span>an (ní) sháraigheas a chumas nádúrtha gan congnamh d'fhághuil</span>
<lb n="1866"/><span>ó ní éigin eile.  Sáruighidh ámh radharc shubstainte Dé (mar</span>
<lb n="1867"/><span>adubhramar san chaibidil roimhe so) tóruinn agus cumas nádúrtha</span>
<lb n="1868"/><span>an n-uile chréatúir.  Uime sin ós do réir chumais a shubstainte</span>
<lb n="1869"/><span>féin thuigeas gach ní, ní lór brígh nó cumas díleas an duine</span>
<lb n="1870"/><span>féin réna ghlanadh nó réna sgiúradh dochum na beithe diadha</span>
<lb n="1871"/><span>d'fhaicsin muna bhfaghaidh congnamh ó Dhia féin.  Dá bhrígh</span>
<lb n="1872"/><span>sin ní lór dochum an tséin shíordhuidhe d'fhagháil, an díorchacht</span>
<lb n="1873"/><span>bheatha ar ar thráchtadar na feallsaimh.  As uime nach gan</span>
<lb n="1874"/><span>adhbhar adeirid na críostaidhthe gurab riachtanus grása agus</span>
<lb n="1875"/><span>subháilceadha dhoirteas Dia ós cionn nádúire isan anam, sa</span>
<lb n="1876"/><span>chongnamh nach tteastuigheann go bráth ó aoinneach isna</span>
<lb n="1877"/><span>neithibh as riachtanus dó dochum toigheacht go díreach gusan</span>
<lb n="1878"/><span>gcrích anna mbí fonn aige agus dochum ar horduigheadh é.  Ní</span>
<lb n="1879"/><span>dob uras dúinn do chruthughadh ré iomad do résúnaibh dochlaoidhte</span>
<lb n="1880"/><span>muna mbeith leisge oruinn bheith liosta agus gurab rún</span>
<lb n="1881"/><span>dúinn an bheagobair si do dhénamh comhathchumair agus as éidir.</span>
<lb n="1882"/><span>Óir measmaoid gur follas go soilléir do na huilibh nach ó ghrádh</span>
<lb n="1883"/><span>iná ó ghallradh iná ó résún nádúrtha amháin iná ó oibriughadh</span>
<lb n="1884"/><span>na bhflaitheas iná ó chréatúir spioratálta ar bith frémhaighthear</span>
<lb n="1885"/><span>an bheatha chríostaidhe acht ó ghrásuibh Dé agus ó na tíodhlaicibh</span>
<lb n="1886"/><span>dhoirteas ós cionn nádúire a n-anam gach aoin, ionnus nach</span>
<lb n="1887"/><span>bhfuil meadhón iná slighe ré teacht go crích na beatha sa as</span>
<lb n="1888"/><span>foirbhthe agus as diongmhálta iná an bheatha chríostaidhe.  As a</span>
<lb n="1889"/><span>leanann nach éidir beatha d'fhagháil iná do smuaineadh as fearr</span>
<lb n="1890"/><span>agus as foirbhthe don n-uile thaoibh iná an bheatha chríostaidhe.</span>
<lb n="1891"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1892"/><p><span>GO MBEIRTHEAR NA DAOINE GO ROICHINNTE RIS</span>
<lb n="1893"/><span>AN GCREIDEAMH CHRÍOSTAIDHE GUSAN SÉN SÍORDHUIDHE.</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>Caib. 6.</span></p>
<lb n="1896"/>
<lb n="1897"/><p><span>Ós éigin adhradh agus creideamh éigin fíre do bheith a measg</span>
<lb n="1898"/><span>na ndaoineadh, mar dho dhearbhamar cheana, agus gurab a</span>
<lb n="1899"/><span>ndíorchacht agus a bhfíréntacht na beatha choimhsheasas, ní anna</span>
<lb n="1900"/><span>sáraigheann an creideamh críostaidhe an n-uile chreideamh</span>
<lb n="1901"/><span>eile, as riachtanus a admháil go bhfuil roifhíor, agus go n-adharthar</span>
<lb n="1902"/><span>Dia go roidhíreach roicheart leis go foirimleach agus go</span>
<lb n="1903"/><span>hinnmheadhónach, óir do-ní adhradh foirimleach an chreidimh</span>
<lb n="1904"/><span>chríostaidhe an t-adhradh innmheadhónach, nó ciallaighidh é.</span>
<lb n="1905"/><span>Do bhrígh madh atá an t-adhradh innmheadhónach fíor, as</span>
<lb n="1906"/><span>follas go gciallaigheann an t-adhradh foirimleach an fhírinne.</span>
<lb n="1907"/><span>Ar an adhbhar sin ó choimhfhreagruid araon dá chéile, as adhradh</span>
<lb n="1908"/><span>fíre an t-adhradh foirimleach, ar a ttráchtfam go foirleathan</span>
<lb n="1909"/><span>'na dhiaidh so.  Mar sin, ó adhramaoidne Dia ar tús ar a</span>
<lb n="1910"/><span>shon féin agus na honóra dleaghair dhínn do thabhairt dó, arís,</span>
<lb n="1911"/><span>dochum an tséin shíordhuidhe d'fhághuil uaidhe, leanaidh go</span>
<lb n="1912"/><span>n-onóraighthear Dia go fíre leis na críostaidhthibh, go n-iarruid</span>
<lb n="1913"/><span>an sén síordhuidhe air agus gur féidir leó teacht chuige fá dheóidh,</span>
<lb n="1914"/><span>ar mhodh gurab cinnte don tí do-ní buaintseasamh ar feadh a</span>
<lb n="1915"/><span>bheatha 'na dheighchríostaidhe, an sén neamhdha d'fhagháil</span>
<lb n="1916"/><span>fá dheóidh ré gnóughadh ar feadh na síordhuídheachta.  Arís,</span>
<lb n="1917"/><span>ó tá cúram ag Dia fá na neithibh daonna, amhuil do fhoillsigheamar</span>
<lb n="1918"/><span>thuas, agus gurab leis bheanas na neithe do dhíriughadh</span>
<lb n="1919"/><span>agus do stiúradh dochum a gcríche tré mheadhónuibh oireamhnacha,</span>
<lb n="1920"/><span>agus nach éidir meadhón d'fhagháil as diongmhálta dochum an</span>
<lb n="1921"/><span>tséin neamhdha do ghnoughadh iná an bheatha chríostaidhe,</span>
<lb n="1922"/><span>ní cóir d'aoinneach bhéras a bheatha go críostaidhe suas</span>
<lb n="1923"/><span>conntabhairt do dhénamh go bhfuighe an sén sin ó Dhia.</span></p>
<lb n="1924"/>
<lb n="1925"/><p><span>Arís, muna ceadaightheach a dhiúltadh go bhfuil Dia ceart,</span>
<lb n="1926"/><span>ní féidir do na críostaidhthibh choimhlíonas aitheanta Dé dhul</span>
<lb n="1927"/><span>amugha.  Óir Dia as cúis don n-uile agus ghluaisios na huile dochum</span>
<lb n="1928"/><span>a gcríche; ceachtar dho dhá ní: do-bhéra sé dream éigin do na</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1929"/><p><span>daoinibh gusan sén neamhdha, nó ní bhéra sé énduine chuige.</span>
<lb n="1930"/><span>Ní féidir a rádha nach béra daoine éigin, óir muna mbeireadh,</span>
<lb n="1931"/><span>as díomhaoin do bheith an duine ann ar chor ar bith.  Madh</span>
<lb n="1932"/><span>bheir aoindream chuige, as do na críostaidhthibh as ceart é, óir</span>
<lb n="1933"/><span>as iad dream as fearr agus as foirbhthe don n-uile.</span></p>
<lb n="1934"/>
<lb n="1935"/><p><span>Óir dá gcailldís na críostaidhthe, sháraigheas go fada an chuid</span>
<lb n="1936"/><span>eile don chineadh daonna a mbúidheacht, a gcreideamh agus a</span>
<lb n="1937"/><span>naomhthacht, críoch an tséin shíordhuidhe, anna bhfuilid</span>
<lb n="1938"/><span>comhsanntach agus sin, go dearbhtha ní cóir d'aoinneach nach</span>
<lb n="1939"/><span>críostaidhe súil iná dóthchas do bheith aige theacht chuice, do</span>
<lb n="1940"/><span>bhrígh mara bhfuil an ní as mó saoiltear bheith, ní bhfuil an</span>
<lb n="1941"/><span>ní as lugha saoiltear bheith.  As mó ámh meastar na críostaidhthe</span>
<lb n="1942"/><span>do bheith glacmhach ar an sén neamhdha iná an chuid eile do</span>
<lb n="1943"/><span>na daoinibh, do bhrígh, do réir mar as follas as a ndubhramar,</span>
<lb n="1944"/><span>gurab iad as foicse dá ghlacadh.  Ar an adhbhar sin atá tús ag</span>
<lb n="1945"/><span>an adhradh agus ag an gcreideamh chríostaidhe ar an n-uile shórt</span>
<lb n="1946"/><span>eile.  Gidheadh, madh mheathann a ndóthchas ar na</span>
<lb n="1947"/><span>críostaidhthibh annsa chreideamh sa, as éigin a rádha nach</span>
<lb n="1948"/><span>bhfuil sén síordhuidhe ar bith ré fághail agus nach bhfuil ann acht</span>
<lb n="1949"/><span>fábhall agus comadóireacht, an tan go bhfaicmíd isan nádúir an</span>
<lb n="1950"/><span>uile ghníomh, muna gcurthar toirmeasg air, ag tarruing</span>
<lb n="1951"/><span>foirme isteach do ghnáth isan adhbhar do-gheibh ullamh réidh go</span>
<lb n="1952"/><span>maith.  An sén síordhuidhe ámh, as é as críoch agus as foirm</span>
<lb n="1953"/><span>dhéighionach don deighbheatha, agus ní bhfuil beatha as fearr atá</span>
<lb n="1954"/><span>réidh ullamh chuige iná an bheatha chríostaidhe.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="1955"/><span>sin muna ttugthar an sén sa, anna bhfuil an uiriod dúla aice,</span>
<lb n="1956"/><span>don bheatha as fearr atá glacmhach air, go deimhin ní bhiaidh</span>
<lb n="1957"/><span>sén ar bith ré fághail don duine; óir ní féidir leis, mar do</span>
<lb n="1958"/><span>chruthaigheamar cheana, sén ar bith eile do bheith aige, agus mar</span>
<lb n="1959"/><span>sin ní bhiaidh críoch dhéighionach ar bith ag an mbeathaidh si.</span>
<lb n="1960"/><span>Fós, do leanfadh, an tan gurab í an chríoch as riaghuil do na</span>
<lb n="1961"/><span>huile neithibh hordaighthear chuice féin, an duine do bheith 'na</span>
<lb n="1962"/><span>ainmhidhe gan ord gan riaghuil ar bith, bheith nísa dhona iná</span>
<lb n="1963"/><span>na huile, bheith 'na bheathaidh ó chinnemhuin agus bheith</span>
<lb n="1964"/><span>dh'easbhaidh an uile choimhéid agus cúraim.  Ní as gránna agus díthchéillidh</span>
<lb n="1965"/><span>re rádha.  Ar an adhbhar sin as í an bheatha chríostaidhe</span>
<lb n="1966"/><span>tré adhradh agus tré chreideamh fíre, an slighe agus an meadhón</span>
<lb n="1967"/><span>thriallas go díreach gan seachrán ar an sén síordhuidhe.</span>
<lb n="1968"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1969"/><p><span>GURAB MAITH AN COMHARDHA AR AN CCREIDEAMH</span>
<lb n="1970"/><span>CHRÍOSTAIDHE DO BHEITH FÍOR GO MBÍ 'NA CHÚIS</span>
<lb n="1971"/><span>BEATHA ROMHAITHE.</span></p>
<lb n="1972"/>
<lb n="1973"/><p><span>Caib. 7.</span></p>
<lb n="1974"/>
<lb n="1975"/><p><span>Do bhrígh gur fhoillsigheamar cheana an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="1976"/><span>do bheith fíor re résúnuibh do chuireamar síos as deighbheatha</span>
<lb n="1977"/><span>fhoirbhthe fhírénta na ccríostaidhe, anois, dochum as ní cédna</span>
<lb n="1978"/><span>do neartughadh, fécham créd as cúisi don bheathaidh si.  As</span>
<lb n="1979"/><span>é iomorro as cúis phrionnsapáilte dá samhuil so do bheathaidh,</span>
<lb n="1980"/><span>creideamh Íosa Críost do crochadh, oibrigheas tré ghrádh agus tré</span>
<lb n="1981"/><span>charthanacht, mar adeir an naoimhtheagasg: “As tré chreideamh</span>
<lb n="1982"/><span>Íosa Críost atá fíréntacht Dé ag na huilibh agus ós cionn na n-uile</span>
<lb n="1983"/><span>chreideas ann.”  Arís, “As doidhénta d'aoinneach gan creideamh</span>
<lb n="1984"/><span>taithneamhadh ré Dia.”  As ré creideamh Chríost, oibrigheas</span>
<lb n="1985"/><span>tré ghrádh, chreidmíd an Críost sin do crochadh bheith 'na</span>
<lb n="1986"/><span>Dhia fíre agus 'na dhuine fhíre, 'na Mhac Dé, 'na aon leis an Athair</span>
<lb n="1987"/><span>agus leis an Spiorad Naomh i nádúir agus dealaighthe leó ó phearsuin,</span>
<lb n="1988"/><span>ghrádhaighmid ós na huilibh.  Ar an adhbhar sin as é an</span>
<lb n="1989"/><span>creideamh so go ngrádh ar Chríost as cúis don bheathaidh</span>
<lb n="1990"/><span>rémhráidhte.</span></p>
<lb n="1991"/>
<lb n="1992"/><p><span>Óir teagasgaidh an t-eólas laéthamhuil dúinn gurab mar so</span>
<lb n="1993"/><span>atá.  Ní féidir ámh an ní atá rofhollas do dhiúltadh iná do</span>
<lb n="1994"/><span>shénadh.  Agus atá an ní so chomhfollas agus sin gur beag nach éidir</span>
<lb n="1995"/><span>dhúinn a ghlacadh ré ar lámhuibh ní headh amháin a thuigsin.</span>
<lb n="1996"/><span>Óir do-chímid an críostaidhe agus tuigmíd ré gnás gur do réir mar</span>
<lb n="1997"/><span>théid ar a aghaidh a gcreideamh Chríost dothig a mbarr</span>
<lb n="1998"/><span>foirbhtheachta agus díorchachta ina bheathaidh, agus nach bhfuil dá</span>
<lb n="1999"/><span>mhéid dá ttéid ar gcúl ón gcreideamh chédna nach dá réir sin</span>
<lb n="2000"/><span>chlaonas dochum droichbheatha, ar mhodh go meathann an</span>
<lb n="2001"/><span>creideamh d'easbaidh na deighbheatha, agus an deighbheatha</span>
<lb n="2002"/><span>d'easbaidh an chreidimh.  Ar an adhbhar sin madh as lér dhúinn</span>
<lb n="2003"/><span>isan mbeathaidh dhaonna a shamhuil so dh'éifeacht, as feasach</span>
<lb n="2004"/><span>na daoine (ní go bog suarrach acht ré peiriacail agus guais mhóir</span>
<lb n="2005"/><span>dháibh pféin agus do dhaoinibh eile fuaradar an t-eólas sin) do</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="2006"/><p><span>mharthuin ó theacht Chríost gusna haimsioruibh si, agus go</span>
<lb n="2007"/><span>n-admhaoid na críostaidhthe é ós áird agus go seanmóraid, as</span>
<lb n="2008"/><span>dleacht dúinne tráchtadh air agus a fhiafraighe tré iongnamh créd</span>
<lb n="2009"/><span>as cúise dá chommór do ní.  Amhuil na feallsaimh, iar bhfaicsin</span>
<lb n="2010"/><span>éifeacht na neithe nádúrtha, mar dobhí a gcúise 'na n-ainbhfios</span>
<lb n="2011"/><span>orra, do ghlac iongnamh iad, agus as an iongnamh sin do thionsgnadar</span>
<lb n="2012"/><span>tráchtadh orra.</span></p>
<lb n="2013"/>
<lb n="2014"/><p><span>Ar tús, ní féidir don éifeacht bheith nísa fhoirbhthe iná a chúis,</span>
<lb n="2015"/><span>do bhrígh (gurab) óna chúis atá a fhoirbhtheacht ag an n-uile</span>
<lb n="2016"/><span>éifeacht.  Ar an adhbhar sin madh as ó chreideamh Chríost atá</span>
<lb n="2017"/><span>díorchacht agus fírinne na beatha críostaidhe, is foirbhthe iná gach</span>
<lb n="2018"/><span>beatha, as doidhénta gan an creideamh féin do bheith fíor.</span>
<lb n="2019"/><span>Madh atá an creideamh fíor, as éigin gur Dia fíre Críost, mar</span>
<lb n="2020"/><span>dhearbhuid na críostaidhthe, agus gur fíor a adhradh agus a reacht.</span></p>
<lb n="2021"/>
<lb n="2022"/><p><span>Mar an gcédna as doidhénta an mhaith do shíoladh ón olc,</span>
<lb n="2023"/><span>iná an fhírinne ón mbréig, óir ní héinní an t-olc an mhéid gurab</span>
<lb n="2024"/><span>olc, iná (an) bhrég an mhéid gur brég.  Ar an adhbhar sin dá</span>
<lb n="2025"/><span>mbeith creideamh Chríost brégach agus a ghrádh go holc, go</span>
<lb n="2026"/><span>dearbhtha ní uaidhe do shíolfadh fíréntacht agus díorchacht na</span>
<lb n="2027"/><span>beathadh críostaidhe atá commaith agus sin.</span></p>
<lb n="2028"/>
<lb n="2029"/><p><span>Arís, dá mbeith creideamh Chríost fallsa, níorbh fhéidir</span>
<lb n="2030"/><span>ainbhfios nó earráid bá mó d'fhagháil; óir a rádha gurab Dia</span>
<lb n="2031"/><span>duine do crochadh, muna fíor, ní féidir mire as mó do mheas.</span>
<lb n="2032"/><span>Ar an adhbhar sin ó atá an bheatha chríostaidhe rofhoirbhthe,</span>
<lb n="2033"/><span>amhuil adubhramar cheana, cionnus as éidir foirbhtheacht agus</span>
<lb n="2034"/><span>díorchacht beathadh comhmór lé do theacht ó mhóirearráid?</span>
<lb n="2035"/><span>Óir as ó dhíorchacht na tuigse tig an n-uile ordughadh díreach</span>
<lb n="2036"/><span>na beatha, agus as ó chaime agus ó sheachrán na tuigse tig an n-uile</span>
<lb n="2037"/><span>chaime agus seachrán isna smuaintibh agus oibreachuibh daonna.</span></p>
<lb n="2038"/>
<lb n="2039"/><p><span>Ós a chionn sin ní bhfuil dá mhéid dá mbí an nádúir deaghullamh</span>
<lb n="2040"/><span>nach móide bhíos glacmhach ar an bhfoirm as foirbhthe:</span>
<lb n="2041"/><span>an fhírinne iomorro as foirm agus as foirbhtheacht dár ttuigsi-ne,</span>
<lb n="2042"/><span>agus as é as ollmhughadh dhí dochum na fírinne do ghlacadh,</span>
<lb n="2043"/><span>glaine agus soinionntacht an chroidhe.  Uime sin ní bhfuil dá mhéid</span>
<lb n="2044"/><span>dá mbí an duine glan ó fhonn na neithe ndaonna nach móide</span>
<lb n="2045"/><span>bhíos ullamh dochum na fírinne do ghlacadh agus dochum na</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="2046"/><p><span>bréige do dhiúltadh.  Do chruthaigheamar ámh cheana nach</span>
<lb n="2047"/><span>éidir ullmhughadh d'fhagháil commaith ris an ngloine chroidhe</span>
<lb n="2048"/><span>bhíos a ndeighchríostaidhe.  Ar an adhbhar sin dá mbeith an</span>
<lb n="2049"/><span>creideamh so fallsa brégach, go dearbhtha as doiche agus as soilléire</span>
<lb n="2050"/><span>do-cífí sin do na críostaidhthibh iná do dhaoinibh eile ar bith.</span>
<lb n="2051"/><span>Sa chontráir as lér dhúinn go follas.  Óir ní bhfuil dá mhéid dá</span>
<lb n="2052"/><span>naomhthar iad go laethamhuil nach móide dhearbhuid go</span>
<lb n="2053"/><span>seasmhach an creideamh do bheith fíor, agus as (as) dul ar a</span>
<lb n="2054"/><span>n-aghaidh san chreideamh médaighthear foirbhtheacht na beatha.</span>
<lb n="2055"/><span>As ar follas nach éidir don chreideamh bheith fallsa iná brégach.</span></p>
<lb n="2056"/>
<lb n="2057"/><p><span>Arís, amhuil as é Dia, mar chédghluaisteóir agus mar chédchúis,</span>
<lb n="2058"/><span>ghluaisios na huile agus gheineas na huile isna neithibh nádúrtha</span>
<lb n="2059"/><span>agus corpardha, as mar an ccédna do-ní isna neithibh spioratálta.</span>
<lb n="2060"/><span>As é iomorro ghluaisios an tuigse dhaonna dochum na fírinne.</span>
<lb n="2061"/><span>Dá bhrígh sin ní conntabhairt d'aoinneach gur soilléire roinneas</span>
<lb n="2062"/><span>Dia solas na fírinne ar an droing as fearr atá ullamh tré naomhthacht</span>
<lb n="2063"/><span>a mbeatha, go mórmhór isna neithibh as riachtanus dáibh</span>
<lb n="2064"/><span>dochum a slánaighthe, iná do dhaoinibh eile ar bith; amhuil agus</span>
<lb n="2065"/><span>dá n-éirgheadh seachrán creidimh do na críostaidhthibh fíre</span>
<lb n="2066"/><span>nach beith priuiléid ar bith grás aca seach na bpeacthach eile</span>
<lb n="2067"/><span>acht go ttréigfí iad ina n-ainbhfios agus ina seachrán.  Ní atá</span>
<lb n="2068"/><span>rofhada ó mhórmhaith Dé, óna choimhéd agus óna chúram a</span>
<lb n="2069"/><span>ttimcheall na ndaoineadh.</span></p>
<lb n="2070"/>
<lb n="2071"/><p><span>'Na cheann sin as í an chríoch as riaghail do na neithibh hordaighthear</span>
<lb n="2072"/><span>dochum na críche féin.  Uime sin ciabé pheacaigheas</span>
<lb n="2073"/><span>isan gcrích, as éigin go bpeacaigheann isna neithibh</span>
<lb n="2074"/><span>threóraigheas dochum na críche.  Ar an adhbhar sin ó nach</span>
<lb n="2075"/><span>bhfuil seachrán ar na críostaidhthibh isna neithibh bheanas leis</span>
<lb n="2076"/><span>an gcrích, .i. a ndíorchacht agus a bhfíréntacht na beatha, acht go</span>
<lb n="2077"/><span>sáraighid (go) fada na huile san chéim si, leanuidh mar an</span>
<lb n="2078"/><span>gcédna nach bhfuil seachrán orra isan gcrích féin.  Admhaoid ámh</span>
<lb n="2079"/><span>na huile gurab é Críost go roichinnte as críoch dháibh, do bhrígh</span>
<lb n="2080"/><span>go ttairgid bheith rochosmhail leis agus go ndénuid a n-uile</span>
<lb n="2081"/><span>dhíthchioll ar theacht dá shealbhughadh agus dá ghnoughadh.</span>
<lb n="2082"/><span>Agus mar sin as Dia fíre an tÍosa Críost sin do crochadh, do réir</span>
<lb n="2083"/><span>mar adeirid na críostaidhthe.</span></p>
<lb n="2084"/>
<lb n="2085"/><p><span>Arís, as ordaighthe shiobhlas Dia isna huilibh.  Uime sin,</span>
<lb n="2086"/><span>ag dénamh na n-uile, stiúraidh go críonna na neithe íochtaracha</span>
<lb n="2087"/><span>leis na neithibh uachtaracha, ionnus go ttugann cúise nísa uaisle</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="2088"/><p><span>do na héifeachtuibh as uaisle, an tan gurab riachtanas an chúis</span>
<lb n="2089"/><span>do bheith do ghnáth nísa fhoirbhthe iná a héifeacht.  Ní faghthar</span>
<lb n="2090"/><span>ámh a measg na ndaoineadh éifeacht as ordhraice agus as uaisle</span>
<lb n="2091"/><span>iná an bheatha chríostaidhe.  Ar an adhbhar sin as éigin gurab</span>
<lb n="2092"/><span>ó chúis ro-uasail dothig.  Agus mar sin ó do-chímíd gurab ó Chríost</span>
<lb n="2093"/><span>dothig go hiomlán, as éigin a admháil go bhfuil Críost 'na chúis</span>
<lb n="2094"/><span>ro-uasuil.</span></p>
<lb n="2095"/>
<lb n="2096"/><p><span>Arís, as iad na dara cúise as ionstrumainnteadha don chédchúis.</span>
<lb n="2097"/><span>Ar an adhbhar sin ós ó Chríost amhuil ó chúis shíolas an bheatha</span>
<lb n="2098"/><span>chríostaidhe, as ionadmhaidhthe gurab é Críost an duine do</span>
<lb n="2099"/><span>crochadh as ionstramuint don chédchúis dochum an mhóiréifeacht</span>
<lb n="2100"/><span>ordhraic si na fíréntachta críostaidhe do shíoladh.</span>
<lb n="2101"/><span>Gidheadh, muna mbeith Críost 'na Dhia, do réir mar do sheanmóir</span>
<lb n="2102"/><span>sé féin, nírbh fhéidir duine d'fhagháil bá malaighthe, bá</span>
<lb n="2103"/><span>measa agus bá hurchóidigh iná é.  Agus mar sin do-dhénamh Dia</span>
<lb n="2104"/><span>úsáid don ionnstrumuint bá roimheasa ar bith dochum éifeicht</span>
<lb n="2105"/><span>beatha romhaithe do shíoladh; ní as roghránna ré rádha.</span></p>
<lb n="2106"/>
<lb n="2107"/><p><span>Mar an gcédna ní bhfuil dá mhéid dá mbí an t-éifeacht</span>
<lb n="2108"/><span>cosmhuil léna chúis nach móide thig dochum bheith foirbhthe; óir</span>
<lb n="2109"/><span>as ó bheith comhchosmhuil léna chúis atá aige bheith foirbhthe.</span>
<lb n="2110"/><span>As follas ámh nach bhfuil dá mhéid dá leanann neach lorg</span>
<lb n="2111"/><span>Chríost, nó dá bhfoillsigheann a chosmhuileacht ina bheathaidh,</span>
<lb n="2112"/><span>nach móide bhíos naomhtha diadha.  Ní nárbh fhéidir dho</span>
<lb n="2113"/><span>bheith ar énchor muna mbeith Críost 'na Dhia fíre agus muna</span>
<lb n="2114"/><span>mbeith a chreideamh roifhíor.</span></p>
<lb n="2115"/>
<lb n="2116"/><p><span>Arís, as as na héifeachtuibh thuigmíd na cúise, amhuil</span>
<lb n="2117"/><span>thuigmíd an leigheas as díbeirt na heasláinte.  An tan ámh</span>
<lb n="2118"/><span>gur shaothraighiodar na feallsaimh comhdúthrachtach agus sin</span>
<lb n="2119"/><span>riaghlacha na deighbheatha do thabhairt dúinn, gidheadh, go</span>
<lb n="2120"/><span>bhfaicmíd gurab roibheag an sochar do-rinneadar a n-aimsir</span>
<lb n="2121"/><span>fhada, agus nach ráinic ré nuimhir romhóir díobh, dá mhéid</span>
<lb n="2122"/><span>díthchioll dá ndearnadar, an ní do dhénamh gan creideamh</span>
<lb n="2123"/><span>Chríost, do-ní go tapaidh gasta an teagasg nó an reacht</span>
<lb n="2124"/><span>críostaidhe a gcoimhthionól iomad gcreidmheach don n-uile</span>
<lb n="2125"/><span>aicme dhaoineadh agus dá gach cinél, madh óg nó sean, feardha nó</span>
<lb n="2126"/><span>bannda, do bhrígh madh as ar bhésuibh nó ar chreideamh</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2127"/><p><span>tráchtar nach bhfuil cuimeas ar bith ag an reacht feallsach ris</span>
<lb n="2128"/><span>an reacht chríostaidhe.  Cá bhfuil iomorro ní as iongantaigh</span>
<lb n="2129"/><span>iná nach bhfuil duine dá mhallaighthe, (nó) dhá choirbthe beatha</span>
<lb n="2130"/><span>agus bésa (mar as follas dúinn ré sompladhuibh do-áirmhe do-chuaidh</span>
<lb n="2131"/><span>thoruinn agus as feas dúinn go laéthamhuil) comhluath agus</span>
<lb n="2132"/><span>fhilleas dáríribh ar an gCríost sa do crochadh, nach déin malairt</span>
<lb n="2133"/><span>ar a bheatha, ar a bhésuibh, nach nglacann duine nuadh go</span>
<lb n="2134"/><span>hiomlán 'na thimcheall, nach ttig ó bheith uaibhreach iomthnúdhach</span>
<lb n="2135"/><span>go beith uirísiol grádhmhar, ó bheith sanntach</span>
<lb n="2136"/><span>fuadaightheach go beith fial fairsing, ó bheith neimhgheanmnaigh</span>
<lb n="2137"/><span>drúiseamhuil go beith óghdha geanmnaigh, agus, fá dheóidh, go</span>
<lb n="2138"/><span>n-ibheann deoch sláiníce na subháilceadh a n-aghaidh gach</span>
<lb n="2139"/><span>dubháilce dá raibhe ann, agus ré móirbhisioch san maith go nidheann</span>
<lb n="2140"/><span>na hoilc do-chuaidh tairis agus go ttugann díoluidheacht inntibh;</span>
<lb n="2141"/><span>ní nach dearna dream ar bith do na feallsuimh ariamh.  Ar an</span>
<lb n="2142"/><span>adhbhar sin as éigin go leanann gurab é Críost as cúis</span>
<lb n="2143"/><span>phrionnsapálta nó ionstramuinnteach na beatha críostaidhe agus</span>
<lb n="2144"/><span>gurab é leigheas diongmhálta na mbés agus na fírdheighbheatha</span>
<lb n="2145"/><span>foirbhthe.</span></p>
<lb n="2146"/>
<lb n="2147"/><p><span>GURAB Ó DHIA ATÁ AN TEAGASG CRÍOSTAIDHE DÁ</span>
<lb n="2148"/><span>NGREAMAIGHEANN AN CREIDEAMH.</span></p>
<lb n="2149"/>
<lb n="2150"/><p><span>Caib. 8.</span></p>
<lb n="2151"/>
<lb n="2152"/><p><span>Léghthóireacht an naoimhscreaptra, a éisteacht agus a mhídheamhuin,</span>
<lb n="2153"/><span>as é as cúis don bheathaidh chríostaidhe agus as substaint</span>
<lb n="2154"/><span>dár gcreideamh-ne.  As í fós fírinne an scrioptúir as cosbóir</span>
<lb n="2155"/><span>don chreideamh agus as fondamuint; dá bhrígh sin tar éis na</span>
<lb n="2156"/><span>n-argumainteadh atá arna suidhioghadh ar chreideamh Chríost,</span>
<lb n="2157"/><span>as ionchurtha na hargumainteadha agus na résúin tairngthear as</span>
<lb n="2158"/><span>brígh an scrioptúir naomhtha.</span></p>
<lb n="2159"/>
<lb n="2160"/><p><span>Do chéidneithibh, atá a fhios aguinn nach bhfuil fírinne</span>
<lb n="2161"/><span>chinnte ar na neithibh teagmhaisiocha atá chugainn ar nach</span>
<lb n="2162"/><span>éidir ealadha iná fios do bheith.  As uime sin do cinneadh leis</span>
<lb n="2163"/><span>na feallsuimh dob ordhraice agus bá críonna dá raibh ariamh nárbh</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="2164"/><p><span>fhéidir dhúinne fios na neithe teagmhaisiocha atá chugainn do</span>
<lb n="2165"/><span>bheith aguinn acht gurab lé Dia amháin bheanas go díleas a</span>
<lb n="2166"/><span>bhfios.  Dia ámh, do bhrígh go bhfuil síordhuidhe, comhchruinnigheidh</span>
<lb n="2167"/><span>na huile réna shíordhuidheacht, agus atáid na huile</span>
<lb n="2168"/><span>nochtaigh, follas dá shúilibh.  Gidheadh, na daoine, nach bhfuil</span>
<lb n="2169"/><span>amhlaidh sin, ní féidir leó réimhfhios na neithe teagmhaisiocha</span>
<lb n="2170"/><span>atá ré teacht do bheith aca muna bhfoillsighidh Dia dháibh</span>
<lb n="2171"/><span>iad.  Ar an adhbhar sin ó do rémhfhoillsigh an sgrioptúir</span>
<lb n="2172"/><span>naomhtha san n-uile áit, agus go mórmhór san tSein-Reacht, na</span>
<lb n="2173"/><span>neithe teagmhaisiocha dobhí ré teacht agus bheanas ris an toil</span>
<lb n="2174"/><span>shaoir ní headh amháin go generáilte acht go haonaránach, agus</span>
<lb n="2175"/><span>ní headh amháin go ndearna fáisdine bliadhna nó dheich</span>
<lb n="2176"/><span>mbliadhan acht do thairngir gach ní dá ttarla don chineadh</span>
<lb n="2177"/><span>Iúdaidhe ar feadh ceathra míle bliadhan agus gach móirfhearta</span>
<lb n="2178"/><span>dá ndearna Críost agus a Eagluis, agus ní headh sin amháin acht gach</span>
<lb n="2179"/><span>ní sona nó daidhbhir dá ttarla beagnach do na huile chineadhachuibh</span>
<lb n="2180"/><span>isna huile ríoghachtuibh dá raibh faoi na hAsíri, na</span>
<lb n="2181"/><span>Caldei, na Peirsi, na Medi, na Grégaigh, na Rómhánaigh, agus</span>
<lb n="2182"/><span>iomad násiún eile.  Agus amhuil agus do réimhinnisiodh na neithe si</span>
<lb n="2183"/><span>a bhfad d'aimsir sul do theagmhadaois, as mar sin go diongmhálta</span>
<lb n="2184"/><span>do theagmhadh gach ní.  Ar an adhbhar sin as riachtanus a</span>
<lb n="2185"/><span>admháil gurab ó Dhia amháin atáid na naoimhscreaptra sa agus</span>
<lb n="2186"/><span>nach ó dhíthchioll na ndaoineadh.  Na neithe ámh do thairngir</span>
<lb n="2187"/><span>agus nach ttáinic asteach go fóill, acht ré a bhfuil súil aguinn, as</span>
<lb n="2188"/><span>cinnte dúinn go ttiocfuid, an tan go bhfaicmíd an fhírinne ag</span>
<lb n="2189"/><span>dearsgnadh isna neithibh do-chuaidh thoruinn, mar go ttarla</span>
<lb n="2190"/><span>gach ní go díreach do réir mar tairngireadh.  Asarb uras dúinn</span>
<lb n="2191"/><span>a thuigsin nach beag iná suarrach an cúram atá ag Dia uilechomhachtach</span>
<lb n="2192"/><span>a ttimcheall na ndaoineadh iná an coimhéd atá</span>
<lb n="2193"/><span>aige ar na neithibh daonna.</span></p>
<lb n="2194"/>
<lb n="2195"/><p><span>Arís, ós ag Dia amháin atá fios na neithe teagmhaisiocha atá</span>
<lb n="2196"/><span>ré teacht, ní féidir re críonnacht iná ré gliocas dhuine ar bith</span>
<lb n="2197"/><span>fearta, gníomhartha, cogtha agus cinneamhnacha égsamhla na</span>
<lb n="2198"/><span>ndaoine do chórughadh iná d'ordughadh ar mhodh gomadh</span>
<lb n="2199"/><span>comhardha iad ar na neithibh atá ré teacht, óir ní luighid fá</span>
<lb n="2200"/><span>bhreith iná fá thoil an duine acht as gnáth a tteacht contrárdha</span>
<lb n="2201"/><span>dá dhóthchas.  Ar an adhbhar sin as ag Dia amháin atá a</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="2202"/><p><span>ordughadh na daoine do dhénamh neithe éigin do chiallóchadh</span>
<lb n="2203"/><span>na neithe déntar isna haimsioruibh atá ré teacht.  Do-chímíd</span>
<lb n="2204"/><span>ámh isan sgrioptúir naomhtha nach bhfuil ní ar bith dár tráchtadh</span>
<lb n="2205"/><span>isan Nuaidh-Reacht gó so iná dá ttráchtfaidhear ann féin iná</span>
<lb n="2206"/><span>isan tSein-Reacht, nár tairngireadh iad go follas a bhfad sul</span>
<lb n="2207"/><span>tángadar isteach.</span></p>
<lb n="2208"/>
<lb n="2209"/><p><span>Agus ní féidir a rádha go résúnta gurab ó na críostaidhthibh</span>
<lb n="2210"/><span>atá na cialla sa ag an sgrioptúir agus gur chuiriodar a n-oireamhuin</span>
<lb n="2211"/><span>dó iad do réir a ttola féin; óir níorbh fhéidir an n-aondacht agus</span>
<lb n="2212"/><span>an coimhtheacht atá ag an tSein-Reacht ris an Nuaidh-Reacht</span>
<lb n="2213"/><span>d'fhagháil ar feadh an uiriod sin d'égsamhlacht aimsioradh,</span>
<lb n="2214"/><span>neithe, iomadamhlacht agus égcosmhuileacht ughdar, muna mbeith</span>
<lb n="2215"/><span>tuigse éigin do shnadhmfadh ré chéile iad ann gach aimsir.</span>
<lb n="2216"/><span>Ní féidir fós a rádha gurab go cinneamhnach do-rinneadh so,</span>
<lb n="2217"/><span>an tan nach bhfuil éinní aimhréidh, éinní neimhchéillidh, éinní</span>
<lb n="2218"/><span>buaidheartha ré fagháil ann, acht na huile, ón ní as mó gusan</span>
<lb n="2219"/><span>ní as lugha, ag teacht ré chéile a n-aoinréim go ceart; agus an</span>
<lb n="2220"/><span>ní bhíos dorcha a n-áit ann, gheibhthear go rofhollas a n-áit</span>
<lb n="2221"/><span>eile é, ionnus dar leat go bhfosglann an sgrioptúir naomhtha é</span>
<lb n="2222"/><span>féin san n-uile áit.  Gidheadh, bíodh nach feasach so, nó nach</span>
<lb n="2223"/><span>lér don druing atá a n-ainbhfios an sgrioptúir, ní hamhlaidh sin</span>
<lb n="2224"/><span>theagmhas dá lucht sgrúdtha go diadha díthchiollach do ibh</span>
<lb n="2225"/><span>deoch roimhilis as fíorthobar na fírinne.  Uime sin an drong</span>
<lb n="2226"/><span>réar mian fios na fírinne d'fhághail, ionnsuighdís an sgrioptúir</span>
<lb n="2227"/><span>naomhtha go búidh uirísiol geanmnuigh glan, agus mar sin gan</span>
<lb n="2228"/><span>chonntabhairt tiocfaid ar aoinmhéin linne.</span></p>
<lb n="2229"/>
<lb n="2230"/><p><span>Ar an adhbhar sin as leis an sgrioptúir si amháin bheanas an</span>
<lb n="2231"/><span>míniughadh nó an ghluais dá ngairthear allegorica, do bhrígh</span>
<lb n="2232"/><span>gurab é amháin do shil ó Dhia agus ón árdsholas neamhdha.  An</span>
<lb n="2233"/><span>tan ámh labhramaoid ar an ngluais si dá ngairthear allegorica,</span>
<lb n="2234"/><span>ní ar mhíniughadh iná ar ghluais fhábhallaigh ar nós na bhfileadh</span>
<lb n="2235"/><span>labhramaoid, acht ar an gcéill dhorcha agus leiteardha, óir ní hé</span>
<lb n="2236"/><span>as inntinn dúinn isna sgéluibh agus isna seanfhocluibh na neithe</span>
<lb n="2237"/><span>do chiallughadh thaisbénuid na briathra uatha féin, acht</span>
<lb n="2238"/><span>amháin na neithe tuigthear tré choncéitibh faoi na briathruibh.</span>
<lb n="2239"/><span>As é ní iomorro dá ngairmíd an chiall allegoricus, an chiall</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2240"/><p><span>shoichreidthe agá mbí trí neithe, .i. ar tús, lom staire a</span>
<lb n="2241"/><span>ndubhradh, a ndearnadh agus ar haithriseadh d'fhoillsiughadh</span>
<lb n="2242"/><span>gan chumadóireacht do réir chéille na mbriathar.  Aris, ní</span>
<lb n="2243"/><span>éigin atá ré teacht do chiallughadh leis na neithibh do-rinneadh.</span>
<lb n="2244"/><span>Fá dheóidh, gurab uime do-rinneadh na neithe sin féin, dochum</span>
<lb n="2245"/><span>na neithe atá coimhcheanguilte ré chéile go romhaith do chur</span>
<lb n="2246"/><span>a gcéill.  As follas as na neithibh (si) nach féidir lé gliocas iná</span>
<lb n="2247"/><span>healadhuin ar bith a shamhuil so dh'ord agus do choimhcheangal</span>
<lb n="2248"/><span>d'fhidhe ré chéile acht gurab lé Dia amháin (sa chúram</span>
<lb n="2249"/><span>dofhaisnéidhe a ttimcheall na neithe atá ré teacht nach mealltar)</span>
<lb n="2250"/><span>as éidir a ndlúithfhidhe.</span></p>
<lb n="2251"/>
<lb n="2252"/><p><span>Arís, atá modh labhartha agus imtheachta an scrioptúir naomhtha</span>
<lb n="2253"/><span>comhaonaránach agus sin nárbh fhéidir lé aoinneach eadruinn</span>
<lb n="2254"/><span>riamh dá ordhraice agus dá chumusaigh san uile ealadhuin teacht</span>
<lb n="2255"/><span>'na ghoire iná a choimhéd; óir as iad an drong amháin dár</span>
<lb n="2256"/><span>deónaigheadh, leis an Spiorad Naomh dá dheachtughadh dháibh,</span>
<lb n="2257"/><span>do mhínidh an modh sin.  Agus bíodh gurab a n-aimsioruibh</span>
<lb n="2258"/><span>égsamhla a bhfad ó chéile dobhádar an mhuinntir do sgríobh</span>
<lb n="2259"/><span>air, agus go mbíodh dream aca nísa chumasaigh iná an chuid eile,</span>
<lb n="2260"/><span>ar a shon sin níor malartuigheadh ar énchor gnáthmhodh</span>
<lb n="2261"/><span>labhartha chomhráidh dhiadha an naoimhreachta; as comhardha</span>
<lb n="2262"/><span>follas ar nach ní daonna é acht ní diadha.</span></p>
<lb n="2263"/>
<lb n="2264"/><p><span>Cruthaighe an t-éifeacht go mórmhór an ní.  Óir as as an</span>
<lb n="2265"/><span>éifeacht thuigmíd brígh na cúisi.  Ní faghthar ámh ar an talamh</span>
<lb n="2266"/><span>éifeacht as uaisle iná an bheatha chríostaidhe (do réir mar do</span>
<lb n="2267"/><span>fhoillsigheamar cheana), ré nach éidir theacht ó chúis nádúrtha</span>
<lb n="2268"/><span>ar bith acht ó thiodhlaicibh Dé.  Ar an adhbhar sin ós é an</span>
<lb n="2269"/><span>naoimhtheagasg sa an sgrioptúir as fondamaint fhoirtill don</span>
<lb n="2270"/><span>bheatha chríostaidhe agus gurab ann choimhsheasas uile shubstaint</span>
<lb n="2271"/><span>an chreidimh chríostaidhe, as follas nach éidir leis féin iná léna</span>
<lb n="2272"/><span>mhodh labhartha bheith ó na daoinibh acht ó Dhia amháin.</span>
<lb n="2273"/><span>Óir as follas dúinn gur beag an tarbha iná an sochar do-rinne</span>
<lb n="2274"/><span>teagasg na ndaoineadh don chineadh dhaonna dochum a mbeatha</span>
<lb n="2275"/><span>do thabhairt suas go deighbhésach beannaighthe.  Do bhrígh</span>
<lb n="2276"/><span>ria ndortadh an mhórsholuis so san saoghal go raibh an cineadh</span>
<lb n="2277"/><span>daonna dá unfairt a ndomhuincheó dorcha na hoidhche;</span>
<lb n="2278"/><span>gidheadh, iar ttéghadh ghaidhthe gréine an teaguisg apstalta agus iar</span>
<lb n="2279"/><span>ndeallrughadh toirnighe a seanmóra, do cuireadh a neimhthní</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="2280"/><p><span>gach néll dorcha leis an solas so agus do soillsigheadh croidheadha agus</span>
<lb n="2281"/><span>tuigse na ndaoineadh (dobhí múchta a n-aigén gach ainbhfis agus</span>
<lb n="2282"/><span>gach seachráin ré dall ciach na gcionnta - oidhreacht d'fhágaibh</span>
<lb n="2283"/><span>ar seanathair Ádhamh aguinn) ré deallradh iongantach na</span>
<lb n="2284"/><span>soininne agus na fírinne.</span></p>
<lb n="2285"/>
<lb n="2286"/><p><span>Acht ionnus nach sénadh aoinneach na neithe do-chuaidh</span>
<lb n="2287"/><span>thoruinn, filleam sealad ar shompladhuibh muinnteardha.  As</span>
<lb n="2288"/><span>feasach iomorro sinn gur mó soillsighear, gur mó ar ndúil agus ar</span>
<lb n="2289"/><span>ttaithneamh agus gur mó feacthar agus claontar inn leis an teagasg</span>
<lb n="2290"/><span>sa an naoimhreachta agus léna mhodh iná lé teagasg eile ar bith.</span>
<lb n="2291"/><span>Dá bhrígh sin ó do fhilliodar seanmóntaidh na haimsire si ar</span>
<lb n="2292"/><span>chomhráidhtibh feallsamhanta agus ar órnáid labhartha na retoraice,</span>
<lb n="2293"/><span>iar ttréigean an naoimhtheaguisg si, as fírbheag an tarbha iná</span>
<lb n="2294"/><span>sochar do-rinneadar isna puibleachuibh; gidheadh, roimhe sin</span>
<lb n="2295"/><span>an tan do chleachtdaois seanmóir shimplidhe do dhénamh don</span>
<lb n="2296"/><span>phobal agus dobhídís deóntach lé teagasg agus lé ráidhtibh an</span>
<lb n="2297"/><span>naoimhscrioptúir go lasadaois na puibleacha ré solas iongantach</span>
<lb n="2298"/><span>na fírinne, ar mhodh go mbídís ag iolgháirdiughadh ré gach</span>
<lb n="2299"/><span>cor dá ccuireadh Dia dhíobh, dámadh sódh nó anródh é, agus go</span>
<lb n="2300"/><span>ngríosdaois iad dochum a mbeatha do thabhairt suas go</span>
<lb n="2301"/><span>deighbhésach maith beannaighthe.</span></p>
<lb n="2302"/>
<lb n="2303"/><p><span>As feasach Dia nach eadh amháin nach ttugann an pobal</span>
<lb n="2304"/><span>cluas nó aire acht fós gur minic bhíos míofhoighid orra, agus sin</span>
<lb n="2305"/><span>nísa mhionca ar an aos foghlomtha, bheith ag éisteacht leis na</span>
<lb n="2306"/><span>seanmóntuibh bhíos ag eitill ar theagasguibh caolchúiseacha na</span>
<lb n="2307"/><span>bhfeallsamh agus ar óirbhriathruibh na heagna daonna, ag iarraidh</span>
<lb n="2308"/><span>duibheacáin an naoimhreachta d'fhoillsiughadh do dhaoinibh</span>
<lb n="2309"/><span>leathfhoghlamtha an tsaoghuil si.  Gidheadh, comhluath agus fhillid</span>
<lb n="2310"/><span>ar mhórdhacht an naoimhreachta, madh as ag míniughadh chiall</span>
<lb n="2311"/><span>n-égsamhuil nó ag aithris a starrthach, go mbí a chluas a n-áirde</span>
<lb n="2312"/><span>ag gach aon comhaireach agus sin ag éisteacht leó, agus nach ttógbhuid</span>
<lb n="2313"/><span>a súil díobh an feadh ghreamuighid an naoimhtheagasg sin.</span></p>
<lb n="2314"/>
<lb n="2315"/><p><span>Óir ní bhfuil ní as mó do-bheir taitneamh do na daoinibh,</span>
<lb n="2316"/><span>chuireas sólás orra, do-bheir solas na fírinne dháibh, agus do-bheir</span>
<lb n="2317"/><span>fá-deara dóibh a mbeatha do leasughadh iná míniughadh agus</span>
<lb n="2318"/><span>ráidhte an sgrioptúir naomhtha.  Ionnas nach bí dúil nó fonn</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2319"/><p><span>aca a seanmóir, a tteagasg iná a léighionn ar bith eile do chlos</span>
<lb n="2320"/><span>iná d'éisteacht acht é, go háiridhe an drong dhiúltas do na</span>
<lb n="2321"/><span>hainmianuibh talmhuidhe agus léna mian dhul ar a n-aghaidh san</span>
<lb n="2322"/><span>maith.  Agus as mar sin dobhí anall-ód an tráth dobhí an creideamh</span>
<lb n="2323"/><span>Catoilce fána úrbhláth ar feadh na Naoimh-Eagluisi.</span></p>
<lb n="2324"/>
<lb n="2325"/><p><span>Ag so go deimhin an naoimhtheagasg úd as faobhraighe iná</span>
<lb n="2326"/><span>gach claoidheamh dófhaobhrach; as é do óraigh an chruinne go</span>
<lb n="2327"/><span>huilidhe do shubháilcibh, as é do theilg bun ós cionn altóra</span>
<lb n="2328"/><span>mallaighthe na ndeamhan, do chuir an t-iodhaladhradh ar gcúl,</span>
<lb n="2329"/><span>agus iar sgrios seachrán dofhaisnéidhe, do-rinne iliomad móirmhíorbhuileadh</span>
<lb n="2330"/><span>ar feadh na cruinne go coitchionn.  Laibheóram do</span>
<lb n="2331"/><span>dheóin Dé ar so 'na dhiaidh so.</span></p>
<lb n="2332"/>
<lb n="2333"/><p><span>Ós a chionn so ní bhfuil dá fheabhas dá mbí ar ttuigse glan</span>
<lb n="2334"/><span>sgiúrtha nach móide agus sin bhíos glacmhach ar an bhfírinne.  As</span>
<lb n="2335"/><span>uime sin nach eadh amháin gur sgríobhsad na hinntleachta</span>
<lb n="2336"/><span>dob oirdhearca agus bá glaine a measg na ndaoineadh an naoimhtheagasg</span>
<lb n="2337"/><span>sa, acht dá admháil léna seanmóir, léna mbeathaidh</span>
<lb n="2338"/><span>agus léna mbésuibh gur thoirbhirsiod a mbeatha agus a bhfuil go</span>
<lb n="2339"/><span>neimhmeirtneach neimhchritheaglach dá chosnamh.  Ní go</span>
<lb n="2340"/><span>deimhin nach déindís muna mbeith a fhírinne follas dá súilibh</span>
<lb n="2341"/><span>agus soghlacmhach beagnach dá lámhuibh.</span></p>
<lb n="2342"/>
<lb n="2343"/><p><span>Mar an gcédna bí coimhtheacht ag an bhfíor leis an bhfíor agus</span>
<lb n="2344"/><span>neimhtheacht ag na huilibh leis an mbréig.  Ní bhfuil ámh</span>
<lb n="2345"/><span>neimhtheacht ag na teagasguibh eile leis an naoimhtheagasg so</span>
<lb n="2346"/><span>aguinne, acht foghnuid dó, ar mhodh gur thaisbénadar daoine</span>
<lb n="2347"/><span>rofhoghlamtha roi-eólghasach ann gach ealadhuin nach bhfuil</span>
<lb n="2348"/><span>neimhtheacht iná conntrárdhacht ag aonchuid don fheallsamh</span>
<lb n="2349"/><span>leis acht go bhfoghnann dó go ro-oireamhnach.  Ionnus go</span>
<lb n="2350"/><span>gceadaighthear do na críostaidhthibh na healadhnacha eile</span>
<lb n="2351"/><span>d'fhoghluim; ní nach bhfuileóntaoi ar énchor dá ndéindís urchóid</span>
<lb n="2352"/><span>don chreideamh Chatoilce.  As fíor nach ndeónaighthear dháibh</span>
<lb n="2353"/><span>ealadhnacha áiridhe (acht nach dleaghuid an t-ainm sin) mar</span>
<lb n="2354"/><span>atá piseóga, aidhbhirseóracht, geasadóireacht agus nélladóireacht,</span>
<lb n="2355"/><span>d'fhoghluim, do bhrígh nach ealadhnacha iad acht teagasg tig</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2356"/><p><span>ón diabhal ré cách do mhealladh, agus mar sin nárbh áil leis na</span>
<lb n="2357"/><span>feallsaimh ordhraice tráchtadh orra iná a n-áireamh a measg na</span>
<lb n="2358"/><span>n-ealadhnacha cneasta eile, agus fós gur damnaigheadh iad mar</span>
<lb n="2359"/><span>neithe coirbthe leis an Naoimh-Eagluis, ar mhódh nach bhfaghthar</span>
<lb n="2360"/><span>daoine ar bith do-bheir aire dháibh, amháin mná beaga gan</span>
<lb n="2361"/><span>chéill gan insgne, nó daoine do-rinne neamhshuim dá n-anam agus</span>
<lb n="2362"/><span>tug iad féin ar dhoirn an diabhail.  Dá mbeith ní ar bith isan</span>
<lb n="2363"/><span>bhfeallsamh do measfaoi bheith conntrárdha dhúinne, fuasglaid</span>
<lb n="2364"/><span>ar n-aois foghlamtha é comhsoilléir agus sin, ionnas (gurab follus)</span>
<lb n="2365"/><span>an fheallsa go hiomlán do fhoghnamh amhuil cailín coimhideachta</span>
<lb n="2366"/><span>nó banóglach do naoimhtheagasg an sgrioptúir naomhtha.  Óir as</span>
<lb n="2367"/><span>comhardha diongmhálta ar an bhfírinne fuasgladh agus réidhteach</span>
<lb n="2368"/><span>uras gach cruaidhcheasta.</span></p>
<lb n="2369"/>
<lb n="2370"/><p><span>As do nádúir fós na fírinne nach bhfuil dá mhéid dá bhfuighe</span>
<lb n="2371"/><span>cur 'na haghaidh, madh bhíonn fear a cosanta aice, nach móide</span>
<lb n="2372"/><span>agus sin thig sí dochum solais agus thaisbénas í féin.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="2373"/><span>sin ós í an fhírinne as cosbóir don tuigsi, as éigin go mbí claonadh</span>
<lb n="2374"/><span>nádúrtha aice chuice, mar as í as foirbhtheacht dhíleas dí.  Dá</span>
<lb n="2375"/><span>bhrígh sin ní bhfuil dá mhéid dá ttig an fhírinne dochum soluis</span>
<lb n="2376"/><span>nach móide agus sin bhíos álgas agus fonn ag an tuigse chuice.  Ní</span>
<lb n="2377"/><span>bhfuil ámh uair as mó foillsighear an fhírinne iná an uair as</span>
<lb n="2378"/><span>cruaidhe do-gheibh chathughadh 'na  haghaidh; óir saoraidh</span>
<lb n="2379"/><span>sí féin í féin a n-aimsir an chomhluinn.  Ar an adhbhar sin ó</span>
<lb n="2380"/><span>nárbh fhéidir lé hairdfheallsaimh ordhraice agus lé tíoránachuibh</span>
<lb n="2381"/><span>cruadhálachuibh dá gcumasaigh an naoimhtheagasg críostaidhe</span>
<lb n="2382"/><span>si an sgrioptúir naomhtha do chlaoidh réna gcruadhchomhracuibh,</span>
<lb n="2383"/><span>mar dhearbhas nuimhir dhoichríochnaigh screaptradh</span>
<lb n="2384"/><span>na ccríostaidhthe, as éigin a rádha  gurab ó Dhia féin do</span>
<lb n="2385"/><span>síoladh é mar ní roifhíor.  Óir mun budh eadh, nírbh fhéidir</span>
<lb n="2386"/><span>nach ttuitfeamh a gcomhlann éigin dá ndearnadh go dúr</span>
<lb n="2387"/><span>díbhfeargach 'na aghaidh, agus ní mhairfeadh combuan agus so ó</span>
<lb n="2388"/><span>aimsir Chríost gan claochlódh gan tuisleadh ar feadh na</span>
<lb n="2389"/><span>Naoimh-Eagluisi.</span>
<lb n="2390"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2391"/><p><span>GO NDEARBHUID URNAIGHTHE AGUS MAODHUGHADH</span>
<lb n="2392"/><span>NA CCRÍOSTAIDHTHE AN CREIDEAMH CATOILCE DO</span>
<lb n="2393"/><span>BHEITH FÍOR.</span></p>
<lb n="2394"/>
<lb n="2395"/><p><span>Caib. 9.</span></p>
<lb n="2396"/>
<lb n="2397"/><p><span>Amhuil as é an creideamh, léghtheóireacht an scrioptúir</span>
<lb n="2398"/><span>naomhtha, a éisteacht agus a mhídheamhuin, as tús agus as tobar</span>
<lb n="2399"/><span>don bheatha chríostaidhe, mar an gcédna as í an urnaighthe</span>
<lb n="2400"/><span>ní as fearr a measg na neithe oileas an bheatha sa agus do-bheir</span>
<lb n="2401"/><span>fás nó foirbhtheacht di.  Óir as follas dúinn re úsáid aimsire</span>
<lb n="2402"/><span>rofhaide an mhéid chleachtas an urnaighthe gan sgís d'éirghe</span>
<lb n="2403"/><span>go céim ro-árd foirbhtheachta agus naomhthachta, agus an mhéid</span>
<lb n="2404"/><span>bhíos ag dul ar a n-aghaidh, do ghnáithchleachtadh na</span>
<lb n="2405"/><span>hurnaighthe, agus go bhfaghaid toil commór agus sin a nDia réna</span>
<lb n="2406"/><span>samhuil so d'urnaighthe agus do mhaodhughadh diadha go</span>
<lb n="2407"/><span>ndénuid neamhshuim agus tarcuisne do na huile neithibh anna</span>
<lb n="2408"/><span>mbí dúil ag na daoinibh amhuil neithe uirísle díomhaoine.</span>
<lb n="2409"/><span>Agus (ní) do dhaoinibh annamha eagnuidhe amháin atá so coitchionn</span>
<lb n="2410"/><span>acht do dhaoinibh simplidhe aineólacha, d'fhearuibh agus do mhnáibh</span>
<lb n="2411"/><span>agus don n-uile do fhoghluim a mbeatha do thabhairt suas go</span>
<lb n="2412"/><span>críostaidhe catoilce.  Ionnus gurab uras dúinn as an éifeacht</span>
<lb n="2413"/><span>sa fírinne ar gcreidimh do dhearbhadh.</span></p>
<lb n="2414"/>
<lb n="2415"/><p><span>Ar tús, ó atá Dia 'na ghníomh fhíorghlan, 'na chéidfhírinne agus</span>
<lb n="2416"/><span>'na sholas dofhaisnéidhe, ní bhfuil dá fhoicse dá rachaidh neach</span>
<lb n="2417"/><span>dhó nach móide agus sin bhias rannphártach don fhíorghlaine, don</span>
<lb n="2418"/><span>fhírinne agus don tsolas neamhdha.  Ní dhruid an duine ámh a bhfogas</span>
<lb n="2419"/><span>do Dhia ré céimnioghadh a choirp acht ré fíorghlaine a bheatha,</span>
<lb n="2420"/><span>ré hárdughadh a inntinne agus re maodhughadh na fírinne.  Ar an</span>
<lb n="2421"/><span>adhbhar sin ó nach éidir beatha do bheith as niamhdha agus as</span>
<lb n="2422"/><span>fíorghlaine iná an bheatha chríostaidhe, agus nach bí inntinn nó</span>
<lb n="2423"/><span>tuigse an duine roghlan roisgiúrtha acht an tan amháin</span>
<lb n="2424"/><span>fuaduighthear í suas go flaitheamhnas ris an maodhughadh</span>
<lb n="2425"/><span>ndiadha, leanaidh go follas gurab a ngníomh na hurnaighthe agus</span>
<lb n="2426"/><span>an mhaodhughaidh bhíos an duine go mórmhór cumasach ar an</span>
<lb n="2427"/><span>bhfírinne agus ar an tsolas diadha.  An tan iomorro go bhfaicmíd</span>
<lb n="2428"/><span>ré neart agus ré brígh na hurnaighthe na críostaidhthe ar lasadh</span>
<lb n="2429"/><span>dá ndaingniughadh a gcreideamh agus a ngrádh Chríost agus ag dénamh</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2430"/><p><span>bisigh isna subháilcibh, as riachtanus a admháil gurab é an</span>
<lb n="2431"/><span>solas agus an fhírinne dhiadha as creideamh do na críostaidhthibh.</span></p>
<lb n="2432"/>
<lb n="2433"/><p><span>Mar as gcédna ó atá óna nádúir féin ag an tuigsi dúil do bheith</span>
<lb n="2434"/><span>aice isan bhfírinne agus fuath ar an mbréig, ní bhí ullmhughadh</span>
<lb n="2435"/><span>dheaghdhuine ar bith nísa fhoicse don fhírinne do ghlacadh agus</span>
<lb n="2436"/><span>dochum na bréige do sheachna iná a ngníomh na hurnaighthe.</span>
<lb n="2437"/><span>Agus as annsin go mórmhór, mar adubhramar cheana, fháisgeas sí</span>
<lb n="2438"/><span>an creideamh lé.  As a leanann nach éidir don chreideamh bheith</span>
<lb n="2439"/><span>brégach ar aonchor.</span></p>
<lb n="2440"/>
<lb n="2441"/><p><span>Arís, as trésan Íosa Críost úd do crochadh ghuidhid na huile</span>
<lb n="2442"/><span>chríostaidhthe Dia, óir as gnáth leó na briathra so do chur a</span>
<lb n="2443"/><span>ndeireadh gach óráide nó urnaighthe dá ndénuid, .i. tré ar tTighearna</span>
<lb n="2444"/><span>Íosa Chríost, nó, tré Chríost ar tTighearna; agus do-gheibhid ó</span>
<lb n="2445"/><span>Dhia ar an modh sa neithe romhóra agus neithe fós doichreidthe.</span>
<lb n="2446"/><span>Gidheadh, dá mbeith aoinneach nach gcreidfeadh so, go háiridhe</span>
<lb n="2447"/><span>as éigin dó a admháil, mar as follas go laethamhuil agus a fhiadhnuisi</span>
<lb n="2448"/><span>ar an tsaoghal, go bhfaghuid na neithe as prionnsapálta as mian</span>
<lb n="2449"/><span>leó, mar atá foirbhtheacht agus maith na beatha agus sólás fíre dá</span>
<lb n="2450"/><span>ttuigse, ionnus go ttugaid do roghuin a ndeóra aithrighe do</span>
<lb n="2451"/><span>sheileadh roimh aoibhneas agus antoil an tsaoghail go léir.  Go</span>
<lb n="2452"/><span>fírinneach, muna mbeith Íosa Críost 'na Dhia, mar adeir an</span>
<lb n="2453"/><span>creideamh, níorbh fhéidir leó a suininn comhmór agus sin agus a bhfoicsi</span>
<lb n="2454"/><span>don tsolas bheith dhá múchadh a nduibhnélluibh dorcha an</span>
<lb n="2455"/><span>tseachráin, agus ní mó d'fhuileóngadh Dia a mealladh coimhleamh</span>
<lb n="2456"/><span>agus sin, nó go háiridhe ní éistfeadh leó agus iad comhdaingion agus</span>
<lb n="2457"/><span>coimhseasmhach agus sin anna n-eithricceacht.</span></p>
<lb n="2458"/>
<lb n="2459"/><p><span>Arís, as gnáth don uile chúis ullmhaigheas adhbhar éigin</span>
<lb n="2460"/><span>dochum foirme do ghlacadh go ttugand an fhoirm asteach isan</span>
<lb n="2461"/><span>adhbhar comhluath agus bhíos lánullamh; óir ní uillmheóchadh an</span>
<lb n="2462"/><span>t-adhbhar ar aonchor muna (mbeith) rún aige an fhoirm do</span>
<lb n="2463"/><span>tharraing ann; agus ní mó chorraigheas gluaisteóir ar bith a</span>
<lb n="2464"/><span>shoghluaisteach gan críoch éigin do bheith roimhe.  Mar sin,</span>
<lb n="2465"/><span>an fírén, ní féidir a thógbháil suas ag dénamh urnaighthe dochum</span>
<lb n="2466"/><span>Dé muna gcorraighidh Dia, as cédchúis do na huilibh, agus muna</span>
<lb n="2467"/><span>ttairngidh é dochum na hurnaighthe.  Dá bhrígh sin ós é an</span>
<lb n="2468"/><span>sén síordhuidhe as críoch don deighbheatha agus don urnaighthe,</span>
<lb n="2469"/><span>ní tharróngadh Dia an duine dochum na deighbheatha agus na</span>
<lb n="2470"/><span>hurnaighthe muna mbeith rún aige an sén síordhuidhe sin do</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2471"/><p><span>thabhairt dó.  Ar an adhbhar sin madh daingnighthear an</span>
<lb n="2472"/><span>críostaidhe a gcreideamh agus a maodhughadh Chríost commór agus</span>
<lb n="2473"/><span>téid ar a aghaidh ina bheathaidh agus ina urnaighthe, ní féidir leis</span>
<lb n="2474"/><span>an gcreideamh sin bheith acht ó Dhia, tré a ttreóraigheann na</span>
<lb n="2475"/><span>daoine gusan naoimhshén síordhuidhe, do mhaodhughadh agus</span>
<lb n="2476"/><span>do ghrinndearcadh a Dhiaghnúisi go biothbhuan.</span></p>
<lb n="2477"/>
<lb n="2478"/><p><span>Arís, as gnáth don n-uile chúis a héifeacht féin d'éisteacht</span>
<lb n="2479"/><span>(más comhrádh díleas ré rádha); agus as í as itche don éifeacht an</span>
<lb n="2480"/><span>fhoirbhtheacht dhíleas dleaghar dhó agus iarrus ar an gcúis an tan</span>
<lb n="2481"/><span>bhíos lánullamh dochum a glactha.  Annsin muna gcurthar</span>
<lb n="2482"/><span>toirmeasg ar an gcúis, doirtidh gan mhoill an fhoirbhtheacht</span>
<lb n="2483"/><span>isan éifeacht do réir mar dho-gheibh ullamh é; ní dothig óna</span>
<lb n="2484"/><span>maith agus óna réidhteach; óir as do nádúir na maithe bheith</span>
<lb n="2485"/><span>dórtmhach uirre féin.  Ar an adhbhar sin ó atá Dia 'na árdmhaith</span>
<lb n="2486"/><span>dhochuimsigh, gan chonntabhairt as luaithe éistfeas a éifeachta</span>
<lb n="2487"/><span>féin iná na huile chúisi eile, go mórmhór na héifeachta do-gheibh</span>
<lb n="2488"/><span>ullamh go romhaith dochum na ngrás do ghlacadh; agus as iad</span>
<lb n="2489"/><span>sin na críostaidhthe (mar adubhramar cheana go meinic), go</span>
<lb n="2490"/><span>mórmhór a n-aimsir na hurnaighthe agus an mhaodhughaidh.</span>
<lb n="2491"/><span>Óir ní bhfuil ní as díthchiollaigh iarruid ar Dhia iná eólas na</span>
<lb n="2492"/><span>fírinne, do réir an rádha úd an ríoghfháidhe: “Ionshorchaidh</span>
<lb n="2493"/><span>mo shúile, ionnus nach ccodluinn go bráth isan mbás.”  Agus mar</span>
<lb n="2494"/><span>sin ní chailleand Dia a ndóthchas orra.  Ní bhfuil ámh dá mhéid</span>
<lb n="2495"/><span>dá ndénuid an urnaighthe nach móide agus sin daingnighthear iad</span>
<lb n="2496"/><span>isan gcreideamh.  Ar an adhbhar sin atá ar résúin-ne daingean</span>
<lb n="2497"/><span>doibhriste.</span></p>
<lb n="2498"/>
<lb n="2499"/><p><span>Fá dheóidh, muna mbeith Críost 'na Dhia fíre, ní bheith</span>
<lb n="2500"/><span>naomhaithis, blaisbhéim iná mallughadh bá mó iná a chreideamh</span>
<lb n="2501"/><span>agus admháil go mbeith 'na Dhia fíre.  Madh ghuidhid na</span>
<lb n="2502"/><span>críostaidhthe Dia an tAthair tré Chríost, chreidid bheith 'na</span>
<lb n="2503"/><span>aon a nádúir leis an Athair agus leis an Spiorad Naomh, cionnus</span>
<lb n="2504"/><span>fhuilngeas Dia seachrán comhmór agus sin do ghlacadh go</span>
<lb n="2505"/><span>mídheaghmhaisioch as ainbhfios agus as simplidheacht, agus nach</span>
<lb n="2506"/><span>ttugann furtacht do réir a ghnáthmhaitheasa agus a bhúidheachta</span>
<lb n="2507"/><span>don druing atá dá ghuidhe agus atá ag iarraidh fóirighne air tré</span>
<lb n="2508"/><span>fhonn a n-uile chroidhe?  Nó madh as coir orra a ndaingne agus a</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2509"/><p><span>seasmhaighe ina gcreideamh, cionnus fhuilngeas coir ghortaidhthe</span>
<lb n="2510"/><span>na mórdhachta diadha gan smachtughadh gan díoghaltas?</span>
<lb n="2511"/><span>Nó go háiridhe créd fá mbí (mar do-chímid) fabharthach</span>
<lb n="2512"/><span>don earráid si agus don mhallughadh coirbthe, ag dáileadh iliomad</span>
<lb n="2513"/><span>do throimthiodhlaicibh mórluaighe ar an droing si agus dá</span>
<lb n="2514"/><span>n-éisteacht comhbúidh agus sin?</span></p>
<lb n="2515"/>
<lb n="2516"/><p><span>Mar an gcédna ar n-anam, bí sólásach lúthgháireach leis an</span>
<lb n="2517"/><span>bhfírinne agus bí buaidheartha athamhalta leis an mbréig, agus ní</span>
<lb n="2518"/><span>féidir leis ar énmhodh ciúnas iná socracht d'fhághuil innte.</span>
<lb n="2519"/><span>Ar an adhbhar sin madh atá creideamh Chríost fallsa brégach agus</span>
<lb n="2520"/><span>nach éidir drochghnás as gráince agus as mallaighthe iná é d'fhagháil,</span>
<lb n="2521"/><span>cionnas dorachdaois nuimhir dho-áirmhe dhaoineadh, go</span>
<lb n="2522"/><span>mórmhór d'fhírénuibh agus d'eagnaidhibh, ar a n-aghaidh comhfada</span>
<lb n="2523"/><span>agus sin a maodhughadh an Chríost sa do crochadh nach eadh</span>
<lb n="2524"/><span>amháin go ttarcuisnighid na huile neithe daonna ar a shon acht</span>
<lb n="2525"/><span>go bhfuilngid gorta, saothar, duadh, annró, teas, fuacht, masla,</span>
<lb n="2526"/><span>míomhodh, tár, tarcuisne, bagar, boirbbriathra, sgiúrsadha,</span>
<lb n="2527"/><span>sgoráil, pianta, príosúin, gach ísbirt agus gach feólchumadh dá</span>
<lb n="2528"/><span>chruadálaigh, agus, fá dheóidh, an bás ní headh (amháin) go</span>
<lb n="2529"/><span>meanmnach móraigeantach acht fós an tan nach tteagmhuid</span>
<lb n="2530"/><span>so dháibh go mbíd ar lasadh d'fhonn a bhfaghála?  Go dearbhtha</span>
<lb n="2531"/><span>ní féidir nach bhfuil lámh láidir ag Dia isan gcúis i.</span></p>
<lb n="2532"/>
<lb n="2533"/><p><span>GO NDEARBHANN ADHRADH FOIRIMLEACH NA</span>
<lb n="2534"/><span>CCRÍOSTAIDHTHE AN CREIDEAMH DO BHEITH FÍOR.</span></p>
<lb n="2535"/>
<lb n="2536"/><p><span>Caib. 10.</span></p>
<lb n="2537"/>
<lb n="2538"/><p><span>Do fhoillsigheamar cheana as cúisibh prionnsapálta na</span>
<lb n="2539"/><span>beathadh críostaidhe, .i. as an gcreideamh, as freacar an</span>
<lb n="2540"/><span>scrioptúir naomhtha agus as an urnaighthe, ó ngeintear, ó n-oiltear,</span>
<lb n="2541"/><span>ó médaighthear agus ó bhfoirbhthighear an bheatha chédna, ar</span>
<lb n="2542"/><span>gcreideamh féin do bheith roifhíor, d'easbhaidh an n-uile</span>
<lb n="2543"/><span>fhallsachta agus bréige.  Agus as iad na cúisi rémhráidhte (si) as</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2544"/><p><span>cúisi innmheadhónacha dhi.  Anois ámh siobhólam ar na</span>
<lb n="2545"/><span>cúisibh foirimleacha mar neithe do-bheir congnamh agus do-ní</span>
<lb n="2546"/><span>foghnamh do na cúisibh innmheadhónacha; agus as iad sin na</span>
<lb n="2547"/><span>sácramuinteadha agus na cerimonias hordaighthear a ttimcheall</span>
<lb n="2548"/><span>na sácramuinteadha; óir as lé hadhradh foirimleach an chreidimh</span>
<lb n="2549"/><span>chríostaidhe bheanuid go huilidhe.  Agus dochum gan bheith liosta</span>
<lb n="2550"/><span>ag tráchtadh ar gach aon díobh fá leith, cruinneócham a gceann</span>
<lb n="2551"/><span>a chéile iad go hiomlán mar aonchorp dénta d'iomad ball.  An</span>
<lb n="2552"/><span>tan gurab dochum na sacramuinteadh atáid na huile cerimonias,</span>
<lb n="2553"/><span>agus na sácramuinnteadha féin dochum aontsacramainte prionsapáilte</span>
<lb n="2554"/><span>amháin, .i. go Naomhshácramuint na haltóra, as éidir a</span>
<lb n="2555"/><span>rádha go céillidhe gurab aoinní amháin iad.</span></p>
<lb n="2556"/>
<lb n="2557"/><p><span>Do-chímid iomorro bisioch adhbhal caoindúthrachta agus naomhthachta</span>
<lb n="2558"/><span>dá dhénamh ag na críostaidhthibh choimhlíonas go ceart</span>
<lb n="2559"/><span>cubhaidh an t-adhradh so.  Óir as feasach sinn ó thús ar gcreidimh</span>
<lb n="2560"/><span>féin gusna haimsioruibh si, as arguibh, as fiaghnuisibh agus as</span>
<lb n="2561"/><span>sompladhuibh na n-aithreach seana agus óga, lucht freacartha an</span>
<lb n="2562"/><span>adhraidh si go ceart iochtmhar, agus lucht miniostrálta na sacramuinteadh,</span>
<lb n="2563"/><span>nó ghlacas iad, do chruinniughadh foirbhtheachta móire</span>
<lb n="2564"/><span>nach raibh aca cheana agus teacht go céim ro-iongantach a naomhthacht</span>
<lb n="2565"/><span>agus a bhfíréntacht.  (Ní) féidir ámh drong d'fhagháil as</span>
<lb n="2566"/><span>urchóidighe agus as coirbthe iná an drong thathaigheas iad gan an</span>
<lb n="2567"/><span>creideamh iná an crábhadh.  Agus dochum gan labhairt ar sheanshompladhuibh,</span>
<lb n="2568"/><span>as léir dhúinn go solasghlan nach bhfuil dream as</span>
<lb n="2569"/><span>fearr, as deighbhésuigh agus as macánta iná an chuid dár sagartuibh agus</span>
<lb n="2570"/><span>dár ccléir bhíos go maith; gidheadh, nach éidir dream (d'fhagháil)</span>
<lb n="2571"/><span>as measa, as coinnealbháite agus as coirbthe iná an chuid díobh bhíos</span>
<lb n="2572"/><span>go holc.  An chuid díobh bhíos go maith, bíd coimhfíorghlan agus sin</span>
<lb n="2573"/><span>sgartha ré grádh na n-uile neithe temporálta go ngreamaighid</span>
<lb n="2574"/><span>go dosgaoilte do Dhia amháin, sa ghrádh agus a fhírinne ar son</span>
<lb n="2575"/><span>nach leasg leó an bás d'fhulang.  Gidheadh, an chuid bhíos go</span>
<lb n="2576"/><span>holc, bíd báidhte a n-uabhar, a n-iomthnúdh, a saint agus ann gach</span>
<lb n="2577"/><span>n-uile olc, ag sárughadh na n-uile commór agus sin ina ndroichbheatha,</span>
<lb n="2578"/><span>ar mhodh, ní as rodhona iná an chuid eile, nach éidir</span>
<lb n="2579"/><span>a ttabhairt dochum deaghstaide iná a leasughadh, an tan gurab</span></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2580"/><p><span>ag calcughadh isan olc bhíd lé comhairle, ré teagasg, ré achmhusán</span>
<lb n="2581"/><span>agus ré deaghshompla do thabhairt dáibh; neithe re n-iompaighear</span>
<lb n="2582"/><span>gach dream eile dá ndubháilcigh dochum maitheasa.  Ós mar</span>
<lb n="2583"/><span>so iomorro atá, agus go bhfuilid na neithe si comhfollasach agus sin</span>
<lb n="2584"/><span>ós comhair ar súl nach éidir a sénamh, fiafraighim cionnus</span>
<lb n="2585"/><span>thigid an dá éifeacht chonntrárdha sa óna samhluibh so do</span>
<lb n="2586"/><span>shacramuintibh agus do cerimonias.  As feasach mé nach sénaid</span>
<lb n="2587"/><span>na feallsaimh dhá éifeacht chonntrárdha do theacht ó énchúis</span>
<lb n="2588"/><span>amháin madh bhíd ullmhaighthe conntrárdha isan adhbhar.</span>
<lb n="2589"/><span>Óir cruadhaighidh teas na gréine an talamh agus leaghaidh an leac</span>
<lb n="2590"/><span>aighre.  An crann, iar ndaingnioghadh a fhrémh isan talamh,</span>
<lb n="2591"/><span>do-bheir bláth agus toradh uaidhe; gidheadh, madh leagthar é,</span>
<lb n="2592"/><span>críonaigh go luath.  Go dearbhtha ó atáid an dá éifeacht</span>
<lb n="2593"/><span>rémhráidhte chomhconntrárdha agus sin dá chéile go bhfuil éifeacht</span>
<lb n="2594"/><span>díobh romhaith asan droing onóraigheas na rúindiamhra naomhtha</span>
<lb n="2595"/><span>agus an t-éifeacht eile go ro-olc isan droing easonóraigheas agus</span>
<lb n="2596"/><span>mhaslaigheas na rúindiamhra cédna, ní féidir dhóibh teacht ó</span>
<lb n="2597"/><span>chúis fhallsa iná díomhaoin.  Gidheadh, ó nach lér dhúinn na</span>
<lb n="2598"/><span>héifeachta cédna chomhconntrárdha agus so isna daoinibh eile,</span>
<lb n="2599"/><span>ní féidir linn a aithearrach do chúis do thabhairt dáibh, acht</span>
<lb n="2600"/><span>madh an cleachtadh nó an gnás conntrárdha égsamhuil</span>
<lb n="2601"/><span>do-bheirid dáibh féin a n-adhradh Dé.  Go deimhin munab ó</span>
<lb n="2602"/><span>Dhia féin dobheith adhradh foirimleach an chreidimh</span>
<lb n="2603"/><span>chríostaidhe, agus muna mbeith an bhrígh agus an fhírinne dhiadha ann,</span>
<lb n="2604"/><span>ar an mhodh a mbí brígh na cúisi prionnsapálta isan ionnstramuint,</span>
<lb n="2605"/><span>níorbh fhéidir leis ar aonchor éifeacht ro-ordhruic na</span>
<lb n="2606"/><span>naomhthachta críostaidhe do gheineamhuin, do choimhéd agus do</span>
<lb n="2607"/><span>chríochnughadh.  Gidheadh, ní uaidhe féin amháin do-ní so,</span>
<lb n="2608"/><span>do bhrígh gurab ní spioratálta an bheatha chríostaidhe agus gurab</span>
<lb n="2609"/><span>isan gcuid inntleachtaigh nó tuigsigh bhíos, ní féidir lé teacht</span>
<lb n="2610"/><span>ó ionstrumaintibh corpardha amháin.  Cad é an sochar do-dhénamh</span>
<lb n="2611"/><span>don anam an baisteadh, ongadh ola agus ballsuim,</span>
<lb n="2612"/><span>deatughadh túisi, ofráil na habhluinne agus na cailísi, agus an mhéid</span>
<lb n="2613"/><span>eile don tsórt sa do neithibh foirimleachuibh ghnáthaigheas an</span>
<lb n="2614"/><span>Eagluis muna mbeithdís 'na n-ionnstramuinnteadha ag cúis</span>
<lb n="2615"/><span>uachtaraigh éigin?  Óir dámadh ó chomadóireacht daonna nó ó</span></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2616"/><p><span>chleasaibh an diabhuil do tarróngthaoi iad so isteach, níorbh</span>
<lb n="2617"/><span>fhéidir beatha comhnaomhtha lé beathaidh na ccríostaidhthe</span>
<lb n="2618"/><span>do theacht ó chleasuibh nó ó mhealltóireacht comhcoirbthe agus</span>
<lb n="2619"/><span>commallaighthe leó.</span></p>
<lb n="2620"/>
<lb n="2621"/><p><span>Acht dá n-abradh aoinneach nach é an t-adhradh so as cúis</span>
<lb n="2622"/><span>don fhoirbhtheacht, acht freacar na subháilceadh agus soichreideamh</span>
<lb n="2623"/><span>na ndaoineadh, re a ccreidid a bheith diadha; óir iad so ris</span>
<lb n="2624"/><span>an díthchioll do-níd ar na dubháilcibh do sheachna agus ar na</span>
<lb n="2625"/><span>deaghoibreachuibh do chleachtadh go buan, tig bisioch adhbhal</span>
<lb n="2626"/><span>orra go laéthamhuil réna shamhuil so do fhreacar.  Fiafraighemidne</span>
<lb n="2627"/><span>ámh 'na aghaidh so, créd an fáth a ttéid a bhfad ar</span>
<lb n="2628"/><span>seachrán ón bhfoirbhtheacht sa an drong bhíos díthchiollach a</span>
<lb n="2629"/><span>macántacht agus a ndéighbhésuibh mórálta amháin nó nach</span>
<lb n="2630"/><span>dtathaigheann na sacramainnteadha acht go hannamh?</span>
<lb n="2631"/><span>Go dearbhtha dá mbeith an t-adhradh so fallsa neamhtharbhach,</span>
<lb n="2632"/><span>ní bhfuil dá fhad dá seachónadh duine é nach móide dorachadh</span>
<lb n="2633"/><span>ar a aghaidh agus do-dhénamh bisioch a bhfreacar na subháilceadh</span>
<lb n="2634"/><span>mórálta.  Mar an gcédna ní dochum oilc acht dochum maitheasa</span>
<lb n="2635"/><span>dorachdaois na sagairt agus an chliar do-bheir tarcuisne dhó.  Sa</span>
<lb n="2636"/><span>chonntráir as léir dhúinn go laéthamhuil.</span></p>
<lb n="2637"/>
<lb n="2638"/><p><span>Arís, an tan gurab é Dia an áirdfhírinne, ní bhfuil dá mhéid</span>
<lb n="2639"/><span>dá bhfaghann neach dá solas nach móide thig a bhfogas do</span>
<lb n="2640"/><span>Dhia, agus ní bhfuil dá mhéid dá mbí ceangailte ag na bréguibh agus</span>
<lb n="2641"/><span>ag an earráid nach móide agus sin bhíos a bhfad ó Dhia.  As feasach</span>
<lb n="2642"/><span>sinn ámh an dream chleachtas agus ghnáthaigheas na rúindiamhra</span>
<lb n="2643"/><span>sa go búidh agus go riaghalta go bhfaghaid an uiriod sin suilt agus</span>
<lb n="2644"/><span>sóláis isan adhradh diadha go n-árdaighthear iad commór agus</span>
<lb n="2645"/><span>sin ós a ccionn féin nach bí mothughadh inntibh agus go mbíd</span>
<lb n="2646"/><span>doghluaiste amhuil dobheithdís gan anam.  Mar an gcédna go</span>
<lb n="2647"/><span>ndén gaidhthe gréine na naomhthachta bhíos ag deallrughadh</span>
<lb n="2648"/><span>'na ngnúisibh iad soghrádhach so-onórach do na huilibh</span>
<lb n="2649"/><span>dhearcas orra.  Agus bíodh (mar léighemíd) gur mó dobhíodh</span>
<lb n="2650"/><span>don tsórt sa ann anall-úd iná isna haimsioruibh si, ar a shon</span>
<lb n="2651"/><span>sin as feasach dúinn mórán díobh do bheith mun am so</span>
<lb n="2652"/><span>ar feadh na hEagluisi, ní headh amháin do dhaoinibh simplidhe</span>
<lb n="2653"/><span>acht fós do dhaoinibh críonna eagnuidhe.  Créd as a ttig so</span>
<lb n="2654"/><span>dháibh?  Créd as an mhídheamhuin shólásach?  Créd as a ttig</span></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2655"/><p><span>an teas spioraide teinntighe úd, na hosnadha adhanta, na</span>
<lb n="2656"/><span>milisdheóra ag seilt, agus iolgháirdeas dofhaisnéidhe na hEagluisi</span>
<lb n="2657"/><span>ag seinm go taighiúir a salm agus a cainticc?  Go dearbhtha munab</span>
<lb n="2658"/><span>ó Dhia dobheith an t-adhradh sa agus muna mbeith roifhíor, nírbh</span>
<lb n="2659"/><span>fhéidir máinidhe iná bréga bá mó d'fhagháil, an tan go bhfuil</span>
<lb n="2660"/><span>go hiomlán líonta d'fhíoghrachuibh, agus ciallaightheach.  Agus mar</span>
<lb n="2661"/><span>sin ní bheith acht díomhaoineas agus saothar a n-aisge ann gach</span>
<lb n="2662"/><span>ní dá mbean leis na rúindiamhruibh, leis na sácramaintibh, leis</span>
<lb n="2663"/><span>na teampluibh, leis na haltóruibh, leis (na) bairrínibh, leis na</span>
<lb n="2664"/><span>héidibh, leis an sailmcheadal taighiúir, agus lé gach cerimonias</span>
<lb n="2665"/><span>eile dá ngnáthaigheann an Eagluis.  Tar a cheann sin as dochum</span>
<lb n="2666"/><span>Críost d'adhradh do hordaigheadh iad go huilidhe.  Ar an</span>
<lb n="2667"/><span>adhbhar sin dá mbeithdís an uiriod sin brég ceanguilte don</span>
<lb n="2668"/><span>adhradh sa, ní tóigébhthaoi go háiridhe duine críonna eagnuidhe</span>
<lb n="2669"/><span>géirinntleachtach coimhiongantach agus sin ré mídheamhuin na</span>
<lb n="2670"/><span>sacramuinteadh agus na rúindiamhradh sa go maodhughadh na</span>
<lb n="2671"/><span>neithe diadha, agus ní mó do líonfaoi é leis an uiriod sin d'aoibhneas</span>
<lb n="2672"/><span>agus do shólásuibh neamhdha.  Óir, amhuil adubhramar cheana,</span>
<lb n="2673"/><span>dalluid na bréga an tuigsi agus druidid í ó Dhia.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="2674"/><span>sin adeirmíd ón éifeacht conntrárdha go bhfuil an t-adhradh</span>
<lb n="2675"/><span>so roifhíor agus líonta do ghrásuibh Dé.</span></p>
<lb n="2676"/>
<lb n="2677"/><p><span>Foillsighidh fós ord agus ciall na neithe do-níthear isan Eagluis</span>
<lb n="2678"/><span>nach gliocas iná tuigse dhaonna dofuair amach iad acht gurab</span>
<lb n="2679"/><span>ó Dhia féin tángadar.  Óir ní bhfuil éinní mírésúnta iná</span>
<lb n="2680"/><span>díomhaoin isan adhradh so, acht atá a ord, a chiall agus a rúindiamhair</span>
<lb n="2681"/><span>féin ag gach ní ann - ar nach laibheóram anois,</span>
<lb n="2682"/><span>gidheadh, as rún dúinn labhairt go hathchumair orra isan treas</span>
<lb n="2683"/><span>leabhar do réir mar mheasfam riachtanus ré tráchtadh orra.</span>
<lb n="2684"/><span>An tí ámh réar mian a n-eólas so d'fhághuil nísa fhearr, léghadh</span>
<lb n="2685"/><span>gluais mhínigh na ndochtúireadh, agus ré smuaineadh ar gach ní</span>
<lb n="2686"/><span>dhíobh fá leith, ní bhfuighe críoch do chur go bráth orra gan</span>
<lb n="2687"/><span>ní d'fhagháil ré sgrúdadh, an tan nach lugha an t-ord iná an</span>
<lb n="2688"/><span>coimhtheacht do-ghébhas aca so re 'roile iná ag uile obair na</span>
<lb n="2689"/><span>nádúire.  Go dearbhtha muna fear droichinntinne dosmachtaigh</span>
<lb n="2690"/><span>é, caithfe a admháil gurab ó Dhia atáid so go huile agus nach leis</span>
<lb n="2691"/><span>na daoinibh do hordaigheadh iad.</span>
<lb n="2692"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2693"/><p><span>AN CREIDEAMH DO BHEITH FÍOR AS ÉIFEACHTUIBH</span>
<lb n="2694"/><span>INMHEADHÓNACHA NA BEATHADH CRÍOSTAIDHE.</span></p>
<lb n="2695"/>
<lb n="2696"/><p><span>Caib. 11.</span></p>
<lb n="2697"/>
<lb n="2698"/><p><span>Do chruthaigheamar cheana ré résúnaibh as cúisibh innmheadhónacha</span>
<lb n="2699"/><span>agus foirimleacha na beathadh críostaidhe an</span>
<lb n="2700"/><span>creideamh do bheith fíor; anois iomorro as mithidh dúinn an</span>
<lb n="2701"/><span>ní cédna do chruthughadh as éifeachtuibh na beathadh cédna.</span>
<lb n="2702"/><span>As dá héifeachtuibh prionnsapálta ámh agus as gnáth 'na tóraigheacht,</span>
<lb n="2703"/><span>síth na hinntinne, lúthgháire agus saoirsi an anma.  Óir gan</span>
<lb n="2704"/><span>áireamh ar shompladhuibh ar n-aithreach anall-ód, as lér isan</span>
<lb n="2705"/><span>aimsir si féin nach gluaistear na críostaidhthe fíre ré anfadh</span>
<lb n="2706"/><span>iná ré stoirm buaidhridh iná inghreama dá n-éirgheann dáibh</span>
<lb n="2707"/><span>acht gur móide agus sin sheasuid go doghluaiste a n-admháil agus</span>
<lb n="2708"/><span>a gcreideamh Chríost agus bhíos sgeim orra isna trioblóidibh.  Ar</span>
<lb n="2709"/><span>an adhbhar sin as infhiafraighthe cia ó ttigid na héifeachta sa</span>
<lb n="2710"/><span>nach bhfuil dá dhlúithe dá ngreamaigheann neach do Chríost</span>
<lb n="2711"/><span>nach móide agus sin do-gheibh saoirsi agus soinionntacht anma.</span></p>
<lb n="2712"/>
<lb n="2713"/><p><span>As é iomorro as cúis don ní so, mar adeirid na críostaidhthe,</span>
<lb n="2714"/><span>.i. mar as a bhfios amháin agus a maodhughadh na ndiamharrún</span>
<lb n="2715"/><span>neamhdha atá sén síorrdhuidhe an duine, as follas nach éidir</span>
<lb n="2716"/><span>an fonn nó an t-álgas daonna do chomhnuidhe a ní ar bith mar</span>
<lb n="2717"/><span>chrích dhéighionaigh faoi Dhia féin.  Mar sin, an tsíth agus an</span>
<lb n="2718"/><span>ciúnas anma shealbhuidhid na críostaidhthe, ní féidir lé teacht</span>
<lb n="2719"/><span>ó ní ar bith acht do bhrígh gur chuirsiod reampa an chríoch</span>
<lb n="2720"/><span>dhéighionach úd as críoch fhíre.  Uime sin madh fhiafraighir</span>
<lb n="2721"/><span>do na críostaidhthibh go huilidhe créd as críoch dhéighionach</span>
<lb n="2722"/><span>don duine, freagóruid duit gurab é Dia as críoch fhíre dhó.</span>
<lb n="2723"/><span>As uime so mheasuid nach bhfuil acht neimhthní a neithibh</span>
<lb n="2724"/><span>an tsaoghuil si go huilidhe a bhfarradh Dé; agus do bhrígh go mbí</span>
<lb n="2725"/><span>dóthchas aca Dia d'fhagháil tar éis na deóraigheacht sa</span>
<lb n="2726"/><span>d'fhágbháil, a shealbhughadh agus a ghnoughadh, do-níd neamhshuim</span>
<lb n="2727"/><span>agus tarcuisne don n-uile ní dá mbí isan tsaoghal amhuil</span>
<lb n="2728"/><span>neimhthní.  As so ní ghoilleann orra maitheas tiomporálta an</span>
<lb n="2729"/><span>tsaoghuil si do chall, an tan, iar ndénamh neamhcháis dá</span>
<lb n="2730"/><span>mbeathaidh, go mbí fonn orra bás d'fhagháil, d'fhonn Dé, as</span>
<lb n="2731"/><span>árdmhaith agus as aonmhaith dháibh, d'fhaicsin.  Agus do bhrígh go</span></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2732"/><p><span>bhfuil Dia isan n-uile áit tré bheith, tré láthair agus tré chomhachtaibh,</span>
<lb n="2733"/><span>atá mar an gcédna isna críostaidhthibh tré ghrádh agus tré</span>
<lb n="2734"/><span>mhaodhughadh, amhuil bhíos an tí grádhaighthear isan tí</span>
<lb n="2735"/><span>ghrádhaigheas é.  An tan dobhíos an tí ar a mbí grádh ag neach</span>
<lb n="2736"/><span>do láthair aige, as gnáth go mbí sólás agus lúthgháire air; uime sin bí</span>
<lb n="2737"/><span>lúthgháire agus iolgháirdeas adhbhal ar na críostaidhthibh deighbheathacha</span>
<lb n="2738"/><span>Dia do mhothaighid go hinnmheadhónach do bheith</span>
<lb n="2739"/><span>do láthair aca.  Agus do bhrígh go bhfuil comhachta Dé dochuimsigh</span>
<lb n="2740"/><span>doichríochnaigh, an tráth mhothaighid go mbí Dia fabharthach</span>
<lb n="2741"/><span>dháibh, do-níd tarcuisne do na huile neithibh go neamhfhaitcheach,</span>
<lb n="2742"/><span>ar mhodh go mbí a ndóthchas agus a meisneach comhdaingion</span>
<lb n="2743"/><span>comhdoibhriste agus sin nach éidir a gcorrughadh iná a ngluasacht</span>
<lb n="2744"/><span>a n-aonphongc dá staid re bladar, re mealltóireacht, ré</span>
<lb n="2745"/><span>borbbhagar, iná ré piantuibh dá gcruadhálaigh.  Acht ó nach</span>
<lb n="2746"/><span>éidir leis an duine an ciúnas agus an tsíth, an tsaoirsi agus an tsuinionntacht</span>
<lb n="2747"/><span>anma sa d'fhághail ó nádúir amháin tré thoirmeasg</span>
<lb n="2748"/><span>na neithe somhothaighthe agus anbhfainne na tuiccsi, as éigin a</span>
<lb n="2749"/><span>admháil gurab tiodhlaice neamhdha an tsíth agus an ciúnas anma</span>
<lb n="2750"/><span>sa; sa bhrígh a mbí Dia agus an sén síorrdhuidhe do gealladh dúinn</span>
<lb n="2751"/><span>go buan ó fhonn agus ó ghrádh do láthair aguinn.</span></p>
<lb n="2752"/>
<lb n="2753"/><p><span>Gurab é so ámh as cúis síthe, sóláis agus saoirsi do na creidmheachuibh,</span>
<lb n="2754"/><span>as follas é as nach bhfuil ar n-anam acht 'na aon agus a</span>
<lb n="2755"/><span>chomhachtadha go huilidhe arna bhfrémhughadh ina bheith, ar</span>
<lb n="2756"/><span>mhodh, an uair bhíos aonchomhachta dhíobh a n-oibriughadh</span>
<lb n="2757"/><span>go hiomlán, nach éidir leis úsáid do dhénamh don chomhachta</span>
<lb n="2758"/><span>eile.  Fá mar do-bhéradh neach aire go grinn do mhaodhughadh,</span>
<lb n="2759"/><span>as éigin an feadh bhias asan maodhughadh go léigionn oificc na</span>
<lb n="2760"/><span>gcomhacht eile ar lár; mar an gcédna ní féidir leis an tí ar a</span>
<lb n="2761"/><span>mbí doilgheas nó crádh mór maodhughadh do dhénamh.  Ar</span>
<lb n="2762"/><span>an adhbhar sin dá mealltaoi na críostaidhthe leis an gcreideamh</span>
<lb n="2763"/><span>díomhaoin si, ní féidir go ttiobhradh cúis uachtarach ar bith</span>
<lb n="2764"/><span>congnamh dá ndaingnioghadh isan tseachrán sin, agus mar sin ní</span>
<lb n="2765"/><span>bheithdís acht mar do-rinne an nádúir iad, agus fós do laigeóbhthaoi</span>
<lb n="2766"/><span>ar mhodh éigin leis an sárughadh salach sa na fírinne na neithe</span>
<lb n="2767"/><span>atá ó nádúir féin aca.  Cionnus dá bhrígh sin do fhédfadaois a</span>
<lb n="2768"/><span>n-ainnisi romhóir, a n-inghreim agus a ndólásuibh an choirp</span>
<lb n="2769"/><span>síth, sólás agus saoirsi dhoghluaiste inntinne do choimhéd, go</span>
<lb n="2770"/><span>háiridhe an tan nach beagán do choimhlíon so acht nuimhir</span></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2771"/><p><span>dho-áirmhe?  Na feallsaimh iomorro, ní mó iná beirt chuirid</span>
<lb n="2772"/><span>inar n-aghaidh; as féidir linne ámh nuimhir dhofhaisnéidhe dá</span>
<lb n="2773"/><span>gach cinél ar feadh na cruinne do chur 'na n-aghaidh-sean, do</span>
<lb n="2774"/><span>shealbhaidh go dobhuaidheartha an tsíth agus an tsaoirsi inntinne</span>
<lb n="2775"/><span>so a n-annróidhtibh agus a ndólásuibh romhóra gan d'arm cosanta</span>
<lb n="2776"/><span>aca acht an Críost so do crochadh do ghairm agus do ghuidhe agus</span>
<lb n="2777"/><span>bheith dá shíormholadh óna n-uile chroidhe.</span></p>
<lb n="2778"/>
<lb n="2779"/><p><span>Mar ar gcédna as feasach sinn agus as amhlaidh dofuaramar ó</span>
<lb n="2780"/><span>na seanuibh táinic romhuinn go bhfásann síth, sólás agus saoirsi an</span>
<lb n="2781"/><span>duine ré bisioch do theacht air isan gcreideamh agus a naomhthacht</span>
<lb n="2782"/><span>na beatha críostaidhe.  Ní nárbh fhéidir do theacht ar aonchor</span>
<lb n="2783"/><span>muna mbeith an creideamh, an dóthchas agus a n-admháil fíor agus</span>
<lb n="2784"/><span>súil ré maith chinnte d'fhagháil uathaibh.  Óir ní bhfuil dá fhad</span>
<lb n="2785"/><span>dá ttéid neach ar a aghaidh a ndíorchacht na beatha nach</span>
<lb n="2786"/><span>comhfada agus sin thig a n-eólas na fírinne, a bhfreacar na maitheasa</span>
