Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Aiseirghe</title><author><name type="main">Éamonn Ó Donnchadha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1911_04_15_07</note>
                         <note type="L">07</note>
                         <note type="B">1911</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1911_04_15_07</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Éamonn Ó Donnchadha</author><title>Aiseirghe</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1911</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Aiseirghe.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tá tráthanna áirighthe i saoghal an duine agus</span>
<lb n="4"/><span>is maith leis bheith ag maireachtain.  Uaireannta</span>
<lb n="5"/><span>eile dhó, agus badh leath-chuma leis ciaca as nó</span>
<lb n="6"/><span>ann bheadh sé.  Sealad fé leith don dubh agus</span>
<lb n="7"/><span>don gheal dá fhiosrughadh: sidé bun agus bárr</span>
<lb n="8"/><span>agus leath-imeall an tsaoghail a chaitheann gach</span>
<lb n="9"/><span>duine againn.  Ní móide gur taise dhamh-sa</span>
<lb n="10"/><span>an t-áthas agus a atharrach im' bhreith idir dhá linn.</span>
<lb n="11"/><span>Acht, a bhuidhe le Dia, an croidhe a bheith gá thógant</span>
<lb n="12"/><span>ionnam fé láthair.  Tá breacadh an tsonais ar</span>
<lb n="13"/><span>an nGaedhilg agus ar an nGaedheal.  Is maith</span>
<lb n="14"/><span>liom an breacadh sain a d'fhecsint.  Cuireann</span>
<lb n="15"/><span>sé áthas orm, agus ní féidir liom gan mo chás</span>
<lb n="16"/><span>a chur i n-umhal.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Ó gach áird tá an deagh-sgéal le fagháil i</span>
<lb n="19"/><span>dtaobh na Gaedhilge.  Annso agus annsúd tá</span>
<lb n="20"/><span>an laige ag imtheacht uirthi, agus is dóigh le n-a</span>
<lb n="21"/><span>namhaid gurab í laige an bháis atá dá breith.</span>
<lb n="22"/><span>Tá daoine ann leis, a dh'áiteochadh ort go bhfuil</span>
<lb n="23"/><span>an Ghaedhilg ag dul i n-éag i n-aghaidh an lae,</span>
<lb n="24"/><span>agus gur gairid ná cloisfar focal di dá labhairt</span>
<lb n="25"/><span>i dteaghlachaibh na tíre.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Acht an meath bhí ag dul do'n Ghaedhilg agus</span>
<lb n="28"/><span>do bhí dá breith chun báis, tá cosg curtha leis.  An</span>
<lb n="29"/><span>táir agus an t-ainbhios do thug ar an Ghaedheal</span>
<lb n="30"/><span>a theanga dhúthchais do leogaint uaidh, gan fiú</span>
<lb n="31"/><span>a caoineadh a dhéanamh, tá snáithín aithreachais</span>
<lb n="32"/><span>imthighthe go croidhe ann dá dheasgaibh agus tá an</span>
<lb n="33"/><span>Gaedhilg anois ag lonnughadh go seasgair sa</span>
<lb n="34"/><span>bhaile dhúthachais do ceapadh di, agus an dream</span>
<lb n="35"/><span>is uaisle agus is léigheanta dá lucht labhartha</span>
<lb n="36"/><span>ag tabhairt a bhfuil 'en tsaoghal aca chun a slán-</span>
<lb n="37"/><span>uighthe agus ag fógairt go bagarthach ar aicme</span>
<lb n="38"/><span>an Ghalldachais go bhfuiltar chuca agus gur</span>
<lb n="39"/><span>gearr go ndéanfar a sguabadh as an dtír</span>
<lb n="40"/><span>maran áil leo iompáil anall ar bhealach na</span>
<lb n="41"/><span>Gaedhealtachta.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Tá aiseirighe ag dul do'n tír seo i ngach slighe,</span>
<lb n="44"/><span>agus is maith liom a rádh gur aiseirghe le feabhas</span>
<lb n="45"/><span>atá ag imtheacht uirthi. Gach lá dá ghabhann</span>
<lb n="46"/><span>thoirsti, agus gach cor dá chuireann sí di, is</span>
<lb n="47"/><span>é a leas a thagann chuici dá bhárr.  Minic don</span>
<lb n="48"/><span>Ghaedheal ar atharrach tuairime le 'n-a bhráthair;</span>
