Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">An Spidéal Thiar (ar leanamhaint)</title><author><name type="main">Caitlín Nic Gabhann</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1912_08_03_05</note>
                         <note type="L">5</note>
                         <note type="B">1912</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1912_08_03_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Caitlín Nic Gabhann</author><title>An Spidéal Thiar (ar leanamhaint)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1912</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Sa Spidéal Thiar</span>
<lb n="2"/><span>(ar leanamhaint)</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Chuadhamar chun cainnte le cuide dhe na daoinibh</span>
<lb n="5"/><span>a chomhnuigheas lámh leis an gColáisde.  Is</span>
<lb n="6"/><span>fada leo uatha an t-am a mbéidh "na Gaedhil-</span>
<lb n="7"/><span>geoirí" chuca.  "Gaedhilgeoirí" a bheireas</span>
<lb n="8"/><span>muinntir an Spidéil ar na daoinibh a thagas ar</span>
<lb n="9"/><span>lorg Gaedhilge, agus ní ortha fhéin.  Nach raibh</span>
<lb n="10"/><span>siad-san ann i gcomhnuidhe agus gan ainm ar</span>
<lb n="11"/><span>bith fá leith ortha?  Is beag má bhí, nó má tá,</span>
<lb n="12"/><span>aca acht Gaedhilge, agus cad chuige a ndéanfaidhe</span>
<lb n="13"/><span>iongantas de?  Acht daoine a tóigeadh gan</span>
<lb n="14"/><span>Gaedhilg agus a tháinig ghá piocadh suas,</span>
<lb n="15"/><span>caithfidhe ainm faoi leith a thabhairt ortha.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Nár'bh' é.  "Seá" a dubhairt i mBéarla nach</span>
<lb n="18"/><span>gcuireann muinntir aon tíre ruim ar bith sa</span>
<lb n="19"/><span>náisiúntacht go mbíonn sí caillte aca, nó</span>
<lb n="20"/><span>geall leis.  Minic a cuimhnighim ar an gcainnt</span>
<lb n="21"/><span>sin nuair léighim tracht ar "an neamh-shuim" atá</span>
<lb n="22"/><span>ag muinntir na Gaedhealtachta sa gCúis".</span>
<lb n="23"/><span>Ní neamh-shuimeamhail atáid.  Ní thuigid an Chúis.</span>
<lb n="24"/><span>Sin an chaoi a bhfuil an sgéal.  Níor mhothuigheadar</span>
<lb n="25"/><span>easbhaidh Ghaedhilge ariamh.  Ní thuigeann siad</span>
<lb n="26"/><span>cé mhéad is fiú an teanga.  Ní thuigid sgéal</span>
<lb n="27"/><span>na Galldachta.  Agus ní cheapaid go bhfuil aon</span>
<lb n="28"/><span>baoghal báis ar an teangaidh.  "Ara, nach bhfuil</span>
<lb n="29"/><span>díol Éireann de Ghaedhilg againn annseo?"</span>
<lb n="30"/><span>adubhairt sean-bhean liom an lá fá dheireadh.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>Acht tá cuid de muinntir an Spidéil a</span>
<lb n="33"/><span>thuigeas sgéal na Gaedhilge go maith agus táid-</span>
<lb n="34"/><span>sean ag dul i méid - bíodh a chreideamhaint sin ag</span>
<lb n="35"/><span>an gColáisde.  Taisbéanann sin, ar chaoi, cé'n mhaith</span>
<lb n="36"/><span>a ghníos Coláisde san nGaedhealtacht.  B'fhéidir,</span>
<lb n="37"/><span>mar dubhradh, go ndéanfadh sé beagán dochair</span>
<lb n="38"/><span>Béarlóirí - bíodh is go bhfuilid ar lorg Gaedhilge</span>
<lb n="39"/><span>féin - do thabhairt isteach san nGaedhealtacht.  Acht</span>
<lb n="40"/><span>ar ndóigh caithfidh siad dhul ann.  Cé'n chaoi eile</span>
<lb n="41"/><span>a dtig leo eolas ceart fhágháil ar an nGaedhilg?</span>
<lb n="42"/><span>Acht is beag le rádh an dochar sin i gcomórtas leis</span>
<lb n="43"/><span>an tsuim a chuireas na daoine sa nGluaiseacht</span>
<lb n="44"/><span>nuair a chídhid gur fiú leis an oiread sin daoine</span>
<lb n="45"/><span>trioblóid agus costas a chur ortha féin ag</span>
<lb n="46"/><span>iarraidh Gaedhilg d'fhoghuim.  Feicid daoine</span>
<lb n="47"/><span>árd-nósacha, dar leo, agus gan de chúram ortha</span>
<lb n="48"/><span>acht iad féin a Ghaedhealughadh.  Cloisid muinntir an</span>
<lb n="49"/><span>Choláisde ag déanamh grinn agus ag déanamh</span>
<lb n="50"/><span>graithe tríd an nGaedhilg.  Cloisid cainnt fá'n</span>
<lb n="51"/><span>nGluaiseacht ag féiseannaibh agus ag aeridh-</span>
<lb n="52"/><span>eachtannaibh agus sna tighthibh.  Cuirtear i</span>
<lb n="53"/><span>dtuigsint dóbhtha, de réir a chéile an chaoi a</span>
<lb n="54"/><span>bhfuil an sgéal sa ngalldacht.  Cuirtear ag</span>
<lb n="55"/><span>cainnt agus ag machtnamh ar an sgéal iad go</span>
<lb n="56"/><span>gcuiridh rómpa gan a ngreim féin a sgaoileadh</span>
