Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaí an tSaoghail.  Feabhas ar Fhaithchibh Imeartha</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1913_07_05_01</note>
                         <note type="L">01</note>
                         <note type="B">1913</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1913_07_05_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Cúrsaí an tSaoghail.  Feabhas ar Fhaithchibh Imeartha</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1913</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaí an tSaoghail.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Feabhas ar Fhaithchibh Imeartha.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tá buaidhte glan ar na cleasaibh lúith Gallda</span>
<lb n="6"/><span>tar éis an Domhnaigh.  Tháinig os cionn 40,000</span>
<lb n="7"/><span>duine go dtí an fhaithche ag Bóthar an tSeonaigh</span>
<lb n="8"/><span>ag breathnú ar an gcluiche peile do himrigheadh</span>
<lb n="9"/><span>idir Chiarraighe agus Lughbhadh.  Thánagthas andeas</span>
<lb n="10"/><span>agus adtuaith agus aniar ann.  Is dócha nach</span>
<lb n="11"/><span>bhfacthas an oiread céadna daoine ar an bhfaithche</span>
<lb n="12"/><span>ariamh cheana.  Dubhradh le goirid annso i</span>
<lb n="13"/><span>nÉirinn gurbh é Rugbaí cluiche an “duine</span>
<lb n="14"/><span>uasail.”  Sagart adubhairt é le buachaillíbh</span>
<lb n="15"/><span>sgoile.  Bhí a aigne siúd dallta ag an nGall-</span>
<lb n="16"/><span>dachas.  Bhí uaisle Éireann — a lán aca — ag</span>
<lb n="17"/><span>Bóthar an tSeonaigh Dia Domhnaigh.  Bhí an chléir</span>
<lb n="18"/><span>go láidir ann.  Agus bhí an Réamonnach, taoiseach</span>
<lb n="19"/><span>na bhFeisirí, i láthair agus suim mhór ghá cur aige</span>
<lb n="20"/><span>sa gcluiche.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>Ní bhfuair fuireann Chiarraighe an buadh gan</span>
<lb n="23"/><span>strómh.  Chuaidh sé righte go maith leo go dtí an</span>
<lb n="24"/><span>deire.  Tá fir Lughbhaidh cruadh mear-ghníomhach,</span>
<lb n="25"/><span>acht briseadh ar a neart san dara babhta agus</span>
<lb n="26"/><span>níor fhéadadar cur le chéile go héifeachtach</span>
<lb n="27"/><span>mar do chuir ar dtús.  Bhí an imirt go tréin-</span>
<lb n="28"/><span>mhear agus go healadhanta.  Ní bhíodh focal as</span>
<lb n="29"/><span>lucht na himeartha agus bhíodar go léir go</span>
<lb n="30"/><span>humhal do'n bhfear chirt.  Má bhí lucht na himeartha</span>
<lb n="31"/><span>ina dtost níorbh mar sin do'n sluagh.  Bhí buile </span>
<lb n="32"/><span>ortha go léir agus iad ag faire an chluiche.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Má's maith le Cumann na gCleas Lúith iad</span>
<lb n="35"/><span>féin do láidriú agus cluichí dúthchasacha do</span>
<lb n="36"/><span>bhuanadh sa tír ba chóir dóibh faithche an tSeonaigh</span>
<lb n="37"/><span>d'fheabhsú, agus cóir d'fhagháil do lucht</span>
<lb n="38"/><span>breathnuighthe na gcluichí.  Bhí suas le 4,000</span>
<lb n="39"/><span>duine i láthair Dia Domhnaigh acht ní raibh áit chun</span>
<lb n="40"/><span>suidhte nó radharc sásamhail ar an imirt do</span>
<lb n="41"/><span>5,000 duine.  Bhí na mílte i láthair a d'íoc a</span>
<lb n="42"/><span>sgilling agus nach bhfaca an liathróid acht le linn</span>
<lb n="43"/><span>í bheith san aer i n-áirde.  Tá rogha na bpáirceann</span>
<lb n="44"/><span>ag lucht imeartha na gcluichí nGallda i mBaile</span>
<lb n="45"/><span>Átha Cliath agus ar fud Éireann.  Níor chóir go</span>
