Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaí an tSaoghail.  An Bille Anois.</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1912_05_11_01</note>
                         <note type="L">01</note>
                         <note type="B">1912</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1912_05_11_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Cúrsaí an tSaoghail.  An Bille Anois.</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1912</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaí an tSaoghail.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>An Bille Anois.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Ó sgríobhas chugat cheana thárla cuid mhaith</span>
<lb n="6"/><span>rud fá dtaoibh de'n Bhille úd.  'San chéad áit</span>
<lb n="7"/><span>clódh-bhualadh agus craobhsgaoladh an Bille</span>
<lb n="8"/><span>féin líne ar líne agus focal ar fhocal agus is</span>
<lb n="9"/><span>fusa agus is so-thuigsinte a bhrigh ná ó'n</span>
<lb n="10"/><span>mhíniughadh thug Príomh-reachtaire Shasana roimhe-</span>
<lb n="11"/><span>ré air.  San darna háit cuireadh an Bille</span>
<lb n="12"/><span>ós comhair mórdháil de na daoinibh is</span>
<lb n="13"/><span>úghdarásaighe 'sa tír le n-a dtuairim do</span>
<lb n="14"/><span>thabhairt air.  San tríomhadh áit rinneadh tagairt</span>
<lb n="15"/><span>do'n Bhille ag a lán daoine ins na páipéaraibh</span>
<lb n="16"/><span>agus ar na hárdánaibh.  Is dóigh liom go dtuig-</span>
<lb n="17"/><span>imíd go léir níos fearr anois goidé'n seort</span>
<lb n="18"/><span>riaghaltais atá ceapaighthe ag Seaghán dúinn</span>
<lb n="19"/><span>fá'n am seo.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Agus má's amhlaidh go dtuigimíd níos fearr</span>
<lb n="22"/><span>é, an fearr linne é, nó an fearr dúinn é.  I</span>
<lb n="23"/><span>gcorr-áit ann seo agus annsiúd taitneann</span>
<lb n="24"/><span>an Bille níos fearr liom na do thaitin an</span>
<lb n="25"/><span>chéad-tuairisg liom.  Tá seirbhísí éigin cosamhail</span>
<lb n="26"/><span>leis na Sean-phinsíní agus Acht an Árachais</span>
<lb n="27"/><span>a mheas mé nach mbeadh baint ag Parlamaid</span>
<lb n="28"/><span>na nGaedheal leobhtha agus 'tchím anois go</span>
<lb n="29"/><span>mbéidh, má's mian leis an Pharlamaid é.  Tá</span>
<lb n="30"/><span>sin maith go leor acht is iomdha rud cosgtha</span>
<lb n="31"/><span>ar Ghaedhealaibh go fóill, agus béidh go deo</span>
<lb n="32"/><span>má's féidir le Seaghán é.  Agus ní thigim ar</span>
<lb n="33"/><span>chor ar bith leis na leithsgéalaibh atáthar dhá</span>
<lb n="34"/><span>dhéanamh ar son na locht atá 'sa Bhille.  Deirtear</span>
<lb n="35"/><span>nach gabhadh dhúinn imnidhe bheith orainn fá go</span>
<lb n="36"/><span>mbéidh smacht ag feis Shasana orainn i gcomh-</span>
<lb n="37"/><span>nuidhe óir nach gcuirfear an chumhacht sin i</span>
<lb n="38"/><span>bhfeidhm i n-ar gcoinne.  Goidé mar tá fhios ag</span>
<lb n="39"/><span>aonduine?  An amhlaidh a bhí muintir Shasana</span>
<lb n="40"/><span>comh macánta sin linn 'san am atá caithte nó</span>
