Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cuallacht Lúthchleas na mBan, an Chamóg</title><author><name type="main">Cáit Ní Dhonnchadha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1913_09_06_02</note>
                         <note type="L">02</note>
                         <note type="B">1913</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1913_09_06_02</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cáit Ní Dhonnchadha</author><title>Cuallacht Lúthchleas na mBan, an Chamóg</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1913</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cuallacht Lúthchleas na mBan, an</span>
<lb n="2"/><span>Chamóg.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Do bhí ana-thabhairt amach ag lucht camóige</span>
<lb n="5"/><span>Dia Domhnaigh, an 24adh lá de Lughnasa.  Fé</span>
<lb n="6"/><span>sgáth Scoil Éanna i Ráth Fhearnáin do bhí an</span>
<lb n="7"/><span>taisbeánadh comóige úd.  Ní beag iongnadh an</span>
<lb n="8"/><span>scannradh a fuair lucht leanmhna ar lúth chleasa</span>
<lb n="9"/><span>nuair do chonnacadar a dheise is a aiclidhe do</span>
<lb n="10"/><span>dhein na cailíní láimhseáil ar an gcamóig.  Ní</span>
<lb n="11"/><span>mó ná an iongnadh ortha é na scuainí líommhaire</span>
<lb n="12"/><span>do thug aghaidh ar an mbáire agus do réir dheall-</span>
<lb n="13"/><span>raimh bhíodar go léir lán tsásta le n-a bhfeacadar.</span>
<lb n="14"/><span>Do bhí beirt leangairí im theanntas-sa agus</span>
<lb n="15"/><span>bhíodar ag gáire a n-anma amach le neart grinn</span>
<lb n="16"/><span>is suilt!</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Is beag is eol do'n phobal an duadh a ghabhann</span>
<lb n="19"/><span>leis an bhfritheálamh camóige úd ná an méid</span>
<lb n="20"/><span>grithealán atá dá leanamhaint, acht bhíodar chomh</span>
<lb n="21"/><span>séimh deisbhéalach soin gur beag ná gur ró-annamh</span>
<lb n="22"/><span>le cuid aca í fheicsint.  Dá mbeadh cluas le</span>
<lb n="23"/><span>héisteacht ar dhuine ní chlisfeadh sé focal mí-</span>
<lb n="24"/><span>thaitneamhach fan na haimsire.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Ná beireadh éinne léi gur b'í an chamóg</span>
<lb n="27"/><span>iomláine ár gcúram.  Ní ceart dúinn a bheith</span>
<lb n="28"/><span>ag síor-chadaráil uirthi; ní mó gur cóir dúinn</span>
<lb n="29"/><span>gan acht trách uirthi mar adhbhar súgraidh.  Tá</span>
<lb n="30"/><span>lúthchleas eile ar gor againn agus nuair a</span>
<lb n="31"/><span>gheobhfar an chaoi chuige, déanfar na riaghlacha</span>
<lb n="32"/><span>d'fhoillsiughadh i nGaedhilg.  Do réir mar atá</span>
<lb n="33"/><span>an chamóg ag dul i gcomhacht ní mór di lúthchleas</span>
<lb n="34"/><span>eile do sholáthar mar thaca léi.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Is é mo thuairim féin ná raibh na cailíní</span>
<lb n="37"/><span>ciotach ná maol ar an gcamóig Dia Domhnaigh.</span>
<lb n="38"/><span>Táid ag dul na taithithe i n-aghaidh an lae.  Tráth</span>
<lb n="39"/><span>dá rabhadar agus do chífeá gasra aca ag rútáil</span>
<lb n="40"/><span>fén liathróid.  Tá deire leis an útamálacht soin.</span>
<lb n="41"/><span>An túisce a thiocfaidh an aiclidheacht ba cheart</span>
<lb n="42"/><span>chuca chun í chasadh le stuaim beidh meas agus</span>
<lb n="43"/><span>urraim dá leanamhaint dá réir.  Mar dheimhin </span>
<lb n="44"/><span>ar a ghreim ortha cheana féin ní beag a luadh</span>
<lb n="45"/><span>go bhfuil cuid aca ag gabháilt di ó laethibh a</span>
<lb n="46"/><span>leanbuidheachta anuas.  Ní beag nó suarach</span>
<lb n="47"/><span>a dhéanfadh an aicme soin d'fhonn súgradh</span>
<lb n="48"/><span>Gaedhealach do sholáthar dóibh féin is dá gcomh-</span>
<lb n="49"/><span>shiúracha.  Dhá bhliadhain ó shoin ba bheag le rádh</span>
<lb n="50"/><span>a raibh n-a cúram.  Ba náir le cuid dar mban-</span>
<lb n="51"/><span>tracht trácht uirthi mar adhbhar súgraidh, agus </span>
<lb n="52"/><span>mheasadar gur gnó ar bheagán tairbhthe dúinne</span>
<lb n="53"/><span>a bheith a d'iarraidh a chur na luighe ar an saoghal</span>
