Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sgeul Chionnfhaoilidh, - leanta</title><author><name type="main">Údair éagsúla</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">Gaodh_1898_04</note>
                         <note type="L">80</note>
                         <note type="B">1898</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>Gaodh_1898_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Údair éagsúla</author><title>Sgeul Chionnfhaoilidh, - leanta</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Gaodhal</title><imprint><publisher>An Gaodhal</publisher><date>1898</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Sgeul Chionnfhaoilidh, —leanta.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>ainm dí bioróg an t-sléibhe, go ndeár</span>
<lb n="4"/><span>nadh sé comhrádh léithe.  D'innis sí dhó go</span>
<lb n="5"/><span>rabh aon inghean amháin ag Balor, & go</span>
<lb n="6"/><span>rabh sé i d-tearagracht go m-beidheadh sí</span>
<lb n="7"/><span>in a siocair bháis dhó, & go gabh sí anois</span>
<lb n="8"/><span>aige i n-dún áluinn ar oileán Arann &</span>
<lb n="9"/><span>dhá-reug de mhnáibh dh'a coimhdeacht.  Bhí</span>
<lb n="10"/><span>cuing orra gan aon fhear a leigean ar</span>
<lb n="11"/><span>an oileán, & ní shé sin amháin, ach gan</span>
<lb n="12"/><span>labhairt ar ainm fear in a cómhair.</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Bhí go maith.  I g-ceann tamuill in a</span>
<lb n="15"/><span>dhiaidh seo rinne an Bhioróg bean áluinn</span>
<lb n="16"/><span>de Chionnfhaoilidh, do chinn i sgéimh i n-</span>
<lb n="17"/><span>dreach & i n-deilbh ar mhnáibh an t-saoigh-</span>
<lb n="18"/><span>il.  & do chroch léithe é ar bhár na d-tonn</span>
<lb n="19"/><span>anonn treasna an chaol-loch go Dún-</span>
<lb n="20"/><span>Eidne.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>D'iarr sí lóistín na h-oidhche de bhain-</span>
<lb n="23"/><span>ríoghan óg a shábháil sí, a dubhairt sí, ó</span>
<lb n="24"/><span>na h-Allmhuraighidh do bhí dh'a goid leobhtha</span>
<lb n="25"/><span>do' n Domhan Shoir.  Mar bhí aithne mhaith</span>
<lb n="26"/><span>ag na mnáibh coimhdeachta ar Bhioróg an</span>
<lb n="27"/><span>t-Sléibhe, ní leigfeadh an faitchíos dóibh</span>
<lb n="28"/><span>í obadh faoi lóistín na h-oidhche, & do</span>
<lb n="29"/><span>leigdear asteach i.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Ní rabh sí bh-ad astigh no gur chuir sí</span>
<lb n="32"/><span>trom-shuan dodalta ar na mnáibh, agus</span>
<lb n="33"/><span>sul do dhúisigh fíad, d' fhuadaigh sí léithe</span>
<lb n="34"/><span>Cionnfhaoilidh ar ais go Druim-na-Tein-</span>
<lb n="35"/><span>eadh.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>'Nuair a músgail na mná coimhdeach-</span>
<lb n="38"/><span>ta, d'innis Eidne dóibh go rabh sí i n-</span>
<lb n="39"/><span>grádh leis an mnaoi uasal, & go m-budh</span>
<lb n="40"/><span>mhaith leithe í bheith aici ins an g-caisleán</span>
<lb n="41"/><span>i g-comhnuidhe.  Ní dhearna na mná acht</span>
<lb n="42"/><span>magadh fúiche, ag rádh gur ag aisling a</span>
<lb n="43"/><span>bhí sí; ach i gcionn bliadhna 'na dhiaidh so</span>
<lb n="44"/><span>do rug sí triúr mac.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Chuir an droch-sgeul so imnidhe mhór</span>
<lb n="47"/><span>ar Bhalor; bhí eagla air go mb' fhéidir</span>
<lb n="48"/><span>gur le n-a linn do gheobhadh sé fhéin bhás.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Do cheangail sé suas iad i mbráithlín</span>
