Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">Cáit Ní Dhonnchadha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1914_09_26_10</note>
                         <note type="L">10</note>
                         <note type="B">1914</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1914_09_26_10</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cáit Ní Dhonnchadha</author><title/></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1914</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Reachtaireacht Chearc.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tógaint Sicíní agus a mBainistidhe.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Ceithre huair fichid tar éis teacht an </span>
<lb n="6"/><span>tsicín as an sliogán sin é an t-am gur</span>
<lb n="7"/><span>gnáth an chéad bhéile bídh do thabhairt di.</span>
<lb n="8"/><span>Deirtear go mbíonn an blas ar an </span>
<lb n="9"/><span>mbeagán. Dá bhrígh sin ní mór do dhuine</span>
<lb n="10"/><span>a bheith aireach ag fritheálamh ortha agus</span>
<lb n="11"/><span>an breis bídh do thabhairt dóibh d'aon </span>
<lb n="12"/><span>iarracht. An umar n-a dtugtar an béile</span>
<lb n="13"/><span>dhóibh, ní fuláir é ghlanadh gach lá agus é</span>
<lb n="14"/><span>thirmiughadh go maith i dtreo is ná tiocfaidh</span>
<lb n="15"/><span>aon mheirg air mar do loitfidh an biadh</span>
<lb n="16"/><span>agus do dhéanfadh soin díoghbháil dos na</span>
<lb n="17"/><span>sicíní.  Uibhe chearc agus iad do bhéiriu-</span>
<lb n="18"/><span>ghadh go maith an biadh is oireamhnaighe</span>
<lb n="19"/><span>dóibh i gcaitheamh na gceithre lá tosuigh.</span>
<lb n="20"/><span>Ní miste bruscar aráin do mheascadh air.</span>
<lb n="21"/><span>I gceann trí nó ceathair de laethanntaibh</span>
<lb n="22"/><span>is féidir atharrughadh bídh i bhfuirm arbhar</span>
<lb n="23"/><span>bruighte nó min choirce, nó min chruinn-</span>
<lb n="24"/><span>eachta a thabhairt dóibh agus má bhíonn</span>
<lb n="25"/><span>fagháil ar bhainne ó'n deighiltheóir badh</span>
<lb n="26"/><span>cheart braon di a chur ann. Cuireann soin </span>
<lb n="27"/><span>feabhas ar chroiceann na n-éanlaithe</span>
<lb n="28"/><span>agus fóireann ortha le linn an clúmh nua</span>
<lb n="29"/><span>do theacht ortha.  Dá luighead de'n mhin</span>
<lb n="30"/><span>bhuidhe a tugtar dóibh 'seadh is fearr.</span>
<lb n="31"/><span>Deirtear gur b'é an mhin soin is mó a </span>
<lb n="32"/><span>bheireann an diuc ortha.  Má's fíor é sin,</span>
<lb n="33"/><span>agus tá deallramh na fírinne leis, ní </span>
<lb n="34"/><span>hiongnadh linn na liodáin ghearán a </span>
<lb n="35"/><span>bhíonn ag lucht tiúscail na gcearc sa tír</span>
<lb n="36"/><span>seo mar go dtí le fíor-dhéadhnaighe is </span>
<lb n="37"/><span>annamh a bhí a mhalairt de mhin dá ceannach</span>
<lb n="38"/><span>chun na gcearc do chothughadh. Tá galar </span>
<lb n="39"/><span>eile seachas an diuc a thagann ar na</span>
<lb n="40"/><span>sicíní agus nach fuláir a sheachaint. An</span>
<lb n="41"/><span>bhuinneach an galar soin.  Galar aicídeach</span>
<lb n="42"/><span>'seadh é leis. 'Sé an rud is mó is bun le</span>
<lb n="43"/><span>n-a theacht ortha ná an fhaillighe a dheintear</span>
<lb n="44"/><span>n-a gcuid bídh.  Badh chóir an biadh a </span>
<lb n="45"/><span>thabhairt doibh ar thráthannaibh áirithe gach</span>
<lb n="46"/><span>lá.  Má leogtar 'sa chadhan nó san umar</span>
<lb n="47"/><span>ar feadh an lae é tiocfaidh géarbhlas</span>
<lb n="48"/><span>seibhtheacht air agus ní réidhteóchaidh an</span>
