Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Chum ár leasa.  Íta Naomhtha.  II.</title><author><name type="main">An t-Athair Peadar Ua Laoghaire</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">Ir_Ros_1904_05</note>
                         <note type="L">401</note>
                         <note type="B">1904</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>Ir_Ros_1904_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>An t-Athair Peadar Ua Laoghaire</author><title>Chum ár leasa.  Íta Naomhtha.  II.</title></analytic><monogr>
					<title level="j">Irish Rosary</title><imprint><publisher>Dominican Fathers</publisher><date>1904</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>CHUM ÁR LEASA.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>An t-ATHAIR PEADAR UA LAOGHAIRE</span>
<lb n="6"/><span>do sgríobh.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Nuair a bhí an leanbh naomhtha, Íta,</span>
<lb n="9"/><span>ag eirigh suas 'n-a cailín óg is ag</span>
<lb n="10"/><span>dul i n-áilneacht a bhí a cruth.  Fé mar</span>
<lb n="11"/><span>a bhí a h-aigne ag neartú' bhí an naomh-</span>
<lb n="12"/><span>thacht ag neartú' inti agus bhí naomh-</span>
<lb n="13"/><span>thacht a h-aigne ag taithneamh 'n-a gnúis</span>
<lb n="14"/><span>agus 'n-a snó.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Do thárla go bhfeacaidh fear óg</span>
<lb n="17"/><span>uasal éigin an uair sin í agus gur</span>
<lb n="18"/><span>líon a chroídhe láithreach le grádh dhi.</span>
<lb n="19"/><span>Shocaruigh sé i n' aigne go gcaithfadh</span>
<lb n="20"/><span>sé í dh' fhághail le pósadh.  Thuig sé ná</span>
<lb n="21"/><span>béadh sé onóireach dó gan labhairt le</span>
<lb n="22"/><span>n-a muíntir i dtaobh an ghnótha san ar</span>
<lb n="23"/><span>dtúis sar a labharfadh sé léi féin 'n-a</span>
<lb n="24"/><span>thaobh.  Bhí áthas thar bár ar a h-athair.</span>
<lb n="25"/><span>Ba thógáilt go bráth leis cleamh-</span>
<lb n="26"/><span>ain chómh h-uasal do theacht chuige.</span>
<lb n="27"/><span>D'airigh Íta cad a bhí ar siúbhal.  Tháinig</span>
<lb n="28"/><span>sí ag trial ar a máthair.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>“A mháthair,” ar sisi, “a leithéid</span>
<lb n="31"/><span>seo.  Airíghim go bhfuil an t-óigfhear</span>
<lb n="32"/><span>uasal so a d'iaraidh mise dh'fhághail</span>
<lb n="33"/><span>le pósadh agus go bhfuil m'athair toil-</span>
<lb n="34"/><span>teanach chuige sin.  Ní féidir do'n</span>
<lb n="35"/><span>duinuasal so, ná d'aon duine eile,</span>
<lb n="36"/><span>mise dh'fhághail le pósadh, a mháthair,”</span>
<lb n="37"/><span>ar sisi.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>“Cad 'n-a thaobh san, a 'nghean ó?”</span>
<lb n="40"/><span>arsan mháthair.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>“Táim-se pósta cheana, a mháthair,”</span>
<lb n="43"/><span>arsan inghean.  “Táim pósta le fada,</span>
<lb n="44"/><span>chómh fada agus atá cuímhne am' cheann.</span>
