Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Faobhar na Troda</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1913_02_22_01</note>
                         <note type="L">01</note>
                         <note type="B">1913</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1913_02_22_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Faobhar na Troda</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1913</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Faobhar na Troda.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Bhí na Gaedhil ag súil le comhairle misneamhail</span>
<lb n="4"/><span>ó'n gCraoibhín Aoibhinn an tseachtain seo</span>
<lb n="5"/><span>caithte agus níor chlis sé ortha.  Níor chlis an</span>
<lb n="6"/><span>Craoibhín ar lucht na Gaedhilge ná ar Éirinn aon</span>
<lb n="7"/><span>lá ariamh ó'n gcéad lá ar ghabh sé de láimh an</span>
<lb n="8"/><span>teanga dhúthchais do chur faoi mheas ag an phobul.</span>
<lb n="9"/><span>Thaisbeáin an fháilte do cuireadh roimhe i gCill</span>
<lb n="10"/><span>Choinnigh go bhfuil urraim ag muintir na cathrach</span>
<lb n="11"/><span>sin do'n Ghaedhilg agus do náisiúntacht Ghaedheal,</span>
<lb n="12"/><span>agus thaisbeáin sí freisin gur mór aca</span>
<lb n="13"/><span>Uachtarán Connradhtha na Gaedhilge.  Bhí maithe</span>
<lb n="14"/><span>na cathrach ar an lucht éisteachta san oidhche nuair</span>
<lb n="15"/><span>a labhair an Craoibhín agus Pádraig Ó Dálaigh.</span>
<lb n="16"/><span>Is é an rud atá uainn, ars an Craoibhín, an gléas</span>
<lb n="17"/><span>oideachais do gheadhealughadh agus ní staonfamuid</span>
<lb n="18"/><span>go dtí go mbéidh sé chomh maith ar aghaidh i n-obair</span>
<lb n="19"/><span>na teangan is a bhí sé siar roimhe seo.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Ag sin againn comhairle an Chraoibhín.  Tuigeann</span>
<lb n="22"/><span>fear léighinn leath-fhocal, agus tuigeadh lucht na</span>
<lb n="23"/><span>Gaedhilge feasta go gcaithfidh siad an cath do</span>
<lb n="24"/><span>dhíriú ar an mBord Oideachais, dá gcailltí iad</span>
<lb n="25"/><span>sa gcasadh.  Tá mearbhall ar a lán daoine a</span>
<lb n="26"/><span>cheapas gur leor dóibh Connradh na Gaedhilge</span>
<lb n="27"/><span>do choinneáil ar a chosaibh.  Saoileann siad go</span>
<lb n="28"/><span>dtig le craobhachaibh an Chonnradhtha an Ghaedhilg</span>
<lb n="29"/><span>do thárrthái.  Is dóigh leo gur féidir linn</span>
<lb n="30"/><span>gluaiseacht an tsaoghail Éireannaigh do smachtadh</span>
<lb n="31"/><span>agus do stiúradh.  Níl an mearbhall sin ar an</span>
<lb n="32"/><span>Chraoibhín Aoibinn.  Chídhtear dó go soiléir go</span>
<lb n="33"/><span>bhfuil aos óg na tíre faoi chúmhacht na n-oidí</span>
<lb n="34"/><span>sgoile.  Chídheann sé go bhfuil bás nó beatha</span>
<lb n="35"/><span>na Gaedhilge ar a dtoil féin ag lucht oideachais</span>
<lb n="36"/><span>agus is léir dó nach hionann iad-san</span>
<lb n="37"/><span>agus lucht an Chonnradhtha.  Níl aon mhearbhall</span>
<lb n="38"/><span>ar an gCraoibhín i dtaobh na cúise agus ná</span>
<lb n="39"/><span>bíodh a leithéid orainn-ne feasta.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Tá Connradh na Gaedhilge ann leis an gcath</span>
<lb n="42"/><span>do dhíriú ar an mBord Oideachais agus ar</span>
<lb n="43"/><span>ghalldachas in gach áir eile a bhfuil sé.  Tá na</span>
<lb n="44"/><span>sgoltacha i gcomhnaidhe ag síolrú galldachais;</span>
<lb n="45"/><span>go dtí go mbéidh siad ag síolrú gaedhealachais</span>
<lb n="46"/><span>ní bheidh cúis na Gaedhilge as contabhairt.  Dá</span>
<lb n="47"/><span>dtuigeadh na Gaedhil an méad sin ní bheadh aon</span>
<lb n="48"/><span>gábhadh le comhairle an Chraoibhín.  Dá dtuigtí</span>
<lb n="49"/><span>dóibh go beacht go bhfuil seasamh na teangan ar</span>
<lb n="50"/><span>na sgoltachaibh bheadh faobhar ortha in gach ball</span>
<lb n="51"/><span>sa tír ag cur catha ar an mBord agus ar</span>
<lb n="52"/><span>sgoltacha 'na bhfuil tréise ag an ngalldachas ar</span>
<lb n="53"/><span>an ngaedhealachas.  Mo chreach, níl aon</span>
<lb n="54"/><span>fhaobhar ortha.  Creideann siad — ó thárla an</span>
<lb n="55"/><span>fóidín mearbhaill a bheith ortha — go bhfuighfidh</span>
<lb n="56"/><span>leath-chéad múinteoir taisdil buaidh ar 10,000</span>
