Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">Torna</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1915_02_27_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1915</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1915_02_27_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Torna</author><title/></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1915</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Adhbhar Machtnaimh.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Is dóigh liom nach miste dúinne, muinntir na hÉireann, féachaint chugainn</span>
<lb n="4"/><span>féin anois is arís agus ár gcoinsias á scrúdú.  Comhairlightear don duine, i</span>
<lb n="5"/><span>gcúrsaí crábhaidh, scrúdú coinsiais a dhéanamh go minic.  Is an sgiath sin</span>
<lb n="6"/><span>i gcoinnibh an pheacaidh, de bhrígh go bhfoghnann don duine chun bheith aireach air </span>
<lb n="7"/><span>féin agus gan dul i neamhshuime i dtaobh gnás an chreidimh.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Agus má's maith an rud an scrúdú coisiais sin i ngóthaí creidimh, ní</span>
<lb n="10"/><span>fheicimse cad na thaobh nár mhaith an rud é i ngnóthaíbh náisiúntachta leis.  Níl</span>
<lb n="11"/><span>dá mhéid scrúdúchain a dhéanaimid ar ár náisiúntacht nach amhlaidh is fearrde</span>
<lb n="12"/><span>í é.  Go deimhin níor bh'iongnadh liomsa dá máireadh an scrúdúchán soin de</span>
<lb n="13"/><span>shíor inár measc.  Tá a fhios ag fiadh go n-oirfeadh sé dhúinn.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Ní dócha go dtáinig ar Éirinn lenár linn-na aon uair is mó ina raibh gádh le</span>
<lb n="16"/><span>scrúdú coisnsiais, 'ná mar atá fé láthair.  Tá an gádh soin orainn go léir</span>
<lb n="17"/><span>ó líon go duine.  Ní healadha dam a rádh cad fé ndeara soin.  Gach éinne</span>
<lb n="18"/><span>nach fuil ina amalóig chríochnuighthe tuigeann sé a chúis go maith.</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Isé locht is mó atá orainne i nÉirinn ná a méid is fuath linn dul i gcúram</span>
<lb n="21"/><span>ár ngnó féin, ár gcinn is ár gcomhairle a chur le chéile do réidhteach ceisteanna</span>
<lb n="22"/><span>ár dtilim dhúthchais, agus a phatfhuaire a bhímíd lá na comhairle a chur i ngníomh.</span>
<lb n="23"/><span>Agus cad fé ndeara soin?  Tá, de bhrígh, nach taitighmíd an scrúdúchán inár</span>
<lb n="24"/><span>n-aigne féin i dtaobh leas na hÉireann.  Bímíd thall 's abhfus: ag rith ó áit go</span>
<lb n="25"/><span>háit; i gcás idir dhá chomhairle; ag tógaint caisleáin indiu, agus dhá leagadh</span>
<lb n="26"/><span>i mbáireach; agus i ndeireadh na mbeart, dá fheabhas an dúthracht a dhéinimíd,</span>
<lb n="27"/><span>is robheag a bhíonn againn de bhárr ár saothair.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Ba mhinic mé dhá cheapadh gur mhór an áise dhúinn go léir leabhar ina mbeadh</span>
<lb n="30"/><span>cur síos ar bhunriaghlacha ár náisiúntacht, agus leabhar a dhéanfadh eólus dúinn</span>
<lb n="31"/><span>ar an tslighe cheart is cuma cadé an uair a faghfaidhe dá iarraidh ann.  Is dóigh </span>
<lb n="32"/><span>liom, tar éis an tsaoghail go bhfuilimíd sotheagaisc go leór, agus dá dtespeán-</span>
<lb n="33"/><span>faidhe an bóthar ceart dúinn gur túisce a leanfaimís é 'ná tabhair féna</span>
<lb n="34"/><span>mhalairt.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Leabhar don tsórd soin iseadh an cnuasach a dhéin Art Ó Gríobhtha as</span>
<lb n="37"/><span>scríbhinnibh Thomáis Dáibhis.  Scoláire le foghluim, agus fear le tuiscint agus</span>
<lb n="38"/><span>le meabhair bhreágh chinn, agus duine a bhí tugaithe don mhachtnamh, do b'eadh</span>
<lb n="39"/><span>Tomás Dáibhis.  Sa ré ghairid a dheónuigheeadh dhó chun oibre ar son na hÉireann,</span>
<lb n="40"/><span>is mó an mhaith a dhéin sé ann ná mar dfhéadfadh daoine eile a dhéanamh dá </span>