<lb n="54"/><span>go bhéadfaimís craobhsgaoileadh a dhéanamh uirthi.</span>
<lb n="55"/><span>Tá sé amuigh ar phobal na tíre seo go bhfuilid</span>
<lb n="56"/><span>ar an ndream is canncaraidhe ins na trí</span>
<lb n="57"/><span>righeachta.  Ní chreidfinn focal di.  Tugaim fé</span>
<lb n="58"/><span>ndeara gur mór aca an súgradh Gaedhealach so</span>
<lb n="59"/><span>bheith ag dul i gcomhacht.  Tá daoine ag dul</span>
<lb n="60"/><span>na cúram anois ná rug draoidheacht an dúthchais</span>
<lb n="61"/><span>greim riamh ortha.  Tá fuinneamh agus beodhacht</span>
<lb n="62"/><span>agus neart a sínsear dá mbreith agus dá lugha</span>
<lb n="63"/><span>fotharaga a dhéanfar uirthi anois agus í i</span>
<lb n="64"/><span>mbealach a bhuanuighthe 'seadh is mó a raghaidh</span>
<lb n="65"/><span>dá leas.  Maran féidir an cuallacht lúthchleas</span>
<lb n="66"/><span>so na mban d'iompar le stuaim agus le céill</span>
<lb n="67"/><span>agus le huaisleacht raghaidh sé i ndríodar orainn.</span>
<lb n="68"/><span>B'fhéidir ná beadh gach éinne ar aon fhocal liom</span>
<lb n="69"/><span>sa méid sin; acht, ar ndóigh, is greannmhar an</span>
<lb n="70"/><span>lonán cinn a chuireann Dia — céad moladh go deo</span>
<lb n="71"/><span>leis - ar chuid des na daoinibh sa tsaoghal atá</span>
<lb n="72"/><span>anois ann, maran measa an máinléid atá ar</span>
<lb n="73"/><span>súgradh iasachta i bhfuirim rinne atá dá</span>
<lb n="74"/><span>thaithighe na haimsire seo, ní ghabhann rath ná</span>
<lb n="75"/><span>bail leis.  Ní'l an chamóg galánta a dóthain le</span>
<lb n="76"/><span>cuid den iasacht soin.  Mo lom!</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Acht seo mé ag cur díom is gan gaoth amháin </span>
<lb n="79"/><span>dá thabhairt uaim fós ar an ngníomh laochais</span>
<lb n="80"/><span>do dhein na cailíní Dia Domhnaigh.  Deirtear</span>
<lb n="81"/><span>nach é an dáthamhlacht a chuireann an corcán ar</span>
<lb n="82"/><span>fiuchadh.  Tá breall ar an sean-fhocal do'n chor</span>
<lb n="83"/><span>so.  Bhí ainnirí mhaiseacha ar fóirne an Domhnaigh</span>
<lb n="84"/><span>do bhainfeadh an chraobh ó Éimhir féin agus</span>
<lb n="85"/><span>bruinneala dá comh-aimsire tráth dá rabhadar —</span>
<lb n="86"/><span>agus ní'l aon dheimhniughadh againn go rabhadar</span>
<lb n="87"/><span>rud ollamh chun fóirthin do lúthchleasa a ndúthchais.</span>
<lb n="88"/><span>Bhí an báire chun tosnuighthe ar a chúig.  Leath-uair</span>
<lb n="89"/><span>n-a dhiaidh soin bhí an dá fhuirin ar an bhfaithche</span>
<lb n="90"/><span>innealta gléasta chun gleo.  Bhí an reachtaire</span>
<lb n="91"/><span>ar an bhfód agus 'sé a dhein a ghnó go haoibhinn.</span>
<lb n="92"/><span>B'iad na Rócaigh an fhuireann do b'fhearr d'n</span>
<lb n="93"/><span>iarracht so.  Bhí Inghean Nic Ghill go cliste ar an</span>
<lb n="94"/><span>gcamóig cé gur le fíor-dhéadhnaighe do ghaibh</span>
<lb n="95"/><span>sí páirt léi.  Do bhí triúr nó ceathrar eile ortha</span>
<lb n="96"/><span>go maith leis.  Ionganadh liom nár dhein na</span>
<lb n="97"/><span>Caoimhnigh ní b'fhearr ná mar dheineadar agus</span>
<lb n="98"/><span>ceannus Bhaile Átha Cliath aca ar an gcamóig.</span>
<lb n="99"/><span>Mar chailín atá chomh hóg le Inghean Uí Raghallaigh</span>
<lb n="100"/><span>is iongantach an fuinneamh a ghabhann le n-a</span>
<lb n="101"/><span>himirt, agus do b'fhearr ná soin í dá mbeadh</span>
<lb n="102"/><span>an comar ceart dá chleachtadh eatortha.  Bhí soin</span>
<lb n="103"/><span>i n-easnamh ortha Dia Domhnaigh agus dá dheascaibh</span>
<lb n="104"/><span>soin do buadhadh go bog ortha.  Ós ag tagairt</span>
<lb n="105"/><span>don chomhar damh ní raibh na Crócaigh gan locht. </span>
<lb n="106"/><span>Mar sin féin do thuilleadar an lá do dhul leo.</span>
<lb n="107"/><span>Puinte sa mbreis do bhí aca.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Cait Ní Dhonnchadha.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cuallacht Lúthchleas na mBan, an Chamóg

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cuallacht Lúthchleas na mBan, an Chamóg

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
