Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Bruidhean Chéise Chorainn</title><author><name type="main">Máire Ní Eadhra</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1906_05_19_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1906</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1906_05_19_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Máire Ní Eadhra</author><title>Bruidhean Chéise Chorainn</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1906</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Bruidhean Chéise Chorainn.*</span>
<lb n="2"/><span>(sean-sgéal)</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Seilg agus fiadhach do comóradh le</span>
<lb n="5"/><span>Fionn mac Cumhaill mhic Airt mhic</span>
<lb n="6"/><span>Thréanmhóir Uí Bhaeiscne le Fiannaibh</span>
<lb n="7"/><span>glan-áilne Gaedheal faoi chríochaibh</span>
<lb n="8"/><span>áilne an Chorainn; agus faoi thuath-</span>
<lb n="9"/><span>aibh lán-mhaiseacha Luighne Uí Eadhra;</span>
<lb n="10"/><span>agus faoi chríochaibh Bhreifne; agus faoi</span>
<lb n="11"/><span>ghleanntaibh daingne do-eolais Dhall-</span>
<lb n="12"/><span>áin; agus faoi chríochaibh cnómhara</span>
<lb n="13"/><span>Chairbre; agus faoi choilltibh daingne</span>
<lb n="14"/><span>Chonchubhair agus faoi mhághaibh réidhe</span>
<lb n="15"/><span>fairsinge Chonaille.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Is annsin do shuidh Fionn ma Cumh-</span>
<lb n="18"/><span>aill ar mhullach Chéise áirde an Chor-</span>
<lb n="19"/><span>ainn agus níor fhan i gcuideachta Fhinn an</span>
<lb n="20"/><span>t-am sin acht a dhá choin, .i. Bran agus</span>
<lb n="21"/><span>Sgeolaing, agus Conán Maol mac</span>
<lb n="22"/><span>Mórna.  Agus ba bhinn le Fionn an</span>
<lb n="23"/><span>seal sin a bheith ag feitheamh agus ag éist-</span>
<lb n="24"/><span>eacht le guth na ngadhar agus le glaodhach</span>
<lb n="25"/><span>glan glionndarach na bhfear óg agus le</span>
<lb n="26"/><span>glór na laochradh lán-lúthmhar agus le</span>
<lb n="27"/><span>torann na dtréan-fhear agus le feadghail</span>
<lb n="28"/><span>na Féinne faoi choilltibh fiadhaine</span>
<lb n="29"/><span>fásaigh na críche go mba chlos do na</span>
<lb n="30"/><span>coigcríochaibh ba ghoire dhóibh na gártha</span>
<lb n="31"/><span>seilge do leigeadar asta i riocht is</span>
<lb n="32"/><span>gur cuireadh fiadha as fásachaibh agus girr-</span>
<lb n="33"/><span>fhiadha ar mhullaighibh agus sionnaigh ar</span>
<lb n="34"/><span>seachrán agus bruic as brocachaibh agus éin</span>
<lb n="35"/><span>an eiteallaigh agus do leigeadh gach cú</span>
<lb n="36"/><span>fheargach fhíor-nimhneach dá héill faoi'n</span>
<lb n="37"/><span>tulaigh an t-am sin.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Is é flaith do bhí ar Cheis an Chor-</span>
<lb n="40"/><span>ainn an tráth sin Conarán mac</span>
<lb n="41"/><span>Imideil, taoiseach de Thuathaibh Dé</span>
<lb n="42"/><span>Danann.  Agus nuair a chualaidh sé</span>
<lb n="43"/><span>go raibh na coin ag dul ar seachrán</span>
<lb n="44"/><span>dubhairt sé le n-a thriúr inghean</span>
<lb n="45"/><span>gránda agus iad lán de dhraoidheacht a</span>
<lb n="46"/><span>dhul le díoghaltas bhaint as Fionn mar</span>
<lb n="47"/><span>gheall ar an fhiadhach.  Chuaidh na hin-</span>
<lb n="48"/><span>gheana go doras na huamha a bhí ar an</span>
<lb n="49"/><span>tulaigh agus do shuidh siad i gcuideacht' a</span>
<lb n="50"/><span>chéile.  Agus do chuireadar trí hiarnaí</span>