<lb n="2787"/><span>agus a seachna na locht.  Uime sin muna bhfaghadh an críostaidhe</span>
<lb n="2788"/><span>maith fhíre a mbisioch na beathadh sa, nírbh fhéidir a shólás do</span>
<lb n="2789"/><span>mhédughadh, acht ní bhfuil dá mhéd do mhothóchadh nó do</span>
<lb n="2790"/><span>thuigfeadh é féin arna mhealladh nach móide agus sin dobheith</span>
<lb n="2791"/><span>dólás, dobrón agus míchiúnas inntinne air.</span></p>
<lb n="2792"/>
<lb n="2793"/><p><span>As daingion an dearbhadh ar an ní so beatha na ndaoineadh</span>
<lb n="2794"/><span>riaghalta.  Óir do-chímid go laéthamhuil nuimhir dho-áirmhe</span>
<lb n="2795"/><span>d'fhearuibh agus do mhnáibh, d'fhonn beathadh nísa fhoirbhthe,</span>
<lb n="2796"/><span>ag dul go clabhstraibh comhanga, ag tréigean a n-aithreadh,</span>
<lb n="2797"/><span>a ngaoil, a gcáirdeadh, a n-uile shaidhbhris, a n-aoibhnis agus a</span>
<lb n="2798"/><span>n-antola maraon réna saoirsi dhíleas, ag dul a gcuideachta agus a</span>
<lb n="2799"/><span>gcomhluadar choigcríoch nach feas dáibh cia iad, ag umhlughadh</span>
<lb n="2800"/><span>dáibh san n-uile ní go pongcamhuil óna n-uile chroidhe, ar mhodh,</span>
<lb n="2801"/><span>do thaoibh na neithe foirimleacha, nach deónaighthear énní</span>
<lb n="2802"/><span>dháibh acht an mhéid as fírriachtanas dochum na beathadh</span>
<lb n="2803"/><span>daonna d'oileamhuin, agus sin féin ré toil a n-uachtaráin, rear féidir</span>
<lb n="2804"/><span>go laéthamhuil a mhalairt nó a bhuain díobh go hiomlán, ionnus</span>
<lb n="2805"/><span>nach bí énní díleas iná cinnte ag aoinneach aca acht na huile</span>
<lb n="2806"/><span>neithe coitchionn do na huilibh.  Do thaoibh iomorro maitheas'</span>
<lb n="2807"/><span>inmheadhónaigh an chuirp, coimhédaid gan bhearnadh geanmnuigheacht</span>
<lb n="2808"/><span>an anma agus an chuirp, claodhbhrúdhaid an fheóil ré</span>
<lb n="2809"/><span>dúsgadh, ré troisgthibh agus ré habstainéid, agus cuibhrighid go cruaidh</span>
<lb n="2810"/><span>ainmiana agus antoil na ccédfadh.  Do thaoibh fós maitheasa an</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2811"/><p><span>anma, tréigid go deóntach an ní as muirnighe ag an duine, .i.</span>
<lb n="2812"/><span>an toil shaor, agus ní bhí do thoil iná do neamhthoil aca acht a</span>
<lb n="2813"/><span>ttoil do bheith ceanguilte go síorrdhuidhe do thoil a n-uachtaráin</span>
<lb n="2814"/><span>agus gan a bheag dá ttoil féin d'iarraidh iná do shanntughadh go</span>
<lb n="2815"/><span>bráth.  Agus do bhrígh gur thréigsiod na huile neithe a mbí</span>
<lb n="2816"/><span>aoibhneas nó sólás ag daoinibh an tsaoghuil si, atá fonn comhmór</span>
<lb n="2817"/><span>agus sin orra san bhfoirbhtheacht nach bhfuil dream as súgaighe agus</span>
<lb n="2818"/><span>as sólásaighe chaitheas a n-aimsir iná iad, ar mhodh go measfá</span>
<lb n="2819"/><span>gurab a n-aoibhneas romhór dobheithdís do ghnáth, ag dul ar a</span>
<lb n="2820"/><span>n-aghaidh go laéthamhuil a mbarr síthe agus sóláis agus ag iolgháirdiughadh</span>
<lb n="2821"/><span>a moladh agus a maodhughadh an Chríost so do crochadh,</span>
<lb n="2822"/><span>ionnas madh fhiafraighir dhíobh créd fáth a lúthgháire nó a</span>
<lb n="2823"/><span>sóláis, freagóruid d'aoinmhéin gurab a nÍosa Críost do crochadh</span>
<lb n="2824"/><span>atá a n-uile shólás, aoibhneas agus áineas, agus nach bhfuil suim</span>
<lb n="2825"/><span>nó cás aca a ní ar bith acht ann féin nó isna neithibh bheanas</span>
<lb n="2826"/><span>leis.</span></p>
<lb n="2827"/>
<lb n="2828"/><p><span>Do chéidneithibh, adeirmíd nach éidir a thaisbénamh re</span>
<lb n="2829"/><span>résúnaibh céillidhe ar bith gurab ó leimhe nó ó sheachrán tig an</span>
<lb n="2830"/><span>lúthgháire so dháibh, ar an adhbhar nach daoine uirísle iná</span>
<lb n="2831"/><span>simplidhe amháin bhíos mar so acht daoine ro-ordhraice a n-eagna</span>
<lb n="2832"/><span>agus a bhfoghluim d'aitheónadh go ro-uras an earráid si - dámadh</span>
<lb n="2833"/><span>earráid í - agus sin tréna n-eagna agus tré fhoirbhtheacht a mbeatha.</span>
<lb n="2834"/><span>Óir ní féidir lé ceilg iná lé meabhuil marthuin go buan a bhfochair</span>
<lb n="2835"/><span>na heagna agus na deighbheatha.  Ós a chionn so, an tan go ndénuid</span>
<lb n="2836"/><span>an dream so a n-uile dhíthchioll ar éirghe gusan gcéim as airde</span>
<lb n="2837"/><span>don fhoirbhtheacht, agus nach bhfuil foirbhtheacht ar an tsaoghal</span>
<lb n="2838"/><span>so as mó iná an fhoirbhtheacht tairgidsion d'fhagháil, .i. an</span>
<lb n="2839"/><span>bheatha riaghalta chríostaidhe, anna bhfaghthar áirdchéim</span>
<lb n="2840"/><span>na foirbhtheachta, leanaidh nach bhfuil dream as oireamhnaigh</span>
<lb n="2841"/><span>iná iad dochum na n-árdsholas neamhdha do ghlacadh.  Ar an</span>
<lb n="2842"/><span>adhbhar sin muna mbeith creideamh Chríost fíor, níorbh fhéidir,</span>
<lb n="2843"/><span>leis an bhfad so d'aimsir, nach bhfuighthí amach a fhallsacht leó</span>
<lb n="2844"/><span>nó nach ttuigfeadh dream éigin dá mbeith cealg nó mailís ann.</span>
<lb n="2845"/><span>Agus níorbh fhéidir lé daoinibh comhordhraic agus sin síth agus saoirsi do</span>
<lb n="2846"/><span>choimhéd agus bheith go súgach sólásach do shíor a n-árdmhodhsaine</span>
<lb n="2847"/><span>inntinne dá mbeith an creideamh fallsa.  Sa chonntráir as follas</span>
<lb n="2848"/><span>don n-uile.  Óir ní headh amháin gur dhaingnigheadar an</span>
<lb n="2849"/><span>creideamh ós cách réna mbriathruibh, réna seanmóir agus réna</span>
<lb n="2850"/><span>ndeaghshompla acht fós réna sgríbheinn agus réna sólás a n-inghreim</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2851"/><p><span>agus a mbuaidhreadh an tsaoghail si.  Agus mar sin as cinnte gur fada</span>
<lb n="2852"/><span>cealg agus meabhuil ó chreideamh Chríost.</span></p>
<lb n="2853"/>
<lb n="2854"/><p><span>Arís, as nádúir don n-uile chúis as an maith atá ann fonn</span>
<lb n="2855"/><span>do bheith air é féin do dhortadh agus do ruinn agus an mhéid gur féidir</span>
<lb n="2856"/><span>leis a éifeacht do dhíriughadh dochum a chríche, go mórmhór</span>
<lb n="2857"/><span>madh fhilleann an t-éifeacht air.  Agus ní bhfuil dá fhoicse dá ttig</span>
<lb n="2858"/><span>an t-éifeacht don chrích nach móide agus sin bhíos síth agus sólás aige.</span>
<lb n="2859"/><span>Acht as é Dia an árdmhaith dhochuimsigh atá rofhonnmhar ar</span>
<lb n="2860"/><span>a mhaith do ruinn go fial fairsing ar na huilibh; ar an adhbhar</span>
<lb n="2861"/><span>sin dírighidh sé na huile fhilleas air dochum a gcríche, do réir</span>
<lb n="2862"/><span>mar thuillid, dochum síthe agus sóláis d'fhághuil innte.  Dá</span>
<lb n="2863"/><span>bhrígh sin ó nach éidir dream d'fhagháil as dúthrachtaigh agus as</span>
<lb n="2864"/><span>diongmhálta fhilleas ar Dhia iná na deaghdhaoine riaghalta,</span>
<lb n="2865"/><span>as éigin go ndírigheann Dia iad dochum na críche, anna bhfuighid</span>
<lb n="2866"/><span>ciúnas, síth agus sólás.  Iad so iomorro ré dul ar a n-aghaidh isan</span>
<lb n="2867"/><span>gcreideamh go laéthamhuil, daingnighthear iad ann, ar mhodh</span>
<lb n="2868"/><span>go bhfaghaid síth agus suaimhneas inntinne a gCríost agus go ndénuid</span>
<lb n="2869"/><span>neamhshuim agus tarcuisne do na huilibh mar neithe gan tádhbhacht</span>
<lb n="2870"/><span>ar a shon-san amháin.  Ar an adhbhar so as follas nach bhfuil</span>
<lb n="2871"/><span>fallsacht ar bith isan gcreideamh sin.  Nó dá mbeith, níorbh</span>
<lb n="2872"/><span>fhéidir leó theacht gusan gciúnas fíre ré bhfuil súil aca, bíodh</span>
<lb n="2873"/><span>go ttréigfedís an sólás fallsa so na hinntinne ré Dia dá ndíriughadh</span>
<lb n="2874"/><span>uaidhe.</span></p>
<lb n="2875"/>
<lb n="2876"/><p><span>Mar an gcédna is a ngrádh éigin frémhaighthear an n-uile</span>
<lb n="2877"/><span>lúthgháire.  Óir as é an grádh céidghníomh na toile, óna ttigid</span>
<lb n="2878"/><span>na gníomha eile.  Ar an adhbhar sin ó nach a maith ar bith</span>
<lb n="2879"/><span>soibhriste nó nádúrtha an anma choimhsheasas an lúthgháire</span>
<lb n="2880"/><span>agus an t-iolgháirdiughadh meanma agus inntinne as follas a ngnúisibh</span>
<lb n="2881"/><span>na ndaoineadh so, acht go ndearbhuid as bél a chéile d'aoinmhéin</span>
<lb n="2882"/><span>gurab ó ghrádh an Íosa Críost so do crochadh dothig, go deimhin ní</span>
<lb n="2883"/><span>féidir an lúthgháire (so) do bheith arna frémhughadh a n-ainbhfios</span>
<lb n="2884"/><span>ar bith, a seachrán iná a ngrádh díomhaoin; óir ní bhfuil</span>
<lb n="2885"/><span>dá dhíorcha agus dá naomhtha dá ttiobhradaois a mbeatha i</span>
<lb n="2886"/><span>ttír nach móide agus sin dorachadh an lúthgháire sin agus an sólás ar</span>
<lb n="2887"/><span>gcúl.  Óir, amhuil adubhramar cheana, muna mbeith creideamh</span>
<lb n="2888"/><span>ar bith Chríost ann, as soilléire sa chách go laéthamhuil do</span>
<lb n="2889"/><span>thuigfedís iad féin arna mealladh, ag grádhughadh neimhthní,</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2890"/><p><span>ní gan amhras do chuirfeadh barr dóláis agus doimheanma orra.</span>
<lb n="2891"/><span>Gidheadh, foillsighidh macántacht na mbés, suilbhireacht na</span>
<lb n="2892"/><span>gnúisi agus comhardha na naomhthachta bhíos ag deallradh 'na</span>
<lb n="2893"/><span>n-édan, tré a mbí umhla agus onóir ag na huilibh dháibh, nach mar</span>
<lb n="2894"/><span>sin atá an chúis, an tan gur a mbarr lúthghára, sóláis agus suilbhireachta</span>
<lb n="2895"/><span>bhíd ag dul do shíor.</span></p>
<lb n="2896"/>
<lb n="2897"/><p><span>AN CREIDEAMH DO BHEITH FÍOR AS ÉIFEACHTUIBH</span>
<lb n="2898"/><span>FOIRIMLEACHUIBH NA BEATHADH CRÍOSTAIDHE.</span></p>
<lb n="2899"/>
<lb n="2900"/><p><span>Caib. 12.</span></p>
<lb n="2901"/>
<lb n="2902"/><p><span>Do-geibhthear éifeacht eile as beathaidh na gcríostaidhthe</span>
<lb n="2903"/><span>fhoillsigheas é féin go mórmhór isan duine fhoirimleach, ina</span>
<lb n="2904"/><span>mbésuibh, ina gclaontuibh nádúrtha agus ina n-iomchar, ar a mbí</span>
<lb n="2905"/><span>mar an gcédna boladh diadha do-bheir fá-deara do mhórán</span>
<lb n="2906"/><span>reuerens do thabhairt dháibh agus beagnach a n-adhradh.  As ar</span>
<lb n="2907"/><span>meinic táinic gur chriothnaigh gnúis onórach na n-uirísiol daoine</span>
<lb n="2908"/><span>uaibhreacha fiadhánta, amhuil léghthar ar an oilphéist</span>
<lb n="2909"/><span>rochruadálaigh rochomhachtaigh úd Atila ríogh na Hunnach,</span>
<lb n="2910"/><span>nár criothnaigheadh ariamh re hár daoineadh dá mhéid iná ré</span>
<lb n="2911"/><span>rinn sluaigh dá neartmhaire, gidheadh, do chuir an comhrádh</span>
<lb n="2912"/><span>do-rinne an Pápa naomhtha S. Leóne leis a bhfochair Ravenna</span>
<lb n="2913"/><span>fá-deara dhó gluasacht as an Iodáille ar fad.  Ní do chuir iongnamh</span>
<lb n="2914"/><span>adhbhal ar a raibh do láthair, tíoránach comhdúr coimhdiabhlaidhe</span>
<lb n="2915"/><span>leis ní headh amháin do thabhairt onóra agus reverens</span>
<lb n="2916"/><span>don naomh acht fós d'umhlughadh dhó gan mhoill agus do thriall ar a</span>
<lb n="2917"/><span>ais as an ríoghacht go hiomlán.  Mar an gcédna, iar sgrios iliomad</span>
<lb n="2918"/><span>réigiún agus ríoghacht agus iar leadramh nuimhre dofhaisnéidhe don</span>
<lb n="2919"/><span>chineadh daonna don impire rochruadálach ro-ainmianta úd na</span>
<lb n="2920"/><span>nGóti, dárbh ainm Totila, ar bhfaicsin S. Benéid, manach</span>
<lb n="2921"/><span>fíorbhocht, dó, do bhuail a bhél fá thalamh agus níorbh fhéidir leis</span>
<lb n="2922"/><span>gnúis neamhdha an naoimh d'fhulang, ar mhodh gurab ar éigin do</span>
<lb n="2923"/><span>éirigh ar chomhairle an naoimh féin 'na sheasamh.  Arís, dob éigin</span>
<lb n="2924"/><span>don Impire Theodosius, tar éis fillte ón ármhach iongantach úd na</span>
<lb n="2925"/><span>Thesalonica, umhladh d'ughdarrás S. Ambróis, easpuig Milán,</span>
<lb n="2926"/><span>agus gan</span></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="2927"/><p><span>teacht isteach don eagluis nó gur choimhlíon an bhreith aithrighe</span>
<lb n="2928"/><span>do chuir an naomh air.  Go dearbhtha as luaithe do chríochnóchadh</span>
<lb n="2929"/><span>an lá agam iná iliomad do na mórchásuibh si, acht (do</span>
<lb n="2930"/><span>bhrígh) go bhfuilid réna léghadh go coitchionn ag na hughdaruibh,</span>
<lb n="2931"/><span>léigim thoram iad.  Agus do bhrígh go bhfaicmíd go meinic daoine</span>
<lb n="2932"/><span>borba uaibhreacha rochorthacha ag malairt a mbriathar agus a</span>
<lb n="2933"/><span>n-inntinne do láthair na ndaoineadh naomhtha agus ag leasughadh a</span>
<lb n="2934"/><span>mbeathadh tré fhíoraithríghe do dhénamh ó chroidhe.  Óir</span>
<lb n="2935"/><span>deaghmhaisigh agus órnálaidh an Spiorad Dhiadha úd iad, eidir fhior</span>
<lb n="2936"/><span>agus mhnaoi, na hóga ré sgéimh ro-iongantaigh, na seana ré léithe</span>
<lb n="2937"/><span>onóraigh, ar mhodh, do réir an riachtanuis, go mbíd sealad</span>
<lb n="2938"/><span>soghrádhach agus sealad eile 'na gcúis chriothnaimh, eagla agus</span>
<lb n="2939"/><span>uathbháis ag an droing dhearcas orra.</span></p>
<lb n="2940"/>
<lb n="2941"/><p><span>As é iomorro cúis adeirmíd bheith ag an éifeacht so, sgéimh</span>
<lb n="2942"/><span>ós nádúir an anma, .i. grása Dé, dheaghmhaisigheas go sgiamhach</span>
<lb n="2943"/><span>breaghdha an tuigsi agus an toil agus gach cuid eile don anam.  Óir as</span>
<lb n="2944"/><span>gnáth an t-anam ag malartughadh an choirp do réir na smuaineadh</span>
<lb n="2945"/><span>bhíos aige go hinnmheadhónach; fá mar théghas an corp</span>
<lb n="2946"/><span>chum drúisi madh bhíonn smuaineadh collaidhe isan anam, agus</span>
<lb n="2947"/><span>mar lasas an duine dochum díoghaltuis ó smuaineadh fuatha do</span>
<lb n="2948"/><span>bheith isan anam, ar mhodh gur feasach gach aon claochadh</span>
<lb n="2949"/><span>do theacht ar an gcorp go foirimleach do réir na smuaineadh</span>
<lb n="2950"/><span>bhíos go hinnmheadhónach isan anam; fá mar thig dath bán</span>
<lb n="2951"/><span>nó oghar ar an duine ó eagla, agus mar dheargas sé ó fheirg nó ó</span>
<lb n="2952"/><span>náire, ionnus madh as sólás nó dólás bhíos isan anam go n-aitheantar</span>
<lb n="2953"/><span>go hurus ar an aghaidh.  Dá bhrígh sin mar as éigin don</span>
<lb n="2954"/><span>tuigsi úsáid do dhénamh d'ionnstrumaintibh corpardha, as gnáth</span>
<lb n="2955"/><span>dhi an toircheas bhíos aice, go háiridhe madh bhíonn neartmhar,</span>
<lb n="2956"/><span>do theilgean san chorp, go mórmhór isna súilibh agus isan édan.</span>
<lb n="2957"/><span>Óir aithnighemid na daoine uaibhreacha ar a ngnúis, na daoine</span>
<lb n="2958"/><span>cruadhálacha ar rinn uathbhásaigh a súl, na daoine neimhgheanmnaigh</span>
<lb n="2959"/><span>ar a ndearcadh mailísioch.  As meinic fós lotuid</span>
<lb n="2960"/><span>cailleacha piseógacha daoine lé béim súl do dhénamh dháibh.</span>
<lb n="2961"/><span>Fá dhéoidh, ní féidir lé gliocas iná re heagna ciabé cleachtadh</span>
<lb n="2962"/><span>olc nó maith bhíos isan duine do cheilt nó d'fholach comhmaith</span>
<lb n="2963"/><span>agus sin nach brúchtfaidh amach uair éigin.  Mar sin ó as ní cosmhuil</span></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="2964"/><p><span>leis féin do-ní an n-uile ghníomhach, agus go bhfoillsigheann an</span>
<lb n="2965"/><span>n-uile éifeacht an chúis ó ngeintear é, ní féidir nach ó sgéimh</span>
<lb n="2966"/><span>agus ó bhreaghdhacht an anma agus ó fhíréntacht na beatha thig</span>
<lb n="2967"/><span>deaghmhaise, sgéimh agus deallradh foirimleach na gcríostaidhthe agus</span>
<lb n="2968"/><span>an ghnúis shuilbhir sho-onórach agus na bésa maordha macánta</span>
<lb n="2969"/><span>nach lér a ndaoinibh ar bith eile.</span></p>
<lb n="2970"/>
<lb n="2971"/><p><span>Go deimhin fós as feasach sin go mbí an uiriod sin bríogha</span>
<lb n="2972"/><span>agus cumais aca ar na peacachuibh d'iompúdh nach bhfaghthar</span>
<lb n="2973"/><span>leigheas as diongmhála agus as neartmhuire réna ttairing óna</span>
<lb n="2974"/><span>ndrochstaid go slighidh na foirbhtheachta agus na fírinne iná iad.</span>
<lb n="2975"/><span>As feasach inn mar an gcédna gurab mó go mór an sochar agus an</span>
<lb n="2976"/><span>tarbha do-rinne deaghshompla na bhfírén simplidhe agus na gcríostaidhe</span>
<lb n="2977"/><span>do-bheir a mbeatha suas go ceart coinsiasach cráibhtheach</span>
<lb n="2978"/><span>do na daoinibh iná ráidhte na bhfeallsamh, acfainn</span>
<lb n="2979"/><span>labhartha na n-eagnuidheadh, agus míorbhuileadha móra d'fhaicsin</span>
<lb n="2980"/><span>nó do chlos.  Óir as meinic do-chímid daoine rochumasacha</span>
<lb n="2981"/><span>rofhoghlamtha ag seanmóir agus ag teagasg neithe ro-árda agus cách (ag)</span>
<lb n="2982"/><span>éisteacht riú go ro-aireach; gidheadh, do bhrígh nach bí a mbeatha</span>
<lb n="2983"/><span>iná a mbésa do réir a mbriathar, ní mór go ndénuid a bheag do</span>
<lb n="2984"/><span>shochar don Eagluis, amháin moladh beag díomhaoin agus meas</span>
<lb n="2985"/><span>daoine eagnuidhe foghlamtha deaghlabhartha do bheith orra.</span>
<lb n="2986"/><span>Mar an gcédna do-rinneadh iomad móirmhíorbhuileadha isna</span>
<lb n="2987"/><span>haimsioruibh si féin nach dearna mórán sochair do leasughadh</span>
<lb n="2988"/><span>na beatha.  Óir do-chímid comhchruinniughadh mór daoineadh</span>
<lb n="2989"/><span>isan áit a ndéntar míorbhuile; gidheadh, ní mór dhíobh do-chímid</span>
<lb n="2990"/><span>dá leasughadh féin.  Gidheadh, as feasach sinn agus do-chímid</span>
<lb n="2991"/><span>nuimhir dhofhaisnéidhe ní headh amháin do dhaoinibh</span>
<lb n="2992"/><span>simplidhe acht fós do dhaoinibh críonna foghlamtha ag dénamh</span>
<lb n="2993"/><span>aithrighe agus ag filleadh ar Dhia óna n-uile chroidhe as an deaghshompla</span>
<lb n="2994"/><span>do-bheirid na críostaidhthe fíre fírénta uatha a</span>
<lb n="2995"/><span>bhfoirbhtheacht a mbeathadh.  As feasach inn fós iliomad do</span>
<lb n="2996"/><span>dhaoinibh ainmianacha uaibhreacha do leasughadh a mbeatha</span>
<lb n="2997"/><span>ar gclos deaghchlúdha naomhthachta na bhfírén agus na gcríostaidhthe</span>
<lb n="2998"/><span>fíre, agus do thréigean gach aoibhnis, gach áinis agus gach</span>
<lb n="2999"/><span>antola dá raibh aca ar an tsaoghal sa agus do dhul go naomhchomhluadar</span>
<lb n="3000"/><span>na druinge iomchras cruadhchuing na staide riaghalta</span>
<lb n="3001"/><span>agus do thabhairt a mbeatha suas go naomhtha beannaighthe.</span>
<lb n="3002"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="3003"/><p><span>Ar an adhbhar so as follas as na neithibh si brígh éigin do</span>
<lb n="3004"/><span>bheith a mbeathaidh na gcríostaidhthe ó ngeintear na héifeachta</span>
<lb n="3005"/><span>ro-iongantacha so.  Óir ní oibrigheann an corp uaidhe féin isan</span>
<lb n="3006"/><span>spioraid.  Agus as comhardha air sin nach bhfuilngid na coirp rofhoirmeamhla,</span>
<lb n="3007"/><span>mar atáid na flaitheamhnuis, oibriughadh corpardha</span>
<lb n="3008"/><span>ar bith.  Óir ní oibrigheann an teine san bhflaitheamhnas a</span>
<lb n="3009"/><span>bhfuil, bíodh go gcomhnuidheann innte.  Agus as lugha iná sin go</span>
<lb n="3010"/><span>mór as éidir leis an gcorp oibriughadh isan spioraid.  Ar an</span>
<lb n="3011"/><span>adhbhar sin ó as neithe corpardha an mhéid do-chímid go foirimleach</span>
<lb n="3012"/><span>as an mbeathaidh chríostaidhe, ní féidir leis na neithibh</span>
<lb n="3013"/><span>corpardha so oibriughadh a n-anam aonduine, ar mhodh go</span>
<lb n="3014"/><span>bhfillfeadh é dochum maitheasa commór agus sin, muna ttairngthí</span>
<lb n="3015"/><span>brígh éigin uaithe gusan anam.  Acht as í brígh as mó agus as</span>
<lb n="3016"/><span>ordhraice isan gCatoilce fíre fírénta ó a ttig an sgéimh fhoirimleach</span>
<lb n="3017"/><span>sa, an chonversáid naomhtha agus an deighbheatha mhacánta,</span>
<lb n="3018"/><span>an creideamh gan cháidh agus an grádh atá aige ar an Íosa Críost úd</span>
<lb n="3019"/><span>do crochadh; óir ar bhfás an chreidimh agus an ghrádha, fásaidh</span>
<lb n="3020"/><span>an bhreaghdhacht agus an sgéimh fhoirimleach agus tig barr neirt agus</span>
<lb n="3021"/><span>bríogha innte dochum na bpeacthach d'iompúdh.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="3022"/><span>sin ní féidir leis an gcreideamh so, oibrigheas (tré ghrádh),</span>
<lb n="3023"/><span>bheith 'na cheilg iná 'na mheabhuil, an tan nach bí brígh san</span>
<lb n="3024"/><span>bhfallsacht nó san mbréig réar féidir croidhe an duine do tholladh.</span></p>
<lb n="3025"/>
<lb n="3026"/><p><span>Ós a chionn sin as neartmhaire agus as comhachtaigh an fhírinne</span>
<lb n="3027"/><span>iná an bhrég.  Giodheadh, níor fríoth ariamh leigheas as neartmhaire</span>
<lb n="3028"/><span>agus as bríoghmhaire dochum teacht a ttír go maith beannaighthe</span>
<lb n="3029"/><span>iná an bheatha chríostaidhe, mar mhúineas comóradh</span>
<lb n="3030"/><span>na bhfeallsamh agus dhaoineadh eile dhúinn réar beag do ráinic</span>
<lb n="3031"/><span>d'iompúdh dochum deaghstaide réna bhfoghluim iná rena</span>
<lb n="3032"/><span>sompla; gidheadh, éirghid iliomad as lathaigh na locht re sompla</span>
<lb n="3033"/><span>na beathadh críostaidhe agus do-bheirid a mbeatha suas go fíorghlan</span>
<lb n="3034"/><span>gan spot gan smál.  Dá bhrígh sin ní féidir gur fallsacht</span>
<lb n="3035"/><span>dhíomhaoin iná bréga folmha as frémh don bheathaidh sin,</span>
<lb n="3036"/><span>nó no as mó do leiseóchadaois na daoine a mbeatha ré teagasg</span>
<lb n="3037"/><span>agus ré bésuibh na bhfeallsamh iná (ré sompla) na gcríostaidhthe.</span>
<lb n="3038"/><span>Ní as feasach inn do bheith 'na lom bréige.</span></p>
<lb n="3039"/>
<lb n="3040"/><p><span>Arís, an tan gurab é Dia an cédghluaisteóir, 's gan é nach</span>
<lb n="3041"/><span>éidir éinní do ghluasacht, agus go n-oibrigheann na huile go</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="3042"/><p><span>roichríonna, as cinnte gurab do na cúisibh as uaisle do-bheir</span>
<lb n="3043"/><span>cumas na héifeachta as uaisle do gheineamhuin.  As í ámh an</span>
<lb n="3044"/><span>bheatha chríostaidhe an t-éifeacht ro-uasal nach éidir do shárughadh.</span>
<lb n="3045"/><span>Ar an adhbhar sin ó bhrostaigheas Dia féin, tré oibriughadh</span>
<lb n="3046"/><span>innmheadhónach, ós cionn na tteagasg ós áird, na daoine dochum</span>
<lb n="3047"/><span>na beathadh sa tré dheaghshompladhuibh na gcreidmheach,</span>
<lb n="3048"/><span>ionnas go ngeineamh an cosmhuilidh ní cosmhuil leis féin, amhuil</span>
<lb n="3049"/><span>gheineas an ghrian agus an duine duine eile, as riachtanus a rádha</span>
<lb n="3050"/><span>gurab cúis ro-uasal an críostaidhe foirbhthe agus gurab é ionnstrumaint</span>
<lb n="3051"/><span>as roifhearr dochum a shamhla so d'éifeacht do</span>
<lb n="3052"/><span>gheineamhuin.  Ar an adhbhar sin ní brég iná fallsacht an</span>
<lb n="3053"/><span>bhríogh atá isan ionnstrumaint sin ré ccomhoibrigheann ré Dia</span>
<lb n="3054"/><span>acht áirdfhírinne.  As í iomorro as bríogh dhí, an creideamh</span>
<lb n="3055"/><span>atá ar lasadh do ghrádh adhanta, mar adubhramar cheana.</span>
<lb n="3056"/><span>Agus mar sin as fíor an creideamh críostaidhe Catoilce.</span></p>
<lb n="3057"/>
<lb n="3058"/><p><span>AN CREIDEAMH DO BHEITH FÍOR AS OIBREACHUIBH</span>
<lb n="3059"/><span>IONGANTACHA CHRÍOST, AGUS AR TÚS ÓNA CHOMHACHTA.</span></p>
<lb n="3060"/>
<lb n="3061"/><p><span>Caib. 13.</span></p>
<lb n="3062"/>
<lb n="3063"/><p><span>Foillseócham anois, re congnamh Dé, as na héifeachtuibh</span>
<lb n="3064"/><span>follasacha as lér go laéthamhuil isan Naoimh-Eagluis Chatoilce</span>
<lb n="3065"/><span>fírinne an chreidimh chríostaidhe.  Bíodh iomorro gurbh fhéidir</span>
<lb n="3066"/><span>iomad argumuinteadh agus résún roláidire do thabhairt anuas do</span>
<lb n="3067"/><span>neartughadh na fírinne so, gidheadh, do dhúil san athchumaireacht,</span>
<lb n="3068"/><span>laibheóram amháin ar na résúnuibh as éidir do bhuain</span>
<lb n="3069"/><span>as na héifeachtuibh dob fhollas isna haimsioruibh do-chuaidh</span>
<lb n="3070"/><span>thoruinn agus admhaidheas an chruinne cheathardha do bheith fíor.</span>
<lb n="3071"/><span>Dá bhrígh sin, amhuil agus do lorgairsiod na feallsaimh cúisi na</span>
<lb n="3072"/><span>neithe as na neithibh do-chonncadar isna neithibh nádúrtha,</span>
<lb n="3073"/><span>mar an gcédna cuirfeamne an Bhuaidh úd Chríost do dhealbhamar</span>
<lb n="3074"/><span>a ttús an chéidleabhair ós ar ccomhair agus sgrúdfam go grinn,</span>
<lb n="3075"/><span>an mhéid go mbean leis an adhbhar, cúise na n-éifeacht féin.</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="3076"/><p><span>Agus amhuil iar bhfaicsin nádúir na neithe do na feallsaimh gur</span>
<lb n="3077"/><span>thuigeadar as méid, as ord iongantach agus as foirbhtheacht iongantach</span>
<lb n="3078"/><span>na cruinne gurab é Dia an chúis úd as comhachtaigh, as</span>
<lb n="3079"/><span>críonna, as eagnuidhe agus as foirbhthe iná na huile, agus gurab uime</span>
<lb n="3080"/><span>sin tugadar mar ainm dhó an chédchúis, an cédghluaisteóir</span>
<lb n="3081"/><span>doghluaiste agus cédthús na n-uile neithe; mar an ccédna ar bhfaicsin</span>
<lb n="3082"/><span>Buadha an Chríost úd do crochadh dhúinne, foillseócham gurab</span>
<lb n="3083"/><span>cumhachtaigh é ós cionn an uile chomóraidh iná dée na n-uile</span>
<lb n="3084"/><span>chreideamh eile, gurab mó agus gurab fearr na hoibreacha do-rinne</span>
<lb n="3085"/><span>iná iad, agus go sáraigheann iad a n-eagna, a ccríonnacht agus a maith</span>
<lb n="3086"/><span>dochuimsigh doimheasta go dofhaisnéidhe doichríochnaigh.  As</span>
<lb n="3087"/><span>madh soilléir gurab é an Dia so an Tighearna trénmhór agus an</span>
<lb n="3088"/><span>Móir-Rí ós na huile dhée.</span></p>
<lb n="3089"/>
<lb n="3090"/><p><span>Tionsgnam ar an adhbhar sin ó na neithibh bheanas réna</span>
<lb n="3091"/><span>chumhachta.  Tugam dochum ar gcuimhne an Bhuaidh thuas</span>
<lb n="3092"/><span>ós comhair ar súl agus dénam argumuint ar an modh so: As Dia</span>
<lb n="3093"/><span>fíre agus cédchúis na n-uile an tÍosa Nasarénach sa do crochadh,</span>
<lb n="3094"/><span>adhruid na críostaidhthe, nó ní headh.  Madh as eadh, ag sin</span>
<lb n="3095"/><span>críoch ar an gconnspóid, óir madh as Dia é, as éigin an creideamh</span>
<lb n="3096"/><span>críostaidhe agus a uile theagasg do bheith fíor.  Gidheadh, munab</span>
<lb n="3097"/><span>Dia fíre é, as éigin a rádha nárbh fhéidir a smuaineadh neach bá</span>
<lb n="3098"/><span>sotalaighe, dob uaibhrighe agus bá malluighthe iná an tÍosa Nasarénach</span>
<lb n="3099"/><span>sa, 's gan é acht 'na dhuine shomharbhtha do chuir</span>
<lb n="3100"/><span>roimhe meas do bheith air féin bheith 'na Dhia romhór agus na</span>
<lb n="3101"/><span>huile dá adhradh.  As ar riachtanas a rádha go bhfuil roibhrégach,</span>
<lb n="3102"/><span>ró-olc agus fós róileamh, an tan gur chuir gníomh comhmór coimhiongantach</span>
<lb n="3103"/><span>agus sin roimhe.  An bhfuil ní as conntrárdha don</span>
<lb n="3104"/><span>n-uile résún, nó an féidir ní as díthchéillidhe, nó cúis fochuidmhe</span>
<lb n="3105"/><span>agus fanámhuid d'fhagháil as mó iná duine bocht uirísiol gan mhaoin</span>
<lb n="3106"/><span>gan saidhbhreas gan arm acht amháin cloidheamh teangamh</span>
<lb n="3107"/><span>neimhlíomhtha agus pian an bháis uathbhásaigh do chur roimhe</span>
<lb n="3108"/><span>féin cathughadh a n-aghaidh na mórdhachta diadha?  Faidhbhe</span>
<lb n="3109"/><span>na honóra as dleacht dó do bhuain de, na huile dhaoine, eidir</span>
<lb n="3110"/><span>bhocht agus nocht, truagh agus trén, comhachtach agus anbhfann, críonna</span>
<lb n="3111"/><span>agus éigcríonna, eagnuidhe agus ainbhfeasach, do smachtughadh fá</span>
<lb n="3112"/><span>chuing chreidimh nuaidh nár chlos ariamh gusan am sin?  Agus</span>
<lb n="3113"/><span>maraon leis sin adhradh, onóir agus cerimonias na ndée do léirsgrios</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="3114"/><p><span>agus an chruinne dhomhanda sa, dobhí re hiomad saoghal roimhe</span>
<lb n="3115"/><span>sin fá reachtuibh agus fá dhlighthibh áiridhe ag siobhal a n-ionnshamhuil</span>
<lb n="3116"/><span>srotha gan toirmeasg, do thairgsin d'iompúdh ar</span>
<lb n="3117"/><span>shlighidh eile agus d'fhógra ós a chionn sin é féin d'adhradh agus</span>
<lb n="3118"/><span>d'onórughadh mar Dhia?  Agus sin ní headh amháin 'na bheathaidh</span>
<lb n="3119"/><span>acht fós tar éis a bháis roisheirbh do chríochnughadh, ar chonntar</span>
<lb n="3120"/><span>nach eadh amháin go mbeith grádh agus adhradh ag na daoinibh</span>
<lb n="3121"/><span>dhó acht fós go bhfuileóngadaois a n-aghaidh na nádúire gach</span>
<lb n="3122"/><span>neithe dá ndocamhla agus dá ndo-iomchurtha dá ghrádh, agus, fá</span>
<lb n="3123"/><span>dheóidh, gan chriothnamh gan uamhan na bpian, an bás féin,</span>
<lb n="3124"/><span>as uathbhás na n-uathbhás, d'fhulang go deóntach ar a shon.</span></p>
<lb n="3125"/>
<lb n="3126"/><p><span>As annso d'fhiafróchuinn díot, ciabé don bhioth thú do-chluinfeadh</span>
<lb n="3127"/><span>aoinneach ag geallamh na neithe si do dhénamh agus</span>
<lb n="3128"/><span>d'fhoisgeóladh rún a chroidhe agus a sheicréid duit, créd adérthá?</span>
<lb n="3129"/><span>A' measfá go mbeith fear buile bá mó iná é?  Nach móide</span>
<lb n="3130"/><span>mheasfá 'na dhíol fochuidmhe agus fonámhuid é, an mhéid go</span>
<lb n="3131"/><span>mbeith breitheamhnas agad nárbh fhéidir na neithe si do</span>
<lb n="3132"/><span>dhénamh?  Dá bhrígh sin munab Dia fíre an tÍosa Nasarénach</span>
<lb n="3133"/><span>so, cad é an congnamh tug meisneach don amadán agus don chleasaighe</span>
<lb n="3134"/><span>mhallaigh cathughadh a n-aghaidh na reachta athardha, a</span>
<lb n="3135"/><span>n-aghaidh na ttriath, na ttighearnadh, na bprionnsadh, a</span>
<lb n="3136"/><span>n-aghaidh na n-eagnaidheadh agus na suadh, a n-aghaidh na cruinne</span>
<lb n="3137"/><span>ceathardha go huilidhe, a n-aghaidh chomhachta ifrinn agus fhlaitheamhnuis,</span>
<lb n="3138"/><span>agus, fá dheóidh, do chathughadh comhcruaidh agus sin</span>
<lb n="3139"/><span>go rug buaidh ar Ard-Chruthaightheóir na n-uile, ar mhodh</span>
<lb n="3140"/><span>gurab ionann meas dobhí air féin agus air Dhia, agus gur glacadh é</span>
<lb n="3141"/><span>leis an onóir agus reverens chédna bá dleacht do Dhia amháin, agus na</span>
<lb n="3142"/><span>neithe rémhráidhte go hiomlán do chomhdach go dochlaoidhte</span>
<lb n="3143"/><span>eidir iliomad námhad ré ré aimsire comhfada agus atá ó aimsir</span>
<lb n="3144"/><span>Chríost gusan am so?  Créd an t-adhbhar, a chineadh Iúdaighe,</span>
<lb n="3145"/><span>as ar fhulaing bhur nDia-sa, stiúraightheóir agus coimhédaigh an</span>
<lb n="3146"/><span>domhuin, coir chomhcoirbthe agus so gan díoghaltas?  Fiafraighim</span>
<lb n="3147"/><span>dhaoibhsi, a gheintíleacha, créd fá nár sgrios bhur ndée-si an</span>
<lb n="3148"/><span>fear so?  Cionnas do fháguibh an duine bocht tarcuisneach so,</span>
<lb n="3149"/><span>do snadhmadh ré cruadhchrann cnapach croiche agus dofuair bás,</span>
<lb n="3150"/><span>an cumas agus an neart sin 'na dhiaidh gur oibrigh fearta agus móirghníomha</span>
<lb n="3151"/><span>coimhiongantach agus sin?  Cia don mhéid úd ar a raibh</span>
<lb n="3152"/><span>meas dée, ní abruim do na daoinibh, as ionchomóraidh leis, an</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="3153"/><p><span>tan go raibh meas mallaigh ar a cceannairrge, ar a gcoirbtheacht</span>
<lb n="3154"/><span>choinnealbháite agus ar a gcoluibh gráineamhla ag an druing do</span>
<lb n="3155"/><span>bhíodh dá n-adhradh?</span></p>
<lb n="3156"/>
<lb n="3157"/><p><span>Féch nach dána míonáireach do thairgiodar drong áiridhe</span>
<lb n="3158"/><span>Apollonius Tyaneas do chur a gcomóradh ré ar gCríost-ne?  Cia</span>
<lb n="3159"/><span>léarbh fhéidir Pitagoras, Socratés, Plato, agus an mhéid eile</span>
<lb n="3160"/><span>do phrionnsaidhibh na bhfeallsamh, nó fós Alastrann uaibhreach,</span>
<lb n="3161"/><span>Cesar, agus an mhéid eile ríogh agus impireadha ordhraice agus daoine</span>
<lb n="3162"/><span>roidhearsgnuidh do chur a gcomóradh leis, an tan nach dearna</span>
<lb n="3163"/><span>énduine dhíobh sin Dia dhe féin, agus nach dearnadar go huilidhe</span>
<lb n="3164"/><span>ní beag dhá laghad a bhfarradh na neithe dho-rinne Críost agus a</span>
<lb n="3165"/><span>dhisgiobuil?  Cad é an ní mór sin do-rinne an móirchleasaighe</span>
<lb n="3166"/><span>úd as captaín do na hArabes, dárab comhainm Mahoméit?  Go</span>
<lb n="3167"/><span>deimhin ní dhubhairt ariamh gur Dhia é féin, bíodh ré neart a</span>
<lb n="3168"/><span>bhriathar, a chloidhimh, a arm, a thiodhluiceadh, agus saoirsi sgaoilte</span>
<lb n="3169"/><span>na hantola gur cheanguil an pobal barbardha ainbhfiosach</span>
<lb n="3170"/><span>aineólach na tTurcach leis féin.  Nachar admhaidh sé fós</span>
<lb n="3171"/><span>Críost go honórach, agus nárbh fhéidir leis féin ní dá laghad</span>
<lb n="3172"/><span>ariamh do sháraigh an cumas agus an gliocas daonna?  Acht ní</span>
<lb n="3173"/><span>mar sin dobhí Íosa Nasarénach.  Óir níor chuir aoinneach dá</span>
<lb n="3174"/><span>ttáinic ariamh roimhe neithe ba docamhla ré dénamh agus ré</span>
<lb n="3175"/><span>creideamh iná na neithe do-rinne Críost.  d'fhógair iomorro a</span>
<lb n="3176"/><span>chreideamh Dia bheith tríodha, .i. 'na Athair, 'na Mhac agus 'na</span>
<lb n="3177"/><span>Spiorad Naomh, 'na aoinDia i ttrí pearsannuibh deaghailte, atá</span>
<lb n="3178"/><span>'na n-aon a substaint agus a mbeith doruinnte.  As mian leis fós</span>
<lb n="3179"/><span>cách do chreideamh é féin do bheith 'na Dhia, 'na Mhac Dé,</span>
<lb n="3180"/><span>'na aon leis an Athair agus leis an Spiorad Naomh, a bheith 'na</span>
<lb n="3181"/><span>dhuine fíre, 'na mhac ag an óigh Muire, darab mian leis mar an</span>
<lb n="3182"/><span>gcédna adhradh do thabhairt mar mháthair fhíre Dé; onóir romhór</span>
<lb n="3183"/><span>agus adhradh do bheith don naomhchroich mar chomhardha ar</span>
<lb n="3184"/><span>slánaighthe, bíodh gurab í an chroch comhardha bá tarcuisnighe</span>
<lb n="3185"/><span>agus bá maslamhla dárbh fhéidir d'fhághail san tseanaimsir, do bhrígh</span>
<lb n="3186"/><span>nach mó iná corthaigh agus ciontaigh ghráineamhla do curthaoi</span>
<lb n="3187"/><span>dochum báis ré.  Ós a chionn so d'fhógair mar thiomna shíordhuidhe</span>
<lb n="3188"/><span>ar an tsuipér dhéighionach a chreideamh go ttairmiompuidhear</span>
<lb n="3189"/><span>go fíre agus go substainteach an greimín beag aráin agus an</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="3190"/><p><span>beagán fíona tar éis beagán briathar an choisreagtha inna chorp</span>
<lb n="3191"/><span>agus anna fhuil féin, gan malairt gan claochlódh ar bioth do dhénamh</span>
<lb n="3192"/><span>ar na haicídibh; agus mar sin sinne dá n-adhradh, dá nglacadh</span>
<lb n="3193"/><span>mar bhiadh agus mar dhigh amhuil lón neamhdha, tréar gheall</span>
<lb n="3194"/><span>an bheatha shíordhuidhe dhúinn; nárbh fhéidir fós d'aoinneach</span>
<lb n="3195"/><span>rochtuin go ríoghacht Dé acht don tí do haithgheinfí as uisge agus</span>
<lb n="3196"/><span>as an Spiorad Naomh.  d'fhógair fós creideamh agus géilleamh</span>
<lb n="3197"/><span>doibhriste a bhfad ón n-uile chonntabhairt do bheith don n-uile</span>
<lb n="3198"/><span>ní dá bhfuil anna sgrioptúir féin, bíodh go bhfuil iomad ann</span>
<lb n="3199"/><span>atá rodhocamhlach rochruaidh ag an tuigse dhaonna; agus nach</span>
<lb n="3200"/><span>éidir neach do shábháil gan iad so go hiomlán do chreideamh.</span>
<lb n="3201"/><span>Agus nach lór a gcreideamh go seasmhach daingean agus a n-onórughadh</span>
<lb n="3202"/><span>muna bhfuilngeam go foighidneach gach persecution agus gach</span>
<lb n="3203"/><span>inghreim do ghrádh na neithe ndofhaicse iar ttarcuisniughadh</span>
<lb n="3204"/><span>na neithe sofhaicse.  Óir adubhairt go sealbhóchamaois ar</span>
<lb n="3205"/><span>n-anmanna annar bhfoighid.  An tí cédna, ní saidhbhreas, ní</span>
<lb n="3206"/><span>honóir, ní dignit do gheall dá lucht leanamhna ar an mbeathaidh</span>
<lb n="3207"/><span>shomharbhtha so, acht na huile neithe conntrárdha dháibh sin,</span>
<lb n="3208"/><span>mar atá bochtacht, tarcuisne, masla, míomhodh, persecution,</span>
<lb n="3209"/><span>inghreim, agus ós a gcionn sin sgige, sgiúrsadha, díbeirt, príosúin,</span>
<lb n="3210"/><span>gorta agus pianta.  Agus geallaidh dhúinn, madh iomchramaoid iad</span>
<lb n="3211"/><span>sin rena ghrásuibh féin do chuidioghadh linn, go bhfuigheam</span>
<lb n="3212"/><span>naoimhshén do-aithrise uaidhe; ní do sháraigheas an tuigse</span>
<lb n="3213"/><span>dhaonna, .i. glóir shíordhuidhe ar neimh a bhfochair na n-aingeal,</span>
<lb n="3214"/><span>eiséirghe na gcorp, agus ní eile nach bhfacaidh súil, nach gcualaidh</span>
<lb n="3215"/><span>cluas agus nach ttáinic a gcroidhe dhuine ariamh.  Agus tar a cheann</span>
<lb n="3216"/><span>sin agus uile do bhuadhaidh sé gach ní dhár mhian leis, bíodh go</span>
<lb n="3217"/><span>raibh an chruinne cheathardha go huilidhe ag cathughadh</span>
<lb n="3218"/><span>'na aghaidh.  Óir do ghlacadar nuimhir dhofhaisnéidhe don</span>
<lb n="3219"/><span>n-uile aicme agus chinél daoineadh na neithe si, agus do leansad iad,</span>
<lb n="3220"/><span>ar mhodh gurab túsga do thréigfedís a mbeatha iná an creideamh</span>
<lb n="3221"/><span>so.  Agus amhuil do-chímid anois féin, do chlaonadar ríghthe,</span>
<lb n="3222"/><span>impireadha agus prionnsadha fá chuing an chreidimh si agus d'umhlaighiodar</span>
<lb n="3223"/><span>go deóntach do na ministríbh as ísle aige.</span></p>
<lb n="3224"/>
<lb n="3225"/><p><span>Cuiream ar an adhbhar sin ós comhair ar súl an bochtán</span>
<lb n="3226"/><span>Críost do measadh ar tús bheith 'na mhac saoir chrainn agus do</span></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="3227"/><p><span>bhí fá thár agus fá tharcuisne réna linn féin.  Fiafraigheam dhe</span>
<lb n="3228"/><span>cad as mian leis do dhénamh.  Freagradh dhúinn ar an modh</span>
<lb n="3229"/><span>so: Do chuir meisi, an bochtán nach bhfuil acht amhuil aoidhe</span>
<lb n="3230"/><span>ar an tsaoghal so, romham an chruinne dhomhanda so do ghairm</span>
<lb n="3231"/><span>fá mo reachtuibh agus fá mo dhlighthibh féin, dochum na ndaoine</span>
<lb n="3232"/><span>dom adhradh mar Dhia fíre a n-aondacht leis an Athair agus leis an</span>
<lb n="3233"/><span>Spiorat Naomh, agus dochum na croiche ré a snadhmfaidhear</span>
<lb n="3234"/><span>mé eidir dhá bhithbheanach agus anna bhfuighiod bás maslaightheach</span>
<lb n="3235"/><span>tarcuisneach d'adhradh mar an gcédna; agus tar éis an</span>
<lb n="3236"/><span>bháis rothruailligh rotharcuisnigh si, uile ionnstrumainnteadha</span>
<lb n="3237"/><span>mo phian agus mo pháisi agus a lorg do bheith dhá bpógadh go n-iomad</span>
<lb n="3238"/><span>reverens agus onóra, agus dá ttaisge nísa mhuirnighe agus nísa onóraigh</span>
<lb n="3239"/><span>iná ionnmhas nó óirchiste dá dhaoire.  Agus ós cionn na n-uile,</span>
<lb n="3240"/><span>adhradh rodhúthrachtach do bheith do shacrafís an aráin agus an</span>
<lb n="3241"/><span>fhíona, agus a chreideamh gurab é sin féin substaint mo choirp-si</span>
<lb n="3242"/><span>agus mh'fhola.  Arís, a chreideamh go nglantar na hanmanna ó</span>
<lb n="3243"/><span>smál na n-uile pheacadh re naomhthoinn an bhaistidh, agus go</span>
<lb n="3244"/><span>naomhthar iad féin re hungadh ola agus ballsuim.  Fá dheóidh, nach</span>
<lb n="3245"/><span>ceadaightheach a n-aoinní mo theagasg do laghdughadh acht</span>
<lb n="3246"/><span>a ghlacadh gusan siolla as lugha dhe agus a choimhéd go hiomlán</span>
<lb n="3247"/><span>gan bhearnadh.  Arís, mo mháthair ronaomhtha ó óghdhacht</span>
<lb n="3248"/><span>shíordhuidhe dhothruailligh do tógbhadh ré priveiléid speisialta</span>
<lb n="3249"/><span>ós cionn uile choradh na n-aingeal d'onórughadh, d'adhradh agus</span>
<lb n="3250"/><span>do ghuidhe a ndiaidh Dé mar bhainríoghuin agus mar bhaintighearna</span>
<lb n="3251"/><span>an domhuin.  Mo dhisgiobuil, do thoghas as iasgairibh, do</span>
<lb n="3252"/><span>ghuidhe go humhal uirísiol; a gcnámha, a luaithreamh agus a ttaise</span>
<lb n="3253"/><span>fós d'adhradh.  Dá gcluinteá an bochtán so ag aithris na neith</span>
<lb n="3254"/><span>si, nach measfá gurbh amadán gan chéill agus díol magaidh agus fochuidmhe</span>
<lb n="3255"/><span>é?</span></p>
<lb n="3256"/>
<lb n="3257"/><p><span>Gidheadh, dá ngreamaigheadh leanmhuin dá chomhrádh, ar</span>
<lb n="3258"/><span>bhfaicsin do mhagaidh-si dhó, agus go n-aibeóradh: As mian leam</span>
<lb n="3259"/><span>ní headh (amháin) na daoine do chreideamhuin go daingean na</span>
<lb n="3260"/><span>neithe rémhráidhte, acht fós a mbeatha do thabhairt suas go</span>
<lb n="3261"/><span>ceart cneasta macánta beannaighthe ar son na cúise si, neamhshuim</span>
<lb n="3262"/><span>do dhénamh do na huile neithibh talmhuidhe ar son na</span>
<lb n="3263"/><span>geallamhna tugas dáibh ar na neithibh dofhaicsi, agus ar son an</span>
<lb n="3264"/><span>ghrádha lasamhuin atá aca oram, bochtuine, tart, gorta, saothar,</span></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="3265"/><p><span>duadh, anródh, persecution, inghreim, agus fá dheóidh, uathbhás</span>
<lb n="3266"/><span>na n-uathbhás, an bás d'fhulang go rofhonnmhar, agus iad so go</span>
<lb n="3267"/><span>huile do thabhairt do roghuin sul do shénfadaois an pongc as</span>
<lb n="3268"/><span>lugha dom theagasg, nach measfá a shamhuil so do dhuine do</span>
<lb n="3269"/><span>bheith ar mire nó ar díth céille?  Acht dá gcuireadh a gceann</span>
<lb n="3270"/><span>na méide sin, ag rádha: As mian leam an mhéid si go huilidhe do</span>
<lb n="3271"/><span>thabhairt dochum críche d'aimhdheóin an domhuin; óir as mian</span>
<lb n="3272"/><span>leam comhracc a n-aghaidh ríghthe agus phrionnsaidheadh, a</span>
<lb n="3273"/><span>n-aghaidh uile chreidimh, sechta agus staide na ndée agus na ndaoineadh,</span>
<lb n="3274"/><span>agus fós a n-aghaidh neirt agus chomhachta dorcha ifrinn,</span>
<lb n="3275"/><span>agus an chraobh agus an bhuaidh do bhreith uathuibh, go dearbh</span>
<lb n="3276"/><span>as cosmhuil go lingfeadh do gháire go fairsing ort.</span></p>
<lb n="3277"/>
<lb n="3278"/><p><span>Acht dá bhfiafruightheá dhe créd an modh, cad iad na hairm</span>
<lb n="3279"/><span>réar mian leis na neith si do dhénamh, freagóraidh dhuit:</span>
<lb n="3280"/><span>Ní lé harmuibh ar bith acht lé seanmóir mo theangamh féin</span>
<lb n="3281"/><span>agus mo dhisgiobal.  Acht do bhrígh gurab gnáth bríogh mhór ag</span>
<lb n="3282"/><span>an deaghlabhairt neithe do chomhairliughadh, d'eagla aoinní</span>
<lb n="3283"/><span>dá oibreachuibh do mhaoidheamh ar mhillsiocht nó ar chumas</span>
<lb n="3284"/><span>a bhriathar, adeir gurab fada uaidhe féin an mhodh labhartha</span>
<lb n="3285"/><span>sin, agus geallaidh é féin agus a lucht leanamhna do dhénumh na neithe</span>
<lb n="3286"/><span>si ré briathruibh réidhe macánta simplidhe gan cumadóireacht</span>
<lb n="3287"/><span>gan ealadha, as cinnte go measfá a bheith ar deirgmhire.</span></p>
<lb n="3288"/>
<lb n="3289"/><p><span>Acht dá n-abradh arís: Atá a fhios agam go ttuitfe iomadamhlacht</span>
<lb n="3290"/><span>dhofhaisnéidhe dhaoineadh ar mo shon féin; gidheadh, ní</span>
<lb n="3291"/><span>bhfuil dá mhéid díobh ghébhas bás nach móide agus sin fhásfas</span>
<lb n="3292"/><span>nuimhir na gcreidmheach agus síolfaidhear mo chreideamh ar feadh</span>
<lb n="3293"/><span>críocha an domhuin.  Óir brúchtfaidh fuil mo mhairtíreach</span>
<lb n="3294"/><span>dochum bisigh mhóir amhuil síol toghtha.  Do-bhér fós d'aon</span>
<lb n="3295"/><span>do na hiasgairibh si, agus dá chomharbuibh 'na dhiaidh, mar</span>
<lb n="3296"/><span>oidhreacht shíordhuídhe, colbh biothbhuan na háirdríoghachta.</span>
<lb n="3297"/><span>Claonfad an chathair uaibhreach úd na Rómha, as baintighearna</span>
<lb n="3298"/><span>ar an domhan, agus an t-impire féin do phógadh cos mo</span>
<lb n="3299"/><span>viocáire.  Dá ccluinteá é ag innisin na móirfhearta sa, an ndéntá</span>
<lb n="3300"/><span>conntabhairt go mbeith saobhadh céille air?</span></p>
<lb n="3301"/>
<lb n="3302"/><p><span>Meas cad adeir 'na gceann so.  Sgríbheóchar leabhair dhofhaisnéidhe</span>
<lb n="3303"/><span>oram re daoinibh ro-ordhruice rofhoghlamtha do-dhénas</span>
<lb n="3304"/><span>mé féin agus mo theagasg do sheanmóir, áirdeóchas mo theagasg</span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="3305"/><p><span>ós cionn na n-uile theagasg, agus choiseónas é réna n-uile dhíthchioll;</span>
<lb n="3306"/><span>biaid mo shagairt lán d'onóir agus do reverens isna puibleachuibh;</span>
<lb n="3307"/><span>foillseóchuid mo Shoisgél agus mo theagasg a n-éidighibh</span>
<lb n="3308"/><span>sollamanta ré poimp mhóir agus re tóirsighibh ciarach ar lasadh;</span>
<lb n="3309"/><span>agus éistfid cách ris go humhal uirísiol aireach gona gceannuibh</span>
<lb n="3310"/><span>nochtaigh; nach measfá gurab brionglóideacha díomhaoine an</span>
<lb n="3311"/><span>mhéid si?</span></p>
<lb n="3312"/>
<lb n="3313"/><p><span>Fá dheóidh, cuireadh críoch ar a chomhrádh ag rádha: Do-bhérad</span>
<lb n="3314"/><span>na neithe rémhráidhte go huilidhe dochum críche leis</span>
<lb n="3315"/><span>na harmuibh si amháin adubhras, agus biaidh buaidh agam ré</span>
<lb n="3316"/><span>láimh láidir dhochlaoidhte.  Umhlóchaidh an chruinne dhomhanda</span>
<lb n="3317"/><span>so go huilidhe dhamh, agus (ní) bhfuighe aoinneach go</span>
<lb n="3318"/><span>bráth buaidh do bhreith a n-aghaidh neirt mo chreidimh.</span></p>
<lb n="3319"/>
<lb n="3320"/><p><span>Dá gcluinteá é ag aithris na neithe si, nach n-aibeórthá nárbh</span>
<lb n="3321"/><span>fhéidir lé daoinibh an domhuin, iná leis an nádúir, iná leis an</span>
<lb n="3322"/><span>móirtheaghlach úd neimhe na móirfhearta sa do dhénamh, agus</span>
<lb n="3323"/><span>gurab do Dhia amháin atáid soidhénta.  Acht do bhrígh go</span>
<lb n="3324"/><span>bhfaicmíd go ttángadar na neithe si go huilidhe dochum críche,</span>
<lb n="3325"/><span>as follas gurab é Dia amháin do-rinne an mhórobair si agus gurab é</span>
<lb n="3326"/><span>Dia amháin do ordaigh an creideamh so Chríost.  Cia do na heasarlaidhibh,</span>
<lb n="3327"/><span>do na feallsuimh, nó an Mahoméit, nó an rí dá</span>
<lb n="3328"/><span>chomhachtaigh do-rinne a samhuil so ariamh?  Nó cia do dhéibh</span>
<lb n="3329"/><span>na gcineadhach as éidir do chur a gcomóradh leis an gCríost so?</span>
<lb n="3330"/><span>Óir níor chlos ó thús an domhuin a samhuil so d'fhearta agus do</span>
<lb n="3331"/><span>mhóirghníomha.  Glacadh dá bhrígh sin náire agus athamhaltas an</span>
<lb n="3332"/><span>drong labhras nó smuaineas go míchreidmheach ar Chríost.</span></p>
<lb n="3333"/>
<lb n="3334"/><p><span>Ní féidir iomorro a rádha gurab go cinneamhnach tarladar</span>
<lb n="3335"/><span>na neithe si, an tan gur thairrngirsiod na fáidhe agus na sibille a</span>
<lb n="3336"/><span>bhfad roimh ré na neithe si do bheith ré teacht, amhuil dhearbhuid</span>
<lb n="3337"/><span>seinleachtadha agus seinscreaptra iochtmhara na nEabhradhach</span>
<lb n="3338"/><span>agus na gcineadhach, anna sgríobhthar ní headh amháin gur fhoillsigh</span>
<lb n="3339"/><span>Dia iad so do bheith ré teacht acht fós gur gheall é féin dá</span>
<lb n="3340"/><span>ndénamh.</span></p>
<lb n="3341"/>
<lb n="3342"/><p><span>Arís, amhuil atá isna neithibh nádúrtha sa neithe riachtanasacha,</span>
<lb n="3343"/><span>neithe eile saora agus neithe eile meadhónacha, mar an</span>
<lb n="3344"/><span>gcédna isna comhráidhtibh résúnta, atá cuid díobh riachtanasach,</span>
<lb n="3345"/><span>sháraigheas agus choimhéignidheas an tuigse dochum a</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="3346"/><p><span>n-admhála agus nach éidir dhí do dhiúltadh; cuid eile nach sáraigheann</span>
<lb n="3347"/><span>an tuigse do ghnáth acht chlaonas í dochum a nglactha,</span>
<lb n="3348"/><span>bíodh nach éidir leó foiréigean do dhénamh uirre; cuid eile atá</span>
<lb n="3349"/><span>comhlag comhanbhfann agus sin nach mór go ngluaisid í ar énchor.</span>
<lb n="3350"/><span>Bíodh iomorro go bhfaghthar iliomad do na céidrésúnaibh úd</span>
<lb n="3351"/><span>chlaoidheas an tuigse a neithibh ro-íochtaracha, mar atá a</span>
<lb n="3352"/><span>n-ealadhuin an mhatematicc, as roibheag dhíobh geibhthear isna</span>
<lb n="3353"/><span>healadhnuibh nádúrtha eile.  Gidheadh, isna neithibh móra</span>
<lb n="3354"/><span>ordhraice agus fós isna neithibh mórálta féin, as annamh go bhfaghthar</span>
<lb n="3355"/><span>go bráth énchuid díobh.  Óir atá solas ar ttuigse comhlag agus sin</span>
<lb n="3356"/><span>go mbíd difir agus eidirdhealughadha dísle na neithe 'na n-ainbhfios</span>
<lb n="3357"/><span>uirre.  Agus do bhrígh nach feasach do na feallsaimh lérsgartha</span>
<lb n="3358"/><span>dísle na neithe, do-níd úsáid do na haicídibh a n-áit na n-eidirdhealughadh.</span>
<lb n="3359"/><span>Ar an adhbhar sin as rodhocair tuigse an duine</span>
<lb n="3360"/><span>do dhaingniughadh isna healadhnuibh nádúrtha agus mórálta; as</span>
<lb n="3361"/><span>docra iná sin isan metafisicc, agus as rodhocamhlaighe iná sin an</span>
<lb n="3362"/><span>tuigse d'iompúdh a n-aoinfheacht agus a dúil do tharruing chuige</span>
<lb n="3363"/><span>féin agus a filleadh ó na dubháilcibh go freacar na subháilceadh.</span>
<lb n="3364"/><span>An tan go bhfuil an cédfadh contrárdha don spioruid agus don</span>
<lb n="3365"/><span>résún, as docamhlach go leanfuidh an mian an tuigse.  Agus as</span>
<lb n="3366"/><span>rodhocamhlaighe iná sin iad araon do chur a n-oireamhuin</span>
<lb n="3367"/><span>d'aroile, dochum toraidh na ndeaghoibreach do theacht uathaibh, agus</span>
<lb n="3368"/><span>marthuin amhlaidh sin go buaintseasmhach go térma déighionach</span>
<lb n="3369"/><span>na beathadh.  Ad-chímid a n-uile theagasg na bhfeallsamh nach</span>
<lb n="3370"/><span>lia ceann aca iná ciall nó opinion ar leith, agus gurab roibheag</span>
<lb n="3371"/><span>dhíobh ghrádhaigheas na neithe theaguisgid nó mhúinid, agus</span>
<lb n="3372"/><span>gurab annamh do dhoirt éinneach dhíobh é féin ar deaghoibreachuibh</span>
<lb n="3373"/><span>ar feadh a bheatha gusan mbás, agus gomadh mór an mhíorbhuile</span>
<lb n="3374"/><span>duine don tsórt sin d'fhagháil 'na measg.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="3375"/><span>sin muna ráinic leis na feallsuimh dob ordhraice tuigse an duine</span>
<lb n="3376"/><span>do chlaoidh dochum na neithe do chreideamh thaisbénas an</span>
<lb n="3377"/><span>résún agus atá ó nádúir ceanguilte dhínn, mar atá Dia do bheith,</span>
<lb n="3378"/><span>agus cúram do bheith aige fá na neithibh daonna, gurab ionghrádhaighthe</span>
<lb n="3379"/><span>an tsubháilce agus an mhaith, gurab intseachanta an</span>
<lb n="3380"/><span>dubháilce agus an t-olc, agus an mhéid eile don tsórt so, ní bá féidir</span>
<lb n="3381"/><span>leó an tuigse agus an mian do chur a n-oireamhuin dá chéile a</span></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="3382"/><p><span>n-oibriughadh na maitheasa, ar mhodh nach ttiocfa aimhréidhteach</span>
<lb n="3383"/><span>eatorra ar feadh a ttérma ar an mbeathaidh si; agus as lugha</span>
<lb n="3384"/><span>iná sin fhédfuid so do dhénamh isna neithibh do sháraigheas ar</span>
<lb n="3385"/><span>fad an résún agus do-chuaidh ós a chiond.  Gidheadh, do choimhéignidheadar</span>
<lb n="3386"/><span>disgiobuil Chríost tuigse agus mian nuimhre dofhaisnéidhe</span>
<lb n="3387"/><span>daoineadh léna tteagasg agus léna seanmóir amháin dochum</span>
<lb n="3388"/><span>neithe do ghrádhughadh agus do chreideamh sháraigheas an n-uile</span>
<lb n="3389"/><span>résún daonna, .i. tarcuisne agus mímheas do thabhairt ar na huile</span>
<lb n="3390"/><span>neithe talmhuidhe mar neithe rotharcuisneacha rothruaillighe</span>
<lb n="3391"/><span>ar son geallamhna ríoghachta neimhe, gan sgís iná tuirsi dá</span>
<lb n="3392"/><span>nglacadh go bráth a n-oibriughadh na maitheasa, agus gan filleadh</span>
<lb n="3393"/><span>ar a n-ais go bráth ón rún sin ar chomhuidh, ar cheannach, ar</span>
<lb n="3394"/><span>bhagar, iná ar phionús dá dhíbhfeirgighe.  Créd an bhríogh ré a</span>
<lb n="3395"/><span>ndearnadar na hiasgoireadha ainbhfiosacha an ní so?  Go dearbhtha</span>
<lb n="3396"/><span>ní ré bríogh dhaonna acht ré bríogh agus re comhachtuibh</span>
<lb n="3397"/><span>diadha.  Óir do-rinne an nádúir a díthchioll déighionach isna</span>
<lb n="3398"/><span>feallsaimh seach na n-uile; gidheadh, ní faghthar gur ghein sí</span>
<lb n="3399"/><span>a samhuil so do bhríogh nó do neart ionntaibh ariamh.  Go</span>
<lb n="3400"/><span>dearbhtha dá mbeith creideamh Chríost lán d'fhallsacht agus do</span>
<lb n="3401"/><span>bhréguibh, ní thiocfa ré hiasgairighibh go bráth obair nó</span>
<lb n="3402"/><span>gníomh coimhiongantach agus so do dhénamh, agus ní mó dob fhéidir</span>
<lb n="3403"/><span>leis an gcreideamh féin marthuin go seasmhach fá bhláth</span>
<lb n="3404"/><span>comhfada agus so d'aimhdheóin a raibhe ag cathughadh 'na aghaidh.</span></p>
<lb n="3405"/>
<lb n="3406"/><p><span>Mar an gcédna madh do tharruing an Críost úd do crochadh</span>
<lb n="3407"/><span>agus a iasgaireadh coimhneartmhar agus sin an chruinne thalmhuidhe</span>
<lb n="3408"/><span>go coitchionn ar an ngrádh diadha, níorbh fhéidir dhóibh</span>
<lb n="3409"/><span>sin do dhénamh ré comhrádh simplidhe.  Óir ní ceannsaighthear</span>
<lb n="3410"/><span>daoine tromdha eagnuidhe ré briathruibh simplidhe.  As cinnte</span>
<lb n="3411"/><span>ámh gur neartaighiodarsan a mbriathra ré míorbhuilibh dobhí</span>
<lb n="3412"/><span>commór comhuathbhásach agus sin gur sháraigheadar an uile bhríogh</span>
<lb n="3413"/><span>nádúrtha nárbh fhéidir a mbeith acht ó Dhia, as ughdar amháin</span>
<lb n="3414"/><span>do na míorbhuilibh.  Ní dhéin Dia ámh fiaghnuisi leis an mbréig</span>
<lb n="3415"/><span>acht leis an bhfírinne.  Mar sin ní féidir leis an gcreideamh</span>
<lb n="3416"/><span>chríostaidhe, tré a ndearnadh na móirmhíorbhuileadha úd,</span>
<lb n="3417"/><span>brég do dhénamh.  Acht dá sénadh aoinneach na míorbhúileadha,</span>
<lb n="3418"/><span>go dearbhtha dob í sin féin míorbhuile bá romhó do na míorbhuilibh,</span>
<lb n="3419"/><span>.i. na móirfhearta oirdhearca do áirmhiomar thuas</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="3420"/><p><span>do dhénamh leis an mbochtán Críost agus leis na hiasgairighibh</span>
<lb n="3421"/><span>ainbhfeasacha gan fhoghluim bá disgiobuil dó, gan míorbhuilibh.</span>
<lb n="3422"/><span>Gidheadh, madh do-rinne Críost agus a dhisgiobuil míorbhuileadha,</span>
<lb n="3423"/><span>nó mara ndearnadar, as follas cumhachta dofhaisnéidhe dochuimsigh</span>
<lb n="3424"/><span>sháraigheas gan mheidh gan mhiosúr uile chomhachta na</span>
<lb n="3425"/><span>ndée eile ina oibreachuibh.  Agus amhuil as í cúis as ordhraice a</span>
<lb n="3426"/><span>measg na gcúiseadh, an chúis as mó neart agus comhachta, mar</span>
<lb n="3427"/><span>an gcédna adeirmíd gurab é an Dia fíre a measg na ndée, an</span>
<lb n="3428"/><span>Dia as ordhraice agus as mó neart agus cumhachta, agus as é Críost an</span>
<lb n="3429"/><span>buadhadóir dochlaoidhte so aguinne.</span></p>
<lb n="3430"/>
<lb n="3431"/><p><span>AN CREIDEAMH DO BHEITH FÍOR AS EAGNA CHRÍOST.</span></p>
<lb n="3432"/>
<lb n="3433"/><p><span>Caib. 14.</span></p>
<lb n="3434"/>
<lb n="3435"/><p><span>Taisbénam annso go sáraigheann eagna Chríost eagna na</span>
<lb n="3436"/><span>n-uile.  Do chéidneithibh, as leis an eagna bheanas na neithe</span>
<lb n="3437"/><span>d'ordughadh agus do ghlés nó do chórughadh go maith.  As éigin</span>
<lb n="3438"/><span>fós riaghuil an stiúraidhthe do ghlacadh as an gcrích isna huile</span>
<lb n="3439"/><span>neithibh as cóir do dhíriughadh dochum na críche.  Óir as ann</span>
<lb n="3440"/><span>sin bhíos gach ní glésta cóirighthe go maith an tan hordaighthear</span>
<lb n="3441"/><span>é dochum na críche as dual dó.  Uair as í as críoch dá gach ní,</span>
<lb n="3442"/><span>a mhaith.  As as sin adeirthear gurab eagnaidh ina cceird féin</span>
<lb n="3443"/><span>an mhuinntir dhearcas go haireach ar chrích na ceirde agus choimhdhírigheas</span>
<lb n="3444"/><span>gach ní chuice.  Amhuil nach iad an mhuinntir</span>
<lb n="3445"/><span>sheachadas aol agus clocha agus gach ní eile as riachtanus dochum</span>
<lb n="3446"/><span>tighe do dhénamh adeirthear bheith eagnuidh isan gcéird sin,</span>
<lb n="3447"/><span>acht an tí chuireas an suidheachan agus an fhoirm dhéighionach ar</span>
<lb n="3448"/><span>an teach meastar bheith 'na thigheasach eagnuidhe.  Gidheadh,</span>
<lb n="3449"/><span>do bhrígh nach í críoch dhéighionach na beatha daonna bhíos</span>
<lb n="3450"/><span>roimh chách isna cearduibh acht críoch énaránach áiridhe atá</span>
<lb n="3451"/><span>soichríochnaigh, ní féidir a rádha gurab duine eagnuidhe thríd</span>
<lb n="3452"/><span>amach neach, dá ghlioca dá mbí isna cearduibh si ar a ttéid</span>
<lb n="3453"/><span>críoch.  Gidheadh, an tí do-bheir aire go grinn do chrích</span>
<lb n="3454"/><span>dhéighionaigh na beatha daonna agus ullmhaigheas agus dhírigheas na</span>
<lb n="3455"/><span>huile mheadhóin oireamhnacha agus a uile ghníomha agus oibreacha</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="3456"/><p><span>chuice, as ceart a rádha gurab duine eagnuidhe dháríribh é.</span>
<lb n="3457"/><span>Acht as amhlaidh sin do-rinne Íosa Násarénach, óir as é féin</span>
<lb n="3458"/><span>amháin gona dhisgiobluibh agus a lucht leanamhna do theagaisg</span>
<lb n="3459"/><span>agus do thaisbéin críoch fhíre na beatha daonna agus do choimhlíon</span>
<lb n="3460"/><span>go foirbhthe í, ar mhodh (nach éidir) críoch d'fhághuil iná do</span>
<lb n="3461"/><span>smuaineadh as fearr agus as foirbhthe iná críoch na beatha críostaidhe.</span>
<lb n="3462"/><span>Dá bhrígh sin as follas nár fríoth ariamh agus nach éidir a</span>
<lb n="3463"/><span>fhághuil a measg na ndée - más dée iad - iná a measg na</span>
<lb n="3464"/><span>ndaoineadh neach as eagnuidhe iná Críost.</span></p>
<lb n="3465"/>
<lb n="3466"/><p><span>As comhardha ar neach do bheith foghlamtha gur féidir leis</span>
<lb n="3467"/><span>teagasg.  Óir ó thig neach dochum eólais fhoirbhthe, as éidir</span>
<lb n="3468"/><span>leis go huras daoine eile do mhúnadh, amhuil as éidir leis an tí</span>
<lb n="3469"/><span>tig dochum aoisi clann do gheineamhuin.  Acht ní fríoth ariamh</span>
<lb n="3470"/><span>ó thús an domhuin dia iná duine tug eólas iná eagna uaidhe</span>
<lb n="3471"/><span>as sochraighe agus as tarbhaighe iná an bheatha chríostuidhe do</span>
<lb n="3472"/><span>thug Críost do na daoinibh, agus do theaguisg agus do mhúin í coimhréidh</span>
<lb n="3473"/><span>comhuras agus sin.  Óir atá teagasg na bhfeallsamh comhdorcha,</span>
<lb n="3474"/><span>comhdothógbhála agus sin a n-aimsir fhada, agus líonta do</span>
<lb n="3475"/><span>sheachránuibh agus do chruas, go mbuaidhreann na maighistreadha</span>
<lb n="3476"/><span>féin bhíos dá mhúnadh, agus nach bí cinnteacht ar bith aca air,</span>
<lb n="3477"/><span>amhuil adubhramar thuas ar an gcúram diadha agus ar chrích</span>
<lb n="3478"/><span>na beathadh daonna.  Gidheadh, an tráth do thaisbéin an</span>
<lb n="3479"/><span>Maighistir roi-eagnuidhe agus ar Slánaightheóir Críost é féin, as</span>
<lb n="3480"/><span>ro-athghoirid 'na dhiaidh go bhfuair an chruinne cheathardha</span>
<lb n="3481"/><span>solas commór agus sin ar chúram agus ar mhaith Dé, ar dhomharbhthacht</span>
<lb n="3482"/><span>an anma, ar chrích agus ar shén síordhuidhe an duine, ar na</span>
<lb n="3483"/><span>meadhónuibh thriallas chuice, agus ar iomad eile teagasg, ar</span>
<lb n="3484"/><span>mhodh gur soilléir thuigid na críostaidhthe isan aois leanbdhuidhe,</span>
<lb n="3485"/><span>eidir fhior agus mhnaoi, na neithe si iná na feallsaimh</span>
<lb n="3486"/><span>ordhraice do chaith iomad saothar leó ar feadh a mbeatha.</span>
<lb n="3487"/><span>Agus atáid comhdoghluaiste agus sin comhdaingion isan teagasg so</span>
<lb n="3488"/><span>gomadh fhearr leó míle bás agus páis d'fhulang iná siolla dhá</span>
<lb n="3489"/><span>laghad do theagasg Chríost do shénamh.</span></p>
<lb n="3490"/>
<lb n="3491"/><p><span>Arís, ní bhfuil dá fhad dá síneann agus dá luaithe oibrigheas an</span>
<lb n="3492"/><span>gníomhach nach móide agus sin as follas méid a bhríogha agus a chumais.</span>
<lb n="3493"/><span>Mar sin ní bhfuil dá neartmhaire dá mbí an eagna nach móide</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="3494"/><p><span>agus sin agus nach luaithe as éidir lé na hainbhfiosáin do impúdh agus do</span>
<lb n="3495"/><span>shlánughadh.  Ní hobair iomorro mhórchumais iná ghliocuis</span>
<lb n="3496"/><span>daoine eagnuidhe eólgasacha do dhénamh don druing atá</span>
<lb n="3497"/><span>somhúinte láininntleachtacha agus atá ó nádúir réidh ullamh</span>
<lb n="3498"/><span>dochum gach ealadhna do thógbháil; gidheadh, sáraighe an</span>
<lb n="3499"/><span>n-uile bhríogh agus cumas daonna amadáin, páistidhe, daoine</span>
<lb n="3500"/><span>daillinntleachtacha, mná beaga, peacthaigh rothroma, daoine</span>
<lb n="3501"/><span>rochoirbthe, agus stríopacha puiblidhe d'iompúdh ar ball dochum</span>
<lb n="3502"/><span>eagna agus deighbheatha.  Acht do iompaidh ar nÍosagán-ne</span>
<lb n="3503"/><span>nuimhir dho-áirmhe ní headh amháin dá gach sórt do na dreamuibh</span>
<lb n="3504"/><span>rémhráidhte acht fós do dhaoinibh eagnuidhe gérchúisiocha</span>
<lb n="3505"/><span>comhtapaidh agus sin, ré sméideadh beagnach orra, dochum aithrighe</span>
<lb n="3506"/><span>iongantaigh chroidhe, agus ní dhéin sgís go laéthamhuil ón</span>
<lb n="3507"/><span>ní chédna do dhénamh; ní nach dearna dia eile iná duine ariamh.</span>
<lb n="3508"/><span>Ar an adhbhar sin as ordhraice agus as fearr eagna agus teagasg Chríost</span>
<lb n="3509"/><span>iná eagna na n-uile.</span></p>
<lb n="3510"/>
<lb n="3511"/><p><span>Mar an gcédna ó atá an nádúir toghtha go cinnte dochum</span>
<lb n="3512"/><span>éinní amháin, ní mór an cumas an nádúir do dhénamh ní</span>
<lb n="3513"/><span>éigin isna neithibh (nádúrtha) tré mheadhónuibh oireamhnacha;</span>
<lb n="3514"/><span>amhuil agus dá gcuireadh créatúir éigin spioratálta síol teine a</span>
<lb n="3515"/><span>tteach agus go loisgfídh an teach ar ball, ní measfaidhe sin mar</span>
<lb n="3516"/><span>ghníomh mór iná docamhlach, do bhrígh gurbh fhéidir lé duine</span>
<lb n="3517"/><span>a dhénamh; acht dá ndénamh sin ré cúisibh conntrárdha:</span>
<lb n="3518"/><span>amhuil dá nglacadh leac aighre nó uisge agus teine do lasadh leó</span>
<lb n="3519"/><span>agus an teach do losgadh, do measfaidhe sin gan amharas</span>
<lb n="3520"/><span>'na ghníomh iongantach ordhraicc.  Ar an adhbhar sin as comhardha</span>
<lb n="3521"/><span>cumhachta agus cumais dofhaisnéidhe na huile neithe</span>
<lb n="3522"/><span>nádúrtha do dhénamh gan ionnstrumaint ar bith nádúrtha</span>
<lb n="3523"/><span>d'iarraidh, agus mar an gcédna lé gach ionnstrumuint gach ní as</span>
<lb n="3524"/><span>toil leis, nó a chonntráir.  Mar sin ní mór an t-iongnamh an</span>
<lb n="3525"/><span>eagna do theagasg ré meadhónuibh dleachta nádúrtha, amhuil</span>
<lb n="3526"/><span>do mhúiniodar na feallsaimh, do réir chumais ghnáthaigh na</span>
<lb n="3527"/><span>tuigse nádúrtha.  Acht áirdeagna dhofhaisnéidhe do theagasg</span>
<lb n="3528"/><span>re leimhe an tsaoghuil si, .i. ris na neithibh mheasuid daoine</span>
<lb n="3529"/><span>an tsaoghuil si do bheith roileamh, agus neithe roileamha an</span>
<lb n="3530"/><span>tsaoghuil do iompúdh a n-ionnstrumainteadha na heagna</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="3531"/><p><span>diadha, agus an airdeagna as mó as éidir do bheith ar an tsaoghal</span>
<lb n="3532"/><span>sa do chur 'na suidhe ionntuibh, go deimhin as árdobair rodhocamhlach</span>
<lb n="3533"/><span>atá ar chumas Dé amháin.  Dá meastaoi uathbháis</span>
<lb n="3534"/><span>agus masla na croisi, maraon lé sgige, lé fochuidmhe, lé seilidhibh,</span>
<lb n="3535"/><span>le basuibh, lé sgiúrsadhuibh, agus lé gach páis eile dár fhulaing</span>
<lb n="3536"/><span>Críost a n-aimsir a bháis, níorbh fhéidir ní d'fhagháil bá tarcuisnigh</span>
<lb n="3537"/><span>iná an chroch sul do snadhmadh Críost lé; gidheadh,</span>
<lb n="3538"/><span>as lé do theagaisg Críost agus tug móireagna don chruinne dhomhanda</span>
<lb n="3539"/><span>go coitchionn, amhuil theagaisgios an creideamh críostaidhe.</span>
<lb n="3540"/><span>Ar an adhbhar sin atá an áirdeagna dhiadha i gCríost nár</span>
<lb n="3541"/><span>chlos agus nár fríth a n-aoinneach eile ariamh.</span></p>
<lb n="3542"/>
<lb n="3543"/><p><span>Arís, ós leis na neithibh diadha bheanas an eagna, as í eagna</span>
<lb n="3544"/><span>go dearbhtha as fearr, an eagna as díorcha mhúineas na neithe</span>
<lb n="3545"/><span>diadha do na daoinibh: as í sin iomorro eagna Chríost.  Ar an</span>
<lb n="3546"/><span>adhbhar sin as foirbhthe agus as fearr eagna Chríost iná eagna na</span>
<lb n="3547"/><span>n-uile.  Gurab amhlaidh sin atá as follas as ar sgríobhadh roimh</span>
<lb n="3548"/><span>Chríost, agus taobh amuich dá theagasg; agus dá gcurthar iad a</span>
<lb n="3549"/><span>gcomóradh lé leabhruibh agus lé leachtuibh na gcríostaidhthe,</span>
<lb n="3550"/><span>déra tú gurab roibheag tugsad na feallsuimh agus na hughdair</span>
<lb n="3551"/><span>eile uathaibh.  Agus ní headh sin amháin acht as mór an congnamh</span>
<lb n="3552"/><span>tug an teagasg críostaidhe leis an bhfeallsa do mhédughadh agus</span>
<lb n="3553"/><span>do thabhairt dochum foirbhtheachta; óir do dhoirt eólas na</span>
<lb n="3554"/><span>neithe diadha comhfairsing agus sin don uile thaoibh gurab beag</span>
<lb n="3555"/><span>nach feasach agus nach múinid anois an mhéid chreideas do Chríost</span>
<lb n="3556"/><span>neithe gurab ar éigin tuigthí leis na fáidhibh iad sul táinic</span>
<lb n="3557"/><span>Críost.  Dá éis sin an tráth do thionsgnadar na hapstoil Soisgél</span>
<lb n="3558"/><span>Chríost do thseanmóir agus a seachráin d'fhoillsiughadh do na</span>
<lb n="3559"/><span>daoinibh, do ghlac an urdail sin náire na daoine agus do thairgiodar</span>
<lb n="3560"/><span>iad féin do nidhe, amhuil agus dá mbeithdís san oidhche</span>
<lb n="3561"/><span>dá n-onfoirt a múllach nó a lathaigh, agus comhluath agus do</span>
<lb n="3562"/><span>thiocfa an solas, ar bhfaicsin an tsalchair sin, go nglacfadh</span>
<lb n="3563"/><span>náire iad agus go ttairgfedís iad féin do ghlanadh agus do nidhe.  Óir</span>
<lb n="3564"/><span>do ghlac an uiriod sin náire agus athamhaltuis na feallsaimh agus na</span>
<lb n="3565"/><span>filidhe an tráth do-chonncadar ré deallradh sholuis Chríost a</span>
<lb n="3566"/><span>n-iodhaladhradh féin, a starthacha fábhuill, agus an dall ciach</span>
<lb n="3567"/><span>gránna dobhí orra féin; agus do bhrígh nach raibh árach aca deallradh</span>
<lb n="3568"/><span>an mhórsholuis sin d'iomchur, mar do-chonncadar nárbh</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="3569"/><p><span>fhéidir leó ar atharrach modha gráineamhlacht a ndée féin agus na</span>
<lb n="3570"/><span>neithe diabhlaighe mallaighthe do-nídís d'fholach iná dath</span>
<lb n="3571"/><span>macántuis ar bith do chur orra, as eadh do thairgsiod, an bhrég</span>
<lb n="3572"/><span>do chothughadh ré bréguibh; gidheadh, bá neartmhaire thréine</span>
<lb n="3573"/><span>gaidhthe gréine sholuis na fírinne iná iad.</span></p>
<lb n="3574"/>
<lb n="3575"/><p><span>As leis an eagna fós bheanas eólas ní headh amháin na neithe</span>
<lb n="3576"/><span>buga acht fós na neithe cruaidhe docamhlacha, agus cumas do bheith</span>
<lb n="3577"/><span>aice a múnadh agus a gcosnamh ar a naimhdibh.  Acht ámh níor</span>
<lb n="3578"/><span>thrácht éinneach ariamh neithe bá cruaidhe agus bá docamhlaigh</span>
<lb n="3579"/><span>do na neithibh (diadha) agus níor mhúin nísa réidhe agus nísa usa iná</span>
<lb n="3580"/><span>mar do-rinne Críost.  Agus ní beagán disgiobal amháin do theagaisg</span>
<lb n="3581"/><span>acht an chruinne go coitchionn.  Cosnaid fós na críostaidhe</span>
<lb n="3582"/><span>go huras na neithe cédna ar naimhdibh do-áirmhe, ar mhodh</span>
<lb n="3583"/><span>nach éidir leis an tí léghas a résúin agus a leabhair conntabhairt</span>
<lb n="3584"/><span>do dhénamh gurab í so an aoineagna amháin bhiothbhuan</span>
<lb n="3585"/><span>dochuimsigh.  Agus ní headh amháin gur chathaighiodar 'na haghaidh</span>
<lb n="3586"/><span>ré résúnaibh agus ré briathruibh acht fós ré cloidheamh, ré masla,</span>
<lb n="3587"/><span>ré bagar, ré piantuibh dofhuilngthe go soiche an mbás borb;</span>
<lb n="3588"/><span>gidheadh, do fhan go dochlaoidhte buadhach a n-aghaidh na</span>
<lb n="3589"/><span>n-uile.  Go dearbhtha dá gcuirdís na prionnsadha agus na tíoránaigh</span>
<lb n="3590"/><span>a n-aghaidh na bhfeallsamh amhuil agus do chuiriodar a n-aghaidh</span>
<lb n="3591"/><span>na gcríostaidhthe ré résúnaibh agus re boirbphianuibh, as cinnte</span>
<lb n="3592"/><span>go sénfadaois na feallsaimh na neithe bá follasaigh iná an solas</span>
<lb n="3593"/><span>agus dobhí 'na ccéidfhrémha agus 'na ccédchúisi aca.  Gidheadh, bíodh</span>
<lb n="3594"/><span>gur theagaisg Críost na neithe nach éidir do lorgaireacht iná</span>
<lb n="3595"/><span>do sgrúdamh re résún nádúrtha, ar a shon sin do chosuin iad</span>
<lb n="3596"/><span>ó chloidheamh agus ó eagna na bhfeallsamh agus na n-uile dhée, agus do</span>
<lb n="3597"/><span>neartaigh agus do dhaingnidh iad, ar mhodh nach éidir a gclaoidh</span>
<lb n="3598"/><span>tré bhith síor.</span></p>
<lb n="3599"/>
<lb n="3600"/><p><span>Arís, as fíor an creideamh, nó as fallsa.  Madh as fíor, ag sin</span>
<lb n="3601"/><span>réidh an chúis; madh as fallsa, ní lughaide chruthóchas mé ort</span>
<lb n="3602"/><span>gurab glioca agus gurab críonna Críost iná aoinneach eile, an tan</span>
<lb n="3603"/><span>gur chuir neithe comhárda docamhlacha agus sin roimhe, agus gur</span>
<lb n="3604"/><span>chuir iad comhdaingion agus sin 'na luighe ar na daoinibh nach</span>
<lb n="3605"/><span>féidir ré résún iná re neart daonna iná diadha a mbriseadh iná</span>
<lb n="3606"/><span>a sgrios.  Admhuid iomorro na dochtúireadha críostaidhe</span>
<lb n="3607"/><span>ealadha na feallsa, agus foillsighid nach bhfuilid na neithe do</span></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="3608"/><p><span>theaguisg Críost (bíodh go sáraighid an résún nádúrtha) conntrárdha</span>
<lb n="3609"/><span>don fheallsa acht fós go bhfoghnann gach ealadha agus</span>
<lb n="3610"/><span>go ndéin seirbhís dáibh; agus ní do réir mar do-ní drong áiridhe</span>
<lb n="3611"/><span>ainbhfiosach easarlaigheach tharcuisnigheas agus theilgeas uatha</span>
<lb n="3612"/><span>an fheallsa nó ealadha eile fhíre ar bith, acht glacuid chugtha</span>
<lb n="3613"/><span>mar ní as ceart dáibh féin gach ealadha chéillidhe agus gach ní dá</span>
<lb n="3614"/><span>ndubhradh go maith.  Acht cia an t-eagnuidhe nó an duine</span>
<lb n="3615"/><span>glioc as éidir d'fhághuil réarbh fhéidir bréga ar bith nó cumadóireacht</span>
<lb n="3616"/><span>do chosnamh a n-aghaidh uile résún an uiriod sin</span>
<lb n="3617"/><span>eagnuidheadh agus d'fhoillseóchadh a mbeith a gcoimhréir don</span>
<lb n="3618"/><span>uile fheallsa?  Go dearbhtha bí coimhréir agus coimhtheacht ag</span>
<lb n="3619"/><span>an bhfíor leis an bhfíor agus neimhtheacht ag na huilibh leis an</span>
<lb n="3620"/><span>mbréig.  Ar an adhbhar madh as ar éigin dob éidir leis na</span>
<lb n="3621"/><span>feallsaimh an fhírinne féin (do choimhéd) gan lot óna heasccáirdibh,</span>
<lb n="3622"/><span>as lugha iná sin choiseónuid an bhréag anbhfann ar a</span>
<lb n="3623"/><span>ttreóir féin a n-aghaidh gach comhraic chruaidh churata thiocfas</span>
<lb n="3624"/><span>orra.  Dá bhrígh sin madh atá an creideamh so Chríost brégach</span>
<lb n="3625"/><span>fallsa, as riachtanas a rádha gurab roighlioca roichríonna Críost</span>
<lb n="3626"/><span>iná na huile, an tan gur tharruing na daoine féin chuige ré</span>
<lb n="3627"/><span>teagasguibh docamhlacha dosgrúdtha agus gur choimhéignidh iad</span>
<lb n="3628"/><span>dochum a mbeatha d'iomchar go naomhtha beannaighthe.  Acht</span>
<lb n="3629"/><span>do bhrígh nach éidir leis na neithibh conntrárdha comhnuidhe a</span>
<lb n="3630"/><span>bhfochair a chéile, ar mhodh go mbeith coimhtheacht ag na bréguibh</span>
<lb n="3631"/><span>leis an bhfeallsa fhíre agus go ndíreóchaigh na daoine ar dheaghstaid</span>
<lb n="3632"/><span>leó, as riachtanas a rádha gur fíor creideamh Chríost agus a</span>
<lb n="3633"/><span>theagasg agus gurab eagnuidhe go dochuimsigh é féin iná a ttáinic</span>
<lb n="3634"/><span>do dhéibh agus do dhaoinibh ariamh agus iná ttiocfa.</span></p>
<lb n="3635"/>
<lb n="3636"/><p><span>As uime sin do shanntaighiodar na daoine as foghlamtha dá</span>
<lb n="3637"/><span>ttáinic isan uile ealadhuin agus bá fírénta beatha an teagasg so</span>
<lb n="3638"/><span>Chríost mar áirdeagna, agus do shíoladar é léna seanmóir, léna</span>
<lb n="3639"/><span>sgríbhinn agus léna n-oibreachuibh, agus do neartaidhiodar lé teist a</span>
<lb n="3640"/><span>bhfola.  Go dearbhtha muna mbeith a fhios aca go cinnte gurab</span>
<lb n="3641"/><span>ó Dhia dotugadh an teagasg sin do na daoinibh, níorbh fhéidir</span>
<lb n="3642"/><span>go bhfuileóngadaois an uiriod sin saothar, duadh, annródh agus</span>
<lb n="3643"/><span>ainnisi dá chosnamh.</span></p>
<lb n="3644"/>
<lb n="3645"/><p><span>Mar an gcédna as ann go mórmhór as follas cumas an eagnuidhe</span>
<lb n="3646"/><span>an tráth do-bheir a dhisgiobuil a mbeagán aimsire trésan tslighidh</span>
<lb n="3647"/><span>as roighiorra go crích agus go foirbhtheacht iomláin isan n-uile</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="3648"/><p><span>ealadhuin.  Acht as é Críost amháin do-rinne amhlaidh sin.</span>
<lb n="3649"/><span>Óir ní bhfuil ealadha ar bith ann acht ealadha résúnta nó ealadha</span>
<lb n="3650"/><span>réalta.  As ealadha résúnta an loighic, an retoric agus an fhilidheacht,</span>
<lb n="3651"/><span>óir as ar neithibh bheanas ris an résún amháin tráchtaid, agus as í</span>
<lb n="3652"/><span>as críoch dháibh tuigse an duine do choimhéigniughadh ré</span>
<lb n="3653"/><span>résúnaibh égsamhla agus lé teagasguibh dochum na neithe chuirid</span>
<lb n="3654"/><span>ós a comhair do ghlacadh agus do dheónadh.  Dothug Críost</span>
<lb n="3655"/><span>iomorro gan docamhal nísa fhearr iná a ttáinic riamh a dhisgiobail</span>
<lb n="3656"/><span>féin chuige sin do dhénamh, mar as follas go mórmhór</span>
<lb n="3657"/><span>as mar do iompuidhsiod iasgaireadha, dobhí ainbhfeasach</span>
<lb n="3658"/><span>aineólach sul do ghlacsad teagasg Chríost, an chruinne dhomhanda</span>
<lb n="3659"/><span>go coitchionn ré teagasg bríoghmhar láidir; ní nárbh fhéidir</span>
<lb n="3660"/><span>lé neart arm iná eagna an domhuin do dhénamh.  Ruinntear ámh</span>
<lb n="3661"/><span>an ealadha réalta a bpraiticc agus a spécláireacht.  As í as ealadha</span>
<lb n="3662"/><span>phraiticceach, an ealadha mhórálta stiúras na bésa agus thráchtas</span>
<lb n="3663"/><span>ar na subháilcibh, agus múinidh teagasg Chríost í comhuras</span>
<lb n="3664"/><span>comhtapaidh agus sin nach riachtanus a bheag dhi d'iarraidh</span>
<lb n="3665"/><span>iná do shanntughadh ó na feallsaimh.  Acht madh as í ealadha</span>
<lb n="3666"/><span>na spécláireachta (dárab nádúir gach ní do sgrúdadh agus do mhionchuartughadh</span>
<lb n="3667"/><span>go grinn caolchúisioch) bhias ann, ceachtar do</span>
<lb n="3668"/><span>dhá ní: tairngidh sí ón n-uile adhbhar somhothaigh agus sothuisge;</span>
<lb n="3669"/><span>agus as í sin an ealadha dhiadha, annar sháraigh Críost na huile gan</span>
<lb n="3670"/><span>mheidh gan mhiosúr.  Nó tairngidh sí ón adhbhar somhothaigh,</span>
<lb n="3671"/><span>gidheadh, tráchtaigh ar an adhbhar sothuigse; agus as í sin an</span>
<lb n="3672"/><span>matematic, bhreathnaigheas an fhoirm amháin, agus, do réir mar</span>
<lb n="3673"/><span>adeirid na feallsaimh, nach ndearcann agus nach bhféchann ar an</span>
<lb n="3674"/><span>maith iná ar an gcrích.  Acht do bhrígh go bhfuil teagasg Chríost</span>
<lb n="3675"/><span>rochúramach roidhíthchiollach dochum na maitheasa agus dochum</span>
<lb n="3676"/><span>na críche, ní mór an stuidér do-ní asan ealadhuin si, ar an</span>
<lb n="3677"/><span>adhbhar nach bean leis an slánughadh.  Ar a shon sin madh as</span>
<lb n="3678"/><span>éidir sochar nó tarbha ar bith do bhuain eiste, as cinnte go</span>
<lb n="3679"/><span>bhfuighe teagasg Chríost é.  Óir na nuimhreacha agus na fíoghracha</span>
<lb n="3680"/><span>atá isan sgrioptúir naomhtha, hordaighthear iad go ro-oireamhnach</span>
<lb n="3681"/><span>dochum déighbhés agus neithe diadha, ionnus nach bhfágbhann</span>