<lb n="46"/><span>mbeadh na cluichí Ghaedhealacha sa lathaigh.  Feil-</span>
<lb n="47"/><span>eann siad do'n Ghaedheal.   Tar éis a mbaineadh de</span>
<lb n="48"/><span>níor leig sé do léig iad.  Choinnigheadar an lúth</span>
<lb n="49"/><span>agus an ládireacht ann agus an misneach chun </span>
<lb n="50"/><span>teangbhála.  Le blianta goiride tá ar gcluichí</span>
<lb n="51"/><span>Gaedhealacha ag teacht chun cinn go mór.  Tá </span>
<lb n="52"/><span>an chóir linn agus ba cheart dúinn seolta a</span>
<lb n="53"/><span>ardú an fhaid is tá sí linn agus greim</span>
<lb n="54"/><span>d'fhagháil ar fhaithchibh deasa.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Meathtacht agus an Leigheas.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Is cinnte gur leath a shúile ar léiththeoiríbh an</span>
<lb n="59"/><span>Irish Times Dia Sathairn seo caithte nuair</span>
<lb n="60"/><span>a chonnaceadar an príbhsgríbhinn a bhí ar an</span>
<lb n="61"/><span>bpáipéar sin.  Amharclanna Bhaile Átha Cliath</span>
<lb n="62"/><span>b'adhbhar dí.  Rinneadh casaoid faoi go bhfuil</span>
<lb n="63"/><span>tóir ag lucht stiúrtha na nAmharclann ar dhigheadh</span>
<lb n="64"/><span>drámaidheachta an Bhéarla agus nach bhfuil</span>
<lb n="65"/><span>slacht ná deallramh ar fhurmhór na ndrámann</span>
<lb n="66"/><span>atá le léiriú i rith na leithbhliana atá chugainn.</span>
<lb n="67"/><span>Molamuid misneach a pháipéir.  Dá </span>
<lb n="68"/><span>n-innistí an fhírinne i dtaobh meathtacht drámaidh-</span>
<lb n="69"/><span>eachta na haimsire seo ní bhfuighfeadh na </span>
<lb n="70"/><span>páipéir na fuagraí.  Buaidheann an tsaint</span>
<lb n="71"/><span>ar an bhfírinne.  Moltar an digheadh agus</span>
<lb n="72"/><span>cosamhail leis an dall “a thóigeadh buachaill</span>
<lb n="73"/><span>bó sa ród i leabhaidh an ríogh,” ní aithnightar</span>
<lb n="74"/><span>an dráma maith ag an páipéaraibh nuair a</span>
<lb n="75"/><span>léirithtar é.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>“Bhí tráth ann agus bhí cáil Bhaile Átha Cliath</span>
<lb n="78"/><span>ar fud na hImpireachta le léigheann agus le</span>
<lb n="79"/><span>breitheamhnas agus suim i ndrámaidheacht,” ars an</span>
<lb n="80"/><span>Times.  Tá sí anois ag dul i léig ní mó í</span>
<lb n="81"/><span> i dtaobh drámaidheacht ná go leor bailte mór</span>
<lb n="82"/><span>i Sasanaibh.  “Tabhair a rogha do'n bhodach agus</span>
<lb n="83"/><span>tófgaidh sé an digheadh.”  Sin é atá ghá dhéanamh</span>
<lb n="84"/><span>ag Baile Átha Cliath na nGall.  Ní fheicimid go</span>
<lb n="85"/><span>bhfuil aon leigheas i ndán dí mara dtugann sí</span>
<lb n="86"/><span>cúl do'n Ghalldachas.  Cine ar bith ar fud an</span>
<lb n="87"/><span>domhain mhóir atá ag tréigint a nduthchais</span>
<lb n="88"/><span>féin agus ag déanamh aithris' ar chine eile níl</span>
<lb n="89"/><span>i ndán dóibh acht dul do léig.  Níor chuir an</span>
<lb n="90"/><span>Times mórán suime san gcine Ghaedhealach ná</span>
<lb n="91"/><span>i náisiúntacht Éireannaigh go dtí seo.  Is ins</span>
<lb n="92"/><span>an náisiúntacht sin atá an leigheas do imtheacht</span>
<lb n="93"/><span>Bhaile Átha Cliath.  Tá léargus an Times ag</span>
<lb n="94"/><span>dul i ngéire.  Aithnigheann sé an buachaill bó</span>
<lb n="95"/><span>agus tá fhios aige nach bhfuil an rí i n-amharc</span>
<lb n="96"/><span>na i n-éisteacht ins na hamharclannaibh Gallda.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Easbaidh Léargais.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Bhí aiste eile sa Times an lá céadna i</span>
