Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Biadhán Lucht an Bhéarla agus Galldacht Ghaedheal</title><author><name type="main">Liam Ó Briain</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1914_08_22_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1914</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1914_08_22_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Liam Ó Briain</author><title>Biadhán Lucht an Bhéarla agus Galldacht Ghaedheal</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1914</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Biadhán Lucht an Bhéarla agus Galldacht Ghaedheal.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Seadh!  Seo sa bhaile arís sinn, Éireannaigh, Sasanaigh, Púncáin, Franncaigh</span>
<lb n="4"/><span>agus aos gach chinidh eile ar nár gcaitheadh agus nár dteilgeadh agus nár ruaigeadh</span>
<lb n="5"/><span>amach i ndiaidh ár gcinn as an nGearmáin, cuid againn sgriosta, agus cuid</span>
<lb n="6"/><span>againn breóidhte agus cuid eile againn nár eirigh linn teacht as ar aon chor agus</span>
<lb n="7"/><span>nach bhfuil tásg ná tuairisg orrain!  Ach cia an dochar ach an sgéal dofuaireamar</span>
<lb n="8"/><span>sa mbaile romhainn!  Níor ghearánta dhúinn mar ní raibh neart air.  An béal</span>
<lb n="9"/><span>díomhaoin agus an lámh nach lámh choganta í, ní raibh slighe na áit dóibh feasta sa</span>
<lb n="10"/><span>nGearmáin.  Coigthís ó shoin bhíossa i mo sheasamh i measg sluaigh mhóir daoine i</span>
<lb n="11"/><span>mbaile mór sa nGearmáin.  Bhíodar ag “maffickáil.”  Bhíodar dar cruinnighthe fé</span>
<lb n="12"/><span>bhun deilbh an chéid Ímpire, é siúd a rinne an Impíreacht le cuidiú Bismark,</span>
<lb n="13"/><span>an gníomh is mó dorinneadh san naomh d'aois déag.  Bhíodar comh ciúin socair is</span>
<lb n="14"/><span>dá mba i dteampoll a bhéidís gan chur ná char as éinne.  Bhí an lucht ceóil agus</span>
<lb n="15"/><span>amhráin a b'fhearr sa mbaile thuas ag an dealbh agus íad ag gabháil go binn-ghlórach</span>
<lb n="16"/><span>bog sean-amhrán na ndaoine, amhráin ag moladh cródhachta agus grádh duthaighe,</span>
<lb n="17"/><span>gníomhartha na sean, seasamhacht na mban in am broide fadó, áilleacht a dtíre,</span>
<lb n="18"/><span>agus dóchas inDia na daoine gan gíosc na míocs asta acht ag éisteacht go</span>
<lb n="19"/><span>haireach agus solus na súilibh.  Nuair bhí deireadh leis na hamhránaibh thug fear</span>
<lb n="20"/><span>as an tsluagh óráid bheag uaidh — ag glaodhach ar gach fear a bheith réidh agus</span>
<lb n="21"/><span>toilteanach chum a chion fein a dhéanamh nuair thiocfadh an nóiméad sin an méid.</span>
<lb n="22"/><span>Annsoin dubhairt an sluagh ar fad dhá amhrán agus d'éirigh an ceól sin ós árd</span>
<lb n="23"/><span>mar dá mba ná beadh acht aon ghuth mór amháin ghá ghabháil.  Do sgaradar agus do</span>
<lb n="24"/><span>chuaidh abhaile.  Ní “cruinniu” a bhí ann i n-aon chor acht sin nós na ndaoine.</span>
<lb n="25"/><span>Dhá oidhche ina dhiaidh sin chonnaic mé nós na Sasanach.  Mafficking ceart é sin</span>
<lb n="26"/><span>mar is dual dóibh.  Na mílte aca ag rith agus ag brugh agus ag satailt ar a chéile,</span>
<lb n="27"/><span>cosmhuil le daoinibh buile go dtabharfaidhe cead a gcinn dhóibh.  A leath ar</span>
<lb n="28"/><span>meisge.  Iad go léir ag eascaine agus ag tabhairt na mallacht agus na mionna</span>
<lb n="29"/><span>mór agus gach cainte ní ba shalaighe ná a chéile uatha.  Cuid aca a dh'iarraidh grinn</span>
<lb n="30"/><span>a dhéanamh agus é ag teip orra — an focal do bhfearr do tháinig chucha “Are we a</span>
<lb n="31"/><span>sausage?” agus nár mhór an chúis mhaoidhte an focal sin don té cheap é?  Bhí</span>
