Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Conamara</title><author><name type="main">Pádraig Ó Domhnalláin</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1915_05_29_02</note>
                         <note type="L">02</note>
                         <note type="B">1915</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1915_05_29_02</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Pádraig Ó Domhnalláin</author><title>Conamara</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1915</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Conamara.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>le Pádraig Ó Domhnalláin.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Ní hiongnadh é go bhfuil an oiread sin grádha</span>
<lb n="6"/><span>ag Clannaibh Gaedheal ar chnocaibh.  Sgeul a</span>
<lb n="7"/><span>sinnsear, sgeul na gcnoc.  Fionn agus Oisín</span>
<lb n="8"/><span>agus Diarmuid agus Goll mór, míldeadhta mac</span>
<lb n="9"/><span>Móirne, ar ndóighe chaitheadar leath a saoghail</span>
<lb n="10"/><span>ar na beannaibh.  Is ar chnoc d'fhadaidh Pádraic</span>
<lb n="11"/><span>an teine nach múchfaidhear go bráth.  Ba iad </span>
<lb n="12"/><span>muinntir na gcnoc na fir throda ab fhearr </span>
<lb n="13"/><span>gach lá riamh ar son na h-Éireann.  Agus is iad </span>
<lb n="14"/><span>lucht chomhnuidhthe na gcnoc do chongbhuigh cé bí</span>
<lb n="15"/><span>cé méid de Ghaedhealtacht na h-Éireann atá</span>
<lb n="16"/><span>againn go cúramach is go teolaidhe, an t-am</span>
<lb n="17"/><span>do leig dream na mágh maiseach, mín í le fán</span>
<lb n="18"/><span>agus seachrán an t-saoghail mhóir.  Goirm go</span>
<lb n="19"/><span>h-eug sibh-se atá i mbun na gcnoc is cuma</span>
<lb n="20"/><span>cé'n áird d'Éirinn a bhfuil sibh ann — go raibh</span>
<lb n="21"/><span>saoghal na gcnoc agaibh, go raibh bhur mballaí</span>
<lb n="22"/><span>beathadh chomh teann, láidir le guailne na gcnoc,</span>
<lb n="23"/><span>go raibh bhur gcroidhthe chomh glionndrach, aerach </span>
<lb n="24"/><span>leis na srutháin do thuiteas ó'n a mbarraibh, go</span>
<lb n="25"/><span>raibh sé in bhur gcumas bualadh anuas de na</span>
<lb n="26"/><span>cnocaibh agus an tír seo againn-ne do ath-</span>
<lb n="27"/><span>chumadh mar bhí sí an uair ba fliuch súile an</span>
<lb n="28"/><span>fhile ar sgaramhain léi, agus nach bhfuighfeadh sé</span>
<lb n="29"/><span>codladh nó suaimhneas go bhfilleadh sé uirthi.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Bán-chnoic Éireann Óigh.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Beir beannacht ó'm chroidhe go tír na h-Éireann</span>
<lb n="34"/><span>Bánchnoic Éireann Óigh!</span>
<lb n="35"/><span>Chum a maireann de shíolradh Ír as Éibhir</span>
<lb n="36"/><span>Ar bhanchnoic Éireann Óigh!</span>
<lb n="37"/><span>An áit úd ar bh'aoibhinn binn-ghuth éan</span>
<lb n="38"/><span>Mar shámhchruit chaoin ag caoineadh Gaedheal -</span>
<lb n="39"/><span>'Sé mo chás bheith míle míle i gcéin</span>
<lb n="40"/><span>Ó bhánchnoic Éireann Óigh.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Bíonn barr bog slím ar chaoinchnoic Éireann —</span>
<lb n="43"/><span>Bánchnoic Éireann Óigh,</span>
<lb n="44"/><span>'S is fearr ná'n tír seo díth gach sléibh'ann,</span>
<lb n="45"/><span>Bánchnoic Éireann óigh!</span>
<lb n="46"/><span>Dob' árd a coillte 's ba dhíreach réidh</span>
