Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)</title><author><name type="main">Liam Ó Rinn</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1917_04_28_11</note>
                         <note type="L">11</note>
                         <note type="B">1917</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1917_04_28_11</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Liam Ó Rinn</author><title>Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1917</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Saothar Fear nDomhain</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Caibideal I</span>
<lb n="4"/><span>(ar leanmhaint)</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Níorbh aon mhaith dhúinn an curadhtan</span>
<lb n="7"/><span>a chosain an obair sin go léir do dhaoine</span>
<lb n="8"/><span>bochta d'áireamh annso, mar is maith is</span>
<lb n="9"/><span>cuimhin le daoine scanramhlacht na sceul</span>
<lb n="10"/><span>do hinnseadh do choimisiúnaibh Parlia-</span>
<lb n="11"/><span>mente na mbliadhan 1840-42 i dtaobh</span>
<lb n="12"/><span>treo caillte an lucht oibre agus glanadh</span>
<lb n="13"/><span>na n-estát do dhaoine agus fuadach</span>
<lb n="14"/><span>na leanbh.  Beidh na neithe sin na</span>
<lb n="15"/><span>gcomhartha buan-mharthanach ar an gcuma</span>
<lb n="16"/><span>'nar preumhaigheadh an cheárdaidheacht</span>
<lb n="17"/><span>mhór sá tír seo.  Acht bhí saidhbhreas ag</span>
<lb n="18"/><span>dul i méid ag lucht na bpribhléidí ar</span>
<lb n="19"/><span>luas nár samhlaigheadh riamh roimhe sin.</span>
<lb n="20"/><span>Is annsan do cnósadh an t-ollamhaitheas</span>
<lb n="21"/><span>do-chroidthe úd a chuireann iongnadh</span>
<lb n="22"/><span>ar dhaoine iasachta nuair a chíd i dtighthe</span>
<lb n="23"/><span>daoine uaisle i Sasana é.  Is annsan</span>
<lb n="24"/><span>leis, do chosnaigh an bheatha ró-chostasa-</span>
<lb n="25"/><span>mhail úd as a dtagann gan acht meas</span>
<lb n="26"/><span>bheag-shaidhbhir do bheith ar mhór-shaidhbhear</span>
<lb n="27"/><span>na hEorpa nuair a thagann sé go Sasana.</span>
<lb n="28"/><span>I gcaitheamh an deich fichead blian deiridh</span>
<lb n="29"/><span>den aimsir sin adubhradh do dhúbail ar</span>
<lb n="30"/><span>luach an tsealbhais ar ar bhéidir cáin do</span>
<lb n="31"/><span>ghearradh, agus i gcaitheamh na haimsire</span>
<lb n="32"/><span>go léir, .i. ón mbliain 1810 go dtí an</span>
<lb n="33"/><span>bhliadhain 1878, do chuir lucht caipitail</span>
<lb n="34"/><span>Shasana £1,112,000,000 (nó £2,000,000,000</span>
<lb n="35"/><span>nach mór, um an dtaca so) i gceárdai-</span>
<lb n="36"/><span>dheacht iasachta agus in iasachtaibh iasachta.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Acht ní fheudfadh aon-tseilbh na</span>
<lb n="39"/><span>ceárdaidheachta fanmhaint ag Sasana i</span>
<lb n="40"/><span>gcomhnuidhe.  An t-eolas agus an</span>
<lb n="41"/><span>dánacht ba riachranach i ngnóthaí céirde</span>
<lb n="42"/><span>níor bhéidir do mhuintir na n-oileán so</span>
<lb n="43"/><span>iad do choimeád aca féin go bruinne a</span>
<lb n="44"/><span>bhrátha.  Bhí a mhalairt i ndán don eolas</span>
<lb n="45"/><span>san agus don dánacht san.  Níor bhfoláir</span>
<lb n="46"/><span>dóibh dul thar lear agus leathadh ar</span>