<lb n="32"/><span>Sasanaigh ag éisteacht leis na Gearmáinigh thuas agus bhí fhios ag cuid aca go raibh</span>
<lb n="33"/><span>acht níor bacadh leo.  Go bhfóiridh Dia ar an nGearmánach bocht a gheóbhthaidhe</span>
<lb n="34"/><span>ar an deasgarsluagh seo i Londain!  Mar is i Lundain a chonnaiceas é seo.</span>
<lb n="35"/><span>Lundain, “seanchruinn na sibhialtachta” agus príomh árus na himireachta is</span>
<lb n="36"/><span>mó dar lonraigh grian air riamh agus an chinidh is iongantaighe agus is fearr</span>
<lb n="37"/><span>dá dtáinig fós agus mar sin de.  Ach dá dhonacht í an obair seo ba mheasa an</span>
<lb n="38"/><span>obair a bhí ghá dhéanamh ag lucht na bpáipéirí.  Tá páipéirí Shasana ag</span>
<lb n="39"/><span>sárú a chéile le coighcíos asmhuchán agus ag masladh go bréan náisiúin atá</span>
<lb n="40"/><span>léigheannta chomh sean uasal ar a laighead leó fein agus a rinne</span>
<lb n="41"/><span>a oiread mhaitheasa ar a laighead ar son an domhain leó fein; dá mba ag trácht</span>
<lb n="42"/><span>ar an dream is fiadháine agus is ísle dá bhfuil i gceart lár na nAifrice, thuigfeadh</span>
<lb n="43"/><span>duine an chaint sin.  Dá mba ag trácht ar mhuintir na Rúise nó ba cheart dom a</span>
<lb n="44"/><span>rádh ar Riaghaltas na Rúise thuigfeadh duine, bfhéidir, cuid den chaint sin.  Nach</span>
<lb n="45"/><span>uir-íseal dóibh i gcomhnaidhe!  Níl tréith ná cáilidheacht is mó go ndéineann Sasanaigh</span>
<lb n="46"/><span>gliogar as ná an méid “Fair Play” nó “Sporting Instinct” atá aca agus níl</span>
<lb n="47"/><span>náisiún ar dhruim an domhain, dar liom is lugha “Fair Play” 'ná na Sasanaigh</span>
<lb n="48"/><span>cheadna.  Ní gádh a thuilleadh cainte air sin.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Nuair nár fhéadas é sheasamh níos sia, tháingeas go hÉirinn ar éaladh.  Acht </span>
<lb n="51"/><span>mo lomadh léan!  An bhfuil aon chur síos ar stáid na tíre seo?  Ní féidir liom</span>
<lb n="52"/><span>aon rud a sgríobh ar chaint na ndaoine annseo (an chuid is mó aca) ná ar</span>
<lb n="53"/><span>pháipéiribh nuaidheachta na hÉireann (iad go léir).  Teidheann sé thar mo chumas.</span>
<lb n="54"/><span>Deirim an té do bhí as Éirinn le bliadhain nach féidir leis é thuisgint.  Ní</span>
<lb n="55"/><span>h-aithnigheann sé a mhuintir fein, níl fhios aige, ag siubhal sráideanna Bhle Á' Cliath</span>
<lb n="56"/><span>dó an i nÉirinn nó i Sasana atá sé.  Mar chítear domsa isé atá ar siubhal ná</span>
<lb n="57"/><span>spiorad an impire 'nó an “impireamhlacht” do bheith ag dul isteach i n-anam</span>
<lb n="58"/><span>mhuintir na hÉireann den chéad uair.  A dhearbhú sin go bhfuil páipéirí na</span>
<lb n="59"/><span>hÉireann agus muintir na hÉireann freisin, mór chuid aca, ag sárú na Sasanach</span>
<lb n="60"/><span>san obair seo na nGearmáineach do mhasladh — obair nár dhual do Ghaedhealaibh</span>
<lb n="61"/><span>Éireann riamh.  Cluinim an chaint bhaoth shalach chéadna annso agus a chualas thall,</span>
<lb n="62"/><span>an “Mad Mullah of Europe” agus mar sin de.  Rud níos measa ná sin</span>
<lb n="63"/><span>an chaint sin a chlos ó Ghaedhilgeóiríbh, rud níos measa ná sin fós í léigheamh ó</span>
<lb n="64"/><span>chuid de na daoinibh is mó cáil i gConnradh na Gaedhilge.  Maran Galldacht é</span>
<lb n="65"/><span>seo, maran Seóinínteacht é, ní thuigimse cad is Galldacht ná Seóinínteach ann</span>
<lb n="66"/><span>i n-aon chor?</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Liam Ó Briain.</span>
<lb n="69"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Biadhán Lucht an Bhéarla agus Galldacht Ghaedheal

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Biadhán Lucht an Bhéarla agus Galldacht Ghaedheal

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
