Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">An Bord agus a Leanbhaidhe</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1912_10_19_07</note>
                         <note type="L">07</note>
                         <note type="B">1912</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1912_10_19_07</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>An Bord agus a Leanbhaidhe</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1912</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Bord agus a Leanbhaidhe.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Is dóigh linn nár eirigh fós ariamh linn cur i</span>
<lb n="4"/><span>gcéill do'n Bhord Náisiúnta an rud atá uainn.</span>
<lb n="5"/><span>Ní thuigeann an Bord ar sgéal, nó má thuigeann</span>
<lb n="6"/><span>is cuma leo é.  B'fhearr go mór féachaint chun</span>
<lb n="7"/><span>an sgéil a réidhteach leis an bhfear thall le</span>
<lb n="8"/><span>deaghchaint agus le lághacht 'ná dul ag troid</span>
<lb n="9"/><span>leis.  Má theipeann ar an deaghchaint is ceart</span>
<lb n="10"/><span>annsin slighe eile a fhéachaint.  Dá mba Gaedhil</span>
<lb n="11"/><span>dhílse na coimisinéaraidhe d'fhéadfadaois cúis</span>
<lb n="12"/><span>na Gaedhilge do réidhteach i n-achar ghearr.</span>
<lb n="13"/><span>Taisbeáinfidh an dílse ins na hoidíbh agus ins</span>
<lb n="14"/><span>na cigiríbh agus ins na leabhraibh.  Dá mothuigheadh</span>
<lb n="15"/><span>na coimisinéaraidhe aon ghrádh aca féin do'n</span>
<lb n="16"/><span>teangain bheadh a fhios sin ag an saoghal Fódhlach.</span>
<lb n="17"/><span>Acht tá a mhalairt de sgéal ar fad ag muintir</span>
<lb n="18"/><span>Fhódhla i dtaobh lucht an Bhuird.  Níl, de réir</span>
<lb n="19"/><span>mar is clos dúinnn, acht beirt árdchigirí sa</span>
<lb n="20"/><span>nGaedhealtacht a bhfuil Gaedhilg aca.  Agus</span>
<lb n="21"/><span>tá óigchigirí ann agus masladh dá thabhairt do'n</span>
<lb n="22"/><span>teangain aca gach lá san aer.  Tá riaghail ag an</span>
<lb n="23"/><span>mBord a chuireas fá gheasaibh iad fhéachaint</span>
<lb n="24"/><span>go mbéidh Gaedhilg ag leath de na cigiríbh nua.</span>
<lb n="25"/><span>Baineann na coimisinéaraidhe ciall dóibh féin</span>
<lb n="26"/><span>as an riaghail sin — féachfaidh siad nach mbeidh</span>
<lb n="27"/><span>eolus ar an nGaedhilg ag níos mó ná a leath.</span>
<lb n="28"/><span>Cuireann na cigirí agus an tslighe a dtoghtar</span>
<lb n="29"/><span>iad i gcéill do'n phobal neamhshuim an Bhuird</span>
<lb n="30"/><span>san nGaedhilg.  Tá peataí eile ag an mBord,</span>
<lb n="31"/><span>leis, peataí a thógadar agus a d'oileadar féin —</span>
<lb n="32"/><span>le grádh do'n tír agus do'n Ghaedhilg.  Tá timcheall</span>
<lb n="33"/><span>10,000 oide sgoile gan eolus ar an nGaedhilg</span>
<lb n="34"/><span>aca.  Fuaireadar so a chéadsgoilidheacht i</span>
<lb n="35"/><span>sgoltachaibh an Bhuird agus chaitheadar an chuid</span>
<lb n="36"/><span>is mó aca, dhá bhliadhain an duine ar choláiste</span>
<lb n="37"/><span>fá sgáth an Bhuird.  Ghléasadar agus d'ullmhuigh-</span>
<lb n="38"/><span>eadar iad féin le haghaidh obair an Bhuird, agus</span>
<lb n="39"/><span>na 10,000 sin d'oidibh na tíre, níor dubhradh</span>
<lb n="40"/><span>leo ariamh go mba chóir dóibh eolus do chur ar an</span>
<lb n="41"/><span>nGaedhilg.  Bhíodar fá sgiathán an Bhuird ó'n</span>
<lb n="42"/><span>am ar fhágadar an cliabhán go dtí gur cuireadh</span>
<lb n="43"/><span>i mbun na sgoltacha iad, agus tá a shliocht </span>
<lb n="44"/><span>ortha.  Dá mba toil leis an mBord an Ghaedhilg</span>
<lb n="45"/><span>do neartughadh agus do bhuanadh ní aga maslughadh</span>
<lb n="46"/><span>a bheadh cigirí an Bhuird.  Dá mbeadh smaoineadh</span>
<lb n="47"/><span>ar bith aca leas a dhéanamh do'n teangain ni</span>
<lb n="48"/><span>bheadh 10,000 oide gan Gaedhilg i sgoltachaibh</span>
<lb n="49"/><span>na tíre.  Cuirimís i gcás go raibh na coimisinéar-</span>
<lb n="50"/><span>aidhe ar aon aigne i dtaobh na teangan le</span>