<lb n="57"/><span>oide sgoile.  Acht an tslaitín draoidheachta</span>
<lb n="58"/><span>tá ag an gCraoibhín tógfaidh sé an draoidheacht</span>
<lb n="59"/><span>díobh.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Rinneadh dlighe i n-aghaidh na Gaedhilge ag na</span>
<lb n="62"/><span>Gaill i gCill Chainnigh fadó.  Is iomdha iarracht</span>
<lb n="63"/><span>do tugadh leis an dlighe sin do chur i bhfeidhm.</span>
<lb n="64"/><span>Daoradh agus crochadh mórchuid Gaeheal faoi na</span>
<lb n="65"/><span>comairce, acht níor bánuigheadh an Ghaedhilg.</span>
<lb n="66"/><span>Bhí an tóir go dian uirthe, acht níor féadadh a</span>
<lb n="67"/><span>marbhughadh.  An rud nach ndearna diantóir</span>
<lb n="68"/><span>Gall is baoghalach go ndéanfaidh neamhshuim</span>
<lb n="69"/><span>Gaedheal.  Acht níl ann acht baoghal agus is</span>
<lb n="70"/><span>tuar maith do chúis na teangan é gurbh i gCill</span>
<lb n="71"/><span>Choinnigh do thug an Craoibhín a chomhairle chogaidh</span>
<lb n="72"/><span>do Ghaedhealaibh.  Ná bíodh na Ghaedhil siléigeach</span>
<lb n="73"/><span>i dtaobh na comhairle san do ghlacadh.  Nuair a </span>
<lb n="74"/><span>thugann ceann treibhe nó cine comhairle a leasa</span>
<lb n="75"/><span>dá muintir agus mara nglacann an mhuintir an</span>
<lb n="76"/><span>chomhairle 'ní fada uatha an mí-ádh.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Is dual do Ghaedhealaibh an dílse agus is dual</span>
<lb n="79"/><span>dóibh an troid i n-aghaidh Gall.  An mearbhall so</span>
<lb n="80"/><span>atá ortha le goirid ag an ngalldachas bhain sé </span>
<lb n="81"/><span>an faobhar díobh; mhaolaigh sé iad, agus chuir</span>
<lb n="82"/><span>sé bun-eolas cogaidh i n-aimhréidh ortha.  Ba</span>
<lb n="83"/><span>chóir go mbéidh a fhios aca gurb é an t-arm a </span>
<lb n="84"/><span>thugas cath.  Ní cóir dóibh bheith ag fanamhaint</span>
<lb n="85"/><span>go mbuailidh an ceann an buille in gach áit.</span>
<lb n="86"/><span>Is leor do'n cheann treóir do thabhairt do'n</span>
<lb n="87"/><span>arm.  Is le n-a aghaidh sin atá sé ann.  Ní</span>
<lb n="88"/><span>féidir leis bheith i dtús an chatha, agus a bheith i</span>
<lb n="89"/><span>lár báire agus ar deireadh thiar san am céadna.</span>
<lb n="90"/><span>Is cinnte go mba chóir do gach aon chraoibh de'n</span>
<lb n="91"/><span>Chonnradh cabhrughadh leis an gcath, agus is cóir</span>
<lb n="92"/><span>go mbeadh glór Ghaedheal i n-aghaidh galldachais</span>
<lb n="93"/><span>le cloisteáil feasta ó Ghaillimh aniar agus in</span>
<lb n="94"/><span>gach áit idir Oileán Cléire agus Doire Choluim-</span>
<lb n="95"/><span>cille.  Níor ghéill na Gaill ariamh acht nuair a </span>
<lb n="96"/><span>cuireadh cath ortha; níor buaidheadh ortha ariamh</span>
<lb n="97"/><span>le plámás.  Ní sheasfaidh aon rud dúinn sa</span>
<lb n="98"/><span>troid seo acht gaois aigne agus diantóir ar an</span>
<lb n="99"/><span>ngalldachas.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Dubhairt an Craoibhín go dteastuigheann uainn</span>
<lb n="102"/><span>go mbeadh an Bord Oideachais chomh maith ar</span>
<lb n="103"/><span>aghaidh i n-obair na Gaedhilge is do bhí se</span>
<lb n="104"/><span>siar roimhe seo.  Teastuigheann uainn go mbéidh</span>
<lb n="105"/><span>sé de dhualgas ar oidíbh sgoile a ndícheall a </span>
<lb n="106"/><span>dhéanamh ar son na Gaedhilge.  Tá an teanga i</span>
<lb n="107"/><span>gcontabhairt a báis agus ní mór ar seacht</span>
<lb n="108"/><span>ndícheall chun í a chosaint.  Ní shásóchaidh aon</span>
<lb n="109"/><span>tsocrú sinn acht an Ghaedhilg do dhéanamh</span>
<lb n="110"/><span>éigeantach d'oidíbh sgoile, agus cead do thabhairt</span>
<lb n="111"/><span>dóibh í a mhúineadh sa sgoil san am is fearr do'n </span>
<lb n="112"/><span>teangain.  Caithfear obair na sgoile uile do</span>
<lb n="113"/><span>dhéanamh as Ghaedhilg sa Ghaedhealtacht.</span>
<lb n="114"/><span>Caithfear an Ghaedhilg do mhúineadh gach uile lá</span>
<lb n="115"/><span>sa nGalltacht.  Ná bíodh aon dul siar ar an</span>
<lb n="116"/><span>méad sin.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Faobhar na Troda

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Faobhar na Troda

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