<lb n="45"/><span>Chómh luath agus a thainig cial dom, chómh</span>
<lb n="46"/><span>luath agus chuireas aithne ar an Slán-</span>
<lb n="47"/><span>uightheóir, chómh luath agus thuigeas am'</span>
<lb n="48"/><span>aigne cé 'r bh' é féin agus méid a</span>
<lb n="49"/><span>ghrádh dhom thugas grádh dhó.  Thugas</span></p>
</div>
<pb n="402"/>
<div><lb n="50"/><p><span>suas dó mo chroídhe agus m' aigne</span>
<lb n="51"/><span>agus mé féin ar fad.  D'iaras air</span>
<lb n="52"/><span>mé ghlacadh mar chéile agus gheallas</span>
<lb n="53"/><span>dó ná glacfinn céile eile ach é an</span>
<lb n="54"/><span>fhaid a mhairfinn.  Ghlac sé mé mar</span>
<lb n="55"/><span>chéile agus ghlacas é mar chéile.  Ní</span>
<lb n="56"/><span>féidir dom céile eile ghlacadh.  Déin-</span>
<lb n="57"/><span>se, a mháthair,” ar sisi, “an nídh sin do</span>
<lb n="58"/><span>léiriú' do m' athair i dtreó go dtuig-</span>
<lb n="59"/><span>fidh sé nách féidir dom an t-óigfhear so</span>
<lb n="60"/><span>do phósadh.”</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>D'imthigh an mháthair agus d'inis sí</span>
<lb n="63"/><span>d'á fear cad dúbhairt an inghean.</span>
<lb n="64"/><span>D'éirigh sé ar buile.  Bhí an cleamhnas</span>
<lb n="65"/><span>uasal curtha soir siar, dar leis.  Bhí</span>
<lb n="66"/><span>gach aon rud loitithe glan.  An tóg-</span>
<lb n="67"/><span>áilt cínn a bhí i n-áirighthe dhó féin</span>
<lb n="68"/><span>agus d'á shliocht bhí sé curtha ar neamh-</span>
<lb n="69"/><span>nídh ag an gcailín sin agus agá h-am-</span>
<lb n="70"/><span>adántacht.  Thug sé an leabhar ná</span>
<lb n="71"/><span>tabharfadh sé féin aon toil choidhche dhi</span>
<lb n="72"/><span>chun dul agus bheith 'n-a mnaoí riagh-</span>
<lb n="73"/><span>alta ar nós Bhríghde agus na gcéadta</span>
<lb n="74"/><span>ban óg a bhí ag gabháil léi.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Do h-ínseadh do'n inghín cad dúbh-</span>
<lb n="77"/><span>airt a h-athair.  “Bíodh foidhne</span>
<lb n="78"/><span>agaibh le m'athair,” ar sisi.  “Tá</span>
<lb n="79"/><span>fearg anois air.  Bíodh foidhne againn</span>
<lb n="80"/><span>leis.  Tá croídhe fóghanta aige.  Cuir-</span>
<lb n="81"/><span>fidh Dia 'na chroídhe ar ball aontu'</span>
<lb n="82"/><span>leis an nídh atá ceapaithe ag Dia</span>
<lb n="83"/><span>dhómh-sa.  Chídhfar ar ball, ní h-amháin</span>
<lb n="84"/><span>go dtoileóchaidh sé, ach fós gur bh' é</span>
<lb n="85"/><span>féin is déine a thabharfidh órdú' dhom</span>
<lb n="86"/><span>dul agus an obair atá ceapaithe ag</span>
<lb n="87"/><span>Dia dhom a dhéanamh.”</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>Chrom Íta ansan ar a guídhe chur</span>
<lb n="90"/><span>suas chun Dé 'ghá iaraidh ar Dhia aigne</span>
<lb n="91"/><span>a h-athar d'atharú'.  Chuir sí roimpi</span>
<lb n="92"/><span>trosgadh trí lá agus trí oídhche dhéanamh</span>
<lb n="93"/><span>chuige sin.  An fhaid a bhí sí ag déanamh</span>
<lb n="94"/><span>an trosgaidh sin do chuir an mac</span>
