Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Eoghainín na nÉan</title><author><name type="main">Colm Ó Conaire</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1906_06_16_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1906</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1906_06_16_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Colm Ó Conaire</author><title>Eoghainín na nÉan</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1906</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Eoghainín na nÉan.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>“Teanna uait isteach, a pheata.  Tá</span>
<lb n="6"/><span>sé in' am codlata.”</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>“Ní fhéadaim corruighe go fóill</span>
<lb n="9"/><span>beag, a mháithrín.  Tá mé ag fanacht</span>
<lb n="10"/><span>leis na fáinleogaibh.”</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>“Cé leo a mhaicín?” ars' an</span>
<lb n="13"/><span>mháthair agus iongnadh uirthi.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>“Leis na fáinleogaibh.  Tá mé</span>
<lb n="16"/><span>'ceapadh go mbéidh siad annso anocht.”</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Bhí Eoghainín i n-áirde ar an gcarr-</span>
<lb n="19"/><span>aig mhóir do bhí láimh le binn an tighe,</span>
<lb n="20"/><span>é socruighthe go deas ar a mullach</span>
<lb n="21"/><span>caonaigh agus cúl bán a chinn le bun na</span>
<lb n="22"/><span>fuinnseoige.  Bhí a cheann crochta aige,</span>
<lb n="23"/><span>é ag breathnughadh uaidh ó dheas, agus</span>
<lb n="24"/><span>taithneamh na gréine go soillseach ar</span>
<lb n="25"/><span>a ghruaig.  D'fhéach a mháthair suas air.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>“Agus cé as a bhfuil siad ag</span>
<lb n="28"/><span>teacht, a leanbbh?”</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>“Ó'n Domhan Theas — ó'n áit i n-a</span>
<lb n="31"/><span>mbíonn sé i n-a shamhradh i gcomhnaidhe.</span>
<lb n="32"/><span>Tá mé ag fanacht leo le seachtmhain.”</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>“Acht cá bhfios duit gur anocht</span>
<lb n="35"/><span>thiocfas siad?”</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>“Níl a fhios agam acht mé 'ghá cheapadh.</span>
<lb n="38"/><span>Badh mhithid dóibh bheith annso aon lá</span>
<lb n="39"/><span>feasta.  Is cuimhneach liom gur comh-</span>
<lb n="40"/><span>throm an lae indiu go díreach aníos</span>
<lb n="41"/><span>ó'n tobar nuair chuala mé a gceil-</span>
<lb n="42"/><span>eabhar binn meidhreach mar bheidís ag</span>
<lb n="43"/><span>rádh: ‘Támuid chugat arís, a Eoghainín!</span>
<lb n="44"/><span>Sgéala chugat ó'n Domhan Theas!’</span>
<lb n="45"/><span>Annsin d'eiteall ceann aca tharm —</span>
<lb n="46"/><span>chuimil a sgiathán dom' leacain.”</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Ní gábhadh a rádh gur chuir an chainnt</span>
<lb n="49"/><span>seo an-iongnadh ar Nóra.  Níor labh-</span>
<lb n="50"/><span>air Eoghainín mar sin léi riamh roimhe.</span>
<lb n="51"/><span>B'fheasach di gur chuir sé an-shuim ins</span>
<lb n="52"/><span>an éanlaith agus gur iomdha uair chaitheadh</span>
<lb n="53"/><span>sé ins an gcoill nó cois trágha “ag</span>
<lb n="54"/><span>cainnt leo” mar deireadh sé.  Acht</span>
<lb n="55"/><span>níor thuig sí cé an fáth a mbeadh fonn</span>
<lb n="56"/><span>chomh mór sin air na fáinleoga fheic-</span>
<lb n="57"/><span>eál chuige arís: agus bhí rud éigin neamh-</span>
<lb n="58"/><span>ghnáthach ins an méid adubhairt sé, agus</span>
<lb n="59"/><span>go deimhin i n-a fhéachaint agus i n-a ghlór</span>
<lb n="60"/><span>chomh maith, do chuir mí-shuaimhneas</span>
<lb n="61"/><span>uirthi.  “Dár ndóigh, is aisteach an</span>
<lb n="62"/><span>chainnt ó pháiste í,” ar sise i n-a hin-</span>
<lb n="63"/><span>tinn féin.  Níor labhair sí faic ós árd</span>
<lb n="64"/><span>acht í ag éisteacht le gach focal dá</span>
<lb n="65"/><span>dtáinig amach as a bhéal.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>“Tá mé an-uaigneach ó d'fhág siad</span>
<lb n="68"/><span>mé san bhfóghmhar,” ars' an gasúr</span>
<lb n="69"/><span>beag arís, mar badh leis féin bheadh sé</span>
<lb n="70"/><span>ag labhairt.  “Bíonn an oiread sin aca</span>
<lb n="71"/><span>le rádh liom.  Ní hionann iad agus an</span>
<lb n="72"/><span>chéirseach nó an bhuidheog* a chaitheann</span>
<lb n="73"/><span>bunáite a saoghail cois an chlaidhe san</span>
<lb n="74"/><span>ngarrdha.  Bíonn sgéalta iongantacha</span>
<lb n="75"/><span>le n-aithris aca i dtaoibh na gcríoch n-im-</span>
<lb n="76"/><span>chian san Domhan Theas i n-a mbíonn</span>