<lb n="49"/><span>minic dó i bhfonn chun troda agus easaontais;</span>
<lb n="50"/><span>minic an namhaid ag leamh-gháire fé'n luaith-</span>
<lb n="51"/><span>intinn seo a dh'imrigheann a aimhleas agus a</span>
<lb n="52"/><span>chaitheann an tír bhocht níosa dhoimhne i n-adhgán</span>
<lb n="53"/><span>na haindeise.</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>Acht an bóthar is sia slighe ar treo na haindeise,</span>
<lb n="56"/><span>bíonn lúb ann.  An túisge tháinig tuigsint</span>
<lb n="57"/><span>le cóir chun an Gaedhil do chonnaic sé toradh a</span>
<lb n="58"/><span>dhíthchéille.  Do chimil sé a shúile; do bhain sé</span>
<lb n="59"/><span>na fachaillíní dhíobh agus d'fhéach sé n-a thimcheall.</span>
<lb n="60"/><span>Do thug sé fé ndeara an cló mílítheach a bhí ar a</span>
<lb n="61"/><span>thír de dheascaibh an choidrimh a dhein sé leis an</span>
<lb n="62"/><span>iasacht.  Do bheartuigh sé i n-aigne an iasacht</span>
<lb n="63"/><span>so do sheachaint agus iarracht do thabhairt ar</span>
<lb n="64"/><span>seasamh ar a bhonnaibh féin.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Tugaim fé ndeara gur de réir mar atá an</span>
<lb n="67"/><span>Gaedheal ag iarraidh bheith 'n-a Gaedheal atá an</span>
<lb n="68"/><span>rath ag dul dó.  Tá teanga a shinsear, agus</span>
<lb n="69"/><span>nósanna agus sean-shaoghal a shinsear ag filleadh</span>
<lb n="70"/><span>air do réir a dhílse agus a dhéine atá an iarracht</span>
<lb n="71"/><span>dá dhéanamh aige chun siubhal i gcosaibh a shinsear.</span>
<lb n="72"/><span>Tá an rath agus an séan ag filleadh ar an dtír</span>
<lb n="73"/><span>le teacht na haimsire.  Aoinne a dhéanfadh</span>
<lb n="74"/><span>cuaird na tíre indiu, agus chuirfeadh an</span>
<lb n="75"/><span>tslacht agus an treo atá uirthi i gcóimhmheas</span>
<lb n="76"/><span>leis an aindeis a bhí uirthi le linn í bheith fé</span>
<lb n="77"/><span>chuing na hiasachta ní féidir dó bheith i n-amhras</span>
<lb n="78"/><span>i dtaobh na Gaedhilge ná i dtaobh an Ghaedhil.</span>
<lb n="79"/><span>Do b'í an Ghaedhilg ba bhun leis an saothar mór</span>
<lb n="80"/><span>gnótha so do rug an tír.  Tháinig an saothar</span>
<lb n="81"/><span>díreach ar thóir na Gaedhilge.  Tá an dá cheann</span>
<lb n="82"/><span>ar siubhal ar chabhair a chéile indiu ag tabhairt</span>
<lb n="83"/><span>beathadh agus sláinte do Cháit Ní Dhuibhir.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Gach duine i bpobal na Gaedhilge a dh'fhanann</span>
<lb n="86"/><span>i bhfeidhil na Gaedhilge amháin, an tráth dh'imthigheann</span>
<lb n="87"/><span>an fhaillighe ar chúrsaibh na tíre i gcoitchianta,</span>
<lb n="88"/><span>ní féidir dó a rádh go bhfuil a dhual dá chóimh-</span>
<lb n="89"/><span>líonadh aige.  Tá de dhualgas áirighthe ar lucht</span>
<lb n="90"/><span>na Gaedhilge páirt do ghabháil i ngach ghluaiseacht</span>
<lb n="91"/><span>dá deintar chun leasa na tíre, agus tá d'fhiachaibh</span>
<lb n="92"/><span>ortha iarracht do thabhairt ar gach gluaiseacht do</span>
<lb n="93"/><span>riaradh ar sgáth na Gaedhilge.  Go dtí go mbeidh</span>
<lb n="94"/><span>saoghal na tíre seo tógtha ar theangaain na</span>
<lb n="95"/><span>Gaedhilge agus ag braith uirthi mar thaca, ní</span>
<lb n="96"/><span>féidir dúinn a rádh go bhfuilimid slán ó'n iasacht</span>
<lb n="97"/><span>nó go bhfuil breacadh lae na Gaedhilge istigh</span>
<lb n="98"/><span>againn.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Éamonn Ó Donnchadha.</span>
<lb n="101"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Aiseirghe

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Aiseirghe

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
