Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tír Chonaill</title><author><name type="main">Rosanach</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1906_08_11_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1906</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1906_08_11_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Rosanach</author><title>Tír Chonaill</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1906</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tír Chonaill</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Is iomdha sin Gaedheal ann a bhfuil</span>
<lb n="4"/><span>dúil aige cuairt a thabhairt ar shean-</span>
<lb n="5"/><span>Tír Chonaill.  Badh chóir gur mhó go</span>
<lb n="6"/><span>mór a dhúil ó thárla go bhfosglóchar</span>
<lb n="7"/><span>Coláiste Uladh i gCloich Chionn Fhaoiligh</span>
<lb n="8"/><span>i mbliadhna.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Is beag an t-eolas badh chóir do</span>
<lb n="11"/><span>léightheoiríbh an CHLAIDHIMH bheith aca ar</span>
<lb n="12"/><span>an tír seo na nDálach.  Ní go hannamh</span>
<lb n="13"/><span>a chualas cuid aca ag rádh gur mhaith</span>
<lb n="14"/><span>leobhtha dá bhféadfadh siad tamall,</span>
<lb n="15"/><span>dá laighead, a chaitheamh fríd ghleann-</span>
<lb n="16"/><span>taibh fiadhaine agus ar shléibhtibh maiseacha</span>
<lb n="17"/><span>Thíre Conaill.</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>Is é atá ag cur buaidheartha orm</span>
<lb n="20"/><span>de'n uair seo, nach bhfuil ionnam cur</span>
<lb n="21"/><span>síos duit, a léightheoir dhílis, ar</span>
<lb n="22"/><span>sheanchus, ar mhaise ná ar aoibhneas na</span>
<lb n="23"/><span>tíre údaigh.  Acht badh mhaith liom</span>
<lb n="24"/><span>beagán a rádh ar dhóigh go mbeadh a</span>
<lb n="25"/><span>fhios agat caide an seort áite í.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Ar tús cuirim síos nach ionann Tír</span>
<lb n="28"/><span>Chonaill agus Dún na nGall ar chor ar</span>
<lb n="29"/><span>bith.  Dún na nGall atá ag Gallaibh</span>
<lb n="30"/><span>mar ainm ar an dúthaigh seo Chonaill</span>
<lb n="31"/><span>Ghulbain agus ar bheagán eile le n-a chois.</span>
<lb n="32"/><span>Is mó mar sin, Dún na nGall 'ná Tír</span>
<lb n="33"/><span>Chonaill.  Amharc ar léarsgáil na</span>
<lb n="34"/><span>hÉireann, agus 'tchífidh tú Loch Suilighe agus</span>
<lb n="35"/><span>Loch Feabhail sa tuaisceart.  Is beag</span>
<lb n="36"/><span>atá eatortha.  Anois, dá ndéanfá</span>
<lb n="37"/><span>claidhe anuas díreach eadar an dá loch</span>
<lb n="38"/><span>bheadh Tír Chonaill ar an taobh thiar</span>
<lb n="39"/><span>dhíot agus Tír Éanda nó Inis Eoghain ar</span>
<lb n="40"/><span>an taobh thoir dhíot.  'Tchífir anois cá</span>
<lb n="41"/><span>bhfuil an áit seo a bhfuil mé ag trácht</span>
<lb n="42"/><span>uirthi.  Ba mhór le rádh í nuair bhí an</span>
<lb n="43"/><span>Gaedheal aige fhéin.  Ba mhinic a</span>
