Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Éire - Greim an Lochlannaigh</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1905_07_22_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1905</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1905_07_22_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Éire - Greim an Lochlannaigh</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1905</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Éire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Léigheachta do léigh Conán Maol</span>
<lb n="4"/><span>do</span>
<lb n="5"/><span>Ghaedhealaibh Lonndain, 1903-4.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>An Naomhadh Ceann Déag.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Greim an Lochlannaigh.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>(Ar Leanmhaint).</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Dá fheabhas an léigheann is an cothughadh i n-aisce</span>
<lb n="14"/><span>do thug na hÉireannaigh do mhacaibh léighinn as tíorthaibh</span>
<lb n="15"/><span>iasachta ins na scoileannaibh úd ba bheag an congnamh</span>
<lb n="16"/><span>do fuair Éire bhocht ós na tíorthaibh deórata soin i</span>
<lb n="17"/><span>n-am so an ghábhaidh.</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>Tháinig faitchíos ar an áird-rígh Flann Sionna (879-</span>
<lb n="20"/><span>916) agus ceap sé gur mhaith an rud do'n tír dá ndéan-</span>
<lb n="21"/><span>faidhe síothcháin leis an Lochlannach, acht ní síothcháin do</span>
<lb n="22"/><span>bhí ó'n bhfear gcoimhightheach acht ceannas is buaidh.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Déanadh áird-rí de Niall Glún-Dubh ins an mbliadhain</span>
<lb n="25"/><span>916, agus connacathas dó go raibh an Lochlannach ag</span>
<lb n="26"/><span>borradh gach lá.  Dá mbuailfidhe buille trom ortha</span>
<lb n="27"/><span>ins an neid sin i mBaile Átha Cliath, ar seisean, bheadh</span>
<lb n="28"/><span>a ndrom briste, agus ní túisce bhí an rí óg, tréanmhar so</span>
<lb n="29"/><span>ullamh 'ná gur ghluais sé ó dheas le buidheantaibh</span>
<lb n="30"/><span>cruadha as Ultaibh, agus bhí súil Éireann i n-áirde.  Léim</span>
<lb n="31"/><span>na Lochlannaigh amach air cois Bhaile Átha Cliath ar nós</span>
<lb n="32"/><span>scata leómhan-sáile, agus ins an gcath chruaidh do bhí</span>
<lb n="33"/><span>eatortha marbhuigheadh Niall Glún-Dubh agus mórán de</span>
<lb n="34"/><span>mhaithibh Uladh mar aon leis.  Bhí caoi is deóir nuair</span>
<lb n="35"/><span>d'fhilleadar fuighleach a bhuidheanta a-bhaile gan fiú</span>
<lb n="36"/><span>cuirp a n-áird-ríogh, mar chuaidh an lá chomh dian soin</span>
<lb n="37"/><span>ortha go mb'éigean dóibh Niall Glún-Dubh do chur i</span>
<lb n="38"/><span>sean-leacht atá ar éadan Thiobraid ag féachaint anonn</span>
<lb n="39"/><span>ar pháirc an bhualadh.  Do mhaoidheamh na Lochlannaigh ar</span>
<lb n="40"/><span>fuaid Éireann as bhás áird-ríogh agus do bhagaradar ar</span>
<lb n="41"/><span>chách go dtabharfaidhe an íde chéadna ortha.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>D'fhág an t-áird-rí sin 'na dhiaidh sa bhaile leanbh</span>
<lb n="44"/><span>mic agus do b'é an leanbh úd 'na dhiaidh súd an fear ba</span>
<lb n="45"/><span>thréine bhí i nÉirinn le n-a linn.  Muircheartach na</span>
<lb n="46"/><span>gCochall gCroicinn do tugthaoi air, agus i dteannta a</span>
<lb n="47"/><span>chalmacht bhí intinn ghéar aige.  Síleadh gur bh'é an fear</span>
<lb n="48"/><span>láidir do bhí le teacht é agus i dteannta a ghráidh d'á thír</span>
<lb n="49"/><span>dhúthchais bhí díoghaltas fola aige le baint as an</span>
<lb n="50"/><span>namhaid.  De Mhuinntir Néill Thír Eóghain do b'eadh</span>
<lb n="51"/><span>Muircheartach.  Nuair cailleadh a athair déanadh áird-</span>
<lb n="52"/><span>rí de Dhonnchadh, prionnsa de Mhuinntir Néill na Midhe.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Chrom Muircheartach ar ullmhughadh go cúramach i</span>
