Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tiúscal na mBeach</title><author><name type="main">Cáit Ní Dhonnchadha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1911_10_28_01</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1911</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1911_10_28_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cáit Ní Dhonnchadha</author><title>Tiúscal na mBeach</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1911</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tiúscal na mBeach.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>“Obair na mbeach</span>
<lb n="4"/><span>Intleacht na mban</span>
<lb n="5"/><span>Teacht is imtheacht na taoide,”</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Trí nidhthe do theip ar Horastatle a thuisgint.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Ní mór damh-sa mo leath-sgéal a ghabháil dom,</span>
<lb n="10"/><span>léightheóirí ar a shon gur dheineas an bheach a</span>
<lb n="11"/><span>tharrac chugam mar adhbhar cainte.  'Sé cúis go</span>
<lb n="12"/><span>ndeinim, de bhárr a fheabhas a oireann an</span>
<lb n="13"/><span>tiúscal áirithe seo don Ghaedhealtacht.  Oireann</span>
<lb n="14"/><span>sé do mhuintir na gceanntar sin toisc</span>
<lb n="15"/><span>a laighead airgid a chosnuigheann sé agus a </span>
<lb n="16"/><span>shaoradaidhe a thagann le duine roinnt airgid </span>
<lb n="17"/><span>a dhéanamh thar a gcionn.</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>Admhuightear ins gach aon bhall fé láthair</span>
<lb n="20"/><span>a ghábhtaraidhe tá gnóthaí tiúscail éigint i</span>
<lb n="21"/><span>n-easnamh ar lucht comhnuidhthe na Gaedhealtachta.</span>
<lb n="22"/><span>Ins na ceanntaraibh iargúlda sin mar a bhfuil </span>
<lb n="23"/><span>an Ghaedhilg na beathaidh ní féidir muilinn mhóra</span>
<lb n="24"/><span>do thógaint, mar na hoireann na baill sin dóibh.</span>
<lb n="25"/><span>Tá a bhfurmhór díobh ró-chian ós na margaidh</span>
<lb n="26"/><span>móra.  'Sé budh mhian liom suidheamh gnothaí</span>
<lb n="27"/><span>tiúsail a leagadh amach do gach ceanntar fé </span>
<lb n="28"/><span>leith mar a n-oireann dá réir. D'fhóirfeadh</span>
<lb n="29"/><span>na beacha go mór ar mhnaoi an tighe.  Bheadh</span>
<lb n="30"/><span>an mhil fé leith aici le haghaidh chouighthe an tighe.</span>
<lb n="31"/><span>Ní móide gur féidir buadhachaint ar an mil</span>
<lb n="32"/><span>Ghaedhealaigh.  Tá árd-ghlaodhach uirthi thar sáile</span>
<lb n="33"/><span>fiú ar fuaid na hEórpa féin.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>Taobh amuigh de'n tairbhthe a gheibhtear ar na</span>
<lb n="36"/><span>beachaidh, gaibhtear leo mar caitheamh aimsire.</span>
<lb n="37"/><span>Ceacht thar ceachtaibh dhúinne 'seadh módh-shaoghail</span>
<lb n="38"/><span>is saothar na mbeach do thabhairt fé ndeara.</span>
<lb n="39"/><span>Ní'l aon nidh ar an gCoróinn Ríoghdha is feárr</span>
<lb n="40"/><span>a d'fhéadfadh sinn a mhúineadh i gcúrsaibh</span>
<lb n="41"/><span>saoghail ná iad.  Ó thúis deire a mbeathadh bíonn</span>
<lb n="42"/><span>siad ag saothar.  Ainmhidhe beag fuirtheach 'seadh</span>
<lb n="43"/><span>an bheach.  Ainmhidhe ciúin macánta acht ná cuirfí</span>