<lb n="3682"/><span>teagasg Chríost sochar iná tarbha is iontsanntuigh a n-ealadhuin</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="3683"/><p><span>dá hísle ag na feallsuimh nach ttairgneann chuige féin.  Nó</span>
<lb n="3684"/><span>ní thairgneann sí ó adhbhar sothuigse iná somhothaigh; agus as í</span>
<lb n="3685"/><span>sin an fheallsa nádúrtha, sa críoch dhéighionach dochum a</span>
<lb n="3686"/><span>ttreóraigheann an teagasg críostaidhe sinn go hégsamhuil</span>
<lb n="3687"/><span>uras go n-iomad sóláis agus antola.  Óir ní hé eólas na neithe</span>
<lb n="3688"/><span>nádúrtha ann féin an airdchríoch, dochum a ttriallmuid trésna</span>
<lb n="3689"/><span>neithibh nádúrtha, acht as mian linn teacht go heólas agus go</span>
<lb n="3690"/><span>fios na neithe dofhaicse trésna neithibh corpardha sofhaicse so.</span>
<lb n="3691"/><span>Ní go deimhin fhritheólas go fairsing súgach an teagasg críostaidhe</span>
<lb n="3692"/><span>oruinn; óir cumaidh go hiongantach breaghdha neithe dofhaicse</span>
<lb n="3693"/><span>Dé dhúinn isna huile neithibh beagna nádúrtha, amhuil a</span>
<lb n="3694"/><span>sgáthán.  Ar an adhbhar sin as é Críost bá roi-eagnuidhe don</span>
<lb n="3695"/><span>n-uile, mar go ttug an chruinne go coitchionn go crích agus go</span>
<lb n="3696"/><span>foirbhtheacht gach ealadhna go ro-uras gan ródhocamhuil.</span></p>
<lb n="3697"/>
<lb n="3698"/><p><span>Fá dheóidh, sáraighidh sámhas na tuigse sámhas na gcédfadh.</span>
<lb n="3699"/><span>As a bhfios ámh na céidfhírinne choimhsheasmhuid na neithe</span>
<lb n="3700"/><span>bheanas leis an tuigse; agus ní bhfuil dá fhoirbhthe dá rachaidh an</span>
<lb n="3701"/><span>tuigse 'na n-eólas nach móide agus sin mhéideóchas a sámhas.  Ar</span>
<lb n="3702"/><span>an adhbhar sin as abhal a bhfuil an eagna as mó atá eólas agus</span>
<lb n="3703"/><span>sámhas nías mó na céidfhírinne.  Ar an adhbhar sin as comhardha</span>
<lb n="3704"/><span>ar mhóireagna Chríost an t-árdshámhas atá ag na críostaidhthibh</span>
<lb n="3705"/><span>anna mhaodhughadh, nár fríoth nísa mhó go fóill.  Dobhádar</span>
<lb n="3706"/><span>iliomad, amhuil ad-chímid anois féin, do tharruing iad féin go</span>
<lb n="3707"/><span>hionaduibh uaigneacha agus go díseartuibh diamhra, iar ttréigean uile</span>
<lb n="3708"/><span>antola agus aoibhneasa an tsaoghuil ar son mhaodhughadh na céidfhírinne</span>
<lb n="3709"/><span>atá i tteagasg Chríost, agus ní as romhó iná go ndeachadar</span>
<lb n="3710"/><span>ar a n-aghaidh agus go ndearnadar bisioch comhmór agus sin isan</span>
<lb n="3711"/><span>maodhughadh go measfá nach daoine iad acht leithdhée nó</span>
<lb n="3712"/><span>aingle ar talamh; óir do-chuadar comhmór agus sin tar an bhfeóil</span>
<lb n="3713"/><span>nach eadh amháin nach bí dúil aca a ní ar bith talmhuidhe acht</span>
<lb n="3714"/><span>fós nach cubhaidh leó dearcadh orra.  As ar follas gurab é</span>
<lb n="3715"/><span>teagasg Chríost an t-áirdteagasg, agus gurab é Íosa Críost féin áirdeagna</span>
<lb n="3716"/><span>fhíre an Athor shíordhuidhe, réarbh fhéidir an uiriod sin agus</span>
<lb n="3717"/><span>a ccommór d'fheartuibh iongantach do dhénamh.</span>
<lb n="3718"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="3719"/><p><span>AN CREIDEAMH DO BHEITH FÍOR AS MÓRMHAITH</span>
<lb n="3720"/><span>CHRÍOST.</span></p>
<lb n="3721"/>
<lb n="3722"/><p><span>Caib. 15.</span></p>
<lb n="3723"/>
<lb n="3724"/><p><span>Do thaisbénamar go soiche so Íosa Nasárénach do shárughadh</span>
<lb n="3725"/><span>na n-uile dhaoine agus uile dhée na gcineadhach a gcomhachta agus a</span>
<lb n="3726"/><span>n-eagna, ar mhodh dá gcreidthí Dia ar bith do bheith, nárbh</span>
<lb n="3727"/><span>fhéidir a mheas Dia ar bith do bheith acht eision amháin; anois</span>
<lb n="3728"/><span>as mian linn an ní cédna do thaisbénadh as a mhórmhaith, ag</span>
<lb n="3729"/><span>cruthughadh gurab é an árdmhaith agus críoch dhéighionach na</span>
<lb n="3730"/><span>beatha daonna.  Tabhair dhot aire ar tús gurab ar son chríche</span>
<lb n="3731"/><span>éigin bhíos na huile ghníomhartha daonna.  Óir as ó thoil shaoir</span>
<lb n="3732"/><span>an duine, anna n-eidirdhealaigheann leis na hainmhinntibh</span>
<lb n="3733"/><span>brúideamhla, thigid uile ghníomhartha agus oibreacha an duine,</span>
<lb n="3734"/><span>an mhéid gurab daonna iad.  As é ámh as cosbóir don toil, an</span>
<lb n="3735"/><span>mhaith agus an chríoch.  An tan iomorro nach bhfuil dul gusan</span>
<lb n="3736"/><span>doichríochnaigh isna críochuibh (nó dá mbeith gomadh riachtanus</span>
<lb n="3737"/><span>gluasacht gach foinn do chomhnuidhe), as éigin críoch</span>
<lb n="3738"/><span>éigin dhéighionach do bheith ag an duine.  Ní féidir ámh dhá</span>
<lb n="3739"/><span>chrích dhéighionacha do bheith ag aoinní amháin, an tan nach</span>
<lb n="3740"/><span>bí aoinní re sanntughadh tar an gcrích dhéighionaigh.  Óir as</span>
<lb n="3741"/><span>í as críoch dhéighionach ann, ní shásas agus líonas an fonn, ar mhodh</span>
<lb n="3742"/><span>nach bhfágbhann ní ar bith as díol dúla nó foinn taobh amuich</span>
<lb n="3743"/><span>di féin nó do na neithibh horduighthear chuice.  Mar sin ní</span>
<lb n="3744"/><span>bhfuil acht aoinchríoch amháin dhéighionach ag na huile dhaoinibh.</span>
<lb n="3745"/><span>Bíodh a fhios agad ar a shon sin nach tteagmhuid na</span>
<lb n="3746"/><span>daoine go huilidhe ré chéile isan gcrích dhéighionaigh go hadhbhardha;</span>
<lb n="3747"/><span>gidheadh, tigid uile ré chéile d'aoinmhéin isan gcrích</span>
<lb n="3748"/><span>chédna go foirmeamhuil.  As í iomorro as críoch dhéighionach</span>
<lb n="3749"/><span>do na daoinibh, an sonus.  Óir as fonnmhar an n-uile dhuine</span>
<lb n="3750"/><span>ar bheith sona, ar son nach isan ní chédna nó nach ionann ní a</span>
<lb n="3751"/><span>measuid na huile dhaoine an sonas do bheith.  Acht ó do</span>
<lb n="3752"/><span>chruthaigheamar thuas gurab í an chéidfhírinne agus an chédchúis,</span>
<lb n="3753"/><span>.i. Dia, as críoch dhéighionach don bheathaidh dhaonna, madh</span>
<lb n="3754"/><span>chruthaighemíd anois gurab é Íosa Críost an chríoch dhéighionach</span>
<lb n="3755"/><span>sin, biaidh follas gurab é an chéidfhírinne, an chédchúis, Dia</span></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="3756"/><p><span>fíre agus an árdmhaith dárab díleas go roifhíor bheith 'na chrích</span>
<lb n="3757"/><span>dhéighionaigh ag an gcineadh daonna.</span></p>
<lb n="3758"/>
<lb n="3759"/><p><span>Dochum so do thuigsin nísa shoilléire as inbhreathnuigh an</span>
<lb n="3760"/><span>tan hordaighthear nádúir ar bith go ní éigin amhuil go crích</span>
<lb n="3761"/><span>dhéighionaigh gurab féidir a toirmeasg re cumasg nádúire eile</span>
<lb n="3762"/><span>dá buaidhreadh, ar mhodh nach gluaisfeadh ar énchor dochum</span>
<lb n="3763"/><span>na críche, nó nach gluaisfeadh coimhneartmhar agus do-dhénamh</span>
<lb n="3764"/><span>dá mbeith gan an toirmeasg sin uirre: amhuil triallas gach ní</span>
<lb n="3765"/><span>trom síos agus thriallas na huile neithe troma do réir foirme a ttromdhachta</span>
<lb n="3766"/><span>go nádúrtha gó a cenntrum.  Gidheadh, an t-én, do</span>
<lb n="3767"/><span>bhrígh nach foirm thromdhachta amháin atá aige acht fós</span>
<lb n="3768"/><span>foirm ainmhidhe, as suas eitilleas.  Óir tógthar suas é leis an</span>
<lb n="3769"/><span>ngluasacht ainmhidhe do thoirmeasg na tromdhachta.  Mar an</span>
<lb n="3770"/><span>gcédna madh bhíonn iomad aiéir agus teine ceanguilte ré talamh</span>
<lb n="3771"/><span>a ccumasg domhothaigh, ní féidir dhó gluasacht go roluath síos.</span>
<lb n="3772"/><span>Gidheadh, gluaisidh an ní fíorthrom gan cumasg édtromdhacht</span>
<lb n="3773"/><span>síos go roluath muna ttig toirmeasg air; agus ní bhfuil dá ghlaine dá</span>
<lb n="3774"/><span>mbiaidh ina nádúir gan cumasg nach móide agus sin a neart ag triall</span>
<lb n="3775"/><span>ar a chenntrum.  Do bhrígh iomorro go bhfuil dhá nádúir isan</span>
<lb n="3776"/><span>duine, .i. nádúir spioratálta agus nádúir chorpardha nó mhothaightheach,</span>
<lb n="3777"/><span>bíodh gurab ar Dhia thriallas an tuicsi agus an toil ré gluasacht</span>
<lb n="3778"/><span>nádúrtha, gidheadh, ó chumasg na coda corpardha leó cuirid</span>
<lb n="3779"/><span>na miana toirmeasg agus buaidhirt orra, agus as mionca tairngthear</span>
<lb n="3780"/><span>iad go ní eile iná gusan ní iarras an nádúir.  Agus tar a cheann nach</span>
<lb n="3781"/><span>éidir éigean nó foirneart do dhénamh ar an tuigsi agus ar an toil, ar</span>
<lb n="3782"/><span>a shon sin, tré ainbhfios nó tré iomad álgasa, tairngidh an tuigse</span>
<lb n="3783"/><span>an toil dochum dúla agus foinn do bheith isna neithibh neamhordaighthe.</span>
<lb n="3784"/><span>Mar sin madh as mian linn nádúir fhíre críche an</span>
<lb n="3785"/><span>duine d'fhagháil amach, as éigin go gcaithfeam a lorgaireacht as</span>
<lb n="3786"/><span>gluasacht agus neart a ghrádha agus as an bhfonn agus as an álgas</span>
<lb n="3787"/><span>teasaidhe bhíos air.  Gidheadh, do bhrígh go bhfuil nádúir</span>
<lb n="3788"/><span>résúnta agus mothaightheach isan duine, ní cóir dhúinn dearcadh</span>
<lb n="3789"/><span>ar fhonn nó álgas na droinge do-bheir a mbeatha suas (ar nós)</span>
<lb n="3790"/><span>na háirnéisi acht ar fhonn agus ar álgas na druinge do-bheir a</span></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="3791"/><p><span>mbeatha a ttír go résúnta agus as daoine go fíre.  Óir madh as</span>
<lb n="3792"/><span>mian liom a fhios d'fhagháil as an tromdhacht cáit a ttriallann</span>
<lb n="3793"/><span>an ní trom, ní bá féidir dhamh a fhios sin d'fhághuil as eitill na</span>
<lb n="3794"/><span>n-én acht as gluasacht na neithe atá trom go fíre.  Acht do</span>
<lb n="3795"/><span>chruthaigheamar thuas nach bhfuil beatha ar an tsaoghal so</span>
<lb n="3796"/><span>as glaine iná an bheatha chríostaidhe, iná daoine as résúnta</span>
<lb n="3797"/><span>do-bheir a mbeatha suas iná na críostaidhthe.  Dá bhrígh sin</span>
<lb n="3798"/><span>as as grádh agus fonn na droinge as daoine fíre go díleas amháin</span>
<lb n="3799"/><span>as éidir linn theacht a n-eólas na críche déighionaigh.  Acht</span>
<lb n="3800"/><span>trialluid na huile chríostaidhthe do chaitheas a n-aimsir go maith</span>
<lb n="3801"/><span>ré grádh roineartmhar d'aoinmhéin go Críost do crochadh mar</span>
<lb n="3802"/><span>áirdchrích dhéighionaigh, agus tarcuisnighid na huile neithe amhuil</span>
<lb n="3803"/><span>aoileach nó salchar ar a shon agus dá ghrádh.  Ar an adhbhar sin</span>
<lb n="3804"/><span>as é Críost an chríoch dhéighionach, an Dia fíre agus an árdmhaith.</span></p>
<lb n="3805"/>
<lb n="3806"/><p><span>Arís, as í as críoch dhéighionach, foirbhtheacht iomlán an</span>
<lb n="3807"/><span>duine; mar sin ní bhfuil dá fhoicsi dá rachaidh dhi nach móide</span>
<lb n="3808"/><span>bhias foirbhthe, agus ní bhfuil dá mhéid dá mbiaidh foirbhthe nach</span>
<lb n="3809"/><span>móide thiucfas a bhfogas di; óir as ionann agus neach do bheith</span>
<lb n="3810"/><span>foirbhthe, a bheith a bhfogas dá chrích dhéighionaigh.  Gidheadh,</span>
<lb n="3811"/><span>níor fríth ní ariamh, sa fhoicse tré a ndeachaidh an nádúir</span>
<lb n="3812"/><span>commór ar a haghaidh 'na beathaidh re tuicse agus ré toil, agus tréar</span>
<lb n="3813"/><span>ghnóaigh uiriod foirbhtheachta agus dofuair re teacht a bhfogas</span>
<lb n="3814"/><span>d'Íosa Críost do crochadh ó thuigsi agus ó thoil (ar theacht a bhfogas</span>
<lb n="3815"/><span>ó thuigsi agus ó thoil labhramaoid annso agus ní ar theacht a bhfogas</span>
<lb n="3816"/><span>ó chorp), ar mhodh nach bhfuil dá fhoicse dhó dá ttiucfa nach</span>
<lb n="3817"/><span>bá móide bhias teasgrádha aige dhó.  As ar follas go soilléir</span>
<lb n="3818"/><span>gurab é an Críost sin do crochadh críoch dhéighionach an duine.</span></p>
<lb n="3819"/>
<lb n="3820"/><p><span>Arís, ní bhfuil (ní) ar bith as nádúrtha iná álgas agus fonn na</span>
<lb n="3821"/><span>críche si; agus as uime sin ghreamhaigheas gach ní go doghluaiste</span>
<lb n="3822"/><span>dá chrích dhéighionaigh.  Agus amhuil bhíos na céidfhrémha a</span>
<lb n="3823"/><span>n-ealadhuin na spécláireachta, as mar an gcédna bhíos an</span>
<lb n="3824"/><span>chríoch dhéighionach a n-ealadhuin na praitigeachta.  Dá bhrígh</span>
<lb n="3825"/><span>sin, amhuil agus atáid na céidfhrémha ceanguilte dhínn ó nádúir,</span>
<lb n="3826"/><span>as mar an gcédna atá grádh agus fonn na críche déighionaighe.</span>
<lb n="3827"/><span>Ar an adhbhar sin as comhardha ar an duine theacht gusan</span>
<lb n="3828"/><span>grích dhéighionaigh madh ghreamaigheann comhdaingion</span>
<lb n="3829"/><span>agus sin d'éinní amháin do réir résúin atá glan ón n-uile dhubháilce</span></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="3830"/><p><span>go ndéin neamhshuim don n-uile ní eile, agus gomadh fhearr leis</span>
<lb n="3831"/><span>a bhás do theacht iná sgaradh leis an ní sin.  Agus bíodh gur</span>
<lb n="3832"/><span>chuiriodar daoine éigin críoch eile rompa, as annamh go bhfacamar</span>
<lb n="3833"/><span>ariamh gurbh fhearr leó sgarthuin réna mbeathaidh iná</span>
<lb n="3834"/><span>leis an gcrích sin.  Óir fuilngid cách eile na huile neithe dá</span>
<lb n="3835"/><span>ndocamhlaigh do choimhéd na beatha, agus do-bheir an duine gach</span>
<lb n="3836"/><span>uile ní dá mbí aige ar son a anma.  Gidheadh, tréigid na críostaidhthe</span>
<lb n="3837"/><span>ní headh amháin go deóntach acht go meamnach</span>
<lb n="3838"/><span>móraigeantach a gcuid díleas ar son Críost, agus a mbeatha go</span>
<lb n="3839"/><span>súgach suilbhir neamhchásmhar.  Go dearbhtha muna mbeith</span>
<lb n="3840"/><span>Críost 'na árdmhaith, ní dhéindís, go háirídhe daoine ro-eagnuidh,</span>
<lb n="3841"/><span>malairt ar a mbeathaidh - an pérla as daorluaighe agus as</span>
<lb n="3842"/><span>muirnighe ag an duine - ar an earráid as mó as éidir d'fhághuil.</span></p>
<lb n="3843"/>
<lb n="3844"/><p><span>Mar an gcédna ó as dochum aoinchríche amháin hordaighthear</span>
<lb n="3845"/><span>an mhéid cuinnighthear fá aoinghné, agus go n-uaimcheangaltar</span>
<lb n="3846"/><span>iad isan gcrích sin, amhuil thairngeas na neithe troma go</span>
<lb n="3847"/><span>huilidhe gó a cenntrum; as comhardha rofhollasach ar gurab</span>
<lb n="3848"/><span>é Íosa Críost do crochadh as críoch dhéighionach don duine,</span>
<lb n="3849"/><span>nár fríth éinní ariamh anna gceangóltaigh na daoine ré cuibhreach</span>
<lb n="3850"/><span>comhdaingion agus ceangaltar iad annar tTighearna Íosa Críost.</span>
<lb n="3851"/><span>Óir an mhuinntir chreideas a nÍosa Críost, as amhlaidh ceangaltar</span>
<lb n="3852"/><span>iad agus bhíos coimhtheacht eatorra mar bhíos eidir gach cuid</span>
<lb n="3853"/><span>don talamh ag tarruing ar a centrum.  Agus as ar an modh gcédna</span>
<lb n="3854"/><span>do-níthear aonchroídhe amháin agus aonanam amháin i gCríost do</span>
<lb n="3855"/><span>na huile chríostaidhthibh thairgeas triall go díreach díthchiollach</span>
<lb n="3856"/><span>ar Chríost; agus ní bhfuil dá mhéid dá ttéid siad ar a n-aghaidh isan</span>
<lb n="3857"/><span>gcreideamh nach móide agus sin cheangluid d'aroile ré teas grádha,</span>
<lb n="3858"/><span>carthanachta agus sámhuis.  Gidheadh, muna mbeith Críost acht</span>
<lb n="3859"/><span>'na dhuine amháin, agus an creideamh fallsa brégach, níorbh fhéidir</span>
<lb n="3860"/><span>leis ann an uiriod sin do mhílltibh daoine do choinghioll agus</span>
<lb n="3861"/><span>do chinél égsamhuil a leithéid sin d'éifeacht do gheineamhuin;</span>
<lb n="3862"/><span>óir as ro-uras gach cruinnioghadh dá ndéntar do bhrégaibh</span>
<lb n="3863"/><span>do sgaoileadh agus do sgapadh.  Agus ní mó dob fhéidir lé nuimhir</span>
<lb n="3864"/><span>dhoichríochnaigh do dhaoinibh ceangal cairdeasa do dhaingnioghadh</span>
<lb n="3865"/><span>ar fhondamuint fhallsa, iná an cáirdeas sin do mhédughadh</span>
<lb n="3866"/><span>ré fás don bhréig.</span></p>
<lb n="3867"/>
<lb n="3868"/><p><span>Arís, ní bhfuil dá fhoicse dá rachaidh ar ttuigse don chrích</span>
<lb n="3869"/><span>dhéighionaigh nach móide agus sin fhásaid ar sóláis spioratálta;</span></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="3870"/><p><span>agus as í uair bhíos go rofhoirbhthe an tráth as mó thig a bhfogas</span>
<lb n="3871"/><span>don chrích sin.  Mar sin madh bhíonn sórt éigin sóláis ag an</span>
<lb n="3872"/><span>duine an tráth roicheas go neamhfhoirbhthe an chríoch sin, as</span>
<lb n="3873"/><span>cosmhuil go mbiaidh sólás mór aige an tan ghébhas an chríoch</span>
<lb n="3874"/><span>go foirbhthe iomlán.  Gidheadh, sáruighidh an sólás ghlacuid</span>
<lb n="3875"/><span>na críostaidhthe ó Chríost na huile shóláis tuigse agus chédfadh,</span>
<lb n="3876"/><span>amhuil as follas as trí neithibh go mórmhór.  Ar tús, as seasamh</span>
<lb n="3877"/><span>dofhaisnéidhe na martíreach, dá a léghamaoid nuimhir dhoichríochnaigh</span>
<lb n="3878"/><span>do rioth chum na bpian comhlúthgháireach coimhiolgháirdeach</span>
<lb n="3879"/><span>agus dobheithdís ag dul dochum bainnsi, agus a lár na</span>
<lb n="3880"/><span>bpian bheith ag canntuin salm go súgach soimheanmnach,</span>
<lb n="3881"/><span>amhuil agus dobheithdís a móraoibhneas; ní go dearbhtha nach</span>
<lb n="3882"/><span>ttiocfa leó do dhénamh muna gcosnamh iomarcaigh an tsóláis</span>
<lb n="3883"/><span>agus an tsámhuis dochuimsigh bhíos aca a gCríost ón n-uile dhoilgheas</span>
<lb n="3884"/><span>agus ón n-uile chrádh (iad), ar mbeith neamhmothaightheach</span>
<lb n="3885"/><span>do chédfadhuibh an choirp; ní nach deónaighthear do shólás</span>
<lb n="3886"/><span>iná do shámhas eile ar bith; óir buaidhridh an doilgheas nó an</span>
<lb n="3887"/><span>crádh neartmhar an duine, agus tairngidh an n-uile antoil uaidhe,</span>
<lb n="3888"/><span>ar mhodh go gcuir tar a chéill é go meinic.  Arís, as sompladhuibh</span>
<lb n="3889"/><span>dofhaisnéidhe na manach do thréig uile aoibhneas an tsaoghail</span>
<lb n="3890"/><span>agus do theith fán bhfásach ag aitreabh díthreabh agus uamhacha</span>
<lb n="3891"/><span>talmhan a gcomhluadar agus a gcuideachta bheathadhach n-allta,</span>
<lb n="3892"/><span>a n-aibstainéid, a ttrosgadh, a gclaodhbhrúdhadh na colla.</span>
<lb n="3893"/><span>Agus bíodh go rabhadar bocht ainnis gan mhórán bídh iná édaigh,</span>
<lb n="3894"/><span>ar a shon sin as súgach sólásach do chaithdís a n-aimsir ré</span>
<lb n="3895"/><span>iomad sámhuis a maodhughadh na neithe ndiadha.  Sa lorg as</span>
<lb n="3896"/><span>follas re faicsin go fóill a n-iliomad d'áitibh ar feadh an domhuin.</span>
<lb n="3897"/><span>Anois féin ad-chímid iliomad daoine riaghalta dá ttoirbheart</span>
<lb n="3898"/><span>féin a modhsuine dheóntaigh fá iadhadh phríosún síordhuidhe</span>
<lb n="3899"/><span>na mainistreach fá chuing chruaidh umhlachta na naomhstaide</span>
<lb n="3900"/><span>riaghalta, as easbach ar an n-uile áineas agus aoibhneas saoghalta,</span>
<lb n="3901"/><span>gidheadh, do-bheirid a mbeatha a ttír comhsáimh agus comhsólásach,</span>
<lb n="3902"/><span>ré congnamh Dé, amhuil agus dobheith aoibhneas agus antoil</span>
<lb n="3903"/><span>an tsaoghuil uile aca.  Fá dheóidh, as na daoinibh roi-eagnuidhe</span>
<lb n="3904"/><span>bá eólgasach isan n-uile ealadhuin, do thréig an n-uile</span>
<lb n="3905"/><span>ealadha, iar mblas do naomhthobar an sgcrioptúir agus millseachta</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="3906"/><p><span>Chríost, sa theagasg amháin do shásaidh iad, ar mhodh gur</span>
<lb n="3907"/><span>ghreamaighsiod de comhdaingion comhdosgaoilte agus sin nach</span>
<lb n="3908"/><span>raibh acht blas amh aca ó shoin amach ar uile eagna agus ealadhuin</span>
<lb n="3909"/><span>na bhfeallsamh agus na bhfileadh agus ar chumas deaghlabhartha na</span>
<lb n="3910"/><span>retoricceadh.  As follas as na neithibh si go sáraighid go fada</span>
<lb n="3911"/><span>na sóláis agus na sámhuis thig ón gcreidemh agus ó mhaodhughadh</span>
<lb n="3912"/><span>Chríost do crochadh na huile shóláis agus sámhuis eile.  Ar an</span>
<lb n="3913"/><span>adhbhar sin as riachtanus a rádha gurab ón árdmhaith thigid,</span>
<lb n="3914"/><span>go mórmhór an tan nach bhfuil dá fhoicse dá roichiom go Críost</span>
<lb n="3915"/><span>ó chreideamh agus ó ghrádh nach móide agus sin fhásaid na sóláis si</span>
<lb n="3916"/><span>agus na sámhuis aguinn.</span></p>
<lb n="3917"/>
<lb n="3918"/><p><span>Fá dheóidh, amhuil adubhramar cheana, as éigin an mhéid</span>
<lb n="3919"/><span>atá fá aoinghné amháin d'ordughadh dochum aoinchríche déighionaigh</span>
<lb n="3920"/><span>amháin; mar thigid na huile dhaoine ré chéile a modh na</span>
<lb n="3921"/><span>críche déighionaigh, bíodh nach ttigid ré chéile isan ní anna</span>
<lb n="3922"/><span>bhfaghthar an mhodh sin; óir as annsin atá an cheist.  Dá</span>
<lb n="3923"/><span>bhrígh sin ó as a n-oibriughadh na tuigse nó na toile atá sén</span>
<lb n="3924"/><span>agus sonus an duine, déram gurab é ní dá ttig nádúir na críche</span>
<lb n="3925"/><span>déighionaigh, an ní a mbí coimhtheacht ré chéile ag na</span>
<lb n="3926"/><span>huile dhaoinibh résúnta, dochum a ngluaistear iad d'aoinmhéin</span>
<lb n="3927"/><span>agus ar aonmhodh, dá ngreamaighid go doghluaiste, ghrádhaighid</span>
<lb n="3928"/><span>ós a gcionn féin, anna bhfaghuid sámhas agus sólás ro-iongantach,</span>
<lb n="3929"/><span>as a n-ibhid iomláine na beatha agus deallradh an tsoluis neamhdha,</span>
<lb n="3930"/><span>agus tarmfhoirmighthear iad isan déshearc, ar mhodh go ndéntar</span>
<lb n="3931"/><span>an ní cédna dhíobh go huilidhe, agus amhuil agus dobheithdís as an</span>
<lb n="3932"/><span>saoghal amach, measuid gurab aoileach na huile neithe talmhuidhe</span>
<lb n="3933"/><span>ón tsíth romhóir agus ón sólás neamhdha bhíos do ghnáth</span>
<lb n="3934"/><span>aca.  Gidheadh, iad so go huilidhe as coinghiolla dísle don</span>
<lb n="3935"/><span>árdmhaith, níor fríoth riamh iad acht isan gCríost úd do crochadh.</span>
<lb n="3936"/><span>Ar an adhbhar sin as é an Críost sin as ardmhaith ann.</span></p>
<lb n="3937"/>
<lb n="3938"/><p><span>Acht cad bheir ag tráchtadh nísa fhaide sinn ar na neithibh</span>
<lb n="3939"/><span>atá follas uatha féin?  Ó as do nádúir na maithe í féin do ruinn</span>
<lb n="3940"/><span>agus do dhortadh, as éigin go mbí an árdmhaith roruinnteach</span>
<lb n="3941"/><span>rodhortach uirre féin.  Gidheadh, ní faghthar ruinn don mhaith</span>
<lb n="3942"/><span>as mó agus as fairsinge iná an ruinn tig ó Íosa Críost; óir iar tteacht</span>
<lb n="3943"/><span>Chríost agus iar síoladh a chreidimh, do glanadh an chruinne go</span>
<lb n="3944"/><span>coitchionn ó cheó domhuin dorcha na seachrán, na n-ainbhfios,</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="3945"/><p><span>agus na bpeacadh, agus do líonadh iad don n-uile shubháilce agus naomhthacht</span>
<lb n="3946"/><span>beatha, agus do dáileadh an uiriod sin troimthiodhlaictheadh</span>
<lb n="3947"/><span>do na creidmheachuibh go mbíodh meas ag cách orra gurab</span>
<lb n="3948"/><span>sona beannaighthe a staid, agus go bhfuaradar an naoimhshén</span>
<lb n="3949"/><span>síordhuidhe ar an talamh sa.  Óir madh as éidir sén iná sonas</span>
<lb n="3950"/><span>ar bith d'fhághuil ar an tsaoghal sa, as cinnte gurab iad na</span>
<lb n="3951"/><span>críostaidhthe do-gheibh.</span></p>
<lb n="3952"/>
<lb n="3953"/><p><span>Fá dheóidh, foillsighidh búidheacht dofhaisnéidhe agus trócaire</span>
<lb n="3954"/><span>dhochuimsigh ar tTighearna Íosa Críost iomadamhlacht iomarcach</span>
<lb n="3955"/><span>a mhórmhaitheasa; óir ní thairngeann maithmheachas</span>
<lb n="3956"/><span>iná párdún, agus ní chuireann ar cairde trócaire do dhénamh ar na</span>
<lb n="3957"/><span>haithrigheachuibh ar son tromdhachta a bpeacadh iná ar son</span>
<lb n="3958"/><span>gráineamhlacht a gcoirthe nó a míghníomh, acht ruinnidh nísa</span>
<lb n="3959"/><span>mhó dá thiodhlaicthibh agus dáiligh nísa mhó do thabhartaisibh</span>
<lb n="3960"/><span>don droing fhilleas air iná do chleachtadh roimhe sin.  Agus as</span>
<lb n="3961"/><span>feasach sinn nach bhfuil dá mhionca dá ttréigeann neach é</span>
<lb n="3962"/><span>nach bí dá mhúchadh a lathaigh an tsaoghuil si agus dá chrádh</span>
<lb n="3963"/><span>ag iomad cúram, do bhrígh go gcaill millsiocht agus díorchacht</span>
<lb n="3964"/><span>na deighbheatha do chleachtadh roimhe sin; gidheadh, comhluath</span>
<lb n="3965"/><span>agus do-ní aithríghe ó chroidhe, do-gheibh an tsíth agus an sólás</span>
<lb n="3966"/><span>dobhí aige cheana.</span></p>
<lb n="3967"/>
<lb n="3968"/><p><span>AN CREIDEAMH DO BHEITH FÍOR AS COMHACHTA,</span>
<lb n="3969"/><span>AS EAGNA AGUS AS MAITH CHRÍOST A N-AOINFHEACHT.</span></p>
<lb n="3970"/>
<lb n="3971"/><p><span>Caib. 16.</span></p>
<lb n="3972"/>
<lb n="3973"/><p><span>Dochum a ndubhramar go soiche so ar chomhachta, ar eagna</span>
<lb n="3974"/><span>agus ar mhaith Chríost do thuigsin go huras, adeirmíd munab Dia</span>
<lb n="3975"/><span>Críost, amhuil do-rinne sé féin de féin, nach ttáinig do na</span>
<lb n="3976"/><span>daoinibh neach bá huaibhrighe agus bá leimhe iná é.  Gidheadh,</span>
<lb n="3977"/><span>munab é féin adubhairt gur Dhia é, acht gurab iad bréga a</span>
<lb n="3978"/><span>dhisgiobal agus cumadóireacht na ndaoine (mar aithrisid drong</span>
<lb n="3979"/><span>áiridhe do chaill a gciall) do chur an t-ainm sin ós áird air,</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="3980"/><p><span>cionnus dob fhéidir comhachta commór agus sin, eagna agus maith nach</span>
<lb n="3981"/><span>éidir nías mó do smuaineadh do theacht ó chumadóireacht</span>
<lb n="3982"/><span>fhallsa nó ó bhréguibh?  Madh as fíor go stiúraigheann Dia agus go</span>
<lb n="3983"/><span>ccomhdaigheann na neithe íochtaracha sa ré meadhónaibh</span>
<lb n="3984"/><span>oireamhnacha, ó do chruthaigheamar nach bhfuil slighe iná</span>
<lb n="3985"/><span>meadhón as foirbhthe dochum na beatha do thabhairt suas go</span>
<lb n="3986"/><span>búidh beannaighthe iná Críost, ní fhaicim cionnas as éidir</span>
<lb n="3987"/><span>dhúinn gan a admháil gurab é Críost an meadhón fíre dochum</span>
<lb n="3988"/><span>an tsonuis agus an tséin shíordhuidhe do dháil Dia don chineadh</span>
<lb n="3989"/><span>daonna; nó caithfeam ceart Dé agus a chúram fá na créatúiribh</span>
<lb n="3990"/><span>do dhiúltadh, nó a chreideamh gurab go cinneamhnach theagmhuid</span>
<lb n="3991"/><span>na huile neithe, agus Dia thríd amach do dhiúltadh; neithe</span>
<lb n="3992"/><span>as leimhe re rádha dár chlos ariamh, taobh amuich don chéidní</span>
<lb n="3993"/><span>atá roifhíor agus as riachtanas do ghlacadh.</span></p>
<lb n="3994"/>
<lb n="3995"/><p><span>Arís, madh atá creideamh ar bith fíor ar an tsaoghal sa, mar</span>
<lb n="3996"/><span>d'fhoillsigheamar cheana ré résúnaibh foirtille go bhfuil, cia</span>
<lb n="3997"/><span>shénfas iar bhfaicsin ar aithrisiomar do mhóirfheartuibh gurab</span>
<lb n="3998"/><span>é sin an creideamh críostaidhe?  Óir ní bhfuil aoinchreideamh</span>
<lb n="3999"/><span>eile dá chosnamh re résúnaibh daingne dochlaoidhte amhuil agus</span>
<lb n="4000"/><span>atá.  Gidheadh, muna bhfuil an creideamh críostaidhe fíor, go</span>
<lb n="4001"/><span>dearbhtha as éigin an n-uile chreideamh eile do dhul seachad.</span></p>
<lb n="4002"/>
<lb n="4003"/><p><span>Mar an gcédna as feasach sinn nach raibh creideamh ariamh as</span>
<lb n="4004"/><span>cruaidhe dofuair cur chuige iná an creideamh críostaidhe agus as</span>
<lb n="4005"/><span>buaine atá dá bhuilliughadh gan sgís ré naimhdibh neartmhara</span>
<lb n="4006"/><span>niadhachúiseacha ó aimsir Chríost gusan am so.  Gidheadh, do</span>
<lb n="4007"/><span>thuit an n-uile chreideamh eile gan duadh gan chathughadh</span>
<lb n="4008"/><span>comhuras agus do síoladh é.  Acht an creideamh críostaidhe, as ag</span>
<lb n="4009"/><span>deallradh agus ag lonnradh bhíos ó bheith dá fhoghairt a lasrachuibh</span>
<lb n="4010"/><span>teinntighe do ghnáth; ní nárbh fhéidir dá mbeith creideamh</span>
<lb n="4011"/><span>eile ar bioth fíor, nó dá mbeithsion fallsa.</span></p>
<lb n="4012"/>
<lb n="4013"/><p><span>'Na gceann so as follas nár iomchuir agus nár fhulaing an creideamh</span>
<lb n="4014"/><span>críostaidhe a bheag do bhuaidhreadh iná d'inghreim</span>
<lb n="4015"/><span>ariamh ó dhaoinibh fírénta iná macánta, acht go raibh cion,</span>
<lb n="4016"/><span>muirn agus onóir mhór aca air; gidheadh, go raibh cogadh síor aige</span>
<lb n="4017"/><span>le drochdhaoinibh coirbthe cionntacha agus léna n-athair an diabhal,</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="4018"/><p><span>agus go bhfuil go laethamhuil go dochlaoidhte feardha feadhmláidir</span>
<lb n="4019"/><span>ag cruadhchomhrac gan sgís riú.  Agus mar as léir dhúinn</span>
<lb n="4020"/><span>anois nach dearna persecution iná inghreim ariamh ar chreideamh</span>
<lb n="4021"/><span>iná ar dhisgiobluibh Chríost acht madh drong mhallaigh don</span>
<lb n="4022"/><span>tsórt so; ní nach ttarla do chreideamh eile ar bioth riamh.</span>
<lb n="4023"/><span>Créd an fáth dá bhrígh sin gurab usa linn lorg na ndrochdhaoine</span>
<lb n="4024"/><span>do leanmhuin ag aithris orra iná lorg na ndeaghdhaoine?</span></p>
<lb n="4025"/>
<lb n="4026"/><p><span>Arís, níor fríoth creideamh ariamh dochum ar fhilleadar agus</span>
<lb n="4027"/><span>dochum a bhfillid go laéthamhuil uiriod daoineadh agus fhillios ar</span>
<lb n="4028"/><span>an gcreideamh chríostaidhe, agus a fhios aca nach dochum onóra,</span>
<lb n="4029"/><span>saidhbhreasa iná antola fhilleid - neithe dá ndiúltaid anna</span>
<lb n="4030"/><span>mbaisteadh - acht dochum tarcuisne, troisgthe, gainne, masla,</span>
<lb n="4031"/><span>agus madh as éigin é, dochum gach pian dá ndúire d'fhulang.  Go</span>
<lb n="4032"/><span>deimhin ní tarróngthaoi aoinneach céillidhe ar na coinghiolluibh</span>
<lb n="4033"/><span>sin muna ttolladh solas na fírinne roshoilléire croidheadha na</span>
<lb n="4034"/><span>ndaoineadh.</span></p>
<lb n="4035"/>
<lb n="4036"/><p><span>Leis na résúnaibh (si) agus léna samhluibh as éigin don tuigse a</span>
<lb n="4037"/><span>chreideamh gurab fíor creideamh iongantach Chríost.  Bíodh</span>
<lb n="4038"/><span>iomorro nach ttugann énrésún amháin, nó dá résún, nó trí</span>
<lb n="4039"/><span>fá-deara do na daoinibh an creideamh d'admháil, gidheadh, as</span>
<lb n="4040"/><span>éigin dáibh géilleamh d'iomad résún a bhfochair a chéile, madh</span>
<lb n="4041"/><span>meastar iad go díreach, óir ní lugha a mbrígh iná brígh ráidhte</span>
<lb n="4042"/><span>an mhatematic, nó aithbheóadh mairbh, dá ttugthaoi mar</span>
<lb n="4043"/><span>chruthughadh ar an gcreideamh é.</span></p>
<lb n="4044"/>
<lb n="4045"/><p><span>Ar an adhbhar sin madh atá an creideamh críostaidhe fíor, as</span>
<lb n="4046"/><span>éigin an n-uile chreideamh eile do sgrios mar neithe gan tádhbhacht</span>
<lb n="4047"/><span>gan brígh, an tan go ndearbhann an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="4048"/><span>nach éidir aoinneach do shábháil bhíos taobh amuich dhe</span>
<lb n="4049"/><span>féin.  Ní go dearbhtha atá résúnta; óir ós a radharc Dé atá ar</span>
<lb n="4050"/><span>slánughadh agus nach éidir d'aoinneach teacht gusan radharc sin</span>
<lb n="4051"/><span>gan grása agus tíodhlaice neamhdha, ní féidir d'aoinneach a fhagháil</span>
<lb n="4052"/><span>gan an creideamh, mar go n-abair an sgrioptúir gurab doidhénta</span>
<lb n="4053"/><span>taithneamh ré Dia gan an creideamh.</span></p>
<lb n="4054"/>
<lb n="4055"/><p><span>Ní bhfuil iomorro slighe ghearáin iná leithsgéil ag aoinneach</span>
<lb n="4056"/><span>ar son a bheirthe a n-áitibh coimhightheacha a bhfad ón gcreideamh</span>
<lb n="4057"/><span>sa; óir ciabé leanas solas nádúrtha an résúin, nach tteasdaigheann</span>
<lb n="4058"/><span>ó énduine, agus fhilleas ré hinntinn dírigh agus ré croidhe</span>
<lb n="4059"/><span>glan ar Athair coitchionn na n-uile - nach diúltann a riachtanas</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="4060"/><p><span>ar aoinneach - agus iarrfas solas na fírinne air, ní rachaidh a ghuidhe</span>
<lb n="4061"/><span>a n-asgaidh; óir taisbénaidh Dia an tslighe dhó ré brodadh</span>
<lb n="4062"/><span>innmheadhónach, mar do-rinne ré Job, nó ré haingeal, mar</span>
<lb n="4063"/><span>do-rinne ris an gcaptaín Cornelius; nó ré duine éigin apstalta,</span>
<lb n="4064"/><span>mar do chuir S. Philip gusan eunucus; agus mar sin do-ghébhaidh</span>
<lb n="4065"/><span>an solas as riachtanas go slighidh na sábháilteachta.</span></p>
<lb n="4066"/>
<lb n="4067"/><p><span>Fínit.</span>
<lb n="4068"/></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="4069"/><p><span>AN TREAS LEABHAR DO BHUAIDH NA NAOMHCHROICHE,</span>
<lb n="4070"/><span>NÓ d'FHÍRINNE AN CHREIDIMH.</span></p>
<lb n="4071"/>
<lb n="4072"/><p><span>BROLACH NÓ RÉMHRÁDH AN TREAS LEABHAIR.</span></p>
<lb n="4073"/>
<lb n="4074"/><p><span>Do thaisbénamar go follas fírinne an chreidimh chríostaidhe</span>
<lb n="4075"/><span>isan chéidleabhar agus isan dara leabhar as na héifeachtuibh</span>
<lb n="4076"/><span>oirdhearca do-rinneadh agus do-níthear go laéthamhuil isan Naoimh-Eagluis</span>
<lb n="4077"/><span>Chatoilce.  Acht do bhrígh nach lór dhúinn ar résúin</span>
<lb n="4078"/><span>agus ar bhfondamainteadha féin do chur a bhfochair a chéile muna</span>
<lb n="4079"/><span>gcosnam iad ar an druing rear mian a sgaoileadh agus a sgrios, as</span>
<lb n="4080"/><span>eadh as indénta dhúinn, cur a n-aghaidh easccarad an chreidimh,</span>
<lb n="4081"/><span>ag foillsiughadh don domhan nach bhfuil aoinní doidhénta</span>
<lb n="4082"/><span>iná díthchéillidhe isan ccreideamh chríostaidhe.  Óir bíodh go</span>
<lb n="4083"/><span>gcreideann iomad ós cionn résúin nach bhfuil doidhénta do</span>
<lb n="4084"/><span>chomhachtaibh Dé, gidheadh, ní admhann éinní atá a n-aghaidh</span>
<lb n="4085"/><span>an résún; agus tar a cheann go sáraighid go fada tóruinn gach</span>
<lb n="4086"/><span>inntleachta daonna, ar a shon sin atá mórán résúin, céille agus</span>
<lb n="4087"/><span>cruthamhlachta aca.</span></p>
<lb n="4088"/>
<lb n="4089"/><p><span>Dochum oird do choimhéd a réim shiobhail na hoibre si,</span>
<lb n="4090"/><span>laibheóram ar tús ar airteagluibh an chreidimh; óir as iad as</span>
<lb n="4091"/><span>fondamuinteadha dár gcreideamh.  Arís, do-bhéram uainn ord</span>
<lb n="4092"/><span>agus résún nó ciall na n-aitheanta mórálta.  Dá éis sin foillseócham</span>
<lb n="4093"/><span>ciall na reachta agus na ndlightheadh dá ndéin ar ccreideamh úsáid</span>
<lb n="4094"/><span>ag tabhairt bhreithemhnuis.  Fá dhéoidh, míneócham go</span>
<lb n="4095"/><span>follas rúindiamhra, cerimonias nó naomhghnáis na hEagluisi</span>
<lb n="4096"/><span>Catoilce.  Óir as iad so iadhas uile theagasg agus reacht na</span>
<lb n="4097"/><span>gcríostaidhthe.</span></p>
<lb n="4098"/>
<lb n="4099"/><p><span>Agus bíodh gur thráchtsad dochtúireadha ordhraice agus daoine</span>
<lb n="4100"/><span>rofhoghlamtha go heagnuidhe fairsing foirleathan ar na neithibh</span>
<lb n="4101"/><span>si, ar a shon sin ní cóir d'aoinneach a mheas gurab iomarcach</span>
<lb n="4102"/><span>an treas leabhrán so aguinne ar na neithibh cédna, do bhrígh</span>
<lb n="4103"/><span>go bhfaicthear dúinn gurab ceart a cheangal leis an dá leabhrán</span>
<lb n="4104"/><span>eile, dochum teaguisg agus aiceachta na beagoibre si do bheith</span>
<lb n="4105"/><span>iomlán ar gach taobh, agus dochum gan éinní do léigion adamach</span>
<lb n="4106"/><span>thoruinn gan tráchtadh air do réir ar gcumais.  Arís, dochum</span>
<lb n="4107"/><span>an mhéid do theaguisgsiod ar n-oideadha agus ar maighistridh ré</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="4108"/><p><span>seanmóruibh fada agus ré gérchúis iongantaigh do thabhairt uainn</span>
<lb n="4109"/><span>go hathchumar sothuigse, cruinneócham iad, ré congnamh</span>
<lb n="4110"/><span>Dé, fá iadhadh an leabhráin si, agus do-bhéram uainn aiceacht</span>
<lb n="4111"/><span>athchumair agus léighionn lántarbhach gan ródhocamhuil dá gach</span>
<lb n="4112"/><span>aicme, madh críostaidhthe nó ainchríostaidhthe.  Go ttug</span>
<lb n="4113"/><span>Dia dhóibh araon a ttarbha do bhuain as.  Amén.</span>
<lb n="4114"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="4115"/><p><span>GO BHFUILID NEITHE DOICHRÍOCHNAIGH I NDIA,</span>
<lb n="4116"/><span>AGUS GURAB FÉIDIR LE DIA NEITHE DOFHAISNÉIDHE</span>
<lb n="4117"/><span>DO DHÉNAMH SHÁIREÓCHADH CUMAS NA TUIGSE</span>
<lb n="4118"/><span>DAONNA.</span></p>
<lb n="4119"/>
<lb n="4120"/><p><span>Caib. 1.</span></p>
<lb n="4121"/>
<lb n="4122"/><p><span>As uras dúinn a thuigsin as anbhfainne na tuigsi daonna go</span>
<lb n="4123"/><span>bhfuilid iliomad agus neithe doichríochnaigh i nDia sháraigheas go</span>
<lb n="4124"/><span>dochuimsigh cumas ar ttuigse.  Óir as san ndíthchioll déighionach</span>
<lb n="4125"/><span>do ní haitheantar cá fad shíneas a chumas.  As éidir dúinne</span>
<lb n="4126"/><span>mar sin fios cumais agus bríogha ar ttuigse féin d'aithne isna feallsuibh</span>
<lb n="4127"/><span>oirdhearca, anna n-admhaid na huile an nádúir do dhénamh</span>
<lb n="4128"/><span>a díthchill déighionaigh.  Gidheadh, as cinnte (do réir mar</span>
<lb n="4129"/><span>admhuid) gurab gann neimhdhearbhtha saothrach an t-eólas</span>
<lb n="4130"/><span>nó an tuigsi dobhí aca ar na neithibh nádúrtha.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="4131"/><span>sin muna ráinic ré uile chumas agus díthchioll na nádúire daonna</span>
<lb n="4132"/><span>teacht go glaineólas na neithe nádúrtha atá ós comhair ar súl,</span>
<lb n="4133"/><span>féch an lugha iná sin thiocfas a n-eólas na beithe neamhdha?</span>
<lb n="4134"/><span>Agus as rolugha iná sin thuigfeas nádúir na n-aingeal.  Agus as míle</span>
<lb n="4135"/><span>lugha iná iad sin uile roichfeas go heólas an tí atá go dofhaisnéidhe</span>
<lb n="4136"/><span>arna árdughadh ós cionn na n-uile.</span></p>
<lb n="4137"/>
<lb n="4138"/><p><span>Arís, madh dochímid iliomad isan aoinghné amháin daonna</span>
<lb n="4139"/><span>sa atá comhdaillinntleachtach agus sin nach éidir a n-ollmhughadh</span>
<lb n="4140"/><span>ré healadhuin, ré gliocas, ré díthchioll iná ré saothar dochum</span>
<lb n="4141"/><span>na neithe do thuigsiod móirfheallsamh do ghlacadh,</span>
<lb n="4142"/><span>as mó as inmheasta go ttuigid na haingle, atá a ngné ro-égcosmhuil</span>
<lb n="4143"/><span>leis na daoinibh agus nísa uaisle iná iad, iliomad do neithibh</span>
<lb n="4144"/><span>dochum nach éidir ar aonmhodh ré cumas ar ttuigsi-ne í féin</span>
<lb n="4145"/><span>do shíneadh.  Créd, mheasas tú, as ionráidhte ar an tuigse</span>
<lb n="4146"/><span>dhiadha atá taobh amuich don n-uile ghné agus don n-uile chinél</span>
<lb n="4147"/><span>agus sháraigheas go doichríochnaigh na hardtuigseadha ré solas</span>
<lb n="4148"/><span>nach éidir teacht 'na chomhgar iná d'fhulang?</span></p>
<lb n="4149"/>
<lb n="4150"/><p><span>Bíodh iomorro gurab as na héifeachtuibh haitheantar na cúise,</span>
<lb n="4151"/><span>gidheadh, an tráth sháraighid na cúise go ro-ordhraic na héifeachta,</span>
<lb n="4152"/><span>ní féidir fios foirbhthe na gcúiseadh d'fhághuil as na</span>
<lb n="4153"/><span>héifeachtuibh.  Mar sin ós é Dia cédchúis na n-uile agus (go) sáraigheann</span>
<lb n="4154"/><span>go doimheasta a uile éifeachta féin, sa bhfios iná a n-eólas</span></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="4155"/><p><span>nach bhfaghmaoidne acht go míofhoirbhthe, as follas nach éidir</span>
<lb n="4156"/><span>dhúinn eólas d'fhagháil ar Dhia féin, acht go fíorghann, ré bríogh</span>
<lb n="4157"/><span>an tsoluis nádúrtha.</span></p>
<lb n="4158"/>
<lb n="4159"/><p><span>Ní deacair dhúinn fós a fhoillsiughadh go soilléir gurab féidir</span>
<lb n="4160"/><span>lé Dia mórán do dhénamh, agus go ndéin neithe as mó iná as éidir</span>
<lb n="4161"/><span>linn do thuigsin, an tan gurab ón gcédfadh nó ón mothughadh</span>
<lb n="4162"/><span>thionsgnas ar ttuigse agus nach n-éirgheann ós cionn na neithe</span>
<lb n="4163"/><span>cédfadhacha nó somhothaightheacha so.  Óir atá sí ceanguilte</span>
<lb n="4164"/><span>comhmór agus sin d'ord na neithe nádúrtha nach éidir (di) dul taobh</span>
<lb n="4165"/><span>amach don ord sin do sgrúdadh nó do dhearcadh neithe ar bith.</span>
<lb n="4166"/><span>Óir as tré ghnéibh na neithe nádúrtha thuigeas gach ní dhá</span>
<lb n="4167"/><span>ttuigeann.  Gidheadh, as cinnte gan chonntabhairt go bhfuil</span>
<lb n="4168"/><span>Dia taobh amuich don n-uile ord, an tan gurab gníomh fíre é</span>
<lb n="4169"/><span>agus beith dofhaisnéidhe.  Agus ó as do réir mar bhíos gach ní a ngníomh</span>
<lb n="4170"/><span>oibrigheas sé, as éigin a rádha go bhfuil comhachta dofhaisnéidhe</span>
<lb n="4171"/><span>a nDia nach bhfuil ceanguilte d'ord ar bith dá ordhraice.</span>
<lb n="4172"/><span>Mar sin as leamh ré rádha nárbh fhéidir le Dia ní ar bith do</span>
<lb n="4173"/><span>dhénamh nárbh fhéidir dhúinne do thuigsin, go mórmhór an</span>
<lb n="4174"/><span>tan go ndéin iliomad agus beagnach neithe doichríochnaigh a n-ord</span>
<lb n="4175"/><span>na neithe nádúrtha féin atá dosgrúdtha aguinne, mar atáid an</span>
<lb n="4176"/><span>mhéid do-níthear isna neithibh neamhadhbhardha.</span></p>
<lb n="4177"/>
<lb n="4178"/><p><span>As oireamhnach ar a shon sin do fhoillsigh an mhaith diadha</span>
<lb n="4179"/><span>mórán do rúindiamhruibh do na daoinibh gus nárbh fhéidir leis</span>
<lb n="4180"/><span>an résún daonna rochtuin; agus do-rinne iomad ós cionn oird na</span>
<lb n="4181"/><span>neithe nádúrtha, sa n-eólas dochum ar féidir leis an duine, atá</span>
<lb n="4182"/><span>ordaighthe dochum na críche neamhdha, do theacht.  Óir do</span>
<lb n="4183"/><span>thuig an duine as solas na neithe ndiadha an chríoch dhéighionach</span>
<lb n="4184"/><span>agus na meadhóin oireas chuice; agus iar sgrúdadh aigéin na mórdhachta</span>
<lb n="4185"/><span>diadha, do thuig a anbhfainne agus a laige féin.  Óir níorbh</span>
<lb n="4186"/><span>fhéidir leis a aghaidh do dhíriughadh iná dearcadh a bhfad</span>
<lb n="4187"/><span>uaidhe ar an gcuid as rolugha don tsolus sin fós, ar gcur cheóa</span>
<lb n="4188"/><span>an mhaodhughaidh eidir é agus é; as a ttig dhó Dia d'adhradh go</span>
<lb n="4189"/><span>reuerens agus go n-uirísle rodhomhuin, mar gur fhoghluim a dhearcadh</span>
<lb n="4190"/><span>go n-iongnamh ós na huilibh go dofhaisnéidhe.  Anna</span>
<lb n="4191"/><span>bhfuair barr eólais air agus sámhuis agus aoibhneas romhór as na</span>
<lb n="4192"/><span>neithibh bá toil agus bá cubhaidh leis an maith diadha do ruinn</span>
<lb n="4193"/><span>go fial fairsing ar iomad do mhodhuibh ar na daoinibh.</span>
<lb n="4194"/></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="4195"/><p><span>Ar an adhbhar (sin) ní díol magaidh iná fochuidmhe agus ní neithe</span>
<lb n="4196"/><span>as inteilgthe go neamhchásmhar na neithe chuireas an creideamh</span>
<lb n="4197"/><span>críostaidhe romhuinn ré creideamh, ar son nach éidir leis an</span>
<lb n="4198"/><span>tuigse a nglacadh.  Acht as mó as díol magaidh agus neamhcháis</span>
<lb n="4199"/><span>an drong do fhilleas go héigcríonna ón gcreideamh Chatoilce ar</span>
<lb n="4200"/><span>son an aoinrésúin amháin si, a ndaille féin.  Léghadaois ar tús</span>
<lb n="4201"/><span>ar résúin-ne agus luighedís orra, ní d'fhonn cur 'na n-aghaidh acht</span>
<lb n="4202"/><span>d'fhonn a ttuigsiona, agus aitheónuid annsin nach n-abramaoid</span>
<lb n="4203"/><span>aoinní atá doidhénta iná díthchéillidhe.  Acht dochum a ndubhramar</span>
<lb n="4204"/><span>do thaisbénadh go solasghlan, tráchtfam annso síos ar</span>
<lb n="4205"/><span>gach ní dhíobh fá leith, agus cuirfeam iad go soilléir sothuigse a</span>
<lb n="4206"/><span>n-ord iomchubhaidh a ndiaidh a chéile.</span></p>
<lb n="4207"/>
<lb n="4208"/><p><span>DO NA NEITHIBH CHREIDEAS AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE</span>
<lb n="4209"/><span>ATÁ ÓS CIONN TUIGSE AN DUINE.</span></p>
<lb n="4210"/>
<lb n="4211"/><p><span>Caib. 2.</span></p>
<lb n="4212"/>
<lb n="4213"/><p><span>Beanaidh cuid do na neithibh soichreidthe ré diadhacht</span>
<lb n="4214"/><span>Chríost, agus cuid eile réna dhaonnacht.  As ar an aondacht thráchtas</span>
<lb n="4215"/><span>an céidní bheanas réna dhiadhacht.  Óir creidmíd aoinDia</span>
<lb n="4216"/><span>amháin do bheith ann, agus ní fhuilngemíd nísa mhó do dhéibh.</span>
<lb n="4217"/><span>Agus as é so as cédfhondamuint dár tteagasg as riachtanas dá gach</span>
<lb n="4218"/><span>aon do chreideamh.  Agus ní headh amháin gur creideamh é leis</span>
<lb n="4219"/><span>na daoinibh foghlamtha acht bá feas dhóibh ré résún dá gclaoidh,</span>
<lb n="4220"/><span>mar adubhramar a ttús na hoibre si.  Ar aondacht na Tríonóide</span>
<lb n="4221"/><span>atá an dara hairtiogal.  Agus as lé beith na diadhachta bheanuid</span>
<lb n="4222"/><span>an dá airteagal sa.  Ré hoibreachuibh dísle na diadhacht, as</span>
<lb n="4223"/><span>éidir lé Dia amháin do dhénamh, bheanuid an chuid eile.  Ré</span>
<lb n="4224"/><span>beith na nádúire bheanas an cédairteagal díobh; óir adeirmid</span>
<lb n="4225"/><span>gur chruthaigh Dia na huile, .i. go ndearna iad gan éinní dá</span>
<lb n="4226"/><span>ndénfadh iad d'iarraidh chugtha.  Féchaidh an dara hairteagal</span>
<lb n="4227"/><span>ar bheith na ngrás neamhdha; óir creidmíd go naomhann Dia</span>
<lb n="4228"/><span>ré tiodhlaicthibh neamhdha an créatúir résúnta dochum a</span>
<lb n="4229"/><span>tharruing chuige féin.  Ré glóir an anma bheanas an treas</span>
<lb n="4230"/><span>airteagal; óir creidmid an drong naomhthar ar an tsaoghal so</span></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="4231"/><p><span>do dhul tar éis a mbáis do shealbhughadh ghlóire Dé, bhal a</span>
<lb n="4232"/><span>bhfaghuid an tuarastal neamhdha go neamhghann.  Geallaidh</span>
<lb n="4233"/><span>an ceathromha hairteagal dúinn eiséirghe na gcorp; óir atá</span>
<lb n="4234"/><span>dóthchas aguinn inn féin uile d'eiséirghe agus d'fhagháil ar gcorp</span>
<lb n="4235"/><span>glórmhar domharbhtha.</span></p>
<lb n="4236"/>
<lb n="4237"/><p><span>Acht do thaoibh dhaonnachta Chríost, creidmíd, do chéidneithibh,</span>
<lb n="4238"/><span>Críost do bheith 'na Dhia fíre agus 'na dhuine fhíre, 'na</span>
<lb n="4239"/><span>Mhac Dé agus na Maighdine Muire, sa brú annar gabhadh é ón</span>
<lb n="4240"/><span>Spiorad Naomh gan lot gan bhearnadh a hóghachta.  An</span>
<lb n="4241"/><span>dara feachta, creidmíd gur fhulaing páis ar ar son, go bhfuair</span>
<lb n="4242"/><span>bás agus gur hadhlacadh.  An treas feacht, go ndeachaidh síos go</span>
<lb n="4243"/><span>hifrionn d'fhuasgladh anmann na n-aithreach naomh as an</span>
<lb n="4244"/><span>tseinphríosún iar sgaoileadh geimheal peacaidh na sinnsior dhó</span>
<lb n="4245"/><span>agus go rug iad go glóir shíordhuidhe.  An ceathromha feacht,</span>
<lb n="4246"/><span>adeirmíd gur éirigh go glórmhar ó mharbhuibh.  An cúigeadh</span>
<lb n="4247"/><span>feacht, go ndeachaidh suas go flaitheamhnas agus gur shuidh ar</span>
<lb n="4248"/><span>deasláimh a Athor.  An seiseamh feacht, creidmíd go ttiucfa</span>
<lb n="4249"/><span>do thabhairt breithe ar bheóaibh agus ar mharbhuibh agus d'athnuachradh</span>
<lb n="4250"/><span>an domhuin go hiomlán.  Agus as mar sin chuirmíd an</span>
<lb n="4251"/><span>creideamh go huilidhe 'na shuidhe ar dá fhonndamuint dég, dá</span>
<lb n="4252"/><span>ngairmíd dhá airteagal dég an chreidimh.  Fá dheóidh, atá</span>
<lb n="4253"/><span>d'fhiachuibh oruinn gach ní dá bhfuil isna naoimhsgrioptúiribh</span>
<lb n="4254"/><span>canónta dár eachtaidh an Naoimh-Eagluis Chatoilce Rómhánach</span>
<lb n="4255"/><span>do bheith inchreidthe agus dá n-eachtóchaidh ó so amach, do</span>
<lb n="4256"/><span>chreideamh go doibhriste.  Taisbénfam ar n-imtheacht ar an réim</span>
<lb n="4257"/><span>si nach ttugmaoid féin anuas aoinní doidhénta iná díthchéillidhe</span>
<lb n="4258"/><span>anna samhlaibh so d'fhondamuinntibh nó d'arteagluibh.</span></p>
<lb n="4259"/>
<lb n="4260"/><p><span>Ní hinmheasta gur léigiomar thoruinn airteagal naomhshacramuinte</span>
<lb n="4261"/><span>fhola agus fheóla ar tTighearna Íosa Críost, anna</span>
<lb n="4262"/><span>bhfuil uiriod cruais agus atá a n-aonairteagal eile, muna mó leission.</span>
<lb n="4263"/><span>Óir ós leis an mórshácramuint sin naomhthar an créatúir résúnta,</span>
<lb n="4264"/><span>as éidir a tarruing gusan airteagal thráchtas ar naomhadh na</span>
<lb n="4265"/><span>ndaoineadh, bíodh go gcongmhann daonnacht Chríost, ar a</span>
<lb n="4266"/><span>ttráchtfam a bhfochair na sácramuinnteadh eile isna neithibh</span>
<lb n="4267"/><span>laibheóram ar na cerimonias, ós ag na sácramuinntibh féin atá</span>
<lb n="4268"/><span>ceannus a measg na ceremonias.  Acht do bhrígh go ndubhramar</span></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="4269"/><p><span>go lór isan gcéidleabhar ar an gcédairteagal, .i. ar aondacht Dé,</span>
<lb n="4270"/><span>agus ó thigid na feallsaimh agus na huile linn isan bpongc (so) ní riachtanus</span>
<lb n="4271"/><span>labhairt nísa mhó air.</span></p>
<lb n="4272"/>
<lb n="4273"/><p><span>NACH DEARBHANN AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE</span>
<lb n="4274"/><span>ÉINNÍ DOIDHÉNTA INÁ DÍTHCHÉILLIDHE AR AN</span>
<lb n="4275"/><span>TTRÍONÓID.</span></p>
<lb n="4276"/>
<lb n="4277"/><p><span>Caib. 3.</span></p>
<lb n="4278"/>
<lb n="4279"/><p><span>Iar léigean an chédairteaguil thoruinn mar ní rofhollas, as é</span>
<lb n="4280"/><span>an dara hairteagal, bheanas ré haondacht na Tríonóide, pongc</span>
<lb n="4281"/><span>as cruaidhe agus as docamhlaigh dá gcurthar lé a chreideamh</span>
<lb n="4282"/><span>dochum na gcríostaidhthibh.  Óir creidmíd trí pearsanna</span>
<lb n="4283"/><span>deaghailte ó a chéile, .i. Athair, Mac agus Spiorad Naomh, do</span>
<lb n="4284"/><span>bheith 'na -aoinDia amháin.  Ní mar do shaoiliodar iliomad,</span>
<lb n="4285"/><span>ag meas go leamh go ngairmíd aoinDia amháin ó chuibhreach</span>
<lb n="4286"/><span>an ghrádha do thrí Dhéibh; nó ar an modh a n-abarthar aonphobal</span>
<lb n="4287"/><span>amháin d'iliomad daoineadh bhíos deaghuilte ó aroile.</span>
<lb n="4288"/><span>Acht as eadh adeirmíd, Dia do bheith 'na aon rodhoruinte</span>
<lb n="4289"/><span>dochuimsigh doichríochnaigh dofhaisnéidhe; agus bíodh go ndearbhamuid</span>
<lb n="4290"/><span>an Dia so do bheith 'na Athair, 'na Mhac agus 'na Spiorad</span>
<lb n="4291"/><span>Naomh, ní dhiúltamuid éinní dá thaoibh dá n-abair nó dá molann</span>
<lb n="4292"/><span>an fheallsa fhíre, ní mar adubhairt Sabellius, .i. Dia do bheith</span>
<lb n="4293"/><span>'na aoinphearsuinn, dá ngairmthear as na héifeachtuibh égsamhla</span>
<lb n="4294"/><span>oibrigheas ar uairibh ainm an Athor, seal eile ainm an Mheic,</span>
<lb n="4295"/><span>agus ar uairibh eile ainm an Spioraid Naoimh, do réir na n-éifeacht</span>
<lb n="4296"/><span>do-ní; iná mar adubhairt Arrius mallaighthe, do mheas go</span>
<lb n="4297"/><span>rabhadar na trí pearsanna deaghuilte re aroile, an tan do chum</span>
<lb n="4298"/><span>an cleasaighe coirbthe an Mac do bheith nísa lugha agus nísa dhéighionaigh</span>
<lb n="4299"/><span>iná an tAthoir, agus an Spiorad Naomh nísa ísle iná an</span>
<lb n="4300"/><span>Mac.  Acht glacmaoid an tslighidh ríoghdha mheadhónach agus</span>
<lb n="4301"/><span>adeirmíd a n-aghaidh Sabellius go bhfuil an tAthair, an Mac agus</span>
<lb n="4302"/><span>an Spiorad Naomh 'na ttrí bpearsanna deaghuilte ó aroile.</span>
<lb n="4303"/><span>Gidheadh, adeirmid a n-aghaidh Arríus go bhfuilid 'na n-aon</span></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="4304"/><p><span>a nádúir agus coimhionann a gcomhachta agus a nglóir, ar mhodh go</span>
<lb n="4305"/><span>bhfuil gach ní dá bhfuil ag an Athair ag an Mac agus ag an Spiorad</span>
<lb n="4306"/><span>Naomh, agus gach ní dá bhfuil ag an Mac ag an Athair agus ag an</span>
<lb n="4307"/><span>Spiorad Naomh, agus gach ní dá bhfuil ag an Spiorad Naomh ag an</span>
<lb n="4308"/><span>Athoir agus an Mac.  Uime sin ní bhfuil eidirdhealughadh eatorra</span>
<lb n="4309"/><span>mar bhíos eidir na créatúiribh, ar mhodh go mbeith éinní ag</span>
<lb n="4310"/><span>pearsain aca nach beith ag pearsuin eile; acht as é eidirdhealughadh</span>
<lb n="4311"/><span>amháin atá eidir na trí pearsanuibh si, .i. ó a bhfuil pearsa</span>
<lb n="4312"/><span>agus atá ó phearsain.  Óir atá an n-uile ní dá bhfuil ag an Athair ag an</span>
<lb n="4313"/><span>Mac mar an gcédna; acht as é difir atá eatorra gurab uaidhe féin</span>
<lb n="4314"/><span>atá so ag an Athair agus nach ó aoinneach eile.  Ón Athair ámh atá sé</span>
<lb n="4315"/><span>ag an Mac; ar a shon sin ní bhfuil nísa lugha iná an tAthair, óir ní</span>
<lb n="4316"/><span>bhfuil éinní aige nísa lugha ón Athair.  Mar an gcédna atá ag an</span>
<lb n="4317"/><span>Spiorad Naomh gach ní dá bhfuil ag an Athoir agus ag an Mac;</span>
<lb n="4318"/><span>agus as é difir atá eidir é agus iad gurab uathasan atá sin aige, gidheadh,</span>
<lb n="4319"/><span>nach glacaid uaidhesion é.  Óir madh curthar na pearsana a</span>
<lb n="4320"/><span>gcomóradh nó a gcosmhuileacht leis an mbeith nó leis an</span>
<lb n="4321"/><span>nadúir dhiadha, ní bhfuilid acht 'na n-aon, agus ní bhfuil difir</span>
<lb n="4322"/><span>iná eidirdhealughadh eatorra agus an nádúir mar bhíos eidir ní</span>
<lb n="4323"/><span>agus ní eile.  Gidheadh, madh curthar iad féin a gcomóradh re</span>
<lb n="4324"/><span>aroile, atá difir phearsanta eatorra thig ó chonntrárdhacht nach</span>
<lb n="4325"/><span>pearsa dhíobh an phearsa eile; agus as uime sin adeirmíd nach</span>
<lb n="4326"/><span>déighionaigh an Mac iná an tAthair, agus nach déighionaigh an</span>
<lb n="4327"/><span>Spiorad Naomh iná an tAthair agus an Mac.  Óir as éigin na neithe</span>
<lb n="4328"/><span>eidir a mbí coimhcheangal riachtanasach (dá ngoirid na Laidneóntaidh</span>
<lb n="4329"/><span>relatiua) do bheith maraon ó nádúir agus ó thuigse, agus ní</span>
<lb n="4330"/><span>féidir ní aca do bheith iná do thuigsin gan an ní eile.  Ní abramaoid</span>
<lb n="4331"/><span>iomorro go bhfuil difir nó eideirdhealughadh mar atá</span>
<lb n="4332"/><span>eidir an athoir agus an athardhacht isan daonnacht ar an modh</span>
<lb n="4333"/><span>gcédna isan diadhacht; acht as éinní amháin an athardhacht</span>
<lb n="4334"/><span>agus an tAthair agus as éinní amháin an mhacdhacht agus an Mac isan</span>
<lb n="4335"/><span>diadhacht, agus ní bhfuil difir réalta eatorra mar bhíos eidir ní agus</span>
<lb n="4336"/><span>ní eile.  Ní dhénmaid ar a shon sin comhchuireadh ar bith i</span>
<lb n="4337"/><span>nDia an tan go n-abramuid gurab é an tAthair, an Mac agus an</span>
<lb n="4338"/><span>Spiorad Naomh an ní cédna as é an bheith nó an nádúir dhiadha;</span></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="4339"/><p><span>óir, mar adubhramar ar ball, as iad na pearsana an ní cédna as</span>
<lb n="4340"/><span>é an bheith nó an nádúir dhiadha, agus ní bhfuil difir bheitheach</span>
<lb n="4341"/><span>nó nádúrtha eatorra; agus as é so an ní nach éidir linne do thuigsin</span>
<lb n="4342"/><span>ar énmhodh, .i. trí pearsana do bheith 'na n-aoin Dia amháin</span>
<lb n="4343"/><span>agus 'na ngníomh fíorghlan substainte roishimplidhe gan chumasg,</span>
<lb n="4344"/><span>agus ar a shon sin na trí pearsanna sin do bheith deaghuilte eattorra</span>
<lb n="4345"/><span>féin, ar mhodh nach é an tAthair an Mac iná an Mac an tAthair,</span>
<lb n="4346"/><span>iná an Spiorad Naomh an tAthair iná an Mac.  Gidheadh, as é</span>
<lb n="4347"/><span>an tAthair an ní as é an Mac, agus as é an Mac an ní as é an tAthair,</span>
<lb n="4348"/><span>agus as é an Spiorad Naomh an ní as é an tAthair agus an Mac.  Óir</span>
<lb n="4349"/><span>ní mó iná go pearsanta deaghuiltear iad; agus as éinní amháin iad</span>
<lb n="4350"/><span>agus aontsubstaint amháin.  Agus do bhrígh gurab do réir mar do</span>
<lb n="4351"/><span>thuigmíd na neithe ainmnighemíd iad, uime sin ós as na</span>
<lb n="4352"/><span>créatúiribh thuigmid Dia, as as na créatúiribh ghlacmuid</span>
<lb n="4353"/><span>anmanna Dé.  Isna créatúiribh iomorro an tráth ghluaisios</span>
<lb n="4354"/><span>beathadhach ó bheathadhach oile a gcosmhuileacht a nádúire</span>
<lb n="4355"/><span>agus a ghnée, adeirthear gurab geineamhuin; agus adeirthear athair</span>
<lb n="4356"/><span>leis an tí gheineas agus mac leis an tí geintear.  Mar sin adeirthear</span>
<lb n="4357"/><span>gurab geineamhuin isan diadhacht, gluasacht pearsan ó phearsuin</span>
<lb n="4358"/><span>eile ar mhodh tuigse; agus adeirthear athair leis an bpearsain ó</span>
<lb n="4359"/><span>ngluaisionn pearsa, agus mac leis an bpearsain sin ghluaisios.</span>
<lb n="4360"/><span>Gidheadh, ní ar énmhodh amháin thuigmíd geineamhuin do</span>
<lb n="4361"/><span>bheith isna beathadhachuibh nó isna daoinibh agus isan diadhacht;</span>
<lb n="4362"/><span>óir as geineamhain chorpardha bhíos isna daoinibh agus isna</span>
<lb n="4363"/><span>beathadhachuibh eile, gidheadh, as geineamhuin spíoratálta go</span>
<lb n="4364"/><span>hiomlán bhíos isan diadhacht.  Adeirmíd go ngluaisionn an</span>
<lb n="4365"/><span>Mac ar mhodh tuigse, gurab é briathar Dé Athor, a íomháigh</span>
<lb n="4366"/><span>agus a eagna geintear.  Gidheadh, as ón Athair agus ón Mac atá</span>
<lb n="4367"/><span>gluasacht an Spioraid Naoimh ar mhodh grádha.  Óir as é ní</span>
<lb n="4368"/><span>an grádh, cuibhreach agus uaimcheangal neithe ré aroile.  Acht</span>
<lb n="4369"/><span>do bhrígh nach bhfaghthar éinní isna neithibh ghluaisios go</span>
<lb n="4370"/><span>neamhmeadhónach ó dhá ní comhfoirbhthe ré chéile, mar an</span>
<lb n="4371"/><span>Spiorad Naomh ón Athair agus ón Mac: uime sin níor fríoth focal</span>
<lb n="4372"/><span>coimhdíleas do ghluasacht an Spioraid Naoimh agus dofríth do</span>
<lb n="4373"/><span>ghluasacht an Mheic; acht as ón Athair go geineráilte hainmnighthear</span>
<lb n="4374"/><span>gluasacht an tí ghluaisios.  Gidheadh, do bhrígh go</span>
<lb n="4375"/><span>n-abramaid an Spiorad Naomh do ghluasacht ó thoil, nó ó</span></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="4376"/><p><span>ghrádh, as é ghairmid dá ghluasacht, séideadh túis ón Athair.</span>
<lb n="4377"/><span>Óir as gnáth go séideann an grádh neart nó spiorad isan ní</span>
<lb n="4378"/><span>ghrádhaigheas.  As uime go speisialta dofuair an phearsa tig</span>
<lb n="4379"/><span>ón Athair agus ón Mac an t-ainm si Spiorad Naomh; ar a shon sin</span>
<lb n="4380"/><span>as spiorad an tAthair agus naomh, agus as spiorad agus naomh an</span>
<lb n="4381"/><span>Mac.  Uime sin an tan díslighthear an dá ainm so do phearsuin</span>
<lb n="4382"/><span>an Spioraid Naoimh, as ar son éinní amháin glacthar iad.  Ar</span>
<lb n="4383"/><span>an adhbhar sin ó nach bhfuil acht dá ghluasacht inmheadhónacha</span>
<lb n="4384"/><span>isan nádúir thuigsigh, .i. gluasacht do thaoibh na tuigse agus gluasacht</span>
<lb n="4385"/><span>do thaoibh na toile, as céillidhe résúnta adeir an creideamh</span>
<lb n="4386"/><span>nach bhfuil isan diadhacht acht dhá ghluasacht, .i. gluasacht an</span>
<lb n="4387"/><span>Mheic ón Athair, agus gluasacht an Spioraid Naoimh ón Athair</span>
<lb n="4388"/><span>agus ón Mac: an chédghluasacht ón tuigse agus an dara gluasacht</span>
<lb n="4389"/><span>ón toil; agus mar sin atáid trí pearsana ann.</span></p>
<lb n="4390"/>
<lb n="4391"/><p><span>Dob fhéidir linn mórán eile do labhairt ar an Tríonóid Ronaomhtha</span>
<lb n="4392"/><span>so, acht do bhrígh gur sgríobhamar na neithe bheanas</span>
<lb n="4393"/><span>ré substaint an chreidimh, ní riachtanas dúinn leanmhuin orra</span>
<lb n="4394"/><span>nísa mhó.  Ciabé ámh ar a mbiaidh fonn na neithe si do lorgaireacht</span>
<lb n="4395"/><span>nó do sgrúdadh nísa ghérchúisighe, léghadh go measardha</span>
<lb n="4396"/><span>agus go nglaine chroidhe na leabhair chríostaidhe agus do-ghébhaidh</span>
<lb n="4397"/><span>ionnmhas agus óirchiste dofhaisnéidhe inntibh.  Acht as lór dhúinne</span>
<lb n="4398"/><span>anois a fhoillsiughadh nach measann an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="4399"/><span>ní ar bith ainbhfiosach doidhénta iná díthchéillidhe ar an</span>
<lb n="4400"/><span>Tríonóid.  Ní féidir iomorro teacht a n-eólas nó a bhfios na bpearsan</span>
<lb n="4401"/><span>sa na Tríonóide ré résún nádúrtha; óir ós as na créatúiribh</span>
<lb n="4402"/><span>thigmíd a n-eólas Dé, ní féidir dúinn teacht ar an módh sa</span>
<lb n="4403"/><span>féin 'na eólas, acht an mhéid gurab é as tús agus as cúis do na</span>
<lb n="4404"/><span>créatúiribh.  Ní bhfuil sé ámh 'na thús iná 'na chúis ag na</span>
<lb n="4405"/><span>créatúiribh acht tré a chomhachtuibh atá coitchionn do na trí</span>
<lb n="4406"/><span>pearsanuibh; agus mar sin ní féidir dúinn eólas d'fhagháil as na</span>
<lb n="4407"/><span>créatúiribh acht eólas na neithe atá coitchionn don Athair, don</span>
<lb n="4408"/><span>Mhac agus don Spioraid Naoimh.  Uime sin ní féidir dhúinn difir nó</span>
<lb n="4409"/><span>eidirdhealughadh na bpearsan do thuigsin as fios nó eólas</span>
<lb n="4410"/><span>na gcréatúireadh do bheith aguinn.  Acht bíodh nach lór an</span>
<lb n="4411"/><span>laige nó an anbhfuinne dhaonna dochum sin do thuigsin, ní</span>
<lb n="4412"/><span>cóir dhúinn ar a shoin sin gan na rúindiamhra ronaomhtha do</span>
<lb n="4413"/><span>haithrisiodh agus do foillsigheadh dhúinn do chreideamh.  Óir as</span>
<lb n="4414"/><span>roileamh ré meas nach bhfuil ní ar bith fíor acht an ní as éidir</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="4415"/><p><span>linn do thomhas ré solas ar n-inntleachta nó ar ttuigse féin, an</span>
<lb n="4416"/><span>tan go bhfuilid (mar adubhramar cheana) neithe dochuimsigh</span>
<lb n="4417"/><span>doichríochnaigh dofhaisnéidhe i nDia atá a bhfolach oruinn agus</span>
<lb n="4418"/><span>nach éidir dhúinn do lorgaireacht iná do sgrúdadh ar énchor.</span>
<lb n="4419"/><span>Ar a shon sin do-bheirid na résúin agus na hargumainteadh</span>
<lb n="4420"/><span>rear thaisbénamar isan dara leabhar an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="4421"/><span>do bheith fíor neart agus bríogh mhór don airteagal so, mar an</span>
<lb n="4422"/><span>gcédna do-bheirid résúin áiridhe chruthamhla, ar uairibh,</span>
<lb n="4423"/><span>congnamh dhúinn.  Uime sin ní leasg linn résún éigin díobh</span>
<lb n="4424"/><span>do thabhairt anuas, ionnas gomadh follas nach labhramaoid agus</span>
<lb n="4425"/><span>nach ccreidmíd éinní ar Dhia atá a n-aghaidh résúin, acht go</span>
<lb n="4426"/><span>bhfuil iomad résúin, cruthamhlachta agus cosmhuileachta ag</span>
<lb n="4427"/><span>rúindiamhruibh ar ccreidimh ris na neithibh nádúrtha.</span></p>
<lb n="4428"/>
<lb n="4429"/><p><span>Ó as do nádúir gach éifeachta tairgsin aithris do dhénamh ar a</span>
<lb n="4430"/><span>chúis, as éidir dhúinn, ar mhodh éigin, as meas na ngluasacht agus</span>
<lb n="4431"/><span>na ngeineamhnach do-geibhthear isna créatúiribh, éirghe gusna</span>
<lb n="4432"/><span>gluasachtuibh atá i nDia.  Do-gheibhmid iomorro iomad gluasachtadh</span>
<lb n="4433"/><span>isna créatúiribh, agus gach gluasacht, do réir iomláine a</span>
<lb n="4434"/><span>choinghill, foirbhthe innmheadhónach.  Óir do-gheibhthear</span>
<lb n="4435"/><span>sórt gluasachta agus geineamhna isna neithibh ag nach bí beatha</span>
<lb n="4436"/><span>nó anam, fá mar ghluaisios teine ó theine eile.  Agus atá a tús agus</span>
<lb n="4437"/><span>a frémh féin ag an ngeineamhuin si isan ngníomhach, oibrigheas</span>
<lb n="4438"/><span>a n-adhbhar fhoirimleach.  Uime sin as í an gheineamhuin si</span>
<lb n="4439"/><span>gluasacht as lugha as foirbhthe nó as innmheadhónach don mhéid</span>
<lb n="4440"/><span>ar a laibheóram annso.  Do-ghébha tú gluasacht nó geineamhuin</span>
<lb n="4441"/><span>as foirbhthe agus as innmheadhónaigh iná so isna neithibh fhásas;</span>
<lb n="4442"/><span>óir an ní geintear isna planndadhuibh, atá coimhcheanguilte</span>
<lb n="4443"/><span>ris an bhfréimh gheineas, bíodh go sgarthar leis é fá dheireadh.</span>
<lb n="4444"/><span>Acht isna hainmhinntibh atá sórt geineamhna isna cédfadhuibh,</span>
<lb n="4445"/><span>agus as mó as foirbhthe, as spioratálta agus as innmheadhónach í</span>
<lb n="4446"/><span>iná geineamhuin na bplanndaidhe eatorra féin; óir anaidh</span>
<lb n="4447"/><span>gníomh an chédfaidh isan ccédfadh féin, agus ní shileann go</span>
<lb n="4448"/><span>foirimleach, bíodh gurab ó ní foirimleach thig; mar sin ní faghthar</span>
<lb n="4449"/><span>go fóill geineamhuin innmheadhónach go foirbhthe isna cédfadhuibh.</span>
<lb n="4450"/><span>Do-geibhthear ámh geineamhuin as foirbhthe agus as innmheadhónaigh</span>
<lb n="4451"/><span>iná so i ttuigse an duine, do bhrígh go n-aithfhilleann</span>
<lb n="4452"/><span>oibriughadh na tuigse uirre féin.  Uime sin as éidir</span>
<lb n="4453"/><span>leis an duine maodhughadh ar na neithibh atá aige anois agus</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="4454"/><p><span>briathar na tuigse atá istigh a ttaisge do ghlacamh, as sin</span>
<lb n="4455"/><span>brúchtadh a ngrádh na neithe sin do ghlac sé agus tríonóid na</span>
<lb n="4456"/><span>bpearsan do chumadh ann féin, .i. tuigsi, briathar agus grádh.</span>
<lb n="4457"/><span>Gidheadh, as ó chédfadh thionsgnas an gheineamhuin si na</span>
<lb n="4458"/><span>tuigse agus as ó ní fhoirimleach thig ar tús, amhuil agus thionsgnas</span>
<lb n="4459"/><span>ar n-uile fhios agus eólas.  Acht madh fhillmíd ar an tuigse ainglidhe,</span>
<lb n="4460"/><span>nach nglacann fios iná eólas ar bioth ó na cédfadhuibh agus agá</span>
<lb n="4461"/><span>bhfuil an fios go nádúrtha, do-ghébham geineamhuin na bréithre</span>
<lb n="4462"/><span>agus an ghrádha nísa oirdhearca agus nísa innmheadhónaigh innte.</span>
<lb n="4463"/><span>Gidheadh, do bhrígh gurab ó Dhia atá an t-aingeal féin go</span>
<lb n="4464"/><span>hiomlán, as sin as ó ní fhoirimleach atá, agus ní hí a thuigse, a bhriathar</span>
<lb n="4465"/><span>iná a ghrádh as substaint dó.  Uime sin atá míofhoirbhtheacht</span>
<lb n="4466"/><span>éigin isna geineamhnachuibh do-geibhthear isna hainglibh,</span>
<lb n="4467"/><span>agus ní bhfuilid innmheadhónach thríd amach.  An tan</span>
<lb n="4468"/><span>iomorro go bhfaicmíd nach bhfuil dá uaisle agus dá fhoirbhthe dá</span>
<lb n="4469"/><span>mbí an créatúir nach dá réir sin bhíd a ghluasachta agus a gheineamhnacha</span>
<lb n="4470"/><span>nísa fhoirbhthe agus nísa innmheadhónaigh, agus go ttairgeann</span>
<lb n="4471"/><span>an t-éifeacht aithris do dhénamh ar a chúis, an díthchéillidhe</span>
<lb n="4472"/><span>dhúinn a rádha, an tan go sáraigheann Dia go dochuimsigh</span>
<lb n="4473"/><span>dofhaisnéidhe na huile chréatúireadha, go bhfuilid</span>
<lb n="4474"/><span>gluasachta agus geineamhnacha rofhoirbhthe ro-innmheadhónacha,</span>
<lb n="4475"/><span>sháraigheas go dochuimsigh na huile gheineamhnacha eile, i</span>
<lb n="4476"/><span>nDia, agus nach ó ní foirimleach thigid, agus nach bhfuil difir eidir</span>
<lb n="4477"/><span>iad agus a shubstaint, agus ar a ttairgid na huile chréatúireadha aithris</span>
<lb n="4478"/><span>do dhénamh, bíodh gur fada ón bhfoirbhtheacht úd ghabhuid?</span>
<lb n="4479"/><span>Na pearsana diadha iomorro, ní thigid ó chúis ar bith, acht</span>
<lb n="4480"/><span>as aoinDia amháin iad as cúis do na huilibh.  Agus mar sin atáid</span>
<lb n="4481"/><span>na trí pearsana 'na n-aon i substaint, agus deaghuilte eattorra féin,</span>
<lb n="4482"/><span>ar mhodh nach pearsa aca an phearsa eile.  Óir ó ghluasacht</span>
<lb n="4483"/><span>ní ó ní eile as éigin sórt éigin conntrárdhachta do leanmhuin, agus</span>
<lb n="4484"/><span>eidirdhealughadh do bheith eidir an ní gluaistear agus an ní</span>
<lb n="4485"/><span>ghluaisios nó ó ngluaisionn.  Madh bhíonn an gluasacht nó an</span>
<lb n="4486"/><span>gheinemhuin réálta, as éigin go mbí an chonntrárdhacht réalta</span>
<lb n="4487"/><span>agus an t-eidirdhealughadh mar an gcédna.</span></p>
<lb n="4488"/>
<lb n="4489"/><p><span>Isan duine, mar gurab é as foicse thig a gcosmhuileacht do</span>
<lb n="4490"/><span>Dhia a measg na neithe nádúrtha, do-gheibhthear sórt tríonóide</span>
<lb n="4491"/><span>isan gcuid spioratáilte dhe, .i. tuigse, briathar agus grádh.  Óir an</span>
<lb n="4492"/><span>tráth thuigeas sé Dia ó ghníomh, glacaidh briathar ó Dhia, agus</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="4493"/><p><span>as sin lingidh ina ghrádh.  Gidheadh, as rofhada ghabhas an</span>
<lb n="4494"/><span>tríonóid si ón Tríonóid Diadha; óir do bhrígh go bhfuil Dia</span>
<lb n="4495"/><span>suthain síordhuidhe domhalartach dochlaochlaightheach agus nach</span>
<lb n="4496"/><span>éidir míofhoirbhtheacht ar bith do bheith ann, ní 'na n-aicídeadha</span>
<lb n="4497"/><span>atá a bhriathar iná a ghrádh ann mar bhíos ionnainne, agus ní</span>
<lb n="4498"/><span>bhíd ag teacht agus ag imtheacht uaidhe, acht atá an Grádh agus an</span>
<lb n="4499"/><span>Bhriathar do ghnáth ón tsíordhuidheacht i nDia d'aontsubstaint</span>
<lb n="4500"/><span>leis an Athoir.  As follas as so nach gconnmhann an creideamh</span>
<lb n="4501"/><span>ní ar bith mírésúnta do thaobh Dé acht gurab céillidhe résúnta</span>
<lb n="4502"/><span>gach ní dá measann air.</span></p>
<lb n="4503"/>
<lb n="4504"/><p><span>Do-geibhthear fós isna huile chréatúiribh lorg na Tríonóide, óir</span>
<lb n="4505"/><span>(ó) hiomlántar iad go huilidhe do thús, do mheadhón agus do chrích,</span>
<lb n="4506"/><span>agus go bhfuil isan n-uile chréatúir substaint, comhachta agus</span>
<lb n="4507"/><span>oibriughadh, agus neithe eile don tsórt sin, as ar lér sórt séla nó</span>
<lb n="4508"/><span>cosmhuileachta na Tríonóide.  As fabharthach don chomhrádh</span>
<lb n="4509"/><span>sa atá Aristotel, prionnsa na bhfeallsamh, adubhairt go résúnta</span>
<lb n="4510"/><span>i ttús an leabhair do chum ar fhlaitheamhnas agus ar an domhan</span>
<lb n="4511"/><span>ag moladh nuimhre an trí: as do thrí neithibh choimhsheasmhuid</span>
<lb n="4512"/><span>na huile, mar a ttug anuas lucht leanamhna Pithagoras ag</span>
<lb n="4513"/><span>rádha gurab do thrí neithibh cinntear na huile, .i. do thús, do</span>
<lb n="4514"/><span>mheadhón agus do chrích, agus adeir gurab ó nádúir na ndée dochum</span>
<lb n="4515"/><span>cáich do naomhadh glacthar an ní so.  Ní abramuid a n-aimsir</span>
<lb n="4516"/><span>chonntuis na huile ré dís; gidheadh, an tráth thiucfair gusan</span>
<lb n="4517"/><span>treas fear, as éidir leat na huile do rádha.  Óir, dar leat, as</span>
<lb n="4518"/><span>ionann an n-uile, an iomláine agus an fhoirbhtheacht.  As a n-</span>
<lb n="4519"/><span>abair Aristotel gur méidigheacht fhoirbhthe gach corp, do bhrígh</span>
<lb n="4520"/><span>gurab do thrí neithibh choimhsheasmhas, .i. d'fhad, do leithiod</span>
<lb n="4521"/><span>agus do dhoimhne.  As ar follas go glan nach dochruthamhuil</span>
<lb n="4522"/><span>éinní dá gcreidmíd ar an Tríonóid Dhiadha.  Agus bíodh nach</span>
<lb n="4523"/><span>éidir leis an tuigse dhaonna a ghlacadh, ar a shon sin foillsighidh</span>
<lb n="4524"/><span>an aoinní amháin so a gceann (na) résún rémhráidhte nach</span>
<lb n="4525"/><span>ré gliocus daonna dofríth an creideamh so.  Óir bíodh go ttugann</span>
<lb n="4526"/><span>anuas neithe dosgrúdtha ar Dhia, ar a shon sin ní thugann</span>
<lb n="4527"/><span>éinní anuas atá conntrárdha don fheallsa fhíre, acht foghnuid</span>
<lb n="4528"/><span>fondamuinteadha na feallsa dhúinn, agus do-bheirid congnamh</span>
<lb n="4529"/><span>dhúinn dochum gach cruaidhcheiste d'fhuasgladh go huras.  Ní</span>
<lb n="4530"/><span>as comhardha diongmhálta ar fhírinne an chreidimh.</span>
<lb n="4531"/></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="4532"/><p><span>NACH DEARBHANN AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE</span>
<lb n="4533"/><span>NÍ AR BITH DOIDHÉNTA INÁ DÍTHCHÉILLIDHE AR</span>
<lb n="4534"/><span>AN GCRUTHUDHADH.</span></p>
<lb n="4535"/>
<lb n="4536"/><p><span>Caib. 4.</span></p>
<lb n="4537"/>
<lb n="4538"/><p><span>Iar meas na neithe bheanas ré mórdhacht Dé dá thaoibh féin,</span>
<lb n="4539"/><span>fécham anois ar na neithibh bheanas ris do thaoibh na gcréatúiribh,</span>
<lb n="4540"/><span>agus ar tús do thaoibh na beithe nádúrtha.  Creidmíd</span>
<lb n="4541"/><span>iomorro gur chruthaigh Dia na huile ó thús, .i. go ndearna na</span>
<lb n="4542"/><span>huile neithe sofhaicse agus dofhaicse do neimhthní ó thosach.  Agus</span>
<lb n="4543"/><span>ní hinmheasta gurab fada so ó résún agus ó fhírinne, an tan go</span>
<lb n="4544"/><span>n-admhuid na huile gurab é Dia as cédchúis do na huilibh</span>
<lb n="4545"/><span>óna bhfuil a mbeith ag neamh agus ag nádúir.  Cad é an ní eile</span>
<lb n="4546"/><span>do-ní cúis ghníomhach ar bith acht a héifeachta do thabhairt</span>
<lb n="4547"/><span>go beith?  Ar an adhbhar sin ó nach bhfuil dá fhoirbhtheacht</span>
<lb n="4548"/><span>dá mbí tús nó frémh an ghníomha nach móide agus sin chomhruinneas</span>
<lb n="4549"/><span>é féin ar mhórán agus ar neithibh a bhfad uaidhe, agus gurab</span>
<lb n="4550"/><span>gníomh fíorghlan Dia, as éigin a rádha go síneann comhachta</span>
<lb n="4551"/><span>Dé go beith na n-uile, agus gurab uaidhe atá a mbeith ag na huilibh.</span></p>
<lb n="4552"/>
<lb n="4553"/><p><span>Arís, bíodh gurab déighionaigh an gníomh iná an chomhachta</span>
<lb n="4554"/><span>isan ní tairngthear ó chomhachta go gníomh, ar a shon sin as</span>
<lb n="4555"/><span>túsga an gníomh iná an chomhachta; óir ní féidir an chomhachta</span>
<lb n="4556"/><span>do thabhairt go gníomh acht ré ní atá a ngníomh.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="4557"/><span>sin ó as é Dia amháin a bheith féin agus an gníomh fíre, as (éigin)</span>
<lb n="4558"/><span>gurab túsga é iná na huile, agus gurab uaidhe atáid na huile, agus gurab</span>
<lb n="4559"/><span>é do-ní iad.</span></p>
<lb n="4560"/>
<lb n="4561"/><p><span>As ro-iomchubhaidh roichéillidhe a admháil go ndearna na</span>
<lb n="4562"/><span>huile do neimhthní, .i. gan adhbhar iná cúis ar bith d'iarraidh</span>
<lb n="4563"/><span>dá ndénamh iad.  Iarraid ámh na hoibrigheadha aonaracha,</span>
<lb n="4564"/><span>madh nádúrtha nó ealadhanta iad, adhbhar dochum na neithe do-níd</span>
<lb n="4565"/><span>do dhénamh, do bhrígh nach uathaibh atá uile shubstaint an</span>
<lb n="4566"/><span>ní do-níd; óir ní beith tríd amach iná iomlán do-bheirid don ní</span>
<lb n="4567"/><span>sin acht an bheith so.  Gidheadh, Dia atá 'na chúis rochoitchinn,</span>
<lb n="4568"/><span>do-bheir beith iomlán don ní, óir as dó choimhfhreagras an</span>
<lb n="4569"/><span>t-éifeacht rochoitchionn, .i. beith go hiomlán.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="4570"/><span>sin ní féidir lé ní ar bith bheith acht an ní thig ó Dhia.  Mar</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="4571"/><p><span>sin ní riachtanas ní ar bith do bheith roimh oibriughadh Dé.</span>
<lb n="4572"/><span>Óir dá ndeónaighthe ní ar bith do bheith roimhe, ceachtar</span>
<lb n="4573"/><span>do dhá ní: as ó Dhia do bheith, nó ní uaidhe.  Munab uaidhe, ní</span>
<lb n="4574"/><span>fíor gurab é Dia cúis oibrightheach na n-uile; sa chonntráir d'fhoillsigheamar</span>
<lb n="4575"/><span>cheana.  Madh as ó Dhia do bheith, as do ní égin, nó do</span>
<lb n="4576"/><span>neimhthní do-rinne Dia é.  Madh as do neimhthní do-rinne é, ní</span>
<lb n="4577"/><span>bhfuil ar iarraidh aguinne acht sin.  Madh as do ní éigin do-rinne é,</span>
<lb n="4578"/><span>fiafraighim cia ó a bhfuil an ní sin féin dá ndearnamh é, agus an ó</span>
<lb n="4579"/><span>Dhia atá nó nach eadh; agus mar sin fillfeam ar an gceist chédna.  Ar</span>
<lb n="4580"/><span>an adhbhar sin as éigin gluasacht gusan doichríochnaigheacht -</span>
<lb n="4581"/><span>ní nach éidir - nó a admháil gurab do neimhthní do-rinne Dia</span>
<lb n="4582"/><span>na huile anna mbeith.</span></p>
<lb n="4583"/>
<lb n="4584"/><p><span>Gidheadh, do bhrígh nach ó riachtanas na nádúire acht ó thoil</span>
<lb n="4585"/><span>do-ní Dia gach ní, mar do fhoillsigheamar thuas cheana, ní</span>
<lb n="4586"/><span>raibh riachtanas lé Dia do chruthughadh an domhuin ó thús</span>
<lb n="4587"/><span>na síordhuidheachta, acht isan aimsir do-conncas ro-oireamhnach</span>
<lb n="4588"/><span>dá naomhthoil roi-eagnaidh féin.  Agus as éidir a chruthughadh</span>
<lb n="4589"/><span>ré résún éigin gurab oireamhnach agus tarbhach do-rinne sin,</span>
<lb n="4590"/><span>'s gan buain ré comhairle fholaighthe a mhórdhachta dosgrúdtha.</span>
<lb n="4591"/><span>Óir ar son sochair, tarbha agus maithe a fhírén agus a lucht toghtha féin</span>