<lb n="101"/><span>dtaobh trachtála idir na Canadás agus an</span>
<lb n="102"/><span>Bhreatan Mhór.  Ceannaidhthe móra Aimeireacá</span>
<lb n="103"/><span>a bhfuil gustal agus dóigheamhlach aca tá an</span>
<lb n="104"/><span>margadh thall ar a dtoil féin aca nach mór.  Bhí</span>
<lb n="105"/><span>an Times ag ceasnughadh an cháis acht níor</span>
<lb n="106"/><span>smaoin an sgríbhneoir ariamh ar Éirinn.  Níorbh</span>
<lb n="107"/><span>eol dóm ba dhóigh leat, go raibh Éire ann.  Sin </span>
<lb n="108"/><span>é an dalladh atá ghár bhfágáil ar deire.</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>Dánbhrugh agus Leabharlanna.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Níl áiteamh an dánbhrugh socruighthe go fóill</span>
<lb n="113"/><span>Ba mhaith leis an Ridire Lane é a thógáil ar an</span>
<lb n="114"/><span>abhainn.  Ní raibh ins an gceapadh do bhí os comhair</span>
<lb n="115"/><span>Comhairle na Cathrach Dia Luain acht droichead</span>
<lb n="116"/><span>cosáin.  Níor ghlac an Chomhairle leis acht dubhairt</span>
<lb n="117"/><span>go nglacfadh dá gcuirtí bóthar mór i n-áit an</span>
<lb n="118"/><span>chosáin.  Rinneadh dlithe nua atá tamall ó shoin</span>
<lb n="119"/><span>le breis airgid d'gháil chun foirthint ar</span>
<lb n="120"/><span>leabharlannaibh na Cathrach.  Má tógtar an</span>
<lb n="121"/><span>dánbhrugh ní bhéidh pighinn le fagháil ag na</span>
<lb n="122"/><span>leabharlannaibh.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>An Dian-Obair.</span>
<lb n="125"/><span>Má bhíonn troid agus gleo ar siubhal agat</span>
<lb n="126"/><span>tiocfaidh an sluagh timcheall ort.  Bhéarfaidh siad</span>
<lb n="127"/><span>cabhair duit agus buailfidh buille ar do shon,</span>
<lb n="128"/><span>b'fhéidir.  Nuair a bhí cath ghá fhuagairt 'ar</span>
<lb n="129"/><span>Ghalldachas ag an gConnradh roinnt bliadhanta</span>
<lb n="130"/><span>ó shoin bhí gach builimsgiath sa tír ag cabhrú</span>
<lb n="131"/><span>linn mar bhí an laige ag rith romhainn.  B'fhurasta</span>
<lb n="132"/><span>an Galldachas do cháineadh agus do bhualadh</span>
<lb n="133"/><span>agus dí-mheas do chaitheamh air.  Bhí an lucht béice</span>
<lb n="134"/><span>chomh binn le lucht léighinn acht a nglór d'árdú</span>
<lb n="135"/><span>ar ar dtaobh.  Tá obair níos cruaighe againn</span>
<lb n="136"/><span>anois.  Is deacair an Gaedhealachas do chur</span>
<lb n="137"/><span>ar a bhannaibh ná an Galldachas do cháineadh;</span>
<lb n="138"/><span>Na daoine a bhí go hárdghlórach i dtosach</span>
<lb n="139"/><span>tá go leor aca gan suim aca san obair atá le</span>
<lb n="140"/><span>déanamh sul má bídh Éire Gaedhealach arís.  Is</span>
<lb n="141"/><span>bocht an éadáil a nglór an tráth atá foghluim</span>
<lb n="142"/><span>agus teagasg le déanamh.  Tá an dian-obair ar</span>
<lb n="143"/><span>siubhal ins na coláistibh thuaidh is theas is thiar.</span>
<lb n="144"/><span>Is ortha tá triall ba bhfírfhear agus na mban</span>
<lb n="145"/><span>ndílis.  Tá an lucht béice a rádh go bhfuil buaidhte</span>
<lb n="146"/><span>orainn acht is eol dúinne gurbh ortha féin atá </span>
<lb n="147"/><span>buaidhte.</span>
<lb n="148"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaí an tSaoghail. Feabhas ar Fhaithchibh Imeartha

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaí an tSaoghail. Feabhas ar Fhaithchibh Imeartha

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