<lb n="44"/><span>ruagadh Danair bhradacha aisti.  Cé</span>
<lb n="45"/><span>nár chualaidh trácht ar Ghearóid</span>
<lb n="46"/><span>Ó Domhnaill agus mar chuir sé an teicheadh</span>
<lb n="47"/><span>ar an arm mhilltineach údaigh na nGall</span>
<lb n="48"/><span>ar mhalaidhibh Chuain tSuilighe?  Cionn-</span>
<lb n="49"/><span>eochar cuimhne air an fhad is bhéas an</span>
<lb n="50"/><span>cuan annsin.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Is maith is cuimhne liom lá, tá cúpla</span>
<lb n="53"/><span>bliadhain ó shoin, a raibh mé i nDoire</span>
<lb n="54"/><span>Choluim Chille, agus bhí agam le gabhail go</span>
<lb n="55"/><span>Leitir Ceanainn.  Bhí sean-rothar</span>
<lb n="56"/><span>agam agus rinne mé amach gurbh' fhearr</span>
<lb n="57"/><span>damh a ghbhail ar an rothar 'ná ar an</span>
<lb n="58"/><span>traen.  Mar sin de fá thuairim leath-</span>
<lb n="59"/><span>uair i ndiaidh a naoi thug mé léim ar</span>
<lb n="60"/><span>an traen-rothar agus ar shiubhal liom.  Lá</span>
<lb n="61"/><span>te samhraidh a bhí ann, agus bhíodh a fhios</span>
<lb n="62"/><span>agat go rabh allus go leor ag tuitim</span>
<lb n="63"/><span>díom sul a rabhas míle amach as an</span>
<lb n="64"/><span>bhaile.  Bhí tart orm fosta, acht</span>
<lb n="65"/><span>casadh tobar ar thaobh an bhealaigh mhóir</span>
<lb n="66"/><span>dhamh agus bhain mé deoch bhreagh as.  Bhí</span>
<lb n="67"/><span>gaoth láidir in m'aghaidh ó d'fhágas</span>
<lb n="68"/><span>Doire go rabhas i Leitir Ceanainn.</span>
<lb n="69"/><span>Connaiceas damh fosta go rabh an</span>
<lb n="70"/><span>cnoc in m'éadán.  Ar dhóigh ar bith ba</span>
<lb n="71"/><span>bheag an tsuim a chuir mé sa tír a bhí</span>
<lb n="72"/><span>thart fá dtaoibh díom.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Thugas cuairt ar Thobar an Dúin.</span>
<lb n="75"/><span>Cá bhfuil duine i dTír Chonaill indiu</span>
<lb n="76"/><span>nach rabh ag Tobar an Dúin?  Is iomdha</span>
<lb n="77"/><span>duine tháinig ann bacach breoidhte a</span>
<lb n="78"/><span>d'imthigh slán folláin.  Is minic a</span>
<lb n="79"/><span>chualas iad ag trácht ar a rabh de</span>
<lb n="80"/><span>chroisíníbh le feiceáil ann.  Thiocfadh</span>
<lb n="81"/><span>daoine ann nach mbeadh ábalta cos a</span>
<lb n="82"/><span>chur fútha a chuirfeadh a ndóchas i nDia,</span>
<lb n="83"/><span>i gColm Cille agus i n-uisge Thobair an</span>
<lb n="84"/><span>Dúin agus bhaineadh siad an baile</span>
<lb n="85"/><span>amach slán agus lúth na gcnámh aca.  Ba</span>
<lb n="86"/><span>mhór na miorbhailte do rinneadh ann.</span>
<lb n="87"/><span>Agus an áit a bhfuil an Tobar, déarfá</span>
<lb n="88"/><span>gur neamh-shuimeamhail ar fad amach é.</span>
<lb n="89"/><span>Níl le feiceáil ann acht carraigeacha</span>
<lb n="90"/><span>loma, agus b'fhéidir corr-ghas fraoich</span>
<lb n="91"/><span>annso is annsúd.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>Ní fada uaidh an áit ar rugadh</span>