<lb n="95"/><span>malachtain an uile shaghas catha uirthi</span>
<lb n="96"/><span>a d'iaraidh í dh'iompáil ó'n nídh a bhí</span>
<lb n="97"/><span>ar aigne aici.  Chuir sé os cómhair a</span>
<lb n="98"/><span>h-aigne an grádh thar bár a bhí ag an</span>
<lb n="99"/><span>ógfhlaith uasal úd dhi; an t-áthas a</span>
<lb n="100"/><span>bhéadh ar aon chailín eile dá dtabharfí</span>
<lb n="101"/><span>a leithéid sin de ghrádh dhi; an saoghal</span>
<lb n="102"/><span>saidhbhir, suairc a thabharfadh sé dhi; an</span>
<lb n="103"/><span>sólás agus an t-áthas aigne bhéadh</span>
<lb n="104"/><span>uirthi nuair a chídhfadh sí aghaidh a céad</span>
<lb n="105"/><span>leinbh, nuair a chídhfadh sí a clann ag</span>
<lb n="106"/><span>fás 'n-a tímpal, clann mhac agus</span>
<lb n="107"/><span>clann inghean, fé mhaise agus fé bhláth.</span>
<lb n="108"/><span>Chuir sé os comhair a h-aigne, ar an</span>
<lb n="109"/><span>dtaobh eile, an saoghal cruaidh, dian,</span>
<lb n="110"/><span>dochraideach a bhéadh aici 'na mnaoí</span>
<lb n="111"/><span>riaghalta; an t-uaigneas a bhéadh uirthi</span>
<lb n="112"/><span>agus í 'n-a h-aonar go deó, gan grádh</span>
<lb n="113"/><span>céile, gan grádh clainne gan sólás,</span>
<lb n="114"/><span>gan suairceas, gan mhuintir, gan</span>
<lb n="115"/><span>áitreabh cómhnuighthe; ach trosgadh agus</span>
<lb n="116"/><span>treighneas i n-áirighthe dhi, agus anródh,</span>
<lb n="117"/><span>agus cuarda fada fuara i ndúthaíbh</span>
<lb n="118"/><span>iasachta, fé shín agus fé fhliuchra abhfad</span>
<lb n="119"/><span>ó n-a gaoltaibh.</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>Ach do chuímhnigh Íta ar an ngrádh a</span>
<lb n="122"/><span>bhí aici d'á Chéile féin agus aige dhí,</span>
<lb n="123"/><span>agus thuig sí ná raibh i ngrádh aon</span>
<lb n="124"/><span>duine saoghalta ach grádh gan ghus</span>
<lb n="125"/><span>seachas grádh an tSlánuightheóra.  Thuig</span>
<lb n="126"/><span>sí go ndéanfadh an grádh san aoibh-</span>
<lb n="127"/><span>neas gan teóra de gach dochar saogh-</span>
<lb n="128"/><span>alta; nár bh'fhéidir uaigneas a bheith</span>
<lb n="129"/><span>sa n-áit 'na mbéadh sé; go mbainfadh</span>
<lb n="130"/><span>an grádh san an fuacht as an ngaoith,</span>
<lb n="131"/><span>an bhuairt as an gcroídhe, an tuirse as</span>
<lb n="132"/><span>na cnámhaibh, an nimh as gach teinneas.</span>
<lb n="133"/><span>D'á mhéidh díthol a dhein an mac malacht-</span>
<lb n="134"/><span>ain chun sgannra chur uirthi roimis</span>
<lb n="135"/><span>an mbeatha a bhí curtha róimpi aici ní</span>
<lb n="136"/><span>raibh aige 'a dhéanamh ach tuile misnigh</span>
<lb n="137"/><span>a chur uirthi chun na beatha san.  Nuair</span>
<lb n="138"/><span>a bhí an trímhadh h-oídhche de'n trosgadh</span>
<lb n="139"/><span>geall le bheith caithte dó thaisbeáin an</span>
<lb n="140"/><span>namhaid é féin di.  Bhí sé go buartha,</span>
<lb n="141"/><span>brónach, claoidhte.  Nuair a bhí an lá</span>