<lb n="51"/><span>le dealg no biorán & do teilgeadh as-</span>
<lb n="52"/><span>teach ins an uisge iad ins an áit ar a</span>
<lb n="53"/><span>ngoirtear Port-na Dealg indiú; & is</span>
<lb n="54"/><span>sé úghdar na h-anma.  Shaoil Balor go</span>
<lb n="55"/><span>rabh an bealach réidh anois, ó tharla gur</span>
<lb n="56"/><span>chuir sé, dar leis féin, na leanba chum</span>
<lb n="57"/><span>bháis.</span>
<lb n="58"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="59"/><p><span>Ach thuit an biorán as an mbraithlín</span>
<lb n="60"/><span>& sgior cean de na leanbaibh amach ais-</span>
<lb n="61"/><span>ti — scuab an Bhean-Sídhe léithe é go dtí</span>
<lb n="62"/><span>a athair; thug an t-athair d'a dhearbhrá-</span>
<lb n="63"/><span>thair é le n- oileamhuint, & le ceird na</span>
<lb n="64"/><span>gaibhneachta do mhúnadh dhó, mur budh í 'n</span>
<lb n="65"/><span>cheird do b' fheárr & budh mheasamhla in</span>
<lb n="66"/><span>Éirinn ins an am sin í.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>D'fhás an t-oidhre suas in a óglaoch</span>
<lb n="69"/><span>mhór, aigeanta, lúthmhar & bhí cion mór</span>
<lb n="70"/><span>ag Balor air, ach ní rabh fhios aige gur</span>
<lb n="71"/><span>mac inghine dhó féin a bhí ann.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Sealad tamall in a dhiaidh sin, d’inn-</span>
<lb n="74"/><span>is draoi do Bhalor gur b’é Cionnfhaoil-</span>
<lb n="75"/><span>idh athair na cloinne rug a inghean Eid-</span>
<lb n="76"/><span>ne.  Chuir sin eagla mhór air, & d'imthigh</span>
<lb n="77"/><span>leis gur chruinnigh sé díorma the na h-</span>
<lb n="78"/><span>Allmhuraighibh.  Ghabhadar Cionnfhaoilidh</span>
<lb n="79"/><span>& mharbhadar é.  Tá 'n cloch air ar bain-</span>
<lb n="80"/><span>eadh an ceann de le feicsint ag fear</span>
<lb n="81"/><span>ghabhailte 'n bhealaigh indiú.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Thóig Mhisbi Mór Olpherts leachta</span>
<lb n="84"/><span>Chionnfhaoilidh sé-troighthe-deug ar áirde</span>
<lb n="85"/><span>ar chloch mharmhuir, ins an mbliadhain</span>
<lb n="86"/><span>1793: 'Sé ainm na h-áite 'nois "Cloch-</span>
<lb n="87"/><span>Chionnfhaoilidh."</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>D'ionnsuigh Balor arís ag slad na</span>
<lb n="90"/><span>tíre gan eagla roimh fearaibh fáil; ó</span>
<lb n="91"/><span>chuir sé Cionnfhaoilidh dh'a chois, shaoil sé</span>
<lb n="92"/><span>go rabh an báire leis.  Mur ba ghnáthach,</span>
<lb n="93"/><span>thigeadh sé go cheardchan Ghaibhide ag lea-</span>
<lb n="94"/><span>sughadh a chuid arm-troda, gidh na rabh</span>
<lb n="95"/><span>fáilte ar bith ag an dalta óg roimhe, óir</span>
<lb n="96"/><span>bhí fhios aige go maith gur b'é mharbhuidh</span>
<lb n="97"/><span>a athair& go ndearadh sé a dhithchioll é</span>
<lb n="98"/><span>fhéin do chur de 'n t-saoghal.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Ach b'éigin dhó faire ar uain & tráth</span>
<lb n="101"/><span>le díoghaltas do dheunamh air mar do</span>
<lb n="102"/><span>thuill sé.  Tháinic an lá sin faoi dheir-</span>
<lb n="103"/><span>eadh ná'r bh'fhéidir leis an g-curadh an</span>
<lb n="104"/><span>bás a bhí i ndán dó a sheachaint.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Lá amháin, tharla go rabh Gaibhide ó</span>
<lb n="107"/><span>bhaile, & bhí cúram na ceártchan ar an </span>
<lb n="108"/><span>ngabha óg, bhí Balor ag gabhail an bheal-</span>