<lb n="94"/><span>Colm Cille.  Ó, nach minic thug sé</span>
<lb n="95"/><span>cuairt ar an tobar so!  Bhí a chroidhe</span>
<lb n="96"/><span>ag réabadh i n-a chliabh agus é ar oileán</span>
<lb n="97"/><span>mara i bhfad uaidh.  Cá bhfuightheá</span>
<lb n="98"/><span>Conallach nach mbeadh ar an dóigh</span>
<lb n="99"/><span>chéadna?</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Ó, a Charraig an Dúin, cha dtig liom</span>
<lb n="102"/><span>glanadh thart gan taoisigh Thíre Conaill</span>
<lb n="103"/><span>d'fheiceáil ar do mhullach agus na Clanna</span>
<lb n="104"/><span>thart ortha.  A Aoidh Ruaidh, ba mhór</span>
<lb n="105"/><span>an gleo bhí annso an lá údaigh a chuir</span>
<lb n="106"/><span>an t-airchinneach Ó Firghil an choróin</span>
<lb n="107"/><span>ar do chionn ríoghdha!  Réab an mac-</span>
<lb n="108"/><span>alla na sléibhte fá mhílte dhó.  Ba</span>
<lb n="109"/><span>mhór iad Clanna Dálaigh asat, agus ba</span>
<lb n="110"/><span>ort b'aire é.  A Aoidh Ruaidh Uí</span>
<lb n="111"/><span>Dhomhnaill, ba tusa nár chlaon ariamh</span>
<lb n="112"/><span>do Ghallaibh.  Ba tusa bhí go dúr leo,</span>
<lb n="113"/><span>agus go caomh cneasta le do mhuinntir</span>
<lb n="114"/><span>féin.  Ó, faraor go dteachaidh tú</span>
<lb n="115"/><span>ariamh ar bórd luinge uainn!  Nuair</span>
<lb n="116"/><span>a tháinig an sgéal go rabh tú marbh san</span>
<lb n="117"/><span>Spáinn, chaill Clanna Gaedheal a</span>
<lb n="118"/><span>misneach.  Acht, gheobhaidh an Gaedheal</span>
<lb n="119"/><span>a bhéarfas cuairt ar do dhúthaigh</span>
<lb n="120"/><span>misneach go fóil uait.  Spreagfaidh</span>
<lb n="121"/><span>tú 'un oibre ar son na tíre boichte</span>
<lb n="122"/><span>cráidhte seo é.  Labhairfidh tú an</span>
<lb n="123"/><span>teanga bhlasta bhí dá labhairt le do</span>
<lb n="124"/><span>linn ag aosta agus ag óg.  Buidheachas</span>
<lb n="125"/><span>do Dhia nár chaill Tír Chonaill an</span>
<lb n="126"/><span>teanga Gheadhilge ariamh.  Tá sí ag</span>
<lb n="127"/><span>na sean-daoinibh comh blasta 's bhí sí i</span>
<lb n="128"/><span>n-aimsir Aoidh Ruaidh.  Acht, faraor!</span>
<lb n="129"/><span>cha dtig liom a rádh go bhfuil sí mar</span>
<lb n="130"/><span>sin ag an aos óg.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>Acht, nach mithid damh bogadh liom</span>
<lb n="133"/><span>siar giota eile?  Casfar Cill Mhic</span>
<lb n="134"/><span>nÉanáin orainn, an áit ar tógadh agus</span>
<lb n="135"/><span>ar hoileadh Colm Cille.  Ní hiongan-</span>
<lb n="136"/><span>tas dá mbeadh an áit seo beannuighthe</span>
<lb n="137"/><span>is a rádh gurab ann do chaith Colm</span>
<lb n="138"/><span>Cille tús a shaoghail.</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>Tiománaimís linn siar fríd Chloich</span>
<lb n="141"/><span>Chionn Fhaoiligh.  Nach deas an tír í?  Nach</span>
<lb n="142"/><span>breágh folláin an áit í do mhacaibh</span>
<lb n="143"/><span>léighinn?  Ní fada an fhairrge uait.</span>