<lb n="55"/><span>gcomhair an chatha bhí roimis.  Ní bhuailfear an Loch-</span>
<lb n="56"/><span>lannach borb gan duadh, adubhairt sé leis féin, agus</span>
<lb n="57"/><span>caithfidh Éire bheith umhal dom' bhráthair ar tÁird-rí</span>
<lb n="58"/><span>sula dtosnócham an obair dáiríribh.  D'á réir sin</span>
<lb n="59"/><span>cheap sé gur chóir dos na ríghtibh cúige urraidhe do</span>
<lb n="60"/><span>thabhairt do'n áird-rígh go gcabhróchaidís leis níos</span>
<lb n="61"/><span>feárr 'ná mar ba ghnáthach.  Má ghnídhtear gan troid</span>
<lb n="62"/><span>an méid sin is é is feárr linn, do ráidh sé leis</span>
<lb n="63"/><span>féin, agus do ghléas sé sluagh fear toghtha i lár an</span>
<lb n="64"/><span>gheimhridh, bhuail sé umpa brait nó cochaill de</span>
<lb n="65"/><span>chroiceannaibh caorach, agus bhuail sé ó dheas go Cúige</span>
<lb n="66"/><span>Mumhan mar do b'é rí na cúige sin — Ceallachán</span>
<lb n="67"/><span>Chaisil — an fear ba bhoirbe i nÉirinn.  Ní bheidh coinne</span>
<lb n="68"/><span>ag Ceallachán linn sa gheimhreadh agus ní bheidh sé ullamh</span>
<lb n="69"/><span>le cur 'nár n-aghaidh, adeir Muircheartach, mar bhíonn</span>
<lb n="70"/><span>an ghaoth garbh is na bóithre salach an t-am so bhliadhain,</span>
<lb n="71"/><span>is tuile i n-aibhnibh is na móinfhéir fliuch chum codlata</span>
<lb n="72"/><span>ionnta, bíonn sean-chlúmh ar chapaillibh marcaidheachta,</span>
<lb n="73"/><span>buarach ar bhuaibh, is bainne gann, agus is deacair arm do</span>
<lb n="74"/><span>chur i n-eagar sa gheimhreadh.  Gluaisidh, a laochraidhe</span>
<lb n="75"/><span>mar tá gialla ó'n áird-rígh.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Bhí iongnadh an tsaoghail ar Cheallachán cad do bhí ó</span>
<lb n="78"/><span>Mhuircheartach nuair do thánagthas go hobann air.</span>
<lb n="79"/><span>Tusa féin amháin atá uaim, arsa Muircheartach, agus do</span>
<lb n="80"/><span>b'éigean do Cheallachán gluaiseacht leis.  Géilleadh</span>
<lb n="81"/><span>i ngach ball i nÉirinn dó ar an gcuma gcéadna, agus</span>
<lb n="82"/><span>thug sé leis go Dún na Sciath go dtí an tÁird-rí</span>
<lb n="83"/><span>a chuid gialla.  Ní fhuil aon teóra le Muircheartach,</span>
<lb n="84"/><span>adubharthas, agus bhí a ainm i mbéal gach éinne.  Gheall</span>
<lb n="85"/><span>na gialla do'n áird-rígh ar son a mbuaidheanta go</span>
<lb n="86"/><span>dtabharfaidhe gach congnamh dó mar ba chóir.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>Bhí éad ar an áird-rí leis an laoch so agus faitchíos air</span>
<lb n="89"/><span>roimis.  Ní dóich liom gur gábhadh dhó soin.  Ní</span>
<lb n="90"/><span>áirighim go raibh aon bhrath ar chumhacht dhó féin ag</span>
<lb n="91"/><span>Muircheartach acht gur bh'é bhí uaidh na Lochlannaigh do</span>
<lb n="92"/><span>chlaoidhe — beart do bhí thar chumas an áird-ríogh úd.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>Dá n-éirigheadh le Muircheartach 'sé mheasaim ná</span>
<lb n="95"/><span>beadh na hÉireannaigh sásta le haon-fhear eile bheith</span>
<lb n="96"/><span>ós a gcionn acht é.  Is cosmhail a bheatha le réaltan</span>
<lb n="97"/><span>uaigneach i spéir smúitmhear go múchfaidhe a sholus go</span>
<lb n="98"/><span>hobann fá scamallaibh dubha dorcha na hoidhche.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Marbhuigheadh Muircheartach óg cumasach ag cómhrac</span>
<lb n="101"/><span>le dream Lochlannach cois Átha Fhirdia agus ba mhór an</span>
<lb n="102"/><span>tubaiste ar Éirinn é mar chaill sí an t-éin-fhear amháin</span>
<lb n="103"/><span>do scaoilfeadh as a ceangalaibh í.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Conán Maol.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Éire - Greim an Lochlannaigh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Éire - Greim an Lochlannaigh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
