Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)</title><author><name type="main">Liam Ó Rinn</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1917_05_12_11</note>
                         <note type="L">11</note>
                         <note type="B">1917</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1917_05_12_11</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Liam Ó Rinn</author><title>Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1917</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Saothar Fear nDomhain</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Caibideal I</span>
<lb n="4"/><span>(ar leanmhaint)</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Béidir go gcabhruighidh cánacha cosanta</span>
<lb n="7"/><span>le gnóthaí nua chur ar bun, uaireanta,</span>
<lb n="8"/><span>acht máiseadh is ar chostas gnóthaí eile</span>
<lb n="9"/><span>bhíonn ag fás é, agus dá eughmais sin</span>
<lb n="10"/><span>cuirid cosc le feabhsughadh na ngnó a</span>
<lb n="11"/><span>bhíonn ar bun cheana.  Acht tá an</span>
<lb n="12"/><span>cheárdaidheacht dá "scaoileadh," le</span>
<lb n="13"/><span>congnamh na gcánach san nó gan a</span>
<lb n="14"/><span>gcongnamh nó dá n-aindeoin dá</span>
<lb n="15"/><span>n-abrainn é.  Tá Austria agus an</span>
<lb n="16"/><span>Ungáir agus an Iodáil ar aon nós sa</span>
<lb n="17"/><span>ní seo; táid ag cur a gceárdaidheacht</span>
<lb n="18"/><span>féin i dtreise, agus tá fiú na Spáinne</span>
<lb n="19"/><span>agus na Seirbe ag tosnughadh ar an ní</span>
<lb n="20"/><span>ceudna dheunamh.  Ní headh, acht India</span>
<lb n="21"/><span>féin, agus Breasal, agus Meicseag,</span>
<lb n="22"/><span>táid ag tosnughadh ar ghnóthaí céirde chur</span>
<lb n="23"/><span>ar bun agus congnamh airgid agus</span>
<lb n="24"/><span>eolas aca chuige ó Shasana agus ón</span>
<lb n="25"/><span>bhFrainc agus ón nGearmáin.  Agus,</span>
<lb n="26"/><span>sa deireadh, siniad na Stáit Aontuighthe</span>
<lb n="27"/><span>d'éirigh suas le deunaighe chum comórtas</span>
<lb n="28"/><span>uathbhásach do chur ar an uile náisiún</span>
<lb n="29"/><span>Eorpach a dheineann earraidhe.  Dá mhéid</span>
<lb n="30"/><span>a leathann scoluigheacht theicniceáltha</span>
<lb n="31"/><span>ins na Státaibh iseadh is mó fhásann an</span>
<lb n="32"/><span>cheárdaidheacht ionta, agus ní misde a</span>
<lb n="33"/><span>rádh go bhfásann sí go tiugh dáltha gach</span>
<lb n="34"/><span>aon ní in Americá, i gcás nách fada</span>
<lb n="35"/><span>go mbeidh flúirse earraidhe ó Americá</span>
<lb n="36"/><span>ar na margaidhibh atá saor anois uatha.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Tá deireadh le haon-tseilbh na ceár-</span>
<lb n="39"/><span>daidheachta don cheud dream a thosnaigh</span>
<lb n="40"/><span>ar earraidhe dheunamh go fórleathan.</span>
<lb n="41"/><span>Tá deireadh leis an ní sin go deo, pé</span>
<lb n="42"/><span>iarrachtaí deunfar ar a thabhairt tharnais</span>
<lb n="43"/><span>mar tá a ré caithte.  An saoghal atá</span>
<lb n="44"/><span>anois ann caithfear é dfhreagairt, mar</span>
<lb n="45"/><span>tá imtheacht gan teacht ar an seana-</span>
<lb n="46"/><span>shaoghal.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Sara leanadh ar an sceul, cuirfeadh</span>
<lb n="49"/><span>síos beagán figiúrí mar sholus ar</span>
<lb n="50"/><span>ghluaiseacht na ceárdaidheachta soir.</span>
<lb n="51"/><span>Tráchtfadh ar an Rúise ar dtúis, agus</span>
<lb n="52"/><span>ní mar gheall ar mhéid m'eolais uirri</span>
<lb n="53"/><span>é acht toisc a bheith ar thír des na</span>
<lb n="54"/><span>tíortha is deunaighe do ghaibh leis an</span>
<lb n="55"/><span>mór-cheárdaidheacht.  Leathcheud bliadhan</span>
<lb n="56"/><span>ó shin do meastí ná raibh inti acht tír</span>
<lb n="57"/><span>bhreagh chun feirmeoireachta agus go</span>
<lb n="58"/><span>raibh de chrann uirri ó nádúr gan a</span>
<lb n="59"/><span>dheunamh choidhche acht biadh do sholáthar</span>
<lb n="60"/><span>do náisiúnaibh eile agus na deuntúisí</span>
<lb n="61"/><span>bheadh uaithi dfhágháil ón iarthar.  Bhí</span>
<lb n="62"/><span>san mar sin tráth acht níl anois.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Sa bhliadhain 1861, nuair a fuascladh</span>
<lb n="65"/><span>an daor-aicme, ní raibh sa Rúise agus</span>
<lb n="66"/><span>sa Pholainn le chéile acht 14,000 tigh</span>
<lb n="67"/><span>céirde, ina ndeintí luach 296,000,000</span>
<lb n="68"/><span>rúbal (tuairim £36,000,000) d'earraidhibh</span>
<lb n="69"/><span>sa mbliadhain.  Fiche bliadhain ina</span>
<lb n="70"/><span>dhiaidh sin bhí 35,160 tigh céirde aca, agus</span>
<lb n="71"/><span>bhí meudaighthe fé ceathair nách mór ar a</span>
<lb n="72"/><span>sochar bliadhna, .i. luach 1,305,000,000</span>
<lb n="73"/><span>d'earraidhibh in Impireacht na Rúise</span>
<lb n="74"/><span>leigim thorm an méid nár cuireadh san</span>
<lb n="75"/><span>áireamh a deineadh, .i. sochar mionghnóthaí</span>
<lb n="76"/><span>agus na hearraidhe ar a mbíonn cáin</span>
<lb n="77"/><span>(siúcre, biotáille, lasáin).  Isé rud</span>
<lb n="78"/><span>is mó is fiú a thabhairt fé ndeara sa</span>
<lb n="79"/><span>mheudughadh san ná so: bíodh nár</span>
<lb n="80"/><span>mheudaigh fé dhó féin ar líon an lucht</span>
<lb n="81"/><span>oibre ón mbliadhain 1861 (1,555,000</span>
<lb n="82"/><span>duine a líon sa bhliadhain 1894 agus</span>
<lb n="83"/><span>1,902,750 sa bhliadhain 1910), do mheudaigh</span>
<lb n="84"/><span>fé thrí, agus ní ba mhó, ar luach a</span>
<lb n="85"/><span>ndeineadh an duine dhíobh ins na</span>
<lb n="86"/><span>príomhghnóthaí.  Sa bhliain 1861 ba lugha</span>
<lb n="87"/><span>ná £70 sa mbliain é agus is £219 anois</span>
<lb n="88"/><span>é.  Feabhsughadh measínteachta is mó fé</span>
<lb n="89"/><span>ndeár an meudughadh mar sin.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Foclóirín</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>"Scaoileadh" decentralization</span>
<lb n="94"/><span>Tigh céirde nó fachtaire, factory</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Liam Ó Rinn</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