<lb n="51"/><span>draoidheachta ar thrí slatrachaibh cama</span>
<lb n="52"/><span>cuilinn, agus do bhíodar 'ghá dtochras ar</span>
<lb n="53"/><span>tuaithbhill i ndoras na huamha.  Níor</span>
<lb n="54"/><span>bh'fhada dhóibh mar sin nuair tháinig</span>
<lb n="55"/><span>Fionn agus Conán go dtí béal na huamha</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>*I bhfogus Bhaile an Mhóta i gCo. Shligigh.</span>
<lb n="58"/></p>
</div>
<pb n="06"/>
<div><lb n="59"/><p><span>go bhfacadar na trí cailleacha ró-</span>
<lb n="60"/><span>ghránda i n-a suidhe ag an obair sin, a</span>
<lb n="61"/><span>dtrí fuilt fhíor-gharbha sgaoilte ortha,</span>
<lb n="62"/><span>a sé súile silteacha sramacha dearga</span>
<lb n="63"/><span>ortha, a dtrí béil dubha droch-chumtha</span>
<lb n="64"/><span>agus fiacla fíor-ghéara fíor-nimhneacha i</span>
<lb n="65"/><span>gcarbad gach droch-mhná díobh; agus a</span>
<lb n="66"/><span>dtrí muinéil cnámh-altacha ag coinn-</span>
<lb n="67"/><span>eál a gceann ar na cailleachaibh sin;</span>
<lb n="68"/><span>a sé lámha lán-fhada ortha agus ba cos-</span>
<lb n="69"/><span>amhail le adharcaibh bun-ramhara</span>
<lb n="70"/><span>barr-ghéara bó gach ionga fhíor-ghránda</span>
<lb n="71"/><span>bhí ar gach méir dhíobh; agus sé cosa</span>
<lb n="72"/><span>cama clumhacha caol-mhéaracha fútha, agus</span>
<lb n="73"/><span>trí coigealeacha cruaidhe géara i n-a</span>
<lb n="74"/><span>lámhaibh aca.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Chuaidh Fionn agus Conán thrí na</span>
<lb n="77"/><span>hiarnaíbh leis na cailleacha a fheiceál.</span>
<lb n="78"/><span>Agus tháinig crith an bháis ortha gur</span>
<lb n="79"/><span>chailleadar a neart ar áit na mbonn</span>
<lb n="80"/><span>agus gur ceangluigheadh do daingean do-</span>
<lb n="81"/><span>sgaoilte iad leis na cailleachaibh</span>
<lb n="82"/><span>calma sin.  Tháinig beirt eile de'n</span>
<lb n="83"/><span>Fhéinn agus Clann Neamhnainn i n-éinfheacht</span>
<lb n="84"/><span>leo agus tig siad thrí na hiarnaibh an áit</span>
<lb n="85"/><span>a raibh Fionn agus Conán agus do chailleadar</span>
<lb n="86"/><span>a mbrígh agus do ceangluigheadh i</span>
<lb n="87"/><span>gcuibhreach cruaidh leis na cailleachaibh</span>
<lb n="88"/><span>céadna iad.  Agus d'iomchradar na</span>
<lb n="89"/><span>curaidh leo ins an uaimh isteach.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Níor bh'fhada dhóibh an t-am sin go</span>
<lb n="92"/><span>dtáinig Osgar agus Mac Lugach i láthair</span>
<lb n="93"/><span>agus maithe agus mór-uaisle Chlainne</span>
<lb n="94"/><span>mBaeiscne leo.  Tháinig Clanna</span>
<lb n="95"/><span>Mórna freisin do láthair.  Ar fheiceál</span>
<lb n="96"/><span>na n-iarnaí dhóibh níor fhan neart mná</span>
<lb n="97"/><span>seolta i n-aon duine dhíobh.  Tháinig</span>
<lb n="98"/><span>Clanna Corcráin do láthair agus nuair</span>
<lb n="99"/><span>chonnaic siad na hiarnaí chuaidh a</span>
<lb n="100"/><span>misneach agus a ngaisge ar gcúl mar an</span>
<lb n="101"/><span>gcéadna.  Faoi dheireadh thiar thall</span>
<lb n="102"/><span>do ceangluigheadh Clanna Smóil agus an</span>
<lb n="103"/><span>Fhiann uile go léir eadar íseal agus</span>
<lb n="104"/><span>uasal.  Rug na cailleacha leo iad i</span>
<lb n="105"/><span>n-a bpríosúnachaibh creapallta cean-</span>
<lb n="106"/><span>gailte i bpollaibh dubha agus i n-uaimh-</span>