<lb n="51"/><span>Connradh na Gaedhilge: bheadh gach aon chigire</span>
<lb n="52"/><span>agus timthire agus cléireach dá bhfuil ag an</span>
<lb n="53"/><span>mBord ag cuidiughadh le gluaiseacht na teangan;</span>
<lb n="54"/><span>bheadh na hárdchigirí ag brostughadh na n-oidí</span>
<lb n="55"/><span>agus ag tabhairt misnigh dóibh.  Nuair a d'fheic-</span>
<lb n="56"/><span>feadh tuismí na ndaltaí sgoile na cigirí agus</span>
<lb n="57"/><span>meas aca ar an nGaedhilg mhéadóchaidhe ar a meas</span>
<lb n="58"/><span>féin uirthi agus thréigfidis an béarlóireacht</span>
<lb n="59"/><span>láireach.  Seolann an Bord os cionn 500 nua-</span>
<lb n="60"/><span>oide gan Gaedhilg chugainn gach bliadhain.  Dá</span>
<lb n="61"/><span>mbeadh na coimisinéaraidhe ar an aigne cheart</span>
<lb n="62"/><span>bheadh an Ghaedhilg ag gach uile oide nua.  Agus</span>
<lb n="63"/><span>bheadh cothrom cóir le fagháil ag an nGaedhilg</span>
<lb n="64"/><span>ar chlár na sgol.  Ní san tráthnóna a bheadh</span>
<lb n="65"/><span>an cheacht Gaedhilge ar siubhal.  Agus ní bheadh</span>
<lb n="66"/><span>an Béarla i n-áirde ar fud na Gaedhealtachta</span>
<lb n="67"/><span>mar atá.  Cuimhnightear ar na neithibh seo atá</span>
<lb n="68"/><span>áirimhthe againn agus annsin cuimhnightear ar an</span>
<lb n="69"/><span>draoidheacht atá dar ndaoradh fá smacht an</span>
<lb n="70"/><span>Bhuird.  Dubhramar ar ball gur fearr féachaint</span>
<lb n="71"/><span>le deaghchainnt agus laghacht sul má féachtar</span>
<lb n="72"/><span>le neart, acht is soiléir go bhfuil ré na cainnte</span>
<lb n="73"/><span>thart.  Caithfear an troid do chur ar na </span>
<lb n="74"/><span>sgoltachaibh feasta.  Tá oidí agus bainis-</span>
<lb n="75"/><span>teoirí agus coimisinéaraidhe ann agus</span>
<lb n="76"/><span>tá siad i n-aghaidh na Gaedhilge.  Cuirfidh troid</span>
<lb n="77"/><span>ialach ortha malairt inntinne do dhéanamh.  Tá</span>
<lb n="78"/><span>na mílte Gaedhilgeoir nár airigh fós gleo na</span>
<lb n="79"/><span>gcath — gleo na troda so.  Cuirfidh troid misneach</span>
<lb n="80"/><span>ionnta agus meallfaidh an gleo chugainn iad.</span>
<lb n="81"/><span>Tá furmhór na mbainisteoirí linn cheana féin</span>
<lb n="82"/><span>acht tá draoidheacht mhalluighthe orainn nach</span>
<lb n="83"/><span>leigeann dúinn du ag cainnt leo i dtaobh na</span>
<lb n="84"/><span>cúise.  Céard é an draoidheacht so nach</span>
<lb n="85"/><span>leigeann do Ghaedhealaibh dul ag cainnt le na</span>
<lb n="86"/><span>sagartaibh fein chun cúis a dteangan do réidh-</span>
<lb n="87"/><span>teach?  Tá cumhacht ag na sagartaibh ar na</span>
<lb n="88"/><span>hoidí agus tá cumhacht ag an bpobul ar na</span>
<lb n="89"/><span>sagartaibh dá leigeadh an draoidheacht díbh </span>
<lb n="90"/><span>dul chun cainnte leo.  Támuid fá mhórchumaoin</span>
<lb n="91"/><span>ag na bainisteoiríbh cheana.  Rinne siad mórán</span>
<lb n="92"/><span>ar son na teangan san am atá caithte.  San</span>
<lb n="93"/><span>troid atá ghá moladh againn ní mór dúinn</span>
<lb n="94"/><span>féachaint go mbeidh siad ar ar dtaobh-na, agus</span>
<lb n="95"/><span>ní mór dúinn gan rud a dhéanamh a chuirfeadh</span>
<lb n="96"/><span>ar thaobh an fhir thall bainisteoir nó easbog</span>
<lb n="97"/><span>nach bhfuil ar a thaobh cheana.  Molmuid an troid</span>
<lb n="98"/><span>seo do chur ar Ghalldachas go tapaidh agus go</span>
<lb n="99"/><span>dian.  Tá an Connradh ann anois le naoi</span>
<lb n="100"/><span>mbliadhna déag.  I gceann naoi mbliadhna </span>
<lb n="101"/><span>déag ó indiu béidh cuid againn agus ní bheidh</span>
<lb n="102"/><span>sé ar ar gcumas aon troid do dhéanamh.  Beidh</span>
<lb n="103"/><span>ciúineas againn sa gcill.  An faid agus is beo</span>
<lb n="104"/><span>dúinn bíodh gleo na gcath 'nar gcluasaibh.</span>
<lb n="105"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Bord agus a Leanbhaidhe

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Bord agus a Leanbhaidhe

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
