Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Corcaigh</title><author><name type="main">An Buachaill Bán</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1915_06_12_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1915</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1915_06_12_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>An Buachaill Bán</author><title>Corcaigh</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1915</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Corcaigh.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Ba dóigh linn go raibh cúis na Gaedhilge go maith ar a bonnaibh i gCorcaigh nó</span>
<lb n="4"/><span>gur casadh “an Buachaill Bán” linn.  Bhí sgéala aoibhne ag teacht andeas chugainn</span>
<lb n="5"/><span>gach seachtain le tamall, ach bíonn dhá innsint ar sgéal, agus so dhíbh, a léightheoirí,</span>
<lb n="6"/><span>innsint an Bhuachalla.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Ní misde do dhuine, dar liom, fhiafruighe de féin, fé láthair, cionnas tá cúis</span>
<lb n="9"/><span>na teangan?  Cad é an slacht nú an crot atá uirthe?  An bhfuil a sgéal chomh</span>
<lb n="10"/><span>maith léi agus innti a's d'fhéadfadh a bheith?  Is é mo thuairim fein go bhfuil sgéal</span>
<lb n="11"/><span>na teangan go meathta, mí-ádhmharach againn.  Chun a thaisbeaint cad 'na thaobh gur</span>
<lb n="12"/><span>b'in é mo thuairim cuirfead síos ar stáid na Gaedhilge annso i gCorcaigh.  Is</span>
<lb n="13"/><span>dóigh liom go dtuigim cionnas mar atá an sgéal ann cuibheasach maith.  Sé is</span>
<lb n="14"/><span>dóichighe gur mar a chéile di i gCorcaigh agus i ngach éan áit eile sa tír.  Murab</span>
<lb n="15"/><span>eadh tá súil láidir le Dia agam gur feabhas atá ar an sgéal 'sna háiteachaibh eile.</span>
<lb n="16"/><span>Ar thrácht do dhuine ar cheist mar seo ní le-aon tairbhe bheith ag gábhail de “leog</span>
<lb n="17"/><span>ort” nú “mar dh'eadh,” ní'l ann ach díthchéille nú “clouded diplomacy”.  Muna</span>
<lb n="18"/><span>bhfuil an neart ann, is fíor-bheag an tairbhthe a dhéanfaish sé bheith ag leogaint ort</span>
<lb n="19"/><span>go bhfuil, acht b'fhéidir ar an dtaoibh eile de'n sgéal ma chlaoidhfidh tú leis an</span>
<lb n="20"/><span>bhfírinne gur b'é thiocfaidh as ná go gceapfar seift éigin chun feabhais a chur ar</span>
<lb n="21"/><span>an sgéal.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Nuair a théidhim i measg na nGaedheal annso, an chéad rud ná a chéile a</span>
<lb n="24"/><span>bhuaileann isteach im aigne ná gur b'iad na daoine céadna atá anois ann</span>
<lb n="25"/><span>agus a bhí ann bliadhanta ó shoin, geall leis de; go háirighthe, iad so a dheineann</span>
<lb n="26"/><span>obair an Chonnartha a choimeád ar siubhal.  Ní beag an moladh dhóibh san, gan</span>
<lb n="27"/><span>amhras, agus is ion-mholta an uile duine acu, idir fhearaibh is mhnáibh, acht 'sé</span>
<lb n="28"/><span>creach an sgéil é — ar nós mór-chuid sgéal eile — gur b'é a luighead is measa díobh.</span>
<lb n="29"/><span>Tá, b'fhéidir, ceithre céad ball se'n Chonnradh i gCorgaigh.  Is ar éigin atá, acht</span>
<lb n="30"/><span>abraimís é.  'Sé sin, tá ceithre chéad duine ann a dhíolann síntiús leis na trí</span>
<lb n="31"/><span>Craobhachaibh atá ann.  Asta san tá, b'fhéidir, céad go leith 'théidheann ag foghluim</span>
<lb n="32"/><span>nuair a bhíd na rangann ar siubhal, agus tá, ar a mhéad, fiche duine a dheineann</span>
<lb n="33"/><span>an obair go léir a choimeád ar siubhal.  Ó bhliadhain go bliadhain tuiteann duine</span>
<lb n="34"/><span>amach annso nú annsúd; an bás, b'fhéidir, nú an imirce; an leisge nú fós an</span>
<lb n="35"/><span>grádh.  Tagann, mar a gcéadna, duine nuadh isteach ó am go h-am, acht is annamh</span>
<lb n="36"/><span>gur féidir dó, nú di, aon obair a dhéanamh ach bheith a' gabháil dá gceachtanaibh ar</span>
<lb n="37"/><span>feadh cúpla bliadhan, pé sgéal é.  Ar an gcuma son tuiteann sé amach gur b'iad</span>
<lb n="38"/><span>na daoine céadna i gcómhnaidhe atá ag déanamh na hoibre.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>Ar an dtaoibh eile, cuimhnighmís go bhfuil breis is fiche míle duine i gCorcaigh.</span>
<lb n="41"/><span>Cá bhfuil an chuid eile go léir, chómhfad a's a bhaineann le n-ár sgéal.  An bhfuilid</span>
<lb n="42"/><span>ag déanamh aon rud chun cabhruighthe leis an gcúis?  Mura bhfuilid, cad na thaobh?</span>
<lb n="43"/><span>An bhfuilid linn nú 'nár gcoinnibh?  Má táid linn sa chúis, cad tá á dhéanamh,</span>
<lb n="44"/><span>nú cad is féidir a dhéanamh, chun iad a mhealladh isteach san obair?  Má táid 'nár</span>
<lb n="45"/><span>gcoinnibh, cad 'na thaobh dóibh mar sin?  Cad is féidir a dhéanamh chun feabhas a</span>
<lb n="46"/><span>chur ar an sgéal?  Tá, seachus lucht an Chonnartha ar ar thráchtas, roinnt beag</span>
<lb n="47"/><span>éigin daoine ag foghluim ag Coláisde na Mumhan.  Múinteóirí sgoile iad.  Tá,</span>
<lb n="48"/><span>b'fhéidir, go sgoil ar fuaid  na cathrach ag a mbíonn rang Ghaedhilge — cé go</span>
<lb n="49"/><span>gcloisim ná héirigheann le n-a leithéid nuair a tugtar fé; agus tá na sgoileanna</span>
<lb n="50"/><span>ann agus an ollsgoil.  Acht d'fhéadfaí iad go léir  — idir lucht foghlumtha, lucht</span>
<lb n="51"/><span>múinte agus lucht oibre — a sgiobadh a lucht na cathrach agus ar nós Bhriain agus</span>
<lb n="52"/><span>na Lochlannach — ní samhluighfí a luighead ortha.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>An Buachaill Bán.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Corcaigh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Corcaigh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