<lb n="144"/><span>Badh bhreagh an rud cuairt a thabhairt</span>
<lb n="145"/><span>ar Oileán Thoraighe.  Tá go leor</span>
<lb n="146"/><span>daoine ann nach rachadh anonn i mbád</span>
<lb n="147"/><span>bheag go dtí é, ar ór ná ar airgead.</span>
<lb n="148"/><span>I dtaca liom fhéin do 'tchítear damh</span>
<lb n="149"/><span>gur dheas a bheith ag gabhail trasna</span>
<lb n="150"/><span>Bhéal Thoraighe lá ciúin foghmhair.  Níl</span>
<lb n="151"/><span>sé acht aon nó dó-dhéag de mhíltibh</span>
<lb n="152"/><span>amach ó'n tír mhóir.  Níorbh' fhada le</span>
<lb n="153"/><span>Bríghdeoig an tSléibhe Béal Thoraighe</span>
<lb n="154"/><span>nuair bhí inghean Bhaloir druidte suas</span>
<lb n="155"/><span>aige sa tor ar an Oileán.  Bíodh</span>
<lb n="156"/><span>eagla ort ghabhail trasna 'un Oileáin</span>
<lb n="157"/><span>nó ná bíodh, b'fhiú duit cuairt a</span>
<lb n="158"/><span>thabhairt air.  Nár thóg Colm Cille</span>
<lb n="159"/><span>seacht n-eaglaisí ann?  Is beannuighthe</span>
<lb n="160"/><span>ar fad amach an t-oileán é.  Ní fios</span>
<lb n="161"/><span>go rabh aicíd na bpréataí ann ariamh.</span>
<lb n="162"/><span>Ní mhaireann luchóga ar an oileán.</span>
<lb n="163"/><span>B'aoibhinn bheith air lá bréagh samhraidh</span>
<lb n="164"/><span>nó foghmhair.  Acht níor mhaith liom</span>
<lb n="165"/><span>bheith air lá stoirmeamhail doineannta</span>
<lb n="166"/><span>i meadhon-gheimhridh.  Mar sin féin ba</span>
<lb n="167"/><span>dheacair le fear as Toraigh é 'fhágáil.</span>
<lb n="168"/><span>Agus cé bheadh i n-a dhiaidh air?</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>Ní fada Gaoth Dobhair ó Chloich Chionn</span>
<lb n="171"/><span>Fhaoiligh.  Is beag duine nach gcualaidh</span>
<lb n="172"/><span>trácht ar Ghaoth Dobhair.  Ba chuid de</span>
<lb n="173"/><span>dhúthaigh Mhic Suibhne na dTuagh é.</span>
<lb n="174"/><span>Caithfidh sé gur chaith Aodh Ruadh Ó</span>
<lb n="175"/><span>Domhnaill tamall dá shaoghal faoi seo.</span>
<lb n="176"/><span>Tá locha deasa le feiceáil ann.  Seadh,</span>
<lb n="177"/><span>agus deirtear gur faoi seo atá an loch is</span>
<lb n="178"/><span>doimhne ar domhan.  Féadfaidhe sin a</span>
<lb n="179"/><span>bheith fíor agus féadfaidhe gan a bheith.</span>
<lb n="180"/><span>Amharc ar an Eargal.  Nach breagh</span>
<lb n="181"/><span>árd an cnoc é?  Tá loch ar a mhullach.</span>
<lb n="182"/><span>Gheobhthá amharc breagh ar an tír thart</span>
<lb n="183"/><span>fá dtaoibh díot dá mbeitheá ar a</span>
<lb n="184"/><span>mhullach lá nach mbeadh ceo air.  Acht</span>
<lb n="185"/><span>is annamh sin lá nach mbíonn ceo air.</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>Tá sé comh maith againn na Rosa a</span>
<lb n="188"/><span>bhaint amach.  Gheobhair carraigeacha</span>
<lb n="189"/><span>loma go leor annso.  Tá oileáin</span>
<lb n="190"/><span>beaga go fairsing ann fosta.  Is ann</span>
<lb n="191"/><span>atá Árainn Mhór.  Ba chomhgarach</span>