<lb n="107"/><span>eachaibh dorcha do-eolais.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Acht do b'iomdha glám con i</span>
<lb n="110"/><span>ndoras na huamha ag iarraidh a</span>
<lb n="111"/><span>máighistir agus a dtighearnaí i n-éis a</span>
<lb n="112"/><span>n-imtheachta agus a n-aistir.  Agus do</span>
<lb n="113"/><span>b'iomdha fiadh créachtach cnámh-ghearrtha</span>
<lb n="114"/><span>agus muc allta marbtha agus broc agus girr-</span>
<lb n="115"/><span>fhiadh ar thaobh na tulcha i n-éis lucht a</span>
<lb n="116"/><span>n-iomchurtha a bheith ceangailte.  Is</span>
<lb n="117"/><span>annsin a tháinig na mná móra</span>
<lb n="118"/><span>míleadhta mear-chalma sin go dtí an</span>
<lb n="119"/><span>áit a raibh an Fhiann ceangailte agus trí</span>
<lb n="120"/><span>claidhmhthe cruaidhe clais-leithne i n-a</span>
<lb n="121"/><span>láimh aca.  Agus dhearcadar uatha</span>
<lb n="122"/><span>ar gach taobh ag féachaint an</span>
<lb n="123"/><span>bhfeiceadh siad éinne d'Fhiannaibh</span>
<lb n="124"/><span>Éireann go gcuirfidís chun báis é.</span>
<lb n="125"/><span>Agus ó nach bhfuaireadar sin do b'áil</span>
<lb n="126"/><span>leo a dhul isteach san mbruidhin leis</span>
<lb n="127"/><span>an Fhiann a chosgairt agus a ghearradh i</span>
<lb n="128"/><span>n-a bpíosaibh gan truagh gan trócaire.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Níor chian dóibh amhlaidh go bhfacadar</span>
<lb n="131"/><span>an t-aon-óglach mór míleadhta mear-</span>
<lb n="132"/><span>chalma déid-geal chuca; an leomhan</span>
<lb n="133"/><span>lúthmhar lán-fheargach agus an lóchrann</span>
<lb n="134"/><span>lonnrach lá an ruathair, .i. Goll mór-</span>
<lb n="135"/><span>mheanmnach mac Mórna.  Agus ar</span>
<lb n="136"/><span>n-a fheiceál do'n triúr ban dubh droch-</span>
<lb n="137"/><span>chumtha tháinig siad de sgiotán i n-a</span>
<lb n="138"/><span>aircis agus d'fhearadar gleo gáibhtheach</span>
<lb n="139"/><span>géar gráineamhail le n-a chéile.  D'fhás</span>
<lb n="140"/><span>bánaidhe mhór ar Gholl agus ghabh de</span>
<lb n="141"/><span>bhuillíbh marbhtha agus de bhéimeannaibh</span>
<lb n="142"/><span>borba ar na mnáibh fíochmhara fíor-</span>
<lb n="143"/><span>ghránda sin gur thóig a chlaidheamh</span>
<lb n="144"/><span>clais-leathan colg-dhíreach agus thug</span>
<lb n="145"/><span>béim láidir do na cailleachaibh bhí ar</span>
<lb n="146"/><span>a aghaidh, .i. Caemóg agus Cuilleann ceann-</span>
<lb n="147"/><span>ruadh go ndearna sé dhá chuid dhíobh</span>
<lb n="148"/><span>d'aon bhéim sin.  Agus ba é sin an</span>
<lb n="149"/><span>treas buille ba mhó tugadh i nÉirinn</span>
<lb n="150"/><span>ariamh, .i. buille thug Feargus mac</span>
<lb n="151"/><span>Rosa ins an gcath deiridh do Tháin Bó</span>
<lb n="152"/><span>Cuailgne i n-ar ghearr sé “Trí Maola</span>
<lb n="153"/><span>Midhe,” d'aon-bhéim amháin; agus buille</span>
<lb n="154"/><span>Chonailll Chearnaigh de Chet mac</span>
<lb n="155"/><span>Magach agus an buille seo Ghuill Mhic</span>
<lb n="156"/><span>Mhórna d'ar mharbh sé Caemóg agus</span>
<lb n="157"/><span>Cuilleann ceann-ruadh dhá inghin</span>
<lb n="158"/><span>Chonaráin Mhic Imideil.</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>(Tuilleadh).</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>Máire Ní Eadhra.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Bruidhean Chéise Chorainn

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Bruidhean Chéise Chorainn

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