<lb n="4592"/><span>do-rinne na huile, sa radharc agus a eólas as uile mhaith dháibh.</span>
<lb n="4593"/><span>As móide iomorro, as iomláine agus as foirbhthe do-geibhthear eólas</span>
<lb n="4594"/><span>ar Dhia mar nár chruthaigh an domhan ó thús na síordhuidheachta;</span>
<lb n="4595"/><span>óir tuigthear as sin go bhfuil comhfoirbhthe comhiomlán</span>
<lb n="4596"/><span>agus sin nach bhfuil riachtanus aige ré créatúir ar bith.  Óir dá</span>
<lb n="4597"/><span>mbeith riachtanus aige ré ní ar bith foirimleach, ní léigfeadh</span>
<lb n="4598"/><span>dhe ar feadh aimsire doichríochnaighthe an ní sin do chruthughadh.</span>
<lb n="4599"/><span>As lór ámh an mhéid so ar chruthughadh na neithe, óir</span>
<lb n="4600"/><span>do thráchtadar iomad eile go foirleathan air.  Fuasgluid fós</span>
<lb n="4601"/><span>ar ndiadhuireadha-ne go huras na résúin ré ttairgionn Aristotel</span>
<lb n="4602"/><span>agus na feallsaimh go coitchionn síordhuidheacht an domhuin do</span>
<lb n="4603"/><span>chruthughadh.  Léghadh an tí léna mian na leabhair agus do-chífidh</span>
<lb n="4604"/><span>gurab aguinne atá an fhírinne.</span>
<lb n="4605"/></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="4606"/><p><span>NACH NDEARBHANN AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE</span>
<lb n="4607"/><span>NÍ AR BITH DOIDHÉNTA INÁ DÍTHCHÉILLIDHE AR</span>
<lb n="4608"/><span>NAOMHADH AN CHRÉATÚIR RÉSUNTA, AR A GHLÓIR,</span>
<lb n="4609"/><span>INÁ AR A EISÉIRGHE.</span></p>
<lb n="4610"/>
<lb n="4611"/><p><span>Caib. 5.</span></p>
<lb n="4612"/>
<lb n="4613"/><p><span>Measuim nach riachtanas dúinn nísa mhó do rádha ar</span>
<lb n="4614"/><span>naomhadh an chréatúir résúnta re tiodhlaice neamhdha na</span>
<lb n="4615"/><span>ngrás iná an mhéid adubhramar cheana ar chrích na beatha</span>
<lb n="4616"/><span>daonna agus ar an meadhón tré a ngabhthar chuice.  Óir do thaisbénamar</span>
<lb n="4617"/><span>an duine do bheith ordaighthe dochum críche neamhdha,</span>
<lb n="4618"/><span>agus nach éidir leis an chríoch sin d'fhághuil iná do shealbhughadh</span>
<lb n="4619"/><span>acht ré meadhón neamhdha, .i. ré grásuibh Dé, nach diúltann</span>
<lb n="4620"/><span>Dia ar aoinneach do-gheibh ullamh réidh dochum a nglacaidh,</span>
<lb n="4621"/><span>óir dáilidh agus ruinnidh go fial fairsing a riachtanas dochum a</span>
<lb n="4622"/><span>slánaighthe ar na huilibh.</span></p>
<lb n="4623"/>
<lb n="4624"/><p><span>Measuim mar an gcédna gurab lór dhúinn a ndubhramar</span>
<lb n="4625"/><span>cheana ar ghlóir na n-anmand an tráth do chruthaigheamar</span>
<lb n="4626"/><span>na hanmanna do bheannughadh agus do shénadh ó radharc na</span>
<lb n="4627"/><span>beithe diadha ré dearsgnadh, ré deallradh agus ré hárdughadh</span>
<lb n="4628"/><span>sholuis na glóire.  Uime sin as uras dúinn a thuigsin as na neithibh</span>
<lb n="4629"/><span>rémhráidhte nach gcreidid na críostaidhthe ní ar bith go</span>
<lb n="4630"/><span>díomhaoin iná go meardhánta ar ghlóir na n-anmann acht</span>
<lb n="4631"/><span>gurab céillidhe résúnta gach ní dá measann 'na ttimcheall.</span></p>
<lb n="4632"/>
<lb n="4633"/><p><span>Do thaoibh iomorro eiséirghe na marbh ní abramuid éinní</span>
<lb n="4634"/><span>conntrárdha do résún.  Óir bíodh nach éidir ó nádúir an ní</span>
<lb n="4635"/><span>cédna do truailleadh d'aithéirghe nó d'aithghein, do bhrígh go</span>
<lb n="4636"/><span>bhfuil an nádúir ordaighthe go cinnte dochum énmhodha</span>
<lb n="4637"/><span>amháin oibrighthe, agus nach éidir lé bheith ar atharrach modha,</span>
<lb n="4638"/><span>ar a shon sin ó do fhoillsigheamar comhachta Dé do bheith</span>
<lb n="4639"/><span>dochuimsigh doichríochnuigh, agus nach bhfuil ceanguilte ag an</span>
<lb n="4640"/><span>ord sa na neithe do-chímid, acht gur féidir leis neithe dofhaisnéidhe</span>
<lb n="4641"/><span>do-áirmhe eile do dhénamh, as ionráidhte gur féidir leis</span>
<lb n="4642"/><span>na mairbh d'aithbheódhadh go huras, agus nach ní sin atá doidhénta</span>
<lb n="4643"/><span>aige.  Óir madh do-rinne na huile do neimhthní - ní nach éidir</span>
<lb n="4644"/><span>leis na cúisibh nádúrtha do dhénamh - as mó iná sin as éidir</span>
<lb n="4645"/><span>leis ní éigin do dhénamh do ní eile, agus mar sin as éidir leis beatha</span></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="4646"/><p><span>do thabhart do na marbhuibh.  Óir ní égann an duine thríd</span>
<lb n="4647"/><span>amach, ar mhodh go rachadh go neimhthní, an tan go mairidh</span>
<lb n="4648"/><span>an t-anam, atá domharbhtha.  Mar an gcédna mairidh cédadhbhar</span>
<lb n="4649"/><span>an choirp, atá dothruailligh.  Agus dá bhfilltídh fós an duine a</span>
<lb n="4650"/><span>neimhthní, níorbh usa leis an Árdshaor úd na n-uile na huile do</span>
<lb n="4651"/><span>chruthughadh sul dobhádar iná an duine do milleadh nó do-chuaidh</span>
<lb n="4652"/><span>a neimhthní do aithdhénamh arís san riocht chédna anna</span>
<lb n="4653"/><span>raibh roimhe.</span></p>
<lb n="4654"/>
<lb n="4655"/><p><span>Mar sin ciabé mheasfas go díreach an chúis, do-ghébhaidh</span>
<lb n="4656"/><span>nach doidhénta iná díthchéillidhe acht céillidhe iomchubhaidh</span>
<lb n="4657"/><span>riachtanasach gach ní dá gcreidmíd ar eiséirghe na marbh.</span>
<lb n="4658"/><span>Óir madh as é an t-anam tuigsioch as foirm don chorp, agus go</span>
<lb n="4659"/><span>bhfuil an t-anam sin domharbhtha, mar adubhramar cheana,</span>
<lb n="4660"/><span>atá a n-aghaidh nádúire an anma sgaradh ris an gcorp agus bheith</span>
<lb n="4661"/><span>gan é.  Ní féidir ámh ní ar bith atá a n-aghaidh na nádúire do</span>
<lb n="4662"/><span>bheith síordhuidhe; óir ní bheith cubhaidh don eagna dhiadha.</span>
<lb n="4663"/><span>Ar an adhbhar sin fillfidh an t-anam arís gusan gcorp.</span></p>
<lb n="4664"/>
<lb n="4665"/><p><span>Arís, ní bhfuil beith iomlán ag an anam gan an corp.  Iarraidh</span>
<lb n="4666"/><span>ámh gach (ní) míofhoirbhthe a fhoirbhtheacht féin.  Ar an</span>
<lb n="4667"/><span>adhbhar (sin) muna féidir leis an anam atá sgartha leis an gcorp</span>
<lb n="4668"/><span>filleadh ar an gcorp arís, ní bhiaidh go bráth glacmhach ar an</span>
<lb n="4669"/><span>bhfírshén iomlán neamhdha, agus é do shíor ar lasadh dá fhonn.</span>
<lb n="4670"/><span>Agus do bhrígh go bhfuil an fonn sin nádúrtha dhó, ní féidir a sgaradh</span>
<lb n="4671"/><span>ris go bráth.  Ní bhfuil an ní so iomchubhaidh ar énchor, óir</span>
<lb n="4672"/><span>sásaidhe go hiomlán an t-áirdshén neamhdha gach fonn agus gach</span>
<lb n="4673"/><span>álgas.  Dá bhrígh sin as céillidhe eiséirghe na marbh d'admháil</span>
<lb n="4674"/><span>agus do chreideamh.</span></p>
<lb n="4675"/>
<lb n="4676"/><p><span>Arís, as don tí do-bheir a bheatha a ttír go naomhtha beannaighthe</span>
<lb n="4677"/><span>as dleacht an sén neamhdha.  Gidheadh, ní hé an t-anam do-bheir</span>
<lb n="4678"/><span>a bheatha suas go ceart acht an duine.  Óir as ionann re</span>
<lb n="4679"/><span>rádha go ttugann (an) t-anam a bheatha suas go ceart nó go</span>
<lb n="4680"/><span>dtuigeann agus a rádha go sníomhann nó go bhfídheann, nó a mheas</span>
<lb n="4681"/><span>go ndén neithe don tsórt sin.  Ní hé an t-anam ámh do-ní éinní</span>
<lb n="4682"/><span>dhíobh sin acht an duine.  Óir ní hí an fhoirm do-ní an t-oibriughadh</span>
<lb n="4683"/><span>acht as lé do-níthear an t-oibriughadh.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="4684"/><span>sin madh as dleacht an sén neamhdha don duine, as riachtanas</span>
<lb n="4685"/><span>eiséirghe na gcorp.</span></p>
<lb n="4686"/>
<lb n="4687"/><p><span>Mar an gcédna beanaidh leis an ccúram diadha, roinneas go</span></p>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="4688"/><p><span>comhthrom tuarastal ar na deaghdhaoinibh agus pian ar na drochdhaoinibh,</span>
<lb n="4689"/><span>a ccuid féin do thabhairt do na daoinibh, atá dénta</span>
<lb n="4690"/><span>do chorp agus d'anam agus thuilleas mar sin ceanguilte dá chéile</span>
<lb n="4691"/><span>luaigheacht nó pian, go mórmhór an tan go gcráidhid agus go</span>
<lb n="4692"/><span>cclaodhbhrúghaid na deaghdhaoine a gcoirp ar an mbeathaidh</span>
<lb n="4693"/><span>so, agus go ttuguid na drochdhaoine an n-uile shólás, aoibhneas</span>
<lb n="4694"/><span>agus antoil dá gcorpuibh féin.  Mar sin ó nách léigionn Dia, agá</span>
<lb n="4695"/><span>bhfuil cúram roighriongalach fá na huilibh, olc ar bioth gan</span>
<lb n="4696"/><span>smacht agus díoghaltas iná maith gan chúitiughadh agus gan díolaigheacht,</span>
<lb n="4697"/><span>as iomchubhaidh agus as riachtanas eiséirghe na gcorp</span>
<lb n="4698"/><span>d'admháil, ionnus go bhfaghadh gach aon maraon leis an gcorp</span>
<lb n="4699"/><span>do réir mar do thuill a gcuideachta an choirp.</span></p>
<lb n="4700"/>
<lb n="4701"/><p><span>Arís, as ceart a chreideamh gurab go domharbhtha aithéireóchuid</span>
<lb n="4702"/><span>na daoine.  Óir dámadh éigin dáibh bás d'fhagháil an</span>
<lb n="4703"/><span>athuair, dob éigin mar an gcédna filleadh ar an eiséirighe go</span>
<lb n="4704"/><span>meinic ar na résúnuibh rémhráidhte; agus dámadh coirp shomharbhtha</span>
<lb n="4705"/><span>do ghlacdaois, tar éis an bháis do chaithfeadh eiséirghe do</span>
<lb n="4706"/><span>dhénamh ar na résúnaibh cédna.  Mar sin as éigin dúinn a</span>
<lb n="4707"/><span>admháil, nó go mbiaid na daoine ag fághail bháis gan chrích</span>
<lb n="4708"/><span>gan fhoircheann agus ag eiséirghe - ní as gránna ré rádha - nó go</span>
<lb n="4709"/><span>bhfillfid anmanna na ndaoine go corpuibh domharbhtha isan</span>
<lb n="4710"/><span>gcéideiséirghe, ionnas go bhfaghadh sén an duine síordhuidheacht</span>
<lb n="4711"/><span>dhoibhriste na gcorp; ní atá ro-oireamhnach do résún.</span></p>
<lb n="4712"/>
<lb n="4713"/><p><span>Do bhrígh iomorro gurab cóir don adhbhar freagra don</span>
<lb n="4714"/><span>fhoirm go comhthrom, ó atá an t-anam beannaigh líonta do</span>
<lb n="4715"/><span>sholas na glóire arna dheaghmhaisiughadh ré cáilidheachtuibh</span>
<lb n="4716"/><span>neamhnádúrtha, gona throimeire foirbhtheachta, níor chubhaidh</span>
<lb n="4717"/><span>an t-anam sin do dhénamh úsáide nó d'iomchar fholaigh anuasail.</span>
<lb n="4718"/><span>Uime sin, re comhachtuibh Dé, lingfe glóir an anma isan gcorp,</span>
<lb n="4719"/><span>dochum bheith ag deallradh amhuil grian a ríoghacht neimhe,</span>
<lb n="4720"/><span>agus ó bheith umhal don anam do-ghébhaidh lúthmhaireacht</span>
<lb n="4721"/><span>iongantach, agus ní thaisdeóbhaidh ní ar bith ón duine gan bheith</span>
<lb n="4722"/><span>foirbhthe go fíriomlán.</span></p>
<lb n="4723"/>
<lb n="4724"/><p><span>Agus do bhrígh gurab ar son an duine do-rinneadh an n-uile</span>
<lb n="4725"/><span>chorp (óir as sinne as críoch do na huile neithibh nádúrtha),</span>
<lb n="4726"/><span>as ro-iomchubhaidh ré rádha ar nglórughadh an duine go hiomlán</span>
<lb n="4727"/><span>go bhfuighe an saoghal go hiomlán glóir mar an gcédna, agus</span></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="4728"/><p><span>glacaidh deallradh nuadh foirbhtheachta, dochum na meadhón</span>
<lb n="4729"/><span>do bheith a n-oireamhuin don chrích.</span></p>
<lb n="4730"/>
<lb n="4731"/><p><span>Agus do bhrígh nach biaidh feidhm ag an duine mun am úd ré</span>
<lb n="4732"/><span>hoileamhuin iná ré riachtanas ar bith eile corpardha, as céillidhe</span>
<lb n="4733"/><span>adeirmíd go gcoisgfe gluasacht na bhflaitheamhnas.  Fillfidhear</span>
<lb n="4734"/><span>iomorro na hainmhinnteadha sofhásacha agus cumaisgeacha eile</span>
<lb n="4735"/><span>isna dúilibh, agus iarna nglanadh agus iarna niamhadh ré teas na teine,</span>
<lb n="4736"/><span>atá roighníomhach, glacuid cáilidheachta nuadha agus mairfid</span>
<lb n="4737"/><span>go biothbhuan fá shoillsi ghlórmhair agus fá shubháilce dheallradhaigh.</span>
<lb n="4738"/><span>Agus mar sin biam go sona sénmhar tré bhith síor a</span>
<lb n="4739"/><span>bhfochair an Tighearna.</span></p>
<lb n="4740"/>
<lb n="4741"/><p><span>GURAB IOMCHUBHAIDH RÉSÚNTA CHUIRIOS AN</span>
<lb n="4742"/><span>CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE PIANTA NA NDAOINEADH</span>
<lb n="4743"/><span>NDAMANTA SÍOS.</span></p>
<lb n="4744"/>
<lb n="4745"/><p><span>Caib. 6.</span></p>
<lb n="4746"/>
<lb n="4747"/><p><span>Amhuil as iomchubhaidh áit ghlórmhar do thabhairt ar neamh</span>
<lb n="4748"/><span>do na fírénuibh, mar an gcédna as oireamhnach an áit as íochtaraigh</span>
<lb n="4749"/><span>ar an saoghal do thabhairt do na daoinibh damanta</span>
<lb n="4750"/><span>atá sgartha a bhfad ó Dhia, ionnas go ndíoldaois pianta síordhuidhe</span>
<lb n="4751"/><span>a bpríosún dubh dorcha fá thalamh ar son a míghníomh</span>
<lb n="4752"/><span>agus a mórolc ar an deóraigheacht sa.  Agus ní hinmheasta gurab</span>
<lb n="4753"/><span>éigceart a gcrádh ré piantuibh síordhuidhe.  Óir do réir mar atá an</span>
<lb n="4754"/><span>ceart daonna isan maitheas puiblidhe daonna, as mar sin atá</span>
<lb n="4755"/><span>an ceart diadha isan maitheas puiblidhe neamhdha; acht iomorro</span>
<lb n="4756"/><span>sgaraidh an ceart daonna agus gearraidh as comhluadar síordhuidhe</span>
<lb n="4757"/><span>an mhaitheasa puiblidhe daonna lucht mórolc agus míghníomh ré</span>
<lb n="4758"/><span>díbeirt shíordhuidhe do chur orra nó ré sórt éigin báis do thabhairt</span>
<lb n="4759"/><span>dáibh; mar an gcédna teilgidh an ceart diadha dream éigin go</span>
<lb n="4760"/><span>síordhuidhe ón gcomhluadar neamhdha ní headh amháin ar son</span>
<lb n="4761"/><span>an pheacaidh ghearrshaoghlaigh acht fós ar son neamhaithrighe</span>
<lb n="4762"/><span>doichríochnaigh na toile agus a cruas isan gcoir.</span></p>
<lb n="4763"/>
<lb n="4764"/><p><span>As céillidhe résúnta pian shíordhuidhe d'fhagháil don druing</span>
<lb n="4765"/><span>dorug beagshólás gearrshaoghlach an domhnáin duaibhsigh so</span></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="4766"/><p><span>do roghuin tar sheilbh glóire síordhuidhe ríoghachta neimhe;</span>
<lb n="4767"/><span>agus dá gceadaighthe dháibh anois féin é, d'fhanfadaois thríd amach</span>
<lb n="4768"/><span>a múllach agus a lathaigh a n-anntola.  Uime sin as ceart an phian</span>
<lb n="4769"/><span>do bheith a gcomhthrom don choir, go mórmhór an tan go mbí</span>
<lb n="4770"/><span>an duine ar mhodh áiridhe i gcrích a ghluasachta iar bhfágbháil</span>
<lb n="4771"/><span>staide na beatha sa do láthair aguinn, agus nach bí cumas aige</span>
<lb n="4772"/><span>ó shoin amach an chríoch dhéighionach d'fhagháil iná do shaothrughadh</span>
<lb n="4773"/><span>do réir mar bhíos ar an mbeathaidh si.  Agus do bhrígh</span>
<lb n="4774"/><span>gurab go staid a ttérma hathróchar na daoine isan eiséirghe agus</span>
<lb n="4775"/><span>nach go staid na sligheadh, rachuid na ciontaigh agus lucht na</span>
<lb n="4776"/><span>malacht go piantuibh síordhuidhe, na neimhchiontaigh agus</span>
<lb n="4777"/><span>lucht na mbeannacht go beathaidh agus glóir shíordhuidhe.  Agus</span>
<lb n="4778"/><span>do bhrígh nach é an t-anam amháin oibrigheas acht an duine,</span>
<lb n="4779"/><span>do réir mar do-ghébhuid na fíréin eidir anam agus chorp a ttuarastal</span>
<lb n="4780"/><span>agus luach a saothar, mar an gcédna biaid na daoine damanta</span>
<lb n="4781"/><span>eidir anam agus chorp ag fulang na bpian a ndíol a míghníomh,</span>
<lb n="4782"/><span>dochum an choirp dobhí ag cuidiughadh leó an t-olc do dhénamh,</span>
<lb n="4783"/><span>go mbeith mar an gcédna 'na gcomhluadar ag fulang a choda</span>
<lb n="4784"/><span>don phéin.  Bíodh iomorro go bhfuilid iliomad do shórtuibh</span>
<lb n="4785"/><span>pian a n-ifrionn, ar a shon sin do bhrígh eidir na corpuibh gurab</span>
<lb n="4786"/><span>í an teine corp as neartmhaire oibrigheas, as í pian na teineadh</span>
<lb n="4787"/><span>amháin pian as prionnsapáilte hainmnighear a n-ifrionn.  As</span>
<lb n="4788"/><span>iontuigthe ar a shon sin, bíodh nach biaidh coirp ghlórmhara</span>
<lb n="4789"/><span>ag an daoinibh damanta, nach bá féidir leis an teine chorpardha</span>
<lb n="4790"/><span>a gcnaoidh, ar mhodh go gcaithfeadh iad nó go gcuirfeadh</span>
<lb n="4791"/><span>atharrach nó malairt foirme orra.  Óir biaid a gcoirp, ré comhachtuibh</span>
<lb n="4792"/><span>Dé, daingion seasmhach ó choimhcheangal na n-anmann</span>
<lb n="4793"/><span>riú, nach bá féidir a sgaoileadh iná do chlaochlódh.  Agus do bhrígh</span>
<lb n="4794"/><span>go bhfuilid anmanna na ndonán, óna ccamthoil, fillte óna</span>
<lb n="4795"/><span>gCruthaightheóir, ní bhiaid a gcoirp umhal dáibh.  Uime sin</span>
<lb n="4796"/><span>biaid dá ndianchrádh ré teine chorpardha, an mhéid go mbiaidh</span>
<lb n="4797"/><span>cáilidheacht na teine óna neart agus óna hoirdhearcas féin contrárdha</span>
<lb n="4798"/><span>do chomhthrom na gcoimplésg agus do choimhtheacht nádúrtha</span>
<lb n="4799"/><span>na gcédfadh, ar son nach bá féidir lé a milleadh.</span></p>
<lb n="4800"/>
<lb n="4801"/><p><span>Ní headh amháin go mbiaid na créatúir spioratáilte, dá</span>
<lb n="4802"/><span>ngairmíd na deamhuin, ag fulang na teine ar an modh úd, acht</span>
<lb n="4803"/><span>ar mhodh cuibhrighthe, óir ré comhachtuibh na ndeamhan</span></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="4804"/><p><span>uachtarach, biaid na spiorada íochtaracha ceanguilte ré</span>
<lb n="4805"/><span>piseóguibh agus re heasarlaigheacht d'íomháighibh corpordha.</span>
<lb n="4806"/><span>Madh atá na comhachta so ag na deamhnuibh uachtarach ar</span>
<lb n="4807"/><span>na deamhnuibh íochtaracha, as cosmhuil gur mó iná sin atá</span>
<lb n="4808"/><span>comhachta ag Dia na huile eidir ísiol agus ard do cheangal re</span>
<lb n="4809"/><span>teine chorpardha; ní chráidhfeas go romhór na deamhuin,</span>
<lb n="4810"/><span>an tráth do-chífid iad féin cuibhrighthe ceanguilte re neithibh</span>
<lb n="4811"/><span>as uirísle iná a nádúir féin.  Agus dob fhéidir go ccráidhfeadh an</span>
<lb n="4812"/><span>teine sin iad mar ionnstrumaint cheirt Dé, bíodh nach éidir</span>
<lb n="4813"/><span>linne anois a sgrúdadh iná a lorgaireacht cionnas.</span></p>
<lb n="4814"/>
<lb n="4815"/><p><span>NACH MEASANN AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE ÉINNÍ</span>
<lb n="4816"/><span>DOIDHÉNTA MÍDHEAGHMHAISIOCH INÁ MÍRÉSÚNTA</span>
<lb n="4817"/><span>AR IONCHOLLUGHADH CHRÍOST AR SLÁNAIGHTHEÓRA.</span></p>
<lb n="4818"/>
<lb n="4819"/><p><span>Caib. 7.</span></p>
<lb n="4820"/>
<lb n="4821"/><p><span>Dearbhuidh an creideamh críostaidhe agus congmhaidh go</span>
<lb n="4822"/><span>doibhriste Dia Mac Dé do bheith 'na dhuine agus dá nádúir do bheith</span>
<lb n="4823"/><span>ina phearsain, .i. nádúir dhiadha agus nádúir dhaonna.  Óir do-rinneadh</span>
<lb n="4824"/><span>a leithéid sin d'uaimcheangal eidir an dá nádúir sin</span>
<lb n="4825"/><span>go bhfuil an ní cédna 'na Dhia agus 'na dhuine.  Gidheadh, ní</span>
<lb n="4826"/><span>féidir ní ar bith isna créatúiribh do chur a gcosmhuileacht ris an</span>
<lb n="4827"/><span>uaimcheangal so.  Óir ní hamhlaidh atá mar bhíos comhchruinniughadh</span>
<lb n="4828"/><span>cloch, do bhrígh (mar sin) nach beith Dia 'na dhuine;</span>
<lb n="4829"/><span>iná mar bhíos uaimcheangal na gcota isan iomláine, do bhrígh</span>
<lb n="4830"/><span>gurab ó na cotuibh atá a bheith ag an iomlán; ní ó ní ar bith</span>
<lb n="4831"/><span>ámh atá Críost Dia.  Iná mar bhíos uaimcheangal na haicíde ris an</span>
<lb n="4832"/><span>ní dá ngreamaigheann, do bhrígh nach éidir le aicíd bheith i</span>
<lb n="4833"/><span>nDia.  Iná mar bhíos uaimcheangal na ndúileamh isan gcumasg,</span>
<lb n="4834"/><span>óir atá an n-uile chumasg a bhfad ón diadhacht.  Iná mar bhíos</span>
<lb n="4835"/><span>uaimcheangal an anma ris an gcorp, óir ní féidir leis an diadhacht</span>
<lb n="4836"/><span>bheith 'na foirm choirp ar bith.  Iná mar bhíos uaimcheangal</span>
<lb n="4837"/><span>ar bith do-geibhthear isna créatúiribh, óir sáraighidh an uaimcheangal</span>
<lb n="4838"/><span>iongantach dhiadha so cumas an n-uile chréatúir.  Agus</span></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="4839"/><p><span>bíodh go bhfaghthar nádúir agus pearsa isan n-uile shubstaint</span>
<lb n="4840"/><span>iomláin, agus nach ionann thríd amach iad, go mórmhór isna</span>
<lb n="4841"/><span>neithibh nádúrtha, ar a shon sin múinidh an naoimhchreideamh</span>
<lb n="4842"/><span>dhúinn nach bhfuil a pearsa dhíleas féin ag an nádúir dhaonna</span>
<lb n="4843"/><span>i gCríost agus dobheith aice muna mbeith uaimcheanguilte ré</span>
<lb n="4844"/><span>Bréithir Dé, acht atá an phearsa dhiadha ag seasamh ar son</span>
<lb n="4845"/><span>na pearsan daonna; óir do ghlac pearsa Mheic Dé an nádúir</span>
<lb n="4846"/><span>dhaonna isan momuint ar cruthaigheadh agus do cheanguil lé féin</span>
<lb n="4847"/><span>í sul dob fhéidir lé pearsa nádúrtha do ghlacamh, agus do-ní féin</span>
<lb n="4848"/><span>ionadh pearsan nádúrtha dhí.  An mhéid ámh go seasann isan</span>
<lb n="4849"/><span>nádúir dhaonna, as duine, agus an mhéid go seasann isan nádúir</span>
<lb n="4850"/><span>dhiadha, as Dia.  Dá bhrígh sin ó atá pearsa Mheic Dé ann gach</span>
<lb n="4851"/><span>nádúir aca, atá go fíre 'na Dhia agus 'na dhuine.  Agus ní bhfuil so</span>
<lb n="4852"/><span>doidhénta iná mírésúnta.  Óir as éidir lé Dia na huile do</span>
<lb n="4853"/><span>dhénamh atá soidhénta, nó nach bhfuil doidhénta, mar atá ní</span>
<lb n="4854"/><span>do bheith agus gan bheith a n-aoinfheacht.  Óir ní féidir lé Dia a</span>
<lb n="4855"/><span>samhuil sin do dhénamh, do bhrígh nach ní iad.  Gidheadh, as</span>
<lb n="4856"/><span>follas nach bhfuil a leithéid so do dhocamhal a nDia do bheith</span>
<lb n="4857"/><span>'na dhuine.  Óir ní ghlacann mórdhacht na diadhachta claochlódh</span>
<lb n="4858"/><span>iná malairt as so, acht an nádúir dhaonna do tharruing</span>
<lb n="4859"/><span>agus do thógbháil ré comhachtaibh doichríochnaigh Dé go huaimcheangal</span>
<lb n="4860"/><span>ro-ordhraic re pearsuin a aoinMheic, rear féidir nísa</span>
<lb n="4861"/><span>mhó do dhénamh iná atá ar cumas tuigse ar bith do smuaineadh.</span></p>
<lb n="4862"/>
<lb n="4863"/><p><span>Do-chífidh gach aon mheasfas an chúis go díreach gurab</span>
<lb n="4864"/><span>céillidhe agus gurab oireamhnach an t-ionchollughadh sa Mheic</span>
<lb n="4865"/><span>Dé; óir, mar as follas dá gach aon, táinic maith dhoichríochnuigh</span>
<lb n="4866"/><span>don chruinne dhomhanda go hiomlán as ionchollughadh</span>
<lb n="4867"/><span>na Bréithre Diadha, do bhrígh gur shoillsigh grian nuadh don</span>
<lb n="4868"/><span>tsaoghal iar tteacht Chríost agus iar sgrios agus díbeirt na móirsheachrán</span>
<lb n="4869"/><span>dobhí ar feadh an tsaoghuil.  Agus do bhrígh gomadh</span>
<lb n="4870"/><span>docamhlach nó fós doidhénta dhúinn gach tarbha agus gach maith</span>
<lb n="4871"/><span>dhíobh fá leith do ríomh nó d'áireamh, aithreósam an chuid</span>
<lb n="4872"/><span>as prionnsapálta díobh, agus taisbénam fáth agus oireamhnacht a</span>
<lb n="4873"/><span>ioncholluighe.</span></p>
<lb n="4874"/>
<lb n="4875"/><p><span>Do chéidneithibh, níorbh fhéidir congnamh bá neartmhaire</span>
<lb n="4876"/><span>agus bá diongmhála do thabhairt don duine ré dul do ghnoughadh</span></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="4877"/><p><span>an tséin neamhdha iná ionchollughadh Mheic Dé, do bhrígh,</span>
<lb n="4878"/><span>mar do fhoillsigheamar thuas, gurab é as sén don duine,</span>
<lb n="4879"/><span>radharc na beithe diadha, agus go bhfuil an tuigse dhaonna comhlag</span>
<lb n="4880"/><span>comhanbhfann agus sin, iar meas mórdhachta agus áirde dochuimsigh</span>
<lb n="4881"/><span>Dé, gurbh fhéidir an tuigse do chriothnamhadh, ar mhodh nach</span>
<lb n="4882"/><span>ttairgfeadh ar énchor dul gusan radharc sin amhuil ní doidhénta.</span>
<lb n="4883"/><span>Uime sin as oireamhnach do uaimcheanguil Dia an nádúir</span>
<lb n="4884"/><span>dhaonna leis an mBréithir, ionnas go mbeith mar chomhardha</span>
<lb n="4885"/><span>ag na daoinibh nach bhfuil doidhénta ar ttuigse d'uaimcheangal</span>
<lb n="4886"/><span>ré Dia.  Óir as mó coimhcheangal na nádúire daonna ris an</span>
<lb n="4887"/><span>bpearsuin diadha iná na tuigse ré mar chosbóir.  As so, iar</span>
<lb n="4888"/><span>ndaonnughadh Chríost, do thionnsgainsiod na daoine triall</span>
<lb n="4889"/><span>nísa dhéine agus nísa dhíthchiollaigh ar an sén neamhdha iná roimhe</span>
<lb n="4890"/><span>sin.</span></p>
<lb n="4891"/>
<lb n="4892"/><p><span>Mar an gcédna dofuair an duine eólas ar oirdhearcas a nádúire</span>
<lb n="4893"/><span>féin as ionchollughadh Chríost, agus do thuig nach créatúir ar bith</span>
<lb n="4894"/><span>faoi Dhia bá críoch dhéighionach dó féin, agus don taoibh si nach</span>
<lb n="4895"/><span>bhfuil ní ar bith sháraigheas a n-oirdhearcas é acht Dia amháin,</span>
<lb n="4896"/><span>do ghlac an nádúir dhaonna go neamhmheadhónach agus dá ndearnamh</span>
<lb n="4897"/><span>duine.  Uime sin iar nglacadh an mhórthabhartuis so,</span>
<lb n="4898"/><span>ar ttréigean iodhaladhradh agus onóra nó adhradh na n-uile chréatúireadh</span>
<lb n="4899"/><span>faoi Dhia, ar ndénamh neamhshuma don n-uile shaidhbhreas</span>
<lb n="4900"/><span>agus onóir agus ar ttarcuisniughadh uile antola an tsaoghuil si,</span>
<lb n="4901"/><span>do dháiliodar agus d'ofráilsiod na daoine iad féin dochum aoinDia</span>
<lb n="4902"/><span>fíre d'adhradh.</span></p>
<lb n="4903"/>
<lb n="4904"/><p><span>Arís, an tan gurab a radharc Dé atá ar sén agus sonas, agus go sáraigheann</span>
<lb n="4905"/><span>an radharc sin cumas ar ttuigse, níorbh fhéidir dhúinn</span>
<lb n="4906"/><span>fios cinnte iná dóthchas an tséin sin d'fhagháil ré solas na tuigse</span>
<lb n="4907"/><span>amháin, amhuil fhoillsigheas saothar na bhfeallsamh ro-ordhraic</span>
<lb n="4908"/><span>as a ndeachaidh ag lorgaireacht an phoingc so.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="4909"/><span>sin as oireamhnach do ghlac Dia (agá bhfuil cúram speisialta a</span>
<lb n="4910"/><span>ttimcheall na ndaoineadh) collann daonna 'na thimcheall,</span>
<lb n="4911"/><span>ionnus go ndénamh sinne nísa chinnte dá samhuil so d'fhios</span>
<lb n="4912"/><span>agus do dhóthchas roiriachtanasach.  Creidid ámh na huile do</span>
<lb n="4913"/><span>Dhia gan chonntabhairt.  As a bhfaicmid iar tteacht Mheic</span>
<lb n="4914"/><span>Dé nísa mhó go mór d'eólas, do thuigse agus do shoillsi na rúindiamhar</span>
<lb n="4915"/><span>ndiadha d'fhagháil don chineadh daonna iná fríth ariamh</span>
<lb n="4916"/><span>roimhe sin.</span>
<lb n="4917"/></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="4918"/><p><span>Arís, dobhí riachtanas an duine dobhá ceanguilte cuibhrighthe</span>
<lb n="4919"/><span>a ngéibheann na feóla d'adhnadh agus do dheargadh do</span>
<lb n="4920"/><span>ghrádh an tséin agus an tsonuis neamhdha, dochum nárbh fhéidir</span>
<lb n="4921"/><span>brodadh bá géire d'fhagháil iná daonnughadh nó ionchollughadh</span>
<lb n="4922"/><span>ar Slánaightheóra, an tan nach bhfuil ní as mó do-ní foiréigean</span>
<lb n="4923"/><span>oruinn ré Dia do ghrádhughadh iná a ghrádh oruinn.  Níorbh</span>
<lb n="4924"/><span>fhéidir leis ámh a ghrádh d'fhoillsiughadh dhúinn ar mhodh ar</span>
<lb n="4925"/><span>bioth nísa dhiongmhála iná ré sácramuint dhofhaisnéidhe a</span>
<lb n="4926"/><span>ionchollaighthe agus a bhúidheachta.  Dá bhrígh sin as adhbhal</span>
<lb n="4927"/><span>an tarbha agus an sochar táinic don tsaoghal as so, an tan go bhfaicmíd</span>
<lb n="4928"/><span>na daoine ar lasadh d'fhonn adhanta na neithe ndiadha agus</span>
<lb n="4929"/><span>ag ceangal muinnteardhuis agus cáirdis ré Dia agus re a ainglibh.</span></p>
<lb n="4930"/>
<lb n="4931"/><p><span>Arís, an tan gur riachtanas don druing thriallas gusan gcrích</span>
<lb n="4932"/><span>cinnteacht na sligheadh agus na meadhón do bheith aca, dofuaradar</span>
<lb n="4933"/><span>an tabhartas so go fairsing as daonnughadh nó ionchollughadh</span>
<lb n="4934"/><span>Mheic Dé.  Ní as follas as mar do bhláthaidh an saoghal do</span>
<lb n="4935"/><span>shubháilcibh nísa mhó as sin iná roimhe ariamh, agus go bhfuair</span>
<lb n="4936"/><span>ardmhullach na foirbhtheachta agus na deighbheatha, ré nach</span>
<lb n="4937"/><span>éidir beatha eile ar bith ar an tsaoghal sa do chur a gcomhmóradh.</span>
<lb n="4938"/><span>Óir iar ndénamh duine do Dhia, do theaguisg inn do</span>
<lb n="4939"/><span>láthair ó bhréithir agus ó shompla, ar mhodh nárbh fhéidir d'aoinneach</span>
<lb n="4940"/><span>conntabhairt do dhénamh gurab é lorg-san threóraigheas</span>
<lb n="4941"/><span>inn go díreach doisheachránach agus go cinnte gusan sén</span>
<lb n="4942"/><span>síordhuidhe.  Ar an adhbhar sin ní dhearbhann an creideamh</span>
<lb n="4943"/><span>críostaidhe éinní doidhénta iná díthchéillidhe ar diamharún</span>
<lb n="4944"/><span>daonnachta nó ionchollaighthe Mheic Dé.</span></p>
<lb n="4945"/>
<lb n="4946"/><p><span>NACH DOIDHÉNTA INÁ DÍTHCHÉILLIDHE GEINEAMHUIN</span>
<lb n="4947"/><span>CHRÍOST Ó MHAIGHDIN AGUS GURAB RO-OIREAMHNACH</span>
<lb n="4948"/><span>AN BHEATHA DO BHÍ AIGE.</span></p>
<lb n="4949"/>
<lb n="4950"/><p><span>Caib. 8.</span></p>
<lb n="4951"/>
<lb n="4952"/><p><span>Iar bhfoillsiughadh na n-airteagal so, ní bá docamhlach</span>
<lb n="4953"/><span>soidhéntacht agus iomchuibheacht na n-airteagal eile do mhíniughadh.</span>
<lb n="4954"/><span>Óir madh dob fhéidir lé Dia bheith 'na dhuine, ní</span></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="4955"/><p><span>bhiaidh doidhénta dhó bheith 'na mhac dhuine, agus a chreideamh</span>
<lb n="4956"/><span>go fíre, do réir rádha an chreidimh Chatoilce, gurab mac</span>
<lb n="4957"/><span>maighdine.  Do bhrígh iomorro nach í an nádúir geintear acht</span>
<lb n="4958"/><span>an phearsa, agus go bhfuil an phearsa dhiadha isan nádúir dhaonna</span>
<lb n="4959"/><span>agus go bhfuil 'na dhuine fhíre, ní doidhénta a gheineamhuin ó</span>
<lb n="4960"/><span>mhnaoi, ní an mhéid gurab pearsa dhiadha acht an mhéid go</span>
<lb n="4961"/><span>bhfuil isan nádúir dhaonna do glacadh ré mnaoi.  Bíodh gurbh</span>
<lb n="4962"/><span>fhéidir le Dia ar mhodh eile seach a gheineamhuin ó mhnaoi</span>
<lb n="4963"/><span>colann daonna do ghlacamh, fá mar dá ndénamh corp duine</span>
<lb n="4964"/><span>don talamh, ar a shon sin as iomchubhaidh agus as mó dob oireamhnaigh</span>
<lb n="4965"/><span>dhó a gheineamhuin agus a ionchollughadh ó mhnaoi, do</span>
<lb n="4966"/><span>bhrígh gurab móide ghluaisios sinne dochum uirísleachta agus</span>
<lb n="4967"/><span>carthanachta, an tráth nár mhíochubhaidh ré hAthair na</span>
<lb n="4968"/><span>n-uile máthair do bheith aige ar an talamh agus luighe fá annródh</span>
<lb n="4969"/><span>ar n-anbhfainne, agus an tí dá nárbh fheas cumhgrach ar bith</span>
<lb n="4970"/><span>d'fhulang bheith ar feadh naoi míos, ar (nós) na ndaoineadh</span>
<lb n="4971"/><span>eile, fá iadhadh bruinne maighdine, agus ós a chionn sin gach míochomhgar</span>
<lb n="4972"/><span>eile na beatha boichte duadhamhla so d'iomchar, agus</span>
<lb n="4973"/><span>cáirdeas a aithreach, a ghaoil agus a thíre d'fhágáil.</span></p>
<lb n="4974"/>
<lb n="4975"/><p><span>Bá ro-oireamhnach fós do Mhac Dé a gheineamhuin ó mhaighdin</span>
<lb n="4976"/><span>fhíorghlain gan truailleadh gan toibhéim, dochum an tí agá</span>
<lb n="4977"/><span>bhfuil athair ar neamh gan truailleadh, agus gan máthair, go</span>
<lb n="4978"/><span>mbeith mar an gcédna máthair fhíorghlan fhíriomlán gan spot</span>
<lb n="4979"/><span>gan smál, agus gan athair, aige ar an talamh.</span></p>
<lb n="4980"/>
<lb n="4981"/><p><span>Acht dá measadh aoinneach gomadh doidhénta bláth na</span>
<lb n="4982"/><span>hóghdhachta do mharthuin gan bhearnadh a nglacadh agus a</span>
<lb n="4983"/><span>mbreith meic, taisbénaidh cumhachta dochuimsigh Dé, sháraigheas</span>
<lb n="4984"/><span>cumas gach tuigse gan mheidh gan mhíosúr, gurab</span>
<lb n="4985"/><span>éidir sin do bheith amhlaidh; agus ní bhfuil docamhal a thuigsin.</span>
<lb n="4986"/><span>Óir do-chímid isna neithibh nádúrtha agá mbí beatha neimhiomlán,</span>
<lb n="4987"/><span>mar atá na planndaighe, nach ndeaghuiltear an gníomhach</span>
<lb n="4988"/><span>agus an fuilngeach ina ngeineamhuin, acht go mbí bríogh ghníomhach</span>
<lb n="4989"/><span>agus fuilngeach isan ní chédna.  Isna neithibh iomorro agá mbí</span>
<lb n="4990"/><span>beatha iomlán, deaghuiltear an gníomhach agus an fuilngeach ón</span>
<lb n="4991"/><span>ngeineamhuin do bheith nísa iomláine.  Agus uime sin ní hiarrthar</span>
<lb n="4992"/><span>an bhean dochum ball nó ionstramuinnteadha an choirp d'fhoirmiughadh</span>
<lb n="4993"/><span>acht an fear, anna bhfuil bríogh ghníomhach.  Nó ní</span></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="4994"/><p><span>bheith riachtanus re beirt do chomhoibriughadh a ngeineamhuin</span>
<lb n="4995"/><span>na n-ainmhinnteadh muna ttugadh an nádúir bríogh ghníomhach</span>
<lb n="4996"/><span>d'aon aca agus bríogh fhuilngeach d'aon eile.  Bíodh iomorro gur</span>
<lb n="4997"/><span>féidir bríogh ghníomhach do dheónughadh don mhnaoi a n-ollmhughadh</span>
<lb n="4998"/><span>an adhbhair dochum na geineamhna, óir hiarrthar</span>
<lb n="4999"/><span>ollmhughadh maith bruinne isan mnaoi dochum an toirrchis</span>
<lb n="5000"/><span>d'oileamhuin, ar a shon sin ní bhfuil bríogh ghníomhach iná</span>
<lb n="5001"/><span>fhoirmeach an toirrcheasa innte acht a síol an fhir amháin, agus</span>
<lb n="5002"/><span>ní bhfuil an síol sin féin 'na adhbhar an chuirp dhaonna acht</span>
<lb n="5003"/><span>amháin 'na thús gníomhach.  Agus ní riachtanas dochum toirrcheasa</span>
<lb n="5004"/><span>do ghlacadh, síol na mná do bheith do láthair mar</span>
<lb n="5005"/><span>thús fuilngeach, fá mar as riachtanus síol an fhir mar thús</span>
<lb n="5006"/><span>gníomhach; óir as dearbhtha gur toirrcheadh iomad ban gan</span>
<lb n="5007"/><span>cumasg a síl féin.  Mar sin as ionráidhte go ndéin an fhuil</span>
<lb n="5008"/><span>mhíosa leabuidh an tsíl isna mnáibh, do bhrígh an teas fhoghnas</span>
<lb n="5009"/><span>don bhríogh gheineamhnaigh gurab lugha é isna mnáibh iná</span>
<lb n="5010"/><span>isna fearuibh; óir ní féidir iomarcaidh na hoileamhna do</span>
<lb n="5011"/><span>dhíleaghadh isna mnáibh mar do-níthear isna fearuibh.  Uime</span>
<lb n="5012"/><span>sin ó mheathas ó dhíleaghadh iomlán an tsíl, anaidh fá fhoirm</span>
<lb n="5013"/><span>fola; bíodh nach fuil thríd amach í, mar bhíos an fhuil geintear</span>
<lb n="5014"/><span>tré oibriughadh na bríogha oileamhanta as an mbiadh; acht</span>
<lb n="5015"/><span>an fuighleach bhíos ag díleaghadh déighionach na hoileamhna,</span>
<lb n="5016"/><span>ollmhaighthear é isna mnáibh ré bríogh na comhachta</span>
<lb n="5017"/><span>geineamhna dochum bheith 'na adhbhar iomchubhaidh choirp</span>
<lb n="5018"/><span>dhaonna.  Do bhrígh iomorro gur féidir le Dia, ó bheith uilechomhachtach</span>
<lb n="5019"/><span>dhó, ní dhénamh uaidhe féin go neimhmheadhónach</span>
<lb n="5020"/><span>gan comhoibriughadh chréatúir ar bith, an tan gur féidir</span>
<lb n="5021"/><span>leis ní do chruthughadh do neimhthní, cad é an t-iongnamh</span>
<lb n="5022"/><span>madh d'fhoirmidh chorp Chríost d'fhuil roifhíorghlain óighe ris</span>
<lb n="5023"/><span>an Spiorad Naomh d'oibriughadh innte a n-ionadh síl fir?  Agus</span>
<lb n="5024"/><span>mar sin, an ógh ronaomhtha, do ráinic aois iomchubhaidh do</span>
<lb n="5025"/><span>fhritheólamh a fola roifhíorghlaine gan coimhriachtanas feardha.</span>
<lb n="5026"/><span>Agus dob fhéidir nach lugha an docamhal do measfaidhe a gcorp</span>
<lb n="5027"/><span>Chríost iarna fhoirmiughadh do theacht as bruinn ronaomhtha</span></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="5028"/><p><span>gan bhearnadh na hóighe gan lot a hóghachta; óir taisbénaidh</span>
<lb n="5029"/><span>an résún dá chorp do bheith mar sin maraon.  As í mo fhreagra</span>
<lb n="5030"/><span>ar so: bíodh nach éidir dhá chorp do bheith go nádúrtha maraon</span>
<lb n="5031"/><span>a n-aonáit amháin, gidheadh, ní bhfuil doidhénta ag Dia a gcur</span>
<lb n="5032"/><span>a n-aonáit amháin.  Óir madh as é ní thuigfemís ré corp, an</span>
<lb n="5033"/><span>spás dár ghairiodar na seinfheallsamh áit bhíos deóntach ar</span>
<lb n="5034"/><span>trí toimhsibh, .i. ar fhad, ar leithiod agus ar dhoimhne, mar atá</span>
<lb n="5035"/><span>corp gach cainndidheachta, dob fhéidir a mheas gomadh</span>
<lb n="5036"/><span>doidhénta dhá chorp do bheith maraon a n-aonbhall; óir dá</span>
<lb n="5037"/><span>mbeith na tomhuis sin deaghuilte ón adhbhar, níorbh fhéidir a</span>
<lb n="5038"/><span>ndeaghuilt ar atharrach modha acht trésan áit nó an ionad nó</span>
<lb n="5039"/><span>suidheachan.  Mar sin dá mbeithdís dhá thomhas nó nísa mhó</span>
<lb n="5040"/><span>a n-aonáit, do leanfadh conntrárdhacht doidhénta, .i. na tomhuis</span>
<lb n="5041"/><span>chédna do bheith agus gan bheith isan áit sin a n-aoinfheacht.  Acht</span>
<lb n="5042"/><span>do bhrígh nach ndeaghuiltear an chainndidheacht ón adhbhar</span>
<lb n="5043"/><span>shubstainteach, a gcás go ccuirfí dhá chorp a n-aonáit agus a</span>
<lb n="5044"/><span>ccainndídheachta a n-aontsuidheachan, ní leanfadh contrárdhacht</span>
<lb n="5045"/><span>doidhénta, ar an n-adhbhar bíodh na ndeigheóltaoi</span>
<lb n="5046"/><span>cainndidheacht na ccorp sin as an suidheachan, deaghuiltior iad</span>
<lb n="5047"/><span>ar a shon sin, do bhrígh go bhfuil gach cainndidheacht aca greamuighthe</span>
<lb n="5048"/><span>d'adhbhar ar leith.  Ar an adhbhar sin ní doidhénta</span>
<lb n="5049"/><span>brú na hóighe d'fhuireach dúnta a mbreith Chríost.</span></p>
<lb n="5050"/>
<lb n="5051"/><p><span>Agas do bhrígh gurab uime táinic Críost ar an tsaoghal sa,</span>
<lb n="5052"/><span>dochum sompla beatha do thabhairt dúinn agus sligheadh an</span>
<lb n="5053"/><span>tséin neamhdha do thaisbénamh, dob oireamhnach a bheith a</span>
<lb n="5054"/><span>gcomhluadar na ndaoine agus gan a bheatha do bheith uaigneach,</span>
<lb n="5055"/><span>ionnus tréna sheanmhóir agus tréna bheathaigh go mbeith slighe</span>
<lb n="5056"/><span>aguinn go Dia.</span></p>
<lb n="5057"/>
<lb n="5058"/><p><span>Arís, as résúnta don tí atá a gcoinversáid leis na daoinibh</span>
<lb n="5059"/><span>é féin do chur a n-oireamhuin dáibh a gcoinversáid a bheatha.</span>
<lb n="5060"/><span>Mar sin bá dlisteanach do Chríost fíorchruas na beatha do</span>
<lb n="5061"/><span>sheachna, agus measardhacht bídh, dighe, édaigh agus gnáis do réir an</span>
<lb n="5062"/><span>reachta ina raibh ar an deóraigheacht so do nós an phobuil</span>
<lb n="5063"/><span>agus na tíre inar chubhaidh leis a bhreith agus a oileamhuin.  Óir ní</span>
<lb n="5064"/><span>bhean teirce bídh agus dighe óna nádúir féin ré foirbhtheacht na</span></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="5065"/><p><span>beathadh acht fíorghloine na hinntinne, grádh lasamhuin agus</span>
<lb n="5066"/><span>croidhe doghluaiste doibhriste a n-aoibhneas agus a n-annródh, ar</span>
<lb n="5067"/><span>mhodh nach déin uaill as glóir iná as saidhbhreas, iná míofhoighid</span>
<lb n="5068"/><span>a n-ainnisi iná a n-annródh.</span></p>
<lb n="5069"/>
<lb n="5070"/><p><span>Dob iomchubhaidh ar a shon sin do Chríost beatha bhocht do</span>
<lb n="5071"/><span>thogha.  Óir as riachtanas do sheanmóntuibh agus do lucht síolaighthe</span>
<lb n="5072"/><span>na fírinne diadha agus na subháilceadh neamhdha bheith</span>
<lb n="5073"/><span>sgartha ris an n-uile chúram saoghalta agus a bhfad ón n-uile amhras</span>
<lb n="5074"/><span>sainnte; ní dob iomchubhaidh go mórmhór do Chríost, do thogh</span>
<lb n="5075"/><span>anbhfainne agus leimhe an tsaoghuil si dochum a dhiadhachta do</span>
<lb n="5076"/><span>dhénamh follas do na huilibh, dochum daoine cumhachtacha agus</span>
<lb n="5077"/><span>eagnuidhe an tsaoghuil si do chriothnughadh agus dochum nach</span>
<lb n="5078"/><span>do chomhachtuibh iná d'eagna dhaonna ar bith do dísleóchaidh</span>
<lb n="5079"/><span>tarmfhoirmiughadh an tsaoghail acht do mhórdhacht a dhiadhacht</span>
<lb n="5080"/><span>féin amháin.  Uime sin bá riachtanas foillsiughadh na míorbhuileadh</span>
<lb n="5081"/><span>dochum na diadhachta (dobhí, mar adeir an t-apstal,</span>
<lb n="5082"/><span>go corpardha 'na comhnuidhe and) do thaisbénadh.  Fá dheóidh,</span>
<lb n="5083"/><span>madh meastar a uile bhriathra agus gníomha go ceart díreach, do-ghébhthar</span>
<lb n="5084"/><span>gurab iongantach an réim nó an t-ord, agus gurab do-inniste</span>
<lb n="5085"/><span>an chiall ré ttug uaidhe iad.</span></p>
<lb n="5086"/>
<lb n="5087"/><p><span>NACH DOIDHÉNTA AGUS NACH DÍTHCHÉILLIDHE NA</span>
<lb n="5088"/><span>NEITHE THEAGUISGEAS AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE</span>
<lb n="5089"/><span>AR PHEACADH NA SINNSEAR.</span></p>
<lb n="5090"/>
<lb n="5091"/><p><span>Caib. 9.</span></p>
<lb n="5092"/>
<lb n="5093"/><p><span>Dochum a ndubhramar go soiche so agus ar mian linn do rádha</span>
<lb n="5094"/><span>do thuigsin nísa fhearr, as riachtanas neithe éigin do thráchtadh</span>
<lb n="5095"/><span>ar pheacadh na sinnsior, sa smál do shalaigh an cineadh daonna go</span>
<lb n="5096"/><span>hiomlán, do réir mar mhúineas an creideamh críostaidhe ar</span>
<lb n="5097"/><span>feadh an domhuin.  Do fhoillsigheamar thuas cheana nach</span>
<lb n="5098"/><span>ón tsíordhuidheacht do chruthaigh Dia an domhan agus gach</span>
<lb n="5099"/><span>ní dá bhfuil ann acht mun am bá toil léna mhórdhacht naomhtha</span>
<lb n="5100"/><span>féin.  Do chruthaigh an duine mar chuid as prionnsapáilte agus as</span>
<lb n="5101"/><span>uaisle don tsaoghal sin.  Agus do bhrígh go bhfuil anam tuigsioch</span></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="5102"/><p><span>an duine domharbhtha ro-uasal, dob iomchubhaidh corp domharbhtha</span>
<lb n="5103"/><span>umhal nach rachadh a n-aincheann air do thabhairt</span>
<lb n="5104"/><span>mar each iomchair dhó; óir as ceart comhthrom do bheith eidir</span>
<lb n="5105"/><span>an fhoirm agus an t-adhbhar: an t-adhbhar do bheith umhal don</span>
<lb n="5106"/><span>fhoirm agus an nádúir as uachtaraigh do bheith a gceannas ar an</span>
<lb n="5107"/><span>nádúir as íochtaraigh.  Acht do bhrígh gurab ó na cédfadhuibh</span>
<lb n="5108"/><span>atá go nádúrtha uile fhios agus eólas an anma tuigsigh, agus nach</span>
<lb n="5109"/><span>éidir leis na cédfadhuibh bheith acht i gcorp fheólmhar shothruailligh</span>
<lb n="5110"/><span>arna chomhchur do na dúilibh, dob éigin a shamhuil</span>
<lb n="5111"/><span>so do chorp do dáileadh don anam bheith conntrárdha don</span>
<lb n="5112"/><span>résún, amhuil agus atá sothruailligh.  Ar a shon sin do bhrígh nach</span>
<lb n="5113"/><span>tteasdaigheann congnamh agus cúram Dé ó aoinneach a n-am a</span>
<lb n="5114"/><span>éigin, ní gan céil gan résún chreidmíd agus admhamaoid Dia, do</span>
<lb n="5115"/><span>cheanguil an nádúir spioratálta agus chorpardha dá chéile, ar</span>
<lb n="5116"/><span>chonntar go mbeith an nádúir spioratálta a gcomhachtuibh ós</span>
<lb n="5117"/><span>an nádúir chorpardha, ciabé toirmeasg do théigeóbhadh as</span>
<lb n="5118"/><span>cionta na nádúire go ttóigébhadh Dia é ré congnamh neamhnádúrtha.</span>
<lb n="5119"/><span>Do bhrígh iomorro gur bhean sgaoileadh an choirp</span>
<lb n="5120"/><span>agus easumhla na coda cédfadhaigh nó somhothaigh ris an nádúir</span>
<lb n="5121"/><span>dhaonna go huilídhe, dob iomchubhaidh an ceart sinnsiordha,</span>
<lb n="5122"/><span>.i. dofhuilngeacht an choirp, umhlacht na cota cédfadhaigh</span>
<lb n="5123"/><span>don résún agus an choirp go hiomlán d'anam na nádúire daonna</span>
<lb n="5124"/><span>go  huilídhe, do thabhairt agus do dháileadh mar thiodhlaice</span>
<lb n="5125"/><span>neamhdha dhó.  Mar sin as résúnta adeirmíd go bhfuair ar</span>
<lb n="5126"/><span>gcédathair Ádhamh, do chruthaigh Dia ó thús, an tiodhlaice</span>
<lb n="5127"/><span>trom so, ionnus go síoladh é ina shliocht 'na dhiaidh go coitchionn.</span></p>
<lb n="5128"/>
<lb n="5129"/><p><span>Acht do bhrígh go ttug Dia toil shaor don duine, agus gur cóir</span>
<lb n="5130"/><span>dhó umhlughadh do reachtuibh agus d'aitheantuibh Dé, as ceart,</span>
<lb n="5131"/><span>an tráth do chiontaigh dá thoil deóna féin agus do fhill a résún</span>
<lb n="5132"/><span>ó Dhia, na cota as íochtaraigh don anam do fhilleadh uaidhesion</span>
<lb n="5133"/><span>agus do dhul a n-easumhla air agus a chorp d'iompúdh gusan tseinchré</span>
<lb n="5134"/><span>dá ndearnadh ó thús.  Óir as ceart an duine do phianadh nó</span>
<lb n="5135"/><span>do chrádh ris an arm réar pheacaidh a n-aghaidh an tí tug an</span>
<lb n="5136"/><span>t-arm dhó.  Do chall an cheirt shinnsiordha nó an tiodhlaice</span>
<lb n="5137"/><span>neamhdha so gairmíd peacadh na sinnsior, do shíol ar uile</span>
<lb n="5138"/><span>shliocht ar gcédathor 'na dhiaidh.  Óir do sgar an ceart sinnsiordha</span>
<lb n="5139"/><span>ris an n-uile dhuine dár geineadh uaidhe go nádúrtha,</span></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="5140"/><p><span>amháin an naomhóigh Muire; ní nach sgarfadh ré haoinneach</span>
<lb n="5141"/><span>aca muna gcailleamh Ádhamh é réna chionntuibh féin.</span></p>
<lb n="5142"/>
<lb n="5143"/><p><span>Ní hinmheasta d'aoinneach gurab díthchéillidhe an ní so;</span>
<lb n="5144"/><span>óir as follas cuid do chomhardhuibh an pheacaidh si isan gcineadh</span>
<lb n="5145"/><span>daonna.  Ó 'd-chímid go bhfuil a shamhuil sin do chúram ag</span>
<lb n="5146"/><span>Dia a ttimcheall na ngníomhartha daonna go ttugann tabhartuis</span>
<lb n="5147"/><span>throma ar son na ndeighghníomh agus pianta borba ar son na</span>
<lb n="5148"/><span>ndroichghníomh - ciallaigh tabhartas na bpian rémhthuitim san</span>
<lb n="5149"/><span>gcoir.  Atáid iliomad ainnisi agus anshódha égsamhla spioratálta</span>
<lb n="5150"/><span>agus corpardha eile ar an gcineadh daonna do dheasgaidh an</span>
<lb n="5151"/><span>pheacaidh si, mar atá fuacht, teas, dúsgadh, íot agus ocras,</span>
<lb n="5152"/><span>mórán galar agus easláinte égsamhla, agus, fá dheóidh, an bás, nach</span>
<lb n="5153"/><span>éidir d'aoinneach do sheachna.  Do thaoibh iomorro na coda</span>
<lb n="5154"/><span>spioratálta, fuilngidh laige résúin agus toile saoire, easumhla agus</span>
<lb n="5155"/><span>cathughadh romhór ón bhfeóil; neithe do-bheir fá-deara don</span>
<lb n="5156"/><span>duine tuitim go huras a n-iomad seachrán go laéthamhuil.</span>
<lb n="5157"/><span>Agus bíodh go measfuidhe a samhuil so d'uireasbhadha do bheith</span>
<lb n="5158"/><span>nádúrtha as coimhleanmhuin nó riachtanas an adhbhair,</span>
<lb n="5159"/><span>ar a shon sin, ar meas go ceart cúram Dé agus a mhaith, as cruthamhuil</span>
<lb n="5160"/><span>go ttiobhradh furtacht agus congnamh do na huireasbhadhuibh</span>
<lb n="5161"/><span>si, muna mbeith go ttug an duine féin cionta dhó</span>
<lb n="5162"/><span>ag tuilleamh a oirbhire.  Uime sin adeirmíd, ar meas maithe</span>
<lb n="5163"/><span>dochuimsigh, féile agus fairsinge na mórdhachta diadha, nach</span>
<lb n="5164"/><span>éigceart na huireasbhadha sa do theacht ar an gcineadh daonna</span>
<lb n="5165"/><span>a n-éruic pheacaidh ar gcédathor, do-rinne ionad na nádúire</span>
<lb n="5166"/><span>daonna go hiomlán an uair sin.</span></p>
<lb n="5167"/>
<lb n="5168"/><p><span>Uime sin ní gan adhbhar adeirmíd peacadh an chédduine do</span>
<lb n="5169"/><span>bheith 'na pheacadh pearsanta nó aonaránach agus 'na pheacadh</span>
<lb n="5170"/><span>coitchionn.  'Na pheacadh aonaránach, do bhrígh gur sgar</span>
<lb n="5171"/><span>eision ris an maith mhóir dobhí aige; 'na pheacadh coitchionn,</span>
<lb n="5172"/><span>do bhrígh gur fhuadaigh uaidhesion agus óna shliocht 'na dhiaidh</span>
<lb n="5173"/><span>an tiodhlaice do dáileadh don chineadh daonna go huilidhe.</span>
<lb n="5174"/><span>Gidheadh, madh meastar na huireasbhadha sa táinic as call an</span>
<lb n="5175"/><span>cheirt shinnsiordha isna daoinibh eile anuas ó Ádhamh, an mhéid</span>
<lb n="5176"/><span>go mbeanaid réna ttoil, ní bhfuilid 'na ccoir iná 'na gcionta;</span>
<lb n="5177"/><span>acht an mhéid go mbeanaid ré toil agus re haonta an chédduine,</span></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="5178"/><p><span>ní bhfuilid d'easbaidh coire, an mhéid go meastar na huile</span>
<lb n="5179"/><span>dhaoine mar aonduine amháin as comhruinn na nádúire daonna</span>
<lb n="5180"/><span>dárab ceann an cédathair úd do shíolaidh an n-uile dhuine eile agus do</span>
<lb n="5181"/><span>tharruing an peacadh mar sin isteach orra.  Óir amhuil ghlacas an</span>
<lb n="5182"/><span>lámh a cuid don choir ó thoil neamhordaigh an tí ghluaisios í, mar</span>
<lb n="5183"/><span>an gcédna atá an peacadh so toileamhuil ó thoil an chédathar a</span>
<lb n="5184"/><span>mballuibh a shleachta 'na dhiaidh.  Óir gan an toil sin an</span>
<lb n="5185"/><span>chédathar ní bheith an peacadh sa na sinnsior ann ar énchor, agus do</span>
<lb n="5186"/><span>geinfidhe na daoine gan easbaidh an cheirt shinnsiordha.  Acht</span>
<lb n="5187"/><span>ó do geinfídh iad anna nádúir fhíorghlain réna n-anbhfainnibh</span>
<lb n="5188"/><span>muinnteardha, níorbh fhéidir peacadh ar bith sinnsiordha</span>
<lb n="5189"/><span>d'fhagháil inntibh, amhuil agus nach féidir coir d'fhagháil a ngníomhuibh</span>
<lb n="5190"/><span>na lámh, na gcos agus na mball eile an choirp dhaonna muna</span>
<lb n="5191"/><span>raibh an toil go holc ar tús isan duine.</span></p>
<lb n="5192"/>
<lb n="5193"/><p><span>Acht dá n-abradh aoinneach 'na aghaidh so gurab éigceart</span>
<lb n="5194"/><span>coir aondhuine amháin d'agra ar na neimhchionntachuibh</span>
<lb n="5195"/><span>go huilidhe agus díol cruaidh do bhuain díobh, an tan nach ttáinic</span>
<lb n="5196"/><span>an peacadh so ó thoil na droinge do geineadh a ndiaidh an</span>
<lb n="5197"/><span>chédduine, acht bá ceart é féin do dhíol pian ar son na coire</span>
<lb n="5198"/><span>do-rinne, agus cách atá neimhchiontach do bheith saor, ionnas nach</span>
<lb n="5199"/><span>túsga do daimneóchaidh iad ré coir choimheighthigh iná do</span>
<lb n="5200"/><span>geinfídh; as í ar bhfreagra ar so nach bhféchann an díoghaltas</span>
<lb n="5201"/><span>so acht ar sgarthuin amháin an cheirt shinnsiordha agus na ngrás</span>
<lb n="5202"/><span>nach dleacht don nádúir dhaonna ó ualach nó ó fhiachuibh acht</span>
<lb n="5203"/><span>do dháil Dia óna fhéile agus óna líberáltacht féin di.  Bíodh iomorro</span>
<lb n="5204"/><span>nach bhfuil obligáid nó fiacha ag créatúir ar bith ar Dhia, ar a</span>
<lb n="5205"/><span>shon (sin) do hordaigheadh neithe áiridhe leis, dárab dleacht</span>
<lb n="5206"/><span>go nádúrtha neithe eile; óir dleaghar tuigse don duine, dleaghar</span>
<lb n="5207"/><span>baill agus an mhéid eile dá mbeith 'na n-easbhaidh nó nach beith</span>
<lb n="5208"/><span>'na dhuine, nó go gclaonfadh óna iomláine agus fhoirbhtheacht</span>
<lb n="5209"/><span>nádúrtha.  Gidheadh, ní ó thuillmhe iná ó fhiachuibh ar bith</span>
<lb n="5210"/><span>na nádúire táinic an ceart sinnsiordha iná na grása acht ó</span>
<lb n="5211"/><span>líberáltacht dochuimsigh Dé.  An tí ámh do-bheir ní uaidhe</span>
<lb n="5212"/><span>óna líberáltacht fhíre féin, as éidir leis a ghairm ar ais an uair</span>
<lb n="5213"/><span>as toil leis féin agus ar an modh ar mian leis féin.  Dothug Dia</span>
<lb n="5214"/><span>iomorro an ceart sinnsiordha don chédduine, ar chontar, dá</span>
<lb n="5215"/><span>ndénamh an peacadh, é féin agus a shliocht 'na dhiaidh do chall</span>
<lb n="5216"/><span>an cheirt sin; gidheadh, muna bpeacaigheadh, an ceart sin do</span></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="5217"/><p><span>mharthuin dó féin agus dá shliocht 'na dhiaidh.  Dobhí mun am</span>
<lb n="5218"/><span>sin an nádúir dhaonna go hiomlán arna hiadhadh isan gcédduine.</span>
<lb n="5219"/><span>Uime sin ní dhósan amháin tugadh an aithne (si) acht fós don</span>
<lb n="5220"/><span>chineadh dhaonna go huilidhe; amhuil agus nach dó amháin do</span>
<lb n="5221"/><span>dáileadh an ceart sinnsiordha iná na grása acht fós do na huilibh</span>
<lb n="5222"/><span>'na dhiaidh.  Dá bhrígh sin ní féidir le aoinneach ó shoin amach</span>
<lb n="5223"/><span>gearán go dlistionach gur chaill an ceart sin iná na grása tré easumhla</span>
<lb n="5224"/><span>an chédduine; amhuil agus nach beith siocair nó ócáid gearáin</span>
<lb n="5225"/><span>aige dá mbeith nach bhfuigheadh an ceart sin ó thús; óir ní as</span>
<lb n="5226"/><span>dualgas na nádúire acht as líberáilteacht Dé do dáilfí é.  Mar sin ní</span>
<lb n="5227"/><span>ar son chionta Ádhaimh go díleas ghlacas a shliocht an smál so, nó</span>
<lb n="5228"/><span>an spot, acht do bhrígh go ngeintior iad d'easbhaidh an cheirt</span>
<lb n="5229"/><span>shinnsiordha agus na ngrás adeirthear a ngeineamhuin isan</span>
<lb n="5230"/><span>bpeacadh; ní nach beith ré rádha muna bhfaghadh an duine</span>
<lb n="5231"/><span>an ceart sin nó na grása.  Ar an adhbhar sin ní féidir leis an duine</span>
<lb n="5232"/><span>bheith gearánach nach bhfuair an tiodhlaice nár dhual dó</span>
<lb n="5233"/><span>d'fhághail ó nádúir, amhuil agus nach éidir lé aoinneach a ghearán</span>
<lb n="5234"/><span>nár naomhadh é a mbruinn a mháthar, nó nár cruthaigheadh</span>
<lb n="5235"/><span>sénmhar sona.</span></p>
<lb n="5236"/>
<lb n="5237"/><p><span>Acht do bhrígh go ndubhramar thuas an duine do bheith</span>
<lb n="5238"/><span>ordaighthe dochum críche ós cionn nádúire, dochum nach éidir</span>
<lb n="5239"/><span>leis teacht gan tiodhlaice ghrása Dé, adeirmíd mar an ccédna</span>
<lb n="5240"/><span>go gcaill an tí do-gheibh bás a bpeacadh na sinnsior an bheatha</span>
<lb n="5241"/><span>bhiothbhuan do bhrígh nach dleacht dó a fághail.  Ar a shon</span>
<lb n="5242"/><span>sin ní bhiaidh pian chédfadh air agus ní cráidhfighear é ré dólás;</span>
<lb n="5243"/><span>amhuil agus nach goilleann ar iliomad do dhaoinibh gan bheith 'na</span>
<lb n="5244"/><span>rígh nó 'na n-impire; bíodh iomorro an mhéid gur daoine iad gurbh</span>
<lb n="5245"/><span>fhéidir a mbeith 'na ríghthe nó n-impireadha; ar a shon sin</span>
<lb n="5246"/><span>do bhrígh go bhfaicid iad féin anna leithéid sin do staid gurab</span>
<lb n="5247"/><span>annamh go bráth theagmhuid gusan mórghairm sin, ní chuir</span>
<lb n="5248"/><span>bheith 'na heasbaidh dólás dá laghad orra.  Mar an gcédna</span>
<lb n="5249"/><span>anmanna na naoidhean agus na leanabh do-gheibh bás a bpeacadh</span>
<lb n="5250"/><span>na sinnsior, bíodh go bhfuil a fhios aca, mar gur créatúir résúnta</span>
<lb n="5251"/><span>iad, gomadh éidir a ttógmháil ré grásuibh Dé go radharc na</span>
<lb n="5252"/><span>beithe diadha, ar a shon sin ó as feasach dháibh neamhchumas</span>
<lb n="5253"/><span>a gcinneamhna agus a gcoinghiolla féin chuige sin, agus go bhfuil</span>
<lb n="5254"/><span>doidhénta ré dénamh, ní bhfuil dúil iná fonn aca ann agus ní cráidhtear</span>
<lb n="5255"/><span>iad fá bheith d'easbhaidh an áirdshéin neamhdha, go mórmhór</span></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="5256"/><p><span>ó Dhia do bheith ag comhoibriughadh leó, sa naomhthoil dá</span>
<lb n="5257"/><span>gcuirid iad féin a n-oiremhuin go hiomlán.</span></p>
<lb n="5258"/>
<lb n="5259"/><p><span>Do bhrígh iomorro nach ngoillfidh pian chédfadhach ar</span>
<lb n="5260"/><span>bith orra, as cosmhuil go bhfuighid gach maith dleaghar ó</span>
<lb n="5261"/><span>nádúir do na daoinibh, mar atá fios agus eólas na neithe nádúrtha,</span>
<lb n="5262"/><span>maodhughadh na ndiamharrún neamhdha as na neithibh do-rinneadh,</span>
<lb n="5263"/><span>agus gach ní eile as éidir do thabhairt go nádúrtha don</span>
<lb n="5264"/><span>tsén daonna.  Nó níorbh fhéidir leó bheith d'easbhaidh dóláis agus</span>
<lb n="5265"/><span>dobróin dá sgarthaoi iad leis an tabhartus nádúrtha atá 'na</span>
<lb n="5266"/><span>rofhonn orra.  Do-bhéra Dia fós dá líberáltacht féin tabhartuis</span>
<lb n="5267"/><span>éigin ós cionn nádúire dháibh, mar atá domharbhthacht an chuirp.</span>
<lb n="5268"/><span>Sguirfidh fós gluasacht na bhflaitheamhnas, agus ní bhiaidh geineamhuin</span>
<lb n="5269"/><span>iná truailleadh ann ó shoin amach.  Uime sin eiséireóchuid</span>
<lb n="5270"/><span>na huile go domharbhtha; agus ní bhiaidh feidhm aca ré</span>
<lb n="5271"/><span>hoileamhuin an choirp iná ré comhgar ar bith eile ó shoin amach.</span>
<lb n="5272"/><span>Ní bhiaidh aicíd, easláinte iná buaidhreadh ar bith orra, acht</span>
<lb n="5273"/><span>biaid go súgach sólásach ag moladh an Tighearna ar feadh na</span>
<lb n="5274"/><span>síordhuidheachta.</span></p>
<lb n="5275"/>
<lb n="5276"/><p><span>Agus bíodh go gcreidmíd anmanna na druinge do-gheibh bás</span>
<lb n="5277"/><span>anois do dhul go hifrionn, .i. gusan gcuid faoi thalamh dá</span>
<lb n="5278"/><span>ngairmíd teaghdhuis na naoidhean neimhchiontach, ar a shon</span>
<lb n="5279"/><span>sin ní bhiaidh pian ar bith orra ó bheith isan áit sin.  Óir ní</span>
<lb n="5280"/><span>fhuileónga an t-anam uaidhe féin pian ar bith ó shuidheachan</span>
<lb n="5281"/><span>na háite iar mbeith sgartha ris an gcorp.  Gidheadh, tar éis na</span>
<lb n="5282"/><span>heiséirghe, measuim (luighim ar a shon sin fá eachtughadh na</span>
<lb n="5283"/><span>Naoimh-Eagluisi isan bpongc so agus ann gach pongc eile) go mbiaid</span>
<lb n="5284"/><span>ag áitreabh na talmhan, dobhias mun am sin go glórmhar fá</span>
<lb n="5285"/><span>bhláth, iarna ghlanadh ón n-uile shalchar, agus go mbiaid ag síormholadh</span>
<lb n="5286"/><span>Dé tré bhith síor.  Measuim nach meardhánta édrom</span>
<lb n="5287"/><span>na résúin tairngeas inn dochum so do chreideamh.  Ar tús,</span>
<lb n="5288"/><span>as iomchubhaidh an áit do bheith ag teacht go hoireamhnach</span>
<lb n="5289"/><span>ris an ní áitigheas í.  Mar sin madh eiséirghid na naoidhin a</span>
<lb n="5290"/><span>gcorp dhomharbhtha dhoimhillte agus go bhfuighid gach sén</span>
<lb n="5291"/><span>as éidir d'fhághuil go nádúrtha, ní cóir solas na gréine iná</span>
<lb n="5292"/><span>sólás ar bith eile do-gheibhid na daoine go nádúrtha do cheilt</span></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="5293"/><p><span>orra iná do bhuain díobh, agus do chaillfedís dá mbeithdís iadhta a</span>
<lb n="5294"/><span>bpríosún dubh dorcha fá thalamh.  Arís, do réir mar mhúineas</span>
<lb n="5295"/><span>an creideamh Catoilce, ní dleaghar pian na gcédfadh don</span>
<lb n="5296"/><span>pheacadh so na sinnsior acht amháin easbhaidh radhairc Dé.</span>
<lb n="5297"/><span>Gidheadh, dá mbeithdís fá iadhadh phríosúin dorcha fá thalamh,</span>
<lb n="5298"/><span>ní feas cionnus do bheithdís saor ar chrádh na gcédfadh, an tan</span>
<lb n="5299"/><span>nach beith radharc soluis iná na gcorp roibhreaghdha eile neimhe</span>
<lb n="5300"/><span>agus talmhan aca, agus go mbeithdís sgartha ré iomad maitheas eile</span>
<lb n="5301"/><span>anna mbí fonn nádúrtha aca.</span></p>
<lb n="5302"/>
<lb n="5303"/><p><span>Mar sin as follas nach leanann pian ar bith peacadh na sinnsior</span>
<lb n="5304"/><span>asarb féidir éigceart do chur a leith Dé, an tan go bhfaghuid</span>
<lb n="5305"/><span>an drong do-gheibh bás a bpeacadh na sinnsior amháin an</span>
<lb n="5306"/><span>sén nádúrtha as oireamhnach dháibh.  Asarb ionmholta go</span>
<lb n="5307"/><span>mór ceart agus críonnacht Dé.  Ar an adhbhar sin as follas go</span>
<lb n="5308"/><span>soilléir nach doidhénta iná díthchéillidhe an mhéid mhúineas</span>
<lb n="5309"/><span>an teagasg críostaidhe ar pheacadh na sinnsear iná ar an gceart</span>
<lb n="5310"/><span>sinnsiordha.</span></p>
<lb n="5311"/>
<lb n="5312"/><p><span>GURAB CÉILLIDHE CURTHAR PÁIS CHRÍOST AGUS AN</span>
<lb n="5313"/><span>CHUID EILE DO RÚINDIAMHRUIBH A DHAONNACHTA</span>
<lb n="5314"/><span>maraon RE UILE EACHTA NA HEAGLUISI A TTIMCHEALL</span>
<lb n="5315"/><span>AN CHREIDIMH.</span></p>
<lb n="5316"/>
<lb n="5317"/><p><span>Caib. 10.</span></p>
<lb n="5318"/>
<lb n="5319"/><p><span>D'fhóir Dia, Athair na trócaire, atá saidhbhir isan maith,</span>
<lb n="5320"/><span>ó thús an domhuin ar an lot sa chloinne Ádhaimh agus tug leighis</span>
<lb n="5321"/><span>oireamhnacha dhiongmhála dháibh ina aghaidh, .i. sacrafísi,</span>
<lb n="5322"/><span>creideamh na n-aithreach, dá éis sin an timghearradh, agus, fá</span>
<lb n="5323"/><span>dheóidh, naomhthonn na haithgheineamhna dá ngairmíd an</span>
<lb n="5324"/><span>baisteadh.  Óir na naoidhin do naomhthaoi leis na rúindiamhruibh</span>
<lb n="5325"/><span>si agus dofuair bás isan tSein-Reacht, nó do-gheibh bás anois</span>
<lb n="5326"/><span>isan Reacht Nuadh, do gheibhid an bheatha neamhdha as an</span>
<lb n="5327"/><span>gcumas dofuarsad tré ghrásuibh Dé bheith glacmhach ar an</span>
<lb n="5328"/><span>mbeathaidh sin.  Gidheadh, na naoidhin eile nach bhfaghann na</span></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="5329"/><p><span>grása so, as éigin dáibh dhul go hifrionn na n-aithreach naomhtha,</span>
<lb n="5330"/><span>agus do-ghébhuid fá dheóidh an sén agus an sonas as oireamhnach</span>
<lb n="5331"/><span>dháibh ó dhligheadh nádúrtha, mar adubhramar cheana.  Agus dá</span>
<lb n="5332"/><span>bhrígh sin ní féidir leó bheith gearánach ar Dhia; acht dá n-aithribh</span>
<lb n="5333"/><span>féin as cóir dháibh bheith diomdhach do léig tréna míchreideamh</span>
<lb n="5334"/><span>lot na naoidhean gan leigheas.</span></p>
<lb n="5335"/>
<lb n="5336"/><p><span>Acht do bhrígh go n-abair ar gcreideamh-ne go rabhadar</span>
<lb n="5337"/><span>aithre naomhtha an tSein-Reacht fá iadhadh a n-ifrionn go teacht</span>
<lb n="5338"/><span>Chríost, dob fhéidir lé duine éigin conntabhairt do chur créd</span>
<lb n="5339"/><span>an t-adhbhar nach go flaitheamhnas do-chuadar, iar n-ég dháibh,</span>
<lb n="5340"/><span>ar ball, an tan go rabhadar glan ó pheacadh na sinnsior, arna</span>
<lb n="5341"/><span>ndeaghmhaisiughadh ré grásuibh, re tiodhlaicibh agus re luaigheachtuibh,</span>
<lb n="5342"/><span>agus mar sin ullamh réidh ar an mbeatha mharthanaigh do</span>
<lb n="5343"/><span>ghlacadh, nach bhfuaradar go fulang na páisi do Chríost.  As</span>
<lb n="5344"/><span>í ar bhfreagra ar so, an tan gurab leis an nádúir bheanas peacadh</span>
<lb n="5345"/><span>na sinnsior agus nach leis an bpearsuin, agus gur thuirling ó phearsuin</span>
<lb n="5346"/><span>an chédduine isan nádúir, agus gur shil dá éis (sin) as an nádúir</span>
<lb n="5347"/><span>dochum gach aoin fá leith, bá riachtanas na daoine do thabhairt</span>
<lb n="5348"/><span>díolaigheacht do Dhia ní headh amháin ar son a bpearsana acht</span>
<lb n="5349"/><span>fós ar son na nádúire go hiomlán.  Tug iomorro gach aon do na</span>
<lb n="5350"/><span>haithribh naomh díoluigheacht go lór ar son a phearsan féin, acht</span>
<lb n="5351"/><span>níorbh fhéidir lé haoinneach dhíobh díoluigheacht do thabhairt</span>
<lb n="5352"/><span>ar son pheacaidh na nádúire go hiomlán do loiteadh isan gcédduine</span>
<lb n="5353"/><span>agus annar pheacaidhsiod a shliocht go huilídhe 'na dhiaidh; óir</span>
<lb n="5354"/><span>as ar éigin dob éidir lé gach aon aca díoluigheacht do thabhairt ar</span>
<lb n="5355"/><span>a shon féin.  Óir atá an peacadh so na nádúire do doirteadh ó chamthoil</span>
<lb n="5356"/><span>an chédduine ar an nádúir go hiomlán beagnach doichríochnuigh;</span>
<lb n="5357"/><span>óir as éidir pearsana doichríochnaigh do bheith a ndiaidh a</span>
<lb n="5358"/><span>chéile isan nádúir.  Uime sin ó as leis an nádúir do tairngeadh</span>
<lb n="5359"/><span>peacadh na sinnsior isteach agus go bhfuil ar mhodh áiridhe doichríochnuigh,</span>
<lb n="5360"/><span>bá riachtanas leigheas agá mbeith brígh dhoichríochnaigh</span>
<lb n="5361"/><span>d'fhagháil chuige, nach raibh ar cumas chréatúir</span>
<lb n="5362"/><span>ar bith.</span></p>
<lb n="5363"/>
<lb n="5364"/><p><span>Acht dá meastá gomadh cubhaidh do bhúidheacht Dé ciabé ar</span>
<lb n="5365"/><span>bith modh arbh fhéidir leis an duine díoluigheacht dá laghad do</span>
<lb n="5366"/><span>thabhairt dó do ghlacadh uaidhe, agus an chuid eile nach éidir leis do</span>
<lb n="5367"/><span>mhaitheamh dhó go trócaireach, adeirmíd go ccreidmíd féin, dá</span></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="5368"/><p><span>mbeith nárbh fhéidir lé Dia ar atharrach modha leigheas corrigenda</span>
<lb n="5369"/><span>don pheacadh sa, go nglacadh go trócaireach as dochuimsigheacht</span>
<lb n="5370"/><span>a mhaitheasa díoluigheacht gach aoin ar a shon féin</span>
<lb n="5371"/><span>agus ar son na nádúire; gidheadh, an tí sa thrócaire atá gan críoch agus</span>
<lb n="5372"/><span>nach léigeann a cheart aonlocht gan díoghaltas, dofuair glés eile ar</span>
<lb n="5373"/><span>a ttiubharthaoi ní headh amháin díoluigheacht go rofhairsing</span>
<lb n="5374"/><span>ar son na nádúire daonna acht fós ré ndéntaidhe an nádúir</span>
<lb n="5375"/><span>chédna nísa iomláine agus nísa fhoirbhthe.  Agus do bhrígh nárbh</span>
<lb n="5376"/><span>fhéidir lé créatúir ar bith díoluigheacht do thabhairt ar son</span>
<lb n="5377"/><span>pheacaidh doichríochnuigh na nádúire agus gurab lé Dia amháin</span>
<lb n="5378"/><span>atá doichríochnuigh dob éidir sásamh do thabhairt ar a shon;</span>
<lb n="5379"/><span>gidheadh, ní raibhe sin d'fhiachuibh ar an tí nár pheacaidh agus lé</span>
<lb n="5380"/><span>nárbh fhéidir peacadh do dhénamh, agus go raibhe d'fhiachuibh</span>
<lb n="5381"/><span>ar an duine lé nárbh fhéidir díoluigheacht do thabhairt ann,</span>
<lb n="5382"/><span>bá toil ré Dia robhúidh feóil shomharbhtha do ghlacadh agus bheith</span>
<lb n="5383"/><span>'na dhuine, ionnas go ttugadh an tí léarbh fhéidir agus dár chóir</span>
<lb n="5384"/><span>díol ar son an pheacuidh.  Mar sin do dhíol an duine sin Mac Dé</span>
<lb n="5385"/><span>Íosa Críost na huile fhiacha.  Ionnas ré luach a naomhfhola do</span>
<lb n="5386"/><span>doirteadh a gcrann na croiche gur fosgladh doirse phárrthuis</span>
<lb n="5387"/><span>do na haithribh naomhtha, agus go bhfuaradar ar ball iar mbás</span>
<lb n="5388"/><span>Chríost an sén neamhdha, dobhí do ghnáth 'na mhórfhonn orra.</span></p>
<lb n="5389"/>
<lb n="5390"/><p><span>As follas as an résún so agus as na résúnuibh eile thuas gurab</span>
<lb n="5391"/><span>oireamhnach do ghlac Dia collann daonna.  Óir as soilléir do</span>
<lb n="5392"/><span>thaisbéin a chomhachta annso réarbh fhéidir leis an nádúir</span>
<lb n="5393"/><span>dhaonna d'uaimcheangal leis féin ré cuibhreach comhdlúith</span>
<lb n="5394"/><span>comhdaingion agus sin go ndearnadh duine dhe.  Agus ní lugha do</span>
<lb n="5395"/><span>thaisbéin a eagna, ré a bhfuair slighe agus glés iongantach ar an</span>
<lb n="5396"/><span>duine do lomchailleadh d'fhuasgladh agus do threórughadh gusan</span>
<lb n="5397"/><span>mbeathaidh shíordhuidhe; as a ttáinic maith dhofhaisnéidhe</span>
<lb n="5398"/><span>don tsaoghal.  Do sgaoil mar an gcédna ionnmhuis agus óirchisteadha</span>
<lb n="5399"/><span>a mhaitheasa an tráth do dhoirt é féin go hiomlán ar an</span>
<lb n="5400"/><span>nádúir dhaonna, ionnus go n-uaimcheangladh í ré géibhionn nísa</span>
<lb n="5401"/><span>chruaidhe ris féin.  Do chuir, fá dheóidh, a cheart a gcomhthrom</span>
<lb n="5402"/><span>réna thrócaire, réar thoil leis é féin do chrochadh ar ar soin-ne, agus</span>
<lb n="5403"/><span>rear eachtaidh go diongmhálta é féin do thabhairt díoluigheachta</span>
<lb n="5404"/><span>agus lóirghníomha dhó féin ar son ar bpeacaidh-ne.  As so gealltar</span>
<lb n="5405"/><span>maithmheachus cinnte a míghníomh do na huile pheacthachuibh</span>
<lb n="5406"/><span>dá ndéindís aithríghe, agus pianta síordhuidhe do na neamhaithrígheachuibh</span>
<lb n="5407"/><span>chalcaigheas go dána isan olc gan uamhan</span></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="5408"/><p><span>gan imeagla roimh cheirtbhreitheamhnas Dé, nach léig aonchoir</span>
<lb n="5409"/><span>ann nach déntar aithrighe gan díoghaltas trom.  Dothug so</span>
<lb n="5410"/><span>fá-deara ar iliomad iar tteacht Chríost filleadh ó na dubháilcibh</span>
<lb n="5411"/><span>ar na subháilcibh agus aithrighe dhiongmhálta do dhénamh anna</span>
<lb n="5412"/><span>míghníomhuibh.</span></p>
<lb n="5413"/>
<lb n="5414"/><p><span>Mar sin madh mheasmaoid na neithe so agus na sochair dhoichríochnaigh</span>
<lb n="5415"/><span>eile dofuair an nádúir dhaonna tré Chríost, do-ghébham</span>
<lb n="5416"/><span>duibheacán a eagna commór agus sin nach éidir lé hinntleacht</span>
<lb n="5417"/><span>duine ar bith a glacadh.  Agus ní meastar do bheith leamh a</span>
<lb n="5418"/><span>gCríost, budh follas a bheith nísa eagnuidhe agus nísa chríonna ná</span>
<lb n="5419"/><span>uile dhíthchioll gach deighealadhna, agus as mó sa chách bhiaid cialla</span>
<lb n="5420"/><span>agus résúin iongantacha a chommór agus sin do dhiamharún soilléir</span>
<lb n="5421"/><span>do lucht lorgaireachta agus iarrtha na fírinne Catoilce.  Ar an</span>
<lb n="5422"/><span>adhbhar sin as oireamhnach d'fhulaing Críost páis agus bás ar</span>
<lb n="5423"/><span>son an chinidh daonna.</span></p>
<lb n="5424"/>
<lb n="5425"/><p><span>Agus do bhrígh nach dochum ar bpeacadh amháin do sgrios táinic</span>
<lb n="5426"/><span>acht fós dochum ar mbeatha d'ordughadh, do mheas nár lór</span>
<lb n="5427"/><span>dhó páis amháin d'fhulang acht do thogh bás roishearbh rothruailligh</span>
<lb n="5428"/><span>dhó féin, ionnas as a shompla-san nach beith faitchios</span>
<lb n="5429"/><span>oruinn gach ní dá dhúire agus dá uathbhásaigh d'fhulang ar ghrádh</span>
<lb n="5430"/><span>na fírinne agus do choimhéd an cheirt.  Ibhid fós sámhuis ro-iongantacha</span>
<lb n="5431"/><span>agus sochair dho-áirmhe as millsiocht an tobair si, .i. as</span>
<lb n="5432"/><span>bás agus as croich Chríost, an mhuinntir mhaodhuigheas iad ré</span>
<lb n="5433"/><span>teas grádha agus re gloine chroidhe.</span></p>
<lb n="5434"/>
<lb n="5435"/><p><span>Do bhrígh ós a chionn so gurab dochum na bpeacadh do</span>
<lb n="5436"/><span>mhaitheamh agus doruis na beatha síordhuidhe d'fhosgladh dofuair</span>
<lb n="5437"/><span>Críost bás, go deimhin dob oireamhnach a anam iar mbás do</span>
<lb n="5438"/><span>thuirling go soiche na haithreacha naomhtha, dochum a</span>
<lb n="5439"/><span>n-anmanna sin do shoillsiughadh agus do thabhairt as ifrionn,</span>
<lb n="5440"/><span>abhal a rabhadar ré treimhsi fá ghéibhionnaibh ar son pheacaidh</span>
<lb n="5441"/><span>na sinnsior.  Agus d'eagla go measadh aoinneach na bás fíre do</span>
<lb n="5442"/><span>fuair, as céillidhe do hadhlacadh é agus do iomchair bheith isan</span>
<lb n="5443"/><span>tomba ar feadh trí laithe.  Gidheadh, muna n-eiséirgheadh dá</span>
<lb n="5444"/><span>éis sin, ní bheith dóthchas eiséirghe go bráth ag na daoinibh.</span>
<lb n="5445"/><span>Ar an adhbhar (sin) as ceart cubhaidh do eiséirigh go glórmhar</span>
<lb n="5446"/><span>ó mharbhuibh iar gcríochnumh rúindiamhra a bháis.  Agus do</span>
<lb n="5447"/><span>bhrígh go ndearnadh a chorp glórmhar domharbhtha annsin</span></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="5448"/><p><span>(amhuil adubhramar thuas ar eiséirghe na ccorp), níor chubhaidh</span>
<lb n="5449"/><span>dhó ó shoin amach cáirdeas iná comhluadar cinn teallaigh do</span>
<lb n="5450"/><span>bheith eidir é agus na daoine.  Óir amhuil as é corp Chríost corp as</span>
<lb n="5451"/><span>ro-uaisle agus as rofhoirbhthe do na huile chorpuibh as glóir na</span>
<lb n="5452"/><span>foirme agus as a uaimcheangal ris an mBréithir, as amhlaidh sin</span>
<lb n="5453"/><span>bá deaghmhaisioch agus ba cubhaidh dhó éirghe suas ós cionn na</span>
<lb n="5454"/><span>n-uile fhlaitheamhnas agus na n-uile chorp agus suidhe mar aonMhac</span>
<lb n="5455"/><span>Dé ar deis a Athor, .i. isna maithibh as fearr don bheathaidh</span>
<lb n="5456"/><span>shíordhuidhe.  Acht dá bhfiafraigheadh neach éigin cionnas do</span>
<lb n="5457"/><span>tholl na flaitheamhnuis madh atáid dlúith daingean, dothugamar</span>
<lb n="5458"/><span>freagra ar sin cheana: gur féidir lé Dia dhá chorp do choimhsheasamh</span>
<lb n="5459"/><span>a n-áit aonchoirp a n-aoinfheacht.</span></p>
<lb n="5460"/>
<lb n="5461"/><p><span>Dá éis sin ó do damnaigheadh go héigceart mallaighthe Críost</span>
<lb n="5462"/><span>Mac Dé ris na daoinibh agus ar son na ndaoineadh, bá ceart, ós</span>
<lb n="5463"/><span>é as ceann do na huilibh, a ordughadh mar bhreitheamh ar</span>
<lb n="5464"/><span>bheódhuibh agus ar mharbhuibh, bhéras dá gach aon fá dheóidh</span>
<lb n="5465"/><span>tuarastal ceart do réir mar do thuilliodar a ghníomhartha.</span>
<lb n="5466"/><span>Mar do-chífid an mhuinntir mheasfas go ceart díreach na neithe</span>
<lb n="5467"/><span>so nach eadh amháin go bhfuil an creideamh críostaidhe ceart</span>
<lb n="5468"/><span>céillidhe acht fós go bhfuil diadha uathbhásach míorbhuileach.</span></p>
<lb n="5469"/>
<lb n="5470"/><p><span>Mesuim go ndubhramar go lór isan dara leabhar ar an ngéilleamh</span>
<lb n="5471"/><span>as dleacht do thabhairt do na sgrioptúiribh naomhtha, dá</span>
<lb n="5472"/><span>ngreamaigheann an creideamh go daingion dosgaoilte.  Óir do</span>
<lb n="5473"/><span>fhoillsigheamar, an tan nach éidir a mbeith acht ó Dhia, gurab</span>
<lb n="5474"/><span>cóir agus gurab riachtanas géilleamh agus creideamh dháibh go daingion</span>
<lb n="5475"/><span>diongmhálta dochlaoidhte.  Agus do bhrígh gurab éigin gach ní</span>
<lb n="5476"/><span>soghluaiste do tharruing go ní éigin doghluaiste isna neithibh</span>
<lb n="5477"/><span>adhbhardha agus isna healadhnachuibh, adeirmíd gur ordaigh</span>
<lb n="5478"/><span>Dia as an ccúram atá aige a ttimcheall a Eagluisi féin ní éigin</span>
<lb n="5479"/><span>doghluaiste dochum ar cóir do na huilibh triall mar fhunndamuint</span>
<lb n="5480"/><span>fhoirtill.  Ar an adhbhar sin ní meardhánta iná ainbhfiosach</span>
<lb n="5481"/><span>adeirmíd gurab inchreidthe gach ní dár eachtaigh nó dá</span>
<lb n="5482"/><span>n-eachtóchaigh ó so amach an Naomh-Eagluis Chatoilce Rómhánach,</span>
<lb n="5483"/><span>agus nach inchreidthe éinní dá ndiúltann sí.  Óir as chuice</span>
<lb n="5484"/><span>riothmuid ann gach conntabhairt dá mbí oruinn, do bhrígh</span>
<lb n="5485"/><span>gurab í an fhundamuint fhoirtill atá arna stiúradh agus arna riaghladh</span>
<lb n="5486"/><span>ó Dhia, ar mhodh nach éidir lé dhul ar seachrán, go mórmhór</span>
<lb n="5487"/><span>isna neithibh bheanas ris an gcreideamh agus ré slánughadh an</span>
<lb n="5488"/><span>chinidh daonna.</span>
<lb n="5489"/></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="5490"/><p><span>GURAB ROI-EAGNUIDHE CHUIREAS AN CREIDEAMH</span>
<lb n="5491"/><span>CRÍOSTAIDHE DHÁ AITHNE AN GHRÁDHA, AS FUNDAMUINTEADHA</span>
<lb n="5492"/><span>DON BHEATHAIDH MHÓRÁLTA GO</span>
<lb n="5493"/><span>HIOMLÁN, SÍOS.</span></p>
<lb n="5494"/>
<lb n="5495"/><p><span>Caib. 11.</span></p>
<lb n="5496"/>
<lb n="5497"/><p><span>Do bhrígh iomorro gur thaisbénamar cheana nach bhfuil ní</span>
<lb n="5498"/><span>ar bith doidhénta iná díthchéillidhe isan gcreideamh chríostaidhe</span>
<lb n="5499"/><span>isna neithibh bheanas ris an gcreideamh, leanfam an ní cédna</span>
<lb n="5500"/><span>ina ordughadh mórálta, ar son gomadh lór a ndubhramar</span>
<lb n="5501"/><span>isan dara leabhar ar fhoirbhtheacht na beathadh críostaidhe.  Óir</span>
<lb n="5502"/><span>go dearbhtha muna féidir beatha as fearr iná í d'fhághuil, leanuidh</span>
<lb n="5503"/><span>go cinnte gurab romhaith aitheanta mórálta an chreidimh</span>
<lb n="5504"/><span>chríostaidhe.  Agus ní riachtanas barr cruthaigh ar so, an tan gurab</span>
<lb n="5505"/><span>as na héifeachtuibh haitheantar na cúise.  Gidheadh, do bhrígh</span>
<lb n="5506"/><span>gur fearr tuigthear na neithe fá leith iná go coitchionn, dochum</span>
<lb n="5507"/><span>soluis nísa mhó d'fhághuil orra, tráchtfam ar reachtuibh áiridhe</span>
<lb n="5508"/><span>annso.  Acht ní thráchtfam orra go huilidhe, d'eagla bheith</span>
<lb n="5509"/><span>liosta, agus do bhrígh gurab uras an chuid eile do thuigsin as na</span>
<lb n="5510"/><span>neithibh ar a laibheóram annso.</span></p>
<lb n="5511"/>
<lb n="5512"/><p><span>As é iomorro as cédfhundamuint agus uaithne fulaing don dligheadh</span>
<lb n="5513"/><span>mhórálta, Dia do ghrádhughadh ót uile chroidhe, ót uile</span>
<lb n="5514"/><span>anam, ót uile inntinn agus ót uile neart.  An dara fundamuint: do</span>
<lb n="5515"/><span>chomharsa do ghrádhughadh mar thú féin.  Gidheadh, ní hiontuigthe</span>
<lb n="5516"/><span>iad so ar mhodh gomadh lór don chríostaidhe Dia agus a</span>
<lb n="5517"/><span>chomharsa do ghrádhughadh trésna neithibh nádúrtha amháin.</span>
<lb n="5518"/><span>Acht as eadh fógarthar dhó, Dia agus a chomharsa do ghrádhughadh</span>
<lb n="5519"/><span>tré thiodhlaicibh neamhnádúrtha na ngrás, ionnas go n-ollmhaigheadh</span>
<lb n="5520"/><span>é féin dochum an tiodhlaice neamhdha sa na ngrás agus</span>