<lb n="192"/><span>d'Árainn Mhóir a chuir Napper Tandi</span>
<lb n="193"/><span>i dtír an bhliadhain údaigh tháinig sé ó'n</span>
<lb n="194"/><span>Fhrainnc.  Is iomdha sin athrughadh a</span>
<lb n="195"/><span>tháinig ar an tsaoghal ó'n am sin fhéin.</span>
<lb n="196"/><span>Agus an t-athrughadh is measa linn an</span>
<lb n="197"/><span>Ghaedhilg ag fágháil bháis gach lá.  I</span>
<lb n="198"/><span>n-áit nach bhfuil ann acht go gcluinfeá</span>
<lb n="199"/><span>focal Gaedhilge anois, níl ann acht go</span>
<lb n="200"/><span>gcluinfeá focal Béarla an lá údaigh</span>
<lb n="201"/><span>a chuir Napper Tandi i dtír ann.  Dá</span>
<lb n="202"/><span>mbeadh Gaedhilg ag Napper Tandi an</span>
<lb n="203"/><span>lá sin a bhuail sé tír na hÉireann ar</span>
<lb n="204"/><span>chladach Inis Mhic a' Duirn bheadh ath-</span>
<lb n="205"/><span>rughadh sgéil againn thaire mar tá.</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>Thug sé iarraidh muinntir na háite a</span>
<lb n="208"/><span>bhroslughadh 'un buille a bhualadh ar son</span>
<lb n="209"/><span>a dtíre.  Níor éirigh leis.  Ba i</span>
<lb n="210"/><span>dteangaidh choimhighthigh thug sé iarraidh</span>
<lb n="211"/><span>seo a' dhéanamh.  Dá mbeadh an Ghaedhilg</span>
<lb n="212"/><span>aige ní bheadh moill air.  Acht tá sé</span>
<lb n="213"/><span>chomh maith againn é 'fhágáil annsin.</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Siar chois na fairrge bhí ár dtriall</span>
<lb n="216"/><span>ó d'fhág sinn Leitir Ceanainn.  Dá</span>
<lb n="217"/><span>mbadh luighe gréine bheadh ann bhéarfá</span>
<lb n="218"/><span>fá deara báid go leor sa bháighe, báid</span>
<lb n="219"/><span>a bheadh ag iasgaireacht bradán, nó</span>
<lb n="220"/><span>sgadán, nó b'fhéidir gur ag iasgair-</span>
<lb n="221"/><span>eacht gliomach a bheadh siad.  'Tchífeá</span>
<lb n="222"/><span>cuid aca faoi sheol, agus cuid eile aca</span>
<lb n="223"/><span>ag cur eangach, nó ag iomramh.  Is</span>
<lb n="224"/><span>fada amach 'un na fairrge a théid siad</span>
<lb n="225"/><span>sa tsamhradh nuair bhíonn iasgaireacht</span>
<lb n="226"/><span>na mbradán ar siubhal.  Acht fanann</span>
<lb n="227"/><span>siad cois baile fá dheireadh foghmhair agus</span>
<lb n="228"/><span>sa gheimhreadh.  Is contabhairteach an</span>
<lb n="229"/><span>rud a bheith ar bhárr fairrge lá geimhridh</span>
<lb n="230"/><span>agus an ghaoth ó thuaidh.  Ní fhóirfeadh sé</span>
<lb n="231"/><span>dhuit bheith i bhfad amach lá fá Nodlaig</span>
<lb n="232"/><span>nuair d'athróchadh an ghaoth.  Ná bíodh</span>
<lb n="233"/><span>ceist ort nach b'é an fear ba chríonna</span>
<lb n="234"/><span>d'fhanfadh cois cuain.</span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>Tá Oileán Uaighe 'sna Rosaibh.  Nach</span>
<lb n="237"/><span>ádhamhail gur chuimhnigh mé air?  Tá</span>
<lb n="238"/><span>sean-fhocal ag Gaedhealaibh Uladh: “An</span>
