Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Ó'n Domhan Thiar - Bás Grover Cleveland</title><author><name type="main">Pádraig Ó hÉigearta</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1908_07_18_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1908</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1908_07_18_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Pádraig Ó hÉigearta</author><title>Ó'n Domhan Thiar - Bás Grover Cleveland</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1908</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Ó'n Domhan Thiar.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>BÁS GROVER CLEVELAND.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Fuair an fear mór-cháille seo bás an tseacht-</span>
<lb n="6"/><span>mhain seo agus is iomdha duine go bhfuil brón</span>
<lb n="7"/><span>air 'n-a thaobh mar gur mór é meas na ndaoine</span>
<lb n="8"/><span>air.  Toghadh mar Uachdarán é 'sa mbliadhain</span>
<lb n="9"/><span>1884 fé scáth na nDemocrats — nó ba chóra</span>
<lb n="10"/><span>dham a radh, go bhfuair na Democrats ceannas</span>
<lb n="11"/><span>fé n-a scáth-san — buadhadh air ceithre bliadhna</span>
<lb n="12"/><span>n-a dhiaidh sin acht do fuair sé an chraobh arís i</span>
<lb n="13"/><span>gcionn cheithre bliadhan eile.  Sé bhí i gceannas</span>
<lb n="14"/><span>nuair chuir Sasana isteach ar thír na Vennezuela</span>
<lb n="15"/><span>acht má bhí is air ba mhaith an díol, mar gur</span>
<lb n="16"/><span>chuir sé cos i dtalamh go dána in aghaidh chumhain-</span>
<lb n="17"/><span>gais “Seághain” agus do fruagair cath dá</span>
<lb n="18"/><span>raghadh Seághan níos sia.  Diompuigh a líth i</span>
<lb n="19"/><span>gcírín “Seaghain” agus samhlaigheadh dó gur</span>
<lb n="20"/><span>“bhfearr rith maith ná droch-sheasamh.”</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>TAGAIRT NA SASANACH.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Deir páipéir Shasanna ag tagairt dá bhás “gur</span>
<lb n="25"/><span>dhóbair dó an thír do chur ag comhrac agus muna</span>
<lb n="26"/><span>mbeadh stuaim agus géarchúis agus foidne</span>
<lb n="27"/><span>fear stáit Shasanna an uair úd, go mbeadh</span>
<lb n="28"/><span>sé 'n-a chogadh dearg.”  Maith an leath-sgeal</span>
<lb n="29"/><span>san ar chorp eagla.  Bíodh sé n-a stuaim ná</span>
<lb n="30"/><span>ná bíodh, níor chuaidh “Seághan” níos sia gan</span>
<lb n="31"/><span>é chur fé mholadh beirte, rud nár cheap a dhéanamh</span>
<lb n="32"/><span>ar dtúis.  Rud eile a rinne seasamh Chleveland,</span>
<lb n="33"/><span>thóg na tíortha láidre eile a súile de bheag-</span>
<lb n="34"/><span>dhúthchaidhibh an deiscirt.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Mór an truagh gan thíortha neartmhara anns</span>
<lb n="37"/><span>gach mór-roinnt de thalamh na cruinne, do</span>
<lb n="38"/><span>dheanfadh ceart agus do chosnochadh lag-chinnirí</span>
<lb n="39"/><span>na roinne sin ar chumhangthas na hachtranach.</span>
<lb n="40"/><span>Dá mbeadh san amhlaidh, ní bheadh riaghal na stát</span>
<lb n="41"/><span>féin dá chur ar na Pilipíníbh 'dá n-aindheoin.  Go</span>
<lb n="42"/><span>mbeidh an sgéal mar sin ní miste do's na</span>
<lb n="43"/><span>lag-chinniríbh iad féin do chosaint mar do ceapadh</span>
<lb n="44"/><span>dóibh ag Rí na Cruinne.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>AIMSIR NA SAOIRE.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Tá an tsaoire againn anois agus tá cead</span>
<lb n="49"/><span>a gcos ag scoláiríbh na scól ag lucht siopaí</span>
<lb n="50"/><span>agus ag a lán eile, tá dhá mhí ag na páisdíbh</span>
<lb n="51"/><span>scoile agus deirtear gur mórán truagh an</span>
<lb n="52"/><span>méid sin aimsire do chathamh díomhaoin.  Ar</span>
<lb n="53"/><span>an ádbhar sain iartar ar na buachaillíbh is mó</span>
<lb n="54"/><span>teacht go tigh na scoile gach lá, agus tá fear</span>
<lb n="55"/><span>múinte ceard annsan a mhúinfeas dóibh cionas</span>
<lb n="56"/><span>úrlisí d'oibriughadh.  Cuirtear iad ag déanamh</span>
<lb n="57"/><span>rudaí beaga tairbheacha d'oirfidh do'n mbaile.</span>
<lb n="58"/><span>Níl annso acht spórt do'n bhuachaill.  Tá a</span>
<lb n="59"/><span>rian ar an obair a dheanas sé; is deas áiseamhail</span>
<lb n="60"/><span>na hearraidhe iad go minic.  Arís má's í a</span>
<lb n="61"/><span>mheon leanamhaint d'éan cheard aca nuair</span>
<lb n="62"/><span>eirgheochaidh sé in-aois, béidh príomh riaghallacha</span>
<lb n="63"/><span>na chéirde foglamhtha aige agus ní bheidh a</span>