<lb n="5521"/><span>an ghrádha do ghlacadh agus do fhreacar.  Óir grádhaighe gach</span>
<lb n="5522"/><span>créatúir go nádúrtha Dia ós a chionn féin, agus a chomharsa mar é féin</span>
<lb n="5523"/><span>eile.  Ceangaltar dhínn fós leis an aithne so an ní atá nádúrtha do</span>
<lb n="5524"/><span>dhénamh iomlán foirbhthe ré tiodhlaice ós cionn na nádúire.</span>
<lb n="5525"/><span>Mar sin fógarthar dhúinn Dia do ghrádhughadh ós cionn na</span>
<lb n="5526"/><span>n-uile, agus grádh Dé do chur roimh ar ngrádh féin, agus inn féin agus</span>
<lb n="5527"/><span>gach uile ní as linn do dhíriughadh chuige amhuil dochum ar</span>
<lb n="5528"/><span>gcríche.  Uime sin fógraidh an t-apstal dúinn: Madh ag ithe,</span></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="5529"/><p><span>ag ól, nó ciabé ar bith eile ní bhiam d'oibriughadh, na huile</span>
<lb n="5530"/><span>do dhénamh dochum glóire Dé.</span></p>
<lb n="5531"/>
<lb n="5532"/><p><span>Acht do bhrígh gurab romhór thairngeas antoil na feóla inn</span>
<lb n="5533"/><span>ón ngrádh sa, adubhradh: Grádhaigh do Thighearna Dia ót uile</span>
<lb n="5534"/><span>chroidhe.  Óir as annsa chroidhe atá tobar na beatha, na ccédfadh,</span>
<lb n="5535"/><span>agus frémh nó tús na mian agus na n-álgas, thairngeas inn go grádh</span>
<lb n="5536"/><span>na neithe somhothaighthe, agus sgaras inn ris an ngrádh diadha.</span>
<lb n="5537"/><span>As uime adeir, ót uile chroidhe, ionnus go gcurthá an chuid</span>
<lb n="5538"/><span>chédfadhach a n-oireamhuin don toil, agus an toil mar an gcédna a</span>
<lb n="5539"/><span>n-oireamhuin don résún agus do dhligheadh Dé.  Agus do bhrígh gur</span>
<lb n="5540"/><span>gnáth leis an toil dhul ar seachrán an tan nach bí an résún dá</span>
<lb n="5541"/><span>stiúradh, leanaidh, ót uile anam, .i. ót uile thoil arna díriughadh</span>
<lb n="5542"/><span>gusan gcrích so.  As é iomorro an t-anam as tús agus as frémh don</span>
<lb n="5543"/><span>bheathaidh agus don ghluasacht ar a n-aitheantar na hainmheinteadha</span>
<lb n="5544"/><span>seach na neithe ann nach bí anam; óir gluaisid na hainmhinteadha</span>
<lb n="5545"/><span>iad féin, ní nach éidir leis na neithibh gan anam do</span>
<lb n="5546"/><span>dhénamh.  Ar an adhbhar sin ós í an toil ghluaisios cumhachta</span>
<lb n="5547"/><span>an anma résúnta go hiomlán, as ceart thuigmíd an toil trésan</span>
<lb n="5548"/><span>anam.  Fógarthar mar sin an toil go hiomlán gona huile ghluasachtuibh</span>
<lb n="5549"/><span>agus gníomhuibh do dhíriughadh dochum Dé, ionnas go</span>
<lb n="5550"/><span>ngrádhaigheadh é, go mbeith dúil aice ann, agus sólás; fuath agus gráin</span>
<lb n="5551"/><span>do bheith ar na neithibh atá contrárdha dhó, agus a seachna; agus</span>
<lb n="5552"/><span>dá ndénamh éinní dhíobh, doilgheas agus aithreachus do bheith</span>
<lb n="5553"/><span>uirre, eagla do bheith roimh Dhia, agus dóthchas do bheith as,</span>
<lb n="5554"/><span>gan dul a n-édóthchas ar a thrócaire, gan meisneach iná muinghein</span>
<lb n="5555"/><span>do bheith as a ceart iná as a fíréntacht féin, fearg agus forrán</span>
<lb n="5556"/><span>do bheith lé féin agus lena dubháilcibh, agus iad so agus na huile neithe</span>
<lb n="5557"/><span>eile do dhénamh dochum glóire agus onóra Dé.  Agus do bhrígh gurab</span>
<lb n="5558"/><span>ón résún nó ón tuigse tig gluasacht na toile, dárab cospóir an</span>
<lb n="5559"/><span>mhaith fheasach, as ceart fógarthar ar ball a ndiaidh na toile,</span>
<lb n="5560"/><span>ót uile inntinn.  Óir ciallaighidh an inntinn an tuigse agus an</span>
<lb n="5561"/><span>résún, dárab cóir díriughadh ar Dhia, ar mhodh gurab é Dia gach</span>
<lb n="5562"/><span>ní thuigeas nó mhaodhuigheas, nó gurab dochum Dé thriallas.</span>
<lb n="5563"/><span>Acht do bhrígh gurab ar a son féin grádhaighthear an chríoch,</span>
<lb n="5564"/><span>atá 'na suidhe isan anam gan miosúr grádha; óir as uime</span>
<lb n="5565"/><span>ghrádhaighmíd na meadhóin bhíos dochum na críche, do bhrígh</span></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="5566"/><p><span>go ngrádhaighmíd an chríoch féin.  Acht atá grádh na críche</span>
<lb n="5567"/><span>dothoimhste; ar an adhbhar sin as oireamhnach curthar a</span>
<lb n="5568"/><span>gceann na trí neithe rémhráidhte sin, ót uile neart agus chumas,</span>
<lb n="5569"/><span>ionnus, ó as é Dia ar ccríoch, go ttriallmaois air ré ar n-uile</span>
<lb n="5570"/><span>dhíthchioll, cumas agus neart, go mbeith an résún, an toil agus an</span>
<lb n="5571"/><span>cédfadh umhal dó, ionnas go mbeithdís foirbhthe iomlán isan</span>
<lb n="5572"/><span>n-uile shubháilce agus grásaibh, ionnas, fá dhéóidh, ó ar mbeith</span>
<lb n="5573"/><span>foirbhthe fírénta, go bhfaghadh Dia glóir agus moladh ó na huilibh;</span>
<lb n="5574"/><span>amhuil as gnáth an n-uile chúis do mholadh as foirbhtheacht</span>
<lb n="5575"/><span>a héifeachta.</span></p>
<lb n="5576"/>
<lb n="5577"/><p><span>As so as follas ní headh amháin cionnas as cóir don duine</span>
<lb n="5578"/><span>Dia do ghrádhughadh, acht fós cionnas as cóir dhó é féin</span>
<lb n="5579"/><span>do ghrádhughadh; óir as cóir (dhó) do shíor bheith d'éinmhéin re</span>
<lb n="5580"/><span>Dia, bheith umhal dó, a bheatha, a ghníomhartha agus a uile chomhachta</span>
<lb n="5581"/><span>d'ordughadh dochum a ghlóire, ionnas go móradh gach</span>
<lb n="5582"/><span>aon Dia as amhuil as éifeacht fhoirbhthe.</span></p>
<lb n="5583"/>
<lb n="5584"/><p><span>Acht do bhrígh gurab lugha bá feasach go diongmhálta cionnas</span>
<lb n="5585"/><span>do bheith an chomharsa ionghrádhaighthe - do bhrígh nach</span>
<lb n="5586"/><span>bhfuil grádh na comharsan comhnádúrtha dhúinn agus atá ar</span>
<lb n="5587"/><span>ngrádh díleas féin - ionnas nach beith seachrán, ainbhfios iná</span>
<lb n="5588"/><span>conntabhairt oruinn don taoibh sin, tug Dia an dara haithne</span>
<lb n="5589"/><span>dhúinn ag rádha: Grádhaigh do chomharsa mar thú féin, .i.</span>
<lb n="5590"/><span>dochum na críche dochum a ngrádhaigheann tú thú féin.</span>
<lb n="5591"/><span>Óir ó as í onóir Dé agus a ghlóir as críoch dhúinne, agus gur mó honóraighthear</span>
<lb n="5592"/><span>an chúis as foirbhtheacht a héifeachta iná as míofhoirbhtheacht,</span>
<lb n="5593"/><span>agus gurab éifeacht do Dhia na daoine, as mó ghébhas onóir</span>
<lb n="5594"/><span>as a mbeith foirbhthe fírénta iná as a mbeith ar atharrach modha.</span>
<lb n="5595"/><span>Ar an adhbhar sin madh as riachtanas dúinn ag grádhughadh</span>
<lb n="5596"/><span>Dé a ghlóir agus a onóir do bheith ar ar n-aire, mar an gcédna as</span>
<lb n="5597"/><span>cóir dúinn ar ccomharsa do ghrádhughadh dochum na críche</span>
<lb n="5598"/><span>cédna, ionnas gomadh follas saothar Dé, agus go moltaidhe annar</span>
<lb n="5599"/><span>ccomharsuinn amhuil ionnainn féin.  Cá bhfuil ní as fírinnigh</span>
<lb n="5600"/><span>iná an dá aithne si?  Créd an ní as résúnta iná iad?  Créd an ní</span>
<lb n="5601"/><span>as diadha iná iad?  Óir as inntibh atá an reacht diadha, cuibhreach</span>
<lb n="5602"/><span>an chumuinn daonna agus foirbhtheacht na n-uile dhligheadh.</span>
<lb n="5603"/><span>Óir as uathaibh atá an reacht agus na fáidhe.  Mar sin gach ní dá</span>
<lb n="5604"/><span>ttig uathaibh so nó gach ní dá mbí a ccoimhtheacht leó, atá</span>
<lb n="5605"/><span>'na ní bheannaigh dhosháraigh ag na críostaidhthibh, agus gach ní</span>
<lb n="5606"/><span>dá bhfuil conntrárdha dháibh 'na ní mallaigh as intseachanta</span>
<lb n="5607"/><span>dá gach aon.</span>
<lb n="5608"/></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="5609"/><p><span>GURAB RO-ORDHRAIC TEAGASG MÓRÁLTA NA HEAGLUISI.</span></p>
<lb n="5610"/>
<lb n="5611"/><p><span>Caib. 12.</span></p>
<lb n="5612"/>
<lb n="5613"/><p><span>As céillídhe résúnta dar linn dotugadh dhá chlár an reachta</span>
<lb n="5614"/><span>mhórálta dhúinn: clár dhíobh mhúineas agus dhírigheas inn ar an</span>
<lb n="5615"/><span>tslighidh dhírigh go Dia, an clár eile gusan gcomharsuin.  Ar an</span>
<lb n="5616"/><span>adhbhar ó as ainmhidhe síbhialta agus cuid do choimhthionól</span>
<lb n="5617"/><span>éigin an duine, beanaidh ré díorchacht a bheathadh bheith</span>
<lb n="5618"/><span>go maith do phrionnsa nó do thriath coitchionn na n-uile, agus</span>
<lb n="5619"/><span>dá éis sin dá chomhchathraightheóiribh.  Dá bhrígh sin ó as cuid</span>
<lb n="5620"/><span>don nádúir dhaonna an n-uile dhuine, agus an mhéid gur críostaidhe,</span>
<lb n="5621"/><span>cuid don mhaitheas puiblidhe críostaidhe, as riachtanas dó</span>
<lb n="5622"/><span>bheith go maith don tí stiúras an nádúir dhaonna agus as ceann</span>
<lb n="5623"/><span>don chríostaidheacht, .i. do Dhia agus do Chríost atá 'na Dhia agus 'na</span>
<lb n="5624"/><span>dhuine.  Agus as í uair do-ní so go diongmhálta an tráth ghrádhaigheas</span>
<lb n="5625"/><span>Dia óna uile chroidhe, ó a uile anam, óna uile inntinne,</span>
<lb n="5626"/><span>agus óna uile neart agus chumas.  Acht do bhrígh gurab dual roimhe</span>
<lb n="5627"/><span>an n-uile ní iocht agus dísle do chomhdach do phrionnsa coitchionn</span>
<lb n="5628"/><span>na n-uile, agus an t-iocht agus an dísle sin do bheith coimhdiongmhálta</span>
<lb n="5629"/><span>comhdaingion agus comhdoibhriste agus sin dó isna huile neithibh dá</span>
<lb n="5630"/><span>mbeanann leis nach gclaonfadh aoinneach dá mhuinntir uaidhe</span>
<lb n="5631"/><span>dochum a námhad, as ceart do fógradh do na huilibh a n-aithne</span>
<lb n="5632"/><span>phrionnsapálta an chédchláir, an Dia fíre d'adhradh, atá 'na</span>
<lb n="5633"/><span>aon amháin, agus gan dée bréige d'adhradh dá láthair, atá isan</span>
<lb n="5634"/><span>n-uile áit agus ar nach dorcha éinní acht dár follas go soilléir na</span>
<lb n="5635"/><span>huile, agus gan iompúghadh uaidhe go bráth ar énchonntar ar an</span>
<lb n="5636"/><span>diabhal.  Agus do bhrígh gurab dleacht isan dara háit réverens</span>
<lb n="5637"/><span>agus onóir do thabhairt don phrionnsa, fógarthar dhúinn a ndara</span>
<lb n="5638"/><span>haithne an chédchláir gan ainm Dé do thabhairt go díomhaoin.</span>
<lb n="5639"/><span>Óir an mhuinntir réar mian Dia atá dofhaicse d'onórughadh,</span>
<lb n="5640"/><span>as iononóraighthe dháibh é isna neithibh sofhaicse thaisbénas é</span>
<lb n="5641"/><span>dhúinn; agus as díobh sin go mórmhór an guth agus na briathra do</span>
<lb n="5642"/><span>fríth amach dochum Dé do chiallughadh agus do mholadh; ní as</span>
<lb n="5643"/><span>cóir do choimhéd isna huile neithibh dá mbeanann leis.</span></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="5644"/><p><span>Agus do bhrígh isan treas áit go ndleaghar seirbhís chubhaidh do</span>
<lb n="5645"/><span>dhénamh don phrionnsa, as iomchubhaidh do fógradh dhúinn ré</span>
<lb n="5646"/><span>treas aithne an chédchláir an tsaoire do choimhéd, re a tteaguisgear</span>
<lb n="5647"/><span>dhúinn adhradh dleacht do thabhairt go hinnmheadhónach agus</span>
<lb n="5648"/><span>go foirimleach dáríribh do Dhia.  As na trí haitheantuibh si do-níthear</span>
<lb n="5649"/><span>gach ní dá mbeanann re Dia d'adhradh, d'onórughadh</span>
<lb n="5650"/><span>agus do mholadh, agas as chugtha críochnaighthear gach ní bheanas</span>
<lb n="5651"/><span>re Dia, agus dhiúltamaoid gach ní atá contrárdha dhó, agus sheachnamaoid</span>
<lb n="5652"/><span>gach ní nach bhfuil go díreach ag triall chuige.</span></p>
<lb n="5653"/>
<lb n="5654"/><p><span>As eadh iomorro as dara haithne nó as dara clár ann, an</span>
<lb n="5655"/><span>chomharsa do ghrádhughadh mar thú féin.  Agus ó as eadh as</span>
<lb n="5656"/><span>grádh ann, fonn maithe an tí ar a mbí grádh agad agus neamhfhonn</span>
<lb n="5657"/><span>a oilc, do-nímid dhá chuid do ghrádh na comharsan, .i. maith</span>
<lb n="5658"/><span>na comharsan do dhénamh, agus gan olc do dhénamh dhó, iná</span>
<lb n="5659"/><span>rún do bheith a olc do dhénamh.  Uime sin as í cédaithne léghthar</span>
<lb n="5660"/><span>isan dara clár: Onóraigh th'athair agus do mháthair.  As a ttuigmid</span>
<lb n="5661"/><span>gur cóir dhúinn onóir do thabhairt, agus maith gach aoin as comharsa</span>
<lb n="5662"/><span>dhúinn do dhénamh, agus gan égcóir do dhénamh air ó ghníomh,</span>
<lb n="5663"/><span>ó smuaineadh iná ó bhréithir; gan urchóid do dhénamh ó ghníomh</span>
<lb n="5664"/><span>dot phearsuin dílis féin iná do dhuine ar bith eile, ionnus go</span>
<lb n="5665"/><span>mbeithmís saor ón n-uile choir agus ainbhfios.  As uime sin</span>
<lb n="5666"/><span>fógarthar dhúinn an dara feacht isan chlár chédna gan marbhadh</span>
<lb n="5667"/><span>do dhénamh, thoirmeasgas oruinn ní headh amháin gan urchóid</span>
<lb n="5668"/><span>do dhénamh dár gcomharsuin acht fós dár bpearsuin dílis féin.</span>
<lb n="5669"/><span>Fógarthar dhúinn an treas feacht gan drúis do dhénamh, as a</span>
<lb n="5670"/><span>ttoirmeasgthar oruinn bean ar gcomharsan (do shanntughadh), agus</span>
<lb n="5671"/><span>fós fuath agus gráin do bheith aguinn ar uile bhroghuil agus salchar na</span>
<lb n="5672"/><span>drúisi.  An ceathramha huair, gan goid do dhénamh, ré a</span>
<lb n="5673"/><span>ttoirmeasgthar oruinn an n-uile shealbh aindhíleas neithe nach</span>
<lb n="5674"/><span>linn féin.  An cúigeadh feacht, gan fiaghnuisi bhréige do dhénamh</span>
<lb n="5675"/><span>a n-aghaidh do chomharsan, ré a ttoirmeasgthar an n-uile bhrég,</span>
<lb n="5676"/><span>madh urchóideach nó neamhurchóideach, oruinn.  An seiseadh</span>
<lb n="5677"/><span>huair, gan bean do chomharsan do shanntughadh, ré a</span>
<lb n="5678"/><span>ttoirmeasgthar an chliabhdhrúis agus gach fonn nó álgas neamhordaigh</span>
<lb n="5679"/><span>drúisi oruinn.  An seachtmhadh huair, gan dúil do bheith</span>
<lb n="5680"/><span>agad a gcuid do chomharsan, ré a tteagasgar dhúinn ní headh</span>
<lb n="5681"/><span>amháin sealbh gach ní neimhdhíleas do sheachna acht fós an</span>
<lb n="5682"/><span>inntinn do choimhéd glan ó fhonn a seilbh neimhcheirt.</span>
<lb n="5683"/></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="5684"/><p><span>Agas d'eagla go mbeith 'na chontabhairt ar énduine créd an</span>
<lb n="5685"/><span>fáth as a bhfoillsighear fonn na drúisi agus neithe neimhdhíleas do</span>
<lb n="5686"/><span>bheith toirmisgthe oruinn seach foinn na neithe eile, an tan nach</span>
<lb n="5687"/><span>lugha an choir atá a bhfonn na neithe atá contrárdha do na</span>
<lb n="5688"/><span>haithentuibh eile, as í ar bhfreagra air so nach eadh amháin</span>
<lb n="5689"/><span>go ttoirmisgeann an dligheadh soisgélta na droichghníomhartha</span>
<lb n="5690"/><span>acht fós na drochrúin agus na miana broghacha.  Agus ní headh amháin</span>
<lb n="5691"/><span>go ttuigthear na haitheanta go hiomlán ar an ngníomh fhoirimleach</span>
<lb n="5692"/><span>acht fós ar an ngníomh innmheadhónach.  Gidheadh,</span>
<lb n="5693"/><span>ní gan adhbhar foillsighthear an dá aithne si nísa chúramaigh agus</span>
<lb n="5694"/><span>nísa shoilléire iná an chuid eile.  Óir ní bhfuil duine dá ainbhfeasaigh</span>
<lb n="5695"/><span>nach ttaisbénuid na foinn atá contrárdha do na</span>
<lb n="5696"/><span>haitheantuibh a gcaime féin agus a mailís.  Cia iomorro ar a bhfuil</span>
<lb n="5697"/><span>'na ainbhfios gurab olc gan creideamh do Dhia, nó bheith díthchreidmheach,</span>
<lb n="5698"/><span>nó bheith easumhal dó, nó a ttrétúireacht 'na</span>
<lb n="5699"/><span>aghaidh?  Cia ag nach beith gráin ar tharcuisne nó ar mhasla</span>
<lb n="5700"/><span>do thabhairt dá aithribh?  Cia ag nach beith gráin agus fuath</span>
<lb n="5701"/><span>ar chruadháil an dúnmharbhtha nó ar thruailligheacht na mbrég</span>
<lb n="5702"/><span>agus na n-aimhleas?  Óir as mó an t-uathbhás agus an ghráin chuireas</span>
<lb n="5703"/><span>ar neach smuaineadh orra so iná an dúil nó an taithneamh do-gheibh</span>
<lb n="5704"/><span>as smuaineadh orra.  Gidheadh, dar leat atá teas na</span>
<lb n="5705"/><span>druisi nádúrtha; óir bí fonn geineamhna ó nádúir ar na hainmhidhibh,</span>
<lb n="5706"/><span>agus bí taithneamh agus sámhas neartmhar ar an bhfeóil isan</span>
<lb n="5707"/><span>sórt sin.  Mar an gcédna atá dúil agus saint na neithe bhfoirimleach</span>
<lb n="5708"/><span>ó nádúir ceanguilte dhínn, do bhrígh go mbí móirriachtanus</span>
<lb n="5709"/><span>aguinn leó.  As so dob fhéidir leis na daoinibh ainbhfiosacha a</span>
<lb n="5710"/><span>mheas nach beith dúil nó fonn na neithe si 'na bpeacadh ar</span>
<lb n="5711"/><span>énchor, an tan nach dénuid na foinn amháin urchóid d'aoinneach.</span>
<lb n="5712"/><span>Ar an adhbhar sin as céillidhe do comhardhaigheadh</span>
<lb n="5713"/><span>an dá ní so, .i. fonn neamhordaigh na drúisi agus neithe neimhdhlistionaigh.</span></p>
<lb n="5714"/>
<lb n="5715"/><p><span>Óir atá an dligheadh soisgélta chomhcúramach agus sin fá fhoirbhtheacht</span>
<lb n="5716"/><span>an duine go n-iarr díorchacht an chroidhe agus an ghníomha,</span>
<lb n="5717"/><span>ionnas nach bhfágadh ní dhá loighead gan buain leis.  Ar an</span>
<lb n="5718"/><span>adhbhar, do réir mar adubhramar cheana, gurab as na fundamuintibh</span>
<lb n="5719"/><span>si shilid na huile reachta agus aitheanta mórálta eile,</span>
<lb n="5720"/><span>agus gurab chugtha fhillid, agus gurab dá réir mheasmaoid na huile</span>
<lb n="5721"/><span>reachta eile do bheith ceart nó éigceart.  Óir ní féidir ní ar bith</span>
<lb n="5722"/><span>d'fhagháil bheanas ré deighbhésuibh atá contrárdha dháibh so;</span></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="5723"/><p><span>acht as leó bheanuid go díleas na huile aitheanta mórálta,</span>
<lb n="5724"/><span>agus as uathaibh do-gheibhid neart agus bríogh.  As uime sin chruinnigheas</span>
<lb n="5725"/><span>an creideamh críostaidhe nísa usa, nísa líonmhaire agus</span>
<lb n="5726"/><span>nísa naomhtha gach ní dár sgríobhsad na feallsuimh agus na hughdair</span>
<lb n="5727"/><span>ordhraice eile ar na subháilcibh agus ar na deighbhésuibh, agus do</span>
<lb n="5728"/><span>mhédaigh (go) glan fairsing gach neithe diadha nó nádúrtha</span>
<lb n="5729"/><span>dá raibhe 'na -ainbhfios orra nó dár léigsiod tharsa.</span></p>
<lb n="5730"/>
<lb n="5731"/><p><span>Do chuir mar an gcédna comhuirleacha a gceann na</span>
<lb n="5732"/><span>n-aitheanta, ionnas gur feirde do coimhédfaidh na haitheanta.</span>
<lb n="5733"/><span>Ar an adhbhar ó as ar fhoirbhtheacht ghrádha Dé thairngeas</span>
<lb n="5734"/><span>an bheatha chríostaidhe go hiomlán, agus nach éidir an fhoirbhtheacht</span>
<lb n="5735"/><span>sin d'fhághuil gan glaine an chroidhe agus saoirsi ó uile</span>
<lb n="5736"/><span>fhonn na neithe talmhuidhe, deaghaltar uile aitheanta agus dligheadh</span>
<lb n="5737"/><span>Dé a dhá rann, .i. a ngabháil agus a ndiúltadh, nó a n-aithne</span>
<lb n="5738"/><span>agus a ttoirmeasg.  Ré foirbhtheacht an ghrádha bheanas na haitheanta</span>
<lb n="5739"/><span>aithnigheas nó fhógras; ré hiomláine ghlaine an chroidhe</span>
<lb n="5740"/><span>bheanas na haitheanta dhiúltas nó thoirmeasgas.  Agus beanuid na</span>
<lb n="5741"/><span>comhuirleacha leó araon.  Ní haithne acht comhairle chuireas an</span>
<lb n="5742"/><span>sgrioptúir an tráth adeir: Ciabé léna mian bheith foirbhthe,</span>
<lb n="5743"/><span>díoladh a bhfuil aige agus tugadh do na bochtuibh agus leanadh Críost</span>
<lb n="5744"/><span>bocht, ionnas go ttugadh a bheatha suas go hóghdha geanmnaigh,</span>
<lb n="5745"/><span>go gcuireadh é féin fá umhlacht athor riaghalta éigin, go seachnadh</span>
<lb n="5746"/><span>fonn na sainnte, na glóire díomhaoine, an uabhair, na hantola</span>
<lb n="5747"/><span>agus go nglanadh é féin ó na huile neithibh foirimleacha.  Comhuirlíghear</span>
<lb n="5748"/><span>dhó fós an grádh foirbhthe do sholáthar, é féin d'ofráil</span>
<lb n="5749"/><span>go síordhuidhe d'adhradh Dé, Dia do mholadh go laéthamhuil,</span>
<lb n="5750"/><span>urnaighthe do dhénamh go meinic, agus iomad eile do dhénamh</span>
<lb n="5751"/><span>nach bhfuil d'fhiachuibh ar énduine acht amháin dochum</span>
<lb n="5752"/><span>rochtuin go hárdmhullach na foirbhtheachta agus an ghrádha.  As</span>
<lb n="5753"/><span>follas as an méid si go hiomlán go n-iomchrann an creideamh</span>
<lb n="5754"/><span>críostaidhe é féin comhordaigh coimhcríonna agus sin, an mhéid</span>
<lb n="5755"/><span>go mbean ris na haitheantuibh mórálta, nach nglacann ní ar</span>
<lb n="5756"/><span>bioth míochumtha iná míochruthamhuil, agus go bhfuil a bhríogh</span>
<lb n="5757"/><span>agus a neart commór agus sin a tteagasg go ndéin uain mhíne do</span>
<lb n="5758"/><span>dhaoinibh fiadhánta, agus go nuachrann (agus) go ndeaghmhaisigheann</span></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="5759"/><p><span>go ngloine iongantaigh an mhuinntir bhíos arna n-onfairt a</span>
<lb n="5760"/><span>ndeasguibh agus a lathaigh na sainnte, ionnas gur soilléire iná an solas</span>
<lb n="5761"/><span>nach ttug sgol ar bith na bhfeallsamh iná aoinchreideamh eile a</span>
<lb n="5762"/><span>samhuil so do theagasg iná do thoradh uathaibh; óir atáid</span>
<lb n="5763"/><span>comhfada ó ar tteagasg-ne agus atá centrum na talmhan ó fhlaitheamhnus,</span>
<lb n="5764"/><span>nó an dorchadas ón solas.</span></p>
<lb n="5765"/>
<lb n="5766"/><p><span>GO BHFUIL TEAGASG BREITHEAMHNACH NA HEAGLUISI</span>
<lb n="5767"/><span>ROIRÉSÚNTA.</span></p>
<lb n="5768"/>
<lb n="5769"/><p><span>Caib. 13.</span></p>
<lb n="5770"/>
<lb n="5771"/><p><span>As ro-uras dúinn a fhoillsiughadh go bhfuil ar gcreideamh</span>
<lb n="5772"/><span>féin ceart céillidhe anna reacht agus anna bhreitheamhnas.  Óir</span>
<lb n="5773"/><span>ó as éigin isan uile chinél céidní éigin d'fhagháil as miosúr agus as</span>
<lb n="5774"/><span>riaghuil don chuid eile, cuirmíd a gcinél na reacht mar chéidreacht</span>
<lb n="5775"/><span>an dligheadh dá ngairmíd an dligheadh síordhuidhe, dhírigheas</span>
<lb n="5776"/><span>uile ghníomhartha agus comhairleacha na heagna diadha,</span>
<lb n="5777"/><span>agus ó bhfrémhuid na huile reachta agus dlighthe eile.  As riachtanas</span>
<lb n="5778"/><span>isan n-uile ghluasacht ordaighthe bríogh an dara gluaisteóir</span>
<lb n="5779"/><span>do bheith arna tarruing as an gcédghluaisteóir; mar an (gcédna)</span>
<lb n="5780"/><span>isna guibhearnóiribh, as riachtanas cumhacht an chédghuibhearnóir</span>
<lb n="5781"/><span>do thuirling gusan nguibhearnóir as foicse dhó, ionnas go</span>
<lb n="5782"/><span>mbeith cumas stiúrtha aige.  As éidir iomorro leis an dligheadh,</span>
<lb n="5783"/><span>an mhéid gur riaghuil nó gur miosúr é, bheith ar dhá mhodh</span>
<lb n="5784"/><span>isan duine.  An cédmhodh, amhuil a nduine atá ag stiúradh nó</span>
<lb n="5785"/><span>ag miosúradh; an dara modh, amhuil a nduine atá arna stiúradh</span>
<lb n="5786"/><span>agus arna mhiosúradh; óir as éidir an n-uile ní do stiúradh agus do</span>
<lb n="5787"/><span>mhiosúradh an mhéid go bhfuil rannphartach nó glacmhach</span>
<lb n="5788"/><span>ar riaghuil agus ar thomhas.  Ar an adhbhar sin ó atáid na huile</span>
<lb n="5789"/><span>neithe fán gcúram diadha, as follas go nglacar iad a rannphairt</span>
<lb n="5790"/><span>an reachta nó an dlighidh shíordhuidhe ar mhodh éigin; an</span>
<lb n="5791"/><span>mhéid go gclaontar iad dochum a ngníomhartha agus a gcríocha</span>
<lb n="5792"/><span>dísle as bualadh séla an chúruim dhiadha sin orra.</span>
<lb n="5793"/></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="5794"/><p><span>Ní bhfuil ámh eidir na créatúiribh créatúir as ordhraice atá</span>
<lb n="5795"/><span>fán gcúram diadha iná an créatúir (résúnta), an mhéid go ndéntar</span>
<lb n="5796"/><span>rannphartach dhe é agus go bhfreacrann é dhó féin agus do neithibh</span>
<lb n="5797"/><span>eile.  Agus as don rannpháirt si an dlighidh shíordhuidhe gairmthear</span>
<lb n="5798"/><span>dligheadh nádúrtha isan ccréatúir résúnta.  Agus as é ní é, comhchruinniughadh</span>
<lb n="5799"/><span>na n-aitheanta nádúrtha isan tuigse, isan</span>
<lb n="5800"/><span>gcomhachta nó isan bhfoirm.  As eadh as frémh do na haitheantuibh</span>
<lb n="5801"/><span>si, solas an résúin nádúrtha atá arna bhualadh go diadha,</span>
<lb n="5802"/><span>sa bhríogh réar follas dúinn neithe áiridhe uatha féin a sgrúdadh,</span>
<lb n="5803"/><span>agus a bpraittigeacht, as é ainm ghairmíd díobh isna neithibh a n-oibrigheann</span>
<lb n="5804"/><span>an tuigse amháin, .i. cédthúis nó céidfhrémha, agus isna</span>
<lb n="5805"/><span>neithibh a n-oibrigheann an toil, aitheanta nó na céidreachta</span>
<lb n="5806"/><span>nádúrtha, ó a ttairngemíd amhuil ó fhrémhuibh nó ó fhundamuinntibh</span>
<lb n="5807"/><span>atá follas uatha féin dá shórt eile dlighidh.  An cédmhodh,</span>
<lb n="5808"/><span>amhuil conclúideadha as na túsuibh follasacha; an dara</span>
<lb n="5809"/><span>modh, amhuil eachta dhaoineadh críonna éigin arna moladh go</span>
<lb n="5810"/><span>coitchionn.  As cosmhuil an cédmhodh leis na conclúideadhuibh</span>
<lb n="5811"/><span>soilléire tairngthear as túsuibh na bhfios nó na n-eólas.  As</span>
<lb n="5812"/><span>cosmhuil ámh an dara modh leis an ní lé ttairngthear na foirme</span>
<lb n="5813"/><span>coitchionna isna cearduibh go ní éigin speisialta: amhuil tairngeas</span>
<lb n="5814"/><span>an t-árdshaor eagnuidhe foirm choitchionn tighe gusan bhfoirm</span>
<lb n="5815"/><span>nó an bhfioghair áiridhe so.  Do-geibhthear sórt áiridhe ar</span>
<lb n="5816"/><span>mhodh conclúide as túsuibh coitchionna dhlighidh na nádúire;</span>
<lb n="5817"/><span>amhuil as an aithne thoirmeasgas oruinn marbhadh as éidir</span>
<lb n="5818"/><span>a bhuain nach cóir nimh do thabhairt d'aoinneach.  Sórt eile</span>
<lb n="5819"/><span>ar mhodh eachta nó breithe; amhuil fhógras dligheadh na nádúire</span>
<lb n="5820"/><span>díoghaltas do dhénamh ar an tí pheacaigheas, gidheadh, ní</span>
<lb n="5821"/><span>ordaigheann dligheadh na nádúire an phian so nó an phian úd do</span>
<lb n="5822"/><span>chur air, acht fágthar sin ar bhreitheamhnas na ndaoineadh</span>
<lb n="5823"/><span>críonna ré a mbeanann an ní d'eachtughadh isan gcás sin as</span>
<lb n="5824"/><span>mhó mheasuid bheith tarbhach don mhaith choitchinn.  Agus as</span>
<lb n="5825"/><span>don tsórt sa ghairmid dlighthe daonna nó teagmhaisiocha.</span>
<lb n="5826"/><span>Óir hathroighear iad do réir na n-áiteadh agus na n-aimsiora ar</span>
<lb n="5827"/><span>chomhuirle na n-eagnuidheadh, amhuil iarras an mhaith</span>
<lb n="5828"/><span>choitchionn.  Óir ní féidir na daoine go huilidhe do stiúradh</span>
<lb n="5829"/><span>iná do riaghladh leis na reachtuibh cédna nó ar éntsórt amháin</span></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="5830"/><p><span>dlighidh dhaonna.  Gidheadh, mairidh an dligheadh nádúrtha</span>
<lb n="5831"/><span>ar énmhodh amháin go doghluaiste ag an n-uile náisiún; agus ní mó</span>
<lb n="5832"/><span>malartar na dlighthe speisialta shileas uaidhe ar mhodh</span>
<lb n="5833"/><span>conclúide; óir as éigin conclúid fhíor do theacht as na túsaibh fíre.</span></p>
<lb n="5834"/>
<lb n="5835"/><p><span>Acht do bhrígh nár lór an dligheadh nádúrtha dochum na</span>
<lb n="5836"/><span>beatha daonna do dhíriughadh, dobhí riachtanas aguinn ré</span>
<lb n="5837"/><span>congnamh dlighidh éigin eile d'fhághuil, agus as é sin an dligheadh</span>
<lb n="5838"/><span>diadha.  Sa riachtanas bíodh gurbh fhéidir a bhuain as na</span>
<lb n="5839"/><span>neithibh adubhramar thuas, ar a shon sin do-bhéram barr neirt</span>
<lb n="5840"/><span>dó annso.</span></p>
<lb n="5841"/>
<lb n="5842"/><p><span>Do chéidneithibh, do bhrígh go ndírighthear an duine leis</span>
<lb n="5843"/><span>an dligheadh dochum a ghníomhartha dísle d'ordughadh gusan</span>
<lb n="5844"/><span>gcrích dhéighionaigh, agus do réir mar do chruthaigheamar thuas,</span>
<lb n="5845"/><span>hordaighthear an duine dochum críche atá ós cionn nádúire.</span>
<lb n="5846"/><span>Ar an adhbhar sin hiarrthar dligheadh éigin uachtarach dochum</span>
<lb n="5847"/><span>an duine do dhíriughadh gusan gcrích sin atá ós cionn nádúire</span>
<lb n="5848"/><span>seach an dlighidh nádúrtha, dá nach éidir dhul tar a thóruinn</span>
<lb n="5849"/><span>féin, agus as é sin an dligheadh diadha.</span></p>
<lb n="5850"/>
<lb n="5851"/><p><span>Mar an gcédna atá ar ttuigsi-ne comhlag comhanbhfann agus</span>
<lb n="5852"/><span>sin an tráth fhilleas neach ar neithibh aonaránacha go ttuit a</span>
<lb n="5853"/><span>n-iomad docamhal; as a ttig iomad do bhreitheamhasuibh</span>
<lb n="5854"/><span>égsamhla agus do dhlighthibh go meinic contrárdha dá chéile.</span>
<lb n="5855"/><span>Uime sin go mbíd na daoine dalla go meinic a ccontabhairt cia</span>
<lb n="5856"/><span>an taobh ar cóir dháibh claonadh, agus 'na ainbhfios cia an tslighidh</span>
<lb n="5857"/><span>beatha as iontoghtha dháibh.  Ar an adhbhar sin dobhí riachtanas</span>
<lb n="5858"/><span>orra dligheadh éigin cinnte d'fhagháil anuas do stiúróchadh</span>
<lb n="5859"/><span>iad isna neithibh bheanas réna slánughadh.</span></p>
<lb n="5860"/>
<lb n="5861"/><p><span>Arís, ní féidir leis an dligheadh daonna na huile oilc do smachtughadh</span>
<lb n="5862"/><span>iná do thoirmeasg; óir fuilngidh iomad do neithibh</span>
<lb n="5863"/><span>míochubhaidh, d'eagla neithe bá measa iná iad dá leanmhuin.</span>
<lb n="5864"/><span>Ar an adhbhar sin dobhí riachtanas ré dligheadh éigin do mhúinfeadh</span>
<lb n="5865"/><span>do na daoinibh nach rachdaois saor gan díoghaltas ó</span>
<lb n="5866"/><span>bhreitheamhnas fhírcheart Dé dá ndéindís as neamhsmacht</span>
<lb n="5867"/><span>an dlighidh dhaonna neithe nár cheart do dhénamh.</span></p>
<lb n="5868"/>
<lb n="5869"/><p><span>Arís, ní féidir leis an dligheadh dhaonna breitheamhnas do</span>
<lb n="5870"/><span>thabhairt isna corthuibh innmheadhónacha folaighthe acht</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="5871"/><p><span>amháin isna corthuibh foirimleacha do-chí ós áird; óir as neimhchinnte</span>
<lb n="5872"/><span>fallsa breitheamhnas na neithe folaighthe.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="5873"/><span>sin bá riachtanas dligheadh éigin do thoirmeasgfadh ar na daoinibh</span>
<lb n="5874"/><span>go hinnmheadhónach an peacadh do dhénamh, ionnas, iar</span>
<lb n="5875"/><span>mbeith foirbhthe dháibh go hiomlán, gomadh éidir leó teacht</span>
<lb n="5876"/><span>dochum a gcríche dísle féin.</span></p>
<lb n="5877"/>
<lb n="5878"/><p><span>Adeirmíd gurab é an dligheadh so comhchruinniughadh na</span>
<lb n="5879"/><span>n-aitheanta diadha ghluaisios ó sholas neamhdha an chreidimh; agus</span>
<lb n="5880"/><span>adeirmíd gurab é grása an Spioraid Naoimh, as ionann agus solas</span>
<lb n="5881"/><span>atá arna dhortadh go neamhnádúrtha nó ós cionn nádúire, ó a</span>
<lb n="5882"/><span>ttairngthear uile aitheanta dhlighidh Dé do áirmhiomar thuas isna</span>
<lb n="5883"/><span>haitheantuibh mórálta.</span></p>
<lb n="5884"/>
<lb n="5885"/><p><span>Tairngemíd fós dlighthe speisialta eile as na haitheantuibh</span>
<lb n="5886"/><span>si ar mhodh conclúide nó eachta dá ngairmíd dligheadh pápamhuil</span>
<lb n="5887"/><span>nó canónta; amhuil agus adeirmíd gurab dligheadh síbhialta na</span>
<lb n="5888"/><span>dlighthe agus na reachta speisialta thig ó thobar nádúrtha.</span>
<lb n="5889"/><span>Mar sin as leis na dlighthibh diadha agus pápamhuil dobearthar</span>
<lb n="5890"/><span>breath ar na sagartuibh, ar na cléircibh agus ar gach ní dá mbeanann</span>
<lb n="5891"/><span>leó.  Leis an dligheadh nádúrtha agus síbhialta bearthar breath</span>
<lb n="5892"/><span>ar an bpobal agus ar chúisibh na tuaithe.</span></p>
<lb n="5893"/>
<lb n="5894"/><p><span>Bíodh a fhios agad nach bhfuil an dligheadh diadha agus nádúrtha</span>
<lb n="5895"/><span>contrárdha dá chéile ar aonchor, acht go n-iomlánann an dligheadh</span>
<lb n="5896"/><span>diadha an dligheadh nádúrtha, amhuil iomlánas na grása an</span>
<lb n="5897"/><span>nádúir.  Uime sin adeirmíd gach ní dá bhfuil do dhligheadh na</span>
<lb n="5898"/><span>nádúire do bheith mar an ccédna don dligheadh diadha, faoi a</span>
<lb n="5899"/><span>bhfuil an dligheadh nádúrtha.  Óir an mhéid go ttigid na haitheanta</span>
<lb n="5900"/><span>ó sholas nádúrtha, as aitheanta nádúrtha ghairmíd díobh;</span>
<lb n="5901"/><span>an mhéid ámh go ttigid ón tsolas neamhdha agus go n-iomlántar iad</span>
<lb n="5902"/><span>leis na grásuibh agus leis an gcarthanacht, atáid 'na ndligheadh agus 'na</span>
<lb n="5903"/><span>reacht diadha.  Gidheadh, ní ghlacann fá seach gach ní dá bhfuil</span>
<lb n="5904"/><span>don dligheadh diadha malairt anma nádúrtha; óir fógraidh ar</span>
<lb n="5905"/><span>gcreideamh-ne iomad nach éidir do sgrúdadh iná do lorgaireacht</span>
<lb n="5906"/><span>ré résún nádúrtha, mar atáid na neithe do thráchtamar thuas</span>
<lb n="5907"/><span>ar an gcreideamh agus laibheóram 'na dhiaidh so síos ar na sácramuintibh.</span></p>
<lb n="5908"/>
<lb n="5909"/><p><span>As iad so iomorro na reachta agus na dlighthe ré a stiúrthar an</span>
<lb n="5910"/><span>creideamh críostaidhe: ní tharcuisnigheann éinní atá oireamhnach</span>
<lb n="5911"/><span>iná céillidhe, agus ní ghabhann éinní neamhoireamhnach iná</span></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="5912"/><p><span>neimhchéillídhe, agus ní mó do-ní neamhshuim do dhligheadh</span>
<lb n="5913"/><span>ar bith maith iná résúnta dá ndearnadar na feallsaimh iná na</span>
<lb n="5914"/><span>himpireadha geintíleacha nó barbardha, acht cruinnighidh as</span>
<lb n="5915"/><span>na huile leabhruibh agus leachtuibh gach ní maith nó fíor dá</span>
<lb n="5916"/><span>bhfaghann, ag meas go cinnte gurab ó Dhia atá an n-uile fhírinne</span>
<lb n="5917"/><span>agus an n-uile mhaith, agus mar sin gurab ceart dlistionach dhó féin é.</span></p>
<lb n="5918"/>
<lb n="5919"/><p><span>Atá fós comhaireach coimhdíthchiollach agus sin ar gach seachrán,</span>
<lb n="5920"/><span>fábhall, díomhaoineas agus bréga do dhíbeirt agus do sgrios gurab</span>
<lb n="5921"/><span>annamh ghlacas na leabhair sgríobhthar a n-onóir a naomh</span>
<lb n="5922"/><span>féin sa n-ughdair nach feas go diongmhálta; óir as mian leis</span>
<lb n="5923"/><span>na huile earráid agus seachráin do smachtughadh agus do leasughadh</span>
<lb n="5924"/><span>ann gach áit a mbíd ar feadh an domhuin.  Agus madh bhíonn</span>
<lb n="5925"/><span>ar uairibh daoine chlaonas ré dligheadh speisialta ón dligheadh</span>
<lb n="5926"/><span>ceart díreach agus do-ní drochúsáid don dligheadh chanónta nó</span>
<lb n="5927"/><span>shíbhialta, ní a leith an chreidimh chríostaidhe acht a leith na</span>
<lb n="5928"/><span>ndrochdhaoine agus na ttíoránach as cóir sin do chur do bhrígh</span>
<lb n="5929"/><span>go mallaigheann an Eaglais an sórt sa ré conntracht agus coinnealbháthadh</span>
<lb n="5930"/><span>d'fhógra orra.  Gidheadh, ní bhfuil faitcheas iná</span>
<lb n="5931"/><span>eagla Dé ar na huilibh, agus ní mó fhreagraid don ainm críostaidhe,</span>
<lb n="5932"/><span>an tan nach n-umhlaighid d'aitheantuibh Dé agus théid a ttrétúireacht</span>
<lb n="5933"/><span>air.  Ar a shon sin measmaoid gurab ceart céillidhe</span>
<lb n="5934"/><span>reachta agus dlighthe na ccríostaidhthe, agus gurab lór dá gcruthughadh</span>
<lb n="5935"/><span>agus dá moladh an mhéid si do labhramar orra.</span></p>
<lb n="5936"/>
<lb n="5937"/><p><span>GURAB OIREAMHNACH DO HORDAIGHEADH SÁCRAMUINTEADHA</span>
<lb n="5938"/><span>NA HEAGLUISI RÉ CRÍOST.</span></p>
<lb n="5939"/>
<lb n="5940"/><p><span>Caib. 14.</span></p>
<lb n="5941"/>
<lb n="5942"/><p><span>Anois fá dheóidh as mian linn labhairt ar na ceremonias,</span>
<lb n="5943"/><span>sa measg a bhfuil tús ag na sacramuintibh; óir as leó bheanas</span>
<lb n="5944"/><span>na ceremonias.  Do chéidneithibh, taisbénam gurab résúnta do</span>
<lb n="5945"/><span>hordaigheadh na sacramuinteadha diadha isan Eagluis.  Óir</span>
<lb n="5946"/><span>bá follas as sin nach biaidh riachtanas oruinn mórán duadha</span>
<lb n="5947"/><span>do ghlacadh ag cruthughadh na cota eile do na ceremonias.  Do</span>
<lb n="5948"/><span>bhrígh iomorro, do réir mar adubhramar thuas, gurab é Críost</span></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="5949"/><p><span>réna ionchollughadh, réna pháis agus réna bhás as cúis don tslánughadh</span>
<lb n="5950"/><span>dhaonna go coitchionn, agus nach bí bríogh coitchionn</span>
<lb n="5951"/><span>isna neithibh nádúrtha éifeachta áiridhe nó speisialta do</span>
<lb n="5952"/><span>gheineamhuin, muna gcurthar a mbríogh a n-oibriughadh ré</span>
<lb n="5953"/><span>cúisibh áiridhe speisialta, dobhí oireamhnach résúnta leigheas</span>
<lb n="5954"/><span>éigin ar sláinte d'fhagháil dúinn a n-áit na gcúise speisialta do</span>
<lb n="5955"/><span>cheangóladh bríogh na cúise coitchinne lind.  Agus as iad sin na</span>
<lb n="5956"/><span>sácramuinteadha.  Agus amhuil as iad na dara cúise as ionstrumainteadha</span>
<lb n="5957"/><span>don chédchúis, agus fhoghnuid na cúisi speisialta don chúis</span>
<lb n="5958"/><span>choitchinn, mar an gcédna as iad na sacramuinteadha sa as</span>
<lb n="5959"/><span>meadhóin agus as ionstrumuinteadha ag Críost ré ar sláinte-ne do</span>
<lb n="5960"/><span>oibriughadh.  Acht do bhrígh gurab riachtanas comhthrom do</span>
<lb n="5961"/><span>bheith eidir na hionnstrumuintibh agus an chúis phrionnsapálta, dob</span>
<lb n="5962"/><span>oireamhnach na sacramuinteadha sa do thabhairt dúinn fá chomharthuibh</span>
<lb n="5963"/><span>follasacha agus fá bhriathruibh; óir as í Briathar ionchollaigh</span>
<lb n="5964"/><span>Dé as cúis choitchionn dár sláinte.  Mar sin as ceart do hordaigheadh</span>
<lb n="5965"/><span>an bhriathar, an tan roicheas gusan dúil shofhaicse do</span>
<lb n="5966"/><span>dhénamh sacramuinte, óir as í an bhriathar as cúis speisialta nó as</span>
<lb n="5967"/><span>ionstrumuint don Bhréithir ionchollaighe; agus fós atá oireamhnach</span>
<lb n="5968"/><span>don duine, thuigeas na neithe dofhaicse as na neithibh sofhaicse.</span></p>
<lb n="5969"/>
<lb n="5970"/><p><span>Acht do bhrígh, mar adubhramar go meinic, nach éidir aoinneach</span>
<lb n="5971"/><span>do shlánughadh gan ghrása, dob oireamhnach fós na</span>
<lb n="5972"/><span>sacramuinteadha so do thabhairt grása uathaibh go hionnstrumuinteach;</span>
<lb n="5973"/><span>gidheadh, ní bhfuil bríogh aca éifeacht déighionach</span>
<lb n="5974"/><span>na ngrás do thabhairt, acht ar an modh a ngeineann an duine</span>
<lb n="5975"/><span>agus an ghrian duine eile, nach roicheann an t-anam tuigseach,</span>
<lb n="5976"/><span>thig go foirimleach réna chruthughadh, agus nach as comhachta</span>
<lb n="5977"/><span>an adhbhair geintear.  Atá iomorro dhá bhríogh ag an ionstrumuint:</span>
<lb n="5978"/><span>an chéidbhríogh óna foirm dhíleas féin, amhuil atá</span>
<lb n="5979"/><span>ag an tuaigh maide do ghearradh, do bhrígh gur foirm iarnuidhe</span>
<lb n="5980"/><span>atá aice agus go mbí faobhrach; an dara bríogh ó ghluasacht</span>
<lb n="5981"/><span>nó ó neart na cúisi prionnsapálta do-bheir (ar) an tuaigh cédna</span>
<lb n="5982"/><span>arna gluasacht ón tsaor stól nó fráma do dhénamh.  Bíodh a</span>
<lb n="5983"/><span>fhios agad ar a shon sin nach riachtanas an ionnstrumuint do</span>
<lb n="5984"/><span>roicheadh do ghnáth an éifeacht déighionuigh tré bhríogh na</span>
<lb n="5985"/><span>cúise prionnsapáilte.  Amhuil nach roichionn an ghrian agus an</span>
<lb n="5986"/><span>duine beith an anma tuigsigh do gheineamhuin, bíodh gurab</span>
<lb n="5987"/><span>iad as ionnstrumuinteadha don chédchúis, agus nach dénuid acht</span></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="5988"/><p><span>an t-adhbhar d'ullmhughadh go maith, agus an t-anam tuigsioch</span>
<lb n="5989"/><span>d'uaimcheangal leis an gcorp; mar an ccédna adeirmíd an tan</span>
<lb n="5990"/><span>gurab tiodhlaice ós cionn nádúire na grása nach bhfuil ar cumas</span>
<lb n="5991"/><span>créatúir ar bith, acht gurab lé Dia amháin as éidir a thabhairt</span>
<lb n="5992"/><span>uaidhe, uime sin ní féidir leis na sácramuintibh ré bríogh</span>
<lb n="5993"/><span>dhíleas na dúile sofhaicse iná trésan mbríogh ghlacas ón gcúis</span>
<lb n="5994"/><span>phrionnsapálta, .i. ó Chríost, beith na ngrás do roichiodh, acht</span>
<lb n="5995"/><span>amháin gusan ullmhughadh déighionach hiarrthar chugtha.</span></p>
<lb n="5996"/>
<lb n="5997"/><p><span>As maith an comhardha go ttugaid sácramuinnteadha na</span>
<lb n="5998"/><span>hEagluisi grása uathaibh ar an modh so, an leasughadh do-níd</span>
<lb n="5999"/><span>ar a mbeathaidh an mhuinntir umhlaigheas dáibh agus chleachtas</span>
<lb n="6000"/><span>iad go ceanchair caondúthrachtach, agus an filleadh obann</span>
<lb n="6001"/><span>do-ghníd ó na dubháilcibh gusna subháilcibh, agus an bisioch</span>
<lb n="6002"/><span>gnáthach do-níd isan mbeathaidh spioratálta, agus nach bhfuil</span>
<lb n="6003"/><span>dá uirísle agus dá ghlaine dá gcleachtann neach iad nach móide</span>
<lb n="6004"/><span>agus sin théid ar a aghaidh isna subháilcibh agus isan mbeathaidh</span>
<lb n="6005"/><span>spioratálta.  Acht do bhrígh go ndubhramar go lór isan dara</span>
<lb n="6006"/><span>leabhar ar an éifeacht so as lór dhúinn mar an ccédna an mhéid</span>
<lb n="6007"/><span>si do rádha annso.</span></p>
<lb n="6008"/>
<lb n="6009"/><p><span>GURAB CÉILLIDHE NUIMHIR NA SÁCRAMUINNTEADH.</span></p>
<lb n="6010"/>
<lb n="6011"/><p><span>Caib. 15.</span></p>
<lb n="6012"/>
<lb n="6013"/><p><span>Do bhrígh gurab é Críost as cúis choitchionn dár sláinte agus don</span>
<lb n="6014"/><span>bheathaidh spioratálta trésna grásuibh, ré a mbídhmíd beó do</span>
<lb n="6015"/><span>Dhia, do-bearthar neithe spioratálta dhúinn a gcosmhuileacht</span>
<lb n="6016"/><span>neithe corpardha, mar as oireamhnach don choinghioll daonna.</span>
<lb n="6017"/><span>As riachtanas na leighis speisialta sa agus ionnstrumuinteadha</span>
<lb n="6018"/><span>Chríost atá ordaighthe dochum na beathadh spioratálta agus</span>
<lb n="6019"/><span>dochum ar sláinte-ne do dheaghuilt, a gcosmhuileacht na</span>
<lb n="6020"/><span>neithe hordaighear dochum na beathadh corpordha.</span></p>
<lb n="6021"/>
<lb n="6022"/><p><span>As é iomorro céidní hordaighear dochum na beathadh</span>
<lb n="6023"/><span>corpordha, geineamhuin, ré a bhfaghann an beathach beatha.</span>
<lb n="6024"/><span>An dara ní, fás, dochum teachta go méid iomchubhaidh choirp</span></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="6025"/><p><span>agus go neart.  An treas ní, oileamhuin, as riachtanus dochum a</span>
<lb n="6026"/><span>chomhdaigh ina bheith agus dochum fáis.  As uime sin adeirthear</span>
<lb n="6027"/><span>trí bríogha do bheith ag an anam fásaightheach, .i. geineamhuin,</span>
<lb n="6028"/><span>fás agus oileamhuin.  Agus do bhrígh go tteagmhann ar uairibh</span>
<lb n="6029"/><span>go mbí an t-ainmhidhe tinn nó easlán, dofuair an nádúir leighis</span>
<lb n="6030"/><span>oireamhnach dochum a shlánaighthe.  Agus do bhríogh nach bí</span>
<lb n="6031"/><span>geineamhuin an ainmhidhe gan ní do gheineas é, as riachtanas</span>
<lb n="6032"/><span>dochum gach gnée do na hainmhinntibh do chomhdach anna</span>
<lb n="6033"/><span>mbeith, athair agus máthair do bheith ann ré haghaidh geineamhna.</span></p>
<lb n="6034"/>
<lb n="6035"/><p><span>Mar an ccédna as é céidní as riachtanas isan mbeathaidh</span>
<lb n="6036"/><span>spioratálta, an baisteadh, tré a n-aithgheintear i cCríost na</span>
<lb n="6037"/><span>daoine bearthar i bpeacadh na sinnsior ar easbhaidh ghrás agus</span>
<lb n="6038"/><span>glacuid tús agus foirm na beathadh spioratálta.  Agus amhuil imthighid</span>
<lb n="6039"/><span>as bruinn dorcha a máthar gusan tsolas so, mar an gcédna bearthar</span>
<lb n="6040"/><span>isteach iad leis an mbaisteadh go soillsi na hEagluisi agus gusan</span>
<lb n="6041"/><span>teampall ro-naomhtha.</span></p>
<lb n="6042"/>
<lb n="6043"/><p><span>An dara ní, sacramuint an daingnidhthe, dá ngairmthear</span>
<lb n="6044"/><span>dul fá láimh easpuig, tré a nglacuid bríogh agus neart iarna n-aithghein</span>
<lb n="6045"/><span>i cCríost.  Óir as saighdiúracht as beatha don duine</span>
<lb n="6046"/><span>ar an talamh, agus as éigin dúinn rochtuin go ríoghacht neimhe</span>
<lb n="6047"/><span>tré iomad buaidheartha agus annróidh.</span></p>
<lb n="6048"/>
<lb n="6049"/><p><span>An treas ní, sacramuint na hoileamhna spioratálta, dá ngairmíd</span>
<lb n="6050"/><span>corp Chríost.  Óir dorachadh as an gcorp ré gorta, a n-iomad</span>
<lb n="6051"/><span>duadh agus saothar agus a gcomhrac ghnáthach muna bhfaghadh a</span>
<lb n="6052"/><span>shásadh re biadh do chongmháil leis go meinic.  Mar an gcédna</span>
<lb n="6053"/><span>dorachadh as an tsaighdiúir chríostaidhe isan gcomhrac spioratálta</span>
<lb n="6054"/><span>muna bhfaghadh a shásadh go meinic ré hoileamhuin</span>
<lb n="6055"/><span>spioratálta do thabhairt dó.</span></p>
<lb n="6056"/>
<lb n="6057"/><p><span>An ceathramha ní, sacramuint na haithrighe, do hordaigheadh</span>
<lb n="6058"/><span>dochum aisioc na sláinte spioratálta d'fhagháil an tráth thuiteas</span>
<lb n="6059"/><span>neach a bhfiabhras an pheacaidh.  Óir amhuil as gnáth leigheas</span>
<lb n="6060"/><span>oireamhnach do chur ar an gcorp an tan loitear a gcomhrac</span>
<lb n="6061"/><span>é, d'eagla go bhfuigheadh bás, mar an gcédna as cóir leigheas</span>
<lb n="6062"/><span>do chur ar na cneadhuibh ghlacas an t-anam isan gcomhrac</span>
<lb n="6063"/><span>spioratálta, ionnas ré leigheas roibhríoghmhar na haithrighe</span></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="6064"/><p><span>go gcneasóchaidh na cneadha, d'eagla go mbáiseóchadaois ar</span>
<lb n="6065"/><span>aonmhodh an t-anam.</span></p>
<lb n="6066"/>
<lb n="6067"/><p><span>An cúigeadh ní, sacramuint an ungaidh déighionaigh, bheanas</span>
<lb n="6068"/><span>re sláinte an anma agus an choirp.  Óir teagmhuidh ar uairibh</span>
<lb n="6069"/><span>gurab ó pheacadh an anma tig easláinte an choirp.  Agus madh</span>
<lb n="6070"/><span>glantar an t-anam ón bpeacadh, do-gheibh an t-othar aisioc a</span>
<lb n="6071"/><span>shláinte ré bríogh na naomhola sa do dhortadh ar feadh an</span>
<lb n="6072"/><span>anma.  Mar an gcédna cnaoidhtear an t-anam ré heasláinte an</span>
<lb n="6073"/><span>choirp, agus cuiridh ionstrumuinteadha an choirp do sheargadh</span>
<lb n="6074"/><span>ón easláinte toirmeasg air aire do thabhairt do na deaghoibreachuibh</span>
<lb n="6075"/><span>agus do mhaodhughadh na neithe diadha.  Uime sin</span>
<lb n="6076"/><span>glacaidh bríogh agus neart iarna ungadh leis an naomhola so, agus</span>
<lb n="6077"/><span>hullmhaighthear é dochum imtheachta go huras as an mbeathaidh</span>
<lb n="6078"/><span>si gusan mbeathaidh shíordhuidhe.</span></p>
<lb n="6079"/>
<lb n="6080"/><p><span>An seiseamh ní, sacramuint an óir, bheanas ris an síoladh</span>
<lb n="6081"/><span>spioratálta amháin.</span></p>
<lb n="6082"/>
<lb n="6083"/><p><span>An seachtmhadh ní, sacramuint an phósta, do hordaigheadh</span>
<lb n="6084"/><span>dochum an tsíl chorpardha, .i. dochum clainne do gheineamhuin</span>
<lb n="6085"/><span>dochum an tsíl spioratálta do choimhéd agus do mhédughadh,</span>
<lb n="6086"/><span>óir dorachadh an síol spioratálta gan an síol corpardha.  Óir</span>
<lb n="6087"/><span>meastar síolchuiriodóireadha na beatha corpardha ar dhá</span>
<lb n="6088"/><span>mhodh, .i. do réir óird nádúrtha, bheanas ré geineamhuin na</span>
<lb n="6089"/><span>n-aithreach, agus do réir an stiúrtha poilitigigh, dochum comhluadair</span>
<lb n="6090"/><span>agus cumuinn na ndaoineadh do choimhéd go síothach</span>
<lb n="6091"/><span>muinnteardha; agus beanaidh sin ris na ríoghuibh agus leis na prionnsaidhibh.</span>
<lb n="6092"/><span>As ar follas gurab oireamhnach céillidhe do ordaigh</span>
<lb n="6093"/><span>an Eagluis na seacht sacramuinteadha.</span></p>
<lb n="6094"/>
<lb n="6095"/><p><span>GO BHFUIL GNÁS NA SACRAMUINNTEADH OIREAMHNACH</span>
<lb n="6096"/><span>CÉILLIDHE.</span></p>
<lb n="6097"/>
<lb n="6098"/><p><span>Caib. 16.</span></p>
<lb n="6099"/>
<lb n="6100"/><p><span>As oireamhnach fós do ordaigh an Eagluis comharthadha</span>
<lb n="6101"/><span>agus adhbhar na sácramuinnteadh so.  Óir ó as eadh as geineamhuin</span>
<lb n="6102"/><span>ann, malairt ó gan bheith go beith, agus go mbí an duine anna</span></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="6103"/><p><span>gheineamhuin ar son pheacaidh na sinnsior easbhach ar an</span>
<lb n="6104"/><span>mbeathaidh spioratálta, agus nach bhfuil dá mhéid dá ccruinnigheann</span>
<lb n="6105"/><span>do pheacaidhibh eile nach móide agus sin dhruideas a bhfad ón</span>
<lb n="6106"/><span>mbeathaidh spioratálta, dob iomchubhaidh oireamhnach a</span>
<lb n="6107"/><span>leithéid sin do bhríogh agus do neart do thabhairt don bhaisteadh,</span>
<lb n="6108"/><span>as folcadh don aithgheineamhuin spioratálta, ré a ttóigébhadh</span>
<lb n="6109"/><span>na huile pheacadha agus ré a n-athróchadh an duine go hiomlán</span>
<lb n="6110"/><span>gusan mbeathaidh spioratálta.  Agus do bhrígh gurab cóir don</span>
<lb n="6111"/><span>chomhardha coimhfhreagra don ní chiallaigheas, agus gurab re</span>
<lb n="6112"/><span>huisge nidhthear an salchar do na corpuibh, as oireamhnach</span>
<lb n="6113"/><span>céillidhe do hordaigheadh an tsacramuint so do dhénamh a</span>
<lb n="6114"/><span>n-uisge arna choisreagan ré bréithir Dé, dochum nidhe spiorátalta</span>
<lb n="6115"/><span>na bpeacadh do chiallughadh agus do dhénamh.  Agus do bhrígh</span>
<lb n="6116"/><span>nach mó iná énuair amháin geintear ní, as résúnta do ordaigh</span>
<lb n="6117"/><span>an Eagluis gan aoinneach dá mbaistear énuair amháin d'aithbhaisteadh</span>
<lb n="6118"/><span>arís.</span></p>
<lb n="6119"/>
<lb n="6120"/><p><span>Acht do bhrígh gurab a gCríost do admháil go seasmhach</span>
<lb n="6121"/><span>neimhchritheaglach atá foirbhtheacht na bríogha agus an neirt</span>
<lb n="6122"/><span>spioratálta, ar mhodh nach léigfeadh an críostaidhe sin de lé</span>
<lb n="6123"/><span>hathamhaltas, lé faitchios iná lé foiréigion, uime sin do-bheir</span>
<lb n="6124"/><span>an Eagluis an dara sacramuint dúinn, dá ngairthear dul fá</span>
<lb n="6125"/><span>láimh easpuig.  Amhuil iomorro agus iomchras na saighdiúireadh</span>
<lb n="6126"/><span>bratach nó armas an phrionnsa faoi a mbíd ag cogadh, mar an</span>
<lb n="6127"/><span>gcédna as cóir don mhuinntir ghlacas an tsácramuint si armas</span>
<lb n="6128"/><span>agus bratach Chríost, .i. (an) chroch naomhtha ré a rug buaidh a</span>
<lb n="6129"/><span>gcruadhchomhrac na páisi, d'iomchar agus dul síos go dána agus</span>
<lb n="6130"/><span>cathughadh go feardha feadhmláidir a n-aghaidh a námhad.</span>
<lb n="6131"/><span>Uime sin ceangaltar an comhardha sa ina n-édan ré hola agus ré</span>
<lb n="6132"/><span>ballsam do chumailt dhíobh, dá chur a gcuimhne dháibh gurab</span>
<lb n="6133"/><span>cóir don druing ar a mbí an comhardha sin croch ronaomhtha</span>
<lb n="6134"/><span>an chaiptín dochlaoidhte Íosa Críost do sheanmóir agus do shíoladh,</span>
<lb n="6135"/><span>agus gan ní ar bith míochubhaidh dá shamhuil sin d'ualach do</span>
<lb n="6136"/><span>dhénamh; agus ionnas fós go mbeith a fhios aguinn inn féin do</span>
<lb n="6137"/><span>bheith arnár n-ungadh go hinnmheadhónach ré hola an Spioraid</span>
<lb n="6138"/><span>Naoimh, do ghlanadh ar ccoinsiais, sa ola réar hungadh Íosa</span>
<lb n="6139"/><span>ar tús, dofuair Críost mar ainm ón ungadh.  Ciallaighthear</span>
<lb n="6140"/><span>fós as so nach cóir dhúinn náire do bheith oruinn críostaidhthe</span></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="6141"/><p><span>do ghairm dhínn ó Chríost ar n-ughdar, agus beatha naomhtha</span>
<lb n="6142"/><span>bheannaighthe do iomchar dochum a onóra-san, ionnas go</span>
<lb n="6143"/><span>líonmaois, a n-ionshamhuil ballsuime, an uile áit do bholadh</span>
<lb n="6144"/><span>rochumhra ar ndeaghchonversáide agus ar ndeaghchlúdha.  As ceart</span>
<lb n="6145"/><span>fós gurab iad na heaspaga amháin do-ní an tsácramuint si do</span>
<lb n="6146"/><span>mhiniostrálacht, óir as iad as caiptínidh don tsluagh chríostaidhe,</span>
<lb n="6147"/><span>agus go bhfaicmíd isna neithibh daonna gurab leis na caiptínibh</span>
<lb n="6148"/><span>bheanas bratach agus armas do bhronnadh ar na saighdiúireadhuibh</span>
<lb n="6149"/><span>agus tuillmhe agus tuarastal do gheallamh dháibh a n-ainm an áirdgheineráil,</span>
<lb n="6150"/><span>madh níd a sheirbhís go hiochtmhar.</span></p>
<lb n="6151"/>
<lb n="6152"/><p><span>Arís, do bhrígh go moltar an biadh spioratálta linn fá chosmhuileacht</span>
<lb n="6153"/><span>chorpardha, dob iomchubhaidh an biadh sin do thabhairt</span>
<lb n="6154"/><span>dúinn fá na gnéibh oileamhna as coitchinne glacar a n-úsáid,</span>
<lb n="6155"/><span>mar atá arán agus fíon.  Uime sin ghlacmuid Sácramuint ronaomhtha</span>
<lb n="6156"/><span>na haltóra fá bhrat aráin agus fíona.  Agus do bhrígh gurab</span>
<lb n="6157"/><span>riachtanas an oileamhuin do réir a substainte do choimhcheangal</span>
<lb n="6158"/><span>ris an tí hoiltear, ionnas go ccoimhfhreagradaois na héifeachta</span>
<lb n="6159"/><span>spioratálta do na comharthadhuibh corpardha, dob oireamhnach</span>
<lb n="6160"/><span>Críost, ar mbeatha agus ar mbiadh spioratálta, do bheith isan</span>
<lb n="6161"/><span>tsácramuint si ní headh amháin ó bhríogh nó ó chumhachtuibh</span>
<lb n="6162"/><span>acht fós ó fhírinne, ionnas go mbeithsan ceanguilte linne go</span>
<lb n="6163"/><span>spioratálta, agus go mbeithmísne ceanguilte leission ó chreideamh</span>
<lb n="6164"/><span>agus ó ghrádh, agus mar sin go mbeithmís inar n-aoinní amháin ar</span>
<lb n="6165"/><span>mhodh áiridhe.  Dochum ámh gur feirde do breathnóchaidh agus</span>
<lb n="6166"/><span>do bheith cuimhne a pháisi aguinn, annar dhoirt fuil a choirp</span>
<lb n="6167"/><span>go fairsing dár bhfuasgladh, do ordaigh an tsacramuint si ar</span>
<lb n="6168"/><span>dhá mhodh, .i. a chorp fá ghné aráin agus a fhuil fá ghné fhíona.</span></p>
<lb n="6169"/>
<lb n="6170"/><p><span>Gidheadh, do bhrígh go ttig sláinte an choirp easláin ar uairibh</span>
<lb n="6171"/><span>ón innmheadhón agus ar uairibh eile ón innmheadhón agus ón bhfoirimioll,</span>
<lb n="6172"/><span>as éigin mar an ccédna ní éigin don tsórt sin do choimhéd isan</span>
<lb n="6173"/><span>leigheas spioratálta.  Gidheadh, as doidhénta aoinneach dá</span>
<lb n="6174"/><span>leigheas féin go spioratálta ar a threóraigh féin amháin ón innmheadhón,</span>
<lb n="6175"/><span>óir ní féidir lé haoinneach filleadh ón bpeacadh</span>
<lb n="6176"/><span>réna neart féin amháin gan na grása do-bheir Dia amháin uaidhe.</span>
<lb n="6177"/><span>Agus ní féidir fós aoinneach do leigheas go spioratálta ón bhfoirimioll</span>
<lb n="6178"/><span>amháin, óir ní bhfuigheadh an inntinn easlán bisioch muna</span>
<lb n="6179"/><span>ttigeadh gluasacht ordaighthe na toile isan duine.  Ar an adhbhar</span></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="6180"/><p><span>sin as riachtanas an tsláinte do theacht a sácramuint na haithrighe</span>
<lb n="6181"/><span>ó thús nó ó fhréimh innmheadhónaigh agus foirimligh a</span>
<lb n="6182"/><span>n-aoinfheacht.  Agus amhuil agus meastar neach do bheith saor slán</span>
<lb n="6183"/><span>go hiomlán an tan díbearthar uile aicíde agus easláinte an choirp,</span>
<lb n="6184"/><span>mar an gcédna adearthar go mbí an t-easlán leigheasta go</span>
<lb n="6185"/><span>spioratálta an tan glantar é ón uile smál peacaidh agus spot dá</span>
<lb n="6186"/><span>mbí isan anam; óir as ar son an pheacaidh thuiteas an duine</span>
<lb n="6187"/><span>a gcaime inntinne ar tús an tráth fhilleas ón maith dochuimsigh,</span>
<lb n="6188"/><span>.i. ó Dhia, ar an bpeacadh.  An dara feacht, tuitidh a gcion na</span>
<lb n="6189"/><span>péine chuireas Dia fírcheart ar an duine a ndíoghaltas gach coire</span>
<lb n="6190"/><span>dá ndén.  An treas uair, a laghdughadh na maithe nádúrtha;</span>
<lb n="6191"/><span>óir an tráth thuiteas an duine i gcoir do-níthear é claon dochum</span>
<lb n="6192"/><span>tuilleamh oilc, agus leasg dochum na maithe d'oibriughadh.  Uime</span>
<lb n="6193"/><span>sin as ceart do hordaigheadh a ttomhas chomhthrom an tsácramuint</span>
<lb n="6194"/><span>si na haithrighe, anna n-iarrthar ar tús ordughadh nó</span>
<lb n="6195"/><span>díorchacht na hinntinne, ionnas go gcuireadh an t-aithrigheach</span>
<lb n="6196"/><span>roimhe ré rún daingean dochlaoidhte sgur don pheacadh ó sin</span>
<lb n="6197"/><span>amach agus filleadh go díreach ar Dhia do thréig sé ar son an pheacaidh.</span>
<lb n="6198"/><span>Gidheadh, ní féidir an iomláine sin dhíorchachta na hinntinne</span>
<lb n="6199"/><span>d'fhághuil gan grása agus grádh Dé.  Uime sin as ceart adeirmíd</span>
<lb n="6200"/><span>gurab é an croidhebhrúghadh as cédchuid a sacramuint na</span>
<lb n="6201"/><span>haithrighe; agus do bhrígh nach bí an croídhbhrúghadh saor ó</span>
<lb n="6202"/><span>ghrásuibh, as follas go tógthar do ghnáth isan tsácramuint</span>
<lb n="6203"/><span>si an mhíochomhgar caime inntinne agus seachráin annar thuit</span>
<lb n="6204"/><span>an duine isan bpeacadh.  Sgriostar fós an dolamh eile leanas</span>
<lb n="6205"/><span>an peacadh, .i. cion na péine síordhuidhe, dá nach éidir bheith</span>
<lb n="6206"/><span>a bhfochair na ngrás iná ghrádha Dé.  An treas feacht, seachantar</span>
<lb n="6207"/><span>galar an droichchleachtaigh, an (tan) go mbí an inntinn ullamh</span>
<lb n="6208"/><span>réidh go huras dochum na maithe d'oibriughadh ris na</span>
<lb n="6209"/><span>grásuibh do-gheibh isan aithrighe, agus go mbí neartmhar cumasach</span>
<lb n="6210"/><span>ar an olc do sheachna agus do chlaoidh.  Acht do bhrígh nach bí an</span>
<lb n="6211"/><span>t-ullmhughadh sa na deighinntinne agus an t-iompúghadh ar Dhia</span>
<lb n="6212"/><span>madh n-ionann isna huilibh, óir ní bhí go coitchionn coimhneartmhar</span>
<lb n="6213"/><span>agus sin a mórán go ttóigébhadh an n-uile chion péine</span>
<lb n="6214"/><span>dá ndleaghar don pheacadh, bíodh go saorann iad do ghnáth ó</span></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="6215"/><p><span>cheangal na péine síordhuidhe, uime sin do cheanguil Dia búidh</span>
<lb n="6216"/><span>beannaighthe agus an tAthair rothrócaireach an dá chuid eile na</span>
<lb n="6217"/><span>haithrighe dhínn, .i. faoisidin agus lóirghníomh.  Agus do bhrígh nárbh</span>
<lb n="6218"/><span>fhéidir lé haoinneach a fhios do bheith aige go cinnte an múchfadh</span>
<lb n="6219"/><span>a iompughadh féin ar Dhia an uile chion fiacha, dá mbí go mórmhór</span>
<lb n="6220"/><span>ón laige dhaonna do bheith ag tuitim go laéthamhuil isan</span>
<lb n="6221"/><span>bpeacadh, do deónaigheadh leigheas do na huilibh ris an bpéin</span>
<lb n="6222"/><span>mhaireas ar son an (pheacaidh) a ndiaidh an chroidhebhrúghaidh</span>
<lb n="6223"/><span>do sheachna.  Agus do bhrígh go n-iarrann cur na péine ar son na</span>
<lb n="6224"/><span>coire breitheamhnas, as riachtanas don aithrigheach, do chuireas</span>
<lb n="6225"/><span>é féin ar iontaoibh Chríost réna leigheas, fuireach ré breitheamhnas</span>
<lb n="6226"/><span>do mheasfadh an phian as dual do chur air; ní do-ní</span>
<lb n="6227"/><span>Dia tréna mhinistridhibh, amhuil an chuid eile do na sácramuinteadhuibh.</span>
<lb n="6228"/><span>Gidheadh, ar an adhbhar nach éidir breitheamhnas</span>
<lb n="6229"/><span>ceart do thabhairt ar choir fholaigh, dobhí riachtanas</span>
<lb n="6230"/><span>leis an bhfaoisidin mar dhara cuid don tsácramuint si, ionnas,</span>
<lb n="6231"/><span>an chneadh dobhí a bhfolach, anois iarna taisbénadh do láthair</span>
<lb n="6232"/><span>mhinistir Chríost, go nglacadh leigheas oireamhnach.  Óir ní</span>
<lb n="6233"/><span>breitheamh ceart neach 'na chúis féin.  As riachtanas ámh,</span>
<lb n="6234"/><span>madh curthar an fhaoisidin fá bhreitheamhnas, comhachta do</span>
<lb n="6235"/><span>bheith ag ministir Chríost breitheamhnas do thabhairt innte,</span>
<lb n="6236"/><span>agus hiarrthar dhá ní chuige sin, .i. ughdarrás feasa agus fiafraighe na</span>
<lb n="6237"/><span>coire; an dara ní, comhachta fuasgailte agus ceanguilte, dá ngairthear</span>
<lb n="6238"/><span>dá eochair na hEagluisi, .i. ughdarrás breithe re fios na coire, agus</span>
<lb n="6239"/><span>comhachta an t-aithrigheach do cheangal agus do sgaoileadh.</span>
<lb n="6240"/><span>Do bhrígh iomorro, mar adubhramar cheana, go ttugaid na</span>
<lb n="6241"/><span>sacramuinteadha grása uathaibh go hionnstrumuinteach, as</span>
<lb n="6242"/><span>cinnte go bhfaghthar éifeacht na ngrás nísa iomláine agus maithmheachas</span>
<lb n="6243"/><span>na bpeacadh ré comhachtuibh na n-eochrach iná ris</span>
<lb n="6244"/><span>an gcroidhebhrúghadh amháin, agus go maitear fós leis na hoideadhuibh</span>
<lb n="6245"/><span>faoisidne ré bríogh na n-eochrach ní éigin don phéin aimsiordha</span>
<lb n="6246"/><span>don aithrigheach.  Atá fós d'fhiachuibh ar an aithrigheach</span>
<lb n="6247"/><span>an lóirghníomh chuirfeas an t-oide faoisidne air do dhíol; agus</span>
<lb n="6248"/><span>as é an lóirghníomh sin as treas cuid don tsácramuint si na</span>
<lb n="6249"/><span>haithrighe.  As ar follas gurab romhaith do hordaigheadh sin féin.</span></p>
<lb n="6250"/>
<lb n="6251"/><p><span>As résúnta fós do hordaigheadh an t-ongadh déighionach.</span>
<lb n="6252"/><span>Óir ó chuireas Dia go meinic aicíd agus easláinte ar an duine a</span></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="6253"/><p><span>ndíoghuilt an pheacaidh, as a ttig doladh spioratálta don anam</span>
<lb n="6254"/><span>ré toirmeasg na gcédfadh, dob iomchubhaidh leigheas éigin do</span>
<lb n="6255"/><span>thabhairt do-bhéradh sláinte choirp don easlán, an mhéid go</span>
<lb n="6256"/><span>mbeith sochrach do shláinte a anma, nó gurab móide do bheith</span>
<lb n="6257"/><span>a imtheacht as an mbeathaidh si réidh uras, glan ó gach deasgaidh</span>
<lb n="6258"/><span>peacaidh dá raibh air.  Óir bíodh go ttógthar cion na (péine)</span>
<lb n="6259"/><span>ré sacramuint na haithrighe, ar a shon sin ní múchtar thríd amach</span>
<lb n="6260"/><span>í gach énuair.  Agus ní do ghnáth sgriostar an claonadh dochum</span>
<lb n="6261"/><span>an uilc, go mórmhór isan muinntir ar a mbí easláinte nó galar</span>
<lb n="6262"/><span>trom, do bhrígh nach dénuid a bhfaoisidin go glan iomlán,</span>
<lb n="6263"/><span>ré mainneachtaigh nó ré boirbe an tinnis nó ré crádh ghiorra na</span>
<lb n="6264"/><span>beatha nó ré aire ar neithibh éigin eile, agus nach glantar iad ó iarmhar</span>
<lb n="6265"/><span>na bpeacadh, agus nach mó, dob fhéidir, chuimhnighid orra isan</span>
<lb n="6266"/><span>bpong sin.  Ar an adhbhar sin as mór an congnamh agus an furtacht</span>
<lb n="6267"/><span>do-bheir an ola dhéighionach dháibh, óir as í as barrshlat ar</span>
<lb n="6268"/><span>an uile leigheas spioratálta.  Uime sin as ceart adearthar déighionach</span>
<lb n="6269"/><span>ré an tan gurab í ullmhaigheas an duine dochum na glóire</span>
<lb n="6270"/><span>do ghlacadh, ionnas, iar n-imtheacht dá anam, nach beith</span>
<lb n="6271"/><span>toirmeasg air gan dul go grod gusan mbeathaidh shíordhuidhe.</span>
<lb n="6272"/><span>Amhuil ámh agus nach bí riachtanas leighis ar na daoinibh deaghshlána,</span>
<lb n="6273"/><span>mar a ccédna ní gnáth an tsácramuint so do thabhairt</span>
<lb n="6274"/><span>acht don mhuinntir meastar bheith a n-airteagal bháis nó a</span>
<lb n="6275"/><span>bhfogas d'airteagal báis.  Óir as cóir ciall do choimhéd isna</span>
<lb n="6276"/><span>sácramuinntibh.  As oireamhnach fós glacthar ola ar son adhbhair</span>
<lb n="6277"/><span>spioratálta na sácramuint si, do bhrígh go bhfuil an ola neartmhar</span>
<lb n="6278"/><span>bríoghmhar dochum doilgheasa agus tinnis an choirp do</span>
<lb n="6279"/><span>cheannsughadh agus do thógbháil.  Acht do bhrígh gurab do fhréimh</span>
<lb n="6280"/><span>na haicíde nó na heasláinte as cóir leigheas an choirp do thabhairt,</span>
<lb n="6281"/><span>as ceart hungthar na baill don chorp as mó as ionstrumainteadha</span>
<lb n="6282"/><span>leis an bpeacadh do dhénamh.</span></p>
<lb n="6283"/>
<lb n="6284"/><p><span>As résúnta fós do hordaigheadh sácramuint an oird, nó an</span>
<lb n="6285"/><span>tsagartacht.  Óir ó dobhí fá Chríost é féin do tharruing gan</span>
<lb n="6286"/><span>bheith do láthair go sofhaicse ag an Eagluis, bá riachtnas dó</span>
<lb n="6287"/><span>daoine éigin nó ministridh d'fhágbháil 'na leabaidh do-dhénamh</span>
<lb n="6288"/><span>na sacramuinteadha do ruinn agus do fhritheólamh ar na creidmheachuibh.</span>
<lb n="6289"/><span>Acht do bhrígh gur cóir do na ministribh cosmhuileacht</span>
<lb n="6290"/><span>do bheith aca leis an Tighearna, mar bhíos ag ionstrumuint</span>
<lb n="6291"/><span>leis an gcúis phrionnsapálta, agus do bhrígh go n-oibrigheann</span></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="6292"/><p><span>Críost, amhuil tighearna, ré a ughdarrás díleas féin agus ré a chomhachtuibh,</span>
<lb n="6293"/><span>ar sláinte-ne, agus go bhfuil 'na Dhia agus 'na dhuine, as mó</span>
<lb n="6294"/><span>dobhí oireamhnach agus 'na riachtanas daoine do thogha mar</span>
<lb n="6295"/><span>ionnstrumainteadha iomchubhaidh isan oificc si iná aingle, agus</span>
<lb n="6296"/><span>ruinn éigin don diadhacht do bheith ag na daoinibh sin, do réir</span>
<lb n="6297"/><span>chomhthruim an ughdarráis spioratálta.  Óir as dual bríogh nó</span>
<lb n="6298"/><span>comhachta na cúisi prionnsapáilte do ruinn leis an ionnstrumuint.</span>
<lb n="6299"/><span>Ar an adhbhar sin dotugadh comhachta spioratálta</span>
<lb n="6300"/><span>do dhisgiobluibh Chríost dochum bheith 'na ministribh oireamhnacha</span>
<lb n="6301"/><span>na sláinte síordhuidhe; agus dochum na maithe cédna do</span>
<lb n="6302"/><span>bheith coitchionn ag gach saoghal dá ttiucfadh, dobhí roicheart</span>
<lb n="6303"/><span>an t-ughdarrás cédna do theacht dochum na druinge tig a</span>
<lb n="6304"/><span>ndiaidh na ndisgiobal iarna mbás-san go deireadh an tsaoghail,</span>
<lb n="6305"/><span>agus an t-ughdarrás sin do thabhairt dáibh fá chomharthuibh</span>
<lb n="6306"/><span>sofhaicse, do réir mar do-bearthar na neithe spioratálta dhúinn fá</span>
<lb n="6307"/><span>na comharthuibh cédna.  As iad ámh comharthadha sin, foirm</span>
<lb n="6308"/><span>áiridhe bhriathar, gníomhartha áiridhe, mar atá lámhchur,</span>
<lb n="6309"/><span>seachadadh leabhair nó cailísi, agus a samhuil sin eile oireas dá</span>
<lb n="6310"/><span>n-oificc.  Agus do bhrígh ós a chionn sin gurab dochum na sácramuinteadh</span>
<lb n="6311"/><span>do mhiniostrálacht do hordaigheadh comhachta an</span>
<lb n="6312"/><span>oird, agus gurab í Sacramuint ronaomhtha na haltóra as ro-uaisle</span>
<lb n="6313"/><span>eatorra agus iomláineas an chuid eile, as riachtanas comhachta</span>
<lb n="6314"/><span>an oird do mheas go mórmhór i ccompráid lé; óir as ón gcrích</span>
<lb n="6315"/><span>do-gheibh gach ní a ainmniughadh.  Acht as iontuigthe gurab</span>
<lb n="6316"/><span>féidir lé comhachtuibh an oird, hordaighthear go héifeacht</span>
<lb n="6317"/><span>éigin phrionnsapálta, comhachta íochtaracha eile do bheith faoi</span>
<lb n="6318"/><span>ag dénamh seirbhísi dhó, amhuil bhíos fá chomhachtuibh an</span>
<lb n="6319"/><span>árdshaoir dhearcas ar chrích an tighe, saor cloiche, saor bríce agus</span>
<lb n="6320"/><span>saor crainn.  Ar an adhbhar sin ós dochum coirp Chríost do</span>
<lb n="6321"/><span>choisreagan agus do ruinn ar na creidmheachuibh dochum a nglanta</span>
<lb n="6322"/><span>do hordaigheadh go prionnsapálta comhachta an oird, dochum</span>
<lb n="6323"/><span>a mbeith ullamh diongmhála dá samhuil sin do mhórshácramuint</span>
<lb n="6324"/><span>do ghlacadh, as riachtanus ord éigin prionnsapálta</span>
<lb n="6325"/><span>do bheith ann, sa chomhachta atá puinnteálta chuige so go</span>
<lb n="6326"/><span>mórmhór.  Agus as é (sin) an grádhadh sagartachta, faoi ar dual do na</span>
<lb n="6327"/><span>horduibh eile bheith agus foghnamh dhó.  Agus amhuil shíneas oificc</span>
<lb n="6328"/><span>na sagart í féin go dá ní, .i. go corp Chríost do choisreagan agus</span></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="6329"/><p><span>go glanadh na gcreidmheach, ionnas, iarna bhfuasgladh ó na</span>
<lb n="6330"/><span>peacadhuibh, go mbeithdís ullamh diongmhála dochum na</span>
<lb n="6331"/><span>naomhphruinne sin do ghlacadh, mar an gcédna as cóir do na</span>
<lb n="6332"/><span>horduibh íochtaracha foghnamh don ardord isan dá chéim sin,</span>
<lb n="6333"/><span>nó i cceachtar dhíobh.  Sáraighid ámh na hoird sin a chéile an</span>
<lb n="6334"/><span>mhéid go bhfoghnuid a n-oificc, nó a n-oificcibh as ónóraigh</span>
<lb n="6335"/><span>iná chéile don tsagartacht.  Óir ní mó iná a n-ullmhughadh an</span>
<lb n="6336"/><span>phobuil amháin freacarthar na hoird bheaga as íochtaraigh,</span>
<lb n="6337"/><span>mar atá doirseóireadh ré haghaidh na míchreidmheach do</span>
<lb n="6338"/><span>dhealughadh as comhchomann na gcreidmheach, na léghthóireadha</span>
<lb n="6339"/><span>dochum cáich do theagasg agus do mhúnadh isan gcreideamh,</span>
<lb n="6340"/><span>na hexorciste dochum na ndeamhan do sgrios agus do</span>
<lb n="6341"/><span>dhíbeirt a bhfad ón druing atá teaguisgthe cheana isan</span>
<lb n="6342"/><span>gcreideamh.  Gidheadh, ní headh amháin go bhfóghnuid na</span>
<lb n="6343"/><span>hoird uachtaracha dochum an phobuil d'ullmhughadh acht</span>
<lb n="6344"/><span>do-níd fritheólamh don tsagartacht dochum na sácramuinte do</span>
<lb n="6345"/><span>chríochnughadh.  Óir saláthruid na hacoliti na soighthighe</span>
<lb n="6346"/><span>nach bí coisreagtha agus ullmhuighid adhbhar na sacramuinte</span>
<lb n="6347"/><span>inntibh.  Deasaighid na suibhdheochain an t-adhbhar gan</span>
<lb n="6348"/><span>choisreagadh isna soighthighibh coisreagtha.  Gidheadh, atá</span>
<lb n="6349"/><span>comhachta ag na deochanuibh ar an adhbhar iarna choisreagadh,</span>
<lb n="6350"/><span>an mhéid go ronnaid fuil Chríost ar na creidmheachuibh.  As</span>
<lb n="6351"/><span>uime sin adearthar gurab trí hoird choisreagtha iad so, .i. an</span>
<lb n="6352"/><span>tsagartacht, an deochantacht agus an tsuibhdheochantacht, do</span>
<lb n="6353"/><span>bhrígh go bhfuil oificc aca ós cionn neithe coisreagtha.  Oirid</span>
<lb n="6354"/><span>fós na hoird uachtaracha so don tsagartacht a n-ullmhughadh</span>
<lb n="6355"/><span>an phobuil.  Óir as d'fhiachuibh an deochuin an teagasg soisgélta</span>
<lb n="6356"/><span>d'fhoillsiughadh isan Eagluis, agus d'fhiachuibh na suibhdheochan</span>
<lb n="6357"/><span>an teagasg apstalta d'aithris.  Do-bheirid ámh na</span>
<lb n="6358"/><span>hacoliti gach ní bheanas ré solamain gach teagaisg aca leó, mar</span>
<lb n="6359"/><span>atá soillsi agus gach ní eile as oireamhnach dháibh.  Acht do</span>
<lb n="6360"/><span>bhrígh gurab le sacramuint éigin críochnaighthear tabhartas na</span>
<lb n="6361"/><span>n-ord sa, agus gurab lé ministribh oireamhnacha diongmhála na</span>
<lb n="6362"/><span>hEagluisi bheanas na sácramuinteadha do ruinn, as riachtanas</span>
<lb n="6363"/><span>cumhachta éigin airdignite do bheith ós cionn na ronna sin</span>
<lb n="6364"/><span>do dhénamh.  Agus as é sin an t-ughdarrás easpagdha, nach</span></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="6365"/><p><span>sáraigheann an tsagartacht a gcoisreagadh choirp Chríost, bíodh</span>
<lb n="6366"/><span>gurab oirdhearca é agus go sáraigheann an tsagartacht isna neithibh</span>
<lb n="6367"/><span>bheanas ré corp iomlán na hEagluise.  Óir as do na heaspaguibh</span>
<lb n="6368"/><span>taisgear gach ní docamhlach nó cruaidh dá tteagmhann a measg</span>
<lb n="6369"/><span>na gcreidmheach.  Agus bíodh do réir mar atáid easpagóideachta</span>
<lb n="6370"/><span>égsamhla ag na críostaidhthibh agus a heaspag féin ag gach cathaoir</span>
<lb n="6371"/><span>do réir a riachtanuis, ar a shon sin do bhrígh nach bhfuil ann</span>
<lb n="6372"/><span>acht aoinEagluis amháin, thriallas go haoinní, as riachtanas</span>
<lb n="6373"/><span>aoincheann amháin do bheith ag an bpobal chríostaidhe, dochum a</span>
<lb n="6374"/><span>mbearthar d'aoinmhéin gach ní, dochum na n-uile do choimhtheacht</span>
<lb n="6375"/><span>ré chéile a n-aoinchreideamh Catoilce amháin, d'eagla</span>
<lb n="6376"/><span>siosma nó buaidheartha do theacht eatorra as égsamhlacht na</span>
<lb n="6377"/><span>n-opinion nó na gcédfadh, agus dochum an mhaitheasa puiblidhe</span>
<lb n="6378"/><span>críostaidhe do choimhéd a n-uaimcheangal aonda ar bhreitheamhnas</span>
<lb n="6379"/><span>aoincheinn.  Gach ní coisreagthar isan Eagluis, mairidh</span>
<lb n="6380"/><span>go buan coisreagtha, ar mhodh nach gcoisreagthar an dara</span>
<lb n="6381"/><span>(huair) éinní dá mbí coisreagtha.  Uime sin atá na comhachta</span>
<lb n="6382"/><span>oird do-gheibhid ministridh na hEagluisi aonuair amháin dothógtha,</span>
<lb n="6383"/><span>agus ní mó thógbhas an peacadh é, ar mhodh gurab féidir</span>
<lb n="6384"/><span>leis na peacthachuibh, madh bhíonn grádha oird aca, na sácramuinteadha</span>
<lb n="6385"/><span>do mhiniostrálacht.  Óir ní lughaide bríogh na</span>
<lb n="6386"/><span>sacramuinte, agus ní dhén dochar dhi an ministir do bheith a</span>
<lb n="6387"/><span>bpeacadh, ar an adhbhar nach réna ccomhachtuibh féin do-níd</span>
<lb n="6388"/><span>na sácramuinteadha acht ré comhachtuibh Chríost.  An ní</span>
<lb n="6389"/><span>ámh oibrigheas ré bríogh ní eile, ní leis féin acht leis an gcúis</span>
<lb n="6390"/><span>phrionnsapálta do-ní an fuilngeach cosmhuil.  Óir ní lé hionnstrumaintibh</span>
<lb n="6391"/><span>an tsaoir as cosmhuil an teach acht rena cheird.</span></p>
<lb n="6392"/>
<lb n="6393"/><p><span>Fá dheóidh, do bhrígh go raibh riachtanas an pobal creidmheach</span>
<lb n="6394"/><span>do shíoladh go deireadh an domhuin, agus gurab lé geineamhuin</span>
<lb n="6395"/><span>síolaidhthear é, as oireamhnach tugadh sácramuint an</span>
<lb n="6396"/><span>phósta dúinn, ionnas an gheineamhuin nach dochum coimhédtha</span>
<lb n="6397"/><span>na gnée daonna amháin iná dochum tarbha nó sochair thalmhuidhe</span>
<lb n="6398"/><span>maithe coitchinne ar bith acht fós dochum síordhuidheachta</span>
<lb n="6399"/><span>na hEagluisi agus dochum na gcreidmheach do mhédughadh</span>
<lb n="6400"/><span>dochum glóire agus onóra Dé do hoirdeóchthaoi.  Uime sin as eadh as</span>
<lb n="6401"/><span>pósadh ann, coimhcheangal fir agus mná, an mhéid go mbí a sochar na</span>
<lb n="6402"/><span>hEagluisi, agus as é an coimhcheangal sin sácramuint na hEagluisi</span>
<lb n="6403"/><span>iar nglacadh beannachta an tsagairt don lánamhuin.  Agus amhuil</span>
<lb n="6404"/><span>agus ciallaighear ní éigin spioratálta agus bearthar grása amach isna</span></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="6405"/><p><span>sácramuintibh eile ré neithibh foirimleacha, mar an gcédna isan</span>
<lb n="6406"/><span>tsacramuint si, ciallaighear coimhcheangal Chríost agus na hEagluisi,</span>
<lb n="6407"/><span>agus bearthar grása amach ré coimhcheangal fir agus mná isan bpósadh;</span>
<lb n="6408"/><span>ní nach iontuigthe ré coimhcheangal na gcorp acht ré cuibhreach</span>
<lb n="6409"/><span>na n-anmann an tan cheangluid iad féin araon d'ároile.  Agus do</span>
<lb n="6410"/><span>bhrígh gurab éigin an fhíoghair do bheith cosmhuil leis an ní</span>
<lb n="6411"/><span>dárab fíoghar, agus gurab aon amháin Críost agus an Eagluis, as éigin</span>
<lb n="6412"/><span>gurab coimhcheangal dosgartha a mbeathaidh aoin ré haon an</span>
<lb n="6413"/><span>pósadh, an mhéid gurab sacramuint na hEagluisi é, ionnas go</span>
<lb n="6414"/><span>nglacthaoi agus go n-oiltí clann as dochum seirbhísi Dé agus síordhuidheachta</span>
<lb n="6415"/><span>na hEagluisi.  Mar sin as follas  nár ordaigh na creidmhidh</span>
<lb n="6416"/><span>aoinní doidhénta iná díthchéillidhe a ttimcheall rúindiamhra</span>
<lb n="6417"/><span>prionnsapálta na ceremonias, .i. na sácramuinteadh.</span></p>
<lb n="6418"/>
<lb n="6419"/><p><span>d'FHUASGLADH NA NDOCAMHAL AS ÉIDIR DO CHUR</span>
<lb n="6420"/><span>A N-AGHAIDH SHÁCRAMUINTE RONAOMHTHA NA</span>
<lb n="6421"/><span>HALTÓRA.</span></p>
<lb n="6422"/>
<lb n="6423"/><p><span>Caib. 17.</span></p>
<lb n="6424"/>
<lb n="6425"/><p><span>As ionntráchta go speisialta dhúinn annso ar Shácramuint</span>
<lb n="6426"/><span>ronaomhtha na haltóra, ar an adhbhar gurab féidir iomad do</span>
<lb n="6427"/><span>mhórdhocamhluibh do theacht 'na timcheall, go mórmhór mar</span>
<lb n="6428"/><span>go bhfaicthear do dhruing áiridhe go gcuirmíd neithe atá doidhénta</span>
<lb n="6429"/><span>innte.  Óir creidmíd corp Chríost go hiomlán do bheith a ngreim</span>
<lb n="6430"/><span>bheag aráin agus a fhuil go hiomlán do bheith a mblogam bheag fíona.</span>