<lb n="47"/><span>'Sa mbláth mar aol ar mhaoilinn géag —</span>
<lb n="48"/><span>Atá grádh agam' chroidhe am' intinn féin</span>
<lb n="49"/><span>Ar bhánchnoic Éireann Óigh!</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Tá gasradh líonmhar i dTír na h-Éireann</span>
<lb n="52"/><span>Bánchnoic Éireann Óigh,</span>
<lb n="53"/><span>'S a fearachoin ghroidhe ná claoidhfeadh céadta</span>
<lb n="54"/><span>ar bhánchnoic Éireann Óigh!</span>
<lb n="55"/><span>M' fhad-tuirse chroidhe as mo chuimhne sgéil.</span>
<lb n="56"/><span>Iad ag Gallaphoic síos fá ghreím, mo léan!</span>
<lb n="57"/><span>'S a mbailte dá roinn fá chíos go daor —</span>
<lb n="58"/><span>Bánchnoic Éireann Óigh!</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Is fairsing 's is muar iad cruacha na h-Éireann</span>
<lb n="61"/><span>bánchnoic Éireann Óigh</span>
<lb n="62"/><span>A cuid meala 's uachtar ag gluaiseacht 'na slaoda</span>
<lb n="63"/><span>Ar Bhánchnoic Éireann Óigh</span>
<lb n="64"/><span>Rachaidh mé ar cuairt nó is luath mo shaoghal</span>
<lb n="65"/><span>Do'n talamh beag suairc as dual do Ghaedhil —</span>
<lb n="66"/><span>'S go mbfhearra liom ná duais d'á uisleacht é</span>
<lb n="67"/><span>Bheith ar Bhánchnoic Éireann Óigh!</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Sgaipeann an drúcht ar ghiumhar agus fhéar ann</span>
<lb n="70"/><span>Ar bánchnoic Éireann Óigh,</span>
<lb n="71"/><span>As tagaid na h-ubhla cumhra ag ghéagaibh</span>
<lb n="72"/><span>ar bhánchnoic Éireann Óigh!</span>
<lb n="73"/><span>Biolar agus samhadh 'na gleanntaibh ceo,</span>
<lb n="74"/><span>'S na rotha san tsamhradh ag labhairt uim nóin —</span>
<lb n="75"/><span>Uisge na Siúire ag brúcht 'na shlóigh</span>
<lb n="76"/><span>Ar bhánchnoic Éireann Óigh!</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Is fosgailte fáilteach an áit sin Éire</span>
<lb n="79"/><span>Bánchnoic Éireann Óigh,</span>
<lb n="80"/><span>Agus toradh na sláinte i mbarr na déise</span>
<lb n="81"/><span>Ar bhánchnoic Éireann Óigh!</span>
<lb n="82"/><span>Ba bhinne liom ná méara ar théadaibh ceoil</span>
<lb n="83"/><span>Seinm agus geimreadh a laogh 'sa mbó —</span>
<lb n="84"/><span>Taithneamh na gréine orra, aosda as óg</span>
<lb n="85"/><span>Ar bhánchnoic Éireann Óigh.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Donnchadha Ruadh Mac Conmara ro chan agus</span>
<lb n="88"/><span>ní iontoighthe orm é do thabhairt díbh annseo.</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>Túr Mhic Éidigh.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>Is beag adeuradh naoi nó deich de bhliantaibh ó</span>
<lb n="93"/><span>shoin go mbeadh na táinte ag triall ar an</span>
<lb n="94"/><span>gcreagán acrach seo ar lorg teangan a</span>
<lb n="95"/><span>n-aithreacha!  Acht is iomdha cor sa saoghal agus</span>
<lb n="96"/><span>nach bhfuil sé sa tarngaireacht go mbeadh athrú</span>
<lb n="97"/><span>mór lá éigin —</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>“Árdóchtar an t-íseal, adeir an báird</span>
<lb n="100"/><span>Agus ísleóchthar arís an té bhí árd.”</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Sin fearacht ag an Gaedhilg é.  Fá é is di</span>
<lb n="103"/><span>fairíor le fada.  Ní raibh meas ná áird uirre.</span>
<lb n="104"/><span>Do thréig urmhór a lucht labhartha í, agus do</span>
<lb n="105"/><span>righneadar aithris ar an dream do cheap iad do</span>