<lb n="41"/><span>an amhlaidh atá athrughadh comh mór sin ortha-san</span>
<lb n="42"/><span>nó orainne go mbéidhmid ar aon sgéal amháin</span>
<lb n="43"/><span>ó seo amach?  Agus má chuireann feis Shasana</span>
<lb n="44"/><span>a dlighthe féin nó a tuairim fein i bhfeidhm i</span>
<lb n="45"/><span>n-ar gcoinne cá bhfuil ar n-arm cosainte go</span>
<lb n="46"/><span>bhféadfamaoid an cás a phléidhe.  Deirtear go</span>
<lb n="47"/><span>dearbhtha gur cuma linn fá arm cosainte nó</span>
<lb n="48"/><span>fá loingeas nó fá thráchtáil eadar-náisiúnta,</span>
<lb n="49"/><span>nó fá cheisteannaibh móra mar seo; gur cuma</span>
<lb n="50"/><span>linn agus gur cuma dhúinn.  Ní dóigh liom gur</span>
<lb n="51"/><span>fíor é.  Níl cineadh ar domhan gur chuma leobhtha</span>
<lb n="52"/><span>na neidhthe seo.  Is suarach an tsaoirse bhí riamh</span>
<lb n="53"/><span>ag aon chineadh nach raibh slighe a gcosainte aca</span>
<lb n="54"/><span>féin.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Ghlac an chomhdháil mhór leis an Bhille d'aon</span>
<lb n="57"/><span>ghuth agus nach gcuireann sin athrughadh ar an</span>
<lb n="58"/><span>sgéal?  Bhí cúig míle fear ar an chomhdháil sin</span>
<lb n="59"/><span>agus mar dubhras cheana bhí siad ar na daoinibh</span>
<lb n="60"/><span>is úghdarásaighe sa' tír agus nár ceart go</span>
<lb n="61"/><span>mbíodh gach duine 'na thost agus glacadh leis</span>
<lb n="62"/><span>an Bhille 'na dhéidh sin?  Ní shaoilim go gceang-</span>
<lb n="63"/><span>lann an glacadh sin duine ar bith a mheasas</span>
<lb n="64"/><span>gur saor-chineadh Gaedhil.  Glacadh leis an</span>
<lb n="65"/><span>Bhille agus do réir mo thuairme bhí an ceart</span>
<lb n="66"/><span>ag an chomhdhail glacadh leis; agus go mbudh</span>
<lb n="67"/><span>ceart do mhuintir na hÉireann glacadh leis.</span>
<lb n="68"/><span>Ní ionnann sin agus a rádh go bhfuil an Bille</span>
<lb n="69"/><span>seo gan locht nó nach féidir a fheabhsughadh.  Acht</span>
<lb n="70"/><span>chá raibh an ceart ag na taoiseachaibh do mhol do'n</span>
<lb n="71"/><span>chomhdháil glacadh leis an Bhille mar shásamh agus</span>
<lb n="72"/><span>cúitiughadh iomlán do mhuntir na nÉireann.</span>
<lb n="73"/><span>Dá mbeadh an Bille seo 'na Acht i mbárach</span>
<lb n="74"/><span>agus gach uile rud i gceart faoi ní dhéanfadh</span>
<lb n="75"/><span>sé acht cúige d'Impíreacht Mhóir na Breataine</span>
<lb n="76"/><span>d'Éirinn agus chár thuigeas ariamh go dtí anois</span>
<lb n="77"/><span>féin gurbh é sin an rud do theasduigh ó</span>
<lb n="78"/><span>Ghaedhealaibh.  Agus dubhairt Seaghán Diolúin</span>
<lb n="79"/><span>ag labhairt dó i n-áit éigin thar éis na comhdhála</span>
<lb n="80"/><span>nach mbeadh sé cneasta ag Gaedhealaibh cuir i</span>
<lb n="81"/><span>gcás go gcuirtear an Bille seo i bhféidhm gabhail</span>
<lb n="82"/><span>taobh thiar dé agus tuilleadh saoirse d'iarraidh.</span>
<lb n="83"/><span>Dá mb'fhíor dó sin b'fhearr do Ghaedhealaibh gan</span>
<lb n="84"/><span>glacadh leis an Bhille ar chor ar bith acht ní</span>