<lb n="109"/><span>aigh.  & thainic sé 'steach, & bhí fonn mór</span>
<lb n="110"/><span>cainte air.  Thoisigh sé ag deunadh gais-</span>
<lb n="111"/><span>ge & mion-chómhrádh leis an óganach óg</span>
<lb n="112"/><span>as fomhas is chuir sé Cionnfhaoilidh as a</span>
<lb n="113"/><span>bhealach...  Chuir sin fearg mhillteach</span>
<lb n="114"/><span>ar an óglaoch — bhí bior mór iarann ins</span>
<lb n="115"/><span>an teine aige dh'á dheargadh — rug sé</span>
<lb n="116"/><span>air & sháith sé asteach i ndroch-shúil Bhal-</span>
<lb n="117"/><span>or é, & thuit Rígh na bhFámaire marbh</span>
<lb n="118"/><span>ar úrlár na ceártchan.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Beannacht Dé le h-anam na marbh.</span>
<lb n="121"/><span>(Críoch)</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Goillís na g-COS DUBH.</span>
<lb n="124"/><span>(Leanta ó dhuithaobh 74, 6adh Uimhir).</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>"Ní rabh aon t-soitheach a tastáil,"</span>
<lb n="127"/><span>ar an t-sean bhean, "bhí an soitheach uis-</span>
<lb n="128"/><span>ge fágtha taobh amuigh de'n teach."</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Cad chuige nach bhfuil sí ar a h-ais</span>
<lb n="131"/><span>roimhe seo?" ar Goillís.</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>"Mar tá an tobar trí mhíle ó'n áit</span>
<lb n="134"/><span>seo & tá an bóthar olc," ars an chaill-</span>
<lb n="135"/><span>each.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>Ghlaodh Goillís arís, "Thug tú d'éidh-</span>
<lb n="138"/><span>each, chonnairc mé tobar & srothán uisge</span>
<lb n="139"/><span>ceathramhadh míle ó'n áit seo nuair bhí</span>
<lb n="140"/><span>mé teacht."</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>D'fhan an t-sean bhean le leath-mhóim-</span>
<lb n="143"/><span>eud in a tost, & in sin d'fhreagair sí,</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>"Ní fheudann duine ar bith an t-uisge</span>
<lb n="146"/><span>sin ól, tá sé searbh."</span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>"Ní chreidim thú," arsa Goillís, "is</span>
<lb n="149"/><span>breuga indhiaigh a chéile tá tú ag inns-</span>
<lb n="150"/><span>int."</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>Bhí inghean an Righ sganruighthe go mór</span>
<lb n="153"/><span>leis an obair a bhí ar aghaidh, & ní rabh</span>
<lb n="154"/><span>fhios aici creud do bhí ann.  Bhí 'n cod-</span>
<lb n="155"/><span>ladh in a súílibh fós, & d' fheuch sí mar</span>
<lb n="156"/><span>do bheodh sí bodhruighthe leis an troid &</span>
<lb n="157"/><span>an sgreadaoil.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>"Cad d'éirigh dhuit in ainm Dé, Ghoil-</span>
<lb n="160"/><span>lís, O innis dam é," ar sí, "& ná tacht</span>
<lb n="161"/><span>an bean bhocht, fág í, ná bain le mnaoi</span>
<lb n="162"/><span>laig."</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Ach cia b'é 'n t-amhrus do bhí ag Goil-</span>
<lb n="165"/><span>lís i dtosach ní rabh amhrus ar bith air</span>
<lb n="166"/><span>anois nach rabh an chailleach ag imirt</span>
<lb n="167"/><span>feille orra, & d'innis sé 'n t-iomlán i</span>
<lb n="168"/><span>gcúpla focal do'n mhnaoi óig, & dubhairt</span>
<lb n="169"/><span>sé go mbudh shí a chomhaire-sean an chail-</span>
<lb n="170"/><span>leach do cheangailt le córda ar eagla</span>
<lb n="171"/><span>go leanfadh sí iad no go ndeunfadh sí</span>