<lb n="49"/><span>biadh searbh soin leis na sicíníbh.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>An Biadh.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Is iomdha sagas bidh d'oirfeadh do </span>
<lb n="54"/><span>shicíní seachas an méid do dheines</span>
<lb n="55"/><span>tagairt dó shuas agus is aosáideach a</span>
<lb n="56"/><span>bhíonn faghail ar chuid aca.  Neantóga,</span>
<lb n="57"/><span>cuir i gcás, iad do bheiriughadh go maith</span>
<lb n="58"/><span>agus dornlach proinn (pollard) do</span>
<lb n="59"/><span>mheascadh leo.  Tá ana-chuid glasraighe</span>
<lb n="60"/><span>i bhfuirm cabáiste, oinniúin agus litís</span>
<lb n="61"/><span>a raghadh chun maitheasa dóibh acht gan iad</span>
<lb n="62"/><span>do thabhairt dóibh acht do réir mar a</span>
<lb n="63"/><span>thagann an t-amhgar ortha chuca.  Má's</span>
<lb n="64"/><span>san inneal altroma a bíd na sicíní dá</span>
<lb n="65"/><span>dtógaint beidh gádh le roinnt feóla do </span>
<lb n="66"/><span>chur sa bhiadh dóibh mar mhalairt ar na</span>
<lb n="67"/><span>seangáin is na cuileóga do gheibhaidís</span>
<lb n="68"/><span>dá mbeidís ag dul leis an gcirc.  Nós</span>
<lb n="69"/><span>de dhúthchais ionnta a dul ag fosuidheacht</span>
<lb n="70"/><span>dóibh féin cois a máthar.  B'fhuirist dóibh </span>
<lb n="71"/><span>na mílte rudaí so-bhlasta do phiocadh</span>
<lb n="72"/><span>suas ar an gcúrsaí siubhail soin acht gan</span>
<lb n="73"/><span>an chearc do leogaint thar teorainn an</span>
<lb n="74"/><span>mhacha mara mbíonn sí go maith eolgaiseach</span>
<lb n="75"/><span>n-a gcúram.  Bíonn an seabhac ag faire</span>
<lb n="76"/><span>féachaint cathain a thiocfadh leis léir-</span>
<lb n="77"/><span>scrios a dhéanamh ortha.  Tagann an</span>
<lb n="78"/><span>easóg an treo anois is arís agus ní</span>
<lb n="79"/><span>mór ná gur measa í siúd ná an seabhac</span>
<lb n="80"/><span>féin.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>An Beirtheoir.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Le linn an tréimse go mbíonn na </span>
<lb n="85"/><span>sicíní sa bheirthóir ní mór dul dá</span>
<lb n="86"/><span>bhféachaint go minic i gcaitheamh an lae,</span>
<lb n="87"/><span>agus brothal an bheirtheóra do riaradh</span>
<lb n="88"/><span>do réir síon na haimsire.  An túisce a</span>
<lb n="89"/><span>chídhtear deallramh leadaránach ar na</span>
<lb n="90"/><span>sicíní agus a sgiathóga ar leathadh aca</span>
<lb n="91"/><span>níor mhór baint ó threise an bhrothail acht</span>
<lb n="92"/><span>má tugtar fé ndearna iad ag connlae i</span>
<lb n="93"/><span>dteannta a chéile caithfear cur leis an</span>
<lb n="94"/><span>mbrothal. Tá lampaí áirithe ag dul leis</span>
<lb n="95"/><span>an mbeirtheóir i gcóir an ghnótha soin agus</span>
<lb n="96"/><span>'sé an duadh is mó a ghabhann leis, an</span>
<lb n="97"/><span>lompa soin do chur i gcóir agus do</span>
<lb n="98"/><span>chimeád i n-eagar.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Tá cuid de bhantracht Shasana ana-</span>
<lb n="101"/><span>chliste ar thathaighe an tiúscail seo agus</span>
<lb n="102"/><span>is fearr an t-eolas atá le faghail againn</span>
<lb n="103"/><span>uatha ná na haistí chrapaithe a gheibhtear</span>
<lb n="104"/><span>ón gCumann Tiuscal i nÉirinn.  Is </span>
<lb n="105"/><span>fada an lá go mbeidh an gradam céadna</span>
<lb n="106"/><span>ag dul don ghnó soin againne.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Cáit Ní Dhonnchadha.</span>
<lb n="109"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Reachtaireacht Chearc.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Reachtaireacht Chearc.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