<lb n="6431"/><span>Acht ó chreidmíd corp Chríost do bheith a bhflaitheamhnas, dar</span>
<lb n="6432"/><span>leat ní féidir a bheith dáríribh isan tsacramuint si ré coisreagadh</span>
<lb n="6433"/><span>acht ar dhá mhodh, .i. tré iompúgh an aráin a ccorp</span>
<lb n="6434"/><span>Chríost, atá dar leat doidhénta, do bhrígh nach éidir ní ar bith</span>
<lb n="6435"/><span>d'iompúgh a ní agá bhfuil a bheith roimhe, agus an ní sin anna n-iompuighear</span>
<lb n="6436"/><span>ní eile tionsgnaidh bheith ris an iompughadh sin.</span>
<lb n="6437"/><span>Ar an adhbhar sin madh hiompuighear an t-arán i gcorp Chríost,</span>
<lb n="6438"/><span>as annsin agus ní roimhe thionnsgónas corp Chríost bheith, agus mar</span></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="6439"/><p><span>sin ní hé an corp úd atá a bhflaitheamhnas do bheith ann acht</span>
<lb n="6440"/><span>corp eile do geineamh go nuadh.  Nó atá corp Chríost isan</span>
<lb n="6441"/><span>tsácramuint si ré gluasacht áite, atá fós dar leat doidhénta,</span>
<lb n="6442"/><span>ar an adhbhar nach éidir an gluasacht áite do chríochnughadh</span>
<lb n="6443"/><span>a n-aoineacht go hiomad áiteadh (teagmhaidh ámh go mbíd</span>
<lb n="6444"/><span>iomad abhlann coisreagtha a n-aoinfheacht ar feadh na hEagluisi),</span>
<lb n="6445"/><span>agus fós nach éidir aonchorp amháin do bheith a n-aoinfheacht a</span>
<lb n="6446"/><span>n-iomad áiteadh.  Cionnas arís as féidir corp Chríost go</span>
<lb n="6447"/><span>hiomlán do chongmháil a n-áit comhgann agus súd?  Cionnas</span>
<lb n="6448"/><span>mar an gcédna as éidir corp Chríost do bheith a ngreim bheag</span>
<lb n="6449"/><span>aráin agus a fhuil a mblogam bheag fíona gan a ruinn?  Arís, dar</span>
<lb n="6450"/><span>leat as doidhénta an ní admhas an Eaglais, .i. na haicídeadha</span>
<lb n="6451"/><span>do bheith annsa tsacramuint sin leó féin gan substaint ar bith</span>
<lb n="6452"/><span>dá mbeithdís greamaigh, óir as do nádúir na haicíde bheith a</span>
<lb n="6453"/><span>ní eile, go mórmhór an tan gur feasach dhúinn an t-arán sácramuinteach</span>
<lb n="6454"/><span>agus an fíon úd do dhénamh agus d'fhulang neithe nach</span>
<lb n="6455"/><span>éidir leis na haicídibh leó féin, óir téghaid, comhfhurtaighid,</span>
<lb n="6456"/><span>oilid, agus madh ghlacann neach iomad don fhíon, cuirfidh ar</span>
<lb n="6457"/><span>meisge é.  Loisgear fós an t-arán, lobhaidh, itear leis na lochuibh,</span>
<lb n="6458"/><span>agus fuilngidh iomad eile don tsórt sin.  Arís, cionnas as féidir</span>
<lb n="6459"/><span>corp Chríost do bheith go hiomlán ann gach cuid dá ndéntar</span>
<lb n="6460"/><span>don tsacramuint si an tan ruinntear a mionchotuibh í?</span></p>
<lb n="6461"/>
<lb n="6462"/><p><span>Ar bhfreagra ar na docamhluibh si (do réir mar adubhramar</span>
<lb n="6463"/><span>cheana) go sáraigheann comhachta dofhaisnéidhe Dé go dochuimsigh</span>
<lb n="6464"/><span>ar n-uile thuigse, agus an ní atá doidhénta ag na daoinibh agus ag</span>
<lb n="6465"/><span>an nádúir go bhfuil soidhénta go ro-uras ag Dia.  Bíodh nach</span>
<lb n="6466"/><span>n-abramuidne éinní doidhénta thríd amach do bheith isan</span>
<lb n="6467"/><span>tsacramuint si.  As éidir ámh ré Dia an n-uile nach bhfuil</span>
<lb n="6468"/><span>doidhénta thríd amach do dhénamh.  Mar sin adeirmid go</span>
<lb n="6469"/><span>ttionsguin corp Chríost bheith a mbeagán aráin agus a fhuil a</span>
<lb n="6470"/><span>mbeagán (fíona) as bríogh an choisreagtha, ní ré gluasacht</span>
<lb n="6471"/><span>áite acht ré iompughadh nó re tarmshubstainteacht.  Gidheadh,</span>
<lb n="6472"/><span>as fada an t-iompughadh sa an aráin a gcorp Chríost ón n-uile</span>
<lb n="6473"/><span>iompughadh nádúrtha eile, anna mair do ghnáth an tsubstaint agus</span>
<lb n="6474"/><span>anna ttigid fá seach a leabaidh a chéile foirme égsamhla substainteacha</span>
<lb n="6475"/><span>nó aicídeacha.  Acht ámh isan iompughadh sa téid</span>
<lb n="6476"/><span>an tsubstaint go substaint agus anaid na haicídeadha leó féin; ní</span></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="6477"/><p><span>nach deónaighthear don nádúir; óir iarraidh uile oibriughadh</span>
<lb n="6478"/><span>na nádúire adhbhar nó substaint roimhe dochum oibrighthe.</span>
<lb n="6479"/><span>Gidheadh, ní iarrann comhachta Dé atá dochuimsigh adhbhar</span>
<lb n="6480"/><span>roimhe, acht do-ní féin an t-adhbhar, agus mar sin as éidir leis</span>
<lb n="6481"/><span>adhbhar d'iompughadh a n-adhbhar eile.  Agus amhuil léigeas</span>
<lb n="6482"/><span>foirm dhi bheith ré hoibriughadh na nádúire iarras adhbhar</span>
<lb n="6483"/><span>roimpe, mar an gcédna as éidir lé comhachtuibh Dé, nach</span>
<lb n="6484"/><span>n-iarrann congnamh adhbhair ar bith, an t-arán d'iompughadh</span>
<lb n="6485"/><span>a gcorp Chríost agus an fíon anna fhuil.</span></p>
<lb n="6486"/>
<lb n="6487"/><p><span>An tan iomorro nach bhfuil corp Chríost isan tsácramuint si</span>
<lb n="6488"/><span>tré ghluasacht áite, ní hí an tsacramuint as áit dó acht neamh.</span>
<lb n="6489"/><span>Agus atá isan abhluinn go sacramuinteach ar mhodh doruinnteach;</span>
<lb n="6490"/><span>ionnas go mbí corp Chríost go hiomlán ann gach cuid don</span>
<lb n="6491"/><span>abhluinn chroisreagtha dá ndeaghuiltear ó chuid eile agus isan</span>
<lb n="6492"/><span>iomláine.  Óir ní sgartha iná sínte atá isan tsácramuint, acht</span>
<lb n="6493"/><span>ar mhodh iongantach atá soidhénta ag Dia amháin.  Atá iomorro</span>
<lb n="6494"/><span>ní éigin isan tsácramuint si as bríogh an iompuíghe, agus as é sin</span>
<lb n="6495"/><span>an corp agus an fhuil fá ghnéibh an aráin agus an fhíona; do bhrígh</span>
<lb n="6496"/><span>gurab dochum an dá ní so go díreach críochnaighear an t-iompughadh;</span>
<lb n="6497"/><span>agus ní éigin eile as comhchuideachta nádúrtha; agus atáid</span>
<lb n="6498"/><span>so eile ceanguilte dáíribh do ghnáth re Críost, mar atá an</span>
<lb n="6499"/><span>diadhacht, an t-anam, an chaindidheacht, agus a samhuil sin eile</span>
<lb n="6500"/><span>nach bhfuil 'na gcorp iná 'na bhfuil.  Dá bhrígh sin ó nach bhfuil</span>
<lb n="6501"/><span>caindidheacht choirp Chríost isan tsacramuint si acht re comhchuideachta</span>
<lb n="6502"/><span>nádúrtha, ní comórthar Críost ris an áit a bhfuil</span>
<lb n="6503"/><span>an tsacramuint gona mhiosúraibh féin, ar mhodh gomadh éigin</span>
<lb n="6504"/><span>an áit do bheith madh n-ionann, nó a gcomhchomhthrom leó,</span>
<lb n="6505"/><span>acht ré miosúraibh an aráin anas, ré a gcurthar an áit a gcomhthrom.</span>
<lb n="6506"/><span>Uime sin ní bhfuil Críost a n-áit leis féin gona mhiosúraibh</span>
<lb n="6507"/><span>dísle, acht a bhflaitheamhnas amháin; bí ámh ar an</span>
<lb n="6508"/><span>altóir mar áit theagmhaisigh go miosúraibh an aráin; agus mar sin</span>
<lb n="6509"/><span>as follas nach bhfuil tádhbhacht asan docamhal úd ollradh na</span>
<lb n="6510"/><span>n-áiteadh an tan nach bí Críost isan altóir amhuil a n-áit leis</span>
<lb n="6511"/><span>féin, acht lé miosúraibh an aráin, as éidir do mhédughadh; agus</span>
<lb n="6512"/><span>mar sin ní neamhoireamhnach dhó bheith a n-iomad d'áitibh</span>
<lb n="6513"/><span>ar an modh sin.</span>
<lb n="6514"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="6515"/><p><span>Ní mó fós as doidhénta aicíd do bheith ré comhachtuibh Dé</span>
<lb n="6516"/><span>gan fulang nó substaint dá mbeith greamaighthe, ar an adhbhar</span>
<lb n="6517"/><span>amhuil as féidir lé Dia éifeacht gach dara cúisi do dhénamh</span>
<lb n="6518"/><span>gan an dara cúis (an tan gur féidir leis ní do dhénamh do</span>
<lb n="6519"/><span>neimhthní), mar an ccédna as féidir leis éifecht gach dara cúisi</span>
<lb n="6520"/><span>do choimhéd gan an dara cúis.  Mar sin as féidir le Dia na</span>
<lb n="6521"/><span>haicídeadha dobhí an tsubstaint do choimhéd, do choimhéd gan</span>
<lb n="6522"/><span>substaint.  Ní as féidir do rádha go mórmhór leis na caindídheachtuibh</span>
<lb n="6523"/><span>miosúrtha, do mheasadar iomad feallsamh do</span>
<lb n="6524"/><span>sheasamh leó féin, do bhrígh go sgarthar iad do réir thuigse.</span>
<lb n="6525"/><span>Acht as follas gur neartmhaire Dia a n-oibriughadh iná ar</span>
<lb n="6526"/><span>ttuigsi-ne a nglacamh.</span></p>
<lb n="6527"/>
<lb n="6528"/><p><span>Atá fós ag an gcainndidheacht mhiosúrtha seach na n-uile</span>
<lb n="6529"/><span>aicídeadh eile go bhfuil uathach uaithe féin.  Óir ní féidir iomad</span>
<lb n="6530"/><span>bán do thuigsin, acht an mhéid go bhfuilid a n-iomad substaintibh.</span>
<lb n="6531"/><span>Gidheadh, as éidir (iomad) línteadh do thuigsin leó féin; óir as</span>
<lb n="6532"/><span>lór an suidheachan égsamhuil atá isan líne dochum ollradh na</span>
<lb n="6533"/><span>línteadh.  As uime sin adeirmíd an chainndídheacht mhiosúrtha</span>
<lb n="6534"/><span>amháin do sheasamh isan tsácramuint si ré comhachtuibh Dé,</span>
<lb n="6535"/><span>gidheadh, an chuid eile do na haicídibh do bheith greamaighthe</span>
<lb n="6536"/><span>don chainndidheacht sin mar uaithne fulaing.</span></p>
<lb n="6537"/>
<lb n="6538"/><p><span>Amhuil iomorro as míorbhuile an seasamh sin do na haicídeadhuibh,</span>
<lb n="6539"/><span>mar an gcédna as míorbhuile dháibh gach ní do</span>
<lb n="6540"/><span>dhénamh agus d'fhulang do-dhénfadh nó d'fhuileóngadh an</span>
<lb n="6541"/><span>tsubstaint dá mbeith do láthair.  Uime sin as féidir lé oileamhuin,</span>
<lb n="6542"/><span>duine do chur ar meisge, agus lobhadh, gan míorbhuile</span>
<lb n="6543"/><span>nuadh ar bioth.</span></p>
<lb n="6544"/>
<lb n="6545"/><p><span>Agas mar adubhramar cheana corp Chríost agus a fhuil tréna</span>
<lb n="6546"/><span>shubstaint féin do bheith isan tsácramuint si ré bríogh</span>
<lb n="6547"/><span>an iompuighthe, agus a mhéid nó a mhíosúr do bheith innte</span>
<lb n="6548"/><span>ó chomhchuideachta nádúrtha, ní neamhoireamhnach corp</span>
<lb n="6549"/><span>Chríost go hiomlán do bheith fá gach cuid don tsácramuint si.</span>
<lb n="6550"/><span>Óir an tráth bhíos ní substainteach a n-iomlán éigin, bí go</span>
<lb n="6551"/><span>hiomlán ann gach cuid don iomlán sin, amhuil bhíos an t-anam</span>
<lb n="6552"/><span>go hiomlán isan gcorp go hiomlán agus bhíos go hiomlán ann gach</span>
<lb n="6553"/><span>cuid don chorp.  Mar sin ní roichionn an briseadh nó an ruinn</span></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="6554"/><p><span>do-níthear ar an abhluinn corp iná fhuil Chríost acht amháin</span>
<lb n="6555"/><span>miosúr an aráin agus an fhíona.</span></p>
<lb n="6556"/>
<lb n="6557"/><p><span>Dob fhéidir iomad docamhal eile do bheith a ttimcheall na</span>
<lb n="6558"/><span>sácramuinte si, acht as iad so na docamhuil phrionnsapáilte,</span>
<lb n="6559"/><span>sa bhfuasgladh as ar uras gach docamhal eile d'fhuasgladh, do</span>
<lb n="6560"/><span>réir mar do mhúinsiod naomhdhochtúireadha na hEagluisi.</span>
<lb n="6561"/><span>Uime sin as follas nach múin an creideamh Catoilce éinní doidhénta</span>
<lb n="6562"/><span>ar an tsacramuint si.</span></p>
<lb n="6563"/>
<lb n="6564"/><p><span>GURAB CÉILLIDHE RÉSÚNTA CEREMONIAS NA HEAGLUISI.</span></p>
<lb n="6565"/>
<lb n="6566"/><p><span>Caib. 18.</span></p>
<lb n="6567"/>
<lb n="6568"/><p><span>Iar ttabhairt résúin ar son sácramuinteadh na hEagluisi</span>
<lb n="6569"/><span>dhúinn, ní bá docamhlach dhúinn anois ciall gach cerimonias eile</span>
<lb n="6570"/><span>do thabhairt uainn.  Acht (do bhrígh) go mbeith roiliosta aguinn</span>
<lb n="6571"/><span>siobhal ar gach cerimonias díobh fá leith, laibheóram ar chuid éigin</span>
<lb n="6572"/><span>phrionnsapálta dhíobh go hathchumair; as madh follas dá</span>
<lb n="6573"/><span>gach aon gurab céillidhe hordaighear gach ní dá ndéntar isan</span>
<lb n="6574"/><span>Eagluis.</span></p>
<lb n="6575"/>
<lb n="6576"/><p><span>Do chéidneithibh, dob fhéidir go bhfaicfídh do mhórán gurab</span>
<lb n="6577"/><span>mídheaghmhaisioch dhúinne croch (ná) íomháigh Chríost agus</span>
<lb n="6578"/><span>a naomh d'adhradh, do bhrígh gurab do neithibh gan mhothughadh</span>
<lb n="6579"/><span>bearthar an t-adhradh sin.  Acht as uras linn an docamhal</span>
<lb n="6580"/><span>sin d'fhuasgladh.  Óir as féidir an íomháigh do mheas ar dhá</span>
<lb n="6581"/><span>mhodh.  Ar tús, mar as ní éigin í, .i. ór, airgiod, crann, cloch, nó</span>
<lb n="6582"/><span>ní éigin eile cosmhuil leó sin; agus ní adhramuid an chroch iná</span>
<lb n="6583"/><span>íomháigh Chríost nó a naomh ar an modh sa.  An dara modh,</span>
<lb n="6584"/><span>an mhéid go gciallaigheann an íomháigh ní éigin; agus do bhrígh</span>
<lb n="6585"/><span>gurab ionann gluasacht ar an íomháigh, an mhéid gurab</span>
<lb n="6586"/><span>íomháigh, agus ar an ní ciallaighthear leis an íomháigh, ní neamhoireamhnach</span>
<lb n="6587"/><span>adhramuid na híomháigheacha ar an modh sa;</span></p>
</div>
<pb n="176"/>
<div><lb n="6588"/><p><span>óir ní neithe gan mhothughadh adhramuid mar sin acht íomháigheacha</span>
<lb n="6589"/><span>agus taiseadha naomh, an mhéid go ttugthar annar gcuimhne</span>
<lb n="6590"/><span>iad leis na comharthuibh agus leis (na) taiseadhuibh si.  Nó ó as</span>
<lb n="6591"/><span>amhlaidh as dlisteanuigh re rádha, adhramuid na naoimh ina</span>
<lb n="6592"/><span>ttaisibh agus ina n-íomháighibh, amhuil onóraighid muinntir</span>
<lb n="6593"/><span>Shésair a íomháigh, ní ar son gurab é a leithéid sin do mhiotal í</span>
<lb n="6594"/><span>acht ar son gurab í íomháigh Shésair, as ionann go díreach agus</span>
<lb n="6595"/><span>Sésar féin d'onórughadh.  Uime sin as amhlaidh adhramuid</span>
<lb n="6596"/><span>na naoimh agus a n-íomháighe, .i. an chroch naomhtha agus an tí do</span>
<lb n="6597"/><span>crochadh innte d'adhradh dá ngoirthear latria, as díleas do</span>
<lb n="6598"/><span>Dhia amháin; íomháigh na hóighe Muire Máthar Dhé d'adhradh</span>
<lb n="6599"/><span>dá ngoirthear hyperdúlia; íomháighe ámh agus taise na naomh</span>
<lb n="6600"/><span>eile d'adhradh dá ngoirthear dulia.  Óir as uime dofríth na</span>
<lb n="6601"/><span>híomháighe si amach, dochum cuimhne do bheith ar na naomhuibh,</span>
<lb n="6602"/><span>dochum na ndaoine do dhúsgadh, ar shompla agus ar aithris</span>
<lb n="6603"/><span>na naomh, dochum na subháilceadh agus na foirbhtheachta do</span>
<lb n="6604"/><span>fhreacar, agus dochum go n-iarrmaois orra Dia do ghuidhe ar ar</span>
<lb n="6605"/><span>son.  Foghnuidh fós an phinntéireacht, fhoillsigheas fearta agus</span>
<lb n="6606"/><span>gníomhartha na naomh, a leabuidh léighinn do na daoinibh</span>
<lb n="6607"/><span>ainbhfiosacha neimhleiteardha.</span></p>
<lb n="6608"/>
<lb n="6609"/><p><span>Ar an (adhbhar) iomorro gurab lér ré tuigsin neithe dofhaicse</span>
<lb n="6610"/><span>Dé as na neithibh do-righneadh, do-nímíd eagluiseacha adhbhardha</span>
<lb n="6611"/><span>sofhaicse agus coisreagamuid iad, ionnas go gciallaigheadh</span>
<lb n="6612"/><span>na clocha, na crainn, an suidheachan, agus gach cuma dá mbí</span>
<lb n="6613"/><span>orra na sácramuinteadha neamhdha, agus go cciallaigheadh na</span>
<lb n="6614"/><span>teampuill si do-níthear lé lámhuibh an eagluis spioratálta, .i.</span>
<lb n="6615"/><span>Críost gona uile bhalluibh, and fós dochum an duine do bhrostughadh,</span>
<lb n="6616"/><span>trésna neithibh si ré cosmhuileacht thaithneamhaigh,</span>
<lb n="6617"/><span>do mhaodhughadh na neithe ndiadha.  Cuirid iomorro na clocha</span>
<lb n="6618"/><span>a n-umhail na creidmhigh do bheith snuighte a seasmhacht</span>
<lb n="6619"/><span>an chreidimh agus bheith daingean dochum gach ní d'fhulang ar a</span>
<lb n="6620"/><span>shon.  Ciallaighidh an moirtél an grádh cheanglas na daoine,</span>
<lb n="6621"/><span>chuireas a n-oireamhuin dá chéile agus bheathaigheas iad agus</span>
<lb n="6622"/><span>chuireas ar aoinmhéin go comhthrom, d'eagla a sgartha ó</span>
<lb n="6623"/><span>chéile ré neimhtheacht nó buaidhreadh do bheith eatorra.  As é</span>
<lb n="6624"/><span>Críost an chédchloch do-rinne aon dá gach cloich dhíobh.  As</span>
<lb n="6625"/><span>é an chloch chuainne ar a seasann fundamuint na hEagluisi go</span></p>
</div>
<pb n="177"/>
<div><lb n="6626"/><p><span>hiomlán.  As iad na hapstail agus na fáidhe na fundamuinte.</span>
<lb n="6627"/><span>Ciallaighid na ballaighe atá 'na suidhe ar an bhfundamuint an</span>
<lb n="6628"/><span>drong atá tugtha don mhaodhughadh.  An folach, an mhuinntir</span>
<lb n="6629"/><span>atá ag saothrughadh isan mbeathaidh ghníomhaigh.  Óir isan</span>
<lb n="6630"/><span>aitreabh spioratálta, ós í cédchloch an Críost, na hapstail agus na</span>
<lb n="6631"/><span>fáidhe, agus go bhfuilid sin ar neamh, ní a n-uachtar atá an</span>
<lb n="6632"/><span>folach acht a aghaidh ós a chionn, fhosgailte fá ghaoith, fá</span>
<lb n="6633"/><span>fhearthuinn agus fá anfadh, ciallaighidh an mhuinntir atá fá ainnisi, fá</span>
<lb n="6634"/><span>annró, fá mhórthonnuibh an tsaoghail si, agus agá bhfuil aire ar an</span>
<lb n="6635"/><span>mbeathaidh ghníomhaigh amháin agus ar fhurtacht na comharsan.</span>
<lb n="6636"/><span>Taisbéanaidh fad na heagluisi buanmharthuin na bpuibleach; a</span>
<lb n="6637"/><span>hairde, eidirdhealughadh na ngradam agus na luaigheacht eatarra</span>
<lb n="6638"/><span>féin; a leithiod, iomadamhlacht na gcreidmheach atá sgartha ar</span>
<lb n="6639"/><span>feadh an domhuin.  Ciallaighidh an sanctuarium ord na n-ógh</span>
<lb n="6640"/><span>nó na maighdion; an choraidh, ord na ndaoine ngeanmnaighe;</span>
<lb n="6641"/><span>an long, na muinntire atá pósta.  As comhainge ámh agus as</span>
<lb n="6642"/><span>naomhtha an sanctuarium iná an choraidh, agus an choraidh iná</span>
<lb n="6643"/><span>an long.  Agus amhuil atá a n-oird sin nísa ghainne, as mar sin</span>
<lb n="6644"/><span>atáid nísa lugha d'uimhir agus nísa onóraigh, agus atá barr ag ord aca</span>
<lb n="6645"/><span>ar an ord eile.  Ciallaighidh orthús an teampuill na críostaidhthe</span>
<lb n="6646"/><span>fallsa do baisteadh agus atá ar seachrán taobh amuich don Eagluis,</span>
<lb n="6647"/><span>adhlaicthe a múllach agus a lathaigh na locht.  As é Críost an altóir</span>
<lb n="6648"/><span>ar a n-ofrálamuid ní headh amháin sacrafís ar ndeaghoibreach</span>
<lb n="6649"/><span>acht fós ar nguidhe agus ar n-urnaighthe, ag rádha ar deireadh</span>
<lb n="6650"/><span>gach urnaighthe, “tré ar tTighearna Íosa Críost.”  An clogás,</span>
<lb n="6651"/><span>sgáthán an naoimhsgreapta, agus tor dídin, as a bhfaicmíd a</span>
<lb n="6652"/><span>bhfad uainn cealga na námhad, agus ré ndíbremíd gach ainteann</span>
<lb n="6653"/><span>easgarad dá ttig oruinn.  Na cloig ghlaodhas an pobal,</span>
<lb n="6654"/><span>seanmóntaigh (e) bréithre Dé, chuireas fuaim an scrioptúir</span>
<lb n="6655"/><span>naomhtha a gcluasuibh na bpuibleach ag tabhairt churtha</span>
<lb n="6656"/><span>dháibh go banais na tíre neamhdha.  Na fuinneóga, dochtúireadha</span>
<lb n="6657"/><span>na hEagluisi tré a soillsigheann an t-eólas diadha dhúinn.</span>
<lb n="6658"/><span>Báine nó gile innmheadhónach na mballaigheadh, glaine an</span>
<lb n="6659"/><span>chroidhe, agus gile fhoirimleach, glaine an choirp.  An dá thóirse dhég</span>
<lb n="6660"/><span>lastar a gcoisreagadh an teampuill, an dá apstal dég, sa tteagasg</span>
<lb n="6661"/><span>shoillsigheas go deallradh n-iongantach an Eagluis go</span></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="6662"/><p><span>hiomlán.  An dá chrois dég roimh a lastar na soillsi sin, na</span>
<lb n="6663"/><span>hapstail do lean cros Chríost agus do sheanmóir í ar feadh an</span>
<lb n="6664"/><span>domhuin.  Doirse na heagluisi, na sácramuinteadha agus go mórmhór</span>
<lb n="6665"/><span>an baisteadh tré a bhfosgaltar doras na hEagluisi dhúinn.  An</span>
<lb n="6666"/><span>lóchrann atá ar gnáthlasadh isan eagluis, deallradh agus grása an</span>
<lb n="6667"/><span>Spioraid Naoimh ré gcoimhédtar agus ré n-oiltear do ghnáth an</span>
<lb n="6668"/><span>Eagluis.  An t-uisge coisreagtha, tobar na ndeór a nidhid na</span>
<lb n="6669"/><span>creidmhidh a gcionta.  Atá a gciall agus a rúindiamhra féin fós ag</span>
<lb n="6670"/><span>éidighibh na sagart agus ministridh na hEagluisi, ag na soighthighibh</span>
<lb n="6671"/><span>beannaighthe, ag an gceól, agus ag gach ní eile don tsórt</span>
<lb n="6672"/><span>sin.  Gidheadh, dochum gan bheith liosta ní thráchtmuid ar</span>
<lb n="6673"/><span>gach ní dhíobh fá leith, óir measamuid gur lór an mhéid si do</span>
<lb n="6674"/><span>labhairt orra.  As iontuigthe dá gach aon as na neithibh rémhráidhte</span>
<lb n="6675"/><span>nach bhfuil aoinní doidhénta díthchéillídhe iná neamhblasta</span>
<lb n="6676"/><span>isan gcreideamh chríostaidhe, agus nach bhfuil ní ar bith ann</span>
<lb n="6677"/><span>acht ní iongantach.  Léghadh ámh an tí léna mian fios na neithe</span>
<lb n="6678"/><span>si d'fhághuil go foirleathan (leabhair) dochtúireadh agus aithre na</span>
<lb n="6679"/><span>hEagluisi, agus tuigfe, iar sgrúdadh na leabhar, nach ó dhaoinibh</span>
<lb n="6680"/><span>atá an t-adhradh sa na hEagluisi acht gurab leis an tí úd amháin</span>
<lb n="6681"/><span>dob fhéidir a ordughadh, shoillsigheas gach duine ag teacht</span>
<lb n="6682"/><span>ar an tsaoghal sa, mar as follas dúinn go laéthamhuil.  Óir na</span>
<lb n="6683"/><span>daoine foirbhthe do-bheir iad féin do mhaodhughadh na ndiamharún</span>
<lb n="6684"/><span>sa, tógthar comhárd agus sin iad gusna neithibh diadha</span>
<lb n="6685"/><span>gurab beag nach gcaillid a gciall agus nach dénuid dearmad don</span>
<lb n="6686"/><span>n-uile ní talmhuidhe.</span></p>
<lb n="6687"/>
<lb n="6688"/><p><span>Fínit.</span>
<lb n="6689"/></p>
</div>
<pb n="179"/>
<div><lb n="6690"/><p><span>BROLACH NÓ RÉMHRÁDH AN CHEATHRAMHA</span>
<lb n="6691"/><span>LEABHAIR DO BHUAIDH NA NAOMHCHROICHE, NÓ</span>
<lb n="6692"/><span>d'FHÍRINNE AN CHREIDIMH.</span></p>
<lb n="6693"/>
<lb n="6694"/><p><span>Dob fhearr leam go deimhin go mbeithdís na huile dhaoine,</span>
<lb n="6695"/><span>iar sgaradh ré tromualach tubaisteach na feóla, ar lasadh d'fhonn</span>
<lb n="6696"/><span>agus d'álgas na fírinne d'fhoghluim ré croidhe fíorghlan.  Óir ní</span>
<lb n="6697"/><span>bheith docamhal aguinn mar sin a mbrionnshúile d'fhosgladh agus</span>
<lb n="6698"/><span>a n-inntinneacha d'iompughadh ar an bhfírinne.  Atá iomorro</span>
<lb n="6699"/><span>claonadh nádúrtha ag gach ní dochum a fhoirbhtheachta féin: agus</span>
<lb n="6700"/><span>as í an fhírinne as foirbhtheacht don tuigse.  As uime sin labhraid</span>
<lb n="6701"/><span>na daoine agus do-chíd an fhírinne ar uairibh dá n-aimhdheóin fós,</span>
<lb n="6702"/><span>amhuil do-dhénamh an nádúir foiréigean orra.  Ní deacair ámh</span>
<lb n="6703"/><span>neach do tharruing dochum an ní atá nádúrtha dhó.</span></p>
<lb n="6704"/>
<lb n="6705"/><p><span>Acht do bhrígh go ttreóraigheann aon do na neithibh contrárdha</span>
<lb n="6706"/><span>a n-eólas an ní eile (óir as é an díreach as riaghail don díreach agus</span>
<lb n="6707"/><span>don cham), do-chífidh gach aon an bhrég atá contrárdha don</span>
<lb n="6708"/><span>fhírinne iar bhfághuil eóluis ar an bhfírinne.  Agus ó nach féidir</span>
<lb n="6709"/><span>leis an chontráir bheith a n-aonáit, bí an lámh a n-uachtar do</span>
<lb n="6710"/><span>ghnáth ag an ccontráir as neartmhaire; atá an fhírinne ámh nísa</span>
<lb n="6711"/><span>roineartmhaire iná an bhrég; uime sin as uras don tí ghreamaigheas</span>
<lb n="6712"/><span>don fhírinne gach opinion fallsa do chlaoidh.  Ar an</span>
<lb n="6713"/><span>adhbhar sin dá mhionca dá mbiaid daoine égsamhuil nó égcosmhuil</span>
<lb n="6714"/><span>dá chéile a n-opinionuibh contrárdha, as é opinion as fearr agus</span>
<lb n="6715"/><span>as inmheasta do bheith fíor, an t-opinión as lia agus as fírinnigh</span>
<lb n="6716"/><span>résúin, agus fhuasglas go huras na docamhuil chontrárdha, agus agá</span>
<lb n="6717"/><span>mbí buaidh a bhfad ag cathughadh a n-aghaidh easccarad</span>
<lb n="6718"/><span>roláidir, agus chlaoidheas ré résúnaibh roineartmhara gach opinion</span>
<lb n="6719"/><span>eile.</span></p>
<lb n="6720"/>
<lb n="6721"/><p><span>Mar sin ó cruthaighear an creideamh críostaidhe ré résúnuibh</span>
<lb n="6722"/><span>roineartmhara, agus nach éidir éinchreideamh eile do dhaingnioghadh</span>
<lb n="6723"/><span>léna n-uiriod iná a gcoimhbríoghmhar do résúnuibh, agus gur</span>
<lb n="6724"/><span>chomhraicc go dochlaoidhte a n-aghaidh an uiriod námhad</span>
<lb n="6725"/><span>neartmhara gusan am sa agus gur fhuasgail go huras, mar do</span>
<lb n="6726"/><span>thaisbénamar thuas, gach docamhal dár cuireadh 'na aghaidh;</span>
<lb n="6727"/><span>madh thaisbénamuid fá dheóidh nach eadh amháin gurab ísle gach</span>
<lb n="6728"/><span>creideamh eile iná é acht fós nach ttig éinchreideamh 'na</span>
<lb n="6729"/><span>ghoire, ó bheith líonta dháibh d'ainbhfios, d'fhallsacht agus do</span></p>
</div>
<pb n="180"/>
<div><lb n="6730"/><p><span>sheachrán, ní cóir dh'aoinneach a chur a gconntabhairt gurab é</span>
<lb n="6731"/><span>an creideamh críostaidhe amháin an creideamh fíre agus gach</span>
<lb n="6732"/><span>creideamh eile do bheith fallsa brégach, agus mar sin intseachanta.</span>
<lb n="6733"/><span>Foillseócham so go coitchionn ar tús; dá éis sin laibheóram ar</span>
<lb n="6734"/><span>gach creideamh fá leith.</span></p>
<lb n="6735"/>
<lb n="6736"/><p><span>Fínit an bhrolaigh.</span>
<lb n="6737"/></p>
</div>
<pb n="181"/>
<div><lb n="6738"/><p><span>NACH BHFUIL CREIDEAMH AR BITH FÍOR ACHT</span>
<lb n="6739"/><span>AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE AMHÁIN.</span></p>
<lb n="6740"/>
<lb n="6741"/><p><span>Caib. 1.</span></p>
<lb n="6742"/>
<lb n="6743"/><p><span>Dar leat as follas as a ndubhramar so do bheith 'na fhírinne.</span>
<lb n="6744"/><span>Óir madh atá an creideamh Catoilce fíor, ní féidir creideamh</span>
<lb n="6745"/><span>eile ar bith do ghlacamh, mar go ndearbhann isan n-uile áit nach</span>
<lb n="6746"/><span>éidir aoinneach do shábháil atá taobh amuich d'aondacht na</span>
<lb n="6747"/><span>hEagluisi Catoilce.  Ar an adhbhar sin as romhór an seachrán agus</span>
<lb n="6748"/><span>mearughadh céille atá ar an druing mheasas an sén síordhuidhe</span>
<lb n="6749"/><span>d'fhagháil as a gcreideamh coirbthe féin gan géilleamh do</span>
<lb n="6750"/><span>chreideamh Chríost.</span></p>
<lb n="6751"/>
<lb n="6752"/><p><span>Arís, ó as é as críoch don chreideamh, na daoine do thabhairt</span>
<lb n="6753"/><span>a mbeatha suas go maith beannaighthe, agus nach bhfuil beatha</span>
<lb n="6754"/><span>as fearr agus as naomhtha iná an bheatha chríostaidhe, amhuil do</span>
<lb n="6755"/><span>fhoillsigheamar thuas, ní bá féidir lé creideamh ar bith (acht</span>
<lb n="6756"/><span>gurab leasainm creideamh do thabhairt air) an creideamh</span>
<lb n="6757"/><span>críostaidhe do shárughadh.  Acht madh atá creideamh eile ar</span>
<lb n="6758"/><span>bith maith taobh amuich don chreideamh chríostaidhe, nó atá</span>
<lb n="6759"/><span>nísa ísle iná an creideamh críostaidhe, nó atá commaith leis.</span>
<lb n="6760"/><span>Madh atá nísa ísle, ní féidir dhó bheith maith, do bhrígh ó atá</span>
<lb n="6761"/><span>nísa ísle iná an creideamh críostaidhe, as don chríostaidhe - ó</span>
<lb n="6762"/><span>as é as fearr - as cóir géilleamh agus greamughadh.  Agus ó dhiúltas</span>
<lb n="6763"/><span>an creideamh críostaidhe gach creideamh eile, as riachtanas gach</span>
<lb n="6764"/><span>creideamh as ísle iná é do thréigean.  Madh atá comhmaith leis</span>
<lb n="6765"/><span>an gcreideamh chríostaidhe, ní féidir gur creideamh ar leith é</span>
<lb n="6766"/><span>seach an chreidimh chríostaidhe.  Óir madh as í an chríoch</span>
<lb n="6767"/><span>cédna sheanmóras agus na meadhóin tré a tteagmhar dochum</span>
<lb n="6768"/><span>na críche, ní commaith bhias, acht as é féin an creideamh críostaidhe.</span>
<lb n="6769"/><span>Gidheadh, madh as críoch eile nó meadhóin eile atá</span>
<lb n="6770"/><span>aige, ní bhfuil commaith ar énchor leis an gcreideamh chríostaidhe,</span>
<lb n="6771"/><span>acht ní as ísle, ar an adhbhar nach féidir do smuaineadh</span>
<lb n="6772"/><span>críoch as fearr agus meadhóin as foirbhthe iná an chríoch agus na</span>
<lb n="6773"/><span>meadhóin theagasgas an creideamh críostaidhe.</span></p>
<lb n="6774"/>
<lb n="6775"/><p><span>Arís, ó as as na héifeachtuibh haitheantar na cúise, agus gurab í</span>
<lb n="6776"/><span>naomhthacht na beathadh as éifeacht don Dia-adhradh, agus nach</span>
<lb n="6777"/><span>bhfuair creideamh eile ar bith naomhthacht na beathadh comhmaith</span>
<lb n="6778"/><span>agus coimhiomlán leis an gcreideamh chríostaidhe, leanuidh</span></p>
</div>
<pb n="182"/>
<div><lb n="6779"/><p><span>go soilléir gurab é so adhradh fíre Dé sheanmóras agus choimhédas</span>
<lb n="6780"/><span>an creideamh críostaidhe, agus an uile adhradh eile do bheith</span>
<lb n="6781"/><span>fallsa fírdhíomhaoin.</span></p>
<lb n="6782"/>
<lb n="6783"/><p><span>As daingion an comhardha ar so do bheith fíor go bhfaicmíd</span>
<lb n="6784"/><span>as adhradh foirimleach agus as teagasg an chreidimh chríostaidhe na</span>
<lb n="6785"/><span>daoine dá ttarruing comhuras comhathchumair agus sin go naomhthacht</span>
<lb n="6786"/><span>dhochomórtha beathadh nach féidir ní as foirbhthe agus as</span>
<lb n="6787"/><span>iongantaigh d'fhagháil dochum croidheadha na ndaoineadh do</span>
<lb n="6788"/><span>chlaonadh agus d'iompúghadh dochum a mbeatha do leasughadh</span>
<lb n="6789"/><span>agus do thabhairt suas go beannaighthe foirbhthe fírénta iná é.</span>
<lb n="6790"/><span>Ar an adhbhar sin ní bhfuil seachrán ar an tí choimhlíonas an</span>
<lb n="6791"/><span>creideamh agus an reacht críostaidhe, dhearbhas agus sheanmóras an</span>
<lb n="6792"/><span>n-uile chreideamh eile do bheith fallsa fírbhrégach, lán do</span>
<lb n="6793"/><span>sheachrán agus d'earráid, indiúlta dá gach aon réar mian a chuid</span>
<lb n="6794"/><span>do ríoghacht neimhe d'fhagháil fá dheóidh.  Acht do bhrígh</span>
<lb n="6795"/><span>gurab uras iad so d'aithne as na neithibh adubhramar thuas,</span>
<lb n="6796"/><span>labhram sealad ar na neithibh speisialta nó uathacha.</span></p>
<lb n="6797"/>
<lb n="6798"/><p><span>Acht do bhrígh gomadh fada iomarcach dhúinn cathughadh a</span>
<lb n="6799"/><span>n-aghaidh gach creidimh fhallsa dá raibh agus dá bhfuil (mar go</span>
<lb n="6800"/><span>n-abair an feallsamh nach bhfuil acht leimhe bheith cúramach</span>
<lb n="6801"/><span>fá gach uile dhocamhal), cuirfeam síos sé secta prionnsapálta,</span>
<lb n="6802"/><span>mar atá sect na bhfeallsamh, lucht sgrúdtha na rédlann, na</span>
<lb n="6803"/><span>n-iodhaladhartha, na nEabhradhach, na n-eithrigeach, agus</span>
<lb n="6804"/><span>luicht leanamhna Mahoméit.  Claoidhfeam do dheóin Dé gach dream</span>
<lb n="6805"/><span>dhuaibhseach dhíobh sin, ag taisbénamh go ndeachadar uile</span>
<lb n="6806"/><span>ar seachrán agus gur sheachnadar go fada tóruinn na fírinne.  Acht</span>
<lb n="6807"/><span>do bhrígh gurab é solas an résúin nádúrtha do leansad na feallsaimh,</span>
<lb n="6808"/><span>agus gurab é sin as eólaíghe dúinn, tionsgnam ó thús ris na</span>
<lb n="6809"/><span>feallsaimh.</span></p>
<lb n="6810"/>
<lb n="6811"/><p><span>GO BHFUIL GACH CREIDEAMH DÁR THEAGASGADAR</span>
<lb n="6812"/><span>NA FEALLSAIMH LÍONTA d'AINBHFIOS AGUS d'EARRÁID.</span></p>
<lb n="6813"/>
<lb n="6814"/><p><span>Caib. 2.</span></p>
<lb n="6815"/>
<lb n="6816"/><p><span>Do chéidneithibh, ag connspóid a n-aghaidh na bhfeallsamh,</span>
<lb n="6817"/><span>cruitheócham, bíodh nach ndeachadar amugha isna neithibh do</span></p>
</div>
<pb n="183"/>
<div><lb n="6818"/><p><span>sgríobhsad, ar a shon sin as roibheag agus neamhoireamhnach do</span>
<lb n="6819"/><span>thráchtsad ar na neithibh bheanas ris an tsláinte.  Óir mar</span>
<lb n="6820"/><span>nach raibh dá ttreórughadh acht solas an résúin nádúrtha</span>
<lb n="6821"/><span>amháin, níorbh fhéidir leó bríogh a ttuigse nó a n-eólas do shíneadh</span>
<lb n="6822"/><span>tar thóruinn an résúin nádúrtha.  Acht do bhrígh go mbean</span>
<lb n="6823"/><span>leis an eagnuidhe na neithe d'ordughadh, agus gurab í an chríoch</span>
<lb n="6824"/><span>as riaghuil dá gach ní dá n-ordaighear dochum na críche, as</span>
<lb n="6825"/><span>riachtanas don duine chríonna iarras a bheatha do chaitheamh</span>
<lb n="6826"/><span>go maith beannaighthe críoch na beathadh daonna ar tús do</span>
<lb n="6827"/><span>sgrúdadh agus do lorgaireacht.  An tan iomorro gurab a radharc</span>
<lb n="6828"/><span>Dé (mar do fhoillsigheamar thuas) choimhsheasas críoch na</span>
<lb n="6829"/><span>beathadh daonna - ní nach éidir leis an résún nádúrtha d'fhagháil</span>
<lb n="6830"/><span>amach - as follas do thaoibh eólais na críche si, óna bhfuil</span>
<lb n="6831"/><span>gach ní bheanas leis an ccreideamh fíre, gur cuireadh na feallsaimh</span>
<lb n="6832"/><span>a n-áit rochumhaing, ar mhodh nárbh fhéidir leó éinní d'ordughadh</span>
<lb n="6833"/><span>go díreach ó shoin amach.  Óir do réir mar dobhí críoch na</span>
<lb n="6834"/><span>beathadh daonna 'na hainbhfios orra, as éigin mar an gcédna</span>
<lb n="6835"/><span>na meadhóin thriallas chuice do bheith 'na n-ainbhfios orra.</span>
<lb n="6836"/><span>Ar an adhbhar, do réir mar do thaisbénamar thuas, gurab a</span>
<lb n="6837"/><span>mbeathaidh mhaith fhoirbhthe an duine choimhsheasas adhradh</span>
<lb n="6838"/><span>fíre Dé, agus gurab dochum na beathadh sin hordaighear an t-adhradh</span>
<lb n="6839"/><span>foirimleach, uime sin gach ní dár labhradar na feallsaimh ar an</span>
<lb n="6840"/><span>gcreideamh, nó atá neamhfhoirbhthe, nó neimhchinnte, nó earráideach.</span>
<lb n="6841"/><span>Cia mheasas dá bhrígh sin gurab ionchoimhédtha nó</span>
<lb n="6842"/><span>ionchongmhála creideamh na druinge si iar ttréigean an chreidimh</span>
<lb n="6843"/><span>chríostaidhe?</span></p>
<lb n="6844"/>
<lb n="6845"/><p><span>Bíodh iomorro go ndubhradar an chuid dob ordhraice do na</span>
<lb n="6846"/><span>feallsuimh gurab a maodhughadh na neithe ndiadha atá críoch</span>
<lb n="6847"/><span>na beathadh daonna, ar a shon sin do bhrígh gurab é an résún</span>
<lb n="6848"/><span>nádúrtha amháin dob eólaighe dháibh, nírbh fhéidir leó dhul</span>
<lb n="6849"/><span>ar a n-aghaidh nísa mhó.  Ní lór ámh ar aonchor ní neimhchinnte</span>
<lb n="6850"/><span>mar so don tí atá fonnmhar ó nádúir ar eólas d'fhagháil</span>
<lb n="6851"/><span>agus iarras go díthchiollach dúthrachtach fios na sligheadh gusan</span>
<lb n="6852"/><span>sén síordhuidhe.  As neartmhar do chráidheadh cuartughadh</span>
<lb n="6853"/><span>gérchúisioch na neithe si na feallsaimh, an tan nárbh fhéidir</span>
<lb n="6854"/><span>leó cinnteacht ar bith d'fhagháil orra.  Óir níorbh fheas dháibh</span>
<lb n="6855"/><span>cad í an fhreagra fhollas chinnte do-bhérdaois ar an tí do fhiafróchadh</span>
<lb n="6856"/><span>dhíobh an ar mhaodhughadh na beathadh sa atá</span></p>
</div>
<pb n="184"/>
<div><lb n="6857"/><p><span>do láthair aguinn nó na beathadh atá chugainn labhruid.  Óir</span>
<lb n="6858"/><span>ar meas peiriaclach, guaise agus míochomhgar na beathadh daonna,</span>
<lb n="6859"/><span>dar leat as díthchéillidhe doidhénta an sén neamhdha d'fhagháil</span>
<lb n="6860"/><span>ar an tsaoghal sa nó ar an mbeathaidh si do láthair.  Acht</span>
<lb n="6861"/><span>dámadh isan mbeathaidh atá chugainn adérdaois an sén do</span>
<lb n="6862"/><span>bheith, an tan nárbh fhéidir leó éinní cinnte do thuigsin ar an</span>
<lb n="6863"/><span>mbeathaidh sin, do bhrígh nach éidir a fios d'fhághail as na</span>
<lb n="6864"/><span>neithibh cédfadhacha, dob fhéidir neamhshuim do dhénamh</span>
<lb n="6865"/><span>don fhreagra sin comhuras agus do-bheirid uathaibh í, agus mar sin</span>
<lb n="6866"/><span>tuitfid a gceist eile comhcruaidh lé so, .i. ar dhomharbhthacht</span>
<lb n="6867"/><span>an anma daonna.  Óir dobhí riachtanas aca an domharbhthacht</span>
<lb n="6868"/><span>sa an anma do chruthughadh ar tús; sa docamhal dobhí dháibh</span>
<lb n="6869"/><span>annsin do dhénamh, as soilléir é as égsamhlacht na n-opinion,</span>
<lb n="6870"/><span>do bhrígh gurbh éigin dáibh a admháil an t-anam tuigseach do</span>
<lb n="6871"/><span>sheasamh leis féin, an tan go n-abair an résún an tuigse do bheith</span>
<lb n="6872"/><span>agus d'oibriughadh gan ionnstrumaint chorpardha; óir as do réir</span>
<lb n="6873"/><span>mar bhíos gach ní oibrigheas.  As deacair ámh a thuigsin</span>
<lb n="6874"/><span>cionnas as féidir lé substaint neamhadhbhardha bheith 'na</span>
<lb n="6875"/><span>foirm ag corp.  As uime sin adubhairt Plato nach mar fhoirm</span>
<lb n="6876"/><span>ceangaltar an t-anam tuigsioch ris an gcorp acht mar ghluaisteóir.</span>
<lb n="6877"/><span>Measaidh Aristotel 'na aghaidh sin gurab é an t-anam</span>
<lb n="6878"/><span>tuigsioch as foirm don chorp; ar a shon sin do labhair comhdorcha</span>
<lb n="6879"/><span>agus sin ar an tuigse sgartha nó dheaghuilte gur thuit</span>
<lb n="6880"/><span>Averroes, do chuir gluais mhínigh ar Aristotel, a n-opinion</span>
<lb n="6881"/><span>mhírésúnta ainbhfiosach a ttimcheall aondacht tuigse na n-uile</span>
<lb n="6882"/><span>dhaoineadh.  Do mheas ámh Aristotel, fear na tuigse móire,</span>
<lb n="6883"/><span>nárbh fhéidir le solas an résúin daonna eólas fíre foirbhthe</span>
<lb n="6884"/><span>d'fhagháil ar an anam tuigseach.  Uime sin d'eagla gomadh</span>
<lb n="6885"/><span>éidir cur 'na aghaidh, do thrácht go dorcha aireach ar an anam</span>
<lb n="6886"/><span>sin.  Óir as gér dobhádar na feallsaimh dá saighdeadh don uile</span>
<lb n="6887"/><span>thaoibh, do bhrígh dá n-abradaois gurab é an t-anam tuigsioch,</span>
<lb n="6888"/><span>ó bheith somharbhtha dhó, dob fhoirm don chorp, dobhí</span>
<lb n="6889"/><span>iliomad résún 'na n-aghaidh; agus dá n-abradaois an t-anam do</span>
<lb n="6890"/><span>bheith domharbhtha, do thuitfedís a n-opinion Phláto, .i. nach</span>
<lb n="6891"/><span>mar fhoirm acht mar ghluaisteóir do bheith ceanguilte don</span>
<lb n="6892"/><span>chorp; ní chlaoidheas Aristotel ré résúnaibh diongmhálta.  Óir</span>
<lb n="6893"/><span>níorbh fheas mar sin cionnas dob fhéidir duine do rádha leis an</span>
<lb n="6894"/><span>duine ó anam tuigsioch do bheith aige.  Acht dá n-abradaois,</span></p>
</div>
<pb n="185"/>
<div><lb n="6895"/><p><span>mar mhúineas an creideamh críostaidhe agus an fhírinne, gurab é</span>
<lb n="6896"/><span>an t-anam as foirm don chorp, agus a bheith 'na sheasamh leis féin</span>
<lb n="6897"/><span>ar mhodh éigin, an mhéid go bhfuil tuigsioch, ní lugha mar sin</span>
<lb n="6898"/><span>an docamhal do bheith orra ó neamhchumas soluis an résúin</span>
<lb n="6899"/><span>nádúrtha amháin dochum sin do chruthughadh.</span></p>
<lb n="6900"/>
<lb n="6901"/><p><span>Óir dá bhfiafraigheadh neach dhaoibh cia ó ttig a samhuil sin</span>
<lb n="6902"/><span>d'fhoirm, ní cruinn do bheith a fhios aca.  Óir ní as comhachta</span>
<lb n="6903"/><span>an adhbhair tairngthear í, an tan gurab uaisle í iná an t-adhbhar;</span>
<lb n="6904"/><span>agus ní mó do laimheóchadaois a rádha gurab do neimhthní do</span>
<lb n="6905"/><span>cruthóchaigh í, ar mhodh go ndubhairt cuid aca, dochum an</span>
<lb n="6906"/><span>tsnadhma so do sheachna, go rabhadar na hanmanna ann ón</span>
<lb n="6907"/><span>tsíordhuidheacht.  Gidheadh, níor réidhe don mhuinntir si;</span>
<lb n="6908"/><span>óir níorbh fhéidir leó a chosnamh go mbeith an duine 'na dhuine</span>
<lb n="6909"/><span>ón anam tuigsioch, agus go mbeith an t-anam sin 'na foirm ag an</span>
<lb n="6910"/><span>gcorp, amhuil do thaisbénamar isan gcéidleabhar.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="6911"/><span>sin as coimhédach adubhairt Aristotel an tuigse do bheith</span>
<lb n="6912"/><span>deaghuilte, agus a teacht go foirimleach; acht ní lór so dochum na</span>
<lb n="6913"/><span>cúise do thuigsin go foirbhthe iná dochum gach docamhuil do</span>
<lb n="6914"/><span>sheachna; ar an adhbhar ó as go foirimleach thig an tuigse agus</span>
<lb n="6915"/><span>nach as comhachta an adhbhair, madh fhiafraighir cáit as a</span>
<lb n="6916"/><span>ttig nó cionnas as féidir a thuigsin a teacht go foirimleach, ní</span>
<lb n="6917"/><span>bá huras leis freagra duit.</span></p>
<lb n="6918"/>
<lb n="6919"/><p><span>Arís, madh adeir an t-anam tuigsioch do bheith domharbtha agus</span>
<lb n="6920"/><span>'na foirm ag an gcorp, as éigin, ó atá gníomh na ngníomhach</span>
<lb n="6921"/><span>isan bhfuilngeach ullamh, do réir theaguisg Aristotel, nach raibh</span>
<lb n="6922"/><span>anam Socratés, Pláto iná dhuine eile ar bith ann roimh</span>
<lb n="6923"/><span>gheineamhuin an duine; óir atá an fhoirm uathach, agus atá a</span>
<lb n="6924"/><span>leithéid sin do chlaonadh aice réna hadhbhar féin nach éidir lé</span>
<lb n="6925"/><span>bheith 'na foirm ag adhbhar eile ar bith.  Ar an adhbhar sin madh as</span>
<lb n="6926"/><span>mar sin adéras Aristotel agus a lucht leanamhna, ní fhaicim cionnas</span>
<lb n="6927"/><span>shaorfaid iad féin nach é cruthughadh an anma tuigsigh do-níthear</span>
<lb n="6928"/><span>do neimhthní.</span></p>
<lb n="6929"/>
<lb n="6930"/><p><span>Mar an gcédna atá ceist eile rochruaidh aguinn ré cur orra,</span>
<lb n="6931"/><span>.i. an raibh an domhan ó thús na síordhuidheachta agus an mairfidh</span>
<lb n="6932"/><span>ar feadh na síordhuidheachta?  Agus an rachaidh as geineamhuin</span>
<lb n="6933"/><span>na neithe go bráth?  Madh adeirid go rachaidh gluasacht flaitheamhnuis</span>
<lb n="6934"/><span>uair éigin dochum comhnuidhe, ní thiobhraid résún ar</span></p>
</div>
<pb n="186"/>
<div><lb n="6935"/><p><span>bith leis sin nach uras do chlaoidh.  Madh adeirid, do réir</span>
<lb n="6936"/><span>opinion Aristotel, nár thionnsguin an domhan ariamh agus nach</span>
<lb n="6937"/><span>rachaidh críoch air go bráth, as éigin dáibh a admháil go</span>
<lb n="6938"/><span>ndeachadar blianta agus laethe dofhaisnéidhe doichríochnuigh</span>
<lb n="6939"/><span>thoruinn.  Agus ó as é an duine cuid as uaisle don chruinne, ní</span>
<lb n="6940"/><span>résúnta a rádha go raibh an saoghal uair éigin gan duine, agus</span>
<lb n="6941"/><span>mar sin caithfid a rádha go ndeachadar daoine dofhaisnéidhe</span>
<lb n="6942"/><span>thoruinn.  Agus ó atá an t-anam tuigsioch domharbhtha, agus do bhrígh</span>
<lb n="6943"/><span>gurab foirm uathach é nach éidir leis léim ó chorp go corp, caithfid</span>
<lb n="6944"/><span>a admháil go bhfuilid anmanna dofhaisnéidhe anois ar an tsaoghal,</span>
<lb n="6945"/><span>agus go mbiaidh 'na dhiaidh so; ní as fada ghabhas ó résún.  Mar</span>
<lb n="6946"/><span>an (gcédna) iar so d'admháil tiucfaid iomad docamhal eile 'na</span>
<lb n="6947"/><span>n-aghaidh.  Do bhrígh ó as é an t-anam as foirm don chorp, as</span>
<lb n="6948"/><span>éigiontach bhias d'easbhaidh an choirp, agus mar sin as éigiontach</span>
<lb n="6949"/><span>deaghuiltear leis an gcorp é; óir mar atá gráin ag an n-uile ní</span>
<lb n="6950"/><span>ar é féin do sgrios nó do thruailleamh, mar an gcédna atá gráin</span>
<lb n="6951"/><span>ag an duine ar é féin do thruailleadh, agus mar sin sgaradh an anma</span>
<lb n="6952"/><span>leis an gcorp.  An tan iomorro nach éidir ní éigiontach ar bith</span>
<lb n="6953"/><span>do bheith síordhuidhe, fiafraigheam dhíobh an bhfillfid na</span>
<lb n="6954"/><span>hanmanna sin arís ar na corpuibh.  Madh adeirid go bhfillfid,</span>
<lb n="6955"/><span>nó nach bhfillfid, caithfid a admháil anmanna dofhaisnéidhe</span>
<lb n="6956"/><span>do bheith go héigiontach ar feadh na síordhuidheachta d'easbaidh</span>
<lb n="6957"/><span>corp - ní atá neamhoireamhnach - nó eiséirighe corp dofhaisnéidhe</span>
<lb n="6958"/><span>do admháil, ní atá doidhénta, do bhrígh nárbh fhéidir</span>
<lb n="6959"/><span>áit ar bith d'fhagháil do ghlacamh iad; nó na coirp chédna tar</span>
<lb n="6960"/><span>éis iomad do mhíltibh bliaghan do fhilleadh isan riocht chédna.</span>
<lb n="6961"/><span>Agus mar sin fillfid na hanmanna ar na corpuibh cédna anna rabhadar</span>
<lb n="6962"/><span>cheana; agus na neithe do-rinneadh ar tús, do-dhéntar arís iad</span>
<lb n="6963"/><span>leis na hughdaruibh cédna; agus do-dhéna Pláto gona dhisgiobluibh</span>
<lb n="6964"/><span>arís gach ní dá ndearna roimhe.  Acht ní feas damh cionnas as</span>
<lb n="6965"/><span>éidir lé neach na neithe si do chruthughadh.  Óir madh dobhí</span>
<lb n="6966"/><span>an domhan ann ó thús na síordhuidheachta, as éigin an flaitheamhnas</span>
<lb n="6967"/><span>d'fhilleadh ar an ullmhughadh chédna nísa mhionca</span>
<lb n="6968"/><span>iná as éidir do ríomh nó d'áireamh; agus mar sin dobhádar na</span>
<lb n="6969"/><span>neithe cédna go dofhaisnéidhe ann; agus mar sin dobhí Pláto gona</span>
<lb n="6970"/><span>dhisgiobluibh agus an chuid eile do na daoinibh ar an tsaoghal ar</span>
<lb n="6971"/><span>feadh aimsire dofhaisnéidhe; ní as fada ón n-uile résún.</span>
<lb n="6972"/></p>
</div>
<pb n="187"/>
<div><lb n="6973"/><p><span>Leó so agus léna samhluibh eile do dhocamhluibh bhíd arna</span>
<lb n="6974"/><span>ttimcheallughadh an mhuinntir chuireas reampa críoch na</span>
<lb n="6975"/><span>beathadh daonna do lorgaireacht ré solas an résúin nádúrtha</span>
<lb n="6976"/><span>amháin.  As ar follas nárbh fhéidir leis na feallsaimh ní ar bith</span>
<lb n="6977"/><span>seasmhach iná cinnte d'ordughadh do thaobh an chreidimh,</span>
<lb n="6978"/><span>an tan gurab a gconntabhairt agus a ndorchadas do thráchtsad</span>
<lb n="6979"/><span>do ghnáth ar na neithibh si.  Ar an adhbhar sin madh do</span>
<lb n="6980"/><span>ordaigheadar sórt ar bith creidimh, as éigin gurab neamhfhoirbhthe</span>
<lb n="6981"/><span>neimhchinnte é agus go raibh líonta d'ainbhfios agus do</span>
<lb n="6982"/><span>sheachrán.</span></p>
<lb n="6983"/>
<lb n="6984"/><p><span>As móide do bheithdís na neithe si soilléir dá gach aon,</span>
<lb n="6985"/><span>dearcadh go grinn ar gach opinion agus ar gach earráid dá raibh</span>
<lb n="6986"/><span>ag na feallsuimh; agus do thuigfemísne, iar mbreathnughadh</span>
<lb n="6987"/><span>anbhfainne bríogha an tsoluis nádúrtha, nach lór é ar énchor</span>
<lb n="6988"/><span>dochum an duine do shlánughadh.  Óir as a n-airdhíthchioll</span>
<lb n="6989"/><span>cumais gach ní haitheantar go mórmhór a bhríogh.  Do-rinne</span>
<lb n="6990"/><span>ámh an nádúir a láindíthchioll isna feallsaimh ordhraice go</span>
<lb n="6991"/><span>háiridhe; agus as maith an comhardha ar sin nach mór do ráinic</span>
<lb n="6992"/><span>ris an méid táinic 'na ndiaidh agus do lean solas an résúin nádúrtha</span>
<lb n="6993"/><span>amháin do chur a gceann a ndubhradar.  As ar follas, an tan go</span>
<lb n="6994"/><span>ndeachadarsan ar seachrán go fada, nach lór solas an résúin</span>
<lb n="6995"/><span>nádúrtha amháin dochum an duine do shábháil.</span></p>
<lb n="6996"/>
<lb n="6997"/><p><span>Do chéidneithibh, ní cosmhuil go bhfuil 'na ainbhfios ar</span>
<lb n="6998"/><span>aoinneach gur mór do-chuadar ar seachrán ag tabhairt mar</span>
<lb n="6999"/><span>chrích dhéighionaigh don duine na neithe dárab críoch an duine,</span>
<lb n="7000"/><span>mar atá saidhbhreas, glóir, onóir, aoibhneas, antoil, agus a samhuil</span>
<lb n="7001"/><span>sin eile do mheasadar na seinfheallsaimh bheith 'na gcrích</span>
<lb n="7002"/><span>dhéighionaigh 'gun duine.  As follas an drong ordhraic táinic</span>
<lb n="7003"/><span>'na ndiaidh, do thuig an seachrán (so), go ndeachadar mar an</span>
<lb n="7004"/><span>gcédna amugha go fairsing anna tteagasg ar an sén síordhuidhe</span>
<lb n="7005"/><span>agus ar chrích dhéighionaigh an duine, ar mhodh nach féidir dúinne</span>
<lb n="7006"/><span>ar ngníomhartha féin do stiúradh go ceart leis an riaghuil do</span>
<lb n="7007"/><span>thugadarsan dúinn ar an gcrích dhéighionaigh, an tan gurab</span>
<lb n="7008"/><span>riachtanas an chríoch do bheith cinnte, gidheadh, nárbh fhéidir</span>
<lb n="7009"/><span>leósan cinnteacht ar bith do thabhairt dúinn uirre.</span></p>
<lb n="7010"/>
<lb n="7011"/><p><span>Ní mór fós nach bhfuilid uiriod opinion agus ainbhfios aca do</span>
<lb n="7012"/><span>thaoibh an anma tuigsigh agus atáid na feallsaimh a nuimhir.  Agus</span>
<lb n="7013"/><span>dochum gan labhairt ar ráidhtibh agus ar sheachránuibh na sean,</span></p>
</div>
<pb n="188"/>
<div><lb n="7014"/><p><span>ar a ttráchtann Aristotel isan chéidleabhar do sgríobh ar an</span>
<lb n="7015"/><span>anam, as follas fós dúinn an mhuinntir do lean lorg Aristotel</span>
<lb n="7016"/><span>féin do bheith roi-égsamhail ro-aimhréidh eatorra féin agus do dhul</span>
<lb n="7017"/><span>ar seachrán go fada.  Óir do mheas drong dhíobh gurab substaint</span>
<lb n="7018"/><span>dheaghuilte an tuigse fhuilngeach; drong, an gallradh; drong</span>
<lb n="7019"/><span>eile gurab bríogh éigin bhíos a gcoimhideacht chumaisg na</span>
<lb n="7020"/><span>ndúileamh.  Mar an gcédna adubhairt drong eile gur substaint</span>
<lb n="7021"/><span>dheaghuilte an tuigse ghníomhach.  Drong eile gurab páirt</span>
<lb n="7022"/><span>nó cuid don tsubstaint dhiadha an t-anam tuigsioch.  Do mheas</span>
<lb n="7023"/><span>drong eile gurab as comhachta an adhbhair tairngthear é, agus</span>
<lb n="7024"/><span>atáid secta na bhfeallsamh gusan aimsir so do láthair comhconntrárdha</span>
<lb n="7025"/><span>agus sin dá chéile gurab uras disgiobal gach aoin díobh</span>
<lb n="7026"/><span>do chlaoidh, muna raibh solas an chreidimh aige.  Óir muna</span>
<lb n="7027"/><span>mbeith cuinneall an chreidimh ar lasadh go buan ar feadh an</span>
<lb n="7028"/><span>tsaoghuil, as mó iná sin go mór an seachrán do bheith orra.</span></p>
<lb n="7029"/>
<lb n="7030"/><p><span>Ar an adhbhar, do thaoibh an tsaoghuil, cionnas agus cad í an</span>
<lb n="7031"/><span>chríoch dochum a ndearnadh, an bhfuil gan tús gan deireadh,</span>
<lb n="7032"/><span>gurab roi-égsamhuil do labhradar.  Ar a shon sin ní bhfuair</span>
<lb n="7033"/><span>aoinneach dhíbh go fóill résúin dhaingne iná diongmhála, agus ní</span>
<lb n="7034"/><span>bhfuighe, réar féidir síordhuidheacht an tsaoghuil, a thionnsgnamh</span>
<lb n="7035"/><span>nó a chríochnughadh do chruthughadh go cinnte.  Óir</span>
<lb n="7036"/><span>as lór laige agus anbhfuinne na résún tug Aristotel ar an ní so, ar</span>
<lb n="7037"/><span>mhodh nárbh fhéidir leis na feallsuimh teacht a n-eólas críche fíre</span>
<lb n="7038"/><span>ghluasaicht na bhflaitheamhnas.</span></p>
<lb n="7039"/>
<lb n="7040"/><p><span>Ní lugha fós a gconntabhairt agus a n-ainbhfios ar nuimhir na</span>
<lb n="7041"/><span>n-aingeal nó na substainteadh deaghuilte.  Óir do mheas</span>
<lb n="7042"/><span>Aristotel gurbh ionann nuimhir na substainteadh sin na spéiridheadh,</span>
<lb n="7043"/><span>amhuil agus nach beith feidhm ar bith eile leó acht ar son</span>
<lb n="7044"/><span>ghluasachta na bhflaitheamhnas.  Ní gan chéill re rádha.  Bíodh</span>
<lb n="7045"/><span>go measmaoid nach raibhe cinnte dhe sin féin agus nach mó iná</span>
<lb n="7046"/><span>meas dobhí aige sin do bheith cruthamhuil.</span></p>
<lb n="7047"/>
<lb n="7048"/><p><span>Níor fhoillsighiodar fós ní ar bith fíre iná cinnte ar an adhradh</span>
<lb n="7049"/><span>diadha, go háiridhe ar an adhradh foirimleach; do bhrígh go</span>
<lb n="7050"/><span>(raibh) an chríoch fhíre 'na hainbhfios orra, níorbh fheas dáibh</span>
<lb n="7051"/><span>créd an onóir bá dleacht do thabhairt do Dhia re hadhradh</span>
<lb n="7052"/><span>foirimleach, ar mhodh gurab édrom égsamhuil do thráchtadar</span>
<lb n="7053"/><span>ar an gcúram atá ag Dia fá na créatúiribh, ionnas gurab roibheag</span></p>
</div>
<pb n="189"/>
<div><lb n="7054"/><p><span>an tarbha as féidir do bhuain as a sgreaptruibh dochum sábháil</span>
<lb n="7055"/><span>fhíre an duine.  Agus ní headh sin amháin acht as adhbhal an</span>
<lb n="7056"/><span>buaidhreadh táinic as égsamhlacht a n-opinion.  As ar follas</span>
<lb n="7057"/><span>nach bhfoghnann a tteagasg iná creideamh ar bith dár chumadar</span>
<lb n="7058"/><span>dochum an tséin shíordhuidhe d'fhagháil iná do shaothrughadh.</span>
<lb n="7059"/><span>Gidheadh, ní cóir tarcuisne iná neamhshuim do dhénamh d'éinní</span>
<lb n="7060"/><span>maith dá ndubhradar.  Óir bíodh nach lór iad leó féin, ar a shon</span>
<lb n="7061"/><span>sin as congnamh iad dochum easccairde an chreidimh do</span>
<lb n="7062"/><span>chlaoidh.</span></p>
<lb n="7063"/>
<lb n="7064"/><p><span>GURAB FALLSA NEAMHTHARBHACH TEAGUISG</span>
<lb n="7065"/><span>LUCHTA SGRÚDTHA NA RÉDLANN.</span></p>
<lb n="7066"/>
<lb n="7067"/><p><span>Caib. 3.</span></p>
<lb n="7068"/>
<lb n="7069"/><p><span>Do bhrígh go measaid an mhuinntir si iad féin d'áireamh ar</span>
<lb n="7070"/><span>na feallsaimh, ag meas gur leis an bhflaitheamhnas agus leis na</span>
<lb n="7071"/><span>rédlannuibh stiúrthar na neithe daonna sa, agus an flaitheamhnas</span>
<lb n="7072"/><span>do bheith 'na dhia aguinn (ionnas gur adhradar cuid do na</span>
<lb n="7073"/><span>seanuibh an ghrian, an ghealach, na plainéit agus iomadamhlacht</span>
<lb n="7074"/><span>na rédlann), foillseócham ré résúnaibh neartmhara gurab</span>
<lb n="7075"/><span>é so seachrán as mó do na seachránuibh, agus nach éidir do na</span>
<lb n="7076"/><span>corpuibh neamhdha bheith 'na gcúis ag na neithibh bheanas</span>
<lb n="7077"/><span>leis an tuigse dhaonna.</span></p>
<lb n="7078"/>
<lb n="7079"/><p><span>Ar tús, do bhrígh do réir oird na nádúire go stiúrthar na</span>
<lb n="7080"/><span>neithe íochtaracha leis na neithibh uachtaracha.  Sáraighidh</span>
<lb n="7081"/><span>ámh an tuigse na huile chorpa, an tan go bhfuil deaghuilte nó</span>
<lb n="7082"/><span>sgartha leis an gcorp.  Ar an adhbhar sin ní féidir leis na rédlannuibh</span>
<lb n="7083"/><span>bheith 'na gcúis ag na neithibh atá a ttimcheall</span>
<lb n="7084"/><span>na tuigse.</span></p>
<lb n="7085"/>
<lb n="7086"/><p><span>Arís, do chruthaigheadar na feallsaimh nach n-oibrigheann</span>
<lb n="7087"/><span>corp ar bith acht ré gluasacht.  Ar an adhbhar sin ní féidir</span>
<lb n="7088"/><span>leis na corpuibh neamhdha bheith dáríribh 'na gcúis ag na</span>
<lb n="7089"/><span>neithibh atá taobh amuich do ghluasacht, mar atáid na neithe</span>
<lb n="7090"/><span>bheanas leis an tuigse.  As follas an résún leis so an tráth</span>
<lb n="7091"/><span>chomhnuidheas an t-anam ó ghluasacht go ttig dochum bheith</span>
<lb n="7092"/><span>críonna eagnuidhe eólgasach.</span>
<lb n="7093"/></p>
</div>
<pb n="190"/>
<div><lb n="7094"/><p><span>Mar an ccédna muna n-oibrigheann an corp acht ré gluasacht,</span>
<lb n="7095"/><span>as éigin go ngluaistear an ní anna n-oibrigheann an corp.  As</span>
<lb n="7096"/><span>éigin gurab corp gach ní gluaistear, do réir mar chruthaigheas</span>
<lb n="7097"/><span>Aristotel.  Ar an adhbhar sin ó nach corp an tuigse agus nach</span>
<lb n="7098"/><span>cáilidheacht í atá ceanguilte d'ionstrumaint chorpardha, as ní</span>
<lb n="7099"/><span>doidhénta na coirp neamhdha d'oibriughadh isan tuigse.</span></p>
<lb n="7100"/>
<lb n="7101"/><p><span>Arís, as éigin na neithe do-níthear leis na gluasachtuibh</span>
<lb n="7102"/><span>neamhdha do bheith fá chumas na haimsire, as míosúr don</span>
<lb n="7103"/><span>chédghluasacht.  Mar sin ní bhfuilid na neithe thairngeas ón</span>
<lb n="7104"/><span>n-aimsir fá chumas fhlaitheamhnuis.  Tairngthear ámh an</span>
<lb n="7105"/><span>tuigse anna hoibriughadh ó aimsir agus ó áit; óir as é an t-ollradh</span>
<lb n="7106"/><span>nó an choitchinne, thairngeas ó aimsir agus ó áit, bhreathnuigheas.</span></p>
<lb n="7107"/>
<lb n="7108"/><p><span>Arís, ní oibrigheann ní ar bith tar thóruinn a ghnée féin.</span>
<lb n="7109"/><span>Gidheadh, oibrighidh an tuigse tar thóruinn gnée agus foirme gach</span>
<lb n="7110"/><span>coirp ghníomhaigh.  Atá iomorro foirm gach coirp adhbhardha,</span>
<lb n="7111"/><span>uathach; gidheadh, atá gné ag an tuigsin óna cosbóir féin, as ní</span>
<lb n="7112"/><span>ollradhach neamhadhbhardha.  Uime sin ní féidir lé corp ar</span>
<lb n="7113"/><span>bith ní do thuigsin léna fhoirm chorpardha féin.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="7114"/><span>sin as lugha iná sin fhédfaid an tuigse féin do gheineamhuin a</span>
<lb n="7115"/><span>ní eile.  Uime sin as follas as na résúnuibh si nach iad na rédlanna</span>
<lb n="7116"/><span>iná na coirp eile neamhdha as cúise dár ttuigse-ne.</span></p>
<lb n="7117"/>
<lb n="7118"/><p><span>Acht do bhrígh nach éidir oibriughadh ar ttuigse d'iomlánadh</span>
<lb n="7119"/><span>gan congnamh na gcáilidheachta corpardha, mar atá an gallradh,</span>
<lb n="7120"/><span>an mheabhair, an smuaineadh leanas ullmhughadh an choirp</span>
<lb n="7121"/><span>atá fá oibriughadh na bhflaitheamhnas, as éidir a rádha as sin</span>
<lb n="7122"/><span>ar mhodh éigin go neimhdhíreach go ccongnaid na coirp</span>
<lb n="7123"/><span>neamhdha, amhuil cúisi coitchionna nó ollradhacha, leis an tuigse.</span>
<lb n="7124"/><span>Óir do-chímíd coimpléix égsamhla agus ullmhughadh coirp ag na</span>
<lb n="7125"/><span>daoinibh as égsamhlacht oibrighthe na gcorp n-uachtarach, as a</span>
<lb n="7126"/><span>bhfaghann oibriughadh na tuigse congnamh nó toirmeasg.  Ar</span>
<lb n="7127"/><span>a shon sin ní hiontugtha ar aonchor cúis ar ttuigse iná ar</span>
<lb n="7128"/><span>ttoile iná stiúradh na neithe daonna sa do fhlaitheamhnas.</span>
<lb n="7129"/><span>Mar bhús follas as na résúnuibh si síos.</span></p>
<lb n="7130"/>
<lb n="7131"/><p><span>Ar tús, do bhrígh gurab as breathnughadh na tuigse dothig</span>
<lb n="7132"/><span>go neimhmheadhónach an n-uile ghníomh ag ar ttoil.  Óir as</span>
<lb n="7133"/><span>í an mhaith iarna tuigsin as cospóir don toil.  Mar sin ní</span></p>
</div>
<pb n="191"/>
<div><lb n="7134"/><p><span>féidir lé an t-olc do thogha muna ttéidh breitheamhnas na</span>
<lb n="7135"/><span>tuigse ar seachrán a ttimcheall an adhbhair.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="7136"/><span>sin ó nach í flaitheamhnas, do réir mar adubhramar cheana, as</span>
<lb n="7137"/><span>cúis dár ttuigse, ní bá féidir lé bheith 'na cúis ag togha ar ttoile.</span></p>
<lb n="7138"/>
<lb n="7139"/><p><span>Arís, as go nádúrtha theagmhas gach oibriughadh dá ndénuid</span>
<lb n="7140"/><span>na coirp uachtaracha isna neithibh íochtaracha sa, an tan go</span>
<lb n="7141"/><span>bhfuilid na neithe íochtaracha sa ó nádúir fúthaibh.  Ar an</span>
<lb n="7142"/><span>adhbhar sin dámadh ó oibriughadh na gcorp n-uachtarach do</span>
<lb n="7143"/><span>thiocfadh togha ar ttoile, ní go toileamhuil do-gébhthaoi an</span>
<lb n="7144"/><span>togha sin acht go nádúrtha.  Acht as follas go bhfuil so neamhoireamhnach;</span>
<lb n="7145"/><span>do bhrígh na neithe do-níthear go nádúrtha go</span>
<lb n="7146"/><span>ttairngthear gusan gcrích iad ré meadhónuibh cinnte, ionnas</span>
<lb n="7147"/><span>gurab ar énmhodh amháin do-níthear iad do ghnáth, óir atá</span>
<lb n="7148"/><span>an nádúir cinnte dochum éinní amháin; gidheadh, as ar shlighthibh</span>
<lb n="7149"/><span>égsamhla thrialluid na toghtha daonna ar an gcrích isna</span>
<lb n="7150"/><span>neithibh mórálta agus ealadhanta.  Arís, do bhrígh na neithe</span>
<lb n="7151"/><span>theagmhas go nádúrtha go mbíd díreach do shíor, gidheadh,</span>
<lb n="7152"/><span>dochímid a chonntráir sin go laéthamhuil isna neithibh</span>
<lb n="7153"/><span>daonna.  Arís, as gnáth na neithe atá d'aoinghné do bheith</span>
<lb n="7154"/><span>cosmhuil ré chéile isna hoibreachuibh leanas nádúir na gnée sin;</span>
<lb n="7155"/><span>óir as ar énmhodh amháin do-níd na huile smólaigh a nead;</span>
<lb n="7156"/><span>mar an gcédna tuigidh an n-uile dhuine na cédthúis atá feasach ó</span>
<lb n="7157"/><span>nádúir.  Gidheadh, atáid na toghtha daonna roi-égsamhuil roi-égcosmhuil</span>
<lb n="7158"/><span>ré chéile, óir ní hí an nádúir leanuid acht saoirse</span>
<lb n="7159"/><span>na toile.  Arís, ní a leith an duine do cuirfídh na subháilceadha</span>
<lb n="7160"/><span>iná na dubháilceadha acht a leith na nádúire, ionnas gurab</span>
<lb n="7161"/><span>díomhaoin gach comhuirle agus gach cúram daonna, madh as fíor</span>
<lb n="7162"/><span>an ní sin.</span></p>
<lb n="7163"/>
<lb n="7164"/><p><span>Arís, dochum fillte ar an gcúis phrionnsapálta, ní shíneann</span>
<lb n="7165"/><span>bríogh ghníomhach ar bith í féin dochum na neithe atá ós ciond</span>
<lb n="7166"/><span>gnée agus nádúire an ghníomhaigh.  Gidheadh, éirghidh an toil agus</span>
<lb n="7167"/><span>an tuigse ós cionn an n-uile ghnée corpardha; óir amhuil tuigmíd</span>
<lb n="7168"/><span>na neithe ollradhacha nó coitchionna, as mar an gcédna</span>
<lb n="7169"/><span>ghrádhaigheas an toil an mhaith ollrach nó choitchionn.</span></p>
<lb n="7170"/>
<lb n="7171"/><p><span>Mar an gcédna as éigin comhthrom agus cosmhuileacht do bheith</span>
<lb n="7172"/><span>ag na meadhónuibh leis an gcrích; acht as dochum an tséin</span>
<lb n="7173"/><span>shíordhuidhe hordaighear na gníomhartha daonna amhuil</span>
<lb n="7174"/><span>dochum críche déighionaigh.  Agus ní a maith chorpardha ar bith</span></p>
</div>
<pb n="192"/>
<div><lb n="7175"/><p><span>choimhsheasas an sén sin acht a cceangal an anma ré Dia,</span>
<lb n="7176"/><span>sháraigheas cumas na n-uile chorp.  Ar an adhbhar sin ní</span>
<lb n="7177"/><span>féidir leis na corpuibh neamhdha bheith 'na ccúis go díreach dár</span>
<lb n="7178"/><span>ttogha.</span></p>
<lb n="7179"/>
<lb n="7180"/><p><span>Tar a cheann sin bíodh nach iad as cúis go díreach dár ttogha,</span>
<lb n="7181"/><span>do-bheirid ócáid go neimhdhíreach dár ttogha, óir an mhéid</span>
<lb n="7182"/><span>go nglacaid ar gcoirp a n-oibriughadh, claonaid ar n-inntinn</span>
<lb n="7183"/><span>dochum neithe égsamhla.  Gidheadh, as féidir leis an duine</span>
<lb n="7184"/><span>réna thoil shaoir gach uair as mian leis cur a n-aghaidh an</span>
<lb n="7185"/><span>oibrigh sin.  Mar sin ní ón bhflaitheamhnas tig stiúradh na</span>
<lb n="7186"/><span>ngníomhartha daonna acht ón toil shaoir agus ón gcúram diadha.</span>
<lb n="7187"/><span>Uime sin ní féidir leis an bhflaitheamhnas iná leis (na) rédlannuibh</span>
<lb n="7188"/><span>bheith 'na ndia iná 'na ndée; óir mar as é Dia as cédchúis do na</span>
<lb n="7189"/><span>huilibh, as uaidhe féin atá 'na chúis aca agus ní go teagmhaisioch.</span></p>
<lb n="7190"/>
<lb n="7191"/><p><span>Acht do bhrígh go measuid iomad daoine go bhfuil anam isna</span>
<lb n="7192"/><span>corpuibh neamhdha, adeirid nach n-oibrigheann an flaitheamhnas</span>
<lb n="7193"/><span>annar ttuigse uaithe féin go díreach, acht an mhéid go ngluaistear</span>
<lb n="7194"/><span>ar ttuigse léna hanam, óna bhfuil bríogh agus neart aice oibriughadh</span>
<lb n="7195"/><span>annar n-anmannuibh-ne.  Foillseócham fós go bhfuil so a bhfad</span>
<lb n="7196"/><span>ón n-uile résún.  Óir ní féidir an ní dochum nach roicheann</span>
<lb n="7197"/><span>gníomh na hionnstrumuinte do dhénamh leis an ionnstrumuint.</span>
<lb n="7198"/><span>Ní roicheann ámh gníomh an choirp claochlódh nó malairt na</span>
<lb n="7199"/><span>tuigse iná na toile acht go teagmhaisioch.  Ar an adhbhar sin</span>
<lb n="7200"/><span>ní féidir le hanam an choirp neamhdha - madh atá anam aige -</span>
<lb n="7201"/><span>oibriughadh isan tuigse agus isan toil re gluasacht a choirp.</span></p>
<lb n="7202"/>
<lb n="7203"/><p><span>Arís, dá n-oibrigheadh an t-anam neamhdha ní ar bith annar</span>
<lb n="7204"/><span>n-anmannuibh-ne ré gluasacht na gcorp, níorbh fhéidir an t-oibriughadh</span>
<lb n="7205"/><span>sin do theacht go soiche ar n-anam-ne acht re claochlódh</span>
<lb n="7206"/><span>ar gcoirp; óir ní oibrigheann acht tré mheadhón an chuirp.  Ar an</span>
<lb n="7207"/><span>adhbhar sin ní hé as cúis dár ngníomharthuibh acht amháin go</span>
<lb n="7208"/><span>teagmhaisioch, do bhrígh go ndéntar ní do láthair don tuigse,</span>
<lb n="7209"/><span>(trésan gcédfadh) madh olc maith é, tré bhríogh na gcorp neamhdha,</span>
<lb n="7210"/><span>iar gclaochlódh ar gcorp-ne, nó corp nádúrtha eile, ghluaisios an toil</span>
<lb n="7211"/><span>dochum na maithe do leanmhuin agus dochum an oilc do sheachna.</span>
<lb n="7212"/><span>Gidheadh, as go saor do-ní an toil sin; óir an mhéid go mbean</span>
<lb n="7213"/><span>ré freacar an ghníomha, atá ar cumas na toile a ghabháil nó a</span>
<lb n="7214"/><span>dhiúltamh; agus an mhéid go mbean ré gné an ghníomha, as féidir</span></p>
</div>
<pb n="193"/>
<div><lb n="7215"/><p><span>lé an mhaith curthar ós a comhair ré brígh na gcorp neamhdha</span>
<lb n="7216"/><span>do leanmhuin nó do sheachna, an tan nach éidir leis an maith</span>
<lb n="7217"/><span>sin bheith acht 'na maith chorpardha nó uathach.  Agus dá mbeith</span>
<lb n="7218"/><span>fós 'na maith choitchinn, atá an toil saor ré smuaineadh air nó</span>
<lb n="7219"/><span>gan smuaineadh.  As ar follas gurab é an duine as maighistir</span>
<lb n="7220"/><span>ar a ghníomharthuibh féin agus nach ón bhflaitheamhnas tig stiúradh</span>
<lb n="7221"/><span>na beathadh daonna.  Ar an adhbhar si ní Dia an flaitheamhnas</span>
<lb n="7222"/><span>iná anam flaitheamhnuis, do bhrígh gurab cúis uaidhe féin Dia;</span>
<lb n="7223"/><span>uime sin as díomhaoin an t-adhradh beirthear don ghréin, don</span>
<lb n="7224"/><span>ghealaigh, do na rédlannuibh, nó do na créatúiribh eile.  Óir</span>
<lb n="7225"/><span>as ar son an duine do-rinneadh iad sin agus na huile choirp eile.  Agus</span>
<lb n="7226"/><span>mar sin ní cóir dhó neithe as ísle agus as anuaisle iná é féin d'adhradh.</span>
<lb n="7227"/><span>As ar follas díomhaoineas luicht sgrúdtha na rédlann, mheasas</span>
<lb n="7228"/><span>stiúradh na neithe daonna sa do mhaoidheamh ar an bhflaitheamhnas,</span>
<lb n="7229"/><span>agus réar mian gníomhartha na ndaoineadh do riaghladh</span>
<lb n="7230"/><span>as coimhéd na rédlann.</span></p>
<lb n="7231"/>
<lb n="7232"/><p><span>Arís, atá dream eile don mhuinntir si as mó as críostaidhthe</span>
<lb n="7233"/><span>ó ainm iná ó ghníomh thairgeas díomhaoineas na healadhna sa</span>
<lb n="7234"/><span>na nélladóireachta d'fholach ré fáithleithsgéluibh, ag rádha</span>
<lb n="7235"/><span>gurab fíor nach bhfuil an tuigse iná an toil shaor fá stiúradh</span>
<lb n="7236"/><span>an fhlaitheamhnuis go díreach acht fá riaghladh Dé amháin;</span>
<lb n="7237"/><span>ar a shon sin, do bhrígh go bhfuilid go teagmhaisioch fá chumas</span>
<lb n="7238"/><span>an fhlaitheamhnais agus gurab í an chuid chédfadhach nach mór</span>
<lb n="7239"/><span>leanuid na huile dhaoine, measuid go baoth go rémhfhaicid féin na</span>
<lb n="7240"/><span>neithe atá ré teacht, agus gur féidir leó féin leigheas do thabhairt do</span>
<lb n="7241"/><span>na daoinibh ré seachónuid na hoilc atá chugtha, agus mar sin aradhna</span>
<lb n="7242"/><span>na neithe daonna do stiúradh.  Óir adeirid gurab tré oibriughadh</span>
<lb n="7243"/><span>an fhlaitheamhnuis stiúras Dia na neithe íochtaracha sa an tan</span>
<lb n="7244"/><span>oibrigheas isna dara cúisibh.  Gidheadh, as mór do mealladh iad</span>
<lb n="7245"/><span>isan daillbhreitheamhnas so, óir as é ní do-níd, an t-adhradh</span>
<lb n="7246"/><span>dleaghar do mhórdhacht Dé do thabhairt do na créatúiribh, agus ar</span>
<lb n="7247"/><span>mealladh na ndaoine réna -asarlaigheacht diabluidhe, tairgid</span>
<lb n="7248"/><span>nísa mhó do ghéilleamh agus d'onóir do thabhairt don fhlaitheamhnas</span>
<lb n="7249"/><span>iná don Choimdhe chomhachtach, ag meas nach déntar ní ar bith</span>
<lb n="7250"/><span>acht ré congnamh agus ré cumas an fhlaitheamhnuis, agus, nías measa</span>
<lb n="7251"/><span>iná sin, go ttairgid an seachrán diablaidhe sin do chur a n-umhail</span>
<lb n="7252"/><span>do na daoinibh eile.</span></p>
<lb n="7253"/>
<lb n="7254"/><p><span>As maith an comhardha ar dhíomhaoineas agus ar dhíth céille</span>
<lb n="7255"/><span>na nélladóireachta agus ar nach fiú í ainm ealadhna iná ceirde do</span>
<lb n="7256"/><span>thabhairt uirre gur mheasad na feallsaimh oirdhearca gur mhó</span></p>
</div>
<pb n="194"/>
<div><lb n="7257"/><p><span>bá cúis mhagaidh nó fanámhuid í iná cúis ar cóir tráchtadh;</span>
<lb n="7258"/><span>do bhrígh an tan do thráchtsad ar gach uile chuid don fheallsa nár</span>
<lb n="7259"/><span>bheanadar leis an nélladóireacht.  Agus bíodh gur sgríobh Pláto</span>
<lb n="7260"/><span>agus Aristotel go rodhúthrachtach ar fhlaitheamhnas agus ar na</span>
<lb n="7261"/><span>rédlannuibh, ar a shon sin ní bhfuil énfhocal ar feadh a leabhar ar</span>
<lb n="7262"/><span>réimhfhios na neithe atá re teacht.  Ní go deimhin nach léigfedís</span>
<lb n="7263"/><span>lucht grionnsgrúdtha na nádúire tharsa dá mbeith a fhios aca gomadh</span>
<lb n="7264"/><span>éidir leó ar énmhodh teacht anna eólas.  Agus ní hé sin amháin acht</span>
<lb n="7265"/><span>cruthaighidh Aristotel agus na feallsaimh oirdhearca eile nach</span>
<lb n="7266"/><span>féidir eólas iná ealadha d'fhagháil ar an mbeith chinneamhnaigh,</span>
<lb n="7267"/><span>ar an gcinneamhuin, ar an bhfortún iná ar na neithibh teagmhaisiocha</span>
<lb n="7268"/><span>atá re teacht, ar a ttráchtann do ghnáth an fháidhnélladóireacht</span>
<lb n="7269"/><span>sa, do bhrígh nach bhfuil cúisi cinnte aca acht</span>
<lb n="7270"/><span>cúisi neimhchinnte agus doichríochnaigh.</span></p>
<lb n="7271"/>
<lb n="7272"/><p><span>Arís, as annsa ní féin nó anna chúis haitheantar na neithe</span>
<lb n="7273"/><span>atá ré teacht.  Gidheadh, ní féidir dhúinne na neithe teagmhaisiocha</span>
<lb n="7274"/><span>atá ré teacht d'aithne anna gcúis iná inntibh féin</span>
<lb n="7275"/><span>an tan nach bhfuilid ann go fóill.  Óir as uime adeirthear a</span>
<lb n="7276"/><span>mbeith teagmhaisioch, do bhrígh gurab féidir léna gcúis go saor a</span>
<lb n="7277"/><span>ttabhairt dochum soluis nó gan a ttabhairt, go mórmhór na neithe</span>
<lb n="7278"/><span>atá ar chumas na toile saoire.  Leanaidh ar an adhbhar sin nach</span>
<lb n="7279"/><span>féidir dhúinn ar aonmhodh a bhfios do bheith aguinn.</span></p>
<lb n="7280"/>
<lb n="7281"/><p><span>Arís, bíodh gomadh éidir ar mhodh éigin fios na neithe atá</span>
<lb n="7282"/><span>ré teacht go teagmhaisioch d'fhagháil, do bhrígh gurab í an</span>
<lb n="7283"/><span>fhlaitheamhnas as cúis ollradhach nó comhchoitchionn do na</span>
<lb n="7284"/><span>héifeachtuibh íochtaracha sa (agus ní as fios na rédlann, mar</span>
<lb n="7285"/><span>adeirid go leamh na nélladóireadha).  Gidheadh, do réir mar</span>
<lb n="7286"/><span>admhaid na huile fheallsaimh, ní féidir dúinn fios fíre éifeachta</span>
<lb n="7287"/><span>speisialta ar bith d'fhághuil go cinnte as breathnughadh na</span>
<lb n="7288"/><span>cúisi coitchinne.  As uime sin nach dearcuid na leagha eólgasacha,</span>
<lb n="7289"/><span>ag cuartughadh chúise na n-easláinteadh, ar ghluasachtuibh</span>
<lb n="7290"/><span>na gealaighe nó na bpláinéd amháin, acht nísa mhó ar</span>
<lb n="7291"/><span>ullmhughadh an choirp, ar na cúisibh speisialta agus fogasa óna</span>
<lb n="7292"/><span>ttig beagnach do ghnáth na héifeachta sin.  Ar an adhbhar sin</span>
<lb n="7293"/><span>ní bhfuil acht díomhaoineas, díth céille agus seachrán fádha a</span>
<lb n="7294"/><span>réimhfhios na neithe teagmhaisiocha atá ré teacht go neimhchinnte,</span>
<lb n="7295"/><span>nó atá ar chumas na toile saoire, nó chúisi eile nach</span></p>
</div>
<pb n="195"/>
<div><lb n="7296"/><p><span>bhfuil cinnte ar cheachtar don dá thaoibh, agus as féidir do thoirmeasg</span>
<lb n="7297"/><span>nó do mhalairt ar mhodhuibh dofhaisnéidhe, d'fhagháil</span>
<lb n="7298"/><span>as maodhughadh na rédlann.</span></p>
<lb n="7299"/>
<lb n="7300"/><p><span>Arís, as uras dúinn an ní adeirid na nélladóireadha do shénamh,</span>
<lb n="7301"/><span>.i. cáilidheachta égsamhla do bheith díleas ag cotuibh égsamhla</span>
<lb n="7302"/><span>an fhlaitheamhnuis agus bríogha égsamhla contrárdha dá chéile</span>
<lb n="7303"/><span>do bheith innte.  Óir as eadh adeir an chuid as ordhraice do na</span>
<lb n="7304"/><span>feallsuimh, do thairg ré hiomad saothair agus díthchill dísligheachta</span>
<lb n="7305"/><span>an fhlaitheamhnuis do lorgaireacht, nach n-oibrigheann sí isna</span>
<lb n="7306"/><span>neithibh íochtaracha sa acht réna solas agus réna gluasacht, .i.</span>
<lb n="7307"/><span>réna solas mar cháilidheacht díleas atá sgartha ar feadh an</span>
<lb n="7308"/><span>fhlaitheamhnuis go hiomlán, agus réna gluasacht, an mhéid gurab</span>
<lb n="7309"/><span>í an ghluasacht sin as ionnstrumuint don chédoibrighidh nó</span>
<lb n="7310"/><span>don chédchúis, nach n-oibrigheann muna ngluaistear í leis an</span>
<lb n="7311"/><span>oibrighe phrionnsapálta.  Measuid as so égsamhlacht na neithe</span>
<lb n="7312"/><span>theagmhas fá spéir na gealaighe do fhrémhughadh ó dhá ní:</span>
<lb n="7313"/><span>ar tús, ó égsamhlacht ghluasachta agus soluis an fhlaitheamhnuis;</span>
<lb n="7314"/><span>arís, ó adhbhar égsamhuil agus ó ullmhughadh na n-oibrigheach</span>
<lb n="7315"/><span>n-aonaránach nó speisialta.  Gidheadh, ní lór sin dochum na</span>
<lb n="7316"/><span>n-éifeacht féin d'aithne, do bhrígh nach bhfuil an solas iná an</span>
<lb n="7317"/><span>ghluasacht acht 'na gcúise coitchionna agus nach mó iná égsamhlacht</span>
<lb n="7318"/><span>choitchionn nó dhorcha na n-éifeacht chiallaigheas a n-égsamhlacht-san.</span>
<lb n="7319"/><span>Ar an adhbhar sin as riachtanas eólas na ngníomhach</span>
<lb n="7320"/><span>speisialta agus ullmhughadh an adhbhair d'fhagháil.  Agus fós iar</span>
<lb n="7321"/><span>bhfagháil a bhfeasa sin, ní bá léir dhúinn na héifeachta teagmhaisiocha</span>
<lb n="7322"/><span>atá ré teacht, go mórmhór atá fá chumas na toile</span>
<lb n="7323"/><span>saoire; féch an lugha iná sin as eólas na rédlann?</span></p>
<lb n="7324"/>
<lb n="7325"/><p><span>Arís, bíodh go mbeithdís dísligheachta égsamhla isan bhflaitheamhnas,</span>
<lb n="7326"/><span>ar a shon sin nírbh fhéidir leis na nélladóireadhuibh</span>
<lb n="7327"/><span>fios na neithe teagmhaisiocha atá ré teacht d'fhághuil as sin,</span>
<lb n="7328"/><span>do bhrígh an tan go bhfuilid cúisi speisialta na n-éifeacht a</span>
<lb n="7329"/><span>bhfogas, ní bhfuil dá fhad dá bhfuilid ón éifeacht chédna nach</span>
<lb n="7330"/><span>móide atáid 'na ccúise coitchionna.  Ar an adhbhar sin ó as faide</span>
<lb n="7331"/><span>an flaitheamhnas agus na rédlanna ó na neithibh íochtaracha sa iná</span>
<lb n="7332"/><span>na dúile agus na cúise nádúrtha íochtaracha, as follas gurab coitchinne</span>
<lb n="7333"/><span>mar chúise na cáilidheachta égsamhla sa an fhlaitheamhnais</span>
<lb n="7334"/><span>iná na cáilidheachta atá faoi an bhflaitheamhnas.</span>
<lb n="7335"/><span>Gidheadh, ní féidir linn teacht a n-eólas na n-éifeacht</span></p>
</div>
<pb n="196"/>
<div><lb n="7336"/><p><span>speisialta as breathnughadh na gcúise coitchionna amháin atá</span>
<lb n="7337"/><span>faoi an bhflaitheamhnas.  Óir ní féidir linn fios geineamhna an</span>
<lb n="7338"/><span>duine so nó an chrainn si d'fhagháil as bríogh gheineamhnach na</span>
<lb n="7339"/><span>n-ainmhinnteadh nó as bríogh dhúileamhanta na teine; ar an</span>
<lb n="7340"/><span>adhbhar sin as lugha iná sin as féidir dhúinn breitheamhnas</span>
<lb n="7341"/><span>do thabhairt ar na neithibh teaghmhaisiocha atá ré teacht as</span>
<lb n="7342"/><span>eólas an fhlaitheamhnuis nó na rédlann.</span></p>
<lb n="7343"/>
<lb n="7344"/><p><span>Arís, dá ndeónaighemís bríogha na rédlann bheith 'na gcúisi</span>
<lb n="7345"/><span>nías speisialta iná bríogha na ndúileamh agus na ccúise atá arna</span>
<lb n="7346"/><span>n-iadhadh faoi an spéir, ar a shon sin as roidhíomhaoin an</span>
<lb n="7347"/><span>nélladóireacht, do bhrígh gurab doidhénta do na daoinibh</span>
<lb n="7348"/><span>eólas bríogha na rédlann d'fhagháil an tan go bhfuilid (a bhfad)</span>
<lb n="7349"/><span>ón ccédfadh, óna ttionnsguin ar n-uile eólas.  Agus as maith an</span>
<lb n="7350"/><span>comhardha ar sin, mar adubhramar cheana, go rabhadar na</span>
<lb n="7351"/><span>bríogha sa 'na n-ainbhfios ar na feallsuimh dob ordhraice dá</span>
<lb n="7352"/><span>ttáinic riamh.  Agus ní headh sin amháin acht níorbh fhéidir leó</span>
<lb n="7353"/><span>theacht a n-eólas cháilidheacht agus eidirdhealughadh fíre iliomad</span>
<lb n="7354"/><span>neithe dá bhfuil faoi an bhflaitheamhnas agus ghlacmuid ré ar</span>
<lb n="7355"/><span>lámhuibh go laéthamhuil.  Féch an lugha iná sin as féidir leis</span>
<lb n="7356"/><span>na nélladóireadhuibh theacht a n-eólas bríogha agus cháilidheacht</span>
<lb n="7357"/><span>na rédlann atá go doichríochnuigh a bhfad ó ar ccédfadhuibh,</span>
<lb n="7358"/><span>an tan nach bhfuilid ionchomórtuis a n-inntleacht iná a n-eólas</span>
<lb n="7359"/><span>leis na feallsuimh ordhraice úd?  Arís, do bhrígh dá bhfaghdaois</span>
<lb n="7360"/><span>eólas ar na bríoghuibh agus ar na cáilidheachtuibh úd, níorbh</span>