<lb n="44"/><span>fearg uirthi.  I dtráth na soininne bíonn sí</span>
<lb n="45"/><span>ag saothar go dithcheallach le haghaidh an dubh-</span>
<lb n="46"/><span>luachair.  I dtosach an tsamhraidh tráth mbíonn</span>
<lb n="47"/><span>ré ba mbláth istigh againn saothruigheann sí </span>
<lb n="48"/><span>i gcomhgar don bhaile, acht le teacht an fhoghmhair</span>
<lb n="49"/><span>bíonn a cuaird ar na sléibhtibh agus um eadtartha</span>
<lb n="50"/><span>cídhtear ag casadh í agus í ualaighthe go trom le</span>
<lb n="51"/><span>mil bhreágh úir chraoraigh.  Bíonn aithne aici</span>
<lb n="52"/><span>ar a maighistir seachas éinne eile, agus do b'olc</span>
<lb n="53"/><span>léi an dochar ba lugha a dh'imtheacht air.  Ní </span>
<lb n="54"/><span>féidir í mheas gan dlúth-mhachnamh ar mhíor-</span>
<lb n="55"/><span>bhiultaibh Dé do theacht i gcuimhne dhuit. </span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>An té gur mian leis saithe beach d'fhághail is</span>
<lb n="58"/><span>gnáth leis é dhéanamh ar theacht na Samhna.  Má</span>
<lb n="59"/><span>tá sé i n-ainbhfios ar a cúrsaibh curieadh sé</span>
<lb n="60"/><span>sgéal ar éinne dá chomharsannaibh go bhfuil a</span>
<lb n="61"/><span>n-eolas aige.  Níor mhiste dho eolas a chur ar</span>
<lb n="62"/><span>leabhar n-a bhfuil trácht bunuadhasach fuinte</span>
<lb n="63"/><span>ar shaoghal na mbeach.  Ní mholaim do, ámh,</span>
<lb n="64"/><span>leanamhaint do chomharlaibh na leabhar.  As an</span>
<lb n="65"/><span>dtathaighe a gheibhtear an fhoghlaim.  Tá a lán</span>
<lb n="66"/><span>mhór de thuairiscí dá shaghas i leabharthaibh</span>
<lb n="67"/><span>d'fhoilsigh an Department, acht is mó go mór</span>
<lb n="68"/><span>a gheibhtear dá eolas san Irish Homestead.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Truagh liom gan tuairisc na mbeach dá fhaghail</span>
<lb n="71"/><span>i nGaedhilg i dtreo is go dtiocfadh le na daoine</span>
<lb n="72"/><span>atá i dtaobh leis an dteangain sin amháin aithne</span>
<lb n="73"/><span>cheart a chur ortha. Ní déarfainn ná go mbéadh</span>
<lb n="74"/><span>adhbhar leabhair mhaith ann.  Tá aithne agam</span>
<lb n="75"/><span>ar dhuine sa Ghaedhealtacht a d'fhéadfadh leabhar</span>
<lb n="76"/><span>dá shaghas a fhoillsiughadh dhúinn.  Ní hé amháin</span>
<lb n="77"/><span>go bhfuil an Ghaedhilg aige acht tá uachtar</span>
<lb n="78"/><span>eolais ar shaoghal na mbeach aige.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>Tá dhá shaghas cruiceóg ann le haghaidh na</span>
<lb n="81"/><span>mbeach: Cruigeóg tuighe, an seana-ghléas díon</span>
<lb n="82"/><span>do cheapadh na gcóir; agus an chruiceóg adhmuid</span>
<lb n="83"/><span>do tháinig chun baile chugainn le déadhnaighe.</span>
<lb n="84"/><span>Níor mhiste an dá shaghas a thriail.  Níor mhór</span>
<lb n="85"/><span>dóibh a bheith ar scáth ó'n ngaoith adtuaidh agus</span>
<lb n="86"/><span>a bheith cosanta i dtreó nár bhaoghal dóibh an</span>
<lb n="87"/><span>fhearthainn ná doineann an gheimhridh.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>Cáit Ní Dhonnchadha.</span>
<lb n="90"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tiúscal na mBeach

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tiúscal na mBeach

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