<lb n="142"/><span>ag gealadh d'imthigh sé.  Dúbhairt sé,</span>
<lb n="143"/><span>agus é ag imtheacht:  “A chailín,” ar</span>
<lb n="144"/><span>seisean, “tá buaidhte agat orm!</span>
<lb n="145"/><span>Tá buaidhte agat féin orm agus</span>
<lb n="146"/><span>buadhfidh a lán nach tu orm mar gheall</span>
<lb n="147"/><span>ort!”  Ansan d'imthigh sé as a radharc.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>An oídhche chéadna do taisbeánadh</span>
<lb n="150"/><span>aisling do Chenfhaoladh, d'á h-athair.</span>
<lb n="151"/><span>Tháinig aingeal ó Dhia chuige agus do</span>
<lb n="152"/><span>labhair sé leis.  “A Chenfaoladh,”</span>
<lb n="153"/><span>arsan t-aingeal leis, “cad chuige</span>
<lb n="154"/><span>dhuit-se bheith ag cosg t'inghíne ar an</span>
<lb n="155"/><span>obair a dhéanamh atá ceapaithe ag Dia</span>
<lb n="156"/><span>dhí le déanamh?  I n-ainim Chríost</span>
<lb n="157"/><span>sgaoíl léi.  Leog di a h-óighe thabhairt</span>
<lb n="158"/><span>suas do'n tSlánuightheóir.  Béidh sí</span>
<lb n="159"/><span>uasal, oirdheirc, naomhtha, i láthair Dé</span>
<lb n="160"/><span>agus daoine, agus déanfidh sí sgiath</span>
<lb n="161"/><span>dín d'á lán nuair a thiocfidh an bhreith</span>
<lb n="162"/><span>dhéanach.  Sgaoil léi.”</span>
<lb n="163"/></p>
</div>
<pb n="403"/>
<div><lb n="164"/><p><span>Chómh luath agus dhuisigh Cenfhaoladh</span>
<lb n="165"/><span>as a chodla chuaidh sé ag trial ar Íta</span>
<lb n="166"/><span>agus d'inis sé dhi conus mar a tháinig</span>
<lb n="167"/><span>an t-aingeal chuige agus an chaint</span>
<lb n="168"/><span>adubhairt sé leis.</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>“Tá sé chómh maith agat imtheacht</span>
<lb n="171"/><span>láithreach, a 'nghean ó,” ar seisean.</span>
<lb n="172"/><span>“Ní ceart failíth a thabhairt sa ghnó</span>
<lb n="173"/><span>so.  Ní ceart failíth a thabhairt sa ghnó</span>
<lb n="174"/><span>n-ar chuir Dia féin teachtaireacht fé</span>
<lb n="175"/><span>leith uaidh 'ghá chómhairliú'.”</span></p>
<lb n="176"/>
<lb n="177"/><p><span>Sin a raibh uaithi.  D'imthigh sí</span>
<lb n="178"/><span>láithreach agus thug sí a h-aghaidh i</span>
<lb n="179"/><span>dtreó eaglaise áirighthe a bhí an uair</span>
<lb n="180"/><span>sin i dtír na nDéiseach.  An fhaid a</span>
<lb n="181"/><span>bhí sí ar an slígh do bhailigh sluagh</span>
<lb n="182"/><span>deamhan 'n-a tímpal agus bhíodar</span>
<lb n="183"/><span>ag déanamh an uile shaghas díthil ar í</span>
<lb n="184"/><span>chosg agus ar í chasadh thar n-ais.  Ach</span>
<lb n="185"/><span>tháinig na h-aingil ó Dhia agus chuir-</span>
<lb n="186"/><span>eadar ruag ar na deamhnaibh.  Do</span>
<lb n="187"/><span>h-airigheadh na deamhain ag éigheamh le</span>
<lb n="188"/><span>buairt agus ag cásamh an bhárthain a</span>
<lb n="189"/><span>bhí i ndán di a dh'imirt ortha.</span>
<lb n="190"/><span>“Mairig dúinn! mairig dúinn!” a</span>
<lb n="191"/><span>deiridís.  “Tá buaidhte ag an mnaoí</span>