<lb n="172"/><span>dochar ar bith dhóibh, & an teach fhágbháil</span>
<lb n="173"/><span>ar an b-puinnte sin.</span>
<lb n="174"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="175"/><p><span>"Is agad-sa tá 'n fios is feárr," ar</span>
<lb n="176"/><span>san bhain-phrionsa, 'gur deunfaidh mise</span>
<lb n="177"/><span>rud ar bith a déarfas tú liom."</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>"Feicim rópa in sin annsan gclúid,"</span>
<lb n="180"/><span>ar Goillís, "& seachad dam é."</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>Sheachad sise an rópa dhó.  Cheangail</span>
<lb n="183"/><span>sé lámha na caillighe taobh shair dí ar a</span>
<lb n="184"/><span>druim, & d'fháisg sé a cosa le cheile, &</span>
<lb n="185"/><span>leag ar a druim ar an urlár í, riocht</span>
<lb n="186"/><span>nach dtiocfadh léithe corrughadh, & insin</span>
<lb n="187"/><span>d'fhágadar an teach 'réis a bpócaidh</span>
<lb n="188"/><span>líonadh leis an mbeagán aráin duibh a</span>
<lb n="189"/><span>bhí ann.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>Bhí 'n oidhche dorcha, & ní rabh fhios aca</span>
<lb n="192"/><span>cad é an bealach do b'fhearr dóibh a dhul</span>
<lb n="193"/><span>ach bhí an oiread sin d'fhaitchíos orra</span>
<lb n="194"/><span>gur budh chuma leo sin, bhí siad sásta</span>
<lb n="195"/><span>an teach malluighthe sin d'fhágbháil in a n</span>
<lb n="196"/><span>diaigh, & rinne siad an oiread deifre &</span>
<lb n="197"/><span>d'fheud siad ins an oidhche, ag briseadh</span>
<lb n="198"/><span>bóthar dóibh féin ameasg na g-crann &</span>
<lb n="199"/><span>na sgeach.</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>Tháinic an ghealach amach faoi dheire</span>
<lb n="202"/><span>go geal, & fuair siad go rabh siad i</span>
<lb n="203"/><span>réidhteach mhór lán de choilltibh beaga</span>
<lb n="204"/><span>crann, & de chrannaibh móra ag fás leo</span>
<lb n="205"/><span>féin, & bhí 'n feur fada & tiugh ann.  Ní</span>
<lb n="206"/><span>rabh fhios aca cad do b'fheárr dóibh a</span>
<lb n="207"/><span>dheunamh anois, ná 'n bóthar do b'fheárr</span>
<lb n="208"/><span>dóibh a leanamhuint, & mar sin rinnead</span>
<lb n="209"/><span>ar cómhairle eatorra féin go mbíodh sé</span>
<lb n="210"/><span>cho maith dóibh fanamhuint mar bhí siad</span>
<lb n="211"/><span>go dtí an mhaidin, &, in sin, b'fhéidir go</span>
<lb n="212"/><span>dtiocfadh leo cosán buailte, no bóthar</span>
<lb n="213"/><span>éigin d'fhághail, do bhéarfadh amach iad</span>
<lb n="214"/><span>go tír a rabh daoine ann, arís.</span></p>
<lb n="215"/>
<lb n="216"/><p><span>Dubhairt Goillís go mb-fheárr dóibh a</span>
<lb n="217"/><span>dhul suas i gcrann air eagla go bhfeic-</span>
<lb n="218"/><span>fidhe iad, no go ndeunfadh beitheach no</span>
<lb n="219"/><span>rud ar bith eile aon anachain no dochar</span>
<lb n="220"/><span>dóibh dá bhfanfaidís mar bhí siad, & bhí</span>
<lb n="221"/><span>inghean an Righ réidh le dhul in áit ar bith</span>
<lb n="222"/><span>budh mhian leisean, mar budh aige-sean</span>
<lb n="223"/><span>bhí an chomhairle b'fhearr, ó'n lá d'fhág</span>
<lb n="224"/><span>siad an baile, & bhí sise fóghluim taobh</span>
<lb n="225"/><span>mhór a thabhairt dhó, & go mór mhór anois</span>
<lb n="226"/><span>ó chuaidh sí cho fogus sin a bheith caillte</span>
<lb n="227"/><span>mar gheall ar a h-óinseamhlacht féin an</span>
<lb n="228"/><span>uair nár éist sí leis, an tráth luigh sí</span>
<lb n="229"/><span>faoi 'n gcrann in a h-aonar.</span></p>
