Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Ár nGnó Féin</title><author><name type="main">Pádraig Ó Dálaigh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1914_09_19_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1914</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1914_09_19_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Pádraig Ó Dálaigh</author><title>Ár nGnó Féin</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1914</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Ár nGnó Féin.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Is beag rud atá ag déanamh suime do mhuintir na hÉireann anois acht</span>
<lb n="4"/><span>gnóthaí cogaidh amuigh agus i mbaile.  Fiú amháin sna háiteannaibh is iargúlda</span>
<lb n="5"/><span>sa tír bíonn na daoine go léir uasal agus íseal, óg agus aosda, ag feitheamh</span>
<lb n="6"/><span>leis an bpáipéar nuaidheachta féachaint cionnus atá rudaí ag dul ar aghaidh thall</span>
<lb n="7"/><span>sa bhFrainnc.  Tugaim fé ndeara freisin go bhfuil sórt éigin báidhe aca leis an</span>
<lb n="8"/><span>bhFrainnc, agus ní fheadar an bhfuil a bháidh sin tuillte ag na Frainncaighibh ó</span>
<lb n="9"/><span>mhuintir na hÉireann.  Cad do-rinneadar riamh dínn gur bhfiú trácht air?</span>
<lb n="10"/><span>Agus pé rud do-rinneadar, is ar mhaithe leo féin do-rinneadar é.  Agus ba</span>
<lb n="11"/><span>mhó i bhfad a ndearnamair-ne dhóibh siúd ioná a ndearnadar soin dúinne.  Do</span>
<lb n="12"/><span>bhí caidreamh agus coimh-cheangal muinteardhais idir an dá thír gan amhras, agus</span>
<lb n="13"/><span>pé olc maith é, atá an tsean-bháidhe sin ann.  Rud eile níor thaithnigh le muinntir na</span>
<lb n="14"/><span>hÉireann an íde tugadh ar an mBeilge go háirithe ar Lóbháin, áit gur cheart</span>
<lb n="15"/><span>do Ghaedhealaibh bheith buidheach de mar is ann do fuair a gcuid sagart léigheann</span>
<lb n="16"/><span>agus foghluim aimsear na ndlightheadh bpianamhail i nÉirinn.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Rud eile fós, atá daoine cheapas má thagaid na Gearmánaigh i dtír i nÉirinn,</span>
<lb n="19"/><span>go ndéanfaidh siad aithris ar Chromaill .i. na hÉireannaigh do chaitheamh amach as</span>
<lb n="20"/><span>seilbh na talmhan agus Gearmánaigh do phlandú n-a n-áit.  Adeirid gur</span>
<lb n="21"/><span>fhuilingeadar an obair sin ró-mhinic cheana, agus ná teastuigheann tuille dhe</span>
<lb n="22"/><span>uatha anois.  Sin iad na rudaí atá ag tabhairt ar Éireannaighibh suim os meadhon</span>
<lb n="23"/><span>do chur sa chogadh so.  Ceapaid siad go mb'éidir go dtuitfeadh amach go mbeadh</span>
<lb n="24"/><span>baint éigin aige leo féin i ndeire na dála.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Agus ina fhochair sin féin, tá rud eile go bhfuil an-chuid suime dá chur ag</span>
<lb n="27"/><span>na daoinibh ann freisin .i. na hÓgláich.  Acht dár ndóigh baineann na hÓgláigh</span>
<lb n="28"/><span>le n-a leithéid sin de ghnó chomh maith céadna agus ní hiongna iad do bheith i</span>
<lb n="29"/><span>n-uachtar i n-aigne na ndaoine fá láthair.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Mar sin de, is léir do chách go bhfuil an dá rud soin ag cur isteach anois ar</span>
<lb n="32"/><span>obair na Gaedhilge.  Acht an ionann soin agus a rádh ná cuirid na daoine aon</span>
<lb n="33"/><span>tsuim sa nGaedhilg?  Go deimhin féin ní hionann.  Tá an aigne phuiblidhe</span>
<lb n="34"/><span>corruighthe go maith ag an gCogadh Mór, ní nach iongna.  Acht bíonn an saoghal</span>
<lb n="35"/><span>chomh marbh, lag-bhríoghach spadánta soin fá'n tuaith, sa ngeimhreadh go háirithe,</span>
<lb n="36"/><span>gémadh breágh le sna daoinibh aon tsagas corruighthe do bhrisfeadh an trom-shuan,</span>
<lb n="37"/><span>do thabharfadh eolas agus aoibhneas dóibh, agus do dhéanfadh cuideacht agus</span>