<lb n="7361"/><span>fhéidir leó uaill do dhénamh as a nélladóireacht dhíomhaoin, ar</span>
<lb n="7362"/><span>an adhbhar nach féidir do na cúisibh speisialta atá faoi an</span>
<lb n="7363"/><span>bhflaitheamhnas bheith gan fáth, óir ní bhfuil ní ar bith díomhaoin</span>
<lb n="7364"/><span>asna neithibh nádúrtha.  Mar sin madh ruinntear na cáilidheachta</span>
<lb n="7365"/><span>speisialta isan bhflaitheamhnas agus gach cáilidheacht do bheith</span>
<lb n="7366"/><span>cinnte dochum éifeicht ar leith, mar atá cáilidheacht ar leith</span>
<lb n="7367"/><span>dochum an duine do gheineamhuin, agus cáilidheacht eile dochum</span>
<lb n="7368"/><span>na bó, as éigin annsin a admháil nach mó iná bríogh amháin</span>
<lb n="7369"/><span>atá ag na cúisibh atá faoi an bhflaitheamhnas an t-adhbhar</span>
<lb n="7370"/><span>do ullmhughadh, agus gurab iad bríogha na rédlann thairngeas</span>
<lb n="7371"/><span>foirm isan adhbhar.  Madh as mar sin atá, ní lór don nélladóir</span>
<lb n="7372"/><span>dearcadh ar an bhflaitheamhnas, do bhrígh go ttairngthear</span>
<lb n="7373"/><span>foirme égsamhla isan adhbhar do réir égsamhlacht an ullmhaigh</span>
<lb n="7374"/><span>bhíos air.  Óir muna bhfuil an t-adhbhar ullamh ní féidir lé</span>
<lb n="7375"/><span>bríogh na cúisi nádúrtha do tharruing ann.  Agus an tan gur féidir</span></p>
</div>
<pb n="197"/>
<div><lb n="7376"/><p><span>ullmhughadh an adhbhair do thoirmeasg ar iomad do mhodhuibh,</span>
<lb n="7377"/><span>gan chonntabhairt ní bá féidir leis an nélladóir eólas ar bith</span>
<lb n="7378"/><span>d'fhagháil ar na héifeachtuibh speisialta atá ré teacht go teagmhaisioch</span>
<lb n="7379"/><span>as radharc na spéire amháin.  Óir madh dhearcann</span>
<lb n="7380"/><span>ar an rédlainn agá bhfuil bríogh chinnte na caora do gheineamhain</span>
<lb n="7381"/><span>as an bhfíneamhuin, as cinnte gur féidir lé hiomad neithe an</span>
<lb n="7382"/><span>t-éifeacht sa do thoirmeasg, mar atá drochullmhughadh an</span>
<lb n="7383"/><span>adhbhair, nó daoine nó áirnéis dá milleadh, nó comhoibriughadh</span>
<lb n="7384"/><span>rédlainne eile dobhéradh iomad uisge nó tiormaigh lé.  Ar an</span>
<lb n="7385"/><span>adhbhar sin madh as mar sin atá an chúis isna neithibh nádúrtha,</span>
<lb n="7386"/><span>as mó iná sin bhús fallsa neimhchinnte breitheamhnas an nélladóir</span>
<lb n="7387"/><span>ar na neithibh bheanas leis an toil shaoir atá sochlaochlaidhthe</span>
<lb n="7388"/><span>somhalartach ar mhodhuibh dofhaisnéidhe.</span></p>
<lb n="7389"/>
<lb n="7390"/><p><span>Agas mar sin as follas (nach fá chumas) an fhlaitheamhnuis</span>
<lb n="7391"/><span>iná na rédlann atá stiúradh na ndaoineadh; nó madh atá ar</span>
<lb n="7392"/><span>énmhodh, nach mó iná go teagmhaisioch, agus sin féin an mhéid</span>
<lb n="7393"/><span>go bhfrémhuid ón gcúis choitchinn.  Agus an tan go malartar go</span>
<lb n="7394"/><span>laethamhuil opinion agus álgas na ndaoineadh leis an toil shaoir</span>
<lb n="7395"/><span>agus lé teagmhais doichríochnaigh na neithe, agus go bhfilltear na daoine</span>
<lb n="7396"/><span>go meinic óna gclaonadh agus ón rún bhíos fúthaibh, as roidhíomhaoin</span>
<lb n="7397"/><span>agus as cúis mhagaidh a rádha go mbeith an bheatha dhaonna</span>
<lb n="7398"/><span>arna stiúradh ré coimhéd na rédlann, go mórmhór do bhrígh</span>
<lb n="7399"/><span>go bhfuil an ealadha sa na nélladóireachta - madh as ceart</span>
<lb n="7400"/><span>ealadha do thabhairt uirre - 'na suidhe ar fhonndamuinntibh</span>
<lb n="7401"/><span>fallsa fírneimhchinnte.</span></p>
<lb n="7402"/>
<lb n="7403"/><p><span>Acht do bhrígh nach bean lé ar ccúis anois cathughadh a</span>
<lb n="7404"/><span>n-aghaidh an díomhaoinis si, as lór dhúinn an mhéid si do labhairt</span>
<lb n="7405"/><span>air.  Óir as lór dhúinn a chruthughadh gurab fallsa díomhaoin</span>
<lb n="7406"/><span>gach adhradh dár fríth agus dár féidir d'fhagháil don</span>
<lb n="7407"/><span>fhlaitheamhnas agus do na rédlannuibh.  Do sgríobh ámh iarla ordhraic</span>
<lb n="7408"/><span>ó intleacht agus ó ealadhuin darbh ainm Ioannes Picus Mirandulanus</span>
<lb n="7409"/><span>coimhgérchúisioch agus comhfoghlamtha agus sin a n-aghaidh na</span>
<lb n="7410"/><span>healadhna sa na nélladóireacht gurab follas dá gach aon léighfios</span>
<lb n="7411"/><span>a leabhar nach bhfuil acht cúis fochuidmhe agus fanámhuid isan</span>
<lb n="7412"/><span>nélladóireacht.</span>
<lb n="7413"/></p>
</div>
<pb n="198"/>
<div><lb n="7414"/><p><span>GURAB É CREIDEAMH NA N-IODHALADHARTHACH</span>
<lb n="7415"/><span>SECHT AS DÍOMHAOINE DO NA HUILIBH.</span></p>
<lb n="7416"/>
<lb n="7417"/><p><span>Caib. 4.</span></p>
<lb n="7418"/>
<lb n="7419"/><p><span>Do fhoillsigheamar creideamh na bhfeallsamh, do mheas Dia,</span>
<lb n="7420"/><span>.i. an chédchúis, d'adhradh, nach eadh amháin nach lór é</span>
<lb n="7421"/><span>dochum ar slánaighthe acht fós go bhfuil lán d'ainbhfios agas</span>
<lb n="7422"/><span>d'earráid, agus go bhfuil mar an gcédna an t-adhradh beirthear</span>
<lb n="7423"/><span>do na corpaibh neamhdha díomhaoin díthchéilligh; féch nach</span>
<lb n="7424"/><span>mó agus sin atá an t-adhradh beirthear do na hiodhaluibh, do</span>
<lb n="7425"/><span>dhealbhuibh cloch nó crann nó daoineadh nó ainmhinnteadh,</span>
<lb n="7426"/><span>iondamanta agus 'na dhíol fochuidmhe, magaidh agus fonámhuid?</span>
<lb n="7427"/><span>Agus ní mheasuim gur riachtanas dúinn duadh iná saothar do</span>
<lb n="7428"/><span>ghlacadh ré so do thaisbénamh, an tan go bhfuil follas don</span>
<lb n="7429"/><span>n-uile dhuine agá bhfuil a bheag do chéill nó do chríonnacht nach</span>
<lb n="7430"/><span>bhfuil leimhe as mó iná nías faide ó résún iná clocha, crainn nó</span>
<lb n="7431"/><span>neithe marbha domhothaighthe d'adhradh.  Agus do bhrígh nach</span>
<lb n="7432"/><span>riachtanas cathughadh a n-aghaidh gach neithe dhíobh fá leith,</span>
<lb n="7433"/><span>laibheóram ar na neithibh agá bhfuil sórt éigin cruthamhlacht.</span>
<lb n="7434"/><span>Óir measmaoid nach bhfuil buile nó mire as mó iná dealbha</span>
<lb n="7435"/><span>bodhra balbha d'adhradh.</span></p>
<lb n="7436"/>
<lb n="7437"/><p><span>Acht do bhrígh go n-abruid an mhuinntir thairgeas leisgél</span>
<lb n="7438"/><span>na meire so do ghabháil nach iad na neithe gan anam adhruid</span>
<lb n="7439"/><span>féin acht na dée chomhnuigheas ionnta, agus do-bheir freagra</span>
<lb n="7440"/><span>uatha, nó thaissealbhuid, amhuil adhramaoidne, na críostaidhthe,</span>
<lb n="7441"/><span>íomháigh Chríost agus na naomh, foillseócham fós gurab mallaighthe</span>
<lb n="7442"/><span>coirbthe crosta an t-adhradh tugthar leis na hiodhaladharthuibh</span>
<lb n="7443"/><span>do na substainntibh deaghuilte, ionnas tar (éis) gur labhramar</span>
<lb n="7444"/><span>ar na himlibh, go ttráchtmaois ar na meadhónuibh.  Óir atáid</span>
<lb n="7445"/><span>substainnteadha deaghuilte go meadhónach eidir Dhia agas</span>
<lb n="7446"/><span>an flaitheamhnas.</span></p>
<lb n="7447"/>
<lb n="7448"/><p><span>Do chéidneithibh, tuig nach eadh amháin (do réir mar do</span>
<lb n="7449"/><span>chruthaigheamar thuas) nach éidir toil an duine do ghluasacht</span>
<lb n="7450"/><span>leis an bhflaitheamhnas, iná léna hanam, réna congnamh féin,</span>
<lb n="7451"/><span>acht fós iná le substaint dheaghuilte, nó lé créatúir spioratálta</span>
<lb n="7452"/><span>dá uaisle, acht lé Dia amháin, ar mhodh gníomhaigh.  As</span></p>
</div>
<pb n="199"/>
<div><lb n="7453"/><p><span>amhlaidh tuigthear ní do ghluasacht ré ní oile ar mhodh gníomhaigh,</span>
<lb n="7454"/><span>an tan gluaistear uaidhe é amhuil ó thosach fhoirimleach.</span>
<lb n="7455"/><span>Mar sin adeirmíd nach éidir an toil do ghluasacht ó thosach</span>
<lb n="7456"/><span>fhoirimleach ar bith acht ó Dhia amháin, bíodh gurab éidir</span>
<lb n="7457"/><span>lé mórán do neithibh a gluasacht ar mhodh críche nó cosbóir.</span>
<lb n="7458"/><span>Óir as éidir lé mórán do neithibh corpardha agus spioradálta an</span>
<lb n="7459"/><span>toil do ghluasacht leis an maith nó an t-olc do thaisbénadh dhí,</span>
<lb n="7460"/><span>ar a shon (sin) ní chaill an toil go bráth a saoirsi acht bí do</span>
<lb n="7461"/><span>shíor 'na baintighearna ar a gníomharthuibh féin.  Agus ní mó iná</span>
<lb n="7462"/><span>ar mhodh críche atá an ghluasacht sin féin, ar mhodh nach</span>
<lb n="7463"/><span>cúis í go díleas acht ócáid do thogha na tola.  As follas ámh</span>
<lb n="7464"/><span>nach éidir lé ní ar bith an toil do ghluasacht ar mhodh gníomhaigh</span>
<lb n="7465"/><span>acht lé Dia amháin, ar an adhbhar amhuil agus atá a chlaonadh nó</span>
<lb n="7466"/><span>a álgas nádúrtha dochum a chríche dísle féin (san ní gan anam),</span>
<lb n="7467"/><span>mar an gcédna atá a claonadh agus a hálgas tuigsioch féin ag an toil</span>
<lb n="7468"/><span>dochum a críche dísle féin isan tsubstaint thuigsigh.  Gidheadh,</span>
<lb n="7469"/><span>as leis an tí amháin do chum nó do-righne an nádúir as éidir</span>
<lb n="7470"/><span>claonadh nádúrtha do thabhairt uadha.  As uime sin do chruthaigheadar</span>
<lb n="7471"/><span>na feallsaimh go ngluaistear na neithe troma agus édtroma</span>
<lb n="7472"/><span>leis an ní gheineas iad.  Ar an adhbhar sin as leis an tí amháin as</span>
<lb n="7473"/><span>cúis don nádúir thuigsigh bheanas an toil do ghluasacht dochum</span>
<lb n="7474"/><span>neithe éigin ar mhodh gníomhaigh.  As é Dia ámh as cúis don</span>
<lb n="7475"/><span>nádúir thuigsigh, do bhrígh nach as comhachta an adhbhair</span>
<lb n="7476"/><span>tig an t-anam tuigsioch acht óna chruthughadh amháin.  Ar</span>
<lb n="7477"/><span>an adhbhar ó as ionann ní do chruthughadh agus a dhénamh do</span>
<lb n="7478"/><span>neimhní, ní mó iná lé comhachta doichríochnaighthe as éidir a</span>
<lb n="7479"/><span>dhénamh, agus as é sin Dia, do-bheir ní headh amháin bríogh agus</span>
<lb n="7480"/><span>comhachta do na neithibh acht fós ruinneas oibriughadh orra.</span>
<lb n="7481"/><span>Amhuil iomorró agus geibhthear ord isna neithibh corpardha, mar</span>
<lb n="7482"/><span>an ccédna geibhthear ord as foirbhthe iná sin go mór isna neithibh</span>
<lb n="7483"/><span>spioradálta.  Gidheadh, as ón gcédghluasacht tig an n-uile</span>
<lb n="7484"/><span>ghluasacht isna neithibh corpardha; ar an adhbhar sin as ón</span>
<lb n="7485"/><span>gcédthoil, .i. ó Dhia, tig uile ghluasacht na tola isna neithibh</span>
<lb n="7486"/><span>spioratálta.  As ar follas gurab ó Dhia gluaistear an toil ar mhodh</span>
<lb n="7487"/><span>gníomhaigh agus críche; óir as éidir leis a gluasacht ar mhodh</span>
<lb n="7488"/><span>gníomhaigh go neimhmheadhónach, agus a gluasacht go meadhónach</span>
<lb n="7489"/><span>agus go neimhmheadhónach ar mhodh críche.  Ciabé dhíobh sin</span>
<lb n="7490"/><span>modh ar a ngluaisionn í, as cinnte nach go haimhdheónach</span>
<lb n="7491"/><span>ghluaisios, ar an adhbhar gurab do réir claonaidh nádúrtha a</span></p>
</div>
<pb n="200"/>
<div><lb n="7492"/><p><span>fhoirme ghluaisios Dia gach ní.  Ar an adhbhar sin as follas gurab</span>
<lb n="7493"/><span>é Dia amháin, as tosach amháin don n-uile thoil, as gluaisteóir agus</span>
<lb n="7494"/><span>as stiúraightheóir don chruinne dhomhanda, as cóir d'adhradh</span>
<lb n="7495"/><span>leis an adhradh as díleas dá mhórdhacht féin, dá ngoirthear latria.</span>
<lb n="7496"/><span>Óir bíodh gurab díol onóra agus reverens na créatúireadha eile, an</span>
<lb n="7497"/><span>mhéid go rannphártaighid do chosmhuileacht na diadhachta, as</span>
<lb n="7498"/><span>cédchúis do na huilibh, ní cóir ar aonchor adhradh latria, as díleas</span>
<lb n="7499"/><span>do Dhia amháin, do thabhairt dháibh.  Mar sin ní ceadaightheach</span>
<lb n="7500"/><span>sacrafís do dhénamh dháibh iná túis do losgadh acht do Dhia</span>
<lb n="7501"/><span>amháin, dá ttugann an creideamh críostaidhe adhradh latria;</span>
<lb n="7502"/><span>bíodh go n-onóraidh cuimhne na n-aingeal agus na naomh ag</span>
<lb n="7503"/><span>moladh Dé ina naomhuibh, ag tabhairt altughadh buídhe dhó</span>
<lb n="7504"/><span>fá mar do dháil go búidh beannaighthe a samhuil sin agus a gcommór</span>
<lb n="7505"/><span>do thromthabhartasuibh dá chréutúiribh féin.  Agus ní thugann</span>
<lb n="7506"/><span>onóir do na naomhuibh mar dhéibh acht mar cháirdibh Dé, ag</span>
<lb n="7507"/><span>iarraidh a gconganta, ionnas go n-eadarghuidhedís Dia ar ar</span>
<lb n="7508"/><span>son, agus go bhfaghdaois dúinn uadha an ní nach éidir linn d'fhagháil</span>
<lb n="7509"/><span>ré ar luaighidheacht féin.  Agus mar sin ní hindiommolta Dia go</span>
<lb n="7510"/><span>mórmhór do adhradh ar an modh so, agus onóir do thabhairt do</span>
<lb n="7511"/><span>na substaintibh beannaighthe deaghuilte, acht as naomhtha</span>
<lb n="7512"/><span>ceart lé dénamh.  Gidheadh, as roi-égcosmhuil leis so do-níd</span>
<lb n="7513"/><span>lucht adhartha na n-iodhal.  Óir as cinnte go n-ofráildís sácrafíseadha</span>
<lb n="7514"/><span>égsamhla d'iodhaluibh égsamhla agus go n-iarrdaois fios</span>
<lb n="7515"/><span>na neithe atá ré teacht orra; ní bheanas ré Dia amháin.</span></p>
<lb n="7516"/>
<lb n="7517"/><p><span>Acht dob éidir go bhfreagóradh neach éigin ag rádha, bíodh go</span>
<lb n="7518"/><span>n-ofráildís na sácrafíseadha sin do dhéibh égsamhla, gurab ar</span>
<lb n="7519"/><span>Dhia amháin do fhilldís a n-úidh agus a n-inntinn, ionnas go moladaois</span>
<lb n="7520"/><span>agus go n-adhradaois Dia isan tsubstaint spioradálta thaissealbhas</span>
<lb n="7521"/><span>an dealbh sin bhíd d'adhradh.  Agus dá n-admhamaois so</span>
<lb n="7522"/><span>féin, bíodh go bhfuil 'na ainbhfeas ar iomadamhlacht na</span>
<lb n="7523"/><span>bpobal n-ainbhfeasach, ar a shon sin ní bá éidir leó leisgél an</span>
<lb n="7524"/><span>iodhaladhraidh do ghabháil nach bhfuil díomhaoineach urchóideach,</span>
<lb n="7525"/><span>ar an adhbhar go ndiongnadaois iliomad do neithibh</span>
<lb n="7526"/><span>díomhaoine ba cúis sgige, agus dobhí contráir do dheighbhésuibh,</span>
<lb n="7527"/><span>in gach gnás agus gach ceirimonias dá gcleachtdaois a ttimcheall</span>
<lb n="7528"/><span>an adhraidh sin.  Agus dá ttairgdís a aithfear sin do thabhairt ar olc</span>
<lb n="7529"/><span>na ndrochdhaoineadh mallaighthe thruailligheas an t-adhradh,</span></p>
</div>
<pb n="201"/>
<div><lb n="7530"/><p><span>ní éidir gan brég fhollas do chur 'na leith, ar an adhbhar go raibhe</span>
<lb n="7531"/><span>an gnás sin dá choimhéd ar feadh an domhain fós ag daoinibh</span>
<lb n="7532"/><span>móra.</span></p>
<lb n="7533"/>
<lb n="7534"/><p><span>Acht bíodh go n-aidmheóchamaois an ní so féin, ní héidir leó</span>
<lb n="7535"/><span>a chosnamh ar énchor gurab deighspiorada na spiorada do</span>
<lb n="7536"/><span>adhradaois acht spiorada adhuathmhara deamhnuidhe.  Agus mar</span>
<lb n="7537"/><span>sin do-bheirdís a n-adhradh d'inntleachtuibh neamhordaighthe,</span>
<lb n="7538"/><span>contrárdha do Dhia, ann nárbh éidir Dia d'onórughadh iná</span>
<lb n="7539"/><span>d'adhradh.  Mar as uras d'fhoillsiughadh lé hiomad do résúnaibh.</span>
<lb n="7540"/><span>Ar tús, do bhrígh go mbean leis an tuigse chruthaighthe ordaighthe</span>
<lb n="7541"/><span>ní headh amháin í féin d'ullmhughadh dochum a cúisi agus</span>
<lb n="7542"/><span>onóir do thabhairt dá cúis acht fós na tuigseadha eile do</span>
<lb n="7543"/><span>dhíriughadh chuige sin do dhénamh, ionnas go bhfaghadh Dia</span>
<lb n="7544"/><span>glóir in gach ní, ó as é do-ní na huile isna huilibh.  Acht bíodh</span>
<lb n="7545"/><span>go ttiobhradaois a samhuil sin do spioraduibh iomad freagradh</span>
<lb n="7546"/><span>uatha, ar a shon sin níor theagaisgsiod ariamh an t-ord díreach</span>
<lb n="7547"/><span>ar a ttiobhradh neach a bheatha suas go ceart, iná an t-adhradh</span>
<lb n="7548"/><span>fíre as dleacht do Dhia, acht a chontráir, nó go háiridhe ag</span>
<lb n="7549"/><span>fulang dhroichbhés go lúthgháireach agas (ag) iarraidh dháibh</span>
<lb n="7550"/><span>féin na honóra bá dleacht do Dhia, ionnas go raibh an saoghal</span>
<lb n="7551"/><span>go hiomlán ar báthadh a n-aibhéis na seachrán, agus nach mór go</span>
<lb n="7552"/><span>raibh a bheag d'eólas ar Dhia.</span></p>
<lb n="7553"/>
<lb n="7554"/><p><span>Arís, ní bhean leis na deighspioraduibh an fuath iná an t-easccáirdeas</span>
<lb n="7555"/><span>d'oileamhuin iná do chaomhna, iná droichghníomhartha</span>
<lb n="7556"/><span>do dhénamh, iná a samhuil sin d'olcuibh do mhúnadh do na</span>
<lb n="7557"/><span>daoinibh.  Gidheadh, do iomchradaois na dée úd cuinntinn,</span>
<lb n="7558"/><span>ceannairrge, cogtha, naomhathais, agus gach col dá ghráineamhla do</span>
<lb n="7559"/><span>fhreacar 'na measg, agus iomad olc eile rothruaillighthe nach seanmóradaois</span>
<lb n="7560"/><span>bheith fallsa, ag gabháil ag ainbhfios na ndaoineadh;</span>
<lb n="7561"/><span>agus ní mó dobhíodh gráin aca ar na neithibh nárbh éidir lé deaghdhuine</span>
<lb n="7562"/><span>ar bith do chlos gan gráin agus uathbhás dá ghlacadh,</span>
<lb n="7563"/><span>ionnas go ttairngedís na daoine léna sompla básaightheach go</span>
<lb n="7564"/><span>seachrán romhallaighthe.</span></p>
<lb n="7565"/>
<lb n="7566"/><p><span>Mar an gcédna dá mbeith nach beith dúil ar bith iná taithneamh</span>
<lb n="7567"/><span>ag Dia a n-énadhradh ar a shon féin acht ar ar soin-ne,</span>
<lb n="7568"/><span>ionnas go ndéntaoi foirbhthe beannaighthe sind (Dia iomorro</span>
<lb n="7569"/><span>atá foirbhthe don n-uile thaoibh, ní bhfuil riachtanas aige ré</span>
<lb n="7570"/><span>ar maith-ne), as cóir dá gach tuigse ordaighthe dá bhfuil faoi</span></p>
</div>
<pb n="202"/>
<div><lb n="7571"/><p><span>Dhia, ionnas go ccuireadh í féin a n-oireamhuin dá hughdar, an</span>
<lb n="7572"/><span>mhaith chédna do shanntughadh don uile dhuine.  Uime sin dámadh</span>
<lb n="7573"/><span>spiorada maithe dée na n-iodhaladharthach, do thairgfedís na</span>
<lb n="7574"/><span>daoine do dhénamh cosmhuil leó féin a bhfoirbhtheacht.  Óir iomlánaidh</span>
<lb n="7575"/><span>agus foirbhthighidh gach uile chúis, an mhéid gurab éidir lé,</span>
<lb n="7576"/><span>tréna maith agus na foirbhtheacht, an t-éifeacht geintear uaithe, agus</span>
<lb n="7577"/><span>iarraidh gach ní foirbhthe (gach) ní oile do dhénamh cosmhuil</span>
<lb n="7578"/><span>leis féin.  Beanaidh ámh go mórmhór ré foirbhtheacht an duine</span>
<lb n="7579"/><span>fios agus eólas na neithe ndiadha.  Uime sin bá cóir do na spioraduibh</span>
<lb n="7580"/><span>maithe, trésan bhfios do-bheirdís uatha, na daoine do threórughadh</span>
<lb n="7581"/><span>go heólas foirbhthe na neithe diadha, agus a mhúnadh</span>
<lb n="7582"/><span>do na huilibh an t-aoinDia fíre, ó bhfuilid na huile, do ghuidhe,</span>
<lb n="7583"/><span>do ghrádhughadh agus d'iarraidh; ní nach dearnadar ar énchor.</span>
<lb n="7584"/><span>Acht sul táinic Críost dobhí an chruinne dhomhanda 'na suidhe i</span>
<lb n="7585"/><span>gceó roithiugh na bpeacadh agus an ainbhfis, go mórmhór arna</span>
<lb n="7586"/><span>múchadh a ndorchadas agus a sgáile an bháis ó eólas na neithe</span>
<lb n="7587"/><span>diadha, do bhrígh, an mhéid gurbh éidir leis na déibh úd, do</span>
<lb n="7588"/><span>thairngiodar na daoine ré iomad díomhaoineas agus brég ón Dia</span>
<lb n="7589"/><span>fíre; agus as mó go mór léighmíd do theagasg ar an airdDia fíre</span>
<lb n="7590"/><span>forórdha, ar na deighbhésuibh agus ar na neithibh bheanas leis an</span>
<lb n="7591"/><span>mbeathaidh bheannaighthe, i sgoltaibh na bhfeallsamh, .i.</span>
<lb n="7592"/><span>Phitagorais, Socrateis, Plato agus Aristotel, iná i</span>
<lb n="7593"/><span>tteampluibh na ndéeadh; agus dob ordhraice agus dob fhearr na</span>
<lb n="7594"/><span>feallsaimh do-geibhthí do-níodh neamhshuim do na neithibh sin iná na</span>
<lb n="7595"/><span>dée sin agus a sagarta, dobhíodh do shíor ag tabhairt aire don</span>
<lb n="7596"/><span>mhire dhíthchéillidhe sin.</span></p>
<lb n="7597"/>
<lb n="7598"/><p><span>Arís, dá mbeithdís 'na ndeighspiorada, do-dhéindís na daoine</span>
<lb n="7599"/><span>nísa chinnte don tsén agus don ghlóir shíordhuidhe iná do-righneadar;</span>
<lb n="7600"/><span>agus do thaisbénadaois an chríoch fhíre dháibh agus na</span>
<lb n="7601"/><span>subháilceadha tré a tteagar gusan tsén agus gusan nglóir suthain</span>
<lb n="7602"/><span>do na daoinibh, dobhí rochúramach, lán do chathughadh fá</span>
<lb n="7603"/><span>chonntabhairt an tséin sin agus na glóire.  Óir as d'fhiachuibh an</span>
<lb n="7604"/><span>deighspiorad ar a mbí cúram agus coimhéd an duine críoch na</span>
<lb n="7605"/><span>beatha daonna do mhúnadh dhó maraon leis na meadhónuibh</span>
<lb n="7606"/><span>agus leis na slighthibh tré a tteagar go Dia; nó nó bá roidhíomhaoin</span>
<lb n="7607"/><span>a stiúradh.  Óir madh do-ní an deaghdhuine féin an ní so, nach</span>
<lb n="7608"/><span>mó iná sin as cóir don deighspiorad a dhénamh?  Acht gidheadh,</span>
<lb n="7609"/><span>ní dhearnadar na spiorada úd an ní so, acht do líonadar croidhthe</span>
<lb n="7610"/><span>na ndaoine do chathughadh agus do chonntabhairt, ar mhodh go</span></p>
</div>
<pb n="203"/>
<div><lb n="7611"/><p><span>raibh an chríoch fhíre agus na meadhóin threóraigheas chuice 'na</span>
<lb n="7612"/><span>n-ainbhfios go hiomlán ar na daoinibh ria seanmóir agus ria tteacht</span>
<lb n="7613"/><span>Chríost, tug solas ar an bhfírinne do na huilibh.</span></p>
<lb n="7614"/>
<lb n="7615"/><p><span>Mar an gcédna ní bhfuil an deighspiorad brégach agus ní mheallann</span>
<lb n="7616"/><span>na daoine, do bhrígh gurab uilc do shíor an bhrég agus an mhealltóireacht.</span>
<lb n="7617"/><span>Acht as iomdha brég adubhradar na spiorada úd</span>
<lb n="7618"/><span>ina bhfreagarthuibh, agus as iomdha fós comhráidhte conntabhartha</span>
<lb n="7619"/><span>neimhchinnte do-righneadar, agus mar sin as roimhinic do mheallsad</span>
<lb n="7620"/><span>na daoine.  Ós a chionn sin an tan gur fhoillsigheamar cheana</span>
<lb n="7621"/><span>gurab lé Dia, agá bhfuil fios na n-uile ón tsíordhuidheacht,</span>
<lb n="7622"/><span>bheanas réimhfhios na neithe teagmhaisioch atá ré teacht,</span>
<lb n="7623"/><span>dámadh spiorada maithe iad súd, ní ghlacadaois dáibh féin</span>
<lb n="7624"/><span>ar énchor an ní as díleas do Dhia amháin.  Óir ní dhubhradar, ar</span>
<lb n="7625"/><span>nós (na) bhfáidheadh, ag so adeir an Tighearna, acht as dóibh</span>
<lb n="7626"/><span>féin do shealbhadaois réimhfhios na neithe nach ttáinig.  Agus an</span>
<lb n="7627"/><span>tan do thairgdís a thaisbénadh a mbeith réimhfheasach ar na</span>
<lb n="7628"/><span>neithibh sin, ní headh amháin go ndéindís égcóir ar an mórdhacht</span>
<lb n="7629"/><span>diadha ag filleadh na glóire bá dleacht di orra féin, acht fós do</span>
<lb n="7630"/><span>mhúchadaois na daoine a ngoire guairtill na n-ainbhfeas, asarluigheachta</span>
<lb n="7631"/><span>agus piseógadh an tan do chuirdís fá-deara ar na</span>
<lb n="7632"/><span>daoinibh dhul ar mire tré fhios díomhaoin do-gheibhdís as</span>
<lb n="7633"/><span>inneadh na n-ainmhinnteadh, ar a ndéntaoi sacrafís dóibh, nó</span>
<lb n="7634"/><span>as glór nó eitiol én, nó a samhuil sin do neithibh díthchéillidhe;</span>
<lb n="7635"/><span>neithe go deimhin ar a ccuirfedís deighspiorada toirmeasg.  As</span>
<lb n="7636"/><span>uras iomorro dá gach duine céillidhe ainbhfeas, earráid, urchóid</span>
<lb n="7637"/><span>agus díomhaoineas na neithe si do thuigsin.  Mar an gcédna do</span>
<lb n="7638"/><span>bhíodh fabhar ag na déibh sin ris an draoidheacht, anna ndéntar</span>
<lb n="7639"/><span>adhaltrannas agus dúnmharbhadh na neimhchiontach, a bhfaghuid</span>
<lb n="7640"/><span>drochdhaoine caomhna agus cumairce, agus anna ndéntar iomad</span>
<lb n="7641"/><span>mealltóireacht agus neithe oile roghráineamhla, ar a mbí gráin agus</span>
<lb n="7642"/><span>fuath ag deaghdhaoinibh subháilctheacha.  As ar éidir a dhearbhadh</span>
<lb n="7643"/><span>gur dhroichspiorada iad súd.</span></p>
<lb n="7644"/>
<lb n="7645"/><p><span>Arís, ní bhí dúil ná taithneamh ag deighspiorad ar bioth a</span>
<lb n="7646"/><span>gcruadháil; gidheadh, ní headh (amháin) go n-iarrdaois na</span>
<lb n="7647"/><span>spiorada úd fuil bheathadhach mbrúideamhuil d'ofráil dáibh</span>
<lb n="7648"/><span>féin ina sácrafísibh acht fós fuil dhaoineadh neimhchionntach,</span>
<lb n="7649"/><span>mar atá fuil bhuachall, chailíneadh agus ógh do dhortadh ré bás</span></p>
</div>
<pb n="204"/>
<div><lb n="7650"/><p><span>adhuathmhar do thabhairt dáibh; as ar marbhadh nuimhir</span>
<lb n="7651"/><span>dho-áirimhthe neimhchiontach, ris na haithribh do dhénamh</span>
<lb n="7652"/><span>sacrafís ar a gcloinn díleas féin.  Cá bhfuil cruadáil as mó iná</span>
<lb n="7653"/><span>an t-athair do bheith ag feólchasgairt a mheic nó a ingheine féin?</span>
<lb n="7654"/><span>Ionnas, ar sgrios a tteampla, tar éis an tsoisgéil do sheanmóradh</span>
<lb n="7655"/><span>leis na hapstaluibh, gur fríoth carn adhbhalmhór cnámh daoineadh</span>
<lb n="7656"/><span>móra agus beaga dá gach cinél anna soiléruibh a bhfolach.</span>
<lb n="7657"/><span>As comharrtha cinnte nár dhée iad acht deamhuin agus droichspiorada</span>
<lb n="7658"/><span>dobhí ag tabhairt áir na ndaoineadh.</span></p>
<lb n="7659"/>
<lb n="7660"/><p><span>Dob éidir linn fós uilc dhoichríochnuigh táinic as adhradh</span>
<lb n="7661"/><span>na n-iodhal d'áireamh; acht do bhrígh gur sgriosadh an seachrán</span>
<lb n="7662"/><span>so as an domhan ar fad ré tiodhlaicthibh dofhaisnéidhe ar</span>
<lb n="7663"/><span>tTighearna Íosa Críost, agus nach bhfuil 'na ainbhfeas ar aoinneach,</span>
<lb n="7664"/><span>measmaoid gurab lór an beagán so do labhairt a n-aghaidh</span>
<lb n="7665"/><span>an iodhaladhraidh, go mórmhór do bhrígh gur claoidheadh iad</span>
<lb n="7666"/><span>go fairsing leis na haithribh rofhoghlamtha táinic romhuinn.  Agus</span>
<lb n="7667"/><span>fós dá mbeithdís súd 'na ndée nach ttiocfadh ré Críost, dobhí</span>
<lb n="7668"/><span>'na dhuine, a n-adhradh agus a n-onóir do mhúchadh mar do-righne.</span></p>
<lb n="7669"/>
<lb n="7670"/><p><span>DO CHLAOIDH ASARLUIGHEACHTA AGUS AINCHRÍOSDAIDHEACHT</span>
<lb n="7671"/><span>AN CHINIDH IÚDAIDHE.</span></p>
<lb n="7672"/>
<lb n="7673"/><p><span>Caib. 5.</span></p>
<lb n="7674"/>
<lb n="7675"/><p><span>Do-chuaidh as solas an résúin nádúrtha comhmór agus sin ria</span>
<lb n="7676"/><span>tteacht Chríost, muna ttugadh ar tTighearna Íosa Críost féin</span>
<lb n="7677"/><span>furtacht don domhan chaillte, as beag nach beithdís na huile</span>
<lb n="7678"/><span>dhaoine nías broghaighe iná na beathadhaigh bhrúideamhla,</span>
<lb n="7679"/><span>an mhéid go bhfuilid nísa mhailísighe do urchóidiughadh agus</span>
<lb n="7680"/><span>nísa chlaoine agus nísa eólgasaighe ar iliomad peacadh n-égsamhuil</span>
<lb n="7681"/><span>do dhénamh.  Mar sin as follas an solas nádúrtha do bheith</span>
<lb n="7682"/><span>ro-anbhfann rolag muna bhfaghaidh congnamh nó furtacht</span>
<lb n="7683"/><span>ó ghrásuibh Dé.  Acht do bhrígh go ndearnadar iliomad drochúsáid</span>
<lb n="7684"/><span>do thiodhlacadh an tsoluis neamhdha, agus gurab iad na</span></p>
</div>
<pb n="205"/>
<div><lb n="7685"/><p><span>Iúdaidheadha as daingne chongbhas an seachrán so, tugam</span>
<lb n="7686"/><span>aghaidh ar n-arm orra agus foillseócham nach bhfuil a reacht ná</span>
<lb n="7687"/><span>a gcreideamh glacmhach ná taithneamhach ag Dia, acht go</span>
<lb n="7688"/><span>bhfuil dochrach díoghbhálach, agus gur mó chosnaid é lé míonáire</span>
<lb n="7689"/><span>mhailísigh agus lé dosmacht díthchéillidhe iná lé résún.  Óir bíodh</span>
<lb n="7690"/><span>go maoidhid go dána gurab ó Dhia dofuairsiod an Sein-Reacht,</span>
<lb n="7691"/><span>ar a shon sin as díomhaoin an teagasg milltear agus truaillighthear</span>
<lb n="7692"/><span>leis an drochthuigse chaim agus tarcuisnighthear leis an dobhuidheachas.</span>
<lb n="7693"/><span>Acht do bhrígh gurab san Messias, .i. i gCríost, ré a</span>
<lb n="7694"/><span>bhfuil súil aca do theacht, atá a n-uile dhóthchas, madh</span>
<lb n="7695"/><span>thaisbénamaoid an Messias sin do theacht cheana, agus gurab é</span>
<lb n="7696"/><span>Íosa Críost Nasarénach Mac Dé an tOngthach nó an Messias</span>
<lb n="7697"/><span>fíre adhramaid agus onóramaid, ní ba éidir leó a shénadh gurab</span>
<lb n="7698"/><span>ó Dhia atá ar gcreideamh agus gurab mór an t-ainbhfios agus an</span>
<lb n="7699"/><span>seachrán atá orra féin.  Bíodh iomorró gomadh lór do chruthughadh</span>
<lb n="7700"/><span>na fírinne si na résúin tugamar dháibh isan dara leabhar</span>
<lb n="7701"/><span>don obair si, do bhríogh munab é Íosa an tOngthach nó an Messias</span>
<lb n="7702"/><span>fíre, cia an Messias oile as mó iná é as éidir d'fhághuil, an tan</span>
<lb n="7703"/><span>nach éidir beatha as fearr iná reacht as naomhtha d'fhághuil</span>
<lb n="7704"/><span>iná an bheatha agus an reacht do theaguisgsion?  Ar a shon (sin)</span>
<lb n="7705"/><span>dochum go ttollamaois iad réna saighdibh féin, do-bhéram a</span>
<lb n="7706"/><span>sgrioptúireadha féin 'na n-aghaidh anuas, go hathchumair, do</span>
<lb n="7707"/><span>bhrígh gur thráchtadar daoine rofhoghlamtha - sa leabhair</span>
<lb n="7708"/><span>mhaireas anois san Eagluis - go dúthrachtach ar an gcúis si.</span>
<lb n="7709"/><span>Agas bíodh gomadh córa dhúinn siobhal ré résún iná ré hughdarrás</span>
<lb n="7710"/><span>isan gconnspóid so, ar a shon sin ní héidir linn résún do thabhairt</span>
<lb n="7711"/><span>'na n-aghaidh as daingne agus as neartmhaire iná na sgrioptúireadha</span>
<lb n="7712"/><span>dá gcreidid féin go neamhchonntabharthach do ghlacadh mar</span>
<lb n="7713"/><span>fhonndamuint fhoirtill 'na n-aghaidh.  Agus ní beag an tarbha</span>
<lb n="7714"/><span>thiocfas do na díchreidmheachuibh asta madh thuigid gur</span>
<lb n="7715"/><span>rémhaithrisiodh re tairngire chinnte an uiriod sin bliadhan</span>
<lb n="7716"/><span>roimh ré gach fearta agus gach móirghníomh dá ndearna Críost.</span>
<lb n="7717"/><span>Mar sin madh chuirmíd síos roimh ré poingc áiridhe admhas</span>
<lb n="7718"/><span>an cineadh Iúdaidhe féin agus atá follas uatha féin, as uras dúinn a</span>
<lb n="7719"/><span>chruthughadh gurab é Íosa Nasarénach do chrochadar na</span>
<lb n="7720"/><span>Iúdaidhe an Messias agus an tOngthach fíre do thairrngireadar na</span>
<lb n="7721"/><span>huile phátriarca agus fáidhe, agus do rémhchomharrthaigheadar ré</span>
<lb n="7722"/><span>iomad rúindiamhradh, agus re a raibhe súil aca.</span>
<lb n="7723"/></p>
</div>
<pb n="206"/>
<div><lb n="7724"/><p><span>Do chéidneithibh, as follas a measg na n-uile Eabhradhach</span>
<lb n="7725"/><span>gur gheall Dia dháibh isan sgrioptúir naomhtha slánaightheóir agus</span>
<lb n="7726"/><span>fáidh mór, ré a raibh súil aca bheith 'na rí orra; agus dobhí d'fhiachuibh</span>
<lb n="7727"/><span>orra a éisdeacht agus umhlughadh dhó isan uile ní.  Agus admhaid</span>
<lb n="7728"/><span>féin go huilidhe d'aoinmhéin an ní so go soiche an lá aniodh, agus</span>
<lb n="7729"/><span>atáid ag fuireach leis go bhfonn adhbhalmhór.  Ionnas go</span>
<lb n="7730"/><span>n-abair Maoise, Deuteron. 18, leis an bpobal: “Do-bhéra an</span>
<lb n="7731"/><span>Tighearna Dia fáidh mar meisi dhuit dot chineadh féin agus dot</span>
<lb n="7732"/><span>dhearbhbhráithribh; cluinfir é amhuil do iarruis ar do Dhia.”</span>
<lb n="7733"/><span>Agus adeir an Tighearna lé Maoise go grod 'na dhiaidh sin: “Dúiseócha</span>
<lb n="7734"/><span>meisi fáidh dáibh as lár a ndearbhbhráthar bhias cosmhuil leatsa;</span>
<lb n="7735"/><span>cuirfiod mo bhriathra féin ina bhél agus laibheóra leó an mhéid</span>
<lb n="7736"/><span>fhuaigeórad dó.  Gé bé ámh dhiúltfas na briathra laibheóras</span>
<lb n="7737"/><span>in m'ainm-si d'éisdeacht, do-dhénsa díoghaltas ann.”</span></p>
<lb n="7738"/>
<lb n="7739"/><p><span>As cinnte fós agus atá dearbhtha ag an ccineadh Iúdaidhe go</span>
<lb n="7740"/><span>huilidhe gur tairngireadh cáilidheachta agus coinghiolla an Mhessias</span>
<lb n="7741"/><span>nó Críost isna sgrioptúiribh naomhtha, a ndligheadh Maoise,</span>
<lb n="7742"/><span>isna fáidhibh agus isna salmuibh, .i. cia an áit, cia an aimsir, agus cia</span>
<lb n="7743"/><span>an treabh dá ngeinfidhe é, maraon leis an mbeathaidh, an</span>
<lb n="7744"/><span>teagasg, agus gach ní dár chóir dhó do dhénamh, agus mórán oile</span>
<lb n="7745"/><span>neithe bheanas leis an Messias amháin.</span></p>
<lb n="7746"/>
<lb n="7747"/><p><span>As follas mar an gcédna as leabhruibh dofhaisnéidhe go</span>
<lb n="7748"/><span>nglacann sgrioptúir naomhtha an tSein-Reachta an míniughadh</span>
<lb n="7749"/><span>sin, gurab d'Íosa Nasarénach do chrochadar na hEabhradhaigh</span>
<lb n="7750"/><span>oireas na huile choinghiolla agus comharrthadha bheanas leis an</span>
<lb n="7751"/><span>Messias fíre, ionnas nach bhfaghthar ní ar bith as dligheadh</span>
<lb n="7752"/><span>Maoise, as na fáidhibh agus as na salmuibh nach tteagann go ro-oireamhnach</span>
<lb n="7753"/><span>d'Íosa Críost.  Agus ní headh amháin go n-oireann</span>
<lb n="7754"/><span>go ro-uras agus go rothaithneamhach míniughadh agus ciall an tSein-Reachta</span>
<lb n="7755"/><span>do phearsain Íosa Nasarénaigh, acht fós oirid go ro-oireamhnach</span>
<lb n="7756"/><span>do na huile fheartuibh dá ndearnadh isan Eagluis</span>
<lb n="7757"/><span>iar mbás Íosa, ar mhodh, muna mbeith a fhios go rabhadar na</span>
<lb n="7758"/><span>fáidhe roisheana so ann, gurbh éidir leis na hEabhradhuibh atá</span>
<lb n="7759"/><span>sgapthaidhthe ar feadh na cruinne conntabhairt do dhénamh</span>
<lb n="7760"/><span>gurab iad na críostaidhthe do chum na neithe si, dochum a</span>
<lb n="7761"/><span>ccreidimh féin do dhaingniughadh ré hughdarrás fallsa cumtha.</span>
<lb n="7762"/></p>
</div>
<pb n="207"/>
<div><lb n="7763"/><p><span>Fiafraighim ar an adhbhar sin don chineadh Iúdaidhe, an é</span>
<lb n="7764"/><span>Íosa an Méssias fíre nó nach é?  Madh as é, créd an t-adhbhar</span>
<lb n="7765"/><span>nach leanuid é agus nach ndénuid críostaidhthe dhíobh féin, an</span>
<lb n="7766"/><span>tan go bhfuil d'fhiachuibh orra ó aithne Dé a éisteacht agus a</span>
<lb n="7767"/><span>leanmhuin?  Munab é Íosa an Messias fíre, tar éis gur gheall</span>
<lb n="7768"/><span>Dia go ccuirfeadh duine ronaomhtha chugtha, sa choinghiolla do</span>
<lb n="7769"/><span>chuir síos isan sgrioptúir naomhtha, agus gur fhógair do na huilibh</span>
<lb n="7770"/><span>géilleamh dhó, cionnas 'na dhiaidh sin do fhulaing na neithe</span>
<lb n="7771"/><span>si go hiomlán do choimhlíonadh a nduine oile?  Óir munab</span>
<lb n="7772"/><span>é Íosa an Messias ré a rabhadar ag fuireach go bhfonn comhmór</span>
<lb n="7773"/><span>agus sin, as éigin go n-aidmheóchuid aon do thrí neithibh dhúinn:</span>
<lb n="7774"/><span>óir nó ní raibhe a fhios ag Dia go raibhe an tÍosa (sa) ré teacht,</span>
<lb n="7775"/><span>ann gcoimhlíonfaidhe gach ar tairrngireadh ar an Messias;</span>
<lb n="7776"/><span>nó níorbh éidir leis a thoirmeasg, bíodh go raibhe a fhios aige;</span>
<lb n="7777"/><span>nó madh dob éidir leis a thoirmeasg, níorbh áil leis sin do dhénamh.</span>
<lb n="7778"/><span>Ciabé iomorro do na trí neithibh si chuirfid a leith Dé, ní héidir</span>
<lb n="7779"/><span>nach biaidh meas luicht mórbhuile orra.  Do bhrígh madh do</span>
<lb n="7780"/><span>bhí a fhios so aige, agus gurbh éidir leis a thoirmeasg, créd an t-adhbhar</span>
<lb n="7781"/><span>nárbh áil leis a thoirmeasg?  An mealltóir ar na daoinibh</span>
<lb n="7782"/><span>Dia?  Go deimhin ní héidir achmhusán do thabhairt oruinne</span>
<lb n="7783"/><span>na críostaidhthibh fán Íosa Nasarénach so as feartaighe</span>
<lb n="7784"/><span>iná na huile do leanmhuin, an tan nach tteaguid ráidhte na</span>
<lb n="7785"/><span>bhfáidheadh agus fioghrach an sgrioptúir naomhtha (d'aoinneach</span>
<lb n="7786"/><span>eile), agus nach éidir leó teacht coimhfíre agus comhoireamhnach agus theaguid</span>
<lb n="7787"/><span>d'Íosa.  Agus munab é Íosa an Messias, as díomhaoin súil do</span>
<lb n="7788"/><span>bheith léna aithearrach, an tan nach bhfuil acht leimhe mhór a</span>
<lb n="7789"/><span>chreideamh gurab éidir neach cosmhuil leis d'fhághuil.  Mar sin</span>
<lb n="7790"/><span>cuartaighedís go hiochtmhar an Sein-Reacht agus fearta agus móirghníomhartha</span>
<lb n="7791"/><span>Chríost agus a Eagluisi, agus féchdaois cad é an ní as mó as</span>
<lb n="7792"/><span>éidir leó do thabhairt don Messias sin re a bhfuil súil aca nach</span>
<lb n="7793"/><span>bhfaghthar nísa résúnta agus nísa iomláine a nÍosa Nasarénach,</span>
<lb n="7794"/><span>bíodh go ttiucfadh an Messias nuadh sin, mar adeiridsean.  Go</span>
<lb n="7795"/><span>dearbhtha muna mbeithdís iar ccruadhughadh agus iar gcalcughadh</span>
<lb n="7796"/><span>a bpeacadh an díchreidimh do thuigfedís gurab soilléire na neithe</span>
<lb n="7797"/><span>si iná an solas.</span></p>
<lb n="7798"/>
<lb n="7799"/><p><span>Arís, an tan go ndeachaidh an aimsir thoruinn fada ó shoin</span>
<lb n="7800"/><span>'gár tairngireadh teacht an Messias isan sgrioptúir naomhtha,</span>
<lb n="7801"/><span>agus nach facas aoinneach taobh amuich do Chríost dá n-oirid</span></p>
</div>
<pb n="208"/>
<div><lb n="7802"/><p><span>coinghiolla agus cáilidheachta an Messias, cia chuirfeas a</span>
<lb n="7803"/><span>gconntabhairt gurab é Íosa Nasarénach an Messias fíre?  Óir nó atá</span>
<lb n="7804"/><span>an sgrioptúir brégach, ní nach n-aidmheóchuid an cineadh</span>
<lb n="7805"/><span>Iúdaidhe ar énchor, nó ar n-admháil an sgrioptúir, as éigin</span>
<lb n="7806"/><span>mar an gcédna a admháil gurab é Íosa an Messias.  As follas</span>
<lb n="7807"/><span>iomorro aimsir an Messias do dhul thoruinn.  Ar tús, atá an</span>
<lb n="7808"/><span>tairngire ordhraic úd an phátriarc Iacóib dá dearbhadh, .i.</span>
<lb n="7809"/><span>“Ní sgarfa colbh ríoghdha re Iúda iná treóraidhe re a shliasuid</span>
<lb n="7810"/><span>go teacht an tí atá ionchurtha, agus as leis bhias fuireachas na</span>
<lb n="7811"/><span>gcineadhach.”  Nó, mar adeir an t-iompúgh Caldea, sa ughdarrás</span>
<lb n="7812"/><span>as mór acasan, “nó go tteaga an Messias.”  Gidheadh, as follas</span>
<lb n="7813"/><span>anois gur sgar colbh ríoghdha ré Iúda agus treóraighe ré a</span>
<lb n="7814"/><span>shliasuid.</span></p>
<lb n="7815"/>
<lb n="7816"/><p><span>Mar an gcédna léghthar san naomhadh caibidil ag Daniel fáidh</span>
<lb n="7817"/><span>na briathra so, .i. “Do gearraigheadh seachtmhodhadh seachtmhuin</span>
<lb n="7818"/><span>ar do phobal agus ar do chathair naomhtha, ionnas go gcurthaoi</span>
<lb n="7819"/><span>deireadh leis an easumhla nó lé briseadh na n-aithneadh,</span>
<lb n="7820"/><span>agus go nglacadh an peacadh críoch, agus go ttugthaoi an ceart síordhuidhe</span>
<lb n="7821"/><span>isteach, agus go ccoimhlíontaoi an tarfás agus an fháidheadóireacht,</span>
<lb n="7822"/><span>agus go n-ongthaoi Naomh na Naomh.  Bíodh a fhios agad</span>
<lb n="7823"/><span>dá bhrígh sin agus tabhair dot aire, ó thús do chomhráidh, ionnus</span>
<lb n="7824"/><span>go n-athchurthaoi Ierusaleim suas arís go mbiaid seacht</span>
<lb n="7825"/><span>seachtmhuine agus dhá sheachtmhuin agus trí fichid go soiche an</span>
<lb n="7826"/><span>gcaiptín Críost.  Agus arís cuirfidhear an chathair suas agus na ballaidhe</span>
<lb n="7827"/><span>a gcruas na n-aimsior.  Agus tar éis dhá sheachtmhuine agus trí fichid</span>
<lb n="7828"/><span>báiseóchar Críost; agus ní bhiaidh an drong shénfas é mar phobal</span>
<lb n="7829"/><span>aige; agus brisfe an pobal maraon leis an gcaiptín thiocfas, an</span>
<lb n="7830"/><span>chathair agus an naoimhtheach, agus as sgrios as críoch dhi, agus tar éis</span>
<lb n="7831"/><span>críche an chogaidh, an t-anródh ordaighthe.  Daingneóchaidh</span>
<lb n="7832"/><span>ámh a chonnradh do mhórán a n-aointseachtmhuin; agus rachaidh</span>
<lb n="7833"/><span>as an iodhbairt agus as an tsacraifís a meadhón na seachtmhuine,</span>
<lb n="7834"/><span>agus biaidh gráin anróidh an sgriosta isan teampall, agus mairfe</span>
<lb n="7835"/><span>go buan an sgrios agus an t-anró sin go deireadh agus go crích.”  Go</span>
<lb n="7836"/><span>dearbhtha as uras dúinn a thuigsin as na briathruibh si gurab</span>
<lb n="7837"/><span>é Íosa an tOngthach nó an Messias fíre; óir as rofhada ó do-chuadar</span>
<lb n="7838"/><span>na seachtmhuineadha sin thoruinn, agus ní facas aoinneach</span>
<lb n="7839"/><span>oile go fóill ar an saoghal dá n-oirid a samhuil so do bhriathruibh</span>
<lb n="7840"/><span>acht madh Críost amháin.  Óir as ionann seachtmhuin isan</span></p>
</div>
<pb n="209"/>
<div><lb n="7841"/><p><span>sgrioptúir naomhtha agus seacht mbliadhna, mar as follas, Leuitic.</span>
<lb n="7842"/><span>23 agus 25.  Mar sin iomlánuid an seachtmhodhad seachtmhuin</span>
<lb n="7843"/><span>ceathra céd agus nóchad bliadhuin tánag eidir an fáidh Dainél agus</span>
<lb n="7844"/><span>bás Chríost.  Gidheadh, dámadh mian leis an gcineadh Iúdaidhe</span>
<lb n="7845"/><span>an fháidh do ghlacadh seachtmhuine annso a gcéill oile seach</span>
<lb n="7846"/><span>mar glacthar í ag Leuitico, as cóir a fhiafraighe dhíobh créd</span>
<lb n="7847"/><span>an chiall oile thuigid as seachtmhuin.  Agus ó nach éidir leó ní</span>
<lb n="7848"/><span>cinnte ar bith do thabhairt anuas as an sgrioptúir, ní cóir meas</span>
<lb n="7849"/><span>ná suim acht meas lag brégach do bheith ar éinní dá n-aibeóraid</span>
<lb n="7850"/><span>nach bhfuil isan gcanóin.  Do bhrígh dámadh atharrach céille</span>
<lb n="7851"/><span>seach na céille gnáthaighe an sgrioptúir agus míniughadh choitchinn</span>
<lb n="7852"/><span>na n-uile do bheith ag seachtmhuin isan áit so, agus nár</span>
<lb n="7853"/><span>fhoillsigh Dainél sin, as díomhaoin do-rinneadh an rémháireadh</span>
<lb n="7854"/><span>so na haimsire, an tan nach bhfuil sothuigse, agus fós do fhúicfeadh</span>
<lb n="7855"/><span>ócáid fhollas seachráin agus ainbhfis ag lucht lorgaireachta na fírinne.</span>
<lb n="7856"/><span>Acht do bhrígh go ndeachaidh an aimsir úd thoruinn, do réir</span>
<lb n="7857"/><span>mhíniughadh dlisteanaigh agus tuigsiona an sgrioptúir naomhtha,</span>
<lb n="7858"/><span>as éigin a rádha go ttánag Críost cheana.  Agus ní éidir a rádha gur</span>
<lb n="7859"/><span>fíor gur cóir súil do bheith ré Críost do theacht tar éis na seachtmhuineadha</span>
<lb n="7860"/><span>sin; gidheadh, an uair inar cóir súil do bheith leis</span>
<lb n="7861"/><span>'na ndiaidh do bheith neimhchinnte, ar an adhbhar nár thairngir</span>
<lb n="7862"/><span>an fháidh ní cinnte ar bith mar sin ar a theacht, agus fós go</span>
<lb n="7863"/><span>n-abair go follas: “Bíodh a fhios agad agus tabhair dot aire, ó thús</span>
<lb n="7864"/><span>do chomhráidh, dochum Ierusalem do chur suas arís, go mbiaid</span>
<lb n="7865"/><span>seacht seachtmhuine agus dhá sheachtmhuin agus seachtmhodhad go</span>
<lb n="7866"/><span>soiche an caiptín Críost.”  Agus beagán 'na dhiaidh sin adeir:</span>
<lb n="7867"/><span>“Daingneóchaidh ámh a chonnradh do mhórán a n-aointseachtmhuin;</span>
<lb n="7868"/><span>agus rachaidh as an iodhbairt agus as an tsacraifís a meadhón</span>
<lb n="7869"/><span>na seachtmhuine.”  Go dearbhtha ní héidir ciall an téxa so do</span>
<lb n="7870"/><span>theacht nísa oireamhnuigh (d'aoinneach eile) iná do Chríost.  As</span>
<lb n="7871"/><span>ar follas gurab ar son Críost do-righneadh an sgrioptúir sin.  Agus</span>
<lb n="7872"/><span>muna mbeith an ní so 'na fhirinne, do-bhéradh Dia cúis seachráin</span>
<lb n="7873"/><span>agus ainbhfis dúinn, an tan gur fhulaing an tairrngire úd do choimhlíonadh</span>
<lb n="7874"/><span>go fíriomlán a nduine oile, agus gurbh éidir leis sin do</span>
<lb n="7875"/><span>thoirmeasg.</span></p>
<lb n="7876"/>
<lb n="7877"/><p><span>Acht anois tráchtam ar mhíniughadh an sgrioptúir so.  As</span>
<lb n="7878"/><span>follas iomorro as a ndubhramar roimhe so gurab do sgrios an</span>
<lb n="7879"/><span>ainbhfis agus an tseachráin táinic Íosa, agus do mhúnadh do na daoinibh</span></p>
</div>
<pb n="210"/>
<div><lb n="7880"/><p><span>a mbeatha do thabhairt suas go maith agus go beannaighthe; ní</span>
<lb n="7881"/><span>do-righne tré sheanmóir na n-apstal.  Mar sin as maith adeirthear</span>
<lb n="7882"/><span>“seachtmhodhad seachtmhuin”, .i. na mbliadhan “atáid</span>
<lb n="7883"/><span>arna ngearrughadh”, .i. arna n-ordughadh ó Dhia, “ar do phobal</span>
<lb n="7884"/><span>agus ar do naomhchathraigh”, do bhrígh gurab don chineadh Iúdaidhe</span>
<lb n="7885"/><span>do sheanmóir ar tús.  “Ionnas go gcurthaoi deireadh leis an</span>
<lb n="7886"/><span>aindligheadh agus críoch leis an bpeacadh, agus go ttugthaoi an ceart</span>
<lb n="7887"/><span>síordhuidhe asteach.”  Neithe, mar as follas, do coimhlíonadh</span>
<lb n="7888"/><span>go hiomlán ar feadh na cruinne go coitchionn.  Agus an tan dar leat</span>
<lb n="7889"/><span>nach labhraid na fáidhe ar ní ar bith oile acht ar Íosa Nasarénach,</span>
<lb n="7890"/><span>as maith leantar isan téx: “agus go ccoimhlíontaoi an tarfás agus an</span>
<lb n="7891"/><span>tairrngire, agus go n-ongthaoi”, .i. leis an Spiorad Naomh ina choimpeirt,</span>
<lb n="7892"/><span>“Naomh na Naomh”, .i. Íosa Críost, neach as fearr agus as</span>
<lb n="7893"/><span>naomhtha dá ttáinic ariamh, mar as follas as a ndubhramar</span>
<lb n="7894"/><span>thuas.  Acht do bhrígh go ndearnadh mun am sin mórán do</span>
<lb n="7895"/><span>neithibh égsamhla bá díol aithreasta, do ruinn áireamh na</span>
<lb n="7896"/><span>haimsire go cruinn coimhédach.  Do chéidneithibh, do labhair ar</span>
<lb n="7897"/><span>seacht seachtmhuineadhuibh, do bhrígh gurab isan líon bliadhan</span>
<lb n="7898"/><span>sin do cuireadh re docamhal romhór an teampall agus an chathair</span>
<lb n="7899"/><span>suas go nua, mar atá ag Esdra agus ag Neemia.  An dara feacht,</span>
<lb n="7900"/><span>ríomhaidh dhá sheachtmhuin agus seasgad ina raibh an</span>
<lb n="7901"/><span>cineadh Iúdaidhe fá bhuaidhreadh, fá anródh agus fá inghreim, mar</span>
<lb n="7902"/><span>léghthar i stair na Macabei.  An treas feacht, áirmhidh</span>
<lb n="7903"/><span>aointseachtmhuin amháin, do bhrígh gurab ó thús na seachtmhuine</span>
<lb n="7904"/><span>sin do thionnsguin Íosa seanmóir do dhénamh agus gurab ina</span>
<lb n="7905"/><span>meadhón do básaigheadh é.  Óir as trí bliadhna go leith dobhí</span>
<lb n="7906"/><span>ag seanmóir.  Dá éis (sin) d'fhoillsigheadar na hapstail an Soisgél</span>
<lb n="7907"/><span>do na puibleachuibh, ag taisbénadh nach raibhe riachtanas nísa</span>
<lb n="7908"/><span>mhó, nó ó shoin amach, leis na hiodhbairtibh iná leis na sacraifísibh</span>
<lb n="7909"/><span>do chiallaigh teacht Chríost; óir as dual don fhioghair cosg a</span>
<lb n="7910"/><span>bhfiaghnuis na fírinne.</span></p>
<lb n="7911"/>
<lb n="7912"/><p><span>Mar sin as céillídhe adeir: “Bíodh a fhios agat agus tabhair dhot</span>
<lb n="7913"/><span>aire, ó thús do chomhráidh, dochum Ierusalém do chur suas arís,</span>
<lb n="7914"/><span>go ttiocfaid seacht seachtmhuine agus dá sheachtmhuin agus seasgad</span>
<lb n="7915"/><span>go soiche an caiptín Críost.”  Do bhrígh (gur a ndeireadh) na</span>
<lb n="7916"/><span>seachtmhuineadh sa agus a ttús an seachtmhodhadadh seachtmhuin</span>
<lb n="7917"/><span>do thionnsguin Críost é féin d'fhoillsiughadh do na puibleachuibh</span>
<lb n="7918"/><span>ag seanmóir dháibh, do réir (mar) thaisbénaid dochtúireadha</span></p>
</div>
<pb n="211"/>
<div><lb n="7919"/><p><span>na hEagluisi go soilléir as Annálachuibh na Ríogh.  Gidheadh,</span>
<lb n="7920"/><span>do bhrígh go bhfuilid réna léghadh isan uile áit, léigfeam thoruinn</span>
<lb n="7921"/><span>iad annso dochum bheith athchumair.  “Agas arís”, .i. isna</span>
<lb n="7922"/><span>céd seacht seachtmhuineadhuibh “do-dhéntar an chathair agus na</span>
<lb n="7923"/><span>balladha i gcruas na n-aimsior.  Agus tar éis dá sheachtmhuineadh</span>
<lb n="7924"/><span>agus seasgad”, .i. a meadhón an seachtmhodhadadh seachtmhuin,</span>
<lb n="7925"/><span>“báiseóchar Críost.”  Óir tar éis an dá sheachtmhuineadh agus</span>
<lb n="7926"/><span>seachtmhodhad sin, an tan do thionnsguin Críost ó bhréithir agus</span>
<lb n="7927"/><span>ó ghníomh é féin d'fhoillsiughadh do na huilibh, do thionnsgainsiod</span>
<lb n="7928"/><span>mar an gcédna an cineadh Iúdaidhe fealladh air agus a chur do</span>
<lb n="7929"/><span>leathtaoibh.  A meadhón iomorro na seachtmhuine do chrochsad</span>
<lb n="7930"/><span>é.  Agus do bhrígh ós a chionn sin gur shénsad é do láthair</span>
<lb n="7931"/><span>Pioláide ag rádha: “Ní bhfuil rígh aguinn acht Sésar”, do</span>
<lb n="7932"/><span>dhamuin díoghaltach na n-olc, Dia, iadsan go fírcheart, agus do</span>
<lb n="7933"/><span>goireadh an pobal geintíleach 'na n-áit.  As uime sin adeirthear</span>
<lb n="7934"/><span>isan téx: “Agus ní bá pobal dó an mhuinntir shénfas é.”  Ós a</span>
<lb n="7935"/><span>chionn sin foillsighear an sgrios thiocfas orra ar son an pheacaidh</span>
<lb n="7936"/><span>si an tan adeirthear: “Sgriosfaidh an pobal”, .i. Rómhánach, “maraon</span>
<lb n="7937"/><span>leis an gcaiptín thiocfas”, .i. Uespasiánus agus Titus, “an</span>
<lb n="7938"/><span>chathair agus an naoimhtheach”, .i. an teampall.  Agus dá éis sin</span>
<lb n="7939"/><span>sgapfaidhear agus díolfaidhear iad, agus ní bhiaidh fuasgladh orra,</span>
<lb n="7940"/><span>agus ní chuirfid an chathair iná an teampall do briseadh suas arís,</span>
<lb n="7941"/><span>mar fhoillsigheas an téx ag rádha: “Agus as díothláithreadh</span>
<lb n="7942"/><span>bhús críoch di, agus tar éis críche an chogaidh, an sgrios do</span>
<lb n="7943"/><span>hordaigheadh.”</span></p>
<lb n="7944"/>
<lb n="7945"/><p><span>Acht do bhrígh gur gheall Dia do na pátriarcuibh agus do na</span>
<lb n="7946"/><span>fáidhibh go ccuirfeadh Mesias chugtha d'fhoisgeóladh ríoghacht</span>
<lb n="7947"/><span>neimhe agus do sheanmóirfeadh reacht nuadh, mar atá ag an fháidh</span>
<lb n="7948"/><span>Hieremias 31, ag rádha: “Féch, tiocfaid laithe, adeir an Tighearna,</span>
<lb n="7949"/><span>agus ceangólad connradh nua re teach Israel agus ré teach Iúda, ní</span>
<lb n="7950"/><span>do réir an chonnarrtha do cheanglas ré bhur n-aithribh an lá</span>
<lb n="7951"/><span>rugas ar láimh orra dochum go ttreóraigheinn iad as talamh</span>
<lb n="7952"/><span>na hÉigipte - connradh do bhriseadar, agus do smachtaigh meisi</span>
<lb n="7953"/><span>iad; acht budh é so an connradh cheangólas mé lé teach Ísraél.</span>
<lb n="7954"/><span>Tar éis na laithe sin, adeir an Tighearna, do-bhérad mo</span>
<lb n="7955"/><span>dhligheadh féin anna n-inneadhuibh agus sgríbheóchad é ina</span>
<lb n="7956"/><span>ccroidhthibh; agus béd 'mo Dhia aca agus iadsan 'na bpobal agam.”</span>
<lb n="7957"/><span>Mar sin adeir Dainél: “Daingneóchaidh iomorró”, .i. tréna fhuil</span>
<lb n="7958"/><span>agus tréna</span></p>
</div>
<pb n="212"/>
<div><lb n="7959"/><p><span>sheanmóir féin agus seanmóir na n-apstal, “a chonnradh”, .i. an</span>
<lb n="7960"/><span>Tiomna Nua, “do mhórán”, ní do na huilibh, do bhrígh nár</span>
<lb n="7961"/><span>chreidsiod na huile.  “A n-aointseachtmhuin”, .i. isan tseachtmhuin</span>
<lb n="7962"/><span>déighionaigh, “agus a meadhón na seachtmhuine rachaidh</span>
<lb n="7963"/><span>as an iodhbairt agus as an tsácraifís”; óir as san meadhón so do</span>
<lb n="7964"/><span>marbhadh Íosa Críost, do chiallaigheadar uile íodhbarta agus</span>
<lb n="7965"/><span>sacrafísi an tSein-Reachta.  Mar sin as cóir do choisg an sgáile</span>
<lb n="7966"/><span>iar tteacht an tsoluis.  An tráth iomorró nach raibhe tarbha ar</span>
<lb n="7967"/><span>bioth ó shoin amach isan tseinteampall iná ina shacraifísibh, do</span>
<lb n="7968"/><span>dheónaidh Dia a thruailleadh agus a sgrios go hiomlán.  As uime</span>
<lb n="7969"/><span>leanas an téx ag rádha: “Agus biaidh gráin an sgriosta isan teampall.”</span>
<lb n="7970"/><span>Óir isan áit anna raibhe an áirc do cuireadh suas dealbh an</span>
<lb n="7971"/><span>Impire Adriánus.  Agus as uime ghoireas gráin di, do bhrígh go</span>
<lb n="7972"/><span>raibhe an uile iodhal gráineamhuil ag an gcineadh Iúdaidhe;</span>
<lb n="7973"/><span>nó as éidir a tarruing go sacrafísibh na Iúdaidheach féin, do</span>
<lb n="7974"/><span>bhrígh go ndearnadh gráineamhail nó fuathmhar do Dhia</span>
<lb n="7975"/><span>iad.  Fá dheóidh, do bhrígh nach mó iná a ndeireadh an tsaoghuil</span>
<lb n="7976"/><span>fhillfeas an cineadh Iúdaidhe ar chreideamh Chríost, críochnaighe</span>
<lb n="7977"/><span>an fháidh Dainél ag rádha: “Agus mairfe go buan an sgrios nó an</span>
<lb n="7978"/><span>díothláithreadh go deireadh agus go crích.”  Ní, mar an gcédna,</span>
<lb n="7979"/><span>dearbhthar ag Osee 3 leis na briathraibh si: “Fuireócha meisi</span>
<lb n="7980"/><span>mórán do laithibh leat, ní dhéna tú drúis”, .i. ré hiodhaluibh.</span>
<lb n="7981"/><span>Óir ní hiodhaladharthaigh an cineadh Iúdaidhe; agus níor adhradar</span>
<lb n="7982"/><span>iodhuil tar éis filleadh ó sglábhaidheacht na Babilóine gusan am</span>
<lb n="7983"/><span>so, acht madh fírbheagán díobh re linn na Macabei.  “Agus ní</span>
<lb n="7984"/><span>bhiaidh tú faris an bhfear”, .i. Íosa Críost.  “Gidheadh,</span>
<lb n="7985"/><span>fuireócha meisi leat, do bhrígh go suidhfid clann Israel a bhfad</span>
<lb n="7986"/><span>d'aimsir gan rígh gan phrionnsa gan sácraifís gan altóir gan</span>
<lb n="7987"/><span>éideadh gan sagairt gan íomháigheacha.  Agus dá éis sin fillfid clann</span>
<lb n="7988"/><span>Israel agus iarrfuid a nDia féin agus Dávidh”, .i. Críost do</span>
<lb n="7989"/><span>geineadh ó Dhávidh, “a rígh féin, agus biaidh eagla an Tighearna</span>
<lb n="7990"/><span>orra agus a mhaithe isna laithibh déighionacha.”</span></p>
<lb n="7991"/>
<lb n="7992"/><p><span>Féch ar an adhbhar sin a oireamhnaigh agus a résúnta oireas an</span>
<lb n="7993"/><span>fháisdine so do Íosa Nasarénach.  Agus mar an gcédna ghébhas an</span>
<lb n="7994"/><span>tí léighfios go díthchiollach iad gach fáisdine oile a n-oireamhuin</span>
<lb n="7995"/><span>go ro-abuidh dhó.  Acht dochum filleadh ar an gcomhrádh</span></p>
</div>
<pb n="213"/>
<div><lb n="7996"/><p><span>thuas, dar leat as follas go ttáinic aimsir an Mesias asteach go</span>
<lb n="7997"/><span>himchian ó shoin.  An tan iomorró nach facas aoinneach oile</span>
<lb n="7998"/><span>go fóill dá n-oirfeadaois coinghiolla agus cáilidheachta an Mesias</span>
<lb n="7999"/><span>acht Íosa Nasarénach amháin, agus go ndeachaidh an aimsir do</span>
<lb n="8000"/><span>thairrngireadar na patriarca agus na fáidhe thoruinn, agus gur chlis</span>
<lb n="8001"/><span>gach aimsir ar an gcineadh Iúdaidhe dár chinneadar a maighistri</span>
<lb n="8002"/><span>dhóibh, ní bhfuil acht mallughadh agus meire dhóibh súil do bheith</span>
<lb n="8003"/><span>ré Mesias oile d'fhághuil.</span></p>
<lb n="8004"/>
<lb n="8005"/><p><span>As maith an fhiadhnuisi ar an ní so an díbeirt agus an mhodhsuine</span>
<lb n="8006"/><span>dhéighionach sa orra, madh chuirmíd a gcomórtas í ré modhsuine</span>
<lb n="8007"/><span>na Baibilóine, do tairrngireadh go roimhinic i sgríbhinn agus a</span>
<lb n="8008"/><span>bhfioghrachuibh leis na fáidhibh.  Dearbhuid féin ina leabhruibh</span>
<lb n="8009"/><span>gurab iad a bpeacadha truaillighthe agus a míghníomha do-áirmhe,</span>
<lb n="8010"/><span>go sonnradhach peacadh an iodhaladhraidh, sháraigheas gach</span>
<lb n="8011"/><span>uile pheacadh, bá cúis dá modhsuine isan mBaibiolóin.  Gidheadh,</span>
<lb n="8012"/><span>níor theasda caiptínidhe, fáidhe iná daoine naomhtha uatha</span>
<lb n="8013"/><span>isan mbraighdeanas sin do-bheireadh meisneach, meanma agus</span>
<lb n="8014"/><span>sólás dáibh.  Ós a chionn sin dofuairsiod a fhios nach mó iná</span>
<lb n="8015"/><span>deich mbliadhna agus trí fichid do bheithdís isan mbraighdeanas</span>
<lb n="8016"/><span>sin; mar do fíoradh dháibh.  Gidheadh, mairid isan mbraighdeanas</span>
<lb n="8017"/><span>agus isan modhsuine dhéighionaigh si ré míle sé céd agus caogad</span>
<lb n="8018"/><span>bliadhan.  Agus leis an ré sin do sgar an uile shólás diadha riú; agus ní</span>
<lb n="8019"/><span>rabhadar prionnsaidhe, fáidhe iná daoine naomhtha aca do</span>
<lb n="8020"/><span>thairrngirfeadh críoch iná térma na modhsuine si dháibh.  Agus</span>
<lb n="8021"/><span>ní héidir aithfear na sglábhaidheachta so do thabhairt ar pheacadh</span>
<lb n="8022"/><span>an iodhaladhraidh, do bhrígh (mar adubhramar cheana) nach</span>
<lb n="8023"/><span>dearnadar an peacadh sin ó do fhilleadar as braighdeanas na</span>
<lb n="8024"/><span>Baibiolóine, taobh amuich do bheagán ar a ndearnadar na</span>
<lb n="8025"/><span>Macabei díoghaltus.</span></p>
<lb n="8026"/>
<lb n="8027"/><p><span>Fiafraighemíd ar an adhbhar sin do chineadh Iúdaidhe créd</span>
<lb n="8028"/><span>fá ndearna Dia díoghaltus comhtrom agus so orra: a sgapadh ar</span>
<lb n="8029"/><span>feadh an domhuin, fuath agus gráin ag an uile dhuine orra agus iad</span>
<lb n="8030"/><span>'na stoc magaidh, masla agus míomhodha san uile áit.  Créd as cúis</span>
<lb n="8031"/><span>don mhórolc so?  Atá, dochum leachta agus sgreaptra bhur</span>
<lb n="8032"/><span>sgríbhneóireadh féin do dhénamh fiadhnuisi ar feadh an domhuin</span>
<lb n="8033"/><span>leis an Mesias agus lé ar gCríost-ne, agus d'eagla go mbeith</span>
<lb n="8034"/><span>amhras ar an bhfírinne do bheith aguine.  Créd an fáth anois tar</span>
<lb n="8035"/><span>mhíle agus sé céd bliadhuin iar sgrios Ierusalem a bhfuiltí go</span>
<lb n="8036"/><span>fóill go</span></p>
</div>
<pb n="214"/>
<div><lb n="8037"/><p><span>neimhchinnte ar seachrán, fá fhuath ag gach uile násión, fá</span>
<lb n="8038"/><span>chrádh agus fá orchradh?  Créd as cúis dá chomhmór so do</span>
<lb n="8039"/><span>dhíoghaltas?  Créd an fáth nach bhféchann Dia robhúidh oruibh tar</span>
<lb n="8040"/><span>éis an uiriod sin do phianuibh agus d'ainnisi, agus sibh 'nar</span>
<lb n="8041"/><span>gcineadh toghtha agus 'nar gcineadh do naomhchoisreagadh dhó féin</span>
<lb n="8042"/><span>seach na n-uile?  As fíor gur fhuilngeadar an cineadh Iúdaidhe</span>
<lb n="8043"/><span>braighdeanas agus modhsuine seachtmhodhad mbliadhan amháin isan</span>
<lb n="8044"/><span>mBaibiolóin ar son a míghníomh, agus go sonnradhach a ndíoghaltas</span>
<lb n="8045"/><span>peacaidh an iodhaladhraidh, ar a shon sin dobhádar fáidhe</span>
<lb n="8046"/><span>agus daoine naomhtha aca ar feadh na rée sin do-bheireadh meisneach</span>
<lb n="8047"/><span>dháibh agus do dhaingnidheadh iad isan reacht.  Gidheadh, isan</span>
<lb n="8048"/><span>modhsuine si go déighionach mhaireas go buan ó aimsir Chríost</span>
<lb n="8049"/><span>gusan ló aniodh, as truagh ainnis an coinghioll atáid d'iomchar,</span>
<lb n="8050"/><span>gan furtacht iná fóirighin d'fhághail ó Dhia ar an bhfad so, ar</span>
<lb n="8051"/><span>mhodh go deimhin gurab éigin a rádha go ndearnadar peacadh</span>
<lb n="8052"/><span>éigin as mó agus as truime iná an t-iodhaladhradh.  Cionnas iomorró</span>
<lb n="8053"/><span>as éidir peacadh as mó d'fhagháil iná tarcuisne an Ongthaigh</span>
<lb n="8054"/><span>nó an Mesias do gealladh dháibh, persecution agus inghreim do</span>
<lb n="8055"/><span>dhénamh air agus a chur dochum báis, agus, fá dheóigh, a seasmhaighe</span>
<lb n="8056"/><span>'na aghaidh san olc?  Ag so adhbhar agus fachuin na mórolc sa an</span>
<lb n="8057"/><span>chinidh Iúdaidhe, .i. masla, míomhodh, tár, tarcuisne, páis agus</span>
<lb n="8058"/><span>bás an Iosagáin agus an tSlánaightheóra táinic dá bhfuasgladh ó</span>
<lb n="8059"/><span>dhaorbhraighdeanas an diabhuil agus ó chruadhchuing an tSein-Reachta.</span>
<lb n="8060"/><span>Agus dá mbeith a bheag do chéill mhaith aca, bá lór</span>
<lb n="8061"/><span>dháibh mar adhbhar dochum a chreideamh gurab é an tÍosa so,</span>
<lb n="8062"/><span>a n-aghaidh a ndearnadar féin an uiriod sin do pheacadhuibh</span>
<lb n="8063"/><span>troma truaillighthe, an Mesias fíre, a ttáinic d'olc, d'ainnisi agus do</span>
<lb n="8064"/><span>dhonas orra ó shoin a ndíoghaltas a pháisi agus a bháis.</span></p>
<lb n="8065"/>
<lb n="8066"/><p><span>Arís, an tan nach facus ó shoin ale lorg naomhthachta iná</span>
<lb n="8067"/><span>fíoradhraidh dhiadha aca acht díthchioll agus fonn sainnte, úsuireachta</span>
<lb n="8068"/><span>agus airgid do chruinnioghadh, agus gur sgar an uile fháidheadóireacht</span>
<lb n="8069"/><span>riú, agus nach bhfuil comharrtha ar bith Dia do bheith maille</span>
<lb n="8070"/><span>riú; gidheadh, go bhfuil uile naomhthacht na beatha, agus go</span>
<lb n="8071"/><span>bhfaicthear na móirfhearta iongantacha do áirmheamar thuas dá</span>
<lb n="8072"/><span>ndénamh isan phobal geintíleach, as follas gur coimhlíonadh</span>
<lb n="8073"/><span>fáisdine an fháidhe Malachias san chédchaibidil ag labhairt</span>
<lb n="8074"/><span>leis an gcineadh Iúdaidhe i bpearsuin an Tighearna ar an</span></p>
</div>
<pb n="215"/>
<div><lb n="8075"/><p><span>modh sa: “Ní bhfuil toil agam ionnuibh, adeir Tighearna na</span>
<lb n="8076"/><span>sluagh, agus ní ghlacad tiodhlacadh as bhur láimh.  Óir ó</span>
<lb n="8077"/><span>éirghe go luighe gréine as mór mh'ainm-si isna cineadhachuibh,</span>
<lb n="8078"/><span>adeir Tighearna na sluagh; agus atá iodhbairt agus sacraifís ghlan dá</span>
<lb n="8079"/><span>hofráil dom ainm-si isan uile áit, do bhrígh gur mór m'ainm isna</span>
<lb n="8080"/><span>cineadhachuibh, adeir Tighearna na sluagh.”  Nó muna bhfuil</span>
<lb n="8081"/><span>Dia ag na cineadhachuibh, an tan gur thréig an cineadh Iúdaidhe,</span>
<lb n="8082"/><span>leanaidh go soilléir (ní as mallaighthe ré rádha) nach bhfuil</span>
<lb n="8083"/><span>cúram ar bith aige a ttimcheall na neithe daonna.</span></p>
<lb n="8084"/>
<lb n="8085"/><p><span>Arís, ó nach déin Dia neamhshuim do na neithibh roibheaga,</span>
<lb n="8086"/><span>ní cosmhuil go ndéin neamhshuim do na neithibh romhóra acht</span>
<lb n="8087"/><span>nísa lugha iná sin, an tan gur réimhinnis tré bhél na bhfáidheadh</span>
<lb n="8088"/><span>neithe as rolugha iná na fearta do-righne Críost agus a dhiscciobuil</span>
<lb n="8089"/><span>ar feadh an domhuin.  Óir atáid fáistineadha nach mór ar gach</span>
<lb n="8090"/><span>ríoghacht dá laghad, mar atá ar na hIdumei, Moabiti, Ammoniti,</span>
<lb n="8091"/><span>agus ar a samhluibh oile; as iongantach mar sin nach ttiobhradh</span>
<lb n="8092"/><span>rabhadh roimh ré don chineadh daonna ar mhóirfheartuibh</span>
<lb n="8093"/><span>Chríost agus a dhisgiobal réar hathroigheadh agus a ttáinic malairt</span>
<lb n="8094"/><span>agus claochlódh ar an domhan go huilidhe, óna mbeith comhdochuimsighthe</span>
<lb n="8095"/><span>agus sin nach éidir fearta dá n-iongantaigh do chur</span>
<lb n="8096"/><span>a ccomórtus riú, go mórmhór an tan go bhfuaradar na Iúdaidheadha</span>
<lb n="8097"/><span>rabhadh roimh ré ar gach olc dá ndearnadar na cineadhacha</span>
<lb n="8098"/><span>'na ttimcheall orra (agus) ar gach modh a ndearnadar na hoilc.</span>
<lb n="8099"/><span>Acht ní dhearna cineadh ar bioth ariamh orchóid iná olc as truime</span>
<lb n="8100"/><span>agus as buaine do na Iúdaidhibh iná do-righneadar na críostaidhthe.</span>
<lb n="8101"/><span>Agus muna bhfuaradar rabhadh roimh ré ar an mórolc so, as</span>
<lb n="8102"/><span>(díomhaoin) do-ghébhdaois rabhadh re an uiriod sin do chúram agus do</span>
<lb n="8103"/><span>ghriongal ar neithibh beaga ó na fáidhibh, an tan nach bhfuaradar</span>
<lb n="8104"/><span>a bheag d'fhios na mórolc sa uatha iná énainnisi dá ttáinic orra ina</span>
<lb n="8105"/><span>n-onóir iná ina ccreideamh.  Acht do bhrígh gur mallaighthe so do</span>
<lb n="8106"/><span>chreideamh, as éigin a admháil gur labhradar na fáidhe ar Íosa</span>
<lb n="8107"/><span>agus ar a oibreachuibh.  Gidheadh, madh meastar an sgrioptúir agus</span>
<lb n="8108"/><span>oibreacha Íosa nísa fhriochnamhaigh ní mó iná na tairrngireadha</span>
<lb n="8109"/><span>amháin do sgríobhadh ar an Mesias oireas do Chríost.  Óir</span>
<lb n="8110"/><span>seach a ttáinic do dhaoinibh ar an saoghal so go fóill, ní mó iná</span>
<lb n="8111"/><span>d'Íosa Críost amháin as éidir na neithe si do chur a n-oireamhuin;</span>
<lb n="8112"/><span>amhuil as dó amháin oirid cáilidheachta agus coinghiolla an Mesias,</span>
<lb n="8113"/><span>agus míniughadh an uile sgrioptúir.  Ar an adhbhar (sin) as follas</span></p>
</div>
<pb n="216"/>
<div><lb n="8114"/><p><span>gurab é an Mesias fíre agus an Slánaightheóir do gealladh leis na</span>
<lb n="8115"/><span>fáidhibh, acht munab inmheasta (ní as mallaighthe agus as</span>
<lb n="8116"/><span>coirbthe ré a mheas) gur mheall Dia na daoine.</span></p>
<lb n="8117"/>
<lb n="8118"/><p><span>Ós a chionn sin do-gheibhmíd do ghnáth i starthuibh na</span>
<lb n="8119"/><span>nEabhradh go ndearna Dia ria tteacht Chríost míorbhuileadha</span>
<lb n="8120"/><span>agus móirfhearta iongantacha 'na measg, sa samhuil nach facas a</span>
<lb n="8121"/><span>n-aonáit oile ariamh.  Gidheadh, iar tteacht Chríost, agus do</span>
<lb n="8122"/><span>tharcuisnigheadar a mhuinntir féin é, do tharruing Dia a lámh uatha</span>
<lb n="8123"/><span>agus do fháguibh folamh iad ar dhíth an uile ghrása.</span></p>
<lb n="8124"/>
<lb n="8125"/><p><span>Foillsighe fós an dall ciach atá ar a ttuigse an ní cédna; óir</span>
<lb n="8126"/><span>iar ttarcuisnioghadh na fírinne dháibh, do dalladh a ccroidhe</span>
<lb n="8127"/><span>gan chéill, agus do chumadar an uiriod sin brég agus fallsacht ina</span>
<lb n="8128"/><span>tteagasg féin, dá ngoirid Thalmudica, nach éidir daoine d'fhagháil</span>
<lb n="8129"/><span>as mó atá ar meire agus ar díth céille iná iad.  Agus atáid líonta don</span>
<lb n="8130"/><span>uiriod sion seachrán, ainbhfeasa agus earráide a míniughadh an</span>
<lb n="8131"/><span>sgrioptúir naomhtha nach nár leó ón ngnás tugadar dháibh</span>
<lb n="8132"/><span>féin isan bpeacadh dul ar seachrán ó so suas, amhuil do bheith</span>
<lb n="8133"/><span>'na ní romhuinnteardha aca libeirt nó cead bréige do dhénamh agus</span>
<lb n="8134"/><span>an sgrioptúir do thruailleadh agus bheith lánmhar as a meardhántacht</span>
<lb n="8135"/><span>agus as a ndúrchroidhe féin.</span></p>
<lb n="8136"/>
<lb n="8137"/><p><span>Dob uras iomad résún ndaingean do thabhairt anuas do</span>
<lb n="8138"/><span>chruthughadh na neithe si; acht do bhrígh gur chuireadar</span>
<lb n="8139"/><span>naomhdhochtúireadha na hEagluisi an fhírinne síos go follas</span>
<lb n="8140"/><span>foirtill fíorfhairsing, as cóir dhúinn bheith deóntach leis an mhéid</span>
<lb n="8141"/><span>si, óir madh curthar iad a cceann a ndubhramar thuas isan dara</span>
<lb n="8142"/><span>leabhar, as cinnte go ccruitheóchuid Íosa Nasarénach ar</span>
<lb n="8143"/><span>Slánaightheóir do bheith 'na Dhia fíre, agus gurab é an tOngthach</span>
<lb n="8144"/><span>nó an Mesias inar chríochnaigheadar na reachta agus na fáidhe go</span>
<lb n="8145"/><span>huilidhe.</span></p>
<lb n="8146"/>
<lb n="8147"/><p><span>GURAB COIRBTHE CROSTA AGUS GURAB FALLSA FÍRBHRÉGACH</span>
<lb n="8148"/><span>UILE THEAGASG NA N-EITHRICCEACH.</span></p>
<lb n="8149"/>
<lb n="8150"/><p><span>Caib. 6.</span></p>
<lb n="8151"/>
<lb n="8152"/><p><span>Ní furáil dúinn an dream choirbthe choinnealbháite si do</span>
<lb n="8153"/><span>chlaoidh seach na n-uile, óir bíodh go n-admhuid Críost agus a</span>
<lb n="8154"/><span>Shoisgél, atáid ar a shon sin ar seachrán go fada ó shlighidh</span></p>
</div>
<pb n="217"/>
<div><lb n="8155"/><p><span>na fírinne, agus as mó an urchóid do-níd don chreideamh Catoilce</span>
<lb n="8156"/><span>ar mhodh áiridhe iná na hainchríosdaidheadha nach ccreideann do</span>
<lb n="8157"/><span>Chríost iná dá Shoisgél.  Acht do bhrígh dá ttairgmís léighionn</span>
<lb n="8158"/><span>lochtach gach aoin díobh d'aithris agus do chlaoidh gomadh riachtanas</span>
<lb n="8159"/><span>dúinn leabhar mór do sgríobhadh orra, ní nach rún dúinn</span>
<lb n="8160"/><span>do dhénamh d'eagla bheith liosta, agus fós nach measmaoid a bheith</span>
<lb n="8161"/><span>riachtanasach, an tan gur náirigheadh agus gur claoidheadh an</span>
<lb n="8162"/><span>drong mhallaighthe si isan uile áit ré naomhdhochtúireadh</span>
<lb n="8163"/><span>na hEagluisi.  Uime sin as mian linne aonbhuile trom</span>
<lb n="8164"/><span>tádhbhachtach do bhualadh orra go huilidhe a n-aoineacht fhúicfeas</span>
<lb n="8165"/><span>truimchneadh báis orra.</span></p>
<lb n="8166"/>
<lb n="8167"/><p><span>Do chéidneithibh, foillseócham gurab fírriachtanasach an</span>
<lb n="8168"/><span>Eagluis go coitchionn do bheith arna stiúradh ré haoincheann</span>
<lb n="8169"/><span>amháin.  Óir madh chreidid na heithriccigh gurab leis an gcúram</span>
<lb n="8170"/><span>agus leis an ngriongal diadha atáid na daoine agus an Eagluis (ar son</span>
<lb n="8171"/><span>a ndearna Dia an uiriod sin do mhíorbhúilibh agus do mhóirfheartuibh)</span>
<lb n="8172"/><span>arna riaghladh agus arna stiúradh, as éigin dáibh a admháil</span>
<lb n="8173"/><span>gurab romhaith atá stiúradh na hEagluisi ordaighthe; mar</span>
<lb n="8174"/><span>gurab ón tí atá arna hollmhughadh tré a ríoghuid na ríghthe agus</span>
<lb n="8175"/><span>tré a n-eachtaighid lucht dénta an dlighidh reachta cearta comhthroma.</span>
<lb n="8176"/><span>As romhaith iomorró stiúradh na hiomadamhlachta</span>
<lb n="8177"/><span>madh bhíonn arna stiúradh agus arna riaghladh ré haon; mar as</span>
<lb n="8178"/><span>follas as crích an stiúraidh, .i. síoth agus aondacht na n-íochtarán.</span>
<lb n="8179"/><span>As oireamhnuighe ámh mar chúis don tsíth agus don aondacht sa</span>
<lb n="8180"/><span>aon amháin iná mórán.  Uime sin as riachtanus stiúradh na</span>
<lb n="8181"/><span>hEagluisi do bheith ar ollmhughadh agus arna chórughadh,</span>
<lb n="8182"/><span>ar mhodh nach biadh acht aon amháin 'na airdcheann agus mar ardaodhaire</span>
<lb n="8183"/><span>ar an Eagluis naoimh ar feadh an domhuin.</span></p>
<lb n="8184"/>
<lb n="8185"/><p><span>Arís, an tan go ndearnadh agus gur hordaigheadh na neithe</span>
<lb n="8186"/><span>nádúrtha ar ord coimhiongantach agus sin, as mó iná sin as inchreidthe</span>
<lb n="8187"/><span>na neithe atá ós cionn nádúire do bheith deaghordaighthe.</span>
<lb n="8188"/><span>Do-chímíd iomorro in gach áit a bhfaicthear</span>
<lb n="8189"/><span>stiúradh isna neithibh nádúrtha, dá tharruing go haon: amhuil an</span>
<lb n="8190"/><span>uile ghluasacht go haoinchédghluaisteóir, na beacha go haoinrígh,</span>
<lb n="8191"/><span>uile bhaill an ainmhidhe dá ndíriughadh dochum an chroidhe,</span>
<lb n="8192"/><span>mar an gcédna as éigin aoinní amháin do bheith 'na thús nó 'na</span>
<lb n="8193"/><span>chéidní isan uile chinél nó shórt.  Ar an adhbhar (sin) ní bhfuil</span>
<lb n="8194"/><span>dá mhéid dá sáraigheann stiúradh na hEagluisi, ó a dignit agus a</span></p>
</div>
<pb n="218"/>
<div><lb n="8195"/><p><span>honóir, an uile stiúradh oile nach móide agus sin as riachtanas dí</span>
<lb n="8196"/><span>aoincheann do bheith uirre dochum an phobuil chríostaidhe go</span>
<lb n="8197"/><span>hiomlán do stiúradh.</span></p>
<lb n="8198"/>
<lb n="8199"/><p><span>Arís, nó teaguid na huile eithriccigh linn isan tSein-Reacht</span>
<lb n="8200"/><span>amháin, nó isan tSein-Reacht agus Nuaidh-Reacht a n-aoineacht.</span>
<lb n="8201"/><span>Madh thigid linn ionnta araon, as éigin go n-aidmheóchuid</span>
<lb n="8202"/><span>aoincheann do bheith ar an Eagluis; óir léghthar isan tSein-Reacht,</span>
<lb n="8203"/><span>Osee 10, na briathra sa: “Cruinneóchar clann Iúda agus</span>
<lb n="8204"/><span>maraon clann Israél, agus cuirfid aoincheann orra féin.”  Léghthar</span>
<lb n="8205"/><span>arís isan Nuaidh-Reacht ag Eóin 10, nach biaidh acht aointréd</span>
<lb n="8206"/><span>agus aonaodhaire.</span></p>
<lb n="8207"/>
<lb n="8208"/><p><span>Agas ní hinmheasta go résúnta gur fháguibh Críost iarna</span>
<lb n="8209"/><span>dheasgabháil a bhflaitheamhnas a Eagluis gan caiptín nó biocáire</span>
<lb n="8210"/><span>do stiúrfadh í ann gach docamhal, óir ní thiocfadh as sin acht</span>
<lb n="8211"/><span>buaidhreadh, ruinn a ccotuibh agus égsamhlacht opinion, go mórmhór</span>
<lb n="8212"/><span>a ttimcheall an chreidimh agus na ndeighbhés.  Óir níorbh</span>
<lb n="8213"/><span>éidir a fhios d'fhághail cia an t-aigneadh nó an t-opinion bá</span>
<lb n="8214"/><span>córa do chongbháil, agus ní bheith comhachta ar bith ar cheart do</span>
<lb n="8215"/><span>mhiniostrálacht, agus fós do bheith conntrárdha do bhriathruibh</span>
<lb n="8216"/><span>Chríost féin, an tan gur aithin go sonnradhach do Pheadar agus</span>
<lb n="8217"/><span>gur fhógair dhó a chaorcha do ionnradh; agus arís: “Do ghuidheas</span>
<lb n="8218"/><span>ar do shon, a Pheadair, ionnas nach rachadh as do chreideamh,</span>
<lb n="8219"/><span>uime sin fillsi ar uairibh agus daingnidh do dhearbhbhráithre.”</span>
<lb n="8220"/><span>Briathra réar fhoillsigh Peadar 'na bhiocáire dhó féin ar an</span>
<lb n="8221"/><span>Eagluis.  Ní do thaisbéin nísa shoilléire iná sin an tan adubhairt:</span>
<lb n="8222"/><span>“As tusa Peadar, agus as ar an gcarraigc si thóigébhadsa mh'Eagluis,</span>
<lb n="8223"/><span>agus ní bhéruid doirse ifrinn buaidh 'na haghaidh.  Agus do-bhérad</span>
<lb n="8224"/><span>eochracha ríoghachta neimhe dhuit, agus gach ní dá cceangóla tú</span>
<lb n="8225"/><span>ar talamh, biaidh ceanguilte ar neamh, agus gach ní dá sgaoilfe</span>
<lb n="8226"/><span>tú ar talamh, biaidh sgaoilte ar neamh.”</span></p>
<lb n="8227"/>
<lb n="8228"/><p><span>Agus ní hionráidhte gur do Pheadar amháin do dáileadh an</span>
<lb n="8229"/><span>dignit agus na comhachta sa agus nach beith ag gach biocáire oile dá</span>
<lb n="8230"/><span>ttiocfadh 'na dhiaidh, an tan gurab (ar) aonmhodh amháin do</span>
<lb n="8231"/><span>ordaigh Críost an Eagluis do mharthuin go deireadh an tsaoghuil.</span>
<lb n="8232"/><span>As uime sin adubhairt léna dhisgiobluibh a n-ainm na n-uile</span>
<lb n="8233"/><span>chreidmheach: “Féch ag sin meisi (in) bhur bhfochair gach aonlá</span></p>
</div>
<pb n="219"/>
<div><lb n="8234"/><p><span>go deireadh an tsaoghuil.”  Agus adeir an fáidh Isaias san naomhadh</span>
<lb n="8235"/><span>caibidil: “Suidhfe i ttróin Dhávídh agus ina ríoghacht, dá daingniughadh</span>
<lb n="8236"/><span>agus dá neartughadh a mbreitheamhnas agus i gceart, ón</span>
<lb n="8237"/><span>am soin go soiche an tsíordhuidheacht.”  Ar an adhbhar sin</span>
<lb n="8238"/><span>leanaidh go mairfe an dignit, an oificc nó na comhachta sa diaidh</span>
<lb n="8239"/><span>a ndiaidh go síordhuídhe go deireadh domhuin ag comharbuibh</span>
<lb n="8240"/><span>Peadair mar ní tarbhach roiriachtanasach don Eagluis dochum</span>
<lb n="8241"/><span>a daingnighthe agus a coimhédtha go buan.  Mar sin ó do-righne</span>
<lb n="8242"/><span>Críost biocáire do Pheadar agus aodhaire ar an Eagluis go hiomlán,</span>
<lb n="8243"/><span>as cinnte go bhfuil na comhachta cédna ag an uile chomharba</span>
<lb n="8244"/><span>thig a n-áit Pheadair.  Agus an tan gurab iad easpuig na Cathaoire</span>
<lb n="8245"/><span>Rómhánaigh shealbhas ionad Pheadair, as follas gurab í an</span>
<lb n="8246"/><span>Eagluis Rómhánach as caiptín agus as banoide don uile eagluis, agus</span>
<lb n="8247"/><span>gurab riachtanas don uile choimhthionóil nó chomhchruinniughadh</span>
<lb n="8248"/><span>críosdaidhe bheith uaimcheanguilte leis an easpag sa na</span>
<lb n="8249"/><span>Rómha, dá ngoirthear an pápa.  Dá bhrígh sin as cinnte go</span>
<lb n="8250"/><span>ttéid ar seachrán a bhfad an tí sgaras re haondacht agus ré teagasg</span>
<lb n="8251"/><span>na hEagluisi Rómhánuigh; acht atáid na huile eithriccigh</span>
<lb n="8252"/><span>sgartha lé agus easumhal di; ar an adhbhar sin as cinnte gur chlaonadar</span>
<lb n="8253"/><span>go fairsing ón ród díreach, agus nach éidir críostaidhthe do</span>
<lb n="8254"/><span>ghairm dhíobh.  Óir as é as eithrigeach ann, an tí mhilleas</span>
<lb n="8255"/><span>teagasg an sgrioptúir naomhtha agus na Naoimh-Eagluisi Catoilce</span>
<lb n="8256"/><span>agus shiothbhuanus go dosmachtaighthe isan opinion earráideach</span>
<lb n="8257"/><span>thoghas dó féin.</span></p>
<lb n="8258"/>
<lb n="8259"/><p><span>Arís, mar adubhramar go meinic, coimhtheagaid agus comhaontaighid</span>
<lb n="8260"/><span>na neithe fírinneacha re aroile agus neartaighe gach fírinne</span>
<lb n="8261"/><span>fírinne oile.  Gidheadh, atáid na (heithriccigh) comhcodarsna</span>
<lb n="8262"/><span>comhconntrárdha agus sin d'ároile nach mór go ccoimhtheaguid</span>
<lb n="8263"/><span>re aroile a bpongc ar bioth, acht bíd féin ag tromlot a chéile ré</span>
<lb n="8264"/><span>a saighdibh féin, ar mhodh nach bhfaghthar ní ar bith daingean</span>
<lb n="8265"/><span>nó seasmhach aca.  Ar an adhbhar sin as uras aithne as so go</span>
<lb n="8266"/><span>bhfuilid ar seachrán a bhfad ón bhfírinne.  Gidheadh, as aointeagasg</span>