<lb n="230"/>
<lb n="231"/><p><span>Chuaidh siad suas in sin ins an gcrann</span>
<lb n="232"/><span>budh mhó acu, a rabh a gheugáin in aice</span>
<lb n="233"/><span>leis an talamh, & chuaidh Goillís ar d'</span>
<lb n="234"/><span>tús, & tharraing sé inghean-an-righ in a</span>
<lb n="235"/><span>dhiaigh.  Ní rabh siad bhfad i bhfolach insin</span>
<lb n="236"/><span>no gur chualaidh siad torann mór ag</span>
<lb n="237"/><span>teacht, mar dhuine éigin ag briseadh thre</span>
<lb n="238"/><span>na sgeachaibh & i briseadh na gcipín faoi</span>
<lb n="239"/><span>n-a chois.  Tháinic an rud níos foigse &</span>
<lb n="240"/><span>níos foigse, & faoi dheire chonnacadar</span>
<lb n="241"/><span>go soiléir gur b'é an fathach do bhí ann,</span>
<lb n="242"/><span>& bhí inghean na sean-chaillighe ag rith le</span>
<lb n="243"/><span>n-a taobh.  Chuaidh siad thart go díreach</span>
<lb n="244"/><span>faoi 'n gcrann, in a rabh an bheirt in a</span>
<lb n="245"/><span>luidhe, & chualaidh siad é ag rádh le ingh-</span>
<lb n="246"/><span>ean na caillighe.</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p><span>"Budh chóir dúinn bheith in am le breith or-</span>
<lb n="249"/><span>ra, ní raca sise as mo láimh arís.  Is</span>
<lb n="250"/><span>faide liom ná uair gach móimeud no go</span>
<lb n="251"/><span>leagfaidh mé mo mheura uirri."</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Do chraith an bhean óg nuair chualaidh</span>
<lb n="254"/><span>sí na focla áibheula sin, & rug sí ar</span>
<lb n="255"/><span>láimh Ghoillís, & d'fháisg sí í, le taisb-</span>
<lb n="256"/><span>eáint dhó an meud buidheachais do bhí ai-</span>
<lb n="257"/><span>ci air ar son a chomhairle-sean an both-</span>
<lb n="258"/><span>án d'fhágbháil go tráthamhuil.  Chuaidh an</span>
<lb n="259"/><span>fathach & a chomráid ar n-aghaidh rómpa &</span>
<lb n="260"/><span>bhí siad gan mhoill imthighthe as a radharc.</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>"Nois," ar Goillís, "nach rabh an t-ágh</span>
<lb n="263"/><span>orrainn dhul suas ins an gcrann?" &</span>
<lb n="264"/><span>d'fhreagair an mhaighdion,</span></p>
<lb n="265"/>
<lb n="266"/><p><span>"Is anamh nach mbidheann an t-ágh ar</span>
<lb n="267"/><span>an rud a chuireas tusa romhat."</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>Agus bhí luthgáir mhór ar Ghoillís in</span>
<lb n="270"/><span>sin, mar b'é sin an cheud mholadh a thug</span>
<lb n="271"/><span>sí ariamh dhó.</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>Bhí siad eidir dhá chomhairle in sin, fan-</span>
<lb n="274"/><span>amhuint ins an áit a rabh said go dti 'n</span>
<lb n="275"/><span>mhaidin, no teacht anuas & rith leo an</span>
<lb n="276"/><span>taobh b'fhaide ó n' taobh a chuaidh an fa-</span>
<lb n="277"/><span>thach.  Bhí an oiread faitchís orra go d</span>
<lb n="278"/><span>tiocfeadh sé ar a ais an bealach ceud-</span>
<lb n="279"/><span>na, gur shaoil siad go mb' fheárr dóibh</span>
<lb n="280"/><span>a theacht anuas & leanamhuint d'a siúbh-</span>
<lb n="281"/><span>al.  Rinne siad sin, & níor sguir siad</span>
<lb n="282"/><span>d'a gcoisigheacht cho fad as bhí ionnta</span>
<lb n="283"/><span>siúbhal, no gur éirigh an ghrian & fuair</span>
<lb n="284"/><span>siad iad fein ar bhruach na coille móir-</span>
<lb n="285"/><span>e.</span>
<lb n="286"/><span>(le bheith leanta)</span>
<lb n="287"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="288"/><p><span>SLIABH NA m-BAN</span></p>