<lb n="38"/><span>caitheamh-aimsire dhóibh.  Is dócha go bhfuil daoine ann adéarfadh nach ceart</span>
<lb n="39"/><span>“caitheamh aimsire” do dhéanamh de'n ghnó so na Gaedhilge.  Tá an ceart aca.</span>
<lb n="40"/><span>Acht tá a fhios againn gur chum an aimsear do chaitheamh thagann cuid mhaith daoineadh</span>
<lb n="41"/><span>go dtí gach aon tsaghas cruinnighthe, agus dar ndóigh, ní eisceacht iad na</span>
<lb n="42"/><span>cruinnighthe bhíonn againne i dtaoibh na Gaedhilge thar aon chruinniú eile.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Sé an rud atáim ag iarraidh a chur i dtuigsint gur feidir na daoine do</span>
<lb n="45"/><span>tharraingt chugainn d'aimhdeoin an chogaidh agus uile, agus gomadh cheart dúinn</span>
<lb n="46"/><span>tréan-iarracht do thabhairt fén nGaedhealtacht an geimhreadh seo chugainn.  Admhuighim</span>
<lb n="47"/><span>go gcuirfidh an Cogadh isteach orainn rud beag má leantar de, acht atá sé ag</span>
<lb n="48"/><span>cur isteach ar rudaibh eile chomh maith linne.  Tá sé ag cur isteach ar lucht na</span>
<lb n="49"/><span>poilitidheachta fein, agus do mhairbh sé “galar na gclab is na gcrúb.”  Ní ag</span>
<lb n="50"/><span>cur Chonnradh na Gaedhilge i gcompráid le sna rudaibh in atáim, acht do bhíos-</span>
<lb n="51"/><span>sa ar chruinnighthibh i gCúige Mumhan le deigheanaighe, agus do bhraitheas an</span>
<lb n="52"/><span>oiread suime dá chur ag na daoinibh sa Ghaedhilg agus do bhí riamh.  Dá bhrigh sin</span>
<lb n="53"/><span>is oircheas dúinn sár-iarracht do dhéanamh an geimhreadh so, agus an Ghaedhltacht</span>
<lb n="54"/><span>do spriocadh sa tslighe nár spriocadh riamh í.  Cionnus?  Ní fheicim-se aon</span>
<lb n="55"/><span>tslighe eile chum a dhéanta acht na cainteoirí is éifeachtaighe agus is gonta</span>
<lb n="56"/><span>Gaedhealg do léar-nochtadh dóibh, agus a ndualgas féin n-a taoibh do chur i n-a</span>
<lb n="57"/><span>luighe ar an gcoinsias aca.  Ní furas soin do dhéanamh.  Sa chéad áit ní furas</span>
<lb n="58"/><span>na cainteoirí d'fhagháil chum é do dhéanamh, agus san dara háit ní furas na</span>
<lb n="59"/><span>daoine féin do chorruighe chum gníomha.  Acht más maith linn Búird an Riaghtais</span>
<lb n="60"/><span>d'oibriú i gceart ní mór dúinn na daoine do bheith go daingean dáríribh linn ar</span>
<lb n="61"/><span>dtúis.  Agus ní mór dhúinn na sagairt do bheith linn go háirighe.  Ba chóir</span>
<lb n="62"/><span>iarracht fa leith os meadhan, do dhéanamh d'fhonn congnamh d'fhagháil ó</span>
<lb n="63"/><span>shagartaibh na Gaedhealtachta sa gnó so.  Ní dócha tar éis an tsaoghail go madh</span>
<lb n="64"/><span>mhaith leo teanga a sinsear Gaedheal d'fhagháil bháis.  Agus cadé a chúis ná</span>
<lb n="65"/><span>cuirimis taosgairí agus taidhleoirí go dtí Easbuig na Gaedhltachta go léir agus</span>
<lb n="66"/><span>an baoghal atá ag biothbhagairt ar an nGaedhilg do mhíniú dhóibh.  Munar féidir</span>
<lb n="67"/><span>iad d'fheicsint i dteanta a chéile b'fhéidir iad d'fheicsint n-a nduine is n-a nduine,</span>
<lb n="68"/><span>agus ar gcomhairle do chur i gceann a chéile.  B'fhéidir go dtiocfadh maith éigin as.</span>
<lb n="69"/><span>Ní thiocfadh aon olc as ar chuma ar bith.  Annsoin do gheabhmaís socrú do dhéanamh</span>
<lb n="70"/><span>i dtaoibh na Sgol Náisiúnta na Múinteoirí Taisdil agus uile.  Acht ar áis nó</span>
<lb n="71"/><span>ar éigin caithfear an Ghaedhltacht do shábháil, agus, le congnamh Dé agus daoineadh</span>
<lb n="72"/><span>dhéanfar.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Pádraig Ó Dálaigh.</span>
<lb n="75"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Ár nGnó Féin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Ár nGnó Féin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