<lb n="41"/><span>bhfaighdís saoghal na seanaithreach.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Do bhí fáth leis sin.  Ní hamháin go ndéineadh sé obair; agus ise do</span>
<lb n="44"/><span>dheineadh.  Acht do bhí meoin aibidh agus éirim ghéar inntleachta ag stiúradh na</span>
<lb n="45"/><span>hoibre sin, agus dá sheóladh sa tslighe is mó a raghadh sé i dtaibhe don tír go</span>
<lb n="46"/><span>léir.  Bhíodh seisean ag síormhachtnamh ar leas na hÉireann, agus ag sírcheapadh</span>
<lb n="47"/><span>áisí chun í a chur ar a bonnaibh.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Dá dhruim sin, is dóigh níor fhág sé ball dá iargcúlda den náisiúntacht</span>
<lb n="50"/><span>nár thaistil agus nár scrúduigh go mion.  Bhíodh sé ag scríbhneóireacht i</span>
<lb n="51"/><span>gcomhnuidhe, acht máiseadh, níor dhearmaid sé aonuair a chomhairle a chur i n-umhail</span>
<lb n="52"/><span>do mhuinntir na hÉireann ná gur dhá dteagascsan a bhíodh sé.  Do mhúin sí</span>
<lb n="53"/><span>dhóibh cionnus suim a chur i ngach rud a bhaineann leó féin, agus a méid a d'oirfeadh</span>
<lb n="54"/><span>dhóibh spid bheódha náisiúntachta do bheith ghá ndíriú chun leasa na tíre.  Do</span>
<lb n="55"/><span>chuimhnigh sé ar gach éinnídh, agus thug sé uaidh a thuairim agus a chomhaile go</span>
<lb n="56"/><span>soiléir agus go sothuigseana.  Dá leantaoi an chomhairle sin riamh ó shoin do</span>
<lb n="57"/><span>bhéadh a mhalairt de chruth ar Éirinn indiu.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Ní miste a rádh ná go bhfuil ádhmhar machtnaimh dúinn go léir sa leabhar</span>
<lb n="60"/><span>soin Áirt Uí Ghríobhtha.  Tá curtha le chéile aige na giotaí scríbhinne is tabhachtaighe</span>
<lb n="61"/><span>dar scríobh Tomás Dáibhis: agus ní baoghal gur fhág sé ar lár aonchuid a</span>
<lb n="62"/><span>ghríosfadh i gcroidhe duine grádh do Bhanaltrain Bhriain is Eoghain.  An té gur</span>
<lb n="63"/><span>mian leis eolus chur ar fhíornáisiúntacht na hÉireann ní gádh dhó dul thar an</span>
<lb n="64"/><span>leabhar soin.  Téigheadh sé ag lorg an eólais ann agus ní baoghal go gcaillfar</span>
<lb n="65"/><span>air.  Talfar air go húr agus go huasal i gcomhnuidhe.  Nuair a bheidh an</span>
<lb n="66"/><span>leabhar léighte aige déarfa sé leis féin nach scamall go méid a ainbhfis fein</span>
<lb n="67"/><span>ar Éirinn.  Annsin thosnógha sé ar an leabhar arís, agus léighfidh le fonn</span>
<lb n="68"/><span>arís é.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Ar an gcuma is eadh thiocfa sé i dtaithighe an mhachtnaimh ar chúrsaí náisiúntacht</span>
<lb n="71"/><span>a thíre féin, agus músclófar ann an grádh éagmuise nach fuláir don uile dhuine</span>
<lb n="72"/><span>a thabhairt dá thír dhúthchais.  Is maith an earraidh an grádh soin i ngach aon áit</span>
<lb n="73"/><span>sa Bheilg, cuir i gcás, agus sa Phólainn.  Acht grádh an Éireannaigh d'Éirinn féin</span>
<lb n="74"/><span>siné an grádh is fearr agus is naomhtha aca go léir, dar liomsa.  Siné an</span>
<lb n="75"/><span>earradh is córa dhúinne a lorg agus a shíolchur i gcroidhthibh Éireannach.  Go </span>
<lb n="76"/><span>raibh rath ó Dhia ar an obair sin.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Ní gádh dham cur síos ar a fheabhas a dhein Art Ó Gríobhta a shaothar cumainn.</span>
<lb n="79"/><span>Tá rémhrádh deas leis, mar a bhfuil tuairisc ar bheatha Dháibhis.  Is mór an</span>
<lb n="80"/><span>chreidheamhaint dona chlódóirí an chuma inar clóbhuaileadh é; agus tá roinnt</span>
<lb n="81"/><span>pictiúirí ann agus is mór an dheise ar dheise an leabhair iad. </span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Torna.</span>
<lb n="84"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Adhbhar Machtnaimh.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Adhbhar Machtnaimh.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