<lb n="77"/><span>sé i n-a shamhradh, i gcomhnaidhe, agus i</span>
<lb n="78"/><span>dtaoibh na bhfairrgí bhfiadháin i n-a</span>
<lb n="79"/><span>mbáithtear na luingis, agus i dtaoibh na</span>
<lb n="80"/><span>gcathrach n-aol-gheal i n-a gcomhnuigh-</span>
<lb n="81"/><span>eann na ríghthe.  Is fada fada an</span>
<lb n="82"/><span>bealach é ó'n Domhan Theas go dtí an</span>
<lb n="83"/><span>tír seo: feiceann siad gach aon rud</span>
<lb n="84"/><span>ar an aistear dhóibh agus ní dhéanann siad</span>
<lb n="85"/><span>dearmad ar thada.  Is fada liom</span>
<lb n="86"/><span>uaim iad.”</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>*Gealbhan buidhe, yellow hammer.</span>
<lb n="89"/></p>
</div>
<pb n="05"/>
<div><lb n="90"/><p><span>“Tar isteach, a ghrádh ghil, agus téidh a</span>
<lb n="91"/><span>chodladh.  Is baoghalach go bhfuaróchaidh</span>
<lb n="92"/><span>tú.”</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>“Gabhfaidh mé isteach ar ball beag,</span>
<lb n="95"/><span>a mháithrín.  Níor mhaith liom iad a</span>
<lb n="96"/><span>theacht agus gan mé annso le fáilte a</span>
<lb n="97"/><span>chur rómpa.  Bheadh iongnadh ortha.”</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Chonnaic an mháthair nach raibh aon</span>
<lb n="100"/><span>mhaith a bheith leis.  Chuaidh sí isteach go</span>
<lb n="101"/><span>buaidheartha.  Ghlan sí an bord agus na</span>
<lb n="102"/><span>cathaoireacha.  Nígh sí na sgálaí agus na</span>
<lb n="103"/><span>miasa.  Rug sí ar an sguaibh agus sguab</span>
<lb n="104"/><span>sí an t-urlár.  Sgól sí an tulán agus na</span>
<lb n="105"/><span>corcáin.  Dheasuigh sí an lampa agus chroch</span>
<lb n="106"/><span>ar an mballa é.  Chuir sí tuilleadh móna</span>
<lb n="107"/><span>ar an teinidh.  Rinne sí céad rud eile</span>
<lb n="108"/><span>nár ghábhadh dhi.  Annsin shuidh sí os</span>
<lb n="109"/><span>comhair na teineadh ag smaoineadh di</span>
<lb n="110"/><span>féin.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Tháinig píobaire na gríosaighe amach</span>
<lb n="113"/><span>agus bhuail suas a phort croidheamhail.</span>
<lb n="114"/><span>D'fhan an mháthair cois teallaigh ag</span>
<lb n="115"/><span>smaoineadh.  D'fhan an gasúr beag</span>
<lb n="116"/><span>ar a shuideachán aerach ag faire.</span>
<lb n="117"/><span>Tháinig na ba a bhaile ó'n mbuaile.</span>
<lb n="118"/><span>Ghlaoidh an chearc chuici ar a héiníníbh.</span>
<lb n="119"/><span>Chuaidh an smólach agus an dreoilín agus</span>
<lb n="120"/><span>mion-daoine eile na coille do chod-</span>
<lb n="121"/><span>ladh.  Coisgeadh de dhordán na gcuil-</span>
<lb n="122"/><span>eog agus de mheidhligh na n-uan.  D'ísligh</span>
<lb n="123"/><span>an ghrian go mall go raibh sí i n-aice</span>
<lb n="124"/><span>le bun na spéire, go raibh sí go</span>
<lb n="125"/><span>díreach ar bun na spéire, go raibh sí</span>
<lb n="126"/><span>fá bhun na spéire.  Shéid gála fuar</span>
<lb n="127"/><span>anoir.  Leath dorchadas ar an talamh.</span>
<lb n="128"/><span>Fá dheireadh tháinig Eoghainín isteach.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>“Is baoghalach nach dtiocfaidh siad</span>
<lb n="131"/><span>anocht,” ar seisean.  “B'fhéidir le Dia</span>
<lb n="132"/><span>go dtiocfaidís i mbárach.”</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>Tháinig an mhaidin lá ar n-a bhárach.</span>
<lb n="135"/><span>Bhí Eoghainín i n-a shuidhe go moch, agus é</span>
<lb n="136"/><span>ag faire amach ó mhullach na carraige.</span>
<lb n="137"/><span>Tháinig an meadhon lae.  Tháinig an</span>
<lb n="138"/><span>deireadh lae.  Tháinig an oidhche.  Acht</span>
<lb n="139"/><span>ní tháinig na fáinleoga.</span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>“B'fhéidir go mbeidís chugainn i</span>
<lb n="142"/><span>mbárach.” arsa Eoghainín agus é ag teacht</span>
<lb n="143"/><span>isteach go brónach an oidhche sin.</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>Acht ní tháinig.  Ná ní tháinig siad</span>
<lb n="146"/><span>an lá i n-a dhiaidh sin ná an lá i n-a</span>
<lb n="147"/><span>dhiaidh sin arís.  Agus sér'd deireadh</span>
<lb n="148"/><span>Eoghainín gach oidhche ag teacht isteach</span>
<lb n="149"/><span>dhó:</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>“B'fhéidir go mbeadh siad annso i</span>
<lb n="152"/><span>mbárach.”</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>(Tuilleadh)</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Colm Ó Conaire</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eoghainín na nÉan

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eoghainín na nÉan

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