<lb n="85"/><span>mheasaim gur fíor dó.  Nuair snaidhmfidh</span>
<lb n="86"/><span>Gaedhil caradas le Sasanaibh le n-a saor-thoil</span>
<lb n="87"/><span>féin agus gan d'fhiachaibh ortha an tsnaidhm do</span>
<lb n="88"/><span>cheangal béidh siad díleas dá ngealladh agus</span>
<lb n="89"/><span>dá ngeall.  Acht nuair tá siad faoi chuibhreach</span>
<lb n="90"/><span>agus faoi ghlas ní hé sin an t-am no an tráth</span>
<lb n="91"/><span>le hiarraidh ortha buan-cheangal caradais do</span>
<lb n="92"/><span>chur ortha féin.  Sgaoileadh Seaghan a ghréim</span>
<lb n="93"/><span>dínn ar dtús; tugadh sé cead dúinn ar ndlighthe</span>
<lb n="94"/><span>féin do dhéanamh gan smacht ag a fheis féin</span>
<lb n="95"/><span>orainn; tógadh sé a lámha as ar bpócaibh agus</span>
<lb n="96"/><span>leigeadh sé dúinn ar gcuid airgid féin tho</span>
<lb n="97"/><span>láimhseáil agus do chaitheadh i n-ar ndóigh féin;</span>
<lb n="98"/><span>leigead sé dúinn airm do lámhsáil agus do</span>
<lb n="99"/><span>chleachtadh; druideadh sé amach uainn agus</span>
<lb n="100"/><span>leigeadh sé dúinn ar n-anáil do tharraingt go</span>
<lb n="101"/><span>nádúrdha; agus ann sin iarradh sé cáirdeas</span>
<lb n="102"/><span>agus caradradh agus bheirfimid freagar</span>
<lb n="103"/><span>macánta dó.  Acht anois — tá sé i bhfad ró-</span>
<lb n="104"/><span>luath le trácht ar a leithéid.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Acht deirtear liom nach bhfuil aon mhaith dúinn</span>
<lb n="107"/><span>bheith a cainnt ar na rudaibh seo, mar nach</span>
<lb n="108"/><span>dtiubhradh Seaghán dúinn iad a choidhche ná go</span>
<lb n="109"/><span>bráthach.  B'fhéidir go bhfuil an ceart san méid</span>
<lb n="110"/><span>sin agus b'fhéidir nach bhfuil.  Fiche bliadhain</span>
<lb n="111"/><span>ó shoin chá dtiubhradh Seaghán an Bille seo féin</span>
<lb n="112"/><span>dúinn.  Deich mbliadhna fichead ó shoin bhí mé</span>
<lb n="113"/><span>féin i Sasanaibh agus ní raibh Sasanach sa deich</span>
<lb n="114"/><span>míle aca bhéaradh luach snige tobaca de shaoirse</span>
<lb n="115"/><span>d'Éirinn.  D'athruigheadar go mór ó shoin agus</span>
<lb n="116"/><span>ní cuimhneach liom gur mar gheall ar stríocadh</span>
<lb n="117"/><span>Gaedheal d'athrughadar acht mar gheall ar</span>
<lb n="118"/><span>fhearamhlacht agus ar neamhthuilleamacht.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Ar chuma ar bith ní saoirse Gaedheal an Bille</span>
<lb n="121"/><span>seo.  Acht is fiú glacadh leis mar bheagán de'n</span>
<lb n="122"/><span>tsaoirse.  Cuirimís feabhas ar an Bhille má's</span>
<lb n="123"/><span>féidir é; agus cuirimís leis nuair is féidir</span>
<lb n="124"/><span>é; agus rachamaois taobh thiar dé nuair is</span>
<lb n="125"/><span>féidir é.</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>Cú Uladh.</span>
<lb n="128"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaí an tSaoghail. An Bille Anois.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaí an tSaoghail. An Bille Anois.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