<lb n="47"/><span>fuaid na hEorpa diaidh ar ndiaidh.  Seo</span>
<lb n="48"/><span>mar a thárla sé.  As Athrughadh Mór na</span>
<lb n="49"/><span>Fraince ina na blianta 1798-1793 do</span>
<lb n="50"/><span>ráinig do mhórchuid de mhuintir thuatha na</span>
<lb n="51"/><span>Fraince teacht i seilbh an tailimh ar a</span>
<lb n="52"/><span>mbídís ag obair.  Ní ró-olc an saoghal</span>
<lb n="53"/><span>a bhí aca san ar feadh leathcheud blian</span>
<lb n="54"/><span>ina dhiaidh sin.  Bhíodh deimhin aca ar</span>
<lb n="55"/><span>luacht saothair éigin, an chuid ba lugha</span>
<lb n="56"/><span>dhe.  Bhí ag meudughadh go righin ar líon</span>
<lb n="57"/><span>lucht oibre na mbailte mór a bhí gan</span>
<lb n="58"/><span>tighthe leo féin aca.  Acht an tathrughadh</span>
<lb n="59"/><span>Mór san (mar mhaithe leis an meadhon-</span>
<lb n="60"/><span>aicme), bhí deighilt deunta aige cheana</span>
<lb n="61"/><span>féin idir na tigheasaigh thuatha agus</span>
<lb n="62"/><span>ceárdaidhte bochta na sráid-bhailte agus</span>
<lb n="63"/><span>trí an sochar a tháinig den Athrughadh</span>
<lb n="64"/><span>Mhór don cheud dream do dhul i ndochar</span>
<lb n="65"/><span>don dar dream, dob éigean dos na</span>
<lb n="66"/><span>sclábhuidhthe a bhí gan talamh gan áitreabh</span>
<lb n="67"/><span>leo féin aca, na sráid-bhailte do</span>
<lb n="68"/><span>thréigean, agus b'iad na sclábhuidhthe sin</span>
<lb n="69"/><span>an cheud dream den lucht oibre do</span>
<lb n="70"/><span>cuireadh i gcomhachtaibh deuntóirí sa</span>
<lb n="71"/><span>bhFrainc.  Rud eile, tar éis dos na</span>
<lb n="72"/><span>tigheasaigh tuatha an seun a bheith orra</span>
<lb n="73"/><span>ar feadh tamaill, do mhothuigheadar an</span>
<lb n="74"/><span>saoghal ag dul i ndéine orra féin leis,</span>
<lb n="75"/><span>agus b'éigean dá gcloinn obair chéirde</span>
<lb n="76"/><span>do lorg.  Bhí idir cogaidhe agus</span>
<lb n="77"/><span>Athrughadh Mór taréis fás na ceárdai-</span>
<lb n="78"/><span>dheachta do chosc sa Fhrainc, acht sa</span>
<lb n="79"/><span>dara leath den naomhadh aois deug bhí</span>
<lb n="80"/><span>an cheárdaidheacht ag dul i dtreise arís.</span>
<lb n="81"/><span>Dfhás sí agus chuaidh sí i bhfeabhas, agus</span>
<lb n="82"/><span>in aindeoin Alsás do chailleamhaint don</span>
<lb n="83"/><span>Fhrainc ní gábhadh dhi anois bheith ag brath</span>
<lb n="84"/><span>ar Shasana chum earraidhe dheunamh di</span>
<lb n="85"/><span>oiread agus bhí trí fichid blian ó shoin.</span>
<lb n="86"/><span>Díolann sí leis an gcoigríoch anois</span>
<lb n="87"/><span>geall le luach leath a ndíolann an</span>
<lb n="88"/><span>Bhreatain Mhór de dheuntúisí leis.</span>
<lb n="89"/><span>Earraidhe teicstile a dhá dtrian san.</span>
<lb n="90"/><span>Mín-abhrus cadáis agus mín-abhrus olna</span>
<lb n="91"/><span>furmhór na n-earraidhe dteicstile a</span>
<lb n="92"/><span>cheannuigheann sí ón gcoigríoch agus</span>
<lb n="93"/><span>díolann sí cuid den abhrus san arís leis</span>
<lb n="94"/><span>i bhfuirm eudaigh.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Liam Ó Rinn</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Saothar Fear nDomhain - Caibidil 1 (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