<lb n="192"/><span>óig seo orainn feasda.  Mheasamair</span>
<lb n="193"/><span>díoltas a dhéanamh uirthi indiu, ach</span>
<lb n="194"/><span>siniad aingil Dé 'ghá cosaint orainn.</span>
<lb n="195"/><span>Brisfidh sí ár gcómhachta i n-a lán</span>
<lb n="196"/><span>áiteana agus béarfidh sí a lán daoíne</span>
<lb n="197"/><span>saor uainn ar an saoghal so agus ar</span>
<lb n="198"/><span>an saoghal atá le teacht!”</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>Chosain na h-aingil í ar na deamhn-</span>
<lb n="201"/><span>aibh agus do shrois sí an eaglais.  Bhí</span>
<lb n="202"/><span>daoíne naomhtha ansan roímpi agus</span>
<lb n="203"/><span>bhíodar ollamh di, mar bhí fhios acu í</span>
<lb n="204"/><span>bhéith ag teacht agus bhí fhios acu cad</span>
<lb n="205"/><span>iad na tíodhlaicí móra a bhí bronta ag</span>
<lb n="206"/><span>Dia uirthi, agus cad chuige go raibh sí</span>
<lb n="207"/><span>ag teacht.  Tháinig sí agus thug sí a</span>
<lb n="208"/><span>h-óighe airís suas do'n tSlánuightheóir,</span>
<lb n="209"/><span>fé mhóid bheanuighthe, i láimh cléire</span>
<lb n="210"/><span>eagailse, agus do cuireadh brat</span>
<lb n="211"/><span>mná riaghalta uirthi do réir dlíghe na</span>
<lb n="212"/><span>h-eagailse.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>Deir cuid de'n lucht seanachuis gur</span>
<lb n="215"/><span>bh'é Déclán naomhtha féin a ghaibh a</span>
<lb n="216"/><span>móid uaithi agus do chuir an brat</span>
<lb n="217"/><span>uirthi, ach deir tuile acu nár bh'é.  Ní</span>
<lb n="218"/><span>féidir liom-sa an sgéal a shocarú'</span>
<lb n="219"/><span>eatartha.</span></p>
<lb n="220"/>
<lb n="221"/><p><span>Chómh luath agus bhí an méid sin</span>
<lb n="222"/><span>gnótha déanta aici d'iar sí ar Dhia í</span>
<lb n="223"/><span>stiúrú' chun na h-áite 'na raibh ceap-</span>
<lb n="224"/><span>aithe ag Dia dhi an obair a bhí roímpi do</span>
<lb n="225"/><span>dhéanamh.  Chuir Dia aingeal ag trial</span>
<lb n="226"/><span>uirthi chun an eóluis a bhí uaithi thabhairt</span>
<lb n="227"/><span>di.  Dúbhairt an t-aingeal léi im-</span>
<lb n="228"/><span>theacht as a dúthaigh féin, a' tír na</span>
<lb n="229"/><span>nDéiseach, agus dul siar go bun</span>
<lb n="230"/><span>Sléibhe Luachra, go crích Uí Chonail</span>
<lb n="231"/><span>Ghabhra.  Go dtaisbeánfí ansan di an</span>
<lb n="232"/><span>áit 'na gcuirfadh sí suas tigh do</span>
<lb n="233"/><span>mhnáibh riaghalta, agus gur sa tír sin</span>
<lb n="234"/><span>a bhí ceapaithe dhi gnó Dé a dhéanamh</span>
<lb n="235"/><span>ar feadh a saoghail.  Dúbhradh léi go</span>
<lb n="236"/><span>mbéadh comairce na críche sin Uí</span>
<lb n="237"/><span>Chonail Ghabhra uirti * féin agus ar</span>
<lb n="238"/><span>Sheanán Inse Cathaigh go deó.</span>
<lb n="239"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Chum ár leasa. Íta Naomhtha. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Chum ár leasa. Íta Naomhtha. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