<lb n="106"/><span>chur de'n tsaoghal, do bhí an dlighe in a h-aghaidh.</span>
<lb n="107"/><span>Ruaigeadh ó dhoras go doras í.  Do cuireadh na </span>
<lb n="108"/><span>clocha agus na dartacha abhaile uirri.  Do feuchadh</span>
<lb n="109"/><span>ar gach bealach í do chur ó rath.  Do bhí sí i mbaoghal</span>
<lb n="110"/><span>báis.  Do ba ghearr eile uaithi, gigheadh “níor</span>
<lb n="111"/><span>dhún Dia bearna riamh nár fhosgail Sé ceann</span>
<lb n="112"/><span>eile,” agus atá bearna na Gaedhilge ar fosgail</span>
<lb n="113"/><span>anois do fhearaibh Fáil.  Atá an bealach réidh</span>
<lb n="114"/><span>anois le tidheacht isteach agus siubhal “ina a</span>
<lb n="115"/><span>bpáirc bhreagh féin.”  Is iomdha tobar íocshláinte</span>
<lb n="116"/><span>'sa bpáirc sin agus sír-leigheas ionnta dóibh </span>
<lb n="117"/><span>seo 'ólfas asta.  Tagann a neart agus a</span>
<lb n="118"/><span>bhfearamhalacht féin ar ais chuca.  Éirighid fóláin,</span>
<lb n="119"/><span>croidheamhail.  Bíonn tidheacht aniar agus dula</span>
<lb n="120"/><span>ar aghaidh ionnta.  Ar éigin aithneochaidhe iad tar</span>
<lb n="121"/><span>éis an leighis.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Atá an oiread sin tinn le Galldacht sa tír</span>
<lb n="124"/><span>seo againn-ne gur mór féin an obair atá amach</span>
<lb n="125"/><span>roimh an gColáiste sin ar t'aghaidh.  Níl a' lucht</span>
<lb n="126"/><span>ceannais acht ag sgríobadh leis an uachtar go</span>
<lb n="127"/><span>fóill.  Bíodh gur mar sin atá, is iomdha iasc</span>
<lb n="128"/><span>breagh ar ghad aca.  Do bhíodh cáil mhór ar sgoltaibh</span>
<lb n="129"/><span>na h-Éireann i n-allód.  Thigtí chuca as gach aon</span>
<lb n="130"/><span>reugún.  Do fáiltightí go fial rompa seo do</span>
<lb n="131"/><span>thigeadh.  Do bhíodh greim a mbeul agus leaba le</span>
<lb n="132"/><span>síneadh uirthi le fághail aca.  Tógtaoi le sgéil</span>
<lb n="133"/><span>is foghluim iad, agus d'oiltí go múinte deagh-</span>
<lb n="134"/><span>bheusach iad.  Mo chreach!  Atá athrú ar shaoghal</span>
<lb n="135"/><span>sin an léighinn agus na gnaoidheamhlachta.  Ní</span>
<lb n="136"/><span>an grádh do'n léigheann do bhíodh, agus ní iongnadh</span>
<lb n="137"/><span>é.  Ní módhtha d'fheudfá do thabhairt leat chor ar</span>
<lb n="138"/><span>bith atá ar bun, acht bealaigh chama mhí-nádúrtha</span>
<lb n="139"/><span>an choigcrígh.  “Daoine uaisle” mar d'eadh,</span>
<lb n="140"/><span>múnluighthear in ar sgoltaibh fá láthair.  Baoghal</span>
<lb n="141"/><span>ar Thadhg Chaitilín an breanra do threabhadh.</span>
<lb n="142"/><span>Baoghal ar Sheán Nóra an claiseadh bhaint.  Baoghal</span>
<lb n="143"/><span>ar inghin Ruaidhí na Léime an próiste do shníomh.</span>
<lb n="144"/><span>Pop! Pop! a dhuine.  Cad chuige a ndeunadh?</span>
<lb n="145"/><span>Níor tháinig a leithéid abhaile le — go dtuga</span>
<lb n="146"/><span>Dia ciall dhuit nach rabhadar féin chuile ordlach</span>
<lb n="147"/><span>chomh huasal le Séimín an ghaimbín a bhfuil mac</span>
<lb n="148"/><span>ar coláiste aige, nó le Beartlín na n-uibhreach</span>
<lb n="149"/><span>a bhfuil nighean aige atá i n-ann an pianó do</span>
<lb n="150"/><span>bhualadh.</span>
<lb n="151"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Conamara

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Conamara

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