<lb n="239"/><span>treas lá de ghaoith tuaidh béidh bealach</span>
<lb n="240"/><span>mór go hUaigh.”  Agus ní bréag é.</span>
<lb n="241"/><span>Dá mbeadh an ghaoth ó thuaidh ar feadh</span>
<lb n="242"/><span>trí lá, níorbh' eagal dhuit nach bhfuightheá</span>
<lb n="243"/><span>ghabhail go hUaigh ar an treas lá.  Acht</span>
<lb n="244"/><span>chan é an sean-fhocal ba chionntaighe le</span>
<lb n="245"/><span>hOileán Uaighe a thabhairt 'mo chionn.</span>
<lb n="246"/><span>Ó, ní raibh a shaothar air.  Acht seo é.</span>
<lb n="247"/><span>Fá thuairim trí mhíle taobh amuigh de'n</span>
<lb n="248"/><span>Oileán tá trí carraigeacha ann.  Agus</span>
<lb n="249"/><span>tá ainm na gcarraigeacha sin ag óg agus</span>
<lb n="250"/><span>ag aosta 'sna Rosaibh — b'fhéidir nach</span>
<lb n="251"/><span>rachainn ró-fhada dá n-abrochainn i</span>
<lb n="252"/><span>dTír Chonaill.</span></p>
<lb n="253"/>
<lb n="254"/><p><span>Tá eagla orm, a léightheoir, nach</span>
<lb n="255"/><span>bhfuil an sgéal atá ag na daoinibh</span>
<lb n="256"/><span>annsúd fá dtaoibh na dtrí gcarraig-</span>
<lb n="257"/><span>eac so i gceart agam.  Acht nach</span>
<lb n="258"/><span>mithid damh a n-ainm a thabhairt duit</span>
<lb n="259"/><span>“Na Stags” atá ortha.</span></p>
<lb n="260"/>
<lb n="261"/><p><span>Triúr deirbhshreach a bhí ann agus cibé</span>
<lb n="262"/><span>tubaiste bhain daobhtha rinneadh trí</span>
<lb n="263"/><span>carraigeacha daobhtha, amuigh annsúd.</span>
<lb n="264"/><span>An lá is ciúine tháinig ariamh badh</span>
<lb n="265"/><span>dheacair dhuit ghabhail amach ar chionn</span>
<lb n="266"/><span>aca, bíonn an fhairrge comh garbh sin</span>
<lb n="267"/><span>fá dtaoibh daobhtha.  Deirtear, uair</span>
<lb n="268"/><span>'sna seacht mbliadhnaibh, go dtabhair-</span>
<lb n="269"/><span>eann siad iarraidh ar Thoraigh a chur le</span>
<lb n="270"/><span>teinidh nó a bháthadh.  Má thig leo an</span>
<lb n="271"/><span>t-oileán a bhaint amach gan a'n dhuine</span>
<lb n="272"/><span>á bhfeiceáil tá leo, acht má fheictear</span>
<lb n="273"/><span>iad tá ortha pilleadh go cionn seacht</span>
<lb n="274"/><span>mbliadhna eile.</span></p>
<lb n="275"/>
<lb n="276"/><p><span>'Tchítear damh nach ceart agus nach cóir</span>
<lb n="277"/><span>ó thárla go bhfuil mé ar amharc na</span>
<lb n="278"/><span>“dTonna Ceanann” gan an bheag nó</span>
<lb n="279"/><span>an mhór a rádh fa dtaoibh daobhtha.</span>
<lb n="280"/><span>Fá thuairim leath-bhealaigh eadar na</span>
<lb n="281"/><span>Stags agus Toraigh atá na Tonna so.</span>
<lb n="282"/><span>An lá is ciúine tháinig ariamh bhéarfá</span>
<lb n="283"/><span>fa deara iad ag briseadh i n-a gcubhar</span>
<lb n="284"/><span>gheal i bhfad amach 'un na fairrge.</span></p>
<lb n="285"/>
<lb n="286"/><p><span>Nach hiongantach sin?</span>
<lb n="287"/><span>Agus, mar dubhairt mé thuas,</span>
<lb n="288"/><span>go bhfeicthear an cubhar ortha an lá is</span>
<lb n="289"/><span>ciúine dár shéid gaoth as aer, bíodh sé</span>