<lb n="64"/><span>foghlaim ro-dhian air.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>SAOIRE GAN SOCHAR.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Tá saoire ag fir oibre na dúthchaidhe leis acht</span>
<lb n="69"/><span>saoire gan sochar is eadh í.  Ní maith aon nidh</span>
<lb n="70"/><span>theidheann tar fóir agus tá saoire lucht na</span>
<lb n="71"/><span>hoibre tar fóir dá ríríbh.  Shaoileamar go</span>
<lb n="72"/><span>mbeadh deireadh le rae an diomhaointis nuair</span>
<lb n="73"/><span>ainmneofaidhe adhbhar an uachtaráin.  Ní</span>
<lb n="74"/><span>hamhlaidh atá amhthach, acht ag dul in olcas atá</span>
<lb n="75"/><span>an sgéal.  Tá mór chuid des na monarclainn ag</span>
<lb n="76"/><span>stad de obair go ceann sgathaimh airighthe</span>
<lb n="77"/><span>aimsire.  Ní gearánta dhúinn má thosnaighid</span>
<lb n="78"/><span>annsan.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>SOS AR AN IMIRCE.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Tá cuid de's na daoine gur bé a ngno</span>
<lb n="83"/><span>infhiuchadh do dhéanamh ar na daoinibh atá ag</span>
<lb n="84"/><span>teacht annso ag gearán i dtaoibh a laighead aca</span>
<lb n="85"/><span>ag teacht agus deirid go mbeidh glaodhach mór</span>
<lb n="86"/><span>orra agus gan iad le fághail nuair thosnóchaidh</span>
<lb n="87"/><span>an obair; ná cuireadh san ceist ar bith ar an</span>
<lb n="88"/><span>imircidhe.  Tá breith aige ar theacht nuair a</span>
<lb n="89"/><span>bheidh an obair ar siubhal.  Is fearr an tuarasdal</span>
<lb n="90"/><span>do gheobhaidh se an uair sin ná dá mbeadh sé féin</span>
<lb n="91"/><span>agus na daoine atá as obair againn fein ag</span>
<lb n="92"/><span>baint na gcos d'á chéile ag iarraidh oibre.  Tá</span>
<lb n="93"/><span>mílte ag imtheacht leo abhaile do'n Éadail, do'n</span>
<lb n="94"/><span>Pholainn agus go pé tír is duthchas dóib agus</span>
<lb n="95"/><span>ní dóigh liom go mbeidh aon deabhadh thar nais</span>
<lb n="96"/><span>ar chuid aca mar go bhfuil ciall ceannaighthe go</span>
<lb n="97"/><span>daor aca.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>GLÉAS SCOLAIREACHTA.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Tá se ceapaighthe ag Sean-ord na nÉireannach</span>
<lb n="102"/><span>gleas scoláireachta do cóiriughadh do'n ollsgoil</span>
<lb n="103"/><span>i Washington.  Béidh sé air ag gach iarratóir</span>
<lb n="104"/><span>eolas dó bheith aige ar an nGaedhilg agus leana-</span>
<lb n="105"/><span>mhaint di san ollsgoil chomh maith; béidh an</span>
<lb n="106"/><span>cheist da pleidh ag an gCoimhthionóil i mbliadhna.</span>
<lb n="107"/><span>Nach ait an sgéal gurb é an cumann so an t-aon</span>
<lb n="108"/><span>aicme sa duthchaigh a chuireann spéis i bhfíor-</span>
<lb n="109"/><span>sgoláireacht na nGaedheal?  Daoine atá ag</span>
<lb n="110"/><span>fuirseadh leis an saoghal ag iarraidh a mbeatha</span>
<lb n="111"/><span>do sholáthar is eadh breis agus leath an chumainn</span>
<lb n="112"/><span>sin, agus féach gur bhreagh an bronntanas uatha</span>
<lb n="113"/><span>leath chead míle dollar no aon míle déag púnt</span>
<lb n="114"/><span>ar son na teangan ba dhual dóibh agus anois</span>
<lb n="115"/><span>nuair a chídh gur beag an tadhbhacht í san</span>
<lb n="116"/><span>ollsgoil mar atáid ag cóiriughadh gleas eile</span>
<lb n="117"/><span>chun brígh agus slacht do chur ar a foghlaim.</span>
<lb n="118"/><span>Cá bhfuil Carnegie na nÉireannach go</span>
<lb n="119"/><span>gcloisimíd an trácht orra go minic?  Cá</span>
<lb n="120"/><span>bhfuil an meas ba chóir dóibh a bheith aca ar cháil</span>
<lb n="121"/><span>agus ar chlú a sinnsear?  Táid ag bailiughadh</span>
<lb n="122"/><span>dá sparáin féin agus ag cothughad clainne ná</span>
<lb n="123"/><span>fuil d'eolas aca ar Éirinn acht mar atá aca</span>
<lb n="124"/><span>ar an bplainéad Márs.  Tá paipéir 'n-a</span>
<lb n="125"/><span>dteangain féin ag gach cineadh sa tír seo acht</span>
<lb n="126"/><span>ó cheann ceann dí níl páipéar Gaedhilge.  O!</span>
<lb n="127"/><span>sí, sí, a cháirde.  Sid í “Eire mhór” de réir</span>
<lb n="128"/><span>na gaoithe.  Cúis gáire chughainn mar an-chúis</span>
<lb n="129"/><span>náire dhúinne.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>Pádraig Ó hÉigearta.</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>Springfield, Mass.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Ó'n Domhan Thiar - Bás Grover Cleveland

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Ó'n Domhan Thiar - Bás Grover Cleveland

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