<lb n="57"/><span>de'n Ghaedhilg.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>I n-áiteachaibh eile a bhfuil eolas agam ortha -</span>
<lb n="60"/><span>áiteacha a mbítear ag teagasg thríd an Ghaedhilg</span>
<lb n="61"/><span>chomh maith leis an mBéarla sna sgoileannaibh,</span>
<lb n="62"/><span>bíonn cuid de na haithreachaibh agus na máith-</span>
<lb n="63"/><span>reachaibh ag casaoid agus ag fágháil locht ar an</span>
<lb n="64"/><span>oideachas sin.  "Ara nach bhfuil a sáith Ghaedhilge</span>
<lb n="65"/><span>ag na páisdibh bochta?" adeirid.  "Béarla atá</span>
<lb n="66"/><span>uatha".</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Ní mar sin do mhuinntir an Spidéil, bail ó</span>
<lb n="69"/><span>Dhia ortha!  Tá siad-san bródamhail as an</span>
<lb n="70"/><span>oideachas Gaedhilge atá d'á fhágháil ag a gclainn.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>Thugamar cuairt ar theacht Choisdealbha agus ar</span>
<lb n="73"/><span>theach Fhlannchadha agus ar go leor eile.  Cuireadh</span>
<lb n="74"/><span>na múrtha fáilte romhainn i ngach áit.  Bhí an-</span>
<lb n="75"/><span>tseanchus amach a's amach againn fá na daoinibh</span>
<lb n="76"/><span>a pósadh, nó a cailleadh, nó a chuaidh go Meiriocá</span>
<lb n="77"/><span>- mó bhrón! - ó bhíomar annseo anuraidh.  Chuir-</span>
<lb n="78"/><span>eadar ceisd i ndiaidh ceisde orainn.  An fíor</span>
<lb n="79"/><span>go bhfuil an tAthair Tomás ag tigheacht a baile</span>
<lb n="80"/><span>chugainn?  An fíor go bhfuair an tAthair Brian</span>
<lb n="81"/><span>gradam ó'n Easbog?  Gur pósadh Caitlín gheal-</span>
<lb n="82"/><span>ghaireach Ní Chasarlaigh?  Go bhfuil Maighréad</span>
<lb n="83"/><span>Ní Mhonacháin le pósadh?  Agus mar sin de.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Chualamar sgéal an fhir phinsin.  "Ceolán</span>
<lb n="86"/><span>a bhí ann.  Cneamhaire!"  Agus gan focal</span>
<lb n="87"/><span>Gaedhilge i n-a phluic.  Dheamhan é, muis' - acht</span>
<lb n="88"/><span>é ag magadh fúinne nuair nach raibh Béarla</span>
<lb n="89"/><span>againn.  Bhí an-bród ar chách nuair cuireadh ar</span>
<lb n="90"/><span>ais go Sasanaibh é.  An Gaedhilgeoir atá againn</span>
<lb n="91"/><span>anois?  Mh'anam nach eadh.  Sasanach eile atá</span>
<lb n="92"/><span>ann.  Acht tá sé seo lághach go leor leis na</span>
<lb n="93"/><span>daoinibh.  Agus deirtear go mbadh mhaith leis</span>
<lb n="94"/><span>Gaedhilg bheith aige."  Gáire an tSasanaigh</span>
<lb n="95"/><span>is docha.  B'fhearr do'n Ghaedhilg an fear eile</span>
<lb n="96"/><span>bheith ann.  Acht idir fir pheinsin agus mná</span>
<lb n="97"/><span>cócaireachta nó beanachais tighe agus dochtúirí</span>
<lb n="98"/><span>agus eile gan Gaedhilge tá an sgéal dona</span>
<lb n="99"/><span>go leor - tá sin.  Acht tá na daoine féin ag</span>
<lb n="100"/><span>éirghe tuirseach díobhtha, agus is mór an gar é sin.</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Sul ar thugamar an bóthar a bhaile orainn féin</span>
<lb n="103"/><span>Dia Máirt shocruigheamar chuile shórt fá'n</span>
<lb n="104"/><span>dreas camóguidheachta atá le bheith againn ag an</span>
<lb n="105"/><span>gColáisde.  Tá cumann maith Camóguidheachta</span>
<lb n="106"/><span>ar bun i mbaile mór na Gaillimhe, agus</span>
<lb n="107"/><span>tá cailíní an Chunainn sin le dhul ag féachaint</span>
<lb n="108"/><span>cailíní an Choláisde ar pháirc an bhuailte an</span>
<lb n="109"/><span>dara Domhnach nó an treas Domhnach de'n</span>
<lb n="110"/><span>Lughnas.  Bíonn ádhbhar fuirne maithe i gcómh-</span>
<lb n="111"/><span>naidhe ag na cailínibh a thagas chuig an gColáisde</span>
<lb n="112"/><span>agus tá súil agam go gcuirfidh siad iad féin</span>
<lb n="113"/><span>fá réir i gcomhair oibre an Domhnaigh úd.  Tá</span>
<lb n="114"/><span>na buachaillí ag cainnt ar dhreas peile a imirt</span>
<lb n="115"/><span>an lá céadna agus is cosamhail go mbéidh an-lá</span>
<lb n="116"/><span>againn.  Acht níl ann acht ceann amháin de na</span>
<lb n="117"/><span>laethibh móra bheás againn ag an Spidéal, le</span>
<lb n="118"/><span>congnamh Dé.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Caitlín Nic Ghabhann</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Spidéal Thiar (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Spidéal Thiar (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