<lb n="290"/><span>i n-a bhárrlámh nó i n-a lag trágha!</span>
<lb n="291"/><span>Acht nach mithid dhuit a leightheoir, bheith</span>
<lb n="292"/><span>corrtha díom?</span>
<lb n="293"/></p>
</div>
<pb n="06"/>
<div><lb n="294"/><p><span>Tá súil agam nach dtóigfear orm</span>
<lb n="295"/><span>é má d'fhan mé ró-fhada 'sna Rosaibh.</span>
<lb n="296"/><span>Is beag duine ann nach maith leis níos</span>
<lb n="297"/><span>mó ama a chaitheadh san áit ar rugadh</span>
<lb n="298"/><span>agus ar tógadh é 'ná i n-áit eile, is cuma</span>
<lb n="299"/><span>liom dá bhreághthacht.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>Tá eagla orm gur beag a thig liom</span>
<lb n="302"/><span>a rádh fá'n Mhachaire, na Gleannta,</span>
<lb n="303"/><span>Gleann Chuilm Cille nó ó sin go</span>
<lb n="304"/><span>mbeidh tú istigh ar na Ceallaibh</span>
<lb n="305"/><span>Beaga.  B'fhéidir go bhfuighim faill</span>
<lb n="306"/><span>am éighinteacht cuairt a thabhairt ar na</span>
<lb n="307"/><span>háiteachaibh seo.  Má thugaim, le cuid-</span>
<lb n="308"/><span>eadh Dé, cuirfear síos dhaoibh ar áiln-</span>
<lb n="309"/><span>eacht na taoibhe thiar-dtuaidh de Thír-</span>
<lb n="310"/><span>Chonaill.</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>A Thír Chonaill, cá huair a gheobhair</span>
<lb n="313"/><span>an chliú bhí ort i n-allód ar ais?  Má</span>
<lb n="314"/><span>leigeann tú de'n Gheadhilg bás 'fhágháil</span>
<lb n="315"/><span>ní chluinfear iomrádh ort taobh amuigh</span>
<lb n="316"/><span>de'n oileán so.  Is minic ghní do</span>
<lb n="317"/><span>chlann mórtas mar gheall ar gurab ar</span>
<lb n="318"/><span>do sléibhtibh garbha agus in do ghleann-</span>
<lb n="319"/><span>taibh glasa agus ar do mhághaibh réidhe</span>
<lb n="320"/><span>tógadh laochra agus fir a rinne mórán ar</span>
<lb n="321"/><span>son a dtíre, agus nár chlaon ariamh i</span>
<lb n="322"/><span>n-aimsir gliadh.  Amharc ar Cholm</span>
<lb n="323"/><span>Cille, ar Lughaidh Ó Cléirigh, ar Mhícheál</span>
<lb n="324"/><span>Ó Cléirigh, agus ar an Easbog Ó</span>
<lb n="325"/><span>Gallchobhair.  Féach ar a dtearn siad-</span>
<lb n="326"/><span>san ar son a dteangadh.  Féach ar a</span>
<lb n="327"/><span>rabh de laochraibh láidre agus d'fhearaibh</span>
<lb n="328"/><span>calma cródha do shíolruigh ó Chonall</span>
<lb n="329"/><span>Gulbain ar do shléibhtibh árda.</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>Le críoch a chur leis seo iarraim ar</span>
<lb n="332"/><span>Chlainn Chonaill spreagadh a ghlacadh agus</span>
<lb n="333"/><span>cuideadh a thabhairt 'un Gaedhealtachta</span>
<lb n="334"/><span>a leathnughadh ó chionn ceann na tíre.</span>
<lb n="335"/><span>Béidh Coláiste Ghaedhilge i n-a measg</span>
<lb n="336"/><span>i mbliadhna.  Tabhradh siad lámh cuididh</span>
<lb n="337"/><span>di.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>Rosanach</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