<lb n="289"/>
<lb n="290"/><p><span>Is aoth liom féinidh an lae úd,</span>
<lb n="291"/><span>Do dhul ar Ghaodhail bocht a's na céadta shlad;</span>
<lb n="292"/><span>Mar tá na méirlidh ag déanadh gáme dínn,</span>
<lb n="293"/><span>Dá radh nach aon nídh leó pice na sleagh:</span>
<lb n="294"/><span>Níor tháinic ár major a dtús an lae chugainn.</span>
<lb n="295"/><span>A's ní rabhamar féin ann a g-cóir ná g-ceart,</span>
<lb n="296"/><span>Acht mar sheólfuidhe aoidhcaracht bó gan aodhaire,</span>
<lb n="297"/><span>Ar taobh na gréine do Shliabh na m-Ban!</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>Mo leun léir ar an dream gan éifeacht,</span>
<lb n="300"/><span>Nar -an le séirim a's oidhche stad;</span>
<lb n="301"/><span>Go m-biadh duichidhe Déiseach a's Iarthar Eireann,</span>
<lb n="302"/><span>Ag triall le chéile ó'n tír i n-deas:</span>
<lb n="303"/><span>Do bheith ar g-campuidhe déanta le fórsaighe treana,</span>
<lb n="304"/><span>Biadh comhnadh Dé linn san t-saoghal ar fad,</span>
<lb n="305"/><span>A's ní dhíolfadh méirleach do mhuintir Néill sinn.</span>
<lb n="306"/><span>Acht buadhfaidh an sway linn ar Shliabh na m-Ban!</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Is é Ros do bhreoidh a's do chlaoidh go deo sinn,</span>
<lb n="309"/><span>Mar ar fuigeadh mór chuid dínn sínte, lag;</span>
<lb n="310"/><span>Leanbhaidhe óga na smól ann dóite,</span>
<lb n="311"/><span>A's an mhéid d'fhan beó dhíobh coir cladhrídh sgaint;</span>
<lb n="312"/><span>Geallaim fos díbh an te rinn an Fódhla</span>
<lb n="313"/><span>Go m-biadham a g-cór dó le píce a's sleagh,</span>
<lb n="314"/><span>A's go g-cuirfeam Gheomen ag mún na m-bróga,</span>
<lb n="315"/><span>Ag díol a g-comhair leó ar Shliabh na m-Ban!</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>Is iomdha fear aosda á s crobhaire gléigeal,</span>
<lb n="318"/><span>O'n am go chéile do gabhadh le seal;</span>
<lb n="319"/><span>'Na bh-fuil córduige caola ag buaim lúth a n-géagdhal,</span>
<lb n="320"/><span>A n-domsrun daora go doimhin faoi ghlas</span>
<lb n="321"/><span>Gárdaige taobh leó na leámhtha sméid orra,</span>
<lb n="322"/><span>Do dhéanfadh plé dóibh a d-tír tar lear,</span>
<lb n="323"/><span>Da d-tabhairt saor ó na námhaid gan baodhchus,</span>
<lb n="324"/><span>A n-am an t saothair ar Shliabh na mBan!</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>Tá 'n Francach faobhrach 'sa loingeas gléasta</span>
<lb n="327"/><span>Le crannaibh géara ar muir le seal;</span>
<lb n="328"/><span>Is é síor sgéala go bh-fuil a d-triall go h-Eire,</span>
<lb n="329"/><span>A's go g-cuirfid Gaodhail bhoicht arís na g-ceart:</span>
<lb n="330"/><span>Dá madh dhóith liom féin go m'fhíor an sgéal sin,</span>
<lb n="331"/><span>Bheith mo chroidhe chomh h-éadtrom le lon ar nead,</span>
<lb n="332"/><span>Go m-biadh claoidh ar mhéirlidh san adharc dá séide,</span>
<lb n="333"/><span>Ar thaobh na gréine do Shliabh na m-Ban!</span></p>
<lb n="334"/>
<lb n="335"/><p><span>Ta na cóbáigh ag iarraidh eoluis,</span>
<lb n="336"/><span>Tá 'n aimsir óg 'san chabhair ag teacht;</span>
<lb n="337"/><span>An té mheill na gnódhta is é leighisfeas fós iad,</span>
<lb n="338"/><span>A's ní dhíolfam feoirling leo cíos ná sraith,</span>
<lb n="339"/><span>Píosa cróinneach an chuid is mo de,</span>
<lb n="340"/><span>Luat ciric bó teaghlaigh deas,</span>
<lb n="341"/><span>Beidh runce ar bóithre a's soillse dhá n-dógh 'guinn,</span>