<lb n="8267"/><span>amháin atá ag an Eagluis Rómhánaigh isan uile ní</span>
<lb n="8268"/><span>bheanas leis an ccreideamh agus leis na deighbhésuibh; agus bíodh</span></p>
</div>
<pb n="220"/>
<div><lb n="8269"/><p><span>go bhfuilid na dochtúireadha Catoilcidh nach mór do-áirmhe, ní</span>
<lb n="8270"/><span>bhfuil aoinneach dhíobh conntrárdha don Eagluis, agus ní toil leó</span>
<lb n="8271"/><span>neimhtheacht do bheith aca lé a n-aonphongc.</span></p>
<lb n="8272"/>
<lb n="8273"/><p><span>Arís, ní headh amháin gur daingnigheadh ríoghacht Chríost agus</span>
<lb n="8274"/><span>na hEagluisi cogthaighe go deireadh dhomhuin, acht fós, do</span>
<lb n="8275"/><span>réir fhiadhnuisi an tSoisgéil, an uile sgrioptúir agus ráidhte na naomh,</span>
<lb n="8276"/><span>mairfidh ar feadh na síordhuidheachta iar n-athnuachradh na</span>
<lb n="8277"/><span>cruinne.  Gidheadh, níorbh éidir leis na heithriccibh, do thairg</span>
<lb n="8278"/><span>ré neart agus ré gliocas na Catoilce do inghreim go dúr díbhfeargach,</span>
<lb n="8279"/><span>seasamh asan machaire a n-aghaidh na hEagluisi</span>
<lb n="8280"/><span>Rómhánuigh, acht do thuitsiod go hathamhalta gona tteagasg</span>
<lb n="8281"/><span>truailligh agus do theithiodar go náireach ó sholas na fírinne.  As</span>
<lb n="8282"/><span>ar follas nach ó Dhia dobhádar a sgreaptra fallsa fírbhrégacha</span>
<lb n="8283"/><span>agus nár theagasg críostaidhe a tteagasg.</span></p>
<lb n="8284"/>
<lb n="8285"/><p><span>Ós a chionn sin as diongmhálta an comharrtha ar a mbeith</span>
<lb n="8286"/><span>ar seachrán ó shlighidh na fírinne an droichbheatha choirbthe</span>
<lb n="8287"/><span>pheacamhuil do-bheirid a ttír; agus ní mó dobhí aoinneach aca</span>
<lb n="8288"/><span>ariamh, dá airde buaic mar cheann eithricceachta, a n-onóir iná</span>
<lb n="8289"/><span>a ccion ina bheathaidh iná ina bhás.  Gidheadh, atá nuimhir</span>
<lb n="8290"/><span>dho-áirmhe do na Catoilcibh, sa ccuimhne mhaireas go síordhuidhe</span>
<lb n="8291"/><span>sna beannachtuibh, 'gá bhfuil a luaith agus a gcnámha dá n-adhradh</span>
<lb n="8292"/><span>ag na Catoilcibh agus a lá geineamhna dá onórughadh go roshollamanta</span>
<lb n="8293"/><span>ré hiomad molaidh.</span></p>
<lb n="8294"/>
<lb n="8295"/><p><span>Fá dheóidh, do cruthaigheadh orra go bhfuilid a leabhair</span>
<lb n="8296"/><span>líonta do dhíomhaoineas, d'fhallsacht, do bhréguibh agus do sheachránuibh</span>
<lb n="8297"/><span>rofhollasacha ní headh amháin a n-aghaidh an sgrioptúir</span>
<lb n="8298"/><span>naomhtha acht fós a n-aghaidh résúin nádúrtha agus feallsa fíre.</span>
<lb n="8299"/><span>Acht do bhrígh gur chathaigheadar naomhdhochtúireadha na</span>
<lb n="8300"/><span>hEagluisi go cródha calma a n-aghaidh na droinge duaibhsighe</span>
<lb n="8301"/><span>si agus gur chlaoidheadar iad go diongmhálta, ní riachtanus dúinne</span>
<lb n="8302"/><span>nísa mhó do dhuadh do ghlacadh 'na n-aghaidh.  Óir do-ní</span>
<lb n="8303"/><span>sgrios agus díbeirt a tteagaisg agus a ccreidimh choirbthe choinnealbháite</span>
<lb n="8304"/><span>fiaghnuisi ar an drochstaid chrosta cholaigh atá aca,</span>
<lb n="8305"/><span>do bhrígh, na neithe atá ó Dhia, atá díorchacht áiridhe chinnte</span>
<lb n="8306"/><span>agus daingean dosgaoilte (aca) nach éidir do sgrios iná do shárughadh</span>
<lb n="8307"/><span>ré heasccáirdibh dá ttreisi.</span>
<lb n="8308"/></p>
</div>
<pb n="221"/>
<div><lb n="8309"/><p><span>GO BHFUIL SECHT NA MAHOMETANÍ d'EASBHAIDH</span>
<lb n="8310"/><span>AN UILE RÉSÚIN.</span></p>
<lb n="8311"/>
<lb n="8312"/><p><span>Caib. 7.</span></p>
<lb n="8313"/>
<lb n="8314"/><p><span>Mairidh fá dhéoidh réna cclaoidh aguinn lucht leanamhna</span>
<lb n="8315"/><span>Mahoméit, atá ar mhodh áiridhe 'na meadhón eidir an gcineadh</span>
<lb n="8316"/><span>Iúdaidhe agus na heithriccigh.  Óir do-níd aithris ar na Iúdaidhibh</span>
<lb n="8317"/><span>isan timghearradh, agus comhchruinnighid a n-aoncharnán seachráin</span>
<lb n="8318"/><span>agus earráideadha na n-uile eithricceach, ar mhodh nach</span>
<lb n="8319"/><span>mór an saothar as riachtanas do ghlacadh 'na n-aghaidh.</span>
<lb n="8320"/><span>Óir as ro-uras don tí 'gá mbí tathaighe orra agus sgrúdas a mbésa</span>
<lb n="8321"/><span>agus a ccreideamh go friochnamhach agus léghas an leabhar dá ngoirid</span>
<lb n="8322"/><span>Alcoranum, do sgríobh Mahoméid, as fáidh agus as ceann reachta</span>
<lb n="8323"/><span>agus creidimh dháibh, a ndíomhaoineas agus a ndíth chéille (d'aithne),</span>
<lb n="8324"/><span>ag meas gurab cóir gach a bhfuil isan leabhar lobhtha sin do</span>
<lb n="8325"/><span>choimhlíonadh ré creideamh doibhriste gan bhearnadh.  As ó</span>
<lb n="8326"/><span>sholas iomorró nádúrtha nó ós cionn nádúire tig gach creideamh</span>
<lb n="8327"/><span>fíre.  Gidheadh, ní thig an creideamh piseógach mallaighthe atá</span>
<lb n="8328"/><span>acasan ó cheachtar don dá sholas sin; óir ní bhfuil aoinneach</span>
<lb n="8329"/><span>'gá mbí eólas measardha a résún nó a bhfeallsa nádúrtha nach</span>
<lb n="8330"/><span>uras dó an creideamh do mhúchadh sa ughdar thaisbénas é</span>
<lb n="8331"/><span>féin do bheith fíorainbhfeasach a leiteardhacht.  Óir do sgríobh</span>
<lb n="8332"/><span>comhamh comhmí-ordaighthe agus sin an leabhar dá ngoireann</span>
<lb n="8333"/><span>Alcoranum, .i. cruinniughadh na n-aitheanta, nach measuim</span>
<lb n="8334"/><span>gurab éidir lé aoinneach léghas é bun nó barr nó ordughadh</span>
<lb n="8335"/><span>céillidhe ar bith d'fhagháil ann; as comharrtha diongmhálta ar</span>
<lb n="8336"/><span>ainbhfeas an ughdair.  Atá ós a chionn sin an uiriod sin do</span>
<lb n="8337"/><span>sgéluibh fábhuill agus an uiriod sin dá n-aithne nó dá bhfulang a</span>
<lb n="8338"/><span>n-aghaidh deighbhés gur mheasadar na feallsaimh a mbeith 'na</span>
<lb n="8339"/><span>neithe coirbthe truaillighthe agus gomadh críonna go mór a bhfochuidmheadh</span>
<lb n="8340"/><span>agus a ttarcuisniughadh iná uiriod do shuim do chur ionnta</span>
<lb n="8341"/><span>cathughadh 'na n-aghaidh.  Ar an adhbhar sin ní héidir dá</span>
<lb n="8342"/><span>shamhuil so do chreideamh teacht ón tsolas nádúrtha, dá</span>
<lb n="8343"/><span>bhfuil conntrárdha.  Agus ní mó thig ón tsolas ós cionn nádúire.</span>
<lb n="8344"/><span>Óir, mar fhoillseócham 'nar ndiaidh, atá gach ní dá bhfuil</span>
<lb n="8345"/><span>contrárdha don tsolas nádúrtha mar an ccédna conntrárdha don</span>
<lb n="8346"/><span>tsolas ós cionn nádúire.</span>
<lb n="8347"/></p>
</div>
<pb n="222"/>
<div><lb n="8348"/><p><span>Arís, ní thig críoch mhaith go bráth, nó as ro-annamh thig, ar</span>
<lb n="8349"/><span>ní tionnsgantar ó dhrochthús.  Gidheadh, adeir an creideamh</span>
<lb n="8350"/><span>colach sa go lánmhar gurab é Mahoméid as ughdar agus as tús (dó) -</span>
<lb n="8351"/><span>óglach, mar dhearbhas stair fhíreinneach, dobhí go hiomlán</span>
<lb n="8352"/><span>ar dhíth céille agus résúin, dobhí 'na pheacthach ghráineamhuil, 'na</span>
<lb n="8353"/><span>adhaltrach agus 'na sgriostóir ar na puibleachuibh.  Agus an tan do</span>
<lb n="8354"/><span>thuiteadh go meinic isan ngalar mór, dobhí greamuigh dhe, an</span>
<lb n="8355"/><span>uair do fhiafraigheadh neach dhe créd fá tteagmhadh sin dó,</span>
<lb n="8356"/><span>adeireadh gurab iad na haingeil dobhíodh ag comhrádh ris.</span>
<lb n="8357"/><span>An fear feilbhésach sa, ní ré résúnaibh acht re cloidheamh,</span>
<lb n="8358"/><span>ó thús ré móirgheallamhnachuibh agus ré droichealadhuin do tharruing</span>
<lb n="8359"/><span>na daoine ainbhfeasach agus neamhghlana chuige féin, agus do</span>
<lb n="8360"/><span>tharruing leó sin diaidh a ndiaidh, ar bheagán agus ar bheagán,</span>
<lb n="8361"/><span>daoine ar a antoil agus ar a chreideamh fábhuill féin, agus 'na dhiaidh</span>
<lb n="8362"/><span>sin do chuir an daosgarshluagh lag anbhfann gan arm ré neart</span>
<lb n="8363"/><span>cloidhimh fána smacht agus fána chomhachtuibh féin.  Ar an</span>
<lb n="8364"/><span>adhbhar ó as drochthús dobhí agá chreideamh, ní ó Dhia do</span>
<lb n="8365"/><span>thionnsguin agus ní héidir dhó deighchríoch do bheith air.</span></p>
<lb n="8366"/>
<lb n="8367"/><p><span>Arís, molaidh Mahoiméit Críost, do geineadh ó mhaighdin, agus</span>
<lb n="8368"/><span>admhuidh gur fáidh roifhíor é, ina leabhar, bhal a molann an</span>
<lb n="8369"/><span>Soisgél agus an Sein-Reacht.  An éidir iomorró ní as leimhe do rádha</span>
<lb n="8370"/><span>iná an ní cédna do dhearbhadh agus do shénadh agus an teagasg atá</span>
<lb n="8371"/><span>conntrárdha don teagasg mholas do leanmhuin?  Gidheadh, ní</span>
<lb n="8372"/><span>leimhe sin iná an leisgél do-bheir ar a shon, ag rádha gur mhilleamarne</span>
<lb n="8373"/><span>an Soisgél maraon leis an tSein-Reacht.  Ní atá comhuras</span>
<lb n="8374"/><span>ré brégnughadh agus dobhí édrom meardhánta ré rádha.  Óir</span>
<lb n="8375"/><span>as cinnte go bhfuilid leabhair an tSein-Reachta agus an Nuaidh-Reachta</span>
<lb n="8376"/><span>a nEabhra, a nGréigis agus a Laidin, do réir theanga gach</span>
<lb n="8377"/><span>násión díobh, arna ttaisge go friochnamhach ón tseanaimsir, agus</span>
<lb n="8378"/><span>gur sgríobhadh iliomad do shompladhuibh asta go hiochtmhar</span>
<lb n="8379"/><span>atá ré faicsin ar feadh an domhuin in gach aonáird, agus na sompladha</span>
<lb n="8380"/><span>nuadha ag teacht focal ar fhocal leis na seantsompladhuibh.</span>
<lb n="8381"/><span>Cionnas dob éidir mar sin an milleadh so do theacht a n-aoinfheacht</span>
<lb n="8382"/><span>ar an uiriod sin sompladh atá a tteangthuibh égsamhla</span>
<lb n="8383"/><span>ar feadh násión an domhuin arna sgríobhadh ré daoinibh, ré</span>
<lb n="8384"/><span>hinntleachtuibh agus ré díthchioll égcosmhuile?  Acht haithnighear</span></p>
</div>
<pb n="223"/>
<div><lb n="8385"/><p><span>go soilléir as an ccoimhtheacht atá ag an sgrioptúir naomhtha</span>
<lb n="8386"/><span>san uile áit a bhfuil a bhréga agus a fhallsacht-san, réar lochtaigh</span>
<lb n="8387"/><span>agus réar mhill go mailísioch míomhacánta an Sein-Tiomna agus an</span>
<lb n="8388"/><span>Tiomna Nuadh.</span></p>
<lb n="8389"/>
<lb n="8390"/><p><span>Ós a chionn sin as dochum gach aoin do thabhairt a bheathadh</span>
<lb n="8391"/><span>suas go maith beannaighthe, dochum glaine an chroidhe do</span>
<lb n="8392"/><span>choimhéd agus dochum na fírinne do mhaodhughadh do hordaigheadh</span>
<lb n="8393"/><span>an creideamh fíre.  Gidheadh, secht Mahoméit, ar a bhfuil blas</span>
<lb n="8394"/><span>talmhuidhe amháin agus nach labhrann ar an tsén fíre, ní mó iná</span>
<lb n="8395"/><span>sórt antola brúideamhla as ait leis an mbolg gheallas a ndiaidh</span>
<lb n="8396"/><span>na beatha so do láthair aguinn.  Agus d'eagla go measadh aoinneach</span>
<lb n="8397"/><span>gurab go dorcha do labhair agus mar sin go mbeith atharrach céille</span>
<lb n="8398"/><span>agá bhriathruibh, foillsighe a chomhrádh féin a chontráir, ina</span>
<lb n="8399"/><span>measann gurab ceadaightheach dhó féin brég do dhénamh, agus</span>
<lb n="8400"/><span>ina n-abair, a measg a ndubhairt agus ar theaguisg ariamh, nár</span>
<lb n="8401"/><span>labhair aoinní go dorcha iná i bhfíoghrachuibh acht an uile ní</span>
<lb n="8402"/><span>go soilléir glan.  Asarb uras fallsacht agus díomhaoineas an chreidimh</span>
<lb n="8403"/><span>si d'aithne.</span></p>
<lb n="8404"/>
<lb n="8405"/><p><span>Arís, ní lér ní ar bioth diadha iná míorbhuileach isan tsecht</span>
<lb n="8406"/><span>so as madh inmheasta gurab ó Dhia do bheith.  Óir ní déntar</span>
<lb n="8407"/><span>míorbhuile ar bith innte mar do-níthear san gcreideamh chríostaidhe,</span>
<lb n="8408"/><span>do réir fhiaghnuisi Mahoméit féin, ag rádha go bhfuair</span>
<lb n="8409"/><span>Críost comhachta ar mhíorbhuileadha do dhénamh re a n-iompódhadh</span>
<lb n="8410"/><span>an saoghal, gidheadh, go bhfuair sé féin comhachta</span>
<lb n="8411"/><span>ar a chloidheamh, agus gurab uime do cuireadh ar an tsaoghal,</span>
<lb n="8412"/><span>dochum na bpuibleacha do tharruing ré foirneart ar a chreideamh</span>
<lb n="8413"/><span>féin; amhuil agus do bheith an tíorántacht agus an antoil 'na sacraifís</span>
<lb n="8414"/><span>thaithneamhuigh ag Dia.  As é ní iomorró as mó do-geibhthear</span>
<lb n="8415"/><span>'na measg, an tan adeirthear nach bhfuil Dia acht Dia, agus</span>
<lb n="8416"/><span>Mahoméid a theachtaire; agus as meinic adeir ina leabhar go</span>
<lb n="8417"/><span>bhfuil Dia mór agus comhachtach, agus iomad neithe oile atá rofhollasacha</span>
<lb n="8418"/><span>ar Dhia, gidheadh, shalchas an fear salach dá éis réna</span>
<lb n="8419"/><span>bhréguibh agus réna sgéluibh fábhuill.</span></p>
<lb n="8420"/>
<lb n="8421"/><p><span>Ós a chionn sin ní facas go fóill aoinneach 'na ughdar ag</span>
<lb n="8422"/><span>móirneithibh diadha 'na measg iná fáidh ar bith, acht amadáin</span>
<lb n="8423"/><span>bhaotha gan céill gan tuigse dá lot agus dá ccur féin ar meisge lé</span>
<lb n="8424"/><span>neart buile, ionnas go mbeith adhradh agus onóir ag cách mar</span></p>
</div>
<pb n="224"/>
<div><lb n="8425"/><p><span>naomhuibh dháibh, bíodh nach bí eólas dá laghad aca ar na</span>
<lb n="8426"/><span>neithibh diadha iná subháilceacha.  As follas fós leimhe agus easbhaidh</span>
<lb n="8427"/><span>céille Mahoméit féin an tan go n-abair a n-áit áiridhe ina</span>
<lb n="8428"/><span>leabhar, contrárdha do ní adubhairt a n-áit oile, nach feasach</span>
<lb n="8429"/><span>é an bhfuil féin nó an drong leanas a lorg ar slighidh slánaighthe</span>
<lb n="8430"/><span>nó nach bhfuilid, agus nach bhfuil aoinneach ar domhan thuigeas a</span>
<lb n="8431"/><span>leabhar féin, dá ngoireann Alcoranus, .i. comhchruinnioghadh na</span>
<lb n="8432"/><span>reacht.  Nár chóra gabháil do chlochuibh ar an ughdar atá</span>
<lb n="8433"/><span>neimhchinnte do shláinte cháich agus dá shláinte féin agus fhógras</span>
<lb n="8434"/><span>aitheanta cruaidhe dosgrúdtha dá lucht leanamhna iná aithris</span>
<lb n="8435"/><span>do dhénamh air nó géilleadh dhó?  Agus mar sin ó nach bhfuil</span>
<lb n="8436"/><span>fondamuint agá chreideamh a résúnuibh ar bioth, a míorbhuilibh</span>
<lb n="8437"/><span>iná a naomhthacht beatha, as ceart ón uile résún a tharcuisnioghadh</span>
<lb n="8438"/><span>agus neamhshuim do dhénamh dhe.  As cinnte dá mbeith</span>
<lb n="8439"/><span>slighe ag cách dhul do chonnspóid riú gomadh ro-uras an seachrán</span>
<lb n="8440"/><span>agus an earráid atá orra do thaisbénadh dháibh.  Gidheadh, mar dob</span>
<lb n="8441"/><span>fheasach Mahoméit ar a ainbhfeas agus ar a ghráineamhlacht féin, do</span>
<lb n="8442"/><span>fhógair go cealgach nár chóir a chreideamh féin do chosnamh acht</span>
<lb n="8443"/><span>ré cloidheamh agus ré neart lámh, ionnas an ní nárbh fhéidir do</span>
<lb n="8444"/><span>chosnamh (ré) résún iná ré macántacht go gcosantaoi é ré</span>
<lb n="8445"/><span>foirneart tíoránta.</span></p>
<lb n="8446"/>
<lb n="8447"/><p><span>Acht dob éidir go bhfiafróchadh duine éigin créd an fáth iar</span>
<lb n="8448"/><span>síoladh chreidimh Chríost ar feadh an domhuin as ar fhulaing</span>
<lb n="8449"/><span>Dia do Mhahoméit nuimhir dhoichríochnuighthe do phuibleachuibh</span>
<lb n="8450"/><span>do mhealladh ó chreideamh Chríost, agus do tharruing</span>
<lb n="8451"/><span>go foiréigeantach ar a reachta agus ar a dhlighthibh féin, agus nach mó</span>
<lb n="8452"/><span>do shín a lámh dhíoghaltach orra acht do fhulaing a ccomhachta</span>
<lb n="8453"/><span>agus a neart d'fhás agus do mhédughadh gusan lá aniodh?  Ar an</span>
<lb n="8454"/><span>adhbhar sin madh as Dia Críost, agus go bhfuil Mahoméit conntrárdha</span>
<lb n="8455"/><span>dhó, créd fár fhulang do Mhahoiméit dhul ós a chionn</span>
<lb n="8456"/><span>nó a shárughadh?  Mar sin (adeir na Saraceni) as fírinneach</span>
<lb n="8457"/><span>a gcreideamh féin agus as brégach fallsa ar gcreideamh-ne.  As í so</span>
<lb n="8458"/><span>argumaint as daingne ré a gcosnuid iad féin a n-aghaidh na</span>
<lb n="8459"/><span>ccríostaidhthe; agus atá fós comhcruaidh sin ar mhórán dár</span>
<lb n="8460"/><span>muinntir-ne nár fheasach dháibh cionnas do-bhérdaois freagra</span>
<lb n="8461"/><span>uirre.</span>
<lb n="8462"/></p>
</div>
<pb n="225"/>
<div><lb n="8463"/><p><span>Gidheadh, as uras linne freagra do thabhairt uirre, agus adeirmíd</span>
<lb n="8464"/><span>ó thús nach lagann an argumaint si aonargumuint dá ndearnamar</span>
<lb n="8465"/><span>thuas réar chruthaigheamar Críost do bheith 'na Dhia, agus</span>
<lb n="8466"/><span>fírinne an chreidimh chríostaidhe.  Do bhrígh munar éidir beatha</span>
<lb n="8467"/><span>d'fhághuil as naomhtha iná an bheatha do theaguisg Críost, agus</span>
<lb n="8468"/><span>nach facas ó thús an domhuin aoinneach do-righne uiriod do</span>
<lb n="8469"/><span>mhíorbhuilibh iongantacha agus do mhóirfheartuibh diadha agus do-righne</span>
<lb n="8470"/><span>Críost, cia do chuirfeadh conntabhairt gurab ó neamh do</span>
<lb n="8471"/><span>thánaic agus an Dia so agus an duine do shlánughadh an chinidh</span>
<lb n="8472"/><span>dhaonna, do réir fhiaghnuisi an reachta, na bhfáidheadh, na</span>
<lb n="8473"/><span>gcomharrthadha agus na móirfhearta do oibrigh?  Agus mar sin madh</span>
<lb n="8474"/><span>atá creideamh ar bioth fíor ar an tsaoghal sa, as cinnte gurab é</span>
<lb n="8475"/><span>an creideamh críostaidhe; agus gan chonntabhairt d'umhlóchadh</span>
<lb n="8476"/><span>do dhligheadh Mhahoméid, dámadh é bá fearr aitheanta, nó dá</span>
<lb n="8477"/><span>ndénamh nísa mhó d'fheartuibh nó do mhóirghníomhuibh iná</span>
<lb n="8478"/><span>do-ríghnesion.  Agus an tan nach dearna ina dhligheadh mhóirghníomh</span>
<lb n="8479"/><span>ar bioth ordhraic iná speisialta acht iomad do ghníomharthuibh</span>
<lb n="8480"/><span>coirbthe crosta cuinnealbháite as nár re a n-aithris, an</span>
<lb n="8481"/><span>cóir a chur roimh Chríost ar son mhóráin do mhealladh ón</span>
<lb n="8482"/><span>gcreideamh Catoilce, iomad do chlaoidh ré neart arm, agus dhul ar</span>
<lb n="8483"/><span>a aghaidh san olc?  Créd fáth nach n-abruid mar sin gur fearr</span>
<lb n="8484"/><span>an diabhal (do mheall an cineadh daonna ar feadh an uiriod sin</span>
<lb n="8485"/><span>bhliadhuin agus mheallas go laéthamhuil iliomad) iná Críost?  Créd</span>
<lb n="8486"/><span>an t-adhbhar nach mó an cion agus onóir atá a gcuinne na bpeacthach</span>
<lb n="8487"/><span>agus na ndrochdhaoineadh, as mó thairrngeas ar a slighidh</span>
<lb n="8488"/><span>féin ón maith, iná ar na fírénuibh agus ar na naomhuibh?  Ó as</span>
<lb n="8489"/><span>iongantach an résún Mahoiméid do chur roimh Chríost ar son na</span>
<lb n="8490"/><span>bpuibleacha bochta ainbhfeasacha do mhealladh léna chleasuibh,</span>
<lb n="8491"/><span>léna gheallamhnachuibh, léna bhagar agus léna chloidheamh ó</span>
<lb n="8492"/><span>naoimhchreideamh Chríost go staid antoileamhuil agus go droichbhésuibh!</span>
<lb n="8493"/><span>Mar sin as céillidhe rimhéidhe do dhénamh as an olc</span>
<lb n="8494"/><span>agus glóir as an mailís.  Go deimhin ní hiad a samhla sin as argumainteadha</span>
<lb n="8495"/><span>dhúinne, agus ní ar a samhluibh d'fhondamuintibh atá ar</span>
<lb n="8496"/><span>gcreideamh 'na shuidhe.  An cúis iongantuis gurab lugha leanas</span>
<lb n="8497"/><span>Críost iná an fear fíorcholach so, an tan go bhfógrann Críost</span>
<lb n="8498"/><span>an mhaith do oibriughadh, an t-olc do sheachna, masla agus</span>
<lb n="8499"/><span>tarcuisne d'fhulang, srian do chur linn féin ó uile aoibhneas an</span></p>
</div>
<pb n="226"/>
<div><lb n="8500"/><p><span>tsaoghuil si ar son na neithibh dofhaicse, an uile chruas, an uile</span>
<lb n="8501"/><span>annródh agus an uile ainnisi d'fhulang agus do bhreith do roghuin ní</span>
<lb n="8502"/><span>as luaithe iná do chuirfemís smál nó spot ar an macántacht,</span>
<lb n="8503"/><span>ar an ngeanmnaidheacht, ar an gceart, ar an mbúidheacht iná</span>
<lb n="8504"/><span>ar an gcreideamh?  Dá mbeith a résún-san daingion nó diongmhálta,</span>
<lb n="8505"/><span>dob éidir an uile fheallsa do bhuaidhreadh agus do mhilleadh</span>
<lb n="8506"/><span>an tan gomadh ceadaightheach an mhaith do mheas 'na holc,</span>
<lb n="8507"/><span>an t-olc 'na mhaith, an fhírinne 'na bréig, agus, fá dheóidh, an solas</span>
<lb n="8508"/><span>'na dhorchadas.  As beag iomorró do na feallsaimh leanas an</span>
<lb n="8509"/><span>fhírinne agus an mhaith fhíre, agus uime sin as beag do dhaoinibh</span>
<lb n="8510"/><span>foirbhthe iomlána dobhí 'na measg.  Ar an adhbhar sin madh</span>
<lb n="8511"/><span>as as an nuimhir mholfamaoid an bheatha, go deimhin an mhaith</span>
<lb n="8512"/><span>nár cleachtadh do choimhéd acht ó fhírbheagán, as córa a rádh</span>
<lb n="8513"/><span>gurab olc iná maith, agus ainbhfeas nó seachráin an mhóráin do</span>
<lb n="8514"/><span>bheith 'na maith.  Acht do bhrígh gurab gráineamhuil sin ré rádh,</span>
<lb n="8515"/><span>as cinnte nach uime do sháraidh Mahoiméit Críost, gur chuir</span>
<lb n="8516"/><span>iliomad fána smacht, ar an gceart (diadha) dá fhulang dhó, leis</span>
<lb n="8517"/><span>an tsaoirsi antoileamhuil dothug dháibh, agus lé neart arm; amhuil agus</span>
<lb n="8518"/><span>fuilngthear don diabhal agus do dhrochdhaoinibh eile do ghnáth na</span>
<lb n="8519"/><span>daoine laga neamhaireacha simplidhe neamhurchóideacha gan</span>
<lb n="8520"/><span>neart gan arm do bhuaidhreadh agus do bhrúghadh.  Óir madh do</span>
<lb n="8521"/><span>bhuadhaigh Críost a n-aghaidh an domhain an tráth nach raibh</span>
<lb n="8522"/><span>aithne nó eólas ar a ainm, agus bá díol teithmhe dá gach aon nuaidheacht</span>
<lb n="8523"/><span>an bháis mhaslaigh dofuair do chlos, agus dar leat gur mhó</span>
<lb n="8524"/><span>an díol tarcuisne é iná an díol onóra, créd mheasas tú dob éidir</span>
<lb n="8525"/><span>leis do dhénamh anois iar síoladh agus iar nglacadh a ghlóire ar</span>
<lb n="8526"/><span>feadh an domhuin?  Nárbh usa do bhuaidh an anma críostaidhe</span>
<lb n="8527"/><span>éirghe go hárrachtach anois iná ó thús?</span></p>
<lb n="8528"/>
<lb n="8529"/><p><span>Gidheadh, as a ndíoghaltus na míghníomh tángadar so uile,</span>
<lb n="8530"/><span>amhuil agus do rémhaithreasadh iad ó Dhia, bá feasach orra agus do</span>
<lb n="8531"/><span>fhulaing a tteacht.  Óir atá sgríobhtha gur goireadh ar mhórán,</span>
<lb n="8532"/><span>gidheadh, gur beag dhíobh do toghadh; agus gurab roimheinic do</span>
<lb n="8533"/><span>médaigheadh agus do laghdaigheadh an Eagluis.  Dothug Dia iomorró</span>
<lb n="8534"/><span>toil shaor dochum na maithe agus an oilc, dochum na subháilceadh</span>
<lb n="8535"/><span>agus na ndubháilceadh, agus ní dhén foirneart ar na daoinibh go ceachtar</span>
<lb n="8536"/><span>don dá thaoibh sin, agus ní mó as éidir foiréigean do dhénamh orra</span>
<lb n="8537"/><span>an feadh sheasas a nádúir; óir dá sguireadh saoirsi na toile, ní</span></p>
</div>
<pb n="227"/>
<div><lb n="8538"/><p><span>bheith luaigheacht iná míoluaigheacht ar ar gcumas.  Agus do</span>
<lb n="8539"/><span>bhrígh gurab lé tabhartasuibh agus ré tíodhlaicthibh thairrngeas</span>
<lb n="8540"/><span>Dia na daoine dochum na maithe d'oibriughadh, agus gurab lé</span>
<lb n="8541"/><span>piantuibh agus ré díoghaltas do bhagar orra chriothnuigheas iad</span>
<lb n="8542"/><span>ón olc do dhénamh, ní hé sgrios na nádúire do dhearlaig aonuair</span>
<lb n="8543"/><span>amháin do-ní, acht a coimhéd go cúramach ina beith gan</span>
<lb n="8544"/><span>bhearnadh.  Mar sin do bhagair Dia pianta égsamhla ar na</span>
<lb n="8545"/><span>peacthachuibh muna ndiongnadaois aithreachas gan mhoill; an</span>
<lb n="8546"/><span>chéidphian, dalladh na hinntinne, ionnas go labhrann an ríoghfháidh</span>
<lb n="8547"/><span>Dáuidh a bpearsuin Chríost agus na n-uile fhírén a n-aghaidh</span>
<lb n="8548"/><span>na bpeacthach ar an modh as: “Teagadh dorchadas ar a súilibh</span>
<lb n="8549"/><span>d'eagla go bhfaicfedís, agus bíodh a ndruim cam do shíor.”  Agus adeir</span>
<lb n="8550"/><span>Dia leis an fháidh Isaias: “Imigh, dall croidhe an phobuil si agus</span>
<lb n="8551"/><span>tromaidh a chluasa agus dúin a shúile d'eagla go bhfaicfeadh léna</span>
<lb n="8552"/><span>shúilibh uair éigin agus go ccluinfeadh léna chluasuibh agus go ttuigfeadh</span>
<lb n="8553"/><span>léna chroidhe agus go bhfillfeadh agus go slánaighfinn é.”  As mar</span>
<lb n="8554"/><span>sin do rémhaithriseadh isan Soisgél go meinic a ndúire agus a gcruas</span>
<lb n="8555"/><span>croidhe, agus sgrios Ierusalém agus a ndíbeirt - mhairfeas go deireadh</span>
<lb n="8556"/><span>dhomhuin - do na Iúdaidhibh díchreidmheachuibh dár chóir</span>
<lb n="8557"/><span>creideamh roimh an uile do Chríost agus dá reacht.</span></p>
<lb n="8558"/>
<lb n="8559"/><p><span>Arís, léighmíd go cclaonfaid iomad ón ccreideamh Catoilce agus</span>
<lb n="8560"/><span>gurab beag sáibheóltar, san áit a labhrann an Tighearna isan</span>
<lb n="8561"/><span>tSoisgél ar na haimsearuibh déighionacha, ag rádh: “Rachaidh</span>
<lb n="8562"/><span>carthanacht mhóráin a bhfuaraidheacht ón bpeacadh agus ón</span>
<lb n="8563"/><span>olc do líonadh 'na measg.”  Agus adeir a n-áit oile: “An tráth thiocfas</span>
<lb n="8564"/><span>Mac an duine, an measann tú go bhfuighe creideamh ar an</span>
<lb n="8565"/><span>talamh?”  Arís, adeir an t-apstal Pól ag sgríobhadh dochum a</span>
<lb n="8566"/><span>dhisgiobuil Timotheus na briathra sa: “Adeir an Spiorad go follas</span>
<lb n="8567"/><span>go ttréigfid dream áiridhe an creideamh isna haimsearuibh</span>
<lb n="8568"/><span>déighionacha ag tabhairt aire do spioraduibh an tseachráin agus do</span>
<lb n="8569"/><span>theagasguibh na ndeamhan, ag labhairt na bréige a bhfimíneacht.”</span>
<lb n="8570"/><span>Fá dheóidh, madh léighmíd an teagasg soisgélta ar fad, do-ghébham</span>
<lb n="8571"/><span>gur innis Dia roimh ré na neithe si go (huilidhe), do</span>
<lb n="8572"/><span>réir mar dothángadar dochum críche agus do fhulaing a tteacht.</span>
<lb n="8573"/><span>Óir sgaraidh a sholas féin leis an druing do-bheir a mbeatha suas</span>
<lb n="8574"/><span>go holc dubháilceach agus fágbhaidh ina ndaille féin iad.  Agus amhuil</span>
<lb n="8575"/><span>do-righne díoghaltas ar an gcineadh Iúdaidhe ar son a n-uabhair agus</span>
<lb n="8576"/><span>a n-easumhla, mar an gcédna do léig sgiúrsa a fheirge ar lucht</span></p>
</div>
<pb n="228"/>
<div><lb n="8577"/><p><span>leanamhna Mahoiméit agus ar an muinntir oile théid a n-easumhla</span>
<lb n="8578"/><span>agus tréigeas an creideamh ar son a n-olc agus a míghníomh.  Ní</span>
<lb n="8579"/><span>héidir iomorró pian as truime do chur ar neach iná easbhaidh an</span>
<lb n="8580"/><span>tsoluis fhíre agus na deighbheatha: slighe chinnte tré a ngabhthar</span>
<lb n="8581"/><span>go damnughadh síordhuidhe.  Óir do réir mar do thaisbénamar</span>
<lb n="8582"/><span>thuas, ní bhfuil díorchacht iná sábháil acht earráid, seachrán agus</span>
<lb n="8583"/><span>cailleamhuin shíordhuidhe taobh amuich do chreideamh Chríost.</span></p>
<lb n="8584"/>
<lb n="8585"/><p><span>Acht dá n-abairtheá: créd an fáth as a ndíoluid an chlann piana</span>
<lb n="8586"/><span>ar son a n-aithreach?  Óir madh do pheacaidheadar na sein-Iúdaidheadha</span>
<lb n="8587"/><span>agus na Mahoiméideadha, créd 'már filleadh a pian</span>
<lb n="8588"/><span>ar a ccloin agus ar a sliocht 'na ndiaidh?  As í ar bhfreagra ar sin</span>
<lb n="8589"/><span>gurab é as cúis dó, foillsiughadh an chreidimh chríostaidhe ar</span>
<lb n="8590"/><span>feadh an domhain agus fios na míorbhuileadh, ionnas nach beith</span>
<lb n="8591"/><span>leisgél ag aoinneach nach bhfuair cumas ar an bhfírinne do</span>
<lb n="8592"/><span>lorgaireacht agus ar a fios d'fhághuil.  Agus madh do-ní féin maineachtnaigh</span>
<lb n="8593"/><span>isan bhfírinne do lorgaireacht, as ceart sin do aithbhear</span>
<lb n="8594"/><span>air; óir ní thiocfadh díoghaltas orra a cciontuibh a n-aithreach</span>
<lb n="8595"/><span>muna ndiongnadaois féin an peacadh cédna.  Nó, dá n-iomchradaois</span>
<lb n="8596"/><span>a mbeatha do réir résúin nádúrtha, as cinnte go soillseóchadh</span>
<lb n="8597"/><span>Dia (nach diúltann a riachtanas ar aoinneach acht</span>
<lb n="8598"/><span>dobhíos do shíor do láthair ullamh dochum gach neithe as</span>
<lb n="8599"/><span>riachtanas dá gach aon dochum na beathadh síordhuidhe do</span>
<lb n="8600"/><span>ghnoughadh do thabhairt uaidhe go trócaireach) iad, (agus) go ttiobhradh</span>
<lb n="8601"/><span>solas ar an bhfírinne dháibh.  Amhuil adubhramar thuas</span>
<lb n="8602"/><span>roimhe.</span></p>
<lb n="8603"/>
<lb n="8604"/><p><span>Ós a chionn sin bíodh gurab iomadamhuil breitheamhnuis</span>
<lb n="8605"/><span>fholaighthe Dé agus nach éidir leis na daoinibh a lorgaireacht,</span>
<lb n="8606"/><span>ionnas go n-abair an t-apstol gur chríochnuigh Dia na huile isan</span>
<lb n="8607"/><span>díchreideamh, ionnas go ndiongnamh trócaire ar an uile.  Agus go</span>
<lb n="8608"/><span>grod dá éis sin éimhghidh, ag criothnamh roimh aigén rodhomhuin</span>
<lb n="8609"/><span>dosgrúdtha na mórdhachta diadha, agus adeir: “Ó a aigéin shaidhbhreas</span>
<lb n="8610"/><span>eagna agus eólais Dé!  Créd dochuimsighthe a bhreitheamhnas</span>
<lb n="8611"/><span>agus dolorgartha a shlightheadh!  Cia iomorró dárbh fheas ciall an</span>
<lb n="8612"/><span>Tighearna, nó cia dobhí 'na chomhuirleach aige?  Nó cia</span>
<lb n="8613"/><span>as túsga tug dhó agus do-ghébha arís?  Óir as uadhasan agus thríodsan</span>
<lb n="8614"/><span>agus annsan atáid na huile.  Ónóir agus glóir dhó i saoghal na saoghal.</span>
<lb n="8615"/><span>Amén.”</span></p>
<lb n="8616"/>
<lb n="8617"/><p><span>Bíodh a fhios agad ar a shon sin, amhuil agus do réimhinnis ar</span>
<lb n="8618"/><span>tTighearna Íosa Críost na hoilc si do bheith ré teacht ar an</span></p>
</div>
<pb n="229"/>
<div><lb n="8619"/><p><span>tsaoghal, mar an gcédna gur dhearbh nach rachadh a Eagluis</span>
<lb n="8620"/><span>féin, do chuir suas ar charraigc dhaingein, a mbáthadh go bráth,</span>
<lb n="8621"/><span>ag rádh: “Ag sin meisi (in) bhur bhfochair gach uile lá go deireadh</span>
<lb n="8622"/><span>an tsaoghuil.”  Ar an adhbhar sin amhuil agus tángadar na huile</span>
<lb n="8623"/><span>neithe dá ndubhairt Críost do réir mar adubhairt go soiche</span>
<lb n="8624"/><span>an lá aniodh, agus gur lér 'na measg sin claonadh mhóráin ón gcreideamh,</span>
<lb n="8625"/><span>mar an gcédna chreidmíd go mairfidh an Eagluis go</span>
<lb n="8626"/><span>suthain síordhuídhe.  Óir atáid a fundamuinnteadha comhfoirtill</span>
<lb n="8627"/><span>comhdaingion agus sin gur mallaighthe a mheas gurbh</span>
<lb n="8628"/><span>éidir a briseadh iná a leagadh.  Agus ní headh amháin sin acht</span>
<lb n="8629"/><span>atá dóthchas aguinn an tráth hiomláinfior fearg dhíoghaltach</span>
<lb n="8630"/><span>(Dé) ar na droichchríosdaidhthibh agus ar an ccuid oile do na</span>
<lb n="8631"/><span>hainchríostaidhthibh go n-athnuadhfaidh a Eagluis féin agus go</span>
<lb n="8632"/><span>bhfillfidh an chruinne dhomhanda go hiomlán air féin, agus nach</span>
<lb n="8633"/><span>biaidh acht aointréd agus aonaodhaire ann; ní mheasmaoid nach</span>
<lb n="8634"/><span>bhfuil a bhfad uainn.  Agus mar sin mairfidh go buan barc</span>
<lb n="8635"/><span>Pheadair, ag loingseóracht seal go soirbh agus seal oile go doirbh,</span>
<lb n="8636"/><span>do réir égsamhlacht na n-aimsior, go teacht an laé mhóir úd an</span>
<lb n="8637"/><span>Tighearna ina mbiaid secréideadha folaighthe na ndorchadas follas</span>
<lb n="8638"/><span>don domhan agus a n-aitheóntar nó a ttuigfidhear fá dheóidh</span>
<lb n="8639"/><span>breatha fírchearta Dé.  Anois iomorró as lór dhúinn a ndubhramar ar</span>
<lb n="8640"/><span>choirbtheacht Mhahoiméit an tan nach éidir leis é féin do chosnamh</span>
<lb n="8641"/><span>ré résúnaibh diadha iná daonna acht amháin ré neart agus</span>
<lb n="8642"/><span>ré foiréigean gan chéill.  Agus ó nach éidir foirneart ar bioth do</span>
<lb n="8643"/><span>bheith síordhuidhe, ní bhfuil dá mhéid dá bhfásann nach móide agus</span>
<lb n="8644"/><span>sin as mó a thuisleadh.  Agus go deimhin an tráth ghébhuid na</span>
<lb n="8645"/><span>puibleacha solas na fírinne, as cinnte go sgarfuid leis an ngein</span>
<lb n="8646"/><span>choirbthe si, agus go mba móide dá phéin a mhéid do fhásadar a</span>
<lb n="8647"/><span>chomhachta.</span></p>
<lb n="8648"/>
<lb n="8649"/><p><span>GURAB É AN CREIDEAMH CRÍOSTAIDHE AN FÍRCHREIDEAMH</span>
<lb n="8650"/><span>SEASMHACH SUTHAIN.</span></p>
<lb n="8651"/>
<lb n="8652"/><p><span>Caib. 8.</span></p>
<lb n="8653"/>
<lb n="8654"/><p><span>Iar gclaoidh na sechta agus na seachrán rémhráidhte, an tan</span>
<lb n="8655"/><span>gurab ó sholas nádúrtha nó ó sholus ós cionn nádúire, nó uatha</span></p>
</div>
<pb n="230"/>
<div><lb n="8656"/><p><span>araon, thig an uile chreideamh, madh geibhthear creideamh nó</span>
<lb n="8657"/><span>geasadóireacht ar bioth oile seach na méide si do áirmheamar, as</span>
<lb n="8658"/><span>éidir ar gach aonchor a ttarruing chugtha sin, nó go cuid éigin</span>
<lb n="8659"/><span>aca.  Gach creideamh iomorró as deóntach ar sholas nádúrtha</span>
<lb n="8660"/><span>amháin, nó as (ó) thúsaibh fíre an résúin daonna thig, agus as é sin</span>
<lb n="8661"/><span>creideamh na bhfeallsamh, nach lór dochum na n-anmann do</span>
<lb n="8662"/><span>shábháil, mar do chruthaigheamar thuas; nó as ó thúsaibh</span>
<lb n="8663"/><span>fallsa amháin na neithe nádúrtha thig, mar atá asarluigheacht</span>
<lb n="8664"/><span>na nélladóireadha, bhíos lánmhar as fios na neithe bhíos ré</span>
<lb n="8665"/><span>teacht do bheith aca féin, agus do dhiomolamar mar an gcédna;</span>
<lb n="8666"/><span>nó as ó thúsaibh fallsa thig do-geibhthear ré cealguibh na</span>
<lb n="8667"/><span>ndeamhan, mar atá an t-iodhaladhradh do damnuigheadh linn</span>
<lb n="8668"/><span>thuas.  Acht madh as ó sholus ós cionn nádúire thig an creideamh,</span>
<lb n="8669"/><span>ní faghthar aoinchreideamh sháraigheas an solas</span>
<lb n="8670"/><span>nádúrtha acht madh dligheadh an tSein-Reachta agus an Nuaidh-Reachta.</span>
<lb n="8671"/><span>Mar sin, nó as é an Sein-Reacht amháin dearbhthar,</span>
<lb n="8672"/><span>mar do-ní an cineadh Iúdaidhe, adeir go n-adhruid féin an Dia</span>
<lb n="8673"/><span>fíre; nó milltear agus truaillighthear an Nuaidh-Reacht, mar do-níd</span>
<lb n="8674"/><span>na heithriccigh; nó milltear an dá thiomna, mar do-níd a</span>
<lb n="8675"/><span>leanann lorg Mahoiméid.  Congbhuid iomorró na críostaidhthe</span>
<lb n="8676"/><span>an dá thiomna leis an solas nádúrtha go hiochtmhar, agus glacuid</span>
<lb n="8677"/><span>an fios nádúrtha agus ós cionn nádúire, agus as ceirte dhíorcha thuigid</span>
<lb n="8678"/><span>iad iná na huile.  Mar sin ós iad an mhéid si do áirmheamar,</span>
<lb n="8679"/><span>gach creideamh dár fríth go fóill ar an tsaoghal sa, nó as ionáirmhe</span>
<lb n="8680"/><span>orra so madh atá nísa mhó ann, agus nach éidir aoinchreideamh</span>
<lb n="8681"/><span>do chur a gcommóradh leis an gcreideamh chríostaidhe</span>
<lb n="8682"/><span>a résúnaibh iná a míorbhúilibh, agus go sáraigheann gach uile</span>
<lb n="8683"/><span>chreideamh commór agus atá neamh nías áirde iná an talamh agus</span>
<lb n="8684"/><span>commór agus atá difir eidir an tsolas agus an dorchadas, as follas gurab é</span>
<lb n="8685"/><span>an creideamh críostaidhe amháin an creideamh fíre agus aonchuan</span>
<lb n="8686"/><span>sábháilte na sláinte.</span></p>
<lb n="8687"/>
<lb n="8688"/><p><span>Gidheadh, dá saoileadh aoinneach creideamh éigin bá fearr</span>
<lb n="8689"/><span>iná an creideamh críostaidhe do bheith ré teacht agus go measadh</span>
<lb n="8690"/><span>go ttiocfa an creideamh sin uair éigin, ar mhodh, an tráth thiocfas,</span>
<lb n="8691"/><span>go mbeanfa a chion don chreideamh chríostaidhe, dochum gan</span>
<lb n="8692"/><span>éinní d'fhágbháil gan tráchtadh air, tóigébham an uile chealg</span>
<lb n="8693"/><span>as an tslighidh.  Uime sin adeirmíd ar tús, ó nach bhfaghthar</span></p>
</div>
<pb n="231"/>
<div><lb n="8694"/><p><span>creideamh ar bioth san am so as fearr iná an creideamh críostaidhe,</span>
<lb n="8695"/><span>gurab inghreamaighthe dhe go dosgaoilte, dochum foghnamh</span>
<lb n="8696"/><span>do Dhia agus a sheirbhís do dhénamh do réir ar gcomhachta.</span>
<lb n="8697"/><span>Gidheadh, madh thaisbénann Dia creideamh as fearr iná an</span>
<lb n="8698"/><span>creideamh críostaidhe dúinn, as riachtanas an uair sin an</span>
<lb n="8699"/><span>creideamh sin do leanmhuin.  Acht ní facas an creideamh so go</span>
<lb n="8700"/><span>fóill, agus ní mó atá résún, fundamuint iná baramhuil ar bioth</span>
<lb n="8701"/><span>chéillidhe go ttiocfa go bráth.  Óir munab éidir críoch d'fhághail</span>
<lb n="8702"/><span>iná do thuigsin (do réir mar do chruthaigheamar thuas go</span>
<lb n="8703"/><span>diongmhálta) as fearr iná críoch na beathadh daonna iná</span>
<lb n="8704"/><span>meadhón as cinnte, iná beatha as foirbhthe iná an chríoch, an</span>
<lb n="8705"/><span>meadhón agus an bheatha chuireas an creideamh críostaidhe síos,</span>
<lb n="8706"/><span>cá bhfuil díol foinn nó dúla nías mó?  Atá fós adhradh foirimleach</span>
<lb n="8707"/><span>an chreideimh chríostaidhe iongantach agus 'na shlighe romhaith</span>
<lb n="8708"/><span>leis na daoinibh do threórughadh dochum a gcríche; atá ós a</span>
<lb n="8709"/><span>chionn sin go fundamuinteach arna dhaingniughadh ar iliomad</span>
<lb n="8710"/><span>comharrthadh, tairngireadh agus résún rofhoirtille nach éidir ní as</span>
<lb n="8711"/><span>mó do bheith ar an tsaoghal.</span></p>
<lb n="8712"/>
<lb n="8713"/><p><span>Acht bíodh gomadh éidir dá éis so creideamh as fearr iná an</span>
<lb n="8714"/><span>creideamh críostaidhe do thabhairt amach, ar a shon sin ní</span>
<lb n="8715"/><span>héidir leis an gcreideamh sin an creideamh críostaidhe do dhamnughadh</span>
<lb n="8716"/><span>iná do mhúchadh.  Do bhrígh gurab lé solas ós cionn</span>
<lb n="8717"/><span>nádúire go mórmhór atá an creideamh críostaidhe ag siobhal</span>
<lb n="8718"/><span>(mar do thaisbénamar san dara leabhar don obair si), ní héidir</span>
<lb n="8719"/><span>dhó bheith acht ó Dhia, ó a ttáinic an uiriod sin maitheasa agus</span>
<lb n="8720"/><span>móirghníomha iongantacha don tsaoghal nárbh éidir lé haoinneach</span>
<lb n="8721"/><span>acht lé Dia amháin d'oibriughadh.  Atá fós coimhtheacht</span>
<lb n="8722"/><span>ag solas nádúrtha an résúin, do hordaigheadh lé Dia</span>
<lb n="8723"/><span>féin, leis na neithibh si.  Ar an adhbhar sin dá ttugthaoi isteach</span>
<lb n="8724"/><span>ré solas nádúrtha nó ós cionn nádúire nuaidhchreideamh bá</span>
<lb n="8725"/><span>fearr agus foirbhthe iná an creideamh críostaidhe, ní héidir leis bheith</span>
<lb n="8726"/><span>conntrárdha don chreideamh chríostaidhe.  Óir as riachtanas,</span>
<lb n="8727"/><span>nó as éigin gurab roifhíor na neithe atá ceanguilte dhínn ó nádúir,</span>
<lb n="8728"/><span>ionnas nach éidir dhúinn smuaineadh iná a ttuigsin ar atharrach</span>
<lb n="8729"/><span>modha.  Na neithe ámh chreidmíd, taisbénuid dearbha comhfollasach</span>
<lb n="8730"/><span>agus sin gomadh mallaighthe conntabhairt do chur a ní</span>
<lb n="8731"/><span>dá laghad díobh.  Ar an adhbhar sin ós gnáth an fhírinne do</span>
<lb n="8732"/><span>theacht ris an bhfírinne, as cinnte, ciabé solas ó a ttiocfadh an</span></p>
</div>
<pb n="232"/>
<div><lb n="8733"/><p><span>creideamh sin, nach beith neimhtheacht aige leis an gcreideamh</span>
<lb n="8734"/><span>chríostaidhe, agus nach mó do bheith conntrárdha dhó; do bhrígh</span>
<lb n="8735"/><span>gurab ó Dhia do bheith gach creideamh dhíobh agus gurab ó Dhia,</span>
<lb n="8736"/><span>nach n-abair ní ar bioth a n-aghaidh agus nach tteagasgann an</span>
<lb n="8737"/><span>fhírinne anois agus a conntráir arís, thigid an dá sholas ó ttig</span>
<lb n="8738"/><span>gach creideamh aca.  Óir bá mallaighthe, agus bá naomhathais nó</span>
<lb n="8739"/><span>blaisféim brég nó fallsacht do chur a leith ughdair na fírinne.</span></p>
<lb n="8740"/>
<lb n="8741"/><p><span>Arís, cuibhrighid na résúin chontrárdha an tuigse ar mhodh</span>
<lb n="8742"/><span>nach éidir lé an fhírinne do leanmhuin iná do thuigsin.  Acht</span>
<lb n="8743"/><span>dá ccuireadh Dia eóluis chontrárdha dhá chéile chugainn, do</span>
<lb n="8744"/><span>chuirfeadh sin toirmeasg ar ar ttuigse ón bhfírinne d'aithne;</span>
<lb n="8745"/><span>ní nach éidir bheith ó Dhia.  Ar an adhbhar sin madh as ón</span>
<lb n="8746"/><span>tsolas ós cionn nádúire thig ar gcreideamh-ne, agus go molann gach</span>
<lb n="8747"/><span>ní thig ó sholas an résúin nádúrtha, as éigin go molfaidh an uile</span>
<lb n="8748"/><span>chreideamh fíre (dá mbeith aoinchreideamh don tsórt sin ré</span>
<lb n="8749"/><span>teacht) gach ní mhúineas an creideamh críostaidhe.</span></p>
<lb n="8750"/>
<lb n="8751"/><p><span>SUIM ATHCHOMAIR NA HOIBRE GO HIOMLÁN.</span></p>
<lb n="8752"/>
<lb n="8753"/><p><span>Caib. 9.</span></p>
<lb n="8754"/>
<lb n="8755"/><p><span>Dochum a ndubhramar isna leabhruibh si suas do bheith ar</span>
<lb n="8756"/><span>beóchuimhne, cuirfeam annso go hathchumair suim na</span>
<lb n="8757"/><span>hoibre, dochum na résún do bheith do ghnáth cruinn ós comhair</span>
<lb n="8758"/><span>ar súl.  Adeirmíd nach go hédrom uallach acht go críonna</span>
<lb n="8759"/><span>céillidhe gluaistear na críostaidhthe dochum rúindiamhra agus</span>
<lb n="8760"/><span>aitheanta Chríost agus a Eagluisi do chreideamh agus do choimhéd.</span>
<lb n="8761"/><span>Do chéidneithibh, beanaidh ré duine críonna, iar meas go</span>
<lb n="8762"/><span>friochnamhach ar mhéid, ar ord, ar sgéimh agus ar bhuaine na</span>
<lb n="8763"/><span>cruinne si, a admháil gurab é Dia, .i. an cédghluaisteóir, nó</span>
<lb n="8764"/><span>an chédchúis, nó an chéidbheith as ro-uaisle don uile atá ós</span>
<lb n="8765"/><span>cionn na móroibre sin.  Ní ghluaisionn iomorró aoinní é féin,</span>
<lb n="8766"/><span>agus ní mó as éidir oibriughadh doichríochnaighthe do bheith</span>
<lb n="8767"/><span>isna neithibh ghluaisios nó oibrigheas.  Agus an tan gurab uaisle</span>
<lb n="8768"/><span>an spioraid iná an corp, agus an gníomh iná an cumas, agus gurab</span></p>
</div>
<pb n="233"/>
<div><lb n="8769"/><p><span>éigin an gníomh do bheith roimh an gcumas, ní héidir le</span>
<lb n="8770"/><span>haoinneach a rádh go céillidhe gur corp Dia, iná foirm choirp,</span>
<lb n="8771"/><span>iná comhchuireadh arna dhénamh do chotuibh.  Madh as</span>
<lb n="8772"/><span>gníomh fíre Dia, ní héidir conntabhairt do chur go bhfuil</span>
<lb n="8773"/><span>foirbhthe iomlán, 'na árdmhaith, agus go bhfuil a chomhachta</span>
<lb n="8774"/><span>ré a n-oibrigheann isna huilibh, dochuimsigh doichríochnuigh.</span>
<lb n="8775"/><span>Ní shénfaidh fós aoinneach agá bhfuil eólas dá laghad san</span>
<lb n="8776"/><span>bhfeallsa nádúrtha go bhfuil Dia domhalartach síordhuidhe</span>
<lb n="8777"/><span>agus 'na aon.  Agus an tan go bhfaicmíd isna neithibh as uaisle, .i. isna</span>
<lb n="8778"/><span>hainmhinntibh, nach bhfuil dá mhéid dá ttógthar a bhfoirm ón</span>
<lb n="8779"/><span>adhbhar nach móide agus sin atáid rannphártach ar an eólas agus ar an</span>
<lb n="8780"/><span>tuigse, ní hionchonntabhartha mar sin, ó atá Dia 'na ghníomh</span>
<lb n="8781"/><span>fíre, go bhfuil tuigseach, agus fós gurab é féin an tuigse agus an eagna</span>
<lb n="8782"/><span>dhoichríochnuigh.  Agus ó nach éidir tuigse ar bioth do bheith</span>
<lb n="8783"/><span>gan toil, agus nach bí toil gan bheith saor, as follas go bhfuil toil</span>
<lb n="8784"/><span>i nDia nach n-oibrigheann ó riachtanas na nádúire acht óna</span>
<lb n="8785"/><span>saoirse dhíleas féin.  Uime sin ós tréna thuigse agus tréna thoil</span>
<lb n="8786"/><span>oibrigheas na huile mar chédchúis, as éigin mar an gcédna a</span>
<lb n="8787"/><span>admháil go bhfuil cúram agus coimhéd aige fá na huile neithibh,</span>
<lb n="8788"/><span>agus go mórmhór fá na neithibh daonna, an tan gurab é an duine</span>
<lb n="8789"/><span>créatúir as ro-uaisle agus as ro-onóraigh do na huile chréatúiribh</span>
<lb n="8790"/><span>corpardha, agus gurab ar a shon do-righneadh na huile neithe</span>
<lb n="8791"/><span>nádúrtha.  Mar sin beanaidh ré Dia an duine do dhíriughadh</span>
<lb n="8792"/><span>dochum a chríche.  Gidheadh, an mhéid gur créatúir résúnta an</span>
<lb n="8793"/><span>duine, ní héidir (a ordughadh) dochum críche ar bioth oile acht</span>
<lb n="8794"/><span>dochum maodhughadh na neithe ndiadha, do bhrígh gurab í</span>
<lb n="8795"/><span>an fhírinne as críoch don tuigse, agus an mhaith choitchionn nach</span>
<lb n="8796"/><span>éidir d'fhagháil isna neithibh cruthaighthe si as cosbóir don toil.</span>
<lb n="8797"/><span>Acht do bhrígh go bhfuil an bheatha so do láthair aguinn lán</span>
<lb n="8798"/><span>d'ainnisi agus d'annródh, agus gur roghann ar n-eólas an feadh bhiam</span>
<lb n="8799"/><span>arnar bhfolach fá ualach na feóla sa inar ttimcheall, as mírésúnta</span>
<lb n="8800"/><span>a mheas gurab isan mbeathaidh si atá an ghlóir nó an</span>
<lb n="8801"/><span>sén síordhuidhe.  Uime sin as riachtanas a admháil go bhfuil</span>
<lb n="8802"/><span>beatha oile ann seach na beathadh sa do láthair aguinn, go</span>
<lb n="8803"/><span>bhfuil ar n-anam domharbhtha agus gurab é as foirm don chorp.</span>
<lb n="8804"/><span>Óir gan sin do bheith 'na fhírinne, níorbh fheas cionnas nó créd</span>
<lb n="8805"/><span>an modh a mbeith an duine 'na dhuine.  Agus mar sin (leanaidh) go</span>
<lb n="8806"/><span>bhfuil an t-anam soidheaghuilte leis an gcorp agus gurab éidir leis</span>
<lb n="8807"/><span>seasamh uaidhe féin d'éagmais an choirp.  Óir an mhuinntir leanas</span>
<lb n="8808"/><span>slighidh na fírinne agus atá don opinion nó don aigneadh so, as</span></p>
</div>
<pb n="234"/>
<div><lb n="8809"/><p><span>ro-uras leó gach snaidhm agus gach líon a ngabhthar an drong atá</span>
<lb n="8810"/><span>contrárdha don opinion so do sheachna.  Óir madh sgrúdamaoid</span>
<lb n="8811"/><span>go grinn ord na neithe nádúrtha, ní héidir ní ar bioth</span>
<lb n="8812"/><span>mírésúnta do chur a leith an teaguisg chríostaidhe atá dá rádh</span>
<lb n="8813"/><span>so rinn.  Nach bhfuilid na neithe si go hiomlán ag teacht re</span>
<lb n="8814"/><span>résún, agus nár chruthaigheadar daoine rofhoghlamtha roi-eagnuidhe</span>
<lb n="8815"/><span>iad ré résúnaibh dosgaoilte?</span></p>
<lb n="8816"/>
<lb n="8817"/><p><span>Cuirmid fós an Bhuaidh dhealbhamar a ttosach na hoibre si ós</span>
<lb n="8818"/><span>ar gcomhair, ag meas móirfhearta iongantacha Chríost, agus ní</span>
<lb n="8819"/><span>bhfuigheam ní dá laghad isan teagasg chríostaidhe contrárdha</span>
<lb n="8820"/><span>nó coimhightheach don résún.  Cia réarb éidir a shénadh go</span>
<lb n="8821"/><span>bhfuil creideamh éigin fíre ar an tsaoghal sa, an tan go bhfuil</span>
<lb n="8822"/><span>claonadh nádúrtha ag an uile dhuine Dia dh'adhradh, agus gurab</span>
<lb n="8823"/><span>é an t-adhradh diadha as meadhón agus as slighe tré a ngabhthar</span>
<lb n="8824"/><span>dochum na glóire agus an tséin shíordhuídhe?  Óir níor ordaigh</span>
<lb n="8825"/><span>Dia ní ar bioth dochum críche gan na meadhóin tré ngébhthaoi</span>
<lb n="8826"/><span>gusan gcrích sin do thabhairt uaidhe.  Óir gan sin as díomhaoin</span>
<lb n="8827"/><span>do oirdeóchadh an ní sin dochum a samhla sin do chrích;</span>
<lb n="8828"/><span>ní nár chubhaidh agus nach oireamhnach do Dhia.  Cad é an ní</span>
<lb n="8829"/><span>ámh iarras adhradh fíre Dé oruinn acht deighbheatha shubháilceach</span>
<lb n="8830"/><span>do bheith aguinn?  Óir as ionann Dia d'adhradh agus onóir</span>
<lb n="8831"/><span>do thabhairt dó, agus a admháil agus a aithne mar Dhia.  Gidheadh,</span>
<lb n="8832"/><span>ní héidir a onórughadh nísa fhearr iná i bhfoirbhtheacht a</span>
<lb n="8833"/><span>éifeicht, choimhsheasas a ndeighbheatha an duine.  Agus ó nach</span>
<lb n="8834"/><span>éidir beatha oile ar bioth d'fhághuil iná do thuigsin as fearr</span>
<lb n="8835"/><span>iná an bheatha chríostaidhe, as follas gurab romhaith a hadhradh,</span>
<lb n="8836"/><span>an tan nach éidir (críoch) iná meadhón ré teacht dochum na</span>
<lb n="8837"/><span>críche d'fhághuil as fearr, as foirbhthe, as dearbhtha agus as résúnta</span>
<lb n="8838"/><span>iná críoch agus meadhón na beathadh críostaidhe.  Ar an adhbhar</span>
<lb n="8839"/><span>sin as cinnte gurab é an creideamh críostaidhe an creideamh</span>
<lb n="8840"/><span>fíre, agus gurab ó Dhia atá, agus gurab é an ród réidh roidhíreach tré</span>
<lb n="8841"/><span>a ngabhaid na daoine dochum na glóire agus dochum an tséin</span>
<lb n="8842"/><span>shíordhuidhe.  Óir muna ttreóraigheann an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="8843"/><span>dochum na glóire, fiafraighim, cia an creideamh oile réarb éidir</span>
<lb n="8844"/><span>a dhénamh?  Mar sin ní héttrom uallach, acht as tromdha</span>
<lb n="8845"/><span>roichríonna glacthar agus coimhédthar an creideamh agus an bheatha</span>
<lb n="8846"/><span>chríostaidhe.</span>
<lb n="8847"/></p>
</div>
<pb n="235"/>
<div><lb n="8848"/><p><span>Dá meastá don chéidiarraidh gomadh díthchéillidhe dhuit a</span>
<lb n="8849"/><span>chreideamh go bhfuil óglach do crochadh 'na Dhia, 'na Mhac Dé</span>
<lb n="8850"/><span>agus 'na dhuine, smuain mar athchuinghidh ort nach éidir díorchacht,</span>
<lb n="8851"/><span>naomhthacht agus fíréntacht bheathadh commór agus atá ag na críostaidhthibh</span>
<lb n="8852"/><span>do gheineamhuin ó earráid iná ó sheachrán dochuimsighthe.</span>
<lb n="8853"/><span>As follas iomorró gurab ó chreideamh Chríost do</span>
<lb n="8854"/><span>crochadh thig, oiltear, fhásas agus iomlánaighthear an bheatha</span>
<lb n="8855"/><span>chríostaidhe - beatha as fearr agus as naomhtha do na huilibh.</span>
<lb n="8856"/><span>Tabhair dot aire arís nach éidir lé sgrioptúiribh an tSein-Reachta</span>
<lb n="8857"/><span>agus an Nuaidh-Reachta, ina gcoimhsheasann an creideamh go</span>
<lb n="8858"/><span>hiomlán, bheith acht ó Dhia, agus gurab as na naoimhreachtuibh</span>
<lb n="8859"/><span>sin do tairrngireadh an uiriod si bliadhan roimh ré na neithe</span>
<lb n="8860"/><span>nach ttáinic an uair sin acht dobhí re teacht, agus gur uatha do shil</span>
<lb n="8861"/><span>an uiriod sin toraidh na naoimhbheathadh críostaidhe, agus do</span>
<lb n="8862"/><span>fhilleadar nuimhir dhofhaisnéidhe d'eagnuidhibh ar sholas na</span>
<lb n="8863"/><span>fírinne si.</span></p>
<lb n="8864"/>
<lb n="8865"/><p><span>Ós a chionn sin, dá mbeith creideamh Chríost fallsa, go</span>
<lb n="8866"/><span>dearbhtha do foillseóchfaidh sin uair éigin, go háiridhe do</span>
<lb n="8867"/><span>dhaoinibh roghlana, a n-urnaighthe agus a maodhughadh na neithe</span>
<lb n="8868"/><span>ndiadha, agus dobhíodh do ghnáth ag síorchur impidhe ar Dhia</span>
<lb n="8869"/><span>solas na fírinne ós cionn an uile ní do thaisbénadh dháibh.  Acht</span>
<lb n="8870"/><span>do bhrígh gur cinnte gur mó sa chách dobhíodh an sórt daoineadh</span>
<lb n="8871"/><span>so arna ndaingnioghadh isan gcreideamh chríostaidhe go</span>
<lb n="8872"/><span>laethamhuil, ní héidir an t-éifeacht roidhiadha sin do theacht</span>
<lb n="8873"/><span>leis an mbréig, iná, mar sin, creideamh Chríost do bheith fallsa</span>
<lb n="8874"/><span>iná brégach.  As éidir fós an ní cédna do dhearbhadh as an</span>
<lb n="8875"/><span>adhradh fhoirimlioch, óir ní bhfuil dá chaoindúthrachtaigh</span>
<lb n="8876"/><span>agus dá inísle dá ttugaid na daoine iad féin dó nach móide agus sin as</span>
<lb n="8877"/><span>naomhtha agus as fírénta iad.  Gidheadh, an mhuinntir do-ní</span>
<lb n="8878"/><span>neamhshuim dhe, nó do-bheir tarcuisne dhó, nó fhreacras é gan</span>
<lb n="8879"/><span>reuerens, téid ar gcúlaibh agus ní thig lá acht lá as measa sa chách iad.</span></p>
<lb n="8880"/>
<lb n="8881"/><p><span>Arís, da mbeith creideamh Chríost díomhaoin nó fallsa,</span>
<lb n="8882"/><span>cionnas dob éidir an tsíth dhoghluaiste inntinne, an tsaoirsi</span>
<lb n="8883"/><span>neimhchriothach agus an t-urgháirdeas daingion meanma atá ag</span>
<lb n="8884"/><span>na críostaidhthibh do bheith aca, ionnas dar leat gur a lár mhóraoibhneasa</span>
<lb n="8885"/><span>bhíd nuimhir dho-áirmhe dá gach cinél an tráth as</span>
<lb n="8886"/><span>mó bhíos buaidhirt, annródh, persecution agus inghreim orra?  Óir</span>
<lb n="8887"/><span>dámadh ar seachrán dobheithdís, níorbh éidir leó dul ar a</span></p>
</div>
<pb n="236"/>
<div><lb n="8888"/><p><span>n-aghaidh san deighbheathaidh, iná meanma agus urgháirdeas</span>
<lb n="8889"/><span>seasmhach ar son anma Chríost a ndoirbheas agus a n-inghreim,</span>
<lb n="8890"/><span>sháraigheas an neart daonna, (do bheith aca).  Agus ní hé sin amháin</span>
<lb n="8891"/><span>acht do-chímid an fhíorghloine, an tsíth agus an sólás inntinne si</span>
<lb n="8892"/><span>ag deallradh comhmór agus sin isna corpuibh féin go mbí onóir</span>
<lb n="8893"/><span>agus réverens ag na daoinibh dháibh, as sgéimh a ngnúisi agus as mórdhacht</span>
<lb n="8894"/><span>a mbeól, agus go leasaighid iomad a mbeatha ré dearcadh</span>
<lb n="8895"/><span>orra, amhuil agus do tollfaidhe iad ré gáibh gréine an Spioraid</span>
<lb n="8896"/><span>Naoimh.  Agus an tan go bhfuilid na neithe (si) ré faicsin go</span>
<lb n="8897"/><span>laéthamhuil a nEagluis Dé, as cinnte gurab duine do chaill a</span>
<lb n="8898"/><span>chiall ar fad an tí do-ní neamhshuim nó do-bheir tarcuisne do</span>
<lb n="8899"/><span>chreideamh comhnaomhtha coimhiongantach agus coimhneartmhar</span>
<lb n="8900"/><span>agus (atá) an creideamh críostaidhe.  Óir bá lór an ní so féin mar</span>
<lb n="8901"/><span>shiocair réna leanmhuin agus re greamughadh dhe go doghluaiste.</span></p>
<lb n="8902"/>
<lb n="8903"/><p><span>Madh dhearcmaoid ar Chríost ag buadhughadh ar íochtar agus ar</span>
<lb n="8904"/><span>uachtar an domhuin, ní huras dúinn conntabhairt do chur go</span>
<lb n="8905"/><span>bhfuil 'na Dhia fíre an tí do chlaoidh an chruinne cheathardha,</span>
<lb n="8906"/><span>.i. dée na n-uile náisión, impireadha, tíoránaigh, feallsaimh,</span>
<lb n="8907"/><span>eithriccigh agus cineadhacha fiadhánta dobhí ag comhracc go</span>
<lb n="8908"/><span>cruaidh 'na aghaidh, agus gan sin do dhénamh ré neart, ré harm iná</span>
<lb n="8909"/><span>ré geallamhnachuibh neithibh talmhuidhe do thabhairt dáibh iná</span>
<lb n="8910"/><span>ré briathruibh millsi acbhuinneacha, acht ré seanmóir geanmnaigh</span>
<lb n="8911"/><span>glain measardha agus re sompla beagáin bochtán inísiol do</span>
<lb n="8912"/><span>iompaidh an saoghal ar a reachtuibh agus ar a dhlighthibh féin.</span>
<lb n="8913"/><span>Agus do-ríghne gach ní dár thoil leis, bíodh dar leat go rabhadar</span>
<lb n="8914"/><span>doidhénta.  Do shoillsigh fós an chruinne dhomhanda go ro-uras</span>
<lb n="8915"/><span>rena eagna iongantaigh, do thóguibh iad ré luas doichreidthe as</span>
<lb n="8916"/><span>an dorchadas ina rabhadar 'na luidhe, agus do ghlan óna n-uile</span>
<lb n="8917"/><span>sheachrán.  Dá éis sin do tharruing croidheadha na ndaoineadh,</span>
<lb n="8918"/><span>tréna mhaith dhochuimsighthe, ar a ghrádh féin, ionnas gur</span>
<lb n="8919"/><span>tharcuisnigheadar pobuil dho-áirmhe dá gach uile chineadh, dá</span>
<lb n="8920"/><span>gach cinél, dá gach coinghioll agus dá gach ceird, fós na daoine</span>
<lb n="8921"/><span>dob fhoghlamtha agus dob eagnuidhe dá raibh (ar) an domhan,</span>
<lb n="8922"/><span>na huile neithe saoghalta dá ghrádh agus d'admháil a anma, agus</span>
<lb n="8923"/><span>ós a chionn sin do fhuilngeadar go súgach sólásach meanmnach</span>
<lb n="8924"/><span>móraigeantach tár agus tarcuisne, masla agus míomhodh, bagar agus</span></p>
</div>
<pb n="237"/>
<div><lb n="8925"/><p><span>boirbbhriathra, páis agus pianta, sgiúrsa agus feólchasgairt ar a</span>
<lb n="8926"/><span>shon-san.  Fiafraighim, cia do na daoinibh nó do na déibh</span>
<lb n="8927"/><span>dá bhfacas ariamh agá raibh na comhachta sa, an eagna, iná</span>
<lb n="8928"/><span>an mhaith?  Mar sin muna bhfuil an tí si 'na Dhia, cia réarb éidir</span>
<lb n="8929"/><span>bheith 'na Dhia?  An measann (tú) gurbh éidir re duine</span>
<lb n="8930"/><span>rochoirbthe ro-uaibhreach, muna mbeith 'na Dhia fíre, gomadh</span>
<lb n="8931"/><span>éigin Críost do ghairm dhe, gurbh éidir leis a samhla so do</span>
<lb n="8932"/><span>choimhlíonadh?  Nó an bhfuil míorbhuile as mó iná dá ndénadh</span>
<lb n="8933"/><span>na neithe si gan míorbhuile?  Cá bhfuil aoinní dár theaguisg</span>
<lb n="8934"/><span>Críost atá conntrárdha don résún nádúrtha?  Madh do fhoillsigh</span>
<lb n="8935"/><span>rúindiamhair árd na Tríonóide dochuimsighthe, as léir dhúinn</span>
<lb n="8936"/><span>a lorg agus a híomháigh isna créatúiribh, agus ar a shon sin ní chuirmíd</span>
<lb n="8937"/><span>aonfhocal a n-aghaidh na feallsa nádúrtha.  Ní bhfuil a n-aghaidh</span>
<lb n="8938"/><span>résúin madh do fhulaing nó thoiligh an saoghal do chruthughadh,</span>
<lb n="8939"/><span>an tan gur céillidhe na huile neithe do bheith arna ndénamh</span>
<lb n="8940"/><span>leis an ccédchúis ghníomhaigh.  Madh bhreathnaigheann tú</span>
<lb n="8941"/><span>naomhadh na n-anmann, as résúnta mar an gcédna an duine</span>
<lb n="8942"/><span>do theacht gusan sén neamhdha, dochum ar hordaigheadh</span>
<lb n="8943"/><span>é, ré tíodhlaice neamhdha dá naomhadh.  As céillidhe mar sin</span>
<lb n="8944"/><span>na hanmanna do theacht gusan tsén agus an ghlóir - na críocha</span>
<lb n="8945"/><span>dochum ar hordaigheadh iad.  Madh dhearcair ar eiséirghe na</span>
<lb n="8946"/><span>gcorp, ní díomhaoin atá fuireachas aguinn leis, do bhrígh go</span>
<lb n="8947"/><span>mbí an t-anam deaghuilte ag iarraidh a choirp féin, mar bhíos</span>
<lb n="8948"/><span>an fhoirm ag iarraidh a hadhbhair, ionnas, do réir mar do</span>
<lb n="8949"/><span>oibrigh an mhaith nó an t-olc a bhfochair an anma, go bhfaghadh</span>
<lb n="8950"/><span>do réir cheirt agus go nglacadh luach a shaothair maraon leis.</span>
<lb n="8951"/><span>Madh atá súil aguinn ré glóir an tsaoghuil go hiomlán, créd an</span>
<lb n="8952"/><span>dochar tig as sin?  Óir bíodh nach biaidh riachtanus ag na</span>
<lb n="8953"/><span>fírénuibh leis an eiséirghe tar éis glóire na gcorp, ar son an</span>
<lb n="8954"/><span>chuirp iná ar son na tuigse, an tan gur corp dothruaillighthe</span>
<lb n="8955"/><span>dobhásaighthe ghlacfuid 'na ttimcheall, agus nach nglacfuid fios iná</span>
<lb n="8956"/><span>eólas ón ccédfadh, do bhrígh go mbiaidh radharc ag na huilibh</span>
<lb n="8957"/><span>ar bheith Dé, ar a shon sin, do bhrígh nach ttiocfa an tsúil</span>
<lb n="8958"/><span>chorpardha go radharc na beithe diadha, as ro-iomchubhaidh</span>
<lb n="8959"/><span>na coirp neamhdha agus na dúile do ghlórughadh, dochum radhairc</span>
<lb n="8960"/><span>thaithneamhaigh agus oireamhnaigh do bheith ag an tsúil chorpardha</span>
<lb n="8961"/><span>ghlórmhair.  Madh adeirmíd go ndearnadh duine do Dhia, cad</span></p>
</div>
<pb n="238"/>
<div><lb n="8962"/><p><span>é an ní bá deaghmhaisighe agus as mó bá búidh dob éidir d'fhagháil</span>
<lb n="8963"/><span>ó Athair romhaith agus ó Árdshaor na n-uile iná Dia féin do shoillsiughadh</span>
<lb n="8964"/><span>na muinntire dobhí 'na suidhe a ndorchadasuibh agus a</span>
<lb n="8965"/><span>sgáile an bháis, agus arna ndénamh nísa chinnte don chrích dhéighionaigh</span>
<lb n="8966"/><span>agus don bheathaidh fhoirbhthe, díoluigheacht agus lóirghníomh</span>
<lb n="8967"/><span>do thabhairt ar son a bpeacadha - díoluigheacht nach raibhe ar</span>
<lb n="8968"/><span>cumas aonduine oile do thabhairt uaidhe?  Uime sin ba cóir</span>
<lb n="8969"/><span>don tí tánaic do sgrios na bpeacadh a gheineamhuin ó mhaighdin</span>
<lb n="8970"/><span>ar nach raibh smál peacaidh, agus bás d'fhagháil i gcroich, do</span>
<lb n="8971"/><span>thabhairt sompla dhúinne nach intseachanta sórt ar bioth báis ar</span>
<lb n="8972"/><span>son an cheirt.  Bá cubhaidh, fá dheóidh, a eiséirghe agus a dhul</span>
<lb n="8973"/><span>suas ar neamh do shuidhe ar deis a Athar, dochum dóthchuis</span>
<lb n="8974"/><span>chinnte do thabhairt do na huilibh ar an eiséirghe agus ar an</span>
<lb n="8975"/><span>mbeathaidh shíordhuidhe.  Agus an tí do-righneadh cionntach ar</span>
<lb n="8976"/><span>son na n-uile agus do fhulaing breitheamhnas do thabhairt air féin,</span>
<lb n="8977"/><span>as ceart go ttiocfa mar áirdbhreitheamh ar na huilibh.</span></p>
<lb n="8978"/>
<lb n="8979"/><p><span>Cá bhfuil fós ní ar bith mírésúnta nó éigceart ag an gcreideamh</span>
<lb n="8980"/><span>dá fhógra isna haitheantuibh mórálta nó san dligheadh, an tan</span>
<lb n="8981"/><span>nach éidir beatha is fearr iná stiúradh as foirbhthe d'fhághuil</span>
<lb n="8982"/><span>iná an reacht críostaidhe?  Óir glacaidh an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="8983"/><span>an mhéid do thráchtsad na feallsuimh agus na daoine foghlamtha</span>
<lb n="8984"/><span>go céillidhe ar na subháilcibh agus ar na deighbhésuibh; ní dhiúltann</span>
<lb n="8985"/><span>aoinní atá fíor acht cruinnighidh go fairsing mórán nísa fhoirbhthe</span>
<lb n="8986"/><span>iná iad 'na gceann.  Ní léigionn fós ní ar bioth doidhénta iná</span>
<lb n="8987"/><span>a n-aghaidh résúin isna seremóinibh, acht do-gheibh an duine</span>
<lb n="8988"/><span>naomhthacht adhbhal agus sólás diadha asta.</span></p>
<lb n="8989"/>
<lb n="8990"/><p><span>Cá bhfuil aoinchreideamh oile do-bheir a leithéid so do thoradh</span>
<lb n="8991"/><span>uaidhe?  An éidir leis na feallsaimh dhul a gcomórtas leis, an</span>
<lb n="8992"/><span>tan mar nach raibh cinnteacht aca ar chrích na beathadh daonna</span>
<lb n="8993"/><span>agus ar na meadhónuibh threóruigheas chuice gur shíoladar iomad</span>
<lb n="8994"/><span>seachrán agus earráideadh?  Níorbh éidir ámh drong d'fhagháil as</span>
<lb n="8995"/><span>mó do-chuaidh ar buile ré hurchóid agus ré díth céille iná na nélladóireadha</span>
<lb n="8996"/><span>agus na hasarlaigheadha, do chaith a n-aimsir a bhfábhalluibh</span>
<lb n="8997"/><span>agus a n-asarluigheacht dhíomhaoin.  Ní bhfuil ní dhá</span></p>
</div>
<pb n="239"/>
<div><lb n="8998"/><p><span>laghad don fhírinne iná don mhacántas ag lucht an iodhaladhraidh.</span>
<lb n="8999"/><span>Atáid comharrthadha, geallamhnacha, tairrngireadha na</span>
<lb n="9000"/><span>bhfáidheadh, an tsagartacht, na sacraifíseadha, agus uile leachta an</span>
<lb n="9001"/><span>chinidh Iúdaidhe, teacht na neithe dochum críche mar do</span>
<lb n="9002"/><span>tairrngireadh, braighdeanas, sglábhaidheacht, sgrios agus díbeirt na</span>
<lb n="9003"/><span>druinge duaibhsighe sin re caogad bliadhan ar mhíle agus ar sé céd, ag</span>
<lb n="9004"/><span>sgreadadh agus ag dénamh fiadhnuisi 'na n-aghaidh.  Do sgrios an</span>
<lb n="9005"/><span>Soisgél, a neimhtheacht féin ré chéile agus a gceannairge, agus do mhúch,</span>
<lb n="9006"/><span>nach mór, neart agus comhachta na n-eithricceach ar feadh na</span>
<lb n="9007"/><span>coda as mó don tsaoghal.  Atá an uile fheallsa agus an uile reacht</span>
<lb n="9008"/><span>résúnta a n-aghaidh creidimh Mahoiméit agus na druinge leanas a</span>
<lb n="9009"/><span>lorg, do bhrígh nach bhfuil ní ar bith céillidhe, cinnte iná foirtill</span>
<lb n="9010"/><span>ann.  Gidheadh, níorbh éidir lé saighid dár caitheamh ré solas</span>
<lb n="9011"/><span>nádúrtha, nó ós cionn nádúire, an teagasg críostaidhe, atá arna</span>
<lb n="9012"/><span>dhaingnioghadh ar an uiriod sin d'fhonndamuinntibh foirtille</span>
<lb n="9013"/><span>fíorláidire na beathadh ronaomhtha agus do-righne an uiriod sin</span>
<lb n="9014"/><span>do mhóirfheartuibh iongantacha ar feadh an domhuin, do</span>
<lb n="9015"/><span>bhriseadh, do bhearnadh iná do mhúchadh, acht do bhuadhaigh</span>
<lb n="9016"/><span>go feardha feadhmláidir réna naomhthacht agus réna fhíréntacht</span>
<lb n="9017"/><span>ann gach cruadhchomhracc dá ndearnaidh an saoghal 'na</span>
<lb n="9018"/><span>aghaidh ó aimsir Chríost gusan lá aniodh.  Ar an adhbhar sin as</span>
<lb n="9019"/><span>é an creideamh so Chríost an creideamh fíre as inleanta don</span>
<lb n="9020"/><span>mhéid réar mian dhul fá dheóidh, iar bhfágbháil mara mórthonnaigh</span>
<lb n="9021"/><span>an ghleanna sa na ndeór, go cuan síothach sábháilte</span>
<lb n="9022"/><span>theaghlaigh neimhe do chaitheamh na glóire síordhuidhe.</span></p>
<lb n="9023"/>
<lb n="9024"/><p><span>Sguirídhe dá bhrígh sin, a dhaoine bochta ainbhfeasacha</span>
<lb n="9025"/><span>meardhánta mírésúnta, ag nach bhfuil do mheadhón ré bhur</span>
<lb n="9026"/><span>mbeigeagna do chur a gcéill acht ris an naoimhchreideamh so</span>
<lb n="9027"/><span>Chríost do naomhaithisiodh agus d'iomcháineadh.  Sguirídhe fá</span>
<lb n="9028"/><span>dheóidh dá bheith ag amhastraigh 'na aghaidh, óir as ag ullmhughadh</span>
<lb n="9029"/><span>barr pian a n-ifrionn dhaoibh pféin atáthaoi, ag</span>
<lb n="9030"/><span>iarraidh smáil do chur (ar) an naoimhreacht sa atá doshalchaidh.</span>
<lb n="9031"/><span>Acht ó atá an naoimhchreideamh so arna chur 'na shuidhe,</span>
<lb n="9032"/><span>arna dhaingniodh agus arna neartughadh re an uiriod sin do choimhcheangal</span>
<lb n="9033"/><span>aimsior agus neithe, ré naomhfháisdinibh, ré comharrthuibh</span>
<lb n="9034"/><span>follasacha, ré teagasg roshlán, ré naomhthacht dochuimsighthe</span></p>
</div>
<pb n="240"/>
<div><lb n="9035"/><p><span>beathadh, ré dearbhadh daoineadh ro-ordhraice, ré sompladhuibh,</span>
<lb n="9036"/><span>ré gnáithiomad míorbhuileadh n-iongantach, agus ré fuil</span>
<lb n="9037"/><span>mhairtíreach ndo-áirmhe, ó aimsir Chríost gusan am so, glacaidhe</span>
<lb n="9038"/><span>an creideamh so agus admhaidhidh gurab é amháin an creideamh</span>
<lb n="9039"/><span>fíre, agus bíodh dóthchas agus súil agaibh leis an mbeathaidh oile</span>
<lb n="9040"/><span>go luath do theacht gan chonntabhairt, inarb éigin dá gach</span>
<lb n="9041"/><span>aon dhul fá bhreith an bhreithimh inchriothnuigh, chuirfeas na</span>
<lb n="9042"/><span>huain, .i. na deaghdhaoine, ar a láimh dheis, agus na mionnáin,</span>
<lb n="9043"/><span>.i. na drochdhaoine, ar a láimh chlé.  Rachuid so go teine shíordhuidhe</span>
<lb n="9044"/><span>thighe ifrinn, agus iad súd go beathaidh shíordhuidhe, bhal</span>
<lb n="9045"/><span>a bhfaicfid isan Tríonóid aoinDia do-inniste dochuimsighthe, agus a</span>
<lb n="9046"/><span>mbiaid dá ghnóughadh go suthain síordhuidhe, tré ghrásuibh</span>
<lb n="9047"/><span>an bhuadhaigh dhochlaoidhte ar bhFuasgailteóir agus ar tTighearna</span>
<lb n="9048"/><span>Íosa Críost, dá raibh onóir, bríogh, comhachta agus glóir tré shaoghal</span>
<lb n="9049"/><span>na saoghal.  Amén.</span>
<lb n="9050"/></p>
</div>
<pb n="241"/>
<div><lb n="9051"/><p><span>(CLÁR NA GCAIBIDLEACH).</span></p>
<lb n="9052"/>
<lb n="9053"/><p><span>BROLACH AN CHÉIDLEABHAIR.  FOL. 1.</span></p>
<lb n="9054"/>
<lb n="9055"/><p><span>Do réim imtheachta na hoibre. ca.1, fol.3.</span></p>
<lb n="9056"/>
<lb n="9057"/><p><span>Do bhuaidh Chríost, as a bhfaghthar argumainteadha an</span>
<lb n="9058"/><span>chreidimh. ca.2, fol.4.</span></p>
<lb n="9059"/>
<lb n="9060"/><p><span>Do na pongcuibh as ionghabhtha do na huilibh. ca.3, fol.9.</span></p>
<lb n="9061"/>
<lb n="9062"/><p><span>Fuasgladh gach conntabhartha darab éidir do chur a n-aghaidh</span>
<lb n="9063"/><span>na neithe rémhráidhte. ca.4, fol.11.</span></p>
<lb n="9064"/>
<lb n="9065"/><p><span>d'ord imtheachta na hoibre. ca.5, fol.15.</span></p>
<lb n="9066"/>
<lb n="9067"/><p><span>Go bhfuil Dia ann. ca.6, fol.16.</span></p>
<lb n="9068"/>
<lb n="9069"/><p><span>Nach corp Dia, iná foirm choirp, iná ní dénta do chorp agus</span>
<lb n="9070"/><span>d'fhoirm.  ca.7, fol.18.</span></p>
<lb n="9071"/>
<lb n="9072"/><p><span>Go bhfuil Dia 'na árdmhaith, foirbhthe, domhalartach, síordhuidhe,</span>
<lb n="9073"/><span>sa chomhachta doichríochnaighthe. ca.8, fol.19.</span></p>
<lb n="9074"/>
<lb n="9075"/><p><span>Go bhfuil Dia 'na aon. ca.9, fol.22.</span></p>
<lb n="9076"/>
<lb n="9077"/><p><span>Go bhfuil intleacht i nDia agus eólas foirbhthe na neithe agus nach ó</span>
<lb n="9078"/><span>riachtanas na nádúire oibrigheas acht ó thoil. ca.10, fol.23.</span></p>
<lb n="9079"/>
<lb n="9080"/><p><span>Go bhfuil cúram ag Dia fá na huilibh. ca.11, fol.25.</span></p>
<lb n="9081"/>
<lb n="9082"/><p><span>Do chrích an duine dochum a ndírighthear an cúram diadha.</span>
<lb n="9083"/><span>ca.12, fol.27.</span></p>
<lb n="9084"/>
<lb n="9085"/><p><span>Nach isan mbeathaidh si do láthair aguinn atá críoch dhéighionach</span>
<lb n="9086"/><span>an duine. ca.13, fol.29.</span></p>
<lb n="9087"/>
<lb n="9088"/><p><span>Go bhfuil anam an duine domharbhtha. ca.14, fol.34.</span></p>
<lb n="9089"/>
<lb n="9090"/><p><span>BROLACH AN DARA LEABHAIR.  FOL.38.</span></p>
<lb n="9091"/>
<lb n="9092"/><p><span>Go bhfuil creideamh fíre éigin ann. ca.1, fol.39.</span></p>
<lb n="9093"/>
<lb n="9094"/><p><span>Go mbí adhradh Dé ar dhá mhodh. ca.2, fol.40.</span></p>
<lb n="9095"/>
<lb n="9096"/><p><span>Nach éidir beatha d'fhagháil as fearr iná an bheatha chríostaidhe.</span>
<lb n="9097"/><span>ca.3, fol.41.</span></p>
<lb n="9098"/>
<lb n="9099"/><p><span>Nach éidir críoch do smuaineadh as fearr iná críoch dhéighionach</span>
<lb n="9100"/><span>na beathadh críostaidhe. ca.4, fol.42.</span></p>
<lb n="9101"/>
<lb n="9102"/><p><span>Nach bhfuil meadhón iná slighe dochum na glóire agus an tséin shíordhuidhe</span>
<lb n="9103"/><span>as fearr iná an bheatha chríostaidhe. ca.5, fol.45.</span></p>
<lb n="9104"/>
<lb n="9105"/><p><span>Go mbeirthear na daoine go cinnte ris an ccreideamh chríostaidhe</span>
<lb n="9106"/><span>gusan sén síordhuidhe. ca.6, fol.47.</span>
<lb n="9107"/></p>
</div>
<pb n="242"/>
<div><lb n="9108"/><p><span>Gur maith an comharrtha ar an ccreideamh chríostaidhe do</span>
<lb n="9109"/><span>bheith fíor go mbí 'na chúis beathadh romhaithe. ca.7,</span>
<lb n="9110"/><span>fol.49.</span></p>
<lb n="9111"/>
<lb n="9112"/><p><span>Gurab ó Dhia atá an teagasg críostaidhe dá ngreamuigheann an</span>
<lb n="9113"/><span>creideamh. ca.8, fol.52.</span></p>
<lb n="9114"/>
<lb n="9115"/><p><span>Go ndearbhuid urnaighthe agus maodhughadh na ccríostaidhthe an</span>
<lb n="9116"/><span>creideamh Catoilce do bheith fíor. ca.9, fol.58.</span></p>
<lb n="9117"/>
<lb n="9118"/><p><span>Go ndearbhann adhradh foirimleach na ccríostaidhthe an creideamh</span>
<lb n="9119"/><span>críostaidhe do bheith fíor. ca.10, fol.61.</span></p>
<lb n="9120"/>
<lb n="9121"/><p><span>An creideamh do bheith fíor as éifeachtuibh innmheadhónacha</span>
<lb n="9122"/><span>na beathadh críostaidhe. ca.11, fol.64.</span></p>
<lb n="9123"/>
<lb n="9124"/><p><span>An creideamh do bheith fíor as éifeachtuibh foirimleacha na</span>
<lb n="9125"/><span>beathadh críostaidhe. ca.12, fol.69.</span></p>
<lb n="9126"/>
<lb n="9127"/><p><span>An creideamh do bheith fíor as oibreachuibh iongantacha</span>
<lb n="9128"/><span>Chríost agus ar tús óna chomhachta. ca.13, fol.73.</span></p>
<lb n="9129"/>
<lb n="9130"/><p><span>An creideamh do bheith fíor as eagna Chríost. ca.14, fol.81.</span></p>
<lb n="9131"/>
<lb n="9132"/><p><span>An creideamh do bheith fíor as mórmhaith Chríost. ca.15, fol.88.</span></p>
<lb n="9133"/>
<lb n="9134"/><p><span>An creideamh do bheith fíor as comhachta, as eagna agus as maith</span>
<lb n="9135"/><span>Chríost a n-aoineacht. ca.16, fol.94.</span></p>
<lb n="9136"/>
<lb n="9137"/><p><span>BROLACH AN TREAS LEABHAIR.  FOL.96.</span></p>
<lb n="9138"/>
<lb n="9139"/><p><span>Go bhfuilid neithe doichríochnaighthe i nDia agus gurab éidir leis</span>
<lb n="9140"/><span>neithe dofhaisnéidhe do dhénamh sháraigheas cumas na</span>
<lb n="9141"/><span>tuigse daonna. ca.1, fol.97.</span></p>
<lb n="9142"/>
<lb n="9143"/><p><span>Do na neithibh chreideas an creideamh críostaidhe atá ós cionn</span>
<lb n="9144"/><span>tuigse an duine. ca.2, fol.100.</span></p>
<lb n="9145"/>
<lb n="9146"/><p><span>Nach dearbhann an creideamh críostaidhe aoinní doidhénta iná</span>
<lb n="9147"/><span>díthchéillidhe ar an tTríonóid. ca.3, fol.101.</span></p>
<lb n="9148"/>
<lb n="9149"/><p><span>Nach dearbhann an creideamh críostaidhe aoinní doidhénta iná</span>
<lb n="9150"/><span>díthchéillidhe ar an ccruthughadh. ca.4, fol.108.</span></p>
<lb n="9151"/>
<lb n="9152"/><p><span>Nach dearbhann an creideamh críostaidhe ní ar bioth doidhénta</span>
<lb n="9153"/><span>iná díthchéillidhe ar naomhadh an chréatúir résúnta, ar a</span>
<lb n="9154"/><span>ghlóir iná ar a eiséirghe. ca.5, fol.109.</span></p>
<lb n="9155"/>
<lb n="9156"/><p><span>Gurab iomchubhaidh résúnta chuireas an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="9157"/><span>pianta na ndaoineadh ndamanta síos. ca.6, fol.112.</span>
<lb n="9158"/></p>
</div>
<pb n="243"/>
<div><lb n="9159"/><p><span>Nach measann an creideamh críostaidhe éinní doidhénta mídheaghmhaisioch</span>
<lb n="9160"/><span>iná mírésúnta ar ionchollughadh Chríost</span>
<lb n="9161"/><span>ar Slánaightheóra. ca.7, fol.114.</span></p>
<lb n="9162"/>
<lb n="9163"/><p><span>Nach doidhénta iná díthchéillidhe geineamhuin Chríost ó mhaighdin</span>
<lb n="9164"/><span>agus gurab ro-oireamhnach an bheatha dobhí aige. ca.8,</span>
<lb n="9165"/><span>fol.117.</span></p>
<lb n="9166"/>
<lb n="9167"/><p><span>Nach doidhénta iná díthchéillidhe na neithe theaguisgeas an</span>
<lb n="9168"/><span>creideamh críostaidhe ar pheacadh na sinnsior. ca.9,</span>
<lb n="9169"/><span>fol.121.</span></p>
<lb n="9170"/>
<lb n="9171"/><p><span>Gurab céillidhe résúnta curthar páis Chríost agus an chuid eile</span>
<lb n="9172"/><span>do rúindiamhruibh a dhaonnachta maraon ré uile eachta</span>
<lb n="9173"/><span>na hEagluisi a ttimcheall an chreidimh. ca.10, fol.127.</span></p>
<lb n="9174"/>
<lb n="9175"/><p><span>Gurab roi-eagnuidhe chuireas an creideamh críostaidhe dhá</span>
<lb n="9176"/><span>aithne an ghrádha as fonndamuinnteadha don bheathaidh</span>
<lb n="9177"/><span>mhórálta go hiomlán síos. ca.11, fol.131.</span></p>
<lb n="9178"/>
<lb n="9179"/><p><span>Gurab ro-ordhraic teagasg mórálta na hEagluisi. ca.12, fol.135.</span></p>
<lb n="9180"/>
<lb n="9181"/><p><span>Go bhfuil teagasg breitheamhnach na hEagluisi roirésúnta.</span>
<lb n="9182"/><span>ca.13, fol.139.</span></p>
<lb n="9183"/>
<lb n="9184"/><p><span>Gurab ro-oireamhnach do hordaigheadh sácramuinnteadha na</span>
<lb n="9185"/><span>hEagluisi ré Críost. ca.14, fol.144.</span></p>
<lb n="9186"/>
<lb n="9187"/><p><span>Gurab céillidhe résúnta nuimhir na sacramuinnteadh. ca.15,</span>
<lb n="9188"/><span>fol.146.</span></p>
<lb n="9189"/>
<lb n="9190"/><p><span>Go bhfuil gnáthughadh na sácramuinnteadh oireamhnach</span>
<lb n="9191"/><span>céillidhe. ca.16, fol.148.</span></p>
<lb n="9192"/>
<lb n="9193"/><p><span>d'fhuasgladh na ndocamhal as éidir do chur a n-aghaidh</span>
<lb n="9194"/><span>Shácramuinte ronaomhtha na haltóra. ca.17, fol.157.</span></p>
<lb n="9195"/>
<lb n="9196"/><p><span>Gurab céillidhe résúnta sereamóine na hEagluisi. ca.18, fol.161.</span></p>
<lb n="9197"/>
<lb n="9198"/><p><span>BROLACH AN CHEATHRAMHA LEABHAIR.  FOL.165.</span></p>
<lb n="9199"/>
<lb n="9200"/><p><span>Nach bhfuil creideamh ar bioth fíor acht an creideamh críostaidhe</span>
<lb n="9201"/><span>amháin. ca.1, fol.166.</span></p>
<lb n="9202"/>
<lb n="9203"/><p><span>Go bhfuil gach creideamh dár theagasgadar na feallsaimh líonta</span>
<lb n="9204"/><span>d'ainbhfios agus d'earráid. ca.2, fol.168.</span></p>
<lb n="9205"/>
<lb n="9206"/><p><span>Gurab fallsa neamhtharbhach teagasg na nélladóireadha. ca.3,</span>
<lb n="9207"/><span>fol.174.</span></p>
<lb n="9208"/>
<lb n="9209"/><p><span>Gurab é creideamh na n-iodhaladharthach secht as díomhaoine</span>
<lb n="9210"/><span>do na huilibh. ca.4, fol.183.</span>
<lb n="9211"/></p>
</div>
<pb n="244"/>
<div><lb n="9212"/><p><span>Do chlaoidh asarluigheachta agus ainchríostaidheachta an chinidh</span>
<lb n="9213"/><span>Iúdaidhe. ca.5, fol.190.</span></p>
<lb n="9214"/>
<lb n="9215"/><p><span>Gurab coirbthe crosta agus gurab fallsa fírbhrégach uile theagasg</span>
<lb n="9216"/><span>na n-eithricceach. ca.6, fol.202.</span></p>
<lb n="9217"/>
<lb n="9218"/><p><span>Go bhfuil secht Mhahoiméid d'easbhuidh an uile résúin. ca.7,</span>
<lb n="9219"/><span>fol.206.</span></p>
<lb n="9220"/>
<lb n="9221"/><p><span>Gurab é an creideamh críostaidhe an fírchreideamh seasmhach</span>
<lb n="9222"/><span>suthain. ca.8, fol.216.</span></p>
<lb n="9223"/>
<lb n="9224"/><p><span>Suim athchumair na hoibre go hiomlán. ca.9, fol.219.</span></p>
<lb n="9225"/>
<lb n="9226"/><p><span>Fínit.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Buaidh na Naomhchroiche

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Buaidh na Naomhchroiche

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