<lb n="342"/><span>Beidh meidhir a's mórtas ar Shliabh na m-Ban!</span>
<lb n="343"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="344"/><p><span>Cuimhne na Marbh.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>Leis an nGabhar Donn.</span></p>
<lb n="347"/>
<lb n="348"/><p><span>An uair a cháineann siad grádh</span>
<lb n="349"/><span>Na ndaoine nach bh-fuil beó;</span>
<lb n="350"/><span>Bh-fuil náire ort an focal rádh</span>
<lb n="351"/><span>Ar ocht g-ceud deug acht dó?</span>
<lb n="352"/><span>Ní'l ann acht tráill, no droch-chineál,</span>
<lb n="353"/><span>A mhasluigheaS a thír;—</span>
<lb n="354"/><span>Acht ógánaigh mar tá sibh</span>
<lb n="355"/><span>Sibh ólfas gloine fíor.</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>Seo sláinte gheal na n-daoine breágh—</span>
<lb n="358"/><span>Na n-dhaoine nach bh-fuil beó;—</span>
<lb n="359"/><span>Fuair cuid achu thar sáile crádh,</span>
<lb n="360"/><span>A's cuid acu annso.</span>
<lb n="361"/><span>Fuair siad bás gan aon sólás</span>
<lb n="362"/><span>Acht d'fhan a g-cliú-san beó;</span>
<lb n="363"/><span>'S i n-ógánaigh mar tá sibh</span>
<lb n="364"/><span>Beidh cuimhne orra go deó.</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>Och! fad óÉirinn, fad ó bhuaidh,</span>
<lb n="367"/><span>Tá cuid acu 'na luighe,—</span>
<lb n="368"/><span>Ní cara rinne dóibh a n-uaigh,</span>
<lb n="369"/><span>Acht coimhthigheach gan chroidhe;</span>
<lb n="370"/><span>Gidh eadrainn féin a's iad, mo leun!</span>
<lb n="371"/><span>Tá an t-sáile mhór faoi chúbhar;—</span>
<lb n="372"/><span>I n-ógánaigh mar tá sibh</span>
<lb n="373"/><span>D'fhág siad meisneach úr.</span></p>
<lb n="374"/>
<lb n="375"/><p><span>Tá cuid acu 'na luige le fad</span>
<lb n="376"/><span>I measg a muintir' féin;</span>
<lb n="377"/><span>I d-talamh Éireannach atáid</span>
<lb n="378"/><span>Fa dhealrughadh sámh na gréin'.</span>
<lb n="379"/><span>'S nár bh-fada é, a Dhé! go mbéidh</span>
<lb n="380"/><span>Sliocht úr arís fa bhláth,—</span>
<lb n="381"/><span>Ógánaigh mar tá sibh</span>
<lb n="382"/><span>Mar iad-san gan sgáth.</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>D'éirigheadar in aimsir bhoicht</span>
<lb n="385"/><span>Ar son na tíre seo;</span>
<lb n="386"/><span>A's lasadar smeuróid, i riocht</span>
<lb n="387"/><span>Nach múchfar é go deo.</span>
<lb n="388"/><span>Mo leun!  fuair neart 'n bhuaidh ar cheart</span>
<lb n="389"/><span>Do thuiteadar gan lúth;</span>
<lb n="390"/><span>Acht ógánaigh mar tá sibh</span>
<lb n="391"/><span>Is líonmhar sibh indiú.</span></p>
<lb n="392"/>
<lb n="393"/><p><span>Seo sláinte gheal orra go buan—</span>
<lb n="394"/><span>Deágh shláinte!  's bíodh sí</span>
<lb n="395"/><span>'Na lasair a bheir solas dhúinn,</span>
<lb n="396"/><span>'S mhúineas dúinn ár slíghe.</span>
<lb n="397"/><span>Béidhmíd go bráth, i m-brón no i ráth,</span>
<lb n="398"/><span>'N ar n-Éireannaighibh go deó,</span>
<lb n="399"/><span>Chomh díleas a's bhíodar</span>
<lb n="400"/><span>In ocht g-ceud-deug ácht dó.</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>Connradh na Gaedhilge.</span></p>
<lb n="403"/>
<lb n="404"/><p><span>Is ionann bheith gan Teanga agus bheith</span>
<lb n="405"/><span>gan tír,</span>
<lb n="406"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sgeul Chionnfhaoilidh, - leanta

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sgeul Chionnfhaoilidh, - leanta

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
